Venöz Yetmezlikte Sosyal İzolasyon Ve Depresyon

Doc.Dr. İyad FANSAMustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve

Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalı VI. ULUSAL FLEBOLOJİ KONGRESİ

13-15 OCAK 2012 İSTANBUL

OCAK-2010

OCAK-2012

Yaşam Kalitesi

Objektif göstergeleri

Fiziksel iyilik hali

Sosyoekonomik durum

Fiziksel aktivitelerini yapmada güçlük

Fonksiyonel yetersizlik

Çalışma durumu

Hastalık semptomları

Sağlık durumu

Subjektif göstergeleri

Bireyin psikolojik durumunu

Emosyonel iyilik hali

Yaşam duyumu

Kalite nesnel ve öznel bir kavram

Sağlık sadece hastalık ya da sakatlığın olmayışı değil, bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlamaktadır.

DSÖ-1948

Wellbeing?Tam bir iyilik hali, bireyin potansiyellerini

geliştirmek, üretken ve yaratıcı bir şekilde çalışmak, başkalarıyla güçlü ve olumlu ilişkiler kurmak, topluma katkı sağlama yeteneğinde olduğu dinamik bir durumdur.

(Government Office for Science, 2008: 10).

Physical wellbeing: Banyo, giyinme, yemek ve hareket etme gibi etkinlikleri normal birşekilde yapabilme

Mental wellbeing: Bu bilişsel melekeleri sağlam olması ve hastada korku, anksiyete, stres, depresyon veya diğer olumsuz duygular bulunmaması

Social wellbeing:Aile, toplum, arkadaşlar ve iş arkadaşları ile ortak faaliyetler yapabilme ve meşgul olma yeteneği

Yaşam Kalitesi Çalışması

Fiziksel fonksiyon; örneğin hareket kabiliyeti, özbakım

Emosyonel fonksiyon; örneğin depresyon, anksiyete

Sosyal fonksiyon; örneğin cinsel hayat, sosyal destek, sosyal ilişki

Rol performans; örneğin iş hayatında ve günlük ev islerinde

Ağrı

Diğer semptomlar; örneğin yorgunluk, bulantı, hastalığa özgün farklı semptomlar

Yaşam Kalitesi Araştırması

Tıpta kullanımını Fitzpatric ve arkadaşları şöyle sıralanmıştır;

Bireysel hasta takibinde psiko -sosyal problemlerin kişisel düzeyde araştırılması ve takibi amacı ile,

Sağlık hizmetlerinin veya tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi çalışmalarında,

Klinik çalışmalarda,

Sağlık planlayıcılarının ve sağlık ekonomistlerinin fiyat-fayda analizlerinde

Fitzpatrick R. “Quality of Life Measures in Health Care”, Applications and Issues in Assessement BMJ 305:1074

Niçin Kronik Venöz Hastalıkta Yaşam Kalitesi Araştırılmalı

-Sosyal, fiziksel ve psikolojik görünür bir patolojidir.

-Yalnız klinik değerlendirme yapılırsa hastanın günlük yaşam kalitesi gözden kaçar

-Sık görülen hastalıktır

-Pahalı bir hastalıktır.

Kronik Venöz Hastalıkta Kullanılan Yaşam Kalitesi Ölçekleri

CIVIQ,VEINES QoL,AVVQ,VLU-QoL, CXVUQ Venöz hastalıklara spesifik

Jenerikler (SF-36, SF 12, NHP, EQ)

Günlük hayatı değişik boyutlarda araştırırlar

Ağrı

Psikoloji

Fiziksel davranış

Fiyat araştırması

Kronik Venöz Hastalık

Periferik Venöz sistemde görünür hastalık ve/veya işlev bozukluğunu gösterir

Venöz Sistem Anatomisi• Derin venöz

sistem

• Yüzeyel venöz sistem

• Perforan venöz sistem

• Retiküler venöz sistem

• Kapiller venöz sistem

Alt ekstremiteden kanın yetersiz

dönüşünün neden olduğu sendrom

CEAP sınıflamasıC: Klinik görünümE: Etyolojik faktörlerA: Anatomik dağılımP: Patofizyolojik durum

