Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği

Sayın Besim ŞİŞMAN, Türkiye Petrolleri Genel MüdürüTel : (0312) 207 20 00 Faks: (0312) 286 90 00 - 286 90 01

Adres: Söğütözü Mahallesi, 2180. Cadde No: 10 06530 Çankaya – AnkaraE-Posta: [email protected]

Değerli Türkiye Petrolleri Genel Müdürü Besim ŞİŞMAN,

İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Saha Sismolojisi dersi kapsamında düzenlenen Sabah Seminerleri etkinliklerine vermiş olduğunuz büyük destekten dolayı çok teşekkür ederim.

Jeofizik Operasyonlar Müdürlüğü Arama Dairesi Başkanlığında görevli Korhan AKIN tarafından verilen Karalarda 2B/3B Sismolojiyle Kara Alanlarında Veri Toplama konulu seminer öğrencilerimizin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. İlave olarak verilen seminer eğitimi kayda alınmış ve konuyla ilgili bütün herkesin ulaşabileceği şekilde youtube kanalına yüklenmiştir. Birinci1 bölümü yaklaşık 80 dakika ve ikinci2 bölümü ise yaklaşık 50 dakika süren toplamda 2 saat bir sunumla seminer eğitimi verilmiştir.

Seminer aynı zamanda öğrenciler için bir sınav şeklinde düzenlenmiş ve Yüksek Öğretimde Yeni Vizyon arayışlarına uygun olarak öğrencilerimiz 3S Seminer İzleme ve Değerlendirme Modeline uygun olarak çok dikkatli dinleyerek önce sorularını yazmışlardır. Sonrasında sorularını sormuştur. Devamında Korhan AKIN tarafından sorulara verilen cevapları özetle yazarak 3S uygulamasını tamamlamışlardır.

Seminer sonrasında öğrencilerimizden verilen seminer eğitimiyle alakalı olarak 5 W değerlendirme yapmaları ödev olarak istenmiş ve seminer hakkında öğrenci gözüyle değerlendirme notları oluşturulmuş ve ekte ham veri olarak hiçbir değişiklik yapılmadan ilginize sunulmuştur.

İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Saha Sismolojisi dersini alan öğrencilerimize sağlamış olduğunuz destekten dolayı tekrar teşekkür eder ve çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Selam ve saygılarımla,

Prof. Dr. Ali Osman Öncel

İÜ Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi

1 https://youtu.be/OveC4EvJKm82 https://youtu.be/8fpvsGfSElM

SAHA SİSMOLOJİSİ SABAH SEMİNERİ DEĞERLENDİRMESİ

1-Ne Anlatıldı?

Kara alanlarında 2B ve 3B arama sismolojisinin nasıl yapılması gerektiğinden bahsedildi. Bu aramada çalışmanın amacına göre belirlenen atış aralıklarından bahsedildi. Arama yapılan alanlarda etrafa verilen zarar ziyandan ve bunların nasıl telafi edildiğinden bahsedildi. Enerji kaynağı seçiminin öneminden bahsedildi. 2B ve 3B sismik veri toplamanın nasıl yapılması gerektiğinden bahsedildi. Sismik kaynaklardan Vibro ve Dinamit ’in avantajları ve dezavantajlarından bahsedildi. Kayıt cihazları tanıtıldı. Jeofon tanıtıldı ve çalışma prensibinden bahsedildi. Arazide kullanılan bazı terimlerden bahsedildi. Uphole’den bahsedildi ve Sismik kayıtların nasıl saklandığından ve kodlandığından bahsedildi.

2-Neden Anlatıldı?

Karada yapılacak olan arama sismolojisini en iyi şekilde nasıl uygulanacağını en temelden başlayarak öğretmek amacıyla anlatılmıştır.

3-Nasıl Anlatıldı?

Çeşitli görsellerle Powerpoint sunum şeklinde, sorulan sorulara gerekli cevaplar verilerek akıcı bir dille anlatılmıştır.

4-Nerede Anlatıldı?

İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü D-331 nolu derslikte anlatılmıştır.

5-Kim Anlattı?

Prof. Dr. Ali Osman Öncel öncülüğünde TPAO arama sismolojisi Ekip Şefi Korhan Akın Bey tarafından anlatılmıştır.

6-Dipnotlar

TPAO uzman sunumu bizlere arama sismolojisi hakkında gerekli her şeyi öğretmiştir. Sunumda eksik bir şey olduğunu düşünmüyorum. TPAO-Üniversite işbirliğinin, bizlere Jeofiziğin teori kısmından ziyade uygulamaların nasıl yapılacağını öğrettiğinden sürekli olarak bu seminerlerin devam etmesi taraftarıyım.

Saygılarımla

1302130031

Muhammet AYAZ


W1:Ne Anlatıldı?

TP-Üniversite işbirliği çalışması etkinliğinde TP arama dairesinden uzman mühendis Sn. Korhan AKIN ‘ Kara çalışmalarında 2B ve 3B veri toplama ’ konulu sunumu ile seminer başlatıldı. Petrol aramalarında sismik yöntemin önemliliğinden ve arazi çalışmalarında ekiplerin önemlerinden bahsedilerek arazi çalışmalarında 2B ve 3B veriler toplanarak daha geniş bilgi almanın önemi vurgulandı. Sunum içeriği videolarla, arazi çalışmalarından alınan fotoğraflarla, grafikler, veri işlem kısımlar, anlaşılır tanımlar kullanıldı, sunum sırasında örnek olarak benzetmeler yapıldı ve örnek jeofon araç gereçleri kullanılarak sunum daha akıcı ve etkileyici anlatıldı. Etkinlikte kullanılmış olan konular bizim iş hayatındaki zorlukları en aza indirgememizi sağlayacak, derslerimizde ve yüksek lisans doktora eğitim seviyelerimizde bize yararlı olacağı önemini arz etmiştir.

