TRĂM NĂM CÔ ĐƠNTêntiếngTâybannha:Cienañosdesoledad

Tácgiả:GabrielGarciaMárquezDịchgiả:NguyễnTrungĐứcThểloại:VănhọcnướcngoàiNhàxuấtbản:VănHọcNămxuấtbản:2003Sốtrang:484

Kíchthước:13x19cmTrọnglượng:530gSốquyển/1bộ:1

Hìnhthứcbìa:BìacứngGiábìa:55.000VNĐNguồn:vnthuquan–––––––––––-

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

LỜI GIỚI THIỆUTiểuthuyếtđạtgiảiNobelvănhọcnăm1982

NhàvănGabrielGarcíaMárquezCho đến nay Trăm năm cô đơn vẫn là cuốn tiểu thuyết lớn nhất của

GabrielGarcíaMárquez(1928),nhàvănColombia,ngườiđượcgiảiNobelvềvănhọcnăm1982.Trămnămcôđơnrađời(1967)đãgâydưluậnsôinổitrênvănđànMỹLatinhvàlậptứcđượccảthếgiớihâmmộ.Theosốliệucủatácgiảđếnnăm1970,TrămnămcôđơnđãđượcinbằngtiếngTâyBanNhahơnnửatriệubản,chưakểlầninởCubaxãhộichủnghĩa(mộtlầnhaivạnbản,lầnsautámvạnbản)vàmườibảyhợpđồngxinphéptácgiảđượcdịchtácphẩmnày racác thứ tiếngkhác.Saugầnhaimươinăm,Trămnămcôđơnđãcómặtởkhắpnơitrênhànhtinhchúngtađểđếnvớimọingườivàmọinhà.RõràngTrămnămcôđơn làmộtcuốnsáchănkháchmặcdùtácgiảcủanókhôngviếtvớimụcđíchcâukhách.

Cốttruyệnvàđềtài

TrămnămcôđơnlàcâuchuyệnvềdònghọBuendíatồntạibảythếhệ,ngườiđầutiênbịtróivàogốccâyvàngườicuốicùngđangbịkiếnăn,mộtdònghọtựlưuđàyvàocõicôđơnđểchạytrốntội loạnluân.Cái tội loạnluân này khởi sự từ việc tên cướp biển FrancisDrake tấn côngRiohachakhiếncáccụtổcủaÚrsulaIguaránphảichuyểnđếnlậpnghiệpởmộtlànghẻo lánh.Tại đây các cụ tổ của JoséArcadioBuendíađã lậpnghiệpbằngnghề trồng thuốc lá.Qua ba thế kỷ, hai dòng họ này đã có quan hệ thâmgiao,cháuchắthọlấylẫnnhaudẫntớithảmhọađẻramộtngườiđànôngcóđuôi lợn. Chính cái gương tày liếp này đã khiến cha mẹ José ArcadioBuendíavàÚrsulaIguarántìmmọicáchngăncảnnhưnghọvẫncứlấynhau.KhiđãlàvợchồngrồivàdẫuJoséArcadioBuendíatuyênbố“dùcóđẻrakỳđàanhcũngcóccần”.ÚrsulaIguaránvẫnsợđẻrađứaconcóđuôilợn,nênkhiđingủbaogiờcôcũngmặcchiếcquầntrinhtiếtdomẹmaycho.Sựviệckéodàihơnmộtnămkhiếndânlàngngạcnhiênvàđồnrằnganhchồnglàkẻbất lực.Mộthôm,bị thuaJoséArcadioBuendíatrongmộtcuộcchọigà, PrudencioAguilar không kìm được lòng đã lỡm bạn: “Taomừng chomàyvàđểxemcáicongànàycólàmphúcchovợmàykhông”.Vìlờinóilỡmấyanhtaphảitrảcảtínhmạng.Nhưngkhôngvìthế,ngườichiếnthắngđượcsống thanh thản, trái lại lúcnàocũngbị lương tâmdằnvặtđếnmứcphải bỏ làng tìm đềnmộtmiền đất không được hứa trước để lập ra làngMacondo,đểtựlưuđàytrongcõicôđơntrămnăm.Rồitrongcõicôđơnấy,những José Arcadio và những Aureliano, những Remedios và nhữngAmarantađã rađời, sốngcuộcđờivới sốphậnbiđátdườngnhưđãđượcđịnhtrước:laylắttrongnỗicôđơnvàhoàinhớ,thấpthỏmlophạmtộiloạnluân.

Nhưnglocũngchẳngđược.Lúccònđangthờisinhnở,saumỗilầnđẻÚrsulaIguaránđềucặnkẽxemconmìnhcómangbộphậnnàocủaconvậtkhông.Vềgià,cụluônluônnhắcnhởđámcháuconhãymởtomắtđểnhậnmặthọhàng,đừngchungđụngxácthịtmàsinhconcóđuôilợn.Nhưngcụkhông thể sống đến hết chuyện để khuyên giải Amaranta Úrsula vàAurelianoBabilonia.Vì không biết rõ gốc gác, không nắm được quan hệruộtthịt,AmarantaÚrsulavàAurelianoBabiloniađãyêunhaumãnhliệt,ănnằmvớinhauvàlấynhauvớihyvọngtìnhyêusẽcải tạonòigiốngmình.NhưnghọđãđẻrađứaconquáithaicóđuôilợnvàconvậthuyềnthoạinàyđãkếtliễudònghọBuendíatồntạibảythếhệ.Rõràngtrongthếgiớicôđơnvàhoàinhớấy,nhữngngườitrongdònghọBuendíađãphạmtộiloạnluândùchohọcôýchạytrốntội loạnluân.Nhưvậychúngta thấytrongTrămnămcôđơn, loạn luân làmột đề tài đãmở và đóng lạimột thiên truyện.NhưngsựrađờivàtồntạicủadònghọBuendíalạigắnrấtchặtvớisốphậncủa làngMacondo. Lúc đầuMacondo làmột làng quê hiền hòa. Tại đây

chưa một ai đã ngoài ba mươi tuổi. Macondo chưa có nghĩa địa, dân tríMacondochưađượckhaisáng.ÐứngđầulànglàJoséArcadioBuendía,mộttộctrưởng.ÔngchăndắtdânMacondotheolềthóicủacôngxãnôngthôn.DânMacondosốnghiềnlành,khôngphạmtộigiếtngườinênkhôngcầncóquancai trị(phầnđời)vàchacố(phầnhồn).Mặcdùsốngbiệt lậpvới thếgiớibênngoài,dânMacondođãbiếtlàmcholàngmìnhtrởthànhmộtlàngquêtrùmậtvàyênvui.NgườiDigan,theotiếngchimhótvàtiếngnhạcđồnghồ,đãtìmđượcđườngđếnvớiMacondo.HọmangtớiđâybiếtbaothứmớilạmàdânMacondo chưahề biết tới.Họmang tới làng nghề thủ côngvànghềbuônbán.Họ lập raphốThổNhĩKỳ.Macondo từmột làngquê trởthànhmộtthịtrấn.ChínhphủtrungươngpháitớilàngmộtQuanthanhtra.ÐólàôngApolinarMoscote.SựcómặtcủaQuanthanhtrađãlàmchocuộcsốngvốnthanhbìnhcủaMacondobỗngtrởnênbịxáotrộn.CuộcnộichiếntriềnmiênvàkhốcliệtgiữahaipháiBảohoàngvàTựdođãnhiềuphentànpháMacondo, làmchodân chúngphải nhiềuphenđiêuđứng.TươngứngvớithờikỳnàycủaMacondolàsựtrưởngthànhcủathếhệthứhaidònghọBuendíamàngườitiêubiểulàđạitáAurelianoBuendía.Ngàiđãphátđộngbamươihaicuộcchiếnvàngàiphảichịu thấtbạihoàn toàn,buộcphảikíhiệpđịnhđìnhchiếnNeerlandiamà thựcchấtcủabảnhiệpđịnhnày là sựđầuhàngcủalựclượngTựdotrướclựclượngBảohoàng.

Nhờcóđườngxelửa,Macondothựcsựgiaolưuvớithếgiớibênngoài.Phim ảnh,máy phát điện,máy hát, gái điếm, khách du lịch đã tràn ngậpMacondo.Côngtychuối(thựcchấtlàCôngtyhoaquảMỹ)cũngđếnđâyvàlậpđồnđiềnchuối.DântứxứđổvềMacondo.CuộcsốngMacondosầmuấtlên. Giai đoạn này của Macondo tương ứng với thế hệ thứ tư dòng họBuendíamàngười tiêubiểu làhaianhemsinhđôi:AurelianoSegundovàJoséArcadioSegundo.AurelianoSegundotokhỏeđầysinhlực,sôinổisốnghếtmìnhtrongcõiđờithếtục.NgượclạiJoséArcadioSegundovócngườimảnhkhảnhnhưngrấtthôngminh,đãthamgialãnhđạocuộcđấutranhcủacôngnhânchuốiđòicảithiệnsinhhoạtvàtănglương.NgườiMỹ,ởđâylàngàiTrao,rấtxảoquyệtvàtráotrơtìmmọicáchthoáithácnhữngyêucầuchínhđángcủacôngnhân.Khicuộcđấutranhlênđếncaotrào,ngườiMỹđãthẳngtaytắmmáucôngnhânbằngmộtvụthảmsáttấtcảnhữngaicómặtởsângavàsauđódùngđoàntàudàihơnhaitrămtoachởxácchếtnémxuốngbiểnnhưCôngtychuốivẫnđổchuốithối.CôngtychuốirútkhỏiMacondo.Bằngphépmàu,CôngtychuốiđãdìmchếtMacondotrongmộttrậnmưalụtkéodàibốnnămmườimộtthánghaingàyvàsauđólạirangkhônótrongnạnhạnhánkéodàimườimộtnăm.Macondotiêuđiềuxơxác.Cỏdại,sâubọsinhsôinảynởnhanhchóngvàhunghãntiếncôngconngườingàymộtquyết liệt hơn để đến một ngày kia một trận cuồng phong nổi lên xóa

Macondokhỏimặtđấtnày.KếtcấuvàthờigiannghệthuậtKhiđọcđếnAurelianoBabiloniagiảiđượcmãcủaMelquíadesviếttrên

những tấm da thuộc, chúng ta nhận thấyTrăm năm cô đơn là chuyện vềdònghọBuendíađượcviếttỉmỉđếntừngchitiếttheophươngthứcthờigianđồnghiệnvớimộtkếtcấuphứctạpvàchặtchẽ.ViếtđượcnhưvậychínhlàvìGarcíaMárquezđãkhởicôngviết cuốnsáchnày từnăm1950.Khiấy,ôngmớimườibảytuổilàmmộtnhàbáotậpsự,từngcómộtíttruyệnngắnđăngtrêncácbáochíđịaphương.Sốngtrêngácxépmộttòanhàbốntầng,nhiềubữaphảiăncơmcủacáccôgáiđiếmnghèocùngtrọtrongngôinhàấy,GarcíaMárquezviếtcuốn tiểu thuyếtnhanđềNgôinhà (LaCasa)baogồm những chuyện về ngôi nhà cóma, ngôi nhà của chính ông bà ngoạimình.Ðâylàcâuchuyệnôngbiếtđượcquamiệngngườibàngoạicóbiệttàikểchuyện.VàđâycũnglàcuộcnộichiếngiữapháiBảohoàngvàpháiTựdoquamiệngngườiôngngoại,mộtcựuchiếnbinhcủapháiTựdo.Nhữngchuyệnnàygắnbóvớituổiấuthơcủanhàvăn.Ôngphảibỏdởcuốnsách,cólẽvìôngcònquátrẻ.Sauđóchúngtathấyônglầnlượtchoramắtbạnđọcnhữngtácphẩmnhư.Ðôimắtchóxanh(tậptruyện,1955),Lárụng(tiểuthuyết, 1955),Ngài đại tá chờ thư (truyện, 1957),Giờ xấu (tiểu thuyết,1962) vàÐám tang của bà Mẹ vĩ đại (tập truyện, 1962). Chúng ta thấynhữngnhânvậtnàycómặtnhiều lần trongcác tácphẩmtrênvàchúngcóliênquanvớinhauvìchúngđềuở làngMacondohoặccódịpqua lại làngMacondo.Hơn thế nữa, chúng ta thấy nhiều nhân vật đó lại cómặt trongTrămnămcôđơn.Nhưvậy, ta có thể nói rằng qua các trang này,GarcíaMárquez đã rèn luyện, thử thách ngòi bútmình, đã tìm ra được cái giọngđiệu độc đáo củamình trước khi bước vào viết cuốn sách ông từng ấp ủnhiềunăm,đólàTrămnămcôđơn.Ôngthuộclòngcâuchuyệnđếnmứccóthểkểngượcrồikểxuôichocácbạnmìnhnghe.Vàomộtngàytốtlànhnăm1965,ôngbảoMercedesBarcha,vợông, rằng:“Từnayemlochuyệnnhàcửađểanhchuyênviếtsách”.Ôngdànhmườitámtháng,ngàynàocũngnhưngàynào, sángbắtđầu từ támgiờ,chiềukết thúcvào lúcbagiờ,cặmcụiviết.Khiviếtđượchaitrămtrang,ôngđọctiểuthuyếtThếkỷánhsángcủanhàvănAlejoCarpentier.VìnhậnthấylờivăncuốnsáchmìnhđangviếtnanágiốnglờivăncủaThếkỷánhsáng,ôngxébỏbảnthảo,bắtđầuviếtlạitừđầu.Cuốn sách được phát hành, đã gây dư luận sôi nổi trên văn đànMỹLatinh.ThànhcôngấyhoàntoànkhôngbấtngờđốivớiGarcíaMárquezvìkhirờighếnhàtrườngôngmanghainiềmtinlớn:chủnghĩaxãhộivànhữngcuốntiểuthuyếthay,vìtráchnhiệmcủangườicầmbútlàphảiviếtchothậthay.Trămnămcôđơnlàmộttrongnhữngcuốntiểuthuyếtôngmơướcvàđãphấnđấuđểcóđược.

KhiđọcxongTrămnămcôđơn chúng ta thấyởcuốnsáchnàycóhaivănbản.Vănbảnmộtlàcáivănbảnchúngtađọchếtdòngnàysangdòngkhác chạy suốt từ đầu đến cuối sách. Văn bản hai là văn bản đượcMelquíadesviếttrênnhữngtấmdathuộc.Vănbảnhailàmnềnchovănbảnmột.Tươngứngvớihaivănbảntrêncóhaingườikểchuyện.Mộtlàngườikể chuyện ở văn bảnmột, chúng tôi gọi là người kể chuyện thứ nhất, vàngườikialàMelquíadeskểchuyệnởvănbảnhai,chúngtôigọilàngườikểchuyện thứhai.Saukhiđã thuộc lòngcâuchuyệnvềdònghọBuendíadongườikểchuyệnthứhaighitrênnhữngtấmdathuộc,ngườikểchuyệnthứnhất, với tư cách nhà thông thái, người hiểu biết tất cả, theo sở thích củamìnhkểlạichochúngtanghechínhnhữngcâuchuyệnấy.Rồitrongkhikểchochúngtanghe,ngườikểchuyệnthứnhấtđãvậndụngkếtcấusựkiệnđểlàmnổibậttínhcáchmộtnhânvậthoặcbảnchấtmộtsựkiệnbằngcáchhộitụ các sự kiện, các tình tiết theo thứ tự biên niên sử. Tương ứng với haingườikểchuyện, trong tiểu thuyếtTrămnămcôđơn cóhai thời gian sauđây:

a)Thờigiancủangườikểchuyệnthứnhấttươngứngvớivănbảnmột,bắtđầuvớiviệcgiớithiệumộtnhânvật,rồiđếnthếkỷ,sauđólạitiếpnốicùngvớiviệckểtiếpvềnhânvậtấy.Thờigiancủangườikểchuyệnthứnhấtdườngnhưlấpkínmọikhoảngkhônggiantrongđónhânvật tồntạivànóchotacảmquanvềtoànbộcuộcđờinhânvậtấy.Vídụ:kểvềcuộcđờiđạitáAurelianoBuendía,cuốnsáchmởđầu:“Rấtnhiềunămsaunày,trướcđộihànhhình,đại táAurelianoBuendíađãnhớ lạibuổi chiềuxaxưaấy, cáibuổichiềuchachàngdẫnchàngđixemnướcđá”.TrongsáchcáithờiđiểmAurelianoBuendía sắpbịhànhquyếtnằmởchương thứbảy.Sựkiện chachàngdẫnchàngđixemnướcđálạiđượckểngaytừchươngthứnhất.Nhưvậy là trong suốtbảy chươngđầu cuốn sách, tácgiảnóivề cuộcđờiniênthiếu, trưởng thành chođếnkhi đi trận củađại táAureliano.Tiếpđó thờigiancủangườikểchuyệnthứnhấtmớivậnđộngtiếpđểkểchochúngtabiếtvềnhữnghànhđộng,nhữngthấtbạichuacaysaunàycủađạitáAureliano.CuộcđờicácnhânvậtkhácnhưAurelianoSegundovàAurelianoBabiloniacũngđượctrìnhbàytươngtự.Nhưvậy,thờigiancủangườikểchuyệnthứnhấtlàthờigiantâmlýgắnvớiquátrìnhnhớlại,quátrìnhhồitưởng.

b)Thờigiancủangườikểchuyệnthứhaigắnvớivănbảnhai.Thờigiannày là thờigiandònghọBuendíarađời, thịnhđạtvà tuyệtdiệt.Nhưngvìdònghọnàylàmộtdònghọđãđượckhẳngđịnh,khôngpháttriểntớimộttươnglainàonênthờigiancủangườikểchuyệnthứhaichuyểnđộngvòngtròn.Thờigiancủangườikểchuyệnthứhailàthờigiancốttruyệnmangtínhbiênniênsử,nólàthờigianthựctại,tồntạiđộclậpvớiýthứccủangườikểchuyệnthứnhất.

TrongTrămnămcôđơnchúngtathấyhailoạithờigiannàyđanbệnlấynhau,hòaquyệnvàonhau,trongđóthờigiancủangườikểchuyệnthứhai,thờigianthựctại,giữvaitròthenchốt,tạothànhthờigiannghệthuậtcủatácphẩm, phản ánh được đặc trưng trì động, chậmphát triển cuaMỹLatinh:“Xétvềmặthìnhthứcmànóithờigiancủasựchậmpháttriểnthườngvậnđộngtheochukỳkhépkínvàvềmặtkỹthuậtmànóinóthườngbịchiavụnthànhcáckhoảnhkhắc.Nócótínhchấtvậnđộngtheochukỳkhépkín,làvìcáiquátrìnhlịchsửkhôngbaogiờđượckếtthúc.Khởinghĩakhôngbaogiờcótácđộngđẩysựnghiệpđấutranhgiànhđộclậpdântộcđitớinềnđộclậpthậtsự.Ðấtnướckhôngbaogiờđitớiđộclậpthựcsự.Cánhânkhôngbaogiờđitớisựtựýthứchoàntoàn.Tấtcảđềuthayđổiđềuchuyểnhóanhưngtấtcảđềugiẫmchântạichỗ”[1].Thờigianđachiều,thờigiannghệthuậtcủaTrămnămcôđơn làmột thành tựu củaGarcíaMárquez.Nhưng thời giannghệthuậtcủatácphẩmchỉđạthiệuquảnghệthuậtcaokhiGarcíaMárqueztạorađượcmộtMacondo,sảnphẩmtuyệtvờicủahưcấunghệthuật.ChúngtacóthểdễdàngnhậnraAracatacalànguyênmẫucủaMacondovìtrongtácphẩm,nhấtlàphầncuối,chúngtacóthểnhậnranhữngngườithậtviệcthậtcủaAracataca,quêhươngcủatácgiả.VídụtheoGermánVargas,nhàphêbìnhvănhọcColombia,bạnthâncủaGarcíaMárquez,thìcụgiàbánsáchcổngườiCatalunyachính làcụRamónJiménez.Bốnngườibạn trẻchơi thânvớinhauchínhlàtácgiả(vaiGabriel)vàcácbạncủaôngnhưÁlvarochínhlànhàvănÁlvaroCepedaSamudio,VargaschínhlànhàphêbìnhvănhọcGermánVargasvàAlfonsochínhlàhọasĩAlfonsoFuenmayor.DùcóthếđinữaMacondovẫnkhôngphảilàAracatacamàngượclạiMacondolàbấtkìmột thành phố nào của Colombia nói riêng, của Mỹ Latinh nói chung.Macondolàmộtđịadanhhưcấuđủsứcdungnạpmọichuyện,từchuyệncóthựcđếnchuyệntưởngtượng-dùtưởngtượngtheonguyêntắchưcấunghệthuậthay tưởng tượng theonguyên tắchuyền thoại.Nhờvậy, thực tạiđờisốngùavàotácphẩmmộtcáchphongphú,đadạng,khôngchỉcáicóthựcmàcòncócảcáikhôngcóthựctheonhữngcấpđộsauđây:

1.CáicóthựcvốnlànhữngsựkiệnlịchsửtừngxảyraởColombiavàMỹLatinhđượctácgiảtáihiệnchínhxáctới từngchi tiết.ÐólàcuộcnộichiếntriềnmiênvàkhốcliệtgiữapháiBảohoàngvàpháiTựdo.Sĩquanhaiphái ban ngàyđánhnhaukịch liệt, ban đêm làmbạn cờ bạc.TrongTrămnăm cô đơn, điều đó được phản ảnh trong quan hệ bạn bè giữa đại táAurelianovàtướngRaquelMoncada.

2.Cáicóthựcvốnlàcáilạchậu,cổhủcủaMỹLatinhđượctácgiảtáihiệntrongtácphẩmtheophươngphápphúngdụ.Chínhnhờthế,giọngđiệuhàihướcđãnổiđậmtrongTrămnămcôđơn.Vídụ:đánamchâm,kínhlúp,thướcđogóc,labàn,nướcđá(ởphầnđầu),máyhát,máynổ,phimảnh,xe

lửa(ởphầncuối).ÐólànhữngcôngcụtừngđượcsángchếvàsửdụngphổbiếntrênthếgiớinhưngvẫnlànhữngthứtânkìđốivớidânchúngMacondo.

3.Cáicóthựcmangtínhchấtkìdiệuđượctácgiảđưavàotácphẩm.ÐólàkhảnăngngoạicảmtuyệtvờicủađạitáAurelianoBuendía.Ðólàsựđồngcảmtuyệtđốigiữahaichúbésinhđôikhingườinàyuốngnướcchanhthìngười kia,mặc dù không uống, vẫn cứ nói đúng trăm phần trăm là nướcchanhkhôngphađường.

4.Cáicó thựcđượcnhàvăn tưởng tượng theonguyên tắchuyền thoạihóađẩynótớimứcphithườnghoặcquáidị.ÐólàtrườnghợpRemedios-NgườiđẹplàmộtcôhầungườiAnh-điêng.Côtavốnkhôngđẹp.Côtavôcớbỏnhàchủvàchủnhàkhônghaybiếtcôtabỏđilúcnàovàđiđâu.TrongTrămnămcôđơn,cáicôngườiởấyđãtrởthànhngườitronggiađình,ngườiđẹpvàcôtađãbaylêntrờivìcôtalàhiệnthựclàcáiđẹpkhôngthuộccõithế tục này.Ngược lại với trường hợp cô gái là vụ thảm sát hơn ba ngànngười làchuyệncó thực từngxảy raởColombiavàocuốinhữngnămhaimươi thế kỉ này, nhưng đã được García Márquez huyền thoại hóa theohướngquáidịđểbộclộbảnchấtxấuxa,đêtiện,tànnhẫncủatưbảnMỹ.

5.Cáikhôngcó thựcdonhàvăncăncứvàocảmquancủamình trướcthực tại xã hộimà tưởng tượng ra rồi đưa vào tác phẩm theo nguyên tắchuyềnthoạihóa.MưahoatrongđámtangcủaJoséArcadioBuendíalàcảmquanxót thươngcủa tácgiả trướcmộtconngườiđầynghị lực,đầy thôngminh, luônđammêhiểubiết.Trậnmưa lụt là cảmquancủa tácgiả trướcthựctạitrìđộngđãđếnngàytậnthếcủaxãhộiMỹLatinh.Cáiđuôiconlợncủa thằngbécuốicùngtrongdònghọBuendía làcảmquancủa tácgiảvềloạingườichưathànhngườihoặcđãbịhạcấpdướimứcngười.

NhânvậtvàthôngđiệpThànhcôngcủaGarcíaMárqueztrongviệctạoramộtkhônggianvàthời

giannghệthuậtnhưtrênđãmởramộtkhảnăngtolớntrongviệcxâydựngcác nhân vật có cá tính. Chúng ta dễ dàng nhận ra những nhân vật trongTrămnămcôđơn lànhữngnhânvậtsiêumẫu,tứclànhữngconngườiphithường,dịhợmvàquáidị.Nhờtínhchấtsiêumẫunày,cácnhânvậttrongTrămnămcôđơnđãgâyhàohứngchođộcgiảđểrồimãimãiđọnglạitrongtâmtríbạnđọc.Quảvậy,trongTrămnămcôđơncókhoảngsáumươinhânvật,kẻcảchínhlẫnphụ.Nhânvậtnàocũngcócátínhrấtsôngđộngtrướcmắtchúngta.ThànhcôngnàycóđượclànhờGarcíaMárquezđãvậndụngvànângcaothủphápxâydựngnhânvậtcủatruyệnkểdângian:chỉchấmpháđôinétcònnhườngchỗchotrítưởngtượngcủangườiđọcngườinghe.Tùytừngnhânvậtcụthể,ôngthấycầnnhấnmạnhnétcátínhnàothìôngtậptrungmiêutảnhữngbiểuhiệncủacátínhấy.Cầnphảilàmnổibậttưchất

thịdâncủaPietroCrespithìôngmiêutảvàchỉmiêutảcáibàntaycónướcdamaimáixanhcủaanhta.CầnlàmnổibậttráitimyêurạorựccủaPilarTernera,GarcíaMárquez luônnhấnmạnhđếncáimùikhenkhétphảra từnáchả,đếncáitiếngcườikhanhkháchcủaôngnhưtiếnggùcùcùrụccủaconbồcâu.CầnlàmnổibậttưchấtrầurĩcủađạitáAurelianoBuendíaôngnhấnmạnhtiếngkhóctừtrongbụngmẹcủađạitá.Cầnlàmnổibậttưchấttrác táng,đammêrượuchèvàhộihècủaAurelianoSegundoôngnhắcđinhắclạinhiềulầncáicâunóiđầykhẩukhícủaanhta:“Hỡinhữngconbòcáihãydạnghángrakẻocuộcđờingắnngủilắm”v.v…vàv.v…

Nhưvậychúngtathấymỗinhânvậtđượckhubiệthóavớicácnhânvậtkhácbởichỉmộthoặcvàibađiểm.Trongnhiềutrườnghợp,nhữngđặcđiểmnàyđượcphóngđạiđếnmứcquáidịnhưnhữngchiếcmặtnạ.Vàdođónhânvật trở thành siêu mẫu gây ấn tượng sâu sắc trong người đọc. Chúng takhôngthểquênđượcBabilonia,anhthợcơkhícủaCôngtychuốivớiđànbướmvàng,khôngthểquênđượcRemediosNgườiđẹpvớiluồngkhíđộccóhiệuquảtrongviệclàmchếtnhữngkẻđammêcôdokhôngbiếtcáchchứngtỏ tìnhyêucủamìnhkhông thểquênđượcMelquíadesvới chiếcmũcánhquạkhông thểquênđượcPetraCotesmà tìnhdụccủacô tacóảnhhưởngquyếtđịnhđếntínhmắnđẻcủagiasúckhôngthểquênđượcRebeca,côgáinặng hoài nhờ ăn đất, v.v… và v.v…Nhờ thủ pháp nàyGarcíaMárquezgiúpchúngtaphânbiệtnhữngnhânvậtcùngtêntronggiađìnhBuendíavốncó thóiquen lấy tênchamẹđặtchocon.

[2]Chúng tadễdàngnhớvàphân

biệtJoséArcadioBuendía,ngườisánglậpralàngMacondovớiJoséArcadiokẻđivòngquanhthếgiới,vớiArcadioJosétênbạongược,vớiJoséArcadioSegundokẻtrầmtưlánhđờivàJoséArcadiokẻđitukhôngđắcđạo.ChúngtanhớvàphânbiệtngàiđạitáAurelianoBuendía,ngườiphátđộngbamươihaicuộcchiến,vớiAurelianoSegundokẻtráctáng,vớiAurelianoBabiloniangườithôngminhchịuhọcđãđọcđượcvănbảntiếngPhạndoMelquíadesviếttrênnhữngtấmdathuộcvàvớiAurelianokẻbịkiếntha.Dĩnhiênngoàinhững đặc điểm bên ngoài làm nổi bật tính cách nhân vật, những JoséArcadiovànhữngAurelianocònđượcđịnhvịbởichứcvụnghềnghiệpvàthếhệ.Nhưngnếuchúngkhôngđượcđặcđiểmhóabằngnhữngcátínhkhácthườngvàdịthường,chúngtasẽdễdàngnhầmlẫnbởichúnggiốngnhau.Khi còn bé bao giờ họ cũng ngoan ngoãn, đôi khi nhút nhát, hay nghịchngợm.Ðiểnhìnhchosựgiốngnhaunày là trườnghợphaicậubésinhđôiNhưng càng lớn họ càng khác nhau. Những Aureliano có trí thôngminhtuyệt vời nhưng lạimắc chứng trầm tư, ủ dột và chán đời. Trong khi đónhữngJoséArcadiobaogiờcũngkhỏemạnh,táoganvàsốngchanhòa.Haituyênnhânvậtnàycólúchoánvịtưchấtchonhau.Ðólàtrườnghợphaianhem sinh đôi: José Arcadio và Aureliano Segundo. Những đặc tính giống

nhaunàylàyếutốditruyềncủaôngtổJoséArcadioBuendía.Ởôngtổnày,chúng ta thấyvừacósứcmạnhcơbắpvừacósứcmạnh trí tuệvừamanhđộngtáobạo,bốcđồngvừacóýchímạnhmẽvàkiênquyết.nhưngđứctínhấyđượcditruyềnlạichođámcháucontheohainhánh:nhữngJoséArcadiovànhữngAureliano.CáiôngtổnàycònditruyềnlạichođámcháuconcảnỗicôđơnhoàinhớdolươngtribịdằnvặttrướccáichếtcủaAnxiôAgliđa.[3]

Tuy là nhữngngười khỏemạnh, thôngminh, cóý chí vànghị lựcphithường,nhưngnhữngJosévànhữngAurelianobaogiờcũngthấtbại,cũngphải sống trongcảnhcôđơn.ChínhsựgiốngnhaunàyđãgâychoÚrsulaIguaránluônluôncócảmgiácthờigianquaytrònvìbàlãocứnhậnthấycácthếhệsaugiốnghệtthếhệtrước.Khivềgià,bàlãoluônluônnhầmlẫnJoséArcadio Segundo và Aureliano Babilonia mà với ngài đại tá AurelianoBuendía,contraibà.PilarTerneracũngnêuranhữngnéttươngđồnggiữacácthếhệtrongdònghọBuendía.Hiểnnhiên,chúngtathấyrằngcáisựlặplạiấycóđượclàdothờigiancủangườikểchuyệnthứhaichuyểnđộngtheomộtđườngtrònkhépkín.Cáivòngtròn lớnnhất làcáivòngtròndònghọBuendíachạytrốntộiloạnluân-đilậplàngmới-phạmtộiloạnluânvàbịtuyệtdiệt.Trongcáidòngtrònlớnnàycócácvòngtrònnhỏ,nhữngmảnhvụncủa thờigian, trongđóbảy thếhệdònghọBuendía tồn tại.Mỗivòngtrònlàmộtcuộcđờinhânvật.Tiêubiểuchonhữngvòngtrònấylàvòngtròn-cuộcđờicủađạitáAurelianoBuendíakhicòntrẻsảnxuấtnhữngconcávàngđichiếntrậnvềgiàlạisảnxuấtnhữngconcávàng,làvòngtròn-cuộcđờicủahaianhemsinhđôiAurelianoSegundovàJoséArcadioSegundo:lúcthiếuthờigiốngnhaunhưhìnhvớibónglớnlên,mộtngườibéophì,sôinổidấnthânvàocuộcđờithếtục,ngườikiagầycao,trầmtưvàlánhđời-đếnkhichếtlạigiốngnhaunhưđúc.Nhữngvòngtrònnhỏnày,nhữngmảnhvụn thời giannày, đánhdấunhững cốgắng của các thếhệ trongdònghọBuendíamuốnthoátkhỏicáicôđơn.Nhưngnhữngcốgắngấythảyđềuvôích, thảyđềuthấtbại.Nguyênnhântựđâu?Trướchếtchúngta thấytrongTrămnămcôđơn nhữngnhânvật trongdònghọBuendía ngày càng táchmìnhkhỏicộngđồngxãhộivà trongquá trìnhhiệnhữu,họngàymột trởthànhnhữngngườisốngtráitínhtráinết.Vàcáithóisốngtráitínhtráinếtnàyđếnlượtnólạiđàosâuthêmcáihốngăncáchhọvớicộngđồngxãhội.Bảnthânhànhđộngbỏlàngcũđilậplàngmới(Macondo)củaJoséArcadioBuendíalàbướcđầutiêndònghọnàytựtáchmìnhkhỏicộngđồngxãhội,khỏi lịch sử và truyền thông văn hóa. Rồi ở làngMacondo, vì thèm khátnhữngtiếnbộkhoahọcởbênngoài,JoséArcadioBuendíasaysưavàbồngbột laovàonhững tìmkiếmkhoahọc.Ông tựgiammình trongphòng thínghiệm,vàcôngviệctìmkiêmnhữngphátkiếnđãngàycàngđưaôngtớibờ

vựccủasựthấtbại.Ôngtrởthànhmộtkẻđiêndạivàbịtróivàogốccâydẻ.ĐếnngườichắtJoséArcadioSegundo,cáichânlýduynhấtmàanhtamuốnchứngminhchomọingườibiết:vụthảmsátrùngrợnnhữngngườilaođộngởsângathànhphốlàcóthật,đãkhôngthểnàođếnvớiquầnchúng.Nguyênnhâncủa thấtbại trên làdoanh taquáhoảngsợnênchạy trốnvàophòngMelquíades, tự giammình trong đó, không chịu tiếp xúc, không chịu đốithoạivớibấtkìaingoạitrừngườianhemsinhđôivàthằngcháuhọ.Tựtáchmìnhkhỏicộngđồngxãhội,sốngcuộcsốngdịthườngcònlànguycơdẫncánhânđến cuộc sốngđộcđoán chuyênquyền.Khi cá nhânđã cóquyềnhành trong taysẽ trở thành tênđộc tài, tênbạochúakhátmáuhơncảbạochúathờiTrungcổ.Từkhinhỏđếnkhiđitrận,bịbắtlàmtùbinh,bịántửhình,AurelianoBuendía làmộtnhânvậtđángyêu, thậmchí rấtđángyêu.Ấylàlúcanhtacòngắnvớiđờithường,cònbiếtxuấtpháttừthựctiễnmàhànhđộngvàsuynghĩ.Anhtalàmộtchàngthanhniênvừathôngminh,vừadũngcảm.Nhưngkhitrởthànhmộttổngtưlệnhcáclựclượngvũtrangvùngduyênhải,anhtađãtựtáchcánhânmìnhkhỏiđồngđộikhỏicộngđồngxãhộithậmchícònđốilậpvớiđồngđội,vớixãhộibằngchínhđộiquâncấmvệđôngđúc,vàcáivòngphấntrắngmàanhtangồiởchínhgiữađểbanphátcácmệnh lệnh và lề luật, để chơi trò chơi chiến tranh. Anh ta chiến đấukhôngvìmộtlýtưởngnào,ngaycảđảngTựdocủamình.Anhtachiếnđấuchobảnthânmình,choniềmkiêuhãnhcủacánhânmình.Vớiphươngchâmxửthế.“Ngườibạntốtnhấtlàngườibạnvừachết”,anhtasẵnsàngchotaychânhoặcnhândanhcáchmạnggiếtnhữngngườibạntốtcủamìnhmộtkhingườibạnấyđedọavịtrícủaanhtavídụviệcgiếtthủlĩnhnhữngngườidađỏTeófiloVargas.Bấtkể tìnhbạnkeosơnvớiđại táGerineldoMárquez,anhtasẵnsàngkếttộitửhìnhngườibạnmình.Anhtakhôngbạn.Anhtacôđơn và càng cô đơn hơn nữa khimà những người bạn cùng chiến hào tưtưởngnhữngngườithuộcđảngTựdo,quaylưnglạivớianhta,khôngchịurathôngcáobácbỏnhữngluậnđiệucủapháiBảohoàngvuanhtalàmộttêncướp:Rồicũngvìniềmkiêuhãnhcủacánhânmình,vìdanhtiếngcủaconngườimìnhanhtakíhiệpđịnhđìnhchiếnNeerlandiamàthựcchấtcủanólàsựđầuhàng,làcúmuabáncuốicùngnhằmđemlạivinhquangchobảnthânanh tavàchínhcáivinhquangnày, tức làcáihuânchươngcônghuânmàTổng thốngnướcCộnghòa tặng, anh ta cũngphải đổi bằngbiết bao sinhmạngcủanhữngchiếnsĩtựdo,nhữngconngườicáchmạngkhôngtuântheomệnhlệnhcủaanhta,vẫntiếptụcchiếnđấu.Chínhcáinỗinhụccủamộtkẻđầuhàngquaylạiđibắngiếtnhữngngườicùngchíhướngvớimìnhđãbuộcanhtaphảitừchốitấmhuânchươngcônghuân.Anhtatrởvềđoàntụvớigiađình,sống trong tình thươngbao lacủaÚrsula Iguarán.Anh ta lại sảnxuấtnhữngconcávàngkhôngnhằmmụcđíchkiếmlờimànhằmmụcđíchđượcyên thân, đời sốngkhôngcầnphảibận tâm,phải suynghĩ.Nghĩa là

bằngcáchsốngnàyanhtavẫnsốngchobảnthânanhta.Anhtakhôngyêuaingoàibảnthânmình.ÐóchínhlàbikịchcủađạitáAurelianoBuendía…

Ngườiduynhấthiểuđược tưchấtcánhân íchkỷcủađại táAurelianoBuendíalàcụÚrsulaIguarán,ngườimẹcủađạitá.Vớitríminhmẫncủacụgiàsốngngoàitrămtuổi,ÚrsulaIguaránđãnhậnracáitiếngkhóccủađạitángaytừlúccòntrongbụngmẹkhôngphảilàdấuhiệucủangườicótàinóigiọngbụnghaycótàitiêntrimàchỉđơnthuầnlàdấuhiệukhôngthểnhầmlẫnđượccủasựbấtlựctrướctìnhyêu.Nólàdấuhiệucủacáicôđơn.Cũngnhờsốnglâu,nhờtríminhmẫn,cụđiểmduyệtlạinhữngcháuconcủamìnhvàcụthấyratấtcảbọnhọ,ngườinhiềungườiítđềusốngíchkỷ,đềusốngtráithóitráinết,đềukhôngthểhòađồngvớigiađình,vớilàngxóm,vớixãhội.Cụcũngnhậnracáilốisốngíchkỷ,cáilốisốngtráithóitráinếtấycũngđángkinhtởmnhưcáiđuôiconlợntừngámảnhsuốtcảcuộcđờicụ.VàcáiđuôilợncủangườicuốicùngdònghọBuendíalàsựvậtchấthóa,làsựbảnthểhóacủatácgiảvềthóisốngíchkỷcủaloạingườiđãđánhmấtbảnchấtngười-tổnghòacácmốiquanhệxãhội,củaloạingườithúvật.Bàcụnhậnthấy những người trong dòng họ không thiếu sứcmạnh cơ bắp và trí tuệ,không thiếu lòng dũng cảm và ý chí kiên cường. Cái thiếu duy nhất củanhữngJoséArcadiovàAurelianolàtìnhyêu,làtráitimyêuthươngsôinổivàmãnhliệtcủaRebeca,ngườikhônghềbúdòngsữacủacụ.Tìnhyêulàcáicầnchodònghọmình.Bởichỉcótìnhyêuthựcsựvàchânthànhmớilàđộnglựcchínhkhiếncánhânhòađồngvớigiađình,vớilàngxómvàcộngđồngxãhội.Tìnhyêumớilàcáicầnthiếtđểthoátrakhỏihoàncảnhcôđơn.Chúngtanhậnra tư tưởngtriếtmỹnàyvàonhữnglúccácnhânvậtsắpđisangcõikhácđãsuynghĩvềcuộcđờicủamình.Chỉkhiđứngtrướchọngsúngđộihànhhình,Arcadio Josémới thấyyêu thật sựRebeca,Remedios(vợđạitáAureliano).Chỉđếnkhichết,Amaranta,côgáigià,mớithậtsựcởimởlòngmình,thậtsựsốngchongườikhácbằngchínhcáiviệcchuyểnthưvàlờinhắncủangườisốngchocácvonghồndướiâmty.Chúngtathấyrõtư tưởng triếtmỹ ấy ở linh động yêu cuồng say củaAmarantaÚrsula vàAurelianoBabiloniavànguyệnvọngsinhramộtAurelianochiến thắngcảbamươihaicuộcchiến,nghĩalàhọmongmuốnbằngtìnhyêusẽcảitạonòigiốngmình.Nhưngcái tìnhyêuấydiễnra trongthếgiớicôđơnđếncùngcực đã chỉ đẩy thêm dòng họ Buendía mau đến ngày tuyệt diệt mà thôi.ChúngtathấytưtưởngtriếtmỹấycònđượcbộclộởnhânvậtRemedios-Ngườiđẹp.BiếtbaochàngtraisimêRemedios-Ngườiđẹpvàđãchếtoanvìnàng.Kẻchếtgụcngoàichấnsongcửasổ.Kẻlaođầutừmáinhàxuốngchếttươi.Kẻbịngựađágiậpngựcmàchết.cókẻvìquásimênàngmàhóarồ.CóphảivìRemediosđẹpmangtheomìnhmùicủatửthầnnhưngườitavẫnđồnđạikhôngkhônghẳnlànhưvậy.Bởivìcáimàtráitimnhữngngười

đànôngcảmthấymỗibậnnàngđiquachínhlà tìnhyêuchânthànhvàdadiếtdonàngkhêugợivàđánh thức trong trái timhọ.Nhưngnhữngngườiđànôngnàykhôngbiếtchọnchiếcchìakhóatốtnhấtđểmởkhóatâmhồnnàng.Họchỉbiết tỏ tìnhhoặcvụngdạingâyngônhưcáicáchcủaviênsĩquan,hoặcthôbạonhưcáicáchcủaanhchàngxemtrộmnàngtắm,hoặcđểucángnhưcáicáchcủakẻbịngựađágiậpngực,hoặcquáưkiểucáchnhưcáicáchcủachàngcôngtửtừxatới.Quanhữngcáchtỏtìnhnàychúngtathấydù ít dù nhiều những trang nam nhi kia đều coi sắc đẹp của Remedios -ngườiđẹplàmộtthứcầnphảihưởngthụngaytrênthếgiannày.NhưngvìNgườiđẹpkhôngthuộccõitụcnày.Vìthếnàngtỏrangâythơ,hơnthếnữa,ngâyngô,nàngdửngdưngvớimọithứtrênđời,nàngtỏralàngườikhôngbiếtyêu,làngườithấycuộcsốngthếtụcnàykhôngphùhợpvớichínhmình.Vìvậy,cóthểnóicáichìakhóatốtnhấtđểmởcửatâmhồnnànglàtìnhyêu.“Cólẽchỉcầnmộtthứtìnhcảmnguyênthủyvàgiảndịnhưtìnhyêulàđủđểkhôngchỉchinhphụcnàngmàcòntránhđượcmọinguyhiểm.TừđóchúngtathấythôngđiệpcủaTrămnămcôđơnlàlờikêugọimọingườihãysốngđúngbảnchấtngười-tổnghòacácmốiquanhệxãhộicủamình,hãyvượtquamọiđịnhkiến, thànhkiếncánhân,hãy lấpbằngmọihốngăncáchcánhânđểcánhânmìnhtựhòađồngvớigiađình,vớicộngđồngxãhội.VìlẽđóGarcíaMárquez từng tuyênbốcuốnsáchmàôngđểcảđời sáng tác làcuốnsáchvềcáicôđơnvàthôngquacáicôđơnôngkêugọimọingườiđoànkết,đoànkếtđểđấutranh,đoànkếtđểchiếnthắngtìnhtrạngchậmpháttriểncủaMỹLatinh,đoànkếtđể“sáng tạoramột thiênhuyền thoạikháchẳn.Mộthuyềnthoạimới,hấpdẫncủacuộcsống,nơikhôngaibịkẻkhácđịnhđoạtsốphậnmìnhngaycảcáicáchthứcchết,nơitìnhyêucólốithoátvàhạnhphúclàcáicókhảnăngthựcsự,vànơinhữngdònghọbịkếtánTrămnămcôđơncuốicùngvàmãimãisẽcóvậnmaylầnthứhaiđểtáisinhtrênmặtđấtnày”.

NGUYỄNTRUNGÐỨC

CHƯƠNG 1Rấtnhiềunămsaunày,trướcđộihànhhình,đạitáAurelianoBuendíađã

nhớ lại buổi chiềuxaxưa ấy, cái buổi chiều cha chàngdẫn chàngđi xemnướcđá.ThờiấyMacondolàmộtlànggồmvàichụcnócnhàtranhváchđấtdựngbênbờconsôngnướctrongnhưphalê,àoàochảyquanhữngtảngđánhẵnthín,trắngbong,tonhưnhữngquảtrứngthờitiềnsử.Thếgiớilúcấycònởbuổihồnghoang,chưacótêngọicácđồvậtvàđểgọichúngcầnphảidùngngóntaychỉđíchvàotừngcáimột.Cứvàothángbahàngnăm,mộtgiađìnhdiganráchrướidựngmộttúplềubạtngaycạnhlàng,rồivớitiếngkèntrốngomxòmquảngcáonhữngphátminhmới.Ðầu tiên,họmang tớiđánamchâm.Mộtngườidiganlựclưỡng,hàmrâulởmchởm,bàntaylônglá,tự giới thiệumình tên làMelquíades, làm ngaymột thí nghiệm kinh rợntrước công chúng về cáimà chính ông ta gọi là kỳ quan thứ tám của cácthuậtsĩluyệnđágiảkimuyênbácxứMacedonia.Từnhànàysangnhàkhácôngtakéohaithỏikimloạiđãnhiễmtừ,vàthếgiankinhngạckhinhìnthấyxanh,chảo,vạc,kìm,bếplòrơiđổngổnngang,đồgỗkêucọtkẹtbởiđinh,ốcvítđangnhưmuốntuộtrakhỏichúng,vàhơnnữa,nhữngvậtbằngsắtbịmấttừlâubỗnglạilóraởngaynơichủnótừngmấtcôngtìmkiếm.Rồisauđó,mọingườibị lôicuốnđổrađường, lũ lượt,ồnĩ theosaunhữngtròảothuậtđầythíchthúcủaMelquíades.“Mỗimộtvậtđềucócuộcsống”,ngườidiganquảngcáovớigiọng lanh lảnh,“vấnđề làởchỗbiếtđánh thức tâmhồnnó”.JoséArcadioBuendía,ngườicótrítưởngtượngthườngđixahơncảbảnthểcủagiớitựnhiênvàcònvượtquárấtxanhữngphépmàuvàtròhuyềnảo,nghĩrằngcóthểsửdụngphátminhvôbổấyvàoviệcmoivàngtừtronglòngđất.Melquíades,vốnlàngườicaothượng,nóitrướcchoôngbiết:“Ðồnàykhôngdùngvàoviệcấyđược”NhưngJoséArcadioBuendíalúcấyvẫnkhôngtinđứctínhcaothượngcủangườidândigan,vìvậyđãđổingaymộtconlừavàmộtcặpdêđựcđểlấyhaithanhnamchâm.ÚrsulaIguarán,vợông, từngnghĩ tớiviệcdùngnhữnggiasúcnàyvàoviệcmởrộngngôinhàởcủahọvốndĩ tồi tàn,đãkhông thuyếtphụcđượcông. “Ôidào, rồichúng ta sẽ có ối vàng để xây nhà, lo gìmìnhơi”, ông cãi lại. Trong vàitháng liền,ông trần lưng làmviệcđểbiếnnhữngdựđoáncủamình thànhhiệnthực.Ôngđàobớicặnkẽkhắpvùng,kểcảdướilòngsông,rồikéorêhai thanh nam châm, khấn rõ to lời cầu nguyện củaMelquíades.Vật duynhấtmàôngđàobớiđượclàmộtbộgiáptrụtừthếkỷXV,bịlớphanrỉphủkín, bên trong như một quả bí khổng lồ chứa đầy đá Khi José ArcadioBuendíavàbốnngườiđànôngtrongđộikhaiquậtcủamìnhtháorờiđượcbộgiáptrụnày,họthấymộtbộxươngngườiđãhóavôi,cổcònlủnglẳngđeomộthộpthánhtíchbằngđồngđựngmớtócphụnữ.

Nhữngngườidigantrởlạilàngvàothángba.Lầnnàyhọmangtheomộtkínhviễnvọngvàmộtkínhlúpcómặtgươngtobằngmặt trống,họtrưngbàychúngnhưthểtrưngbàyphátkiếnmớinhấtcủanhữngngườiDoTháiởAmsterdam.Họchomộtcôdiganngồiởđầulàngvàđặtcáikínhviễnvọngởngaycửavàocủa túp lềubạt.Saukhi trảnămđồngreal,dânchúngghémắtvàokínhviễnvọngvàhọnhìnthấycôdiganởngaytrongtầmtaymình.“Khoahọcđã rút ngắnkhoảng cách”,Melquíadesquảng cáo: “Chẳngbaolâu,khôngcầnphảirakhỏinhàmình,conngườiđãcóthểbiếtđượcbấtkỳđiềugìxảyratrêntráiđất”.Mộtbuổitrưanóngbỏng,bọnhọlàmmộtthửnghiệmkhủngkhiếpbằngchiếckínhlúpkhổnglồ:chồngmộtđốngcỏkhôởgiữađườngrồi lấykỉnh lúpchiếu tiamặt trờivào, thế làcảđốngcỏbùngcháy.JoséArcadioBuendía,ngườivẫnchưanguôibuồnvềsựthấtbạicủaviệcdùngnamchâmtìmvàng,lạinẩyraýđịnhsửdụngphátminhấynhưmột thứ vũ khí.Một lần nữa,Melquíades lại khuyên can ông.Nhưng rồichínhMelquíadesphảinhậnlạihaithanhnamchâmvànhậnthêmbađồngtiềnthờithuộcđịađểđổichoJoséArcadioBuendíachiếckínhlúp.Úrsulakhóclócthảmthiết.Sốtiềnấylàmộtphầncủatúitiềnvàngmàchabàđãtíchcóptrongsuốtcuộcđờiănđóimặcráchvàbàđãchônchúngdướigầmgiườngchờdịpcầnthiếtmớitiêuđến.JoséArcadioBuendía,ngayđếnanủivợcũngkhôngcóýđịnh,đãvộidốctoànlựcvàonhữngviệcthínghiệmvớiđammêcủamộtnhàkhoahọcvàhơnthếnữacòndấnthânvàonhữngnguyhiểmchếtngười.Ðểlàmrõhiệuquảcủakínhlúpđốivớiquânđịch,chínhôngđãtựmìnhđứngngayvàovùngánhsánglànơikínhlúpđãhội tụ tianhiệtmặttrời,vàôngbịbỏng,nhữngvếtbỏngnàytrởthànhungnhọtphảimấtnhiềuthờigianmớichữalành.Suýtnữaôngđốtnhàvìkhôngthểchịunổinhữnglờirỉaróicủabàvợ,người từngcảnhgiáctrướcnỗinguyhiểmcủaphátminhnày.Ôngởlỳtrongphòngmìnhnhiềugiờliền,tínhtoánvềnhữngkhảnăngchiến lượccủa thứvũkhímớisángchế,chođếnkhiôngviếtđượcmộtbảnchỉdẫnmạchlạccótínhsưphạmvàđầysứcthuyếtphục.Ônggửinóchonhàchứctrách,cókèmnhiềubằngchứngcủakinhnghiệmbản thânvàvàibảnvẽ thuyết trình.Ônggiaonóchomộtsứgiảmangđi.Ngườinàyđixuyênrừng,bịlạctrongđầmlầyđángsợ,vượtquanhữngconsôngcuộnsóng,suýtnữathìmấtmạngvìthúdữ,vìthấtvọngvàdịchbệnh,trướckhitìmthấyconđườngmànhữngconlừacủangườiđưathưvẫnqualại. Mặc dù đường đi đến thủ đô thời ấy là rất khó khăn, José ArcadioBuendíađãdựđịnhsẽchếtạorấtnhanhthứvũkhínàynếunhưchínhphủralệnhthửnóngaytrướcmặtcácnhàquânsựvàôngsẽđíchthânhướngdẫnchohọvềnghệthuậtphứctạpcủachiếntranhsửdụngnănglượngmặttrời.Trongnhiềunămliềnôngchờđợithưphúcđápcủachínhphủ.Cuốicùng,chánchườngvìchờđợi,ôngđànhphảithanphiềnvớiMelquíadesvềsựthấtbạicủacôngviệcvừaởbướckhởiđầu.Vậylàngườidiganlạicódịpbàytỏ

tưchấtcaothượngcủamình:trảlạiôngnhữngđồngtiềnDoblónđểlấylạichiếckínhlúpngoàiracònđểlạimộtsốtấmbảnđồcủangườiBồÐàoNha,vàmộtvàidụngcụđibiển.Tựtaymình,MelquíadescònviếtmộtbảntổngkếtchặtchẽvềnhữngnghiêncứucủathàytuHermann,rồiđặtvàovịtrícủanó để ông có thể sử dụng kính thiên văn, la bàn và thước đo góc 60 độ.Trongnhữngnămthángmưadàilêthê,JoséArcadioBuendíaởlỳtrongcáiphòngnhỏlàmởcuốinhàđểkhôngmộtaiquấyrầymìnhtronglúclàmthínghiệm.Nhờhoàntoànbỏthóiquenăn,ngủđúnggiờ,ôngởngoàisânsuốtđêmđểtheodõiđườngđicủacácvìsaovàsuýtnửamắcbệnhđauđầuvìýmuốn xây dựngmột phương pháp chính xác để tìm phươngNam.Khi đãthànhthạosửdụngvàđiềukhiểncácdụngcụ,ôngcóýniệmvềmộtkhoảngkhônggianmênhmôngchophépôngđithuyềntrênnhữngbiểnxalạ,đếnnhữngmiền đất hoang vu không bóng người và kết bạn với những ngườihiểnháchmàkhôngcầnphảirakhỏibànlàmviệccủamình.Ðấylàthờikỳôngmắctậtnóimộtmình,đidạokhắpnhàchẳngđểýtớiaitronglúcÚrsulavàbọnnhócnhổcỏtrongvườn,chămbónchuốivàkhoaisọsắnvàcủtừ,bíngôvàcàdáidê.Khôngmộtdấuhiệubáotrướcnào,bỗngnhiênôngngừngmọihoạtđộngsôinổiđểchìmđắmtrongsuytưởng.Vàingàyliền,ôngcứnhư người bị bỏ bùamê, giọng thì thầmnhắc đi nhắc lại cho chínhmìnhnghehàngloạtnhữngphỏngđoánđầykinhngạcmàôngkhôngcầntinvàosựhiểubiết củachínhmình.Cuốicùng,vàogiờăn trưa,mộtngày thứbathángchạp,ôngxổtungtấtcảnỗicăngthẳngtrongtâmtưởngmình.Bọntrẻcảđờisẽnhớmãivẻtrangtrọngcủachachúngkhiôngngồivàođầubàn,ngườirunrẩylêncơnsốt,gầyrộcđivìcôngviệcquansátkéodàivàvìlòngchuaxótbởitrítưởngtượng.Ôngđãcôngbốchochúngbiếtphátkiếncủamình:“Tráiđấttrònnhưthểquảcamấy?“BàÚrsulakhôngchịuđượcnữa.“Nếuôngcóđiênthìmộtmìnhôngđiênthôi”,bàgào,“nhưngxinôngchớcó nhồi sọ bọn trẻ những ý nghĩ bông lông củamình nhét. José ArcadioBuendíalặngthinh,khôngđểchomìnhsợhãitrướccơnthấtvọngcủabàvợmàtronglúcbựcmìnhbàđãquẳngkínhthiênvănxuốngsànnhàlàmnóvỡtoang.Ônglàmcáikhácvàtụtậpnhữngngườiđànôngtronglàngởngaytrongphòngnhỏrồibằngthứlýthuyếtkhóhiểuđốivớibọnngườinàyôngđãchứngminhchohọthấykhảnăngtrởlạiđiểmxuấtphátbanđầunếucứnhằmhướngđông cho tàu thuyền chạy.Cả làng đều nhất loạt đồngý vớinhaurằngJoséArcadioBuendíađãmấttrí.Giữalúcấy,Melquíadestrởlạiđể dàn xếpmọi việc. Ông công khai biểu dương trí thôngminh của conngườibằngviệcđơnthuầnnghiêncứuthiênvăn,đãxâydựngđượcmộtlýthuyết từngđượccôngnhận trong thực tiễnmặcdùchođến lúcấyở làngMacondovẫnchưaaibiếttới,vàđểbàytỏlòngngưỡngmộcủamìnhôngđãtặnglạiJoséArcadioBuendíamộtphòngthínghiệmgiảkim,mộtkỷvậtsẽgâyảnhhưởngquyếtđịnhđốivớitươnglaicủalàngnày.

Vàothờiấy,Melquíadesgiàđinhanhđếnmứcaicũngphảingạcnhiên.TrongnhữngchuyếnđầutiênđếnlàngnàyhầunhưôngcùngtrạctuổivớiJoséArcadioBuendía.Nhưngtronglúcôngnàyvẫngiữđượcsứckhỏevâmvápcủamình,cáisứcchỉcầmhaitaiconngựacóthểquậtngãnó,thìngườidigandườngnhưđãbịsuynhượcbởinhữngđauđớnkhủngkhiếp.Thựcrađólàhậuquảcủarấtnhiềuthứbệnhlạlùngdoôngnhiễmphảitrongnhữngchuyến du lịch vòng quanh thế giới. Theo như chính lời ông kể với JoséArcadioBuendíatronglúcgiúpôngnàydựngphòngthínghiệmthìthầnchếtđuổitheoôngkhắpmiền,nócứđánhhơiốngquầnôngmàtheoriếtnhưngvẫn không túm được ông. Cuộc đời ông là cả một cuộc trốn chạy trướckhôngbiếtbaonhiêuthứtaiươngvàhoạnnạnđãgiốngxuốngđầucáigiốngngười.ÔngquakhỏibệnhphongởBaTư,bệnhhoạihuyếtởquầnđảoMãLai,bệnhhủiởAlexandria,bệnhphùthũngởNhậtBản,bệnhdịchhạchởđảoMadagascar,nạnđộngđấtởSicilyvànạnđắmtàuxảyrathườngngàyởeobiểnMagallanes[4]. Cái con người kỳ vĩ đó, người từng nói rằngmìnhnắmđượccácbíquyếtcủaNostradamus[5],làmộtngườimangvẻbuồnrầu,bởimặt trời buồnbaoquanhông, với conmắtÁ châudườngnhưđãbiếtđượcmặttráicủasựvật.Ôngdùngmộtchiếcmũrộngvànhmàuđennomnhưcánhquạxòevàmộtchiếcáonỉkhoácngoàibịrêuxanhhàngthếkỷphủlên.Nhưngdùcósứchiểubiếtquảngbáclàthếvàcómôitrườnghoạtđộngbíhiểmlàthế,ôngvẫncómộttưchấtngười,mộttưchấtthếtức,làcáilàmchoônggắnbóvớinhữngvấnđềnhỏnhặtcủacuộcsốngthườngngày:ôngthanvãnvềnhữngmệtmỏicủatuổigià,dophảichịuđựnghoàncảnhkinhtếtúngthiếu,vàtừlâuôngkhôngmỉmcườivìbệnhhoạihuyếtđãnhổhết răng. José Arcadio Buendía hiểu rõ rằng cái buổi trưa ngột ngạtMelquíadesđãbộcbạchnhữngchuyệnriêngtưcủađờimìnhmãimãisẽlàngọnnguồncủamộttìnhbạnvĩđại.Bọntrẻđầythánphụctrướcnhữngcâuchuyệnhuyền thoạicủaông.Aureliano, lúcấychưaquánămtuổi, sẽphảinhớsuốtđờihìnhảnhMelquíadesmàcậuđãđượcnhìn thấy:ôngngồiđểchoánhsángchóichangtrắngbạctừcửasổchiếuvàomặt,tronglúcmồhôiròngròngchảytrênhaitháidươngvàvớigiọngnóitrầmvangcủacâyđạiphongcầmôngđãrọiánhsángvàonhữngmiềntối tămnhấtcủatrì tưởngtượng.JoséArcadio,ônganhcậucólẽsẽdilạichoconcháumìnhcáihìnhảnhkỳdiệuấynhưdilạimộtkỷvậttruyềnđời.Tráilại,Úrsulalạigiữmãikỷniệmxấuvềchuyếnthămviếngấy,bởivìbàbướcvàophòngđúnglúcMelquíadesdođãngtríđãlàmvỡmộtchaithủyngân.

-Ðólàmùicủaquỷdữphảikhông?-bàhỏi.-Hoàntoànkhôngphải,-Melquíadesbàochữa. -Người taxácminh rằngquỷdữcómìndiêmsinhcònthứnàychẳngquachỉcómùithủyngânthôi,bàạ!

Lúcnàocũngvới tácphong sưphạm,ông làmmộtcuộc trưngbàyvề

nhữngđặctínhquáiđảncủachấtngânsa,nhưngÚrsulachẳnghềđểýmàtráilạimangbọntrẻđicầukinh.Cáimùitửthầnấy,gắnrấtchặtvớikỷniệmvềMelquíades,sẽmãimãilưulạitrongtríócbà.Phòngthínghiệmthôsơ-chưakểtớihànglôchiếcphễu,bìnhthínghiệm,bìnhlọcvànhữngchiếcrây-baogồmmộtbìnhcơbảnvốnlànhữngbình thủytinhcổdàivàhẹpmôphỏng theohình chiếcbìnhgiả kimvàmột nồi cất đượcngười digan làmtheođúngmẫumiêutảhiệnđạicủachiếcnồicấtcó3cánhtaycủabàMaria,ngườiDoThái.NgoàinhữngthứnàyMelquíadescònđểlạibảythứkimloạitượngtrưngchobảyhànhtinh,nhữnghìnhmẫuvềMosesvàZosimus;mộtcụcvànggiảvàmộtcuốnsổtrongđócónhữnglờichỉdẫnvàhìnhvẽmiêutảcácquátrìnhcủathuậtgiảkimvĩđại,nhữngthứnàychophépngườinàobiếtgiảnggiảichúngsẽcóýđịnhhànhnghềchếtạođágiảkim[6].Bịcáchthứclàmvànggiảtưởngnhưquágiảnđơnnàyquyếnrũ,trongvàituầnliền,JoséArcadioBuendíatánÚrsulachomìnhđàosốtiềnvàngđểnhânsốvàngnàylêngấpbội.Trướctínhgàncủaông,Úrsulaphảinhượngbộchồngnhưtrước đây vẫn nhượngbộ.Thế là JoséArcadioBuendía đổ bamươi đồngDoblónvàochảotrộnlẫnchúngvớibộtđồng,bộtdiêmsinhvàbộtchì.Rồiôngđểchúngtrongmộtchảosâuvàđuncáchthủytrênbếplửa,chotớikhichúngchảyrabiếnthànhmộtthứnướcxi-rôđặcquánh,nồngnặcmùikhét,giốngkẹocháyhơnlàthứvàngquý.Trongquátrìnhchưngcấtvấtvảđầythấtvọng,thấthợpkimnàycùngvớibảythứkimloạitượngtrưngchobảyhànhtinhđượcngâmtrongdungdịchthủyngânđặcvàmuốisun-phát,sauđóchúnglạiđượcngâmtrongchảomỡlợn(vìkhôngcódầucủcảinênphảithaybằngmỡlợn)đểđuncáchthủytrênbếplửa.Cuốicùng,sốvàngquýgiácủaÚrsulasauquátrìnhđunnấucôngphuđãhóathànhmộtthứgiốngnhưthứcháođặcsệt,cháythànhthan,bếtchặtlấyđáychảokhôngtàinàogỡrađược.

Khi những người digan trở lại làng này, Úrsula đã cố ngăn dân làngkhôngđixemhọ.Nhưngtínhhiếukỳbaogiờcũngthắngnỗisợsệt,bởivìhômấy,nhữngngườidiganchạyđikhắp làng thổikèn,khua trống inhỏi,tronglúcngườiquảngcáoloanbáotinsẽtrưngbàythànhtựukỳảonhấtcủanhữngngườiNacianceno[7]. Thế là cả làng đổ xô nhau đến lều của ngườidigan.Trảmộtxuvàocửa,bọnhọnhìnthấymộtMelquíadestrẻtrung,khỏemạnh,dadẻcăngbóng,vớihàmrăngmới trắngbong.Nhữngainhớhàmrăngmómmémvìbệnhhoạihuyết,đôimàtópvàđôimôithâmxịtcủaôngsẽphảirùngmìnhkinhngạctrướcthínghiệmđầysứcthuyếtphụcvềnhữngkhả năng siêu việt của người digan.Dân chúng chuyển từ trạng thái kinhngạcđếntrạngtháisợhãikhinhìn thấyMelquíadesmoihàmrăngra,mớinguyên,đượccắmtrênhai lợi,rồichìachomọingườixemtrongmộtlát-tronggiây lát thoángquaấy,Melquíades lại trở thànhchínhcáiconngười

giàlụkhụcủanhữngnămtrướcđây-sauđóôngcắmchúngvàolợirồimỉmcười với tất cả sức trẻ trung vừa được khôi phục lại. Ngay đến cả JoséArcadioBuendíacũngphảithừanhậnrằnghiểubiếtcủaMelquíadesđãđạttớinhữngđỉnhcaoquásứctưởngtượng,nhưngrồiôngcảmthấymộtniềmvui lànhmạnhhơnkhi người digan giải thích riêng cho ôngvề cách thứctrồngrănggiả.Điềuđókhiếnôngthấyvừađơngiảnvừakỳdiệu,khiếnchoông,chỉtừđêmđếnsáng,mấtngayhứngthútrongviệcnghiêncứuthuậtgiảkim;ôngtrởnênlầmlỳkhótínhvàlạiănuốngthấtthường,lạisuốtngàychỉđilạitrongnhà.

“Ngoàiđườngxảyrabiếtbaođiềukỳlạkhôngthểtưởngđược”,ôngnóivớiÚrsula.“Ởbênkiasông,vâng,chínhởđó,cóđủloạimáymóckỳdiệu,trongkhiđóchúngtavẫnsốngnhưnhữngconlừa”.HếtthảynhữngaiquenbiếtôngtừthuởmớilậplàngMacondo,đềungạcnhiênthấydướiảnhhưởngcủaMelquíadesôngđãthayđổibiếtnhườngnào.

Lúcđầu,JoséArcadioBuendía làmộtvị trưởnggiả trẻ tuổingườivẫnthườngdạydânviệctrồngcấy,khuyênnhủcáchnuôidạytrẻnhỏvàgiasúc,cộngtácvớimọingười,ngaycảtrongcôngviệcdùngđếnsứcmạnhcơbắp,đểđưa cuộc sốngchungcủa làngđi lên, ngàymộtnhấmkhávàyênbìnhhơn.Bởivìngôinhàcủaôngngaytừthuởbanđầuđãlàngôinhàđẹpnhấtlàngcònnhữngngôinhàkhácđềuđượclàmtheohìnhmẫucủanó:ngôinhàcócửaravàorộngvàsángsủa,cómộtnhàăn,làmtheokiểuhànhlangvâyxungquanhtrồnghoamàusắcsặcsỡ,cóhaiphòngngủ,mộtcáisânrộngvớicâydẻkhổnglồ,mộtvườncâythẳnghàngvàmộtvườncỏrộngmàởđấynàodê,nàolợn,nàogàsốngthànhbầyvuivẻ.Nhữngconvậtduynhấtbịcấmnuôikhôngchỉởtrongnhànàymàngaycảtronglànglànhữngchúgàchọi.ĐứccầnmẫncủaÚrsula sánhngangvớiđứccầnmẫncủachồngmình.Bànăngnổ,mảnhkhảnh,kiênnghị.Ngườiđànbàrunrẩymàchẳngmộtainghethấycấttiếngháttrongsuốtcảcuộcđờimình,làngườicómặtởkhắpchốnkểtừlúctrờivừabừngsángchođếnkhitốimịt,lúcnàocũngbậnbịuvớiđàngàkêuchípchíp.Nhờcóbà,nềnnhàđấtnệnkhôngchútbụi,tườngđấtkhôngvấybẩn,bànghếgiườngtủdochínhbàntayvợchồngbàlàmnênlúcnàocũngsạchsẽ,vànhữngrươnghòmcũđựngquắnáolúcnàocũngdịuthơmmùihúngdồi.

JoséArcadioBuendía,vốnlàngườitháovátchưatừngcótronglàng,đãbố trícácnhà theohình thứcsaocho từmọinhàđềucó thểđi rasôngvàkhôngmột nhà nào phải gánh nước vất vả hơn nhà nào, đánh những conđườngchạy thậtkhéođểmọinhàđềuchịunắngnhưnhauvàomùanóng.Chỉ trong ítnăm,Macondo làmột làngngănnắpgọngàngvàchuyêncầnhơnbấtkỳlàngnàotrongsốnhữnglàngđượcbatrămcưdânởđâybiếttớichođếnlúcbấygiờ.Thựctế,đólàmộtlànghạnhphúc,lànơichưamộtai

ngoàibamươituổi,vàchưahềcóngườichết.Kể từ những ngày lập làng, JoséArcadioBuendía đã làm bẫy và làm

lồngchim.Chẳngbaolâu,khôngchỉtrongnhàôngmàtrongtấtcảcácnhàcủalàngnàyđềuđầychim:nàochimtổtreo,chimhoàngyến,chimcổđỏ,chima-xu-lê-hô.TiếngchimtổtreoinhỏikhiếnÚrsulaphảilấysápongbịtlỗtailạiđểkhỏimấtcảmgiácthực.KhinhữngngườidiganthuộcbộtộccủaMelquíadesđếnđâylầnđầutiênđểbánnhữngviênthuốcđauđầu,thìmọingười lấy làmkinhngạcnhận thấybọnngườinày làmsaocó thể tìmđếnlàngmình,mộtcái làngchìm tronghơimùcủađồng lầy,vànhữngngườidiganthúnhậnrằnghọđếnđượclànhờtiếngchimhótdẫnđường.

Những tập tục tốt đẹp nhưng còn sơ đẳng ấy, trong thời gian ngắn bịcuốntuộtđibởicơnđammêđánamchâm,bởinhữngtínhtoánthiênvăn,bởinhữngmơmộngbiếnchìthànhvàngvàbởinhữngthèmkhátđượcbiếtnhữngkỳquanthếgiớicủaJoséArcadioBuendía.Vốnlàngườihoạtbátvàsạchsẽ,JoséArcadioBuendíađãtrởthànhmộtngườilườinhác,ănmặcthìlôithôilếchthếch,râuriathìxồmxoàmđếnmứcÚrsulaphảidùngcondaotháithịtcạochonógọnlại.Khôngthiếungườichorằngônglànạnnhâncủamột thứbùayểmquáiquỉnàođó.Nhưngnhữngngười tâmđầuýhợpvớicơnđiêncủaôngđãbỏcôngviệcvàgiađìnhđểtheoông,khiôngđặtlênvaimìnhbộđồnghềthợmộcvàyêucầumọingườicùnggiúptaymởmộtconđườngđểlàngMacondocóthểgiaotiếpvớinhữngphátminhlớncủaloàingười.JoséArcadioBuendíahoàntoànkhônghiểuđịalýcủavùngnày.ÔngbiếtrằngvềhướngđônglàdãynúikhôngthểvượtquađượcvàởphíabênkiadãynúilàthànhphốcổRiohacha,nơitrongnhữngthờiđãqua-theonhưlờiôngnộiAurelianoBuendíathứnhấtkểvớiông-têncướpbiểnFrancisDrakerấthammêmônthểthaodùngđạibácsăncásấusauđólộtda,nhồirơm rồi đem chúng tiến dâng nữ hoàng Elizabeth. Trong thời trai trẻ củamình,ôngcùngvớinhữngngườibạnđãmangvợ,concái,giasúccùngnồiniêubátbavượtquadãynúinàyđểtìmđươngrabiển,nhưngsauhaimươisáuthángròngrã,bọnhọđãphảibỏcuộcvàđànhphảilậpralàngMacondođểkhỏiphảitrởvềchốncũ.Đólàconđườngôngkhôngthíchvìnóchỉcóthểdẫnôngtrởlạithờiquávãng.Ởphíanamlànhữnghồnướcphủkínthứrongbèolâuđờivàcảmộtthếgiớiđầmlầyrộngmênhmôngmàtheonhưlời chứng củanhữngngười digan thì nókhông cóbờbến.Đầm lầymênhmôngấybiếnmấtvềphíatâyvớimộtmặtnướctrắngxóatrảiđếnnơisắcnướclẫnvàomàutrời,lànơicóbộcákìnhgồmnhữngconvậtcónướcdamềmmại,cóđầuvàcổcủangườiphụnữ.Vớimalựccủabộvúkhổnglồ,chúngvẫnthườnglàmchonhữngngườiđibiểnmấtmạng.Nhữngngườidìganphảimấtsáuthángtrờiđithuyềntrênconđườngthủyấyđểcuốicùnggặpđượcmộtdoiđấtliềnlànơinhữngconlừacủangườiđưathưqualại.

TheotínhtoáncủaJoséArcadioBuendíathìkhảnăngduynhấtđểgiaolưuvớinềnvănminhbênngoàilàconđườnghướngbắc.VậylàôngphânphátdỗnghềthợmộcvàkhígiớisănthúchochínhnhữngngườitừngđivớiôngtrongchuyếnđitìmvàthànhlậplàngMacondo;rồitựtaynhétlabàn,bảnđồvàobalôvàbắtđầucúthámhiểmquátáobạonày.

Trongnhữngngàyđầuhọkhônggặpmộttrởngạiđángkểnào.Họmentheobờđá lổnnhổn,đingượcdòngsôngcho tớinơimấynămtrước từngđàođượcbộgiáptrụthếkỷXV,rồitừđóhọtheoconđườngmònlenlỏiquanhữngcâycamdạiđisâuvàorừngrậm.Cuốituầnthứnhất,họgiếtvàquaythịtmộtconnai,nhưnghọbảonhauchỉănmộtnửa,phầncònlạiướpmuốidànhchonhữngngàysắp tới.Với tính toán thận trọngấy,đểduy trìcuộcthámhiểm,bọnhọănthịtvẹtđuôidài,mộtthứthịtxanhlècóvịhạccủaxạhương.Sauđó,khoảnghơnmườingày liền,họkhôngđượcnhìn thấymặttrời.Đấtdướichânhọlạiẩmthấpvànhãonhoétgiốngnhưtrotàncủanúilửa, và cây cốingàymột rậm rạp,hiểmhóchơn, tiếngchimkêuvượnhúngàymộtxadầnvàquangcảnhlại trởnênmãimãibuồntẻ.Nhữngngườitrongđoànthámhiểmcảmthấybuồnphiềnvìnhữngkýxecổxưanhấtcủamình trỗi dậy trong cái thiên đường ẩm ướt và quạnh hiu này, cái thiênđườngcònxaxưahơncảcáithiênđườngởđógiốngngườiđãphạmtộitổtông, là nơi ủng ngập sâu trong thứ nước bùn giống như dầu bốc hơi vànhữngcondaorựaphảihạxuốngchémngangthânnhữngcâyhoaloakèntrắngvànhữngchúkỳnhôngvàngươm.Trongsuốtcảmột tuần,hầunhưkhôngaimởmiệngnóilấymộtlời,vớibộngựctứcthởbởithứkhôngkhíkhônóngtanhmùimáu,bọnhọđinhưnhữngkẻmắcchứngmộngdutrongmộtthếgiớiảmđạm,hầunhưchỉđượcsoisángnhờlùađomđómlậplòe.Họ không thể quay lui được vì con đường đượcmở ra theo dấu chân họchẳngbaolâuđãbịthứcâycỏmới,lớnnhanhtưởngnhưnhìnthấyđược,lấpmất lối. “Đừng sợ”, José Arcadio Buendía nói: “Cất nhất đừng để mấtphương hướng”. Không lúc nào rờimắt khỏi la bàn, ông hướng đạomọingườitrongđoànđivềphươngbắc,chotớikhihọratớimộtvùngđấtthúvị.Đólàmộtđêmtốimịtmùng,khôngmộtvìsao,nhưnglạilàmộtđêmthoángđãngnhờkhôngkhímớimẻvàtrongtrẻo.Quachuyếnxuyênrừngdàingày,mọingườiđềumệtphờvộiđimắcvõngvàlầnđầutiêntronghaituầnliềnhọsaysưangủ.Khithứcdậy,mặttrờiđãlêncao.Họđềuhàohứng.Trướchọlàmộtchiếc tàuTâyBanNhakhổnglồ,màutrắngvàbụibặm,nổi lêngiữanhữngcâydươngxỉvàchàlàtrongánhsángbanmaidịudàng.Nónằmnghiêngvềmạnphải.Nhữngmảnhbuồmráchcòntreotrênnhữngcộtbuồmnguyênvẹn,nằmgiữanhữngthừngchãocókếthoanguyệtquế.Thântàu,đượclớpvẩycáépđãhóađávàlớprêuxanhphủkín,hoàntoànbịgắnchặtxuốngnềnđá.Toànbộcấutrúccủanódườngnhưchiếmcứcảmộtkhung

cảnhriêng,cáikhungcảnhcôđơnvàlãngquên,cáikhungcảnhđượcbảovệtrướcsựphápháchcủathờigianvàchimchóc.Ởbêntrongtàumànhữngngười thámhiểmđãkhéo léomởđượccửa, khôngcógìkháchơn làmộtrừnghoachenkín.

Việcbắtgặpcontàunày,dấuhiệutỏrằngbiểnđãgầnkề,nhưmộtgáonước lạnhdộivàongọn lửanhiệt tìnhcủaJoséArcadioBuendía.Ôngchorằngviệcnàynhưmột lờinhạobángcáisốphậntrớ trêucủamình:khiđitìmbiển,dùphảitrảgiáđắtvớibiếtbaohisinhvàkhónhọc,thìkhôngthấy,còngiờđâykhôngđi tìm thì lại thấynó lù lùhiện ra trên condườngcủamìnhnhưmột trởngạikhông thểnàovượtnổi.Rấtnhiềunămsau,đại táAurelianoBuendíacódịptrởlạivùngnàykhinóđãcómộtđườngbưuđiệnbìnhthường,vậtduynhấtcủachiếctàuấymàchàngbắtgặplàmộtmạntàucháy nham nhở nằm giữa cánh đồng hoamỹ nhân thảo, chỉ đến lúc này,chàngnhậnrarằngcáicâuchuyệnấychẳngquachỉlàmộtsảnphẩmcủatrítưởngtượngcủachamình.Chàngtựhỏilàmsaocontàuấyđãcóthểtiếnsâu vào cái địa điểm nằm ngay trên đất liền này. Nhưng José ArcadioBuendíakhôngcầnphảibậntâmnhưvậykhimàsaubốnngàyđibộ,ôngđãgặpđượcbiểncáchchỗcon tàukhoảngmườihaikilômét.Nhữngmơướccủa ông tan biến trước cái biển màu xám tro, ngầu bọt và bẩn tưởi, thậtkhôngbõcáicôngôngđãkhónhọctrongchuyếnmạohiểmcủamình.-Buồirồi!-Ônggào-,Macondođãbịnướcvâyquanhrồi.CáiýniệmvềmộtbánđảoMacondocứlớnlêntrongthờigiandài,đượcthểhiệntrêntấmbảnđồnhiều sai lầmmà JoséArcadioBuendíađãvẽnóvào lúcđoàn thámhiểmcủaông trở về ôngvẽ nómà lòngđầygiận dữ, do đó đã quá cườngđiệunhữngkhókhăngiaolưuvớibênngoài.Ônglàmthếnhưlàđểtrừngphạtngaychínhmìnhvìtộithiếucânnhắccặnkẽkhichọnđịađiểmnàyđểlậplàng.“Sẽchẳngbaogiờchúngtađi tớiđâuđược”,ôngthởthantrướcmặtÚrsula.“Chúngtađếnmụcxáctrongkhicònsốngởđâymàchẳngthểnàođược hưởng những lợi ích của khoa học đem lại”.Cái ý nghĩ sáng tỏ ấy,đượcnungnấuvài tháng trongphòng thí nghiệmđãdẫnông tớiviệc thainghén một kế hoạch chuyển Macondo đến một địa điểm thích hợp hơn.NhưnglầnnàyÚrsulaphảnđốinhữngkếhoạchvộivàngcủaông.Trongquátrình vận động thầm lặng và khéo léo củamột người đàn bà cầnmẫn, bàchuẩnbịchocácbàphụnữtronglàngchốnglạimọisựhờihợtcủanhữngôngchồngđãbắtđầuchuẩnbịđểdichuyển.JoséArcadioBuendíakhôngbiếttừbaogiờvàvìsứcmạnhchốngđốinàomàcáckếhoạchcủaôngcứlộn nhào trongmớ bòng bong những nguyên cớ vàmâu thuẫn để rốt cụcchúngchỉ còn làmột ảo tưởngđơn thuần.Úrsula chămchú theodõiông,theodõiôngchođếnkhibàmủilòngthương.Ấylàbuổisángbàgặpôngtrong căn phòng ở cuối nhà. Trong lúc sắp xếp dụng cụ của phòng thí

nghiệmvàocáchòm,ônglảinhảidựtínhnhữngmơướckhidichuyểnđượclàng.Bàđểchoônglàmxong.Bàđểchoôngđóngđinhcáchòmlạivàdùngcànhbàihươngchấmmựcviếttắttênhọmìnhlêntrênmàkhônghềthanvớiôngmột lời,nhưngbàhiểurằngôngthừabiết(vìbànghethấyôngnóiratrong các cuộc độc thoại) rằng những người đàn ông trong làng sẽ khôngthamgiakếhoạchdichuyển.Chỉđếnkhiônggỡcánhcửaphòngra,lúcấybàmớidámhỏivìsaoônglàmthế,vàôngchuaxóttrảlờibà:“Bởivìkhôngaiđithìchúngmìnhcứđi”.Úrsulavẫnbìnhtĩnh:-Chúngmìnhcũngkhôngđiđâuhết,-bànói.-Chúngmìnhởtạiđâybởivìởđâychúngmìnhđãsinhhạđượcmộtđứacon.-Mộtkhichúngtachưacóngườithânchếtđểchôndướiđất thìchúng tavẫncứ lànhữngkẻkhôngquêhươngbảnquán.Vớilòngkiên nhẫn, bà nhẹ nhàng cãi lại: -Nếu cần thiết tôi phải chết để cácngườiởlạiđây,tôisẽchết.

JoséArcadioBuendíakhôngtinrằngquyếttâmcủavợmìnhlạinghiêmtúcđếnthế.Ôngcốthuyếtphụcbàbằngphépmầunhiệmcủamình,bằnglờihứavềmộtthếgiớihuyềnảonơichỉcầnrỏmấygiọtnướcthầnxuốngđấtlàđủ để cây đơm trái theo ý nguyện của con người, nơimọi thuốcmen vàphương tiện chữabệnhchoconngườiđượcbánvớigiá rẻ.NhưngÚrsulavẫnđiềmnhiêntrướcnhữnglờiđườngmậtcósứcthôimiêncủaông:-Thôiđi,xinônghãybỏnhữngýnghĩviểnvôngấyđivàhãylochocáccon,-bànói. -Hãynhìn chúngkìa, có thảmkhông!Ôi nhữngđứa trẻ khôngđượcchămsóctheođúngýlànhcủaThượngđế.Chúngchẳngkhácgìnhữngconlừa.Lầnnữa, JoséArcadioBuendíachămchúnghe từng lờicủavợmình.Ôngnhìnquacửasổvàthấyhaiđứatrẻđichânđấtởngoàivườnnắngvàôngcócảmgiácrằngchỉđếnlúcấychúngmớibắtđầutồntại.ÔngđểýtớichúngnhờlờikhẩncầucủaÚrsula.Vậylàcómộtcáigìđóđãxảyratrongtâmtrạngông,cáigìđóthiêngliêngvàcóthựcđôiôngrakhỏithờihiệntạicủamìnhvàđưaôngtrôidầnvàocõinguyênsơcủadòngkýức.TronglúcÚrsulaquétnhà,ngôinhàmàgiờđâychắcchắnbàsẽgắncảđờimìnhvớinó,ôngngồiđắmđuốinhìnnhữngđứatrẻchođếnkhimắtôngđẫmlệ.Ônglấymubàntaychùiđi,thởphàomộtcáchnhẹnhõmrồiđĩnhđạcnói:-Thôiđược,nàobàhãybảochúngnóđếngiúptôilôicácthứtronghòmra?JoséArcadio,đứalớn,đãlênmườibốntuổi.Cậucócáiđầuvuôngvức,tócrễtrevàcóđứctínhlàmtheosởthíchriêngyhệttínhcha.Mặcdùcậutolớnvàcósứcmạnhcơbắpnhưngrõ ràngở tuổinàycậuđãđểmất trí tưởng tượng.Cậuđượchoàithaivàsinhratronglúcmọingườiđangkhónhọcvượtnúi,ấylàlúctrướckhithànhlậplàngMacondo.Chamẹcậucảmtạthượngđếkhixemkhắpngườicậukhôngthấycóbộphậnnàolàbộphậncủaconvật.Aureliano,ngườiđầutiênsinhraởMacondo,sẽ lênsáutuổivàothángbatới.Cậubélặnglẽvàcôơn.Cậuđãkhóctrongbụngmẹvàlọtlòngvớiđôi

mắtmởthaoláo.Tronglúcngườitacắtrốnchocậuthìcậungọnguậycáiẩutừbênnàysangbênkiađểlàmquenvớicácvậtbàytrongphòngvàvớitínhtòmòkhôngsợhãi,dòxétkhuônmặtcủađámđông.Sauđó,mặckệnhữngaiđếngầnđểxemmình,cậubécứchămchămnhìnlênmáinhàọpẹpxuýtsập xuống dưới sức ép khủng khiếp của cơn mưa. Một ngày nọ, cậu béAureliano,mớilênbatuổi,bướcvàonhàbếpgiữalúcÚrsulalắcnồicanhrakhỏibếpvàđặtnólênbàn,chínhtrongngàyấy,bàmớinhớlạisứcnặngcủacáinhìnấy.Cậubéthậpthòởhoàicửa,nói:“Nósẽđổđấy”…Cáinồiđãđượcđặtchechắntrênbàn,nhưngbỗngnhiên,đúngnhưlờicậubáotrước,nóbắtđầurunglênbầnbậtrồilănramépbànnhưcósứcđẩytừbêntrong,vànóvỡtoangtừngmảnhtrênsànnhà.Úrsulahoảngsợ,kểlạicâuchuyệnvớichồngmình,nhưngônggiảithíchcáihiệntượngấynhưmộthiệntượngtựnhiên.Ôngvẫnthườngnhưthế,luônluônkhôngđểýđếnsựcómặtcủacácconmình,phầnvìcoituổithơnhưmộtgiaiđoạnthiếutrítuệvàphầnvìlúc nào ông cũngquá đammê trong những lý thuyết hư vô.Nhưngkể từbuổi sáng gọi bọn trẻ đến giúpmình tháo dỡ các dụng cụ của phòng thínghiệmrakhỏithùng,ôngđãdànhchochúngnhữnggiờquínhấtcủamình.Trongcănphòngbiệt lậpmà trêncác tườngcủanóngàymộtdàyđặccácbảnđồkhóhiểuvàcácbứchọahuyềnthoại,ôngdạychúngđọc,viết, làmtoán và ông nói với chúng về những điều kỳ diệu của thế giới không chỉdừnglạitrongkhuônkhổnhữnghiểubiếtmànhiềukhicònvượtxatrítưởngtượngcủaông.Đây làđiềumàbọn trẻvừahọcđược:ởmộtmiềnđất tậncùngNamchâuPhi,cónhữngngườirấtđỗithôngtuệvàhiềnlànhđếnmứcniềmvuiduynhấtcủahọlàđượcngồisuytư;vàrằngngườitacóthểlộiquabiểnAegean[8]bằngcáchnhảy từđảonày sangđảokhácchođến tậncảngThessaloniki[9].