A-Klinik skorlamaB-Anatomik skorlamaC-İş ve güç kaybı skorlaması

KVY skorlaması

Kronik venöz hastalıklardaki progresyon

Makrosirkülasyon Mikrosirkülasyon

Venöz Kapakhasarı

Venöz DuvarınYeniden

yapılanması

Kapillersızıntı

Kapiller hasar

ReflüVarikoz

Venler (C2)Ödem(C3)

Deri Değişiklikleri

(C4)

Venöz Ülser

(C5 C6)

HİPERTANSİYON

SEMPTOMLAR

Ağırlık hissi Ağrı Şişlik Parestezi Gece krampları Yorgunluk Kaşıntı

BULGULAR

Ödem

Egzama ve dermatit

Endurasyon

– Lipodermatosklerozis

Pigmentasyon

Venöz Ülserasyon

Kronik

Eberhardt R T , Raffetto J D Circulation 2005;111:2398-2409

Kronik Venöz YetmezlikÖnemi

Yaygın Yetişkin nüfusun 40–50%

etkilemekteAbbade L.P.F. & Lastoria S. (2005) Venous ulcer: epidemiology,physiopathology, diagnosis and treatment. International Journal ofDermatology 44, 449–456

1–2% ileri formu bacak ülserleriBriggs M. & Closs S.J. (2003) The prevalence of leg ulceration: a review of the literature. EWMA Journal 3, 14–20.

Abbade & Lastoria 2005

Kronik Venöz YetmezlikÖnemi

Ciddi bakım maliyeti

Batı ülkelerinde tüm sağlık giderlerinin%2-3Posnett J. & Franks P.J. (2008) The burden of chronic wounds in the UK. Nursing Times 104, 44–45.

ABD’de $1.000.000.000/yıl

Sakatlık ve işgücü kaybı

Yıllık işgücü kaybı yıllık 4.6 milyon çalışma günü

Hume M. Presidential address: A venous renaissance? J Vasc Surg. 1992. 6: 947–951.

Lawrence PF, Gazak CE. Epidemiology of chronic venous insuffi - ciency. In: Gloviczki P, Bergan JJ, eds. Atlas of endoscopic perforator vein surgery. London: Springer-Verlag. 1998. 31–44.

KVH’ın Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi

Kronik Venöz YetmezlikÖnemi

Sosyal yaşamın bozulması ve buna bağlı psikolojik çöküntü

Sosyal İzolasyon Ve Depresyon

Sosyal İzolasyon Ve Depresyon

Kronik Bacak Ülserinin etkisi birçok yayında

raporlar ile belgelenmiş;

Düşük yaşam kalitesi,

Ağrı,Kötü koku

Azalmış hareketlilik,

İşlevsel yeteneğin azalması Chase S., Whittemore R., Crosby N., Freney D., Howes P. & Phillips T. (2000) Living with chronic venous leg ulcers: a descriptive study ofknowledge and functional health status. Journal of Community Health Nursing 17, 1–13

Persoon A., Heinen M.M., van der Vleuten C.J.M., de Rooij M.J., van de Kerkhof P.C.M. & van Achterberg T. (2004) Leg ulcers: a review of their impact on daily life. Journal of Clinical Nursing 13, 341–354.

Fiziksel, Mesleki, Sosyal, Psikolojik, Tedavinin etkisi.

Fiziksel

Ağrı fiziksel aktivitelerin azalması(yürüyüş,spor..)

Uykusuzluk(bitkinlik ve endişe)

Kaşıntı(uykusuzluğu ve ağrıyı provake eder)

Şişlik(harek kısıtlaması,ağrı),

Akıntı ve koku(dehşet,korku,utanma,sosyal yaşam üzerine negatif etki(izolasyona),daha düşük yaşam memnuniyet, anksiyete,depresyon,imaj değişikliği)

Hareketlilik kısıtlamaları(arkadaş ve aile üyelerine daha bağımlı olma)

MESLEK

İş kapasitesinde sınırlamalar(özellikle genç hastalarda iş ve zaman kaybı maddi kayba neden olur)iş güvenliği endişesi korku ve strese yol açar

Ev işi kısıtlamaları (Yemek ,ev temizliği)

Kişisel hijyen kısıtlamaları (Banyo yapma çamaşır yıkama (yaranın ıslanması veya kirlenmes endişesi )

SOSYAL

Sosyal izolasyon,istirahat ve yalnızlık

Sosyal izolasyon yaygın bir sorun ve olayların kombinasyonu ile provake olur,sürekli tedaviyi düşünmek,iş kapasitesinin azalması bazı işleri yapamama(tatile çıkma ,seyahat etme,bahçe işleri,yürüyüş gibi) hastanın kendini daha yalnız histmesine ve anksiyetenin artmasın yol açar.