W2:Neden Anlatıldı?

Jeofizik mühendisliğinde petrol aramalarının önemini, sismik yöntemin kullanılarak daha net, güzel cevaplar alınmasından bahsedildi. Sismik yönteminde 2B ve 3B verilerin toplanması detaylı bilgi verilmesi sağlandı.

W3:Nasıl Anlatıldı?

İnteraktif şekilde öğrencilerin katılımı sağlanarak, öğrencinin mesleğine dair öğrenmesi gereken şeyler vurgulanıp öğrencinin aktivasyonunu arttıracak soru cevap şekilde öğrencinin akılda kalıcı bir bilgi olarak öğrenmesi sağlandı.

W4:Nerede Anlatıldı?

İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü dersliklerinden D-332 de anlatıldı.

W5:Kim Anlattı?

Profesör Doktor Ali Osman ÖNCEL hocamızın TP-Üniversite işbirliği çerçevesinde düzenlenen etkinlikte, konuşmacı Türkiye Petrolleri arama dairesinden Uzman Mühendis Sn. Koray AKIN tarafından anlatılmıştır.

Yağmur GÜZEY

1302130012

Ne Anlatıldı?


2B/3B Sismoloji Kara Alanlarında Veri Toplama; başlıklı konu TPAO çalışmalarıyla örneklendirilerek anlatılmıştır. Sismik bir çalışmanın aşamaları sırasıyla anlatılmış, önemli noktalar üzerinde durulmuştur. Çalışma için gerekli ekipman ve personellerin bulunduğu ve ölçü alınacak bölgenin coğrafik şartlarına göre kullanılacak sinyal kaynağının nasıl tercih edildiği açıklanmıştır.

Vibro ve Dinamik kaynağın nerelerde kullanılacağı, avantajları ve dezavantajları, Uphole noktası belirlemenin neden gerekli olduğu statik düzeltmenin nasıl yapıldığı gösterilmiştir. Ölçü alma işlemi yapılırken atış aralığının önemi ve atış aralığının çalışmanın amacına göre belirlendiği anlatılmıştır. Fold (katlama) sayısının ne demek olduğu, Fold sayısının fazla olması durumunda daha iyi bir görüntü alınacağı anlatılmıştır.

Neden Anlatıldı?

Seminere katılan Jeofizik Mühendisi adaylarının sismik çalışmalarda veri toplama ve TPAO kurumunun yapmış olduğu çalışmalar, çalışma amaçları hakkında bilgi sahibi olmaları için düzenlenmiş öğretici bir seminerdi.

Nasıl anlatıldı?

Power Point sunum şekliyle akıcı bir şekilde anlatılmıştır.

Nerede Anlatıldı?

İstanbul Üniversitesi Avcılar Yerleşkesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü D-331 Sınıfında Anlatıldı.

Kim Anlattı?

TP Arama Dairesinden Uzman Mühendis KORHAN AKIN Anlatmıştır.

Onur Ağ

1302120075

W1:Ne Anlatıldı?


Sn. Ali Osman ÖNCEL hocamızın TP arama dairesinden uzman mühendis Sn. Korhan AKIN’ı takdim ederek sunum başlamıştır. Jeofizik mühendisliğinde en büyük gücü olan arama mühendisliğinin önemini bize göstermek, 2B ve 3B sismik çalışmanın nasıl olduğu hakkında detaylı bir sunum yapılarak bize büyük yarar sağladı. Karada 2B ve 3B sismoloji konulu sunumda bize yararlı olacak iş hayatında karşılaşacağımız çalışmalardan örnekler alarak resimlerle, açıklamalı yazılarla, veri işlem kısımlarıyla, videolarla pekiştirilerek daha kalıcı bilgi edinmemiz sağlandı. Sunumda topografya çalışmasından, atışlardan, atış kaynaklarından, sondaj çalışmalarından, sismik enerji kaynaklarından, 2B ve 3B sismik çalışmalarda veri toplama işlemlerinden bahsedilmiştir. TPAO-Üniversite işbirliği çalışması etkinliğinin önemi bizim için sektörü tanımak, arazide yapılacak olan sismik çalışmalarda izlenilecek yollar, veriyi toplayacağımız andan yorumlama kısmına kadar bir ekip işinden meydana geldiği, jeofizik mühendisinin petrol aramasında önemi, jeofizik etüt ’ün ve sismik çalışmaların yapılmasıyla yeraltından bilgilerin alınması ve bu konular bizlerle paylaşılarak jeofiziğin önemini ve kullanım alanları yönünden bilgiler verilerek zenginleştirildi.


Petrol aramasında kullanılanlar 2B ve 3B verilerin toplanması hakkında bilgi verildi. Jeofizik mühendisliğinde petrol aramalarının ne kadar önemli olduğunu ve sismik yöntemin detaylarından bahsedilerek öğrenilmesi sağlandı.

W3:Nasıl Anlatıldı?