Nhữngbuổihọckỳthúấyđọnglạinhưkhắcvàokýứcnhữngđứatrẻ,đếnmứcnhiềunămsaunày,mộtphúttrướckhiviênsĩquancủaquânđộiBảohoàngralệnhchođộihànhhìnhnổsúng,đạitáAurelianoBuendíađãsốnglạibuổichiềuthángbaêmđềm,cáibuổichiềuchachàngbỏdởbàihọcvậtlý,đầyhàohứngvớimộttaygiơlênkhôngvàđôimắtlimdimđểđónnghetừxavọngđếntiếngkèn,tiếngtrống,tiếnglụclặccủangườidiganđãnhiều lần tới làngđang rùmbengquảngcáophátminhmớinhấtđầykìnhngạccủacácnhàthôngtháisứMemphis[10].Đólànhữngngườidiganmới.Nhữngngườiđànôngvàdànbàtrẻ,chỉbiếtchínhthứtiếngmẹđẻcủamình.Họlànhữngvậtmẫukhảáivềnướcdabóngmịnvàbàntaythôngminh,mànhữngđiệunhảyvàâmnhạccủahọgieoniềmvuiồnàotrênmọinẻođườnglàng.HọmangtheonhữngchúvẹtlôngnhuộmđủmàucóthểngâmnhữngbàidâncaÝ;congàmáiđẻtrămquảtrứngvàngtheonhịptrốngpan-đê-rê-ta;conkhỉđãđượcdạydỗđoánđiềuanhđangsuynghĩ;cỗmáyvạnnăng

vừađơmcúcvừalàmhạcơnsốt;chiếcmáydểquênđinhữngkýứcbuồn,dữ;lácaođểquênthờigianvàhàngnghìnnhữngphátminhkhác,tấtcảđềurấtkhéoléovàkỳthúđếnmứcJoséArcadioBuendíacũngmuốnchếracáimáynhớđểcóthểnhớtấtcả.Chỉtrongchốclát,ngườidiganlàmcholàngthayđổi.NhữngngườidânMacondobỗngchốccũngbị lạcđườngởngaychínhquêhươngmình,vìhọđangngâyngấttrướchộichợphongphúnày.Dắttaytừngđứatrẻđểchúngkhỏibịlạctrongđámđônghỗnđộn,đụnghoàiphải nhữngngười làm trò ảo thuật có hàm răngmạvàngvà nhữngngườimúarốicósáucánhtay,ngộtngạttrongmùidầuhồivàmùibạchàdođámđông phả ra, JoséArcadioBuendía đi tìmMelquíades khắp nơi để ông tagiảnggiảichomìnhnghenhữngbímậtkhônglườnghếtđượccủanỗitrăntrở huyễn hoặc ấy. Đi mãi, đi mãi, rồi cuối cùng ông cũng đến nơiMelquíadesvẫnthườngdựnglều,nhưngônglạigặpmộtngườiArmenialầmlỳnóitiếngTâyBanNhađangquảngcáomộtthứnướcxi-rôcóphéptànghình. Ông ta uống đánh ực một cốc nước pha hổ phách trong lúc JoséArcadioBuendíarẽđámđôngđangtrốmắtxemtròảothuậtvàôngđãđếntậnnơiđểhỏithămMelquíades.Ngườidiganngạcnhiênnhìnông,trướckhitànghìnhvàomộtvũngnướchắc ínđặcsánhvànónghổi, từđóvọnglêncâutrảlời:“Melquíadesđãchếtrồiị.Hoảnghốttrướccáitindữnày,JoséArcadioBuendíachết lặngngười, cốvượtquanỗi thốngkhổ,chođếnkhiđámngườixembỏđitheolờimờichàocủacáctròảothuậtkhác,vàvũngnướccủangườiAcmênihoàntoànbayhơi.Sauđónhữngngườidigankháccũngkhẳngđịnhvớiôngrằngquảđúngthế.MelquíadesđãchếtvìsốtréttạinhữngcồncátởSingaporevà thihàicủaôngtađãđượcnémxuốngvùngnướcsâunhấtcủabiểnJava.Bọn trẻkhôngđểýđến tinnày.Chúngđangnũngnịuđòi chadẫnđi xemphátminhmới lạ của cácnhà thông thái xứMemphis,đượcquảngcáoởngaycửa ravàocủaquánhàng, theonhư lờiđồn, nó thuộc về hoàng đế Salomon. Chúng đòi da diết đến mức JoséArcadioBuendíaphải trảbamươiđồngrealvàocửađểdẫncácconmìnhvàongaygiữaquánhànglànơicómộtngườikhổnglồthânthểlônglácócáiđầucạonhẵn,mũiđeomộtchiếckhuyênđồng,cổchânđeomộtchiếcxiềngsắtnặngtrịch,đangcanhgiữmộtchiếchòmbímật.Khingườikhổnglồmởnắp,từtronghòmphảramộtluồnghơilạnhbuốt.Tronghòmchỉcómộtkhốitrongsuốtvớinhữnglỗnhỏlitimàkhiánhhoànghônchiếuvàobỗnglấplánhđủsắcmàunhưcácvìsao.Lòngđầyhoangmangvìbiếtrằngbọn trẻ nhà ông đang đợi một lời giải thích ngay tức thì, José ArcadioBuendíachỉdámthầmthìnói:-Đólàmộtviênkimcươnglớnnhấtthếgiới.-Khôngphải,-ngườidiganchữalại,-đólànướcđá.Khônghiểugì,JoséArcadioBuendíagiơ tayđịnhsờvàotảngnướcđá,nhưnggãkhổnglồgạtphắttayôngđi.“Muốnsờnó,phảiđưathêmnămđồngrealnữa!”,gãnói.JoséArcadioBuendíađưanămđồngrealrồiđặtbàntay lên tảngnướcđá.

Ôngđểnguyêntayvàiphúttronglúctìmôngđậpdồndậpđầyvẻvừalosợvừathíchthúkhiđượctiếpxúcvôivậtdiệukỳnày.Khôngbiếtnóigìhơn,ôngmóc túi trả thêmmười đồng real nữa để cho các con ông cũng đượcsốngcáicảmgiácdiệuhuyềnnày.CậubéJoséArcadiokhôngdámsờtảngnướcđá.Trái lại,Aureliano tiến lênphía trướcmộtbước,đặtbàn tayvàotảngnướcđánhưngrụtngayra.“Eoơi,bỏngkinh”,cậuhốthoảngthốtlên.Nhưngchacậukhôngđểýđến lờicậu.Lòngđầycảmkích thướcsựhiểnnhiêncủavậtkỳảo, lúcnàyôngquênđi sự thấtbại củanhữngcôngviệcviểnvôngcủamình,quênđicái tử thiMelquíadesbịnémxuốngbiển làmmồichocámực.Ôngtrả thêmnămđồngrealnữa,rồivớibàntayđặt trêntảngnướcđá,nhưđểtrìnhbàymộtlờichứngtrênKinhThánh,ôngthốtlên:-Đâylàmộtphátminhlớnnhấtcủathờiđạichúngta.

CHƯƠNG 2KhitêncướpbiểnFrancisDraketấncôngRiohachaởthếkỷXVI,bàtổ

củaÚrsulaIguaránđãquákinhngạc trước tiếngchuôngnhà thờ inhỏiđổhồivà tiếngđạibácchátchúanổ rền,đếnmứcquẫn tríngồivàomộtbếpthanhồng.Nhữngvết sẹo cháyđã làm cho cụ trở thànhmột người vợ ănbám suốt đời. Cụ chỉ có thể ngồi nghiêngmột phía dựa lưng trên nhữngchiếcgốiđệmvàđiđứngkỳdị,bởithếchẳngbaogiờcụđirangoàitrướcconmắtmọingười.Cụ từbỏmọi sinhhoạtxãhộivìbịámảnhbởicáiýnghĩ ngườimình phả ramùi khét khó chịu. Ánh bìnhminh bắt gặp cụ ởngoàisân.CụkhôngdámngủbởinằmmộngthấybọnngườiAnhcùngvớinhữngconchódữtợnđãtrèoquacửasổphòngngủvàlàmcụchếtkhiếpvìnhững cực hình ghê rợn bằng những thanh sắt nung đỏ. Chồng cụ, mộtthươngnhânngườivùngAragon[11],đãcóhaiconvớicụ,tiêutốnmộtnửacửahàngđể thuốc thangvàmuavuichovợ,ngõhầu làmgiảmbớtnỗisợhãi.Cuốicùng,ôngcụbỏnghềbuôn,manggiađìnhđisốngởmộtmiềnxabiển,trongmộtxómnhữngngườidânAnh-điênghiềnlànhởsâutrongnúi.Tạiđâycụôngđãlàmchovợmộtphòngngủkhôngcửasổđểbọnướpbiển,trongnhững cơn ácmộngkia, không có lối nhảyvào.Tại xómvắngnày,trướcđórấtlâucómộtnhàtrồngthuốclángườiÂu,sinhratrênchâuMỹ.ĐólàDon[12]JoséArcadioBuendíangườimàcụtổÚrsulacùngthànhlậpmộttổhợpsảnxuấtchỉtrongmộtthượngngắnđãcóvốnto.Vàithếkỷsau,ngườicháucủaôngtổkếthônvớicôcháugáicủaôngtổAragon.VìthếmàmỗibậnÚrsularakhỏinhàtheotiếnggọicuồngnhiệtcủachồngmình,đãnhớlạinhữngngẫunhiênxảyracáchđâybatrămnăm,vànguyềnrủacáigiờmàtêncướpbiểnFrancisDraketấncôngRiohacha.Đólàcáchđơngiảnđểgiảiphiền,bởitrênthựctếhọđãgắnbóvớinhauchotớikhichếtbởimốiliênhệcònbềnchặthơncảtìnhyêu:đólànỗidằnvặtlươngtâmchungcảhaingười.Làanhemvớinhau,họcùnglớnlêntrongmộtxómcũmàcácbậc tiền bối củamình, bằng lao động và thuần phongmỹ tục, đã biến nóthànhmột cái làng tốt đẹp nhất trong số các làng thuộc tỉnh này.Mặc dùcuộchônnhâncủahọđãthấytrướcmộtcáchhiểnnhiênngaykhitràođời,nhưngkhihọbộclộýnguyệnđượclấynhauthìchamẹhaibênđãđịnhngăncản.Cáccụsợrằnghaiconngườikhỏemạnhđóthuộchaidònghọhàngthếkỷđãcótìnhthâmgiaosẽphảisốngtrongtủihổvìsinhranhữngconkỳđà.Trướchọđãcótấmgươngtàyliếp.BàcôcủaÚrsulalấyôngchúcủaJoséArcadioBuendíasinhramộtdứaconsuốtđờimặcquầnrộngthùngthìnhvàchếtvìbệnhchảymáusaukhiđãsốngmộtcuộcđờibốnmươihaituổiluônluôntraitân,bởivìysinhravàlớnlênvớicáiđuôixoắnhìnhchiếcmởnútchaiởcuốicómộttúmlông.Đólàmộtcáiđuôilợnmàykhôngbaogiờđể

chobấtkỳngườiđànbànàonomthấy.Vàyđãphảitrảgiábằngcảcuộcđờimìnhkhimộtngười làmnghềđồ tểdùngcondaophaychặtphắt luôncáiđuôilợnấyđi.JoséArcadioBuendíavớisựthanhthảncủatuổimườitámđãgiảiquyếtvấnđềnàybằngmộtcâugọnlỏn:“Cóđẻralợnanhcũngcóccần,miễnlàbiếtnói”.Thếlàhọcướinhauvớitiệctùngkéodàibangàyliềncópháonổvàcácbannhạcgiúpvui.Từđótrởđi,bọnhọsẽhạnhphúcbiếtbaonếunhưbàmẹÚrsulakhôngđedọacôbằngtấtcảnhữngdịdạngđángsợcủanhữngđứaconsẽsinhrađếnmứccôkhôngdámchođộngphòng.Vìsợngười chồngvâmvápvàngangngược sẽ cưỡngdâm trong lúcmìnhngủ,Úrsula,trướckhiđinằm,đãmặcmộtchiếcquầndobàmẹmaycho.Đólàmộtchiếcquầnvảigaiđượcmộthệthốngdâydachằngkhéolàmchobềnhơnvớimộtchiếckhóasắt tosụđóngkín lại.Bọnhọsốngnhưvậytrongmấythángliền.Banngày,chàngđichăndắtnhữngchúgàchọicủamình,cònnàngcùngvớimẹngồithêubênkhungthêu.Banđêmcôphảichốngcựtrongvàigiờtrướckhátvọngcuồngnhiệtcủachồngmàviệcấydườngnhưđượclàmlàđểthaythếchosựchungđụngxácthịt,chotớikhilinhcảmcủadânchúngđánhhơithấycómộtcáigìkhôngbìnhthườngđangxảyravàhọliềntungtinđồnrằngÚrsulasaumộtnămcướichồngvẫntiếptụctrinhtiếtlàdochồngcôbấtlực.JoséArcadioBuendíalàngườibiếttinđồnsaucùng.

-Úrsulanày,mìnhthấyđấy,ngườitađangđồnầmlên,-anhbìnhtĩnhnóivớivợ.-Thâykệhọnói,-cônói,-chỉcầnchúngtabiếtvớinhaurằngliềuđólàkhôngđúngsựthực.

Vậylàvợchồnghọcứsốngtrongtìnhcảnhấytrongkhoảngsáuthángnữa,chođếnmộtngàychủnhậtbithươnglàngàyJoséArcadioBuendíađãthắngPrudencioAguilarmộttrậnchọigà.Giậndữ,điêntiếtvìthấymáucongàcủamình,kẻbịthualiềntáchraxaJoséArcadioBuendíađểmọingườitrongsởichọigàcóthểngheđượclờimìnhsẽnói:-Taomừngchomày,-anh tagào, - đểxemxemcuối cùngcongà ấynó có làmơn chovợmàykhôngnào.JoséArcadioBuendíanínthinh,ômlấygàmình.“Tôisẽtrởlạingay”,anhnóivớimọingười,sauđóanhnóivớiPrudencioAguilar:-Cònmày,liệuxácđấy,hãytrởvềnhàvàcầmlấyvũkhíđi,kẻotaosẽgiếtmày.Mườiphútsauanhtrởlạivớicâygiáosắcnhọncủaôngnộimình.Ngayởlốiravàosởichọigà,nơicóđếnnửalàngđãtụtập,PrudencioAguilarđangđứngchờ.Anh takhôngcó thờigianđể tựvệ.CâygiáocủaJoséArcadioBuendíađượcphóngđivớisứcmạnhcủaconbòtótvàvớiđườngbaychínhxáccủachínhcâygiáodocụAurelianoBuendíaThứnhấtphóngđitừngkếtliễu những con hổ trong vùng, đã xuyên qua cổ họng Prudencio Aguilar.Đêmấy,tronglúcmọingườiđangviếngtửthiởngoàisớichọigàthìJoséArcadioBuendíabướcvàophòngngủgiữalúcvợanhđangmặcchiếcquầntrinhtiết.Huơhuơcâygiáotrướcmặtcô,anhralệnh:“Hãycởithứđóra”.

Úrsula không nghi ngờ quyết định của chồng. “Mình sẽ phải chịu tráchnhiệmvềđiềuvừaxảyra”,anhrềnrĩnói.JoséArcadioBuendíacắmphậpngọngiáoxuốngnềnnhà.-Nếumìnhđẻrakỳđàthìchúngmìnhsẽnuôikỳđà,-anhnói-Nhưngtrongcáilàngnàysẽkhôngcóthêmnhữngngườihếtvìtộilỗicủamình.

Đólàmộtđêmthángbảyđẹp trời, trăng thanhgiómátvàbọnhọ thứcsuốtđêmvầnnhautrêngiườngchođếnlúcrạngđông,khôngđểýtớigiólùavàophòngmangtheotiếngthankhóccủagiaquyếnPrudencioAguilar.Đámtangnàyđượcliệthạngđámtangdanhdự,nhưnghaingườidằnvặtlươngtâm.Cómộtđêmmấtngủ,Úrsularasânốngnước,đãnhìnthấyPrudencioAguilar đứng ngay bên cạnh chum.Anh ta đứng đấy, xanh tái, vẻ rầu rĩ,đangmuốndùngẵmrơmcọbátđểnhétvàolỗthủngnơicổhọng.Côkhônghãinhưngmủilòngthay.Côtrởvàophòngkểlạichochồngngheđiềumắtmìnhnhìn thấynhưnganhkhôngtin.“Nhữngngườichếtkhôngđi rakhỏiphầnmồcủamình”,anhnói.“Chẳngqualàchúngmìnhkhôngchịunữasựgiày vò của lương tâm mình thôi”. Hai đêm sau, Úrsula lại nhìn thấyPrudencioAguilarởtrongnhàtắmđangdùngbãlauvếtmáuđọnglạiởcổ.Đêmkháccôlạithấyanhtađangđilạidướitrờimưa.Giậndữtrướcviệcvợmìnhnhìnthấyma,JoséArcadioBuendíacầmgiáobướcrasân.Quảnhiênbóng ma rầu rĩ đang đứng ở đấy. - Cút con mẹ mày đi! - José ArcadioBuendía gào lên. - Mày mà cứ lảng vảng ở đây ông sẽ giết? PrudencioAguilar không đi, mà José Arcadio Buendía cũng không dám phóng câygiáo.Từđấytrởđianhkhôngthểngủngongiấc.Anhbịdằnvặtbởichínhnỗibuồnmênhmangcủangườichết từ trongmưanhìnanh,bởichínhnỗithươngcảmsâusắccủangườichếtđốivớinhữngngườisống,bởichínhcơnkhátcủangườichếtlụckhắpnhàđểtìmnướcdấpbãlau.“Cólẽanhtađaukhổlắm”,Úrsulanóivớichồng:“Anhtaquálẻloi”.Côcàngcảmđộnghơnkhilầngầnđâynhìnthấybóngmađangmởvungnồibếpthìcôhiểucáimànóđangtìmvàkểtừlầnấy,côđặtnhữngtônướcởkhắpnhàchonó.Mộtđêmnọ, bắt gặp bóngmađang rửa vết thươngở ngay trong phòngmình,JoséArcadioBuendía không thể chịu được thêmnữa, đã nói: -Được rồi,Prudencioạ,-anhnóivớibóngma,-chúngtôisẽđikhỏilàngmày,điđếnnơixanhấtmàchúngtôicóthểđi,vàchúngtôisẽkhôngbaogiờtrởlạinữa.Bâygiờcậuhãyđiđi,hãythanhthảnmàđiđi.Đólànguyênnhânbọnhọvượtnúi.VàianhbạncủaJoséArcadioBuendía,tấtcảđềutraitrẻnhưanh,náonức với chuyếnđimạohiểmnày, đã thu dọnđồ đạc rồimang chúngcùngvớivợconđểđitớimiềnđấtchẳngmộtaiđãhứahẹnchohọ.Trướclúckhởihành,JoséArcadioBuendíađãchôncâygiáoởngayngoàisânvàlầnlượtchặtcổnhữngcongàchọituyệtvờicủamìnhmàlònganhđinhninhtinrằnglàmnhưthếsẽanủiphầnnàovonglinhPrudencioAguilar.Vậtduy

nhấtmàÚrsulamangtheolàmộtchiếcrươngtrongđóđựngquầnáocướimộtítđồănvàmộttúinhỏđựngnhữngđồngtiềnvàngcủachacôđểlại.

Đoànngười ra đi khôngđi theomột lộ trình nhất định.Họ chỉmải đitheohướngngượclạiconđườngdẫntớiRiohachađểkhôngbỏlạimộtdấuvếtnàovàđể tránhchạmmặtngườiquen.Đó làmộtchuyếnđikìdị.Khiđoànngườiđiđượcmườibốnthángtrời,vớicáibụngquặnđauvìthịtkhỉvàcanhrắn,Úrsulađẻramộtchúbévớitấtcảcácbộphậnngườicủachú.Côđẻrơigiữađườngngaylúcnằmtrênmộtchiếcvõnghaingườikhiêng,bởivìhai châncôxuốngmáusưngvù lênmấtcảhình thù,vàcác tĩnhmạchcứphồnglênnhưnhữngvấprộp.Nhữngđứatrẻ thậtđángthươnghạivớicáibụnglépvàđôimắtquầngthâm.Tuyvậychúnglạitỏradẻodaihơnchamẹchúngtrongchuyếnđigiantruânnày,vàtrongphầnlớnthờigiancònthíchthúlàkhác.Mộtbuổisángnọ,saugầnhainămròngrãleonúi,họlànhữngngườiđầutiênnhìnthấysườnphíatâycủadãynúi.Từtrênđỉnhnúimùmâyphủhọnhìnthấymặtnướcbằngbaolacủamộtđầmlầymênhmôngtrảitớitậnbờbênkiathếgiới.Songchẳngbaogiờhọgặpbiển.Cómộtđêm,sauvàithánglạclốigiữanhữngđầmnước,nhữngđãcáchrấtxanơicuốicùnghọgặpnhữngngườiAnh-điêngtrênconđườngmìnhđi,họnghỉlạibênbờmộtconsôngnhiềuđá,nướctrongnhưmộtdảiphalêđônglạnh.Nhiềunămsau này, đại tá Arcadio Buendía định theo con đường ấy để đánh úpRiohachavàsausáungàyđichànghiểurằngđólàmộtcơnđiên.Tuynhiên,cáiđêmhọnghỉlạibêncạnhsôngấy,nhữngngườiđồnghànhcủachachàngđềuhoảnghốtnhưnhữngngườichếtđuốikhôngnơibámvíu,nhưngconsốcủahọđãtăngthêmtrongcảquátrìnhvượtnúivàtấtcảbọnhọquyếtsống(dĩ nhiên họ đã tìm cách) cho đến lúc đầu bạc răng long. Đêm ấy JoséArcadioBuendíanằmmộngthấyởngaynơiđómộtthànhphốđôngvuivớinhữngngôinhàcótườngkínhđãmọclên.Ônghỏiđólàthànhphốgìvàôngđượctrảlờibằngmộtcáitênchưabaogiờnghethấy,mộtcáitênchẳngcóýnghĩagìnhưngnócứvangđọngtronggiấcmơ:Macondo.Ngayngàyhômsau,ông thuyếtphụccácbạnmìnhrằngsẽchẳngbaogiờbọnhọ tìmthấybiển.Ônghạ lệnhchohọphátquangmộtvùngbêncạnhsông,nơi thoángmáthơnvàtạiđóhọlậplàng.Trướchômđượcbiếtnướcđá,JoséArcadioBuendíavẫnchưahiểuđượcýnghĩacủagiấcmộngvềnhữngngôinhàcótườngkính.Sauhômđó,ôngnhữngtưởngmìnhđãhiểuđượcýnghĩasâuxacủanó.Ôngnghĩrằngtrongmộttươnglaikhôngxangườitacóthểsảnxuấthàngloạtcáckhốinướcđábằngvậtliệuhếtsứcthôngthườngnhưnướclã,vàdùngchúngđểxâydựngnhữngngôinhàmớicholàng.LúcđóMacondosẽkhôngcònlàmộtnơinóngbứcđếnmứcbảnlềvàchốtcửabằngsắtcũngphải quăn lại vì hơi nóng, và trở thànhmột thành phố quanh năm làmùađông.Nếunhưôngkhôngnônnóngtiếnhànhxâydựngmộtnhàmáynước

đángaylàvìlúcấyôngđanghàohứngvớiviệcdạydỗcácconmình,trướchết làAureliano,cậubéngaytừđầuđãbộclộmộtnăngkhiếuđặcbiệtvềthuậtlàmvànggiả.Phòngthínghiệmlúcnàocũngsạchbongkhôngmộtvếtbụi.Giờđây,rấtbìnhtâm,khôngnáonứctrướcđiềukỳảobằngviệcxemlạinhữngchỉdâncủaMelquíades,ôngcốtáchvàngcủaÚrsularakhỏithứhợpchấtđóngchóclạiởđáychảo.CậuthanhniênJoséArcadiohầunhưkhôngthamgiacôngviệcấy.Trongkhichacậudốc toàn tâmtoànsứcvàocôngviệc trong ống nghiệm thì cậu cả, vốn là người thực làm theo ýmình, làngườilớntrướctuổi,đãtrởthànhmộtchàngthanhniênlựclưỡng.Cậuvỡgiọng.Mépcậuđãlúnphúnmọcđầylôngtơ.Mộtđêmnọ,Úrsulabướcvàophòngkhicậuđãcởihếtquầnáođểđingủ.Bàthảngthốtcảmthấyvừathẹnvừathương.Đólàngườiđànông,sauchồngmình,bàthấykhỏathân,vàyđãđượcchuẩnbịchuđáođểvàođờivàđiềuđóbà thấykhôngđượcbìnhthường.Lần thứba,Úrsulahoài thai,và lại sống lạinhữngnỗi loâu thuởmớilấychồng.

Vào thời ấy, có một người đàn bà vui tính, ăn thô nói tục hay khơichuyện,thườngđếnnhà,làngườivẫnhaylàmgiúpcácviệcvặttrongnhàvàbiếtbóibài.Úrsulađemchuyệncontraimìnhthổlộvớithị.Bànghĩrằngcáicơthểquácỡcủacontraimìnhlàmộtsựkhôngbìnhthườngnhưcáiđuôilợn của người chú họ.Người đàn bà bậtmột tràng cười ha hả vang vọngkhắpnhàgiốngnhưmộtdòngthủytinhàochảy.Tráilại,thịnói,“cậucảsẽlàngườihạnhphúcđấy,bàạ”.Đểkhẳngđịnhlờiđoánsố,vàingàysauthịmangtớinhàmộtcỗbài, rồisauđó,mộtmìnhlẻnvàokhongôởgắnnhàbếp với JoséArcadio và đóng chặt cửa lại. Thị điềmnhiên đặt cỗ bài lênchiếcbànthợmộccũ,rồiliếnthoắngnóirặtnhữngchuyệnkhôngđâu,tronglúcđóchàngtrẻtuổibuồnchánhơnlàthíchthúngồibêncạnhthịchờđợi.Bỗngnhiên thịgiơ tay lênômchoàng lấyanh.“Ôi tuyệtquá , thịnóimộtcách thảng thốtvẻchân thành,vàđó làđiềuduynhất thịcó thểnóiđược.JoséArcadiocảmthấygâncốtbủnrủn,sợhãivàmuốnkhócthétlên.Ngườiđànbàkhônghềdặnbảoanhđiềugì.NhưngsuốtđêmấyJoséArcadiocứlụctìmthịtrongthứmùikhóiphảratừnáchthị,vàcáimùiấycứbámlấydathịtanh.Anhmuốnlúcnàocũngđượcởbêncạnhthị,muốnthịlàmẹmình.muốnrằngbọnhọ,anhvàthịkhôngbaogiờsẽrakhỏikhongô,muốnthịnóivớimìnhôituyệtquá,muốnthịlạiômlấymìnhrồinóiôituyệtquá.Mộtngàynọ, anhkhông thểchịuđựng thêmnữavàđãđếnnhà thịđể tìm thị.Anhđếnchơinhàkhôngđượctựnhiênlắm,ngồiđợiởphòngkhách,khôngnóikhôngrằng.Trongthờikhắcấyanhkhôngthèmkhát thị.Anhthấythịhoàn toànkhácvớihìnhảnhmàcáimùicủa thịkhêugợi; lúcnày thịnhưmộtngườiđànbàkhát.Anhuốngcàphêrồitừbiệtngôinhàọpẹp.Đêmấy,trongnỗisợhãidomấtngủ,anhlạidadiếtkhátkhaothị,nhưnglúcấyanh

khôngyêuthịnhưlúcởtrongkhongômàtráilạinhưtrốngcáibuổichiềuấy.Mấyngàysau,ngườiđànbàđộtngộtgọianhđếnnhàmìnhvàolúcthịđangởnhàvớibàmẹ.Thị lôianhvàobuồngngủvớicáicớdạyanhchơibài.Thếlàthị thahồômanh,đếnmứcanhmấtcảkhoáicảmsaucúngâyngấtbanđầu,rồianhcảmthấysợnhiềuhơnlàthíchthú.Thịnũngnịuđòianhphảiđếntìmmìnhvàongayđêmấy.Anhđãtrótđồngýnhưngkhiđiraanhmớihiểu rằngkhông thểđiđược.Songđêmấy, trêncáigiườngnóngbỏngnhưthanlửa,anhhiểurằngcầnphảiđitìmthịdùbiếtviệcđólàkhôngthểlàmđược.Anhsờsoạngmặcquầnáo,tailắngnghetrongbóngtốitiếngthởđềuđềucủacậuem,tiếnghokhancủachamìnhởphòngbên,tiếnghenkhòkhècủađàngàmáiởngoàisân,tiếngmuỗivove,tiếngthìnhthìnhcủacontimmìnhđậpvàtiếngồnàocủatrờiđấtchưabaogiờanhđượcnghe,rồianhbướcraconđườngđangimlìmngủ.Anhthànhtâmmongmuốncửađãđượccàithenhẳnhoichứkhôngchỉkhéplạinhưlờithịhứavớianh.Nhưngcửavẫnchưacàithen.Anhlấyngóntaykhẽđẩycánhcửavàthếlàcácbảnlềrítlêncọtkẹtnghevừabuồnvừaâmvangkhiếnanhlạnhcảgáy.Kểtừlúcanhbướcvào,bằngcách láchvainhẹnhàngđểkhônggây tiếngđộng,anhvẫncảmthấycáimùiấy.Anhvẫncònở trongphòngkhách lànơibangườiemtraithịmắcvõngởnhữngvịtrímàchođếnlúcnàyanhkhôngbiếtvàtrongbóngtốikhôngthểxácđịnhđược,vậylàanhchỉcònthiếusờsoạngmàbướcvào,màđẩy cánh cửaphòngvàđi đếnnơi ấy làm saokhôngbịnhầmgiườngthìnằm.Anhtìmnó.Anhvấpphảidâyvõngmắcởtầmthấphơnlàanhtưởng,vàcáingườiđànôngđangngáykhòkhòchođếnlúcấyvẫnđangmộngmị,nóivẻtỉnhkhô:“Đólàngàythứtư”.Khiđẩycánhcửabuồngngủanhđãkhôngthểtránhđượccúvấpphảimépsànnhànhôcao.Trongbóngđêmtốiđennhưmực,bỗngnhiên,vớimộtnỗinhớnhungkhôngthểđừngđược,anhhiểurằngmìnhđãhoàntoànmấtphươnghướng.Trongphòngchậthẹpnàycóbàmẹ,côem,ngườichồngvàbađứaconcủacôtađangngủ,vàcảngườiđànbànữa,màcólẽthịkhôngđợianh,cũngđãngủrồi.Cólẽanhsẽkhônglầntheocáimùiấynếunhưnókhôngnồngnặckhắpnhà.Cáimùiđànbàấyvừacóvẻhưhưlạivừacóvẻthựcthựcnhưthểlúcnàonócũngởngay trên làndaanh.Anhđứng imnhư thằngphỗng trongmộtlúclâumàngạcnhiêntựhỏilòngmìnhđãlàmthếnàođểđitớicáivựcthẳmtrốngtrảinày.Giữalúcấycómộtbàntayxòerộngcácngóncũngđangsờsoạngtrongbóngtối,đãđụngphảimặtanh.Cáibàntayấykhôngngạcnhiên,vìdùkhôngbiếtđíchxáclàanh,nóđangđợianh.Thếlàanhtincáibàntayấyvàtrongtrạngtháimệtmỏiđếnkinhkhủng,anhđãđểchonólôituộtmìnhđếnmộtchỗkhôngđượctiệnnghilắm,lànơinólộttruồnganhra,nómânmêanhnhưmânmêcủkhoai,nóvầnanhsangbêntráilạixoayanhsangphải,lànơianhkhôngngửithấymùiđànbànữamàchỉthấymùinướcđáiquỷ,và lànơianhđịnhnhớ lạigươngmặt thị thìanh lạihìnhdung ra

gươngmặtbàÚrsula;rồianhhoangmangmànhậnrarằngmìnhđanglàmmộtviệcmàtừlâuhằngmongmuốnnhưngchưabaogiờnghĩrằngtrênthựctếsẽcóthểđượclàm,khônghềbiếtđanglànónhưthếnàobởikhôngbiếtđâulàchân,đâulàđầuvàcũngchẳngbiếtchânấylàcủaai,đầuấylàcủaáivà anhcảm thấymìnhkhông thể chịuđựngđượchơnnữa trước cơnnhóibiếtnơithậnmình,trướccơnđauquặnnơibụngmình,anhđâmpháthoảngvàcảmthấynỗikhaokhátchếnhchoángvừamuốnđượcchạytrốnđồngthờivừamuốnđượcởlạimãimãitrongcáiimlặngđầythấtvọngvàcáicôđơnđángsợhãinày.

Người đàn bà ấy tên là PilarTernera.Thị làmột thành viên của đoànngườidi cưđã lậpnên làngMacondo,bịgiađình lôiđi leođể tách thị rakhỏigãđànôngtừngcưỡnghiếpthịvàolúcthịmớimườibốntuổi,vàtheođuổi thị đến năm thị haimươimốt tuổi, nhưng không bao giờ quyết địnhcôngkhai quanhệ cửa hai người trước công chúngvì gã là conngười sởkhanh.Gãhứasẽtheothịđếncùngtrờicuốiđất,nhưngngaysauđó,khivấnđềđãêmđẹpđâuvàođó,thịcứmònmắtchờtrông,bằngcáchđánhđồnggãvớinhữngngườiđànôngcaolớnvàcảvớinhữngngườinhỏbéthấplùn,vớinhững người đàn ông tóc hung và cả những người tóc đen, đó là nhữngngườimàquânbàihứahẹnvớithịrằnghọsẽđếntừđườngbiểnvàtừđườngbộtrongbangày,bathánghoặcbanăm.Tronglúcchờđợi,thịđãđánhmấtđộsănchắccủacácbắpvế,độcăngphồngcủabộngực,vẻduyêndángyểuđiệu, nhưng lúc nào thị cũng giữ được con tim luôn bốc lửa tình. Cuồngnhiệt trước tròmê say ấy, đêmnào cũngvậy, JoséArcadio đi tìmhơi thịbằngcáchvượtquacáimêcungấy.Cónhữngkhigặpcửađóng thencài,anhđãgõcửavàilần,vìbiếtrằngđãcógangõlầnthứnhấtắtphảigõtớilầnchót,vàsaukhiđãdaidẳngchờđợi,anhđượcthịmởcửa.Banngày,thiếpđi vì buồn ngủ, anh thầmngậmnhấmkhoái cảmđêm trước. Song khi thịbướcvàonhà,vuivẻ,hồnnhiên,vẻbônglơn,thìanhchẳngphảimệtsứcđểchegiấunỗimệtmỏicủamình,bởivìcáingườiđànbàcótiếngcườigiòntừnglàmkinhđộngnhữngconbồcâuấyrấtmãnnguyệnđãdạychoanhbiếtthởthậtsâu,biếtgiữchotimkhôngđậpquádồndậpvàđãchophépanhbiếtvìsaonhữngngườiđànônglạisợchếtđếnthế.AnhquámảimêsuytưđếnnỗikhônghiểuniềmvuitràntrềcủatấtcảmọingườitrướcviệcchavàemtraianhlàmnáoloạncảnhàbằngcáchloantinđãnungchảyđượcchấthợpkimvàđãtáchđượcvàngcủaÚrsula.Quảnhiên,saunhữngngàylàmviệccầncùđầyhứngthú,chaconJoséArcadioBuendíađãgiànhđượckếtquả.Úrsularấtsungsướng,đếnmứcbàphảicảmơnThượngđếvềphátminhcủathuậtgiảkim, trong lúcđódân làng tụ tập trongphòng thí nghiệmvàgiađìnhmờihọxơimứtổivớibánhquiđểmừngkỳtích,JoséArcadioBuendíachohọxemcáinồinấukimloạivớisốvàngđãđượclấylại,làmnhưthểông

vừachếđược.Saukhichomọingườixemkhắplượt,cuốicùngôngmangnóđếntrướcmặtđứacontraiđầulòngcủamình,ngườitrongthờigiangầnđâyhầunhưkhôngbướcchânvàophòngthínghiệm.Đặttrướcmắtanhthứkimloạikhôkhốcvàvàngóng,rồiônghỏi:“Conthấythếnào?”.JoséArcadiochânthànhtrảlờicha:-Cáiđồcứtchóấymà!Chaanhliềnvảmộtcáitáttráivàomiệnganhđếnlàđau,làmchoanhphảichảymáuvàứanướcmắt.ĐêmấyPilarTerneradánthuốccaolênchỗsưng,mòmẫmtrongbóngtốitìmchairượuvàbôngvàlàmtấtcảnhữnggìthịmuốnnhưngkhônglàmanhkhóchịu,đểyêuanhmàkhônglàmanhđauđớn.Bọnhọtrởnênthânthiết,chỉ ítphútsau,khôngaibảoai,đã thầmthì tonhỏnóichuyệnvớinhau:-Anhmuốnchỉmộtmìnhembênanh,-anhnói,-mộtngàygầnđây,anhsẽkểhếtchuyệnchúngmìnhchomọingườibiếtđểkết thúcnhững tròvụngtrộmluônmộtthể.Thịkhôngđịnhngăncảnanh.-Thếthìrấthay,-thịnói,-nếuchỉcómìnhchúngmìnhvớinhauthôi,chúngmìnhsẽthắpđènsángđểnhìnnhauchosướngvàemcóthểgàototấtcảnhữnggìemthíchkhôngcònlomộtaiquấyrối,vàanhsẽthìthàobêntaiemtấtcảnhữnglờitụctĩuanhnghĩrađược.Buổitraođổinày,nỗicămtứcchamình,vàkhảnăngkhẩncấpcủamốitìnhquátrớn,đãlàmchoanhthêmbạodạnrồiđộtngột,anhkểtấtcảchoemtraimìnhnghe.

Thoạtđầu,Aurelianochỉhiểuđượcnỗinguyhiểmvànhữngtaihọasẽxảyradocáccúliềumạngcủaanhtraimìnhgâynên,nhưngcậuvẫnchưacảmnhận được cái khoái cảmđếnđêmê của câu chuyện.Rồi niềmkhaokhátdầndầnxâmchiếmcậu.Cậubắtngườianhkểtỉmỉnhữngtìnhtiếtlikì,đồngcảmvớinỗiđauđớnêchềvàmềmlạcthúcủaônganh,cậucũngthấybồihồiloâuvàsungsướng.Cậuthứcđợiônganhmìnhchođếngầnsáng,cứtrằntrọcbồihồitrêncáigiườngnhưcóaibỏthanđỏvào,vàkhiônganhtrởvề,cảhaingườiđềutỉnhnhưsáonóichuyệnchođếnlúcdậy,vìvậymàchẳngbao lâucảhaianhemđều lửđử lừđừ,chánngấy thuậtgiảkimvàkiếnthứcuyênbáccủachamìnhvàcảhaiđềutrốnvàocõicôđơn.

“Bọn trẻ nhà này cứ như những thằng đần, lúc nào cũng thẫn thờ”,Úrsulanói.“Cólẽchúngbịgiunquấyđấy”.Bàchuẩnbịchohọmộttônướcthuốclápai-cô[13]vàcảhaingườiđiềmnhiênuống,rồichỉtrongmộtngàyhọđãmườimộtlầnngồivàobô,thảiramộtvàicongiunmàuhồnghồng.HaianhemthíchthúchìachomọingườixemvìchúngchophéphọđánhlạchướngÚrsulavềcănnguyêncáibệnhbuồnphiềncủahọ.

LúcđóAurelianokhôngchỉhiểumàcòncó thểcảmnhậnnhữngkinhnghiệmtìnhdụccủaônganhnhưchínhmìnhđãtrảiqua,bởivìcómộtlầnkhingườianhkểrấttỉmỉvềcáchthứclàmtìnhnhưthếnào,thìcậuđãngắtlờihỏi:“Anhcảmthấynhưthếnào?”…Khôngngầnngừ,JoséArcadiotrả

lờingay:-Nhưthểtrờirungđấtchuyểnấy.Vàolúchaigiờsángmộtngàythứnămtrong thángGiêng,Amarantađã rađời.Trước lúcchưacóaivàophòng,Úrsulaxemxétkhắpngườiđứahàinhi.Nónhẹtênhvàcăngmọngnhưmộtconthằnlằnnon,nhưngtấtcảcácbộphậntrênngườinóđềuthuộcgiốngngười.Aurelianochỉbiếttinvuikhithấymọingườikéođếnnhàmìnhrấtđông.Đểtrốntránhsựồnĩnày,cậurakhỏinhàđitìmônganh,ngườiđãbỏtrốnggiườngtừlúcmườimộtgiờ,vàđólàmộtquyếtđịnhđộtngộtđếnmứccậukhôngkịptựhỏilàmthếnàođểlôiđượcanhmìnhrakhỏiphòngPilarTernera.Cậuđiquanhnhàthịvàigiờliền,cứhuýtsáolàmhiệuliêntụcchođếnkhibuổibìnhminhbuộccậuphảitrởvề.Trongphòngcủabàmẹ,cậubắtgặpJoséArcadiovớibộmặttỉnhbơ,đangchơivớicôemgáimớisinh.

Úrsulahầunhưvừakếtthúckìnghỉđẻbốnmươingàythìnhữngngườidigancũngvừatớilàng.Đóchínhlànhữngngườilàmxiếcvànhữngngườimúarốitừngmangnướcđáđếnđây.KhácvớinhómngườicủaMelquíades,chẳngbaolâubọnhọđãtrưngbàycácthứhànghóatiêuxàichứkhôngnhưtrướcđâychỉcónhữngthànhtựucủatiếnbộkhoahọc.Khimangnướcđáđến,họđãkhôngquảngcáomặtíchlợiphụcvụchođờisốngconngườimàchỉquảngcáonónhưmộttròảothuậtđơnthuần.Lầnnày,bêncạnhcáctròtiêukhiểnkhác,họmangđếnmộtcáithảmbay.Họkhônggiớithiệunónhưmộtđónggópcơbảnchosựpháttriểngiaothôngmàgiớithiệunónhưmộtthứ đồ chơi. Dĩ nhiên dân chúngmoi nốt nhữngmẩu vàng cuối cùng đểthưởngthứccúbayvùvùtrêncácnócnhàtronglàng.Lợidụngsựthathứđầythúvịcủacôngchúngđangồnào,JoséArcadiovàPilarTernerađãsốngnhữnggiờtựdo.Họlàhaingườitìnhngâyngấthạnhphúcgiữađámđôngđếnmứctưởngrằngtìnhyêucònsâusắcvàlắngđọnghơncảcáikhoáilạctột đỉnh và tức thời của họ trong những đêm vụng trộm. Tuy vậy PilarTernera lạiphá tancáiniềmvui ấy.Phấnchấnhẳn lên trướcđammêcủaJoséArcadiolúcđangtậnhưởnghạnhphúcđôilứa,thịnhầmlẫncáchthứcnóivàlúccầnnói,đãbỗngnhiênchụplênđầuanhmộttráchnhiệmnặngnềbằngcảquảđịacầu.“Giờđây,anhđãlàmộtngườiđànôngrồiđấy”,thịnóivớianh.Vàvìanhkhônghiểuđiềuthịvừanói,thịthongthảgiảithíchcặnkẽ:-Nghĩalàanhsẽcómộtđứacontrai.

Trongvàingàyliền,JoséArcadiokhôngdámrakhỏinhà.Chỉcầnnghethấy tiếng cười khanh khách của Pilar Ternera là đã đủ để anh trốn vàophòng thí nghiệm, là nơi những thứ đồ thủ côngmỹ nghệ, thành quả củathuật giả kim, đang sống lại nhờ lòng từ thiện của Úrsula. José ArcadioBuendíavồnvãđónđứacon lầm lạcvàhướngdẫnanh tập sự trongcôngviệcmầymòcủathuậtgiảkimđãđượcônghiểucặnkẽ.Mộtchiềunọ,haianh em rất phấn khởi trước tấm thảm bay ngang tầm cửa sổ phòng thí

nghiệmmangtheongườidiganláivàvàiemnhỏtronglàngđangvuivẻvẫytaychào,vàJoséArcadioBuendíakhôngthèmnhìntấmthảmbay.“Cứđểhọmơmộng”,ôngnói, “chúng ta sẽbaycaohơnbọnhọvớiphương tiệnkhoahọchơncáithảmbaythảmhạinày”.Dẫuđangphảigiảvờlàmravẻhứngthúvớicôngviệc,JoséArcadiokhôngbaogiờcóthểhiểuđượcnhữngkhảnăngkỳvĩcủa lò luyệnđágiảkimmàđốivớianhnóchỉđơngiảnlàmộtbìnhthủytinhlàmtồiquá.Anhbiếngăn,mấtngủ,cáukỉnh,giốnghệtchamìnhlúcôngphảiđốimặtvớinhữngthấtbạitrongmộtsốcôngviệcvàtrạngtháithấtthườngấycủaanhđãbuộcôngphảithayanhlàmmọicôngviệctronglòluyệnđágiảkimvìnghĩrằngcôngviệcnàylàmanhquálaolực.Aurelianodĩnhiênhiểurằngnỗiđaukhổấycủaônganhmìnhkhôngliênquangìđếnlòluyệnđágiảkim,nhưngcậukhôngtàinàolàmchoanhthổ lộ vớimình điều sâu kín kia. JoséArcadio không còn hiếu động nhưtrước.Từmộtngườihómhỉnhvàcởimởanhtrởthànhmộtkẻkínđáovàkhótính.Quáưathíchnôicôđơn,lúcnàocũnggiậnhờnxungquanh,mộtđêmnọ,nhưmọibữaanhlạiđểtrốnggiườngbỏđirangoài,nhưngkhôngđếnnhàPilarTerneramàđithẳngmộtmạchđếnhộichợ.Saukhidạokhắpcác trò vui, không thích thú trước bất kỳ trò chơi nào, anh để ý đếnmộtngườikhôngdiễntrò,mộtcôgáidiganrấttrẻ,hầunhưcònđangởtuổithơ,đeođầycổnhữnghạtphalêgiảngọc.Đólàmộtngườiđànbàđẹpnhấtchođếnlúcấyanhđượcbiết.Anhđangởgiữađámngườimảimêxemtròdiễnmột người đàn ông biến thành con rắn vì không nghe lời bố mẹ. JoséArcadiokhôngđểýxem.Tronglúcdiễnracuộctrahỏingườiđànông-conrắn,anhlenlỏigiữađámđôngđểđitớinàngngườiđầutiênlànơianhgặpcôgáidigan,dừnglạiphíasaucôta.Từphíasau,anhômlấythắtlưngcôta.CôtacốvùngranhưngJoséArcadiocàngômchặthơn.Vậylàcôđãrungđộng,đứngimnhưngvẫnquaylưnglạianh,runrẩyvìngạcnhiênvàsợhãimàkhông thể tinđiềuđó là sự thực, cuối cùngcôngoảnhmặt lại, vớinụcườirunrẩycônhìnanh.Tronglúcấyhaingườiđànôngdigan lùangườiđànôngconrắnvàotúivàmangvàobêntrongquánhàng.Mộtngườidigantrưởng trò quay ra phía công chúng nói: - Thưa quý ông quý bà, bây giờchúng tôi xin trình diễn tiếtmục kinh rợn vềmột người đàn bà, đêmnàocũngnhưđêmnày,đềubịchặtđầuvàođúnggiờnày trongsuốtmột trămnămmươinămvìtộiđãdámnhìncáikhôngnênnhìn.

JoséArcadiovàcôgáikhôngxemtiếtmụcchặtđầungườiđànbà.Họđivềquáncủacô, lànơivớinỗi thèmkhát tuyệtvọnghọ thỏasứchônnhautrong lúc cởi quần áo.Cô gái digan cởi hết những chiếc áo ngoài, nhữngchiếcváylót,chiếccoóc-xêđệmnhiềulầnvải,chuỗihạtphalêgiảngọcthìbộngựccăngvàđôimôngnởtrướcđâybỗngbiếnđimất.Thựcracơthểcôgiống nhưmột cành khô, ngực lép, vế teo không bằng cánh tay của José

Arcadio,nhưng lạicóđượccáivẻdạndĩvàcáihơinồngấmkéo lại.Tuynhiên,JoséArcadiokhôngthểđápứngngaycơncuồngnhiệtcủacô,bởihọđangnằmtrongmộtcáiquáncông,lànơinhữngngườidiganqualạiluôn,lúc thìmangcácdụngcụ làmxiếc, lúc thìhóa trang,có lúchọ tụ tậpbêncạnhgiườngchơimộtvánxúcxắc.Ngọnđèntreotrênmộtcâycộtởgiữabãisoisángxungquanh.Lúchọthôikhôngmânmênhau,JoséArcadiotrầntruồngnằmduỗithẳngcẳngtrêngiường,khôngbiếtlàmgìthêm,thìcôgáicố làm tròkhêugợi anh.Sauđó, có lúc cómột ảdigandadẻbóngmượtbước vào, theo sau làmột người đàn ông, vốn không phải là người cùnggánhxiếccũngkhôngphảilàngườilàngnày.VàrồicảhaicùngcởiquầnáongaytrướcgiườngJoséArcadiođangnằm.Khôngcóýđịnhtrêungươianh,người đàn bà nhìn José Arcadio, với lòng đầy thèm khát, háo hức ngắmnghíaconvậttrứtuyệtcủaanhđangnghỉngơi.-Ôi,anhbạn?-Ảreolên.-CầuThượngđếsẽchechởcôemchoanhbạnnhé.NgườibạngáicủaJoséArcadioyêucầuđểchohọđượcyênvàcáiđôiấynằmxuốngnềnnhàngaycạnhgiường.Nỗiđammêcủanhữngngườikhácđánh thức cơnhăngcủaJoséArcadio.Ngay từphútđầu,cácxươnghóccôgáidườngnhư long rakêurànroạtnhưnhữngquândominochạmvàonhau,trêndacônhớpnhúathứmồhôinhờnhờvàng,đôimắtcôgiàngiụalệcảngườicôphátratiếngkêuưứvàphátrathứmùibùncứlẩnvẩnđâyđó.Nhưngcôgáidaisứcđãvượtquacúchungđụngvớimộttínhcáchkiêncườngvàmộtsựdũngcảmđángkhâmphục.LúcấyJoséArcadiocảmthấymìnhbịnângbổnglênđếntrạngtháikhóthởlànơitráitimanhtanratrongmộtcáigiếngnhụcdụcêmdịuđangchảyvàocôgáitheocáclỗtaivàchuiraqualỗmiệngbiếnthànhnhữnglờiđượcdịchsangngônngữcủacô.Đólàthứnăm.

Đêmthứbảy,đầuđộimộtchiếckhănđỏ,JoséArcadiobỏnhàrađicùngvớinhữngngườidigan.KhiÚrsulathấyanhvắngmặtvộiđikhắplàngtìmanh. Tại khu lán tan hoang, không có gì hơn làmột dòng nước bẩn giữanhững đám tro còn nóng trong các bếp đã dập lửa. Một người đang tìmnhữnghạtphalêgiảngọctrongđốngrác,nóivớiÚrsularằngđêmquahọđãnhìnthấycontraibàlẫntrongđámngườidiganồnào,tayđẩychiếcxecũitrongnhấtngười-rắn.“Thếlànótheobạndiganrồi”,bàgàolênbêntaiông,ngườikhôngtỏmộtdấuhiệulo lắngnàotrướctincontraimất tích.-CầuChúađúngnhưthế,-JoséArcadioBuendíanóivàvẫnnghiềncáichấtliệuđãđượcnghiềnngànlầntrongcối,đãđượcnungrồilạinghiền.-Nhưvậynósẽhọcđểlàmngười.Úrsulahỏimọingườibọndiganđivềhướngnào.Trênđườngđibàlạihỏi,ngườitalạichỉcho,bàtiếptụcđivìnghĩrằngvẫncònthờigianđểđuổikịpcontrai.Cứnhưthếbàđingàymộtxalànghơnchođếnkhinhậnramìnhđãởcáchlàngquáxađếnmứckhôngnghĩsẽtrởvề.JoséArcadioBuendíachỉpháthiệnrasựvắngmặtcủavợmìnhvàolúc

támgiờtối,khiôngđặtchấthợpkimđượcnấulạitrênmộtlớpmùnvàđixemvìsaobéAmarantakhócđếnkhản tiếng. Ítgiờsau,ông tậphợpmộtnhómđànôngnainịtgọngàng,đặtbéAmarantavàotaymộtbànhậnchobúchực, rồi đi tìm Úrsula. Aureliano cũng cùng đi với họ. Những ngư dânngườiAnh-điêng,bằngđiệubộ,đãrahiệuchohọbiếtrằngkhôngthấyaiđiquakểtừsángsớmđếngiờ.Saubangàytìmkiếmvôích,nhữngngườiđitintrởvềlàng.

Trong vài tuần, José Arcadio Buendía hoàn toàn chịu thất vọng. ÔngchămnombéAmarantanhưmộtngườimẹ.Ôngtắm,thayquầnáochobérồibanngày,bốnlầnmangbéđixinbú,vàbanđêmônghátrubéngủ,vốnlàviệcÚrsulachưatừnglàm.CólầnPilarTerneratựnguyệnđếnxinđỡđầncôngviệcnộitrợchođếnkhinàoÚrsulatrởvề.Aureliano,màlinhcảmkỳlạcủacậuvốnđãcảmthấythịlàkẻthủphạmgâyranỗibấthạnhnày,quắcmắtnhìnthịkhithịbướcvào.Vậylàcậubiếtrằngdùdướihìnhthứcnàođinữathịcũnglàkẻcótộitrongviệcônganhtraibỏđivàtiếpđó,bàmẹcậumấttích,rồibằngcáchđócậuđãthầmlặngvàkiênquyếtkếttộithịkhiếnchongườiđànbànàykhôngdámbénmảngtớinhànữa.Vớithờigiantrôiđimọiviệclạiđâuvàođấy.JoséArcadioBuendíavàcontraiôngkhônghaybiếtvàolúcnàohọlạilàmviệctrongphòngthínghiệm,nàolaubụi,nàođấtlửachoốngnghiệm,rồilạimảimêtiếnhànhcôngviệcbàochếcácchấthợpkimđãvàithángnayngủyêntrênlớpmùn.NgayđếnbéAmaranta,nằmgọntrongchiếcnôimây,cũngtòmòquansátcôngviệclặnglẽcủachavàanhmìnhtrongcănphònglạkìhẳnđivìhơithủyngân.SaumấythángÚrsulabiệttích,cómộtlầnđãxảyranhữngsựviệclạlẫm.Mộtbìnhthủytinhrỗngnằmtrêntủtừlâutừngbịngườitabỏquên,bỗngnặngđếnmứckhôngthểxêdịchđược.Mộtnồiđựngnướclọcđặttrênbànlàmviệc,khônghềcólửađun ở dưới, cũng tự nhiên sôi sùng sục và chỉ trong nửa giờ đã cạn sạchnước. José Arcadio Buendía và con trai ông thảng thốt nhìn những hiệntượngđómàkhông thểgiải thíchđược,nhưngrồihọcứkhăngkhăngchochúnglàđiềmbáotrướccủachấthợpkimsẽrađời.

Một ngày nọ, chiếc nôi của béAmaranta tự nó quay tròn rồi đi xungquanhcănphòngtrướcnỗihoảnghốtcủaAureliano,ngườiđãvộivàngchạyđếngiữlại.Nhưngchacậuvẫncứđiềmnhiênnhưkhông.Ôngđặtchiếcnôitrở lại chỗcũ rồicộtnóvàomộtchânbàn, lòng tin rằngcái sựkiệnhằngmongđợihẳnsẽphảixảyranaymai.ĐúnglúcấyAurelianonghethấychamìnhnói:-NếukhôngsợThượngđếthìhãysợkimloạivậy!BỗngnhiênÚrsulatrởvềsaugầnnămthángmấttích.Bàtrởvềvớivẻhớnhở,trẻtrung,mặcbộváyáolạkiểuđốivớingườilàng.JoséArcadioBuendíamừngmừngtủitủihầunhưkhôngthểcưỡnglạicứômhônbà.“Chaoôi,rathếcơđấy!”,ôngnóinhưgào:“Tôibiếtsẽxảyramà”vàthựctìnhôngtin,bởivìtrong

nhữngbuổiởlì trongphòngkhibàochếhợpchất, từtrái timmìnhôngđãcầuchosựkiệnđangháohứcchờđợisẽkhôngphảilàkếtquảmỹmãncủathuậtgiảkim,cũngkhôngphảilàsựgiảithoátkhỏibễlòđangthổilửanungchảykimloại,cũngkhôngphảiphépbiếnbảnlề,khóacửaởnhànàythànhvàng,màlàcáisựkiệnvừaxảyra:CuộctrởvềcủaÚrsula.Nhưngbàkhôngchiasẻniềmvuiồnĩcủachồngmình.Bàhônôngtheolệnhưthểbàvắngnhàchưaquámộtgiờđồnghồ,rồibảoông:-Mìnhhãyrangoàiđi!Khirađườngvà nhìn ngắmđámđông, JoséArcadioBuendíamãimới định thầnđược.Họkhôngphảilàbọndigan.Họlànhữngngườiđànôngvàđànbàyhệtdânlàngnày,cũngcómáitócmềmvànướcdanâu,cũnglànhữngngườinóichínhtiếngnóicủaôngvàcũngthởthanvềcạnhnhữngnỗiđaukhổấy.Họmangtheonhữngchúlừathồthứcăn,nhữngchiếcxebòchởbànghếvàdụng cụ nấu ăn, vốn là những thứ hàng giản dị và thiết cốt được nhữngngườibánhàngbàybánkhôngphảiquảngcáo.Họtớiđâytừbờbênkiacủađầmlầy,cáchMacondokhoảnghaingàyđường,lànơicáclànghàngthángđều đặn nhận thư từ bưu điện và đã làm quen với cácmáymóc sản sinhnhiều lợi ích. Úrsula không đuổi kịp bọn digan, nhưng bà gặp được conđườngmàchồngmìnhkhôngthểpháthiệnratrongchuyếntìmkiếmnhữngphátminhvĩđạiđãthấtbại.

CHƯƠNG 3ĐứacontraicủaPilarTernerađượcmangvềnhàôngbànósauhaituần

cấttiếngchàođời.Úrsulamiễncưỡngthừanhậnnó,bởilạimộtlầnnữabàphải nhượng bộ tính gàn của chồngmình, người kiên trì giữ ý nghĩ rằngkhôngthểđểchoconcháuôngcùbơcùbấttrongcuộcđời,nhưngbàđãđặtđiềukiệnlàkhôngbaogiờchođứatrẻbiếtrõgốcgáccủanó.MặcdùđứatrẻmangtênJoséArcadio,nhưngôngbàquyếtđịnhđểtránhnhằmlẫnsẽchỉgọichọclỏnlàArcadio.Vàothờiấyngoàilàngcónhiềuhoạtđộngxãhộivàtrongnhàcólắmcôngnhiềuviệc,chonênviệcchămsóctrẻluixuốnghàngthứyếu.NhữngđứatrẻđượcgiaophóchoVisitación,mộtcôthônnữngườiAnh-điêng,vìphảichạytrốnbệnhdịchmấtngủtừvàinămnayđanghoànhhànhởbộtộcmìnhđãđếnlàngnàycùngvớiemtrai.Cảhaichịemđềuhiềnlành,ngoannếtvàchịu thươngchịukhó,vìvậybàÚrsulađã tincậygiaochohọgiúpmìnhcôngviệctrongnhà.BởithếmàArcadiovàAmarantađãnói tiếngcủangười thổdân trướckhibiếtnói tiếngTâyBanNha, tậphúpnướcsúpthịtthằnlằnvàăntrứngnhệnmàÚrsulakhônghaybiết,bởivìbàđangmải công việc kinh doanh kẹo nặn hình con giống,một nghề nhiềutriểnvọng.Macondođãthayđổihẳn.NhữngngườicùngđếnvớiÚrsulađãbiếtcáchkhaithácđấtđaimàumỡvàvịtríđịalýnhiềuưuthếcủaMacondosovớivùngđầmlầy,dođóchẳngbaolâucáilàngxácxơnhanhchóngtrởthànhmột làngnhộnnhịpcócáccửahiệuvàxưởng thủcôngvàmộtphốbuônbánthườngxuyênởnơinhữngngườiẢ-rậpđigiàypăng-tupvàtaiđeokhuyênđầutiênđếnđâyđểđổinhữngchuỗihạtphalêgiảngọclấynhữngconvẹtđuôidài.JoséArcadioBuendíakhôngcólấymộtlúcnghỉngơi.Hàohứngtrướcmộtthựctếmàlúcnàyđốivớiôngcònhuyềnảohơncảcáithếgiớibaolatrongtrítưởngtượngcủamình,ôngmấtluônhứngthúvớicôngviệcởphòngthínghiệmgiảkim,bỏmặccáichấtkimloạiđãđượcnungđinấu lại trongnhiều tháng liềnđể trở lại conngườinăngnổnhư trướcđâytừng quyết định vạch những con đường và xây cất các ngôi nhà sao chokhôngmộtaiđượchưởngnhiềuthuậnlợihơnnhữngngườikhác.Ôngcóuytíncaođốivớinhữngngườimớitớilàng,đếnmứcnhữngngườinàymuốnđàomóngxâynhàhoặcmuốnràovườnđềuphảiđếnxinýkiếnôngtrước,vàôngđượcmọingườibầulàngườiđầutiênquyếtđịnhchialạiđấtđaicủalàng.

Khi những người digan làm trò ảo thuật trở lại, lần này quầy hàng diđộngcủahọđãtrởthànhmộtcửahàngkhổnglồcócáctròchơimayrủi,thìbọnhọđãđượcđón tiếpnồngnhiệtvìngười tanghĩ rằngJoséArcadiosẽcùngtrởvề.NhưngJoséArcadiođãkhôngtrởvề,vàbọnngườidigannàycũngkhôngmangtheongười-rắn,màtheonhưÚrsulanghĩthìcáigãngười-

rắnấysẽlàkẻduynhấtcóthểchobàbiếtđượcsựthựcvềconmình,thếlàbàđãkhông chophépnhữngngười digandừng lạimởcửahàngvà trongtươnglaicũngsẽkhôngđượcđặtchânlênđấtlàngnàybởivìbọnhọđãbịlên án là những sứ giả của trò dâm dục và đồi bại. Nhưng José ArcadioBuendíalạitỏrarấtsángsuốttrongýnghĩrằngbộtộccủaMelquíades,cáibộtộcbằngnhữnghiểubiếtlâuđờivànhữngphátminhkỳdiệutừngđónggóprấtnhiềuvàosựtrưởngthànhcủalàngMacondo,lúcnàocũngđượcmởrộngcửađóntiếp.NhưngbộtộcMelquíades, theonhưlờinhữngkẻgianghồ,đãbịxóakhỏi lặtđấtnàybởi tộidámcảganvượtquanhữnggiớihạnhiểubiếtmàThượngđếđãphánquyếtchoconngười.Thoátkhỏisựdằnvặtcủanhữnghammuốnhuyễnhoặc,ítralàtrongthờigiannày,JoséArcadioBuendíađãổnđịnhđượcnếpsốngcủalàngtrongkỷcươngvàlaođộng,vàchophép thảnhữngchúchim từ thời thành lập làngđã làmvuinhộnbầukhôngkhívớitiếnghótcủachúng,thayvàođóôngcholắpđồnghồnhạcởcácnhà.ĐólànhữngchiếcđồnghồquýgiálàmbằnggỗđượcbàonhẵnmànhữngngườiẢ-rậpđổichodânlàngđểlấynhữngchúvẹtđuôidài,vàJoséArcadioBuendíađãđiềukhiểnchokhôngcùngchạymộtcáchchínhxácđếnmức cứ nửa giờmột, dân làng vui vẻ hẳn lên trong tiếng nhạc hòa đồngdườngnhưphátratừmộtchiếcđồnghồduynhất.JoséArcadioBuendíalàngười trongnhữngnămấyquyếtđịnh trồngnhữngcâyhạnhđào thaychonhững cây keo dọc khắp các con đường và ông cung chính là người pháthiệnranhưngkhôngbaogiờtiết lộcácbiệnphápkhiếnchúngtrườngtồn.Rấtnhiềunămsaunày,khilàngMacondotrởthànhmộttrạitậptrunggồmnhữngngôinhàtườnggỗmáilợptôn,thìtrênnhữngconđườngcổkínhvẫncònnhữngcâyhạnhđàogiàcỗiphủđầybụiđườngmặcdùlúcấykhôngmộtaibiếtngườinàođãtrồngchúng.Tronglúcchalosắpđặtcôngviệcchungcủa làng vàmẹ lo làm những chiếc kẹo hình con gà và con em cắm trênnhữngchiếcqueđượcmangrachợbánmộtngàyhai lầnđểtăngthunhậpgiađình, thìAureliano sayđắmở lỳ trongphòng thínghiệmbỏkhôngđểnghiên cứu nghềmỹ nghệ vàng bạc. Cậu làm chỉ đơn thuần vì hứng thúriêng.TrongmộtthờigianngắnAurelianolớnngồnglên,đếnmứcđãkhôngmặc vừa quần áo cũ của anh trai và phải mặc quần áo của cha, nhưngVisitaciónlạiphảichítnácháovàmayhẹpốngquầnlạivìcậuvẫnchưacóđượcthânhìnhvâmvápcủachavàanhmình.TuổithanhniênđãlấyđimấtcủaAurelianogiọngnóingọtngàovàđãkhiếnchocậutrởnênlầmlỳítnóivàcôđơn,nhưngtráilạinócũngtrảchocậusứcbiểucảmmãnhliệtvốncótừ thuở lọt lòngmẹ trongđôimắt.Aureliano tập trungquásứcvàonhữngviệc thực nghiệm kim hoàn đến mức hầu như không ra khỏi phòng thínghiệmđểđiăncơm.Lolắngtrướcsựtậptrungtrítuệđếncaođộcủacontrai,JoséArcadioBuendíaliềnđưachocậuchìakhóacửavàmộtíttiền,vìôngnghĩrằngcóthểcontraimìnhthiếugáiởbêncạnh.NhưngAureliano

dùngkhoảntiềnđómuaaxitclohydricđểtạoradungdịchaxitclohydricrồicậu làm cho những chiếc chìa khóa bóng lộn nhờ một lớp vàng mạ bênngoài. Những tính nết khác thường ấy của Aureliano cũng phù họa vớiArcadiovàAmarantamàlúcnàytuyđãthayrăngnhưngđiđâucũngbámlấygấuquầnnhữngngườiAnh-điêngvàrấtươngbướngkhôngchịubỏthổngữđểnói tiếngTâyBanNha.“Mìnhchẳngcònphảikêucagìnữanhé”,Úrsulanóivới chồngmình: “Concái thừakế tínhđiênkhùngcủachamẹchúng”.Tronglúcbàthanvãnvềsốphậnhẩmhiucủamìnhmàlòngtựthấyrằngnhững sự trái thói trái tínhcủacáccon traimìnhquả thật cũngđángkinhsợnhưcáiđuôiconlợn,thìAurelianomơmàngnhìnbà:-Cóngườisẽđếnnhàmìnhđấy!-cậubảomẹ.Vìlâunaycậuvẫnthườngnóivềnhữngđiềmbáo,nênÚrsula,vớithứlýlẽthôngthườngcủamình,địnhlàmcậucụthứng.Ngườiđếnnhàlàchuyệnbìnhthường.HàngchụcngườilạmặtvãnglaiqualàngMacondomàchẳngkhiếnaingạcnhiêncũngchẳngthôngbáođiềugìbímật.Tuynhiên,bấtchấpnhữnglýlẽthôngthườngấy,Aurelianovẫn khẳng định điềumình tiên đoán: - Con không biết là ai? - cậu nói, -nhưngngười đếnđâyhiệnđang trênđườngđi.Quảnhiên,Rebecađãđếnvàomộtngàychủnhật.Côbéchưađếntuổimườimột.Côbéđãphảivấtvảđi từManauređếnđây cùngvới nhữngngười buônda là nhữngngười cónhiệm vụ giao lại cô bé và bức thư tại nhà JoséArcadioBuendía, nhưngcũngchínhnhữngngườinàykhôngthểgiảithíchrõràngailàngườiđãnhờcậyhọ.Tấtcảhànhtrangcủacôbégồmmộtcáihòmnhỏđựngquắnáo,mộtchiếcghếxíchđugỗvàmộtbaotảigaitrongđóđựnghàicấtcủabốmẹnó,nhữngthứvẫnthườngkêulộccộc,lộccộc,lộccộckhivachạmvàonhau.BứcthưgửichoJoséArcadioBuendíađượcviếtbằngnhữngtừngữâuyếmthổlộ tìnhcảmcủangườidùxacáchlâungàyvẫnyêuthươngôngvàbởimột tìnhcảmrất thânái,ngườiđó tự thấymìnhphảinhờvảgiađìnhôngtrôngnomcôbémồcôikhôngnơinươngtựanàyvàkểrằngcôbélàmộtngườihọhàng tấtgầnvớiÚrsulavàdođócũng làchỗ thân tìnhcủaJoséArcadioBuendíatuycóxahơnchútít,bởivìcôbélàcongáicủamộtngườibạnkhôngthểnàoquênđượctênlàNicanorUlloavàngườivợcaoquýcủaôngtatênlàRebecaMontiel.ĐóvànhữngngườiđangđượcThượngđếchechở trên thiênđường củaNgười, vàhài cất củahọđãđược thu lại đểgiađìnhôngmaitángdướiphầnmộnhữngconchiêncủachúaKi-tô.

Nhữngtêntuổiđượcdẫnracũngnhưchữkýtrongláthưđềuhoàntoànrõ ràng, nhưng cả José Arcadio Buendía lẫn Úrsula đều nhớ rằng mìnhkhôngcóai thânquencónhững tênấy,kểcả tênngườigửi thưvàở làngManaurexaxưaấycàngkhôngthểcóaimangnhữngtênấy.Quacôbéhọcũngkhôngthểtìmđượcnhữngtintứcđầyđủhơn.Kểtừlúcđến,côbéngồitrênghếxíchđu,múttayvàvớiđôimắttosợsệtquansáttấtcảmọingười,

khônghềtỏvẻrằngmìnhcóhiếuhaykhônghiểunhữngđiềungườitahỏi.Côbémặcquầnáovảidiagonaldệtsọcđenđãsờnráchvàđôiủngmàuvéc-niđãthủng,tócvénquamangtaibuộcbằngnhữngchiếcnơđen.Côbécònmặcmộtchiếcáochoàngthêukhôngtaybịmồhôilàmphaibạcđi,vàtrêncổ tay phải đeomột chiếc răng thú dữ cắm trên đế đồng, nó tựa nhưmộtchiếcbùahộmạng.Nướcdacôbéxanhtái,cáibụngtrònvovàcăngphồnggiốngnhưmặttrống,tấtcảđềuchứngtỏcôbérấtbệnhhoạnvàđóiănlâungày.Nhưngkhiđượcngười tachoăn thìcôbéngồiyên,đặtbát thứcăntrênđùimàkhônghềnếmthử.Mọingườicứđinhninhrằngcôbébịbệnhcâm điếc cho tới khi những ngườiAnh-điêng dùng thổ ngữ hỏi cô bé cómuốnuốngnướckhôngthìđôimắtcôbéchơmchớplàmravẻhiểuhọvàgậtđầuxinnước.Khôngcòncáchnàokháclàgiađìnhbuộcphảinhậnnuôicô bé.Mọi người quyết định gọi cô bé là Rebeca cho hợp với tênmẹ vìAurelianođãđủkiênnhẫnngồi trướcmặtnóđọchếtcác tên thánhnhưngcậukhôngnhìn thấymộtphảnứngnào,dùrấtnhỏ, trêngươngmặtcôbé.Trongthờigianấy,ởlàngMacondochưacónghĩađịa,vìchođếnlúcnàyvẫnchưacóaichếtvàthếlàgiađìnhbuộcphảicấtgiữchiếcbaotảiđựnghàicấtchotớikhinàocóđịađiểmxứngđángđểmaitáng.Trongthờigiankhálâuchúngvươngvãikhắpnơi,bịbắtgặpởnhữngnơiítngờnhấtthườngkèmvới tiếngkêuquangquáccủachúgàhaybới.Phảimấtmột thờigiandài,Rebecamớilàmquenvớicuộcsốngởnhànày.Côbéngồitrênghếxíchđu,múttaychùnchụtởtrongxónhàvắngvẻnhất.Chỉcótiếngnhạcphátratừđồnghồlàcáiduynhấtkhiếncôbéchúý.Cứnữagiờmột,vớiđôimắtthảngthốt,côđónnghenhưthểđangchờđợiâmnhạcấyởmộtnơitrănggiónàođó.Trongvàingàyliền,giađìnhkhônglàmsaomờicôăncơmđược.Khôngmột ai hiểu nổi làm sao cô bé không chết đói, cho đến khi nhữngngườiAnh-điêng,nhữngngườibiếttấtcảvìhọnhẹnhàngchạyđichạylạikhắpnhà,đãpháthiện ra rằngRebecakhông thíchăncơmmà trái lại chỉthíchănđấtẩmngoàisânvàđấtváchdocôtadùngngóntaycậyratừcácbức tường.Rõràng làchamẹcôhoặcbấtkìngườinàonuôidưỡngcôbétừngquởmắngnóvìcáitậtxấuấybởithếcôbéđãănvụngvớiýthứcrõràngđólàmộttộilỗi.Côbécứlénlấynhữngmảngđấtváchgiấuđiđểănkhikhôngcóainhìn thấy.Từđó trởđingười ta càngđểýcôbékỹhơn.Ngườitađổmậtbòcáixuốngnềnsânvàtẩmnướcớtcaylêncácbứctường,đinhninhtinrằngbằngnhữngphươngphápnàycóthểtrìđượccáitậtxấunguykịch.Nhưngcôgáilạitinhkhônvàkhéoléotìmcáchgiấuđấtđểăn,do đó buộcÚrsula phải sử dụng các biện pháp hữu hiệu hơn nữa.Bà lấynước camhòa lẫnvới bột đại hoàng chovàomột cáimếu rồi phơi sươngthâuđêmvàsánghômsauvàolúcănsáng,bàchocôbéuốngmộtcốcnướcấy.Dùchokhôngaibảovớibàrằngcái thứnàylàmộtphươngthuốcđặchiệu dùng để trị bệnh ăn đất, bà nghĩ rằng bất kỳ thứ nước đắng nào vào

bụnglúcdạdầyđóimeocótácdụngđếnbuồnggan.Mặcdùmắcbệnhcòixương,Rebecarấtdữtợnvàrấtkhỏeđếnmứcphảivậtngửacôbénhưvậtngửaconbêđểchouốngthuốcvàhầunhưngười takhôngthểghìmđượcchânnógiãyđạpvàkhôngthểbưngmiệngnólạiđểkhỏibuộtranhữngâmthanh khó hiểu kèm với những cú cào cấu và nhổ nước bọtmà theo nhưnhữngngườiAnh-điêngthìđólànhữnglờitụctằnnhấtcóthểnhậnratrongngônngữthổdân.Khibiếtđiềuđó,Úrsulaphảidùngđếncảđònroitronglúcchocôbéuốngthuốc.Sẽchẳngbaogiờxácđịnhđượcbộtđạihoànghaynhũngchiếcroida,hoặccảhaithứcùngphốihợplàcáiphươngthuốcđưađếnhiệunghiệm,nhưngthựctếchothấyrằngtrongít tuần,Rebecađãbắtđầucónhữngdấuhiệuchứngtỏcôbéđangkhỏibệnh.Rebecathamgiacáctrò chơi củaArcadio vàAmaranta là nhữngđứa trẻ đón nhận cô nhưđónnhậnmộtngườichịcả,vàcôănrấtngonmiệngbởibiếtsửdụngthànhthạocácđồdùngănuống.CôbécũngnhanhchóngchứngtỏrằngmìnhnóitiếngTâyBanNhacũnglưuloátnhưnóitiếngcủanhữngngườiAnh-điêng,rằngcôcókhảnăngthíchhợpvớicôngviệcchântay.Côbéháttheonhạcvalsedođồnghồphátravớilờicarấthaydochínhcôứngkhẩu.Chẳngbaolâucôđượcnhận làmột thànhviênnữacủagiađình.Úrsulayêumếncôhơncảchính các con mình và cô bé gọi Amaranta và Arcadio là các em, gọiAurelianolàchú,gọiJoséArcadioBuendíalàông.VậylàcuốicùngcôbérấtxứngđángmangtênRebecaBuendía,mộtcáitênduynhấtcủacôvàcôkiêuhãnhmangnótrongsuốtcuộcđờimìnhchođếnhơithởcuốicùng.

Cómộtđêm,ấylàvàothờikỳRebecachữakhỏitậtănđấtvàđượcđưavàongủcùngphòngvớinhữngđứatrẻkhác,côgáiAnh-điêngvẫnthườngngủchungphòngvớichúngbỗngnhiênthứcgiấcvànghethấycótiếngđộngkhácthường.CôgáithảngthốtngồidậycứnghĩrằngcóconvậtnàođóđãchuivàophòngvàlúcấycôtanhìnthấyRebecangồitrênghếxíchđuđangmútngóntayvớiđôimắtsángnhưmắtmèotrongđêmđen.Hoảnghốttrướccănbệnhnguyhiểm,lolắngchonỗibấthạnhcủasốphậnmình,Visitaciónnhậnratrongđôimắtấynhữngtriệuchứngcủamộtthứbệnhmàsựđedọacủanóđãbuộchọ,côvàemtraicô,mãimãiphảivĩnhbiệtcáivươngquốclâu đời, nơi họ từng là công chúa và hoàng tử.Đó là bệnh dịchmất ngủ.Cataure,emtraicủaVisitación,đêmấyđãbỏtrốnkhỏinhà.Bàchịanhởlạibởi vì trái tim địnhmệnh của chị đã chỉ cho chị biết rằng thứ bệnh nguyhiểmchếtngườiấysẽbằngmọicáchtheoriếtchịđếntậncùngtrờicuốiđất.Khôngmột ai hiểuđượcnỗi lo lắng củaVisitación. “Nếu chúng ta khôngngủđượcthìcàngtốt”,JoséArcadioBuendíavuivẻnói,“nhưthếcuộcsốngsẽcàngcóíchđốivớichúngtahơn”.NhưngcôgáiAnh-điêngđãgiảithíchcho họ rằng điều đáng sợ nhất của bệnhmất ngủ không phải là khả năngkhôngthểngủđược,bởivìcơthểtakhôngcảmthấymệtmỏi,màlàvìnếu

khôngchạychữakịpthời,nhấtđịnhsẽdẫntớibệnhcònnguykịchhơn,đólàbệnhmấttrínhớ.Nghĩalàkhibệnhnhânđãquenvớitrạngtháimấtngủthìnhữngkýứctuổithơsẽbịxóakhỏitríthớcủaanhta,sauđóđếntênvàýnghĩacủacácsựvật,rồicuốicùngđếnlượtbảnthểcủaconngườivàhơnnữangaycảýthứcvềchínhbảnthânmình,đềubịxóakhỏitrínhớcủaanhtađểrồitấtcảđềuchìmđắmtrongtrạngtháiđầnđộnchưatừngcótrongquákhứ.JoséArcadioBuendíacảmthấychếtcườiđược,đãnhậnxétrằngcôgáiđangnóivềmộttrongnhữngthứbệnhdothóimêtíncủanhữngngườiAnh-điêngphíara.Song,Úrsula,đểđềphòng,đãcẩnthậncáchlyRebecakhỏiđámtrẻ.MấytuầnsauđókhinỗilolắngcủaVisitaciónlắngdịuxuốngthìJoséArcadioBuendíatrảiquamộtđêmtrằntrọctrêngiườngkhôngtàinàongủđược.Úrsula,lúcấycũngđãthứcgiấc,hỏiônglàmsaovậyvàôngđãtrảlờibà:“LạimộtlầnnữatôinghĩđếnPrudencioAguilar,bàạ”.Cảhaivợchồngđềukhôngngủlấymộtphútnhưngngàyhômsauhọđềuthấykhỏemạnhđếnmứcquênluôncáiđêmmấtngủ.Vàogiờăncơmtrưa,Aurelianothảngthốtkểrằngcậuvẫnthấykhỏemạnhmặcdùđêmquathứcsuốtđểmạvàngchiếccặptóc,mộttặngphẩmcậunghĩsẽtặngmẹnhânngàysinhcủabà.Khôngmộtaitronggiađìnhtỏralolắngchomãitớingàythứba,vàogiờđingủhọvẫnkhôngcảmthấybuồnngủ,vàchỉđến lúcấymọingườimớivỡnhẽrằngđãhơnnămmươigiờliềnhọkhônghềchợpmắt.-Bọntrẻconcũng tỉnhnhưsáo, -côgáiAnh-điêngnóivớiniềm tinchắcvàođịnhmệnhkhôngsao tránhkhỏi. -Mộtkhibệnhdịch lâyđến thì chẳngmộtaithoátđượccả.Quảnhiênbệnhmấtngủđãlantràntớiđây.Úrsulanhờhọcmẹmìnhmàbiếtđượcmộtsốcâycótácdụngchữalànhbệnh,đãvòlácâyphụtửlấynướcchotấtcảmọingườiuốngnhưngkhôngcônghiệu,khôngmột ai ngủđượcmà trái lại cảngàyhômđómọingườiđềumơ trongkhithức.Trong trạng thái tỉnh táomàmơmàngấy,khôngnhữngngười tachỉnhìnthấynhữngbónghìnhtrongchínhgiấcmơcủamìnhmàcònnhìnthấycảnhữngbónghìnhtronggiấcmơcủangườikhác.Cứnhưthểnhànàyđôngnghịtkháchkhứa.Ngồi trênchiếcghếxíchđuđặtở trongxóbếp,Rebecamơthấymộtngườiđànôngrấtgiốngnó,mặcbộđồlanhtrắng,nơicổgàimộtchiếccúcvàng,mangđếnchonómộtcànhhoahồng.Mộtngườiphụnữcóđôibàntaynuộtnàđibênôngđãngắtmộtbônghồng,rồicàilênmáitóccôbé.ÚrsulahiểurằngđólàchamẹcủaRebeca,nhưngdẫurằngđãcốsứcđểnhậnmặtbàvẫnphảithừanhậnrằngchưabaogiờnhìnthấyhọ.Trongkhiđó,domộtsơsuấtđángtiếcmàJoséArcadioBuendíasẽchẳngbaogiờtha thứchomình:nhữngchiếckẹonặnhìnhcongiốngsảnxuất trongnhànàyvẫntiếptụcđượcmangrachợbán.Trẻconvàngườilớnthíchthúmútnhữngchiếckẹohìnhcongàbéomàuxanhđãnhiễmbệnhmấtngủ,nhữngconcámàuhồngđãnhiễmbệnhmấtngủ,nhữngchúngựaconmàuvàngđãnhiễmbệnhmấtngủ,dođóbuổibìnhminhngàythứhaiđãbắtgặpcảlàng

đangthức.Đầutiênkhôngmộtaihốthoảng.Tráilại,tấtcảđềuvuisướngvìkhôngngủđược,bởilúcđócórấtnhiềuviệccầnphảilàmđếnmứchầunhưhọkhôngcóđủthờigian.Họlàmlụngquánhiềudođólậptứcchẳngcòngìđểlàmvàvàolúcbagiờsángtấtcảđềukhoanhtayngồiđếmtừngnốtnhạcvalsevanglêntừnhữngchiếcđồnghồ.Nhữngngườimuốnngủ,khôngvìhọcảm thấymệtmỏimà chỉ vì nhớ giấc ngủ thường ngày thôi, đã phải vậndụng hết các phương thức cần thiết để gọi giấc ngủ đến vớimình, nhưngthảyđềuvôhiệu.Họtụtậplạiđểchuyệnphiếmkhônghềngừngnghỉ,đểlặpđilặplạichỉmộtcâuchuyệngâycườitronghànggiờvàhànggiờliền,đểlàmchomọingườitứcphátđiênlênvớicâuchuyệnvềcongàCaponvốnlàmột tròchơikhôngbaogiờkết thúc, trongđóngườikểchuyệnhỏicácvịmuốntôikểchuyệncongàCaponkhôngvàkhingườinghetrảlờirằng.cóthìngườikểchuyệnnóirằngôngtakhôngyêucầubảorằngcómàrằngcácvịmuốntôikểchuyệncongàCaponkhôngvàkhingườinghetrảlờirằngkhôngthìngườikểchuyệnnóiôngtakhôngyêucầutrảlờirằngkhôngmàrằngcácvịcómuốntôikểchuyệncongàCaponchăngvàkhingườingheimlặngthìôngtanóiôngtakhôngyêucầuimlặngmàrằngcóphảicácvịmuốn tôikểchuyệncongàCaponvàkhôngmộtaicó thểbỏđiđượcbởingườikểchuyệnsẽnóirằngôngtakhôngyêucầubỏđimàrằngphảichăngcácvịmuốntôikểchuyệncongàCapon,rồicứnhưthếlặpđilặplạitrongcáivòngluẩnquẩnkéosuốtnhữngđêmdài.

KhiJoséArcadioBuendíanhậnrabệnhdịchđãlâylankhắplàng,ôngliềnhọpcácchủhộlạiđểgiảithíchvềbệnhmấtngủtheođúngnhưhiểubiếtcủamình.Cácchủhộđềuthốngnhấtsửdụngbiệnphápcầnthiếtđểngănchặntaiươngnàykhỏitrànlansangcáccưdânkhácởvùngđầmlầy.Thếlàngười ta tháo khỏi cổ dê những quả chuông nhỏ mà những người Ả-rậpmangđếnđâyđổilấynhữngchúvẹtđuôidàirồiđểchúngởngaycổnglàngchuẩnbịchonhữngaikhôngthèmđểýtớinhữnglờikhuyên,nhữnglờivanxin tha thiết của người gác cổng mà cứ một mực xin vào thăm làngMacondo. Tất cả những người lạmặt đi lại trên các nẻo đườngMacondotrongthờigianấyđềuphảirungchuôngđểbáochonhữngngườibệnhbiếthọ làngườikhỏemạnh.Trong thờigianở lạiđây,bọnhọkhôngđượcănuống bất cứ thứ gì vì không còn nghi ngờ gì nữa dịch bệnh lây lan quađườngmiệng,vàhơnnữađồănthứcuốngđềuđãnhiễmbệnhmấtngủ.Bằnghìnhthứcnàybệnhdịchđãbịthuhẹplạitrongphạmvicủalàng.Biệnphápkiênquyếtấychínhlàbiệnphápdùngtrongthờikỳkiểmdịch,vànóđượcduy trì chođếnngày tình trạngmấtngủđượcxemnhư làmộthiện tượngbìnhthườngvàcuộcsốngđượctổchứcsaochocôngviệclàmănlấylạinhịpđiệuvốncócủanóvàkhôngmộtaiphảibậntâmtớiviệcđingủ,coiđónhưmộtthóiquenvôtíchsự.Aurelianolàngườiđầutiêntìmrabiệnphápchống

lạibệnhgiảmtrínhớ.Ngẫunhiênmàcậutìmrathôi.Vìlàngườimấtngủlâungàynhấttronglàng,cậuđãhọctậpđểcóđượctrìnhđộtinhxảotrongnghềkimhoàn.Cómộthômcậuđangtìmchiếcđenhỏđểdátmỏngkimloạivàbỗngnhiêncậuquênnó.Chacậubảocậunógọilàtas.Aurelianoliềnlấygiấy viết chữ tas rồi đem tờ giấy ấy dán lên bệ đe.Như vậy cậu tin rằngtrongtươnglaimìnhsẽkhôngquêntênnónữa.Cậucũngkhôngngờrằngviệcquên tênnày làbiểuhiệnđầu tiêncủabệnhđãng trímàchỉcho rằngchẳngquađó làvì cáidụngcụấycó tên rấtkhónhớ.Nhưngsauđómấyhôm,cậupháthiệnrarằngbảnthânmìnhkhôngthểnhớnổitêncácdụngcụtrongphòngthínghiệm.Thếlàcậuviếttênchúnglêntừngđồvậtmột,dođóchỉcầnđọctênlàđãcóthểnhậnbiếtđượcchúngrồi.KhichacậuđemnỗilolắngvềviệcôngquênhếtnhữngkỷniệmsâusắctừthờiấuthơkểchocậunghethìAurelianođãgiảithíchphươngphápcủamìnhchochahiểu,vàJoséArcadioBuendía liềnápdụngphươngphápnàychomọingười trongnhà,sauđóchotấtcảdânlàng.Lấycànhbàihươngđãchấmmực,ôngviếtlêntừngvậtthểtêncủanó:bàn,ghế,đồnghồ,cửa,tường,giường,chảorán.Rồiôngravườnviếtlêntừngconvậtvàtừngcâymột:bòcái,dêđực,lợnđực,gàmái,sắn,khoaisọ,chuốimắm.Dotìmhiểunhữngkhảnăngvôhạncủabệnhđãngtrí,dầndầnôngnhậnthấyrằngcóthểđếnmộtngàynàođóquaconchữngườitasẽnhậnracácsựvậtnhưngsẽkhôngnhớđượccôngdụngcủachúngtrongđờisống.Vậylàcầnphảiviếtchorõrànghơn.TấmbảngviếttreotrêncổconbòcáilàmộtbằngchứngtiêubiểuchohìnhthứcdânchúngMacondođãsửdụngđểchốnglạibệnhđãngtrí.Đâylàconbòcái,tấtcảcácbuổisángcầnphảivắtsữavàđốivớisữacầnphảiđunsôilênđểphavớicàphêvàlàmcàphêsữa.Nhưvậydânlàngcứsốngtrongmộtthựctạitrơnchuồichuộikhôngthểkhắcvàotrínhớ,đượcnhậnbắtthoángquabởinhữngtừghitrêngiấynhưngnósẽbiếnđikhingườitaquênmấtýnghĩacủacác từ.Ngayởcổngvào làngMacondo,một tấmbiểnđượcdựng lênviết:Macondovàtrênconđườngtrungtâmcủalàngcũngdựnglênmộttấmbiểncòntohơnnữađề“Thượngđếtồntại”.Đểghinhớcácđồvậtcũngnhưcácloạitìnhcảmcủaconngười,trongcácnhàcũngcótreocácbảngđềtêntừngđồvậtvàtừngloạitìnhcảmmột.Nhưnghệthốngnhớấyđòihỏiquánhiềusựquansátvàquánhiềusựnỗ lựccủabộócđếnmứcrấtnhiềungườiđãphảiđầuhàngtrướcniềmvuicủamộtthếgiớitưởngtượng,đượcchínhhọbịaramàđốivớihọnólàmộtthếgiớiđểanủihơnlàmộtthếgiớiđểhànhđộng.PilarTerneralàngườiđónggópnhiềucôngsứchơnvàoviệcphổbiếntròphỉnhphờnàykhithịcảmnhậnđượccáchđọcquákhứtrongnhữnglábài cũng như trước đây qua chúng thị đọc tương lai. Bằng thủ thuật nàynhữngngườimấtngủbắt đầu sống trongmột thếgiớiđượcxâydựngbởinhữnghìnhảnhmơhồkhôngxáctíntrongnhữnglábài,lànơiôngbốnhớlạihầunhưmìnhlàmộtngườiđànôngrámnắngvừađếnđâyvàođầutháng

tưvàbàmẹnhớlạimìnhgầnnhưmộtngườiđànbàtrẻtócđentuyền,cònđeonhãnvàngtrênbàntaytrái,vàlànơimộtngàysinhnhíchgắnlạidườngnhưmớivừahômthứbacònvăngvẳngtiếngchimchiềnchiệnhóttrêncâynguyệtquế.

