Verbonden spraak · 2020. 1. 10. · ben om spontane conversaties te ver-staan. Anders dan kinderen...
Transcript of Verbonden spraak · 2020. 1. 10. · ben om spontane conversaties te ver-staan. Anders dan kinderen...
23
Les
195
sep
’15
MirjamErnestus(Kennislink.nl,2011)zegtoverspraakreductie:‘Spraakreduc-tiemaaktdatvreemdetaalleerderszelfsnajarenstudievaaknogmoeiteheb-benomspontaneconversatiestever-staan.Andersdankinderendieeeneerstetaalleren,endaarinvanmeetafaandeongereduceerdeengereduc-eerdevariantenhoren,krijgenzijdegereduceerdeuitspraakvariantenmeestalpasonderdekniealszedeongereduceerdeuitspraakvanwoor-denalheelgoedkennenenookgoedwetenhoediewoordengespeldwor-den.Datkaneeneffecthebbenophoezedievariantenverwerken.’
AssimilatieNaastdezegereduceerdespraakiserooknogsprakevanassimilatie:obbel-len,vammorgen,ontsettent.Dere-gelshiervoorzijninverschillendeta-lenanders,waardoorhetvaakmoei-lijktebegrijpenisvooreenandersta-lige.DatgeldtookvoordemanierwaaropinhetNederlandstweeklin-kersaanelkaarverbondenworden,zoalsjanuari(meteenw)oftruien,(meteenj),maargeachtezondertus-senklank.
Endanisernoghetbelangrijkeverschiltussende‘sterke’en‘zwakke’vormenvaneenaantalfunctiewoor-den,zoalshetlidwoord:het/‘t,enveelvoornaamwoorden:ik/’k,jouw/
je,haar/d’r.Hiermeewordtaange-gevenofhetwoordaccentheeft.Ditgeeftdusbetekenisverschil:Gaat je vriendin mee?iseenanderevraagdan:Gaat jouw vriendin mee?
Wehebbenbijverbondenspraaktemakenmeteenaantalprocessen,waardooreenzinals:Ik heb hem niet gezien,wordtgerealiseerdals:kepem-niegezien.
Hetisduidelijkdatdeleerderditnietuiteenboekkanlerenenerwordtlangnietaltijdinleergangenaandachtaanbesteed.Dedocentkanhierbijdanookeenbelangrijkerolspelen.
Luisteren en verstaanVoorhetverstaanenbegrijpenvantaalishetkunnenonderscheidenvandewoordenergbelangrijk.JanHulstijnzeihieroverhetvolgende:‘Alsweluisterennaariemanddiespreekt,danmoetenweinstaatzijnhetgezegdenetzosnelteverwerkenalshetwordtuitgesproken:meteensnelheidvanzo’ntweetotdriewoor-denperseconde.Datbetekentdatdemeestedeelprocessenvanhetluisterengeautomatiseerdmoetenzijn.Hetdoorlopendspraaksignaaldatonsoorbereiktmoetgedecodeerdwordeninspraakklanken,ingroepenvanspraak-klanken,inwoordeneninwoord-groepen.AlsjegeenZweedskenten
Volwassenendiekunnenlezen,lerenNederlandsmeestaluiteen
boekofmetmultimedialemiddelen.Dewoordenzijndanvanelkaargescheidendooreenspatie.Dat
maaktdateenwoordonmiddellijkherkenbaarisbijhetlezen.Bij
luisterenisdatheelanders.Erissprakevanspraakreductie(desprekerverbindtwoordenaan
elkaartotwoordgroepjesenvaakwordenwoordengereduceerdtot
ernogmaarweinigvanoveris:kweeniehoor)ofvanassimilatie.
MargreethVerboogenLieskeAdèrgaaninditartikelinopde
implicatiesvoorhetNt2-onderwijs.
Mar
gree
th V
erbo
og
Lies
ke A
dèr
Implicaties van spraakreductie en assimilatie voor het Nt2-onderwijs
Verbonden spraak
Hulstijnpleitinditartikeldanookvoorveelherhalingvanluisteroefeningen,nietalleenluisterenopinhoud,maarvooralookwoord-voor-woordluisteren
Les
195
2�
sep
’15
jehoorteenstroomspraakklankendie(enigszinsgebrekkig)weergegevenkunnenwordenalsmankanringatill-sjukhusetsakutmottagning,danweetjeniethoejehierwoordeninmoetherkennen.Zwedendelendeklank-stroommoeiteloosopinman kann ringa till sjukhusets akutmottagning.
