UNIVERSITETI I PRIZRENIT -...

LËNDA: New Media and Multimedia

Ligjërata e Njëmbëdhjetë

UNIVERSITETI I PRIZRENIT

1

Mësimdhënësi

Astrit Hulaj

Përmbajtja

Sfidat në rrjetat komunikuese multimediale

Bazat e rrjetave kompjuterike

Shtresat e standardizuara ISO-OSI

Rrjetat lokale LAN

Rrjetat e gjëra WAN

Shtresa e rrjetit IP

Gjeneratat e reja të rrjetave kompjuterike

Fijet optike

Llojet e fijeve optike

2

Sfidat në rrjetat komunikuese multimediale

Të dhënat e multimedias (audio, video, etj) zakonisht

quhen të dhëna kontinuale

Ato kanë këto karakteristika:

Janë voliminoze dhe

Shpesh duhet të transmetohen në kohë reale

Prandaj duhet të sigurohet sinkronizimi në mes të

sinjalit audio dhe video, në mënyrë të njëjtë sikur te

video konferencat dhe TV interaktive

Prandaj që të realizohet kjo, nevojite që te kemi

kapacitet të mjaftueshëm të mediumit transmetues 3

Bazat e rrjetave kompjuterike

Rrjetë quajmë lidhjen e dy ose më shumë kompjuterëve

ndërmjet veti në mënyrë që të kenë mundësi të

komunikojnë dhe të ndajnë resurset e tyre sëbashku.

4

Shtresat e standardizuara ISO-OSI...

Shtresat e rrjetit të definuara nga Organizata

ndërkombëtare për

standarde (International

Standards Organization-ISO)

për ndërlidhjen e sistemeve

të hapura (Open Systems

Interconnection-OSI) janë:

5


Shtresa fizike

Definon lidhjet elektrike dhe mekanike në rrjetë dhe definon gjerësinë

maksimale të brezit frekuencor

Me fjalë tjera shërben për bartjen e sinjaleve elektrike, të dritës, apo radio

sinjaleve nëpër rrjetë, përkatësisht në nivelin elektrik dhe mekanik

Siguron harduerin për dërgimin dhe pranimin e të dhënave, ku përfshihen:

kabllot, kartat dhe aspekti fizik në përgjithësi

Shtresa e linkut të të dhënave (Data Link Layer)

Shërben për transmetimin e kornizave të të dhënave

Në këtë shtresë, pakot e të dhënave janë të koduara dhe dekoduar

Realizon qasjen përmes protokoleve në shtresën fizike, ashtu që bënë

korrigjimin e gabimeve, kontrollon rrjetën dhe sinkronizon kornizat6


Kjo shtresë ndahet në dy nën shtresa:

Shtresën Media Access Control (MAC) dhe shtresa Logical Link

Control (LLC)

Nën shtresa MAC kontrollon se si një kompjuter në rrjetë i qaset

të dhënave dhe lejon të realizoj transmetimin e tij.

Nën shtresa LLC kontrollon sinkronizimin e kornizave, bënë

kontrollin e rrjedhjes, si dhe kontrollon gabimet.

Ritransmetimi si metodë me qellim të korrigjimit të gabimeve nuk

është i përdorshëm për multimedia (korniza e vonuar (humbur) në

audio/video është kornizë e humbur)

09-Feb-117


Shtresa e rrjetit

Kjo shtresë siguron teknologjinë e komutimit dhe shpërndarjes,

duke krijuar shtigje logjike për transmetimin e të dhënave nga

nyja në nyje

Kyç-shkyç dhe qarkullon pakot, vendos grumbullimin logjik të

stacioneve të largëta

Shtresa e transportit

Kjo shtresë siguron transferimin transparent të të dhënave midis

sistemeve fundore, me fjalë tjera, koordinon bashkëveprimin në

mes të proceseve të aplikimit të shfrytëzuesve të ndryshëm (host)

8


Shtesa e sesionit

Kjo shtresë krijon, administron dhe përfundon lidhjet në mes të aplikacioneve

Shtresa e sesionit përcakton, koordinon, dhe përfundon biseda, shkëmbime,

dhe dialogje në mes aplikuesve

Kjo shtresë merret me seancën dhe koordinimin e lidhjes, prej pike në pikë

Prej një pike në shumë pika (një me shumë-të hapura)

Prej shumë pikave në një pikë (shumë me një-të mbyllura)

Shtresa e prezantimit

Kjo shtresë siguron pavarësinë e diferencave që ekzistojnë në ri-paraqitjen e të

dhënave, duke bërë konvertimin nga aplikimi në formatin e rrjetit

Kjo shtresë punon që të bëjë transformimin e të dhënave në atë formë që shtresa e

aplikimit të mund ti pranoj

Në këtë shtresë bëhet inkriptimi i të dhënave që dërgohen nëpër rrjet 9


Shtresa e aplikacionit

Kjo shtresë përkrah aplikimin dhe proceset e përdoruesve fundor

Gjatë komunikimit bëhet identifikimi i partnerëve që realizojnë

komunikimin, si dhe kualiteti i shërbimit, ndërsa authentifikimi është

konsideruar si privat

Çdo gjë në këtë shtresë është aplikim specifik

Kjo shtresë siguron aplikime të shërbimeve për transferim të faillave,

e-mail, dhe shërbime tjera për programet e rrjetit

Përmban protokolle të ndryshme p.sh. ftp, telnet, STTP (e-mail), etj.