Bị thất bại trước những thủ thuật có tính chất an ủi ấy, José ArcadioBuendíađãquyếtchílàmmộtcáimáynhớôngtừngaoướcđểnhớnhữngphátminhkìdiệucủanhữngngườidigan.Vàotấtcảcácbuổisángcáimáyấyphảicókhảnăngduyệtlạitoànbộnhữnghiểubiếtthuđượctrongcuộcsốngkể từđầuchođếncuối.Ông tưởng tượngnógiốngnhưmộtcuốn từđiểntựquaytrònmàmộtngườingồiởtrục,nhờmộtchiếctayquay,cóthểkhiếnchonhữngtrithứcvềđờisốngsẽlầnlượthiệnrangaytrướcmắthọchỉ trong ít giờ đồng hồ.Ông đã viết đượcmột vạn bốn nghìn cái phích.Cũngchínhlúcấytrênđườngtừđầmlầyvàolàng,xuấthiệnmộtcụgiàquáidịtaycầmmộtquảchuôngnhỏrunglênnhữngâmthanhbuồnbuồncủakẻngáingủ,vaivácmộtva licăngphồngcóđai thừngchằngbuộccẩn thận,đẩymộtchiếcxenhỏphủkínnhữngmụnvảithâm.CụđithẳngđếnnhàJoséArcadioBuendía.Khimở cửa cho cụ,Visitación không nhận ra cụ và cônghĩrằngcụgiàđếnđâyđịnhbánthứgìmàkhôngbiếtrằngkhôngthểbánđượcbấtcửthứgìởcáilàngđangghìmtrongbệnhđãngtríkhủngkhiếpvôphươngcứuchữanày.Đólàmộtcụgiàcaotuổilắm.Mặcdùtiếngnóicủacụthềuthàođứtquãng,bàntaycụrunlẩybẩynhưkhôngthừanhậnsựtồntạicủacácvậtthểnhưngrõràngcụlàngườiđếntừmiềnđấtngườitavẫncóthể ngủ được và nhớ được. José Arcadio Buendía bắt gặp cụ ngồi trongphòngkhách;tayquạtchiếcmũráchđãválại,mắtđangmảiđọcnhữngtờgiấyviếtchữdántrêncácbứctường.Ôngcungkínhchàocụđểkhỏithấtlễvìsợrằngđólàmộtngườiquenlâungàykhônggặplạivàhiệngiờôngchưanhậnra.Nhưngvịkháchđãnhậnraôngkhôngthànhtâm.Cụcảmthấymìnhbịchủnhàquênnhưngđókhôngphảilàsựlãngquêndovôtâmmàlàmộtsựlãngquênquáiácvàvôphươngcứuchữadokhôngthểtậptrungtrínhớđược,mộtsựlãngquêncụtừngbiếtrấtrõbởivìđóchínhlàsựlãngquêncủacáichết.Cụmởchiếcvalichậtníchnhữngthứkhôngthiếuđược,rồicụlấy ramột chiếc túi dựng các chai lọ.Cụ cho JoséArcadioBuendía uốngtuộtthứnướccómùidễchịuvàlậptứctrongtrínhớcủaôngbừngsáng.Mắtôngnhòađivìlệtrướckhiôngkịpnhìnramìnhđangởtrongcănphòngbừabãinhữngđồvậtbịviết tên, trướckhiôngkípcảmthấyhổ thẹnvìnhữngđiều ngungốc được viết trên tườngvới tất cả lòng thành kính và hơn thếnữa,trướckhiôngnhậnrangườimớiđếntrongánhsángtươihửngcủaniềmvui.Ngườiđó làMelquíades.TronglúcMacondomởhộiănmừngtrínhớbìnhphục thì JoséArcadioBuendíavàMelquíadesđánhbóng tìnhbạncũcủahọlâunaybịthờigianphủbụi.Ngườidiganquyếtđịnhởlạilàngnày.

Đúnglàcụởtrongcõichếtvàđãchạytrốnvềđâyvìkhôngchịunổinỗicôđơn.Bịbộtộcmìnhruồngbỏ,bịtướcmấtnănglựcsiêuphàm,tấtcảnhữngthứđónhưmộtsựtrừngphạtđốivớilòngtrungthànhcủacụtrướccuộcđời,cụđãquyết chí chạy trốnđếnđây,mộtxóxỉnhcủa thếgiớimà thẩnchếtchưa phát hiện ra và cụ hiến thân cho nghề chụp ảnh Daguerre[14]. JoséArcadioBuendíachưabaogiờnghenóivềphátminhnày.Nhưngkhiôngnhìn thấychínhmìnhvàgiađìnhmìnhvớigiây lútđờiđờihiệnhình trênmộttấmkimloạióngánh,thìôngđứngthẩnngườira.Vẫncònlạimộtbứcảnh trên tấm kim loại đã hoen rỉ thuộc thời kỳ ấy cho thấy JoséArcadioBuendíaxuấthiệnvớimái tócxoănđiểmsương,mộtchiếccúcđồngđóngkíncổcồnáosơmi,vàvớivẻnghiêmtrangđầysợsệtkhiếnchoÚrsulacườingặtnghẽomàmiêutảôngnhư“mộttướngquânđanghãihùng”.Quảnhiênlà José Arcadio Buendía đang hoảng hốt trong buổi sáng tháng chạp khingườitachụpảnh,bởivilúcấyôngnghĩrằngdânchúngsẽmấtdầnđitheogiâyphúthìnhônghiệntrêntấmkimloại.Bởimộtsựđảolộnkìdịcủathóiquen,Úrsulalàngườiđãkhiếnôngnẩysinhýnghĩấycũngnhưbàlàngườiquênđinhữngmặccảmkhóchịutrướcđây,đãđồngýđểchoMelquíadesởlại trong nhàmìnhmặc dù chẳng bao giờ cho phép ông chụp ảnh bà bởi(theođúngnhưlờibà)bàkhôngmuốncửtồntạinhưthếđểgiễucáccháumình.

Buổisángấybàmặcđẹpđếnthămđámtrẻ,thoaphấnchochúngrồichomỗiđứauốngmộtthìacháotủyđểchúngcóthểđứngyênkhôngnhúcnhíchtronghaiphútđồnghồtrướcmáychụpảnhcủaMelquíades.TrongbứcảnhDaguerrechụptoàngiađìnhđãmấttừlâu,Aurelianomặcđồdạđenđứnggiữa)AmarantavàRebeca.Cậumangvẻbuồnbuồnvàđôimắtnhìnsắcsảomànhiềunămsaunàykhiđứngtrướcđộihànhhìnhchúngvẫnnguyênvẹn,nhữnglúcđócậuvẫnchưacóđượcdựcảmvềsốphậnmình.Cậuđãlàmộtthợkimhoàn lànhnghềđượccảvùngngưỡngmộ.Trongxưởng thủcôngđượcđặtcùngvớiphòngthínghiệmồnĩcủaMelquíades,dườngnhưcậuđãchạytrốnvàomộtthờiđạikhácđểlàmviệcđếnmứckhôngcònnghethấytiếngcậuthở; trongkhiđóchacậuvàMelquíades lớntiếngtranhluậnvớinhau về những lời tiên tri của Nostradamus. Những lời ấy vang lên giữanhữngtiếngvachạmcủabìnhvàcốcđựngcácdungdịch,vànỗibấthạnhcủaaxitđổvàmuốibạcbịrơivãitừnglúctừnglúcdonhữngcúđộngcùitayvà trượtchângâynên.Sự toàn tâm toàn sứchiếndângchocôngviệc, cáiquanniệmđúngđắnhướngdẫnmọihứngthúcủacậu,đãchophépcậutrongmộtthờigianngắnthuđượckhoảntiềnlớnhơnkhoảntiềncủaÚrsulathuđượcnhờnhữngchiếckẹonặnhìnhcongiốngrấtngonlành,nhưngcảbàndânthiênhạaiaicũnglấylàmlạrằngtuycậuđãlàmộtngườiđànôngthựcthụ thếmàvẫn chưabiết đếnđànbà.Thực tình cậuvẫn chưahề cùng ai.

Mấythángsauđó,cụFrancisco-ConNgười,mộtkháchgianghồgầnhaitrămtuổivẫnthườngqualạiMacondođểphổbiếncácbàihátdochínhcụđặtra,đãtrởlạilàng.Trongcácbàihátnày,cụFrancisco-ConNgườikểlạitường tận nhữngđiều xảy ra ở các đàng tronghành trình củamình, kể từlàngManauređếncáchangcùngngõhẻmthuộcvùngđầmlầy,vậylànếuaimuốnnhắngửiđiềugìhoặcmuốnloanbáomộtsựkiệnnàođóthìcứviệctrảcụhaixuđểcụđưanóvàochươngtrìnhcủamình.NhờvậymàmộtđêmnọÚrsulanghecácbàihátcủacụvớihyvọngchúngsẽnóivềJoséArcadio,đã biết tin mẹ mình quá cố một cách ngẫu nhiên thôi. Cụ được gọi làFrancisco-ConNgườilàvìtrongmộtcuộcthihátđốiđápcụđãđánhbạiconquỉ,vả lạicũngkhôngmộtaibiết tên thậtcủacụ.Trong lúcdịchmấtngủhoànhhànhởlàngMacondo,cụlặnglẽbiếnmấtvàbâygiờkhôngmộtlờibáotrướccụlạicómặtởđâytrongcửahàngcủabácCatarino.Cảlàngđềukéođếnnghecụđểxemcógìmớixảyratrênthếgiớinày.Trongdịpnày,cùngđếnvớicụcòncómộtngườiđànbàbéomậpngồitrênghếxíchđuđượcbốnphuAnh-điêngkhiêngvàđượcmộtcôgáidalaivẻcôđơncầmôchenắngcho.ĐêmấyAurelianođếncửahàngbácCatarino.Cậu thấy cụFrancisco-ConNgười,nhưmộtconkỳnhônghóađá,ngồigiữađámngườitòmòđangnghecụkểtích…Vớigiọnghátthềuthàođượccâyđànphongcầmcũkỹđệm,câyđànnàycụđượcngàiWalterRaleigh[15]tặngchoởđảoGuiana.Cụhátđểkểlểcáctintức,trongkhiđóđôibànchânto,thô,nứtnẻbởiphảicuốcbộquacácmỏdiêmsinh,cùnggiậmliênhồiđểđánhnhịp.MụTúbàngồitrênghếxíchđu,tayphephẩyquạtởtrướccửaphíacuốiphòngnơicómộtsốngườiđànôngvàora.Vớibônghồngnỉgiắttrênmangtai,bácCatarinobánnhữngcốcnướcGuarapo[16]-gầntừngngườimộtđặttaymìnhlênngườihọvàođúngcáichỗkhôngnên.Đêmvềkhuya,nóngbứckhôngthểchịuđược.Aurelianongồinghetintứcchođếnhếtchươngtrìnhmàvẫnkhôngthấyđiềugìbổíchđốivớigiađìnhmình.ĐanglúccậusửasoạnđểvềnhàthìmụTúbàchỉtayrahiệu,bảocậu:-Cậucũngvàođi,-mụnói,-chỉtốnkémcóhaihàothôi!Aurelianobỏđồnghaihàovàocáiđĩamụkẹpnơibẹnrồibướcvàophòngmàkhôngbiếtđểlàmgì.Côbédalaiđangtrầntruồng nằm trên giường với đôi vú hệt như vú chó. Đêm ấy trước lúcAurelianovàođãcósáumươibangườiđànôngquaphòngnàyrồi.Khôngkhítrongphòng,vìđãcóquánhiềungườiqualạivàbịngàotrongmồhôivàhơi thở, bắt đầu đông đặc lại nhuyễn thành bùn. Cô bé lột chiếc ga trảigiườngướtsũngvànhờAurelianocầmhộmộtđầu.Nónặngchìnhchịch.Haingườivặnhaiđầuvắt tấmvải trảigiườngchođếnkhikiệtnước.Haingườilậtnghiêngchiếcgiường,mồhôidòngdòngchảyvềphíanghiêngđểrơixuốngsànnhà.Aurelianokhaokhátmongmỏicôngviệcnàysẽkhôngbaogiờkếtthúc.Vềmặtlýthuyếtcậuđãbiếtnghệthuậtlàmtình,nhưngvì

gốiđãmỏinênkhôngthểđứngthẳngđược,vàmặcdùdamìnhđãnổigaigàvànónghầmhậpcậuvẫnkhôngthểkìmđượcnhữngcútrungtiệnđangđòihỏimauchóngđượcthoátrangoài.Khisửasangxonggiườngđệm,côbélệnhchocậucởiquầnáo, thìcậungờnghệchgiải thích:“Người tabảotôivào.Ngườitabảotôihãybỏhaihàovàođĩađựngtiềnvàkhôngđượcchậmtrễ”.Côgáihiểuđượcnỗi lo lắngcủacậu.“Nếunhưanhbỏthêmhaihàonữaởcửara,anhcóthểởlạithêmítphútnữa”,côdịudàngnói.Aurelianocởiquầnáo,vẻkhổsởvìxấuhổ,khôngtàinàorũbỏđượcýnghĩchorằngcáithânxáclõalồcủamìnhsẽkhôngđịchnổicáithânxáccườngtrángcủaônganhmình.Mặcchocôgáicốgắngkhêugợi,cậuvẫncảmthấyđơnđộc,đơnđộcđếnkhủngkhiếp.“Tôisẽbỏthêmhaihàonữa”vớigiọngchánnảncậunóithế.Côbélặnglẽcảmơncậu.Lưngcôbéđỏlừnglựng.Dacôbọclấyxươngđểlộtừngcáixươngsườnmộtvàhơithởcủacôgấpgáprốiloạnđầyvẻmệtmỏi.Hainămtrướcđây,ởmột làngxatítmù,côbéngủquênkhôngtắtngọnđènnếnvàkhichoàngtỉnhdậycôđãởngaycạnhlửacháy.Cáingôinhànơicôsốngvớibànội,vốnlàngườinuôicôtừtấmbé,đãbiếnthànhtrotàn.Từđótrởđi,ngườibàmangcôbéđihếtlàngnàysanglàngkhác,bắtcôphảingủvớiđànôngvớigiáhaihàomộtlầnđểcómộtsốvốnngõhầubùlạitoànbộgiátrịngôinhàbịcháy.Theonhữngtínhtoáncủacôgái,thìcôcònthiếuhơnmườinămmàđêmnàocũngphảihiếnthânchođủsốbảymươithằngđànông,bởivìngoàisốtiềnphảitrảchobànội,côcònphảikiếmđủtiềnđểtrangtrảichoviệcđilại,choviệcănuốngcủahaibàcháu, và tiền công cho nhữngngườiAnh-điêng khiêng chiếc ghế xích đu.KhimụTúbàgõcửalầnthứhai,Aurelianorakhỏiphòngmàvẫnchưakịphànhsự,đauđớnđếnmuốnkhóclênđược.Đêmấy,cậukhôngngủ,chỉnghĩđếncôgái trong tìnhcảmvừayêuvừa thươnghại.Cậucảmthấyvừayêuthươnglạivừamuốnchechởcôgái.Đólàthứtìnhcảmdadiếtkhôngthểdừngđược.Vàolúctrờirạngsáng,ngườimệtrãrờivìmấtngủvàvìsốt,cậuquyếtđịnhmộtquyếtđịnhlànhmạnh,sẽcướicôgáiđểgiảiphóngcôkhỏisựcaiquảncủangườibàvàđểcùngcôhưởngtrọnnhữngđêmhoanlạcmàcô vẫn thường phải chia sẻ cho bảymươi thằng đàn ông.Nhưng, vào lúcmườigiờsáng,khicậuđếncửahàngbácCatarinothìcôgáiđãđikhỏilàng.ThờigianxoadịudầnýđịnhngâythơcủaAurelianonhưngnólạikhắcsâuthêmmặccảmvềsựthấtbạicủamình.Cậutrốnvàocôngviệc.Cậuquyếtchíởvậymộtđờiđểchônvùiýnghĩhổthẹntựchomìnhlàđồvôtíchsự.TrongkhiđóMelquíadesđãlàmxongcôngviệcghilêncáctấmphimcủamìnhtấtcảnhữnggìcóthểghihìnhởlàngMacondovàcụđãbỏmặcbuồngtối cho những saymê của JoséArcadioBuendía, người đã quyết định sửdụngnóđểgiànhlấymộtthínghiệmkhoahọcvềsựtồntạicủaThượngđế.Bằngmộtquá trìnhphức tạp trìnhbàynhữngbứcảnhchụpđượcởnhữngđịađiểmkhácnhautrongnhà,ôngtinchắcrằngsớmhaymuộnsẽcómột

tấmảnhThượngđế,nếuquảthậtThượngđếtồntại,rồicùngmộtlúcsẽkếtliễu tấtcảnhữngphỏngđoánvềsựhiệnhữucủaNgười.Melquíadesngàymộtnghiêncứusâunhững lời thuyếtgiảngcủaNostradamus.Cụ làmviệcchođếnchiềutối,phátngộttrongchiếcáonỉkhoácngoàiđãbạcmàu,vớiđôi bàn tay chim sẻ nhỏ xíu củamìnhmà những chiếc nhẫn đeo trên cácngóntayđãmấtvẻsángbóngcủacácthờitrướcđây,cụvẽnguệchngoạclênnhữngtờgiấy.CómộtđêmcụtưởngrằngmìnhđãbắtgặpđượcmộtlờitiêntrivềtươnglaicủalàngMacondo.Nócóthểsẽlàmộtthànhphốsángrựcrỡ,vớinhữngtòanhàphalêđồsộ,lànơisẽkhôngcònmộtdấutíchnàocủadòngdõinhàBuendía.“Đólàmộtsựnhầmlẫn”,JoséArcadioBuendíanổigiậnnói.“Đókhôngphảilànhữngtòanhàphalê,màlànhữngtòanhàlàmbằngnướcđá,nhưchínhtôiđãthấytrongmộng,vàchodùhàngbaonhiêuthếkỷsau,luônluônvàlúcnàocũngvẫncómộtBuendía”.Trongngôinhàquáigởấy,Úrsulalàngườicốgắngduytrìkhôngkhíbìnhthườngnhờviệckhuếchtrươngnghềbuônbánnhữngchiếckẹonặnhìnhcongiống,vớimộtlònướngbánhtrongmộtđêmđãsảnxuấtrahàngsọt,hàngsọtbánhmì,vàhànglônhữngchiếcbánhpudding,bánhtrửng,bánhbíchquimàchỉtrongvòngvàigiờđồnghồchúngđãtảnmácđikhắpcácnẻođườngmònthuộcmiềnđầmlầy.Dùtớituổiđượcquyềnnghỉngơi,nhưngbàlạihoạtbáthơn.Quábậnrộntrongcáccôngviệcsinhnhiềulợiấy,đếnmứctrongmộtbuổichiềunọkhicôgáiAnh-điênggiúpbàngàomậtvàobột,bàđãnhìnrasânvàbắtgặphaithiếunữlạ,xinhđẹpđangngồithêubênkhungthêudướiánhhoànghôn.ĐólàRebecavàAmaranta.Họvừađoạntangbàngoại,mộtcáitangđượchọkiêntrìđểtrởtrongbanămròngvàgiờđâybộquầnáomàusặcsỡdườngnhưđãđặthọvàomộtvịtrímớitrongcuộcđời.Hoàntoàntráivớinhữnggìcóthểchờđợicôtrongtươnglai,Rebecalàcôgáiđẹpnhất.Côcónướcdatrắngnhưngócần,đôimắttovàsâuthẳm,đôibàntaykhéoléodường như đang dệt những sợi chỉ vô hình trên một bức thảm thêu.Amaranta,côgáibéhơn,tuycókémphầnduyêndángtíchút,nhưnglạicóvẻcaonhãtựnhiên,mộtsựthanhthảnnộitâmcủabàngoạiđãquácố.Bêncạnh hai cô gái là Arcadio. Mặc dù đã có được sức vóc của cha mình,Arcadiovẫnlàmộtchúnhóccon.CậuquyếtđịnhhọcnghềkimhoàndướisựhướngdẫncủaAureliano,ngườingoàiviệcdạynghềcòndạychúbéhọcđọcvàviết.NgaylậptứcÚrsulanhậnrarằngnhàbàrồisẽchậtchội,rằngconcáicủabàđãđếntuổidựngvợgảchồngvàsẽcócon,dothiếuchỗởchúngsẽbuộcphảilytán.Vậylàbàmócsốtiềndànhdụmđượctrongnhiềunămlàmănvấtvả,giaokèohợpđồngvớicáckháchhàngcủamình,vàkhởicôngmởrộngngôinhà.Bàquyếtđịnhsẽxâyhaiphòngkháchtrongđócómộtphòngđầyđủtiệnnghivàthoángmáthơnđểdùngvàocôngviệchàngngày,mộtphòngănđủrộngkêchiếcbànăntovớimườihaichỗngồiđểgiađìnhvàkháchkhứacùngănmộtthể,chínphòngngủđềumởcửasổthôngra

sânvàmộthànhlangdàicóbaolơnđặtcácchậucâydươngxỉvàchậucâythuhảiđường,bênngoàilàmộtvườnhồngcheánhnắnggaygắtbuổibantrưa.Bàcũngquyếtđịnhphánhàbếpcũđểxâydựnghailòbánh;phếkhongôcũnơiPilarTernerađãxemhậuvậnchoJoséArcadioquanhữnglábàiđểxâymộtnhàkholớngấphailầnđủdựtrữlươngănchorấtnhiềunăm.Bàquyếtđịnhdựngmộtnhàtắmnamvàmộtnhàtắmnữvàởcuốisân,mộttàungựa lớn,một chuồnggà thưng lưới thép,một chuồngvắt sữabò,vàmộtchuồngchimmởrộngcửađónnhữngchúchimkhôngđườngkiếmăncóthểtùy thích đếnở.Được hàng chục thợmộc và thợ nề theo sau, như thể bànhiễmphảicơnsốtvàngcủachồngmình,Úrsulasắpxếpvịtríchoánhsángvàđường thônggió,phânchiacáckhoảngkhôngmàvẫnkhôngquêncácranhgiớicủachúng.Ngôinhàkhởithủycủacácbậcsángnghiệpbỗngchậtníchcưađụcvàvật liệuxâydựng,vànhữngngườicôngnhânmệtmỏivãmồhôiđangyêucầutấtcảnhữngngườikhácđừnglàmđảolộncácđồvậtmàkhônghaybiếtrằngchínhhọmớilànhữngngườiđanglàmđảolộnhếtthảy.Bọnhọphátđiênlênvìchiếctảiđựngxươngngườivớitiếngkêulộccộc,lộccộclộccộccứtheoriếthọđikhắpnơi.Trongquangcảnhkhóchịucứ phải thở hítmùi vôi nồng nặc vàmùi nhựa đường, khôngmột ai hiểuđượcvìsao từ trong lòngđất lạinổi lênmộtngôinhàkhôngchỉ lớnchưatừngthấytronglàng,màcònlàngôinhàhiếukháchvàmátmẻchưatừngcótrongkhắpvùngđầmlầynày.JoséArcadioBuendíanhữngtưởngsẽlàmchoThượngđếchítônphảigiậtmìnhtrướckhungcảnhnhiềuthayđổitolớnấy,lạilàngườihiểuđượcđiềuđóítnhất.KhingôinhàsắpsửahoànthànhthìÚrsulađãlôiôngrakhỏithếgiớimơmộngđểbáochoônghayrằngđãcólệnhbuộcbứctườngmặttiềncủamọinhàđềuphảiquétvôixanhchứkhôngđượcquétvôitrắngnhưdânlàngvốnưathích.Bàchìachoôngxemmảnhgiấyghicáimệnhlệnhchínhthứcấy.JoséArcadioBuendía,vẫnchưahiểuđiềubàvợmìnhnói,đangcốđọcchữký:-Ngườinàylàaivậy?-Ônghỏi.-Quanthanhtrađấy,-Úrsulabuồnbãtrảlời.-Ngườitađồnrằngôngấylàmộtnhàchứctráchmớidochínhphủpháitới.DonApolinarMoscote,Quanthanhtra,đãlặnglẽđếnlàngMacondo.NgàixuốngxevàởtrongkháchsạnJacobdomộttrongnhữngngườiẢ-rậpđầutiênđếnđâyđổiđồvậtlấyvẹtđuôi dài dựng nên. Ngày hôm sau ngài thuê luôn một phòng mở cửa rađườngchỉcáchnhàcủaBuendíahaiôphố.Ngàibàybiệnmộtchiếcbànvàmột chiếc ghếmua của Jacob, treo tấm quốc huy do ngài mang theo lêntườngvàtrêncửamộtchiếcbiểnđề:Quanthanhtra.Côngviệcđầutiêncủangàilàralệnhchocácnhàtronglàngphảiquétvôixanhđểmừngngàyđộclập. JoséArcadioBuendía, taycầmbảnsao tờ lệnh,bắtgặpngàingủ trưatrênchiếcvõngmắctrongmộtcănphòngbàybiệnvàtrangtrísơsài.“Ngàilàngườiđãviết tờgiấynày?”,ônghỏi.DonApolinarMoscote,mộtngườiđànôngchínchắn,vẻhútnhát,mặtđỏnhừ,đãtrảlờirằngđúngthế.“Nhân

danh cái gì mà ông viết nào?”, José Arcadio Buendía lại hỏi tiếp. DonApolinarMoscotetìmmộttờgiấycấttrongngănkéobànchìachoôngxem:“Tôi vừa được phong chức Quan thanh tra của làng này”. José ArcadioBuendíakhôngthèmnhìntờsắcphong,nói:-Ởlàngnày,chúngtôikhôngralệnhbằnggiấytờ-ôngnóivớivẻbìnhthản,-vàđểngàibiết luônmộtthể,chúngtôikhôngcầnbấtkỳmộtQuanthanhtranào,bởivìởđâychẳngcó gì đểmà phải thanh tra cả. Trước thái độ cứng rắn củaDonApolinarMoscote,ngườikhônglúcnàoto tiếng,JoséArcadioBuendíakể lại tườngtậncâuchuyệnhọđãxâydựnglàngnhưthếnào,chiaruộngđấtnhưthếnào,rồimởđườngnhưthếnào,mởmangcácnghềcầnchođờisốngvàsinhlợinhưthếnào,khônghềlàmphiềnlòngchínhphủvàcũngchưamộtaiđãlàmphiềndân làngnày.“Chúngtôisốngrấthiền lànhđếnmứclàngchúng tôichưahềcóngườichếtvìbệnhtậthayvìtuổigià”,ôngnói:“Ngàithấyđấylàngchúngtôivẫnchưacónghĩađịamà!”.Ôngkhônghềđaukhổvìchínhphủđãkhônggiúpđỡdânlàng.Tráilại,ônglấylàmvuilòngnhậnthấychođếnlúcnàychínhphủvẫnđểchodânlàngtiếptụcsốngnhưvậy,bởivìbọnhọkhôngtốncônghoàisứclậplàngđểchokẻkhácđếnlênmặtdạyhọphảilàmthếnàythếnọ.DonApolinarMoscotemặcchiếcáokhoácvảichéogo,màutrắngnhưmàuquần,khônglúcnàođểmấtcửchỉbìnhtĩnhcủamình.-Vậylànếunhưngàimuốnởlạiđây,nhưnhữngcưdânbìnhthườngkhác,ngài sẽ được đón tiếp nồng hậu, - JoséArcadioBuendía kết thúc, - bằngkhông,nếunhưngàiđếnđểgây rốibuộcdân làngphảiquétvôixanh lêntườngnhàthìngàicóthểthuxếphànhlývàcútvềnơingàikhởihành.Bởivì,nhàtôiphảitrắngnhưmộtconbồcâu.DonApolinarMoscotetáingườiđi.Ngàigiậtlùimộtbước,nghiếnrănglạivớivẻsượngsùng,nói:-Tôibáochoôngbiếtrằngtôicóvũkhí.JoséArcadioBuendíakhôngbiếttựlúcnàocáisứctraitrángbẻgẫysừngtrâuđãdồnlênhếtđôitaymình.TúmlấyveáobôngApolinarMoscote,ôngxáchngài lênngangtầmmắtmình,nói:-Cáinàythìtalàm,-Ôngnói,-bởivìtamuốnxáchsốngnóvàđểkhỏiphảiânhậnsuốtđờivìphảixáchmộtxácchết.Cứthếxáchngàiđigiữađườngcáichođếnkhitaymỏiđểtuộtmấtveáo,ôngmớiđặtngàiđứngxuống.LúcđóQuanthanhtrađãởtrênconđườngngoàiđầmlầy.

Mộttuầnsau,ngàitrởlạimangtheosáungườilínhchânđất,ănmặcráchrưới,tấtcảđềumangsúnghỏamai,vàmộtchiếcxebòchởvợcùngbảycôcongáicủangài.Sauđóhaixebòchởgiườngghếbàntủ,rươnghòmvàcácdụng cụ nấu bếp cũng đến theo.Ngài để gia đình trọ tại khách sạn Jacobtrongkhitìmmuamộtngôinhàvàtiếptụcmởlạicôngsởcólínhgácbênngoài.CácbậcsángnghiệpcủalàngMacondosẵnsàngtốngkhứbọnngườixâmlượcđi.Cùngvớicáccontrailớncủamìnhhọđãkéođếnđểtiếpsứcchoquyết tâmcủaJoséArcadioBuendía.Nhưngôngphảnđốibởivì theo

nhưlờiônggiảithíchthìDonApolinarMoscoteđãtrởlạiđâycùngvớivợvàcáccongáingàivàđãlàđànôngthìkhôngnênlàmsượngmặtkẻkháctrướcmặtgiaquyếnhọ.Vậylàôngquyếtđịnhsẽgiảiquyếtcôngviệctheonhữngthểthứcêmđẹphơn.Aurelianođicùngông.Lúcnàycậuđãđểbộriađenvểnhlênởhaibênmépvàđãcógiọngnóisangsảngmàsaunàychúnglànhữngđặcđiểmkhiếncậunổibậtlêntrongchiếntranh.Khôngmangtheovũkhícũngkhôngtuânlệnhbọnlínhgác,chaconhọbướcthẳngvàocôngsởcủaQuanthanhtra.DonApolinarMoscotevẫnđiềmtĩnh.Ngàigiớithiệuvớihọhaicôcongáingẫunhiêncómặttạiđó.Amparo,mườisáutuổi,nướcdarámnắngnhưnướcdamẹcô,vàRemediosxấpxỉchíntuổi,mộtcôbékháukhỉnhvớinướcdatrắngngàvàđôimắtxanh.Cảhaiđềuduyêndángvàcónềnnếp.Cũngchớpnhoángnhưchaconhọbướcvào,trướckhiđượcchagiớithiệu,cáccôđãmangghếchokháchngồi.Songcảhaichaconđềuđứng.

-Tốtlắm?-JoséArcadioBuendíanói.-Ngàisẽởlạiđây,nhưngkhôngphải vì ngài đã có bọn lính canhmang súng hỏamai ấymà vì lòng kínhtrọngcủadânlàngđốivớibànhàvàcáccôgáiđây.DonApolinarMoscotehoangmang,nhưngJoséArcadioBuendíakhôngchongàicó thờigianđểđốiđáp:“Chúngtôichỉyêucầungàihaiđiềuthôi”,ôngnói:“Trướctiênhãyđểchomỗingườiđượctheosởthíchmìnhmàquétvôinhà.Thứhailàhãyđểchonhữngngườilínhđikhỏilàngngaylậptức.Chúngtôisẽđảmbảoanninh cho ngài”.Quan thanh tra xòe rộng bàn tay phải, giơ lên: - Lời hứadanhdựchứ?-Lờinóicủakẻthùđấy,-JoséArcadioBuendíanói.Nhưngvớigiọngcayđắngôngnóirõ:-Bởitôimuốnnóirõđểngàibiết:Ngàivàtôisẽtiếptụclàkẻthùcủanhau.Ngaybuổichiềuấy,bọnlínhđãphảibánxớiđi.Mấyngàysau,JoséArcadioBuendíađãtìmchogiađìnhQuanthanhtramột ngôi nhà. Tất cả đều sống thanh thản trong hòa bình, trừ Aureliano.HìnhảnhRemedios,côgáiútcủaQuanthanhtra,màcứtheotuổitácđểxétthìcôbéchỉđángtuổiconcậu,đãđọnglạitrongtâmkhảmlàmnhứcnhốithânxáccậu.Đólàmộtcảmgiáccótínhchấtcơhọcgiốngnhưmộtviênsỏilẫntronggiàylàmnhóiđauchânmỗikhiđi.

CHƯƠNG 4Mộtbuổikhiêuvũđượctổchứcđểănmừngngôinhàmớitrắngnhưmột

conbồcâu.ÚrsulatừngấpủýnghĩấyngaytừbuổichiềubàthấyRebecavàAmarantađãtrởthànhnhữngthiếunữvàhầunhưcóthểnóirằngcáilýdochủyếucủaviệcxâycấtnhàmớilàniềmkhaokhátmongmuốnchocáccôgái cómột chỗ tiếp khách xứng đáng.Trong khi tiến hành công việc xâydựnglạingôinhà,Úrsulavấtvảlàmlụngnhưmộttêntùkhổsaiđểkhôngmộttrởlựcnàocỏthểdìmtắtcáimụcđíchrựcrỡánhhàoquangấy.Dođótrướckhicáccôngviệcnàyhoànthành,bàđãgửimuasắmcácđồtrangtrívàđồănthứcđựng,toànlànhữngthứđắttiền.Trongsốđócómộtvậtkỳdiệu từng khiến cho cả làng ngạc nhiên và khiến cho tuổi trẻ phải sungsướng thích thú,đó là câyđàndươngcầm tựđộng.Người ta chở từngbộphận của nó đến.Những bộ phận này được để trongmấy chiếc thùng vàchúngđượcmoirakhỏithùngcùngvớibànghếgiườngtủsảnxuấttạiWien,gươngkính sảnxuấtởxứBohemia, bát đĩa doCông tyTâyẤn sảnxuất,khănphủbàncủaHàLanvàhàngloạtđèndầuvàđènnến,bìnhhoa,mànlụa in hoa treo tường và thảm trải nhà. Công ty nhập khẩu đã phái mộtchuyêngiangườiÝgiàukinhnghiệm,tênlàPietroCrespi,đếnnhàđểlắpvàchỉnhcâyđàndươngcầm tựđộng,đểdạycáchsửdụngchonhữngngườimuanóvànhấtlàdạyhọkhiêuvũtheoâmnhạchợpmốtthờiđạiđượcintrênsáucuộnbăng.

PietroCrespilàmộtthanhniêntrẻ,tóchung,mộtngườiđẹptrainhấtvàcóhọcvấnnhấtởMacondo, làmộtngười tự trọng trongcáchănmặcđếnmứcmặcchokhôngkhínónghầmhậpanhvẫnmặcbộquầnáobằnglụabósátngườivàmộtchiếcáokhoácngoàibằngdạ thâmdàycộp.Ngườixâmxấpmồhôi,cốgiữmộtkhoảngcách rõ rànggiữamìnhvớicácchủnhân,anhđãởlỳvàituầnliềntrongphòngđóngkíncửa,vớisựsaymêgiốnghệtsựsaymêcủaAurelianotrongxưởnglàmđồkimhoàn.Cómộtbuổisángnọ,khônghềmởcửa,khôngcầncầucứumộtnhânchứngthần thánhnào,anhđặtmộtbăngnhạclêncâyđàndươngcầmtựđộng,và thế làâmnhạctrong trẻo và du dương vang lên khiến cho những tiếng búa chát chúa vànhữngtiếngvachạmthườngxuyêncủacáctấmgỗbỗngngừngbặttrongcáithanhvắngđếnthảngthốt.Tấtcảmọingườivộiđổxôtớiphòngkhách.JoséArcadioBuendíahàohứnghẳn lênkhôngphảidovẻđẹphấpdẫncủaâmnhạcmàlàdocâyđàndươngcầmtựđộnggõ lấyphímđànvàôngđãđặtchiếcmáy ảnh củaMelquíades ở trong phòng khách với hy vọng sẽ chụpđượcbứcảnhngườichơinhạcvôhình.NgàyhômấynhạcsưngườiÝăntrưavớigiađình.RebecavàAmarantagiữnhiệmvụhầubàn,đềucócảmtìnhtrướccửchỉnhẹnhàngkhoanthaicủaconngườithanhtaoấytronglúc

đôibàntaydamáixanhkhôngđeonhẫncủaanhsửdụngthìamạtrênbànăn.Trongphòngchờănthôngvớiphòngkhách,PietroCrespidạyhaicôgáikhiêuvũ.Đánhnhịpbằngchiếcmáyđotiếtđiệu,anhdạyhọđưachânmàtay không chạm vào thân thể họ trong sự canh chừng rất đáng yêu củaÚrsula,ngườikhônglúcnàobỏđirangoàiphòngkháchtronglúccáccongáibàhọcnhảy.Trongnhữngngàyđó,PietroCrespimặcnhữngchiếcquắnđặcbiệt,mềmmạibósátlấycơthểvàđimộtđôigiàymúa.“Bàkhôngtộigìmàcứphải lolắngthế”,JoséArcadioBuendíanóivớivợ.“Cáianhchàngnàylàmộtgãáinamáinữthôi”.SongbàvẫnnhữngthôiviệccanhchừngmộtkhiviệchọckhiêuvũcủacáccongáichưaxongvàanhchàngngườiÝchưađikhỏiMacondo.Vậylàbàbắttayvàocôngviệcchuẩnbịngàyvui.Úrsula lên danh sách những người đượcmời tới dự tiệc, trong đó nhữngngười duy nhất được chọnmời là con cháu của các bậc sáng nghiệp làngMacondo, trừ gia đình Pilar Ternera mà lúc ấy đã có thêm hai đứa conhoang.Thựcrađó làmộtsự lựachọnđộcđáođượcquyếtđịnhbởinhữngtìnhcảmbạnbè,vìnhữngngười tượcchọnkhôngchỉ lànhữngngườibạnchícốtđốivớinhàJoséArcadioBuendíakểtừtrướckhitiếnhànhcuộcdicưđưatớisựrađờicủa làngMacondo,màcònvìnhữngconcháucủahọvốnlàbạnnốikhốtừthuởấuthơcủaAurelianovàArcadio.Cáccongáihọvốn là những cô gái duy nhất thường đến chơi thà để cùng thêu thùa vớiRebeca vàAmaranta.DonApolinarMoscote,một quan chức tốt bụngmàhoạtđộngcủangàiđãthuhẹpởviệcgiữlạihaiviêncảnhsátchỉvũtrangbằngdùicuivànuôihọtrongđiềukiệnkinhtếeohẹpcủamình,chỉlànhàchứctráchtrêndanhnghĩa.Đểđảmbảochitiêuhàngngày,cáccôgáicủangàiđãphảimởmộthiệumayvừanhậnlàmthuênhữngbônghoanỉ,vừanhậnlàmcảmứtổi lẫnviết thuênhữngbứcthưtìnhchocácchàngtraicôgáitronglàng.Mặcdùcóđứckhiêmtốnvàngoannết,congáingài-nhữngcôgáiđẹpvànhảycácđiệuvũmớiuyểnchuyểnnhấtlàngnày-đãkhôngtìmnổicáchnàođểngườitamờimìnhđếndựngàyvui.TronglúcÚrsulavàcáccôgáimởhộplấyracácđồdùng,lánhbóngbátđĩacốctáchvàtreolêntườngnhữngbức tranhcácbàquýpháiđứng trênnhữngchiếc thuyềnchởđầyhoahồng,vàbằngnhữngcôngviệcấymẹconbàđãtruyềnhơithởcuộcđờimớichocácphòngnhẵnbóngdonhữngngườithợnềcâynênthìJoséArcadioBuendíatừbỏviệctruytìmhìnhảnhthượngđế,ôngbuộcphảithừanhậnsựkhôngtồntạicủangười,vàđãbổcâyđàndươngcầmtựđộngrađểtìmhiểucáihuyềnbícủanó.Saubaongàylúngtúngtrướcmớbòngbongnhữngsợidâyduỗiraởmộtđầuđểrồilạicuộnlạiởđầukiavàmộtđốngnhữngchốtvàcầnđànthừara,JoséArcadioBuendíacũnglắplạiđượccâyđàndươngcầmtựđộngnhưnglắprấttồi.Ônglàmxongviệcnàyhaingàytrướckhicócuộcvui.Chưabaogiờởnhànàycónhiều lo lắngvới tất tảchạyvạynhưnhữngngàyấy.Songnhữngcâyđènmớithắpnhựađườngvẫn

cứbừngsángvàođúngngàyvàgiờquiđịnh.Nhàmởrộngtoangcửa,vẫncònthơmmùinhựathôngvàmùivôiẩm.ConcháucủacácbậcsángnghiệplàngMacondolàmquenvớihànhlangnhữngchậucảnhtrồngcâydươngxỉvàcâythuhảiđường,nhữngcănphòngthanhvắng,vườnhoangàongạtmùihoahồng, rồibọnhọhọpmặtnhau trongphòngkhách trướccỗmáychưatừngbiếtđãđượcphủmộttấmvảitrắng.Nhữngaitừngbiếtđàndươngcầmthườngdùng,rấtphổbiếnởcáclàngquanhvùngđầmlầyđềucảmthấychútítthắcthỏm.NhưngcaycúhơncảvẫnlànỗithấtvọngcủaÚrsulakhingườita đặt một băng nhạc lên cây đàn dương cầm tự động để Rebeca vàAmarantamởđẩubuổikhiêuvũ,nhưngmáymócđãkhônghềchuyểnđộng.Melquíades,màlúcnàyhầunhưđãlòamắt,cốnhớlạicácngónnghềtrongkhotríthứcbáccổcủamìnhđểvậndụngvàoviệcsửachữacâyđàndươngcầmtựđộng.Cuốicùng,hoàntoànngẫunhiênthôi,JoséArcadioBuendíađãkhiếnchomộtbộmáychếtbỗngquayđượcvàdođóâmnhạcphátralúcđầungherầurĩsaunghetuônchảynhưdòngsuốiâmthanhgồmnhữngnốtnhạckhóhiểu.Cáccầnđàngõloạnxạ.Chúngcứđậphoàivàocácdâycâyđànđượcbốtríbừabãi,khôngtheomộttrậttựnàovàdođónhữngdâyđànnàyrunglênrunrẩyđầyvẻsợhãi.Nhưngnhữngcháuconươngbướngcủahaimươimốtngườibạophổitừngđixuyênrừngtheohướngtâyđểtìmbiển,đãbiếtvượtquanhữngchỗkhónhảydosựthayđổicủaâmnhạcgâynên,vàdođóbuổikhiêuvũđãkéodàichođếnsáng.PietroCrespiđãtrởlạiđểsửachữacâyđàndươngcầmtựđộng.RebecavàAmarantagiúpanhsắpđặtthứtựcácdâyđànvàhọcùngphụhọacườivớianhvàonhữngchỗkhónhảycủacácđiệuvan.Anhtỏtháiđộrấtđángkínhtrọngvàcótưchấtcaothượngđếnmứckhiến choÚrsulakhông thấycần thiết phải canhchừngcácbuổihọckhiêuvũ của các congáimình.Đêm trướcngàyanh lênđường,mộtbuổikhiêuvũvớicâyđàndươngcầmtựđộngđãsửasangtấtđượctổchứcgấpđểtiễnanh.AnhđãcùngvớiRebecabiểudiễntuyệthaycácđiệuvũhiệnđại.ArcadiovàAmarantacũngkhôngkémhọtrongnhữngđộngtácduyêndángvàhoạtbát.NhưngbuổibiểudiễnbuộcphảingừnglạibởivìPilarTernera,mà lúc ấy đang ở ngoài cửa cùng với những kẻ tòmò, đã ẩu đả vớimộtngườiđànbàdámbìnhluậnrằngArcadiocóbộmôngđànbà.Đếnnửađêm,PietroCrespiđãchiataygiađìnhbằngmộtbàiphátbiểuchanchứatìnhcảmlưuluyếnvàhứakhônglâusẽtrởlại.Rebecađưatiễnanhđếntậncửachính,vàsaukhiđãđóngkíncáccửavàđãtắtđènnhàthìcôvàophòngmìnhđểkhóc.ĐólàmộttiếngkhócnãonềkéodàivàingàymàvềnguyênnhâncủanóthìkhôngaibiếtkểcảAmaranta.Côvốnlàngườikhóhiểuvàđiềuđókhôngcógìlàlạ.Dùcócáivẻbềngoàidườngnhưcởimởvàlễmạo,nhưngthựcracôvốnlàngườicôđơnvàcótráitimthầmkínkhônlường.Côlàmộtcôgáiđang tuổidậy thì lộng lẫy,dángngườisonsẻvà lại thíchngồi trênchiếcghếxíchđugỗcôđãmangtheođếnnhà,từngđượcsửachữanhiềulần

vàđãthiếutayngai.Khôngmộtaipháthiệnrarằngvàotuổiấycôvẫngiữthóimút ngón tay.Bởi thế cô không bao giờ bỏ lỡ dịp ởmộtmình trongbuồngtắmvàduytrìthóiquenngủquaymặtvàotường.Trongnhữngbuổichiềumưa,đanglúcngồithêuvớimộtnhómbạngáiởhànhlangđặtnhữngchậucâythuhảiđường,bỗngdưngcôkhôngchútâmtheodõimạchchuyệnđangsôinổi,đểmộtgiọtnướcmắtnhớnhunglăntrêngòmálàmmặncuốnglưỡimìnhkhinhìnthấynhữngvỉađấtướtvànhữngviênsétmàgiunđùnlêntừngđốngnhỏtrongvườnhoa.Khicôbắtđầukhócthìnhữngthíchthúvụngtrộmấy,từngbịnướccamhòavớibộtđạihoàngđánhbạitrongnhữngnămtrướcđâylạitrỗidậytrongnỗikhaokhátkhôngthểkiềmchếđược.Côlạiănđấtnhưtrướcđây.Lúcđầucôănhầunhưchỉvìtínhtòmòbởitinrằngmùikhóchịucủađấtsẽlàphươngthuốchữuhiệuđểcưỡnglạiýmuốncủamình.Vàquảnhiên là côkhông thể chịuđượcđấtở trongmồm.Nhưngdocơnthèmkhátđangngàymộtlớnthêmkhuấtphục,côđãcốgắngchịuđựng.Đólàcơn thèmkhát trướcđây, là sở thíchănquặngmỏ, làniềmvuiháohứcđượcănmónănnguyênthủy.Cônhétcácmẩuđấtvàotúirồi lénăntừngmẩumộtmàkhôngbịainhìnthấy.Côănchúngmàtựcảmthấyvừasungsướngmãnnguyệnvừagiậnhờnaioántronglúcdạycácbạngáihọcnhữngmũithêuhóchiểmnhấtvànóichuyệnvềnhữngngườiđànôngkhôngxứngđángvớisựhysinhmàvìhọcôphảiănvôitường.Nhữngmẩuđấtnàyngàymộtítxaxưahơnvàngàymộtrõnéthơnđốivớingườiđànôngduynhấtxứngđángvớisựtựhủyhoạiấy,cứnhưthểmặtđấtmàanhtavớiđôiủngvéc-ni thanh nhã củamình giẫm lên ởmột nơi khác nơi trần gian này sẽtruyềnchocôgáisứcnặngvàđộấmnóngcủamáuanhtatrongmùivịcủaquặngmỏtừngđểlạimộtcảmgiácchuachátởmiệngcôvàmộtlớpcặncủasựbìnhyênđọnglạimãimãiởtráitimcô.

Mộtchiềunọ,khôngmộtduyêncớgì,bỗngnhiênAmparoMoscotexinđượcđếnthămnhà.AmarantavàRebecabốirốitrướcchuyếnđếnchơinhàkhônghẹntrước,đãphảimiễncưỡngđóntiếp.Họdẫncôđixemngôinhàmớilàmlại,chocônghenhữngbăngnhạcphátratừcâyđàndươngcầmtựđộng,mờicôăncamvớibánhbíchquy.AmparotựthểhiệnlàcôgáidanhgiávuivẻvànềnnếpkhiếnchoÚrsulacảmđộng trongnhữnggiây látbàcùng ngồi tiếp khách. Sau hai giờ, khi buổi nói chuyện đã bắt đầu tàn,AmparolợidụnglúcAmarantalơđễnhđãđưachoRebecamộtbứcthư.Côgáichỉkịpnhìndòngchữ:gửicôRebecaBuendíatrácviệtđượcviếtvớimộtlốichữngayngắn,mộtthứmựcxanhvàlốiđểcáchchữvừathoángvừađẹpmắtmàchúngvẫnđượcdùngđểviếtnhữnglờichỉdẫncáchthứcsửdụngcâyđàndươngcầmtựđộng,rồibènlấyngóntaycẩnthậngấpvàviếtbứcthưrồicấtvào trongyếmngực.CôđưamắtnhìnAmparoMoscotehàmývừacảmơnkhônxiết,vừathầmhứathựchiệnđiềuướcnguyệnchotớikhi

chết.TìnhbạnbỗngnhiêncógiữaAmparovàRebecađãthứcdậynhữnghyvọngcủaAureliano.NỗinhớnhungcôbéRemedioskhôngngừnggiàyvònhưnganhkhôngcódịpgặplạicôbé.KhicùngvớinhữngngườibạncốtricủamìnhnhưMagníficoVisbalvàGerineldoMárquez-nhữngđứaconcủanhữngbậcsángnghiệpcùngtênnhưvậy-đidạochơiquanhlàng,bằngđôimắtháohứcanhdòtìmcôbéởtronghiệumaynhưnganhchỉthấycácbàchịcô.ViệcAmparoMoscotecómặtởnhàmìnhgiốngnhưmộtđiểmbáo.“Em sẽ đến cùng với chị”,Aureliano tự nhủ thầm. “Cô em sẽ đến”.Anhnhắcđinhắclạinhiềulầnvớitấtcảniềmtin.Dođómộtbuổichiềunọkhiđanglàmconcávàngtrongxưởngkimhoàn,anhcóniềmtinchắcchắnrằngcôbéđãđáp lại tiếnggọicủa trái timmình.Quảnhiên, sauđó ít lâu,anhnghethấytiếngnóitrongtrẻongâythơvàvàolúcngẩngmặtlênvớitráitimgiậtthốtanhnhìnthấycôbémặcbộváyáobằngsamỏngmàuhồng,điủngtrắngđứngngaytrướccửa.-Remediosơi,emđừngvàođấynhé!-AmparoMoscote đứng ở hành lang gọi. - Người ta đang làm việc mà! NhưngAurelianođãkhôngđể cho côbékịpnghe lời chịmình:Anh chìa con cávàngmiệngngậmmộtcáivòngnhỏrồinóivớicôbé:-Vàođây!Vàođây!CôbébướclạigầnvàhỏianhmộtvàicâuhỏimàAurelianokhôngthểtrảlờinổi,bởivìcơnhenbất thình lìnhđếnđãngăncảnanh.Anhmuốnmãimãiởbêncôbé,gầnkềvớinướcdatrắngngà,gầnkềvớiđôimắtxanhmàungọcbích,gầnkềvớitiếngnóimàmỗicâuhỏicôbécứgọianhlà“ngài”vớitấtcảlòngkínhtrọngcôvẫndànhchocha.Melquíadesngồiởxóphòngbên cạnh bàn viết, đang ghi lại những ký hiệu không thể nào đọc được.Aureliano căm tức cụ. Anh không làm gì được ngoại trừ việc anh bảoRemedioslàsẽtặngcômộtconcávàngvàcôbéhoảnghốttrướctặngvậtđãvộivàngù téchạyrakhỏixưởngkimhoàn.Chiềuấy,Aurelianomấtbìnhtĩnh,cáibìnhtĩnhthâmtrầmanhvẫnthườngcóđểchờđóndịpđượcnhìncôbé.Anhsaolãngcôngviệc.Trongnhữngcốgắngtuyệtvọngđểtậptrungtưtưởng, đã nhiều lần anhgọi tên cô bé nhưngRemedios đã khôngđáp lời.Anhtìmcôbéởhiệumaycủacácchịcô, trongcácbuổiđếnchơinhàcô,trongvănphòngchacô,nhưnganhchỉthấycôtronghìnhảnhthấmđậmnỗicôđơnkhủngkhiếpcủachínhmình.HànggiờvàhànggiờcùngvớiRebecaanhngồi trongphòngkháchđểnghenhạcvalsephát ra từcâyđàndươngcầmtựđộng.RebecanghenhữngbảnnhạcvalselàvìPietroCrespiđãdạycônhảyvớithứnhạcđó.CònAurelianonghenhữngbảnnhạcvalselàvì,chỉđơngiảnthôi,chínhthứâmnhạcấygợianhnhớRemedios.Ngôinhàđầyứtìnhyêu,Aurelianobiểuhiện tìnhyêucủamình trong thơ,nhữngvần thơkhông đầu không cuối. Anh viết chúng trên những tấm da thuộc do cụMelquíadestặng,trêntườngnhàtắm,trênlàndahaicánhtaymình,vàtrongnhữngvầnthơđóbiểuhiệnmộtRemediosméomó:Remediostrongcơngióvậtvờlúchaigiờchiều,Remediostronghơithởtrầmmặccủanhữngbông

hồng, Remedios trong hơi bánh nghi ngút khói mới ra lò lúc ban mai,RemediosởkhắpmọinơivàRemediosmãimãivàmãimãi.Đứngthêubêncửasổ,Rebecangóngmongtìnhyêuđếnvàolúcbốngiờchiều.Côbiếtrằngcon lừacủangườiđưa thưchỉđến làngnàynửa thángmột lần,nhưng lúcnàocôcũngmongngóngmàlòngnhủrằngdonhầmlẫnnócóthểđếnbấtcứngàynào.Nhưngđãxảyramộtviệctrái lạihoàntoàn:cómộtlầnconlừakhông đến đúng cái ngày quy định. Thế là cô gái phát điên vì thất vọng.Đang lúc nửa đêm, cô thức dậy ăn những vốc đất bốc ở ngoài vườn hoa.Trongnỗikhaokhátmuốn tự tử, côkhóc lóc thảm thiết vừađaukhổvừagiậnhờn,mànhainhữngcongiunmềmmại,mànghiếnsụnnhữngchúốcsên.CônônmửachotớisángCôlảđivìkiệtsức.Cômấttríkhônvàtráitimcôbồihồiđậpkhôngcònbiếtxấuhổ.Úrsulahoảnghốtmởkhóarươngvàbắt gặp ở dưới đáymười sáu lá thư thơm lựng được buộc cẩn thận bằngnhữngdảinơhồng,cùngvớinhữngbộxương lávàđàihoaướpkhôgiấutrongcáccuốnsáchcổvàxáckhônhữngconbướm,mànếukhẽchạmphảichúng sẽ biến ngay thành bụi.Aureliano là người duy nhất hiểu được nỗithống khổ vô bờ. Buổi chiều ấy, trong lúc Úrsula cố gắng điều trị choRebecakhỏicơnmêmẩn thìanhcùngvớiMagníficoVisbalvàGerineldoMárquezđếntiệmăncủabácCatarino.Tiệmănđãđượcmởrộngvớimộtdãyphònggỗ,phòngcủanhữngngườiđànbàsonphấnsốngđộcthân.MộtbannhạcgồmtrốngvàđànphongcẩmchơicácbàihátcủacụFrancisco-ConNgườiđãbiếnmấttămkhỏilàngMacondotừmấynămnay.Bangườibạnuốngrượugoa-ra-pô.MagníficovàMárquezlànhữngngườicùngthờivớiAureliano,nhưnglại thạođờihơnanhvềngónănchơi.Cảhaiđềuxảlánguốngrượuvớicáccôgáingồitrênđùimình.Mộttrongsốnhữngcôấy,cáicôhéohonvàcắmrăngvàngấyđãchủđộngchàiAureliano.Nhưnganhkhông thích cô này. Anh nhận thấy rằngmình càng uống rượu càng nhớRemediosdadiết,nhưngnỗinhớnhungdằnvặtlạidễchịuhơn.Anhkhôngbiếttừlúcnàongườimìnhlânglângbaybổng.Anhnhìnthấycácbạnmìnhcùngnhữngngườiđànbàtrôinổibồngbềnhđangbơitrongánhsángphảnchiếu rực rỡ,mànóinhững lờidườngnhưkhôngphát ra từmiệnghọ,màlàm những cử động thần bí dường như không ăn nhập với cử chỉ. BácCatarinođặttaylênnganglưnganh,bảo:“Sắpmườimộtgiờrồi”.Aurelianoquaymặtlại,nhìnthấymộtgươngmặttobự,méomótrêntaigàimộtbônghoanỉ,vàthếlàanhmấtluôntrínhớnhưtrướcđâyanhtừngmắcbệnhđãngtrí, rồi sauđóanh lạinhớđược rằng:vàomộtbuổi sáng sớmxavờivàởtrongmộtcănbuồnghoàntoànkháclạđốivớianhlànơiđangcómặtPilarTerneramặcđồlót,chânkhôngđitất,đầutócbùxù,cầmcâyđèndầusoitỏmặt anh và thị sửng sốt nửa tin nửa ngờ: - Ôi trời, Aureliano đấy à!Aurelianođứngvữngtrênhaichân,ngẩngđầulên.Anhquênmấtkhôngbiếtlàmthếnàomàmìnhđiđếnđâynhưngvẫnnhậnrõmìnhđếnvớimụcđích

gìrồi,bởivìtừthuởcònthơanhđãmangtheomìnhcáimụcđíchấyvàgiấukỹnótrongcõisâukínnhấtcủatráitimmình.-Tôiđếnđểngủvớichịđây!Anhmặcbộquầnáovấybẩnbùnđấtvàthứcănnônra.PilarTernera,màlúcấysốngmộtmìnhvớihaiđứaconnhỏnhấtcủathị,khônghỏianhmộtlời.Thịđưaanhtớigiườngnằm.Lấygiẻlauướt,thịchùimặtchoanh,cởiquầnáochoanh,rồisauđóthị tựmìnhlõalỗ,buôngmànđểđámtrẻnhỏnhỡrathứcdậykhỏinhìnthấy.Thịmệtmỏiđợimộtngườiđànôngởlại,rồitrôngchờnhữngngườiđànôngđãbỏđi,rồimongtấtcảđềunhầmlẫndosựkhôngchínhxáccủanhữngquânbài.Tronglúcchờđợi,dathịnhănnheo,ngựcthịmềmnhẽo,vàtráitimthịkhôngcònbốclửatìnhnồngsaynhưxưanữa.ThịmòtìmAurelianotrongbóngtốirồihônlêncổanhvớitìnhcảmâuyếmcủangườimẹ:“Ôichúnhócđáng thươngcủa ta”.Aurelianobủn rủnrùngmìnhvớingónchơi thong thả,khônggây tiếngđộng,anhđể lạiphíasaumìnhnhữngbếnbờcủanỗiđauvàanhgặpRemediosđãbiếnthànhmộthồnướcrộngmênhmôngkhôngthấyđườngchântrời,sựcnứcmùiconvậtnonvàmùiquầnáovừamớilà.Khithấymìnhbângkhuângtrôinổitrênhồnướcấyanhkhóclóc.Lúcđầulànhữngtiếtnấcấmức,tứctưởi.Rồisauanhlúng túngbơi trongmộtnguồnnướckhôngbờmàcảmthấycáigìđóvừađaunhoinhóivừatứcanháchvỡtungtrongbụngmình.Bằngcáchlấyngóntayquấtđầuanh,thịđợichờchotớikhicơthểanhthảiramộtchấtxamxámkhiến cho anh mệt lử. Lúc đó Pilar Ternera hỏi anh: “Ai thế vậy?”.Aurelianonóichothịbiếttênngườiấy.Thịbậtmộttiếngcười,cáitiếngcườitừnglàmgiậtthótnhữngchúchimbồcâumàlúcnàyvânkhônghềlàmđámtrẻthứcgiấc.“Thếthìanhphảinuôiconbémất”.Thịgiễucợtanh.Nhưngtrong sựgiễu cợt ấy,Aurelianobắt gặpnơiyên tĩnh củadòng thôngcảm.Khirakhỏiphòng,anhđãlưulạiởđókhôngchỉsựkhôngrõràngvềsứccườngtrángcủamìnhmàcòncảsứcnặngcayđắngtừngbópnghẹttráitimmìnhnhiềuthángròngrã.PilarTernerabỗnghứavớianh:-Tahứalàsẽđếnnóichuyệnvớiconbé,- thịnói,-vàanhsẽthấylàtađưanóđếnchoanhchẳngkhókhăngì.ThịđãthựchiệnlờihứatrongmộtthờiđiểmbấtlợivìngôinhàcủaBuendíađãmấtđikhôngkhíêmđềmcủanhữngngày trướcđây.KhipháthiệnranỗiđammêcủaRebeca,vốnkhôngthểgiữkínđượcvìcôbécửgàothéthoài,Amarantacũngphátsốt.Côgáicũngcảmthấycáigainhứcnhốicủatìnhyêucôđơn.Tựgiammìnhtrongnhàtắm,côgáilàmdịunhẹđicơngiôngtốcủamộtnỗiđammêkhônghyvọngđểviếtnhữngláthưnóng bỏngmà cô tự bằng lòng giấu kín dưới đáy rương.Úrsula hầu nhưkhôngđủsứcđểchămsóchaicôcongáiốm.Trongnhữnglúcvấnandàidòngvàtếnhị,bàvẫnkhônghiểuđượcnguyênnhânnàođãdẫnAmarantađếntìnhtrạngsuynhược.Cuốicùng,trongmộtthoángbừngsángtríthôngminh,bàphákhóarươngvàbắtgặpnhữngbứcthưđượcsợinơhồngbuộcchặt, căng phồng những bông huệ tươi, vẫn còn nhòe nước mắt, để gửi

nhưngsẽkhôngbaogiờgửichoPietroCrespi.Uấtứcmàkhóc,bànguyềnrủacáigiờmìnhnẩyraýđịnhmuacâyđàndươngcầmtựđộng,cấmngặtcácbuổihọc thêuvà tuyênbốđể tang,một thứ tangkhôngcóngười chếttrongmộtthờikỳdàichođếnkhicáccongáibàvỡmộng.

JoséArcadioBuendía,màlúcnàyđãđínhchínhđượccảmnhậnđầutiêncủaôngvềPietroCrespivàthánphụcnghệthuậtkhéoléosửdụngcácmáyâmnhạccủaanh,đãcanthiệpvàocâuchuyện,nhưngmọicốgắngcủaôngđều trở nên vô ích.Vậy là khi Pilar Ternera báo choAureliano biết rằngRemediosđãsẵnsànglấychồngthìanhhiểurằngcáitinnàysẽkếtthúcmọidaydứtchochamẹmình.Nhưngchínhtinấylạiđặtanhđốimặtvớihoàncảnhthựctế.ĐượcmờilênphòngkhámthamdựmộtbuổitọađàmthườnglệJoséArcadioBuendíavàÚrsulabìnhtĩnhnghenhữnglờibàytỏcủacontrai.Khibiếttênngườiyêucủacontrai,JoséArcadioBuendíađỏbừngmặtvìhổthẹn.“Áitìnhlàmộtthứdịchhạch”,ôngnổicáugiángđònsấmsét.“Cóbiếtbaocôgáixinhđẹpvàdanhgiáchomày,thếmàmàylạiđilấycongáikẻthùcủatao”.SongÚrsulalại tánthànhsựlựachọncủacontrai.BàbàytỏcảmtìnhyêuquícủamìnhđốivớibảychịemnhàMoscote,tấtcảđềuxinhđẹpvàchịuthươngchịukhó,đềunềnnếpvàđượcgiáodụctốt.Vàbàchúcmừng sự sáng suốt của con traimình trongviệc lựa chọnngười bạntrămnăm.Bịnhiệt tìnhcủavợthuyếtphục,JoséArcadioBuendíađặtmộtđiềukiện:Rebeca,vốnlàngườithíchhợp,sẽlấyPietroCrespi.

Trongmộtchuyếndulịchkhicóthờigian,ÚrsulasẽmangAmarantaratỉnhđểchoviệcgiaoduvớimộtcôngchúngkháchẳnsẽlàmchocôkhuâykhỏadầndần, rồicôsẽ tỉnhmộng.Rebecabìnhphục rấtnhanhchóngkhiđượcbiếtýkiếnthốngnhấtcủagiađìnhvàlậptứcviếtmộtbứcthưvuibáotinchongườiyêubiếtquyếtđịnhchínhthứccủabốmẹmình,rồicôbỏvàothùngthưmàkhôngcầntớingườitrunggiannữa.AmarantagiảvờtuântheoquyếtđịnhcủachamẹvàdầndầncũngkhỏisốtnhưnglòngvẫnnhủrằngRebecamuốnlấyđượcPietroCrespi thìphảibướcquaxácchếtcủamình.Ngàythứbảysauđó,JoséArcadioBuendíamặcbộdạsẫmmàu,áosơmicổcồn,điđôiủngdasơndươngtừngđượctrưngdiệntrongđêmănmừngnhàmớiđếnhỏiRemediosMoscotechocon traimình.Quan thanh travàphunhân ngài vừamừng vừa lo đón tiếp ông, bởi vì họ chưa biết ngụ ý củachuyếnđếnthămđườngđộtnày,rồisauđóhọlạinghĩrằngôngnhầmlẫntên người con gái được lựa chọn. Để tránh hiểu lầm, bà mẹ đánh thứcRemediosvàbếcôtrêntayraphòngkhách.Côbévẫncònđangngáingủ.Ngườitahỏicôbérằngnếuquảthậtlàcôđãmuốnlấychồngvàcôbévừakhócvừa trả lời rằng cô chỉmuốnđượcmọingườiđểyên chomìnhngủ.JoséArcadioBuendíadođãhiểuđượcsựlúngtúngcủavợchồngMoscotebènvềnhànóirõmọichuyệnchoAurelianonghe.KhiôngtrởlạinhàQuan

thanhtra,vợchồngMoscoteđãănmặctheođúnglễtân,sắpxếplạibànghếvàthayhoamớivàobình.Mệtmỏibởiphảilàmchuyệnmiễncưỡngvàbởicáicổcồncàicúcchặtcứriếtlấycổđếnkhóchịu,JoséArcadioBuendíađãkhẳngđịnhrằngquả thậtRemedios làngườiđượcAurelianochọn làmvợ.“Chẳngralàmsaocả”,DonApolinarMoscotebuồnrầunói.“Chúngtôicòncó sáu cô congái nữa, tất cảđều chưa cónơi có chốnvàđangở tuổi lấychồng, và đều lấy làm vui thích nếu được làm vợ chính chuyên của cácchàngtrẻ tuổiđứngđắnvàchămlàmnhưcậuấybênnhà,nhưngtiếc thayAureliano lại duynhấtưngconbéhãycònđái dầm”.Phunhânngài,mộtngườiphụnữvẫngiữđượcvẻsonsẻduyêndáng,cóđôimắtvàđiệubộhơiủ rũđãphảnđốinhững lờinóihồđồcủangài.Khimọingườiuốngxongnướchoaquả,vợchồngMoscoteđãvuivẻnhậnlờicầuhôncủaAureliano.ChỉcóđiềubàMoscoteyêucầuđượcnóichuyệnriêngvớibàÚrsula.Phầnvì tòmò,phầnvì tự thanphiềnrằngmìnhđãbịngười ta làmrắcrối trongcácvấnđềđànông,nhưngthựcrabàrấtlosợvàcảmđộng,ÚrsulađãđếnthămphunhânMoscotevàongàyhômsau.Nửagiờsau,bà trởvềbáo tinrằngRemedioschưađếntuổithànhniên.Aurelianokhôngcoiđólàmộttrởngạilớn.Anhđãđợilâurồinêncóthểđợibaolâunữacũngđược,chotớikhicôgáiđếntuổidậythì.NgôinhàlấylạikhôngkhíyênvuiđầmấmvànóchỉbịđảolộnkhiMelquíadesquađời.Mặcdùcáichếtcủacụđãlàmộtsựkiệnhiểnnhiên,songthờiđiểmxảyrathìkhôngaiđoántrướcđược.

Saukhitrởlạiđượcmấytháng,trongcơthểcụdiễnraquátrìnhgiàlãorấtnhanhvàrấtmạnh,đếnmứclậptứccụbịcoinhưnhữngcụcốgiàlụkhụ,đi lạivấtvưởngnhưnhữngchiếcbóngở trongphòng,nặngnềkéo lêđôichân,mồmlảmnhảmnóitonhữngkýứcthuởoanhliệtcủađờimìnhvàtrênthựctếcáccụgiàlànhữngngườikhôngđượcmọingườiquantâmchămsócvà nhớ đến cho tớimột ngày kia, sáng ra các cụ đã chết còng queo trêngiườngnằm.LúcđầuJoséArcadioBuendíagiúpđỡcụ,thíchthúcáitânkỳcủanghềảnh,vànhữnglờitiêntricủaNostradamus.Nhưngrồidầndầnôngbỏmặccụ trong thếgiớicôđơncủa riêngcụ,bởivì sựgiao tiếpgiữahaingườingàymộtkhókhănhơn.Cụcứngàymộtloàvàđiếchơn,dườngnhưcụnhầmlẫnnhữngngườihỏichuyệnmìnhvớinhữngngườicụquentrongcácthờixaxưacủaloàingườivàcụtrảlờinhữngcâuhỏicủahọbằngnhữngcâunóirườmràlẫnlộncácthứtiếngvớinhau.Nhưthểđượclinhcảmtrựctiếphướngdẫn,cụsờsoạngkhôngkhímàđi.Dùrằngphảilenlỏigiữacácđồvậtvẫnkhônghềlàmchúngrơiđổ.Mộtngàynọcụquênlắphàmrănggiả,vẫnđượcngâmtrongcanướcđểởngăncạnhđầugiường.vàcụkhôngdùngđếnnónữa.KhiÚrsulaquyếtđịnhmởrộngngôinhàở,bàđãlàmchocụmộtcănbuồngriêngngaybêncạnhxưởngkimhoàncủaAureliano.Cănbuồngnàycáchxanhữngtiếngồnàovàcôngviệcbếpnúc,cómộtcửasổ

ánh sángchanhòa rọivàophòngvàmộtgiá sáchgồmcáccuốn sáchhầunhưđãráchnátbởibụibặmvàgiánnhấm,nhữngmẩugiấyvụnchichítghinhững con chữ không thể đọc được và ca nước đựng hàm răng giả đã cónhữngcâybèotrổhoavàngnhỏliti,tấtcảđềudoÚrsulatựtaysắpđặt.CănphòngmớidườngnhưkhiếncụMelquíadeshàilòngvìkhôngbaogiờthấycụrakhỏiphòngmình,ngaycảnhững lúcăncơmcũngkhông thấycụcómặttrongphòngăn.CụchỉđisangxưởngkimhoàncủaAurelianovàcụvẫnởlạiđâyhànggiờ,vàhànggiờđểviếtthứvănchươngkhóhiểutrênnhữngtấmdathuộc.Hìnhnhưnhữngtấmdanàycứrạnnứtrabởichúngđượclàmtừ chất liệu khô khốc như bột làm bánh phồng. Tại đó, cụ xơi cơm doVisitaciónmangđếnmộtngàyhailần,mặcdùtròngnhữngngàycuốiđờicụkhôngthíchănvàchỉănrauthôi.Ítlâusau,cụmangvẻcôđơnbuồntủicủanhữngngườiănchay.Mộtlớprêunongiốnghệtlớprêurậmrìphongtrênchiếcáokhoácngoàitứthờikhôngbaogiờchịucởira,đãphủlênlớpdacụ,vàhơithởcủacụnồngnặcmùirắmcủaconvậtđangngủ.Aurelianocũngquêncụ,vìanhmêmảiviếtnhữngvầnthơcủamình.Nhưngcũngcónhữnglúcanh tưởngmìnhhiểuđượcđôiđiềucụnói trong lúccụđộc thoạibângquơvàanhđãchú tâmnghe.Thực ra,điềuduynhất anhcó thểphânbiệtđượctrongngôntừkhóhiểucủacụ làsự lặpđi lặp lạikhôngcùngcủa từEquinoccio[17]vàtênAlexandervonHumboldt[18].ArcadiogầngũicụhơnkhicậubégiúpviệcchoAurelianoởtrongxưởngkimhoàn.MelquíadesđãđápứnglạisựcốgắnggiaotiếpấybằngcáchđôilúcxổrahàngtràngtiếngTâyBanNharấtítliênquanđếnthựctếcuộcsống.Tuynhiên,cũngcómộtbuổi chiều nọ, cụ bỗng bừng vui lênmột lúc. Những năm sau này, đứngtrướcnhữnghọngsúngcủađộihànhhình,Arcadionhớlạinỗikinhhoàngcủa mình khi nghe cụ Melquíades đọc vài trang bản thảo. Dĩ nhiên cậukhônghiểuýnghĩacủachúng,nhưngkhinghecụđọc to thành lờicậucócảmtưởngchúnggiốngnhưlờingâmchỉdụcủaGiáohoàng.Sauđólầnđầutiêntrongnhiềunăm,cụmỉmcườivànóibằngtiếngTâyBanNha:“Khitachết,hãythiêutatrênngọnlửathủyngânbangàyởngaytrongphòngnày”.ArcadiokểlạichoJoséArcadioBuendíangheđiềuấy,vàthếlàôngcốgắngtìmmọicáchđểcóthểđượcMelquíadesgiảnggiảirõrànghơn,nhưngôngchỉnhậnđượcmộtcâutrảlờigọnlỏn:“Tađãđạttớitrìnhđộbấtdiệt”.KhihơithởcủaMelquíadesđãnặngmùi,Arcadiođưacụrasôngtắmvàobuổisángngàythứnămhàngtuần.Dườngnhưcụkhỏelại.Cụcởiquầnáovàcụlộixuốngsôngtắmcùngvớilũtrẻ,vàlinhgiácthầnbícókhảnăngdắtdẫncụ đã giúp cụ tránh được những quãng sông nguy hiểm nhiều đá tảng.“Chúngmìnhthảyđềusinhratừnước”,cólầncụnóivậy.Cụsốngnhưthếkhálâumặcdùkhôngainhìnthấycụởtrongnhàtrừcáiđộcụcốgắnghếtsứcđểsửalạicâyđàndươngcầmtựđộng.KhicùngArcadiođirasôngtắm,cụmangtheogáomúcnướclàmbằngvỏquảbí,vàmộtcụcxàphònggói

trongkhăntắmkẹpdướinách.Cómộtngàythứnăm,trướckhingườitagọicụđirasông,Aurelianonghethấycụnói:“Tađãchếtvìsốtrétởnhữngcồncát xứSingapore”.Ngàyhômấy, cụ lội xuống sông theomột lối đi nguyhiểmvàngườitakhôngtìmthấycụchođếnsánghômsaulàlúcthihàicụgiạtvàomộtcùlaorựcrỡánhnắngnằmởphíahạlưukhoảngvàikilômét,cómộtcondiềuhâulẻđànđậungaytrênbụngcụ.CưỡnglạinhữnglờiphảnđốiomxòmcủaÚrsula,ngườikhóccụcònthảmthiếthơncảkhócchínhchamình,JoséArcadioBuendíachốnglạiviệcdânlàngđịnhmaitángcụngay.“Cụlàđấngbấtdiệt,-ôngnói-vàchínhcụđãlàmsángtỏcáicáchthứchồisinh”.Ông làm sống lại ống dẫn nước bị lãng quên, và đun sôimột chảothủyngânởbên cạnh tử thi ngàymột dàyđặcnhữngmụnphỏngxanh lènước.DonApolinarMoscotebạodạnnhắcôngrằngngườichếttrôikhôngchônngaysẽnguyhạichosứckhỏechungcủadânlàng.“Khôngphảithế,vìcụvẫnsốngmà”.ĐólàcâutrảlờicủaJoséArcadioBuendía,ngườiđãthựchiệnđầyđủsáumươihaigiờđốtlửathủyngânbêntửthivàkhinhữngmụnphỏngxanhlènướccủacáitủthiấybắtđầubungranhưngônởvớitiếngnổlépbépđãlàmchocănnhànồngnặcmùikhóchịu.Chỉđếnlúcấyôngmớichophépngườitachôncụ,nhưngkhôngphảidướibấtkỳhìnhthứcnào,màphải với những lễ nghi trọng thể đối với vị ân nhân vĩ đại nhất của làngMacondo.Đó là đám tang đầu tiên và xúc động hơn cảmà người ta thấytronglàngnày,vànóchỉbịđámtangcủaBàMẹvĩđạisaugầnmộtthếkỷlấnátthôi.Ngườitachôncấtcụtrongmộtnấmmồnổilênởchínhgiữabãiđấtmàlàngđãdànhlàmnghĩađịa,vớimộtbiamộkhácnổiđiềuduynhấtngười tađãđượcbiết về cụ:MELQUÍADES.Người ta cửhànhchínđêmtanglễchocụ.Trongđámđôngtụtậpởngoàisânđểuốngcàphê,tángẫuvà đánh bài, Amaranta đã tìm được dịp để tự thổ lộ tình yêu với PietroCrespi,ngườicáchđâymấytuầnđãchínhthứcxincầuhônvớiRebecavàđãdựngcửahàngnhạccụvàđồchơibằngdâydaởngayđịađiểmtrướcđâynhữngngườiẢ-rậpđếnởđểđổicác thứhàngvặtvãnh lấynhữngchúvẹtđuôi dài, và dân làng vẫn quen gọi nó là đườngThổNhĩKỳ.Anh chàngngườiÝ,vớimáitócxoănvàngóngtrênđầutừngkhiếnchocácbàphụnữphải thở dài thèm muốn, không cần phải nghĩ ngợi nhiều đã đối xử vớiAmarantanhưvớimộtcôbénghịchngợm.-Tôicòncómộtngườiemtrainữa,-anhbảocôgái,-cậuấysẽđếnđểgiúptôi trôngnomcửahàngmà.Amarantacảmthấytủithân,vàcônổicơngiậndữnóivớiPietroCrespirằngcôđãquyếtchíngăncảnđámcướicủachịmình,chodùngười taphải lôixácchếtcủamìnhrakhỏinhà.AnhchàngngườiÝcảmđộng trướcsựđedọabi thươngđóđếnmứckhôngdámnóilạivớiRebeca.Chuyếnduchơicủa Amaranta, lúc nào cũng bị Úrsula thúc giục, đã được chuẩn bị trongvòngmộttuần.Amarantakhôngcưỡnglại,nhưngkhihôntạmbiệtRebeca,côđãrỉtaichịmình:-Đừngvộimừngnhé.Dùchongườitamangemđến

tậngầmtrờicuốiđấtemsẽtìmđượccáchđểngăncảnchị lấychồng,nhưvậythìemphảigiếtchịthôi.Ngôinhàdườngnhưtoravàtrốngtrảihơnkhikhông cóÚrsula ở nhà và khi cụMelquíades đã qua đời nhưng hình nhưhìnhbóngcụvẫnthấpthoángđilạitrongcácphòng.Rebecatrôngnomcôngviệcnội trợ, còncôgáiAnh-điêng trôngnomcửahiệukẹobánh.Vào lúcchậptối,khiPietroCrespi,mặcquầnáodịuthơmmùioảihươngđến,luônluônmangtheomộtthứđồchơilàmtặngvật,thìcôngườiyêutiếpanhngaytrongphòngkháchmởtoangcáccửađểtránhmọingờvực.ĐólàmộtsựcẩnthậnkhôngcầnthiếtbởivìchàngthanhniênngườiÝđãtừngthểhiệnmìnhlàconngườicaothượngđếnmứckhôngdámcầmtayngườicongáisẽlàvợmìnhtrướckhicướimộtnăm.Nhữngbuổiđếnchơiđókhiếnchongôinhàngàymột chật ních các đồ chơi.Những vũ nữ khiêu vũ nhờ lên dây cót,nhữnghộpnhạc,nhữngconkhỉlàmxiếctrêndây,nhữngconchiếnmãđangtungvóphi,nhữngthằnghềđánhtrống,đólàcảmộtbộsưutậpđồchơibáncơkhíphongphúvàkỳdiệuvànóđãanủiđượcJoséArcadioBuendíađangâusầuđauđớntrướccáichếtcủaMelquíadesvàchúnglạiđưaôngtrởvềvớithờikỳôngháohứctrướcthuậtgiảkim.Vậylàôngsốngtrongmộtthếgiớinhữngconvậtbịmổbụng,nhữngcỗmáybịbổrađểnghiêncứunhằmhoànthiệnhệthốngchuyểnđộngliêntụcdựatrênnhữngnguyêntắccủaquảlắcđồnghồ.Vềphầnmình,Aurelianođãbỏmặccôngviệctrongxưởngkimhoànđểdạy côbéRemedioshọcđọcvàhọcviết.Lúcđầu côbévòi ôngkháchvẫn thườngđếnchơivàocácbuổichiềumangchomìnhnhữngcánbúpbê,vàcôbésẽlàđứatrẻđángtráchnếungườitadẹpngồitrongphòngcùngtiếpkhách.Nhưngvớiđứctínhkiêntrìvàtậntình,Aurelianođãcámdỗđượccôbéđếnmứcnóngồivớianhhànggiờđồnghồđểlĩnhhộicácbàihọcvàdùngbútchìmầuvẽtrênmộttấmbảngconbứctranhnhữngngôinhànhỏvớiđànbòcáiđanggặmcỏngoàivườnvàôngmặt trời tròngác trênđỉnh núi tỏa chiếu những tia nắng vàng. Chỉ riêngmình Rebeca đau khổtrướclờiđedọacủaAmaranta.Côhiểurấtrõtínhcách,thóiươngbướngvàlòngcămthùsâusắccủacôem.Nhữngthứấyđanglàmcôlosợ.Hànggiờngồitrongbuồngtắm,cômútngóntaytựkiềmchếcơnthèmđểkhỏiănđất.CôgọiPilarTernerađếnnhàxembóichomìnhđểdẹpbớtnỗilolắngtronglòng. Sau khi chương bài rồi sắp xếp các quân bài đầy hào hứng, PilarTerneraxuấtthầnbói:-Emchưađượcsungsướngkhimàchamẹemchưađượcchôncất tử tế!Rebeca rùngmình.Nhưmộtgiấcmơcônhớ lại thấymình còn bé bỏng lắm, bước vào nhàmang theomột cái rương nhỏ,mộtchiếcghếxíchđugỗvàmộtbaotảichưabaogiờbiếttrongđóđựngcáigì.Cônhớmộtcôngtửhóiđầu,mặcvảilanhvàtrêncổáosơmiđơmmộtchiếccúcvàng,ngườiấychẳngcóliênquangìvớingườiđànôngtronglábài.Cônhớmột thiếuphụ lộng lẫyrất trẻ,cóđôibàn taymềmmạivà thơmphứcmùinướchoakhônghềgiốngvớinhữngbàntaymắcchứngphongthấpcủa

ngườiđànbàtronglábài,thiếuphụấyđãcàihoalêntóccôvàdẫncôđidạochơi quanh làng có những con đường xanh trong buổi chiều vàng. - Emkhônghiểu,-cônói.PilarTernerabốirối:-Chịcũngthế,nhưngnhữngquânbàiđãnóivậyđấy.Rebecahoảnghốt,ngàyđêmkhônglúcnàoyênkhinghĩtớilời tiênđoánấy,đãphảinóilạichoJoséArcadioBuendíanghevàôngnàylậptứcmắngátđi,khôngchịuchứngthựclờiđoáncủacáilábài.Nhưngtrênthựctế,ônglạithầmlặnglụctìmcáitúitảiđựngxươngngườiởkhắpnhà:hếtlụctủrươnghòmlạixoaychuyểnbànghế,lậtgiườngmàvẫnchẳngthấy.Ôngnhớratừngàyxâylạinhàmìnhkhôngnhìnthấynónữa.Ôngbímậtgọinhữngngườithợnềđếnnhàvàmộtngườitrongsốhọkhẳngđịnhrằnganhtađãđặttúitảixươngngườiấyvàomộtcáihốctườngrồitrátvữalạivìnócứquấyrầy, làmanhrối tríkhông làmđượcviệc,nhưng lúcnàyanhkhôngnhớrõbứctườngấythuộcphòngnào.Sauvàingàydòtìm,vớilỗtaiápsátvàotường,họđãtìmthấytiếngkêulộccộc,lộccộc,lộccộcthầmthìchìmtrongtường.Họđụcbứctườngvàthấynhữngxươngngười trongtúitảicònmớinguyên.Ngayngàyhômđó,ngườitamaitánghaibộxươngngườitrongmộtnấmmồkhôngbiamộởngaycạnhmộcụMelquíades.