İnteraktif şekilde öğrencilerin katılımı sağlanarak, dersi dinleyen bireylerin odak problemi yaratılmaması esas alınmış. İlgi çekici olması her bir bireyin merakını tetiklediğinden mütevellit dikkat dağınıklığı yaşamadan öğrenme penceresini daha fazla aralamak isteyecek şekilde konular ele alınmış. Ses tonunun ve mimiklerin konu algısını büyük ölçüde arttırdığını da söyleyebiliriz.


İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü dersliklerinden D-332 de anlatıldı.

W5:Kim Anlattı?

Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL hocamızın koordinatörlüğünde, Türkiye Petrolleri arama dairesinden Uzman Mühendis Sn. Koray AKIN tarafından anlatılmıştır.

Fatma Merve KÖSE

1302130073

1)NE ANLATILDI?


Konuşmacı ilk olarak kendini tanıttı. Sismik ekipler organizasyon şemasını gösterdi. Kara alanlarında sismik veri arama kapsamında arazinin topografya boyutunu anlattı. Arazide çevreye verilecek etkilerden bahsetti. Kullanılan enerji kaynakları ve sismik kaynaklar söylendi. Sondaj çalışmaları anlatıldı. Sunumdaki fotoğraflarla desteklendi. Kayıt cihazları hakkında bilgi verildi. Öğrencilere jeofonlar dağıtılarak özellikleri hakkında bilgilendirildiler. Kablo serimi ve hat kontrolü konusu anlatıldı. Test atışlarının neden önemli olduğu söylendi. Uphole yöntemi tanıtıldı. Daha sonra 2B Sismik Veri Toplama Yöntemleri detaylıca anlatıldı. Araziden sonra yapılan veri işlem aşaması anlatılarak 2B Sismik Veri Toplama Yöntemi konusunda sona gelindi.

3B Sismik Veri Toplama hakkında kısa bir giriş yapıldı. Resimler üzerinde göstererek bilgi verildi. Bu yöntemin neden kullanıldığı ve sağladığı avantajlar anlatıldı. Terimler tahta üzerine çizilen şema üzerinde anlatıldı ve bu terimlerin sadece ezberlenmemesi açısından yararlı oldu. Arazi aşaması anlatıldı ve veri işlem aşaması kapsamında sunumda resimler gösterildi. Son olarak 2B ve 3B Sismik Veri Toplama arasındaki farklar şema üzerinde gösterilerek irdelendi.

TPAO Uzman Sunumu, Sismik Veri Toplama konusunda daha detaylı bilgi verildiği ve işin arazi, veri işlem, raporlama konusunda karşılaşılan handikapların anlatılmasıyla mühendislik öğrencileri için mezun olmadan önce karşılaşacakları durumlar hakkında bir ön hazırlık oldu.

2)NEDEN ANLATILDI?

Saha Sismoloji dersinin önemli bir parçası olan 2B-3B Sismik Veri Toplama hakkında detaylı bir eğitim verilerek öğrencilerin bu konuda bakış açısı kazanması sağlandı.

3)NASIL ANLATILDI?

Konuşmacı tarafından powerpoint sunumları kullanılarak, öğrencilerle etkileşim halinde, soru-cevap yapılarak interaktif ve akıcı bir şekilde anlatılmıştır.

4)NEREDE ANLATILDI?

İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği D-331 numaralı derslikte anlatılmıştır.

5)KİM ANLATTI?

TP Arama Dairesinden Uzman Mühendis Korhan AKIN tarafından Prof.Dr.Ali Osman ÖNCEL moderatörlüğüyle anlatılmıştır.

Emrah Kurtoğlu

1302120002

W1:Ne Anlatıldı?


Dersimizde TPOA'dan gelen Sayın Korhan Akın tarafından karadaki sismik çalışmalarını anlatıldı. Bu sunumlar sayesinde Jeofizik Mühendisinin arazide çalışmaların nasıl yapıldığını, hangi kaynaklar sayesinde, petrol aramalarının Jeofizik sayesinde ve sismik çalışmalarının nasıl yapıldığı anlatıldı. Ekip çalışmasının nasıl yapıldığı anlatıldı. Kaynakların araziye verdiği zararlar karşılığında neler yapıldığı anlatıldı. Arazide topoğrafya ile başladığımız anlatıldı. Üniversite ve sektör alanının bize sağladığı katkı çok büyüktür. Enerji kaynağı seçebilmemiz için nasıl bir hedefimize uygun seçmemiz gerektiği anlatıldı. Vibro ile sismik veri toplama anlatıldı. Frekans bandı frekansın zamanın bir fonksiyonu olarak artması veya azalması yapılacak sismik çalışmanın amacı ve sahanın özelliklerine göre belirlendiğini öğrendik. Dinamik gönderiminde frekansını tam olarak bilemeyiz patlama olduğu için. Dinamik ve Vibro arasında ki farkı anlatıldı. Test atışının önemi anlatıldı, hangi derinliklilerde patlatılacağı, sismik veri toplamları, sahanın jeolojisine göre yapıldığından test atışları çok önemlidir.2B ve 3B sismik veri toplama yöntemleri anlatıldı. Arama sismolojisiyle ilgili her şey anlatıldı. Kaynak türleri, alıcılar anlatıldı. Sorularımızın cevaplarını çok ilgili ve bilgiyle aldığımız için çok teşekkür ederiz. Yapılan sunum bizim için çok faydalı ve yararlıydı.


İyi bir Jeofizik Mühendisi olabilmemiz, arazide iyi bir ekip olmamız ve petrol aramalarının nasıl yapıldığı anlatıldı.

