TRNG I HC LM NGHIP VIT NAM KHOA CNG NGH SINH HC

Chuyn :

NG DNG VI SINH VT TRONG SN XUT PHN BN VI SINH

Gio vin hng dn:Nguyn Th Minh Hng Ngi thc hin: Nhm 06 1.Nghim Vn c 2.Nguyn Th Hng 3.Phm Huy Gii 4.H Ngc Tin

03-2011

Chng I: T VN * Vit Nam l nc nng nghip nn phn bn v ging c th xem l 2 yu t c tnh quyt nh n nng sut v cht lng. Nhiu ni, do s dng qu mc cn thit cc loi phn bn v thuc tr su ho hc lm cho t canh tc b bc mu i rt nhanh chng. * Ngoi ra, din tch t nng nghip ngy mt gim i, m dn s tip tc tng ln, nhu cu v nh ngy cng nhiu,nu chng ta khng quy hoch v qun l tt th din tch t mu m s mt i nhanh chng. * Bn cnh , vic khai thc v s dng qu mc cng nh ch cach tc khng hp l cng dn n tnh trng sa mc ha. * X hi ngy cng pht trin cao, con ngi s dng nhiu bin php tng sn lng v cht lng sn phm. Nhng hot ng nhm mc ch kinh t ny cng l nguyn nhn lm nhim mi trng. * Mt khc,ngnh nng nghip vit nam hin nay ch yu s dng phn bn ha hc, gy nhim mi trng t,mi trng nc v nh hng nhiu n sinh vt cng nh con ngi. * Vy lm th no tr li ph nhiu cho t? l s dng sn phm phn hu c vsv a chng ch bin t cc ngun khc nhau, y chnh l gii php hay nht hin nay c th gii quyt c cc vn trn. Phn bn vi sinh da vo cc chng vsv s phn gii cc cht hu c trong bn, ph thi, rc thi, ph phm cng nng nghip,. to ra sinh khi, sinh khi ny rt tt cho cy cng nh cho t, gip ci to lm t ti xp.V li hin nay gi cc loi phn bn cho cy trng vn cao, s ra i ca phn vi sinh p ng c mong mun ca ngi nng dn, va tng nng sut li hp ti tin.Dng phn vi sinh c th thay th c t 50 - 100% lng phn m ha hc. Do

bn vi sinh nn sn phm rt an ton, lng nitrat gim ng k, t khng b nhim, kh nng gi m tt hn, tng cng kh nng ci to t do cc h sinh vt c ch hot ng mnh lm cho t ti xp hn, cy d ht thu dinh dng hn. Lch s pht trin phn bn vi sinh: + Phn bn vi sinh do Noble Hiltner sn xut u tin ti c nm 1896 v t tn l Nitragin. Sau sn xut ti mt s nc khc nh M(1896), Canada(1905), Nga(1907), Anh(1910) v Thy in(1914). + Nitragin l loi phn c ch to bi vi khun Rhizolium do Beijerink phn lp nm 1888 v c Fred t tn vo nm 1889 dng bn cho cc loi cy thch hp h u. T cho n nay c nhiu cng trnh nghin cu cc loi phn bn vi sinh c nh nit m thnh phn cn c phi hp thm mt s vsv c ch khc c kh nng gii cellulose, hoc mt s chng vsv c kh nng chuyn ha cc ngun d tr phospho v kali dng kh ho tan vi s lng ln c trong t mn, than bn, trong cc qung apatit, phosphoric v.v... chuyn chng thnh dng d ho tan, cy trng c th hp th c. + Vit Nam, phn vsv c nh m cy h u v phn vsv phn gii ln nghin cu t nm 1960. Nm 1987,phn Nitragin trn nn cht mang than bn c hon thin.Nm 1991 c hn 10 n v trong c nc tp nghin cu phn vsv v phn lp c nhiu chng vsv. + Cht mang l g? Cht mang l cht vsv tn ti v pht trin, to iu kin thun li cho vn chuyn, bo qun v s dng, khng c cha cht c hi cho ngi , ng thc vt, mi trng v cht lng nng sn. Chng 2: GII THIU V PHN BN2.1. NH NGHA

Phn bn l thc n do con ngi b sung cho cy trng. Trong phn bn cha nhiu cht dinh dng cho cy: m (N), ln (P) v kali (K) + cc nguyn t vi lng.

2.2. PHN LOI

- Phn v c: phn m, phn ln, - Phn hu c: phn hu c sinh hc, phn hu c vi sinh,2.3. NGUYN LIU SN XUT

- Rc thi hu c: rc thi hu c trong sinh hot c th phn hy c . - Than bn hot ho:bn c khp ni nh cng rnh, mng, h, ... - Ph phm cng-nng nghip: l cy, v ca cc loi lng thc nh v da, v tru, v c ph, phn chung,... r ng, ph thi trong sn xut cng nghip nh sn xut bia, thc n gia sc, thc phm,... - Qung apatit hay phosphorit nghin nh - Ch phm sinh hc - Cht xc tc sinh hc Chng 3: MI QUAN H GIA VI SINH VT V PHN BN3.1. NH HNG CA VI SINH VT VI PHN BN

d dng theo di v nm c vai tr ca vsv trong sn xut phn bn, chng ta s tm hiu v vai tr ca vsv trong tng loi phn bn, t sn xut ra nhng loi phn ph hp vi vai tr ca n. 3.1.1. Vi sinh vt phn gii cellulose - Xenlulose l thnh phn ch yu trong t bo thc vt, chim ti 50% tng s hydratcacbon trn tri t. Trong vch t bo thc vt, Xenlulose tn ti trong mi lin kt cht ch vi cc polisaccarit khc; Hemixenlulose, Pectin v Lignin to thnh lin kt bn vng . - Xenlulose thng c mt cc dng sau: Ph liu nng nghip: rm r, l cy, v lc, v tru, v thn ng. Ph liu cng nghip thc phm: v v x qu, b ma, b c ph, Ph liu trong cng nghip ch bin g: r cy, mn ca, g vn Cc cht thi gia nh: rc, giy loi - Xenlulose l hp cht rt vng bn, l loi polysaccharide cao phn t. Trong t nhin c nhiu loi vsv c kh nng sinh ra cc men lm xc tc trong qu trnh phn gii xenlulose. Chng c ngha rt ln i vi