Wanneerweeenzininonzemoe-dertaalduidelijkhoren,enwekennenalleerinvoorkomendewoorden,danvindthetprocesvanwoord-voor-woordverstaanautomatischplaats.Met‘woord-voor-woordverstaan’bedoelikhetheleprocesvandewaarnemingvanklankentotenmethetherkennen(identificeren)vanallewoorden.Wekunneneenwoordechteralleen‘herkennen’alswehettenminstealsvorm‘kennen’.Wekunnen ringadusalleenherkennenalswealwetendatdeklankvormringaeenwoordis.’(Hulstijn,2004)
Luisteroefeningen herhalenHulstijnpleitinditartikeldanookvoorveelherhalingvanluisteroefe-ningen,nietalleenluisterenopin-houd,maarvooralookwoord-voor-woordluisteren.Ditgeldtvooralleleerders,vanafheteerstebegin.Ditherhaaldeluisterenkanuiteraardgoedmetbehulpvandigitalemiddelenenhoeftdanookgeenkostbarelestijdtekosten.
Eengoedeoefeningomleerdersbewustwoordentelerenonderschei-denishetlatentellenvandewoordeninzinnendiededocentuitspreekt.Ditkomtinveelmethodenvoorals
oefening,vooralinhetbegin,maariszekerooknuttigineenlaterstadium,waarbijdedocentsnellerengereduc-eerdspreekt.
OmzelfindividueelteoefenenishetitemspreektAAluitdeappspreek-beter tegebruiken.
SpreekBeter: spreektaal, hoeveel woorden hoort u 1
Hoeveel woorden hoort u? U hoort een zin . Hoort u 2 of 3 woorden?
1.Izzieziek? 2.Hoegaatet?3.Totsodan 4.Zeidiewat? 5.Twasleuk 6.Zakdoen 7.Tuukniet 8.Nogges? 9.Eiguknietnee 10.Kbemmoe
Eenanderaandachtspuntbijhetver-staanvanverbondenspraakishetattentzijnopdeaccentuering.Eensprekergeeftdewoordendievanbelangzijnvoordebetekenisaccent:Maandagbe-gintdelesnietomtien uurmaaromelf uur.DetreinnaarRotterdamzalver-trekkenvanspoor 11 B.Dewoordenmetaccentwordenwatluiderenopeenanderetoonhoogteuitgesproken.
Verbonden spraak gebruikenHetgebruikvanverbondenspraakisietsdatpaslaterinhetleerprocesaandeordekankomen.Deverstaanbaar-heidheeftzekerniettelijdenalsie-manddewoordennietaanelkaarbindt.Welmoeteensprekerdieallewoordenapartuitspreekt,eropgewe-zenwordendatdatnietdebedoelingis.Ditgebeurtsomsalsiemandstreeftnaarperfectieendaardooronnodiglangzaamenaarzelendspreekt.Ookhebbensommigesprekerseenmoe-dertaalwaarbijdewoordenlosvanel-kaarstaan,zoalstaleninZuidoostAzië.Hetisgoediemanddanviaeenaudio-opnamezichzelftelatenhoren.
Hetuitgebreidoefenenvanassimi-latieengereduceerdespraakismeerietsvoorgevorderdesprekers,diegraageenhoogniveauvanspreekvaar-digheidwillenbereiken.
Vooreenaantalaspectengeldtdathetvooralleleerdersnuttigisomeraandachtaantebesteden,namelijkdeverbindingvantweeklinkers,hetsa-menvoegenvangelijkemedeklinkersendevoornaamwoordenmetenzonderaccent.
Aanhetverstaanvanverbondenspraakmoetineenvroegstadiumvandelessenaandachtwordenbesteed.Toepassenkanlatergeoefendworden
25
Les
195
sep
’15
•Alseencursisteenverbindingtus-sentweeklinkersnietgoedmaakten: februjari oftruiwenzegt,isdateengoedmomentomhieraandachtaanteschenken.
Dewalsverbindingkomtvoornadeuu,deau/ou,deoendeoe:si-tuatie,tatoeage,naandereklinkerskomtdej:truien,knieën.Nageenbe volgtgeenverbindingsklank:beambte,geachte.Wijseropdatderegelookgeldtbijdeverbindingtussentweewoordenineenzin:iktrekeentrui aan,isdezevanjou ofvanmij?Doe ookeenswat.