W3:Nasıl Anlatıldı ?

Görsel ifadelerle, özel slaytlarla, kaynakları görmemiz ve akıcı bir üslup ile anlatılmıştır.


İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü D331 dersliğinde anlatılmıştır.

W5:Kim Anlattı?

İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Sayın Prof. Dr. Ali Osman Öncel ve TPAO uzmanı Sayın Korhan Akın tarafından anlatılmıştır.

Ecenaz TAŞÖZ

W1-Neler Anlatıldı?


-Jeofiziksel yöntemler ile petrol ve maden arama ile birlikte yer altı haritaları ve yapılarıyla alakalı bilgi alarak işleme yöntemleri anlatıldı. Aslına bakılırsa jeofizik mühendisliği bölümünden mezun olan bir öğrencinin yer altı sismik veri toplarken kullanacağı ve sismik arama çalışmalarını gerçekleştireceği yöntemler anlatıldı. Sismik verilerin nasıl toplanacağı ve nasıl işleme alınarak kayda geçirileceği de detaylı bir biçimde anlatıldı. Vibro sismik ve dinamit yöntemleriyle sismik çalışmaların aralarındaki farklara değinildi. 2 ve 3 boyutlu sismik çalışmalar ele alındı. Sismik veri toplanırken kullanırken kullanılan jeofon(karada) ve hidrofon'un(denizde) hangi ekipmanlar ile birlikte kullanıldığı ve alet edevatlarının tanıtımı yapıldı. Sismik veri toplamada kullanılan yazılımlar hakkında bilgi verildi. Uphole yöntemine değinildi ve anlatıldı.

W2-Neden anlatıldı?

-Meslek hayatımıza başladığımızda sismik veri arama ve toplama konusunda uzman ve bilgili bir şekilde iyi bir mühendis olarak çalışma yapabilmemiz için anlatıldı.

W3-Nasıl anlatıldı?

-Hocamız konusunda uzman olduğunu bizlere gösterecek kadar profesyonel şekilde gerekli sunum ekipmanlarını aktif bir şekilde kullanarak ve etkileyici bir şekilde dikkat kopukluğu yaşamamamızı sağlayarak konusunu bizlere anlattı. Slaytlar üzerinden eklemeler yaparak deneyimler paylaşarak anlatıldı. Ayrıca öneri olarak daha fazla deneysel çalışmalar ile birleştirilerek bir saha çalışması da yapılabilirdi. TPAO konusunda uzman ve milli bir kurum olduğu için çok değerli üniversitemiz ile Türkiye'de ve Dünya'da konuşulacak bazı jeofizik çalışmalara imza atılabilir. Ar-Ge boyutunda olan bahsedilmiş konular gündeme gelirken, TPAO bu Ar-Ge çalışmalarını İstanbul Üniversitesi ile ortaklaşa başlatarak sürdürebilirse çok daha deneyimli ve başarılı çalışmaları Üniversitemiz ve TPAO bünyesine kazandırabiliriz.

W4-Nerede anlatıldı?

-İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü Mühendislik Fakültesi D331 dersliğinde 08.03.2016 tarihinde saat 08:30-11:15 arasında anlatıldı.

W5-Kim anlattı?

-TPAO Uzmanı Şef Müdür Sayın Korhan Akın Bey anlattı.

Ozan Akgün

1302110091

W1- Ne Anlatıldı?


Kara alanlarında 2B-3B Veri toplamadan bahsedildi. Sismik verilerin nasıl toplanacağından bahsedildi. Topografyadan ve alıcı noktaların işaretlenmesinden örnek verilerek bahsedildi. Kullanılan kaynak çeşitlerinden söz edildi. Türkiye Petrolleri için özel olarak üretilen sismik kaynaklardan ve ne tarz bir enerji kaynağı seçmemiz gerektiğinden bahsedildi. Mühendisliğin temel kurallarından birisinin de kaliteden ödün vermeyerek minimum fiyat vermemiz gerektiğinden söz edildi. Jeofiziksel yöntemlerle petrol ve maden arama ile birlikte yer altı haritaları ve yapılarıyla alakalı bilgi alarak işleme yöntemleri anlatıldı.

Kullanılan programlardan bahsedildi ve henüz öğrenciyken bile programları kullanmamız şiddetle tavsiye edildi. Özellikle uphole yönteminden bahsedildi. Vibro sismik ve dinamit yöntemleriyle sismik çalışmaların aralarındaki farklara değinildi. Jeofon ve hidrofonlar hangi ekipmanlar ile kullanıldığı anlatıldı.

W2- Neden Anlatıldı?

Mesleğimizin temeli olan veri toplama işleminin püf noktalarından bahsedildi. Özellikle sektörümüzün öncüsü olan Türkiye petrollerinde 7 yıldır yaptığı görev dolayısıyla edindiği tecrübeler doğrultusunda eğitimimize katkıda bulunmak amacıyla anlatılmıştır. Bu sebeple TPAO’dan Koray AKIN’ın yapmış olduğu sunum ekstra önem taşımaktadır. Yapılan sunum sayesinde sektörel anlamda bilgi edindik.

W3- Nasıl Anlatıldı?

Sunum görsellik ön planda tutularak, etkin ve akıcı bir dil kullanılarak anlatılmıştır. Alanında başarısı oldukça fazla olan Sayın Koray AKIN’ın sunumunda herhangi bir eksiklik görülmedi. Kendisi sorduğumuz sorulara hem profesyonel hem de samimi yorumlar katarak cevap verdi.