vic thc hin vng tun hon Cacbon trong t nhin, gp phn quan trng trong vic nng cao ph nhiu ca t. - C 2 loi vsv hiu kh v k kh u c kh nng tham gia tch cc vo qu trnh phn gii xenlulose. Cc loi vsv nh: Cytophaga, Cellulomonas, Bacillus, Clostridium, Aspergillus, Penicillium 3.1.2. Vi sinh vt phn gii Xilan - L mt hp cht Hydratcacbon phn b rt rng trong t nhin. Xilan cha nhiu trong xc thc vt.Trong rm r xilan chim 15 20%, b ma 30%, g thng 7% 12%, cc loi l rng 20% 25%. - Xilan l mt loi hemicellulose, phn t xilan cu to bi cc n v c gc B.D.xil, lin kt vi nhau bng cc dy ni 1 4 glucozit. Mt s xilan cha cc thnh phn khc: arabino, gluco, galacto, axit glucuronic. - VSV phn gii xilan:Cc vsv phn gii xenlulo sn sinh ra enzym celuloza thng sinh ra enzym xilanaza. Mt s loi vsv phn gii xilan: Bacillus lichenifornus, Bacteroides amylagens, - C ch phn gii: Di tc dng ca Enzym xilanaza ngoi bo Xilan xilanbioza + xiloza. 3.1.3. Vi sinh vt phn gii lu hunh (S): - Lu Hunh l mt cht dinh dng quan trng ca cy trng. Trong t n thng dng hp cht mui v c nh: CaSO4, Na2SO4, FeS2, Na2Smt s dng hu c. ng vt v ngi s dng thc vt lm thc n v cng bin S ca thc vt thnh S ca ng vt v ngi. Khi ng, thc vt cht i li mt lng S hu c trong t. Nh s phn gii ca vsv, S hu c s c chuyn ha thnh H2S. H2S v cc hp cht v c khc c trong t s c Oxy ha bi cc nhm vi khun t dng thnh S v SO42-, mt phn to thnh S hu c ca t bo vsv. 2 H2S + O2 2 H2O + 2 S + Q 2 S + 3 O2 + 2 H2O H2SO4+ Q -Cc lai vsv phn gii S tiu biu nh: Thiobacillus thioparus , h Thirodaceae, h Chlorobacteria ceae

3.1.4. Vi sinh vt phn gii PhotPho (P): - Trong t nhin, P nm trong nhiu dng hp cht khc nhau. Cc hp cht P hu c trong t c ngun gc t xc ng vt, thc vt, phn xanh, phn chungNhng hp cht P hu c ny c vsv phn gii to thnh nhng hp cht P v c kh tan, mt s t dng d tan. Hp cht P hu c quan trng nht c phn gii ra t t bo vsv l nucleotide.Nhng vsv ny tit ra enzyme photphatlase xc tc cho qu trnh phn gii.Cc vsv phn gii P hu c theo s tng qut sau: Nucleoprotein Nuclein Acid.Nucleic H2SO4 - VSV phn hy P hu c ch yu thuc 2 chi Bacillus v Pseudomonas. Cc loi c kh nng phn gii mnh l: B.megaterium, Serratia, B.subtilis, Serratia, Proteus, Arthrobster, ... - Vi khun: Pseudomonas, Alcaligenes, Achromobacter, Agrobacterium, Aerobacter, Brevibacterium, Micrococcus, Flavobacterium - X khun: Streptomyces... - Nm: Aspergillus, Penicillium, Rhizopus, Sclerotium 3.1.5. Vi sinh vt phn gii Nito (N) - Nit l nguyn t dinh dng quan trng khng ch vi cy trng m ngay c i vi vsv. Ngun d tr nit trong t nhin rt ln chim khong 78,16% th tch khng kh. Ngi ta c tnh ct khng kh bao trm ln mt ha t cha khong 8 triu tn nit, lng nit ny c th cung cp dinh dng cho cy trng hng chc triu nm nu nh cy trng ng ha c chng.Thng qua hot ng ca cc loi vsv, nit cc dng khc nhau c chuyn ha thnh d tiu, cy trng s dng. A/ Vi sinh vt c nh Nito: 1/ nh ngha:L loi vsv c tc dng c nh nit t do trong khng kh v trong t to thnh m d tiu cung cp cho t v cho cy trng. 2/ Qu trnh c nh nit phn t - Qu trnh c nh nit phn t l qu trnh ng ha nit ca khng kh thnh m amn di tc dng ca nhm vsv c hot tnh Nitrogenaza.

- Bn cht ca qu trnh c nh nit phn t c Hellrigel v Uynfac tm ra nm 1886. C hai nhm vsv tham gia l: (1) nhm vi sinh vt sng t do v hi sinh v (2) nhm vi sinh vt cng sinh. a/ Qa trnh c nh Nito nh vi sinh vt sng t do v hi sinh L qu trnh ng ha nit ca khng kh di tc dng ca cc chng ging vsv sng t do v hi sinh.Thuc v nhm ny c ti hng nghn chng vsv khc nhau, trong phi k n mt s vsv sau: + Vi khun Azotobacter - Vi khun Azotobacter thch ng pH 7,2 8,2, nhit 28 300C, m 40 60%. Azotobacker ng ha tt cc loi ng n , c tiu tn 1 gam ng gluco n c kh nng ng ha c 8 18 mg N. - Ngoi ra Azotobacker cn c kh nng tit ra mt s vitamin thuc nhm B, mt s acid hu c nh: acid nicotinic, acid pentotenic, biotin, auxin. Cc loi cht khng sinh thuc nhm Anixomyxin. - Vi khun Azotobacker nui cy nhn to thng biu hin tnh a hnh, khi cn non c tim mao, c th di ng. L vi khun hnh cu, gram m khng sinh nha bo, hiu kh, kch thc t bo 1,5 5,5 m, khun lc dng S mu trng trong, li, nhy. Khi gi khun lc c mu vng lc hoc mu nu thm, t bo c bao bc lp v dy v to nang xc, gp iu kin li nang xc ny s nt ra v to cc t bo mi. - Thuc v ging Azotobacter c rt nhiu loi khc nhau:Azotobacter chrococcum; acidum; Azotobacter araxii; Azotobacte nigricans; Azotobacter galophilum; Azotobacter unicapsulare + Vi khun Beijerinskii. - Vi khun Beijerinskii c th pht trin mi trng pH= 3, nhng vn pht trin pH trung tnh hoc kim yu, thch hp m 70 80% nhit 25 28 0C. Beijerinskii c kh nng ng ha 1 gam ng gluco n c kh nng c nh c 5 10 mgN. - Chng phn b rng trong t nhin, nht l vng nhit i v nhit i. Beijerinskii c hnh cu, bu dc hoc que, gram m khng sinh nha

