Vraestel...4 2015 BESIGHEIDSTUDIES GRAAD 10 OKT NOV VRAESTEL MPUMALANGA DEPT VAN ONDERWYS 1.1.5. Die...

1

PUNTE: 300

TYDSDUUR: 3 Uur

Hierdie vraestel bestaan uit 13 bladsye.

BESIGHEIDSTUDIES VRAESTEL

Vraestel

GRAAD 10

OKT/NOV 2015

2

2015 BESIGHEIDSTUDIES GRAAD 10 OKT NOV VRAESTEL MPUMALANGA DEPT VAN ONDERWYS

INSTRUKSIES EN INLIGTING Lees die instruksies deeglik deur voor die vrae beantwoord word.

1. Hierdie vraetsel bestaan uit DRIE afdelings. AFDELING A: VERPLIGTEND AFDELING B: Bestaan uit VYF vrae. Beantwoord ENIGE DRIE vrae. AFDELING C: Bestaan uit VIER vrae. Beantwoord ENIGE TWEE vrae .

2. Neem die tydsbereking van elke vraag in aanmerking wanneer die vrae beantwoord word.

3. Nommer die antwoorde volgens die nommeringstelsel van die vraestel.

4. Beantwoord in VOLSINNE tensy anders voorgeskryf.

5. Die puntetoekenning van elke vraag sal die lengte van jou antwoord bepaal.

6. Beantwoord elke nuwe vraag op „n NUWE BLADSY, byvoorbeeld VRAAG 1 nuwe bladsy, VRAAG 2 nuwe bladsy, ensovoorts..

7. Gebruik die onderstaande tabel as gids vir punte- en tydtoekenning vir elke vraag:

VRAAG AFDELING PUNTE TYD 1 A: Meerkeusige vrae, kies een woord/

term, Pas Kolom A by Kolom B VERPLIGTEND

40 30 Minute

2 3 4 5 6

B: Vyf direkte/indirekte tipe vrae. Beantwoord ENIGE DRIE vrae.

30min x 3 ( 90min)

Besigheidsomgewings 60 Besigheidsgeleenthede 60 Besigheidsrolle 60 Besigheidsbedrywighede 60 Allerlei 60

7 8 9 10

C: Opstel tipe vrae. Beantwoord ENIGE TWEE (2 x 40 punte)

80 30 min x 2 (60 minute)

TOTAAL 300 180 minute

3


AFDELING A (VERPLIGTEND

VRAAG 1

1.1 Vier opsies word as moontlike antwoorde vir die volgende vrae gegee. Kies die korrekte antwoord en skryf slegs die letter (A-D) langs die vraagnommer (1.1.1 – 1.1.10) op die antwoordblad neer, byvoorbeeld 1.1.11. A.

1.1.1. Watter een van die volgende is die „droom‟ van die besigheid wat die besigheid in die

toekoms wil bereik? A. Organisasiekultuur B. Visie C. Besigheidsfunksies D. Bestuur

1.1.2. Die fooi wat op geleende kapitaal of lenings gehef word, word ... genoem.

A. rente B. dividende C. geldmark D. kommissie

1.1.3. „n Bindende ooreenkoms tussen „n werkgewer en „n werknemer word ... genoem.

A. bruikhuur B. „n dienskontrak C. „n huurkoopooreenkoms D. uitkontraktering

1.1.4. „n Sosio-ekonomiese toestand waar mense wil werk, maar nie werk kan kry nie, verwys

ons na as … A. rowery B. MIV/VIGS C. werkloosheid D. misdaad

4


1.1.5. Die waardes en oortuigings waarvolgens `n persoon of groep optree staan bekend as: A. Kollektiwiteit B. Etiek C. Konfidentialiteit D. Oneties

1.1.6. „n Voordeel van „n nie-winsgewende maatskappy is dat dit …

A. Betaal nie belasting nie B. om belasting te betaal op wins. C. om aandele uit te reik D. om op te hou bestaan indien een van die lede onttrek.

1.1.7. Die volgende is persoonlike faktore wat die koopgedrag van verbruikers beïnvloed.

A. Sports B. Vooroordele, oortuigings, waardes en diversiteit Ontspanning C. Ontspanning D. Konfidensialiteit en vertroue

1.1.8. Die primêre sektore wat betrokke is met …

A. Verkryging grondstowwe B. Verkoop van goedere. C. Verandering van materiaal D. probleme in kleiner komponente analiseer om oplossings te vind.

1.1.9. Een komponent van „SMART‟ doelwitstelling is…

A. maksimum. B. meetbaar. C. operasioneel D. hulpbronne.

5


1.1.10. „n … ooreenkoms word gebruik wanneer „n entrepreneur „n voertuig oor `n sekere

tydperk koop.. A. Huurkoop ooreenkoms B. Huurooreenkoms C. dienskontrak D. Bruikhuur 10 x 2 = (20)

1.2. Kies die term/konsep uit die onderstaande blok wat pas by elk van die volgende beskrywings. Skryf slegs die woord/e IN DIE ANTWOORDBOEK bv. 1.2.6 Klante vervalsing, eie kapitaal, kragveldontleding, audio-visuele hulpmiddel, mededingers, staafgrafiek, inkomste, geleende kapitaal, infrastruktuur.

1.2.1. Al die basiese strukture wat besighede nodig het om handel te kan dryf, insluitend paaie,

lopende water, telekommunikasie, ensovoorts.

1.2.2. Besighede wat sootgelyke goedere en dienste verskaf aan dieselfde teikenmark.

1.2.3. Goedere te maak wat met opset soos ander produkte lyk, byvoorbeeld banknote.

1.2.4. Geld wat belê is in `n besigheid deur die stigter.

1.2.5. Enige toestel wat gebruik word met klank en sig om idees te deel.

5 x 2 =(10)

6


1.2 Kies „n term in KOLOM A wat by die beskrywing in KOLOM B pas. Skryf slegs die korrekte letter (A - I ) langs die vraagnommer in die antwoordboek (1.3.1 – 1.3.5) neer. Byvoorbeeld 1.3.6 J.

KOLOM A KOLOM B

1.2.1 Geprosesseerde data wat bruikbaar en toeganklik is.

1.3.2 Geld wat in en uit die besigheid vloei. 1.3.3 Die besigheidsfunksie wat „n goeie naam en positiewe beeld vir die besigheid skep. 1.3.4 Om iemand onregverdig te behandel omdat hulle verskil in terme van geslag, ras en geloof. 1.3.5 „n Datum wanneer „n projek of produk klaar moet wees.