W4- Nerede Anlatıldı?

İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği bölümü D-331 no’lu derslikte anlatılmıştır.

W5- Kim Anlattı?

Sayın Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL ve Türkiye Petrolleri Şef Müdürü Koray AKIN tarafından anlatılmıştır.

Tuğçe Uğraşan

Ek öneri:

TPAO- üniversite iş birliği birlikte bir arazi çalışması yaparak biz öğrencilerin uygulamalı bir şekilde daha iyi öğrenmemiz sağlanabilir.

W1-Ne Anlatıldı?


Sismik ekipler organizasyon şemasını açıklandı. Arazi çalışma şartlarından bahsedilerek dozer çalışmaları yapıldıktan sonra topografyanın amacı, atış ve alıcı noktalarının yerinin belirlenmesidir. Atış Enerji kaynaklarının seçerken; Üretilen sinyalin hedef derinliğe ulaşabilmesi (1), Hedef derinlikteki gerekli çözünürlüğün sağlanabilmesi (2), Sinyal/gürültü karakteristiği (3), Çevre (4), Uygulanabilirlik ve maliyet enerji kaynağı seçimi enerji kaynağı seçimi göz önünde bulundurulmalı (5).

Vibro da kontrollü atış yapılır iken dinamikte( sondaj çalışmasında) kontrol elinizde değil. Kontrol edilemeyen kaynaktır. Kuyu derinliği düşük hız tabakasının altında olmasıdır.

2 Boyutlu Sismik veri toplama yöntemi=Sweep sinyali yolluyoruz yere belli aralıklarla titretiyoruz ve her bir titremeyi kaç defa titretileceği, nasıl sweep sinyali yollayacağız ve ne kadar sweep uzunluğu seçeceğiz bunlarının hepsini çalışma amacınıza yönelik belirlenir. Belli aralıklarla örneğin 4 shirp yolladıktan sonra 4 shirp sinyali üretiyoruz. Bu otokrolasyona girerek dalgacık elde edilmiş olur.

Sondaj da kullanılan PRAKLA, AGBO, BOMAG .

Önemli olan enerji üretebilmektir. Bu enerji dinamik veya vibro veya sondaj yoluyla yapılır. Vibro ile Sismik veri toplama=Titreşimli bir sismik kaynaktır. Frekansı zamanla değişen bir tarama sinyali uzun bir süreyle yer yüzeyine aktarılır. Frekans bandı frekansın zamanın bir fonksiyonu olarak artması veya azalması yapılacak sismik çalışmanın amacına ve sahanın özelliklerine göre belirlenir.

Vibroseis=Sıfır fazlı sismik sinyal oluşturulur. Frekans içeriği kontrol edilebilir, kontrollü bir enerji kaynağıdır. Hedeflenen yapının derinliğine ve durumuna göre sweep parametrelerle seçilebilmektir. Vibroseis, frekans içeriği ve kaynak şiddeti kontrollü bir kaynak iken dinamit, yere gönderdiği frekans içeriği ve kaynak şiddeti açısından kontrol yoktur. Vibroseis, herhangi bir atış problemlerinde tekrarlanırken dinamit, yeni kuyu delinmedikçe tekrarı mümkün değildir şeklinde Vibroseis ile dinamit arasındaki temel farklardan bahsedildi.

Jeofonlar, içerisinde mıknatıs ve bobin vardır. İndüksiyon akımından sonra salınım hareketi yaparak devamlı kayıt içerisindedir ve o kadar hassastır ki her gürültüyü kaydederler.

String, 6 adet jeofonun birbirine seri bağlanmasıdır. Kanal ise 4 string’in birbirine paralel olarak bağlanmasıdır ve 24 adet jeofondan oluşur. Arazide kullanılan terimler; Ara kablo, Mass (line) kablo, transverse kablo, Extension kablodur.

Sismik ekip çalışmasından Ateşleyici (shooter);dinamit konulmuş koyulmuş kuyuları ateşe hazır hale getirmek için yapılır ve Recorder ile kayıt edilir. Sismik data toplanacak sahanın jeolojik yapısına ve özelliklerine bağlı olarak kullanılacak dinamik miktarının ve hangi derinlikte patlayacağının belirlenmesi için ters atışın öneminden bahsedildi. Kuyu derinliği; sinyal/gürültü oranının yüksek verecek şekilde seçilmelidir.


Uphole=Düşey hız zonundan bilgi alabilmek ve farklı derinliklerde tabakalarının hız tespit amacıyla yapılan kuyu üzerindeki çalışmalardır. Kaynak(atış) türü, grup ile atış aralığı, yakın açılım, uzak açılımdan bahsedildi.

Son kısmında ise Arazide ofis ortamında yapılacak işlerden bahsedilerek 2B SİSMİK VERİ TOPLAMA kısmı bitmiştir. Diğer sunumda 3B SİSMİK VERİ TOPLAMA ,Hidrokarbon aramalarında ilgilenilen yeraltı yapısı 3 boyutludur. • İki boyutlu (2B) sismik çalışmalarda yeraltı hız alanının sadece sismik profil boyunca dağılımı elde edilirken, 3B sismik çalışmalarda profil yönüne dik yönde hız dağılımı da sağlanarak 3B migrasyon işlemi karmaşık yeraltı yapısını daha gerçekçi ortaya koymaktadır. • 3B sismik verisi yorumcuya hem ‘’in-line ve cross-line’’ yönlerinde düşey kesitler sağlar hem de yatay ‘’time slices kesitler sunar. Yatay kesitler, yorumlanmış seviyeler için kontur haritalarının elde edilmesini sağlar.

