B E RS T A R O

O V O

Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 86

Starite fotografii se vsu{nost eden vid vremeplov, so koj za mig se prene-

suvate vo prostorot uloven na slikata. Re~isi e neobjasnivo (osven

tehni~ki, se razbira), kako e mo`no eden stoti del od sekundata da bide

izgraviran vo svetlina, i takviot foto-zapis po edno izvesno vreme da bide

patuvawe i toa, obi~no, vo minatoto. Kolku {to e fotografijata postara,

tolku na{eto prepoznavawe na nejzinata sodr`ina e pobrzo i podirektno,

bidej}i ima pogolema zafatnina vo kolektivnoto nesvesno. Toa ne e ni{to

drugo, tuku ona {to na{ite babi i dedovci ni go raska`uvale za svoeto

detstvo. Vo prosek toa e edno rastojanie od barem sedumdesetina godini.

Fotografijata ova rastojanie go pominuva pobrzo i od samata svetlina.

n a s r e d m o r e

o g a n g o r i

m o n a h i w a M a k r i n a :

Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 87

Na zapad od sosedna Bugarija, a vo srceto na Isto~na

Makedonija, velat deka Berovo e vo sredinata na triagol-

nikot {to se dobiva ako se povrzat gradovite Skopje,

Solun i Sofija.

Nakalemeno vrz prekrasnite pejsa`i na Male{evskata

kotlina, ova mirno grat~e, na 850 metri nadmorska viso~ina,

si ja pi{uva svojata istorija negibnato od s# {to na

po~etokot na 21 vek pretstavuva trend vo procesot na svet-

skata globalizacija, a toa vo sekojdnevieto zna~i fastfud,

sinxir supermarketi, otu|enost vo me|u~ove~kite odnosi,

internetomanija, stresovi, nervozi, itn.

Tipi~no za ova grat~e e pred s# - gostoqubivosta na

negovite `iteli: bibliskata qubov kon gostinot }e ja sret-

nete na sekoj ~ekor, koga Male{evecot so edna prosta

srde~nost }e vi gi otvori dverite na svojot dom i }e ve

po~esti so nadaleku pro~uenoto berovsko sirewe, kompir,

matenica, zelnik, poparnik, bulama~..., ~ija{to tradicija

s# u{te so mnogu vkus i neumorno se neguva.

Za ovoj broj na Premin izdvoivme nekolku

fotografii od privatni kolekcii na berov~ani, kako i od

foto-zbirkata na manastirot Sveti Arhangel Mihail, edna

od najubavite znamenitosti vo gradot. Pove}eto od niv se od

prvata polovina na dvaesettiot vek.

Male{evijata e isto taka poznata po svoite gatanki i

pogovorki, vo koi{to na eden isten~en na~in e sublimirana

mudrosta na narodniot genij, ~estopati za~ineta so humor.

Male{evecot znae da se po{eguva nad sopstvenata sudbina,

a toa e sekako odraz na visoka kultura.

88Premin, Ro`destvo Hristovo 2005

ss tt aa rr oo bb ee rr oo vv oo

89Premin, Ro`destvo Hristovo 2005

nn ii zz ff oo tt oo gg rr aa ff ii ii

ii gg aa tt aa nn kk ii

A me palna, napravih te

ulav. (Ra~ija)

Bela, bela leica,

sos crna sitna p{enica.

(Kniga sos pismo)

Bela Neda, senka nema.

(Reka)

Bela niva, crno seme

ra`xa.

(Kniga)

Bela poga~a na s'nce

ispe~ena.

(Med)

Belo go frli `'to

padne.

(Jajce)

Brada ima kato pop,

opa{ka kato snop.

(Praz)

V'~e tele rodilo,

prez plet go frlilo.

(Tikva)

stari

F edna ko{ara s# beli

kowe.

Glava ima, zabi nema.

Glava sos devet ko{uli

obviena.

Gola e i bosa, a sveto

obla~i.

Grbavo prase, po pole pase.

Dva vola, edna {ija.

Dva brata s# gledaa, a nih

ne mo`at.

Dvanaeset bra}a se gonat i

nemo{ nikoga{ da se

stignat.

Devet du{i bra}a fov edna

ko{ula.

Eden ko~ zaklah, devet

ko`i odrah.

Edna ~erga s# prekriva,

samo rekata ne.

Visok Todor na ka{~i visi.

(Mesecivogodinata)

(Belluk)

(Kromid)

(Sneg)

(Ra~ija)

(Koko{ka)

(Kromida)

(Igla)

(Srp)

(Bisazi)

(O~i)

(Oxak)

92Premin, Ro`destvo Hristovo 2005

Za mesec se diga, vek se `ivee.

(Ka{~a)

(Kniga)

Jazik nema, a mnogu ka`uva.

Ka{~a na eden direk.

(Gaba)

Kleta ku~ka, s'zi roni.

(Kostura)

Na eden o|in, cel svet gree.

(S nce

Na seka ritka i }eramitka.

(Nokti)

Nikoj go ne}e, ama na sekoj

doodi.

(Zlo)

Mozok nema, v gora lae.

(Baltija)

H r i s t o s

s e r o d i !

Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 94

Ni se jade ni se pie, a e

najslatko.

Potkovan zajak sos drvena

xeletka.

Selo bez

oxaci.

Trista bratja fov edna

ko{ula.

Usta ima jazik nema.

Fov edna ko{ara trista

goveda, ni se otvara,

ni se zatvara.

Fov edna kula 50 turci

s crvani kapi.

Fov drven sand'k ~oveci

dumaa.

^as pred tebe, ~as zad tebe.

^etiri bra}a po pat odat,

nikak da se sretnat.

Na sred more, o|in gori.

(Son)

(Magare)

(Grobi{~a)

(Carevica)

(Tikva)

(Aren~ovek)

(Kibrit)

(Radio)

(Senka)

(Trkalaodkola)

(Kandilo)

Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 95

Dodeka ima bra{no, ne e stra{no

Glavata mu slu`i sal’ za potstri`uvawe.

Gospod zabavja, ama ne zaboravja.

Brat ne e brat, kom{ijata e brat.

Bez maka nema raat.

Koj nogu znae, malku strada.

Matna voda ne gazi.

Na ~u`xi grob ne se pla~e.

Ne videh air od o~ite, ta od klepkite le.

Na drug slamkata gleda{, na tebe gredata

ne gleda{.

Pove}e vredi ~ovek da e umovit, otkolku

imovit.

Sekoj za sebe, Gospod za site.

Uka kraj nema.

Jagne ne mati vodata, oti }e te izeda.

U mnozina um, u malcina razum.

U siromah da se najade{, u bogat da se

naraboti{.

Rodi me majko sos k'smet, pa me frli na

buni{~e.

Roda, da te gloda.

Koj no` vadi, od no` umira.

Jadi pij, gladen legni spij.

od knigata: Berovo vo prostorot i

vremeto, od Blagoja Aleksov, Berovo 2003