bo, ho kh, mt s loi c tim mao c kh nng di ng c.Kch thc t bo dao ng 0,5 2,0 x 1,0 4,5 m, khun lc thuc nhm S, nhy, khng mu, mu nu ti khi gi, khng to nang xc. + Vi khun Clostridium. - Vi khun Clostridium t mn cm vi mi trng, nht l mi trng tha P, K, Ca v n nh vi pH (4,5 9), m 60 80%, nhit 2530 0C. Kch thc t bo dao ng 0,7 1,3 x 2,5 7,5 m, khun lc thuc nhm S, mu trng c, li nhy. Clostridium ng ha tt cc ngun thc n cha N, c 1g ng gluco th ng ha c 512 mgN. - Clostridium l loi vi khun ym kh, c kh nng c nh N phn t cao. y l loi trc khun gram dng, sinh nha bo. -Vi khun Clostridium c rt nhiu loi khc nhau: Clostridium butyrium; Clostridium beijerinskii; Clostridium pectinovorum b/ Qu trnh c nh nit phn t cng sinh - L qu trnh ng ha N trong khng kh di tc dng ca cc loi vsv cng sinh vi cy h u c hot tnh Nitrozenaza. - Trong t nhin thng gp nhiu mi quan h cng sinh khc nhau nh: Mi cng sinh gia nm v to (a y); mi quan h gia vi khun nt sn (VKNS) vi cy h u - Nm 1886, Hellriegel v Uynfac chng minh c kh nng ca cy h u ly c N kh quyn l nh VKNS sng trn r, t tn l Bacillus radicicola. Cui nm 1889 Frank ngh i tn l Rhizobium. - Rhizobium l trc khun gram m khng sinh nha bo, ho kh. Kch thc t bo 0,5 1,2 x 2,0 3,5 m, khun lc thuc nhm S, nhy li, mu trng trong hoc trng c, kch thc khun lc 2,3 4,5 mm sau mt tun nui trn a thch. Vi khun Rhizobium c tim mao, di ng c, thch hp pH t 6,5 7,5, nhit 25 28 0C, m 50 70%. - Hin nay ngi ta tm chia VKNS thnh 4 nhm ln: Sinorhizobiumfredy l nhng loi m trong hot ng sng ca chng sn sinh ra axit, hay l chng lm axit ha mi trng.

Trong hot ng sng ca Bradyrhizobium sn sinh ra cht kim, hay l chng lm kim ha mi trng. Agrobacterium v Phyllobacterium, l VKNS nhng cng sinh rthn-k l cy rng v nhng cy thy hi sn. c/ Cc VSV c nh Nito khc: - Ngoi nhng ging vsv c nh nit phn t ni trn, cn v s nhng ging khc u c kh nng c nh nit phn t. - Nhm vi khun c nh nit phn t ho kh: Azotomonas insolita; Azotomonas fluorescens; Pseudomonas azotogenis; Azospirillum - Nhm vi khun c nh nit phn t ho kh khng bt buc: Klebsiella pneumoniae; Aerobacter aerogenes - Nhm vi khun c nh nit phn t k kh quang hp: Rhodospirillum rubrum; Chromatium sp.; Chlorobium sp.; Rhodomicribium sp - Nhm vi khun c nh nit phn t k kh khng quang hp: Desulfovibrio desulfuricans; Methanobacterium sp - X khun : Actinomyces; Frankia; Nocardia; Actinopolyspora; - Nm: rhodotorula. - To Vi khun lam: Plectonema; Anabaena azollae B/ Vi sinh vt tham gia qu trnh Amon ha : - Trong thin nhin tn ti cc dng hp cht Nitrogen hu c, protein, acid amin,Cc hp cht ny i vo t t ngun xc ng, thc vt, cc loi phn chung, phn xanh, rc thi hu c. Thc vt ch c th s dng nitrogen hu c phc tp sau qu trnh amon ha. Qu trnh amon ha, cc dng nitrogen hu c c chuyn ha thnh NH4+ hoc NH3. - Tiu biu nh cc loi sinh vt sau: A.proteolytica, Arthrobacter spp, Baccillus cereus, Staphilococcus aureus, Thermonospora fusca C/ Vi sinh vt tham gia vo qu trnh nitrat ha: - Qu trnh Nitrat ha xy ra qua 2 giai on: NH4 + + 3/2 O2 NO2 - + H2O + 2 H + Q NO2 + 1/2 O2 NO3 + Q

- Cc vi sinh vt tiu biu nh: Nitrosomonas, Nitrobacter, Thiobacillus denitrificans D/ Vi sinh vt tham gia vo qu trnh phn Nitrat ha: -Nhng vi khun phn nitrat ha in hnh nh : Pseudomonas, denitrificans, Ps. Acruginosa, Ps. Stutzeri -Di tc dng ca cc loi vi sinh vt : HNO3 HNO2 HNO NO2 N2 + H NH4Cl + HNO2 HCl + H2O + N2 R-NH2 + HNO2 R-OH + H2O + N2 R-CH(NH2)COOH + HNO2 R-CHOHCOOH + H2O +N2 R-CO-NH2 + HNO2 R-COOH + H2O + N2 3.2. NH HNG CA PHN BN N VI SINH VT Bn cc loi phn vo t s pht huy tc dng nhanh hay chm, nhiu hay t ph thuc ch yu vo hot ng chuyn ho ca vsv t. Ngc li, phn bn c tc dng tng s lng v hot tnh vsv.Tu loi phn bn khc nhau m nh hng n vsv nhng mc khc nhau. 3.2.1. nh hng ca phn v c Bn phn v c mt cch hp l c nh hng tt n s pht trin ca vsv t. Bn phn v c cng vi phn chung v rm r lm cho cc loi hnh vsv c t nh Azotobacter, VK n ho, nitrat ho, phn gii xenlulo tng hn 3 4 ln so vi phn khong n thun. 3.2.2. nh hng ca phn hu c Cc loi phn hu c nh: phn chung, phn xanh, bn ao, rm r, l ngun dinh dng tt i vi cy trng l nhn t nh hng tt n thnh phn c gii, kt cu t, m,ca t.Ngoi ra phn hu c cn cha sn mt khi lng rt ln vsv. Khi bn phn xanh hay phn chung cho t, lm tng s lng cc vsv chuyn tnh nh Azotobacter, VK amn, VK phn gii xenlulo u c tng t 10 100%. nh hng ca phn bn n vsv t ( bng 1 v 2)