2B Sismik veri toplama ile 3B sismik veri toplama arasındaki farklardan bahsedildi.

W2-Neden Anlatıldı?

Sinyal/gürültü oranı çok önemli kavramdır. Sinyal/gürültü oranı max düzeyde yapılması gerektiğinden bahsedildi. Sonuçta bir mühendis en iyi işi minimum maliyetle kaliteden ödün vermeyerek yapmasıdır.

Düz olan yerlerde ovalarda, Tuz gölü civarlarında ve ya Trakya ovalarında dinamik ile çalışmak maliyetlidir ve bu gibi yerlerde istediğimiz derinliğe vibrolar ile ulaşabilir. Jeofonun nasıl çalışıldığından bahsedildi. Jeofonlar yerin altındaki titreşimi algılayan bir cihazdır. Jeofon yer parçacık hareketini ölçer. Arazi de kullanılan terimlerden bahsedildi. Kablo serimi ve hat kontrolünün öneminden bahsedilerek arazi için bize deneyimler kazandırmayı hedeflendirildi.

W3-Nasıl Anlatıldı?

TPAO UZMAN SUNUMU Anlaşılır biçimde görsel destek ile sohbet şeklinde öğrencilerin ilgisi çekerek akıcı bir üslup ile anlatıldı.

W4-Kim Anlattı?

Kocaeli jeofizik mühendisliğinden mezun , TP Petrollerinde Sismik Ekip Şefi Korhan AKIN tarafından anlatıldı.

W5-Nerede Anlatıldı?

İstanbul Üniversitesi Jeofizik mühendisliği bölümünde D-332 nolu sınıfında anlatıldı. EDA YILDIRAN

1302130091

1- Ne anlatıldı?


Kara alanında iki ve üç boyutlu veri nasıl toplanacağı hakkında bilgiler verildi. Topografya yapılan çalışmada hangi noktalarda alıcı ve atış aralıklarının belirlenmesi için yapılan çalışma olduğu anlatıldı. Sismik çalışmalarda en önemli noktalardan birinin atış kaynağı seçimi olduğu ve bunların dinamit, vibro gibi kaynaklar olduğundan bahsedildi. Çalışmalarda amacın yerin altına enerji göndermek olduğu aktarıldı. Enerji kaynağı seçilirken nereler dikkat edilmesi gerektiği hakkında konuşuldu. Vibronun dinamite göre kullanımı ve avantajları hakkında bilgiler verildi. Bazı çalışmalarda, çalışma alanına bağlı olarak, vibronun kullanılamayacağı anlatıldı. Vibro ile kontrollü bir atış yapıldığı; ama dinamitte kontrolün elde olmadığı hakkında bilgi verildi. Sinyal / Gürültü oranının öneminden bahsedildi. Dinamitin elektrikli kapsül ile patlatıldığı açıklandı. Vibro ile veri toplama anlatıldı. Vibro ile tekrar tekrar atış yapılabileceği anlatıldı. Vibro ile Dinamit karşılaştırılması yapıldı. Kayıt cihazları hakkında bilgi verildi. Jeofonun yer partikül hareketini ölçtüğünden bahsedildi. Genellikle 6 jeofonun birbirine seri bağlanmış haline string dendiği ve genellikle 4 stringin birbirine paralel bağlanması ile bir kanal oluşturulduğu anlatıldı. Arazi çalışmasında hat kontrolü yapılmasından bahsedildi. Test atışlarının öneminden bahsedildi. Statik çalışma yapmanın amacı anlatıldı. Düşük hız zonundan ve topografya etkisinden kurtulmak için yapıldığı anlatıldı. Uphole çalışmalarından bahsedildi. Fold kavramından bahsedildi. Farklı yollarla ortak yansıma noktasına gelerek aynı alıcıda kayıt edilen izlerin toplamına fold dendiği açıklandı.

Fold formülü açıklandı: (Kanal Sayısı x Grup Aralığı)/(2 x Atış Aralığı)

Yakın ve uzak açılımdan bahsedildi. Çalışmalarda her iki açılımın da yapıldığından bahsedildi. İki ve üç boyutlu çalışmalar karşılaştırıldı.

2- Neden anlatıldı?

Kara çalışmalarında iki ve üç boyutlu olarak nasıl çalışmalar yapıldığı hakkında bilgilendirme için anlatıldı.

3- Nasıl anlatıldı?

Semineri veren Korhan Akın'ın çalışmalarından hazırlanmış slaytlar ile seminer anlatıldı. Kara alanında nasıl veri toplandığı ile ilgili bilgiler anlaşılabilir nitelikte olacak şekilde sunuldu.

4- Nerede anlatıldı?

İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi D-331 'de anlatıldı.

5- Kim anlattı?

Türkiye Petrolleri'nde görevli Korhan Akın tarafından seminer verilmiştir.

Duygu AKÇAY

Derste ne anlatıldı?


Petrol aramacılığında Jeofizik Mühendislerinin önemi nedir?

Herhangi bir zemin etüdü yapılmadan, bir bölgede hidrokarbon varlığından söz etmek mümkün olmayacaktır. Bunun için hidrokarbon aramacılığında jeofizik mühendisleri olmazsa olmazlardan biridir.

TPAO hangi birim ekiplerden oluşmaktadır?