A. Verspreidingskanaal B. Selfbestuur C. Sperdatum

D. Inligting

E. Kontantvloei F.Agent G.Diskriminasie H.Openbare betrekkinge I. Prysbepaling

5 x 2 = (10)

TOTAAL AFDELING A: (40)

AFDELING B (BEANTWOORD ENIGE DRIE VRAE)

VRAAG 2: BESIGHEIDSOMGEWING

2.1. Lees deur die volgende scenario en beantwoord die vrae wat volg: ‘Matimba Investment Solutions’ ‘Matimba Investment Solutions’ is „n maatskappy wat op die JSE gelys is. Hierdie maatskappy maak miljoene wins en het onlangs „n trustfonds gestig wat voorsien in die behoeftes van arm Suid-Afrikaners. Die fonds sal op die volgende areas fokus:

x werkloosheid x die bemagting van die jeug en vrouens x vaardigheidsontwikkeling x kleinsake-ontwikkeling

Gemeenskappe word aangemoedig om gebruik te maak van hierdie geleentheid.

2.1.1. Identifiseer die areas vir KSI (Korporatiewe Sosiale Investering) soos aangedui in die Scenario. (8)

7


2.1.2. Analiseer die voordele en nadele van Matimba Investment Solution vir die

gemeenskap. (8). 2.1.3 Noem DRIE ander hedendaagse sosio-ekonomiese kwessies , werkloosheid

uitgesluit wat ‘Matimba Investment Solutions’ kan uitskakel. (6)

2.2. Bespreek die volgende bestuurstake: 2.2.1 Beplanning (4) 2.2.2. Organisering (4) 2.3. Differensïeer tussen die publieke sektor en privaatsektor. (4) 2.4. „Inligtingstegnologie verwys na die gebruik van rekenaars om inligting te skep, te berg en te

kommunikeer.‟ Bespreek VYF voordele van die gebruik van inligtingstegnologie in die administratiewe funksie. (10) 2.5. Definieer die volgende. 2.5.1. Begroting (2) 2.5.2. Organisatoriese kultuur (2) 2.5.3. Openbare betrekkinge (2) 2.6. Noem VIER verbruikersregte in terme van die Nasionale Kredietwet. (10) TOTAAL [60] VRAAG 3 (BESIGHEIDSGELEENTHEDE) 3.1 Lees deur die onderstaande gevallestudie en beantwoord die vrae wat volg.

ENTREPRENEURSKAP Mahlatse, is „n werknemer by Woolworths wat graag sy eie baas wil wees. Hy het „n uitvoerbaarheidstudie

gedoen oor „n winsgewende besigheidsgeleentheid in Bosbokrandt. Mahlatse het bedank en sy

pensioengeld gebruik om „n besigheid te begin wat sand, sement en bakstene aan omliggende

gemeenskappe voorsien.

Met die verhoogde vraag na behuising, moes hy nog trokke aankoop sodat hy agt het, twee laaigrawe en „n

baksteenmaker (wat 200 bakstene produseer op „n slag).

Hy beplan om toerusting te huur by „TALISMAN’ om sy eie sementmengsels te maak.

8


3.1.1. Identifiseer DRIE entrepreneuriese eienskappe van Mahlatse in die gevallestudie. (6) 3.1.2. Die sukses van Mahlatse se besigheid hang af van die ligging van die besigheid. Noem VYF faktore wat Mahlatse moet oorweeg wanneer hy die ligging kies vir sy besigheid. (10) 3.1.3. Identifiseer die kontrak wat Mahlatse oorweeg om nuwe toerusting te bekom. (2) 3,1,4 Bespreek die voordele van `n huurkontrak . (10) 3.2. Tabuleer die veskille tussen „n bestuurder en „n leier. (4)

3.3. Lys VYF voordele van die publieke maatskappy. (10) 3.4 Die opstel van „n besigheidsplan is belangrik wanneer jy „n besigheid wil begin. Gee TWEE redes waarom dit belangrik is. (4) 3.5. Noem en bespreek TWEE soorte besigheidsbeleggings. (8) 3.6. Die uitleg van „n aanbieding is belangrik vir die sukses van „n aanbieding. Noem DRIE beginsels vir die uitleg van „n aanbieding. (6) TOTAAL [60] VRAAG 4:(BESIGHEIDSROLLE)

4.1 Noem en beskryf die navorsingsvaardighede wat help om inligting te verkry oor „n probleem. (12) 4.2 Dui aan hoe en wanneer die volgende probleemoplossinstegnieke gebruik kan word. 4.2.1. Kragveldontleding (4) 4.2.2. Delphi-tegniek (4) 4.3. Lys DRIE vereistes wat oorweeg moet word tydens die ontwerp van „n vraelys. (6) 4.4 Lees deur die onderstaande scenario en beantwoord die vrae wat volg:

SELFBESTUUR Tom het onlangs „n dissiplinêre verhoor gehad vir swak werksprestasie omdat hy sperdatums gemis het. Sy bestuurder het hom na die onderneming se sielkundige verwys en die volgende simptome is by Tom vir swak tydsbestuur, gediagnoseer: x stel nie doelwitte nie. x „n houding van „môre is nog „n dag‟. x nie instaat daartoe om nee te sê wanneer meer take aan hom toegewys word nie,

daarom voel hy oorweldig. x altyd besig om probleme op te los omdat hy nie beplan nie.

Hy is nou besig om sy werksprestasie te verbeter vandat hy die sessie by gewoon het.

9


4.4.1 Identifiseer VIER oorsake van swak tydsbestuur deur Tom. (8) 4.4.2 Stel TWEE maniere voor hoe Tom sy tyd kan bestuur. (4) 4.5 Noem VIER maniere hoe „n besigheid werknemers se regte in die werksplek kan verseker. (8) 4.6. Bespreek die verskillende rolspelers in „n span. (12) 4.7. Definȉeer: bevooroordeeld. (2) TOTAAL [60] VRAAG 5 (BESIGHEIDSBEDRYWIGHEDE) 5.1 Bespreek die pligte van „n leier in „n besigheid. (6) 5.2. Verduidelik die onderstaande bestuurs take: 5.2.1 Begeleiding (2) 5.2.2. Beheer (2) 5.2.3 Risiko bestuur (3) 5.3. Lys en bespreek DRIE redes waarom `n besigheid sal besluit om die administrasie / (Inligting) te sentraliseer of te desentraliseer. (9) 5.4 „n Begroting stel bestuurders instaat om te beplan vir die toekoms. Bespreek die ander voordele van „n begroting. (10) 5.5 Bespreek die belangrikheid vir effektiewe voorraadbeheerstelsels. (6) 5.6 Lys en bespreek VIER metodes om kwaliteit aan te dui. (12) 5.7 Bespreek VYF faktore wat kan help om te bepaal hoeveel bedryfskapitaal „n besigheid mag nodig kry. (10)

TOTAAL [ 60]

10


VRAAG 6 (ALLERLEI) 6.1. Noem VYF stappe van die aankoopprosedures. (10

6.2. Bespreek die gehalte van aankope in terme van die regte prys. (8) 6.3. Bespreek kortliks die voordeel gebruik vandie media vir openbare betrekkinge. (10) 6.4.Bespreek VYF komponente van die makro omgewing. (10)

6.5. Definȉeer die volgende:

6.6.1. Geldwassery (2)

6.6.2. Piramideskema (2)

6.7. Noem VYF maniere hoe besighede die uitdaging van MIV/VIGS in „n besigheid kan

aanspreek. (10)

6.7 . Skryf die volgende akronieme volledig uit:

6.8.1. NRO (1)

6.8.2. KVBA (1)

6.9. Gee DRIE redes waarom kreatiewe denke belangrik is vir „n besigheid (6)

TOTAAL : [60]

AFDELING B: [180]

AFDELING C: (BEANTWOORD SLEGS TWEE VRAE UIT HIERDIE

11


AFDELING)

VRAAG 7 (SAKE OMGEWINGS)

Die Nasionale Wet op Verbruikersbeskerming (Wet 68 van 2208) is in April 2011 geȉmplimenteer om verbruikers meer regte te gee en meer maniere om verskaffers verantwoordelik te hou.