JoséArcadioBuendía trởvềnhà lòng thanh thảnnhưvừa trútbỏgánhnặngyhệtnhưkýứcvềPrudencioAguilartrướcđâytừngđènặnglênlươngtriông.Khiđiquanhàbếp,ônghônlêntránRebecarồibảo:-Hãyrũsạchnhữngýnghĩtộinghiệpấyđi,conạ!-Ôngnói-Từđâytrởđiconsẽđượchạnhphúc.TìnhbạncủaRebecađãmởcửachoPilarTernerađếnnhà.ThịđãbịÚrsulacấmcửakểtừngàyđẻArcadio.Nhưsựchạynhảyồnàocủabầydêcáithịđếnnhàvàobấtcứgiờnàovàthịhăngháilàmmọiviệcnặngnhọc.ĐôilúcthịcómặttrongxưởngkimhoànvàbằngcửchỉhoạtbátgiúpđỡArcadiothoamịngiấyảnhtrongtìnhcảmâuyếm.Cuốicùngthịđãlàmchocậulúngtúng.Ngườiđànbàấyđãlàmcậuhoangmang.Nướcdarámnắng,mùikhét,tiếngcườikhúckhíchtrongphòngtốicủathịkhiếncậuthởrộnrãhốihả,khiếncậu lúng túnghoài,cứvavấpphảicácđồvậtởxungquanh.CũngcónhữnglúcAurelianocómặttrongphòng,mảimêlàmviệcvàPilarTerneradựangườivàobànmàthánphụcanhlàmviệccầnmẫnvàtỉmỉ.Bỗngnhiênthịxuấtthần.AurelianonhậnrõrằngArcadiođangởtrongphòng.TrướckhingướcmắtlênvàbắtgặpđôimắtcủaPilarTernera,đểlộýnghĩrấtsángrõnhưthểchúnglộramồnmộtngayởdướiánhmặttrờilúcđangtrưa,anhhỏi:-Được!Chịhãynóichotôibiếtcáigìvậy?PilarTerneraliếmmôirồinởmộtnụcườibuồn:-Anhthíchhợpvớichiếntranh,-thịnói,-anhđặtmắtởđâuthìởđóviênđạndoanhbắnsẽtới.Aurelianonângtaytánthànhlờitiênđoánấy.Anhtậptrungtưtưởngtrởlạivớicôngviệcnhưthểchẳngcóchuyệngìvừaxảyravàanhnóivớimộtgiọngbìnhthảnmàrắnrỏi:-Biếtrồi,-anhnói,-cuộcchiếntranhấysẽmangtêntuổicủatôi

mà.CuốicùngJoséArcadioBuendíathựchiệnđượccáimàôngmuốnlàm.Ôngđãnốiđượcvũnữnhảymúanhờdâycótvàobộmáyđồnghồvànókhiêuvũtheonhạcsuốtbangàyliền.Chiếntíchấykhiếnôngvuisướnghơnbấtkỳmộtcôngviệchaotâmtổnsứcnàocủaôngtrướcđây.Ôngkhôngăn.Ôngkhôngngủ.VìthiếuÚrsulaởbêncạnhđểchămnomvàsănsóc,ôngtựđể chomìnhbơi trong thế giới tưởng tượngdo đó dẫn ôngđến tình dạnghưngphấnthườngxuyên.Ôngsốngnhữngđêmdàitrăntrởmàđiđilạilạitrongphòng,màlảmnhảmtínhsuymàtìmcáchápdụngnhữngnguyêntắccủaquảlắcđồnghồchonhữngchiếcxebò,chonhữnglưỡicày,nghĩalàchotấtcảnhữnggìhữuhiệuđượcđặt trongchuyểnđộng.Cơnsốtvìmấtngủlàmchoôngmệtmỏiquátớimứcmộtbuổiđêmvềsángnọôngkhôngthểnhậnramộtônggiàtócbạcphơcócửchỉngỡngàngbỗngbướcvàophòngngủ. Đó là Prudencio Aguilar. Khi nhận ra Prudencio Aguilar, ông ngạcnhiênthấyrằngngườichếtcũnggiàtheonămtháng.JoséArcadioBuendíacảmthấyrùngmìnhvìnỗinhớnhung.“A,Prudencio,-ôngreolên,-xaxôithếmàbáccũngtìmđếnđâyđượcsao”.Saurấtnhiềunămởtrongcõichết,nỗinhớnhungngườisốngmớidadiếtlàmsao,sựcầnthiếtphảicóbạnmớibứcbốilàmsao,sựgắnkềmộtcáichếtkhácvốnđãtồntạingaytronglòngcõichếtmàchínhPrudencioAguilarvừa rồimongchokẻ thù tệmạtnhấtcủamìnhmớiđángsợlàmsao.PrudencioAguilarđãtốnnhiềuthờigianđitìm ông. Prudencio Aguilar hỏi thăm ông qua những linh hồn chết ởRiohacha,quanhững linhhồnchếtở thung lũngUga,quanhững linhhồnchếttừvùngđầmlầytới,nhưngkhôngmộtlinhhồnchếtnàođãtrảlờiđúngđiềuôngmuốnhỏi,bởivìMacondothờiấycònlàmộtlàngchưađượccáclinhhồnchếtbiếttới.MãichotớikhicụMelquíadesđếnvàcụchỉchoôngbiếtmột chấm đen trên những tấm bản đồ nhiềumàu của thần chết. JoséArcadioBuendíanóichuyệnvớiPrudenciochođếntậnsáng.Sauđóítgiờ,ngườiphờphạcvìmấtngủ,JoséArcadioBuendíabướcvàoxưởngkimhoàncủaAurelianovàhỏianh:“Hômnaylàthứmấy?”.Aurelianotrảlờichalàngày thứ ba. “Ta cũngnghĩ nhưvậy”, JoséArcadioBuendía nói. “Nhưngngaylậptứctahiểurằnghômnayvẫncứlàngàythứhainhưngàyhômquaấymà. Con hãy nhìn bầu trời kia, hãy nhìn các bức tượng kia, hãy nhìnnhữngchậuthuhảiđườngkia.Hômnaycũngvẫnlàngàythứhai”.Đãquenvớinhữnglờilẩnthẩnấy,Aurelianokhôngnghelờiông.Vàongàyhômsau,tứcsángngàythứtư,JoséArcadioBuendíalạibướcvàoxưởng.“Đâylàmộtthảmhoạ”-ôngnói,“Conhãynhìngiókìa,hãynghetiếngkêuvovocủaôngmặt trờikìa,yhệtnhưhômqua,hômkia”.ĐêmấyPietroCrespigặpôngởngoàihànhlangbangkhóclócvớitiếngkhóckhôkhốccủangườigià,khócchoPrudencioAguilar,khócchocụMelquíades,khócchochamẹcủaRebeca,khócchochamẹông,khócchotấtcảnhữngaiôngnhớđượcvàlúcấy họ đang cô đơn trong cõi chết. PietroCrespi tặng ôngmột congấu cử

độngnhờdâycótđihaichântrênmộtdâysắt,nhưngvớiquàtặngnàyanhvẫnkhônglàmôngvuilênđược.Ônghỏianhkếhoạchmàôngđặtrachoanhtừnhữnghômtrướcnhưthếnàorồi, tứclàcôngviệcnóivềkhảnăngxâydựngmộtcáimáydựatrênnguyêntắcquảlắcđồnghồcóthểnângbổngbấtcứvậtgìtrongkhôngtrung,cóthểgiúpconngườibaylên.Vàanhđãtrảlờiôngrằng:khôngthểđược,vìlàquảlắcđồnghồcóthểnângbổngbấtkỳmộtvậtnàolênkhôngtrungnhưngnólạikhôngthểtựnângmìnhlênđược.Ngày thứ trămông lạicómặt trongxưởngkimhoànvớibộdạngđaukhổcủamặtđấtbịchàsát.“Bộmáythờigianđãhỏngrồi,-ôngkhócnứcnở,-cònÚrsulavàAmarantalạiởrấtxa”.Aurelianomắngmỏchanhưmắngmộtđứatrẻvàônglạingoanngoãnnghetheo.Sáugiờliêntụcôngkiểmtracácđồvậtcốtìmgặpmộtsựkhácbiệtvềmộtphươngdiệnnàođómàngàyhômquachúngđãcónhằmpháthiệntrongchúngmộtsựthayđổichứngtỏrằngthờigianvẫntrôichảytuầntự.Cảđêmôngnằmtrêngiường,mắtmởthaoláo,màgọiPrudencioAguilar,gọiMelquíades,gọi tất cảnhữngngườiđãchếtđểhọtớicùngchiasẻvớiôngnỗichánchường.Nhưngkhôngmộtaitới.Ngàythứsáu,ngaytrướclúcmọingườithứcdậy,ônglạiquansátmọibiểuhiệnbênngoàicủathiênnhiên,ôngquansátmãichotớikhiôngkhôngnghingờrằnghômấyvẫncứ làngày thứhai.Thế làôngvớ lấy thanhgỗchèncửavàvớisứcmạnhtànbạovốncócủamìnhôngđậpphátantànhcácdụngcụphòngthínghiệmgiảkim,xưởngkimhoàn,cỗmáyảnh.Rồinhưmộtconácquỷônggàothétbằngmộtthứngônngữcóâmthanhsangsảngđồngthờilại thaothaobấttuyệtmàthựctếkhôngthểnàohiểuđược.ÔngsẵnsàngđậpphánốtcảngôinhàcũngvừahayAurelianođãnhờhàngxómđếngiúpmình.Phảinhờtớimườingườiđànônglựclưỡngmớivậtđổđượcông,mườibốnngườitróiông,haimươingườilôiôngtớicâydẻởgiữasânlànơingườitabỏmặcôngbịtrói,thahồsủanhữnglờiquáidị,thảsứcnhổphìphì thứđờmxanh lè.KhiÚrsulavàAmanranta trởvề,ôngvẫnbị tróichặttaychânvàogốccây,ngườiướt,đẫmnướcvàhoàntoànngâydại.Haimẹconnóichuyệnvớiông,nhưngôngkhôngnhận rangười ruột thịt củamình.Ôngnóivớihọvềmộtcáigìđókhôngthểhiểuđược.Úrsulacởidâytróinơicổtayvàcổchânchoông,đólànhữngchỗthịtđãthànhchaidodâythừngthítchặtquávàchỉđểôngbịtróingangthắtlưngthôi.Sauđóngườitadựngtạmmộttúplềulácọđểchemưachenắngchoông.

CHƯƠNG 5MộtngàychủnhậtthángBa,AurelianoBuendíavàRemediosMoscote

làmlễthànhhôntrướcbànthờChúadochaNicanorReynasaidựngngaytrongphòngkháchnhàBuendía.Đólàcảmộtthờikỳrộnrãđếncaođộkéolàibốn tuần liền trongnhàMoscote, làvìcôbéRemediosđếnnổidậy thìtrướckhitừbỏnhữngthóiquencủatuổithơ.Đãđượcmẹchỉbảochonhữngthayđổiđộtbiếncủatuổidậythì, thếmàvàomộtbuổichiềuthánghaicôbỗnghoảnghốtkêuoanglênchìachođámchịemmìnhđangngồithêuxemchiếclípvấybẩnmộtthứnướcnhơnnhớtmàusô-cô-la.Ngàycướiđượcấnđịnhsauđómộttháng.Hầunhưngườitakhôngcóđủthờigianđểdạycôbétự rửa ráy, tựmặc lấyquầnáo, tựhiểu lấynhữngcôngviệc thiếtyếucủacuộcsốnggiađình.Ngườitachocôđáivàonhữnghòngạchnungnóngđểtrị bệnhđáidầm.Vấtvả lắmmới thuyếtphụcnổiđểcôhiểu tínhbấtkhảxâmphạmcủabuồngkín,bởivìRemediosvừarấthoảngsợđồngthờilạirấthàohứng trướcnhững lời chỉdẫnđếnmứccôcứmuốnmọingườinóivềđêmtânhônvớitấtcảtìnhtiếtcủanó.Đólàmộtcốgắnghếtsức,songtrongngàyđượcchọnlàmngàycưới,côbétỏrathạođờiyhệtnhưbấtcứbàchịnàocủamình.ÔngApolinarMoscotekhoáctaycongáidẫnđi trênnhữngcon đường làng trang hoàng hoa lá, dậy vang tiếng pháo nổ và tiếng hạcmừngvui.Côbévẫytaychàovànhoẻnmiệngcườicảmơnnhữngaitừcửasổnhàmìnhchúccômaymắnvàhạnhphúc.

Aureliano,mặcbộcomplêdạmàuđen,điđôiủngmàucánhdáncódínhcựathúcngựa,đôiủngmàítnămsaunàyđứngtrướcđộihànhhìnhchàngvẫnmang,danhợtnhạtxanh táivàcổhọngnhưnghẹn lạikhiđóncôdâungayở cửavàđưanàngđến trướcbàn thờChúa.Côbé cưxửhết sức tựnhiên, hết sức đúng mực đến độ không để mất sự hài hòa ngay cả khiAureliano,vàolúcđeonhẫnchovợ,đãđểrơichiếcnhẫn.Trongkhôngkhíồnàonhữngtiếngthìthầmbàntánvàtrongphútđầutiênkhicácvịkháchmờicònbỡngỡ,côdâuvẫngiươngcaobàntaymangchiếctấtđểhởngónvàvẫnchìanguyênngónđeonhẫnđợicho tớikhi chú rể lấychânđiủngchặnđứngchiếcnhẫnkhỏi lăn ra cửavànhặt lấynó,mặtđỏbừng trởvềtrướcbànthờ.Mẹvàcácchịcôkhổsởlolắngchỉsợconbéthấtthố,dùchỉlàmộtcửchỉnhỏthôitronglúctiếnhànhlễcưới,vàđếnkhibuổilễkếtthúc,chínhhọlàngườiđãchạyđến,bấtchấpquankháchđôngđủ,bếcôlêntặngchonhữngchiếchônnồngnàn.Kểtừngàyđó,côđãtỏrõlàngườicóýthứcphục tùng, ý nhị, điềm tĩnh trước những tình huốngmâu thuẫn trong giađình.Chínhcô làngườimởđầu tiệccướivà làngườixắn lấymiếngbánhcướingonnhất,đặtnóvàocáiđĩacóđểsẵnchiếcnĩa,mangđếnchoJoséArcadioBuendía.Bịtróivàothâncâydẻ,ngồikhomlưngtrênchiếcghếgỗ

trong túp lều lácọ,ônggià tobéo,dabệchbạcvìmưanắngmỉmmộtnụcười lơđãngmangvẻbiếtơnvà taycầmlấymiếngbánhăn,miệngngâmngamộtbàinhãcakhóhiểu.Ngườiduynhấtkhônghạnhphúc trongđámcướilinhđìnhkéodàitớisángsớmngàythứhailàRebecaBuendía.Ngàyvui của côđãkhông thành.Theo sự thỏa thuận củaÚrsula, hôn lễ của côcũngsẽđượctổchứccùngngàyvớihônlễcủaAureliano,nhưngngàythứsáuPietroCrespiđãnhậnđượcláthưbáotinmẹanhsắpchết.Đámcướicủahọbịđình lại.Saumộtgiờnhận thư,PietroCrespiđi ra tỉnhngayvà trênđường đi anh không gặpmẹmình, người cũng đang trên đường đến làngMacondochokịpđêmthứbảyvàtrongđámcướicủaAurelianođãhátmộtbàihátbuồndochínhbàsángtácvớimụcđíchdànhriêngchođámcướicủacontraimình.

PietroCrespitrởlạivàolúcnửađêmngàychủnhậtđểquétdọnmẩutànthuốclácủatiệcvuisaukhianhđãphinhưgiólàmchonămchúngựaphảingãgụcởdọcđường,cốvềchokịpgiờlàmđámcướicủamình.Kẻviếtthưấysẽkhôngbaogiờbịphátgiác.BịÚrsularàyla,AmarantakhóclócthảmthiếtthềsốngthềchếttrướcbànthờChúavẫnchưađượcnhữngngườithợmộcdọnđi.

ChaxứNicanorReyna-ngườiđượcDonApolinarMoscoteđưavềđâyđểlàmlễcưới-làmộtngườinhẫnnạitrongcôngviệcquáưtẻnhạtvànhàmcháncủamình.Chacónướcdađếnlàbuồnthảmcứdánchặtlấyxương,cócáibụngỏngtrònvo,mangdángvẻhiềnquáhỏađầncủamộtvịthầngià.Chađịnhsẽtrởvềgiáokhucủamìnhngaysaukhilàmxonglễcướinhưngcha lấy làm ngạc nhiên trước vẻ thô kệch quá ư quêmùa của dân chúngMacondovốnsinhsôinẩynởđếnlàđôngđúc,sốngmùquángtuântheoluậttựnhiên,khôngchịulàmlễrửatộichoconcáicũngnhưkhôngđặttênthánhchocácngày lễ.Vìnghĩ rằngmảnhđấtnàycầnhạtgiốngcủaThượngđếhơnbấtkỳnơinào,chabènquyếtđịnhởlạithêmmộttuầnlễnữađểgiáohóalàngnàythànhmộtlàngcủaChúa,đểlàmlễcướichonhữngđôitraigáichungsốngtheosởthíchvàlàmlễrửatộichonhữngngườiốmsắptắtthở.Nhưngkhôngmộtainghecha.Họtrảlờiđứccharằngtrongnhiềunămrònghọsốngkhôngcósựchăndắtcủachaxứ, rằnghọ tựmìnhgiảiquyếtmộtcáchtrựctiếpvớiThượngđếnhữngvướngmắccủalinhhồnvàhọđãhoàntoànbỏthóixấugâytộiác.Mệtmỏivìphảithuyếtgiảngởvùnghoangmạc,chaNicanorquyếtđịnhsẽxâydựngmộtnhàthờlớnnhấtthếgiới,cónhữngbứctượngtobằngngườithực,trêntườngkhảmnhữngtấmkínhnhiềumàu.MộtnhàthờlớnnhưthếsẽlàmchodânbổnđạoởtậnthànhRomacũngphảiđếnđểthờkhiếnChúađượchiểnvinhngaytạitrungtâmcủaxứvôđạonày.Chađikhắplàngvớichiếcđĩađồngtrêntayđểquyêngóp.Dânchúngchorất nhiều nhưng cha lại muốn nhiều hơn, bởi vì nhà thờ cần cómột quả

chuôngmàtiếngvangcủanócó thểkhiếnchoxácnhữngngườichếtđuốiphải nổi lên trên mặt nước. Cha cầu xin quá sức đến nỗi khản cả tiếng.Xươnghócchamỏidừnhưcókiếnbòbêntrong.Mộtngàythứbảynọ,vìkhôngxinđượcgì,ngaycảhoaquảhoặcthứcănđểsẵnởcửa,chađâmsợhãivìthấtvọng.ChalàmvộimộtbànthờChúaởngaygiữaquảngtrườngvàngàychủnhật,tayrungchuôngnhưtrongthờikỳbệnhmấtngủhoànhhành,chađikhắp làngđểcổđộngmọingười tớidựbuổi lễmixaquêmùa.Rấtnhiềungườivìtòmòđãđến.Mộtsốngườikhácvìnhớnhung.SốkhácđếndựlễmixađểkhỏibịThượngđếcoicáilậptrườngtrunggiancủamìnhnhưmộtsựchốngđốicánhân.Vậylàvàolúctámgiờsáng,cóđếnmộtnửalàngđã tụ tập ở quảng trường xem cha xứNicanor với giọng khản vì cầu xin,đangtụngkinhPhúcâm.Đếncuốibuổilễ,khinhữngngườidựlễbắtđầutảnmácravề,chagiươngcaohaitaylênrahiệuđểmọingườichúýnghe:

-Hãykhoan?Hãykhoan?-chanói.-GiờđâychúngtasẽxemmộtbằngchứngkhôngthểtranhcãiđượcvềsứcmạnhvôbiêncủaThượngđế.

Chúbébannãygiúpchacửhànhlễmixa,lúcnàymangđếnhầuchamộttách sô-cô-lađặcnghingútkhóivàchađãuống liềnmộthơikhôngnghỉ.Sauđócharútchiếcmùisoadắttrongốngtayáothụngralaumồm,dangrộnghaicánhtay,nhắmnghiềnmắtlại.VậylàchaxứNicanorliềntựnângbổngmìnhlêncáchmặtđấtmườihaixăngtimét.Đólàmộtthủđoạndễchấpnhận.

Trongvàingàychađikhắpmọinhàđểnhắclạithửnghiệmviệctựnângbổngmìnhkhỏimặtđấtnhờsứckíchthíchthầnkinhcủasô-cô-la.Tronglúcấy,chúbéhầu lễđãquyênđượcrấtnhiều tiềnđựng trong túi tảiđếnmứckhôngđầymộtthángđãtiếnhànhkhởicôngviệcxâydựngnhàthờ.Khôngmộtainghingờcộigốc linh thiêngcủa sựchứngminhấy,ngoại trừ JoséArcadioBuendía, ngườikhônghề cửđộngđãquan sát đámđông lộnxộnvâyquanhgốccâydẻvàomộtbuổisángđểmột lầnnữaxemcha tựnângmìnhkhỏimặtđất.HầunhưôngchỉhơiduỗichântrênghếvànhúnvaikhichaxứNicanorbắtđầutựnângmìnhkhỏimặtđấtcùngvớichiếcghếchangồi.

-Hocest simplicisimum- JoséArcadioBuendíanói -hom iste statumquartummateriaeinvenit.[19]

ChaxứNicanorgiơtaylênvàlậptứcbốnchânghếcùnghạxuốngđứngtrênmặtđất.

-Nego-ôngnói.-FaclumhocexistentiamDeiprobatsinhdubio.[20]

Do đó người ta biết rằng thứ ngôn ngữ quỉ ám khó hiểu ấy của JoséArcadio Buendía là tiếng Latinh. Cha xứ Nicanor liền tranh thủ dịp may

mìnhlàngườiduynhấtcóthểgiaodịchđượcvớiJoséArcadioBuendíađểnhồinhétđứctinKitôgiáovàobộnãođãloạntrícủaông.Buổichiềunàocũngvậy,chaxứngồibêncâydẻmàlảinhảithuyếtgiáobằngtiếngLatinhnhưngJoséArcadioBuendíakhoáichíkhông thừanhậnnhữngconđườngmòn cũ rích cũng như sự thaymàu của sô-cô-la và đòi xemmột bức ảnhThượngđế,coiđónhưlàmộtbằngchứngcuốicùng.ThếlàchaxứNicanormangđếnchoôngnhữnghuyhiệuvànhữngbứcảnhvàngaycảtấmphụcchếmột tấmdạ thêu ảnh thánhVeronica, nhưng JoséArcadiokhông thừanhậnmàcoichúnglàđồthủcôngmỹnghệkhôngcócơsởkhoahọc.Ôngrấtươngbướng, tớimứcchaxứNicanorbuộcphải từbỏýđịnhbiếnôngthànhmột tín đồ đạo Thiên Chúa. Nhưng về phương diện tình cảm giữangười với nhau cha vẫn thường xuyên tới thăm ông. Song lúc ấy, JoséArcadioBuendía lại là người nắm thế chủ động tấn công và định bẻ gẫyniềm tin củachacốbằngnhững suy tínhcủangườiduy lí.Có lúcchaxứNicanormangtớigốccâydẻmộtbàncờcóđủsốquânđểmờiôngchơicờđam[21].JoséArcadioBuendíakhôngchơi,bởichưabaogiờôngcóthểhiểuđượcýnghĩacủamộtcuộc thiđấu trongđóhaiđối thủđã thỏa thuậnvớinhauvềnhữngnguyêntắc.ChaxứNicanor,ngườichưatừngthấyaichơicờtheo lốiấy,cũngkhông trở lạiđánhcờđam.Càngngàychaxứcàng thánphụctríthôngminhcủaJoséArcadioBuendía.Chađãhỏiônglàmsaoônglạicóthểbịtróichặtvàogốccâythế.

-Hocestsimplicisimum,-ôngtrảlời-làvìtôibịđiênrồmà.Từđótrởđi,chămlochođứctincủamình,chaxứkhôngđếnthămông

nữa,quyếtchíkhởicôngngayviệcxâydựngnhàthờ.Rebecacảmthấyhyvọng củamình đang sống lại. Tương lai của cô phụ thuộc vào việc hoànthànhcôngviệcnày.CônghĩnhưvậylàvìkểtừngàychủnhậtnọchaxứNicanorăncơmtrưaởnhànàyvàcảnhàquâyquầnngồiquanhbànănnóichuyệnvềnhữngnghilễtrangnghiêmvàhuyhoàngtrongcáchoạtđộngtôngiáokhinhàthờđượcxâyxong.“NgườigặpmaynhấtởđâylàchịRebeca”,Amarantanói.VàvìthấyRebecakhônghiểumìnhmuốnnóigì,côgiảithíchvớimộtnụcườingâythơ:

-A,chảlàvìlễthànhhôncủachịsẽtrùngvớingàykhánhthànhnhàthờmàlị.

Rebecavộivãchặntrướcbấtkỳlờibìnhphẩmnàovềchuyệnnày.Theotiếnđộxâydựngthìnhàthờsẽkhôngthểhoànthànhtrướcmườinăm.ChaNicanorkhôngđồngývìchachorằngvớisựhảotâmmớinảysinhhiệnnaycủanhững con chiên trung thành chophép cha sẽ làmnhững con tinh lạcquanhơn.TrướctháiđộhờndỗithầmlặngcủaRebeca,ngườiđãphảibỏdởbữaăn,ÚrsulatánthànhýnghĩcủaAmaranta,vàbàđãgópmộtphầncủa

cảiđángkểđểđẩynhanhhơntiếnđộxâydựngcôngtrình.ChaNicanorchorằngvớimộtsựđónggópnữanhưsựđónggópnày,ngôinhàsẽđượcxâyxong trước ba năm.Từ lúc đó trở đi,Rebeca không thèmnói chuyện vớiAmarantamàlòngtựnhủrằngtháiđộkhiêukhíchcủaAmarantakhôngphảilàquángâythơnhưcôtưởng.“Đólàđiềuítnghiêmtrọnghơncóthểxảyra”,AmarantacãilạiRebecatrongcuộcđấukhẩuácliệtđãxảyrađêmấy.“Nhưvậy, trongbanăm tớiđây, tôi chưacầnphảigiết chị”.Rebecachấpnhậnlờitháchthứcấy.

KhiPietroCrespibiếtđượclễthànhhôncủamìnhlạibịhoãn,anhlâmvào tình trạng thấtvọng.Trái lạiRebecađãchứng tỏ lòngchung thủycủamình. “Chúngmình sẽ trốnđi khi nào anhquyết địnhxong”, cônói.Tuynhiên,PietroCrespikhôngphảilàngườithíchmạohiểm.Anhđãthiếutínhcáchsôinổicủangườiyêu, lạicònquácâunệcoi lờihứanhưlàmộtkhobáukhôngthểnàophungphíđược.VậylàRebecavậndụngnhữngthủđoạnmạnhbạohơn.MộtngọngiókỳlạthổitắtphụtngọnđèntrongphòngkháchvàÚrsulabắtgặpquảtanghaingườiđanghônnhautrongbóngtối.PietroCrespivụngvềgiải thíchchobàvềsựkémphẩmchấtcủanhữngcâynếnhiệnđại thắpnhựađườngvàgiúpbàđặtởphòngkháchmộthệ thốngđènthắpsángchắcchắnhơn.Nhưnglầnkhác,đènlạibịđổnhầmdầuhoặcbịtụtbấc.ÚrsulalạibắtquảtangRebecangồitrênđùingườiyêu.Thếlàbàkhôngthèmnghebấtcứmộtlờithanhminhnàonữa.BàgiaochocôgáiAnh-điêngtrôngcoi cửahàngbánhkẹovàchínhbàngồiởghếxíchđugiámsát cácbuổichuyệntròcủađôitìnhnhân,quyếtkhôngchịuthuanhữngthủđoạncũríchmàbàvốnquenhồicònxuântrẻ.

“Khốnthânmẹquá!”,RebecanóivớitấtcảsựhờngiậncóphachúthàihướclúcnhìnÚrsulađangngápdàitrongkhôngkhícăngthẳngcủabuổiđếnchơi.“Khimẹchếtcólẽmẹsẽrađitrênchiếcghếxíchđunàymất”.Saubathángsốngtrongtìnhyêubịtheodõikhắtkhe,nảnlòngtrướcsựchậmtrễtrong công việc xây dựngmà ngày nào anh cũng đến thăm, PietroCrespibằnglònggópchochaNicanorsốtiềnchacầnđểhoànthànhviệcxâycấtnhàthờ.Amarantavẫnkhôngthốichí.Tronglúcngồinóichuyệnvớiđámchị em vẫn thường đến nhà vào các buổi chiều để thêu hoặc đan ở ngoàihànhlang,côcốtìmnhữngmưumẹomới.Mộtthiếusótđãlàmhỏngmấtmưumẹomàcôcholàcóhiệulựchơncả.ẤylàviệcsẽlấytrộmnhữngviênbăngphiếnmàRebecađểởbộquầnáocôdâutrướckhicấtnóvàorươngtrongphòngngủ.Amarantasẽlàmkhinàochỉcònkhôngđầyhaithángviệcxâycấtnhàthờkếtthúc.NhưngRebecarấtnônnóngtrướcviệcngàycướicủamìnhngàymộtđếngầnchonêncômuốnchuẩnbịquầnáocôdâusớmhơncảdựđịnhcủaAmaranta.Vàolúcmởchiếcrương,rồimởtờgiấygói,saucùngmở tấm lụabọcngoài, côgặpbộquầnáocưới sa tanh,mộtđầu

khănvoan,chiếcmũmiệngàihoacam,tấtcảđềubịgiánnhấmthànhbụi.Mặcdùcôchắcchắnrằngmìnhđãđểvàogóiquầnáohaigóibăngphiếnbọctrongmùisoa,nhưngvìnỗibấthạnhxemrahoàntoànngẫunhiênnêncôkhôngdámđổlỗichoAmaranta.Chưađầymộtthángsẽđếnngàycướinhưngkhôngsao,vìcôcóAmparoMoscotenhậnmayquầnáocôdâuchỉtrongvòngmộttuầnlàxong.Mộtbuổitrưatrờimưa,AmparokhoácáotơibướcvàonhàđểthửlầncuốibộquẩnáocôdâuchoRebeca,Amarantacảmthấytứctốiđếnmuốnchếtđược.Côlạccảgiọng,vàmộtdòngmồhôilạnhbuốt chảydọc theo sống lưng cô.Đãnhiều thángnay cô sống trongphấpphỏngmongđợicáigiờấy.BởivìnếukhôngmưutínhthànhcôngmộttrởngạiquyếtđịnhngõhầucảntrởđámcướicủaRebeca, thìchắcchắnrằng,trongphútcuốicùngkhimàtấtcảmọithủđoạnnghĩrađượcđềuthấtbại,côsẽcóđủdũngcảmđểđầuđộcRebeca.BuổichiềuấytronglúcRebecachếtngốtvìnóngdophảimặcchiếcáosa tanhmaythửmàAmparođangbìnhtĩnhdùngkimghimlạichovừavớicơthểngườimặc,thìAmarantađãvàilầnnhầmlẫnnhữngmũimócvàđâmcảkimvàongóntaymình.NhưngvớinỗilạnhlùngđángsợcôđãquyếtđịnhngàyđầuđộcRebecasẽlàngàythứsáu gần kề ngày cưới và cách thức đầu độc sẽ làmột giọt nha phiến hòatrongcàphê.

Một trởngại lớnnhất, rất tànbạovà cũng rất bất ngờđã ậpđếnbuộcđámcướiphảihoãnmột lầnnữavàkhôngbiếthoãnđếnbaogiờ.ChỉcònmộttuầnnữathìđếnngàycướibỗngnhiênvàolúcnửađêmRemediosthứcdậymiệngnôntrôntháo,ngườiướtsũngnhữngthứtừtrongbụngthảiracònnónghôihổi,vàsaubangàythìchếtvìnhiễmđộcbởichínhthứmáumìnhvàtrongbụngmangcáibàothaisinhđôi.Amarantatựmìnhdằnvặtlươngtâm.CôđãquánhiệttâmcầuxinThượngđếmộtcáigìkhủngkhiếpsẽxảyrađểmìnhkhỏiphảiđầuđộcRebecavàdođócôcảmthấymìnhcótộitrướccái chết của Remedios. Đó không phải là cái trở ngại mà cô cầu mong.Remediosđãmangvềnhànàymộtluồnggiómớiđầyvuivẻ.Côcùngchồngchuyểnraởtrongphòngngaycạnhxưởngkimhoànvàcôđãlấytấtcảbúpbêvàđồchơituổiấuthơtrangtríphòngởvàsứcsốngtươitrẻcủacôtrànrangoài bốn bức tường để như một luồng gió mát thổi qua hành lang bàynhữngchậuthuhảiđường.Ngaytừlúcthứcdậycôđãhát.Côlàngườiduynhất trong nhà đã dám can ngăn những cuộc đấu khẩu giữa Rebeca vàAmaranta.CôđãgánhvácnhiệmvụsănsóccụJoséArcadioBuendía.Cômangcơmchoôngbốchồng, tậntìnhcómặthầuhạlúccụỉađái tắmrửachocụbằngxàphòngvàbãcọ,giữsạchbộrâu,máitóckhỏisựhànhhạcủachấyrận,bảovêtấttúplềulácọvàtubổnóvàothờikỳmưabão.Ởnhữngthángcuốicùngcủađờimình,côđãgiao tiếpđượcvớicụquanhữngcâuLatinh đơn giản.Khi đứa con trai củaAureliano với PilarTernera ra đời,

đượcmangvềnhàvàđược làmlễđặt tên làAurelianoJosé, thìRemediosquyết định công nhận chú nhóc là đứa con đầu lòng củamình. Tình cảmngườimẹcủacôkhiếnÚrsularấtđỗingạcnhiên.Vềphầnmình,Aurelianogặpởcôlờibiệnminhtốicầnthiếtchocuộcđờimình.Anhlàmviệccảngàytrong xưởng và Remediosmang đến cho anhmột tách cà phê không phađườngvàogiữabuổisáng.Đêmnàocũngvậy,bọnhọđếnthămvợchồngMoscote.AurelianomêmảiđánhdominovớibốvợtronglúcđóRemediosnóichuyệnvuivớicácbàchịvàđàmđạovớimẹvềnhữngvấnđềcủangườilớn.MốiquanhệchặtchẽvớigiađìnhBuendíađãcủngcốthêmquyềnlựccủa Don Apolinar Moscote ở trong làng. Trong những chuyến lên tỉnhthường xuyên, ngài đã xin được chính phủ cho mở một trường học doArcadio, người kế thừa được nhiệt tình sư phạm của ông nội, chăm nom.Bằngbiệnphápthuyếtphục,ngàiđãvậnđộngđượcphầnlớncácngôinhàtronglàngquétvôimàuxanhđểđónmừnglễkỉniệmngàyQuốckhánh.ĐểđáplạinhữngđềnghịcủachaNicanor,ngàiđãquyếtđịnhchuyểntiệmăncủabácCatarino sangmột conđườngbiệt lậpvà chođóngcửamột số tụđiểmrộnrãđãmọclênởngaytrungtâmlàng.Mộtlầnlêntỉnhvềngàiđãdắt theo sáu lính cảnh sát có súng ống.Đó là những người ngài trao chonhiệmvụgiữgìntrậttự.Thếnhưng,khôngmộtainhắcngàinhớlạilờingàiđãhứavớiJoséArcadioBuendía làsẽkhôngsửdụngcảnhsátvũ trangởtronglàng.

Aureliano rất thích thú ôngbố vợ tháo vát củamình. “Cậu rồi lại béophụcbéophịchnhưôngtathôi”,cácbạnanhbảoanhvậyNhưngsựannhàntừng làm phính đôimá anh và tập trung ánh sáng trong conmát anh vẫnkhôngtăngthêmtrọnglượngthânxácvàcũngchẳnglàmđảolộntínhkiêuhãnhcủaanhmàtráilạinóchỉtôđậmthêmcáiđườnghằntrênlànmôianh,dấuhiệucủasựsuynghĩlaolungvàcủaquyếttâmkhônggìlaychuyểnnổi.Tìnhcảmvợchồnganhthậtlàsâusắcđãđánhthứctìnhcảmcủagiađìnhhai bên, đến mức khi Remedios báo tin mình sẽ có con thì ngay đến cảRebecavàAmarantacũngphảilàmlànhvớinhauđểcùngdệtmộttấmlanhxanhnếunhưsinhcontraivàmộttấmlanhhồngnếunhưsinhcongái.CôlàngườicuốicùngđượcArcadionghĩtớiítnămsaunàykhiđứngtrướchọngsúngcủađộihànhhình.

Úrsula quyết định để tang cô trongmột năm.Bà ra lệnh đónghết cáccửa,nộibấtxuấtngoạibấtnhậptrừtrườnghợpkhôngthểđừngđược,cấmnóitovàtựtaybàtreobứcảnhRemediosởnơiquànthihàicôvàđặtmộtngọnđèndầusángmãikhôngtắttrướctấmảnhđó.Nhữngthếhệconcháusaunày,khôngbaogiờđểchongọnđèndầubịtàn,đãlúngtúngtrướctấmảnhcôbémặcváyphồng,điủngtrắng, trênđấugàimộtchiếcnơsoa,màkhôngthểnàođồngnhấtđượcbứcảnhấyvớisựtưởngtượngvốncócủahọ

vềmộtbàcô.AmarantanhậnnuôiAurelianoJosé.Cônuôidạynónhưmộtđứacontrai.NósẽlàngườichiasẻnỗicôđơnvàanủicôkhỏinỗidằnvặtvềnhữnglờicầukhẩncuồngnhiệtcủamìnhđãkhiếnchochấtnhaphiếnvôtìnhrơivàocàphêcủaRemedios.Tốiđến,PietroCrespiđộichiếcmũmangvànhkhăntangrónrénbướcvàonhàđểlặnglẽthămRebeca,mộtRebecadườngnhưđangchảyhếtmáungaytrongbộquầnáođenvớitayáochùmkínmubàn tay.Nguyênviệcnghĩchọn lạingàycướiđãcó thể là tráiđạolắmrồi,vìthếquanhệyêuđươngcủahaingườitrởthànhmộtquanhệvĩnhhằng,một tìnhyêumỏimệtkhôngmột aimuốn lại chămsócnó, như thểnhữngngườiyêunhau, từng tắt đènđểhônnhau trongbóng tối đãxa rờinhautheoýnguyệncủathầnchết.Mấtphươnghướnghoàntoàn,mấtluôncảlýtrí,Rebecaănđấttrởlại.

Việc để tang tiến hànhđã đượckhá nhiều thời gian đếnmứcgia đìnhbuộcphải tổchức lạicácbuổicầukinh tạigia.Vào lúchaigiờchiềumộtngày yên tĩnh, oi bức khủng khiếp, bỗng có một người đẩy cánh cửa ănthôngvớiđườngcáivàthếlàcáccánhcửarềnrĩlênvớisứcmạnhlàmrungchuyểncảnềnngôinhàtrongđóAmarantacùngcácbạngáiđangngồithêuởhànhlang,Rebecađangmútngóntaytrongphòngngủ,Úrsulađangbậnbịutrongnhàbếp,AurelianođangcặmcụilàmviệctrongxưởngkimhoànvàJoséArcadioBuendíađangcôđơnngồidướigốccâydẻ,tấtcảmọingườiđềucảmthấyrùngmìnhnhưcóđộngđất.Mộtngườiđànônglựclưỡngđếnnhà.Tấm lưngvuôngvức của anh ta dườngnhưkhông lọt đượcqua cửa.Trêncổanh tađeomột sợidâychuyềncó treohìnhThánhbàĐồng trinhRemedios.Ngựcvàhai cánh tayanh ta sămkínhìnhảnhcácnghĩa trang.Trên cổ tay anh ta đeo bức tượngđồngChúaGiêsu bị đóngđinh câu rút.Anhtacónướcdađensạmbởiphongsươngdãinắng,máitócngắnvàbờmxờmnhưbờmlừa,hàmrăngbạnhracứngkều,đôimắtâusầu.Thắtlưngcủaanh ta togấphai lầndây cươngngựa.Đôiủngngắncó cựa thúcngựavàđóngcásắt.Vàsựcómặtcủaanhtađemđếnchotấtcảmọingườicáicảmgiácrùngmìnhtrướctrậnđộngđất.Anhtabướcquaphòngkhách,rồiphòngđợi, taymangnhững chiếc túi xáchđã cũ.Rồi nhưmột tiếng sấm, anh taxuấthiệnởhànhlangđặtnhữngchậuthuhảiđường,nơiAmarantavàcácbạngáiđangngồikhâusửngsốtcứgiươngcaobàntaycầmkimlên.“Xinchào”,anhtanóivớicáccôgáibằnggiọngmệtmỏi,rồinémnhữngtúixáchlênbànlàmviệc.Sauđó,anhtarảocẳngbướcvàonhàtrong.“Xinchào”,anhtanóivớiRebecađanghoảngloạnnhìnmìnhđingangquacửasổphòngngủ. “Xin chào”, anh ta nói vớiAureliano ở trong xưởng kimhoàn, đanggiỏngcảnămgiácquanlênnghengóng.Anhtađithẳngvàonhàbếpvàởđây lần đầu tiên anh ta đã dừng lại ở điểm kết thúcmột chuyến đi vòngquanhthếgiới.“Xinchào”,anhtanói.Úrsulađứnglặngđimộtgiây,miệng

háhốc,đãnhìnthẳngvàomắtanhta.Bànémramộttiếngkêurồinhảylênômlấycổanhtamàgàomàkhócđầysungsướng.ĐólàJoséArcadio.

AnhtrởvềvẫnnghèotúngnhưlúcrađiđếnnỗiÚrsulaphảichoanhhaiđồngpesođẻtrảtiềnthuêngựa.AnhnóitiếngTâyBanNhacóphanhữngtừlóngcủadânthủythủ.Ngườitahỏianhởđâuthìanhtrảlời:“Ởđằngấy”.Anhmắcvõngởtrongphòngdànhchomìnhrồingủbangàyliền.Khithứcdậy,saulúcănliềnmườisáuquảtrứngluộc,anhđithẳngratiệmăncủabácCatarino.Tạiđây,cơthểđồsộcủaanhđãgâychođámphụnữphảisôinổibàntánđầyvẻtòmò.Anhtổchứcmộtcúkhaonhạcvàrượumạnhchotấtcảmọingười.Anhtháchnămngườiđànôngcùngmộtlúcvậttayvớimình.“Chịuthôi”,họnóivàolúcđểunhậnthấymìnhkhôngthểlaychuyểnđượccánh tay của anh, “Vì anh có tượngChúaGiêsubị đóngđinh câu rút phùtrợ”…BácCatarino,mà lúc ấy vẫn chưa tin vào nghệ thuật sử dụng sứcmạnhcủaanh,đãtháchanhmườihaiđồngpesonếunhấcnổiquầyhàngcủamình.JoséArcadionhấcbổngcáiquầyhàng,độinótrênđầurồimangrađểởgiữađườngcái.Bácphảicầntớimườimộtngườiđànônglựclưỡngmớikhiêng được nó vào vị trí cũ. Trong không khí sôi nổi vui như hội, JoséArcadiođứngtrênquầyhàngtrưngchomọingườixemcơthểcườngtrángcủamìnhkhông chỗnàokhông sămhìnhnhăngnhít với nhữngdòng chữviếtmàuxanhvàmàuđỏthuộcvàingônngữkhácnhau.Hướngvềnhữngngườiđànbàđangvâylấymình,vớilòngthamkhôngđáy,anhhỏihọxemaitrảthêmnữa.Ngườiđànbàgiàuhơncảđãchoanhvàichụcđồng.Thếlàanhtổchứcmộtcuộcbắtthămvớigiámườipesomộtphiếu.Đólàmộtcáigiácắtcổbởivìngườiđànbàđôngkháchnhấtcũngchỉkiếmđượctámđồngpesomộtđêm.Nhưngtấtcảcáccôđềuchấpnhậngiáấy.Ngườitaviếttênmìnhtrênmườibốntờphiếurồitrộnlẫn,đểtấtcảchúngvàomộtchiếcmũ,sauđómỗicônhậpmộtphiếu.Khichỉcònlạihaitờnữa,anhtatiếnlạigầnnhữngngườiđếnlượtnhậpphiếu.

-Hãytrảthêmmỗiphiếunămđồngnữa,-JoséArcadiothúcgiục,-rồitôisẽchiachohaicômà.

Anhsốngbằngcáchấy.Đãsáumươinhămlầnanhđivòngquanhtráiđất,sốngchungvớinhữngngườithủythủvongquốc.NhữngngườiđànbàđêmấyngủvớianhtrongtiệmbácCatarinođãđưaanhtrầnnhưnhộngratậnphòngnhảyđểtấtcảmọingườixemcáicơthểkhôngcólấymộtmilimétkhôngsăm:sămđằngtrước,sămđằngsau,sămtừcổchođếntậnngónchân.Anhtakhônghòanhậpđượcvàocuộcsốnggiađình.

Cảngàythìngủ,tốiđếnanhtathứctrắngđêmkiếmănbằngtròmayrủi,thithốsứclựcởcáixómthợnghèokhổ.Trongnhữngdịphiếmcó,Úrsulamờiđượcanhngồivàobànăn.Anhtỏralàmộtngườidễmến,nhấtlàkhikể

vềnhữngchuyệnmạohiểmcủamìnhởnhữngđấtnướcxaxôi.AnhtừngbịđắmtàuvàđãtrôigiạthàngvàituầntrênbiểncảởNhậtBảnvàsốngbằngcáchănxácmộtngườibạnchếtvìbệnhcảmnắngmàthịtcủaanhtađượcướpmuối rồi lại được ướpmuối, được nấu chín dưới ánhmặt trời đã trởthànhmộtthứmắmngấucóvịngònngọt.MộtbuổitrưachóichangnắngởvịnhBengal,contàucủaanhđãchiếnthắngmộtchúrồngbiểnmàtrongruộtnóngườitathấynàomũsắt,khóathắtlưngvàcảvũkhícủamộtngườithámhiểmđạidương.ỞbiểnCa-ri-bêanhtừngnhìnthấybóngmachiếctàucủatêncướpbiểnVictorHuguesvớimộtcánhbuồmbịgióthổiráchtảtơi,muithuyềnbịdánbiểnnhấmthủnglỗchỗ,mãimãinóbịlạchướngtrênđườngtớiđảoGuadeloupe.Ngồibênbàn,Úrsulathổnthứckhócnhưthểbàđangđọcnhữngbứcthưkhôngbaogiờđượcgửichomình,trongđóJoséArcadiokểchobànghenhữngchiếncôngcũngnhưnhữngthấtbạicủaanh.“Ởđây,nhàcửa rộng rãiđếnnhư thế, con ta ạ”,bànứcnởnói: “Vàcơm thì thừamứaphảiđổcholợnăn.Mànàoconcóởnhàchomẹnhờ…”.Nhưngtrongthâm tâm bà không thể nhận rằng cái thằng bé được những người diganmangđitheogiờđâylạichínhlàkẻphàmphuănhếtmộtnửaconlợnsữatrongbữaăntrưavàhơithởcủaynónghổilàmhéoúahoalá.Nhữngngườikháctronggiađìnhcũngnghĩvềanhtươngtựnhưthế.Amarantakhôngthểgiấunổi sựkinh tởmmỗi bận anhợhơi ngay trong lúcngồi ăn.Arcadio,người không bao giờ được biếtmối quan hệ cha con giữamình với JoséArcadio,hầunhưkhôngtrảlờinhữngcâuhồianhgợiravớimụcđíchgiànhlấytìnhyêumếncủacontrai.Aurelianođịnhlàmsốnglạinhữngnămthángtrướcđâyhọcùngngủmộtphòng,địnhgợilạinhữngtròranhmacủatuổithơgiữahaingười,nhưngJoséArcadiođãquênhếtcả,bởivìcuộcđờitrôigiạtcủa thủy thủvớibiếtbaosựviệccầnnhớđã làmbãohòa trínhớcủaanh.ChỉriêngmộtmìnhRebecathầnphụcanhngaytừlầnđầu.Buổichiềunhìnthấyanhđingangquacửasổphòngmình,côđãnghĩrằngPietroCrespichẳngquacũngchỉlàmộtgãbéophúngphínhđứngbêncạnhngườiđànôngcựckỳlựclưỡngmàhơithởnóngnhưnúilửacủaanhtrànrakhắpnhàchỗnàocũngcảmthấy.Côkiếmcớđểtiệngầnanh.CónhữnglúcJoséArcadiođã trơ tráonhìn tấm thân côgái vàbảo: “Em rất đànbà, em thânyêu ạ”.Rebecakhông thể tựchủđượcnữa.Côăn lạiđấtvàvôi tườngnhàvới sựthèmkháttrướcđâyvàlạithèmthuồngmútngóntayđếnmứcngóncáiphảilênchai.Cônônramộtthứnướcxanhlẫnnhữngcụcmáutímbầm.Cảđêmcô thao thức,người run lênvìcơnsốthầmhậpđểvật lộnvớicơnbồihồinhớ nhung, để chờ đợi cho đến khi trời sáng; cả ngôi nhà rung lên trongbướcđicủaJoséArcadiotrởvề.

Mộtchiềunọ,khicảnhàđangngủtrưa,côkhôngthểnánchịuđượcnữađãmòđếnphòngngủcủa JoséArcadio.Cô thấy anh thức,mặcquầnđùi,

nằmdài trênchiếcvõngđượcmắcvàonhữngchiếcvòngsắt tovớinhữngsợichãobuộctàu.Cáicơthểđểtrầnlựclưỡngcủaanhkhiếncôcảmđộnglắmđếnmứccôtựnhiêndừnglạiđịnhquayra.“Xinlỗi”…côchốngchế,“emkhôngbiếtcóanhởđây”.Nhưngcôhạgiọngngayđểkhỏiđánhthứcngườikhác.“Vàođâynào”,anhnói.Rebecangoanngoãnnghelời.Côđứngngaycạnhchiếcvõng,màtoátmồhôilạnh,màcảmthấytrongbụngmìnhcứnổicụclên,tronglúcJoséArcadiovớinămngóntaymơntrớncổtaycô,rồibẹn,rồimôngvàmiệngthì thầm:“Ôi,emnhỏbé.Ôi,emnhỏbé”.Côgáiphải lấyhếtsứcbìnhsinhđểkhỏichếtkhimộtsứcmạnhcuồngnhiệtnhưdôngbãonhưnglạirấtnhẹnhàngđãcầmlấythắtlưngbếcôlên,rồicởihếtáováycôvàdằnngửacôranhưdằnngửamộtconchimbébỏng.CôchỉcònkịpcámơnThượngđếđãsinhramình, trướckhi lươngtribịchìmnghỉmtrongmềmkhoáilạcđêmêátcảcáiđauđớnđểgiãygiụaởtronglòngchiếcvõngbốchơinghingút.Cáivõngnhưmộttờgiấythấmđãhútráongaymáutrinhcủacôchảyra.

Sauđóbangày,họ làm lễ cưới trongbuổi lễmixa lúcnămgiờchiều.Trướcđómộthôm,ArcadiođãđếncửahiệuPietroCrespi.AnhgặpPietroCrespiđangdạyđànlụchuyềnchohọctròvàanhkhôngýtứgọianhtarachỗkhácđểnói.“TôilấyRebecađấy”,anhnói.PietroCrespitáixanhmặt,đưacâyđànlụchuyềnchomộthọctrò,rồichohọnghỉhọcgiữabuổi.Khichỉcònlạihaingườivớinhautrongphòngbàyđầynhạccụvàđồchơidâycót,PietroCrespinói:

-Rebecalàemgáianhmà!-Vớitôiđiềuấykhôngquantrọng,-JoséArcadiođáplại.PietroCrespirútchiếcmùixoathơmmùioảihươnglaumồhôitrán.-Lấynhưvậylàtráivớilẽtạohóa,anhtagiảithích,-ngoàiraluậtpháp

cấmngặtlốihônnhânấy.-Ôidào,tôingồixổmlêncáilẽtạohóacủanhàanh,-JoséArcadionói.

-TôiđếnđâyđểbảochoanhbiếtvàđểanhkhỏiràyràRebecamàhỏinàyhỏinọ.

Song cách cư xử thô bạo của anh cũng phảimất đi khi anh nhìn thấyPietroCrespinướcmắtvòngquanh.

-Bâygiờthếnàynhé,-anhđổigiọngnói,-nếucậucònquyếnluyếngiađìnhtôithìcònAmarantasẽphầncậuđấy.

Trongbàithuyếtgiảngngàychủnhật,chaNicanorđãchứngminhrằngJoséArcadiovàRebecakhôngphảilàanhemruột.Úrsulakhôngbaogiờthathứchocáiđiềubàcholàvôlễquámứcvàkhihọtừnhàthờtrởvềbàđã

cấmcửađôitânhôn.Đốivớibà,giờđâyhọnhưlànhữngngườiđãchết.Thếlàhọ tậumột cái nhànhỏở trướcnghĩađịavàhọdọnvềnhàmớikhôngmangtheogiườngtủgìngoàichiếcvõngcủaJoséArcadio.

Đêmtânhôn,Rebecabịmộtconbọcạpchuivàogiàypăng-túp từ lúcnàocắnvàochân.Côbịcứnglưỡinhưngkhôngvìthếmàtuầntrăngmậtcủahọkémphầnvuivẻđi.Hàngxómgiậtmìnhtrướcnhữngtiếnglahétkhiếncảxómphảithứcdậymộtđêmtớitámlần,mộtbuổitrưatớibalầnvàhọcầukhẩnchocơncuồngsayquátrớnấykhônglàmkinhđộngnhữngngườichếtđangyênnghỉtrongcõithanhtịnhởngoàinghĩađịa.

Aurelianolàngườiduynhấtlolắngchohọ.AnhsắmmộtsốđồdùngvàtrợcấptiềnchohọtớikhiJoséArcadionhìncuộcđờithựctếhơnvàbắttaykhaipháđấtđaivôchủliềnkềvớisânnhà.Tráilại,Amarantakhôngbaogiờnguôi thùđốivớiRebeca,mặcdùcuộcđờiđãmangđếnchocôniềmvuichưatừngmongđợi.ĐólàviệcPietroCrespi,vẻbìnhthản,đầycaothượngchegiấunỗiđauthấttình,vẫnđếnăncơmtrưavớigiađìnhvàongàythứbahàngtuần theogợiýcủaÚrsula,ngườivẫnchưabiết làmthếnàođểchữathẹn.VẫngiữnguyêndảibăngđentrênvànhmũnhưđểbiểuhiệnsựthântínđốivớigiađìnhanhthíchthúbàytỏlòngmếnphụccủamìnhđốivớiÚrsulabằngcáchmangđếnbiếubànhữngtặngphẩmkỳlạ:cásac-đinBồĐàoNha,mứthồngThổNhĩKỳ,vàtrongdịpcầnthiết,cảmộttấmkhănchoàngvaiManilaquígiá.Amaranta,với tìnhcảmâuyếm,chiềuchuộnganh.Cômòđoáncáisởthíchcủaanh,tỉmẩnnhậttừngsợichỉtuộtởốngtayáochoanhvàđểmừngngàysinhnhậtcủaanh,côviềnvàthêulồngchữtênhaingườitrêncảmộttákhănmùixoa.Nhữngngàythứba,saubữacơmtrưa,tronglúcAmaranta ngồi ở hành lang, anh luônở bên cạnh tán chuyệnvui.Cómộtbuổichiềuthứba,khikhôngmộtainghingờchuyệnsẽxảyrathìđãxảyra:PietroCrespi ngỏ lờimuốn được cưới cô làm vợ.Cô gái vẫn điềm nhiênthêu.Đợichohếtnóngtai,vớigiọngngườilớn,côbảoanh:

-Tùythôi,Crespiạ,nhưnghãyđểkhinàochúngmìnhthậthiểunhauđã.Vộivãthìchẳngtấtđâu.

Úrsulađâmrabốirối.MặcdùrấtnểvìPietroCrespibàvẫnchưakhẳngđịnhđượcrằngnếutừgócđộđạođứcmàxét,thìsựquyếtđịnhcủamìnhlàtốt hayxấu, nhất là việcnàyxảy ra ngay sauquanhệ tìnhyêu củaPietroCrespivớiRebecakéodàivàồnĩ.Song,bàđãchấpnhậntìnhyêuấy,coinhưmộtsựkiệnkhôngcầnphảihỏihanýkiếnngườikhácvìlúcấykhôngmộtaicùngchiasẻnhững loâucủamình.Aureliano, lúcnàyđã làngườiđànôngcóthẩmquyềntronggiađình,đãlàmchobàcànghoangmanghơnvớiýkiếnkhẳngđịnhvàkhóhiểucủaanh:

-Bâygiờkhôngphảilàlúcbànđếnchuyệnhônnhân.

Mấy thángsaunày,Úrsulamớihiểuđượcýkiếnđó làcâu trả lờiduynhấtchânthànhmàAurelianođãcóthểnóiratrongthờiđiểmấy.Nókhôngchỉlàlờigiảiđápđốivớiviệchônnhânmàcònđốivớibấtkỳvấnđềnàokhông liênquanđến chiến tranh.Khi đứng trướchọng súng củađội hànhhình,ngaychính anhcũngkhônghiểu thật rõ lắmvì saohàng loạtnhữngchuyện ngẫu nhiên trớ trêu dồn mình đến tình trạng ấy. Cái chết củaRemedioskhôngdẫnanhtớisựkíchđộngđángsợ.Đúngra,nóchẳngquacũng chỉ làmột cảm giác giận dữ thầm lặng dần dần thấm vào nỗi chánchườngcôđơnvàlặnglẽ,giốngnhưsựchánchườngtrongnhữngngàyanhquyếtchíởvậy.

Anh lạidấn thânvàocôngviệcnhưngvẫngiữnếpđến thămbốvợđểchơidomino:“Aureliano,hãylấyvợđi”,ôngbốvợbảoanh.“Tacósáuđứacongáiđểchoanhkénđấy”.Cómộtlần,cólẽsựviệcxảyratrướcngàybầucử, DonApolinarMoscote từ trên tỉnh về làng đầy lo âu trước tình hìnhchínhtrịcủađấtnước.NhữngngườithuộcpháiTựdođãsẵnsànglaomìnhvào cuộc chiến.Vì lúc ấy,Aureliano còn có những nhận xét hồ đồ về sựkhácbiệtgiữanhữngngườiBảohoàngvớinhữngngườiTựdo,ôngbốvợliềngiảnggiảichoanhnhữngnétđạicương.NhữngngườiTựdo,ôngtanói,lànhữngngườiTamđiểm,đámngườixấuxa,ủnghộviệctreocổcácchacố,chủtrươnghônnhânbìnhquyềnvàlyhôn,côngnhậnquyềnbìnhđẳnggiữaconhoangvàcontronggiáthú,tánthànhviệcphânchiađấtnướcthànhtừngbangvàcácbangnàyliênkếttrongthểchếliênbangnhằmtướcbỏcácquyền lựcđịaphươngđể tập trung trongchínhphủ tốicao.Trái lạinhữngngười thuộcpháiBảohoàng,vốnđãnhậnquyền lực trực tiếpcủaThượngđế,bảovệtrậttựcôngcộngđãđượcthiếtlậpvàđạođứcgiađình,lànhữngngườibảovệChúaKi-tô,bảovệcơ sởcủaquyền lựcvàkhôngchophépchiađấtnướcthànhcácbangtựdo.Donhữngtìnhcảmnhânđạo,Aurelianocóthiệncảmđốivớitháiđộtựdocôngnhậncácquyềnlợicủaconhoang,nhưngdẫu saođinữa, anhkhônghiểunổivì saongười taphảiđi tớimộtcuộcchiếntranhvìnhữngsựviệckhôngthểsờmóđược.AnhcảmthấyôngbốvợmìnhlàngườiquákhíchkhiôngtayêucầucấptrênpháisáungườilínhdướisựchỉhuycủamộtthàyquảnvềMacondo,mộtlàngkhônghềcónhữngđammêchínhtrị,đểbảovệcuộcbầucử.Bọnlínhkhôngchỉvềlàng,chúngcònđicácnhà,từngnhàmột,tịchthukhígiớisănthú,daorựavàcảdaolàmbếp,trướckhiphânphátchonhữngngườiđànôngtừhaimươimốttuổitrởlênmộtláphiếuxanhghitêncácứngcửviênthuộcpháiBảohoàngvàmộtláphiếuhồngghitêncácứngcửviênthuộcpháiTựdo.Trướcngàybầu cử, chínhDonApolinarMoscote đã đọcmột sắc lệnh cấm bán rượumạnhvàcáccuộctụtậptừbangườitrởlênnếukhôngphảilàngườicùngnhàtrongbốnmươitámgiờđồnghồkểtừnửađêmngàythứbảy.Cuộcbầu

cửđược tiếnhànhêmthấm.Ngay từ lúc támgiờsángngàychủnhật,mộtthùng gỗ có sáu người linh canh giữ nghiêm ngặt đã được đặt ở quảngtrường.NgườitatựdobỏphiếuđúngnhưchínhAurelianođãcóthểthấytậnmắtkhi-anhcùngvớibốvợđứngcảngàycanhchừngkhôngđểchobấtkỳmộtaicóthểbỏphiếuhơnmộtlần.Đếnbốngiờchiều,mộthồitrốngvanglên trênquảng trườngbáohiệungàybầucửđãkết thúc,vàDonApolinarMoscotecầmchiếcbăngchữthậpcómangchữkýcủangàidánhòmphiếulại.Đêmấy,tronglúcchơidominovớiAureliano,ngàiralệnhchothàyquảnmởhòmrađếmphiếu.Sốphiếuhồngvàsốphiếuxanhxấpxỉbằngnhau,nhưng thàyquảnchỉđể lạimườiphiếuhồngvà thayphiếuxanhkhácvàochođủsố.Sauđóthàyquảnlạiniêmphonghòmphiếulạidướinhãnmớivàsángngàyhômsaungườitavộivàngmangnólêntỉnh.“PháiTựdosẽnổidậylàmnộichiến”,Aurelianonói.DonApolinarvẫnkhôngrờimắtkhỏicácquân domino củamình. “Nếu anh nói vì việc thay đổi lá phiếu, thì họ sẽkhôngnổidậyđâu”,ngàinói,“mộtsốláphiếuhồngvẫnđượcđểlạiđểhọkhỏikêuca”.Aurelianohiểuđượcnhữngđiềubấtlợicủapheđốiphương.“NếutôithuộcpháiTựdo”,-anhnói,“tôisẽnổidậychínhvìviệcthayđổiláphiếunày”.Bốvợanhngướcmắtquagọngkínhnhìnanh:-ÔiAureliano,-ngàinói,-nếuanhlàngườithuộcpháiTựdo,dùanhcólàconrểta,anhkhôngthểnàođượcnhìnthấyviệcthayđổiláphiếuởđâyđâu.

Trênthựctế,điềugâynênnỗibấtbìnhtrongdânchúngkhôngphảilàkếtquảcuộcbầucửmàlàviệcbọnlínhkhôngtrảlạivũkhí.MộtnhómphụnữnóichuyệnvớiAurelianođểanhxinvớibốvợ trả lạinhữngcondao làmbếp.DonApolinarMoscote, bằng những lời lẽ hết sức thận trọng đã giảithíchchoanhrằngbọnlínhđãmangtheonhữngvũkhítịchthuđượcđểlàmbằng chứng về việc những người thuộc phái Tự do đang chuẩn bị chiếntranh. Sự trơ trẽn trong lời giải đáp ấy khiến anh kinh người.Anh khôngbình luận một lời, nhưng vào một đêm nọ, khi Gerineldo Márquez vàMagníficoVisbalnóichuyệnvớimộtsốbạnbèxungquanhchuyệnrắcrốivềnhữngcondao,họđãhỏianhthuộcvềpháinào:TựdohayBảohoàng,thìkhôngdodự,anhtrảlời:-Nếuphảilựachọngiữahaiphái,tôisẽđứngvềpháiTựdo,-anhnói,-bởivìnhữngngườiBảohoànglànhữngkẻbịpbợm.

Ngayngàyhômsau,thểtheoyêucầucủacácbạnmình,anhđãđếnthămbác sĩAlirioNoguera để ông ta khámbệnh đau gan chomình.Anh cũngkhông biết làm như vậy để làm gì. Bác sĩ Alirio Noguera đã đến làngMacondođượcmấynămnaymangtheomộttủthuốcviênkhôngmùivịvàmột tấmbiểnquảng cáo thuốckhông thuyết phụcđượcmột ai:Dĩ độc trịđộc.Thực rađó làmột tròcười.Đằngsaucáivẻngoàihiền lànhcủamộtthầythuốcloạixoàng,làbộmặtcủamộttênkhủngbốđigiàyốngđếnnửa

bẹnđểcheđinhữngvếtsẹotrêncổchân,dấuấncủanămnămngồitù.Ngaytừcúmạohiểmđầutiêncủanhữngngườicótưtưởngliênbangyđãbịbắt,yđã trốnđếnCuraçaocải trang trongbộquầnáoyvốn thùghétnhất trầnđời:một chiếc áo thụng của cha cố.Saumột thời gian lưuvongdài đằngđẵng, lòng đầy náo nức trước các tin tức do những người lưu vong thuộckhắpvùngCa-ri-bêmangđếnCuraçao,ylạilẻnlênmộtchiếcthuyềnbuônlậuvàsauđócómặtởRiohachamangtheomộttủthuốcviên,thựcrachỉlànhữngviênđườngđãđượctinhlọc,vàmộtbằngbácsĩcủatrườngđạihọcLeipzig giảmạo do chính y làm ra:Y khóc lóc thảm thiết.Cái nhiệt tìnhcáchmạngcủapháiliênbang,đượcchínhnhữngngườilưuvongđịnhnghĩalàmộtthứthuốcnổsắpbùngnổ,đãnguộitắtdầndẩntrongảotưởngtuyểncửviểnvông.Cayđắngtrướcthấtbạiấy,thèmkhátmộtđịađiểmantoànđểdi dưỡng tuổi già viên bác sĩ dĩ bệnh liệu bệnh đã chạy trốn đến làngMacondo.Trongcănphòngchậthẹpxếpđầychaikhông,nhữngchiếcchaiđượcthuêởbênkiaquảngtrường,yđãsốngvàinămtrongcănbệnhkhôngphươngchữachạytừngxácnhậnrằngmìnhcóthểtựanủivớinhữngviênđường.CáitâmtrạngnổiloạncủayđãlắngđọnglạitronglúcDonApolinarMoscotengàymộttrởthànhmộtnhàchứctráchbùnhìnhơn.Thờigiancứtrôi đi và y cứ sống trong hồi tưởng và lo điều trị bệnh hen xuyễn.Cuộctuyểncửsắpđếnlàđầumốiđểylạitìmđượcbiệnpháphànhđộngnổiloạn.Yđãcóquanhệmậtthiếtvớiđámthanhniêntronglàngvốnlàđámngườirấtkémcỏivềýthứcchínhtrị,vàlănxảvàoviệcbímậtvậnđộngnổiloạn.SốđôngphiếuhồngxuấthiệntronghòmphiếulàcủađámthanhniênnhiệttìnhĐólàmộtphầntrongkếhoạchcủay:buộcđồđệcủamìnhbỏphiếuđểchứngtỏchohọthấyrằngtuyểncửlàmộttròhề.“Cáiđiềuduynhấtcóhiệulực”,ynói,“làbạolực”.PhầnlớncáibạncủaAurelianolòngdạphơiphớivớiýnghĩquét sạch cái thể chế củabọnBảohoàng,nhưngkhôngmột aidámchoanhthamgiakếhoạch,khôngchỉvìnhữngmốiquanhệcủaanhvớibốvợmàcònvìtínhcáchcôđơnvàphớtđờicủaanh.Ngoàirahọcònđượcbiếtanhđãbỏphiếuxanhtheosựchỉdẫncủabốvợ.Vậynóchỉlàmộtngẫunhiênđơnthuầnbộclộnhữngsuytưchínhtrịcủaanh,vànólàmộtsựthứcđẩyhoàntoàncótínhcáchtòmòđưaanhtớiýnghĩviểnvôngđithămviênbácsĩđểôngtađiềutrịchomìnhcáibệnhvốnkhôngđau.Trongcănphòngchật chộinồngnặcmùi longnão rẻ tiền, cómộtngườigiốngyhệtmộtconkỳđàmốcmeođangkhòkhèthở.Chưakịphỏianhđiềugì,viênbácsĩkéoanhracửasổvạchmimắtdướiquansát.“Khôngphảiởđấyđâu”,Aurelianonóitheolờichỉdẫncủacácbạnmình.Lấyngóntayấnvàobụngởchỗbuồnggan,anhnói: “Đây lànơi tôiđaukhông thểngủđược”.Thế làviênbácsĩNoguerađóngkíncủasổlạivớicớchóinắngquávàbằngtừngữmộcmạcông tagiải thíchchoanhvì saoviệc tiêudiệtbọnBảohoàng lànghĩavụcủangườiyêunước.Trongvàingàyliền,Aurelianomangtrongtúi

áosơmimộttuýpthuốc.Cứhaigiờmộtlần,anhlạimóctuýpthuốcra,dốcbaviênthuốcra lòngbàntayrồivỗtấtcảvàomồmđểchúngtandầndầntrênlưỡi.DonApolinarMoscotechếgiễulòngtincủaanhởphươngphápdĩbệnhliệubệnh,nhưngnhữngaiđangâmmưunổiloạnthìđềunhậnraanhlàngườicủahọ.Hầunhưgầnhếtcon traicủacácbậcsángnghiệpMacondođềuởtrongtổchứcbímậtnhưngkhôngmộtaibiếttườngtậnhànhđộngdochínhhọđangchuẩnbịsẽxảyranhưthếnào.Tuynhiên, trongngàyviênbácsĩtiếtlộbímậtchoAurelianobiết,anhđãtìnhnguyệnthamgiacuộcnổidậy.Mặc dù lúc ấy anh tán thành phải nhanh chóng tiêu diệt chế độBảohoàngsongkếhoạchhànhđộngcủaông ta lạikhiếnanhkinh tởm.BácsĩNogueralàmộtkẻrấtthíchkhủngbốcánhân.CáicơchếhànhđộngcủaôngtađượcthulạitrongviệcphốihợphàngloạthànhđộngcánhânđểrồitrongmộtvụbạođộnglớncótầmtoànquốcsẽtiêudiệtcácquanchứccủachếđộBảohoàngcùngvớitoànbộgiaquyếnhọ,nhấtlàcácconcái,nhằmtriệttậngốccáinòiBảohoàng.DĩnhiênDonApolinarMoscote,bàvợ,cáccôcongáiđềuởtrongdanhsáchkhủngbố.

- Ngài chẳng phải là nhà Tự do cũng chẳng phải là cái đếch gì -Aurelianothảnnhiênnói,-ngàilàmộttênsátnhân,khônghơnkhôngkém.

-Vậythì,trongtrườnghợpnày,-viênbácsĩcũngthảnnhiênnói,-anhhãytrảlạitôicáituýpthuốc.Anhkhôngcầnđếnnónữa.

Sáuthángsau,Aurelianomớibiếtrằngviênbácsĩkhôngtinanhlàmộtngười hành động, không hy vọng gì ở anh, một con người tình cảm chủnghĩa,quáưhiềnlànhvàcôđơn.Họtìmcáchgiámsátanhvìsợanhtiếtlộkế hoạch nổi loạn. Để họ yên lòng, Aureliano hứa sẽ không mở miệng.NhưngcáiđêmbọnhọtớiđểhạsátgiađìnhMoscote,đãgặpanhđứngbảovệngayởcửavào.Anhthểhiệntháiđộdứtkhoátđếnmứckếhoạchhạsátphảihoãnkhôngbiếtđếnbaogiờ.Chínhtrongnhữngngàynày,ÚrsulađãhỏiýkiếnanhvềhônnhâncủaPietroCrespivàAmarantavàanhđãtrảlờibâygiờkhôngphải là lúcnghĩđếnviệcđó.Từhơnmột tuầnnay, lúcnàoanhcũnggiấukhẩusúnglụccổlỗdướiáosơmi,lúcnàocũngcảnhgiácđốivới các bạn mình. Buổi chiều anh đến uống cà phê với José Arcadio vàRebeca,lúcnàyvợchồnghọbắtđầutranghoàngnhàcửa,rồitừlúcbảygiờtốianhngồichơidominovớibốvợ.

Vàogiờ ăn trưa, anhnói chuyệnvớiArcadio, lúcnàyđã làmột thanhniêncườngtráng,vànhậnthấychàngtraingàymộtbộclộrõnhiệttìnhháohứcchờđóncuộcnộichiếnsắpxảyrađếnnơi.Arcadiođãnhennhómlòngnhiệttìnhhâmmộtưtưởngtựdotrongtrườnghọc,lànơianhđãtậptrungkhôngchỉnhữnghọctròlớntuổimàcòncảtrẻnhỏhầunhưchưabiếtnói.ChàngtrẻtuổinóivềviệcbắnchếtchaNicanor,vềviệcbiếnnhàthờthành

trườnghọc,vềviệccôngnhậntựdoluyếnái.Aurelianololắngtrướcnhữngtưtưởngbạolựccủacháutrai.Anhkhuyêncậucầnphảithậntrọngvàkínđáo.Làmngơtrướcnhữnglýlẽchínchắncủaanh,trướcýnghĩthựctếcủaanh, Arcadio công khai phê phán tính nhu nhược của ông chú mình.Aureliano chờ đợi chờ đợi. Cuối cùng, vào đầu thángChạp,Úrsula bỗnghoảnghốtbướcvàoxưởngkimhoàn:-Nộichiếnđãbùngnổ!

Quảnhiênnộichiếnđãnổrađượcbatháng.Luậtgiớinghiêmđượcthihànhtrongtoànquốc.DonApolinarMoscotelàngườiduynhấtkịpthờibiếttinchiếnsựđãnổranhưngngàikhôngđểlộngaycảvớivợmình,trongkhiđómộttrungđộilínhđãậptớichiếmlàngđóngđồn.Bọnlínhlặnglẽtiếnvào làng trước lúc trời rạngsáng,mang theohai cỗpháohạngnhẹdo lừakéo,vàlậpđồnngaytạitrườnghọc.Ngaytừsáugiờchiềuchúngđãthổikèngiớinghiêm.Lầnnàychúnglụcsoátnhàtừngnhàmộtkhủngkhiếphơnlầntrước,tịchthucảtừcáiliềmtrởđi.ChúnglôibácsĩNoguerađi,tróivàomộtgốccâyrồibắnkhôngcầnxétxử.ChaNicanormuốnlàmchocácnhàcầmquyềnquânsựphảirùngrợntrướcphépthầnbítựnângmìnhlênkhỏimặtđất,nhưngmộttênlínhđãlấybángsúngnệnbốpmộtcáilàmchảymáuđầucha.Niềm phấn khích của những người Tự do bị dập tắt trongmối lo âuthầmlặng.Aureliano,datáiđilầmlỳkhóhiểuvẫntiếptụcchơidominovớibốvợ.Anhhiểurằngmặcdùmangdanhlànhàlãnhđạocácvấnđềdânsựvàquânsự trong làng,một lầnnữaDonApolinarMoscotevẫnchỉ làmộtquanchứcbùnhìn.Mọivấnđềtronglàngđềudomộtđạiúyquânđộiquyếtđịnh.Cácbuổisáng,viênđạiúynàyvẫnđíchthânthuthuếngoạingạchđểchitiêuchocôngviệcgiữgìnanninhchung.Bốntênlínhdướisựchỉhuycủahắntađãcướpphágiađìnhmộtngườiđànbàbịchódạicắn,vàđãdùngbángsúngđánhchếtbàtangaygiữađườngcái.Saukhibọnlínhchiếmđónglàng được hai tuần, một chủ nhật nọ, Aureliano bước vào nhà GerineldoMárquez, với vẻ đờ đẫn thường có, anh xin một tách cà phê không phađường.Khichỉcònlạihaingườivớinhau,kháchẳnvớimọingàythường,Aurelianolêngiọngquyềnthếnói:“Hãychuẩnbịcácchàngtraiđichúngtasẽraquân”.GerineldoMárquezvẫnchưatin,hỏi:-Lấyđâuravũkhí?-Lấycủachúng,-Aurelianotrảlời.

Vào lúcnửađêmngày thứba, trongmột trậnđánh trộn trấu,hămmốtngườiđànôngchưađầybamươituổidướisựchỉhuycủaAureliano,tấtcảđềuđượcvũtrangbằngdaoănvàcácthanhsắtmũinhọn,đãbấtthìnhlìnhđánhúpbọnlínhgác,chiếmvũkhívàbắnchếtngayởngoàisânviênđạiúycùngbốntênlínhđãgiếtngườiđànbàvôtộinọ.Đêmấy,tronglúcvanglênlệnhtướcvũkhícủađộihànhhình,Arcadiođượcphonglàmquanthốnglĩnhcácvấnđềquânsựvàdânsựcủa làng.Nhữngnghĩaquâncóvợhầunhưkhôngkịpchàotừbiệtvợmìnhđãrađiđểmặccácbàtựxoayxởlấy.

Họrađivàolúcrạngsángđượccảlàng,đãthoátkhỏinỗikinhhoàng,reo hò tiễn biệt để gia nhập các lực lượng vũ trang của tướng VictorioMedina,mộtnhàcáchmạng.Theonhữngtintứcmớinhậnđược,ôngđanghoạtđộngởphíaManaure.Trướclúcrađi,AurelianođãthảDonApolinarMoscoterakhỏicũisắt.“Xinbốcứởyêncho”,anhnóivớibốvợ,“chínhquyềnmới, với lời nói danhdự, sẽbảođảman toàn tínhmạngchobốvàtoàngiađình”.DonApolinarMoscotekhókhănlắmmớinhậnmặtđượcnhàkhởinghĩađiủngcaocổ,đeosúngnganghông làngườivẫnchơidominovớiôngtớichíngiờđêm.

-ĐâylàmộttròđùaphảikhôngAureliano?-ngàireolênhỏi.-Không đùa đâu, -Aureliano nói, - đó là chiến tranh thật sự.Xin bố

đừnggọiAurelianocộclốcnữa,vìtôiđãlàđạitáAurelianoBuendíarồi.

CHƯƠNG 6ĐạitáAurelianoBuendíađãphátđộngbamươihaicuộcvũtrangnổidậy

vàthấtbạihoàntoàn.Chungđụngvớimườibảycôgáiởnhữnglàngkhácnhau,ngàisinhđượcmườibảyngườicontraivàtấtcảbọnhọđềulầnlượtbịgiếthại chỉ trongmộtđêm trướckhingườiconcảvừađúngbamươi lămtuổi.Ngàiđã thoátnạn trướcmườibốnvụmưusát,bảymươibavụphụckíchvàmộtđộihànhhình.Ngàisốngsótquavụđầuđộcbằngbộtmãtiềnhòa trongcàphêvới lượngđủgiếtchếtmộtconngựa.Ngài từchốiHuânchương Công Huân do Tổng thống nước Cộng hòa tặng. Ngài trở thànhTổngTưlệnhcác lực lượngvũ trangcáchmạngcóuyquyềntừnướcnàysangnướckhácvàlàngườibuộcchínhphủphảigờm,nhưngkhôngbaogiờngàichophépngười tachụpảnhmình.Ngàikhước từ lươnghưu trídànhchomìnhsauchiếntranhvàsốngchođếntuổigiànhờnhữngchúcávàngđượcsảnxuấttrongxưởngkimhoàncủamìnhởlàngMacondo.MặcdùlúcnàocũngdẫnđầuquânđộicủamìnhtrongtrậnmạcnhưngvếtthươngduynhấttrênngườilạidochínhtayngàigâynênsaukhikýhiệpđịnhđìnhchiếnNeerlandia,kếtthúchaimươinămnộichiến.Ngàitựbắnmộtphátsúnglụcvàongựcmìnhvà-viênđạnchuiraởphíalưngkhônghềgâytổnhạicholựcphủngũtạng.CáiduynhấtcònlạitronghaimươinămnộichiếnlàconđườngởMacondomangtênngài.Tuynhiên,theolờituyênbốcủangàimấynămtrướckhichếtvìgiàlão,ngayđiềuđócũngkhônghềlàđiềungàimongđợi trongbuổisángngàicùngvớihaimươimốtchàng traikhỏemạnh lênđườnggianhậpcáclựclượngvũtrangcủatướngVictorioMedina.

-ChúngtađểlạiMacondochocháuđấy,-đólàtấtcảnhữnggìchàngnóivớiArcadiotrướclúclênđường.-chúngtahàilòngđểnóchocháu.Vậycháuhãycốgắnglochonóđểkhitrởvềchúngtathấynótốtđẹphơn.

Arcadiođãđáplạilờikhuyênnhủấytheocáchriêngcủamình.Cậumaymộtbộquânphụcvớilonvàtuangũcấpnguyênsoái,môphỏngtheohìnhvẽtrongcuốnsáchcủaMelquíadesvàđeovàothắtlưngmìnhthanhgươmcóbaokhảmvàngcủaviênđạiúybịhànhhình.Đặthaicỗpháongayởcổnglàng,chohọctròcũcủamình-nhữngkẻđiênkhùngbởinhũnglờituyênbốnẩylửacủacậu-mặcđồngphứcvàchochúngngôngnghênhmangvũkhíđiđilạilạitrênkhắpnẻođườnglàngđểgâychonhữngngườilạmặtcócảmnghĩđâylàmộtvịtríquânsựbấtkhảxâmphạm.Đólàmộttròchơigiốngnhưcondaohailưỡibởivìnhờnóchínhphủkhôngdámchoquântấncôngquảngtrườngliềntrongmườithángtrời,nhưngcũngvìnómàkhichínhphủralệnhtấncôngquảngtrườngthìquânđộiđãdùngmộtlựclượnglớnđượcvũtrangcựcmạnhđếnmứcđãtiêudiệtlựclượngđềkhángchỉtrongvòngnửagiờđồnghồ.

Ngaytừngàyđầutiênthựcthiquyềnlựccủamình,Arcadiođãlộmặtlamộtkẻhốnghách.Hàngngày,cậutađọclệnhchotớibốngiờchiềuđểralệnhvàsắpđặtmọiviệctheoýmuốncủamình.Cậutathihànhlệnhcưỡngbứcquânsựđốivớinhữngngười từmười támtuổi trởlên, tuyênbốtrưngdụngnhữngsúcvậtnàocònlangthangngoàiđườngsausáugiờchiềuvàbắtbuộcnhữngngườiđànônglớntuổiphảiđeobăngđỏởcánhtay.GiamlỏngchaNicanortrongtuviệnvớilờiđedọasẽđembắnvàcấmchalàmlễmixavà kéo chuông nếu không phải là đểmừng thắng lợi của phái Tự do.Đểkhông cònmột ai nghi ngờ tính chất nghiêm túc ở những chủ trương củamình,cậu ta ra lệnhchomộtđộihànhhình tậpbắn thằngbùnhìnởngoàiquảngtrườngngaytrướcmắtthiênhạ.Lúcđầuchẳngmộtaicoitrọngđiềuđó.Chẳngqualàcáccậuhọctròchơitròngườilớnthôi.Nhưngcómộtđêm,khiArcadiobướcvàotiệmăncủabácCatarino,nghệsĩthổikèntrôm-pétđãchàocậubằngmộthồikènbônglơnkhiếnchođámđôngcườirộlên,thếlàcậura lệnhbắnchếtanh tavì tộikhông tôn trọngnhàchức trách.Đốivớinhữngaidámphảnđốimình,cậuralệnhcòngtaynhấtvàotrạigiamvốnlàmộtphònghọcvàchohọănbánhnhạtvớinướclã.“Màylàđứagiếtngười”,Úrsulamắngcậumỗikhibàbiếtđượcmộthànhđộngbạongượcmớicủacháumình.“NếuAurelianomàbiếtthìnósẽgiếtmàyvàtaosẽlàngườiđầutiêntrongcáilàngnàyhảlònghảdạ”.Songnhữnglờilamắngấycủabàđềuvôích.ArcadiovẫnđiênkhùngxiếtchặtcácốcvítcủabộmáykìmkẹpchođếnkhicậutatrởthànhtênkhátmáunhấtchưatừngcótrongsốnhữngnhàchứctráchởlàngMacondo.“Giờđâymớikhổsởvớisựtranhgiành”,DonApolinarMoscotenói ramiệng trongmộtsốdịp:“Đó làThiênđườngcủanhững kẻTự domà”.Arcadio biết.Cầmđầu toán quân lùng sục, cậu độtnhậpngôinhàở,đậpphábànghếgiườngtủ,đánhđậpcáccôcongáivàlôixềnhxệchDonApolinarMoscote đi theo.Ngay lúcArcadio sắp sửa đíchthân ra lệnh cho đội hành hình nổ súng vào Don Apolinar Moscote thìÚrsula,saukhiđãsượngsùng la thétvàgiậndữhuơhuơchiếcroidasơnhắcínđểrẽđámđông,làmồncảsântrạilính:“Thằngđểu,màyhỗnvừavừachứ! ” Trước khi Arcadio kịp phản ứng, bà đã quất cho cậu một roi da,“Thằnggiếtngười.Màyhỗnláoquáthể”,bàthét.“Màygiếtcảtaonữa,đồmấtdạy.Nhưthếtaođỡphảikhócvìnhụcnhãđãnuôinấngmộttênphảnphúc”.Bàcứthếquấtlialịakhôngthươngtiếc,đuổitheocậutađếntậncuốisânmàđánh,làmchocậutaphảilănlộnnhưmộtconốcsên.DonApolinarMoscoteđứngchếtkhiếpđi,bịtróighìvàochiếccộttrướcđâynhữngthằnghìnhnộmtanxácpháodođạnsúngcủađộihànhhình tập.Cácchàng traicủađộihànhhìnhtảnmáthếtvìsợÚrsulasẽđánhchếthọ.Nhưngbàkhôngthèmnhìnhọ.ĐểmặcArcadiovớibộquânphứclôithôi,lếchthếch,rênrỉvìđauđớnvàgiậndữ,bàđicởitróichoDonApolinarMoscoterồidẫnngàivềnhà.Trướckhiđikhỏitrạilính,bàcònthảnốtcácchínhtrịphạm.

Kểtừdạoấy,bàlàngườicaiquảnlàngMacondo.Bàkhôiphụclễmixangàychủnhật,bãibỏviệcđeobăngđỏ,bãibỏcácđội tuần trahungbạo.Nhưngvàolúcnghỉngơibàvẫnkhócthanchosốphậnhẩmhiucủamình.Bàcảmthấyquáưcôquạnhđếnmứcbàphảitìmđếnngườichồngbịlãngquêndướibóngcâydẻ.“Mìnhơi,mìnhhãynhìncảnhngộcủachúngta,cóthảmkhôngchứ”,bànóivớiôngtronglúcnhữngtrậnmưaràothángbảyđedọa quật đổ túp lều lá cọ. “Mình hãy nhìn ngôi nhà hoang vắng, con cáichúngtalytánkhắpthếgian,vàmộtlầnnữachỉcóhaichúngtavớinhaunhưcáithuởbanđầu”.

JoséArcadioBuendía triềnmiên trongbể thẳmvô thức,cứ trơnhưđátrước những lời thở than của bà. Vào lúc mới điên rồ, ông thường dùngnhữngcâuLatinhkhóhiểuđểthôngbáochomọingườibiếtnhữngnhucầutốicần thiếthàngngàycủamình.Trongnhững lúc tỉnh táongắnngủi,khiAmarantamangcơmchoông,ôngđãbáochocôbiếtnhữngphiềntoáinhấtcủamình,vàôngngoanngoãnuốngthuốccaohạtcảivàđểchocôgiácmáu.Nhưngở thờikỳÚrsula thở thanbênông thìônghoàn toànmấtkhảnăngtiếpxúcvớiđời thực.Ôngngồi trênghếđểbà tắm từngbộphậnmộtchomình.Tronglúctắmbàkểchoôngnghechuyệnnhàchuyệncửa.“Đãbốnthángnay,Aurelianođitrận,vàchúngtavẫnchưanhậnđượctintứcgìvềhắn”,bànóitronglúckỳcọxàphòngchoông.“JoséArcadiođãtrởvề,đólàmộtngườiđànôngthựcthụ,caohơncảôngấy,vàsămkhắpngười.Hắntrởvềchỉđểmangnỗinhụcchogiađìnhmình”.Tuynhiên,bàquansát thấyhình như chồng mình buồn trước những tin dữ ấy. Thế là bà đổi giọngkhuyển sangnóidốiông “Mìnhđừng tinnhữngđiều tôi vừanóinhé”, bànói, trong lúc rắc tro xuống những bãi phân của ông để lấy mo hót đi.“Thượngđếmuốn JoséArcadio vàRebeca lấy nhau và giờ đây chúngnósốngrấthạnhphúc”.Rồibàtrởnênquáthànhtâmtrongkhinóidốiđếnnỗingay bản thân bà cũng cảm thấy được an ủi bằng chính những lời mìnhphỉnhphờ.“Arcadiođãtrởthànhmộtchàngtraiđứngđắn-bànói-rấtdũngcảm và rất bảnh bao diện bộ đồng phục và đeo kiếm bên hông”. Tất cảnhững lời ấy được nói ra như thể nói với người chết, bởi José ArcadioBuendíathanhthản,rấtthanhthảnởngoàimọibănkhoănlolắng.Nhữngbàvẫnkhông thôi.Bà thấy ônghiền lànhquá giốngvớimọi người quá, đếnmứcbàcởitróichoông.Ôngvẫnnằmtrênchiếcghế,nhưthểnhữngchiếcchạckhôngcòncần thiết nữa, bởivì dườngnhưđã cómột sứcmạnhcònmạnhhơncảnhữngnúttróibuộcmàmắtthịtcóthểnhìnthấyđãtróighìôngvào gốc cây dẻ.Vào khoảng tháng tám, khimùa đông bắt đầu dài lê thê,Úrsulađãcóthểbáochoôngbiếtmộttin:

-Nàyông,vậnmayvẫnđếnvớichúngtađấy,-bàbảoông,-AmarantavàanhngườiÝchữacâyđàndươngcầmtựđộngấysẽcướinhauđấy.

Quảthật,AmarantavàPietroCrespiđãcómộttìnhbạnsâusắc.CảhaiđềuđượcÚrsulađùmbọcyêuthương.Lầnnàybàthấykhôngcầnthiếtphảingồicanhchừngđôitraigáichuyệntrò.Đólàmộtmốitìnhtrongbuổihoànghôn.AnhngườiÝvớibônghoadànhdànhtrắngngànổibậttrênveáođếnnhàvàobuổichiều,vàdịchratiếngTâyBanNhachoAmarantanghenhữngbàithơsô-nêcủaPetrarca[22].Haingườingồiởhànhlangnồngnặcmùihoahồngvàhoa thuhảiđường.Chàngđọc thơ,nàngdệtnhững tấmđăng ten,khônghềbiếtnhữngsựkiệnkinhngườivànhữngtindữngoàimặttrận,chotớikhimuỗiđốtdữdộihọmớichạyvàophòngkhách.TìnhcảmdịudàngcủaAmarantavớinhữnglờiâuyếmđầyýnhịgiốngnhưmộttấnmạngnhệnvôhìnhngàymộtbọcchặtlấyngườiyêumếnđếnmứcvàolúctámgiờtốibuộcanhphảilấynhữngngóntaymaimáixanhđeonhẫngỡnórađểvềnhàmình.HaingườiđãlàmmộtcuốnalbumtuyệtvờivớinhữngtấmbưuthiếptừÝgửiđếnchoPietroCrespi.Đólànhữngbứcảnhchụpnhữngngườiyêunhautrongnhữngvườnhoavắngvẻ,vớihìnhvẽtrangtrítráitimbịmũitênxuyênngangvànhữngdảivàngvươngcánhnhữngđôibồ câu. “Anhbiếtcông viên này ở Florence”, anh nói, trong lúc lần giở các tấm bưu thiếp.“người ta vừa chìa bàn tay ra, lập tức chim đã sà xuống để ăn”.Đôi lúc,trướcmộtnhàcâycảnh,nỗinhớnhungđãbiếnmùibùnvàmùicáthốitrongcác kênh mương thành phố Venice thành một mùi hoa thơm dìu dịu.Amarantathởdài,cười,mơmộngđếnmộttổquốcthứhaigồmnhữngchàngtraivànhữngcôgáiđẹplộnglẫynói thứtiếngnóicủa trẻ thơ, trênnhữngthànhphốcổkínhmàthờihuyhoàngoanhliệtxưacủachúnggiờchỉcònlạinhữngchúmèolẩnquấtbênnhữngđốnggạchvữađổnát.Saukhivượtquatrùngdươngmênhmôngtrongsựtìmkiếmcủamình,saukhiđãnhầmlẫnnóvớinỗiđammêtrongnhữnglúcâuyếmmãnhliệtcủaRebeca,giờđâyPietroCrespiđãgặpđượctìnhyêu.Niềmvuimangtheocảsựgiàucó,lúcnàycửahàngcủaanhchiếmgầnhếtmộtôphố.ĐólàmộttủkínhkhổnglồkỳảonhậnphụcchếnhữngchiếcđồnghồbáothứcxứFlorencemàmỗibậnđiểmgiờchúnglàmvanglênmộtbảnhợpxướngnhữngtiếngchuông,bàybánnhữnghộpphấnTàukhiếnnămngón tay thích thúkhimởnắp,vàđủloạinhạccụcóthểtưởngtượngra,đủloạiđồchơidâycótcóthểmơướcthấy.