1- Sismolog 2- Kayıt birimleri 3- Topoğraf grubu 4- Mekanik grubu 5- İş güvenliği

Topoğrafya grubunun görevi nedir?

Topoğrafya grubu arazide hangi noktalarda alıcı ve atış aralıklarını belirlemek üzere görev alırlar.

TPAO Arazi çalışmalarında hangi tür sismik kaynaklar kullanılmaktadır?

TPAO tarafından gerçekleştirilen sismik çalışmalarda yerin altına büyük bir enerji gönderilmesi için dinamit ve vibro kullanılmaktadır.

Enerji kaynağı seçiminde dikkat edilmesi gereken şeyler nelerdir?

Sismik kaynaktan üretilen enerjinin hedeflenen derinliğe ulaşabilecek olması gerekmektedir. Hedeflenen derinlikten yeterince yanıt veremeyecek enerji araştırmacılar için yararlı olmayacaktır. Ayrıca sismik enerjinin çevreden kaynaklanan

sismik gürültülerce bastırılmaması, yani oranının en üst değerine ulaşması gerekir.

Dinamit kaynağın özellikleri nelerdir?

Güçlü bir enerji kaynağı olarak kabul edilir. Minimum fazlı sismik sinyal oluşturabilir. Frekans içeriği kontrol edilemez. Yüksek bir patlama hızına sahiptir.

Vibroların çalışma yöntemi nasıldır?

Vibrolar yere swip sinyalleri gönderirler. Swip uzunluğu, swip sayısı ve frekans gibi parametrelerin kontrol edilebilir olması, vibroların en önemli avantajıdır. Topoğrafyanın uygun olduğu koşullarda vibro kullanmak maliyet açısından da daha uygundur. Freknası zamana göre değişen bir titreşim sinyali ilgilenen hedef derinliğine göre yere aktarılır.

Sismik sinyalin yer içinde yayınımı nasıldır?


Sismik sinyal yer içinde yayınırken hareket edebileceği en kolay yolu seçer. Gücünün yeeterli olduğu durumlarda diğer tabakaya geçerek kırılır, aksi durumda yansır ya da tabaka ara yüzeyinde ilerlemeye devam eder.

Vibrosismiğin özellikleri nelerdir?

Ürettiği sinyalin fazı sıfırdır. Frekans içeriği kontrol edilebilir. Maliyeti düşük ve verimliliği yüksek bir kaynaktır. Atış noktasında birden fazla atış yapabilme özelliğine sahiptir. Hedeflenen yapının derinliğine göre parametre ayarları yapılabilir.

Jeofon nedir ve nasıl çalışır?

Temelde bir bobin ve mıknatıstan oluşur. Yerin hareket etmesi mıknatısı hareket ettirir ve bobinde bir sinyal oluşmasını sağlar. Yansıma çalışmalarında kullanılan jeofonlar ile kırılma çalışmalarında kullanılanlar birbirlerinden farklıdır. Kırılma jeofonları sadece first breakleri kayıt ederken yansıma jeofonları sürekli olarak salınımları kayıt eder.

String nedir?

Genellikle 6 adet jeofonun birbirlerine bağlanması halidir. Bir jeofonun yaklaşık direnci 300 Ohm’dur. Dolayısı ile bir string 1800 Ohm dirence tekabül eder.

Kanal nedir?

4 adet stringin birbirine paralel bağlanması ile elde edilir. 24 jeofondan oluşur.

FDU Box nedir?

Her kanal için bir FDU box kullanılır. Jeofonlardan gelen analog sinyaller FDU box tarafından dijital sinyale dönüştürülür. Böylece veride kayıp ve gürültü daha az olur.

Link kablosu nedir?

FDU boxları birbirlerine 55 metrelik ara kablolarla bağlanmasıyla oluşan kablodur. Bu linkler birbirlerine bağlanarak hatları oluştururlar.

İletişim Boxları nedir?

Hatların recorder ile bağlamaya yarayan cihazlardır.

Hat kontrolü neden yapılmalıdır?


Bazı durumlarda hatların bağlantıları kesilebilir, bazen jeofonların kablo bağlantıları yapılmamış olabilir ya da jeofonlar araziye dik çakılmamış olabilir. Tüm bunlar çalışmalarda istenmeyen sonuçlar doğuracaktır. Bu sebepten ötürü hatların düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.

Test atışları neden yapılmaktadır?

Sahada bulunan jeolojik yapıların özelliklerine bağlı olarak kullanılması gereken dinamit miktarı, dinamitin hangi derinlikte patlatılması gerektiği gibi bilgilerin elde edilmesi amacıyla yapılır. Fazla miktarda dinamit kullanmak yüksek frekanslı

bileşenlerin kaybedilmesine yol açabilir. Ayrıca oranının belirlenmesine yardımcı olur.

Statik correction nedir ve neden yapılır?

Statik düzeltme topoğtafik koşulların elverişli olmadığı durumlarda alınan verileri bir datum seviyesine indirgemek için yapılan veri işlem çalışmasıdır. Topoğrafya etkisinin hiç görülmediği bir arazide çalışma yapılsa bile düşük hız zonunun etkilerini ortadan kaldırmak için yine statik düzeltme yapılması gerekir.

Uphole nasıl yapılır?