Te multimediat është karakteristike rritja e vazhdueshme e

aplikacioneve të ndryshme p.sh. HTTP, MIME (Multipurpose

Internet Mail Extensions), video-on-demand (video me kërkesë)10

Rrjetat lokale LAN (Local Area Networks)...

Rrjetat LAN ndahen në: rrjeta bus, yll, unazë dhe mesh

Rrjeti Bus (magjistralë)

Gjerësia e brezit prej 10-100 Mbps

Për të dërguar mesazhin, bëhet vendosja e adresës së marrësit dhe i

dërgohet të gjithëve, por ai injorohet nga të gjithë në përjashtim të

marrësit për të cilin është paraparë dërgimi i mesazhit

Qasja në rrjetë

realizohet kur

rrjeti të jetë i lirë

11


Rrjeti yll

Nëse stacionet komunikuese lidhen drejtpërdrejt në pajisje si: hub,

switch, etj., atëherë kemi të bëjë me rrjetë lokal yll.

Nëse bie pajisja qendrore atëherë bie i tërë rrjeti

12


Rrjeti lokal unazë

Të dhënat transmetohen në një drejtim rreth unazës dhe mund të lexohen nga të

gjitha stacionet

Qasja në rrjetë rregullohet asisoj që në të njëjtën kohë vetëm një stacion ka qasje

Për të kontrolluar qasjen e secilit stacion,

shfrytëzohet skema me prioritet të shumëfishtë

Një stacion mund të

përcjellë të dhëna varësisht nga prioriteti

Nëse kanë prioritet të njëjtë , ai transmeton

nëse mund të rrëmbejë shenjën,

Në të kundërtën duhet të bëhet rezervimi

13

Rrjetat lokale LAN (Local Area Networks

Rrjeti mesh

Rrjetat Mesh kryesisht përdoren kur nevojitet siguri e

lartë e rrjetit

Çdo stacion (kompjuter)

është i lidhur me çdo

stacion tjetër, si në fig.

09-Feb-1114

Rrjetat e gjëra WAN (Wide Area Networks)

Përpos rrjetave LAN, kemi edhe rrjetat WAN dhe MAN

Rrjetat WAN i referohet rrjetave ndërmjet qyteteve dhe shteteve dhe

më gjerë

Interneti është një shembull i rrjetave WAN

Rrjetat MAN (Metropolitan Area Network) janë rrjeta që shtrihen

brenda një qyteti

15

Shtresa e rrjetit IP (Internet Protocol)

Portat (Gateways) dhe shpërndarja (Routing)

LAN mundëson dërgimin e mesazheve prej pike në pikë në një rrjetë

lokale

Por si te veprohet kur deshirojm të dërgojmë mesazhin nga një stacion në

një stacion qe i takon një rrjeti tjetër (p.sh nga A në B)

Që të realizohet kjo duhet të shfrytzohet makina G

G quhet porta ose gateway dhe programi quhet router ose shpërndarësi

16

Shpërndarja përmes protocollit IP

Që të dërgojmë mesazhin nga A në B, atë fillimisht

duhet ta dërgojmë në G

Si do të dërgoj G këtë mesazh tek B?

Shfrytëzohet emri i B (IP adresa e tij) dhe përkthehet

nga IP adresa në Ethernet adresë

Përkthimi bëhet me anë të ashtuquajturës tabelë

shpërndarëse

Internet adresat janë numra 32 bitshe të quajtura IP

adresa, p.sh. 804d953f=128.77.149.63

17

Gjenerata e re e rrjetave kompjuterike

Rrjetat bashkohore kompjuterike ndahën në këto

grupe:

Rrjetat me fije optike (rrjetat optike)

Rrjetat me teknikë komutuese

Rrjetat me shërbime të integruara digjitale ISDN

(Integrated Services Digital Networks)

Rrjetat me mod asinkron të bartjes ATM

(Asynchronous Transfer Mode)

18

Fijet Optik

Fijet optike janë te tejdukshme me formë cilindrike dhe me

diametër që sillet rreth 2 deri 200

Kryesisht janë të prodhuara prej qelqi, por ato mund të prodhohen

edhe prej plastike. Si rezultat i humbjeve të vogla, brezit të gjerë,

fibri optik mund të përdoret për transmetime në distanca shumë më

të gjata se sa kabllot e bakri

Kablloja optike përbëhet nga bërthama, mbështjellësja për rreth

bërthamës dhe nga një mbështjellëse nga plastika e cila shërben si shtresë

mbrojtës për fibrin.

Në mesë të dy mbështjellave të

fibrit gjendet edhe një rrjetë e

përbërë nga fibrat e Kevler-it që

shërben për përforcim të fibrit dhe mbrojnë fibrin nga thyerjet.19

BërthamaMbështjellësjaMbështjellësja mbrojtëse Rrjeta nga fibrat e

Kevler-it

Llojet e fibrave...

Fijet optike mund të jenë njëmodëshe dhe

shumëmodshe:

Fijet njëmodëshe

Fijet në të cilin kemi vetëm një mode (mënyrë) të përhapjes quhen

fije optike njëmodësh.

Fibri njëmodësh është konsideruar si zgjedhja më e përshtatshme,

kur kemi të bëjë me shtrirje të kabllove në distanca më te gjata se

një kilometër, kur kemi të bëjë me bartje të sinjaleve me një

shpejtësi më të madhe sesa 2 deri 3 Gb/s

Bërthama e fibrit njëmodesh ka diametër jashtëzakonisht shumë të

vogël, diku rreth 8 deri 12 mikrometra dhe vetëm një rreze e dritës

mund të transmetohet në të njëjtën kohë nëpër bërthamë20

Llojet e fibrave

Përhapja e vetëm një mode (mënyre) nëpër bërthamën e fibrit

bënë që te fibrat njëmodësh të mos paraqitet dispersioni ndër

modal i cili është mjaftë i pranishëm tek fibrat shumëmodësh.

Mos prania e dispersionit ndikon në rritjen e kapacitetit të

fibrit, si dhe mundëson që sinjalet të transmetohen në distanca

më të gjata me një humbje më të vogël sesa në fibra

shumëmodesh

21

r

a

Bërthama

Mbështjellja

n2

n2

n1

n(r)

r

Fibrat shumëmodësh

Fibri në të cilin drita rrugëton nëpër shumë rrugë ose mode

quhet fibër shumëmodësh. Fibri shumëmodësh ka diametër

më të madh të bërthamës, diku rreth 50 deri 100

mikrometra, por fibri që sot më se shumti përdoret është

fibri me diametër 62.5 mikrometra

Brenda bërthamës së këtyre kabllove janë disa qindra

shtresa të qelqit, secila me indeks me të vogël të thyerjes,

duke filluar nga zemra e bërthamës drejt periferisë së

bërthamës

Drita udhëton me shpejtësi më te madhe në qelqin me

indeks të thyerjes më të vogël22

Mangësitë dhe përparësitë e fibrave njëmodësh dhe shumëmodësh

23

Përparësia e fibrave optik shumëmodësh kundër atyre

njëmodësh është: fibrat optik shumëmodësh kanë

diametër të bërthamës më te madh sesa fibrat

njëmodësh, kjo ndikon që:

Bashkimi (vazhdimi) i tyre të jetë më i lehtë

Ngacmimi më i efektshëm i tyre

Mundësia e përdorimit edhe të diodave dritë emetuese (LED-ve) si

burime të dritës, e jo vetëm e diodave laser (LD-ve), si në rastin e

fibrave njëmodësh (që në parim e shtrenjton dhe e ndërlikon

sistemin transmetues pa pasur nevojë).

Fibrat me indeks shkallë

Fibrat që kanë bërthamë me indeks të thyerjes konstant n1

dhe mbështjellëse me indeks të thyerjes n2 i cili është pak më

i vogël se n1, quhen fibra optik me indeks shkallë

Indeksi i thyerjes te fibrat me indeks shkallë, gjatë gjithë

bërthamës është i pa ndryshueshëm, ndërsa në kufirin mes

bërthamës dhe mbështjellës ndryshon menjëherë nga n1 në n2

Diametri i bërthamës

për një fibër të tillë

sillet 50-100µm

24

r

a

Bërthama

Mbështjellja

n2

n2

n1

n(r)

r

Fibrat me indeks gradual…

Fibrat që nuk kanë bërthamë me indeks konstant quhen fibra

me indeks të thyerjes graduale.

Me fjalë tjera fibrat me indeks të thyerjes gradual kanë

bërthamë me indeks të thyerjes n(r) që ndryshon gradualisht

duke filluar nga qendra e bërthamës drejt periferisë së

bërthamës.

Indeksi i thyerjes ka vlerë me të madhe në qendër të bërthamës,

ndërsa zvogëlohet gradualisht duke shkuar ka periferia

Ndërsa indeksi i mbështjellës së fibrit është konstant dhe vlera

e ti është më e vogël se vlera e indeksit të bërthamës.

09-Feb-1125

Fibrat me indeks gradual

Ky ndryshim i indeksit mund të paraqitet si:

n1-është shënuar indeksi i thyerjes së bërthamës

n2-është shënuar indeksi i thyerjes së mbështjellëses

është ndryshuar ndryshimi relativ i indeksit të thyerjes

është parametër

26

r

a

Bërthama

Mbështjellja

n2

n2

n1

n(r)

r

UNIVERSITETI I PRIZRENIT -...

Documents

Transcript of UNIVERSITETI I PRIZRENIT -...