Bespreek die Wet op Verbruikersbeskerming met spesifieke verwysing na die doel van die wet, verbruikersregte en remedïering volgens die wet.

[40]

VRAAG 8: (SAKEGELEENTHEDE) Die regte keuse van „n vorm van eienaarskap is belangrik vir die sukses van „n besigheid. Bespreek „n vennootskap en „n koöperasie deur te verwys na die eienskappe en voordele van die ondernemingsvorme.

[40]

VRAAG 9: (SAKEROLLE)

Die bereiking van besigheidsoogmerke is „n spanpoging. Elke individu maak „n bydrae om te verseker dat die span suksesvol is. Bespreek die volgende in terme van spanprestasie.

x “SMART” doelwitte. x Faktore wat „n invloed het of mense sal saamwerk of nie om sinergie te bereik.

[40]

12


VRAAG 10 (SAKEBEDRYWIGHEDE ) Daar is drie bestuursvlakke in die meeste organisasies. Elke bestuursvlak het sy eie verantwoordelikhede. Identifiseer en besrpreek die Drie vlakke van bestuur en dui elke vlak se verantwoordelikhede aan in terme van beplanning: Bespreek ook die volgende besigheidsfunksies:

x Bemarkings funksie x Aankoopfunksie x Produksie funksie x Finansiёle funksie x Menslike hulpbron funksie x Openbare betrekkinge funksie

[40] TOTAAL VIR AFDELING C: [80]

GROOTTOTAAL: [300]

1

PUNTE: 300

TYDSDUUR: 3 Ure

Hierdie vraestel bestaan uit 25 bladsye.

BESIGHEIDSTUDIES

MEMORANDUM

GRAAD 10

OKT/NOV 2015

Memorandum Besigheidstudies Graad 10 NOV/DES 2015 Bladsy 2 Mpumalanga Dept van Onderwys

NOTAS AAN NASIENERS (MEMORANDUM) AFDELING A -

x Daar is geen alternatiewe antwoorde nie x Elke vraag het slegs een regte antwoord

AFDELING B

x Neem kennis van ander relevante antwoorde wat kandidate verskaf en ken punte ooreenkomstig toe

x Die woord sub maks word gebruik om die toekenning van punte binne ‘n vraag of sub-vraag te allokeer

x Verkeerde nommering van antwoorde sal gepenaliseer word x Indien vyf feite verlang word moet slegs die eerste vyf antwoorde van die kandidaat

gemerk word, nota: x Dis slegs van toepassing wanneer ‘n getal gespesifiseer word.

AFDELING C

x Geen punte sal toegeken word vir inhoud wat van die inleiding en gevolgtrekking herhaal word nie

x Die kandidaat verloor punte vir uitleg indien daar nie die woorde inleiding en gevolgtrekking geskryf word nie

x Geen punte sal toegeken word indien die inleiding en gevolgtrekking nie met ‘n verduideliking ondersteun word nie


AFDELING A

VRAAG 1

1.1.

1.1.1. B (Visie) √√ 1.1.2. A (Rente) √√ 1.1.3. B (Dienskontrak) √√ 1.1.4. C (Werkloosheid) √√ 1.1.5. B (Etiek) √√ 1.1.6. A (Belastingvoordele) √√(betaal nie belasting nie) √√ 1.1.7. B (Vooroordele, oortuigings, waardes, diversiteit) √√ 1.1.8. A (verkryging van grondstowwe ) √√ 1.1.9. B (Meetbaar) √√ 1.1.10. A (Huurkoop) √√

10x2=(20)

1.2.

1.2.1. Infrastruktuur √√ 1.2.2. Mededinging √√ 1.2.3. Vervalsing √√ 1.2.4. Eiekapitaal √√ 1.2.5. Audio-visuele hulpmiddel √√

5x2=(10)

1.3.

1.3.1. A (Inligting) √√ 1.3.2. E (Kontantvloei) √√ 1.3.3. H (Openbare betrekkinge) √√ 1.3.4. G (Diskriminasie) √√ 1.3.5. C (Sperdatum) √√

5x2=(10)

TOTAAL AFDELING A:[40]


AFDELING B

VRAAG 2(SAKEOMGEWINGS)

2.1. Areas vir KSI soos aangedui in die scenario.

x Werkloosheid √√ x Jeug- en vroue bemagtiging √√ x Vaardigheidsontwikkeling √√ x Kleinsake-ontwikkeling √√ 4x2=(8)

2.1.2. - Mense sal werk kry en werkloosheid sal uitgewis word. √√ - Mense sal vaardighede aanleer en makliker werk ry. √√ - Wanner mense werk het sal misdaad uitgeskakel word √√ - Dit dra by tot beter ekonomiese toestande in ‘n land. √√ - Die lewenstandaard van gemeenskappe sal verbeter. √√ - Enige voordele van KSI.

EN / OF

- Mense mag bydraes van die hand wys. - Dit kan lei tot korrupsie omdat sekere gemeenskapslede die programme kan

verpersoonlik. - Gemeenskappe kan die fondse misbruik tot voordeel van hulself en hulle families.

Maksimum [8]

NB. ZERO punt vir ja of nee.

2.1.3 - Dobbelary √√ - Geweld √√ - Misdaad √√ - Rowery √√ - Vervalsing √√ - Omkopery √√ - MIV/VIGS √√ - Armoede √√

Enige relevante antwoord ENIGE (3 x 2) = 6 NB. Geen punte word toegeken vir werkloosheid nie, dit is gegee.