BrunoCrespi,emútcủaanh,ngồitrôngcoicửahàng,bởivìcậuchưađủkhảnăngđảmđươnglớphọcnhạc.NhờcóPietroCrespiđườngThổNhĩKỳvộisựtrưngbàylộnglẫycácthứhàngquýgiáđãtrởthànhmộtnơiyêntĩnhdudươngđểquênđinhũnghànhđộngtànbạocủaArcadiovàkhôngkhíảmđạmmuônthuởcủachiếntranh.KhiÚrsulaquyếtđịnhphụchồicácbuổilễmixangày chủnhật,PietroCrespi đãhiếnnhà thờmột câyđàn thiếunhi,chuẩnbịmộtbàihátsẽlàmchobuổilễmixatrầmbuồncủachaxứNicanor

vuihẳnlên.KhôngmộtaicònnghingờAmarantasẽlàmộtngườivợhạnhphúc.Cứđểchotìnhcảmlứađôimặcnhiênnẩynởtừtráitimcủahaingười,khôngcầnphảithôithúc,bọnhọđãđiđếnđỉnhđiểmcủatìnhyêuchỉcònthiếuviệcđịnhngàylàmlễcưới.Bọnhọkhônggặpmộttrởngạinào.ÚrsulathầmtráchmìnhvớiviệctrìhoãnkhôngthờihạnngàycướiđãlàmthayđổisốphậncủaRebeca.Chođếnbâygiờbàvẫnchưanguôinỗitủihổ.ViệcđểtangRemediosthậtnghiêmtúcđãphảiluixuốnghàngthử,bởisựchếtchócdochiếntranhgâynên,bởisựvắngmặtcủaAureliano,bởihànhđộngtànbạo củaArcadio, bởi việc tống khứ JoséArcadio và Rebeca ra khỏi nhà.Trướcđámcưới sắpđến, chínhPietroCrespi đãkhẩnkhoảnxinđược coiAurelianoJosévốnđượcanhquýnhưconđẻ,làđứaconđầulòngcủamình.Tấtcảđềukhiếnchomọingườinghĩ rằngAmarantađangđi tớimộthạnhphúcdễdàng.Nhưng,kháchẳnvớiRebeca,côkhônghềđểlộsựthèmkhátcủalòngmình.Vớichínhcáitìnhcảmkhingồidệtnhữngtấmkhăntrảibàn,nhữngdiềmđăng tenkếtnhữngconcôngđính trêncây thánhgiá chờđợichoPietroCrespikhôngthểghìmđượcnhữngđòihỏikhẩncấpcủatráitimanh.Giờ tậnsốcủaanhđãđếnvàonhữngngàymưabấthạnhtrong thángmười.PietroCrespigỡtaycôkhỏikhungthêuvàhai tayanhcầmthật lâubàntaycô.“Anhkhôngthểđợihơnđượcnữa”,anhnóivớicô.“Chúngtasẽcướinhauvàothángtớinhé”.Amarantakhôngrunrẩykhitaycôchạmphảibàntaylạnhbuốtcủaanh.Côtừtừrúttaymìnhrakhỏihaitayanh.Giốngnhưmộtconvậtlẩntránh,côlạitiếptụccôngviệc.

-ThôiđiđừngcómàngâyngôquáthếđiCrespi,-côcười.-Dùcóchếttôicũngkhônglấyanhđâu.

PietroCrespikhôngtựchủđượcbảnthân.Anhkhócnứcnởkhôngcònbiết xấu hổ, gần như bóp nát các ngón tay vì thất vọng. Nhưng anh vẫnkhônglaychuyểnđượccô.“Đừngchầnchừmấtthờigiannữa”,đólàtấtcảnhữnggìmàAmarantacóthểnói.“Nếuquảtìnhanhyêutôithathiếtthìxinđừngbướctớinhànàynữa”.Úrsulatưởngnhưmìnhphátđiênlênvìxấuhổ.PietroCrespitrổhếttàivanxin,tựhạmìnhtớimứckhôngthểtưởngtượngđược.SuốtmộtđêmanhkhócnhưmộtđứabétrênngựcÚrsula,ngườicólẽphảibáncảlinhhồnđểanủianh.

Trongnhữngđêmmưangười tabắtgặpanhđộichiếcô lụa lảngvảngquanhnhàcố lòngbắtgặpánhsáng trongphòngAmaranta.Chưabaogiờanhmặcdiệnnhưlúcấy.Máiđầuđẹplộnglẫynhưcủamộtvịhoàngđếquacơnsóng lòngđãmangvẻ lạ lẫmhẳnđi.Anhđónđườngcácbạngái củaAmaranta,nhữngcôgáivẫnthườngđếnthêuởhànhlang,đểnhờhọkhuyêngiảiAmaranta.Anhkhôngcòn lòngdạnàochămlo tiệmbuôn.SuốtngàyanhởnhàtrongviếtnhữngbứcthưnhàmchánđểgửiđếnAmarantacùngvớinhữngcánhhoavànhữngconbướmướpkhô.Nhưngcôvẫnđểnguyên

gửitrảanh.Đóngcửaphòng,anhngồilỳngàynọquangàykiađểchơiđànlụchuyền.Cómộtđêmanhhát.Macondothứcdậytrongnỗithảngthốtđặcbiệtmàtựcảmthấymìnhđượcthầnthánhlựabởitiếngđànlụchuyềnvanglênrềnrĩkhôngphảitừthếgiannàymàbởimộtgiọnghátnỉnonchanchứatình yêu thương dường như không thể có trênmặt đất này. Thế là lúc đóPietroCrespinhìnthấyánhsánglóratừcửasổkhắpcácnhàtronglàngchỉtrừcửasổphòngAmaranta.Ngàymồnghaithángmườimột,ngàylễcủatấtcảcácvonglinh,emtraianhmởcửahàngvàbắtgặptấtcảcácngọnđènđềuthắpsáng,tấtcảcáchộpnhạcđềumở,tấtcảđồnghồđềudừnglạiởmộtgiờvôtận,vàtrongquangcảnhngổnngangấycậuthấyPietroCrespingồibênbànviếtởnhà trongvớibàn taycácngónđềubịdaocắtngâmtrongchậucánhkiến.

Úrsulaquyếtđịnhsẽquàn thihàianh trongnhàmìnhđể làm lễviếng.chaNicanorkhướctừlàmlễrửatộichoanhvàmaitánganhởđấtthánh.BàÚrsulađươngmặtvớicha. “Cảchacảcon,chúng takhông thểhiểuđượcrằngconngườiấylàmộtvịthánh”,bànói.“Tráivớiýnguyệncủacha,consẽchônanhtaởngaycạnhngôimộcủaMelquíades”.Bàlàmđúngnhữngđiềumìnhnói.Đượccả làngủnghộ,bà tổchức lễ tang thật trọng thểchoanh.Amarantakhôngbướcrangoàiphòngmình.Nằmtrêngiườngcôngherõ tiếngkhóccủaÚrsula, tiếngchânđi lạivà lời than thởsụt sùicủađámđôngvàtiếngrúrùngrợncủanhữngngườiđànbàkhócmướnvọngvàonhàvà sau đó là khung cảnh yên tĩnh trầm mặc vương mùi hoa bị chà đạp.Úrsula từ bỏ cô.Ngay cái buổi chiềuAmaranta vào bếp thọc tay vào bếpthanđỏ rựcđểnguyêncho tớikhicôkhôngcònbiếtđauđớnmàchỉcảmthấymùikhétlẹtcủachínhdathịtmìnhđangxèoxèocháy,bàcũngchẳngthèmngướcmắtnhìnđể thươngxótcongái.Đólàráchchữahiệunghiệmnhữngnỗiănnăndằnvặt.Trongvàingàyliền,vớibàntaybỏngngâmtrongmộtbátlòngtrắngtrứnggà,côđiđilạilạitrongnhàvàkhichữakhốinhữngvếtcháybỏngthìdườngnhưlòngtrắngtrứnggàcũngchữalànhnhữngvếtcháybỏngtrongtrái timcô.Dấuvếtbênngoàiduynhấtcònlạicủatấnbikịchlàtấmbăngđenbăngtrênbàntaybịbỏngvàcôđãphảimangnóchođếnkhichết.

QuaviệcralệnhchínhthứcđểtangPietroCrespi,Arcadiođặcbiệttỏralàngườicao thượng.Úrsulagiải thíchhiện tượngđónhư là sự trởvềcủamộtconchiênlầmđường.Songbànhầmto.BàđãđểmấtArcadiokhôngchỉtừkhicậutamặcbộquânphụcmàđãtừlâurồi.Bànhữngtưởngmìnhnuôidưỡngnónhưnuôidưỡngmộtđứacontrai,nhưnuôidưỡngRebeca,khôngquáchiềuchuộngcũngkhôngquátệbạc.Tuyvậy,Arcadiovốnlàmộtđứatrẻđơnđộcvàhoảngsợtrongsuốtthờikỳdịchmấtngủhoànhhành,tronghoàncảnhÚrsulamảimêlàmgiàu,JoséArcadioBuendíađiênrồ,Aureliano

lầm lỳ ítnói,AmarantavàRebeca thùnhau.Aurelianodạynóhọcđọcvàhọcviết,màtâmtưởnganhcứđểởtậnđâuđâuấy,cứnhưthểanhbiếnnóthànhmộtkẻlạlẫm.AnhchonóquầnáosắpráchđểVisitaciónchữalạichovừa.Arcadio khổ sở với những đôi giày quá rộng, với những chiếc quầnchữalại,vớibộmôngđànbàcủamình.ChẳngbaogiờnógiãibàytâmsựvớiaingoạitrừvớiVisitaciónvàCataurequangônngữcủahọ.TrênthựctếMelquíadeslàngườiduynhấtbậntâmtớinó.Cụngâmchonónghenhữngbàinhãcakhóhiểucũngnhưgiảnggiảichonóvềnghềảnh.Khôngaibiếtnóđãkhócthầmtrướccáichếtcủacụnhưthếnàovànóđãcốlònglàmsốnglại cụ qua việc nghiền ngẫm những trang viết của cụmà không kết quả.Trườnghọc,nơicậutadốclòngdốcsứclàmviệcvàđượcmọingườikínhtrọng,sauđólàchứcquyềnđượcgiaovớinhữngmệnhlệnhdứtkhoátvàbộquânphụcvinhquang,nhữngthứđóđãgiảithoátcậutakhỏinỗiđắngcaytrướcđấy.Cómộtđêmnọ,ngaytrongtiệmbácCatarino,mộtaiđóđãdámnóithẳngvớicậuta:“Anhkhôngxứngvớitênhọcủamình!”.TráivớiđiềumọingườimongđợiArcadiođãkhôngralệnhbắnngườiđó:

- Rất hân hạnh, - cậu ta nói. - May quá, tôi lại không phải là mộtBuendía.

Nhữngaibiếtgốcgáccủacậutaquacuộcđấukhẩunàythảyđềunghĩrằng cậu tađãhiểu.Thực ra cậu tavẫnkhônghaybiết gì vềgốcgác củamình.PilarTernera,bàmẹcậuta,ngườitừnglàmchocậutanổimáudêởtrongphònglàmảnh,làmộtsựthèmkhátkhôngthểcưỡnglạinổiđốivớicậu ta, cũng như thuở ban đầu đối với José Arcadio và sau đó đối vớiAureliano.Mặcdùthịđãđểmấtđivẻduyêndángvàtiếngcườiphấnkíchtrướcđây,cậutavẫntìmkiếmthịvàđãgặpthịtrongmùikhóikhenkhétphảratừthânxácthị.Nhưngtrướcngàynổrachiếnsự,cómộtbuổitrưathịđếntrườngmuộnhơncảđểtìmthằngconútcủamìnhthìArcadiođangđợithịtạiphòngnghỉvàsaunàylàphònggiam.Tronglúcđứatrẻđangnôđùaởngoàisân,cậutanằmtrênvõngchờđợithịmàngườicứrunbắnlênvìthêmkhátvàbiếtrằngthịsẽquađây.Thịđếnthật.Arcadiocầmlấycổtaythịđịnhlôilênvõngvớimình.

“Chịuthôi!Chịuthôi!”,PilarTernerarunrẩysợhãinói.“Cậukhôngbiếtrằngtôicũngmuốnchiềucậulắmchứ.NhưngcóThượngđếlàmchứngcho:tôikhôngthểthỏamãncậuđược”.

Vớisứcmạnhchatruyền,Arcadiođãquàngtayômlấythắtlưngthịvàcảmthấytrờiđấtngảnghiêngkhichạmphảidathịt thị.“Thôiđi,đừngcómàlàmbộtađây…”,cậutanói.“Cuốicùngcảbàndânthiênhạaicũngbiếttỏngmìnhlàmđiếmrồi”.

Pilar Ternera cố quất nỗi nhục nhã mà số phận bi thảm đã dành cho

mình.-Bọntrẻconsẽbiếtmất,-thịnói.-Tốthơnhếtlàđêmnaycậuhãyđểngỏcửa.

Đêmấy,nằmtrênvõngngườicứnóngrannhưcólửatràm,Arcadiođợithị.Cậutakhôngngủđểchờđợimàdõitheotiếngtrongđêmkhuyavàtiếngvạcănđêm.Càngđợicậutacàngvôvọngvànghĩrằngmìnhđãbị“mộtquảlừa”.Đươnglúcsựthèmkhátngàymộtnguộidầnvàlúccơngiậndữngàymộtbốc lửa, thì bỗngnhiên cửamở.Sauđómấy tháng, đứng trướchọngsúngcủađộihànhhình,Arcadiođã làmsống lại trongkýứcmìnhnhữngbướcchânchệnhchoạngđi trongphònghọc,nhữngcúvachạmghếbăng,rồicuốicùngmộtbónghìnhnổiđậmtrongphòngmờtốivàtiếngđậpthìnhthìnhcủamộtcontimvốnkhôngphảilàcủamình.Cậutachìatayravàbắtgặpmộtbàn taykhácđeohai chiếcnhẫn trêncùngmộtngón taycủamộtngười sắpchếtchìm trongbóng tối.Cậu tacảm thấymáumìnhchảygiầngiật trêncáchuyếtquản,nỗibấthạnhcủamìnhđangđập rối loạnvàcảmthấybàntaymình,vớiđườngđờibịthầnchếtchémngangtrêngòngóntaycái,sâmsấpướtmồhôi.Vậylàcậutahiểungayrằngngườiđànbàấykhôngphảilàngườimìnhđợichờ,bởivìngườiđànbàấykhôngphảramùikhenkhétmàphảramùibri-giăng-tin,bởivìngườiđànbàấycóbộvúchũmcau,cócáimồngđốccứngvàtrònnhưhạtbồđàovàthânthểngườiấyrunrunvẻhoảngloạncủangườichưatừngtrảimùiđời.Ngườiấylàmộtcôgáitrinhvàcócáitênđếnlàkhótin:SantaSofíadelaPiedad[23].

PilarTerneratrảchocônămmươiđồngpeso,mộtnửasốtiềnthịđãkicóptrongcảcuộcđời,đểcôlàmcáiviệcđanglàm.Arcadiotừngnhìnthấycônhiềulầntronglúctrôngnomcửahiệuthựcphẩmcủachamẹ,vàchưabaogiờcậuđểmắttớicôbởivìcôchưathựcsựởtuổithanhxuân.Songkểtừngàyđótrởđi,cậutanhưmộtconmèocứrúcvàonáchcôgái.CôđếntrườngvàogiờnghỉtrưatrongsựđồnglõacủachamẹmìnhvốnlànhữngngườiđãđượcPilarTernera chonốt số tiềnki cópđược.Về saunày,khiquânchínhphủtốngkhứbọnhọrakhỏitrườnghọc,thìhaingườilàmtìnhvớinhaugiữanhữngthùngbơvànhữngtảingôtrongkhohàng.TrongthờikỳArcadiođượcphonglàmQuanTổngtrấncoicácvấnđềquânsựvàdânsựởlàngMacondo,họđãcóchungmộtđứacongái.

NhữngngườithânduynhấtbiếtchuyệnlàJoséArcadiovàRebeca.HọlànhữngngườimàArcadio lúcđógiữđượccácquanhệmật thiếtkhôngchỉdựatrêntìnhruộtthịtmàcảtrênsựđồnglõa.CáiáchvợchồngbuộcJoséArcadiohoàntoànphảiquyphục.TínhcáchcứngrắncủaRebeca,cáibụngháoăncủacôsựthamlamvôđộcủacô,đãhútcạnsứclựccườngtrángcủangườichồng,buộcanhvốnlàkẻlườinhácvàtrailơphảitrởthànhmộtconvậtkhổnglồchịuthươngchịukhólàmlụng.

Anhcómộtngôinhàsạchsẽvàgọngàngngănnắp.Cứmỗibậnsángdậy,Rebecamởtoangcửavàgiótừnghĩađịaquacáccửasổùavàorồilạicuốn ra ngoài theo cửa canhđể lại hơi diêm sinh của người chết làm chonhữngbứctườngbệchbạcravàkhiếnchonhữngbàn,tủ,giườngxámđenlại.Cơnđóiđất,tiếngkêulộccộc,lộccộc,lộccộccủahaibộhàicốtcủachamẹcô,sựnônnóngcủacôtrướctháiđộquáưđiềmtĩnhcủaPietroCrespiđãlùivàodĩvãng.Cảngàycôngồithêubêncửasổ,xalạtrướcmọidưâmcủachiến tranh.Cho tớikhi cácnồi sànhbắtđầu rung lên trongchạn, cômớiđứngdậyđihâmlạithứcăn.Côlàmviệcấytrướclúcxuấthiệnnhữngconchóbêbếtlấmbùnhaykhịtmũiđánhhơivàngườiđànôngvâmvápđiủngcóđinhthúcngựa,khoáckhẩusúnghỏamaihainòng:Ngườinàycólúcvaivácmộtchúnai,cònhầunhư lúcnàocũngmangvềmộtxâu thỏhoặcvịttrời…Cómộtbuổichiềunọ,đúngvàodịpnắmquyền,Arcadiobỗngdưngđếnthămhọ.Tấtkhirakhỏinhà,bọnhọkhôngnhìnthấycậunhưngcậuđãbiểulộmộttìnhcảmnồngnhiệtvàthânthiếtđếnmứcvợchồnghọđãmờicậuởlạicùngnếmmónthịtthúrừngvừađượcxàonấu.ChỉđếnkhiuốngcàphêArcadiomớinóirõmụcđíchmìnhđếnchơi:cậuđãnhậnđượcmộtláđơntốcáoJoséArcadio.LáđơnnóirằngJoséArcadiocàysânmìnhvàcàylấnsangđấtđai lâncận,pháđổràovà lùabòcủamìnhvàochuồngngườikhác,dùngsứcmạnhchiếmđoạtnhữngtrangtrạitrùmậtnhấtởxungquanh.Đốivớinhữngngườinôngdânkhôngbịtướcđoạtvìruộngđấtcủahọxấu,ybuộchọphảiđóngthuế.Vàothứbảyhàngtuầnydùngchósănvàkhẩusúnghỏamaihainòngđểthuthuế.Ykhôngphảnđốinhữnglờiấy.YkhẳngđịnhquyềnlợicủamìnhtrênnhữngđấtđaichiếmđoạtđượctừngbịJoséArcadioBuendíaphânchiatừthờilậplàngvàtintưởngcóthểchứngminhrằngchamìnhđãđiênrồtừthờiấy,bởivìcụđãđemphânphátcủacảitrênthựctếthuộcvềgiađìnhmình.ĐólàmộtlýlẽkhôngcầnthiếtbởivìArcadiođếnđâykhôngphảiđểphânxửđúngsaimàchỉđơnthuầnmặccảthôi.Vềphầnmình,cậulậpramộtvănphòngluậtsưtrôngcoicủacảitưhữusẽcấpchoJoséArcadiocácvăntựđểyhợppháphóanhữngđấtđaichiếmđoạtđượcvàngượclạiyphảiđểchochínhquyềnđịaphươngđượcquyềnthuthuế.Haingườithỏathuậnvớinhau.NhữngnămsaunàykhiđạitáAurelianoBuendíakiểmtracácvăntựruộngđất,chàngđãthấyrằngtấtcảđấtđaikểtừsânnhàJoséArcadiochotớitậnchântrờikểcảnghĩađịacủalàngđềuthuộcquyềnsởhữucủaônganhmình;vàrằng trongmườimột thángnắmquyềnbính,ArcadiođãthukhôngchỉtiềnthuếmàcòncảtiềncủanhândânmuốnđượcchôncấtngườithâncủamìnhtrênđiềnsảncủaJoséArcadio.

VàithángsauÚrsulamớibiếtcáiviệcđãtrởthànhquyềnlựccôngkhai,bởivìdânchúnggiấukhôngchobàbiếtđểkhỏikhiếnbàđaukhổthêm.Bàbắtđầunghingờcậuta.“Arcadiođangxâymộtngôinhà”,bàtựhàokhẳng

địnhvớichồngmìnhtronglúccốnhétvàomiệngôngmộtthìacanhbí.Tuynhiên,bấtgiácbà lại thởdài: “Khônghiểuvì sao tôi cảm thấykhôngyênlòngđốivớitấtcảnhữngviệcnhưthế”.VàsaunàykhibàbiếtrằngArcadiokhôngnhữngđãxâyxongnhàmàcònmuasắmgiườngtủbànghếsảnxuấtởViênthìbàcàngkhẳngđịnhcậutađangbiểnthủcôngquỹ,điềutrướcđâybàđãhồnghi.

“Màylànỗinhụccủadònghọnhàtao”,bàchửicậutanhưthếvàolúckếtthúclễmixamộtngàychủnhật,khibàthấycậuđangchơibàitrongngôinhàmới.Arcadiokhôngđếmxỉatớilờibà.ChỉđếnlúcấyÚrsulamớibiếtcậu ta đã cómột đứa congái sáu thángvà rằngSantaSofía de laPiedad,ngườicậu tacùngchungsốngkhông làmlễcưới, lạimột lầnnữađangcóthai.

ÚrsulađịnhbụngviếtthưchođạitáAurelianoBuendía,dùchàngởđâuđinữa,đểchàng tỏ tườngmọichuyện trongnhàngoàingõ.Nhưngcácsựkiệnồnàolúcđókhôngchỉcảntrởmọiýđịnhcủabàmàcònkhiếnchobàânhậnvìđãlượmlặtđượcchúng.Chiếntranh,chođếnlúcấyvẫnchỉlàmộttừđểchỉmộthoàncảnhtrốngtrảivàtrìđọng,đãđượccụthểhóatrongmộtthựctạibithương.VàocuốithánghaicómộtbàgiàtócbạccưỡitrênlưngmộtchúngựathồchổiđãđếnlàngMacondo.Nombàquáưhiềnlànhđếnmứccácđộituầntrađãđểbàvàolàngmàkhôngxéthỏi,nhưđãtừngkhôngxéthỏinhữngngườibánhàngrongthườngvẫnqualạicáclàngquanhvùngđồnglầy.Bàđithẳngđếntrạilính,Arcadiotiếpbàngayởnơitrướcđâylàlớp học và hiện nay là lán nghỉ của quân lính trong đó những chiếc võngđượccuộnlạivàtreotrênnhữngchiếcmóc,nhữngbalôchồngchấtlênnhauởcácxó,vàsúngtrường,súngcacbin,súngsănngổnngangkhắpsànnhà.Bàgiàgiơtaychàotheokiểunhàbinhtrướckhitựgiớithiệumình:-TôilàđạitáGregorioStevenson.

Ngàimangtớicáctindữ.NhữngổđềkhángcuốicùngcủapheTựdo,theonhưlờingàinói,đangbịtiêudiệt.ĐạitáAurelianoBuendíangườiđangbịquânđộiBảohoàngtruykíchởngoạivithànhphốRiohacha,đãgiaochongài sứ mạng đến nói chuyện với Arcadio, khuyên cậu cần phải nộp lạiquảngtrườngchoquânchínhphủbằngcáchđặtđiềukiệnhọphảihứadanhdựđảmbảotínhmạngvàtàisảnchonhữngngườiTựdo.

Arcadio với đôimắt nghi ngờ dò xét vị sứ giả kỳ dị ấy, người có thểnhầmlẫnvớimộtbàgiàhoảngsợđangchạytrốn.

-Vậyxinhỏichẳnghayngàicómangtheogiấytờkhông?-cậuhỏi.-Rấttiếc,-vịsứgiảtrảlời,-tôikhôngmangtheo.Dễhiểurằngtrong

điềukiệnhiệnnaythậtkhómangtheotrongngườibấtkỳmộtthứgìkhiến

người ta khả nghi. Trong khi nói, ngài rút trong yếmngực ramột con cávàngvàđặtnólênbàn.“Tôitinrằngvớithứnàyđãđủlắmrồi”,ngàinói.Arcadio xác nhận rằng đó là một trong những con cá vàng được đại táAurelianoBuendíalàmra.Nhưngmộtngườinàođóđãmuanótrướclúcnổrachiếntranhhoặcđãăncắpđượcvàthếlànókhôngcòngiátrịcủatờgiấythôngthành.Lúcnày,vịsứgiảbuộclòngphảiviphạmbímậtquânsựđểlộchân tướng củamình. Ngài kể rằngmình có nhiệm vụ đi về Curaçao đểchiêumộtấtcảnhữngngườibịlưuđàycủatoànbộvùngCa-ri-bê,tìmmuachođủvũkhívàquântrangquândụngđểmưutínhmộtcuộcđổbộvàocuốinăm nay.Mặc dù tin tưởng kế hoạch ấy nhưng đại táAureliano Buendíakhôngđồngýchorằngtrongthờiđiểmấynêntiếnhànhnhữnghoạtđộngxảthânvôích.NhưngArcadiolàkẻnhẫntâm.Cậuđãbỏtùvịsứgiảđểtiếnhànhcôngviệcxácnhậngốcgáccủangàivàquyếtđịnh sẽbảovệquảngtrườngđếnhơithởcuốicùng.

Khôngcầnphảiđợichờlâu.NhữngtintứcvềsựthấtbạicủapháiTựdongàymộtxácthựchơn.Trongmộtbuổinửađêmvềsángvàocuốithángbatrời đổ những trậnmưa sớm, không khí yên tĩnh nặng nề của những tuầntrướcđâybỗngnhiêntanbiếncùngvớitiếngkèncornetrùngrợnvàtiếngnổdữdộicủamộtquảpháođãlàmsậpđổthápchuôngnhàthờ.Trênthựctế,ýnguyệnkhángcựcủaArcadio làmộtýnghĩđiên rồ.Cậuchỉcó trong taykhôngquánămmươingườivũtrangkémcỏivớicơsốđạnkhôngquáhaimươiviênmỗicâysúng.Nhưngtrongsốnhữngngườikhángchiến,nhữnghọctròcũcủacậutừngnáonứctrướcnhữnglờituyênbốhoamỹđangquyếtchíchiếnđấuđếnphútcuốicùngvìmộtsựnghiệpđãphásản.Trongkhungcảnh những tiếng ủng chạy nháo nhác, những mệnh lệnh mâu thuẫn tráingượcnhau,nhữngtiếngđạibáclàmrungchuyểnmặtđất,nhữngtiếngsúngnổloạnxạ,vànhữnghồikèncornetkhôngcóýnghĩa,ngàiđại tábịgiamStevensonxinđượcnóichuyệnvớiArcadio.“Hãytránhchotanỗinhụcphảichếttrongnhàtùmặcnguyênquầnáođànbàđi”,ngàinóivớicậu.“Nếutaphảichếtthìtasẽchếttrongchiếnđấu”.Arcadioralệnhphátchongàimộtcâysúngvớihaimươiviênđạn,vàđểchongàicùngnămngườinữabảovệtrạilính,trongkhiđó,cùngvớibộchỉhuycủamìnhcậutađilêntuyếnđầucủatrậnđềkháng.Nhữngchướngngạivậtbịphávỡvànhữngngườichiếnđấubảovệlàngphảichiếnđấutrongmộtcuộcđọsúngkhôngcânsứctrêncácđườngphố.Đầutiênhọdùngsúngtrườngchiếnđấuchotớikhihếtđạn,sauđódùngsúng lụcchống lại súng trườngvàcuốicùngđánhgiáp lácà.Trướcsựthấtbạisắpxảyra,mộtsốchịemphụnữ,ngườicầmgậykẻcầmdaotháithịt,cùngđổrađường.Trongkhungcảnhhỗnđộnấy,ArcadiobắtgặpAmarantamặcáongủ,taycầmhaikhẩusúnglụccũkỹcủaJoséArcadioBuendía,đanghoảnghốttìmcậu.Arcadioliềnđưakhẩusúngcủamìnhcho

một viên sĩ quan vừa bị mất súng trong trận chiến đấu, rồi cùng vớiAmarantalẩnvàomộtconđườngcạnhđóđểđưacôvềnhà.Úrsulađứngởcửaravào,đangđợichờ,bấtchấpnhữngtiếngsúngnổđìđùngvàmộtviênđạn lạckhoétmột cái lỗ trênbức tườngmặt tiềncủangôinhàngaycạnh.MưatạnhhẳnnhưngđườngcáingầubùnnhưbọtxàphòngvàngườitaphảidòtìmkhoảngcáchtrongbóngtốiArcadiođểAmarantaởlạivớiÚrsula,vàđịnhbụngchiếnđấumặtđốimặtvớihailínhchínhphủtừmộtgócphốđangđivào lùngsục.Nhữngkhẩusúng lụcđểquá lâu trongngănkéokhôdầukhôngnổđạnđược.LấythânmìnhchechoArcadio,Úrsulađịnhkéocậuvềtậnnhàmình.

-Vềngay!VìThượngđếhãyvềnhàngay-bàthétcậuta.-Hãybỏthóiđiênkhùngđinào.

Bọnlínhnhảđạnvềphíahọ.-Bàgiàhãybuôngngườikiara,-mộttênlínhthét,-nếukhôngchúng

tôisẽkhôngchịutráchnhiệmtrướccáichếtcủabà.ArcadiođẩyÚrsulavềphíanhà,cònmìnhgiơ tayđầuhàng.Sauđó ít

lâu,tiếngsúngngừngbặtvàchuôngnhàthờbắtđầuđổhồi.Cuộcđềkhángđãbịđèbẹptrongkhôngđầynửagiờ.

Khôngmột người nào củaArcadio sống sót sau trận tấn công, nhưngtrướckhichếtbọnhọđềubịdẫndiễuquatrướcmặtbatrămlínhchínhphủ.Pháođàibịtiêudiệtsaucùnglàtrạilính.Trướckhinóbịtấncông,đạitábịgiamGregorioStevenson,đãthảhếtcáctùnhân,ra lệnhchonhữngngườidướiquyềnrangoàiđườngchiếnđấu.Sựthayđổivịtríchiếnđấuđếnlàlinhhoạtcủangài,cũngnhưđườngđạnchínhxáccủahaimươiviênđạnđượcngàibắnđitừcáccửasổkhácnhauđãđemlạicáicảmgiáctrạilínhđượcphòngthủrấttốt,vànhữngkẻtấncôngđãphảidùngđạibácđểcâuvàophásập nó.Viên đại úy chỉ huy cuộc chiến đấu phải ngạc nhiên trước quangcảnhnhữngmảngtườngnhàrơiđổngổnngang,chỉcómộtngườiđànôngmặc độcmột chiếc quần đùi đã chết vàmột khẩu súng hết đạn đượcmộtcánhtaybịchặtlìakhỏithânxácômlấy.Ngườiấycóbộtócdầycộmuốnsúngômlấyvaivàtrêncổđeomộtsợidâymangconcávàng.Vàolúclấymũiủnglậtngửađểnhìnchorõmặtngườiấy,viênđạiúygiậtmìnhhoảngsợ:“Đồcứtđái”,ôngtathốtlên.Mộtsốsĩquankháccũngàotới.

-Cácvịhãynhìnxem,cáiconngườinàyđếntừđâuvậy?-viênđạiúynóivớihọ.-ĐólàGregorioStevenson.

Vàolúcrạngsáng,Arcadiobịbắnởtrướcbứctườngnghĩađịasaukhihộiđồngquânsựhọpkhẩncấp.Tronghaigiờcuốicùngcủađờimình,cậuvẫnchưahiểunổivìsaocáinỗisợchếttừngdằnvặtmìnhngaytừthuởthơ

ấuđãbiếnmất.Vớivẻbìnhthảnlạnhlùng,khônghềbậntâmtớiviệcchứngtỏlòngdũngcảmmớinảysinh,cậunghenhữnglờiluậntộidàidòng.CậunghĩtớiÚrsulamàgiờnàycólẽbàđangcùnguốngcàphêvớiJoséArcadioBuendía dưới bóng cây dẻ.Cậu nghĩ tới đứa con gái tám tháng vẫn chưađượcđặt tênvà tớiđứa trẻsẽ rađờivào tháng támtới.cậunghĩ tớiSantaSofíadelaPiedadđêmquađãướpthịtmộtconhươuchobữacơmtrưangàythứbảy,nhớmáitócdàibuôngxõaxuốnghaivaicô,nhớnhữnghàngmidàicủacôgiốngnhưnhữngbờmiđượclàmgiả.Cậunghĩtớinhữngngườicủamìnhkhôngmảymaythươngtiếc.Tronglẽcôngbằngcầnphảitrangtrảivớicuộcđời,cậubắtđầuhiểuđượctrênthựctếcậuyêubiếtnhườngnàonhữngngườicậutừngcămghét.NgàichủtịchhộiđồngquânsựbắtđầubàiphátbiểucuốicùngcủamìnhtrướclúcArcadiochợtnhớrằngđãquađihaigiờđồnghồrồi.“Mặcdùcácchứcvụđượcgiaochoykhôngcógìđángkể,-ngàichủtịchnói,-nhưngvớitháiđộhunghăngvôtráchnhiệmvàđộcácyđãđẩynhữngngườidướiquyềncủamìnhtớinhữngcáichếtvôíchthìđiềuđócũngđủđểkhépyvàotộitửhình”…Tạitrườnghọcrạnnứtvốnlànơilần đầu tiên cảm nhận sự chắc chắn của quyền lực, cáchmấymét thì tớiphònghọcmàlầnđầutiênbiếtđếnthứtìnhyêungỡngàng,Arcadiobắtgặphìnhthứcnựccườicủathầnchết.Trênthựctế,đốivớicậulúcnày,cáicótầmquantrọngkhôngphảilàcáichếtmàlàsựsốngvàbởithế,cáicảmgiácmàcậucảmnhậnkhingườitatuyênántửhìnhmìnhkhôngphảilàcáicảmgiácsợhãimàlàcáicảmgiácnhớnhung.Cậuvẫnimlặngchotớikhiđượchỏinguyệnvọngcuốicùngcủamìnhlàgì.

-Hãynóivớivợtôi,-cậutrảlờivớigiọngnóisangsảng,-rằngđặttênchocongáitôilàÚrsula,-cậunghĩrồikhẳngđịnh:đúnglàÚrsulatêncủabànội.VàhãynóivớivợtôirằngnếuđứatrẻsắprađờilàcontraithìđặttênlàJoséArcadionhưngkhôngphảilấytêncủaôngbácmàlàtêncủaôngnộinó.

Trướclúcngườitamangcậutớibứctườngởnghĩađịa,chaxứNicanorđịnhrửatộichocậu.“Tôikhôngcógìphảiânhậncả”,Arcadionói,vàlàmtheolệnhcủađộihànhhìnhsaukhiuốnghếttáchcàphêđen.Ngườichỉhuyđộihànhhình,mộtngườichuyênthihànhcácbảnántửhình,cótênrấtđúngvớinghềcủamình:đạiúyRoqueCarnicero[24].Trênconđườngđitớinghĩađịa, dưới trờimưa lất phất,Arcadio nhận thấy rằngmột ngày thứ tư rạngsángđangloélênởchântrời.Nỗinhớnhụnghòatantrongsươngmờvàđểlạimộtsựtòmòkhủngkhiếp.Chỉđếnkhingườitaralệnhchocậudựalưngvào tường,Arcadiomớinhìn thấyRebecavớimái tócướt,mặcbộváyáohoamàuhồngđangmở toangcửanhà.Cậucố lòng thầmkhấnđểRebecanhậnramình.Quảnhiên,vừalúcấyRebecanhìnrabứctườngnghĩađịavàbỗngđứngđầnravẻhoảnghốt.Hầunhưcômớichỉkịprahiệuđểchàotừ

biệtArcadio.Arcadiođãđáp lại cũngbằngđiệubộ tương tự.Giữa lúc ấynhữnghọngsúngbốckhóinhảđạnvàoArcadiovàcậungherõràngtừnglờitừnglờimộtbảnnhãcađượccụMelquíadesngâmvàcảmthấynhữngbướcchânchệnhchoạngcủaSantaSofíadelaPiedad,côthiếunữtrinhtiết,vangtrongphònghọcvàcảmthấytrênmũimìnhcócáilạnhcứngcủanướcđá,cáimàcậuđãchúýtớikhithấynótronghốcmũicủatửthiRemedios.“À,mẹkiếp-cậuvừakịpnghĩra,-taquênmấtkhôngnóirằngnếusinhcongáihãyđặttênlàRemedios”.Vậylàlúcấy,cậuđãcảmthấynỗisợhãitừngtratấnmìnhsuốtcảcuộcđời.Viênđạiúy ra lệnhnổ súng.HầunhưArcadiovừakịpưỡnngựcvàngẩngđầulênmàkhônghiểutừđâuchảyramộtdòngnướcđằngđặcnóngbỏngđangthiêuđốtcáccơbắpmình:

-Đồdêcụ,-cậuthét-ĐảngTựdomuônnăm!

CHƯƠNG 7Chiến tranh kết thúc vào tháng năm.Hai tuần trước khi chính phủ ra

thôngcáochínhthứcvàtrongmộtlờituyênbốhuênhhoang,họđãhứa,sẽtrừngtrịkhôngthươngtiếcđốivớinhữngngườicầmđầucuộckhởinghĩa.Chính lúc ấy đại tá Aureliano Buendía bị bắt làm tù binh ngay trong lúcchàngđónggiảthàymoAnh-điêngsắpvượtquađượcbiêngiớiphíatâyđấtnước.Trongsốhaimươimốtngười theochàng trongchiến tranhcómườibốnngườichếttrận,sáungườibịthươngvàchỉcònlạiđộcmộtngườiởbênchàngtrongthấtbạicuốicùng.NgườiđólàđạitáGerineldoMárquez.Quamộtsắclệnhđặcbiệt,tinchàngbịbắtđượccôngbốởlàngMacondo.

“Nócònsống…-Úrsulabáotinchochồngmình.“Chúngtacầumongrằngkẻthùcủanócólòngđộlượng”.Saubangàykhóclócmộtbuổichiềunọđangkhuấynồikẹosữatrênbếplửa,bàngherõmồnmộttiếngcontraimìnhngayởbên tai. “Đó là thằngAureliano”, bàgào toáng lên trong lúcchạyragốccâydẻđểbáotinchochồng:“Tôikhôngbiếtđiềmbáonhưthếnàonhưngnósốngvàchúng tađược thấynóngay thôimà”.Bàchođiềmbáoấylàsựthật.Bàsailausànnhàvàxếpđặtlạigiườngtủbànghế.Mộttuầnsau,mộtnguồntinkhôngxuấtxứ,khôngdựavàosắclệnh,đãđaulòngkhẳngđịnhđiềmbáoấy.ĐạitáAurelianoBuendíabịkếtántửhình,vàbảnánsẽđượcthihànhởlàngMacondođểuyhiếpdânchúng.Vàolúcbảygiờhaimươiphútsángmộtngàythứhainọ,AmarantađangmặcquầnáochoAurelianoJosé thìnghe từxavẳngđến tiếngồnàovàmộthồikèncornetlanh lảnh rợnngười,và sauđómộtphútÚrsulađẩycửaphòngbướcvào.“Ngườitagiảinóvề”bàbảothế.Quânlínhcứphảivấtvảdùngbángsúngnệnvàođámđông lộnxộn.ÚrsulavàAmarantachạy tớiđầuphố, rẽđámđông và thế là nhìn thấyAurelianoBuendía.Chàng giống nhưmột gã ănmày:quầnáoráchtảtơi,râutócrốibù,đichânđất,haitaybịtróigiậtcánhkhuỷuvớichiếcthừngcộtvàođầuyênconngựadoviênsĩquanđangcưỡi.Cùngvớichàng,bọnlínhcòngiảitheođạitáGerineldoMárquez,cũnglôithôi rách rướivà thảmhạinhưchàng.Haingườikhônghềbuồn.Nomhọdườngnhưđanghồihộptrướccôngchúnggàothétchửibớiđámlínhđồibạinhấthạng.

-Ốiconơi!-trongkhungcảnhồnàotiếnggàothét,Úrsulagọiconmìnhvàbàtátvàomặttênlínhđịnhngănmìnhlại.

Con ngựa của viên sĩ quan nhảy cẫng lên. Lúc này, đại tá AurelianoBuendíamớidừngchân,runrẩyvàtránhhaicánhtaymẹdangrađịnhômmìnhvàdõivàomắtbàmộtcáinhìnnghiêmkhắc:

-Xinmẹhãyvềnhàđi,-chàngnói.-Mẹhãyxinphépnhàchứctrách

màđếnthămconởtrạigiam.ChàngnhìnAmarantađangđứngcáchchànghaibướcchânởsaulưng

Úrsula,mỉmcườivớicô,hỏi:“Tayemlàmsaothếkia”.Amarantagiơbàntaycuốnbăngđen lên.“Bịbỏng”,cô trả lờivàkéoÚrsulavềphía sauđểkhỏibịngựagiẫmphải.Bọnlínhbắnsúngchỉthiên.Độiquâncanhgácđặcnhiệmvâylấyhaitùnhânvàphingựakéohọvềtrạilính.

Buổi chiều ngày hôm ấy, Úrsula đến trại giam thăm đại tá AurelianoBuendía.BàđãđịnhthôngquaDonApolinarMoscoteđểxinphépvàothămnhưng ngài đã bị những quân nhân độc tài tước hết quyền lực. Cha xứNicanor đang bị cơn sốt đau gan đánh gục. Chamẹ của đại táGerineldoMárquez,ngườikhôngbịkếtántửhình,cốtìnhđếnthămcontrainhưnghọđã bị bọn lính lấy báng súng nện cho rồi đuổi đi. Trước nỗi vô vọng tìmkiếmnhữngngườitrunggiangiúpmình,hơnnữalạitựnhủlòngrằngđằngnàocontraimìnhcũngsẽbịbắnvàosángsớmhômsau,chonênÚrsulagóimộtgóiđồdùngđịnhmangchochàng, rồimộtmìnhbàđi thẳngđến trạilính.

-TôilàmẹcủađạitáAurelianoBuendía,-bàtựgiớithiệu.Bọnlínhgácchặnbàlại.“Muốnthếnàothìthế,tôicứvào”,Úrsulabảo

bọnchúng.“Nếunhưcácngườiđượclệnhbắn,hãybắtđầucùngmộtthểđi”.Bàẩy

mộttênlínhsangbên,bướcvàolớphọccũnơimộttốplínhđểtrầnđanghìhục lausúng.Mộtviênsĩquanmặcquânphụcdãchiến,dahồnghàođeomộtđôikínhmắtdàynhưđítchai,cửchỉkhoanthai,đãralệnhchobọnlínhgácrútđi.

-TôilàmẹcủađạitáAurelianoBuendía,-Úrsulanhắclại.-Bàmuốnnóirằng,-viênsĩquan,vớinụcườiđángyêusửalạibà,-bà

làbàmẹđẻrangàiAurelianoBuendía.Trongcáchnóinhỏnhẹcủaviênsĩquan,Úrsulanhậnrangữđiệumềm

mạicủadânvùngcaonguyên,nhữngngườiđỏmđáng.-Thưangài, đúngnhưngài nói. -Bà thành thực thú nhận. -Ngài sẵn

lòngchotôivàothămnóchứ.Đãcólệnhcấptrênkhôngchophépbấtkỳmộtaiđếnthămcáctùnhân

bịántửhình.Nhưngviênsĩquannàyđãdámchịutráchnhiệmvềviệcchobàvàothămcontraitrongvòngmườilămphút.Úrsulagiởchoviênsĩquanxemcác thứbàđựng tronggói:mộtbộquầnáosạchđể thay,đôiủngcontraibàđitrongngàylàmlễcưới,vàkẹosữađượcđểđànhngaytừcáihômbànhậnđiềmbáo.BàgặpđạitáAurelianoBuendíatrongphònggiam,nằm

dàitrênchiếcgiườngmột,dangrộnghaicánhtayvìnáchchàngsưngvùlên.Ngườitađãchophépchàngcạorâu.Bộriarậmvểnhlênxoănlạicàngtôđậm hơn đôi gòmá cao của chàng.Dường nhưÚrsula thấy rằng con traimìnhdaxanhhơnlúcrađi,caohơnvàcôđơnhơnbaogiờhết.Chàngđãbiết tườngtậnmọichuyệnxảyraởnhàmình:PietroCrespi tựtử,Arcadiohốngháchvàbịhànhhình,JoséArcadioBuendíangàymộtyếuđidướibóngcâydẻ.ChàngbiếtrằngAmarantađãquyếtđịnhsuốtđờiởvậyđểnuôidạyAurelianoJosévàbiếtrằngđứabénàyrấtngoan,hơnnữalại thôngminh,họcđọcvàviếtvàongay lúcnóhọcnói.Kể từ lúcbướcvàophònggiam,Úrsulacảmthấymìnhbịkhốngchếbởisựtrưởngthànhcủacontrai,bởivẻlàmchủcủanó,bởi ánhhàoquangquyền thế tỏa sáng trên làndanó.Bàngạcnhiênthấychàngrõmọichuyện.“Mẹđãbiếtrồiđấy,conđoánrấttàimà”,chàngnóiđùa.Rồivớivẻnghiêmtrangchàngnóithêm:“Sángnay,khihọgiảiconđi,concócảmgiáctấtcảmọichuyệnnàyđãxảyra”.Quảcóthế,tronglúcdânchúnggàothétgiậndữbênmình,chàngđãtậptrungsuynghĩvàngạcnhiêntrướcvẻgiàcỗicủalàngtrongvòngmộtnămqua.Nhữngcâyhạnhđàoxoènhữngtàuláráchmướp.Cácngôinhà,đãquétvôixanh,rồiquét vôi đỏ sau đó lại quét vôi xanh, bắt đầumangmộtmàu sắc khó gọiđượctên.

-Conđangđợigìnào?-Úrsulathởdài.-Thờigianđangtrôiđi.-Đúngthế,-Aurelianothừanhận,-nhưngkhôngnhiềuđâumẹạ.Dướihìnhthứcnày,chuyếnthămviếngtừngchờđợikhálâu,từngđược

cảhaichuẩnbịnhữngcâuhỏivàdựkiếncảnhữngcâutrảlời, lạimộtlầnnữatrởthànhcuộcnóichuyệnthườngngày.Khingườilínhgácbáobuổinóichuyệnđãhếtgiờđượcphép,Aurelianolậtchiếulấyramộtcuốngiấynhờnmồhôi.Đólànhữngvầnthơcủachàng.Mộtsốlànhữngbàithơchàngviếtlúc yêuRemedios và đãmang theo khi ra đi vàmột số là những bài thơchàngviếttrongnhữnglúcnghỉngơisautrậnđánhlòngđầyhoangmang.

“Mẹ hãy hứa với con là không để cho ai đọc chúng đi”, chàng nói,“ngayđêmnaymẹhãyđốtchúngtronglònướngbánhnhé”.Úrsulahứavớichàng,rồibàsửasoạnhôntạmbiệtchàng.

-Mẹmangchoconmộtkhẩusúnglụcđấy,-bànóithầm.ĐạitáAurelianoBuendíangóquanhthấytênlínhgáckhôngởđấy.“Chẳngíchgìchoconđâumẹạ”,chàngnóikhẽ.“Thôiđược,mẹcứđể

lạiđấy,kẻochúnglạikhámmẹlúcđira”.Úrsula rút từ trong yếm ngực ramột khẩu súng lục và chàng giấu nó

dướichiếu.

“Bâygiờthìkhôngcầnphảitiễnbiệt”,chàngbìnhthảnnói.“Mẹchẳngcầnphảivanxinaivàcũngchẳngcầnphảihạmìnhtrướcai.Mẹcứcoinhưlàchúngđãbắnchếtcontừlâurồi”.

Úrsulabặmmôilạiđểkhỏibậtratiếngkhóc.-Conhãychườmgạchnóngvàonhữngvếttấysưngtrongnáchđi,-bà

nói.Bàquaynửavòngrồirakhỏixàlim.ĐạitáAurelianoBuendíađứngyên

vẻsuytưchođếnkhicửađónglại.Sauđóchàngnằmxuốnggiườngdangrộnghaicánh tay:Ngay từ lúcbướcvào tuổi thiếuniên,khibắtđầunhậnthứcđượcnhữngđiềmbáocủamình,chàngđãnghĩrằngcáichếtphảiđượcbáotrướctrongmộtdấuhiệudứtkhoát,khôngthểnhầmlẫn,vàcũngkhôngthểthayđổiđượcnhưngchẳngcònmấygiờnữachàngsẽphảichếtmàchưacómộtdấuhiệunàođếnvớimình.

Một lần nọ có một người đàn bà đẹp lộng lẫy bước vào doanh trạiTucurinca,xinphépnhữngngườilínhgácchophépmìnhvàothămchàng.Bọnhọđểchocôgáiđivàobởihọđãquenthóicuồngtíncủamộtsốbàmẹvẫn thườngchocongáimìnhđếnphòngngủcủacácchiếnbinhnổi tiếngnhất,theođúngnhưlờinhữngngườinàynóira,đểcảitạonòigiống.ĐêmấyđạitáAurelianoBuendíavừalàmxongbàithơnóivềngườiđànônglạclối trongmưa thìcũng là lúccôgáibướcvàophòng.Chàngquay lưng lạiphíacôtađểđặttờgiấyấyvàongănkéocókhóa,lànơichàngvẫncấtgiữcácbàithơcủamình.Thếlàchàngcảmthấythầnchết.Chàngvớlấykhẩusúngtrongngănkéomàkhônghềquaymặtlại.

-Làmơn,chớcómàbắn!-Chàngnói.Khichàngquaylại,vớibàntaylămlămkhẩusúngsắpnhảđạn, thìcô

gáiđãhạsúngxuống,luốngcuốngkhôngbiếtlàmgì.Bằngcáchnàychàngđã thoát được bốn trong sốmườimột trận phục kích. Trái lại cómột kẻkhôngbaogiờ lùngbắt đượcđãđột nhậpvàodoanh trại quân cáchmạngđâmchếtđạitáMagníficoVisbal,ngườibạnchícốtcủachàng,lúcđóđangnằmruntrêngiườngđợiramồhôihạcơnsốt.Chỉcáchmấymétthôi,tronglúcngủtrênchiếcvõngmắccùngphòng,chàngkhônghaybiếtgì.Nhữngcốgắng của chàng nhằm hệ thống hóa lại các điềm báo đều trở nên vô ích.Bỗng nhiên, những điềm báo cùng hiển hiệnmột lúc trong ánh chớp rựcsángtrìthôngminhsiêuviệt,nhưngkhôngthểnắmbắtđượcvìchúnggiốngnhưmộtniềmtintuyệtđốinhưngthoángqua.Cónhữnglúcchúngrấthiểnnhiênđếnmứckhichúngđãứngnghiệmrồichàngmớicoilànhữngđiềmbáo. Một vài lần khác chúng hiện ra rõ ràng nhưng lại không được ứngnghiệm.Thườngthìchúngchỉlànhữngcúđấmbấtchợt,thôthiểncủasựmê

tín.Nhưngkhingườitatuyênántửhìnhvàkhingườitayêucầuchàngbàytỏnhữngnguyệnvọngcuốicùngcủamìnhthìchàngkhônggặpmộttrởngạinhỏ nào để khẳng định điềm báomà chàng nhận ra trong câu trả lời củamình:

-TôiyêucầubảnánđượcthihànhởMacondo,-chàngnói.Viênchánhánkhóchịu.-Buendía,anhchớmongthoátchết,-ngàinóivớichàng,-đóchẳngqua

làmộtthủđoạnkéodàithờigianthôi.-HìnhnhưcácngàikhôngmuốnthihànhbảnánnàyởMacondo,-ngài

đạitánói-nhưngđólànguyệnvọngcuốicùngcủatôi.Kểtừđóchàngkhôngnhậnđượcđiềmbáonữa.HômÚrsulađếnthăm

chàngtrongnhàtù,saukhisuynghĩlaolung,chàngđãđiđếnkếtluận:cóthểlầnnàycáichếtsẽkhôngđượcbáotrướcvìnókhôngphụthuộcvàosốphậnmàphụthuộcvàoýnguyệncủanhữngtênđaophủ.Đêmấychàngthứctrắngvậtvãvớihaináchtấymủđaunhứcnhối.Nhưngtrướclúctrờirạngsáng,chàngngherõnhữngbướcchânngoàihànhlang.“Chúngđến”,chàngnói với chính mình và bỗng nhiên chàng nghĩ tới José Arcadio Buendía,người lúc đó trong buổi sáng sớm buồn thảm ngồi dưới gốc cây dẻ cũngđangnghĩtớichàng.Khôngcảmthấysợ,cũngkhôngthấynhớnhung,chàngchỉcảmthấyđiênruộtrằngcáichếtnhântạonàyđãkhôngđểchomìnhtậnmắtnhìnthấykếtquảcuốicùngcủabiếtbaocôngviệccònbỏdở.Cánhcửamở,một tên lính gác bước vào phòngmang cho chàngmột tách cà phê.Ngàyhômsauvàođúnggiờnày,chàngvẫnsốngtrongcảmgiácấy,cáutiếtvì hai nách đau, vàmọi chuyện lại xảy ra đúng như thế. Ngày thứ năm,chàngcũngchiasẻniềmvuiănkẹosữavớinhữngtênlínhgác,chàngmặcbộquầnáosạchhơichậtsovớingườichàng,vàđiđôiủngmàuvécni.Ngàythứsáubọnhọvẫnchưabắnchàng.

Thựcrabọnhọkhôngdámthihànhbảnán.Lòngbấtphụctùngcủadânchúngđã buộc các nhà chức trách quân sự phải nghĩ rằng việc bắn đại táAurelianoBuendía sẽgây ranhữnghậuquảchính trịnghiêm trọngkhôngchỉởMacondomàcònởtoànvùngđầmlầy,dođóbọnhọphảixinýkiếncácnhàchứctráchtrêntỉnh.Đêmthứbảy,đạiúyRoqueCarnicerocùngmộtsốsĩquanđếnquánbácCatarino.Chỉcómộtngườiđànbà,hầunhưbịbắtbuộc,đãdámđónngàivềphòngmình.“Cácchịemkhôngaidámngủvớingườiđànôngmàhọbiết làsẽchết”,côgái thúnhậnvớingài.“KhôngaibiếtsựthểsẽnhưthếnàonhưngcảdânlàngđiđếnđâucũngnóirằngviênsĩquanbắnđạitáAurelianoBuendíacũngnhưtấtcảbinhlínhtrongđộihànhhìnhấysớmhaymuộntừngngườitừngngườimộtđềusẽbịgiếtchết,dùcho

họtrốnchạytớitậncùngtrờicuốiđất”.ĐạiúyRoqueCarnicerođemchuyệnđónóivớimộtsốsĩquan,vànhữngngườinàylạithưalêncấptrên.

Ngàychủnhật,mặcdùkhôngmộtaiđãchứngminhđượcthựcrõràng,mặc dù khôngmột hành động quân sự nào có thể làmđảo lộn không khítrầmmặcđếnnặngnềtrongnhữngngàyấy,cảlàngđềubiếtrõrằngcácsĩquan tìmmọi cách để thoái thác nhiệmvụ thi hành bản án.Ngày thứ haitrongmộtbứcđiệntínghirõlệnhchínhthức:“Vụhànhhìnhcầnphảiđượcthihànhtronghaimươibốngiờkểtừkhinhậnđiện”.Đêmấycácsĩquannhétbảyláphiếughitênmìnhvàomộtchiếcmũkêpi,vàsốphậnhẩmhiucủa đại úyRoqueCarnicero đã run rủi ngài bốc trúng lá phiếu của ngườiphảithihànhbảnán:“Đãlàvậnrủithìkhôngtránhđược”,vớinỗicayđắngchếtlặngtronglòngngàinói.“Đãsinhrađờilàmconmộtconđiếmthìtasẽchếtnhưconmộtconđiếm…”.Vàolúcnămgiờsáng,bằnghìnhthứcbốcthămngàithànhlậpđộihànhhình,rồitậphợpbọnhọlạiởtrongsântrại,vàđánhthứckẻtừtùdậybằngcâunóicótínhcáchtiềnđịnh:

-Đithôi,Buendía,-ngàigiụcchàng,-giờcủachúngtađãđiểm.-À,ralàthếđấy,-ngàiđạitánói,-tađangmơthấymìnhbịnhữngvết

tấylàmnổtungra.RebecaBuendía, kể từ khi biết tinAureliano sẽ bị bắn, thường xuyên

thứcdậy từ lúcbagiờ sáng.Bàngồi im trongphòng tốimàdõinhìnbứctườngnghĩađịaquacửasổhémở,tronglúcđócáigiườngbàngồicứrunglên theonhịp tiếngngáycủa JoséArcadio.Cả tuầnbàkiênnhẫnngồiđợinhưtrướcđâyđợithưPietroCrespi.

“Chúngsẽkhôngbắnchúấyởđâyđâu”,JoséArcadionóivớibà.“Chúngsẽbắnchúấyởngaytrongtrạigiamvàolúcnửađêmđểkhông

aibiếtai làkẻchỉhuyđộihànhhìnhvà rồichúngsẽchônchúấyởngayđấy”.Tuyvậy,Rebecavẫntiếptụcchờđợi.

“Bọnchúngngumuộiđếnmứcnhấtđịnhchúngsẽbắnchúấyởđây”,bànói.Bàquátinmìnhđếnmứcbàđãchuẩnbịsẵncáchmởcửavàcáchgiơtaychàovĩnhbiệtchàng.

“Chúngsẽkhôngdẫnchúấyđitheođườngcáiđâu,-ôngvẫnmộtmựckhuyên,-bởivìchúngchỉcósáutênlínhyếubóngvíatrongkhithừabiếtrằngdânchúngđãsẵnsànglàmbấtcứđiềugì”.

Khôngnghecáilôgichcủachồngmình,bàvẫnngồibêncửasổnhìnrabứctườngnghĩađịa.

-Rồimìnhsẽthấychúnglànhữngkẻngudạinhưthếđấy,-bànói.Vàolúcnămgiờsángngàythứba,JoséArcadiođãuốngxongcàphêvà

thảđànchósănrathìcũnglàlúcRebecađóngcửalạivàcốsứcvịnthànhmộtđầugiườngđểkhỏingã.

“Chúngđãdẫnchúấyrađấyrồi”,bàthởdài.“Ôichúấyđẹplàmsao”.JoséArcadiothòđầuquacửasổ,nhìnthảychàngrunrẩytrongánhbình

minh,mặcbộquầnáovốnlàquầnáocủaôngkhicòntrẻ.Chàngđãđứngquaylưngvàotường,haitaychốngnạnhvìhaináchsưngtấykhôngđểchochàng buông thõng tay xuống. “Rõ thật là nực cười”, đại tá AurelianoBuendíalẩmbẩm.“Rõthậtlànựccườiđếnmứcphảidùngtớisáuthằngđànôngbệnhhoạnđểgiếtmộtngườitaykhôngvũkhí”.Chàngcứnhắcđinhắclạimãivớibiếtbaonỗigiậndữđếnmứcdườngnhưchàngđangsôitiết,vàđạiúyRoqueCarnicerocũngthấymủilòngvìngàinghĩrằngđạitáđangcầuChúa.Khiđộihànhhìnhchĩasúngvàochàngthìnỗigiậndữcủachàngđãvậtchấthóathànhmộtchấtnhầycóvịđắngđọnglạiởlưỡiruchàngngủvàbuộcchàngnhắmmắtlại.Thếlàlúcấyánhsánghuyhoàngcủabuổibìnhminhbiếnmất,vàchànglạinhìnthấychínhmìnhcònrấtnhócconmặcquầncũncỡnvớichiếcnơthắtnơicổ,vàchàngnhìnthấythamìnhtrongmộtbuổichiềurựcrỡdẫnmìnhvàotrongrạpvàchàngnhìntảngnướcđá.Khinghethấy tiếng thét, chàng nghĩ ngay rằng đó làmệnh lệnh cuối cùng cho độihànhhình.Chàngmởchoàngmắt.Vớisựtòmòlạnhgáy,chàngđợinhữngviênđạncắmphậpvàomìnhnhưngchỉ thấyđạiúyRoqueCarnicerođanggiơhaitaylên,vàthấyJoséArcadiođangvượtquađườngcáilămlămkhẩusúngsănsẵnsàngnhảđạn.

-Xinđừngbắn,-viênđạiúynóivớiJoséArcadio-ngàiđãtớitheolệnhphántruyềncủađấngToànnăng.

Từđó,bắtđầumộtcuộcchiếntranhmới.ViênđạiúyRoqueCarnicerocùngvới sáu người dưới quyềnmình đã theo đại táAurelianoBuendía đigiảithoátchocácnhàcáchmạng,tướngVictorioMedina,hiệnđãbịkếtántửhìnhởRiohacha.HọnghĩphảicướplấythờigianbằngcáchnhanhchóngvượtquadãynúimentheoconđườngJoséArcadioBuendíađãđiđểlậpralàngMacondonhưngchưađầymộttuầnhọthốngnhấtnhậnđịnhrằngđólàconđườngkhôngthểđitheođược.Thếlàhọphảithựchiệnmộtlộtrìnhđầynguyhiểmmentheosườncácdãynúivớisốđạndượcquáítỏicủanhữngngười lính trongđộihànhhình.Bọnhọnghỉ lạiởngoàibìacác làng.Mộtngười trongbọnhọcải trangcầmconcávàng,giữabanngàyvào làngđểtìmgặpnhữngngườithuộcpháiTựdohiệnđangnằmchờ.

Sánghômsaunhữngngườinàyđisănvàsẽchẳngbaogiờthấyhọtrởvề.Khi từmộtkhuỷunúibọnhọnhìn thấy thànhphốRiohacha thì tướngVictorioMedinađãbịhànhhình.NhữngngườidướiquyềnđạitáAurelianoBuendía liền suy tôn chàng làTư lệnh các lực lượng vũ trang cáchmạng

miềnduyênhảiCa-ri-bêvớiquânhàmcấptướng.ChàngnhậnchứcnhưngtừchốiquânhàmvàtựđặtchomìnhmộtđiềukiệnlàchưanhậnquânhàmchừngnàoquânđộicủamìnhchưađánhđổđượcchếđộBảohoàng.Đúngbathángsauchàngđãtậphợpđượchơnmộtnghìnquânnhưnglạibịquânchínhphủđánhchotantác.

Nhữngngườisốngsót tháochạyvềbiêngiớiphíađôngđấtnước.MộtlầnkhácngườitađượcbiếtrằngbọnhọđãđổbộlênCabodelaVelatừphíaquầnđảoAntidat[25]thếmàmộtthôngcáocủachínhphủđượctruyềnđiquađườngbưuđiệnvàđượcin lạidướihìnhthứcnhữngtờthôngbáovuimắttung đi khắp đất nước loan tin về cái chết của đại tá Aureliano Buendía.Nhưngsauđóhaingàymộtbứcđiệnrắcrốikhácgầnnhưcùngmộtlúcvớibứcđiệntrước,đãbáotinmộtcuộckhởinghĩamớiởvùngđồngbằngphíaNam.HuyềnthoạivềtàixuấtquỉnhậpthầncủađạitáAurelianoBuendíabắtđầu như thế đấy. Những tin tức giống nhau và khác nhau loan tin chàngthắnglợiởVillanueva,tinchàngthấtbạiởGuacamayal,chàngđãbịnhữngngườiAnh-điêngởColombiavàVenezuelalàmthịt,chàngchếtởmộtlàngnàođó thuộcvùngđầm lầy, vàmột lầnnữa chàng lại nổi dậyởUrumita.NhữngnhàlãnhđạocủađảngTựdotronglúcấyđangthươnglượngđểcósự thamgia củamình trongquốchội, đã coi chàngnhưmột kẻphiêu lưumạohiểmkhôngđạidiệnchođảng.Chínhphủquốcgialiệtchàngvàohạngtướngcướp,vàtraogiảinămngànpesochoaibắtđượcchàng.Saumườisáucuộcvũtrangnổidậythấtbại,đạitáAurelianoBuendíavớihainghìnquânvốnlàngườiAnh-điêngđượcvũtrangtấttừvùngGoahira,đãxuấtquânvàđội cấm vệBảo hoàng bị đánh bất ngờ trong lúc ngủ, phải bỏ thành phốRiohacha tháochạy.Tạiđâychàng thiết lậpsởTổngchỉhuycủamìnhvàtuyên bố cuộc chiến đấu toàn diện chống chế độ. Phản ứng đầu tiên củachínhphủmàchàngnhậnđượclàsựđedọasẽbắnđạitáGerineldoMárqueztrongvòngbốnmườitámtiếngđồnghồnếuchàngkhôngrúthếtlựclượngvũtrangcủamìnhvềbiêngiớiphíađông.ĐạitáRoqueCarnicero,lúcnàyđã làm thammưu trưởng của chàng, trình trọng đưa cho chàng bức điện.Nhưngchàngđãđểlộniềmvuikhiđọcbứcđiện.-Tốtlắm,-chàngreolên,-Macondođãcótrạmđiệntínrồi.

Sựtrảlờicủachànglàdứtkhoát.TrongbathángchàngđợithànhlậpsởTổngchỉhuycủamìnhởMacondo.NếulúcđóchàngkhôngđượcthấyđạitáGerineldoMárquezcònsốngthìchàngsẽbắnkhôngcầnxéthỏitoànbộsốsĩquanđãbịbắt làmtùbinh,bắtđầutừcácsĩquancấptướngvàđồngthờichàngsẽralệnhchonhữngngườidướiquyềnđểhọcũngtheochínhcáicáchthứcấytiếnhànhbắngiếtsĩquanBảohoàngchođếnkhikếtthúcchiếntranh.Bathángsau,khichàngchiếnthắngtiếnquânvàoMacondothìcúômhônđầutiênmàchàngnhậnđượctrênconđườngtừđầmlầyvàolànglàcú

ômhôncủađạitáGerineldoMárquez.Ngôinhàđôngđúctrẻnhỏ.ÚrsulađãđónSantaSofíadelaPiedadcùng

vớiđứacongáiđầulòngvàhaiđứatrẻsinhđôichàođờinămthángsauvụhànhhìnhArcadiovềnhàmình.Tráivớinguyệnvọngcuốicùngcủangườibịtửhình,cụđãđặtchođứacongáiđầulòngcủaanhcáitênRemedios.“TatinrằngđólàđiềuArcadiomuốnnói”,cụbảo.“ChúngtasẽkhônggọinólàÚrsulabởivìvớicáitênnàynósẽkhổcảmộtđời”.Cònhaiđứatrẻsinhđôi,cụ đặtmột đứa tên làArcadioSegundovà đứa kia làAurelianoSegundo.Amarantanhận tráchnhiệm trôngnomcảbọn trẻnày.Côkênhữngchiếcghếnhỏởtrongphòngkháchrồinhậnthêmmộtsốtrẻhàngxómthànhlậpmộtlớpvỡlòng.KhiđạitáAurelianoBuendíatrởvềlàng,giữatiếngpháorềnvangnổvàtiếngchuôngnhàthờgiónggiảđổhồi,cóđộiđồngcatrẻnhỏđếnhátđónchàochàngngaytạinhàmình.AurelianoJosé,caokềunhưôngnội,mặcbộđồngphụcsĩquancáchmạng,đãgiơtaytheonghithứcquânsựchàochàng.

Tronglúchànhuyên,chuyệnvuixenlẫnchuyệnbuồn.MộtnămsaukhiđạitáAurelianotrốnthoát,JoséArcadiovàRebecadọnvềởtrongngôinhàdoArcadioxâydựng.Khôngmộtaibiếtchuyệnôngđãpháđámvụhànhhình.Vợchồnghọxâydựngmộttổấmgiađìnhmếnkháchtrongngôinhàmớinằmởmộtgócđẹpnhấtcủaquảngtrườnglớn,népdướibóngmộtcâyhạnhđàocổthụcóbatổchimcổđỏ.Ngôinhàcómộtcửachínhđónkháchvàbốncửasổđónánhsáng.NhữngbạngáicủaRebecatrongđócóbốnchịemnhàMoscotehiệnvẫnởvậyđãnốilạicácbuổihọpmặtđểthêuthùamànhữngnăm trướcđâykhôngbaogiờbịđứtquãngởhành langbầynhữngchậu thuhảiđường. JoséArcadio tiếp tụchưởngquyền lợi trênnhữngđấtđaichiếmđoạtvớinhữngvăntựđãđượcchínhphủBảohoàngthừanhận.Buổi chiều nào người ta cũng thấy ôngvaimangkhẩu súng săn hai nòngcưỡingựatrởvề,theosaulànhũngconchósăndữtợn,trênyênngựalủnglắngmộtxâuthỏrừng.Mộtbuổichiềuthángchíntrướctrậncuồngphongđedọađổxuống,ôngtrởvềnhàsớmhơnthườnglệ.ÔngchàoRebecađangởtrongphòngăn,buộcđànchóởngoàisân,treoxâuthỏvàonhàbếpđểsauđómổvàướpthịt,rồitrướcvàophòngnghỉthayquầnáo.SaunàyRebecatrìnhbàyrằngkhichồngbàbướcvàophòngngủthìbàđãởtrongnhàtắmvàkhônghaybiếtgìhết.ĐólàmộtlờigiảithíchkhótinđượcnhưngkhôngcólờigiảithíchnàosángtỏhơnvàkhôngmộtaicóthểnghĩtớimộtnguyêncớnàokhácđểmàRebecađigiếtngườiđànôngđãmanglạihạnhphúcchomình.Việcấycó thể làmộtchuyệnbíhiểmduynhấtkhôngbaogiờđượclàmsángtỏởlàngMacondo.

JoséArcadiovừađóngcửabuồng lại thì lập tứcmộtphát súng lụcnổvanglàmrungchuyểncảcănnhà.Mộtdòngmáuchảyratừdướicánhcửa,

bòquaphòngkhách,đirađường,tiếptụcchảydọctheonhữngconđườnggậpghềnh,trèolênnhữngbậcđavànhữngvậtcản,bòmộtmạchtheođườngThổNhĩKỳ,rẽngoặtsangtráivàomộtphốrồilạingoặtphảisangphốkháctrướckhinóquaymộtgócvuôngthướcthợngaytrướcnhàBuendíarồichuidướicửađóngkínvàonhà,cứbámlấytườngmàvượtquaphòngkháchđểkhỏivấybẩnnhữngtấmthảmtrảinhà,tiếptụcbòquamộtphòngkhác,lượnmộtvòngrõrộngđểtránhbànăn,bòtheodọchànhlangnhữngchậuthuhồiđườngvàchuiquachiếcghếAmarantangồidạytoánchoAurelianoJosémàkhôngbịnhìnthấy,rồibiếnmấtkhichuivàokhongô,rồixuấthiệnởnhàbếpnơiÚrsuladangđậpbamươisáuquảtrứngđểlàmbánh.

-LạyđứcmẹĐồngtrinhMaria,-Úrsulagàotoánglên.Dòngmáuchảyngượclại,vàđểđi tìmnguồncủanó,bàchuiquakho

ngô,đitheodọchànhlangnhữngchấuthuhảiđườngnơicậubéAurelianoJoséđangđọctobavớibalàsáuvớibalàchín,vượtquacácphòngănvàhaiphòngkhách,rồibàđimộtmạchrađườngcái,rồirẽtráingoặtphảiđểđổvàođườngThổNhĩKỳ,màkhôngnhớrằngmìnhvẫnmangtheochiếctạpdềmặckhilàmbếpvàhaichiếcdéplêđitrongnhà,rồibàđiraquảngtrườngchuiquacửavàomộtngôinhàchưabaogiờbàở, rồibàđẩycánhcửaphòngngủvàhầunhưbàngợp trongmìn thuốc súng,vàbàgặp JoséArcadionằmsấpmặtxuốngsànnhàngườiđèlênđôiủngvừađượctháora,vàthấydòngmáuvừarỉratừlỗtaiphảicủaông.Ngườitakhôngthấymộtvếtthươngnàotrênthânthểôngcũngnhưkhôngthểtìmđượckhẩusúngđãbắn.Cũngkhông tài nào tẩy rửađượcmùikhói súngkhét lẹt trên thi thể.Đầutiênngườitalấyxàphòngvàbãcọđểtắmrửa,sauđóngâmnótrongnướcgiấmvàmuối,saunữadùngtrovànướcchanh,saucùngngươitađặtnỏvàotrongmộtthùngnướctẩyquắnáongâmsuốtsáugiờliền.Ngườitakỳcọquánhiềuchoôngđếnmứcnhữnghìnhsămbắtđầuphaimực.Khingườitadùngtớibiệnphápướpxácôngvớimuốitiêu,rauthìalà,lánguyệtquếvàninhtửthitrênbếplửaâmỉtrongmộtngàyròng,thìtửthibắtđầubungravàbuộcmọingườiphảimaitángngaytứckhắc.Ngườitaliệmtửthivàomột cỗ áo quan ngoại cỡ dài haimét rưỡi và rộngmộtmétmất, bêntrongdátsắtlávàđượcvítchặtlạibằngnhữngchiếcốcthép.Mặcdùđượctắmrửavàkhâm liệmkỹnhưnhưvậy, tử thivẫnphả ramùikhét lẹtdọcđườngkhiđámtangđiqua.

Cha Nicanor, với cái bụng đau gan tròn vo như cái trống, đứng trêngiườngrẩynướcthánhchoông.Mặcdùmấythángsaunàyngườitaxâymộvớinhữngtấmbêtôngđặtởtrênvàrắctro,mùncưavàvôibột,nghĩađịavẫn tiếp tục nồng nặcmùi khét thuốc súng, đến nỗi những năm sau này,nhữngkỹsưthuộcCôngtychuốiđãphảiđổmộtchiếcáobêtôngđểúplênngôimộ.Ngaysaukhingườitalôicỗquantàiđi,lậptứcRebecađóngcửa

lạivàbàđãtựchônsốngmìnhtrongngôinhà,mặcmộtbộquầnáovảithônhàunátmàkhôngmộtýmuốnthếtụcnàocóthểlàmráchnó.Trongthờikỳ xuất hiện quỉ dữ Judío Errante, ởMacondo xảy ra đợt oi nóng khủngkhiếp khiến chim chóc cứ lao đầu qua lưới sắt để rúc vào phòng ngủmàchết,bàcóđirađườngmộtlần,đãgiàlắmrồi,điđôiủngmàutrắngbạccũkỹvàđộimộtchiếcmũcógàinhữngbônghoanhỏliti.Lầncuốicùngcóngườiđãnhìnthấybàcònsốnglàdịpbàđãbắnchếttươigãkẻtrộmđịnhphácửanhàmình.Kể từđó,khôngmộtaingoàiArhêmđa[26],ngườiởvàngườibạn tâmphúccủabà, tiếpxúc trực tiếpvớibà.Có thờikỳngười tađượcbiết rằngbà đã viết thư chođứcGiámmục, người bà gọi là anhhọmình,nhưngngườitacũngđồnrằngbàkhôngbaogiờnhậnđượcthưtrảlời.Dânlàngđãquênbà.

Mặcdầuthắnglợitrởvề,đạitáAurelianoBuendíavẫnkhôngvuilòngvớinhữngkếtquảtrôngthấy.Quânchínhphủrútkhỏicácthịtrấnkhônghềkhángcựvàđiềuđóđãgieotrongđámdânchúngvừađượcgiảiphóngmộtảotưởngvềthắnglợikhôngthểđảongượcđược.Nhưngnhữngngườicáchmạng,nhất làđại táAurelianoBuendíađãhiểuđúngsự thậthơn.Mặcdùtrong lúcấychàngduy trìđượcnămngànngườidướiquyềnmình,vàgiữvững hai tỉnh thuộcmiền duyên hải nhưng chàng ý thức rõ ràng rằng lựclượngcủamìnhđangbịépvềphíabiểnvàđangởtronghoàncảnhchínhtrịquárắcrốiđếnmứckhichàngralệnhdựnglạithápchuôngnhàthờbịđạnpháopháđổ thì chaNicanornằm trêngiườngbệnhphải thốt lên: “Đây làmộttròcười:nhữngngườibảovệđứctinKitôgiáođãnãpháophánhàthờcòn những kẻTamđiểm lại ra lệnh xây dựng nó”.Hàng giờ và hàng giờchàngởlỳtrongphòngđiệntínnóichuyệnvớitưlệnhcácthịtrấnkhác,đểtìmmộtlốithoát.Nhưngmỗibậnrakhỏiphòng,chàngcàngkhẳngđịnhcảmnghĩ cuộc chiến đangkết thúc.Khi những tin chiến thắngmới của nhữngngười Tự do được chuyển đến và được loan báo ầm ĩ thì chàng suy tínhnhữngkếtquảđãgiànhđượctrêncácbảnđồvàchànghiểurằngquânđộicủamìnhđangngàymộtrútsâuvàorừngđểchốngchọivớiholaovàmuỗirừng, đang rút ngàymột xa thành phố “Chúng ta đang đểmất thời gian”,chàngthanthởtrướccácsĩquan.“ChúngtasẽcònmấtthờigiannữatronglúcnhữngtênchómátrongđảngTựdođangxinxỏmộtchỗngồitrênnghịtrường”. Trong những đêmmất ngủ nằm ngửa trên chiếc võngmắc trongchínhcănphòngtừnglàxàlimtửtù,chàngnhớlạihìnhảnhnhữngvịluậtsưmặcđồđencổáokhoácdựnglênchekíntaivàốngtayáobuôngchùngchekínbàntaytừtrongdinhTổngthốngbướcravàolúcgiábuốtcủabuổiđêmvềsáng,màrétruncầmcập,màlẩnnhanhvàonhữngvườncàphêảonãolúchừngđôngđểđắnđocânnhắcđiềungàiTổngthốngmuốnnóikhingàibảorằngđược,hoặcgiảđiềungàimuốnnóikhingàibảorằngkhôngvàđể

dò tìmđiềungàiTổng thốngđangsuynghĩkhingàinóimộtchuyệnhoàntoànkháchẳn.Trongkhiđóchàngđuổimuỗi, cốchịuđựngkhôngkhíoinóng tớibamươinhămđộ,và cảm thấyngàycàngxíchgầncáibuổimaiđángsợkhichàngbuộcphải ra lệnhchoquânsĩcủamìnhnhảyàoxuốngbiển.

Mộtđêmnônnaonọ,PilarTernerahátcùngvớiđámlínhở trongsân.Chàngnhờthịđoántươnglaichomìnhquanhữngquânbài.

“Hãygiữmồmgiữmiệng”,đó là tấtcảnhữnggìPilarTernera thấyrõsaukhisắpxếpcácquânbàivàthuchúnglại.

“Tôikhôngbiếtđiềuđócónghĩagì,nhưngđiềmbáohiệnrấtrõ:hãygiữmồmgiữmiệng”…

Hai ngày sau, cómột ai đó thay chàng ra lệnh chomột người cần vụchuẩnbịmột tách càphêkhôngphađường, rồi người cầnvụnày chuyểnlệnhchongườikhác,ngườinàylạichuyểnchongườikhácchotớikhitáchcàphêkhôngphađườngquataynhiềungườiđượcmangđếnchỗởcủađạitáAurelianoBuendía.Khônghềgọicàphênhưngvìđãcósẵnởđấyrồinênđạitáuốngluôn.Táchcàphêấycómộtlượngbộtmãtiềnđủgiếtmộtconngựađực.Khingườitamangchàngvềnhà,chàngđãcứngđơ,corúm,lưỡithèragiữahaihàmrăng.Úrsulachiếnđấuvớitửthầnđểcứuchàng.Saukhilàmchochàngnônoẹhếtđểrửaruột,bàdùngkhăntrảigiườnghơnóngđắpkínchochàngvàchochànguống lòng trắng trứnggà tronghaingày liền,chotớikhicáicơthểyếuớtlấylạiđượcnhiệtđộbìnhthường.Đếnngàythứtưchàngthoátkhỏinguyhiểm.Tráivớiýnguyệncủamình,dobịÚrsulavàcácsĩquancủamìnhngăncản,chàngnằmyêntrêngiườngthêmmộttuầnnữa.Chỉđếnlúcnàychàngmớibiếtcácbàithơcủamìnhvẫnchùađượcđốt.“Đêmấymẹkhôngmuốnvộivàng”,Úrsula thanhminhvới chàng. “Đêmấy,khiđinhómbếp,mẹnghĩ tốthơnhết làhãyđợicho tớikhi tử thiconđượcmangvềnhà”.

SốnggiữanhữngconbúpbêcủaRemediosvâyquanh,trongđiềukiệnsứckhỏedầndầnbìnhphục,đạitáAurelianoBuendía,quacácbàithơcủamình,đãhồi tưởnglạinhữngthờikỳsôinổinhấtcủađờimình.Chànglạilàm thơ.Trongnhiềugiờ liền,bên lềnhữngsựkiệnnổibật củamộtcuộcchiếntranhkhôngtươnglai,chàngkhẳngđịnhnhữngkinhnghiệmcủamìnhngaybênbờvựccủacáichết.Vậylàtrínãocủachàngngàymộtsángtỏhơnđếnmứccóthểlậttráilậtphảiđểxemxétnó.Cómộtđêmnọ,chànghỏiđạitáGerineldoMárquez:

-Hãynóivớitôiđi,vìsaoanhbạnchiếnđấu?-Vìsaoanhlạihỏitôithếnhỉ,-đạitáGerineldoMárqueztrảlời.-Vì

đảngTựdovĩđại.-Anhthậthạnhphúcvìđãbiếtmụctiêuchiếnđấucủamình,-chàngtrả

lời. -Cònvềphầnmình, chođếnbâygiờhầunhư tôimớibiết rằngmìnhchiếnđấuvìlòngkiêuhãnh.

-Thếthìtồiquá,-đạitáGerineldoMárqueztrảlời.SựcảnhcáocủaGerineldoMárquezkhiếnđạitáAurelianoBuendíavui

thích.“Dĩnhiênrồi”,chàngnói.“Nhưngtrongmọitrườnghợp,tốthơnhếtlà

chẳngnênbiếtvìsaomìnhchiếnđấu”Chàngnhìnvàomắtbạnmỉmlờivànóirõhơn:-Hoặclànhưanhđãchiếnđấuvìmộtcáigìđóchẳngcónghĩagìvớiaicả.

Chínhniềmkiêu hãnh ấy đã ngăn cản chàng liên hệ với các nhómvũtrangtrongvùngnộiđịa,trongkhiđócácnhàlãnhđạocủađảngTựdolạikhôngcôngkhaiđưaranhữngtuyênbốnhằmđánhtanluậnđiệuchochànglàmộttêntướngcướp.Tuynhiên,chàngbiếtrằngnếugạtbỏnhữngtrởngạiấy thì ngay lập tức sẽphá tanvòngvây chiến tranhnguyhiểm.Sứckhỏebìnhphụcđãchophépchàngsuynghĩ.Vậy làchàngxinđượccủaÚrsulakhông chỉ số vàng còn lạimà cả số vốn liếng nhiều vô kể do bà tích luỹđược,chàngphongchođạitáGerineldoMárquezlàmQuantổngtrấntrôngcoicácvấnđềquânsựvàdânsựởMacondo,rồichànglênđườngđểthiếtlậpquanhệvớicácnhómkhởinghĩaởvùngnộiđịa.

Đại táGerineldoMárquez không chỉ là người thân tín nhất của đại táAurelianoBuendíamàcònlàngườiđượcÚrsulacoilàngườitrongnhà.Dùlàngười thanh lịch, e lệ,ngoannết chàngvẫn làngườiđược rèn luyệnđểthíchhợpvớitrậnmạchơnlàvớicôngviệclãnhđạo.Nhữngcốvấnchínhtrịcủa chàng dễ dàng lái chàng vào nhữngmê cung lý thuyết.Nhưng chàngcũngđãổnđịnhđượcmộtkhôngkhí thanhbìnhkiểu thôndãởMacondovốnlàđiềuđạitáAurelianoBuendíamơướcchotuổigiàchuyênsốngbằngcáchsảnxuấtnhữngconcávàng.Tuysốngchungvớichamẹmình,nhưngchàngăncơm trưaởnhàÚrsulamột tuần tớihaihoặcbabữa.ChàngdạyAurelianoJoséhọcsửdụngvũkhí,dạybảonhữngkiếnthứcquânsựcơbảnvàvớisựđồngtìnhcủaÚrsulachàngmangnóđếnsốngtrongdoanhtrạiđểrèncặpnóthànhngười.Nhiềunămvềtrướcdùhãycòntrẻcon,đãcólầnGerineldoMárquezngỏtìnhvớiAmaranta.LúcấyAmarantacònđangthầmyêutrộmnhớPietroCrespidođóđãgiễucợtchàng.GerineldoMárquezvẫnchờđợi.CólầntừtrongnhàtùchànggửichoAmarantamộtbứcthưnhờcôthêuchữcáimởđầutênvàhọcủachamìnhlênmộttákhănmùisoa.Chàngcòngửitiềnchocônữa.TrongvòngmộttuầnlễAmarantamangđếnnhàtùchochàngmộttákhănmùisoađãthêucùngvớisốtiềnấy,vàcôđãởlạivài

giờliềnđểnóichuyệnvềquákhứ.“Khirakhỏinơiđây,anhsẽcướiemlàmvợ”,GerineldoMárqueznóikhitạmbiệtcô.Amarantacườinhưngvẫnnghĩvềchàngtronglúc“dạyđámtrẻnhỏhọcđọcvàmuốnlàmsốngtrởlạitrongtrái timmình tìnhyêubồngbột thời trẻvốn lànỗiđammêđốivớiPietroCrespi;đểhiếndângchochàng.Nhữngngàythứbảy,ngàyvàothămtù,côquanhàbốmẹGerineldoMárquezrồicùnghọđếnnhàtù.Cómộtngàythứbảy,Úrsulangạcnhiênbắtgặpcôđứngởnhàbếpđangđợibánhquyralòđểchọnnhữngchiếcngonnhấtnhétvàomộtcáitúiđãthêusẵnchờdịpnày.

-Conhãy lấynóđiconạ!-bànóivớicô. -Hãnhữulắmmớicómộtngườiđànôngnhưnóđấy.

Amarantalàmravẻkhóchịu:-Con chẳng cần phảimồi chài ai cả - cô cãi lạimẹ. -Conmang cho

Gerineldo những chiếc bánh quy này chăng qua là vì thương anh ấy sớmmuộncũngsẽbịngườitabắnchết.