Cng thc Khng bn P2O5 + K2O P2O5 + K2O + N (Bng 1) Loi phn

Vi khun 100 185 210

Nm 100 174 130

X khun 100 145 195

VK phn gii xenlulo 100 670 840 Nm

pH sau th TN VSV tng s X khun

Khng b phn 5,5 538 150 3 Bn vi 6,1 640 360 10 Phn chung 5,9 1136 610 16 Vi + phn chung 6,1 1397 650 17 (Bng 2) Chng 4: PHN V C Phn v c l loi phn c cha cc cht dinh dng v c cn thit cho s sinh trng v pht trin ca cy trng.4.1. PHN LN:

P l yu t quan trng i vi cy trng. P d tiu trong t thng khng p ng c nhu cu ca cy. Bn phn ln v tng cng ha tan cc dng ln kh tiu l bin php quan trng trong sn xut nng nghip. Bn phn hu c, vi xc ng vt vo t mc nht nh l bin php tng cng hm lng ln cho t. 4.1.1. nh ngha: Phn bn vsv phn gii hp cht photpho kh tan (hay : phn ln) l sn phm cha mt hay nhiu chng vsv sng c tuyn chn vi mt t bo t tiu chun hin hnh, c kh nng chuyn ho hp cht photpho kh tan thnh dng d tiu cung cp cho t v cy trng, to iu kin nng cao nng sut v hoc cht lng nng sn. Phn ln v cc chng vsv ny khng nh hng xu n ngi, ng thc vt, mi trng sinh thi v cht lng nng sn. 4.1.2. Vng tun hon phospho trong t nhin:

4.1.3. Quy trnh sn xut: a/ Phn lp tuyn chn chng vi sinh vt phn gii ln (VSVPGL): - Thng phn lp tuyn chn chng VSVPGL t t hoc vng r cy theo phng php nui cy pha long trn mi trng c Pikovskaya. - Tuyn chn cc chng vsv phn hy c nhiu loi hp cht phosphor, hot tnh phn gii ln cao va khng gy nh hng xu n cy trng v mi trng sinh thi. - Ngoi ra chng VSVCN m bo ch tiu l: thi gian mc; kch thc t bo, khun lc; kh nng thch ng pH; kh nng cnh tranh b/ Nhn sinh khi, x l sinh khi, to sn phm - T cc chng gc ngi ta tin hnh nhn sinh khi vsv, x l sinh khi vsv v to sn phm phn ln vi sinh, sn xut phn ln vi sinh t vi khun thng s dng phng php ln men chm trong ni ln men v sn xut phn ln vi sinh t nm s dng phng php ln men xp. - Ch phm ln vsv c th c s dng nh mt loi phn bn vsv hoc c b sung vo phn hu c di dng ch phm vsv lm giu phn , qua nng cao cht lng ca phn .

- Ti Vit Nam, sn xut phn ln vsv trn nn cht mang khng kh trng cc nh sn xut thng s dng bt qung photphorit b sung vo cht mang tn dng c ngun qung t nhin lm gim chi ph nhng cn kim tra kh nng tn ti v gii qung ca vsv s dng . c/ Yu cu cht lng v cng tc kim tra cht lng. Cht lng tt l loi vsv c hot tnh phn gii ln cao, c nh hng tt n cy trng c mt 108-109 vsv/g(ml) phn bn trn nn cht mang kh trng, cn kim tra cht lng sn phm trong mi qui trnh. 4.1.4. Ln v c v c ch ha tan photpho trong phn ln v c a/ Ln v c - Ln v c thng trong cc dng khong nh apatit, phosphoric, phosphat st, phosphat nhmcy trng kh s dng. - Ln hu c c vsv v c ha bin thnh mui ca axit phosphoric, phn c s dng, phn bin thnh ln hu c, phn b c nh di dng ln kh tan : Ca3(PO2)2, FePO4, AlPO4. Dng kh tan ny trong mi trng c pH thch hp s chuyn ha thnh dng d tan nh vsv. b/ C ch phn gii phospho trong ln v c - S phn gii Ca3(PO4)2 c lin quan mt thit vi s sn sinh axit trong qu trnh sng ca vsv. Trong axit cacbonic rt quan trng. Chnh H2CO3 lm cho Ca3(PO4)2 phn gii. Ca3(PO4)2 + 4H2CO3 + H2O Ca(PO4)2H2O + Ca(HCO3)2 - Trong t, VK nitrat ha v VK chuyn ha S cng c tc dng quan trng trong vic phn gii Ca3(PO4)2. c/ iu kin ngoi cnh: - pH: nhn chung pH tt l 7,8 - 7,9. - m: nhng ni ngp nc, lm tng phn gii ln hu c kh tan. - Hp cht hu c: Hp cht hu c ti lm tng s sinh trng ca h vsv, dn n tng qu trnh ha tan hp cht ln kh tan. - H r: h r cy trng kch thch s sinh trng pht trin ca vsv. Do s phn gii hp cht kh tan cng c tng cng.

4.1.5. Ln hu c v c ch phn gii phospho: a/ Ln hu c: - Ln hu c trong t: Phytin, axit nucleic, nucleoprotein, phospholipit. - Thng nm trong cc hp cht hu c c trong xc ng vt v thc vt. Cy trng cn vsv trong t chuyn ha thnh dng d tan. b/ C ch phn gii -Nhiu vsv t c men dephosphorylaza phn gii phytin theo phn ng

4.1.6. Hiu qu ca phn ln - Ti n , Lin X, Canada: vsv phn gii ln c nh gi c tc dng tng ng vi 50 kg P2O5/ha. S dng vsv phn gii ln cng qung phosphat c th thay th c 50% lng ln khong cn bn m khng nh hng n nng sut cy trng. - Hin nay Trung Quc v n l 2 quc gia ang y mnh quy m pht trin v ng dng cng ngh sn xut phn ln vsv quy m ln. - Ti Vit Nam, nghin cu gn y cho bit 1 gi ch phm VSVPGL s dng cho cafe trn vng t Bazan c tc dng tng ng vi 34,3kg P2O5/ha, tng s lng VSVPGL trong t, tng cng phn gii ln kh tan trong t 23-35%. Cy trng pht trin tt hn, thn l cy mp hn, to hn, bn l dy hn, tng sc khng su bnh, tng nng sut u tng 5-11%, la 4,7-15% so vi i chng.