2.2. Beplanning

- Die proses waartydens ‘n bestuurder die toekoms oorweeg. √√ - Besluit hoe die besigheidsaktiwiteite uigevoer moet word om die doel en

doelwitte te bereik. √√ - Verseker dat doelwitte bereik word. √√ - Gee rigting oor wat gedoen moet word, wanneer dit gedoen moet word en - deur wie dit gedoen moet word. √√ - Dit help ook om standaarde en mikpunte te stel. √√

ENIGE 2x2= (4)

Organisering - Die proses waartydens ‘n mens kyk wat gedoen moet word en die

hulpbronne (insluitende personeel) so georganiseer word dat jou doelwitte en oogmerke bereik word. √√

- Beplanning van struktuur om aktiwiteite suksesvol uit te voer , bv. take, gesag en verantwoordelikheid . √√

- Moet die onderneming se prosedures vir instruksies en terugvoering ken. √√ - Die daarstelling van spesifieke bevelskanale.√√ - ‘n Goeie gestruktureerde bevelskanaal skakel misverstande uit. √√

ENIGE 2x2= (4)

2.3. Difirensȉeer tussen die publieke (openbare) sektor en die privaatsektor.

Publieke (openbare) sektor Privaatsektor - ‘n Organisasie wat deur die staat

besit word (ten volle of gedeeltelik) √√

- Voorbeelde is die staatsdepartmente en semistaatinstellings √√ (1x2)=2

- Organisasies/besighede wat deur privaat individue besit word √√

- Voorbeelde is privaat maatskappye, publieke maatskappye, ens. √√ 91x2)=2

(4)

2.4. VYF voordele vir die gebruik van Inligtingstegnologie (IT) - Beter kommunikasie in die besigheid omdat inligting geredelik beskikbaar is

vir die wat dit nodig het. √√ - E-posse, skype ens. verskaf vinnige toegang tot inligting. √√ - Beter kommunikasie met klante en ander mense buite die besigheid soos

verskaffers deur die gebruik van e-posse, twitter, internet, facebook en sms-boodskappe bereik baie mense tegelyk en vinnig. √√

- Rekenaarsagtewareprogramme maak dit moontlik dat data gelaai en outomaties verwerk kan word, soos byvorbeeld PASTEL√√

- Verkoopspuntstelsels (VP) kan gebruik word om verkope aan te teken (skandering stelsels).√√


- Dokumente kan geskandeer word en aangepas word om in die besigheid te gebruik. √√

- Dokumente hoef nie in groot kabinette en rakke geliaseer te word nie, maar opbergingstoestelle bv.geheuestokkies, CD’s, eksterne hardeskywe ens. gestoor word.√√

- Enige ander relevante antwoord oor die gebruik van IT.

Nb! Merk net die eerste vyf. 5x2=(10)

2.5 Definisies.

2.5.1. Begroting– Is ‘n plan hoe die toekomstige inkomste van die besigheid bestee moet word.√√ (2) 2.5.2. Organisasie kultuur – Verskillende opvattings, waardes, norme en verwagtings

van almal wat in ‘n besigheid werksaam is, staan ook bekend as die ‘persoonlikheid’ van die besigheid.√√ (2)

2.5.3. Openbare Betrekkinge–Die funksie moet ‘n goeie naam en ‘n positiewe beeld vir die besigheid by die publiek skep.√√ (2)

2.6. Reg op / om:

- regverdige kredietbemarkingpraktyke. √√ - aansoek te doen vir krediet. √√ - beskerm te word teen onregverdige diskriminasie by die toekenning van

krediet. √√ - redes te ontvang waarom krediet afgekeur is. √√ - ingelig te word oor die rentekoers en alle ander kostes van die voorgestelde

krediettransaksie. √√ - ‘n kontrak in gewone, verstaanbare taal te ontvang. √√ - ‘n afskrif van die kredietkontrak asook ‘n plaasvervangersafskrif te ontvang

wanneer die verbruiker daarvoor vra. √√ - vir skuldberading aansoek te doen, indien die klant te veel skuld het. √√

Enige 5x2=(8)


Allokering van punte Vraag Punte 2.1 2.1.1 8 2.1.2 8 2.1.3 6 2.2 2.2.1 4 2.2.2 4 2.3 4 2.4 10 2.5 2.5.1 2 2.5.2 2 2.5.3 2 2.6 10 TOTAAL [60]

VRAAG 3: (SAKEGELEENTHEDE)

3.1. 3.1.1 Entrepreneuriese eienkappe x Neem berekende risiko’s,-hy het sy pensioen in ‘n winsgewende besigheid belê. √√ x Sien besigheidsgeleenthede raak, begin ‘n besigheid wat sand, sement ens.

verskaf. √√ x Het ‘n visie om sy eie baas te wees en ‘n suksesvolle besigheid te bedryf. √√

2x2=(6)

3.1.2 Besigheid se ligging

- Arbeidswetgewing√√ - Omgewingsfaktore√√ - Vervoer√√ - Infrastruktuur en

beskikbaarheid van elektrisiteit en watervoorraad√√

- Potensiёle markte√√ - Grondstowwe√√ - Arbeidsmarkte√√ - Klimaat√√ - Regerings- en plaaslike

regulasies en belasting√√ - Mededinging√√ - Misdaad√√

5x2=(10)


3.1.3 Bruikhuur√√ (2) 3.1.4 Voordele van bruikhuur vir die huurder. - Hoef nie groot bedrae te spandeer op toerusting nie. √√ - Die goedere hoef nie verouderd te word nie, die besigheid kan opgradeer tydens

die termyn van die bruikhuurooreenkoms. √√ - Lae risiko vir onvoorsiene uitgawes vir die huurder. √√ - Die huurder kan die bruikhuuronkoste verhaal van belasting. √√ - Die huurder betaal maandelikse paaiemente en kan dus vir uitgawes begroot. √√

5x2=(10)

3.2. Onderskei tussen ‘n bestuurder en ‘n leier.

Bestuurder Leier - Administreerder√ - Het ‘n korttermyn uitkyk√ - Monitor personeel√ - Implementeer doelwitte√ - Gebruik gesag√ - Fokus op sisteme en strukture√ - Vra wanneer, waar, wie en hoe? √

Enige 2x1=(2)

- Motiveerder√ - Het ‘n langtermyn uitkyk√ - Inspireer mense√ - Ontwikkel doelwitte√ - Motiveer ander√ - Stel uitdagings aan personeel en

bestuurders√ - Vra hoekom √

EnigE 2x1=(2) (4) 3.3 VYF voordele van ‘n publieke maatskappy. - Groot bedrae kapitaal kan verkry word deur aandele aan die publiek te verkoop. √√ - Het onbeperkte kontinuïteit. √√ - Besigheid is ‘n regspersoon. √√ - Kan groot kontrakte of tenders verkry bv. die bou van damme, paaie ens. √√ - Lok vaardige werkers aangesien die maatskappy kompeterende salarisse kan

aanbied. √√ - Bied beter werksekuriteit as kleiner besighede. √√ - Aandele is oordraagbaar. √√ - Bied die geleentheid aan klein beleggers om in groot maatskappye te belê. √√

Enige 5x2=(10)