Khônghềđắnđocôbuộtmiệngnói ra.Nhưng lúc ấy chínhphủcôngkhai đe dọa sẽ bắn đại táGerineldoMárquez nếu như các lực lượngkhởinghĩa không nộp Riohacha. Các buổi đến thăm người tù bị đình chỉ.Amarantađóngcửa,mộtmìnhởtrongnhàkhóclóctựkhổsởvìýnghĩchomìnhlàkẻcótộigiốngnhưýnghĩđãdaydứtcôkhiRemedioschết,cũngnhưmộtlầnkhácnhữnglờinóithiếucânnhắccủacôđãlàtráchnhiệmđốivớimộtcáichếtkhác,cáichếtcủaPietroCrespi.Úrsulaanủicô.BàđảmbảovớicôrằngđạitáAurelianoBuendíasẽcóhànhđộngthựctếmạnhmẽđểngăncảnvụhànhhình,bàhứarằngchínhbàsẽđónGerineldoMárquezvềnhàkhinàochiếntranhkếtthúc.Bàđãthựchiệnlờihứatrướcthờihạndựđịnh.KhiGerineldoMárqueztớinhàvớichứctráchQuantổngtrấntrôngcoicácvấnđềquânsựvàdânsựthìbàđóntiếpchàngnhưmộtngườicon,vuốtvechiềuchuộngchàngđểchàngởlại,vàtựđáylòngmìnhbàcầukhẩnchànghãynhớlạiýđịnhlấyAmarantalàmvợ.Nhữnglờicầukhẩncủabàdườngnhưđược linh nghiệm.Nhữngngày tới nhà để ăn cơm trưa, đại táGerineldoMárquezlưulạicảmộtbuổichiềuđểchơicờđamvớiAmarantaởngoàihành langbàynhữngchậu thuhảiđường.Úrsulamangđếnchođôitraigáinàocàphêsữa,nàobánhquy,trôngnomđámtrẻnhỏđểchúngkhỏiquấyrầyhaingười.Trênthựctế,Amarantacốnhómlạitìnhyêusaymêthờitrẻcủamìnhmàlúcnàynónhưmộtđámtronguộilạnhbịlãngquêntrongtráitimmình.Vớiniềmkhátkhaođãđạttớiđộkhôngthểthayđổiđược,côchờđónnhữngngàychàng sẽđếnnhàmìnhăn trưa, chờđónnhữngbuổichiềuchơicờđamvàchờchothờigianđitronglúcmìnhngồibêncạnhmộtchiếnbinhcótêngợibaoniềmlưuluyếnmànhữngngóntaycủangườiấycứrunlênkhiđiquâncờ.NhưngtrongngàyđạitáGerineldoMárqueznhắc

lạinguyệnvọngthathiếtcủamìnhđượccướiAmarantathìcôđãtừchối:-Emsẽchẳng lấyai, - cônói, - lại cũngkhông lấyanhđâu.Anhyêu

Aurelianoquátớimứcanhsẽlấyemvìanhkhôngthểlấyanhấymà.ĐạitáGerineldoMárquezlàngườiđiềmtĩnh.“Anhsẽkiêntrìchờđợi”,

chàngnói.“Sớmmuộngìanhcũngsẽcướiem”.Chàngtiếptụcđếnchơinhà.Tựgiammìnhởtrongphòngngủđểkhóc

vụng,Amaranta lấyhaiđầungóntaybịtkín lỗ taiđểkhỏinghethấytiếngngườitheođuổimìnhđangkểchoÚrsulanghenhữngtintứcchiếnsựmớinhất,vàmặcdùthèmnhìnchàngđếnchếtđượcnhưngcôvẫnđủnghịlựcđểkhôngratiếpchàng.Lúcấy,đạitáAurelianoBuendíađãsắpxếpthờigianđểcửhaituầnmộtlầngửimộtthôngbáotỉmỉvềMacondo.Nhưngchỉcóđộcmộtlần,saugầntámthángrađi,chàngmớiviếtthưriêngchoÚrsula.Mộtsứgiảđặcnhiệmđãmangđếnnhàmộtphongthưđượcviếtvớilốichữrấtđẹpcủađạitá:“Hãytrôngnomchathậtcẩnthậnvìchasẽmất”.Úrsulathảng thốt. “NếuAureliano nói thìAureliano đã biết”,Úrsula nói, và nhờngườikhiêngJoséArcadioBuendíavàophòngngủ.Cụkhôngchỉnặngnhưtrướcđâyvốnđãnặngmàcònnặng thêm lên rấtnhiều trong suốt thờikỳnằmdướibóngcâydẻđếnmứcbảyngườiđànônglựclưỡngkhôngkhiêngnổi,buộchọphảikéolêcụvàonhà.Mùirêunonlẫnmùimộcnhĩ,thứmùicủakhôngkhíẩmlâunămvàđậmđặc,làmsựcnứccảcănphòngkhicụgiàlực lưỡng dầmmưa đãi nắng đã lâu ngày bắt đầu thở.Ngày hôm sau, cụkhôngthứcdậyở trêngiườngđặt trongphòng.Saukhiđikhắpcácphòngtìmkiếm,Úrsulalạimộtlầnnữathấycụnằmdướibóngcâydẻ.Thếlàhọtróicụvàogiường.DẫukhỏemạnhnhưngJoséArcadioBuendíađãbịloạirangoàivòngchiếnđấu…Cụbằng lòngvới tấtcả,khôngphânbiệtđượcnữa.Nếucụ trở lạinằmdướibóngcâydẻkhôngphảivì sởnguyệnmàvìthói quen của cơ thể.Úrsula chăm nom cụ, cho cụ ăn và kể cho cụ nghenhữngtintứcvềAureliano.Nhưngthựcra,ngườiduynhấtmàcụtiếpxúctừđãlâulàPrudencioAguilar.

Vớidángvẻtiềutụyvìtuổigiàtrongcõiâmphủ,PrudencioAguilarcứmộtngàyhai lầnđếnnhànói chuyệnvới cụ.Haingườinói chuyệnvềgàchọi.Haingườihứahẹnvớinhausẽxâydựngmộtchuồngnuôinhữngchúgàchọituyệtvời,khôngchỉđểvuivẻtrướcmộtsốtrậnthắngmàcònđểgiảikhuây trongnhữngngàychủnhậtmanmátbuồnởcõiâmphủ.PrudencioAguilarlàngườitắmrửachocụ,chocụăn,kểchocụnghenhữngthắnglợihiểnháchcủamộtngườihoàntoànxalạđượcgọilàAurelianovàngườinàylàđạitátrongchiếnđấu.Khiởmộtmình,JoséArcadioBuendíakhuâykhỏađôiphầnvớigiấcmơtrongcănbuồngvôcùngtận.Cụmơthấymìnhđứngdậykhỏigiường,mởcửachínhmàđisangphòngbêncócáigiườngvớiđầu

giườnglàmbằngthéptôi,mộtchiếcghếxíchđubằnggỗliễugiỏvớichínhmộtbứcchândungThánhbàĐồngtrinhRemediostreotrênbứctườngcuốiphòng.Từphòngnàycụđisangphòngkhácgiốngyhệt,màcửacủanómởradẫnsangphòngkhácgiốngyhệt,rồisauđósangphòngkháccũnggiốngyhệt,cứnhưthếchođếnvôcùngtận.Cụthíchđitừphòngnàysangphòngkhác,nhưđitrongmộthànhlanghaibêntườngđềugắngương,chotớikhiPrudencioAguilar vỗ vai cụ. Thế là cụ trở về lần lượt đi qua các phòng,tronglúcquaylạimàtỉnhgiấcdần,cụchạytrênconđườngngượclại,đểrồilạigặpPrudencioAguilar trongcáiphôngcủađời thực.Nhưngrồicómộtđêmnọ, sauhai tuầnÚrsulađưa cụvàonhà,PrudencioAguilar vỗvai cụngayởphòngtrunggiangiữacõithựcvàcõimộngvàcụmãimãidừnglạiởđấy,màcứ tưởng rằngđó làphòngcủađời thực.Sángngayhômsau,khimangbữađiểmtâmchocụ,Úrsulabắtgặpmộtngườitừngoàihànhlangđilạiphíamình.Ngườiấybéolùn,mặcbộquầnáođen,độimộtchiếcmũđenrộngvànhchụpgầnhếtđôimắtbuồnrầucủaôngta.“Trờiơi”,-Úrsulanghĩbụng. “Ai như là Melquíades… Người đó là Cataure, em trai Visitación,ngườitựbỏnhàrađểtránhdịchmấtngủvàtừđóđếnnaykhôngcótintứcgì.Visitaciónhỏiemmìnhtrởlạiđểlàmgìthìôngtadùngtiếngthổdântrảlời:

-Emđếndựđámtangcủahoàngđế.ThếlàmọingườiđổxôvàophòngJoséArcadioBuendíadùnghếtsức

laycụ,gàotolênđểgọicụ,lấygươngsoichiếuvàolỗmũicụđểgọi,nhưngkhônglàmsaogọicụtỉnhđược.Sauđóítlâu,khingườithợmộcđocụđểđóngáoquan,quacửasổ,ngườitathấytrờiđổxuốngtrậnmưahoalitimàuvàng.Cảđêmấy,nhữngbônghoanhỏlitimàuvàngrơixuốngmộtcáilàngđangtrongnỗiâmthầmđaukhổ.Hoaphủkíncácnócnhàvàhoalấpkíncáclốiravào.Bầutrờisựcnứcmùihoakhiếnchonhữngconvậtngủngoàitrờiphảingộtthở.Hoatrờirơixuốngkhôngbiếtcơmannàomàkể,đếnmứckhitrờisángcácconđườngphủđầyhoaphẳnglỳnhưmộttấmchăn.Ngườitabuộcphảidùnggậy,sàomàhấthoađiđểlấylốichođámtangđiqua.

CHƯƠNG 8Ngồi trênchiếcghếxíchđu làmbằnggỗ liễugiỏ,vớiđồ thêu thùađể

trong lòng,AmarantangắmAureliano José lầnđẩu tiên trongđời cạo râu.Cậuđanglialưỡidaocạotrêncáicằmđầybọtxàphòng.Lưỡidaocạolàmchảymáunhữngmụnnhân,làmđứtmôitrêndocậucốýtỉabộriamépmàuhunghung,nhưngdùcậucốsứcnóvẫncứynguyênnhư trước.CáicôngviệccạorâuquátỉmẩncủacậukhiếnAmarantacócảmgiáctronglúcấycậuđãbắtđầugià.

-NomcháugiốngAurelianonhưđúckhianhấyvàotuổicháu-cônói.-Cháuđãlàngườilớnrồiđấy.

Cậuđãlàngườilớntừlâurồi,từcáingàyAmarantatưởngrằngcậuhãycònranhconnênvẫncứkhỏa thân trongnhà tắmngaytrướcmặtcậunhưlâu nay cô vẫn thường làm kể từ ngày Pilar Ternera đem cậu trả cho giađình,rũbỏtráchnhiệmnuôinấngcủathị.Lầnđẩunhìnthấycôtắm,cậubéchỉchúýđếncáirãnhsâugiữahainúmvútrênngựccômình.LúcấycậucònngâythơlắmđếnmứcphảihỏicôbịlàmsaoởngựcthếthìAmarantagiảvờlấyngóntaygãingựcrồitrảlờicháumình:“Côbịngườitaróc,rócthịtđấy”.Sauđó,khiđãbìnhphụcsautrậnốmvìPietroCrespitựtử,côlạicùngtắmchungvớiAurelianoJosétrongnhàtắm.Cậukhôngđểýđếncáirãnhsâumàtráilạirunbắnngườivìthíchthúlạlùngtrướchaibầuvúhồnghồngcăngmọng.Cậuvẫndõinhìncôvànhờvậyhiểukỹhơncáikỳlạcủatìnhthânmậtgiữahaicôcháu,vàcậuvẫncảmthấydamìnhnổigaitronglúcngắmnhìncô,giốngnhưdacômìnhcũngnổigaikhidộinước.Ngaytừlúccònrấtnhỏtuổi,cậuđãcóthóiquenbỏchiếcvõngtrốngcảđêmđểbừngtỉnhdậytrêngiườngAmaranta,chảlàvìnằmbêncạnhcô,cậuđỡsợbóngtối hơn.Nhưng kể từ hôm có ý thức thích thú tấm thân ngà ngọc của cômình, thìđộng lực thúcđẩycậubỏvõngđểchuivàomùngcủacôkhôngphảilànỗisợbóngtốimàlàsựthèmkhátđượccảmnhậnhơithởnồngấmcủa Amaranta vào lúc trời hửng sáng. Trong thời kỳ cô cự tuyệt đại táGerineldoMárquez, cómột buổi đêmvề sáng nọ, với cảmgiác nghẹt thởAurelianoJoséthứcdậy.CậucảmthấynhữngngóntaycủaAmaranta,giốngnhưnhữngcontằm,nóngranvàkhaokhát,đanglầntìmbụngmình.Giảvờđangcònngủ,cậucựamìnhđổitưthếđểchúngkhỏigặptrởngạitrênconđườngmòtìm,vàlúcấycậunhậnranămngóntaythuộcbàntaykhôngbăngdảibăngđen,nhưnhữngconsênmù,đanglầnmògiữahaibẹnmình.Dùhaingườigiảvờkhôngbiếtđiềucảhaicùngbiếtvàđiềumỗingườibiếtrõrằngngườikiađãbiết,kểtừđêmđóhọgắnbóvớinhautrongmộtsựănýtuyệtvời.AurelianoJosékhôngthểngủđượckhicậuchưanghethấytiếngnhạcvalsephátratừchiếcđồnghồnơiphòngkhách,vàcôgáiđứngtuổi,màlàn

dacôbắtđầucảmthấytêtáibuồn,sẽkhôngmộtphútyênlòngnếucôchưacảmthấykẻmộngdutrườnmìnhtrongmùng.Đólàngườicôđãnuôinấngmàkhôngnghĩrằngngườiấysẽlàmộtnơibámvíutạmthờichonỗicôđơncủamình.Vậylàbọnhọkhôngchỉngủchungmộtgiường,cùngkhỏathân,cùngthèmkhátmânmênhaumàcònlẵngnhẵngtheonhaukhắpcácxóxỉnhtrongnhà,cùngởtrongbuồngđóngkíncửavàobấtkỳgiờnào,lúcnàocũnghàohứngkhôngbiếtchán.CólầnbọnhọsuýtbịÚrsulabắtquảtang.Vàomộtbuổichiềunọ,cụvàokhobộtngô,khihaingườisắphônnhau.“Cháuyêucô lắmphảikhông?”,cụhỏiAurelianoJosévẻhết sứcngây thơ.Cậuvângđểtrảlờibàmình.“Cháungoanlắm”,Úrsulakếtthúc,đongbộtmìđểlàmbánhrồitrởvềnhàbếp.SựkiệnnàyđãlôiAmarantarakhỏicơncuồngsi.Côhiểurằngmìnhđãvượtquáxagiớihạn,rằngmìnhkhôngcònhônhítnónhưhônhítmộtđứatrẻnhỏchơiđùa, trái lạicôđangbìbõmlội trongmộtcơnđammêbệnhhoạnvừanguyhiểmvừakhôngcó lối thoát, rồicôkiên quyết dập tắt cơn đammê này.Cũng lúc ấy,Aureliano José vừa kếtthúcviệchọcquânsự,nhậnrasựthựcvàbỏnhàđểvàodoanhtrạingủ.Mỗithứ bảy đến, cậu đều cùng với đám lính đến tiệm bác Catarino. Cậu giảibuồn với những người đàn bà son phấnmà cứ da diết tưởng tượng họ làAmaranta.

Sauđóítlâu,nhữngtintứcchiếnsựtráingượcnhaubắtđầuđượctungra.TrongkhichínhphủthừanhậnnhữngbướctiếnmớicủaquânkhởinghĩathìcácsĩquanởMacondonhậnđượcnhữngthôngbáotincậyvềmộtcuộcđìnhchiếndohaibênthươnglượngtấtyếusẽxảyra.Vàođầuthángtư,cómộtsứgiảtincậyđếnramắtđạitáGerineldoMárquez.Vịnàykhẳngđịnhvới đại tá rằng các lãnh tụ đảngđãbắt liên lạc với các tư lệnhquânkhởinghĩaởnộiđịa,vàđãsẵnsàngkýmộthiệpđịnhđìnhchiếnvớiđiềukiệnchínhphủchepháiTựdobaghếbộtrưởng,mộtsốđạibiểutốithiểutrongnghịviện,vàsẽkhoanhồngchungchonhữngnghĩaquânđãhạsúng.VịsứgiảmangtheomộtmệnhlệnhhếtsứcbímậtcủađạitáAurelianoBuendía,người không tán thành các điều khoản của hiệp định. Đại tá GerineldoMárquez cần phải chọn năm người tốt nhất và chuẩn bị để trốn ra nướcngoài.Mệnhlệnhnàyđãđượcthựchiệntrongthờihạnngắnnhất.Mộttuầntrướckhibảnthỏaướcđượcloanbáo,vàtronglòngkhíhỗnđộnnhữngtinđồnkhácnhau,đại táAurelianoBuendíavàmườisĩquantincậynhấtcủachàng,trongđócóđạitáRoqueCarnicero,lặnglẽtrởvềMacondovàolúcquánửađêm,giảitánquânđội,chôngiấuvũkhí,đấtbỏcáctàiliệu.Vàolúctrờihửngsáng,cùngvớiđạitáGerineldoMárquezvànămngườidướiquyềnchàng, bọn họ đã rời khỏi làng.Đó làmột chiến dịch được thực hiện rấtnhanhchóngvàbímậtđếnmứcÚrsulakhônghaybiếtgìchođếngiờchótkhicóngườigõnhẹlêncửasổphòngngủcủacụvàthầmthìnói:“Nếucụ

muốn nhìn thấy đại tá Aureliano Buendía thì xinmời cụ ra ngay cửa ạ”.Úrsulavùngdậy,mặcnguyênquầnáongủ,bướcracửa,vàhầunhưcụmớichỉkịpnhậnratiếngvóngựacủađoànngườiđanglặnglẽphirakhóilàngcuốn theo đám bụi mù mịt. Chỉ đến ngày hôm sau cụ mới được biếtAurelianoJoséđãđicùngchamình.

Mườingàysaukểtừkhimộtthôngcáochunggiữachínhphủvàpháiđốilậpđượccôngbốbáotinđìnhchiến,đãcónhữngtintứcvềcuộcvũtrangnổidậyđẩutiêncủađạitáAurelianoBuendíaởbiêngiớiphíađông.Cáclựclượngcủachàng,khôngnhữngítquânlạicòntrangbịkém,đãbịđánhtantác chỉ trong thời gian khôngđầymột tuần.Nhưng trong suốt cả nămấy,trong lúc phái Tự do và phái Bảo hoàng cố gắng làm cho đất nước sốngtrongsựhòagiảithìchàngmưutínhbảycuộcnổidậy.Mộtđêmnọ,từmộtchiếctàuchàngnãpháovàothànhphốRiohacha,vàđộituầntrađãphảidậygiữađêm,bắntrảthùmườibốnnhàTựdonổitiếngbịgiamgiữởthànhphốnày.Chàngchiếmmộtsởhảiquanởbiêngiớitronghơnmườilămngàyvàtừđâychànggửiđếnquốcdânđồngbàolờihiệutriệutổngkhởinghĩa.Mộttrongsốnhữngđạoquâncủachàngđãlạctrongrừngliềnbatháng,vìđơnvịnàycónhiệmvụvượtquahơnmộtnghìnnămtrămkilômétđườngrừngđểnhennhómcáccuộcchiếnđấuxungquanhthủđô.ĐôilúcchàngchỉởcáchMacondochừngvàichụccâysốnhưngchàngđãbịcácđộiquântuầntracủachínhphủbuộcphảiđisâuvàonúicáchkhôngxađịađiểmthúvịnơinhiềunămtrướcđâychachàngđãgặpđượcxácmộtchiếctàuTâyBanNha.

CũngtrongthờigiannàyVisitaciónquađời.Saukhitừbỏngaivàngvìsợdịchmấtngủ,bàmuốnđượcchếtgiàvànguyệnvọngcuốicùngcủabàlàngười ta sẽ đào số lương tích cóp trong vài chục năm chôn ở dưới gầmgiườngrồigửinóchođạitáAurelianoBuendíađểchàngtiếptụcchiếnđấu.NhưngÚrsulakhôngchođàosốtiền,bởivìngàyấyngườitađồnrằngđạitáAurelianoBuendíađãchếttrongmộtvụđổbộvàovùngventỉnhlỵ.Thôngcáochính thức,cái thôngcáo thứtư trongkhôngđầyhainămđãchothấyđiềuđólàhiểnnhiênvìgầnnhưsáuthángnayngườitakhôngđượcbiếtgìvềchàng.Bỗngnhiên,khiÚrsulavàAmarantađangđểtangmớichocácvịtiềnbối,thìcómộttinlạđượcchuyểnđến.ĐạitáAurelianovẫncònsống,nhưng rõ ràngchàngkhông theochínhphủnướcmình,dođóđãgianhậpcáclựclượngliênbangđangthắngthếởmộtsốnướckhácthuộcCa-ri-bê.Chàngđếnvớinhữngđấtnướccónhữngtênkhácnhaungàymộtxalạvớitênquêhươngmình.SauđóngườitađượcbiếtrằngtưtưởnglúcấycổvũchànglàtưtưởngvềsựthốngnhấtcáclựclượngliênbangvùngTrungMỹđểquétsạchcácchếđộBảohoàngtừAlaskađếnPatagonia.

Sauvàinămchàngrađi,bức thưđầu tiênmàÚrsulanhận từchàng làmột bức thư đã nhàu nát lại nhòe nhoẹt được chuyển tay từ thành phố

SantiagodeCuba.-Chúngtađãvĩnhviễnmấtnórồi,-Úrsulathốtlênkhiđọcláthưbởivì

LễNoeltrongngàytậnthếsẽxuấthiệntrênconđườngấy[27].Ngườiđượccụnóiđiềuđó,ngườiđầutiêncụchìachoxembứcthưlà

tướngJoséRaquelMoncada,mộtngườithuộcpháiBảohoàng.“Rấttiếclà-tướngMoncadabìnhluận-Aurelianonàylạikhôngphảilà

mộtngườiBảohoàng”.Ngàithậtbụngkhâmphụcchàng.CũngnhưrấtnhiềuquanchứcdânsựBảohoàng,JoséRaquelMoncada

đãtiếnhànhcuộcchiếnđểbảovệđảngmìnhvàtrongchiếnđấuđãleolênquânhàmcấptướng,mặcdùngàikhôngcótàithaolược.Tráilại,cũngnhưrấtnhiềungườitrongđảngmình,ngàilàngườiphảnđốichếđộquânphiệt.Ngàicoigiớivõbiềnlàđámngườilườibiếngkhôngcókỷcương,thíchmạohiểmvàthamlam,cókinhnghiệmchốngđốicácquanchứcdânsựđểlàmgiàu trong tìnhcảnhhỗnđộn.Làngười thôngminh,nhãnhặn,dadẻhồnghào,ngườithíchănngonvàhamcáccuộcchọigà,thếmàđãcólúcngàilàkẻthùđánggờmnhấtcủađạitáAurelianoBuendía.Ngàiđãthiếtlậpđượcquyềnchỉhuycủamìnhvớicácnhàquânsựnhànghềtrongcảvùngduyênhảirộnglớnnày.Cólần,theonhữngthỏathuậnchiếnlược,ngàibuộcphảirút quân khỏimột thị trấn để trao lại cho lực lượng của đại táAurelianoBuendía,ngàiđãđể lạihaibức thưchochàng.Trongmộtbức thưdàigửichođại tá,ngàimờichàng thamgiachiếndịchchungnhằm làmchocuộcchiến đỡ khốc liệt hơn.Bức thư khác ngài nhờ đại tá chuyển đến cho vợmìnhsốngtrongvùngkiểmsoátcủacáclựclượngvũtrangthuộcpháiTựdo.Từdạoấy,kểcảtrongnhữnglúcchiếnsựxảyraácliệtnhất,haivịtưlệnhnàyđãthỏathuậnngừngbắnđểtraođổitùbinh.ĐólànhữnglúchưuchiếnvớikhôngkhívuivẻđếnmứctướngMoncadađãlợidụngthờigianấyđểdạyđạitáAurelianoBuendíachơicờđam.Đãcónhữnglúccảhaingườinghĩđếnkhảnăngphốihợpnhữngyếutốnhândâncótrongcảhaiđảngđểloại trừảnhhưởngcủacácnhàquân sựvàcácnhàchính trịnhànghề,vàthiếtlậpmộtthểchếnhânđạonhờkhaitháctriệtđểnhữngmặtưuviệtcủatừnghọcthuyết.Khichiếntranhkếtthúc,tronglúcđạitáAurelianoBuendíathường xuyên thất bại, phải chạy trốn theo những hẻm núi thì tướngMoncadađượcphonglàmQuanthanhtraởlàngMacondo.Ngàiănmặcdânsự,dùngcảnhsátkhôngvũtrangthaychođámdânlệ,ngàibuộcmọingườiphảitôntrọngmọiquyđịnhcủaluậtânxávàgiúpđỡmộtsốgiađìnhlàthânnhâncủanhữngngườiTựdotửtrận.NgàitìmmọicáchđểMacondođượcchọnlàthịtrấnhuyệnvàdođóngàiđượcbổnhiệmlàthịtrưởngvàđãvuntrồngđượcmộtbầukhôngkhítincậylẫnnhautrongdânchúngkhiếnchohọnghĩvềchiến tranhnhưnghĩvềmộtnỗicựckhổvônghĩa lýcủa thờiquá

khứ.ChaNicanor,bịnhữngcơnsốtđauganhànhhạđãgàynhomvàdođóđã bị chaCoronel - từng đượcmệnh danh làElCachorro,một cựu chiếnbinhtrongcuộcchiếntranhcủanhữngngườithuộcpháiliênbangtiếnhànhđếnthaythế.BrunoCrespiđãkếthônvớiAmparoMoscote.Nhờcửahàngđồchơivànhạccụcủaanhkhôngngừngpháttài,anhđãxâydựngmộtnhàháttừngđượccácgánhhátTâyBanNhaliệtvàocáclịchtrìnhbiểudiễnlưuđộngcủahọ.Đólàmộtphòngxalôngrộngởngoàitrờivớinhữngchiếcghếgỗdài,mộttấmphôngnỉcógắncácmặtnạHyLạpvàbaphòngbánvéhìnhđầusưtửmàquacáimiệngháracủanóngườitabánvévàocửachokhách.Cũngtrongthờikỳnàynhàtrườngđượcxâydựng.DonMelchorEscalona,mộtthàygiáogiàđượcpháitừmiềnđầmlầytớitrôngcoitrườnghọc.Đượcsựđồngýcủacácphụhuynh,ngàibắtcáccậuhọctròươngbướngphảiquỳgốiđitrênnềnsânlởmchởmđásỏivàbắtnhữngđứatrẻlắmmồmphảiănớt cay.AurelianoSegundovà JoséArcadioSegundo, nhữngđứa con sinhđôicủaSantaSofíadelaPiedad,lànhữnghọctròđầutiênngồitrongphònghọcvớibảngđen,phấnviết,canhômcókhắctênmình.Remediosthừakếđược sắc đẹp đích thực của bàmẹ và bắt đầu được làm quen với cái tênRemedios-Ngườiđẹp.Mặcdùtuổicao,mặcdùphảichịunhiềutangtócvànhữnghoạnnạnchồngchất,Úrsulavẫn trẻkhỏenhư thường.ĐượcSantaSofíade laPiedadgiúpđỡ,cụ lạikinhdoanhnghềkẹobánhvà trong thờigianngắn,cụđãkhôngchỉ thulại tàisảnbịcontrai tiêunhẵntrongchiếntranh,màcònnhồivàngròngvàođầycácquảbíkhôđemchôntrongphòngngủ.

“Thượngđếcònchotasống,-cụthườngnói,-thìtrongngôinhànhữngkẻđiênkhùngnàysẽkhôngbaogiờthiếutiềnbạc”.

Mọichuyệnđangdiễnraêmđẹpnhưthế,bỗngthìnhlìnhAurelianoJosérờibỏhàngngũquânđộiliênbangNicaragoa,trốnlênmộtchiếctàuĐức,rồixuấthiệnngaytạibếpănnhàmình.Cậutrởvềngườikhỏemạnhnhưmộtconngựa,dasạmnắngvàtócrậmnhưngườiAnh-điêngvớiýnghĩthầmkínđịnhcướiAmarantalàmvợ.KhiAmarantanhìnthấycậubướcvào,dùcậuchưahềnóigìcảcôbiếtngayvìsaocậutrởvề.Cùngngồimộtbànmàhaingườikhôngdámnhìnvàomặtnhau.Nhưngsauhaituầntrởvề,dùÚrsulacómặt,cậuvẫncứnhìnthẳngvàomắtcôvànói:“Lúcnàocháucũngnghĩtớicôthânyêu”.Amarantachạytrốncậu.Côdòđoánđểtránhphảigặpcậuởnhữngnơi,nhữnglúcbấtthìnhlình.CôcứbámlấyRemedios-Ngườiđẹp,khôngrờinửabước.Côxấuhổđỏbừnghaimátrongcáingàythằngcháuhỏimìnhcònmangdảibăngđentrêntayđếnbaogiờ,bởivìcôhiểucâuhỏiđónhưlàmộtlờiámchỉsựtrinhtiếtcủamình.Khicậutrởvềnhà,côliềncài chặt cửabuồngmìnhngủ.Nhưng trongnhiềuđêmnghe rõ tiếngngáyđềuđềuhiềnhậucủacậuởphòngbên,côyênlòngđếnmứckhôngđềphòng

nữa.SaugầnhaithángAurelianoJosétrởvề,cómộtbuổiđêmvềsáng,côcảmthấycậuvàophòngmìnhngủ.Thếlà,đánglẽphảichạytrốn,phảigàotoánglênnhưcôđãdựđịnhtrước,thìcôlạibuôngthảmìnhtrongcảmgiácnhẹ nhàng được nghỉ ngơi, được thỏamãn. Cô cảm thấy cậu đang trườntrongmùng,nhưđãtrườntừlúccònnhỏ,nhưxưanaynóvẫntrườnthế,rồicôkhôngtàinàoghìmđượcmồhôilạnhtúaravàhàmrăngrunlậpcậpkhinhậnthấycậuđãhoàntoànkhỏathân.“Cútđi!”,côthìthầmđuổimàcảmthấynhưmìnhđangchếtngạtvìtínhtòmò.“Cútđikhôngtaosẽkêulênbâygiờ”.NhưngAurelianoJosélúcấybiếtrõđiềumìnhcầnphảilàm,bởivìcậuđâucònlàthằngnhócsợbóngđêmmàtráilạiđãlàmộtthằnglínhchiến.Kểtừđêmấy,bọnhọlạitiếptụccáccuộcvậtlộnthầmlặngvớinhauchođếnlúctrờihừngsáng.“Talàcômày”,Amarantathìthàonóivẻmệtmỏi.“Tagầnnhưlàmẹmày,khôngchỉvìtuổitácmàcònvìtađãnuôidạymàyđủđiềuchỉcònthiếuchomàybúthôi”.Vàolúctrờihừngđông,Aurelianolỉnhđi và đến buổi đêmvề sángngàyhôm sau lại trở lại phòngngủ cômình,ngàymộtthíchchíhơnbởithấyrằngcửaphòngcômìnhvẫnkhôngcàithen.Khônglúcnàocậukhôngyêudadiếtcômình.Cậuthườnggặphìnhảnhcômình trong những phòng tối nơi các làng bị chiếm đóng, nhất là nhữngphòngtồitànnhất,vànhậnranàngmộtcáchvậtchấtquamùimáukhôđọngtrênnhữngdảibăngcủangườibịthương,trongnỗisợhãichợtđếntrướctửthần.Ởđâuvà lúcnàocậucũng thấycômình.Cậuđãchạy trốncômìnhbằng cách cố tình xóa nhòa ký ức củamình không chỉ nhờ ở sự xa cáchmuôntrùngmànhờởcảnhữngtrậnđánhđẫmmáurùngrợntừngđượccácbạnđồngngũliệtvàohạngđángsợnhất,nhưngtronglúccậucàngcốxóanhòahìnhảnhcômìnhởnơikhủngkhiếpcủachiếntranhthìchiếntranhlạicànggiốngAmarantahơn.Vì thếmàcậuđau lòngphảisống lưuvong,cốtìmcáchgiếtcômìnhbằngchínhcáichếtcủamìnhchođếnkhicậunghemộtngười línhkểcâuchuyệncổ tíchvềmộtngườiđànông lấyngười côruộtđồngthờilạilàcháugáimìnhvàngườicontraicủaôngtalạichínhlàôngtrẻcủanó.

-Ngườitakhôngthểlấycôruộtmìnhsao?-cậuhỏivẻhoảnghốt.-Khôngnhữngcó thể lấyđược, -mộtngười lính trả lờicậu, -màcòn

hơnthếnữa.Chúngtalàmcuộcchiếntranhchốnglạicácthàytunàycốtđểngườitacóthểlấyngaychínhmẹđẻcủamình.

Mườilămngàysau,cậuđàongũ.CậuthấyAmarantacủađờithựcmặnmàhơnAmarantatrongkýức,thấycôbuồnvàthanhtaohơnnhiềuvàmặcdùtrênthựctếcôđãởvàothờikỳsắcđẹptànphainhưnghơnbaogiờhếtcôlại nồngnàn trongbóng tối nơiphòngngủ,hơnbaogiờhết côbuông thảmìnhtrongsựđiêncuồngcựtuyệt.

“Cháu làmột thằngđê tiện”,Amaranta bảo cậukhi bị cháu truyđuổi.“CáiviệccháuđanglàmvớingườicôđángthươngcủamìnhnàylàkhôngđứngđắnđâudùchođứcGiáohoàngcóđặcânthathứđinữa”.AurelianoJoséhứasẽđiđếnthànhRoma,hứaquỳgốilêkhắpchâuÂuhôndépđứcGiáohoàngchỉđểxincômình“thacầuthành”chomìnhvào.

-Khôngchỉvì thếđâu, -Amaranta cốchốngcự, -màcònvì sẽđẻ ranhữngđứaconcóđuôilợn.

AurelianoJosécốtìnhlàmngơtrướcmọilýlẽ.-Dùcóđẻranhữngcontêtêđinữacũngcamlòng,-cậuvanxin.Mộtbuổiđêmvềsángnọ,cậuđếntiệmbácCatarinosaukhikhôngchịu

nổi cơn đau vì nhục dục bị ức chế quámức.Ở đây cậu bắt tình vớimộtngười đàn bà có bộ vú chảy, niềmnở dễ tính, là người đã làmnhuần cáibụngcậutrongmộtlúc.CậuđịnhsẽđốixửtệmạtvớiAmaranta.Cậuthấycôngồiởhànhlang,đangđạpmáykhâu,-mộtnghềcôhọcrấtnhanh,-vàcậukhông chàohỏi cômình.Amaranta cảm thấymình trút bỏđượcgánhnặngvàchínhcôcũngkhônghiểunổivìsaolúcnàymìnhlạinghĩđếnđạitáGerineldoMárquez,vì saomình lạidadiếtnhớnhữngbuổi chiềuchơi cờđam,vìsaomìnhlạimuốnchànglàmchồngmình.AurelianoJosévẫnchưabiếtmìnhđãmấtchỗđứngtrongtráitimcômình,chonênmộtđêmnọdokhông thể tự kiềm chế nổi dục vọng, cậu lại mò vào phòng ngủ củaAmaranta.Lầnnàycôđãcựtuyệtmộtcáchdứtkhoátvàkiênquyết.Từđóđêmnàocôcũngcàichặtcửaphòngmìnhlại.

Ít tháng saungàyAureliano José trởvề,mộtngườiđànbàvẻ cởimở,vươngmùihoanhài,bồngđứabénămtuổiđếnnhà.Chịtanóirằngđứabélàconcủađại táAurelianoBuendíavàrằngchị tamangnóđếnđểÚrsulađặttên.Khôngmộtainghingờgốcgáccủađứabéchưacótênấy:nógiốngđại tánhưđúc thờichàngđượcchadẫnđixemnướcđá.Ngườiđànbàkểrằngcậubéchàođờivớiđôimắtmởthaoláonhìnnhữngngườixungquanhvớivẻdòxétcủamộtngườilớn,vàrằngchínhchịtaphảigiậtmìnhtrướccáinhìnchămchúkhôngchớpmắtcủanó.

“Đíchthịrồi”,Úrsulanói.“Chỉthiếuđiềunókhônglàmchoghếphảitựxoayquanhkhinónhìn”.CụđặttênchonóvớitêncủaAurelianovàhọcủamẹnó,bởivìluậtphápkhôngchophépđứatrẻmanghọchamộtkhingườicha chưa thừa nhận. Tướng Moncada nhận làm cha đỡ đầu. Mặc dùAmarantayêucầubênnhàgáiđểcậubéở lạinhànhưngngườimẹkhôngđồngý.

Lúc ấyÚrsula vẫn chưa biết tập quán của các bậc chamẹ cho các côtrinhnữvàophòngngủcủacácchiếnbinhnhưthểhọvẫnthườngthảgàmái

vào chuồng những con gà trống đẹpmã.Nhưng quamột năm ròng cụ đãbiết:chínđứacontrainữacủađạitáAurelianoBuendíađượcmangđếnnhàđểxincụđặt tên.Đứalớnnhất,danâuvớiđôimắtxanhhoàntoànkhônggiốngvớibênnội,đãlênmườituổi.Họmangđếnnhànhữngđứatrẻởmọituổi,vớiđủmàuda,nhưngtấtcảđềulàcontrai,vàtấtcảđềucóvẻcôđơn-đặcđiểmbuộcngười taphải thừanhậnnguồngốccủachúng.Cómộtđứalớntrướctuổirấtnhiềuđãđậpvỡvàibìnhhoavàmộtsốcốctách,vìhìnhnhưtaynóhậuđậuđụngđếncáigìlàlàmvỡcáiđó.Đứakháctóchung,cóđôimắtốcnhồi,yhệtmắtmẹnó,đểtócdàibúilạithànhtừngmớgiốngyhệttócphụnữ.Cậubénàyrất tựnhiênbướcvàonhàcứnhưthểcậutừngđược nuôi nấng ở đấy, rồi cậu đi thẳng đến chiếc tủ cũ kê trong phòngÚrsulamàđòi:“Chocháucôvũnữcódâycótđi”.Úrsulagiậtmình.Cụmởtủ.Saukhibắtgặpcôvũnữấyđượccuốntrongđôitất.ĐólàtặngvậtcủaPietroCrespivàkhôngmộtainhớđếnnó.Trongkhôngđầymườihainăm,mườibảyđứatrẻvốnlàconcủađạitágieorắctrênkhắpcácmiềnchàngđiquatrongchiếntranhđãđượcđặttênAurelianokèmvớihọmẹchúng.Lúcđầu,ÚrsulanhétđầytiềnvàotúichúngvàAmarantamuốngiữchúnglạiđểnuôidạy.Nhưngcảhaiđềuđiđếnkếtluậnlàchỉnêntặngchomỗiđứatrẻmộtgóiquàkỉniệmvànhậnlàmmẹđỡđầucủachúng.“Chúngtađặt tênchochúngthôi”,Úrsulanóitronglúccụghilạitênvàđịachỉcủacácbàmẹ,nơi vàngày sinh củabọn trẻ vàomột cuốnvở. “Chắc làAurelianođã trùliệu,vậythìhắnsẽlàngườiquyếtđịnhtấtcảkhinàotrởvề”.Tronglúcăntrưa,quaviệcbìnhluậnvớitướngMoncadavềcái“sựsinhsôinẩynởấy”,cụbàytỏýmuốnđạitáAurelianoBuendíasẽcódịptrởvềđểsumhọpvớicácconởngaynhàmình.

-Xin cụ đừng lo, - tướngMoncada nói vẻ bí hiểm, - đại tá sẽ trở vềnhanhhơncụtưởngđấy.

ĐiềutướngMoncadabiếtrõvàkhôngmuốnđểlộtrongbữacơmtrưalàđại táAurelianoBuendíađangchuẩnbịđi tớimộtcuộckhởinghĩa trườngkỳ, triệtđể,đẫmmáunhấtsovớinhữngcuộckhởinghĩa từngđượcchàngmưutínhchođếnlúcnày.

Khôngkhíchínhtrịlạitrởnêncăngthẳngyhệtkhôngkhíchínhtrịcủamấythángtrướckhinổracuộcchiếntranhđầutiên.Cáccuộcchọigàtừngđượcngàithịtrưởngkhíchlệđãbịbãibỏ.ĐạiúyAquilesRicardochỉhuytrưởngđộiquânđóngởMacondolênnắmquyền,điềuhànhmọiviệcởthịtrấn.NhữngngườithuộcpháiTựdotốcáoylàkẻkhiêukhích.“Sẽxảyrasựkiện khủng khiếp đấy”, Úrsula nói với Aureliano José. “Cháu chớ có rađườngsausáugiờchiềuđấy,nghechưa”.Nhữnglờidặndòấycủacụđềutrởnênvô ích.AurelianoJosé,giốnghệtnhưArcadio trong thờikỳ trước,khôngchịunghelờibàmình.

Hìnhnhưđiềuđólàkếtquảcủasựtrởvềnhàcủacậu,làkếtquảcủalốisốngthờơtrướcnhữngcôngviệcthôithúchàngngày.Chínhnhữngthứnàyđã đánh thức trong cậu cái tài chơi gái và lười biếng của ông bác JoséArcadio.Cơnsóng lòngđốivớiAmarantacủacậuđã tắt lịmkhôngđể lạimộtvếtthươngtổnnào.Cậuchơibờicóphầnphóngđãng,lúcchơibia,lúcgiảiphiềnvớinhữngngườiđànbàngẫunhiênbắtgặp,lúcbiểnlậntiềnbạccủaÚrsulabỏquêntrongngănkéobàn.Cậuchỉtrởvềnhàđểthayquầnáo,“Concáinhàđếnlạ,tấtcảđềugiốngnhaunhưhệt”,Úrsulathởthan.“Lúcđầu,đượcnuôidưỡngrấtchuđáo,dođótấtcảđềungoanngoãn,nếtna,hiềnlànhdườngnhưđếnconruồicũngkhôngđủcanđảmđểgiết.Ấythếmàrâuvừalúnphúnđãlạihưthânmấtnếtrồi”.TráivớiArcadio,ngườikhôngbaogiờbiếtgốcgáccủamình,cậuđượcbiếtriêngmìnhlàconcủaPilarTernera,ngườiđãmắcvõngchocậuđểngủtrưangaytạinhàthị.Trongnỗicôđơn,bọnhọđãđixahơnquanhệmẹconđểtưthôngvớinhau.PilarTernerađãhoàntoàntuyệtvọng.Tiếngcườicủathịồmồmnhưgiọngcâyđàncóc.Đôivúthịđãsệtrễxuống,bụngvàvếthịđãmềmnhũnvìtừnglànạnnhâncủasốphậnngườiđànbàchungchạkhôngthểthayđổicủathị.Nhưngtráitimthịcamchịugiàđikhôngmộtchútđắngcay.Thịlàngườibéophị,lắmlời.VớisựtrốngrỗngcủamụTúbàbấthạnh,thịđãtừbỏảotưởngvôvọngmànhữngconbàiđemlạichomình,vàthịđãtìmthấyniềmanủitrongáitìnhcủa người khác. Trong ngôi nhàAureliano José ngủ trưa, các cô gái lánggiềngtiếpnhữngngườitìnhngẫunhiênbắtgặp.

“BácPilar,chocháumượnphòngnhé”,họdễdàngnóivớithịnhưvậykhihọđãởtrongnhàrồi.

“Tuỳ”,Pilartrảlời.Rồinếucóaiđứngởđấy,thịgiãibày:- Tôi lấy làm hạnh phúc nếu được biết người khác đang đê mê trên

giường.Khôngbaogiờthịlấytiềnthuêphòng.Khôngbaogiờthịtừchốilàmơn

chongườikháccũngnhưkhôngbaogiờtừchốibiếtbaongườiđànôngtừngtìmđến thị ngay cảkhi thị đãxếbóngvềgià.Thị chiềuhọkhôngvì tiềncũng không vì tìnhmà chỉ hi hữu đôi lần vì thích thú khoái lạc, thế thôi.Nămngườicongáicủa thị,vốn thừakếđượchạtgiốngyêunồngnàncủathị,đãphiêubạt theonhữngconđườngmòngaigóccủacuộcđờingaytừtuổidậythì.Trongsốhaiđứacontrai thịnuôi thànhngười,mộtđứathamgiaquânđộicủađại táAurelianoBuendíavàđãchết trongchiếnđấu,cònđứakhácbịđánhthànhthươngtậtvàbịbắtbỏtùvàolúcmườibốntuổikhinóđịnhăncắpmộtchuồnggàmáiởmộtlàngthuộcvùngđầmlầy.Xétvềmặthìnhthức,AurelianoJosélàngườicaoto,cónướcdanâuhồnghào,làngườitrongnửathếkỷnay“quânbài”ôngcựđãbáochothịbiết,vàrằng

cũngnhưtấtcảnhữngngườiđànôngđượccácquânbàibáotrướcchothịthìAurelianoJoséđãđếnvớithịkhicậuđãbịtửthầnđánhdấu.Thịnhìnthấyđiềuđótrongnhữngquânbài.

-Đêmnayconchớrađường,-thịnói,-conhãyởlạiđâymàngủkẻoCarmelitaMontielcứnằngnặcđòitađưacôảvàophòngconđấy.

AurelianoJosékhôngnhậnbắtđượcýnghĩasâuxaẩntronglờimờinhưvanxinấy.

-Hãybảocôấyđợiconđếnnửađêmnhé!-cậunói.Cậuđiđếnrạphát.ỞđấymộtgánhhátTâyBanNhaquảngcáodiễnvở

MũidaogămcủaconcáomàthựcralàkịchbảncủaZorzillanhưngnóđãphảithaytêntheolệnhđạiúyAquilesRicardo,bởivìnhữngngườiTựdođãgọinhữngngườiBảohoàng là“bọnmạnh”[28].Chỉđếnkhi trìnhvéởcửavào, Aureliano José mới biết rằng đại úy Aquiles Ricardo, cùng với haingườilínhmangsúngdài,đangkiểmsoátđámđông.

“Hãyliệuthầnhồn,đạiúyạ”,Aurelianobáochoybiết.“Kẻbuộctaphảigiơtaylênvẫnchưaxuấthiệnđâu”.

Viênđạiúyđịnhdùngsứcmạnhkiểmsoátcậu,nhưngAurelianoJosé,vìlúcnàykhôngmangtheovũkhí,đãùtéchạy.Viênđạiúyralệnhbắnnhưngbọnlínhkhôngtuânlệnh.“ĐólàmộtBuendíađấy”,mộttrongsốhọnóivớiđạiúy.Quágiậndữ,viênđạiúygiằnglấysúng,chạyragiữađườngrồinổsúng.

-Đồdê cụ! - đại úy vẫn kịp thét. -CầuChúahắn là đại táAurelianoBuendía.

CarmelitaMontiel;mộtcôgái tân tuổiđôimươi,vừa tắmnướclácamxongvàđang lót láhương thảoxuốnggiườngPilarTernera, thìnghe thấytiếngsúngnổ.AurelianoJoséđãsẵnsàngcùngvớiCarmelitaMontielhưởngniềmhạnhphúcmàAmarantatừchốicậu,sẵnsàngcùngvớicôcóbảyđứaconvàchungthủyvớicôchođếnkhichếttrênđôicánhtaycô,nhưngviênđạnđãxuyênqualưngphátoanglồngngựccậu.Đólàviênđạnđượchướngđạobởimộtsựgiải thíchsaicủanhữngquânbài.ĐạiúyAquilesRicardo,vốnlàkẻphảichếtvàođêmấyquảnhiênđãchếttrướcAurelianoJosébốngiờ.Hầunhưvừamớivanglêntiếngsúngcủamìnhbắnthìyđãbịhaiviênđạncùngmộtlúcquậtngã,vàkhôngbaogiờcóthểpháthiệnđượcnguồngốc những viên đạn ấy. Tiếp theo đó là một tiếng hô râm ran làm rungchuyệncảtrờiđêm:

-ĐảngTựdomuônnăm?ĐạitáAurelianoBuendíamuônnăm!Vào lúcmười hai giờ đêm, khiAureliano José tắt thở vì kiệtmáu, và

CarmelitaMontielnhậnthấytươnglaimờmịtcủamìnhtrênnhữnglábài,thìhơnbốntrămngườiđànôngđãdiễuquatrướccửarạphátvàđãbắnđạnsúnglụcvàotửthibịbỏrơicủađạiúyAquilesRicardo.Phảicầntớimộtđộituần tramới khiêngnổi cái thâymabị ghimđầyđầuđạn và nhão ra nhưbánhngâmtrongsúpcủaviênđạiúyđểđưalênxecútkít,mangđi.

Tráivớinhữngviệclàmsaitráicủaquânchínhphủ,tướngJoséRaquelMoncadasửdụngđếncácảnhhưởngchính trịcủamình, trở lạimặcquânphụcvànắm toànquyềnởMacondo.Tuynhiênngàikhônghyvọng rằngtháiđộhòagiảicủamìnhlạicóthểtránhđượcđiềutấtphảixảyra.Tintứcthángchíncónhiềumâuthuẫn.TronghọcchínhphủtuyênbốmìnhđãkiểmsoátđượctoànbộđấtnướcthìnhữngngườiTựdonhậnđượcthôngbáobímậtvềcáccuộcvũtrangnổidậyởvùngnộiđịa.Chếđộhiệnhànhkhôngthừanhậnđấtnướcđangởtrongtìnhtrạngcóchiếntranh,dođótrongmộtcôngbáokhôngdámtuyênbốrằngtòaánquânsựvẫntiếptụcxửvắngmặtđạitáAurelianoBuendíavàđãtuyênántửhìnhvắngmặtchàng.Họđãralệnh thực hiện bản án cho đơn vị quân đội nào đầu tiên bắt được chàng.“Điều này muốn nói rằng nó vẫn còn sống”, Úrsula tuyên bố trước mặttướngMoncada.Nhưngchínhngàivẫn chưabiết.Thực tế cho thấyđại táAurelianoBuendíađãcómặtở trongnướcđượchơnmột tháng rồi.Lúngtúng trước những nguồn tin mâu thuẫn nhau, đồng thời bị lừa phỉnh bởinhữnghànhđộngxuấtquỉnhậpthầncủađạitáAurelianoBuendíaởnhữngmiềnxaxôihẻolánhcủađấtnước,tướngMoncadavẫnchưatinđạitáđãtrởvềnướcchođếnkhingàiđượcchínhthứcbáochobiếtrằngđại táđã làmchủhaitỉnhduyênhải.

“Thưa cụ tôi thành tâm chúcmừng cụ”, ngài nói vớiÚrsula trong khichìachocụxembứcđiệntín.“Contraicụsẽcómặtởđâynhanhthôi”.

Lầnđầutiêntrongđời,Úrsulađâmlo.“Thếcònngàisẽlàmgì?”,cụhỏi.TướngMoncadacũngđãnhiềulầntựhỏimìnhcâuhỏiấy.-Tôisẽlàmthinhcáiviệcmàcontraicụđãlàm,cụạ!-ngàitrảlời,-đó

làthựchànhphậnsựcủamình.Vàolúcrạngsángngàymồngmộtthángmười,đạitáAurelianoBuendía

vớimộtnghìnquânlínhvũtrangcựcmạnhtấncôngMacondovàquânđộiđượclệnhkhángchiếnđếncùng.Đếntrưa,khitướngMoncadacùngngồiănvớiÚrsulathìphátđạibáccủaquâncáchmạnglàmrungchuyểncảthịtrấnvàphátanbứctườngmặttiềnkhobạcthịtrấn.

“Bọnhọđượcvũ trangmạnhnhưchúng tôi, - tướngMoncada thởdàinói,-nhưnghọchiếnđấungoancườnghơnchúngtôi”.

Đếnhaigiờchiều,tronglúctrờirungđấtchuyểndướinhữnglànđạibác

rềnvangcủacảhaibênchiếntuyến,ngàitừbiệtÚrsulavớicảmnghĩmìnhđangbịđánhbại.

“CầuThượngđếrằngđêmnaycụchưađónAurelianotạinhànày,-ngàinói,-nếukhôngnhưthế,xincụhãyômhônôngtathaycháu,bởivìcháukhôngmongsẽgặpmặtôngtanữa”.

ĐêmấyngàibịbắtkhiđịnhchạykhỏiMacondosaulúcđãviếtchođạitáAurelianoBuendíamột bức thư dài nhắc chàng nhớ lại những dự địnhchung của hai người nhằm làm cho cuộc chiến đỡ khốc liệt hơn và chúcchànggiànhthắnglợiquyếtđịnhnhằmchốnglạicácquannhânđồibạivàcácchínhkháchthamlamcủacảhaiđảng.NgàyhômsauđạitáAurelianoBuendíacùngăntrưavớingàitạinhàÚrsula,lànơingàiđangbịgiamgiữchotớikhitòaánquânsựcáchmạngquyếtđịnhsốphậnngài.Đólàcuộchọpmặt gia đình.Nhưng trong lúc hai địch thủ quên cuộc chiến để cùngnhaunhớlạinhữngkỷniệmcũthìÚrsulacócảmgiácubuồnrằngcontraicụlàmộtkẻkháchẳn.Cụcócảmgiácấyngaytừlúcchàngbướcvàonhàđượccảmộtđộicảnhvệồnĩbảovệ.Độicảnhvệnàyđã lục lọikhắpcácphòng cho đến khi thấy rằng không có gì nguy hiểm. Đại tá AurelianoBuendíakhôngnhữngchỉthừanhậnhànhđộngcànquấythôbạoấymàcònralệnhmộtcáchdứtkhoátvàkhôngchophépbấtkỳai,kểcảÚrsulađượcđếngầnmìnhchưatớibaméttronglúcđộibảovệchưabốtríxonglínhgácquanhnhà.

Chàngmặcbộquânphụcvảisợithôthôngdụng,khôngmangquânhàmquânhiệugìhết,điủngcaocổvớicựa thúcngựabêbếtbùnvàmáukhô.Trênthắtlưng,chàngđeomộtkhẩusúnglụcđựngtrongbaodasờn,bàntayluônluôntìvàobángsúng,cửchỉnàyhoàntoànphùhợpvớisựcảnhgiáccaođộvàkiênquyếttrongđôimắtchàng.Đầuchàng,giờđâytócxoăntítlạidường như được sấy khô.Mặt chàng vốn sạm nắng gió biển Ca-ri-bê đãmangvẻmặtsắt lạnhlùng.Bằngvẻlạnhlùngthầmkínchàngđãsẵnsàngđốimặtvớituổigiàkhôngthêcưỡnglạinổi.Sovớilúcchàngrađi,chàngcaohơn,xanhvàgáyhơn,vàđãđểlộnhữngtriệuchửngđầutiêncủabệnhbuồnnhớkhôngnguôi.“Trờiơi”,Úrsulatựnóivớimìnhvẻhoảnghốt.“Giờđâynólàkẻđủkhảnănglàmbấtkỳđiềugì”.Đúngvậy,chànglàngườinhưvậy.KhôngchỉbằnglòngvớiviệcralệnhchôncácxácchếttrậntrongcùngmộthốchungmàchàngcòngiaochođạitáRoqueCarniceronhiệmvụkhẩntrươngmở các phiên tòa quân sự, cònmình đích thân gánh lấy nhiệm vụnặngnề:tiếnhànhcáccuộccảicáchruộngđấtthậttriệtđểnhằmxóabỏtậngốcchếđộBảohoàng.“Chúng taphảivượt lênmộtbước trướccácchínhkháchcủađảng”,chàngnóivớicáccốvấncủamình.“Khimởmắtnhìnvàothực tại thì bọn họ đứng trước nhữngviệc đã rồi”.Đó là lúc chàngquyếtđịnhxétlạicácvăntựruộngđất,kểcảnhữngcáiđãđượclàmtừmộttrăm

nămvềtrước,vàdođóđãpháthiệnranhữngvăntựgiảmạođượchợppháphóacủaônganhJoséArcadio.Bằngnétgạchchéovàocácvăntựấy,chàngvôhiệuhóachúng.Trongđiệubộ lịchsựcuốicùng,chàngnghĩngợimộtgiờvàđithămRebecađểbáochobàbiếtquyếtđịnhcủamình.

Trongngôinhà tranh tối tranh sáng, chỉ cóbàquảphụcôđơnđãmộtthờilàngườibạnđểchànggiãibàynhữngtìnhcảmthầmyêutrộmnhớcủamìnhvàlàngườingồiởnhàmìnhkiêntrìtheodõikhinàobọnlínhđembắnchàng,đãcứuchàng thoátchết.Giờđâybàchỉcòn làbóngdángcủa thờiqua.Bàlẩnmìnhtrongbộđồtangđenphủkínđếnngóntay,ngónchân,vàvới trái tim nguội lạnh, bà hầu như không biết gì về chiến tranh. Đại táAurelianoBuendía có cảm giác rằng chất diêm sinh từ xương cất hiện rangoàilàndabà,vàrằngbàthấpthoánghiệnhìnhsaungọnlửamatrơitrongcáikhôngkhítùđọnghầunhưvẫncònsựcnứcmùithuốcsúng.Chàngbắtđầukhuyênbàhãybớtthươngnhớchồngvàhãymởcửasổchonhàthoángđãng, rằng bà hãy tha thứ cho thiên hạ trước cái chết của José Arcadio.NhưngRebecađãởngoàimọicámdỗphùhoa.Saukhiđãtìmkiếmchúngmột cáchvô ích trongdưvị củađất, trongnhữngbức thư tẩmhương củaPietroCrespi,trêncáigiườngrunglêntrướcsứcnặngcuồngsaycủachồngmình,bàđãgặpđượccáikhôngkhíthanhthảntrongngôinhàấy,nơisựhồitưởng khôn nguôi đã làm hiện hình những ký ức xưa và như người thựcchúnglượnlờđilạitrongcácphòngđóngkín.Nằmdàitrênchiếcghếxíchđu gỗ liễu giỏ, nhìn đại táAurelianoBuendía như thể chàng làmột bónghìnhcủathờixưa,RebecakhônghềtỏrabốirốikhibàđượcbiếtrằngcácđấtđaidoJoséArcadio lấnchiếmtráiphépnaysẽđược trả lạichonhữngngườichủchânchínhcủachúng.

-Aurelianoạ,hãyđểchongườitalàmđiềuchúđãquyếtđịnh.Lúcnàochịcũngnghĩ,vàgiờđâychịcàngkhẳngđịnhýnghĩcủamình,rằngchúlàmộtthằngđêhèn.

ViệckiểmtravăntựruộngđấtđượckếtthúcđồngthờivớicácphiêntòakhẩncấpdođạitáGerineldoMárquezđiềukhiểnvàcácphiêntòanàyđềukếtthúcvớiviệcxửbắntoànbộsốsĩquancủaquânđộichínhphủbịphíacáchmạngbắtgiữlàmtùbinh.PhiêntòaquânsựcuốicùnglàphiêntòaxétxửtướngJoséRaquelMoncada.Úrsulacanthiệp.

“Đó là một nhà chức trách tốt nhất trong số các nhà chức trách ởMacondo”,cụnóivớiđạitáAurelianoBuendía:“Mẹcũngkhôngcầnthiếtphảinóigìvềtấmlòngnhânhậucủaôngtavàvềtháiđộcưxửkínhnểmàôngtađãdànhchochúngta,bởivìhơnaihếtconhiểurõôngtamà”.

ĐạitáAurelianoBuendíadõivàomắtcụmộtcáinhìndòxét:

-Conkhôngthểviphạmthể lệxétxửcủa tòaán, -chàngcãi lạimẹ-Nếumẹthấycẩnphảinóiđiềugìthìxinmẹcứratrướctòaánquânsựmànói”.

ÚrsulakhôngnhữngchỉmộtmìnhmìnhnóimàcònđivậnđộngtấtcảcácbàmẹsĩquanquâncáchmạnghiệnđangsốngởMacondo.CáccụgiàvốnlànhữngngườisánglậpralàngMacondo,trongsốđócócáccụbàtừngthamgiacuộcmạohiểmđixuyênrừngđể tìmnơicư trú,đã lần lượt thaynhaucatụngcôngđứccủatướngMoncada.Úrsulalàngườicuốicùngtrongsố này.Danh dự của cụ, uy tín của cụ, tư chất dõng dạc đầy thuyết phụctronglờituyênbốcủacụ,tấtcảnhữngthứđótrongmộtlúcnàođóđãlàmchocácquantòaphảilúngtúng.

“Cácngàiđãchơicáitròkinhngườinàyrấtnghiêmchỉnhvàcácngàiđãlàmđúngvìcácngàiđangthựchiệnphậnsựcủamình”,cụnóivớicácquantòa.“Nhưngxincácngàinhớcholà tronglúcThượngđếcònđểchúngtasống, chúng ta vẫn làmẹ đẻ ra các ngài và cho dù các ngài có là nhữngngườirấtcáchmạngđinữa,chúngtavẫncớquyềnlộtquầnáocácngàinệnchomấyroinếucácngàikhôngnghelời”.

Khinhữnglờiấycònvangvọngtrongcáitrườnghọcbịbiếnthànhtrạilinh,thìtòaluivàođểnghịán.Đếnnửađêm,tướngJoséRaquelMoncadabịkết án tử hình. Bất chấp nhường lời biện hộmãnh liệt củaÚrsula, đại táAurelianoBuendía vẫn không chịu giảmmức án cho ngài. Trước lúc trờisángmộtít,chàngđếnthămkẻtửtùtrongxàlim.

-Anhhãynhớcho, -chàngnóivớingài, - là tôikhôngbắnanh.Cáchmạngbắnanhđấy.

TướngMoncadakhinhìnthấychàngbướcvàoxàlimcũngkhôngthèmngồidậy.

-Cútđianhbạnạ,-ngàinói.Kểtừkhitrởvềchođếnlúcấy,đạitáAurelianoBuendíavẫnchưatìm

đượccơhộithămlạitướngMoncadavớicảcontimmình.Chàngngạcnhiênbaonhiêukhi thấyngàiđãgiàđinhiềuquá,khi thấytayngàirunlẩybẩy,khithấyngàianphậnchịuchếtvàdođólúcnàychàngcảmthấytựkhinhbỉmìnhđếnmứccóthểnhầmnóvớilòngthươnghại:

-Anhhẳnbiếthơntôi,-chàngnói,-rằngtấtcảtòaánquânsựlàmộttròcười,vìrằngtrênthựctếanhphảiđềntộichonhữngkẻkhác,bởivìlầnnàybằngmọicáchchúngtôisẽgiànhđượcchiếnthắng.Nếuanhởvàođịavịtôilúcnày,lẽnàoanhlạikhônglàmnhưvậy?

TướngMoncadangồidậylấyvạtáolaucặpkínhgọngđồimồi.“Cũng

cóthể”,ngàinói,“nhưngđiềutôiphảibậntâmkhôngphảilàviệcanhbắntôi,bởivìdùthếnàođinữađốivớiloạingườichúngtathìcáichếtnàylàhiểnnhiên”.Ngàiđặt cặpkính lêngiường rồi cởi chiếcđồnghồquảquít.“Điềutôibậntâm”,ngàinóitiếp,“làtừmộtngườicămthùđámtướnglĩnhnhànghề,từngđấutranhkhôngmệtmỏivớichúng,từngtrăntrởsuynghĩvềchúng thếmànay anh lại chẳngkhác gì chúng.Trong cuộc đời không cómẫungườinàođạidiệnchosựthấphèncủaconngườinhưanh”.Ngàicởichiếcnhẫncưới,vàchiếchuânchươngThánhbàĐồngtrinhRemediosrồiđặtchúngxuốngbênchiếcđồnghồvàcặpkính.

-Đếncáinướcnày, -ngàikết thúc,-anhkhôngchỉ làmột tênđộc tàikhátmáuđiểnhìnhnhấtcủa lịch sửnước ta,mà rồianhcònsẽbắncảcụÚrsulađểlươngtâmmìnhđượcyênổn.

Đại táAurelianoBuendía cứ đứng thần ra nhưmột bức tượng.TướngMoncada đưa cho chàng kính, huân chương, đồng hồ, nhẫn cưới rồi đổigiọngnói:

-Nhưngthôi,tôikhôngmuốnanhđếnđểmàxỉvảanh,-ngàinói.-Tôimuốnnhờvảanhchuyểnnhữngthứnàyđếntayvợtôi.

ĐạitáAurelianoBuendíanhậncácthứrồiđútvàotúi.-BàấyvẫnsốngởManaurechứ?

-VẫnởManaure?-tướngMoncadaxácnhận,-vẫncáingôinhàởphíasaunhàthờnơianhđãđếngửibứcthưấy.

-Tôisẵnlònglàm.JoséRaquelạ?-đạitáAurelianoBuendíanói.Khichàngbướcrangoàitrongngọngióxanhẩmhơisương,mặtchàng

ướtnhòenhưtrongbuổibìnhminhtrướcđây,vàchỉlúcấychàngmớihiểuvìsaomìnhđãquyếtđịnhbảnánphảiđượcthihànhngaytrongsânnhàtùchứ không thể ở bên cạnh bức tường nghĩa địa được.Đội hành hình xéphàngngaytrướccửa,bồngsúngchàochàng,vịtưlệnhcủahọ.

-Cácanhđãcóthểlôihắnđiđượcrồi,-đạitáralệnh.

CHƯƠNG 9Đại tá GerineldoMárquez là người đầu tiên nhận thấy cái hư vô của

chiếntranh.VớitưcáchngườichỉhuytoànquyềnởMacondochàngduytrìđềuđặnmộttuầnhaibuổinóichuyệnđiệntínvớiđạitáAurelianoBuendía.Lúcđầunhữngbuổi traođổinàyđãkhẳngđịnhđượcdòngchảycủacuộcchiếnđẫmmáumàởbấtkỳthờiđiểmnàocácđườngviềncủanócũngchophépxáclậpđiểmđíchsẽđitớivàdựkiếnnhữngđườnghướngtrongtươnglai.Dùkhôngbaogiờtựđểmìnhbịsalầytronglĩnhvựctìnhcảmthântín,ngay cả đối với những người bạn chiến đấu gần gũi nhất, lúc này đại táAurelianoBuendíađãgiữđượccáicáchnóiquen thuộcchophépngườiởbênkiađầudâynhậnramình.Nhiềulầnchàngkéodàicácbuổinóichuyệnđiện tínquá thờigianquyđịnhvàđểchúngdâydưa sangcáccâuchuyệnphiếm.Tuynhiên, trongđiềukiệncuộcchiếnngàycàngmở rộngvàcăngthẳnghơn,hìnhảnhcủachàngdầndần lumờđi trongthếgiớimônglungkhôngcóthực.Nhữngnốttạchvànốttètheocáchấncầnmanipcủachàngngàymộtxaxưavàmơhồhơn,vàchúnghọplại thànhnhữngtừngữdầndầncũngmấthếtýnghĩa.Lúcnày,đạitáGerineldoMárquezchỉnghethôivàchàngcảmthấykhóchịubởicảmgiácmìnhđangtiếpxúcquađiện tínvớimộtngườixalạthuộcthếgiớikhác.

-Mìnhđãhiểu,Aurelianoạ!-Chàngấncầnmanipđểkếtthúc-ĐảngTựdomuônnăm!

Đại táGerineldoMárquezđãhoàn toànbịmất liênhệvớichiến tranh.Cáimàtrướcđâyvốnlàmộthànhđộngthựctế,mộtđammêkhôngthểkiềmchếđượccủa tuổi trẻ,giờđâyđốivớichàngđã trở thànhmộtcâuchuyệnxưa,mộtnỗitrốngtrảihưvô.NơiduynhấtđểchàngchạytrốnnỗicôđơnấylàphòngmáymaycủaAmaranta.Chiềunàochàngcũngđếnthămcô.ChàngthíchngắmđôibàntaycôtronglúcgấpnếpvảitrênbànmáydoRemedios-Ngườiđẹpquaymaniven.Hànggiờ,hànggiờbọnhọởbênnhau,khôngnóilấymộtlời.TronglúcAmarantatựthỏamãnvớiviệcduytrìngọnlửayêuđươngmãnhliệtcủachàng,thìchànghoàntoànkhôngthểhiểunổimụcđíchấycủa trái timkia.Khiđượcbiết tin chàng sẽ trởvề,Amaranta cảm thấysungsướngđếnngạtthở.NhưngkhithấychànglẫntrongđộibảovệồnĩcủađạitáAurelianoBuendíabướcvàonhà,thấychàngtiềutụyvìphảilănlộnnơihảingoại,thấychànggiàđivìtuổitácvàsựlãngquên,thấychàngnhớpnháp thứmồhôiquệnbụiđường,hôimùihôisúcvật, thấychàngxấu traivớicánhtaybịbăngbấtđộngởtrướcnghe,lúcấycôthấtvọngquámuốnchết luôn. “Trời ơi, - cô nói - người này không phải là ngườimình hằngmongđợi”.Tuynhiên,vàongàyhômsau,chàngđếnnhàtrongtưthếbảnhbaohơn:đãcạorâuvàtắmrửa,bộriamépthơmmùioảihương,vàcánhtay

khôngđeobăngnữa.Chàngmangchocômộtcuốnkinhcầunguyệnbọcbìacứngkhảmxàcừ.

-Ôi,đànôngmớilạlàmsao,-cônóibởikhôngbiếtnóigìhơn.-Cảđờiđấutranhchốnglạicácthàytu,thếnhưnghọlạiđitặngsáchkinhđấy.

Kểtừngàyđó,ngaydùtrongnhữngngàychiếnsựácliệtnhấtchiềunàochàngcũngđếnthămcô.RấtnhiềulầnchàngquaybánhxequaycủachiếcmáykhâukhikhôngcómặtRemedios-Ngườiđẹp.Amarantacảmthấylúngtúng trước tấm lòng thủychung son sắt, trước tinh thần tận tụycủangườiđànôngđượcônganhmìnhtincậyủythácchonhiềuquyềnthếấymàkhibước vào phòng máy may vẫn cứ cởi vũ khí để ở ngoài phòng khách.Nhưng,trongbốnnămròngchàngđãthổlộtìnhyêucủamìnhvớicôvàcôđãtìmđượccáchthoáithácmàkhônglàmchàngđaukhổ,bởivìcôkhôngyêuchàng,nhưngcũngthấymìnhkhôngthểsốngthiếuchàng.Remedios-Ngườiđẹp,ngườidườngnhưdửngdưngvớimọisựtrênđời,bịcoilàngườikém phát triển trí tuệ, lại tỏ ra không thờ ơ lắm và đã ra vẻ mến đại táGerineldoMárquez.AmarantangaylậptứcpháthiệnrarằngcáicôbédocônuôiấytuychưaởtuổidậythìđãlàcôgáiđẹpnhấtởMacondorồi.Trongtrái timmình cô cảm thấy đang sống lạimối hận thù cô từng đối xử vớiRebecatrướcđây,vàcầukhẩnThượngđếhãyđừngđểmìnhphảimongcôbéchết,côđãtốngkhứnókhỏiphòngmáymaycủamình.Đólàthờikỳđạitá GerineldoMárquez bắt đầu cảm thấy chán ghét chiến tranh. Chàng sửdụngđếnsựthậntrọngcủamình,đếntínhnếtdịudàngcủamình,sẵnsàngtừbỏvinhquangtừngđổibằngnhữngnămthángđẹpnhấtcủađờimìnhđểchiếmlấytráitimAmaranta.Nhưngchàngđãkhôngthuyếtphụcnổicô.

Vào một chiều tháng tám, đau khổ trước thái độ kiên trì của chàng,Amarantaởlỳtrongphòngngủđểkhócchonỗicôđơncủasốphậnmình,saukhiđãdứtkhoáttừchốitấmlòngkiêntrinhcủachàng:

-Chúngtahãymãimãiquênnhauđi,-cônóivớichàng,-bởivìchúngtađãnhỡthìrồi.

BuổichiềuấyđạitáGerineldoMárquezvộichạyđếnđáplờicúđiệntíncủađạitáAurelianoBuendía.Đólàmộtbuổinóichuyệnthườnglệkhônghềlàmxoaychuyểncuộcchiếntranhtrìtrệ.Vàolúckếtthúc,đạitáGerineldoMárquezngắmnhìnnhữngconđườnghiuquạnh,nhữnggiọtnướclonglanhnhưphalêtrêntánnhữngcâyhạnhđào,rồichànglạclốitrongnỗicôđơn.

- Aureliano này, - chàng buồn rầu nói qua cần manip - đang mưa ởMacondođấy!

Im lặnghồi lâu trênđườngdây.Bỗngnhiênmáymócvang lênnhữngtiếngtạchtèbựcbộicủađạitáAurelianoBuendía.

-Đừngcómàlẩnthẩnthế,Gerineldoạ,-nhữngtínhiệunói.-Dĩnhiênthángtámthìtrờimưa.

Đã lâu lắm hai người không được nhìn mặt nhau, đến mức đại táGerineldoMárquez phải ngạc nhiên trước thái độ phản ứng đầy vẻ khiêukhíchấy.Tuynhiên,sauđóhai tháng,khiđại táAurelianoBuendíatrởvềMacondothìsựngạcnhiênấytrởthànhmộtniềmvuiđếnbầnthầncảngười.NgayđếncảÚrsulacũngphảingạcnhiênkhithấychàngthayđổinhiềuquá.Lẩnmìnhtrongchiếcáokhoácngoàimặcdùđanglúcoibức,chànglặnglẽtrởvềkhônghềcólínhhộvệ,mangtheobaảnhântình.Chàngđểhọcùngởvớimìnhtrongmộtnhà,cònmìnhthìnằmdàitrênvõnggầnnhưhếtngày.Hầunhưchàngkhôngđọcnhữngbứcđiệnthôngbáotìnhhìnhchiếnsựhàngngày.Cólần,đạitáGerineldoMárquezxinchàngchonhữnglờichỉdẫnđểgiảiquyếtmộtvấnđềđangcóchiềuhướnggâynhiềuphiềnphứctrongquanhệquốctếởmộtđịađiểmtrênbiêngiớivàđượcchàngtrảlời:

-Đừnglàmphiềntavìnhữngchuyệncỏnconnày,-chàngralệnhchođạitá.-HãyđihỏiđấngToànnăngấy.

Có lẽđó làgiaiđoạncăng thẳngnhấtcủacuộcchiến.Các tayđịachủthuộcpháiTựdo,nhữngngườingaytừlúcđầuủnghộcáchmạng,đãngầmliênminhvớicáctayđịachủthuộcpháiBảohoàngđểchặnđứngcuộccảicáchruộngđất.Cácchínhkháchtừngtàitrợchocuộcchiếntranh,ngaytừởhải ngoại họ đã công khai phản đối những quyết định táo bạo của chàng.Nhưngchàngphớtlờhết,ngaycảđốivớisựphếtruấtquyềnlựcnày.Chàngkhôngđọclạinhữngbàithơcủamìnhgiờđâyđãdàytớinămtậpvàthườngxuyênbịbỏquêndướiđáyrương.Vềbanđêmhoặcvàogiờngủtrưa,nhưthườnglệ,chànggọimộtnhântìnhlênvõnghúhívớiảrồisauđólănrangủsaynhưtrâuchết,chẳngcònbiếtđếntrờiđấtlàgìnữa.Lúcấy,chỉcóchàngmới hiểu rằng trái tim sôi nổi củamình đã vĩnh viễn bị đày vào cõi hỗnmang.Lúcđầu,saysưatrướcthắnglợitrởvềtrướcnhữngthắnglợiquáhiểnnhiên,chàngđãbướclêntộtđỉnhvinhquang.Chànghàilòngbámchặtlấycông tước Marlborough, người thày vĩ đại trong nghệ thuật quân sự củamình,ngườimặcchiếcáokhoác làmbằngdahổvẫngiữnguyênvuốt sắckhiếnngườilớnphảikínhnểvàtrẻconphảisợhãi.Đólàlúcchàngquyếtđịnh khôngmột ai, kể cảÚrsula, đượcđến gần chàngbamét.Với nhữngmệnhlệnhngắngọnvàkiênquyết,chàngquyếtđịnhvậnmệnhthếgiớingaytừtrungtâmcáivòngtròndonhữngkẻtùytùnglấyphấntrắngvẽởbấtkỳnơinàochàngđếnvàchỉmộtmìnhchàngbướcvào.LầnđầutiêncómặtởManaure,saukhihànhhìnhtướngMoncada,chàngvộivãthựchiệnnguyệnvọngcuốicùngcủanạnnhânmình.Bàquảphụnhậnlấykính,huânchương,đồnghồ,nhẫncướinhưngkhôngchophépchàngbướcchânquacửa.

-Đại tákhôngnênvàonhà, -bànói. -Ngàiđiềuhànhngoàimặt trận,còntôi,tôiđiềuhànhtrongnhàmình.

TuyđạitáAurelianoBuendíakhôngđểlộramặtnỗicămtứcnhưngtâmtríchàngchỉhếtdaydứtkhibiếtđámtùytùngđãcướpphávàthiêuthànhtrongôinhàbàquảphụ.

“Xin anh hãy lo giữ gìn trái tim mình, Aureliano ạ”, lúc ấy đại táGerineldoMárqueznóivớichàng.“Anhđangmụcruỗngtronglúccònđangsống”.

Lúcnày,chàng tổchứchộinghị lần thứhaicác tướng lĩnhkhởinghĩachủchết.Chànggặpmặttấtcả:cácnhàảotưởngcó,nhữngkẻnhiềuthamvọngcó,những taymạohiểmcó,nhữngkẻnặnghiềm thùcánhâncó,vàngaycảđếnnhữngtênđầutrộmđuôicướpcũngcó.Cũngcòncómộtquanchức Bảo hoàng đã chạy trốn tòa án vì tội biển thủ công quỹ. Rất nhiềungườikhôngbiếtgì,kểcảvì saomìnhchiếnđấuhọcũngkhôngbiếtnốt.Trongkhungcảnhlộnxộncủađámđôngmàsựkhácbiệtnhauvềchínhkiếnsuýtnữagâyravụbùngnổtrongnộibộ,nổibậtlênmộtthếlựcđángsợ:đólàtướngTeófiloVargas.Ngài làmộtngườiAnh-điêngthuầngốc, thôbạo,mùchữ, nhưng lại cóđức ranhmãnhngầmvà có tài dùngma thuật vùngTiểuÁđểtróibuộcquânlínhmìnhtrongmộtthứcuồngtínđiênrồ.ĐạitáAurelianoBuendíatriệutậpHộinghịvớimụcđíchthâutómquyềnchỉhuyquân khởi nghĩa vào tay mình để chống lại các thủ đoạn của đám chínhkhách.TướngTeófiloVargasđãđitrướcnhữngdựđịnhcủachàng:Trongítgiờ đồng hồ ngài phá vỡ được sự thống nhất củamột số viên tư lệnh nổitiếngnhấtvànhảylênnắmquyềnchỉhuychung.

“Đólàmộtconmãnhthúcảnphảidèchừng”,chàngnóivớicácsĩquanthuộcquyềnmình.“Đốivớichúngta,conngườiấycònnguyhiểmhơncảviênBộtrưởngBộquốcphòngđấy”.

Giữa lúcấycómộtviênđạiúy trẻ,vốn thường trộihơnngườiđờibởitínhủymịcủamình,đãthậntrọnggiơtay:

-Thưađạitá,thậtquádễdàng,-viênđạiúytrẻnóiđểthămdò.-Giếtquáchhắnđilàxongthôimà!

ĐạitáAurelianoBuendíakhôngngạcnhiêntrướctínhchấtgiálạnhcủalời đề nghị được đưa ramà trái lại chàng ngạc nhiên trước cái cách thứctrongđómộtphầntửthứyếuđãđitrướcchínhsựsuynghĩcủamình.

-Cácngàiđừngđợitaracáilệnhấynhé,-chàngnói.Quả nhiên, chàng không ra lệnh.Nhưngmười lămngày sau đó tướng

TeófiloVargasđãbịdaobămvằmtrongmộtvụphứckíchbấtngờvàđạitá

AurelianoBuendíabướclênnắmquyềnchỉhuychung.Chínhtrongcáiđêmchứcvụmờicủachàngđược tấtcảcácviên tư lệnhquânkhởinghĩa thừanhận,chàngbỗnghoảnghốtbậtthứcdậy,gàotoángđòingườitamangđếnchomìnhmột chiếcáokhoácngoài.Mộtcơn lạnhbên trongbiết thấu tậnxương, làmchàngnhứcnhối,ngay lúcmặt trờiđứngbóngcũngkhôngđểchochàngyên.Tìnhtrạngấykéodàivàithángchođếnkhichàngbịmấtngủkinhniên.Cơnmơquyềnlựcbắtđầuđổvỡtừngmảng.Đểtìmcáchgiảicơnrét bên trong chàng ra lệnh bắn viên sĩ quan trẻ nêu đề nghị giết tướngTeófiloVargas.Cácmệnhlệnhcủachàngđượcthihànhtrướclúcđượcbanbố,nhiềukhingaycả trướckhichàngdựđịnhvà thườngthườngvượtquámứcchàngdámmongmuốn.Lạclốitrongnỗicôđơncủaquyềnlựcvôbiên,chàngbắtđầumấtphươnghướng.Chàngkhóchịutrướcđámdânchúngởnhữnglàngbịchiếmđóngtunghômìnhvàchàngcảmthấyhọchínhlàđámdânchúngtừngtunghôkẻthùcủamình.Trênkhắpcácnẻođường,chàngđềugặpnhữngtrangthiếu.niênnhìnmìnhvớichínhđôimấtmình,nóichínhgiọngnóicủamình,chàochàngbằngchínhsựnghingờmàchàngđãchàochúngvàđềunhậnchúnglàconcủachàng.Chàngcảmthấymìnhbịphântán,bịlặplại,vàcảmthấycôđơnhơnbaogiờhết.Chàngnhậnrachínhđámsĩ quan của mình đã lừa phỉnh mình. Chàng đánh lộn với công tướcMarlborough.“Ngườibạntốtnhất,-chàngvẫnthườngnhủmình,-làngườivừachếtxong”.

Chàngmệtmỏitrướchoàncảnhmơhồ,trướcvòngluẩnquẩncủacuộcchiếndằngdaiấymàchàngluônluônbắtgặpmìnhngaytạimộtđịađiểm,chỉcóđiềulàchàngngàymộtgiàthêm,ngàymộtyếuhơnmàkhônghềbiếtvìsao,nhưthếnàovàđếnbaogiờ.Lúcnàocũngcókẻđứngởngoàivòngphấntrắng.Đólàkẻđòitiềnchàng,làkẻcóđứaconđangbịhogà,hoặclàkẻmuốnđingủmãimãivìkhôngthểngậmmãitrongmiệngmìnhcáimùivịcứtđáicủachiếntranh,vàlàkẻtuynhiênvẫncốgắnggượngđứngnghiêmđểbáocáo:“Thưađạitá,tấtcảđềubìnhthườngạ”.Vàchínhsựbìnhthườngấy,vốncónghĩa làkhôngcógìxảyra, lại làcáiđángsợhơncảcủacuộcchiếntànbạo.Vìbịđiềmbáobỏrơivàđểchạytrốncơnrétbêntrongcơthểsẽtheoriếtchàngchotớikhichết,chàngtìmđếnnơiẩnnấpduynhấtởlàngMacondo, trong hơi ấm của những kỷ niệmxa xưa ấy. Sự lười biếng củachàngthậtlàquáđángđếnmứckhingườitabáotincópháiđoàncủađảngđếnđểthảoluậnvềviệcđìnhchiếnthìchàngchỉcựamìnhtrênvõng,khônghềthứcdậy.

-Dẫnbọnnóđếnnhàthổnhé,-chàngnói.Đólàsáu luậtsưmặcáođuôi tômđộimũphớtđangcốchịuđựngcái

nóng ngột ngạt của thángmườimột gay gắt nắng. Úrsula để họ trú chânngaytrongnhàmình.Phầnlớnbuổibanngàybọnhọđóngkíncửaởlỳtrong

phòngngủđểlénlútbànluận.KhitốiđếnhọđòichomộtđộilinhbảovệvàmộtnhómnhạccôngđànphongcầmrồitựýđếntiệmbácCatarino.“Đừnglàmphiềnhọnhé”,đạitáAurelianoBuendíacăndặn.“Tađãbiếttỏngbọnchúngmuốngì rồi”.Vàođầu thángchạp,cuộc thảo luận từngchờđợi lâunay,đượcmọingườidựđoánlàmộtcuộcthảoluậnkhôngthểkết thúcđãdiễnratrongkhôngđầymộtgiờ.Trongphòngkháchnựcnụa,bêncạnhcâyđàn dương cầm tự động được một tấm vải trắng phủ kín, lần này đại táAurelianoBuendíakhôngngồivàochínhgiữavòngphấntrắngdođámtùytùngcủamìnhvạch ra.Chàngngồi trênmộtchiếcghếgiữanhữngcốvấnchínhtrịcủamình.Cuộnmìnhtrongchiếcáokhoácnỉ,chànglặnglẽnghenhữngđềnghịngắngọncủacácsứgiảđặcnhiệm.ĐầutiênhọđềnghịbỏviệckiểmtravăntựruộngđấtđểlấylạisựủnghộcủacánhđịachủTựdo.Sauđóhọđềnghị từbỏcuộcđấu tranhchốngảnhhưởngcủagiáohộiđểtranh thủsựđồng tìnhcủagiáodân.Cuốicùnghọđềnghị từbỏ lý tưởngbìnhđẳngvềquyềnlợigiữaconhoangvàconđíchđểbảovệtôntytrậttựtronggiađình.

-Nghĩa là, -đại táAurelianoBuendíamỉmcườikhi các sứgiảngừngđọc,-chúngtađangchiếnđấuchỉđểgiànhchínhquyềnthôi.

-Đóchỉlànhữngcảicáchtạmthời,-mộtđạibiểucãilại.-Lúcnàyhơnlúcnàohết,điềucănbảnlàmởrộngcơsởquầnchúngcủacuộcchiến.Sauđóchúngtasẽxemlại.

MộtcốvấnchínhtrịcủađạitáAurelianoBuendíavộivãthamgiatranhluận.

-Thậtlànhảmnhí,-ôngtanói,-nếunhữngcảicáchnàylàđúngđắnthìđiềuđómuốnnói rằng:chếđộBảohoàng là tốtđẹp.NếubằngnhữngcảicáchnàychúngtamởrộngđượccơsởquầnchúngcủacuộcchiếnthìđiềuđómuốnnóirằngchếđộBảohoàngđangcócơsởquầnchúngrộnglớn.Vànhìnchung,điềuđómuốnnóirằngtronggầnhaimươinămnaychúngtôiđãchiếnđấuchốnglạilươngtridântộcmình.

ÔngtacònđịnhtiếptụcnóinhưngđạitáAurelianoBuendíarahiệuchoôngdừng lại. “Xin tiến sĩ đừng làmmất thời giờ”, chàngnói. “Điều cóýnghĩaquantrọnglàkểtừbâygiờtrởđichúngtachiếnđấuvớimụcđíchduynhấtlàgiànhlấychínhquyền”.Chàngvẫnmỉmcười,cầmlấynhữngtờgiấydocácsứgiảđưachovàsẵnsàngđịnhký.

-Gặpthờithếthếthờiphảithế,-chàngkếtthúc,-chúngtôihoàntoànchấpnhậnmà.

Nhữngngườithuộcphechàngthảngthốtđưamắtnhìnnhau.-Xinđạitáthứlỗicho,-đạitáGerineldoMárqueznhỏnhẹnói-Đólà

mộtsựphảnbộiạ?ĐạitáAurelianoBuendíadừngngọnbútđãchấmmựcởtrênkhôngvà

trútlênđầuđạitáGerineldoMárqueztấtcảsứcnặngquyềnuycủamình:-Nộpvũkhíchota,-chàngralệnh.ĐạitáGerineldoMárquezđứngdậy,đặtvũkhílênbàn.-Hãytrìnhdiệnởtrạilính,-đạitáAurelianoBuendíaralệnhchochàng.

-Anhsẽphảichịusựđịnhđoạtcủatòaáncáchmạng.Sauđóchàngkýbảntuyênbố,traogiấymáchocácsứgiảvànóivớihọ:-Hỡicácngài,cácngàiđãcógiấytờcủamìnhởđấycảrồi.Mongcác

ngàihãytậnhưởngchúngnhé.Haingàysauđó,đạitáGerineldoMárquezbịtốcáolàkẻphảnbội,đãbị

kếtántửhình.Nằmtrênvõngmình,đạitáAurelianoBuendíacứtrơlỳtrướcmọilờivanxinkhoanhồngchođạitáGerineldoMárquez.Đêmtrướcngàyhànhhình,bấtchấplệnhkhôngđượclàmphiềnchàng,Úrsulađãvàothămchàngngaytrongphòngngủ.Mặcbộđồđentuyềnphủtừđầuđếnphân,vẻtrịnhtrọngkhácthường,cụđứngsuốtbaphúttronglúcnóivớichàng.

“TabiếtmàysẽbắnthằngGerineldo,-cụdõngdạcnói,-vàtakhôngthểlàmgìđểngănchặnvụhànhhìnhnày.Nhưngtanóichomàybiếtngaysaukhithấytửthinótasẽthềtrướchàicốtcủachamẹta,trướcvonglinhcủaJoséArcadioBuendía,tasẽthềtrướcThượngđếrằngdùmàytrốnđibấtkỳđâutacũnglôimàyravàtasẽtựtaygiếtmày”.

Trướckhirakhỏiphòng,khôngđợingheconmìnhcãilại,cụkếtthúc:-Cũngnhưtasẽgiếtmàynếumàysinhravớicáiđuôiconlợn.Trongcáiđêmdàiđằngđẵngấy,khiđại táGerineldoMárqueznhớlại

những buổi chiều êm đẹp trong phòngmáymay của Amaranta thì đại táAurelianoBuendíabứcbốidằnvặt,cốcấuxéchovỡnátcáiđêmdàidằngdặc,cáivỏdaibọcquanhnỗicôđơncủachàng.Quãngđờihạnhphúcduynhấtcủachàng,kểtừbuổichiềuxaxưaấykhichachàngdẫnchàngđixemnướcđá,đãdiễnratrongxưởngkimhoàn,nơithờigiancứtrôiđitronglúcchàngmiệtmàiđúcnhữngconcávàng.Chàngđãphảikhơidậybamươihaicuộcnộichiến,đãnhiềulầnthoátchết,vàđãphảitìmkiếmvinhquangnhưconlợndũiđốngráctìmkiếmthứcăn,đểgầnbónmươinămsaumớipháthiệnraýnghĩacủacâuphươngngôn“ngusihưởngtháibình”,mộtđứctínhvốncócủasựnhẹdạcảtin.

Vàolúctrờirạngsáng,ngườiphờphạcmệtmỏibởiđêmmấtngủhànhhạ,chàngxuấthiệntrongxàlimtửtùtrướclúchànhhìnhmộtgiờ.

“Tròhềđãhếtrồi,anhbạnạ”,chàngnóivớiđạitáGerineldoMárquez.“Chúngmìnhsẽrakhỏinơiđâytrướckhimuỗikịphànhhìnhanh”.ĐạitáGerineldoMárquezkhôngthểkìmđượcsựkhinhbỉcủamìnhtrướctháiđộngạomạnkia.

-Khôngđiđâuhết,Aurelianoạ,-chàngphảnđối.-Tôithàchếtcònhơnphảinhìnthấyanhtrởthànhcondaođẫmmáu.

-Anhsẽkhôngthấytôinữamà,-đại táAurelianoBuendíanói.-Anhhãyđigiàyvàovàhãygiúptôikếtthúccuộcchiếnbẩnthỉunày.