4.2. PHN M Vi thp k nay Vit Nam, ch phm vsv v phn m c ngi dn bit n, n thc s gp phn lm tng nng xut cy v cht lng nng sn v thc y pht trin nn nng nghip bn vng nc ta. 4.2.1. nh ngha Phn m (phn m vi sinh):l sn phm cha 1 hay nhiu chng vsv tuyn chn vi mt t tiu chun, c kh nng c nh nit cung cp cc hp cht cha nit cho t v cy trng; nng cao sn lng, cht lng nng sn, tng mu m ca t, khng gy nh hng xu n ngi, ng thc vt, mi trng sinh thi v cht lng nng sn. 4.2.2. Vng tun hon nito

4.2.3. Quy trnh sn xut a/ Phn lp tuyn chn chng vi sinh vt c nh Nito (VSVCN): - nh gi mt s ch tiu sau: thi gian mc; kch thc khun lc v t bo vsv; iu kin sinh trng pht trin (dinh dng, oxy, pH, nhit ); kh nng cnh tranh v cng c nh nit phn t.

- Chng ging vsv tuyn chn c bo qun ph hp vi yu cu ca tng loi v s dng cho sn xut ch phm di dng chng ging gc. b/ Nhn sinh khi - T chng vsv tuyn chn ngi ta tin hnh nhn sinh khi vsv theo phng php ln men chm hoc ln men xp. Sinh khi vsv c nh nit c nhn qua cp 1,2,3,trong cc iu kin ph hp vi tng chng vsv v mc ch sn xut.

Hnh 2: Qa trnh ln men metan - Trong sn xut cng nghip cn mi trng t cc ngun vt liu sn c : tinh bt ng, sn, r mt, nc chit ng, thay cho ngun dinh dng cacbon, nc chit men, nc chit u tng, amoniac thay cho ngun dinh dng nit. - Trong qu trnh sn xut vic kim tra v iu chnh cc yu t mi trng (pH, liu lng ,tc kh ,p sut, nhit ) l ht sc cn thit, nn c iu chnh t ng. Cc h thng ln men hin nay c trang b hin i c cng sut t hng chc n hng trm ngn lt. c/ X l sinh khi, to sn phm - Sinh khi vsv c phi trn vi cc cht mang, hay c b sung cc cht ph gia, cht dinh dng, bo qun to ra ch phm dng lng

hoc c c, lm kh to ra ch phm ng kh hoc kh. m bo cht lng phi kim tra cht lng cc qui trnh sn xut: Ging gc v ln men cp 1 La chn cht mang v chun ha cht mang. Ln men sinh khi. X l v phi trn sinh khi. ng gi v bo qun. d/ Kim tra cht lng v yu cu i vi ch phm VSVCN. - C nh hng tch cc n sinh trng, pht trin ca cy trng, n nng sut hoc cht lng nng phm hoc ph ca t. - Mt vsv tnh trong sn phm phi m bo cc tiu chun. Ty theo iu kin ca tng quc gia, mt vsv tnh trong 1 g (ml) ch phm dao ng 107 109 i vi ch phm trn nn cht mang kh trng v 105 106 i vi ch phm trn nn cht mang khng kh trng. - Tiu chun Vit Nam: mt vsv tnh trong ch phm phi t 108 i vi ch phm trn nn cht mang kh trng, 105 i vi ch phm trn nn cht mang khng kh trng. Ty theo yu cu ca tng ni, c th thm cc tiu chun k thut khc i vi tng loi ch phm c th nh kh nng c nh nit trong mi trng cha 10g ng (i vi Azotobacter), kh nng to nt sn trn cy ch vi vi khun nt sn 4.2.4. Hiu qu ca phn m: a/ Phn vi khun nt sn: - Hn 20 nm nghin cu v th nghim phn VKNS ti Vit Nam cho thy: Phn vi khun c tc dng, nng cao nng sut lc t 13.8-17.5% cc tnh pha Bc v min Trung v 22% cc tnh min Nam. S dng phn VKNS kt hp vi 30-40 kgN/ha cho hiu qu kinh t cao, nng sut lc c th t tng ng nh khi bn 60-90kgN/ha v th hin r nt trn vng t ngho cht dinh dng, vng t mi trng cy b u. - Li nhun ca phn, VKNS c xc nh t 442.000 VN/ha vi t l li xut/1 ng chi ph t 9,8 ln(Ng Th Dn v Ctv.,2001).

- Kt qu kim nghim phn VKNS Thun Thnh Bc Ninh cho thy nng sut ht u tng bnh qun l 52,15kg/1 so (khng bn phn hu c vi sinh), 58,42 kg/so (bn phn hu c vi sinh) tng 6,26 kg (12%).Trong 20 h th nghim, 5 h nng sut tng t 7 n 10%.1 h nng sut trn 25%, v 14 h nng sut tng t 10-15%.Li sut do s dng ch phm vi khun nt sn i vi u xanh t 4,0-11,0/1 chi ph trong v xun v 1,4-3,3/1 chi ph trong v h. b/ Phn vi sinh vt c nh nit khc - Vit Nam cc th nghim s dng phn vi sinh vt c nh nit hi sinh (Azogin) 15 tnh min Bc, min Trung v min Nam trn din tch hng chc nghn hecta cho thy: Trong cng iu kin sn xut, rung la c bn phn VSVCN iu tt hn so vi i chng: B l pht trin hn, t l nhnh hu hiu, s bng/khm nhiu hn i chng.Nng sut ht tng so vi i chng 6 -12%, nhiu ni t 15-20%, gim bt 1kgm/so m nng sut vn tng so vi i chng. i vi rau (x lch,rau dp, khoai ty...), tng sn lng thu hoch 2030%, tng sc chng chu ca cy gim lng nitrat tn d trong rau. - Thng qua cc hot cht sinh hc ca phn VSV cn c tc dng iu ha, kch thch qu trnh sinh tng hp ca cy trng, ng thi nng cao sc khng ca cy trng i vi mt s su bnh hi. Chng 5: PHN HU C Phn hu c l tn gi chung ca cc loi phn c sn xut t cc vt liu hu c nh: rm r, phn chung, phn rc, phn xanh 5.1. PHN HU C SINH HC (COMPOST) 5.1.1. nh ngha Phn hu c sinh hc l sn phm phn bn c to thnh t qu trnh ln men vsv cc hp cht hu c c ngun gc khc nhau (ph thi nng lm nghip, ph thi chn nui, ph thi ch bin, ph thi th, ph thi sinh hot...), trong cc hp cht hu c phc tp di tc ng ca vsv hoc cc hot cht sinh hc c chuyn ha thnh mn.