3.4. TWEE redes vir die belangrikheid van ‘n besigheidsplan.

- Gee duidelike riglyne van hoe die besigheid bestuur gaan word. √√ - Beleggers mag dit nodig kry voordat finansiering toegestaan word. √√ - Beplanning vir die implementering van die besigheidsplan. √√ - Gee ‘n idée van die verwagte inkomste (kontantvloei) en hoe dit bestee


gaan word. √√ Enige relevante antwoord. 2x2=(4)

3.5. Noem en bespreek TWEE soorte sakebeleggings x Vaste deposito’s √√

� ‘n Bedrag word vir ‘n vaste tydperk gespaar. √√ � Rente word verdien, hoe langer die tydperk, hoe hoër die rente. √√

x Obligasies √√ � Die besigheid kan geld belê deur obligasies te koop in ‘n publieke

maatskappy. √√ � Dit is ‘n lening aan ‘n publieke maatskappy en rente word verdien.√√

x Staatseffekte√√ � Die besigheid leen geld aan die regering en ontvang rente. √√

x Eiendomsbelegging√√ � Koop eiendom en verkoop dit teen ‘n hoёr prys of verhuur die eiendom. √√

x Aandele√√ � Koop aandele in ander maatskappye en ontvang dividende √√

Tipe belegging 2x2=(4) Verduideliking 2x2=(4)

3.6. DRIE beginsels vir die sukses van ‘n aanbieding - Hou dit eenvoudig – hoe eenvoudiger hoe beter. √√ - Vermy volsinne of paragrawe. √√ - Maak seker dat die mense wat agter sit die skrif duidelik kan lees. √√ - Vermy versierings. √√ - Gebruik swart skrif op ‘n ligte agtergrond, want dit lees makliker.

Beleggings tipe Enige 2x2=(4) Beskrywing 2 x 2 = (4)

TOTAAL [60] Allokering van punte Vraag Punte 3.1.1 6 3.1.2 10 3.1.3 2 3.1.4 10 3.2 4 3.3 10 3.4 4 3.5 8 3.6 6


VRAAG 4: (SAKE ROLLE)

4.1. Navorsingsvaardighede - Gehaltebeheer √– in die vervaardigingsomgewing kan gehaltebeheer probleme

voorkom word voordat die produk op die winkelrakke beland. √√ - Verkoopsverslae√ – ‘n skielike daling in verkoopsyfers dui op ‘n probleem. √√ - Terugvoering van verbruikers√ – klanteklagtes kan dui op ‘n spesifieke probleem

Die klant moet altyd gelukkig wees. √√ - Tydskrifte en besigheidskoerante√ – verskaf waardevolle inligting oor die ekonomie

in die algemeen, wat kan help om skielike veranderering in die besigheid se werkverigtinge te verduidelik. √√

- Monitor jou eie besigheid√ – byvoorbeeld ‘n hoë personeelomset kan aandui dat personeel om die een of ander rede ongelukkig is. As jy gedurig nuwe personeel moet aanstel, kan dit produksie beïnvloed. √√ Enige 4x3=(12)

4.2. Wanneer en hoe om probleemoplossingstegnieke te gebruik. 4.2.1. Kragveldontleding / Dryfkragontleding

Wanneer om dit te gebruik - Wanneer die besigheid verandering wil implementeer.√√ (2)

Hoe word dit gebruik? - Oorweeg die positiewe en negatiewe impak wat die verandering sal te weeg

bring.√√ - Analiseer die kragte en voeg ‘n waarde aan elkeen toe. √√ Enige 1x2=(2)

Sub-max (4)

4.2.2. Delphi tegniek Wanneer om dit te gebruik

- Word gebruik wanneer daar ‘n groot probleem is en daar geen vorige oplossings beskikbaar is nie.√√ (2) Hoe word dit gebruik

- ‘n Paneel deskundiges word gebruik.√√ - Goed deurdinkte vraelyste word aan die paneel beskikbaar gestel. √√ - Die deskundiges beantwoord die vraelyste individueel en stuur dit terug aan die

besigheid √√ Enige 1x2= (2) Sub-max 4

4.3. Lys DRIE vereistes om in aanmerking te neem wanneer ‘n vraelys saamgestel word.

- Die vrae moet duidelik en ondubbelsinnig wees. √√ - Moenie te veel vrae vra nie. √√ - Begin met maklike vrae, en maak dit algaande moeiliker. √√

3x2=(6)


4.4.

4.4.1. VIER oorsake van swak tydbestuur

- om nie prioriteite te stel nie. √√ - om ‘n houding te hê van ‘more is nog ‘n dag’ √√ - om nie ‘nee’ te kan sê nie, dus voel jy uiteindelik oorweldig. √√ - om altyd besig te wees om probleme op te los, omdat daar nie behoorlike

beplanning is nie. √√ 4X2=(8) 4.4.2 TWEE maniere hoe tydsbestuur verbeter kan word.

- Beplan vooruit.√√ - Delegeer sommige take, hy kan nie alles alleen doen nie. √√ - Prioritiseer take, doen die belangrikste en dringende take eerste.√√

Enige relevante antwoord 2x2=(4)

4.5. VIER maniere hoe ‘n besigheid die regte van werknemers in die werksplek kan verseker.

- geen dikriminasie in die werksplek in terme van ras, geslag ens. √√ - verbeter die vaardighede van die werknemers.√√ - bied beurse aan kinders van werknemers.√√ - voorsien veiligheidsklere √√ - verseker ‘n veilige werksomgewing.√√ - betaal billike salaries en lone. √√

ENIGE relevante antwoord enige 4x2=(8)

4.6. Verskillende rolspelers in’n span. Leier√

- iemand wat in bevel van die span is. √√ - en leiding, rigting en leierskap aan ‘n groep individue gee om resultate te bereik.√√

(3) Doener√

- iemand wat die span aanspoor om ‘n spesifieke taak uit te voer.√√ - doener kry die werk gedoen.√√ - die doener maak seker dat die instruksies van die leier uitgevoer word.√√

(3) Denker√

- iemand in die span wat al die goeie idees bedink.√√ is gewoonlik kreatief en innoverend.√√ (3)


Versorger√

- iemand wat na die spanlede omsien. √√ - maak seker dat die spanlede gelukkig en gemotiveerd is. √√ - spanning word beperk.√√

Rol – 1 punt

Beskrywing – 2 punte

MAX (12)

4.7. Bevooroordeeld – om ander te oordeel oor sekere eienskappe soos byvoorbeeld kleur, geslag en geloof. √ (2)

TOTAAL:[60] Allokering van punte Vraag Punte 4.1 12 4.2 4.2.1 4 4.2.2 4 4.3 6 4.4 4.4.1 8 4.4.2 4 4.5 8 4.6 12 4.7 2

