Tussen gisteren en morgen: theologisch denken over hedendaagse

ervaringen van gezinnen

Annemie Dillen, Faculteit Godgeleerdheid, K.U.Leuven

2

Gisteren en morgen

Intergenerationele verhoudingen ‘Vroeger was alles beter’? Is vandaag

het gezin in crisis?

3

Schema crisis

J A

4 A 1 C

‘gedifferentieerde aanpak’ T ‘verval en heropbouw’(Kaufmann, Nave-Herz, …) I (Popenoe, Blankenhorn, …)

ENEE CRISIS VAN HET GEZIN JA

2 3

‘maatschappelijk probleem’ ‘pluralisering van gezinnen’(Stacey, Albrecht, …) (Beck, Hoffmann-Nowotny, …)

N E E

4

Crisis – en nood aan verandering – verbetering (optimistisch beheersingsstreven en pessimisme over gezin) (deficiëntie)

Verandering, long live families (goed!) (Judith Stacey) Verandering, neutraal, cf. Beck ‘individualiseringsthese’,

‘pluraliseringsthese’ – gevaar: relativisme Geen crisis – cf. ‘entdramatisierung’: huwelijk blijft

belangrijk, onmacht en beperking staan centraal – gekwetst verlangen (! Deficiëntie)

5

Enkele vragen

Aan de hand van een beeld-reflectie

Josip Botteri Dini, At the Cross, 2004.

6

7

Verhoudingen tussena. ideaal en werkelijkheidb. gezin en samenleving

Verhouding tussen pluraliteit van gezinsbelevingen & kwetsbaarheid van gezinnen en het ideaalbeeld van gezinnen

Is er hoop voor mensen in moeilijke gezinssituaties?

8

Hoop voor mensen in moeilijke situaties: het begrip resilience – veerkracht

“Het vermogen van een mens of een sociaal systeem om zich te ontwikkelen en doorheen grote moeilijkheden te groeien”

Aandacht voor het goede vlees rondom het litteken Geen deterministische interpretatie van statistische gegevens

(bv. ervaring echtscheiding leidt niet altijd tot moeilijkheden om zelf relaties aan te gaan): cijfers handelen over ‘gemiddelde gegevens’.

Geen volledig ‘worden zoals vroeger’, wel een ‘doorgroeien’ Resilience veronderstelt gedragenheid door anderen,

zingeving, eigenwaarde, humor, persoonlijke vaardigheden

9

Resilience en spiritualiteit

Resilience verwijst naar menselijke ervaringen die geloofsthema’s begrijpelijk maken: o.a. verrijzenis

Christelijke gezinsethiek: mensen moeten niet zichzelf redden, niet alles is maakbaar, God is er ook in de diepste ellende

10

Resilience en de ‘crisis’ van het gezin

Veelheid aan gezinsvormen: resilience-denken biedt ‘hoop’

Overdreven verwachtingen van gezinsleven, o.a. wat betreft de opvoedingstaak: ouders hebben niet alles zelf in de hand, vermijden van krampachtigheid (wél stimuleren van competenties van kinderen)

Opgelet met perfectiedenken, bv. gezinsleven & werkleven – belang van vertrouwen in God

‘Goed genoeg’ ouderschap

11

Focus op het gezin?

Het gezin in bijbel en traditie

12

Heilige familie, heilig huisje?

Ideaal & werkelijkheid…aan de hand van Max Ernst, La vierge corrigeant l’enfant Jésus devant trois témoins

13

14

Een kind, Jezus, geslagen… Kinderen zijn geen ‘heiligen’ Reflectie over het slaan van kinderen in

de opvoeding

15

Heilige families?

Opgelet met de idee van het ‘perfecte gezin’

Maar: geweld en onrecht mag niet getolereerd worden onder het motto ‘niemand is perfect’

16

Christelijke traditie en huiselijk geweld Op zoek naar een bevrijdende

interpretatie van theologisch-ethische concepten, zoals vergeving, eer uw vader en uw moeder, zelfopoffering, …

17

Verantwoordelijkheid als rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid

Niet enkel liefde, ook rechtvaardigheid Rechtvaardigheid: voorzien in ontwikkelingskansen

voor de ander, stimuleren van gelijkwaardigheid Gelijkwaardigheid verwijst ook naar de dubbele

roeping van mannen en vrouwen Gelijkwaardigheid in ouder-kindrelaties (participatie &

democratische opvoeding)

18

Gezin en samenleving

Getuigen – toezien? Privacy is belangrijk, maar niet onaantastbaar Culturele opvattingen (waarde van kinderen als

subjecten) Sociale niveau: verbondenheid tussen mensen is

belangrijk – gezinnen zijn geen eilanden Sociale ondersteuning van gezinnen

19

Het gezin: adieu en/of à-Dieu?

‘Het’ gezin: adieu: veelheid aan belevingswijzen ernstig nemen: ‘gezinnen’ – maar ook verantwoordelijkheid centraal stellen (à-Dieu): niet alles kan en mag…

À-Dieu: niet één bepaalde gezinsvorm sacraliseren – ruimte laten voor sporen naar God

Géén adieu tegen gezinnen: gezin blijft heel belangrijke waarde

Blijven hoop vinden in en geven aan gezinnen, op basis van het geloof in God, het zich richten à-Dieu