5.1.2. Ngun nguyn liu phn (compost). Ch yu l rc thi sinh hot cc h gia nh. -Vi tc dn s tng nhanh nh hin nay th d kin n nm 2020, tng lng rc thi m 3 thnh ph H Ch Minh, H Ni v Nng s thi ra l vo khong 3.318.823 tn/nm. - Ngoi cng ngh k kh v hiu kh, ngi ta cn c th thu hi kh v phn vi sinh t cc bi rc chn lp hp v sinh. D kin n nm 2020, bnh qun mi ngy, 3 thnh ph ni trn s thu c khong 18.837 m3 kh sinh hc vi lng in nng l 25.784 MWh v lng nhit nng l 350.661 GJ. 5.1.3. Quy trnh sn xut phn compost - Ct cc ph thi hu c ngn khong (5 8 cm) - Lm m v a vo cc h - B sung 5kg ure, 5kg ln supe hoc nung chy cho 1 tn nguyn liu, 750 ml sinh khi VSV sau 10 ngy nui cy c ho vo 30 lit nc v trn u vi khi nguyn liu. 5.1.4. Cc yu t nh hng n sn xut phn compost 1/ Cc yu t dinh dng: a/ Nguyn t a lng v vi lng * Nguyn t a lng nh: C, N, P, Ca, v K. * Nguyn t vi lng nh: Mg, Mn, Co, Fe, S Khi nng vt qu mc cho php th s gy c cho vsv. Nhng thc t mun c li ch, phn ln hoc tt c c cht trong qu trnh sn xut phn compost u l cht thi. Mt s cht dinh dng ca nguyn liu i vi vi khun li khc nhau v s chnh lch bn gia cc phn t hu c khc nhau trc s phn hy ca vi khun. b/ T l C/N -T l C:N l h s dinh dng chnh (20:1 n 25:1). Theo kinh nghim chung, nu t l C:N vt qu gii hn va nu, tc phn hy s b chm li, thp hn 20:1, N c kh nng b tht thot.

2/ Nhng yu t mi trng a/Nhit -Nu nhit trn 650C vi sinh vt s ri vo giai on ngh hoc cht . b/ pH: Vo giai on u, pH=6,3 sau gim xung cn 4,8 v cui cng tng ln pH=9. pH thng b gim xung giai on u v do nhng phn ng to thnh acid hu c, nhng acid ny ng vai tr l nhng c cht cho qun th vsv k tip, sau tng ln tng ng vi vi sinh vt s dng nhng acid va sinh ra trong giai on trc. c/ Yu t m m ca c cht t 40%45% thng b coi nh trong qu trnh sn xut. iu ny thc cht rt quan trng bi v m thp hn s km hm hot ng ca VK v tt c VK s ngng hot ng m 12%. d/S thng kh -Sn xut compost k kh so vi hiu kh thot u, sn xut compost k kh c xem l kh thi c th thay th cho sn xut compost hiu kh: Kh nng c th gim thiu s tht thot N . C th kim sot kh thot ra tt hn . - Phng php sn xut compost hiu kh cng rt nhiu u im: S phn hu xy ra nhanh hn. Nhit cao lm cht nhng mm bnh. S lng v nng kh hi thi gim mnh. -Mi kh chu l vn khng th trnh trong x l v thi b cht thi. Ci thin x l chng bng h thng x l ho hc hay sinh hc, nh vy mi hi kh chu s gim. e/Tc thng kh -Tc thng kh sao cho khi compost duy tr hiu kh (ngha l p ng nhu cu oxy ca vi khun) ph thuc bn cht v cu trc ca cc thnh phn cu rc thi v ty thuc vo phng php thng kh. f/D on nhu cu xy cn thit

Nhu cu Oxi cn thit khng th d on 1 cch chnh xc nu ch da trn s lng Cacbon b Oxi ho. L do l v 1 phn Cacbon b chuyn ha thnh t bo cht 5.1.5. Phng php phn compost: Phn compost lm t rc thi: -Phn compost c sn xut theo nguyn l rc thi c phn loi ri vo cc hm trong 50 ngy, tip tc a ra b chn ko di trong 15 ngy. Sau giai on ny, rc thi tr thnh phn bn compost. - compost l qu trnh phn hy sinh hc hiu kh cc cht thi di s tc ng v kim sot ca con ngi, sn phm ging nh mn c gi l compost. Qu trnh ny ch yu ging phn hy trong t nhin, nhng c ti u ha cc iu kin mi trng cho hot ng ca vsv. -Compost l sn phm giu cht hu c v c h vsv d dng phong ph, cha cc nguyn t vi lng c li cho t v cy trng. - Compost cn c bit n trong nhiu ng dng, trong vic x l nhim mi trng, cha bnh cho vt nui v cy trng 5.1.6. Nhng h thng sn xut phn compost H thng sn xut compost ang s dng c phn thnh hai loi l : -windrow (nh lung) -in-vessel (trong thng hay knh mng). 1/ H thng sn xut compost dng windrow - Hin nay, c hai kiu h thng sn xut compost dng windrow : + H thng tnh (static hay stationary) + H thng c o trn (turned). - Cch lm thong kh chnh l im khc nhau c bn gia kiu tnh v kiu c o trn. Trong , i vi kiu tnh, cch lm thong kh khng cn xo trn lung compost, i vi kiu c o trn, cch lm thong kh l git lung mnh xung sau dn ng tr li. -Mt qu trnh sn xut compost dng windrow gm cc bc sau: +Trn ln vt liu c hm lng cht x cao.

+nh lung v b tr phng php lm thong kh +Tin hnh qu trnh compost. +Sng lc hn hp sn phm compost, loi b nhng vt liu c hm lng cht x cao ti s dng hoc to sn phm t tiu chun. +X l sn phm compost. +Lu tr. 2. Sn xut compost trong thng hay knh mng (in-vessel reactors) -Mc tiu tin hnh sn xut compost trong thng hay knh mng : Tng qu trnh qua vic duy tr cc iu kin tt cho vsv hot ng. Gim thiu, loi b nhng tc ng c hi ln mi trng xung quanh. - c im h thng sn xut compost trong thng hay knh mng: Thit k mi bung c t khc bit so vi cc bung khc cng loi. C nhiu phng php thng kh hay kt hp cc phng php li. -H thng lm thong kh khi thit k thng yu cu. Lm thong kh cng bc (thi kh), Khuy trn o trn. - Hu ht h thng sn xut compost trong thng hay knh mng, khuy trn l dng li cy xi ln hay dng mi khoan xoy theo 1 ng trn xuyn qua ng compost. o trn l vt liu sx compost t 1 v tr xung v tr khc thp hn. 5.1.6. u, nhc im sn xut phn compost: 1. u im: - Gim thiu nhim, cc cht hu c bin i thnh cc cht v c. -Dit cc mm bnh nguy him do trong qu trnh phn hy sinh hc, nhit c khi ln n 60C lm tiu hy trng, u trng, vi khun trong cht thi. Phn sau khi c th c s dng an ton hn phn ti. - Phn sau khi compost tr thnh cht mn hu ch cho nng nghip. - Tng m cn thit cho t trng, gim thiu s ra tri khong cht do cc thnh phn v c khng ha tan trong phn nh NO.