VRAAG 5: (SAKE BEDRYWIGHEDE) 5.1. Pligte van ‘n leier

- ‘n leier verskaf rigting aan mense. √√ - Mense volg leiers graag omdat hulle hom/haar respekteer. √√ - Aktiveer werkers – inspireer hulle om tot dade oor te gaan en hulle werk goed te

doen. √√ - Leiers moet behoorlike kommunikasiekanale in die besigheid daarstel, sodat

werkers altyd ingelig is. √√ enige 3x2=(6)


5.2. Bestuurs take 5.2.1 Begeleiding: Maak seker dat die korrekte prosesse gevolg word √ en aan gestelde standaarde

voldoen is. √ (2) 5.2.2 Beheer:- Verseker dat besigheidsaktiwiteite uitgevoer word √ soos beplan. √ (2) 5.2.3 Risko Bestuur: Spekuleer oor moontlike risiko`s √√ en maatreels in plek te hȇ on risikos te vermy

bv. Assuransie teen brandgevaar. √ (3)

5.3. Lys en bespreek DRIE redes waarom ‘n besigheid kan besluit op sentralisasie of

desentralisasie van inligting. - Die soort en grootte van die besigheid √- indien die besigheid baie adminstrasie

het, is dit makliker om die take te sentraliseer.√√ - Die gehalte van die personeel √– ‘n besigheid met hoogs opgeleide personeel kan

gedesentraliseer word.√√ - Wanneer die besigheidfunksies uitgevoer word √- as die funksies op een plek of

perseel plaasvind, kan take gesentraliseer word. .√√ 3x3=(9)

5.4. Belangrikheid/ voordele van ‘n begroting

Dit stel die besigheid instaat om: - Vooruit te beplan en finansiële doelwitte vir die besigheid te stel. √√ - Werklike inkomste en uitgawes met dit wat in die begroting vervat word vir ‘n

spesifieke tydperk te vergelyk. √√ - Uitgawes te beheer en geld met oorleg te bestee. √√ - Na te gaan of die verwagte inkomste voldoende is om die uitgawes te dek. √√ - Potensiële finansiële probleme wat kan opduik, aan te toon sodat hierdie probleem

vermy kan word. √√ 5x2=(10)

5.5. Belangrikheid van voorraadbeheer - Die korrekte voorraadvlakke gereed te hou. √√ - Rekord te hou van kos- en verkooppryse van voorraad. √√ - Diefstal in die besigheid op te spoor, wanneer fisiese voorraadopname met die

elektroniese voorraadbeheerstelsel vergelyk word. √√ 3x2=(6)

5.6. Noem en bespreek DRIE metodes wat gehalte aandui. - Handelsmerke√ –spesiale tekens of name wat deur vervaardigers gebruik word

om hul produkte te onderskei van ander soortgelyke produkte.√√


- Monsters√ – is ‘n klein hoeveelhede van ‘n produk wat aan klante gegee word om die gehalte daarvan te toets.√√

- Gradering√ – landbouprodukte word dikwels gegradeer bv. tamaties ensovoorts√√ - Handelstandaarde√–produkte wat in groot maat vervaardig word, moet aan

sekere gehaltestandaarde voldoen bv. Suid-Afrikaanse Buro van Standaarde (SABS)√√ 4x3=(12)

5.7. VYF faktore wat help om te bepaal hoeveel bedryfskapitaal ‘n besigheid mag nodig hê.

- Die aard van die besigheid. √√ - Die grootte van die besigheid. √√ - Die ontwikkelingstadiuim. √√ - Hoe lank die produksieproses neem om te voltooi. √√ - Koers van die omset van voorraad. √√ - Die koop-en verkoopsbepalings wanneer ‘n besigheid op krediet koop of

verkoop.√√ - Seisoenale verbruik en produksie. √√

ENIGE 5x2=(10) TOTAAL: [60]

Allokering van punte Vraag Punte 5.1 6 5.2 5.2.1 2 5.2.2 2 5.2.3 3 5.3 9 5.4 10 5.5 6 5.6 12 5.7 10 TOTAL 60

VRAAG 6: (ALLERLEI) 6.1. VYF stappe van die aankoopprosedures:

x Aankopeversoek;√√ x Win inligting in;√√ x Kies die geskikte verskaffer.√√ x Plaas die bestelling.√√ x Volg op.√√ x Ontvang voorraad wat bestel is.√√


x Verspreiding van goedere.√√ x Betaal verskaffer dokumente.√√ (10)

6.2. Aankope in terme van die regte prys.

- Kry die beste prys vir die kwaliteit wat vereis word. √√ - Enige besparings op aankope beteken meer wins bv. aflsag ontvang. √√ - Onderhandel afslag op grootmaataankope. √√ - Oorweeg vervoer- en bergingskostes want dit kan aankoopkostes verhoog. √√

4x2=(8) 6.3 Voordeel om media te gebruik vir openbare betrekkinge. - ‘n Wye verskeidenheid van bronne word gebruik bv. radio, TV, tydskrifte, ens. √√

- Media kan oor veranderinge in die besigheidswȇreld verslag doen. √√ - Besighede kan adverteer in die media. √√ - ‘n Besigheid kan openbare betrekkinge gebruik wat gratis advertensie is. √√ - Openbare betrekkinge kan negatiewe publisiteit regstel deur mediaverklarings uit te reik. √√

5x2=(10)

6.4 Vyf komponente van makro omgewing:

(a) Ekonomiese omgewing √- al die ekonomiese sake soos rentekoerse, inflasie en die

Rand se waarde is deel van die omgewing. √

(b) Internasionale omgewing√ - uitvoer en invoer is deel van die omgewing. √

(c) Fisiese omgewing√ - klimaat en landbou produkte is deel van die natuurlike

hulpbronne en dus deel van die omgewing. √

(d) Konstitusionele omgewing√ - bevat die wetgewing wat uitgevaardig is. √

(e) Sosiale omgewing √ - MIV/ VIGS is `n sosio-ekonomiese saak. √ Max (10)

6.5 Definisies. 6.5.1. Geldwassery – ‘n Proses waar kriminele onwettige winste van hulle kriminele

aksies in besighede belȇ om die geld ‘skoon’ te kry.√√ (2) 6.5.2. Piramide skema– Besighede wat deposito’s van mense vat en hoë abnormale

rentes aan hulle belowe. √√ (2) 6.6. Vyf strategieё vir die uitdagings van MIV/Vigs

- Kry ‘n duidelike MIV/Vigs beleid wat deur alle werknemers verstaan word. √√ - Loods ‘n MIV/Vigs bewusmakings veldtog. √√ - Versprei kondome aan werknemers. √√ - Ondersteun nie-regerings organisasies om mense met MIV/Vigs te ondersteun. √√


- Verskaf anti-retrovirale medisyne. √√ - Herskeduleer take vir werknemers met MIV/Vigs. √√ Enige (5 x 2 = 10)