Ngaytronglúcnóichàngvẫnchưahìnhdungnổirằngkhởisựmộtcuộcchiếnbaogiờcũngdễdànghơnnhiềusovớiviệckếtthúcnó.Chàngcầntớimộtnămchiếnđấuđẫmmáuđểbuộcchínhphủphảiđưaranhữngđểnghịhòa bình có lợi cho quânkhởi nghĩa vàmột nămnữa để thuyết phục phecánhmìnhnhấttríchấpnhậnnhữngđiềukiệnđó.Chàngđãbướctớinhữngtháicựckhôngmuốncủatộiácđểdìmtắtcáccuộckhởinghĩacủachínhcácsĩquandướiquyềnmình,nhữngngườivẫnngoancườngchiếnđấuchốnglạisự bán rẻ thắngLợi của cuộc khởi nghĩa, để rồi kết thúc bằng việc chínhchànggiúpđỡchocáclựclượngthùđịchhoàntoànthốngtrịhọ.Chưabaogiờchàng làmộtchiếnbinhdũngmãnhnhư lúcấy.Sựnhận thứcsáng rõrằngcuốicùngmìnhchiếnđấuvìchínhsựgiảiphóngmìnhchứkhôngphảivìnhữngtưtưởngtrừutượng,vìnhữngkhẩuhiệudocácchínhkháchcóthểphấtphảihoặcphấttráitùytheotừnghoàncảnhcụthể,đãtruyềnchochàngmộtnhiệttìnhphấnkhíchmới.ĐạitáGerineldoMárquez,ngườichiếnđấuchosựthấtbạivớitấtcảlònghăngsayvàtrungthànhnhưtrướcđâytừngchiến đấu vì thắng lợi, đã phản đối sự sợ hãi vô tích sự của chàng. “Anhđừnglo”,chàngnói.“Chếtđâucóphảilàquádễdàngnhưngườitatưởng”.Trong trườnghợpcủa chàngđó là sự thật.Niềm tinvữngchắc rằngngàychếtcủamìnhsẽđượcbáotrướcđãphúchochàngtínhbấtkhảxâmphạmkỳ lạ,mộtsựbất tử,chắcchắnđếnmứckhiếnchàngkhông thểbị thươngtrongnhữnglúcxôngtrậnnguyhiểmvàcuốicùngđãchophépchànggiànhđượcmộtsựthấtbạicònkhókhănhơnnhiều,cònđẫmmáuvàphảitrảgiáđắthơnnhiềusovớiviệcgiànhlấymộtthắnglợi.

Tronggầnhaimươinămchiếntranh,đạitáAurelianoBuendíađãnhiềulầncómặtởnhà,nhưngtrạngtháivộivãmỗilầnchàngtrởvề,cáibộmáyquânsựồnĩtheochàngđikhấpcácmiềnđấtnướccũngnhưvầnghàoquanghuyềnthoạiômtỏahìnhảnhchàngvàngayđốivớihìnhảnhcủachàngtrongánhhàoquanghuyềnthoạiấykhôngaicảmthấygầngầnkểcảchínhÚrsula,tấtcảnhữngcáiđóđãbiếnchàngthànhmộtkẻlạlẫm.LầncuốicùngchàngcómặtởMacondovàđãsửdụngmộtngôinhàchobaảnhântìnhcủamìnhở,ngoàirachỉthấychàngởnhàmìnhhaihoặcbalần,khichàngcóthờigian

đểtrởvềnhàăncơmtheolờimờicủagiađình.Remedios-Ngườiđẹpvàhai cậu bé sinh đôi, những kẻ sinh ra ở giữa thời buổi loạn lạc, hầu nhưkhôngquenbiếtchàng.Amarantakhông tìm ramối tươngđồnggiữahìnhảnhônganhđãđể cả tuổi trẻ củamình trôi đi trongxưởngkimhoànđúcnhữngconcávàngvớihình ảnhmột chiếnbinhhuyền thoại từngcách lymìnhvớiphầncònlạicủanhânloạibởimộtkhoảngcáchdàibamét.Nhưngkhi cô biết sắp có đình chiến và nghĩ rằngmột lần nữa chàng trở về làmngườibình thường,vàcuốicùngchàngđược tựdo trở lạivới trái timcủanhữngngườithân,thìtìnhcảmgiađình,bịngủquênđãkhálâu,naysốnglạimạnhmẽhơnbao.

-Cuốicùng,-Úrsulanói,-mộtlầnnữachúngta lạicóngườiđànôngtrongnhà.

Amarantalàngườiđầutiênhồnghirằngngườitađãlàmchochàngthấtbạivĩnhviễn.Mộttuầntrướckhiđìnhchiến,khichàngbướcvàonhàkhôngcó línhhộvệ, theo sau là hai línhdõngđi chânđất, nhữngngười nàyđặtxuốnghànhlangtấtcảcácđồthôdolachở,vàmộthòmđựngthơ,vậtcònlại duynhất trong số tư trangđẹp đẽ của chàng, thì cô thấy chàngđi quatrướcphòngmáymayvàgọi chàng.Đại táAurelianoBuendíadườngnhưkhónhậnracô.

-EmlàAmarantađây!-cônóiđùa,vuivẻvìanhmìnhtrởvềvàchìachochàngxemtấmbăngđen.-Hãynhìnnày,anh.

Đại táAurelianoBuendíanhoẻnmộtnụcườiyhệtnụcườichàngnhìnthấycôbăngtaylầnđầutiên,cáilầnchàngtrởvềMacondobịkếtántửhình.

-Ôi,thậtkhủngkhiếp,-chàngnói,-thờigiantrôiđisaomànhanhthế!Quânđộithườngtrựccónhiệmvụbảovệngôinhà.Chàngtrởvềtrong

tưthếbịápgiải,bịphỉnhổ,bịbuộctộiđãlàmchochiếntranhtáiphátvớimụcđíchbánnóđắthơn.Chàngrunlẩybẩyvìsốtvàvìrétvàmộtlầnnữahai nách chàng lại sưng. tấy lên. Sáu tháng trước khi nghe tin sẽ có đìnhchiến,Úrsulađãmởcửavàquétdọnphòngcủavợchồngchàng rồixôngtrầmhươngkhắpcácxóxỉnhmànghĩrằngchàngsẽtrởvềtĩnhdưỡngtuổigià bên cạnh những con búp bê lâu ngày không dùng đến củaRemedios.Nhưngthựcra,tronghainămcuốicùngchàngđãtrảchocuộcđờinhữnggìmình được hưởng kể cả phầnmình hưởng trong tuổi già. Vào lúc đi quaxưởngkimhoàntừngđượcÚrsulachuẩnbịkhéoléo,chàngkhôngnhậnrangaycảđếnchùmchìakhóađãcàisẵnởổkhóa.Chàngkhôngcảmnhậngìhếtngaycảnhữnghưhỏngdùlớndùnhỏdothờigiantrôiđiđãđểlạitrongngôinhàvàrằngsaumộtthờigianvắngnhàrất lâuấynếumộtngườivẫngiữsốngnguyênnhữngkỉniệmcủamìnhhẳnphải thấyđólàmột taihọa.

Chàng khôngmảymay đau khổ trước những vết vôi lở trên tường, trướcnhữngmạngnhệngiăngkhắpcácxóxỉnh, trướcbụibặmphủtrêncáccâythuhảiđường,trướcnhữngvếtmọtlỗchỗmắtsàngtrênxànhà,trướcrêubámtrênbậucửa.Chàngngồiởngoàihiên,vẫnđiủngvàcuộnmìnhtrongchiếcáokhoác,nhưthểđangđợitrờitạnhmưa,vàcứngồinguyênnhưthếsuốtbuổichiềungắmmưarơitrênnhữngcâythuhảiđường.LúcấyÚrsulahiểurằngđãlâulắmcụkhôngcóchàngởnhànày.“Nếukhôngphảilàchiếntranh;-cụnghĩ,-thìchỉcóthểlàthầnchết”.Đólàmộtdựđoánhếtsứcsángrõ,cósứcthuyếtphứcđếnmứccụđồngnhấtnóvớimộtđiềmbáo.Đêmấytronglúcăntối,cậubémạodanhAurelianoSegundocầmbánhbằngtaytráivàmúcsúpbằngtayphải.Ngườianhemsinhđôivớicậu,mạodanhJoséArcadioSegundo, cầmbánh bằng tay phải vàmúc súp bằng tay trái.Bọnchúngcửđộngthậtlànhịpnhàngđếnmứckhôngthểnghĩlàhaingườingồiđốidiệnnhaumàđódườngnhư làmộtngườingồinhìnvàogương.Cảnhtượnghaiđứatrẻsinhđôiđồngcảmvớinhaukểtừkhichúngcóýthứcrằngchúng giống nhau như đúc được lắp lại để chào đón người mới trở về.NhưngđạitáAurelianoBuendíacũngkhôngnhậnranó.Dườngnhưchàngxa lạvới tấtcả,ngayđếnviệcRemedios-Ngườiđẹpkhỏa thânđiquađểvàophòngngủcũngkhôngkhiếnchàngđểý.Úrsula làngườiduynhấtđãdámlàmkhuấyđảocơntrầmtưmặctưởngcủachàng:

-Nếuconcầnphảirađinữa,-cụnóivớichàngvàolúcgiữabữaăn,-thìítraconcũngphảilàmcáigìđểchúngtacònnhớđêmnaychúngtađãsốngnhưthếnàonữachứ!

Vậy là khôngmột chút ngạc nhiên, đại tá Aureliano Buendía nhận rarằngÚrsulalàngườiduynhấtđãđoánbiếtđượcnỗiđaucủalòngmình,vàlầnđầu tiên trongrấtnhiềunămchàngdámnhìn thẳngvàomắtcụ.Dacụnhănnheo,răngcụkhấpkhiễng,tóccụkhôhéovàcáinhìntrênmắtcụđầyvẻthảngthốt.Chàngsosánhcụvớihìnhảnhxaxưacủacụmàchàngvẫngiữđược,hìnhảnhcụtrongbuổichiềuchàngđãnóirađiểmbáonóirằngcáinồicanhvừasôisẽđổkhỏibànvàquảnhiênnóđãđổxuốngđấtvỡtantừngmảnh.Ngaylậptứcchàngnhậnranhữngvếtnhănnheo,nhữngvếtsầnsùi,nhữngvếtchai,nhữngvếtsẹođãđểlạitrênlàndacụtronghơnmộtnửathếkỷ làm lụngvấtvảvàchàngnhận thấy rằngnhữngdấuvếtấykhôngmảymaylàmlayđộnglòngmình.Ngaylậptứcchàngcốvộitìmtrongtráitimmìnhcáinơicónhữngtìnhcảmđãbịmụcruỗngvàchàngđãkhôngthểtìmra.Chíítra,tronglúckhác,chàngcảmthấyxấuhổkhibỗngnhiênchàngbắtgặphơihámcủaÚrsulatrênlàndamìnhvànhiềulầnchàngcảmthấynhữngsuytưcủacụđãgiaothoavàonhữngsuytưcủamình.Songtấtcảnhữngcáiđó đều bị chiến tranh choán hết chỗ. Ngay trong thời điểm ấy, chínhRemedios,vợchàng,cũnglàhìnhảnhmờnhạtcủamộtngườinàođócóthể

làcongáichàng.Nhữngcôgáichàngquenbiếttrongnỗihiuquạnhcủatìnhyêu và là những người để chàng gieo rắc nòi giốngmình trên khắpmiềnduyênhải,khôngmộtaiđể lạidấuấn trong tìnhcảmcủachàng.Phần lớncáccôấyđãbướcvàophòngchàngngủlúctrờitốivàđãrađitrướckhitrờisáng,vàngàyhômsauhọchỉcònlàmộtchúthoàinhớbângkhuângtrongkýứcchàng.TìnhcảmduynhấtvẫntrụlạitrướcsứctànphácủathờigianvàchiếntranhlàtìnhcảmchàngnhớthươngngườianhtraiJoséArcadiokhicảhaingườicònlàtrẻthơ,chưahềbiếtđếnyêuđươngmàchỉcùngnghịchngợmthôi.

-Xinmẹthứlỗicho,-chàngnóiđểđáplạiyêucầucủaÚrsula.-Chỉvìcuộcchiếntranhnàyđãhủyhoạihếtcả.

Nhữngngàysauđó,chàngloayhoayloxóasạchdấuấncủamìnhtừnghiệnhữutrongcõiđờinày.Chàngdọnquangquẻxưởngkimhoàn,chỉđểlạinhữngđồdùngnàokhônggợinhớmình,phânphátquầnáocủamìnhchonhữngngườilínhgác,rồivớichínhýnghĩhốihậnmàchachàngđãcókhichônngọngiáođâmchếtPrudencioAguilar,chàngchônvũkhícủamìnhởngoàisân.Chàngchỉgiữlạimộtkhẩusúnglụcvớiđộcmộtviênđạn.Úrsulakhông dám can dự vào công việc của chàng.Chỉ cómột lần duy nhất cụkhuyêngiảichàng,ấylà lúcchàngsắpxébứcảnhRemediosđượcgiữgìncẩn thậnở trongphòngvàđượcmộtngọnđèn lúcnàocũng thắp tỏasángchiếuvào.“Bứcchândungnàyđãtừlâukhôngthuộcvềconnữa”,cụnóivớichàng.“Đólàmộtbảovậtcủagiađình”.Đêmtrướcngàykýhiệpđịnhđình chiến, khi trong nhà không còn lấymột vật gợi người khác nhớ tớimình,chàngcắpchiếchòmđựngnămtậpthơmangđếnlònướngbánhtronglúcSantaSofíadelaPiedadđangchuẩnbịnhómlò.

-Lấy cái nàymànhóm lò, - chàngnói rồi đưa cho cô cuộngiấyđãốvàng.-Lòsẽmaubốclùahơnbởivìtoànlàcủađãlâungàyrồi.

Santa Sofía de la Piedad, người phụ nữ thầm lặng, người phụ nữ dịudàng,ngườikhôngbaogiờcãilạiaingaycảvớicácconmình,nhậnngayrađólàmộthànhđộngđãbịcấm.

-Đólànhữnggiấytờquantrọngđấy,-cônói.-Chảcógìquantrọngđâu,-đạitánói.-Đólànhữngtranggiấyhoàn

toànriêngtưchỉđểchoaiviếtngườiấyđọc.-Vậythì,xinôngtrẻhãyđốthộ,-cônói.Khôngnhữngchàngđốtgiấymàcònlấyrìuchẻthùngratừngmảnhrồi

đưatấtcảvàolò.Trướcđómấygiờ,PilarTernerađãđếnthămchàng.Saunhiềunămkhôngnhìnthấybà,đạitáAurelianoBuendíavôcùngngạcnhiênthấybàđãgiàđivàbéođẫyraquánhiều, thấybàđãđánhmất tiếngcười

vangkhanhkhách,nhưngchàngcũngngạcnhiênkhônxiếttrướctàibóibàichínhxáccủabà.“Hãygiữmiệng”,bàđãbảochàng,vàchàngtựhỏi,nếunhưlầnkháctrongtộtđỉnhvinhquangmàbàbảochàngđiềuđó,thìliệunócóphảilàmộtcáinhìnđãbấtngờảnhhưởngtớisốphậnchàngkhông.Sauđóítlâu,khiviênbácsĩbảovệsứckhỏeđãlauxongmủởhainách,khôngmộtchúthứngthúđặcbiệt,chàngchỉhỏiôngtatimnằmchínhxácởđâu.Viênbácsĩđãchỉvàochỗtimnằmrồilấybôngbẩnthấmthuốcđỏvẽlênngựcchàngmộtvòngtròn.

Ngày thứ tư, cái ngàykýhiệpđịnhđình chiếnbừng sáng trongquangcảnhtrờimưavàthờitiếtấmápdễchịu.ĐạitáAurelianoBuendíaxuấthiệnởnhàbếp trước lúcnămgiờvànhư thường lệuốngcàphêkhôngđường.“Conđãchàođờivàođúngcáingàynhưthếnày”,Úrsulabảochàng.“Tấtcảmọi người ai cũng phải ngạc nhiên trước đôi mắt mở thao láo của con”.Chàngkhôngchúýnghecụnói,bởivìđanglắngnghequânlínhchuẩnbị,lắngnghenhữnghồikènđồngbáothứcvanglênlanhlảnhvànhữngtiếnghô ra lệnh đang làm xốn xang buổi bình minh. Dù sau nhiều năm chiếntranh,nhữngtiếngđộngấydườngnhưđãthânquenvớichàngnhưnglằnnàychúnglạikhiếnchàngcócảmgiácrụngrờiởnơiđầugối,cócảmgiácrờnrợn nơi làn da từng cảm thấy trong tuổi thanh xuân khi đứng trước mộtngườiđànbàkhỏathân.Chàngnghĩmộtcáchhỗnđộn,vàolúcđãbịnhấttrongcạmbẫycủanỗicôđơn,rằngnếumìnhlấycôgáiấyhẳnmìnhđãlàmộtngườiđànôngkhông lăn lộn trongchiến tranhvàkhôngmangquangvinh,đãlàmộtthợthủcôngbìnhthườngkhôngtêntuổi,mộtconđựchạnhphúc.Chínhcảmgiácbuồnmuộnmàngấy,vốnkhôngnổibậtlêntrongcácdựkiếncủachàng,khiếnchàngănsángmàthấyđắngmiệng.Vàolúcbảygiờsáng,khiđạitáGerineldoMárquezđếntìmchàngđểcùngđitrongnhómsĩquancáchmạng,đãbắtgặpchànglầmlỳ,suytư,côđơnhơnbaogiờhết.Úrsula định khoác lên vai chàng chiếc áo khoácmới. “Chính phủ sẽ nghĩnhưthếnào”,cụnóivớichàng,“Họsẽnghĩrằngconđầuhàngchẳngqualàvìconđãkhánhkiệt tớimứckhôngmuanổimộtchiếcáokhoác”.Nhưngchàngvẫnkhôngchịunhậnchiếcáokhoác.Khiđãratớicửa,vìnhìnthấytrời vẫnmưa nên chàng đã để cụ đội chomình chiếcmũ nỉ cũ của JoséArcadioBuendía.

-Aurelianoconạ,-lúcấycụkịpnóivớichàng,-hãyhứavớimẹrằngnếuởđấycongặpđiềurủirothìconhãynghĩtớimẹmình.Hứađicon!

Vớicụchàngmỉmmộtnụcườilơđễnh,giơbàntayxòerộngnămngón,rồi không nói lấy một lời chàng ra khỏi nhà mình để chường mặt trướcnhữngtiếnggàothét,nhữnglờichửibớivànguyềnrủatheochàngchođếntậncổng làng.Úrsulacài thậtchặt thencửavớiýđịnhsẽkhôngmở trongsuốtquãngđờicònlạicủacụ.“Chúngtasẽchếtmụctrong.nhà”,cụnghĩ.

“Chúngtathàđểtrophủkínngườiởtrongngôinhàkhôngcóđànôngnày,chứnhấtđịnhkhôngđểchodânlàngkhốnnạnnàythíchthúnhìnchúngtakhóc”…Cảbuổisángấycụlựckhắpcácxókínđểtìmmộtkỉniệmcủaconmìnhnhưngkhôngsaotìmnổi.

Buổi lễkýkếtđược tổ chứcởmộtđịađiểmcáchMacondochừngvàichục kilômét, ngay dưới bóngmột cây gạo khổng lồmà sau này thị trấnNeerlandiađượcthànhlập.Đạibiểucủachínhphủ,củacácđảngphái,củađội quânnộp súngđầuhàngđượcmột nhómồn ĩ các cô nữ tu sĩmặc áotrắngphụcvụ,nomcáccôgiốngnhưđànbồcâuđanghoảnghốttrướctrờimưa.Đại táAurelianoBuendíacưỡi trên lưngmộtconlừa lấmbêbếtbùnđếnđịađiểm.Chàngkhôngcạo râu, chàngđauđớnbởicơnnhứcnhốidonáchsưngtấyhơnlàdosựthấtbạikhủngkhiếpcủacácmơướccủachàng,bởi lẽ chàng đã đạt tới điểm tận cùng củamọi niềm tin, nó hơn cả vinhquangvàhơncảnỗi luyến tiếcvinhquang.Theođúngnhưđiềuchàngđềnghị,buổilễkhôngcóâmnhạc,khôngcópháonổ,khôngcóchuôngngânreovui,khôngcólời tunghô,khônglàmtheobấtkỳmộtkiểuphôtrươnghìnhthứcnàođểcóthểlàngđảolộntínhchấttangtóccủalễkýhiệpđịnhđìnhchiến.Mộtbácphónháylưuđộng,vìchụpđượcảnhchàng-tấmchândungnàycóthểđượclưugiữ-đãbịbuộcphảihủyngaytoànbộsốphimmàkhôngcầnphảikiểmtratừngcáimột.

Buổilễhầunhưdiễnratrongthờigianvừađủđểchochữkýráomực.Các sĩ quan, còn trung thành đến phút chót với đại táAurelianoBuendíangồixungquanhmộtchiếcbànmộcthôđặtởchínhgiữarạpxiếccũ,nơicócácđạibiểungồi.Trướckhikývănbản,vịđạidiệnchoTổngthốngnướccộnghòađịnhđọctovănbảnđầuhàng,nhưngđạitáAurelianoBuendíađãkịpphảnđối.“Khôngnênmấtthờigiờtrongcácnghithức”,chàngnóirồiđịnh kýmà không cần đọc lại các văn bản.Một trong số các sĩ quan củachànglúcđóphávỡcáikhôngkhílặnglẽđếnmứcnặngnềtrongrạpxiếc.

-Thưađại tá, - người ấynói, - xinđại tá làmơnđừngđể chúng ta lànhữngngườikýtrướcạ?

ĐạitáAurelianoBuendíadừnglại.Vănkiệnđãđimộtvòngquanhbàntrongkhôngkhíyêntĩnhtuyệtđốiđếnmứccóthểđọcđượccácchúkýnhờngọnbútvẽnguệchngoạctrêngiấy.

Chỗkýđầutiênvẫncònđểtrống.ĐạitáAurelianoBuendíasẵnsàngđặtbútkývào.

-Thưađạitá,- lúcđómộtviênsĩquankháccủachàngnói,-ngàivẫncònđủthờigianđểkýạ.

Khônghềmấtbìnhtĩnh,đạitáAurelianoBuendíakýbảnsaothứnhất.

Chàngvẫnchưakýbảnsaocuốicùngthìởngoàicửarạpxuấthiệnmộtđạitáquânkhởinghĩatrẻmăngđangnắmcươngmộtconlừacáithồhaichiếchòm.Mặcdùđanglúccòntrẻmăng,ngườiấyđểlộvẻđiềmtĩnhđầychuachát. Đó là người giữ công quỹ của lực lượng cách mạng ở quanh vùngMacondo.Chàngtrẻtuổiđóphảitrảiquasáungàyđườngcựcnhọc,lôichúlừalảđivìđóiđểđếnkịpgiờkýkếthiệpđịnhđìnhchiến.Vớiđiệubộthưthả của người đang thất vọng, chàng trẻ tuổi dỡ hai chiếc hòm,mở tungchúngra,rồiđặtlênbànbảymườihaiviêngạchvàngtừngviêntừngviênmột.Khôngmột ai nhớ số của cải kếch sù ấy vẫn còn. Trong năm chiếntranhcuốicùngđầybiếnđộngkhibộchỉhuytrungươngbịvỡtừngmảngvàcuộccáchmạngbiếnchấtthànhmộtcuộcđánhlộnđẫmmáugiữacácviêntưlệnh,thậtkhómàxácđịnhđượcbấtkỳmộttráchnhiệmnàothuộcvềai.Sốvàngcủaquânkhởinghĩa,vốnbịnungchảy thành từngcụcvà sauđóđượcphủmộtlớpbùnnung,trênthựctếkhôngđượcmộtaikiểmsoát.ĐạitáAurelianoBuendíabảoliệtghibảymươihaiviêngạchvàngấyvàodanhsáchcủacảidophíaquâncáchmạngđầuhànggiaochochínhphủrồikếtthúclễkýkếtmàkhôngchophépaiđọcdiễnvăn.Anhthanhniêngầycòmxanhtáiấyvẫnđứngtrướcmặtchàngvớiđôimắtmàuhổpháchnhìnthẳngvàomắtchàng.

-Còngìnữachàngtrẻtuổi?-đạitáAurelianoBuendíahỏi.Đạitátrẻtuổinghiếnhaihàmrănglại:-Chứngtừ!-chàngtrẻtuổinói.ĐạitáAurelianoBuendíachìachoanhchứngtừdochínhtaychàngviết.

Sauđó,chànguốngmộtcốcnướcchanhvàmộtchiếcbánhbiscôdocáccônữtusĩphânphát;rồichàngđivềmộttrongnhữnggianlềungườitachuẩnbịsẵnnếuchàngmuốnnghỉngơi.Tạiđây,chàngcởiáosơmi,ngồilênmépchiếcgiườngmột.Vàolúcbagiờmườilămchiều,chàngchĩamũisúnglụcvàongayvòngtròndoviênbácsĩbảovệsứckhỏelấythuốcđỏvẽlênngựcmìnhrồibópcò.ỞMacondovàođúngcáigiờấyÚrsulamởvungnồisữanấutrênbếplửa,ngạcnhiênthấyrằngsaonólâusởithếvàcụthấygiòibọđầytrongnồisữa.

-NgườitađãgiếtAurelianorồi,-cụthảngthốtkêulên.Cụnhìnrasân,ngoanngoãnvângtheothóiquencôđơncủamình,rồi

lập tức cụ nhìn thấy José Arcadio Buendía, người đầm đìa nướcmưa vẻbuồnbãvìtrờimưavàgiàđirấtnhiềusovớilúccụmất.“Ngườitađãgiếtnóvìtộiphảnbội,-Úrsulabìnhgiá,-vàchẳngmộtailàmơnvuốtmắtchonó”.Đêmxuống,qualànnướcmắtcụnhìnthấynhữngcáiđĩatrònvàngóngánhmàudacamvùvùbaytrêntrờigiốngnhưnhữngtiachớpvàcụnghĩđó

làdấuhiệucủathầnchết.Cụvẫnngồidướibóngcâydẻ,gụcđầutrênđầugốichồngmìnhmàsụtsùikhóc,tronglúcngườitakhiêngđếnchocụđạitáAurelianoBuendía,vớiđôimắtmởtrừngtrừngđầygiậndữcuộnmìnhtrongchiếcáokhoácbêbếtmáukhô.

Chàng không bị nguy hại đến tínhmạng. Viên đạn xuyênmột đườngthẳngtắpquangựcchàngđếnmứcviênbácsĩlấymộtsợidâyđãdấmthuốcđỏluồntừngựcrasaulưng.“Đâylàtácphẩmtuyệtvờicủatôi”,ôngtanóivớichàngvẻsungsướng.Đólàđiểmduynhấtmàmộtviênđạnxuyênquakhônghềgâythươngtổnchobấtkìbộmáybêntrongnào”.ĐạitáAurelianoBuendíathấyxúmquanhmìnhlàcáccônữtusĩkhốnkhổđangtụngnhữngbàinhã cabuồn thươngcầu chovong linh chàngđược thảnh thơinơiyênnghỉvĩnhhằngvà lập tứcchànghốihậnđãkhôngbắnngayvàohàmếchmiệngmìnhnhưchàngđãdựtínhvàchàngđãkhôngbắnnhưvậychỉlàđểchếgiễulờiphỏngđoáncủaPilarTernera.

-Nếutavẫncònquyềnlực,-chàngnóivớiviênbácsĩ-tasẽbắnchếtanhmàkhôngcầnphảixéthỏi.Khôngphảivìanhđãcứusốngtamàvìanhđãbiếntathànhtròcườichothiênhạ.

Việc tự vẫn không thành đã trả lại cho chàng uy danh từngmaimột.Chínhnhữngngườimọcchuyệncholàchàngbánrẻchiếntranhđểlấyngôinhàvớibốnbứctườngxâytoàngạchbằngvàngđãkhẳngđịnhsựtựvẫnấylàmộthànhđộngcaothượngvàdođóđãtuyênbốchànglàmộtngườituẫntiết.Sauđó,khichàngtừchốiHuânchươngCôngHuândongàiTổngthốngnướcCộnghòatặngthìngayđếncảnhữngkẻtửthùcũngđãphảilầnlượtđếndiễuhànhquaphòngngủcủachàngđểyêucầuchàngkhôngcôngnhậncácđiểmtrongbảnhiệpđịnhđìnhchiếnvàkhơidậymộtcuộcchiếntranhmới.Vìcảmđộngtrướcsựủnghộrộnglớncủacácbạnchiếnđấucũ,đạitáAurelianoBuendíakhôngtừchốikhảnăngthỏamãnýnguyệncủahọ.Tráilại, đã có lúc dường như chàng quá phấn chấn trước ý nghĩ vềmột cuộcchiếntranhmớimàđạitáGerineldoMárqueznghĩrằngchỉchờmộtcáicớnàođónó sẽđược tuyênbốngay.Quảnhiên,nguyêncớđãxuấthiệnkhingàiTổngthốngnướcCộnghòatừchốiviệctrợcấpkhoảnlươnghưuchiếntranhchocáccựuchiếnbinhkểcảpheTựdocũngnhưpheBảohoàngmộtkhimỗihồsơcánhânchưađượcxemxétvàluật trợcấplươnghưuchiếntranh chưa được Quốc hội thông qua. “Đó là một sự lạm dụng”, đại táAurelianoBuendíanổicáu,“Rồingườitasẽchếtgiàhếttronglúcchờđợithưtừphúcđáp”.LầnđầutiênchàngbỏtrốngchiếcghếxíchđudoÚrsulamua để chàng tĩnh dưỡng, đi đi lại lại trong phòng đọcmột bức điện dứtkhoátgửingàiTổngthốngnướcCộnghòa.Trongbứcđiệnnàychàngtốcáonhững vi phạm đầu tiên của phía chính phủ đối với hiệp định đình chiếnNeerlandiavàđedọasẽtuyênbốchiếntranhnếunhưlươnghưukhôngđược

giảiquyếttrongvòngmườilămngày.Tháiđộcủachàngrấtđúngđắnđếnmứcnóchophépchờđợisựủnghộcủatấtcả,ngaycảsựđồngtìnhcủacáccựu chiến binh thuộc phái Bảo hoàng. Nhưng lời phúc đáp duy nhất củachínhphủlàsựtăngcườnglínhgáctrướccửanhàvớilídođểbảovệngôinhàvàcấmngặttấtcảcáccuộcluitớithămviếng.Nhữngbiệnpháptươngtự cũng đã được áp dụng trong toàn quốc đối với các tướng lĩnh bị quảnthúc.Đólàmộtchiếndịchrấtđúnglúc,rấtthôbạovàcũngrấthiệunghiệmđếnmứchai thángsauhiệpđịnhđìnhchiến,khiđại táAurelianoBuendíabìnhphụchoàntoàn,nhữngngườibạnchiếnđấugầngũinhấtcủachàngđềuđãchếthoặcđãbịtrụcxuấthoặcđãhoàntoànquyphụctrướcáchquảnthúccôngkhai.

Vàothángchạp,đạitáAurelianoBuendíabướcrakhỏiphòngngủvàchỉcầnliếcmắtnhìnhànhlanglàđủđểchàngkhôngcònnghĩđếnchiếntranhnữa.Vớisứcsốngdườngnhưkhôngthểcóởtuổimình,Úrsulađãlàmtấtcảđểthanhxuânhóangôinhà.“Giờthìhọsẽbiếttalàai”,cụnóikhibiếtchắcconmìnhsẽsống.“Trongthịtrấnnàysẽkhôngcóngôinhànàosangtrọnghơn,mở rộngcửađóngióbốnphươnghơn làngôinhànhữngngườiđiênnày”.Cụsailauchùinhà,quétvôinhà,thaymớibànghếgiươngtủ,sửalạivườnhoavàtrồngthêmhoamớirồimởtoangmọicửa:cửaravàovàcửasổ,đểánhsángmùahè rực rỡ trànvào tậnphòngngủ.Cụquyếtđịnh thôiđểtangnhữngngườithânchếtkếtiếpnhau,vàhìnhcụcũngmặclạinhữngbộváyáođậmmàuxuân trẻ thaychonhữngbộváyáocũquáxuềnhxoàng.Âmnhạc lạivanglên từcâyđàndươngcầmtựđộngkhiếnchokhôngkhỉtrongnhàthêmvuitươihơn.Vàolúcngheâmnhạcấy,AmarantalạidadiếtnhớPietroCrespi,nhớbônghoadànhdànhngàvàngcàitrênveáo,nhớmùioải hương lan tỏa từ người chàng.Và tự trong trái tim héo hắt của cô đãbừngnởmộttìnhcảmtrongsáng,đượcthanhsạchnhờthờigian.Mộtbuổichiềudọndẹpchogọngàngphòngkhách,Úrsulađãnhờcácchú línhgácngôinhàgiúpchomộttay.Ngườichỉhuytrẻtuổicủađộigácchophépcụ.Dầndà,Úrsulanhờhọlàmhộcảnhữngviệckhác.Cụmờihọăncơm,chohọquầnáovàgiàytất,dạyhọhọcđọchọcviết.Khichínhphủbỏviệccanhgác,một trongsốnhữngngười linhấyđãở lạinhàhầuhạcụ trongnhiềunăm.

NgàytếtNămmớibừngsángvớiviệcngườichỉhuytrẻtuổicủađộigác,cuồngđiêntrướcnhữnghànhvivôývôtứcủaRemedios-Ngườiđẹp,đãchếtvìtìnhngaybêncạnhcửasổphòngcôgái.

CHƯƠNG 10Nhữngnăm saunày, hấphối trêngiườngbệnh,AurelianoSegundođã

nhớlạibuổichiềumưathángsáucáibuổichiềuanhbướcvàophòngngủđểnhậnmặt đứa con trai đầu lòng củamình.Mặc dù đứa trẻ yếu ớt và haykhóc,khônghềgiốngmộtngườinàotrongnhàBuendía,anhchẳngphảisuynghĩlaolungmớiđặtnổitênchonó.

-SẽgọinólàJoséArcadio,-anhnói.FernandadelCarpio,côvợkiềudiễmanhmớicướinămngoái,đãđồng

ýgọitênđứabénhưvậy.Vềphầnmình,ÚrsulađãkhôngthểgiấunổicảmgiácđauđớnbângkhuângTrong lịchsử lâudàicủagiađình,việcgọi têntrùngnhautừthếhệnàysangthếhệkhácchophépcụrútranhữngkếtluậnhẩunhưđãđượckhẳngđịnh.TrongkhinhữngngườimangtênAurelianolànhững người âu sầu lại rất thông minh thì những người mang tên JoséArcadiolànhữngngườinôngnổivàtáobạo;nhưngtấtcảđềubịsốphậnbithảm indấu.Những trườnghợpduynhấtkhóphânbiệt là trườnghợpcủaJoséArcadioSegundovàAurelianoSegundo.LúccònởtuổiấuthơcảhaiđềuquágiốngnhauvàlạihaynghịchngợmđếnngaycảSantaSofíadelaPiedadcũngchịukhôngphânbiệtnổihaianhemsinhđôinày.Trongngàylễđặttên,Amarantađeochomỗingườimộttượngthánhcókhắctênvàmặcchohọbộquầnáokhácmàuđánhdấubằngchữđầuviếttắttênmỗingười;nhưngkhivàolớp,haingườiđãđổi tên,đổiquầnáo,đổi tượngthánhchonhau. Thày giáo Melchor Escalona, do đã quen nhận mặt José ArcadioSegundonhờchiếcáosơmixanh,bỗngnhầmlẫnkhipháthiệnracậunàyđeo tượng thánhmang tênAureliano Segundo và rằngmặc dù cậu kia tựxưngtênlàAurelianoSegundonhưnglạimặcáosơmitrắngvàđeotượngthánhkhắc tênJoséArcadioSegundo.Bắtđầu từđấykhôngcònbiếtđíchxác ai là ai.Ngay cảkhihọđã trưởng thànhvà cuộc sốngđã làmchohọkhácnhau,Úrsulavẫntiếptụctựhỏilòngmìnhnếuởmộtthờiđiểmnàođóhọkhôngphạmmộtkhuyếtđiểm trong tròchơigâynhiềunhầmlẫnphiềnphứccủamìnhthìchắchẳnhọđãthayđổinhiều.Ngaycảkhibướcvàotuổithanhniên,họvẫnlàhaicỗmáyđồngthời.Họdậycùngmộtlúc,thấycầnphảivàocầu tiêucùngmộtgiờ,cùngchịucơn tráinắng trở trờivàhọmơthấynhữnggiấcmơgiốnghệtnhau.Ởnhà,aicũng tin rằngbọnhọ thốngnhấthànhđộnglàdocốýmuốngâynhầmlẫnchomọingườichứkhôngmộtaihiểunổibảnchấtcủahọ;chođếnmộthômSantaSofíadelaPiedadđưacho người này cốc nước chanh, rồi sau đó bà thấy người kia nói chưa cóđường.Thựcthế,bàquênkhôngchođườngvàonướcchanh.SantaSofíadelaPiedadđemchuyệnnàykểlạichoÚrsulanghe.“Concáinhànàyđềuthếcả”,cụnóivẻkhônghềngạcnhiên.“Chúngđiênrồngaytừbé”.Thờigian

trôiđicũngkết thúcluônsựđảolộncácsựvật.CậubétrongcáctròchơinhầmlẫnvẫnđượcgọitênlàAurelianoSegundođãcóthânhìnhvạmvỡcủaôngnộivàcậukiavẫnđượcgọi làJoséArcadioSegundođãcó thânhìnhmảnhkhảnhcủangàiđạitá,vàđiểmduynhấthaingườigiốngnhauchínhlàvẻcôđơncủadònghọ.Có lẽ sựhoánvịhìnhhài, tên tuổivàđặc tínhấychínhlàđiềukhiếnÚrsulaphảinghingờrằng:ngaytừtuổithiếunhi,họđãbị xáo trộn như người ta chương quân bài. Sự khác nhau rõ rệt giữa haingườiđượcthểhiệnrõtrongthờichiếntranhácliệtnhấtkhiJoséArcadioSegundoxinđại táGerineldoMárquezchomìnhcùngđixemcácvụhànhhình.

NgượcvớisuynghĩcủaÚrsula,nguyệnvọngcủacậuđãđượcthỏamãn.Trái lại, Aureliano Segundo cảm thấy bủn rủn cả người khi nghĩ tới việcmìnhcómặttrongbuổihànhhình.Cậubéchỉthíchởnhà.Vàolúclênmườihaituổi,cậuhỏiÚrsulacógìtrongphòngđóngkíncửakia.“Giấymáthôi”,cụ trả lời cậu, “đó là sách củaMelquíades và những điều quái dị cụ viếttrongnhữngnămcuốiđời”.Câutrảlờiđánglẽsẽlàmchocậuyênlòngthìlạicàngkíchthíchtínhtòmòcủacậu.Cậukhẩnkhoảnđòivàoxem,thathiếthứa với cụ sẽ không làmhưhại các thứ trongđó, đếnmứcÚrsula khôngđành lòngđược,buộtphảiđưachìakhóachocậu.Khôngaibướcvàocănbuồngnữakể từkhingười takhiêng từ thiMelquíadesđi;và lắpvàocửamộtchiếckhóasắtlâungàyhangỉđãlàmliệtcácbộphậncủanó.Song,khiAureliano Segundo mở toang các cửa sổ, thấy một luồng ánh sáng thânthuộcdườngnhưvẫnthườngchiếusángcănbuồngvàotấtcảmọingày;cănbuồngkhôngcóbụibặmphủ,khôngcómạngnhệngiăng,màtráilạitấtcảđềusạchsẽ,cólẽcònđượcquétdọnvàlauchùikỹlưỡnghơncảngàyđưađámtangcụ,mựctronglọvẫnkhôngkhô,gỉsắtvẫnkhônglàmcácdụngcụkim loạimất đi vẻ bóng nhoáng; cả than lửa trong bếp nơi José ArcadioBuendíađunthủyngânvẫnkhôngtắt.Trêncácgiálànhữngcuốnsáchđượcđóngbìacứngbằngcáctôngmàunâunhạtgiốngnhưdangườithuộcvàcảnhữngtrangviếttaycỏntươimàumực.Mặcdùphòngbịđóngkíncửatrongnhiềunăm,khôngkhínơiđâydườngnhưvẫntrongsạchhơncácnơikháctrongngôinhà.TấtcảđềurấtmớiđếnmứcvàituầnsauđókhiÚrsulamangmộtxônướcvàmộtcáichổivàophòngđể lauquét sàn thìcụchẳngphảilàm gì cả. Aureliano Segundo đang say đắm đọcmột cuốn sách.Mặc dùcuốnsáchnàymấtbìavàkhôngcónhanđề,cậubéthưởngthứccâuchuyệnmộtngườiphụnữngồibênbànlấyđũagắptừnghạtcơmăn;câuchuyệnvềmộtngưdânmượnanhhàngxómmộtcụcchìđểgàivàolướiđánhcávàconcá sau này bác trả cho anh hàng xómmang trong bụng nómột hạt ngọc;chuyệncâyđènthầnthỏamãnmọiướcnguyệnvànhữngchiếcthảmbay.Vẻđầycaohứng,cậubéhỏiÚrsularằngcóphảinhữngchuyệnnàyđềucóthật

không,vàcụđãtrảlờicậurằngphảiđấy,rằngtrướcđâylâulắmrồi,nhữngngườidiganmangđếnlàngMacondonhữngcâyđènthầnvàcảnhữngtấmthảmbay.-Cóđiềulà,-cụthởdài,-thếgiớingàymộtkhánhkiệtvàdođókhôngthấycócácvậtấynữa.

Khiđọcxongcuốnsáchcónhiềutruyệnbỏdởvìmất trang,AurelianoSegundochuyểnsangdịchcácbảnviếttay.Đólàcôngviệckhôngthểlàmđược.Cácconchữgiốngnhưquằnáomóctrêndâythép,vànhìnchungnógiốngbảnnhạcghitrêngiấyhơnlàmộtángvănchương.Cómộtbuổitrưanựcnữanọ,tronglúcdòđoáncácbảnchéptay,cậubécảmthấykhôngchỉcómìnhmìnhởtrongphòng.Melquíadesngồiởđấy,quaylưnglạiphíacửasổ, hai tay đặt trên gối.Cụ vẫnmặc chiếc áo khoác ngoài cổ quái và độichiếcmũ vành cánh quạ cụp,mồhôi bết tóc chảy thành giọt qua hai tháidương,yhệthìnhảnhcụtừngđượcAurelianovàJoséArcadionhìnthấytừkhihọcònnhỏtuổi.NgaylậptứcAurelianoSegundonhậnrõcụ,bởivìkýứcdi truyềnấyđượctruyềntừthếhệnàysangthếhệkhác,vànóđếnvớicậutừtrínhớcủaôngnộicậu.

-Chàocụ,-AurelianoSegundonói.-Chàoanhbạntrẻ,-Melquíadestrảlời.Kể từ dạo ấy, trong vài năm, hầu như chiều nào họ cũng gặp nhau.

Melquíadesnóivớicậubévềthếgiới,cốtruyềnlạichocậutrithứccổxưacủamình,nhưngcụtừchốidịchnhữngtrangviếttay.

“Chẳngmộtainênbiếtýnghĩatrongkhichúngchưađượctrămnăm”,cụ giải thích. Aureliano Segundomãi mãi giữ kín các cuộc hội ngộ này.Cũng có lúc cậu bé cảm thấy thế giới riêng củamình bị đánh đổ, bởi vìÚrsulađãvàophòngđúnglúcMelquíadesđangcómặt.Nhưngcụđãkhôngnhìnthấy.

-Cháunóichuyệnvớiaithế?-cụhỏi.-Chảnóivớiaicả,cốạ?-AurelianoSegundotrảlời.-Cốnộimàycũng thếđấy, -Úrsulanói, -Ôngấycứnói chuyệnmột

mìnhthôi.Trongkhiđó,JoséArcadioSegundolạimãnnguyệnkhiđượcxemmột

buổihànhhình.Cảđờimình,cậusẽnhớmãiánhlửachớpsángcủasáuviênđạncùngbắnmộtlúcvàtiếngsúngnổvọnglạitừcácngọnnúixungquanh,rồinhớđếnnụcườibuồnbãvàđôimắtthảngthốtcủakẻbịbắn,ngườivẫnhiênngangđứngtronglúcmáuchảyrathấmđẫmáosơmi,ngườivẫnmỉmcườingaycả lúcngười tacởi tróichomìnhkhỏicọcxửbắnvànhétmìnhvàochiếcquantàiđầyvôibột.“Vẫncònsống”,cậunghĩ.“Ngườitasẽchôn

sốnganhta”.Cậusợlắm,sợđếnmứctừdạođócậunguyềnrủanghềlínhvàchiếntranh,khôngchỉvìcácvụxửbắnmàchủyếuvìthóiquenkinhtởmchônsốngnhữngngườibịhànhhình.Vậy làkhôngmộtaibiết từ lúcnàocậu bắt đầu kéo chuông nhà thờ, bắt đầu giúp cha Antonio Isabel, ngườiđượcmệnhdanhlàElCachorro[29]đến thaychaxứ,bắtđầuchămsóccácchúgàchọiđượcnuôitrongsântuviện.KhiđạitáGerineldoMárquezbiếtchuyện,chàngđãmắngmỏcậubémộthồivìtộihọcnhữngnghềnghiệpvốnbịnhữngngườiTựdolênán.

-Vấnđề là, -cậubé trả lời, -dườngnhưcháuđã trở thànhmộtngườiBảohoàng.

Cậutinđiềuđónhưthểđólàmộtsựkhẳngđinhcủanỗibấthạnh.ĐạitáGerineldoMárquezbựcdọc,đãkểlạicâuchuyệnchoÚrsulanghe.

-Càngtốt,-cụtánthưởng.-LạyChúa,nósẽtrởthànhmộtnhàtuhànhđểcuốicùngThượngđếđếnnhànày.

NgaylậptứcmọingườibiếtrằngchaAntonioIsabelđangchuẩnbịlàmlễbanthánhthểđầutiênchocậu.Chadạycậuhọctronglúcvặtlôngcổcácchúgà chọi.Cha lấynhữngví dụđơngiảndễhiểuđểgiảnggiải cho cậutronglúcchađặtcáccôgàmáiấpvàoổnhưđãtừngxảyravớiThượngđếtrongngàySángthếthứhai,ngàynhữngchúgàconđượchìnhthànhtrongquảtrứng.NgaytừdạoấyvịmụcsưđểlộnhữngtriệuchứnglẩmcẩmđầutiêncủatuổigiàmànhiềunămsaunàynóđãdẫnchađếnviệcnóirằngcóthểquỷdữđãchiếnthắngcuộckhởinghĩatráivớiýcủaThượngđế,ngườingồi trênngaivàng thượnggiới,khôngđể lộhìnhhàicủamình trướcmắtnhữngkẻngukhờ.Được tôi rènbởi lòngdũngcảmcủa thàyhọc, ít thángsau JoséArcadio Segundo đã trở thànhmột người rất am hiểu những thủthuậttôngiáođểđánhlừamaquỉđồngthờicũnglàngườigiàukinhnghiệmnuôigà.Amarantamaychocậumộtbộquầnáovảilanhcócổcồnvàcàvạt,muachocậumộtđôigiàytrắngvàmạchữvàngtêncậutrênnhữngdảilụabuộcvàocâynến.Haiđêmtrướcngàylễbanthánhthểđầutiênchocậu,chaxứAntonioIsabelđóngkínkhođồthánhđểcùngvớicậulàmlễxưngtội,cósựgiúpđỡcủacuốnsổghitêncáctộilỗi.Đólàmộtdanhmụcrấtdàiđếnmứcvịmụcsưgià,vốnquenđingủtừlúcsáugiờđãngủkhìtrênghếxíchđutrướckhikếtthúc.

NhữngcâuhỏilàmộtđiềukhảithịđốivớiJoséArcadioSegundo.Cậukhôngngạcnhiênthấychaxứhỏimìnhđãchungđụngvớiđànbàchưa,vàcậuđãhãnhdiệntrảlờirằngkhông,nhưngcậulạihoangmangkhichahỏimìnhcóchungđụngvớisúcvậtkhông.Thángnăm,vàongày thứsáuđầutiên,cậuchịulễbanthánhthểmàlòngquặnđauvìtínhtòmò.Sauđó,cậuhỏiPetronio,tusĩốmyếugiữkhođồthánh,sốngởtrênthápchuông,vàtheo

nhưlờiđồnđạigãănđomđómđểsống,vàPetroniođãtrảlờicậu:“Làbởivìcóđạohữuđêmạtđãngủvớilừacáiđấy”.JoséArcadioSegundovẫncứngạcnhiênhơnbaogiờhết,vẫncứđòiphảigiải thíchnhiềuhơnnữađếnmứcPetroniomấtbìnhtĩnh.

-Tôiđivàocáctốithứbahàngtuần,-gãthúnhận.-Nếucậuhứakhôngnóivớiaithìngàythứbatớitôisẽdẫncậuđi.

Quảnhiên,ngàythứbatới,Petroniovácmộtchiếcghếgỗmàchođếnlúcnàykhôngmộtaibiếtnóđượcdùnglàmgì,đixuốngkhỏithápchuông,dẫnJoséArcadioSegundoramộtvườngầnđấy.Cậubéđammêvớinhữngđêmphiêulưuấy,đếnmứcsauđórấtlâungườitamớithấycậuxuấthiệnởtiệmnhảybácCatarino.Cậutrởthànhngườichơigàchọi.

“Hãymangnhữngconvậtấyđinơikhác”,Úrsulabảokhilầnđầutiêncụnhìnthấycậumangnhữngcongàchọiđẹpvềnhà.“Nhữngcongàấytừngmangvềnhànàybiếtbaocayđắngmàbâygiờmàycònmangthêmđaukhổchochúngtanữasao”.

JoséArcadioSegundokhông cãi lại cố nộimình, lặng lẽmangnhữngchúgàchọiđinuôiởnhàPilarTernera,bànội cậu,người sẵn sàngchiềutheoýcậuđểcậucómặtởnhàmình.NgaylậptứccậuđãtỏrõkiếnthứccủachaAntonioIsabelngayởsớichọigà,chuẩnbịnhiềutiềnkhôngnhữngđủđểlàmgiàuthêmnhữngcongàmìnhnuôimàcònlothỏachítangbồng.Ởthờiđiểmnày,Úrsulađãsosánhcậuvớingườiemcậuvàcụđãkhôngthểhiểunổilàmsaohaingườisinhđôitrongthờithơấugiốngnhaunhưđúcmàgiờđâykhácnhauhoàntoàn.Cụcũngchẳngphảingầnngừgì lâutrongýnghĩấybởingaylậptứcAurelianoSegundođãbắtđầulườinhác.Lúcngồitrong phòng Melquíades, cậu là người trầm tư mặc tưởng y hệt đại táAurelianoBuendíathờitrẻ.NhưngtrướckhicóhiệpđịnhNeerlandiaítlâu,mộtcuộcgặpgỡtìnhcờđãlôicậurakhỏithếgiớinộitâm,buộccậuphảiđốimặtvớicuộcsốngthực.Đólàviệcmộtngườiđànbàtrẻ,vốnlàmnghềbánvéxổsốtreogiảimộtchiếcphongcầm,đãniềmnởchàocậu.AurelianoSegundokhônghềngạcnhiênbởivìvẫnthườngxảyraviệcngườitanhầmcậuvớingườianhmình.Nhưngcậuchẳngcầnđínhchínhngaycảkhicôảđịnhdùng tiếngkhócsụtsùi làmmềmnhũntrái timmình,dođóảđãdẫncậuvềphòngngủ.Ngay từcuộcgặpgỡđầu tiên, ảquýmếncậu lắmđếnmứctrongkhimởxổsốảđãgianlậnđểcậugiànhđượccâyphongcầm.Sauvàituần,AurelianoSegundonhậnrarằngngườiđànbànàyđãxenkẽngủvớicậuvàanhcậumàcứtưởngrằnghaingườilàmột,vàlẽraphảilàmchorõnhẽthìcậulạilờđiđểkéodàitìnhtrạnghaianhemcùngchungđụngxácthịtvớimộtngườiđànbà.CậukhôngtrởlạiphòngMelquíades.Chiềunàocậucũngởngoàisânmêmảihọcđànphongcầmbấtchấplờichửibớicủa

Úrsula,ngườiđãcấmchơinhạcvìtrongnhàlúcđóđangcótang,vàngoàiracòncoikhinhđànphongcầmlàđồchơicủanhữngkẻgianghồkếnghiệpcụFrancisco-ConNgười.Tuynhiên,AurelianoSegundođãtrởthànhmộttaychơiđànphongcầmnổitiếngvàvẫncứnổitiếngsaukhicướivợ,cóconvàtrởthànhngườiđượckínhnểhơncảtrongthịtrấnMacondo.

Trongkhoảngvàitháng,cậucùngvớianhmìnhchiasẻcácđêmhoanlạcvớingườiđànbàấy.Cậutheodõianhmình,làmanhmìnhnhỡkếhoạch,vàkhichắcchắn rằngJoséArcadioSegundođêmấysẽkhôngđếnvớingườiđànbàthìcậusẽmòđếnngủ.Cómộtbuổisángnọ,cậupháthiệnônganhmìnhbịốm.Haingàysau,cậubắtgặpônganhmìnhđangbámchặtvàovìkêutrongcầutiêu,ngườiđầmđìamồhôivànướcmắtgiàngiụađangkhóclóc,vàthếlàcậuhiểu.Anhcậuthúnhậnrằngngườiđànbàđãruồngbỏanhtavìcáitộilâybệnhlậuchoả.AnhcậucũngkểlạichuyệnPilarTernerađãchữabệnhấynhưthếnào.AurelianoSegundolénlútranhữngbãirửanóngbỏngchấtpermanganatovàuốngnướclợitiểu.Cảhaingườilànhbệnhsaubathángâmthầmchịuđựngđauđớn.JoséArcadioSegundokhôngđilạivớingườiđànbànữa.AurelianoSegundonhậnđượcsựthathứcủaônganh,vàgắnbóvớingườiđànbàchođếnmãnđời.

NgườiđànbàấytênlàPetraCotes.ẢvớingườichồngsốngbằngnghềxổsốđếnMacondovàogiữalúcchiếntranhđangácliệtvàkhianhchồngchếtảvẫntiếptụchànhnghề.Đólàmộtngườiphụnữlaiđensạchsẽvàtrẻtrung,đôimắthìnhquảhạnhđàomàuhungvàngkhiếnbộmặtảdữtợnnhưmặtbáo,nhưngảcótráitimhàohiệpvànghệthuậtmồichàiáitìnhrấttuyệtvời.KhiÚrsulabiếtđượcJoséArcadioSegundođãlàngườichơigàchọivàAurelianoSegundochơiphongcầm trongnhữngđêmvuináonhiệtởnhànhântìnhthìcụtứcphátđiênlên.Điềuđógiốngnhưthểhaingườinàyđãtậptrungtronghọtấtcảnhữnggìxấuxa,kémcỏicủagiađìnhvàkhôngnốidõi được những đức tính quý báu của gia đình. Vậy là cụ quyết định sẽkhôngmộtaiđượcgọibằngtênJoséArcadiovàtênAureliano.Tuynhiên,khi Aureliano Segundo có con trai đầu lòng và đặt tên cho nó là JoséArcadiothìcụđãkhôngdámtráiýcậu.

-Đượcthôitađồngý,-Úrsulanói,-nhưngvớiđiềukiệnphảiđểtanuôidạynó.

Dẫurằngđãlàcụgiàtrămtuổivàsuýtlòavìmàngđãkéosắpkínconngươi,nhưngcụvẫngiữnguyênthểtrạngsứckhỏe,khônghềtráithóitráinếtcũngkhônghềlẫncẫn.Khôngaigiỏibằngcụtrongviệcdạydỗngườiđànôngdanhgiácóthểkhôiphụcdanhdựcủagiađình,mộtngườiđànôngkhôngbaogiờnghenóiđếnchiếntranh,đếngàchọi,đếngáiđiếmđếncácnghềnôngnổi,đólàbốnthảmhọa,màtheosựsuynghĩcủaÚrsula,đãdẫn

tớisựsụpđổcủadònghọcụ.“Thằngbénàysẽtrởthànhthàytu”,cụtrangtrọnghứa. “VànếunhưThượngđếđể ta sống,nó sẽ làGiáohoàng”.Khinghethấythếtấtcảđềuphálêncười,khôngchỉởtrongphòngvàtrongtoànngôi nhà lúc này đang có mặt những người bạn vui nhộn của AurelianoSegundo.Chiếntranh,vìbịlãngquênbởichínhtrínhớtồi,bỗngnhiênsốngdậytrongtiếngmởnútchaisâmbanh.

-Nào,hãychúcmừngsứckhỏeĐứcgiáohoàng, -AurelianoSegundonângcốcnói.

Các vị kháchmời đồng thanh chúc tụng. Sau đó, chủ nhà chơi phongcầm. Pháo nổ rền và trống khua rộn cả làng. Sáng sớm, những vị kháchchếnhchoánghơimensâmbanhmổliềnsáuconbòcáirồibàythịtrađườngsẵnsàngmờiđámđôngcùngdựcuộcvui.Khôngmộtaingạcnhiên.KểtừkhiAurelianoSegundođứnglêntrôngnomgiađình,nhữngcuộcvuitươngtựnhưthếlàchuyệnthườngtình,mặcdùchúngchưahềcólýdochínhđángnhưtiệcvuilầnnàynhằmchúcmừngsựchàođờicủamộtđứcGiáohoàng.Trongítnămcậuđãtíchcópđượcmộtgiasảnthuộchànglớnnhấtởvùngđầmlầykhôngcầnphảicôngphugìlắm,màtráilạichỉđơnthuầnnhờvậnmay,đólàsựsinhsôicựckỳmaumắncủacácđàngiasúc.Bòcáiđẻsinhba,gàmáimộtngàyhailầnđẻtrứng,cònlợnthìlớnnhanhnhưthổi.Khôngmộtaicó thể lýgiảiđượcsựgiàucódườngnhư làkếtquảcủaphépmàunhiệm.“Bâygiờphảihàtằnhàtiện”,Úrsulanóivớithằngchắtăntiêuhoangtoàng.“Vậnmaychẳngtheosuốtđờimàyđâu”.NhưngAurelianoSegundokhôngnghelờicụ.Tronglúccàngmởnútsâmbanhthếtbạnthìsúcvậtcủaanhcàngđẻnhưđiênvàanhcàngtinrằngcáivậnđỏcủamìnhkhôngkhởisựở việc làm ăn biết tính toánmà khởi sự ở ảnh hưởng củaPetraCotes,nhântìnhcủaanh,ngườicótìnhyêuđủsứclàmmủilòngcontạo.AnhrấtyênlòngrằngđólàcộinguồncủacảicủamìnhvàdođókhôngbaogiờanhđểchoPetraCotesởxađàngiasúc,vàngaycảkhiđãcướivợvàcócon,anhvẫnsốngvớiảtrongsựđồnglõacủaFernanda.Vớithânxácrắnrỏivàvâmvápnhưthânxáccủacốnộivàôngnộimình,nhưnghơnhọởtínhtìnhvuivẻvàhồnnhiên,AurelianoSegundohầunhưkhôngcóđủthờigianđểchăm nom đàn gia súc củamình. Chỉ cần anhmang Petra Cotes đến cácchuồngtrại,đểảngồitrênngựadẫnảđichơicáctrangtrạilàđủchosúcvậtcủaanhphảisinhconđẻcáirấtnhanh.

Nhưtấtcảcácsựvậttốtđẹptừngxảyratrongcuộcđờidàicủamình,sốcủacảibấtkhamấydườngnhưđượccontạođịnhtrước.Ngaytrongthờikỳcuối của chiến tranh, Petra Cotes vẫn phát hành vé xổ số và đôi lúcAureliano Segundo vẫn phải ăn cắp tiền củaÚrsula để trang trảimọi tốnkém.Bọnhọthoảimáichungsốngvớinhau,khônghềbậntâmngoàiviệclolắngđểđêmnàocũngngủvớinhau,ngaycảtrongnhữngngàycầnkiêngcữ,

đểhúhívớinhauchotớikhitrờisáng.“Cáiconđànbàấysẽlàmchomàyphảiđiêuđứngđấy”,Úrsulamắngmỏthằngchắtanhmỗikhithấynóbướcvàonhànhưmộtkẻmắcchứngmộngdu.“Nóđãlàmchomàyngớngẩn,rồimộtngàynàođótasẽthấymàyquằnquạivìđauđớnvớiconcócômtrongbụngđấy”.JoséArcadioSegundo,vốnphảimấtrấtnhiềuthờigianmớipháthiệnraviệcthằngemtraixỏmũimình,khôngthểhiểuđượcnỗiđammêcủaem trai. Anh nhớ Petra Cotes nhưmột người đàn bà dễ dãi, đúng hơn làngườiươnlườitrêngiườngvàhoàntoànnhạtnhẽođốivớitìnhyêu.

LàmngơtrướcnhữnglờimắngmỏcủaÚrsula,vàtrướcnhữnglờichếgiễucủaanhmình,AurelianoSegundochỉnghĩsẽgặpđượcmộtnghềchophépanhduy trìngôinhàchoFernandavàđểchếtvớinàng, trênnàngvàdướinàngtrongmộtđêmxảlángcuồngnhiệt.KhiđạitáAurelianoBuendíamởlạixưởngkimhoàn,doniềmvuithanhthảncủatuổigiàlôicuốnngài,thìAurelianoSegundonghĩrằngnếutheonghềchếtạonhữngconcávàngcũnglàmộtđiềutốt.Anhởtrongcănphòngnhỏnựcnụanhiềugiờliềnxemnhữngtấmkimloạicứngđượcngàiđạitákiêntrìrènđụcđãdầntrởthànhnhữngcáivẩyóngánh.

Anh thấycôngviệc rất tỉmẩn trongkhiđónỗinhớPetraCotes lạihếtsứcthôithúcvàdadiếtđếnmứcchỉbatuầnsauanhbiếnkhỏixưởng.ĐólàthờikỳPetraCotesđangphát tàibằngviệc lấy thỏ treogiảiđểmởxổ số.Nhữngconthỏnàysinhravàlớnnhanhnhưthổi.Chúngnhiềuvôkể.Dùcótăngvévàsốlầnquaysốlênnhiềulầnảvẫnkhôngdùnghếtthỏvàoviệctrảthưởng.Thoạtđầu,AurelianoSegundokhôngnhậnranhữngconthỏnàyđãsinhsảnnhưthếnào.Nhưngcómộtđêm,khikhôngmộtaitronglàngmuốnbàntánvềcáccuộcxổsốlấythỏ,anhcảmthấycótiếngsấmđộngngaybêntường.“Anhđừngcómàgiậtmìnhnhé!”,PetraCotesnói,“đólànhữngconthỏđấy!”.Bọnhọkhôngthểngủthêmđượcnữa,bănkhoăntrántrởvìnỗilochođàngiasúc.Vàolúctrờihửngsáng,AurelianoSegundonởcửavànhìnthấyởsânlúcnhúcnhữngthỏlàthỏ,lôngxanhmượttrongánhbìnhminh.PetraCotescườingặtnghẽo,khônghểkìmđượcýmuốnchòngghẹoanh:

-Nhữngconthỏnàylànhữngconvừasinhrađêmquạlấy-ảnói.-Eoơi,sợquá?-anhnói-Vìsaomìnhkhôngthửvớibòcáixem?Ítngàysauđó,dọndẹplạisânnhà,PetraCotesnuôiởsânmộtconbò

cáithaychođànthỏ.Vàithángsau,conbòcáiđẻđinhba.Mọisựđềubắtđầutừđấy.Nhanhnhưchớp,AurelianoSegundođãtrởthànhôngchủ,nắmtrongtaynhiềuruộngđấtvànhiềuđàngiasúcvàhầunhưanhkhôngcóđủthờigianđểmởrộnghơnnữacácchuồnggiasúcvàbãithảgiasúc.Đólàmộtsựgiàucóngâyngấtmàngaychínhanhcũngphảibuồnđờivàkhôngthểtựkiềmchếnổitháiđộquátrớnđểbộclộnỗitiềmvuisướngcủamình.

“Hỡinhữngconbòcái,hãydạnghángrakẻocuộcđờiquáưngắnngủi”,anhgàolên.

Úrsulatựhỏikhôngbiếtanhđãphạmtộigì,nếukhôngăncắpthìcũngmộttênăntrộmgiasúcvàcứmỗibậnnhìnthấyanhmởnútchaisâmbanhchỉđểxịtbọtnólênđầumìnhmộtcáchthíchthúthìcụchửibớianhvìtộiphágiachitử.Cụkhôngđểchoanhyênthânlấymộtlúc,dođócómộtngàyAurelianoSegundolúcdậyvớiniềmvuiđiềmtĩnh,cầmmộtsọt tiềngiấy,một xô hồ vàmột chổi phết hồ, hát trong họng những bài hát cũ của cụ.Francisco-ConNgười,rồidánnhữngtờbạcmộtđồngpesolêntườngnhà,dántừtrênxuốngdưới,cảbêntronglẫnbênngoài.Ngôinhàcũ,vốnđượcquétvôitrắngtừhồimuacâyđàndươngcầmtựđộng,naycóvẻmặtlạlẫmdễlầmvớigiáođườngcủađạoHồi.Trongkhungcảnhlộnxộncủagiađình,tronglúcÚrsulabựctức,trongniềmvuicủadânlàngđổrađườngđểchứngkiếncảnhhợmmìnhcủakẻvéntayđốtnhàtáng,AurelianoSegundocũngvừadánxongnhữngđồngtiềngiấylênnhà,kểtừbứctườngmặttiềnđếntậnnhàbếp,kểcảcầutiêuvàphòngngủ,rồinémsốtiềnthừaxuốngsân.

-Bâygiờthì,-anhnói,-tamongrằngkhôngmộtaitrongnhànàysẽxỉvảtavềtiềnbạcnữa.

Chuyệnxảyralànhưthế.Úrsulasaibóccáctờbạcbêbếtdínhcácmảngvôitường,vàquétvôitrắngtườngnhà.

“HỡiThượngđế lònglànhcủacon”,cụcầukhẩn,“hãy làmchochúngconlạinghèonhưcáithuởmớithànhlậplàngnày,đểởcuộcđờikhácngàikhỏibắttộichúngconvìđãhoangphítiềncủa”.

Nhữnglờicầukhẩncủacụđượcnghetheonghĩangượclại.Quảcóthế.Một người làm công lột những tờ bạc khỏi tường đã vô ý đụng phải bứctượngthánhJosé,mộtbứctượngthạchcaokhổnglồdomộtngườinàođóđãđemđếnnhàvào lúcchiến tranhsắpkết thúc,vànóvỡ tiếng rakhichạmphảimặtđất.Bêntrongnóđựngtoàntiềnvàng.Khôngmộtaicònnhớngườinàođãmangtớinhàbứctượngtobằngcỡngườithực.“Bangườiđànôngđãmangnó tới”,Amarantanói. “Người tanhờ tôinói lạivớinhà ta sẽ trôngbứctượngnàychođếnkhinàomùamưaquađi,vàtôiđãbảohọlàhãyđặtởđấy,ởtrongxókia,đểkhôngaivachạmphải,vàbọnhọđãcẩnthậnđểnóởđấyvàcũngtừdạoấynóvẫnnguyênởđấy,vìchẳngbaogiờthấyhọtrởlạitìmnó”.Gầnđây,ÚrsulađãthắpnếnvàquỳlạytrướcbứctượngthánhJosémàvẫnkhôngnghingờrằng:bên trongbức tượng thánhấy lạicógầnhaitrămkilôvàng.Sựhiểnlinhmuộnmàngcủalòngtinđathầngiáotrongcụcàngkhoétsâuthêmnỗilolắngcủacụ.Cụnguyềnrủađốngtiềnvàngđánggiánày,nhétchúngvàobaotảigai,rồichônchúngởmộtđịađiểmkínđáo,đểchờđợibangườilạmặtsẽđếnđòinó.Mãivềsaunày,trongnhữngnăm

thángvấtvảcủa tuổigià,Úrsulavẫn thườngxenvàocácbuổinóichuyệncủacácvịkháchlạlúcấyđếnnhàđểhỏirằngtronglúcloạnlạchọcóđểởđâymộtbức tượng thánhJosébằng thạchcaonhờgiađình trônghộ trongthờikỳmưagiókhông?Nhữngsựkiệnấy,vốn thường làmchoÚrsula lolắngnhiều,lạilàchuyệnthườngtìnhtrongthờikỳnày.

Macondo bị chìm ngập trong sự tàn phámàu nhiệm.Những ngôi nhàtranhváchđấtcủacácbậcsángnghiệpgiờđâyđược thay thếbằngnhữngngôinhàgạch,sànlángximăngvàcórèmchắnnắngđanbằngnhữngphiếngỗnhỏ.Nhữngngôinhànàycànglàmchokhôngkhívốnđãnóngcàngoinónghơnvàolúchaigiờchiều.CáilàngcũcủacụJoséArcadioBuendíalúcnàychỉcònlạinhữngcâyhạnhđàophủđầybụisẵnsàngchịuđựngnhữnghoàncảnhcònkhókhănhơnnhiều,vàconsôngnướctrongnhưphalêmànhữngtảngđá thời tiềnsửcủanóđãbịđậpvỡthànhtừngmảnhvụndướisứcnệnđiêncuồngnhữngcúbúaquaixuốngcủaJoséArcadioSegundo,khianhkhởi sựcôngviệcnạovét lòng sôngđể thiết lậpđường thủy trênconsông này. Đó là một giấc mơ khùng khùng điên điên có thể so sánh vớinhữngướcmơcủacácvịtiềnbốimình,bởivìlòngsôngngổnngangđátảngcũngnhưcác thácghềnh trênnóđãngăncảnsựđi lạibằng tàu thuyền từMacondo ra biển. Nhưng JoséArcadio Segundo, trong quyết tâm táo bạothiếutínhtoán,đãsaysưalaovàocôngviệc.Chođếnlúcnàyanhvẫnchưahề bộc lộ khả năng tính toán củamình.Ngoại trừmối tình ngắnngủi vớiPetraCotes,chưabaogiờanhquenbiếtphụnữ.Úrsulacoianhlàmộtđiểnhìnhchosựkémthôngminhmàgiađìnhmình,tronglịchsửtrườngtồncủanó,đãsảnsinhra.Anhhầunhưkhôngcókhảnăngtựlàmnổibậtmìnhngaycảkhianhlàngườisànhsỏichơigàchọi.KhiđạitáAurelianoBuendíakểchoanhnghevềchiếctàuTâyBanNhanằmcáchbiểnmườihaikilômét,màmạntàucủanóbịhóathànhthanđãđượcchínhmắtngàinhìnthấytronglúccòn chiến tranh, thì câu chuyện này đối với những người khác trong thờigiandàicóvẻmaquáinhưngđốivớianhlàmộtđiềudễhiểu.Anhbánhếtgàchọivớigiácaonhất,tậphợptrailàngvàbỏtiềnramuacưađụcrồikhởisựcôngviệctolớngồmviệcpháđá,khoétlòngsôngbạtghềnh,vượtthác…

“Cáiđó thì tabiết tỏng”,Úrsulanói. “Cứnhư thể thờigianchạyvòngtrònvàgiờdâychúngtatrởlạitừđầu”.

Khi anh tin chắc rằng có thể cho tàu bè đi lại trên sông được, JoséArcadioSegundo liền trìnhbày thật tỉmỉcáckếhoạchcủamìnhvàngườiemđãchoanhđủsố tiềnchidùngchocôngviệc.Anhvắngmặtmột thờigiandài.Ngườitađangbàntánrằngkếhoạchmuamộtchiếctàuthủycủaanhchỉlàmộtthủđoạnđểlấytiềncủaôngemthôi,cũnglàlúcmộttinđượclan truyền rộng rãi: một chiến thuyền đang tiến về gần thị trấn. DânMacondo,vốnđãquênkhuấynhữngkỳ tíchcủacụJoséArcadioBuendía,

ồnàokéonhaurabờsôngvàvớiconmắtnghingờhọđãnhìnthấymộtcontàuđầutiênđangtừtừtiếnđến.Đólàcontàuđầutiênvàcũnglàcontàucuối cùng đã cập bến ở đây.Thực ra nó chỉ làmột bè gỗ được haimươingườiđànôngđibộdùngdâychão to cùnghònhaukéođi.Đứngởcuốithuyền,vớiánhmắt sángđầyhàohứng, JoséArcadioSegundođiềukhiểnchuyếnđitốnkémnày.Cùngvềvớianhcòncómộttốpgáilàngchơidiêmdúa đội những chiếc ô lộng lẫy để che ánh nắng gay gạt, trên vai quàngnhữngtấmkhănlụaquýgiámặt trétbựsonphấn,đầugàihoa,nhữngconrắn vàng cuốn lấy cánh tay và hàm răng cấy hạt ngọc. Cái bè gỗ ấy làphươngtiệngiaothôngduynhấtmàJoséArcadioSegundođãcóthêmđẩyngượcdòngvề tớiMacondovàcũngchỉmột lầnấy thôi.Nhưngsẽkhôngbaogiờanhchịuthừanhậnđólàsựthấtbạicủamìnhtrongcôngviệckhởiđầu,màtráilại,lúcnàoanhcũngtuyênbốđólàchiếntíchcủamình,là“mộtthắnglợicủaýnguyện”.Anhtrútlênvaiemmìnhtấtcảnhữngtốnkémcủachuyếnđiđượctínhtoánchili.CáiduynhấtcònlạitrongchuyếnkhởiđầubấtlợinàylàluồnggiómớidonhữnggáilàngchơitheomốtPhápmangđếnthịtrấn.Nghệthuậtchiềuđànôngtuyệtvờicủahọđãlàmthayđổilốichơigái truyền thống, và ý nghĩa phúc lợi xã hội của nó đã đánh đổ tiệm bácCatarino,biếnđườngphốthànhmộtcáichợchungvớinhữngngọnđènphakiểuNhậtBảnvànhữngchiếcmáyhátphátranhữngbảnnhạcbuồnnhớ.HọlàđộnglựccổvũngàyhộiCarnavaldẫmmáutừngdìmMacondotrongsợhãiliềnbangàyvàkếtquảduynhấtcònlạimãimãicủanólàviệcnótạođiềukiệnchoAurelianoSegundolàmquenvớiFernandadelCarpio.

Remedios - Người đẹp, được chọn làm hoa hậu. Úrsula, từng run sợtrước sắcđẹpmêhồncủa cô chắt gái, không thể làmgìđểngăn cảnviệctuyểnchọnnày.Chođếntậnlúcấycụvẫntìmmọicáchđểkhôngchocôrađường,nếunhưkhôngphảiđilễmixacùngvớiAmaranta,nhưngcụbuộccôphảidùngtấmmạngđenchekínmặt.Nhữngngườiđànôngít thànhkính,nhữngkẻgiảdanhthàytuđểlàmlễmixabấtkínhởtiệmbácCatarino,đãđinhàthờvớimụcđíchduynhấtđểxem,dùchỉmộtthoángthôi,khuônmặtcủaRemedios-Ngườiđẹp,màsắcđẹphuyềnthoạicủanàngtừngđượcbàntánsôinổikhắpvùngđầmlầy.Chuyệnấyxảyrakhálâutrướckhihọtìmđượcdịplàđốivớihọcáidịpnàycònquantrọnghơn,bởivìrấtnhiềungườitrongsốhọsaukhichiêmngưỡngnhansắccủaRemedios-Ngườiđẹp,đãkhôngbaogiờlấylạiđượcgiấcngủbìnhan.Conngườiđãcóthểtạonêndịpấylàmộtkẻlạmặt,đãvĩnhviễnđánhmấtcáithanhthảncủatâmhồnmình,đãrơivàotâmthểtrầmtưmặctưởngvàđaukhổdễbịkíchđộng,vàmấynămsauđãbị tàuhỏanghiếnnátvìngủquêntrênđườngray.Ngaytừlúcngườitathấymặtchàngtạinhàthờmặcbộquầnáonỉtrắngxanhthìkhôngmộtainghingờrằngchànglàngườilạmặtđãtừphươngxa,cóthểlàmột

thànhphốcổxưanàođóởtíttrongnộiđịa,tớiđâydobịcámdỗbởisắcđẹpcủaRemedios-Ngườiđẹp.Chànglàmộtngườirấtđẹptrai,hàohoavànhãnhặn,thânthểcânxứnghàihòađếnmứcnếuPietroCrespiởbêncạnhchàngthìchỉlàmộtkẻốmyếuhomhem.Rấtnhiềuphụnữthìthầmvớinhautronglúcmỉm cười buồn bã rằng chàng là người xứng đáng với cô gái. Chàngkhôngđi lạivớiaiởMacondo.Chàngcómặtvào lúc sángsớmngàychủnhật,giốngnhưmộthoàngtửtrongtruyệncổtíchcưỡitrênlưngchúngựathắngbộyênnỉvàbànđạp.Đólàtưthếhiệnhữucủachàng,vìvớitưthếđóngaytừhồiđầutiênthấychàngtrongnhàthờtấtcảmọingườiđềuđồngývớinhaurằngđólàmộtđámtangthầmlặngvànặngnể,mộtcúgiaokèobímật,mộtnỗithấtvọngêchềmàkếtquảcủanókhôngthểlàtìnhyêugiữachàngvàRemedios-Ngườiđẹp,màphảilàcõichết.Đếnlầnthứsáucómặtởnhàthờvàocácngàychủnhậtchàngcôngtửxuấthiệntaycầmmộtbônghồngvàng.Chàngđứngnghekinhmixa,nhưlâunaychàngvẫnđứngnhưthế,rồikhikếtthúclễmixachàngtiếnlênchặnbướcRemedios-Ngườiđẹpvàtặngcôbônghồngđơnlẻ.Vớivẻtựnhiêncônhậnbônghoa,nhưthểcôđãđượcchuẩnbịsẵnđểđónnhậnsựdângtặngấy,rồingaylậptức,trongchớpmấtcôvénmạngđểlộkhuônmặtvàmỉmcườicảmơnchàng.Đốlàtấtcảnhữnggìcôgáilàm.Nhưngcáiphútchớpnhoángấylàmộtkhoảnhkhắcbấttửkhôngnhữngđốivớichàngcôngtửmàcònđốivớitấtcảnhữngngườiđànôngcóvinhhạnhđượcsốngcáikhoảnhkhắcnhứcnhốiấy.Từlúcđó,côngtửlậpbannhạcngaycạnhcửasổphòngRemedios-Ngườiđẹp,vàđôilúcbannhạcchơichođếnsánghômsau.AurelianoSegundolàngườiduynhấtđồngcảmvới chàng,vàđịnh làmchochàng tỉnhmộng. “Khôngnênmấtthờigianthêmnữa”,anhnóivớichàngvàomộtđêmnọ.“Congáinhànàycònnguhơncảlừađấy”.Anhkếtthânvớichàng,mờichàngcùngtắmtrongsâmbanh,cốlàmchochànghiểurằngcongáinhàmìnhcó“lòngdạsắtđá”nhưngvẫnkhông laychuyểnđượcquyết tâmcủachàng.Khóchịutrướcnhữngđêmnhạckéodàikhôngdứt,ngàiđạitáAurelianoBuendíađãđedọadùngbángsúnglụcđểchữachochàngcáibệnhtươngtư.

Không gì có thể buộc chàng phải từ bỏmối tình si ấy, ngoại trừ tìnhtrạngloạntríđángthươngcủachínhmình.Từmộtngườiđànônghàohoavàđứngđắn,chàngtrởnênxấutínhvàráchrưới.Ngườitađồnrằngchàngđãtừbỏquyềnlựcvàcủacảiởquêhươngxaxôicủamình,mặcdùtrênthựctếkhôngmộtaibiếtđíchxácnguồngốccủachàng.Chàngtrởnênngườihaycãi vã người chạy bàn trong cái quán giải khát, và rồimột hôm thức dậyngườiđầmđìacứtđáicủachínhmìnhngay trong tiệmbácCatarino.Điềuđáng buồn nhất trong tấm thảm kịch của chàng làRemedios -Người đẹpkhôngbaogiờđểýđếnchàngngaycảkhichàngxuấthiệntrongtưthếmộthoàngtửởnhàcô.Côthảnnhiênnhậnbônghồngvàngkhônghềcóýxấu

màđúnghơncònthíchthútrướccửchỉquáưhàophóngcủachàng,vàcôvéntấmmạnglêncốtđểnhìnrõmặtchàngchứđâuphảiđểchàngnhìnthấymặtmình.

Thựcra,Remedios-Ngườiđẹpkhôngphải làmộtngười thuộccõi thếtụcnày.Chođếnngaykhicôđãquátuổidậythìkhálâurồi,SantaSofíadelaPiedadvẫncònphảitắmvàmặcquầnáohầucô,vàngaycảkhicôđãcóýthứcvềmìnhrồibàvẫncứphảiđểmắtcanhchừngkẻocôlấycứtmìnhvẽnhữngconvậtlêntườngnhà.Haimươituổiđầurồimàcôvẫnchưahọcđọcvàhọc viết, vẫn chưangồi vào bàn ăn và tự dùng lấy thìa nĩa, vẫn cứđểtruồng thỗn thệnđi lại trongnhà,bởivìbản thểconngười côkhôngchịuđượcbấtcứhìnhthứclễnghinào.Khingườichỉhuytrẻtuổicủađộigácthổlộtìnhyêuvớicôthìcôđãđơngiảncựtuyệtanhvìnhữnglờinóinôngnổicủaanhkhiếncôquáđỗingạcnhiên.

“Bà thấy chưa, saomà anh chàng ấy ngốc thể”, cô nói vớiAmaranta.“Anhchàngbảocháulàanhchàngđangchếtvìcháu, làmnhưthểcháulàthứbệnhthổtảkhôngbằng”.

Khi thấy anh ta quả nhiên chết bên cửa sổ phòng mình, Remedios -Ngườiđẹpđãkhẳngđịnhlạicảmgiáclúcbanđầucủamình:

-Bàthấychưa?-cônóivẻbìnhphẩm,-anhchàngquảlàngốc!Dườngnhư cómột sự thôngminh sắcbénnàođóđã chophép côgái

nhìnrabảnchấtcácsựvậtẩnsaubấtkỳhiệntượngnào.Theocáchnhìncủađại tá Aureliano Buendía thì Remedios - Người đẹp không phải là ngườichậmpháttriểntrítuệnhưngườitavẫntưởng,màhoàntoànngượclại.“Nócứnhưngườivừatrởvềsauhaimươinămlănlộntrongchiếntranh”,ngàivẫnthườngnóinhưvậy.Vềphầnmình,ÚrsulacảmtạThượngđếvìNgàiđãthưởngchogiađìnhcụmộtcôgáicựckỳtrongtrắng,nhưngđồngthờicụlạiloâutrướcsắcđẹpcủanó,bởivìcụchođónhưlàmộtlựclượngsiêunhiênđầymâuthuẫn,mộtcạmbẫycủaquỉdữnằmngaygiữacái thiệnchân.Vìthếmàcụquyếtchítáchcôrakhỏicuộcsống,bảovệcôtrướcmọiýmuốnthếtụcmàkhônghayrằngRemedios-Ngườiđẹp,đãđượcmiễndịchtrướcmọi thóixấucủaconngườingaytừ trongbụngmẹ.ChưabaogiờcụnghĩrằngngườitasẽchọncôchắtgáicủamìnhlầmhoahậungựtrịnơitrungtâmvũhộiCarnaval.NhưngAurelianoSegundo,rấtthíchthúđượctráhìnhconhổ,đãmờichaAntonioIsabelvềnhàđểthuyếtphụccốnộimìnhrằngvũhộiCarnaval không phải làmột ngày hội đa thần giáomà là ngày hội truyềnthống củađạoThiênChúa.Cuối cùng tuyvẫn cònhậmhực cụphải nghetheolờichaxứđồngýđểngườitaphonghoahậuchocôchắtgái.

TinđồnrằngRemediosBuendíasẽlàmchủngàyhộiđãlanđikhắpvùngđồnglầy,baytớitậnnhữnghangcùngngõhẻmvốnlànơisắcđẹplừngdanh

củacôvẫnchưađượcbiếttớivànógâynênnỗilolắngchonhữngaiđếnlúcnàycònnghĩrằngtênhọcủacôlàbiểutượngchosựbạihoại.Đólàmộtnỗilokhôngcócơsở.Nếucóai trong lúcđókhôngcònđáng longạinữa thìngườiđólàngàiđạitáAurelianoBuendía,mộtcụgiàbuồnbã,ngàymộtđểmất dần mối liên hệ giữa mình với thực tại đất nước. Giam mình trongxưởngkimhoàn,mốiliênhệduynhấtcủangàivớibênngoàichínhlàviệcbuônbánnhữngchúcávàng.Mộttrongsốnhữngngườilínhtừngcanhgácngôinhàđại tákhihòabìnhmới lậplại,ngàyngàyđi tớicáclànglâncậnbáncávàngvàtrởvềnhàkhuântheotiềnvàngvàtintức.

CótinnóirằngchínhpháiBảohoàngđượcsựgiúpđỡcủapháiTựdođãlàmlạiluậtphápđểmỗivịTổngthốngcóquyềnởngôitrongkhoảngtrămnăm.CótinnóirằngmộtbảnthỏaướcvớitòathánhVaticanđãđượckýkếtvànói rằngmộtvịHồngyGiáochủđộivươngmiện lấp lánhkimcương,cưỡi trên một ngai bằng vàng cũng đã từ thành Roma đến và các vị bộtrưởngthuộcpháiTựdođãchochụpảnhbuổilễhọquỳgốihônlênchiếcnhẫncủangài.CótinnóirằngcôđàocảnhcủamộtgánhhátTâyBanNha,trongđêmnghỉlạiởthủđô,đãbịmộttoánngườiđeomặtnạbắtcócngaytrongphòngngủvàngayngàychủnhậtcôtađãkhỏathânkhiêuvũởnhànghỉmátcủangàiTổngthốngnướcCộnghòa.“Chớcónóichuyệnchínhtrịvới ta?”, ngài đại tá nói với người lính. “Vấn đề của chúng ta là bán cávàng”.Lờiđồnđạinóirằngsởdĩngàiđạitákhôngmuốnhaybiếtgìvềhoàncảnhđấtnướclãvìngàiđãlàmgiàunhờxưởngkimhoàncủamình,khiđếntaiÚrsulađãkhiếncụphảibậtcườivớicảmquanthựctếrấtsắcnhạycủamình,cụkhôngthểhiểuđượccôngviệckinhdoanhcủangàiđạitáhếtđổinhữngconcávànglấynhữngđồngtiềnvàng,đểrồisauđólạibiếnnhữngđồng tiềnvàng thànhnhữngconcávàngvàcứnhư thế luânhồimãi theocách thức: càngphải lao độngnhiều hơnkhi bán được nhiều hơnđể thỏamãncáivòngluẩnquẩnvôvọng.

Quảthếthực,đốivớingàiđạitáđiềukhiếnngàithíchthúkhôngphảilàkinhdoanhmàlàlaođộng.Ngàiphảitậptrungtâmtưởngđếncaođộđểxếpcácvảy,đểkhảmconngươivàngbé tinhinvàođôimắt,đểdátmỏngcácvảytrướcvâysau,đểcắmđuôichoconcá,màdođótrongtâmtưởngngàikhôngcóchỗ trốngđểchonỗi thấtvọngvì chiến tranh lẩnvào.Cáinghềnghiệpkỳkhutỉmẩnđòihỏingàiphảidốchết trí lựcđãlàmchongàigiàkhọmđirấtnhanh,nhanhhơntấtcảnhữngnămthángchinhchiếngianlaocộnglại,tưthếngồilàmviệcđãvặncongsốnglưngngàivàconngươimắtngàiđãmờđimấthếtsứcnhìn,nhưngsự tập trung tư tưởngcaođộ trongcôngviệcđãtrọngthưởngngài,chongàimộttinhthầnthanhthản.Lầncuốicùngngườitathấyngàiquantâmtớimộtvàivấnđềcóliênquanđếnchiếntranh,ấylàkhicáccựuchiếnbinhcủacảhaichínhđảngđãcầuviệnsựgiúp

đỡcủangàiđểđòichínhphủphảithôngqualươnghưuchiếntranh,mộtthứlươngluônluônđượchứahẹnnhưngcũngluônluônởtìnhtrạngmớikhởisựcôngviệc.“Cácngàihãyquênquáchnóđi”,ngàinóivớihọ.“Cácngàithấyđấy,tađãtừchốinóđểtránhphảiđaukhổtrongmỏimòntrôngđợichođếnchết”.Lúcđầu,đạitáGerineldoMárquezđếnthămngàivàotấtcảcácbuổi chiều, cảhai ngồiở cửanhìn rađườngđể cùngnhớ lại quákhứcủamình.

NhưngAmarantalạiđaukhổkhôngthểghìmđượcnhữngkỷniệmxưađượcgợilạidochínhngườiđànôngmệtmỏimàcáiđầuhóicủaôngtađãđẩyôngtavàovựcsâucủasựgiàtrướctuổi,vàdođóbàđãlàmkhổngàibằngnhữngcáikhôngđâu,chođếnkhingàichỉđếnchơinhàvàonhữngdịpđặcbiệtrồithìkhôngđếnnữavìbệnhbạiliệtbuộcngàiphảinằmyênmộtchỗ.Lầmlỳ,lặnglẽ,khônghềnhậnraluồnggiómớiđầysinhkhíđanglộngthổi trong nhàmình, ngài đại táAurelianoBuendía hầu nhưmới chỉ hiểuđượcrằngcáibímậtcủamộttuổigiàbìnhyênkhôngphảilàcáigìkhácmàchính làsựgắnbósâusắcvớicáicôđơn.Ngài thứcdậyvào lúcnămgiờsáng saukhingủgiấcngủchậpchờn,uống táchcàphêkhôngđườngvốngắnvớicảđờingài,sauđótựgiammìnhtrongxưởngkimhoàn,rồiđếnbốngiờchiều,ngàikéolêchiếcghếđẩuđidọctheohànhlangmàkhônghềnhìnvườn hồng đỏ rực hoa, không hề để ý tới vẻ kiên nhẫn đầy nghị lực củaAmarantamàmỗibuồncủabàđangdõitheomộttiếngđộngkêuuuđượccảmnhậnvàolúcchiềuxuống,rồingàingồiởtrướccửanhìnrađườngchotớikhimuỗiđốtdữdộimớithôi.Đôilúccóngườinàođódámlàmkhuấyđộngnỗicôđơncủangài.