- Gim th tch do trong qu trnh phn, s mt hi nc tng do s gia tng nhit. Phn kh ro, th tch nh thun li vn chuyn, thu gom. 2. Nhc im: - Phn ln vi khun b tiu dit nhng khng phi hon ton, c bit khi compost khng ng u v thi gian, phng php, lng . Mt s mm bnh tn ti c th gy nguy him cho ngi dng. -Thnh phn phn thng khng n nh v cht lng do thnh phn nguyn liu a vo khng ng u. - Phi tn thm cng v din tch. - Vic phn thng dng th cng v l thin to s phn cm v m quan v pht tn mi hi. Trong khi cc loi phn ha hc nh ur, NKP, gn nh, tng i r tin, cht lng ng u v "sch hn" gy tm l thun tin cho vic s dng hn phn compost. Hin nay c nc vn cha c nh my chuyn sn xut phn compost.5.2. PHN HU C VI SINH VT

5.2.1. nh ngha Phn bn hu c vsv (phn h c vi sinh ) l sn phm c sn xut t cc ngun nguyn liu hu c khc nhau, nhm cung cp dinh dng, ci to t, cha cc chng vsv c tuyn chn vi mt t tiu chun, nhm nng cao nng sut, cht lng nng sn, khng gy nh hng xu n ngi, ng vt, mi trng sinh thi. 5.2.2. Quy trnh sn xut phn hu c vi sinh: - X l nguyn liu :Cc ph thi hu c c ct ngn 5-8 cm lm m, a vo cc h , b sung 5kg ure, 5 kg ln supe cho 1 tn nguyn liu. - Phi trn vsv :750 ml sinh khi vsv sau 10 ngy nui cy c ha vo 30 lt nc v trn u vi khi nguyn liu. Khi nhit khi n nh mc 300C th b sung vsv c ch khc vo khi . l vsv c nh nito, vi khun nm hoc nm si phn gii phosphat kh tan. Ngoi ra c th b sung 1% qung Phosphat vo khi cng vi sinh khi vsv.

- m bo oxy cho vsv hot ng v qu trnh ch bin c nhanh chng nn o trn khi 20 ngy 1 ln, ko di khong 1 n 4 thng ty loi nguyn liu. Sn phm phn hu c vi sinh dng ny khng ch c hm lng mn tng s m cn c hm lng nito tng s cao hn loi phn hu c ch bin bng phng php ch bin 40-45%. 5.2.3. Hiu qu phn bn dng ny tng kt ti mt s nc chu . Tn quc gia T l % tng nng sut Trung Quc 25.2 32.6 Triu Tin 8 12 Thi Lan 2.5 29.5 n 9.9 5.3.Phn vi sinh phn gii Xenlulose: 5.3.1. nh ngha: -Phn bn vsv phn gii xenluloza l sn phm cc chng vsv, c tuyn chn vi mt t theo tiu chun, c kh nng phn gii xenluloza , cung cp cht dinh dng cho t v cy trng, nng cao nng xut v cht lng nng sn. Phn vsv phn gii xenluloza khng nh hng xu n ngi, ng thc vt, mi trng sinh thi. 5.3.2. C ch phn gii Xenlulose -Cht hu c l thnh phn quan trng trong qu trnh hnh thnh ph ca t.S chuyn ha cc cht hu c trong t i theo 2 hng: +V c ha cc cht hu c +Mn ha vt cht hu c - Xenlulose b vsv phn hy thnh cc thnh phn c phn t lng nh. Nhng thnh phn ny kt hp vi nhng thnh phn khc trong t to ra mn. Khi mn c to thnh, vsv li tip tc phn hy mn bng qu trnh amon ha, s chuyn ha ny gip t tch ly NH3. S to thnh NH3 trong t xy ra rt chm chp v iu ny rt c li cho cy trng v qu trnh ny gii phng t t NH3 cho cy hp th: Cht mn + O2 --vsv CO2 + H2O + NH3

- Cc chng vsv c quan tm:x khun Actinomyces v nm si Trichoderma, Aspergillus, sau nui trong nhng mi trng tng ng thu sinh khi. Sinh khi ny c trn vi than bn v a vo t. Vic s dng x khun v nm trong sn xut phn vsv phn gii Xenlulose cn tn dng kh nng to khng sinh v cht dit cn trng. 5.4. Phn sinh hc hn hp: -L loi phn gm nhiu loi vsv c kh nng sng cng sinh v tham gia chuyn ha nhiu loi cht hu c.Chng c kh nng pht trin v chuyn ha vt cht to ra nhiu cht dinh dng c li cho cy trng. V d: phn EM cha 30 loi VSV khc nhau, phn Ferment magna cng cha vi chc loi VSV khc nhau. Tm li, phn sinh hc hn hp va c kh nng phn gii vt cht va c kh nng tng hp cht kch thch sinh trng, chng su bnh v kh nng to thnh mn cho t cao. Chng 6: U V NHC IM 6.1. U IM: - Phn bn c bn rng ri trn th trng th gii. - S dng phn bn c th tng nng sut cy trng, gip tr li ph nhiu cho t bng cch lm tng hm lng P v K d tan trong t. Gp phn lm gim nhim mi trng, t gy nhim c ho cht trong cc loi nng sn thc phm so vi s dng phn bn ha hc. - Gi thnh h. Mt s loi phn bn c nh nc tr gi nn gi thnh ph hp vi ti tin ca ngi nng dn. - C th sn xut c ti a phng v gii quyt c vic lm cho mt s lao ng, ngoi ra cng gim c mt phn chi ph ngoi t nhp khu phn ho hc. - Hiu qu ca vsv trong vic lm tng kh nng sinh trng v pht trin cy trng, tit kim phn bn ho hc. - Cc sn phm vi sinh nh phn bn vsv c nh nit, phn gii P kh tan, ch phm vsv kch thch sinh trng thc vt.