•Alseenmedeklinkeraanheteindvaneenwoordhetzelfdeisalsdebeginklankvanhetvolgendewoord,wordenzeuitgesprokenalséénklank:ikkanniettekenen(ikanietekenen),wegaannaarRot-terdam(wegaanaarotterdam).
•Vangrootbelangishetomaan-dachttegevenaanhetverschiltus-sendesterkeenzwakkevormen,zoalshetlidwoord:het/ ‘t,enveelvoornaamwoorden:ik/’k,jij/je,hij/ie,wij/we,mijn/m’n,jouw/je,zijn/z’n,haar/d’r.Hetgebruikvande‘sterke’vormgeeftautomatischaccentendaarmeeookbetekenis-verschil:Isdit jetas?iseenanderevraagdan:Isditjouwtas?
uitspraaktrainer in de Les, werkBLad 29a.1.Heeftzed’r/haaragendathuislatenlig-
gen?2.Isdatjouw/jebrilofmijn/m’nbril?Ze
lijkenergopelkaar.3.Zijhebbenveelgeld,wij/wehelaasniet.4.Hebjijdekrantenopgeruimd?-Nee
datheeftzij/zegedaan.
5.Zehebbenéén/eenhuisinUtrechtenéén/eenvakantiehuisjeinBelgië.
6.Zeheefthaar/d’rfietsophaar/d’rwerklatenstaanenismethaar/d’rvriendmeenaarhuisgereden.
7.Doejouw/jejasuitenkombinnen.8.Wonenjij/jeenjebroerallanginRot-
terdam?
Samenvattendkunnenwezeggendataanhetverstaanvanverbondenspraakzekeraandachtmoetwordenbesteed,alineenvroegstadiumvandelessen.Zelftoepassenkanbeterwatlaterge-oefendworden.
Aanbevelingen voor oefenenOmverbondenspraakteoefenenisereenaantalmogelijkheden:
IndeeersteplaatsdetAAlrieDels,omdatbijhetimiterenvanderiedelsdeleerdersdoorhetritmegedwongenwordentotverbondenspraak.Wieeenmaalhetzinnetje:keptsodrukheeftgehoord,vergeethetnietmeer.
uitsprAAktrAiner in De les:hethoofdstuk verbonDen sprAAk geeftallerleioefeningenvoorreductie,as-similatie,ensterkeenzwakkevormen.Ookvoorhetherkennenvanhetzin-saccentzijnoefeningentevinden.
Deappspreekbeter:deluister-ennaspreekoefeningenvoorzinsaccentendeseriespreektAAl,metluister-ennaspreekoefeningenvoorgereduc-eerdespraak.
DeappschrijFbeter (nogtever-schijnen) heefteenseriemetverbon-denspraak,luisterenenschrijven.
Margreeth Verboog Lieske Adèr
Margreeth Verboog is zelfstandig gevestigd trainer/adviseur.www.margreetverboog-verstaanbaarspre-ken.nlCorrespondentie: [email protected] Lieske Adèr is docent Nederlands als tweede taal en logopedistCorrespondentie: [email protected]
Literatuur:M.ErnestusenG.Giezenaar(2014).
een goeD verstAAnDer heeFt mAAr een hAlF WoorD noDig.In:B.Bossers(red),Vakwerk9,Ach-tergrondenvandeNT2-lespraktijk,BVNT2,Amsterdam.
J.Hulstijn(2008).oeFenen in WoorD-voor-WoorD verstAAn Als vorm vAn impliciet leren. InB.Bossers(red.),KlassiekVakwerk.AchtergrondenvanhetNT2-on-derwijs.Boom,Amsterdam.
K.Thio&M.Verboog(1993).ver-stAAnbAAr spreken. Eenhandlei-dinguitspraakonderwijsvoordo-centenNederlandsalstweedetaal.Coutinho.
JeanineDeen,LijnSchutte,ChrisvanVeen.tAAlrieDels.Boom,Amster-dam,herzieneversieverschijntbin-nenkort.
C.vanVeen,H.vanKampen,V.Olij-hoek&R.Stumpel(2009). uit-sprAAktrAiner in De les. Uit-spraakverbeteringvooranderstali-gen.Boom,Amsterdam.
SpreekBeter(2014), www.SpreekBeter.nl SchrijfBeter,oktober2015, www.Schrijfbeter.nl.