60m’lik bir kuyu içerisine her 5 metrede bir patlatma yapılır ve hemen kuyunun en üst noktasında bulunan jeofonlar ile ilk kırılma anları kayıt edilir. Ardından bu verilerden bir eğri oluşturularak tabakaların hızları ve tabaka derinlikleri belirlenir. Çeşitli yazılımlar ile bu derinlikler gridlenerek bir tasarım model oluşturulur.

2 Boyutlu sismik veri toplama yöntemi nasıl tanımlanır ve özellikleri nelerdir?

Yer altının bir profil hattı boyunca akustik empedanslarını görüntüleme tekniğidir. Yer altındaki yansımaların tek bir noktadan alındığı kabul edilir. Her atış ve alıcı düzeneği için ortak yansıma noktaları oluşur. Farklı yollarla aynı yansıma noktasına gelen izlerin toplamına fold denir. Tek bir profil kullanıldığı için azimuth açısı sabittir.

Fold nedir ve fazla olması neden önemlidir?

Fold aynı nokta üzerinde birbirinden farklı tanımların birleşerek sadece bir noktanın özelliklerini yansıtmasıdır. Ne kadar çok fold elde edilirse, ortamın özellikleri çok daha net bir şekilde tarif edilebilir.

Yakın açılım ve uzak açılım kavramları ne anlama gelir?


Atış yapıldıktan sonra sinyali kaydeden ilk kayıtçı yakın açılım, sinyali kaydedecek olan son kayıtçı ise uzak açılım olarak tanımlanır. Bazı durumlarda yakın açılımın mesafesi düşük tutulduğunda kaynaktan çıkan enerji kayıtçı tarafından kaydedilemeyebilir ya da bu enerji kayıtçı için tehlike oluşturabilir.

Örnekleme aralığı nedir?

Sismik çalışmalarda yüksek ayrımlılık sağlayan Alliasing’ı kontrol eden parametredir. Birimi milisaniyedir.

Kayıt uzunluğu nedir?

Kayıtçı cihazın atıştan sonra kayıt alacağı süredir. Yeterince süre kayıt alınmazsa istenilen derinlikten veri elde edilemez.

Profil boyu nedir?

Sınırları bilinen alanda hedef derinliğe göre yapılan açılım boyu olarak tanımlanır. Günümüzde full fold elde edebilmek için profil boyu araştırılacak alandan çok daha fazla açılım yapılabilmektedir. Bunun için profil hatlarının başına ve sonuna jeofon ve atış eklenir.

Yansıtıcı tabaka eğimli ise ne yapılmalıdır?

Yansıtıcı yüzey eğimli ise eğim açısı ile ilgilenen hedef derinliğe dx kadar mesafenin eklenmesi gerekir. dx mesafesi Z hedef derinlik olmak üzere şu bağıntı ile hesaplanır;

3B sismik çalışmalarda arazinin bazı kısımlarında kablo kullanılmasının imkansız olduğu durumlarda ne yapılmalıdır?

3B sismik çalışmalarda arazinin bazı kısımlarında kablo kullanılmasının imkansız olduğu durumlarda özel bir lazer sistemi birbirinin görüş açıları içinde kalacak şekilde konumlandırılarak hattın bütünlüğü sağlanabilmektedir.

3B sismik çalışma yönteminin tercih edilme sebebi nedir?

2B sismik çalışmalarda elde edilen veriler sadece profil boyunca olmasına karşın 3B sismik çalışmalarda veriler alansal 3 boyutlu migrasyon işlemi yani yer altının daha gerçekçi bir modelinin oluşturulmasına imkan tanır. Ayrıca 3B çalışmalarda hem inline hem de crossline verilerden yararlanıldığından dolayı yorum yapılması çok daha kolay olacaktır.


Swath nedir?

Atış ve alıcı hatlarının birbirine dik şekilde yerleştirilmesi sonucunda kayıt esnasında “template”in ilerleyişi için dikkate alınarak hareket eden alıcı hatlarının sayısı olarak tanımlanır.

2B sismik ile 3B sismik arasındaki farklar nelerdir?

2B sismik yansıma yönteminde;

Sismik profil doğrusaldır. Kaynak ve alıcı aynı profil üzerindedir. Jeofon serimi doğrusaldır. Yer altı bilgisi noktasaldır (CDP). İzler aynı açı ile gelir. Sadace profil boyunca hız analizi yapılabilir. Sadece profil boyunca görüntüleme yapılabilir.

3B sismik yansıma yönteminde;

Sismik profil alansaldır. Kaynak hattı alıcı hattına diktir. Jeofon serimi alansaldır. Yer altı bilgisi alansaldır (BIN SIZE). İzler farklı açılardan gelir. Hem profil boyunca hem de profile dik yönde hız analizleri yapılabilir. İnline, crossline ve time slice boyunca görüntüleme yapılabilir.

Ders neden anlatıldı?

Öğrencilerin mezun olduklarında kendilerine çok büyük bir kariyer imkanı sağlayan TPAO şirketinin tanınması ve hidrokarbon aramacılığının nasıl yapıldığı konusunda bilgi vermek, 2 boyutlu ve 3 boyutlu sismik yansıma çalışmasının anlaşılmasını sağlamak amacıyla ders anlatılmıştır.

Ders nasıl anlatıldı?

Ders sözlü olarak ve slayd gösterisi yapılarak anlatıldı.

Ders nerede anlatıldı?

Ders İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi d-331 no’lu sınıfta anlatıldı.


Dersi kim anlattı?

Ders Uzman Mühendis Korhan Akın tarafından anlatıldı.

Tolga SOYDİNÇ

Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği

Education

Transcript of Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği