DÉ EATIS MESSENICI POPÜU

DI SS ERTATIO

tCUJUS IPARTEM PRIMAM

VENIA AMPL. FACÜLT. FHILOS. UPSÄL>

PRJESIDE

Mm JOSEPH. OTT. HÖIJERgrjec. xitt. prof. reg. et ORB.

PRO GR ADU PHILOSOPH IC O

PUBLICiE tENSURAS OFFERT

S V Ε Ν O W JE S Ε R Β Ε R Gostrogothus.

3N AUDIT. GUST. DIE XIII DEC. MDCCCXVII.

Η. Α. M. S.

upsalij:Excudebant Zeipel et Palmblad«

in säcram reglam majestatem

magn2e fidei yiro ,

bioeceseos eincopensis episcopo

regii de stella polari ordinis c ommendATor!7

reyerendissimo s. s. theologx/e. doctori^

domino

CAROLO von ROSENSTEIN

MiECENATI SÜM-MO

Pie et Sancte

Sv. WuEnerberg,

DE FAT IS POPULI MESSENICI.

rsctatione Acsdemica baud indignnm, Graccarum-que Littersrum arnaonbus hsud injucuadam materiam ex-pücandam nobis fumiisfe fptrnmus, quum fuiius aliquan-ro, quam in fcnptis, univerßm Hiitoriam Graecam velamp iorern ejusdem parrem ambientibus, fieri fölet velpoteit, fata Mesfenici populi exponere apud animum inprcefenti coniliruin«us. Narnque hic populus, quamqnamnon apque ac cecen ejusdem Coli celebiancres, commu-nium rerum Graxarum particeps fuej'it, tanro tarnen pro¬prio fulget nitore, ut, quam diu virtuti fuus ftererit bo¬nos, verendaque antiquiias non prorfus contemtui datafuerir, inb g η es ejus labores haud carpferinr umquam livi-dje pbliviones. Qiiis enirn constantiam & fortitudinem ,

quibus patriam defenderit , quis libertatis an)orem,quoetjam patria amisfa , ie fui juris per faecula fervaverit,vehementisiirpe haud miretur & asner, inque illuftri po-iitum haud iimul percipiet documento, non in terrarum am·

plitudine civiumque multitudine, vel divitiis & luxuriantecultura, Ted in virtute patriaeque amore veram & unicamconiiilere gentium falutem & magnitudinem ? bed gtüishujus populi per fe ipfis optime laudem ejus celebranti-bus, poift brevem origmis ejus & pacatioris flatus expo-iirionem , eumdem cum faro acerrime luctanrem adcura-tius exhibere conaturi fumus. a)

a) In enarrandis rebus Μ sfenicis utiicus fere dux nobis reftat Paufa-ßias, qui in lV:to Libro Operis fui arnplam fatis earurr.dem nobis tra-

α r-Ί "

Mesfenia , pne ceteris ΡΛοροηηοίι regionibus liber¬täre & amoenitate infignis, primos incolas Leleges, ducePolycaone, frarre Lelegis, in Laconica regnantis, ab hacregions, nomenque a Mesfena, uxore Polycaonis, ac-eepisfe ferrur. Pott quinque aerates ihtp Ulms enncirruaein regno iuccesfic Perieres, filius i£oh a Thesfaiia oriun-dus, ejusque asfeclae St potteri cum prittims mcolis inunurn coalefcenres, novum Hélienici fangvinis incremen¬turn , Neleo, o i i nepote, qui a frarre Pelia Thesfaliaexpulfus fuerat, novo colonorum examine has terras pe-

didit defcriptionem. Ceteri omnes, qui de■ Mesfenico popuio aliquid'perhibent, yei leviter tantum &" qiiafl aliud agendo res attingunt, veltemporis injuria m pasfi, non nid mutilas & mancas nobis reliqueruntnarratiories. Piodoru&, cujus de rebus Mies fen» is praeeipuus überperiic,. nomufi fummarium qiroddam , idque brev'sfiuiüm* biftoriae hujuspopuli L.XV c. 06 exhibet; inque fragmeritis ρ neterea nonnulla dePolychare, a Paufaniae narratione aliquäRtumr dif.-repant'ia, vf-rba^reftant.Strabo L. VI. rronnilT fparfas adfert obfervationes. Tafltiourn, in hac*qaoque epifomes fu3e parte L III. 4. 5. 6 temporis faltem qupad or-dinem non fi'd-'isfimos feciitum fuisfe auctores Erudbi jamjam judica-runt. (V^id. Manfo Sparta I. 2. i8:te B^ylag-) Qtros vert» Päufsniasbabuerit ductoresy non aperte pronuncjat *Cirat quidem Tyrfzeum ,

"Rbianum Benarium, & Myronem Prienenfem, hos arnbo Aiexandrinifaecull· fcriptores, q-üorum iile epico carmine ,· bic ped'eftri narrationeres Mesfenicas, non tarnen Continus ab initio ad finem ferie,, defcri--pfere, eos vero non magni fecisfe, magisque taxandi, qaam tefrificandleausfa, protu'bfe viele tur. Optime quidem Cel. Manfo rem explicat,Paufaniam ex Poematibus epicis antiquis narrationem fuam prascipuehaufisfe vaüdiifimis rationibus contendens, ad quas Lectores dele-gamus. Vid. ρ. 267 ί i b r. cit. — Certe haud ciffkendum, earn inprimisdefcripti-onis partem, quse gefta Ariffonienis continet, vere epico nitereeolore; idqne non is emirabitur infoiens, qui culturae in Grsecia ftatumante bellum Rerittum cognitum habest;: neque quod res antiquiores e-pice fint defcriptae, eapropter ut fictas ornnino et vanas, atque hiilo-rica £de deffitutas easdem repudiabit, quisquis Epeos vetuöiopis na-tütam & indolem adcurntius fibi reddiderit perfpectam.

ff 3

tenté, accepere. b') Sub tempora belli Trojani, cujusquoque Mesfenici heroes participes fuere, in tres par¬tes Mesfenia divifa, quarum una Neftori, Nelei fitio,altera Podalirio Sc Machaoni, c) tertia Agaroemnoni velMenelao ά) paruit , unius pofte«, Nelidae fcilicet familiöe,imperio fubjecta fuisfe videtur. At Dorica immigrntione80 annos e) poft bellum Trojanmn in Peloponneium fa.cta, Crefphontes Heraclida ejusque comites hane pastemPeninfulae forte adipifcebantur. Hi vero hofpites ceterosDores feros Sc incultos, prüdentia Sc humanitate fupe-rasfe videmur, quum non exftirpare priftinos incolas, velexpellere, vel in fervitutem redigere, fed fecum conjun-gere, communiumque iurium participes reddere in asi-mum induxerint; quam tarnen clementiam indigensc et-jam obfequio, quo novos, Rectorum fuorum pertaefi, f)advenas receperant, demeruisie confeantur. At fine du-bio manfvetudinis Sc humanitatis hujus Creiphonti Regipraecipua convenit laus; is enim devictis Sc humiliorisfortis hominibus, ut malevolis videbatur, nimium favens,ab optimatibus Sc infolentius agere cupientibus infequentitempore eft trucidatus. Quae fati malignitas ad exftin-guendam ./Epyti filii, patre dignisfimi, mentis generoii-tatem nihil valuit; is enim apud Regem Arcadiae Cypfe-lum , avum maternum, a caede abfens, totique familise oc-cifae unus fuperiies, quum auxilio Argivorum , Arcadum

b) Pnuf. L. IV. c. 1-4. p. 280-286. Edit. Ktihnii.O C. 3.d) Ii. IX. v. 149. Strabo VIII. p. 359.e) Thucyd. in ii troduet.f) NLeiTyffjyiyv Js των χξχχιων sk εγινετο 'νττο των Δωξιεων * $yy.os avtc·

Txres , xXXx βχ{τιλενε3~χι τϊ τυγχωρχσιν 'νπβ Κξητφοντχ, κχι xvxSxτχΒχι vtgestas kw§isxs την γην. Ύχυτχ, ίε σφισιν εικειν vtxgtrxTi wtsgotj/tx trgos tusßxpiXivprTxs, ert ηααα εκ rs lw\x* rt »vir.xStv 'oflitKteu, L. IV· p. 2^7·

•4

Si Lacedenwniorum in paternum folium tandem reductusesfet, ranta curn fapienna civmmque omnium amore re-gnavit, ut pro Heraclidis ^pytidae ex eo Fiiccesforesίΐ η t cognominati g\ Bi quöque vin landa blies Fuere, h)qui vel rem navalem Si mercaruram promovere, vel iniDeorum indigenarum Heroumqne honorem remphs eedi-■ficandis & facrificiis infhurandis foeietatis vincula priili-nos inrer Si recentiores incolas araius adhuc contrahereconabantur. Hunc itaque poptilum, ii pace Si regronisopportunitate Frui, viresque fuis Hbere explicare eidemlicuisfér, quis non jure quodam fuo contenderit, cum ce-teris Grieciae popuiis cultioribus de palma in icientiis &litteris Fuisfe certaturum ? Sed obilabant fata j Sparta-naeqiie civitatis vicinia, ad longe aHarum , quam pacis ,

artium colligendas lauros eumdem fova necesiitate ad-actuia.

Spartana colluvies, —- namque civitatem, qualistunc conftituta fnit, eamdem nominäre piger, — ex Be·racitdoDoribus dominantibus, priftinisque incolis , leviorivel graviori iervituti obnoxiis, conFuFa, quarnVis ejusdemac Mesfenicum regn um esFet eeraris, per tria tarnen Ferefaecula quam longisfime ab ea felicitate Si t ra η qu i 11 i täteabFuit, quam Mesfenii fapientiae Regurn fuaeque rnodera.rioni debuere. Dura Si i η ju (Va deviaorum rractatio, qui-bus iniriö aequis conditionibus Frui promisfum, ar nondiu praeüit.um fuerat, contentiones de principal: u & po·

g") T\gosxyo/u,svos y,sv rus tv τιλει τω/ ^Αιστηνιων $sgxxcixts, 'offsi esrS , (juosxis Paufin. 1. c.

b) Fuere vero poft /Epytum : Giaucus, Jsthmius, Dotadas, Sy·botas, Phintas; quo regnarite, disfidii i η ter Lacedaemonios & Mesfe-nios primnm in apertam virn erumpere coepere; De rejjquis in fequen-ti fat occvifionis erit dicendi.

s

tentia optimatum continuae, mrgna etiam inter ipfos do-n:inos for tis maequalitas, dyarchicum regnunn, invidia mu-tua & fimultatibus perperuis quasfatum , hsec omnia per-turbationenr & disfidia, quae tam diu Laconicam in.fefta-runt, faris fuperque explicare posfunt. Quarr diu hic re-ru;n flatus obtinuit, Mesieniis nihil meruendum. Exilitittandem vir magni animi, verusque Heros, Lycurgus,motisque fluctibus fiientium imponere valun $ et quarn-quam pro rerum tunc pniefentiurn ftaru , culturaaque,quam tunc cives ejus tenuere, gradu, quae reipubiicaemorbo fuggesfrt, rernedia, efficacisiirna cenfeantur, Scquamquam mirationem moveant non minus adcuratisii-mus legum lataruin ncxus Sc concentus, quam vis Scinentis magnitudo, qua efFectui dabantur, ab altera ta¬rnen parte haud diffitendum , ordinem civilem , aLycurgo refktum, qui rudi nimis Sc civitatis Sc bumani-tatis iäeae fuperilructus, plurimis gravisfimiim, ut paucitantum übertäte fruerentur, f-rvitutis jugqm impofuit,qui affeccus humanos non ratione regere, Ted potiu9 e-ivdie are jusiir, belücamque, fere ut unicam, virturem ex-coluit, qui occaiionem omnem Sc ciipidinem in litteris Scarti-bus procedendi arque pari pasfu (equendi humanitatisprogresfus praecidit, haud diffitendum, inquarr», hunc nontantum Tibi, urpots Natura ipfi repugnanrem, gravemet difficilem , verum erjam vicinis perniciocisfimum esfefuturum. Spartanorum ipforum, rerum omniürn, ad vi-ctusn eukumque pertinentium , producendarum ineuriofavita, quae nonniii ludis gymnicis, quoridie inftituendis,occupabatur; durities Sc immanitas , quibus Helotae rra-ctabantur , indeque ortus Sc magis magisque crefcens ho¬rn inum , agrieukurae operantium, dcfecrus, ex bello Scrapto vivendi i 11 is omnino injui xit nteeiiitatem. Atquelic rebus coriflitutis, fi Mesfenii iniidias & vim corum

effugisfenr, in nüraculi loco ceite fuisfet numeranäunje

6

Mesfeniam almam & frugiferam oculis adipicere numquamSpartani potuere, absque ardenti invadendi & occupandicupidine , vei absque amara recordacione doli , quem, utfarna fe-rebac, Crefphontes in forcitione Peloponnefi ad-hibuisfet i).

Vicinis et confangvineis, mutuo odio inter fe flagran-tibus, maceries et occaiio injuriarum ferius ocius eifet ad-futura. Sub Phinta tamen prirnum, fexto a Cresphonterege, fimulrates Lacedemonios inter et MeiTenios in aper-tam vim erumpere coeperunr. In confinio Mefleniae etLaconicae incolis harum regionum commune erat rem-plum, Dianae Limnatidi dicatum. in facrificris peragen-dis a Mesfeniis virgines Laconicas vim esse paifas, ipiuni-que Teleclum regem, in vi propulfanda occifum conren-derunt Spartani; at conrra Meilbnii, has virgines nonniiiveffttu muliebri indutos juvenes, et pugionibus intölru-ctos, caedemque et perniciem principum Mefseniorummeditanres, fuisfe objecerunt, qui quidem fraude deteua,tina cum Teleclo, duce eorum, morre poenas renende-rint; in cujus rei indicium, quod fceleris confcii Lacede-monii mortem Telecli ulciici nunquam tenrarint, allegare

i) Tνμενω των 'Δωριέων Apyos εψεντων εχειν. Κρν,εφοντης yr,v σφχε γνειrtjv Μετσννιχν , 'ωτε χχι xvtoc Ατιτοίημ* πρεςβυτερα. Κριτο^μος μεν αν ετυγ-χχνε tjfa τε^νεωε. &>jpx.i ίι, Αντεσιωνοί μχΧιτχ τω Κξηςφοντι ηνχντιχτο τότε γχριχίτροπευε Ap<sπχι^χε, $tios ων προς μήτρες. Υ.ρ·ηςφοντ·ης $ε (γενεάχι γχρ et%5ε\ε T71S Μεσσηνιχ! πχντως μοιρχν) Ύκμενχ άειτχι, πχρεσχενχσμένος τχτσν τωxXtjpu a(pw· Ύημενοί ες 'vtipiuv, ivovtos εν χυτγ χχι 'ν^χτος, χχΒΊς-ησΊτων Αριτοδημχ πuiüwv χχι Κρηςφοντος τχς πχλχς, επι ίιγιρημενοις μοιρκν \xvxt-guåxi της >pxs προτερχς 'οποτερων »tv xstXos uvtXbjl προτερον, Ύχς μεν $·ηπχ\χς ο Τημενος επεποιχτο χμφοτερχς xWtt τοις μεν Κριτοΰήμχ πχισι £χρ*ε'νκβ 'tjXix, Υίρνεφοντγ &ε· οπτπ* πυοι. °Οτε λ; των Aptroény-x πχιίων πχλοςχχιετχχτο, χχι 'ο Κρεεφοντηί χτω λκχων, ytf» άιρεϊτχι την Mfffofjvtxv, Pau·fan. i V. p. 285.

τ

foiebanr. An ita, Intertum 1), at facinus ab afhutia La-conica haue! abborrens, Nova vero & efficacior in sa¬tars fubfequentc, Akamene > Telecli iilio, & Theopom-po, Nicandri, Spart«, An t i och o & Androcle, Phintaefiiiis, in Mesienia j regnannbus , orta. disfidiorum «Sc bel-landi causfa. Polychares, Mesfenius, vir baud obfeurinominis Sc Olympici quarii cet tamin is palma nobilis ,quum armentis, at non pafcuis fatis , d-ives esfet, Euse-phno, Ltacedaemomo, hofipiti Sc amico, boves pafcendastradidir, partem inde redundaruti fruetus poiheims. Hicvero Euaephnus, a it utia Sc mabgnitate infigms, boves mer-catoribus vendid.t, ipfeqne Polycharem adiens pra.donesSc ens Sc earum cufiodes absrulisie nunciavit. In mendacicxvero quam maxims occupato , quum iupervenisfet bubul-.eorum unus, qui a novis dominis aufugerat, remque ve-fam Polychari aoerursfet , tunc ad preces converfus, tamVeniam commisfi, quam ut fiiius Polycharis, pretii bouaisccipisndi caussa, fecum Spartam mitteretur, impetravit»Vix vero inträ fines Laconicos ingresfus , cömitem tru-cidavit, Immanitate rei commotus pater Leced&monernadiit, vindicram fceleris & a Regibus Se Ε ρ hor is vehemen-·tisfime efftagitans, diraqae in fey hospitem et amicum,non fimplici vice ab Evarphno comrrisfä diligenter re-eenfens. Åt furdis auribus cantanti fimilis, quum nihilefiecisfet, tunc fui non ultra compos, fed furibundus «Scamens, animstque prodigus, quemcumque Lacedternonio-ruin invenit, Manibus dilecti filii mactat, perque il rågeséteforum in patriam redit. Laceda'moniis e vefiigio inMesfeniam nuncios, ut iVlyc hares Π bi t rädere t nr , tfihgi*ratum minentibus , Androeles Se Antiochus,· reges, fe déea re ad populum esfe reiatnros, deque capto corrfiho

K) Πί<·9τ<θω it ws tis ss ras arsξ as cswaitjs, Paiifi p. a£8.

β

Spartanos poftea certiores esfe facturos, refpondernnr.Concione ρoft discesfum legatorum convocata , magnope-re a fe invicem diftabant fententias; Androcle quid ein,Polycharem, ut rei nefandae reum, tradendum, cenfentc,Annocho vero, horrendisiimam et miferrirtiam rem esfefururam c-ontendente, ii Polychares in ocuiis .et praefenuaEuuephni, veri fcelerum auctoris, turpem et cruentam mor¬tem pateretur. Quos contenrio u?que eo exarfit, ut ulti¬mo -ad arma concurium fit. At numero n.ulto ·fuperioj-es,qui ab Antiocho ftabanr, Androclem facile vincunt, eum-que cum praecipuis ejus asfeclis interficiunt. Tunc veroAntiochus folus regno potit.us, Spartam iegatos, de litejudmbus, vel Argivis, communibus confangvineis, velAmphictyonibus, vel denique Areopagitar-um Arhenis tri-bunali, committenda, inifit acturos. Ulis vero nullum re-fpo Cum datum. Eirevi pofthac Antiocho mortuo, fiiio-que Euphae ad regnum promoto, Lacedemönii clande-stinis conciliis bellum parant, feque non diuturmtstebelli, non cladis cujuscunque magnitudine a propoiitoMesfeniae totius in iuam poteftatem redigendas divulfuiniri jurejurando confirmant; dein, nullo, ut jus & con-fvetudo gentium ferebat, belli indicendi caussa , praeco-ne prasmisfo, noctu Ampheam 1), Mes(enicum oppi-dum, Laconicae vicinum, belloque opporturiisiimum , fubimperio Alcamenis, Teleeli filii , copias ducunt m)'. Perportas apertas , incplis nihil metuentibus nulloque muni«tis prasiidio, facillime irruunt, oppidum capiunr, homi-rmmque plerosque vel in Jectis cubantes, vel ad aras fup-plices confugientes trucidant. Qua re pertcrriti, quum

I) Μεγε^ει μεν χ μ,εγχ, trti λωφχ Se 'υφηλχ κιιμ,ενον, κχι υίχτων πηγχςειχεν χφ^ονχε. ε^οίει Se κχι x\Xus tis τον %χντχ ηολεμον ορμητηοιον σφισινtnirqStiov η Αμφειχ εινχι. Pauf ρ.· 2C)2·

ca) Anno a;do Olympiadis IXmae, h, e. 743 ann, ant. Chr, i

9

Mesfenii Stenyclerum, urbem regionis prsscipuam, fecollegisfent, concione ibi facta, Rex Euphaes, ne propterhane cladem animos defponderent, cives adhortatus eft."Non enim mintm,'' inquit, "ii Lacedaemonii, jam lon-ge facinus praemeditati, imparatos facile oppresfisfent; idvero fibi & folamen malorum & virtutis incitamenturnesfe debere, quod non impii & malefici, fed integri fee-lerisque puri Diis curse foleant esfe". Ε veilig io fummaalacmate ad patriam defendendam fe civesque parare, ti-rones belli munibus erudiendo, veteranosque adcuratiore,quam qua u(i fuerant, exercitatione confirmando, adgre-diebatur.

Per tres tarnen fubfequentes annos nihil majoris mo-menti ptractum. Lacedaemonii quidem incurflones in Mes-feniam faciebant, regionem vero, quam jam fuam duce-bant, intactam relinquentes, frumentum tautummodo ali·osque fruetus depriedabantur j qua in re Mesfenii, mari¬tima Laconicae loca, circaque Taygetum montern florentiaarva vexando, adverfariis haud erant inferiores. At quar-to demum poit Ampheae occupationem anno Euphaes pa-tienriae impos, suosque fatis ad bellum inftruetos et gra-visfima in hoiles ira excandefcentes percipiens, copias e-ducit, iervorum, palis et inftrumentis ad valium ilruen-dum aptis inftruetorum, caterva comitatus. Lacedaemo¬nii ex Amphea de eo certiores facti, haud fegnes obvi·am pugnaturi ibant. Ad locum alioquin praelio fatis ido-neum, fed profundiori torrentis alveo interruptum, proces·ferat jam Euphaes, quando obvius fit Lacedaemoniorumexercitus. Gravi itaque armaturae, propter hunc alve-um, fumma licet pugnandi cupiditate flagraret, omne in-tercidit certamen; nec niii equitatui levique armaturae,quae copiae in utroque exercitu numerum quingentorumhaud fuperabant, dimicandi, fupra alvei finem progreflis,

adfuit oecafio. iEquo Marte et exitu ambiguo pugnatum.Sub ipso vero prselio fervi et a rergö et a lateribus ca-Ära MeiTeniorum aggere et vallo circumdanr, fubque ip·fa nocte partem in hoftes converfam munimenris occlu-dunt. Poftera luce Lacedaemonii, omnem pugnse inftauran^dae occafionem praecifam fentientes, rebus infectis domumredeunt. Nec prius, quam infequenti anno, contumeliisob ignaviam et juris jurandi oblivionem a fenioribus, qui do-mi remanferant, lacesfiti novam in Mesfenios, ducibus Theopompo et Polydoro, Aleamenis filio, in locum patris mortuisuffecto, expeditionem fusceperunt. Neque tunc Mesfe-nii ad pugnam iegnes, gravisfimumque proelium inilitu-tum, Laevo Lacediemoniorum cornu Polydorus praefuit,in Mesfeniorum dextero Pytharatum adverfarium habens,laevum vero horum Antänder et Euphaes adverfus dex-trum Lacedaemoniorum, cujus imperium Theopompustenuit, duxere; medias acies Cleonni Mesfenio, et Eu-ryleone, Thebano-Laconico, moderantibus. Jam ab ti^traque parte exftructos feque torvis oculis invicem intu·entes Reges adhortantur. Theopompus Spartanos, brevi-ter pro more Laconico, majorum gloriae, hoftiumqueentea debellarorum, et jurisjurandi dati admonet; Eu¬phaes aliquanto prolixius non tantum de agris et forrunis,fed de Übertäte et vira, non mägis propria, quam uxo-rüm liberorumque, nunc efle certamen fuis ante oculos

tl) c»ff trrtffxittrys τrji ημίξχς, rys τι ηfovotus rS Ένφχχς rxs Αχκι-ίαιμονιχς ντιπιχτέι ΧογιςμΜ, ΐ'χον rt xrt o-tcus μχχι^χι %gy tegos tus Μισση'vtxs μν ngotovrxt tx τ* xxguxisy irgoxubyåxt τι χττιγιγνωτχ»v, xrtxgxaxtvtireis trxtrm ομοίως tvrts. Paufan. p. 296.

o) Anno 737 anfc. Chr.Ρ) Tv vutxxs μιν yxg ctx&yftåxt xxi rtxvtt tv uv$gxirt$wv μtgtit rits ii

tv yXtxioc το t\u(pfördrev tfftäxf Sxyxtov, yv μιτ xixixs μη yivyrxt» Paiif.ρ. sy?·

ti

ponit; quo facto, claifica canunt, curfu Mesfenii inhoftes feruntur, ira conciii, mortisque quafi avidi, e£quis primus pugnae aleam tentarer, inter fé certantes. La-conica acies minore cum impetu, at cum obiervantia ordiniset imperii majore in ceitarnen feftinabar. Vultu armorum-que motu primum minae, dein contumeliae, mox vis viri*umque acerrima contentio. A Lacedaemoniis ftabat bellimajor peritia, exfuperansque militum numerus; Perioecienim nunc penitus domiti et miliriam facere coacti, Dryo-pes et Ali! ici ab Argivis é fedibus fuis p'ulfi, et ut fup«plices a Lacedemoniis recepti inque ordines militum red-acri, Cretenfes denique fagittarii adverfus levem Mesfe-niorum armaruram mercede conducti, non leve inomen-tum Lacedocmonio exercitui, per fe fatis valido , addide-re. Mesfeniis vero falutis defperario, mortis contemtus, pa-triaeque fiagrantiifirrius anior praecipuo robori et auxiliofuere. Heroum Hornericorum iimiles, ex acie procurre-bant fonisfimi quique, provocantesque adverfarios, fplen-didisfima edebant facinora, quid? quod in ipfo mortis an-gore fonitudinis et patriae haud oblivifcebantur. Mutuaeadhortationes; faucios invulnerati, ut priusquam fatoeon.cederent, hoftem infidum et cruentum ulcifcerentur, mo¬ribund! vero falvos et integros, ne fe dereriores esfent,neve ignavia committerent, ut mors fua vana et patriaeinutilis fieret, obreftabantur. Lacedaemonii majore fiduciafui adhortarionibus fuperfedebant; belli periti et profundio-ri phalange inftructi vim fuam hoftes non diu esfe fuftenta-turos arbitrabantur. In quo diffimiles, in eo utrique con-

q) cO< μι* (Αχχιδχιμονιιι) oixtrxs χυτών tiitj rxs Mtffffyvtxf, xxt xhve\tv3"!gortgxs unoxxKxvTts τω* ιι\ωτων ot ixtivxt τω τι ιγχίί^ημχτι κvifftss(txtt te\eovt£ixs ivtxx ιπι xvifMs avyytvui tittxat) xxt Stuv xai&tlsy eaot &u·gttvct χχτξωιι, των τι xWuv , xxt μχΧιτχ 'HgxxhtMt, PaufaD. 1. C·

12

veniebant exercitus, ut pro vita tucnda ad preces et pro-miiTa nulli devictorum defcenderenr, neque contumelias etjactationem in hos effunderent victores. Saepe vero acci-dit, ut qui jacentes fpoliare tentarent, a morientibus, nu-dam quandam corporis partemaucupantibus, morti impru-dentes traderentur- Neque non cum Tumma forritudinereges ipfi. inter fe dimicabanr. Eaque regum ipforumcontentione pugna jam aliquantum langvefeens redinte-grata. Eamdem vim animi, eucndem mortis contenuumuterque confpiciendum praebent; donec Euphaesin fummamrabiem evectus una cum electiirima comitantium caterva

loco deturbat adverfarios, ipfumque Theopompum in fu-gam vertir. Interea dextrum MeiTeniorum cornu gravi-ter premebarur. Pytharatus, dux i£fe, ceciderat, impe-rioque deilituti ordines turbabantur. r) bed neque F.uphaes,neqne Polydorus fugientes peiTequi curarunt, quum uter¬que fuis in anguftiam redacris opiculari 3 quam in tenebrisvictoriam incerram venari, fatius ducerent. In media acievires utrimque aequatae, ibique erjam rox pugnam dirime-bat. Gravis armaturae in hoc certamine praecipua fuit la¬us; namque hoc tempore Peloponneiii equitatu parum pol-lebant; atque levis armatura MeiTeniorum et Cretenfesfagittarii pugnae,ut fiebat femper fere, quum gravis armatursemilitibus dimicandi maximus inesfec ardor, non participesfuere, a tergo fuorum utrique exilructi. Poilero die ne¬mo pugnam inftaurare. vel trophaeum erigere aufus eil.Induciac, mortuos fepeliendi causfa, pactae.

r) Habet quidem contextus Paufanise: re h iregov ntgxs ms Mef.ffljyiaic erxXxiirugti, Πvbxgxros re xxi o rgxrtiyis ere^vtjxet, xxi χυτοί $ixTi/r xvxg%ixy, xrxxroregov xxt xSv/xws ιιχον xf xroi L. IV. ρ. 300. fedcorrectionem Loefcheri, pro vh legentis, lubentes aroplectimur.