6.2.NHC IM: - Phn hu c vi sinh l loi phn bn hiu qu chm, nn c s dng ch yu bn lt vi liu lng nh trn. i vi phn NPK, ty thuc vo tp qun bn phn v thc t canh tc c th gim n 40-45% vo v th 3 khi s dng phn hu c vi sinh, t v th 4 tr i c th duy tr mc gim 40-50% lng NPK thng thng. - S cnh tranh gia cc thng hiu gy chn ng v gi sn phm. - Nguyn liu tuy rt nhiu nhng kh thu gom v x l.Ngun nguyn liu sn xut phn bn ha hc cn ph thuc nhiu vo nc ngoi. - Trnh sn xut cn yu km, cht lng sn phm cn thp . Chng 7: THNH TU-THCH THC7.1.THNH TU:

Xy dng c thng hiu phn bn trn th trng ang tng bc hon thin v pht trin Lin kt c vi nhiu nc ngoi.Vit nam lin kt c vi mt s quc gia nh Lo,singapo, nhp nguyn liu. Gi c lng tin ca ngi dn ,cc thng hiu phn bn qu quen thuc vi nh nng. y mnh nghnh nng nghip vi s pht trin bn vng,lu di. Gp phn lm sch mi trng v tit kim nhin liu. Mt s loai phn vi sinh ra i lm tng sn lng,cng nh cht lng sn phm nng nghip m khng lm cho t b thoi ha. 7.2. THCH THC - y mnh hn na pht trin nghnh sn xut phn bn vi sinh ,a nghnh vi sinh thnh nghnh sn xut phn bn chnh. - Nng cht lng sn phm, i mi cc loi phn bn p ng c vi nhu cu ca th trng. - Mt s thng hiu phn bn Vit cn cha to lng tin cho ngi nng dn do cht lng phn bn cn km. - Thng hiu nc ngoi cnh tranh v gi c,cng nh cht lng.

- Lun chu tc ng ca thin tai. - i tng hng n l ngi nng dn ,nht l i vi nng dn vng su,vng xa nn kh tip cn chm gy kh khn cho nh sn xut. Chng 8: KT LUN-KIN NGH 8.1. KT LUN - Nhu cu s dng phn bn hu c vi sinh ngy cng tng v: - S dng phn bn hu c vi sinh s thay th dn vic bn phn ho hc m vn m bo c nng cao nng sut thu hoch. - S dng phn bn hu c vi sinh v lu di s dn tr li ph nhiu cho t nh lm tng lng P v K d tan trong t canh tc, ci to, gi bn ca t i vi cy trng nh kh nng cung cp cc chuyn ho cht khc nhau lin tc do nhiu qun th vsv khc nhau to ra. - Vic s dng phn bn hu c vi sinh cn c ngha rt ln l tng cng bo v mi trng sng, gim tnh c hi do ho cht trong cc loi nng sn thc phm do lm dng phn bn ha hc. - Gi thnh h, nng dn d chp nhn, c th sn xut c ti a phng v gii quyt c vic lm cho mt s lao ng, ngoi ra cng gim c mt phn chi ph ngoi t nhp khu phn ho hc. - Phn bn mang li li nhun cho ngi nng dn.Nhng hn ch nhng nh hng ca phn bn n mi trng v sc khe con ngi th nh nng cn hn ch s dng phn bn v c. - S dng phn bn cn hn ch hn.Khng lm dng s dng v thc cc loi phn c th gy mt s bnh him ngho nh ung th. - Nn s dng mt s loi phn vi sinh tng nng sut nng sn v trnh lm thoi ha t. 8.2. KIN NGH - Nn y mnh nghnh sn xut phn vi sinh : Ci to t. To mi trng trong sch v khng nhim. Pht trin nng nghip bn vng.

Tit kim tin ca cho nh nc, to vic lm cho ngi lao ng. n nh thi trng phn bn . - Nghin cu v tm ra nhng chng loi vsv hu ch cho nng nghip. - Khuyn khch ngi dn nn s dng phn bn vi sinh gp phn bo v mi trng v bo v sc khe bng cch : Thng xuyn a ra nhng cuc hi tho, a k s v ngnh sn xut phn bn v a phng hng dn. Truyn thng tin nng nghip v phn vi sinh bng cc phng tin truyn thng i chng nh truyn hnh, bo ch, thi s, sch v - Ci tin cht lng sn phm p ng vi nhu cu nng nghip cng nh l tc pht trin ca nghnh nng nghip v trn c s an ton, cht lng, hiu qu, khng nhim mi trng. - y mnh pht trin NNCNC, bn cnh s u t t chnh bn thn ca tng c s, cn c s h tr mnh m t Nh nc: Tng cng hp tc gia c quan nghin cu vi cc c s sn xut ng dng v chuyn giao nhanh kt qu nghin cu phc v sn xut. Sm chun ha cc tiu ch, tiu chun, cht lng v phng php gim nh ging theo kiu gen. Sm ban hnh cc tiu chun v quy chun v sn xut nng nghip. Nh nc cn khuyn khch, h tr ch to thit b trong nc, o to nhn lc, xy dng thng hiu, xc tin thng mi,... Cn u t xy dng c s h tng, gim thu, c chnh sch u i v thu chuyn gia, thu ht cht xm, to iu kin thc y pht trin nghnh phn vi sinh. Tng cng vic nghin cu, khuyn nng v phn bn, tin hc ho vic s dng phn bn, bit ti s dng hp l rm r v qun l hiu qu phn bn. - H tr nng dn xy dng c s bo qun, cung cp cc loi ging c nng sut cht lng cao, pht trin thu li, v nng dn c mua phn bn, thuc bo v thc vt mc chp nhn c.

TI LIU THAM KHO http://www.muabanraovat.com/detail.php?post_id=2285005 http://www.dostbentre.gov.vn/index.php? Itemid=147&id=1091&option=com_content&task=view http://www.khuyennongvn.gov.vn/j-diachixanh/phan-bon-vi-sinh dasvilagiup-nguoi-trong-lua-tiet-kiem-moi-vu-tu-1-5-2-5-trieu-111ongha/view http://tintuc.xalo.vn/001088186638/xay_dung_nha_may_xu_ly_rac_tha nh_phan_vi_sinh_o_cu_chi.html *http://www.humixvn.com/fertilizer/?id=292 http://agriviet.com/nd/480-phan-huu-co---phan-vi-sinh-vat/ http://www.bhs.vn/Trangch%E1%BB%A7/Gi%E1%BB%9Bithi %E1%BB%87ul%E1%BB%8Bchs%E1%BB %AD/tabid/438/Default.aspx "Bo ND in t",26/1/2005 Bin nhng ng rc thnh nng lng, Congnghiep.vn Thanhnien.com.vn Thiennhien.net Tuoitre.com.vn Vietbao.com Vnexpress.net lao-dong.com.vn nld.com.vn xaluan.com