6.8. Akronieme. - Nie-regerings organisasie√ - Kommissie van versoening, bemiddeling en arbitrasie√ (2 x 1 = 2)

6.9. Kreatiewe denke. o Help om probleme vinniger op te los. √√ o Help om nuwe prosesse en prosedures te ontwikkel. √√ o Ontwikkeling van ‘n nuwe produkte. √√ o Lok nuwe klante. √√ o Enige ander relevante antwoord. √√ (3 x 2 = 6)

TOTAAL: [60] Allokering van punte VRAAG PUNTE 6.1 10 6.2 8 6.3 10 6.4 10 6.5.1 2 6.5.2 2 6.6 10 6.7 2 6.8 6


AFDELING C VRAAG 7) : (SAKEOMGEWINGS

DIE VERBRUIKERSBESKERMINGS WET 7.1. Inleiding

- Verbruikers het regte wanneer hulle goedere en dienste koop. √ - Hierdie regte het beskerming nodig. √ - Hierdie wet is in plek om vorige uitbuitings uit te wis. √ 2x1=(2)

Inhoud 7.2. Doel

- Bevorder en beskerm die sosiale en ekonomiese regte van verbruikers. √ - Verseker dat verbruikers bemarkingsterminologie verstaan. √ - Verskaf ware, akkurate inligting aan verbruikers om ingeligte keuses te maak. √ - Bevorder die welstand van verbruikers deur om hulle te beskerm teen gevare wat

hulle veiligheid bedreig. √ - Ontwikkel effektiewe maniere vir verbruikers om probleme aan te spreek. √ - Verskaf en bevorder onderrig aan verbruikers. √ - Maak seker dat verbruikers die vryheid het om ondersteuningsgroepe te vorm om

hul gemeenskaplike doel te bevorder. √ - Moedig verbruikers aan om deel te neem aan besluitneming binne die markte. √ - Beskerm verbruikers van misleidende bemarking. √ - Help voorheen benadeelde mense om hulle regte te ken en om regverdig behandel

te word. √ (10)

7.3. Verbruikersregte

Verbruikers het die reg tot:


- Gelykheid in terme van bemarking. √√ - Privaatheid deur beperking op ongevraagde direkte bemarking. √√

- Keuse en goedkeuring van goedere en dienste. √√ - Inligting van goedere en dienste moet in verstaanbare taal wees. √√ - Regverdige en verantwoordelike bemarking. √√ - Eerlike handelinge en regverdige ooreenkomste - Regverdige en redelike terme en voorwaardes om verbruikers van oneerlike

bemarkers te beskerm. √√ - Reg tot goeie waarde, goeie kwaliteit en veiligheid van goedere en dienste. . √√

Enige 5x2=(10) 7.4. Remedies

- Die plek waar verbruikers kan kla as hulle voel hulle regte word ontneem. √√ - Die verbruikerstribunaal. √√ - Die Nasionale Verbruikers Kommissie. √√ - ‘n Verbruikershof√√ - Ombudsman√√

ENIGE 4x2=(8) 7.5. Gevolgtrekking

- Verbruikers moet onderrig word oor hulle regte. - Verbruikers moet enige verkeerde behandeling deur verskaffers rapporteer

1x2=(2) Allokering van punte VRAAG PUNTE Inleiding 2 Doel 10 Verbruikersregte (5x2) 10 Remedies 8 Gevolgtrekking 2 Insig (LASO) Uitleg 2 Analise 2 Sintese 2 Oorspronklikheid 2 TOTAAL 40


VRAAG 8: (SAKEGELEENTHEDE)

VORME VAN EIENAARSKAP

8.1 Inleiding

- Die keuse van ‘n vorm van eienaarskap hang af van persoonlike behoeftes van die entrepreneur of die besigheid. √

- Die vorm van eienaarskap kan ook verander na aanleiding van die besigheid se behoeftes wat verander. √ 2x1=(2)

8.2. VENNOOOTSKAP 8.2.1. Kenmerke

- Eienaars word vennote genoem. √√ - Vennootskapooreenkoms kan mondelings of geskrewe wees. √√ - Daar kan 2 – 20 vennote wees. √√ - Vennote kan ‘n vennootskapooreenkoms teken sodat elkeen ‘n idee het wat van

hulle verwag word. √√ - Vennote is gesamentlik en afsonderlik verantwoordelik vir die skuld van die

vennootskap. √√ - Geen kontinuïteit nie, wanneer ‘n vennoot dood gaan, ontrek of aftree. √√ - Vennote kan vaardighede, kapitaal of bates insit in die vennootskap. √√ - Elke vennoot betaal inkomstebelastings. √√

ENIGE 5x2=(10)

8.2.2. Voordele

- Maklik, goedkoop en vinnig om te begin. √√ - Meer kapitaal kan ingekry word as ‘n eenmansaak want daar is meer as een

eienaar. √√ - Elke vennoot is gemotiveerd om hard te werk want hy/sy sal voordeel trek uit die

winste. √√ (6)

8.3. KOöPERASIES 8.3.1 Kenmerke

- Bestaan uit ‘n minimum van SEWE lede vir landbou kooperasies en VYF EN TWINTIG vir handel kooperasies. √√

- Die doel is om gemeenskaplike bystand aan lede te gee en voorsien in die welvaart van die lede. √√

- Naam moet eindig met koȍperasie. √√ - Word bestuur deur direkteure wat gekies word die lede. √√ - Die doel is om ‘n nie-winsgewende diens te lewer. √√ - Lede werk saam as vrywilligers. √√


- Baie regsformaliteite om te volg. √√ - Aanspreeklikheid is beperk. √√ - Het regspersoonlikheid. √√ ENIGE 5x2=(10)

8.3.2. Voordele

- Kan pryse van kommoditeite beheer, daarom word pryse gestabiliseer. √√ - Onnodige uitgawes word uitgeskakel deur om vaardighede en hulpbronne te deel,

bv. stoorplekke, bemarking, ens. √√ - Wins word uitbetaal aan lede as daar gegenereer is. √ - Beperkte aanspreeklikheid van lede. √√ - Het kontinuïteit. √√ - Baie produktief want lede is verbind en lojaal teenoor teenoor die kooperasie. √√

3x2=(6)

8.4 Gevolgtrekking

- Elke vorm van eienaarskap is ewe belangrik. - Oorweeg jou besigheidsdoelwitte en kies ‘n geskikte vorm van eienaarskap.

1x2=(2)

Allokering van punte

VRAAG PUNTE 8.1. Inleiding 2 8.2. Vennootskap 8.2.1. Kenmerke 5x2=10 8.2.2. Voordele 3x2=6 8.3. Kooperasies 8.3.1. Kenmerke 5x2=10 8.3.2. Voordele 3x2=6 8.4. Gevolgtrekking 2 Insig Uitleg Analise Sintese Oorspronklikheid

2 2 2 2

TOTAAL 40


VRAAG 9: (SAKE ROLLE)

VERHOUDINGS EN SPANPRESTASIE

9.1 Inleiding

- Elke werknemer in ‘n besigheid is ‘n spanlid. √ - Bestuur moet vir almal in die werksplek ‘n kans gee om aktief in die werksplek deel

te neem. √ - Regte allokering van hulpbronne sal goeie prestasies van die span verseker. √

2x1=(2)

Inhoud

9.2. ‘SMART’doelwitte

- Spesifiek√ – Die besigheidsdoelwitte moet uit een gesit word.√√ - Meetbaar√ – Doelwitte moet so gestel word sodat jy kan weet wanneer elke doel

bereik is. √√ - Almal√ –wat betrokke is te kry om die doelwitte te behaal. √√ - Realisties √– Bereiking van die doel moet moontlik wees binne die

tydsraamwerk√√. - Tydspesifiek√ – Wanneer elke doel bereik moet word. √√ (15)

9.3. Faktore wat die span se sinergie kan beïnvloed

9.3.1. Bevooroordeling√√

- Wanneer mense ander veroordeel as gevolg van sekere kenmerke soos velkleur, geslag, ens.√√

- Dit kan konflik veroorsaak. √√ - Bevooroordeeld spanlede kan nie effektief saamwerk nie. √√

Faktor: (2) Bespreking (2)

9.3.2. Diskriminasie √√ - Dit is onwettig om teen ander te diskrimineer.√√ - Onregverdige diskriminasie kan lei tot arbeidsaksies soos stakings.√√


9.3.3 Gelykheid√√


- Werkgewers is verplig deur die gelykheidswet om enige vorm van diskriminasie aan te spreek.√√

- Alle werknemers moet gelyk behandel word bv. gelyke betalings vir alle werkers wat dieselfde werk doen.√√


9.3.4. Diversiteit √√

- Dit verwys na ‘n verskeidenheid van mense binne die werksplek.√√ Dit sluit verskillende geslagte, gelowe, ens in.√


Gevolgtrekking - Besighede moet ‘n beleid implementeer wat gelyke behandeling van werknemers in

die werksplek sal verseker.√√ 1x2=(2) Allokering van punte

VRAAG PUNTE 9.1. Inleiding 2 9.2. SMART doelwitte 5x3=15 9.3. Faktore 4x4=16 9.4. Gevolgtrekking 2 Insig (LASO) Uitleg Analise Sintese Oorspronklikheid

2 2 2 2

TOTAAL 40


VRAAG 10: (SAKE BEDRYWIGHEDE)

10.1 Inleiding

x Die bestuur van groot maatskappye is `n groot verantwoordelikheid. Deur delegering van verantwoordelikheid na al die verskillende vlakke, kan die besigheid doeltreffend bestuur word. √√

x Die bestuur is ook verantwoordelik vir die doeltreffende funksionering van die verskillende besigheidsfunksies. √√ (2x1=(2)

10.2 Bestuursvlakke

10.2.1 Topbestuursvlak: √ - bv. Die HUB. √ hulle is verantwoordelik vir die besigheid in sy

geheel. Hulle stel die missie, visie en doelwitte vas. Doen strategiese

besluitneming op hierdie vlak. Hulle is gemoeid met die eksterne omgewing. √√ (4)

10.2.2 Middelbestuursvlak: √- is die verskeie departemente se bestuurders.√

Hierdie bestuurders se hooftaak is die implementering van die taktiese

beplanning. √√ (4)

10.2.3 Laerbestuursvlak: √ - ook genoem as toesighouers of voormanne.√ Hierdie

bestuurders is direk verantwoordelik vir hoё vlakke van produktiwiteit, tegniese hulp

en motivering van werkers. Bestuur wend hulle tyd aan om toesig te hou, hulp

verleen. Hulle besluite is roetine√√ besluit en korttermyn van aard.√√ (4)

Max (12)

10.3 Verskillende bestuurstake:

10.3.1 Topvlak- konsentreer op beplanning, √√ langtermyn beplanning (strategies). √√

10.3.2 Middelvlak: sluit al vier bestuurstake in, maar meesal organisering, √√ wanneer

topvlak se planne geȉmplementeer word. √√

10.3.3 Laervlak: konsentreer op leierskap en beheer. √√ Hulle taak is om werkers te

motiveer en te monitor en te sorg dat teikens bereik word. √√ MAX (12)


10.4 Inligting vir die verskillende departemente:

10.4.1. Bemarkings funksie:

Bemarking department het inligting nodig bv. Bemarkings geleenthede, √√

Inligting oor mededingers an klante, √√ advertensiekoste en verkope se

vooruitskouing. √√ (4)

10.4.2 Aankope funksie

Die aankope department het inligting nodig oor verskaffers, √√ die besigheid se

Behoeftes,√√kwaliteit en pryse van material en voorraadvlakke en kostes.√√ (4)

10.4.3 Produksie funksie:

Die produksie department benodig inligting van voorraadvlakke, produktiwiteit,√√

Die aanwending van personeel en masjienerie. √√ (4)

10.4.4 Finansiёle funksie:

Die finansȉele departement benodig inligting soos verkoopssyfers, √√ hoeveel

kapitaal nodig is, en bates en laste. √√ (4)

10.4.5 Menslike Hulpbronne funksie:

Benodig inligting soos personeel nodig, √√ seleksie procedures en opleidings

behoeftes. √√ (4)

10.4.6 Openbare betrekkinge:

Die department het inligting nodig soos die besigheid se grootte en groei.√√

Die beeld van die besigheid√√ en verskillende belangegroepe in die besigheid.√√

(4)

10.5 Gevolgtrekking:

x Bestuurders moet reflekteer om te verseker dat planne het die beplande uitkomste, en is aangepas indien nodig. √√

x Samewerking tussen verskillende besigheidfunksies is belangrik.√√


Enige 1x2=2

Allokering van punte

x LASO - vir elke komponent: x Allokeer 2 punte indien al die vereistes nagekom is. x Allokeer 1 punt as net aan sommige vereistes nagekom is. x Allokeer 0 punte as vereistes nie nagekom is nie.

VRAAG PUNTE 10.1. Inleiding 2

MAX 32

10.2. Vlakke van bestuur 12 10.3. Bestuurstake 12 10.4. besigheidsfunksies 24 10.6. Gevolgtrekking 2 Insig Uitleg Analise Sintese Oorspronklikheid

2 2 2 2

TOTAAL 40

Vraestel...4 2015 BESIGHEIDSTUDIES GRAAD 10 OKT NOV VRAESTEL MPUMALANGA DEPT VAN ONDERWYS 1.1.5. Die...

Documents

Transcript of Vraestel...4 2015 BESIGHEIDSTUDIES GRAAD 10 OKT NOV VRAESTEL MPUMALANGA DEPT VAN ONDERWYS 1.1.5. Die...