Yaradan dolayı dışarı çıkmak istemediklerinden veya yapamadıklarından nazı geçebilecek en yakın arkadaşların ziyaret etme ve hatta sadece telefon görüşmesi yapmaları.Sürecin böyle devam etmesi halinde kendilerini ev mahkum hissetmelerine buda stres ve anksiyetenin daha da artmasın yol açmakta.

PSİKOLOJİKNegatif duygusal tepkiler

Psikolojik sorunlar, sosyal iletişim azlığı, depresyon hissi,güç eksikliği,çaresizlik,temizlenmeme duyguların içerir.Bunun yanında ülserin varlığı suçluluk hissi,hayal kırıklığı,üzüntü.

Sürekli hayal kırıklığı bazı hastalarda depresiyon ,bazı hastalarda anksiyete, sosyal izolasyon, öfke,kendine güven azalmasına yol açar.

Ülser nedeni ile haftalarca istirahat etmek zorunda olup aile geçimini sağlayan kişilerde hayal kırıklığına yol açar

Ağrının sürekli olması hastanın ülserlerini hatırlamasına buda modunu negatif etkileyerek gergin olmasın yol açar.

PSİKOLOJİKÜlser tarafından denetlenme

Özellikle geceleri hastalığın farkında.

Ülserin uzun süre devam etmesi hastalarda umutsuz bir durum olmasına ve yeni alternatif tedavi yaklaşımları aramasına engel olur

Hastalığın kontrol edilemez olduğuna ve yardım edilemez duygusu hakim olur.

Kontrol kaybı ve rol değişimi aile bireyleri arasında ifade edilir.

Yara iyileşmesi ve gelecek vizyonu

Kötümser

Genetik ve yaşlanmanın kaçınılmaz sonucu olarak görür

İmaj değişikliği

Bandajı gizlemk için kadınlarda pantalan giyme

Uygun ayakabı bulmada zorluk

Feminen duygu kaybı.

TEDAVİNİN ETKİSİ

Tedavinin neden olduğu rahatsızlıkPansuman ve bandajlar rahatsızlık verici

Kompresyon bandajları günlük aktiviteleri kısıtladığı gibi başkalarının dikatini(ayak lara)çeker

Kompresyon çorapları çok gevşek,çok sıkı veya çok sıcak ise rahatsızlık daha fazla

Bakım ile ilgili memnuniyet ve sorunlar

Hastaların büyük çoğunluğu aldığı hemşirelik hizmetinden memnun,bazıları memnun değil

Hastalar uzman tarafından dinlenilmediği,hastalıkla ilgili yeterli bilgilendirme yapılmadığı ve onlarla empati kurulmadığından şikayetçi

TEDAVİNİN ETKİSİ

Hasta katılım

-Bilgi eksikliği ve bilgi arayan davranış

Hastaların ve bakıcıların büyük çoğunluğu yapılan tedavi ve ülserin neden kaynaklandığına dair bilgilerinin olmadığı

Çoğu hasta ülserin travmadan veya dolaşıma yetersizliğinden kaynaklandığın

Ülser iyileşmesi üzerine ;Dinlenme pozisyon,yürümenin yararı ve beslenmenin iyileşme üzerine olan etkilerini bilmedikleri.

Bazende hasta ve bakıcıların farklı uzman kişilerden ülser ilgili çelişik bilgiler edindikleri buda farklı tedavi uygulamalarına ve hasta uyumunda zorluklara yol açıyor.

TEDAVİ

SONUÇ

Kronik venöz hastalık kozmetik bir sorunun çok ötesinde

Erken tanı ve gerekli önlemlerin alınması ile hastalığın kronik forma ilerlemesi önlenebilir.

Hastalık etiyoloji belirlendikten sonra,potoloji ortadan kaldırılmalı veya düzeltilmeli

SONUÇ

Tedavide hastanın eğitimi sağlanmalı,tedaviye katılımı sağlanmalı,hastalığa odaklanmakla birlikte hastanın psiko-sosyal durum ile birlikte yaşadığı çevre bir bütün içinde ele alındığında tedavinin daha iyi sonuç vereceği kanısındayım.

TEŞEKKÜRLER