-Cókhỏekhông,ngàiđạitá?-họhỏingàikhiđiqua.-Vẫnthế,-ngàitrảlời.-Tôiđangđợiđámtangcủamìnhđến.Vậylànỗilongạiđượcgâynênbởisựxuấthiệnlạimộtcáchcôngkhai

củahọBuendíaquaviệcphonghoahậuchoRemedios-Ngườiđẹpđãmấtđinhữngcơsởthựctiễncủanó.Tuynhiên,rấtnhiềungườikhôngtinnhưvậy. Ngây thơ trước thảm họa đe dọa mình, dân chúng đổ xô về quảngtrườnglớntrongniềmtinồnàokhônxiết.VũhộiCarnavalđãđạttớiđỉnhcaocuồngnhiệt,cònAurelianoSegundothỏachívớiviệcmìnhgiảdạngconhổ,vàanhsungsướngđigiữađámđông tựbuông thả,màgàomàhát tớikhảncảcổhọng.Ngaykhiđó,trênconđườngtừđầmlầydẫnvàothịtrấnxuấthiệnmộtđoànngườigiả trangđủmàuđủvẻ, rướccỗkiệu thếpvàngtrênđócómộtcôgáiđẹp lộng lẫyđếnmứcngười takhôngdámnghĩ tới.NhữngcưdânhiềnlànhcủathịtrấnMacondocùngmộtlúcgỡbỏmặtnạđểcóthểnhìnrõhơncôgáilộnglẫytrongchiếcvươngmiệngàingọcbíchvàchiếcáokhoácbằnglôngđiêuthử[30],dườngnhưcôlàmộthoànghậuđích

thựcchứkhôngphảilàmộthoahậutrongvũhộigiảtrangCarnaval.Khôngthiếungườicólýtrísángsuốtđủđểnghingờrằngđoànngườiđóđangđịnhkhiêukhích.NhưngAurelianoSegundođãngaylậptứcvượtquađượctìnhtrạngrắcrốiphứctạpnày,vàanhtuyênbốrằngnhữngkẻmớiđếnlàkháchmờidanhdự, rồi anh trịnh trọngđặtRemedios -Ngườiđẹpvàhoànghậuđónggiảcùngngồitrênđàicao.Đếnnửađêm,nhữngngườilạmặtgiảtrangngườiBedouin[31]thamgiacáctròvuingâyngấtcủađêmhộivàhọđãkhiếntròvuithêmphongphúhơnvớithuậthỏacôngrựcrỡvàcảcáctròảothuậtleodâykhiếnmọingườinghĩđếncáctròchơimàunhiệmcủangườidigan.Bỗngnhiên,tronglúcđêmhộiđangnáonhiệtnhất,cómộtngườinàođóđãphávỡkhôngkhíhộihèđầmấm.

-ĐảngTựdomuônnăm!-anhtahô.-ĐạitáAurelianoBuendíamuônnăm!

Nhữngtràngsúngnổđãdậptắtánhsángrựcrỡmuônmàucủapháohoa,nhữngtiếngkêuthấtthanhđầyhoảngsợđãbópnghẹtâmnhạcrộnràng,vànỗisợhãiđãxuatanniềmvui.

Nhiềunămsaunàydưluậnvẫntiếptụckhẳngđịnhrằngđộilínhhoànggiabảovệhoànghậuđónggiảlàmộttrungđộilínhthườngtrựctừnggiấuvũkhí thông thường bên dưới bộ áo đẹp đẽ của người Bedouin. Trong mộtthôngcáođặcbiệtchínhphủphảnđốidưluậntrênvàhứasẽtiếnhànhđiềutradứtkhoátvụđổmáunày.Nhưngsựthậtchẳngbaogiờđượclàmsángtỏ,còn lời giải thích rằng đội cận vệ hoàng gia không hề có biểu hiện khiêukhích nào, đã tác chiến theo mệnh lệnh của viên chỉ huy và đã nổ súngkhông thương tiếc vàođámđông thì vẫndai dẳng tồn tạimãi.Khi trật tựđược lặp lại, cả thị trấnnàykhôngcònbóngdángmộtngườiBedouingiảdạngnào,trênquảngtrườngcònlạinhữngkẻbịthươngvànhữngxácchết,trongđócóbathằnghề,bốnngườiđóngvaiColumbine,mườibảyhoàngđế,mộtconquỷ,banhạccông,bahoànghậuNhậtBản.Tronglúchỗnđộnđầyhoảngsợ,JoséArcadioSegundođãkịpcứuthoátRemedios-Ngườiđẹp,vàAurelianoSegundokịpômlấycôgáiđónggiảhoànghậuvớiquầnáoxộcxệch, chiếc áo khoác lông điêu thử đẫmmáu để chạy trốn. Cô gái tên làFernandadelCarpio.Ngườitađãchọncôtrongsốnămngàncôgáiđẹpnhấtnước vàmang cô đếnMacondo với lời hứa sẽ phong cô là hoàng hậu xứMadagascar. Úrsula chăm sóc cô như chăm sóc con gái mình. Dân làng,đánglẽsẽhoàinghivẻngâythơcủacôthìlạithươnghạiđứctínhchânthựccủacôgái.Sáu thángsauvụ thảmsát,khinhữngngườibị thươngđãbìnhphụchẳnvànhữngbônghoacuối cùngđểởmộchungđãhéo,AurelianoSegundođãđi tìmcôởmột thànhphốxaxăm,nơi côđang sốngvới chamình,rồisauđócướicôởthịtrấnMacondotrongmộttiệcvuiồnĩkéosuốt

haimươingày.

CHƯƠNG 11Sauhaitháng,vợchồnghọxuýtnữabỏnhauvìAurelianoSegundochụp

choPetraCotesmộtbứcchândungvậnxiêmyhoànghậuxứMadagascarđểanủiả.Khibiếtchuyện,FernandađãthuxếpquầnáocôdâuvàbỏMacondora đi khôngmột lời từ biệt anh. Aureliano Segundo theo kịp nàng ở trênđườngđồnglầy.Saukhivanxinvàhứahẹnsẽtutỉnh,anhđưađượcnàngtrởlạinhàmìnhvàkhôngluitớinhànhântìnhnữa.PetraCotestintưởngởsứchấpdẫncủamình,khônghềbốirối.Ảđãlàmchoanhthànhngườiđànông.Ngaytừlúcanhcònlàmộtcậubéchoaichoai,trongđầuchứachấttoànnhữngýnghĩviểnvôngvàkhônghềhiểubiếtcuộcsống,ảđãlôianhrakhỏiphòngMelquíades,choanhmộtchỗđứngtrongcuộcđờithực.Tạohóachoanhbảntínhtrầmlắngvàkiêungạo,haysuytưcôđơn,cònảđãrènchoanhtính cáchquật khởi,mạnhmẽ, cởimởvàhoang toàng, đã truyền cho anhniềmvuicuộcsống,niềmvuihộihèvàxàiphí;dođóđãbiếnanh từ tâmhồnđếndiệnmạobênngoàithànhmộtngườiđànôngđúngnhưảtừngmơướckhicòn làcongáiđangthì.Anhđãcướivợ,bởivìcũngnhưconcái,sớmhaymuộnrồichúngnócũngphải lấyvợ, lấychồng.Anhkhôngdámsớmchothịbiếttin.AnhcốgiữtháiđộngâythơtrướcviệctựmìnhnổigiậnvôcớhayvờravẻđaukhổcốtlàmsaochoPetraCotessẽlàkẻgâyrasựlytángiữahaingười.CómộtngàyAurelianoSegundomắngmỏảmộtcáchvôlý.Hiểungaymưuđồcủaanh,ảlậptứcnóitoạcmóngheo:-Chẳngqualàanhmuốnlấycôhoahậuấymà.AurelianoSegundo,xấuhổlắm,giảvờgiậndữmộthồi,nói toánglênrằngmìnhbịhiểu lầmvàbị làmnhục, rồi từđókhôngluitớivớiảnữa.Lúcnàocũnglàmchủbảnthân,mộtsựtựchủtuyệtvời, Petra Cotes lắng nghe âm nhạc, và pháomừng đám cưới, lắng nghetiếngồnào,cuồngnhiệttrongcuộcvuichung,nhưthểtấtcảnhữngthứđóchỉlàmộttròmamãnhmớicủaAurelianoSegundo.Ðốivớinhữngkẻtỏvẻthương hại cho số phận của ả, ả trấn an họ bằng nụ cười: “Các bác đừngngại”,ảnóivớihọ,“Ngữhoahậuấychỉlàthứđểtôisaivặtthôi”.Vớicôhàngxómmangđếnchoảnhữngcặpnếnképđểsoitỏbứcchândungngườitìnhđãbỏmình, thìảnóimộtcáchchắcnịchđầybíhiểm: -Câynếnduynhấtkhiếnanhấytrởlạisẽluônluôncháysáng.

Nhưảđãthấytrước,AurelianoSegundotrởlạinhàảngaysaukhituầntrăngmậtkết thúc.Anhkéotheonhữngngườibạncố tricủamìnhvàmộtbác phó nháymang theo bộ quần áo và chiếc áo khoác lông điêu thửmàFernandađãmặctrongvũhộiCarnaval.Trongkhôngkhívuivẻnhưngàyhộikéosuốtbuổichiềuấy,anhkhoácchoPetraCotesxiêmyhoànghậu,độichoảchiếcvươngmiệnhoànghậuxứMadagascar,chụpảnhrồiphânphátchân dung ả cho các bạn hữu.Ả không chỉ phụ họa vào trò chơimà còn

độnglòngthươnghạianhvìnghĩrằngchắchẳnanhđãphảihốthoảnglắmnênmớinghĩrathủđoạnlàmlànhlạlùngnày.Vàolúcbảygiờtối,tuyvẫncònmặcxiêmyhoànghậu,ảđãtiếpanhtrêngiường.Anhmớicướivợchưachầyvài tháng,nhưngảđãnhận thấyngay rằngvợchồnghọkhôngđượchòathuậnngayởtrêngiườngcướivàảsướngnhưđiênvìthấysựtrảthùcủamìnhđãđược thựchiện trọnvẹn.Tuynhiên,haingàysau,khianhkhôngnhữngkhôngdámtrở lạinhàảmàcònnhờmộtngười trunggianđếngiảiquyếtnốtcácđiềukhoảnchialy,thìảhiểurằngsẽcầnphảiđiềmtĩnhhơnvàrằngdườngnhưanhđãsẵnsàngquyếtchíchạytheocáimẽhàonhoángbênngoàiấy.Ảcũngkhôngbựcdọc.Ảlạithuậntheomọiđòihỏicủaanh,làmchomọingười thực lòng tin rằngả làngườiđànbàđaukhổ.VậtkỷniệmduynhấtcủaAurelianoSegundoảcòngiữđượclàđôiủngmàubemàtheođúngnhưlờianhnói,anhsẽmangchúngkhiđượcliệmvàoquantài.Ảcuộnchúngtrongtấmvảivàgiấukĩởdướiđáyrương,rồilạichờđợi,chờđợimộtcáchđầyhyvọng.-Sớmhaymuộnthếnàoanhấycũngphảitrởlại,-ảnóivớichínhmình, -dùchỉđểđiđôiủngnày.Ảkhôngcầnphảiđợi lâunhưtừngdựđoántrước.Thựcra,AurelianoSegundo,ngaytừđêmtânhôn,đãhiểu rằngmìnhsẽ trở lạinhàPetraCotessớmhơnrấtnhiều trướckhicầnphảiđiđôiủngmàube,vìFernandalàmộtngườiđànbàlạcloàitrongcuộcđờinày.Nàngđãsinhravà lớn lênởmộtnơixabiểnhàngngànkilômét,mộtthànhphốbuồnthêlươngvớinhữngđêmđầysợhãivanglêntiếngbánhxelọccọccủacácbậcphóvươngtrênnhữngconđườngđágồghề.Bamươihaithápchuôngcùngđổhồivàolúcsáugiờchiềumộtcáchthêlương,chếtchóc.Khôngbaogiờnắngchiếuvàongôinhàcổkínhlátđá.Giótắtlịmtrênđỉnhnhữngcâybáởngoàisân,trênnhữngtấmmàngióđãúamàutrongcácphòng,trênmáivòmgiaonhaucủanhữngcáycamtùngởngoàivườn.Ngaykhi đã ở tuổi dậy thì, Fernanda vẫn không hay biết gì về cuộc đời ngoàinhữngbảnnhạc tậpdươngcầmbuồnbãnhớnhung,domộtngườinàođóđượcphépkhôngngủ trưachơibênnhàhàngxóm.Ngồi trongcănphòngcủabàmẹốmyếudaxanhmáiđitrongánhsánglọcquanhữngtấmkínhmờbụi;nàngnghenhữngcungbậcthứtự,rềnrĩ,buồnbãvànghĩrằngâmnhạcấyhiệnhữutrongcuộcđời,tronglúcnàngmảimêtếtnhữngchiếcmũtangbằnglácâypalma.Mẹnàng,sốtđổmồhôivàolúcnămgiờchiều,kểchonàng nghe thời huy hoàng đã qua. Có một đêm trăng, khi còn nhỏ tuổi,Fernandanhìnthảybóngmộtngườiđànbàvậnđồtrắngđitừvườnhoavàophòngcầukinh.Cáibóngvừa lướtquaquánhanhấyđã làmnàng lo lắngchính làvìnàngcảmthấynógiốnghệtmình,cứnhư thểđó làbóngdángmìnhtrongkhoảnghaimươinămsau.“Ðólàbàhoànghậucốnộiconđấy”,mẹnàngnóitronglúccơnhodịuđi,“Cụchếtvìngộgiókhichặtmộtcànhcamtùng”.Rấtnhiềunămsau,khicảmthấymìnhgiốnghệtcụcốnộimình,Fernandađâmranghingờbóngmamìnhnhìnthấyhồicònnhỏ,nhưngmẹ

nàngđãmắngnàngvềtộithiếuđứctin.-Chúngtavốngiàucóvàcóthếlựcmạnhmẽvôcùng,bànóivớinàng.

-Rồiconsẽlàhoànghậumà.Nàngtinđiềuđómặcdùgiađìnhnànghiệnchỉlàmchủmộtchiếcbàn

ăndài cóđủkhănvàđồdùngănuốngbằngbạc,vàcáibànnàychỉđượcdùngđểănbánhngọtvàuốngnướcsô-cô-la.Ngayđếnngày làmlễ thànhhôn, nàng vẫnmơ thời làmvua.Huyền thoại ấy dẫu rằng cha nàng, đôngFernandođãbuộcphải cầmcốngôinhàđể lấy tiềnmay sắmđồcưới chonàng. Không quá ngây thơ cũng chẳng hợm mình về danh giá gia đình,ngườitađãgiáodưỡngnàngnhưthếđấy.Ngaytừthuởmớihiểubiếtchútít,nàngcònnhớmìnhvẫnđượcngồitrênchiếcbôbằngvàngcókhắcgiahuydònghọmìnhđểìđái.Lầnđầutiênbướcrakhỏinhàlàlúcnàngđãmườihaituổi, trênmột chiếc xe ngựa chỉ cần chạy qua hai ô phố để đến tu viện.Nhữngcôbạncùnglớpđềungạcnhiênrằngngườitatáchriêngnàngra,chonàngngồitrênmộtchiếcghếdựarấtcao,vàrằngngaycảtronglúcvuichơinàngcũngkhôngchơichungvớihọ.“Côấyrấtkhácđấy”,cácnữtusĩgiảithíchchohọ,“Côấysẽlàhoànghậuđấy”.Cácbạngáicủanàngtinđiềuđó,bởivìngaytừlúcấynàngđãlàmộtcôgáixinhđẹp,khácthườngvàkínđáonhất.Támnămsau,saukhiđãhọclàmthơbằngchữLatinh,đãhọcchơiđàncla-vơ-xanh[32]họcđàmđạovớicáccôngtửvềnghềnuôichimưng,vớicácđứcGiámmụcvềmôn thần học chuyênbiện giải cho tôn giáo, học tranhluậnvới cácchínhkháchngoạiquốcvềcácvấnđềnhànướcvàvớiGiáohoàngvềcácvấnđềcủaThượngđế,nàngtrởvềnhàchamẹmìnhđểlạitếtnhữngchiếcmũtangbằnglácâypalma.Nàngthấynhàmìnhquangsạchđồđạc.Hầunhưchỉcònnhữnggiườngtủkhôngcógiátrị,cácngọnđènchùm,vàbộđồănbằngbạc,bởivìnhữngđồdùngcógiá trịđềubịbándầnbánmònđểlấytiềntrangtrảicáckhoảnchiphíchoviệcdạydỗnàng.Mẹnàngđãtừtrầnvìcơnsốtlúcnămgiờchiều.Chanàng,đôngFernando,mặcđồđen,vớiáocổcồnvàmộtchiếcxàtíchvàngvắtchéongangngực,vàocácngày thứhaiđưachonàngmộtđồng tiềnbạcđểchidùngănuống, rồicụmang đi những chiếcmũ tang tết lá cây palma vừa làm xong tuần trước.Phầnlớnbuổibanngàycụởlìtrongphòngriêng,vàtrongnhữngdịphiếmhoicụmớiđirangoàiđườngcáinhưnglạivộitrởvềnhàtrướclúcsáugiờtối để cùng nàng đọc kinh Rosario. Không bao giờ chơi thân vớimột ai.Khôngbaogiờnghenóivềnhữngcuộcnộichiếnđanglàmtổnthươngđấtnước.Khôngbaogiờbỏnghecácbuổi tậpđàndươngcầmvào lúcbagiờchiều.Vàolúcnàngbắtđầuvỡmộngmìnhsẽlàhoànghậuthìởngoàicửachính vang lên tiếng vồ gọi cửa nện khẩn cấp, nàng vộimở cửa chomộtquânnhânbảnhbao,điệubộkhoanthai,trênmámangmộtvếtsẹovàtrênngựcgàitấmhuychươngvàng.Ôngtavàođàmđạoởphòngriêngvớicha

nàng.Haigiờsau,chanàngđếnphòngmáymaytìmnàng.“Conhãychuẩnbịđồđạccủamìnhđi”,cụnóivớinàng“Concầnphảiđixa”.NàngbịmangđếnMacondonhưthếđấy.Chỉtrongmộtngàythôi,cuộcđờiđãtrútxuốngđầunàngtấtcảsứcnặngcủamộtthựctếmàtrongnhiềunămchamẹcốtìnhtránhchonàng.

Từ khi trở về nhà, nàng đóng kín cửa, ở trong phòng khóc, bất chấpnhữnglờivanxinvàgiảithíchcủađôngFernando,đểxóađivếtnhụccháybỏngthànhsẹotrêndamình.NàngvừatựnhủlòngsẽkhôngrakhỏiphòngchođếnkhichếtthìcũngvừahayAurelianoSegundođếnnhàtìmnàng.Ðólàmộtvậnmaykhôngthểdựtínhtrướcđược,bởivìtronglúchoangmangvìtứcgiận,tronglúcđiêntiếtvìxấuhổ,nàngđãnóidốianhđểkhôngbaogiờanhlầnrađượctôngtíchđíchthựccủamình.NhưngdấuvếtthựctếduynhấtđểAurelianoSegundolầnmòtheokhiđitìmnànglàlốinóivùngthảonguyên không trộn lẫn được và nghề tết mũ tang bằng lá cây palma củanàng.AnhnhẫnnạitìmnàngvớiquyếttâmlớnmàcụJoséArcadioBuendíađãsửdụngđểvượtnúithànhlậplàngMacondo,vớilòngtựhàomùquángmàđại táAurelianoBuendíasửdụngđểkhơidậycáccuộcchiến tranhvôbổ,vớilòngkiêntrìrồdạimàÚrsulađùngđểkhẳngđịnhsựtrườngtồncủadònghọmình.AurelianoSegundođãđitìmFernandanhưthếđấymàkhônglúcnàoanhtỏrachánnản.Khianhhỏiởđâucóbánmũtangtếtbằnglácâypalmathìmọingườidẫnanhvềnhàhọđểchọnnhữngchiếcmũđẹpnhất.Khianhhỏicôgáiđẹpnhấttrênmặtđấtnàyởđâuthìcácbàmẹlậptứcđưaanhđi xemmặt congáimình.Anh lạc lối trênnhữngngọnđèomâyphủ,trongnhữngvùngbị lãngquên,và trongmớbòngbongcủa sự thấtvọng.Anhđãvượtquamộtcaonguyênvàngúanơichỉcótiếngvọngoolắplạinhữngsuytưởngvàchỉcócơnkhátlàmmờmắt.Saunhiềutuầnkhamkhổ,anhđãtớiđượcmộtthànhphốxalạmàởđấytấtcảcácthápchuôngđềuđỗhồithêthảm.Dùchưatừngnhìnthấy,cũngchưatừngngheaimiêutả,anhđãnhậnrangaynhữngbứctườngthànhlởlóivìgiósươngmanghơimặncủaxươngngườitápvào,nhậnrangaynhữngbancônggỗọpẹpvìmọtđụckhoétlâungày,nhậnrangaytấmbiểnquảngcáoởđâybánmũtang,màchữviếtcủanóđãnhomđitrêntấmbìacáctôngcũ.KểtừlúcanhđếnchotớibuổisángFernandađểlạingôinhàchoÐứcmẹToànnăngtrôngnom,lúcnàoanhvànàngcũngtấtbậtđếnmứchầunhưkhôngđủthờigianchocáccônữtusĩkịpmaybộđồcôdâu.Họbậnrộnlonhétnhữngngọnđènchùm,nhữngbộđồănbằngbạc,vànhữngthứvôdụngnhiềuvôkểcủacáigiađìnhquý tộcđãkhánhkiệt từng tồn tạihai thếkỷnàyvàosáuchiếc thùng lớn.DonFernandotừchốilờimờicùngđivớihọ.Cụhứasẽđikhinàođãhoànthànhcáclờihứacủamình.Kểtừlúccúimìnhlàmdấubanphướcchocongái,cụlạiđóngkíncửađểởlỳtrongphòng,viếtthưbằngthơcókèmtheo

nhữnghìnhtrangtríbithươngvàcondấugiahuy,vốnlànhữngthứquađóFernandavàchanàngcóquanhệtrựctiếpvớiđờithường.ĐốivớiFernanda,ngàyấylàngàysinhđíchthựccủanàng.ĐốivớiAurelianoSegundo,ngàyấylàngàymởđầuđồngthờilàngàykếtthúchạnhphúccủaanh.Fernandamangtheomìnhmộtcuốnlịchquývàmộtchùmchìakhóamạvàngtrongđóvị cha cố làm thầy giáo của nàng đã dùngmực luôn tươi màu đánh dấunhữngngàykiêngnhậpphòng.NếukhôngkểtuầnlễThánh,nhữngngàychủnhật,nhữngngàybuộcphảinghekinhmixa,nhữngngày thứ sáuđầu tiêncủamộttháng,nhữngngàytếthầnvànhữngngàyhànhkinh,lànhữngngàynhấtthiếtphảikiêngcữ,cuốnlịchbổíchcủanàngchỉcònlạibốnmươihaingàyđượctựdonằmrảiráctrongtấmmạngnhệnnhữngdấugạchchữthậpcòntươimàumực.AurelianoSegundochorằngthờigiansẽquậtđổbứcràotrởngạiđó,đãkéodàitiệccướiquáthờigianquyđịnh.MệtmỏivìcònphảisaiđổvỏchairượuBrandyvàrượusâmbanhrathùngrácđểngôinhàđượcgọngàng,vàđồngthờitòmòthấyrằngcôdâuchúrểđãkhôngđingủcùngmộtgiờlạicònngủtạihaiphòngbiệt lậptronglúcpháovẫnnổ,nhạcvẫncử,giasúcvẫnbịgiết,Úrsulanhớlạikinhnghiệmsốngcủachínhmìnhvàtựhỏikhôngbiết cóphảiFernanda cũng thắt chiếc thắt lưng trinh tiếtmàsớmhaymuộnsẽgâynênnhữnglờibìnhphẩmđộcđịacủadânlàngvàlàcộinguồncủa tấnbikịchhaykhông.NhưngFernandađã thúnhậnvớicụrằngnàngchỉphảiđợiquahaituầntrướckhiđượcphépănnằmlầnđầutiênvớichồngmình.Quảnhiênhaituầnquađi,nàngmởcửaphòngmìnhtrongsự nhượng bộ bắt buộc của một nạn nhân bị trừng phạt, và AurelianoSegundođãnhìn thấyngườiđànbàđẹpnhất trầngianvớiđôimắt rựcvẻkiêuhãnhcủaconvậthoảngsợvànhữngmớtócvàngmàuđồngxõa trêngối.Anhsungsướngquátrướchìnhảnhấyđếnmứcmộtlúcsaumớinhậnra rằngFernandađãvậnchiếcáongủ trắngmuốt, chekínmắtcáchânvàchùmcảmubàn tay,ởngangbụngmởmộtcửamở tovà tròn,được thêuviềncẩnthận.AurelianoSegundokhôngthểkìmđượcmộtchuỗicườigiòngiã.-Ôi,cáinàycònkhêugợihơncảnhữngcảnhanhtừngnhìnthấy-anhgào,vớitiếngcườikhanhkháchrềnvangcảnhà.-AnhđãcướimộtnữtudòngSt.VincentdePaul.

Mộtthángsau,vìkhônglàmsaothuyếtphụcđượcvợmìnhcởichiếcáongủấy,anhđãmòđếnnhàPetraCotesđểchụpchoảbứcảnhvậnxiêmycủanữhoàng.Sauđó,khianhthuyếtphụcđượcFernandathôikhôngbỏvềquênữađể trở lạinhàmình,nàngđãnhượngbộ trướcnhữngyêucầu làmlànhthathiếtcủaanh,nhưnganhvẫnkhôngbiếtcáchsắpđặtviệcnghỉngơitheođúngnhưđiềuanhmơướckhiđếnthànhphốbamươihaithápchuôngđểtìmnàng.AurelianoSegundochỉtìmthấyởnàngmộtývịchánnản.Cómột đêm, trước khi sinh cậu con trai đầu lòng ít bữa, Fernanda biết rằng

chồngmìnhđãbímậttrởlạinằmcùnggiườngvớiPetraCotes.-Ðúngthếđấy,-anhthúnhận.Rồibằngmộtgiọngnhượngbộ,anhgiải thích:-Anhcầnphảihànhđộngnhưvậyđểchođàngiasúccủatatiếptụcsinhsôinảynởnhiềuhơnnữa.Anhkhôngmấtnhiều thờigianđể thuyếtphụcnàngvềbiệnpháplạlùngấy,nhưngkhianhđãthuyếtphụcđượcnàngbằngnhữngchứngcứdườngnhưkhôngthểbácbỏthìđiềukiệnduynhấtmàFernandabuộcanhphảihứalàkhôngđượcđểchothầnchếttúmđượcmìnhngaytrêngiườngcủa tìnhnhân.Bangười sốngvớinhaunhư thế,khôngaiđảđộngđếnai.AurelianoSegundoâuyếmvàđúnghẹnvớicảhai,PetraCoteshảlònghảdạvới sựhòa thuận,cònFernandagiảvờkhôngbiết sự thật.Tuynhiên,sựhòathuậnlạikhôngđạtđượctronggiađình:Fernandakhôngsốnghòamìnhvớimọingười.Úrsulacốsứclamắngđểnàngnémđicáikhănnỉmànàngdùnglótgiườngmỗikhichungđụngvớichồngrồisauđólạiquànglênvaivàchínhchiếckhănnàyđãgâynênbaolờinhỏtobàntáncủadânlàngnhưngnàngvẫnkhôngchịunémnóđi.Cụkhôngtàinàothuyếtphụcnổinàngkhinàocần ịđái thìđivàocầu tiêuvàbánquáchchiếcbôbằngvàng cho đại tá Aureliano Buendía để ngài làm những con cá vàng.Amarantakhóchịutrướccáchnóinăngthôbạovàthóiquengọisaitênsựvật củanàngnênbàcũng thườngxuyênnói lóng trướcmặtnàng.Cómộtngày,cáutiếttrướclờibángbổ,FernandamuốnbiếtAmarantanóigìvàbànàykhôngdùnglốinóivănhoabónggió,đãtrảlờinàng:-Taobảo,-bànói,-rằngcháulàmộttrongnhữngcôgáitômđộicứtlênđầu.Kểtừngàyđóhaingườikhôngnóichuyệnvớinhau.Khibấtđắcdĩphảinóivớinhauđiềugìthìhọnhắnquangườikháchoặcnóimộtcáchgiántiếp.Phớt lờ trướcnỗikhóchịucủangườinhà,Fernandavẫnkhôngtừbỏýđịnhsắpđặtthóiquenchocácbậcbềtrên.Nàngđãquyếtđịnhbỏlệăncơmởnhàbếpmàaiđóicứviệcđi ănnhư trướcđây, buộcmọi người phải ăn cơmvàođúnggiờquyđịnhtạiphòngăn,phảingồivàobànănlớnđãdọndẹptinhtươmcókhănlau,đènchùm,đồănbằngbạc.TínhchấtnghiêmtrangcủacáiviệcvốnvẫnđượcÚrsula coi làmột việc giản dị nhất của đời thường, đã tạo nênmộtkhôngkhí căng thẳngkhiến JoséArcadioSegundo lầm lì đã là người đầutiênchốnglạinó.Nhưngthóiquenvẫncứđượcthiếtlập,chẳnghạnnhưthóiquencầukinhRosariotrướckhiănbữatốivàchínhnóđãlàmchohàngxómphảiđểývàgâynênlờiđồnrằng:nhàBuendíakhôngngồivàobànănnhưmọi gia đìnhmà trái lại đã biến bữa ăn tối thànhmột buổi lễmixa trangtrọng.Ngayđếnnhữngniềm tin tôngiáocủaÚrsula,nảy sinh từhyvọngchốclátcủacụhơnlàtừtruyềnthống,cũngbắtđầumâuthuẫnvớinhữngtínđiềumà Fernanda đã thừa hưởng của chamẹ. Trong lúcÚrsula còn chắcchânmạnhtay,thìmộtsốtụclệcổvẫncònđượcduytrìvàcuộcsốnggiađìnhvẫntuântheonhữngcảmnhậntinhtếcủacụ,nhưngtừkhicụbịlòavàsứcnặngtuổigiàbuộccụphảingồiyênmộtxó,thìcáivòngcươngtỏađược

Fernandakhởixướngngaytừkhinàngmớivềnhàchồngđãhoàntoànkhépkínlạivàkhôngmộtaingoàinàngquyếtđịnhvậnmệnhcủagiađình.NghềlàmkẹobánhtừngđượcSantaSofíadelaPiedadduytrìtheoýnguyệncủaÚrsulađãbịFernandacoilàmộtnghềhènmọnvàchẳngbaolâubịđìnhchỉ.Cửanhà,vốnđượcmởtoangtừsángsớmchođếnkhiđingủ,đãbịđónglạitronggiờnghỉtrưavớicáicớđểtránhánhnắngnungnóngcácphòngngủvàsauđóimỉmđóngsuốtngày.CànhlálôhộivàchiếcbánhvốnđượctreoởtrướccửanhàngaytừthuởmớilậplàngMacondonayđãbịthaythếbằngmộtcáihốcđểthờtượngChúaGiêsu.ÐạitáAurelianoBuendíacũngđãbiếtđượcnhữngthayđổiấyvàđãnhậnralýdocủachúng.

“Chúngtađangquaytrởlạiđểlàmngườiquýphái”,ngàiphảnđối,“ÐếncáibướcnàythìmộtlầnnữachúngtalạiphảichiếnđấuchốngchếđộBảohoàng,nhưnglầnnàylàđểđưamộtôngvuakháclênngaivàng”.

Fernandavốnrấttinhtế,tựgiữgìnýtứđểkhỏiphảivachạmvớingài.Tinhthầntựdocủangài,cáisứcphảnkhángcủangàitrướcmọinghithứcxãhộicứngrắnkhiếnnàngrấtkhóchịu.Những táchcàphêkhôngđườnguống vào lúc năm giờ sáng, sự bừa bộn trong xưởng kim hoàn, chiếc áokhoácsứtchỉđườngtàcũngnhưthóiquenngồitrướccửanhìnrađườngvàolúcchiềutàcủangài,tấtcảnhữngthứđóđềunhưnhữngchiếcgainhứcnhốiđâmvàomắtnàng.NhưngFernandacầnphảinhượngbộngài,phảicoingàinhưmộtbộphậnởngoàicáicỗmáygiađìnhbởivìnànghiểurất rõràngrằngngàiđạitágiànàylàmộtngườiđãbịtuổitácvànỗithấtvọnglàmchohiềnlànhđi;chứnếukhôngchỉvớimộthànhđộngquậtkhởiđầysứcmạnh,ngàihoàntoàncóthểlàmlaychuyểnnềnmóngcủacảngôinhà.Khichồngnàngquyếtđịnhgọi tênđứacon traiđầu lòngbằng têncủaôngnộinó thìnàngkhôngdámcãilại,bởivìnàngmớivềnhàchồngvẻnvẹnmộtnămtrời.Nhưngkhisinhđếntrưởngnữ,nàngmộtmựcđòiđặttênchonólàRenatanhưtêncủamẹmình.ÚrsulađãquyếtđịnhgọitênnólàRemedios.SaumộtcuộctranhluậngaygắttrongđóAurelianoSegundođóngvaimộtnhàhiềntriếtvuivẻ,họđặttênchonólàRenataRemedios,nhưngFernandavẫncứgọinólàRenatachọclỏn,trongkhiđócảnhàvàdânlànggọinólàMeme,mộttêngọithânmậtcủaRemedios.Thoạtđầu,Fernandakhôngnóichuyệnvềgiađìnhmình,nhưngrồidầndầnnàngbắtđầu lý tưởnghóangườichamình.Ngaytạibànăn,nàngcangợicụnhưmộtconngườiđặcbiệttừngtừbỏ mọi nghi lễ trống rỗng và đã trở thành một vị thánh sống. AurelianoSegundo ngạc nhiên trước sự tán tụng không phải lúc về ông bố vợ, đãkhôngdừngđược,đànhphảigiễunhẹ sau lưngvợmình.Cảnhàđều theogươnganh.NgaychínhÚrsula,đanghếtsức tựhàovềgiađìnhêmấmvàngượclạiphảilặnglẽchịuđựngnhưngmốibấthòatrongnhà,đãcólầntựmìnhnóirằngthằngchítcònoắtconcủamìnhchắcchắnsẽlàmộtHồngy

Giáochủbởivìhắnlà“cháungoạicủamộtvịthánh,làconcủamộthoànghậuvàmộtthằngăntrộmgiasúc”.Bấtkểnụcườimỉaấy,bọnnhócquennghĩvềôngngoạimìnhnhưnghĩvềmộtnhânvậthuyền thoại,ngườivẫnthườnggửichochúngnhữngvầnthơâuyếmtrongcácbức thưvàcứmỗibận lễNoel đến lại gửi cho chúngmột thùngquà to đùnggầnnhưkhôngmanglọtcửachính.Thựcrađólànhữngđồvặtvãnhcuốicùngcònlạicủagiatàiquyềnquýxưa.Ngaytạiphòngngủcủabọntrẻ,bằngnhữngthứnàyngườitadựngmộtbànthờvớinhữngtượngthánhtobằngcỡngườithựcmàđôimắt thủy tinh của các vị này đã gây cho chúng ấn tượng sâu sắc nhưngườithật;cònnhữngbộáoquầnđượcthêuthùathậtđẹpcủacácvịthìtheoconmắtchúnglànhữngbộquầnáođẹpnhấtchưamộtngườidânMacondonàotrongđượcmặc.Dầndần,vẻhuyhoàngtẻnhạtcủangôinhàcổkínhvàlạnhlẽonọđãđượcchuyểnvềngôinhàsángsủacủagiađìnhBuendía.“Giờđây, họ đã gửi cho chúng ta một nghĩa địa gia đình rồi”, có lần nào đóAurelianoSegundođãbìnhluận,“chỉcònthiếunhữngcâyliễugiỏvàđáxâymồthôi”.Mặcdùtrongcácthùngnàykhôngbaogiờđựngcácđồchơichobọn trẻ, nhưng chúng vẫn cứmong đợi cho chóng hết năm để đến thángchạp,bởivìdùthếnàođinữathìcácđồcổlỗsĩvàluônluônkhôngđượcbiếttrướcấycũngvẫnlàmộtsựkiệnmớilạtrongnhà.TrongdịplễNoellầnthứmườikểtừkhiFernandavềnhàchồng,khicậubéJoséArcadiođãchuẩnbịđithi,mộtchiếchòmgỗkhổnglồcủaôngngoạiđượcđóngđinhquétxithậtcẩnthậnvàđượcgửiđếnchobàFernandadelCarpiodeBuendíarấttônkínhviếtbằng thứchữgô-tíchquen thuộc,đãđếnkhá sớmhơnmọinăm.Tronglúcnàngởtrongphòngđọcthư,nhữngđứatrẻnônnóngvộimởchiếchòm.Nhưthườnglệ,đượcsựgiúpsứccủaAurelianoSegundo,bọnchúngcậycácmảngxigắn,mởnắpchiếchòm,moihếtmùncưaởbêntrongra,vàchúngthấyởbêntrongmộtchiếchòmchìđượccácvítđồngvítlạirấtchắcchắn.Trướcmặtnhữngđứatrẻđangháohức,AurelianoSegundotháotámchiếcvítđồng,vàkhimởnắphòmrahầunhưanhkhôngkịpkêulênvàđẩybọntrẻsangmộtbên,vìđãnhìnthấyDonFernandovậnđồđen,trênngựcđeomộtcâythánhgiá,dadẻnứtbungratrongnhữngnốtlởkhẳnmùihôivàcáitửthinàyđãđượcchưngtrongmộtthứnướcthịttrainuôilấyngọcđặttrênbếplửacháyâmỉ.Saungàysinhbégáiítlâu,lễthượngthọkhônghềmongđợicủađạitáAurelianoBuendíađượccôngkhailoanbáo.ChínhphủralệnhtổchứcnóđểkỷniệmngàykýhiệpđịnhNeerlandia.Ðólàmộtquyếtđịnh trái với đường lối chính trị chính thống đếnmức đại tá đãmạnhmẽtuyênbốchốnglạivàngàiđãtừchốilễmừng.“Ðâylàlầnđầutiêntanghenóiđếnlễthượngthọ”,ngàinói,“Nhưngmuốnnóigìthìnói,điềuđóchỉcóthểlàmộtlờibángbổmàthôi”.

Cáixưởngkimhoànvốnđãhẹprồigiờđâylạiđôngnghịtcácvịsứgiả.

Nhữngluậtgiamặcđồsẫmtrướcđâynhưnhưngconquạlượnlờquanhđạitánaytrởlạivớidángvẻgiànuavàtrangtrọnghơnrấtnhiều.Khithấybọnhọ xuất hiện như trước đây họ từng đến để ngăn cản cuộc chiến, ngài đãkhôngthểchịunổinhữnglờitántụngquáưtrơtrẽncửahọ.Ngàiralệnhchohọhãyđểmìnhyên,khôngchịunhậnmìnhlàmộtyếunhâncủadântộc,nhưlờibọnhọnói,màchỉ làmộtanh thợ thủcông tầm thườngvớiướcmuốnduynhấtlàđượcchếtvìmệtmỏitronglãngquênvàtrongcảnhnghèotúnglàmnhữngconcávàngcủamình.ÐiềukhiếnngàiphẫnnộhơncảlàtintứcnóirằngchínhngàiTổngthốngnướcCộnghòađãdựđịnhsẽđíchthânthamgiacáchoạtđộngquầnchúngởMacondođểgắnHuânchươngCônghuânchođại tá.Ðại táAurelianoBuendíađãnhờnói lạichínhxác từng từmộtvớingàiTổngthốngrằngmìnhthậtlòngkhaokhátđợicáidịptuylàmuộnmằnnhưngrấtquýnàyđểchongàiTổngthốngmộtphátsúng,khôngphảiđểngài chuộc tộivìnhữngbất côngvàkhônghợp thờicủachếđộmàđểngàichuộclấycáitộidámhỗnxượcđốivớimộtcụgiàvốnkhônglàmhạiaicả.Ðólàlờicảnhcáođanhthépmàđạitáđãnóiramiệng,dođóngàiTổngthốngnướcCộnghòađếnphútchótđãhoãnchuyếnđivàđểcholễmừngthêm long trọng, ngài đã phái một đặc phái viên đi thay mình. Ðại táGerineldoMárquez,hoàntoànởyênmộtchỗ,đãrờibỏgiườngbệnhbạiliệt,đếnanủingườibạnchiếnđấucũcủamình.Khi thấyxuấthiệnmộtchiếcghếxíchđuđượcbốnngườiđànôngkhiêng,vàthấyngườibạntừngchiasẻvớimìnhmọi nỗi vinh nhục ngay từ thời trai trẻ ngồi trên nó bên nhữngchiếcgối, thìđại táAurelianoBuendíanhậnrangayrằngđại táGerineldoMárquezgắnggượngđếnđểbàytỏ tìnhđoànkếtcủamình.Nhưngkhiđãbiếtýđịnhthựccủachuyếnviếngthămnày,ngàiđãralệnhđuổingườibạncố tri củamình ra khỏi xưởng kimhoàn. -Thật là quámuộn tamới hiểurằng,-ngàinốivớibạnmình,-nếuđểchúngbắnanhthìtađãlàmphúcchoanh nhiều đấy. Thế là ngày lễ thượng thọ của ngài đại tá được tiến hànhkhôngcósựthamgiacủabấtkỳthànhviênnàotronggiađìnhBuendía.Lễmừng này đã ngẫu nhiên trùng với tuần lễ hội giả trang Carnaval nhưngkhôngmộtaicóthểcởibỏchođạitáAurelianoBuendíacáiýnghĩdaidẳngchorằngsựtrùnghợpấycũngđãđượcchínhphủdựtínhtrướcđểlàmcholờibángbổđócàngthêmthôbạo.Từxưởngkimhoànvắnglặng,ngàinghecácbảnhànhkhúchùngdũng,nghehămmốt loạtđạibácnổ,nghenhữnghồichuôngvanglênbảnthánhca tạân,vànghemộtvàicâutrongcáibàidiễnvănđọctrướcnhàmìnhkhihọlấytênngàiđặtchomộtđườngphố.Khimắtngàinhòenướcmắt, thứnướcmắt tủihờn, thứnướcmắtcămgiậnvàlầnđầutiênkểtừkhichịuthấtbạiđếnnay,ngàicảmthấyđaukhổvìkhôngcònchícái thếvàsứcbạtnúi thời trai trẻđểmởmộtcuộcchiếnđẫmmáuđặngquétsạchchếđộBảohoàng.GiữalúcnhữngtiếngồnvuivangvọngcủangàyhộichưadứtthìÚrsulagõcửaxưởngkimhoàn.

-Ðừnglàmphiềnnữa,-ngàinói.-Tađangbận.-Mởcửamau,-vớigiọngnóithườngngày,cụđòimở.-Việcnàychẳng

candựgìvớingàyhộiđâu.Thế làđại táAurelianoBuendíamở thencửavàngài thấyở trướccửa

mười bảy người đàn ông hoàn toàn khác nhau, từ vóc dáng đếnmàu da,nhưngtấtcảđềumangvẻcôđơnmàquađóởbấtcứxóxỉnhnàotrênmặtđấtnàyngườitađềucóthểnhậnrahọlàanhem.Ðólànhữngngườicontraicủangài.Khônghềbảonhau,cũngkhônghềquennhau,họđãđếnđâytừnhữngxóxỉnhhẻolánhnhấtcủavùngduyênhảiđangrộnràngtrongngàyhộináonhiệt.TấtcảđềutựhàomangtênAurelianokèmvớitênhọcủamẹmình. Trong ba ngày ở lại nhà đại tá, để làm hài lòng Úrsula và khiếnFernandaphảingạcnhiên,đôilúchọgâyranhữngvụẩuđả.AmarantalụctìmtrongđốnggiấytờcũcuốnsổtaytrongđóÚrsulađãtựtayghilạitên,ngàythángnămsinh,ngàyđặttêncủatấtcảvàbàchỉchotừngngườiphòngởhiệntạithuộcvềmình.Danhsáchấychophépnhớlạihaimươinămchiếntranh.Vớidanhsáchnàyngườitacóthểdựnglạinhữnghànhtrìnhbanđêmcủađại tá, kể từ buổi sáng sớmchàngđi khỏi làngMacondodẫnđầu haimươimốtchàngthanhniênđểgianhậpmộtcuộckhởinghĩađầyảotưởng,chođếnlầncuốicùngtrởvềmìnhlẩntrongchiếcáokhoácbêbếtmáukhô.AurelianoSegundokhôngbỏlỡdịpchúcmừngcácôngchúmìnhbằngviệcồnĩmởtiệcvuigồmrượusâmbanhvàđànphongcầmvàtiệcvuinàyồnĩvuinhộnđếnmứcđượcliệthạnghayhơncảvũhộiCarnavalkhôngthànhvìtrùngvớilễthượngthọcủađạitádochínhphủtổchức.Họđậpvỡmộtnửasốcốctách,xéonátcảcácvườnhoađểđuổitheomộtchúbênon.Họbắnsúngđểgiếtgà,buộcAmarantaphảinhảynhữngđiệuvanbuồncủaPietroCrespi,dỗngondỗngọtRemedios-Ngườiđẹpđểcômặcquầnđànôngleocộtmỡ,rồithảmộtchúlợnbôidàymỡchạytrênhànhlangvàconlợnnàyđãhúcngãFernanda.Nhưngkhôngmộtaicathánnhữngtrònghịchngợmquá trớnấy,bởivìngôinhà rung lênnhưmột trậnđộngđất trước tròvuitrongđósứckhỏecườngtrángcủaconngườiđượctrànra.ÐạitáAurelianoBuendía,vốnlúcđầutiếphọhờhữngvàthậmchícònhồnghimộtsốngườicóquanhệmáuthịtvớimình,đãcùngvuivớiniềmvuisôinổicủahọvàtrướckhihọrađingàiđãtặngmỗingườimộtconcávàng.NgayđếncảJoséArcadioSegundovốnngạođời,cũnghiếnchobọnhọmộtbuổichiềuchơigà chọi mà tí nữa gây ra tai nạn, vì một số trong số mười bảy anh emAurelianonàyvốnlànhữngtaysànhsỏitrongcácsớithigàchọi,dođómớithoángnhìncúđáđầutiênhọđãlậptứcpháthiệnranhữngthủđoạnmaquáicủachaAntonioIsabel.AurelianoSegundo,đứngxemnhữngngườianhemcùng chungmột bátmáu sôi nổi chơi những trò vui vô tậnđầy lý thú, đãquyết địnhmờimọi người ở lại làm việc vớimình.Người duy nhất chấp

nhận lờimời làAurelianoTriste,một thanhniên laiđen lực lưỡngvốnkếthừađượcnhiệt tìnhhăngsayvà lòngham tìm tòikhámphácủaôngnội,ngườitừngnếmtrảiđủmọigiantruânởkhắpnơi,dođóanhchorằngmìnhsống ở đâu cũng vậy.Những người khácmặc dù vẫn còn chưa vợ, đã tựquyếtđịnhlấyvậnmệnhcủamình.Tấtcảđềulàthợthủcôngthạonghề,đềulàtrụcộtcủagiađình,đềulàdânhiềnlành.

NgàythứtưLễtro,trướckhimỗingườimộtngảđikhắpvùngduyênhải,Amarantatìmmọicáchđểhọmặcquầnáođẹpngàychủnhậtvàđưabàđinhàthờ.Thíchthúhơnlàsùngtín,họđãđểchomìnhbịcuốnvàotậnnơilàm lễkiên tin.Chính tạiđâychaAntonio Isabelđã lấy trovạchmột chữthậplêntrántừngngười.Vềđếnnhà,ngườinhỏtuổinhấtmuốnlautránđãpháthiệnravếttrokhôngthểrửasạchđược,rồingaysauđó,cậupháthiệnravếttrocủacácanhcậucũngkhôngthểrửasạchđược.Họthửlấynướcxàphòng,rồilấyđấtvàbãcọ,rồilấyđákỳvàdungdịchkiềm,vẫnkhôngtàinàoxóađượcchữ thập trên tránmình.Trái lại,Amarantavànhữngngườikhácđidựlễmixađềudễdàngchùisạchchữthậpấytrêntránmình.“Chúngrađinhưvậycàngtốt”,-Úrsulanói,-“Từđâytrởđikhôngmộtaicóthểnhầmlẫnchúng”.Họồnĩrađitrongtiếngpháovàâmnhạcđưatiễn,vàđểlạicảmgiácrằngdònghọBuendíađãgieogiốngởkhắpmọinơichomuônđời.AurelianoTriste,vớichữthậpxámmàutrotrêntrán,đãlậpởngoàibìalàngmộtnhàmáylàmnướcđámàJoséArcadioBuendíatừngmơthấytrongnhữngđammêsángtạocủacụ.Ởđượcmấytháng,nghĩalàkhiđãlàngườiquen thuộcvàđượcmọingười trọngnể,AurelianoTristeđi tìmmộtngôinhàđểđưamẹvàcôemgáichưachồng(vốnkhôngphảilàcongáingàiđạitá)đếnởvớimìnhvàanhthíchngôinhàcổlỗdườngnhưbỏhoangởphốgầnquảngtrường.Anhhỏiailàchủngôinhàấy.Cóngườibảoanhrằngđólànhàvôchủ, rằng trướcđâycómộtbàgóacôđơnchuyênănđấtvàvôitườngđểsốngđãởngôinhànàyvàrằngtrongnhữngnămcuốiđời,ngườitachỉhailầnnhìnthấybàrađườngđộimộtchiếcmũgàinhiềubônghoagiảnhỏlitivàđiđôigiàycũmàubạckhibàđingangquaquảngtrườngđểđếnbưuđiệngửithưchođứcGiámmục.Ngườitabảoanhrằngngườibạngáiduynhấtcủabàlàmộtngườiởgáirấtácvẫnthườnggiếtchó,giếtmèovàbấtkỳconvậtnàodámbénmảngvàonhà,rồivấtxácchúngragiữađườngcáikhiếncảlàngngộtngạttrongtùhôixácconvậtthốirữa.Kểtừđộmặttrờisấykhôbộdaconvậtcuốicùngbịnémragiữađườngcáiđếnnayđãtrảiquamộtthờigianrấtdài,đếnmứccảlàngthốngnhấtchorằngbàchủvàngườiởgáiđãchếttừtrướckhichiếntranhkếtthúcrấtlâu,vànóirằngngôinhàvẫncònđứngvữngđượclàvìtrongnhiềunămgầnđâychưahềcómộtcơnlốccũngnhưchưacómùađôngácnghiệtnào,cácbảnlềcửađãrờirãhết vì gỉ; những cánh cửahầunhưvẫnđứngyênđược là nhờmạngnhện

giăngchằngchịt,cáccửasổvẫnbámvàonhaunhờcóhơiẩm;nềnnhànứtnẻhếtbởicỏvàhoadạimọcumtùm,vànhữngkẽnẻnàylànơiđểthằnlằnvàđủloạiconvậtghêtởmlàmtổ,tấtcảnhữngthứđódườngnhưcùngphụhọanóilênrằngtạingôinhànàyítnhấtlàtừnửathếkỷnaykhôngcóaisinhsống. Aureliano Triste, vốn thích mạo hiểm, không cần thêm nhiều bằngchứng.Anhlấyvaikhẽđẩycửachính,thếlàcáikhungcửagỗđãmọtbỗngđổ xuống không hề gây tiếng động trong một trận mưa bụi và cứt mọt.AurelianoTristeđứngyênởbậccửađợichođếnkhiluồngbụimùmịtbayđihết,vàlậptứcanhnhìnthấyngayởgiữaphòngkháchcómộtngườiđànbàgầyguộc,vẫnănmặc theomốt thếkỷ trước, trêncáiđầu trọcvẫncònvươngmộtvàimớ tóchung,đôimắt tovừa tắtđinhững tiasánghyvọngvẫncònđẹp,vàdamặtnhănnhúmlạibởinỗicôđơnchuaxót.Ðanghoảnghốttrướchìnhảnhcủaconngườiđãthuộcvềmộtthếgiớikhác,AurelianoTristehầunhưvẫnchưahayrằngngườiđànbàấyđangchĩanòngkhẩusúnglụccũvềphíamìnhngắmbắn.-Bàthứlỗicho,-anhkhẽnói.Bàtađứngyênngaygiữaphòngkháchmùmịtbụi,chămchúquansátngườiđànôngtolớncótấmlưngvuôngvức,trêntránxămbứchìnhcâyThánhgiámàuxámtro,vàqualànbụimùmịtnàybàlạithấy.anhtrongmộtlànsươngmờthuộcmộtthờikhác,khoácchéongựcmộtkhẩusúngsănhainòngvàtayxáchmộtxâuthỏ.-Trờiơi?VìtìnhyêuthươngcủaThượngđế,-bàtakhẽthốtlên,-có lẽnàogiờđây anh lại trởvềvới embằngkýứcnày? -Thưabà, cháumuốn thuê ngôi nhà này ạ, - Aureliano Triste nói. Thế là người đàn bàgiươngkhẩusúnglên,nhắmthẳngvàochữthậpmàutroởtránanh,rồilênđạnmộtcáchkiênquyết.-Xéongay?-bàralệnh.Ðêmấy,tronglúcăntối,AurelianoTristekểlạicâuchuyệnnàychocảnhànghe,Úrsulabậtkhócnứcnở.“LạyThượngđếthánhthần?”,haitayômlấyđầu,cụthốtlên,“Nóvẫnsốngư”.Thờigian,chiếntranh,nhữngnỗibấthạnhthườngngàynhiềuvôkểđãkhiếncụquênkhuấyRebeca.NgườiduynhấtkhônglúcnàokhôngýthứcrằngRebecavẫncònsống làAmarantagiànuavàươngbướng.AmarantanghĩđếnRebecavàolúctrờisángkhicơnbănggiácủatráitimđánhthứcbàdậytrênchiếcgiườngcôđơn,rồinghĩđếnRebecakhibàxoaxàphònglênbộvúteovàcáibụngnhănnheo,khibàmặcđồlótcủatuổigià,vàkhibàthaytấmbăngđentrênbàntaymàbàđãtựmìnhnhúngvàobếpđangrựcthanhồngđểtrừngtrịmình.

Amarantanghĩ tớiRebecavào tấtcảmọigiờ,dùngủhay thức,dùvuihaybuồn,bởivìnỗicôđơnđãbuộcbàphảilựachọnnhữngkỉniệm,phảiđấtbỏhàngđốngrácrưởibuồnnhớcủacuộcđờiđãdồntụlạitrongtráitimmình, vàmặt khác đã thanh lọc, đã nâng cao, đã vĩnh hằnghóa nhữngkỉniệmkhác,nhữngkỉniệmchuachátnhấtcủađờimình.Quabà,Remedios-NgườiđẹpbiếtđượcsựtồntạicủaRebeca.Cứmỗibậnhọđiquangôinhà

ráchnát,bàkểchocôcháunghevềmột sựkiệnnhàmchán,haymộtcâuchuyệnngụngôn tục tĩu, rồi thôngquahình thứcnàycố làmchocôcháuchiasẻvớimìnhnỗihậnthùđãnguộiđivàdođócốkéodàinóchođếnkhichết. Nhưng bà đã không thực hiện được cácmục đích củamình, bởi vìRemedios -Ngườiđẹphoàn toànngây thơ trướcmọi thứ tìnhcảmdễxúcđộngvàhơnnữacũngdửngdưngtrướcnhữngtìnhcảmquáưxaxôiđốivớimình.Tráilại,Úrsula,ngườitừngchịuđựngsựdằnvặtkháchẳnvớisựdằnvặtcủaAmaranta,đãnhớtớiRebecatrongmộtkíứcthanhsạchhơn,bởivìhìnhảnhmộtconbéđángthươngđượcngườitamangđếnnhàcùngvớitảihài cốt của chamẹ nó đã chiến thắng đòn trừng phạtmà cụ thực hiện đểkhông công nhận nó là thành viên của gia đìnhmình.Aureliano Segundoquyếtđịnhcầnphảiđưabàvềnhàđểchămnom,nhưngthiệnchícủaanhbịthấtbạivìtínhcốchấpcủaRebeca,ngườiđãđổibaonămthángđauthươngvànghèotúngđểgiànhlấyquyềnanhưởngtrongcôđơn,vàđãkhôngsẵnlòngtừbỏnóđểđổilấymộttuổigiàvuivẻtrongnhữngniềmvuigiảtạocủacuộcđờilầmthanhàngngày.

Thánghai,khimườisáungườicontraicủađạitáAurelianoBuendíatrởlạinhàvàtronglúccuộcvuiđangnáonhiệtAurelianoTristeđãnóivớihọvềRebecavàchỉtrongnửangày,bọnhọđãkhôiphụclạidiệnmạongôinhà,thay cửavà cửa sổ, quét vôibức tườngmặt tiền, chốngđỡcácbức tườngkhácvàlángximănglạinềnnhà.Họlàmtấtcảởnhàngoàinhưngkhôngđượcphépsửasangởnhàtrong.Rebecakhônghềlómặtrađếncửa.Bàđểchohọlàmxongcôngviệcsửasangnhàcửaồnĩấy,sauđóbàtínhcôngvàbảoArgénida,bàhầugiàvẫnởvớibà,mangrachohọmộtnắmtiền, thứtiềnđãbịcấmlưuhànhtừcuộcchiếntranhcuốicùngnhưngRebecacứđinhmình tin rằngchúngvẫncòn tiêuđược.Ðó là lúcbàbiếtđượcsựxa lánhcuộcđời thựccủamìnhđãđiđếnđâuvàbàhiểu rằng trong lúcmìnhcònmộthơithởthìthậtkhócóthểtáchmìnhrakhỏisựtựgiamhãmmộtcáchcốchấptrongngôinhàcôđơnnày.TrongchuyếnviếngthămMacondolầnthứhaicủacáccontraiđạitáAurelianoBuendía,cómộtngườiđãởlạilàmviệcvớiAurelianoTriste.AnhtatênlàAurelianoCenteno.Ðólàmộttrongsốnhữngngườiđầutiêntìmđếnnhàđểđượcđặt tên.ÚrsulavàAmarantanhậnraanhngayvìchỉtrongítgiờanhđãlàmvỡkhôngbiếtbaonhiêuđồdễvỡkhianhđụngvào.Thờigianđãlàmgiảmđisứcpháttriểncơthểlúcbanđầucủaanhvàgiờđâyanhlàngườicótầmvóctrungbình,ngườiđầysẹođậulào,nhưngkhảnăngđậpphácủaanhvẫnnguyênnhưcũ.Nhiềubátđĩađãvỡ,ngaycảkhianhchưađụngphảichúng.Fernandaphảivộivàngchọnmuachoanhmộtbộđồănbằnghợpkimđểanhkhỏiđậpvỡnốtnhữngbộđồ sứđắt tiền củanàng.Ngay cảnhữngbát đĩa bằngkim loại này chỉtrong ítngàycũngđãcái thìsứtmẻ,cái thìméomó.Nhưngngoài tậthay

làmvỡbátđĩavôphươngkhắcphụcấyra,anhlàngườichânthànhrấtmựcđếnmứcngaylậptứcanhđượcmọingườitinyêuvàlàngườilàmviệcrấtkhỏe.Chỉtrongthờigianngắn,bằngsứclựccủamìnhanhđãlàmchoviệcsảnxuấtnướcđápháttriểnvượtquánhucầuthịtrườngđịaphương.VàdođóAurelianoTriste nghĩ đến khả năngphảimở rộngkinh doanhnước đásangcáclàngkhácthuộcvùngđầmlầy.ĐólàlúcanhthainghénbướcngoặtquyếtđịnhkhôngchỉcóýnghĩađốivớiviệchiệnđạihóanhàmáycủamìnhmàcòncóýnghĩađôivớisựnghiệplàmchoMacondogắnbóvớiphầncònlạicủathếgiới.-Cầnphảimởđườngxelửađếntậnđây,-anhnói.ÐólàlầnđầutiênởMacondođượcnghecái từấy.ÐứngtrướcbảnvẽdoAurelianoTriste vạch ra, và nó là bản vẽ thừa kế trực tiếp những sơ đồmà cụ JoséArcadioBuendía đãminh họa cho kế hoạch sử dụng năng lượngmặt trờitrongchiến tranh,Úrsulacàngkhẳngđịnhcảmgiáccủamìnhvề thờigianđangquayvòng tròn.Nhưngkháchẳnvớiôngnộimình,AurelianoTristekhôngmấtngủ,khôngbiếngăn,khônghaycáugiậnthấtthườngkhiếnngườikhác phải khổ tâm,mà trái lại anh hình dung rõ ràng các kế hoạch, thấychúnghiện ranhưnhữngkhảnăng trực tiếp, anhđặtnhữngcon tính rànhmạchvềnhữngtốnkémvànhữngthờihạnxâydựngrồicứthếanhtínhkỹcàngkhônghềđểlọtmộtkhehởđángtiếcnào.AurelianoSegundo,ngườidườngnhưcóthóikhôngbiếtloxavốnthừakếđượctừcụcốnộivàtínhnếtnàylạikhôngcóởđạitáAurelianoBuendía,đãtungtiềnramộtcáchnôngnổiđểlàmđườngxelửanhưtrướcđâyđãtungtiềnchongườianhmìnhlàmđườngthủythấtbại.AurelianoTristexemlịchrồingàythứtưtiếpđóđãlênđườngđểkịptrởvềsaumùamưa.Từdạoanhđikhônghềcótintứcgìhơn.AurelianoCenteno,saukhiđã làmchosảnphẩmnướcđáquáưthừamứabắtđầuthửlàmnướcđátrêncơsởnướchoaquảthaychonướclã,vàthếlàdokhôngbiếtvàkhôngcóýđịnhanhđãtìmđượcnguyêntắccơbảnđểlàmkemvàbằnghìnhthứcnàyanhnghĩđếnviệcthayđổiphươngthứcsảnxuấtcủamộtnhàmáymàanhđoánrằngsẽthuộcvềmình,bởivìngườianhvẫnchưađểlộdấuhiệusẽtrởvềsaukhiđãquađimộtmùamưa,lạiquađitiếpmộtmùahè.Tuynhiên,vàođầumộtmùađôngnữa,cómộtbàgiặtrũquầnáoởngoàisôngđanglúcoibứcnhất,đãchạyngangquaconđườngtrungtâm,vừachạyvừahớthảikêutoánglêntrongtrạngtháitâmhồnhoàntoànbịkíchđộng:-Làngnướcơi!-bà takêu.-Mộtconquáivậtkhủngkhiếpgiốngnhưcáinhàbếpkéotheocảmộtlàngđangđếnkiakìa?Tronglúcấy,cảlàngrùngmìnhtrướctiếngcòihuýtdàivangđộngvàtiếngthởxìnhxịchnặngnhọccủađầumáyxelửa.Nhữngtuầnlễ trướcđây,dânlàngđãnhìnthấycácđộicôngnhânđangđặttàvẹtvàkéođườngraynhưngkhôngmộtaiđểý,bởivìhọnghĩ rằngđóchẳngqua làmột tròảo thuậtmớicủanhữngngườidigantrởlạivớikènvàlụclặcthinhauthổivàgõđểquảngcáochonhữngphátminhkỳtàicủacácbậcthôngtháingườiJerusalem.Nhưngkhi

đãhoànhồntrướctiếngcòivàtiếngxìnhxịchcủađầumáyxelửa,toànthểdâncư thị trấnMacondođổ rađườngvàhọnhìn thấyAurelianoTriste từtrênđầumáyxelửavẫychàomình,họhàohứngnhìncontàucắmđầyhoatrêncácthànhcửasổ,lầnđầutiênđếnđượcthịtrấnMacondosautámthángchậmtrễ.ContàumàuvàngthơngâycólẽsẽmangđếnchoMacondobiếtbaođiềukhôngchắcchắnvànhữngđiềusángtỏ,biếtbaolờiphỉnhnịnhvànỗibấthạnh,biếtbaobiếnđộng,đaukhổvànhớmong.

CHƯƠNG 12Ngỡngàng trướcbaonhiêu làphátminhdiệukỳ,dânMacondochẳng

cònbiếtkhởisựthánphụctừđâu.NgườitathứccảđêmngắmnhìnnhữngbóngđènđiệnđượcthắpsángnhờchiếcmáyphátdoAurelianoTristemangvề sau chuyến du hành bằng tàu hỏa lần thứ hai, và phảimất nhiều ngàyngườitamớiquenđượcvớicáitiếngấmầmcủanó.NgườitaphẫnnộtrướcnhữnghìnhảnhsốngđộngmàtayláibuôngiàucóDonBrunoCrespiđemchiếuởrạphátcócáicửatỏvòbánvé,bởilẽmộtnhânvậtđãchếtvàbịđemchôntrongmộtbộphimvàcókẻnhỏnướcmắtxótthương,lạisốnglạivàtrởthànhngườiẢ-rậptrongmộtbộphimkhác.Ðámđôngdânchúngđãbỏrahaixen-ta-vôtđểchiasẻnỗi trầmluâncủacácnhânvậtkhôngthểchịuđược cái trò dối trá chưa từng có ấy và bỏ ra về. Theo yêu cầu củaDonBrunoCrespi,thịtrưởngbènracáothịgiảithíchrằngphimảnhlàmộtthứsảnphẩmtưởngtượngmàcôngchúngkhôngđángphảibựcmìnhnhưvậy.Trướcnhữnglờigiảithíchngánngẩmđó,nhiềungườichorằnghọđãlànạnnhâncủacáitròquỉquáimớicủabọndigan,vàquyếtđịnhkhôngtrởlạirạpchiếubóngnữa,vìnghĩ rằngmìnhđãcóquánhiềunỗiđaukhổ rồidođóchẳng phải hoài hơi đi thương khóc cho những nỗi bất hạnh vờ vĩnh củanhữngnhânvật tưởng tượng.Chuyện cũngxảy ra nhưvậyđối với nhữngchiếcmáyhátmàcáccôgáilàngchơithườngmangtheothaychochiếcđàncổlỗsĩ,vàcómộtthờiđãlàmthiệthạighêgớmđếnquyềnlợicủacácbannhạc.Thoạtđầu,sựtòmòđãlàmtăngthêmđámkháchhàngởkhuphốcấm,đếnmứccácbàquyềnquícũngcảitrangthànhdânthườngđểđếnnhìntậnmắtcái tânkỳcủachiếcmáyhát.Nhưngcàngquansátkỹ,người tacàngnhanh chóng đi đến kết luận rằng đây chẳng phải là tròma thuật gì nhưngườitatưởngvànhưcáccôgái làngchơivẫnnói,màchỉ làmộtthứthủthuậtmáymóc không thể so sánh được vớimột ban nhạc là thứ gây xúcđộng,giàutínhngườivàchứađựngbiếtbaosựthậthàngngày.Sựvỡmộngthật là ghê gớmđếnnỗi khimáyhát trở nên phổbiếnở từngnhà nó vẫnkhôngphảilàcôngcụgiảitrícủangườilớn,màchỉđểchotrẻcontháolắpnghịchchơi.Tráilạikhicóngườiđượcdịpchứngkiếncáikỳdiệucóthựccủachiếcmáyđiệnthoạiđặtởngoàigaxelửa,vìnócũngcóchiếctayquaynêntrôngnhưmộtchiếcmáyhátthôsơ,thìngaycảđếnnhữngngườimạnhbạonhấtcũngphảirunsợ.DườngnhưThượngđếđãquyếtđịnhthửtháchmọikhảnăngkinhngạccủaconngườivàgiữdânchúngMacondotrongtâmtrạngnghiêngngảgiữavuivàbuồn,tinvàngờ,thậmchíđếnmứckhôngaibiếtđượcđíchxácđâulàgiớihạncủathựctế.ÐólàmộtmớbòngbongtrộnlẫngiữasựthậtvàảoảnhtừnglàmchocáibóngmaJoséArcadioBuendíaphảisốnglạiđứngngồikhôngyêndướibóngcâydẻvàbuộccụphảiđiđilại

lại trongnhà ngay cả khi trời đã sángbạch.Từngày conđường sắt đượcchínhthứckhánhthànhvàtàubắtđầuđỗlạiđềuđặnvàolúcmườimộtgiờtrưathứtưhàngtuần,vàmộtnhàgathôsơbằnggỗtrongphòngcóbànviếtcómáyđiệnthoạivàmộtcáicửatòvòlàmnơibánvéđượcdựnglên,khiấyngườitathấyởMacondocónhữngđámđànôngvàđànbàđiđilạilạingoàiđườngcốlàmravẻbìnhthường,nhưngthựcrahọcóvẻnhưnhữngngườilàmxiếc.Ởmột làngđã từngbiết rõnhữngmánhkhoécủabọndigan thìtươnglaichẳngtốtđẹpgìđốivớinhữnganhlàmxiếcbánthuốcdẫucóbẻmmépđấynhưngđếncuốituầncũngchỉtrôngvàochiếcnồikêuboongboongvànhữngbữaănchỉđủcứuvớtlinhhồn,nhưnghọlạiđượclợi tokhi loènhữngkẻcảtinvìmệtmỏihayvìngâythơ.Trongsốnhữnganhchànghềxiếcquầnchẽn,ủngcao,mũcaosu,kínhgọngsắt,mắtmàunâutrôngnhưnhữngchúgàtrốngtốtmã,cómộtngườitrongsốnhữngngườithứtưnàocũng đếnMacondo và ăn trưa ở nhàBuendía, đó là ngàiHerbert béo lùnluônluôntươicười.Chẳngainhậnraôngtangồiởbànănkhiôngtacònchưachénsạchcảnảichuối.AurelianoSegundongẫunhiêngặpôngtađangcòn càu nhàu chửi bới bằngmột thứ tiếngTâyBanNhangượngnghịu vìkhôngkiếmđượcmộtphòngriêngởkháchsạnJacob,vàthếlàanhđãdẫnvịkháchvềnhànhưvẫn thường làmđốivớinhiềungười lạkhác.Ông tacómộtgánhhàngbánbóngthámkhôngtừngmangđikhắpnơithunhữngmónlãikếchxù,nhưnglạikhôngcâuđượckháchởMacondo,bởivìdânởđâycoiđó làmột trò lạchậusaukhihọ từngnhìn thấyvàđi thửnhữngchiếcthảmbaycủadângian.Vìvậyôngtasẽrađivàochuyếntàusắptới.Khigiachủchongườimangđếnnảichuốichíntrứngcuốcđầutiênvẫnthườngđượctreolủnglẳngởphòngăn,ngườikháchhờhữngbẻmộtquả.Ôngtacứvừaănvừanói,vừanhấmnhápvừanhaitóptép,giốngnhưđiệubộcủamộtnhàthông tháiđãng tríhơn làcủakẻphàmăn,vàkhichénxongnải thứnhất,ôngtabèngọithêmnảinữa.Lúcđó,ôngtamởtúiđồnghềluônmangbênngườilấyramộtbọcđựngdụngcụquanghọc.Rồivớivẻthậntrọngcủamộttaybuônkimcương,ôngtaxemxéttỉmỉquảchuối,cắtratừngmiếngbằngmộtcondaođặcbiệtrồiđemcânbằngcântiểuly,xonglạitínhđườngkínhcủatừngmiếngbằngchiếcmáyđocủanhữngngườiláisúng.Tiếpđóôngtalạilụcrahếtdụngcụnàyđếndụngcụkhác,chiếcthìđonhiệtđộ,chiếcthìđođộẩmkhôngkhí,chiếcthìđocườngđộánhsáng.Thậtlàmộtnghithứckỳquái,làmchocũngphảivừaănvừathấpthỏmtrôngđợingàiHerbertnóimấylờigìđó,nhưngôngtakhôngnóigìkhảdĩchothấyýđồcủamình.Vàonhữngngàysauđó,ngườitathấyngàiHerbertmangtheovợtvàgiỏđibắtbướmởcácvùngxungquanhthịtrấn.Ðếnthứtư,mộtnhómgồmcáckỹsưnôngnghiệp,thủylợi,cácnhàđồbảnvàđođạcđếnkhảosáthàngtuầnliềnở chính nhữngkhuvựcmàHerbert từngđến bắt bướm.Sauđó ngài JackBrownđếntrênmộttoatàuriêngnốithêmvàođoàntàuhỏamàuvàng;và

nólàtoađặcbiệtvìsànvàthànhdátbạc,ghếđệmbọcnhung,trấnlợpthủytinhmàuxanh.Cũng trên chuyến tàu đặc biệt này, lăng xăngxungquanhngài JackBrown còn có các vị trạng sư long trọng trong những chiếc áothụngđen,mộtthờiđãbámtheođạitáAurelianoBuendíaởkhắpnơi.Việcnàylàmchodânlàngnghĩrằngcáckỹsưnôngnghiệp,thủylợi,cácnhàđồbảnvàđođạc,cũngnhưngàiHerbertvớinhữngquảbóng thámkhôngvànhữngchúbướmsặcsỡsắcmàu,cùngngàiBrownvới toa tàudiđộngvànhữngconchóbéc-giêdữtợnhìnhnhưbáohiệumộtcuộcchiếntranh.Tuynhiênngườitakhôngcónhiềuthờigianđểsuynghĩ,bởivìnhữngngườidânnhạycảmởMacondochỉvừakịphỏinhauxemtròquáiquỉgìđangxảyrathìcảthịtrấnđãbiếnthànhcáitrạigồmnhữngcănnhàbằnggỗ,máilợptôncủanhữngngười lạmặt chẳngbiết từđâuđến trênnhữngchuyến tàuhỏachậtních,người takhôngchỉngồi trêncáchàngghế,dưới sànmàcả trênnóctoa.ÐámdânGringo[33]này,vềsauđemtheocảnhữngbàvợgầygòthườnghaymặcđồvanmỏngvàđộinhữngchiếcmũvảirộngvành,đãxâydựngkhudâncưriêngởphíabênkiađườngtàu,dọcđườngtrồngcâypan-ma,nhànàocũnglàmcửasổbằnglướisắt,ngoàihiênkênhữngchiếcbànmàu trắng, trên sân thượng cắmnhững con quay gió hình chữXvà xungquanhnhàlànhữngbãicỏrộngthảgàrivàgàtây.Cảkhulàngđượcràolạibằngnhữngtấmlướisắt,giốngnhưmộttrạigàkhổnglồcómắcđiệnmàvàonhữngthángđầuhèmátmẻ,sángranhữngđànchiménbayđencảbầutrời.Khôngaibiết rõhọ tìmkiếmcáigì,hoặcgiả trên thực tếhọchỉ lànhữngngườitừthiệnvàhọđãgâynênmộtsựrốiloạnghêgớm,cònhơncảnhữnggìdonhữngngườidigangâynêntrướcđây,nhưnglạiquanhanhvàcóthểhiểuđược.DođượcphúnhữngkhảnăngmàxưakiachỉChúatrờimớicó,họ thay đổi cung cáchmưa, rút ngắnmùa thu hoạch, dời dòng sông sangphíađầulàngbênkia,đằngsaukhunghĩađịa.CũngvàodịpđóhọxâyhẳnmộtchiếclăngbằngbêtôngthaychonấmmồcũcủaJoséArcadio,đểchocáimùithuốcsúngcủathihàikhônglàmônhiễmdòngnước.Ðểphụcvụchonhữngngườilạmặtkhônggiađình,họbiếnkhuphốnhỏcủacáccôgáilàngchơithànhmộtthịtrấnrộngvàđôngđúchơn.Rồimộtngàythứtưrựcrỡkia,họmangđếnmộtchuyếntàuchởđầynhữnggáilàngchơituyệtmỹ,nhữngcôgáidiêmdúađượchuấnluyệnvớitàinghệkhôngthểtưởngtượngnổi, vàđược chuẩnbị trướcđủ các loại phấn sápvàdụngcụđểkhêugợinhữnganhchàngchưacókinhnghiệmhãycònnhútnhát, e dè, thỏamãnnhữngkẻđầydụcvọng,vàmuavuichođủloạingười,chonhữngchàngtraiđộcthân.KhuphốThổNhĩKỳsangtrọnghơnvớinhữngcửahàngdànhchothủythủviễndươngthaythếnhữngtiệmnhỏcũnát,cứđếntốithứbảylạiồnàonhữngđámđônghiếuđộngvàmạohiểmchen lấnxôđẩynhaubênnhữngbàn cờbạc, bênnhữngbànbắn súngăn tiền, trongcái ngõ cụtnơi

người tađoánhậuvậnvàgiảiđiềmbáo,bênnhữngchiếcbànđầy thứcănthứcuống,vàđến sángchủnhậtnhữngchiếcbànnàygâyđổngổnngangdướiđất,giữanhữngđámngườinằmlộnxộn,đôikhilànhữngkẻsaybítỉsau nhữnggiờ hoan lạc, nhưnghầuhết là nhữngkẻ ngã gục vì bị bắn, bịđâm,bịchémhaybịđậpbằngchailọtrongcáccuộcẩuđả.Quảlàmộtsựxâmnhậpquáưầmĩvàkhôngđúnglúc,đếnnỗitrongthờigianđầungườitakhôngthểnàođilạitrongphốđầynhữngđồđạc,hòmxiểng,vànhữnggỗván, tre nứa củanhữngngười nghiễmnhiêndựngnhàởbất cứmiếngđấttrốngnàomàchẳngcầnxinphépai,vàcảnhữngtròbêbốicủanhữngđôitraigáimắcvõngbừabãidướicácgốccâyvàlàmtìnhvớinhaungaygiữabanngàybanmặtchẳngkểgìkẻquangườilại.GócphốyêntĩnhduynhấtlàcủanhữngngườidađenvùngAntidat[34]vớinhữngcănnhàgỗọpẹp,vàcứvàolúchoànghônthìhọngồitrướchiênnhàhátnhữngbàicanãoruộtbằngthứthổngữcủamình.Biếtbaobiếnđổiđãdiễnratrongmộtthờigianquángắn,nghĩalàchỉtámthángsaukhingàiHerbertđếnthăm,vànhữngngườidânvốnsinhsốngởMacondogọinhaudậysớmđểxemchínhcáilàngcủamình.

- Hãy xem chúng ta đã gặp những đồ ma quỉ gì nào, - ngài đại táAurelianoBuendíathườngnói,-đừngcómàmờibọnGringođếnxơichuốingựnữanhé!

Trái lại,AurelianoSegundokhôngđểđâuhếtvuimừngtrướclànsóngdântứxứđổvề.Khôngmấychốcnhàanhđẩynhữngngườikháchlạ,nhữngthựckháchnổitiếngthếgiới,vàthếlàphảilàmthêmphòngngủởngoàisân,mởrộng thêmnhàăn, thaychiếcbànăncũbằngmộtchiếcmớimườisáuchỗngồi,bátđĩa,daodĩađềuphảimớihết,mặcdù thếvẫnphảibố tríăntrưathànhtừngđợt.Fernandađãphảirasứcchịuđựngvàphụcvụnhưđốivớicácônghoàngcáiđámkháchđủmọiloạingười,nhữngkẻngangnhiênthacảủngđầyđất,cátvàophòngăn,tiểutiệnbừacảravườn,trảibạtrabấtcứchỗnàođểngủtrưavàtuôncảđủmọichuyệnchẳngkểgìđếnsựngượngngùngcủađànbàcongáicũngnhưsựbấtbìnhcủanhữngngườiđànôngđứngđắn.Trướcsựlộnxộncủađámngườihạđẳngấy,Amarantatỏrõnỗibựcdọcbằngcáchđếnbữalạibỏvàoăncơmtrongnhàbếpnhưngàytrước.ÐạitáAurelianoBuendíabiếtrằnghầuhếtnhữngkẻvàotrongxưởngchàongàichẳngphảivìhọquítrọnggìngài,màchỉlàdotòmòmuốnbiếtthêmmộtthứdivậtlịchsử,mộtbộxươngcủaViệnbảotàng,nênđãquyếtđịnhđóngcửacàithensuốtngày,vàhãnhữumớithấyngàingồiởphíacửaquayrađường.Úrsula thìkháchẳn,ngaycảlúcchỉcònlếtđượcđôichân,bámvàotườngmàđi,cụvẫncảmthấycáiháohứccủatuổitrẻmỗikhiđoàntàusắpđến.

“Cầnphảikiếmthịtvàcá”,cụralệnhchobốnchịnấubếp,lúcnàocũngtấttưởicómặtđúnggiờdướisựđiềukhiểnnghiêmkhắccủaSantaSofíadelaPiedad.

“Cầnphảichuẩnbịsẵnđủmọithứ,-cụnhấtquyếtnhắclại,bởivìchẳngbaogiờbiếtđượckháchkhứathíchănnhữngmóngì”.

Chuyếntàuđếnvàogiờnóngbứcnhất.Ðếnbữaăntrưa,cănnhàồnàonhưchợ,vàđámthựckháchmồhôinhễnhại,chẳngcầnbiếtnhữngailàchủnhàcứchenbừavàochiếmlấynhữngchỗtốtnhấttrênbànăn,trongkhicácbànấubếpvộivãvacảvàonhaubênhữngnồixúp tướng,nhữngnồi thịtninh,nhữngxoongcanh rau,những liễncơmvàmúchếtgáonàyđếngáokhác cạn sạch cả thùng đại nước chanh. Tình trạng lộn xộn quá đến nỗiFernandatứctốiđiênngườivìđinhninhrằngrấtnhiềungườiđãvàoăntớihai lầnvànhiều lúcmuốn tuônranhững lời lẽ thô tụcbởicómộtvàianhchàngdởhơitưởngđâylàquántrọhaysaomàlạigọiđemhóađơnrathanhtoán.

Ðã hơn một năm kể từ ngày ngài Herbert tới thăm và điều duy nhấtngườitađượcbiếtlàviệcbọnGringođịnhtrồngchuốiởvùngđấtmêngườimà JoséArcadioBuendía và người của cụ đã vượt qua trên đườngđi tìmnhữngphátkiếnlớn.HaingườicontraikháccủađạitáArcadioBuendíavớinhữngchữthậpđánhdấutrêntráncũngđếndobịlôicuốnbởisựbùngnổđó,vàhọgiảithíchlýdodẫntớiquyếtđịnhấybằngmộtcâucólẽcũnglàchungcủamọingười.-Chúngtôiđếnđây,-họnói,-vìtấtcảmọingườiđềuđến. Remedios - Người đẹp, là người duy nhất thoát khỏi nạn dịch trồngchuối.Nàngcứgiữmãicáituổiniênthiếutuyệtđẹp,ngàycàngdửngdưngtrướcmọisựchảichuốt,càngkhônglưutâmgìđếnnhữngtròmamãnhgiảohoạt,luônluônsungsướngtrongcáithếgiớihiệnthựcgiảnđơncủachínhmình.Nàngkhônghiểuvìsaomàcácbàcácchịlạicứphảilàmchocuộcđờithêm phức tạp với những xu chiêng và xi líp, và thế là nàng tựmaymộtchiếcváyđầmbằngvảigaiđểchỉphảichuiđầuvàolàgiảiquyếtxongmọichuyện không phải phiền phức gì nữa.Như vậy nàng cảm thấymình vẫnđượctựdothoảimái,màtheonànghiểuthìđólàcáchtốtnhấtkhiởtrongnhà.Mọingườicửmènheobảonàngcắtbớtmớtócdàinhưsuốichảymãitớibắpchânđểbúilênvàdùngdâyxanhđỏbuộclủnglắngsaugáy,thếlànàngbèncạotrọcluônvàlấytócmìnhlàmbộtócgiảchừphotượngthánh.Ðiềuđángngạcnhiênởcáibảnnănggiảnđơncủanànglàcàngvứtbỏkiểucáchđểtìmkiếmsựthoảimái,càngbỏquanhữngquiphạmđểtuântheocáibộtpháttựnhiên,thìnàngcàngtrởnênđẹpghêgớmvàcànglàmchocánhđànôngthèmmuốntợn.Khinhữngngườiconcủađại táArcadioBuendíađếnMacondolầnđầutiên,ÚrsulanhớrằnghọmangtrongngườidòngmáucủaRemedios,đứachắtgáicủacụvàcụcảmthấymộtnỗihoảngsợchưa

từngcó.“Hãynhìnchokỹ”,cụđetrước,“Nếumàyănnằmvớibấtkỳđứanàotrongsốđó,thìmàysẽđẻconcócáiđuôilợn”.Nàngchẳngđểtâmđếnlờirănđemấy,vẫnmặcquầnáocontrai,lănlêbòtoàitrênbãicátđểtrèocộtmỡvàsuýtnữa thìgâynênmột thảm thảmkịchgiữamườibảyngườichúhọcủamìnhđangbànghoàng trướccảnh tượngkhông saochịuđựngnổi.CũngvìvậymàkhôngaitrongsốhọngủlạinhàkhiđếnthămlàngvàbốnngườicònlạitừtrướcthìsốngriêngởmấyphòngthuêtheosựxếpđặtcủaÚrsula.Tuyvậy,Remedios -Ngườiđẹp, chắc là sẽ chết cườinếumàbiếtđượcsựđềphòngđó.Chotớigiâyphútcuốicùngcònởtrầngian,nàngkhônghềbiếtrằngcáisốphậnlàmđànbàcósứcquyếnrũkhôngcưỡnglạinốicủamìnhlạilàmộtmốithảmhọahàngngày.Mỗilầnnàngxuấthiệnởnhàăn,cãilạilệnhcủaÚrsulalàmộtlầnlàmchođámkháchlạhếthoảngsợhãi.Hainămrõmườilànàngthỗnthệntrongchiếcváyđầmthùngthìnhtrớtrêukia,vàkhôngaicóthểhiểurằngcáiđầutrọclốctrònquaycủanànglạikhông phải làmột sự thách thức, và rằng việc nàng chẳng ngượng ngùngphơiđùirachomátcũngnhưviệcnàngcứmútngóntaychùnchụtsaukhidùng taybốc thứcăn lạikhôngphải làmộtsựkhiêukhíchđầy tộiácđiềuchẳngbaogiờnhữngngườitronggiađìnhbiếtđượclàđámkháchlạnhanhchóngnhậnrarằngRemedios-Ngườiđẹpthườnggâyranỗikinhhoàngvàsự giày vò nội tâm cho họ ngay cả sau khi nàng đã đi qua hàng giờ rồi.Những trangnamnhi lọc lõi trướcnhữngđaukhổvì tình,được thử tháchkhắpđóđâyđềukhẳngđịnhrằnghọchưatừngbaogiờlạicócảmgiácthèmkhátđếnnhưvậytrướclànhơitựnhiêncủaRemedios-Ngườiđẹp.Ởhànhlangđặt nhữngchậucây thuhải đường,ởphòngkhách,ởbất cứgócnàotrongnhà,ngườitacóthểchỉđíchvàonơinàngđãđứngvàthờigianchínhxáclúcnàngrờiđi.Cáidấuvếtấyrõràng,khônglẫnlộnđược,nhưngkhôngai tronggiađìnhnhận ravì từ lâunóđãhòanhậpvàocáimùihàngngàytrongnhà,cònnhữngkháchlạthìdễdàngnhậnrangay.Vìvậyduychỉcóbọnhọhiểuđượcrằngviênchỉhuytrẻtuổicủađộigáccólẽđãchếtvìtình,vàmộtchàngcôngtửtừxađếncólẽđãtuyệtvọng.Khôngbiếtgìtớikhungcảnhxaođộngvàtrạngtháitaiươngnghiệtngãdomỗicửchỉ,mỗibướcđicủamìnhgây ra,Remedios -Ngườiđẹp luôncưxửvớimọingườikhôngchúttàtâmvàvẫnlàmchohọsầunãotrướcsựhoanhỉngâythơcủanàng.KhiÚrsulabắtnàngphảivàoăncơmtrongbếpcùngvớiAmarantađểchođámkháchlạkhỏitrôngthấy,thìnànglạicảmthấydễchịuhơn,bởivìrốtcuộcnàngcàngđượctựdothoảimái.Thựcranàngăncơmởđâucũngvậythôi,vàkhôngphảivàogiờquiđịnhmàhễthíchlúcnàothìnàngănlúcấy.Khoảngbagiờsángnàngđãdậyăn,rồingủsuốtcảngày,vàsuốtmấythángtrờinàngănuốngchẳngtheogiờgiấcnào,chođếnkhimộtsựtìnhcờnàođóđưanàngtrởlạitrậttựcũ.Khimọiviệcđềusuônsẻthìmườimộtgiờtrưanàngmớidậyvàchuivàotrongnhàtắmkhóacửalạivàcứthếtrầntruồng

dầmmìnhtrongbồntắmhàngvàigiờliền,vừagiếtnhữngconbọcạpvừarũđicơnbuồnngủkéodài.Sauđónànglấychiếcgáobằngquảbầukhômúcnước trong vại dội ào ào lên người.Buổi tắm cử kéo dài, tỉmỉ, thích thútrongcáikhungcảnhtịchmịchtrangnghiêm,mànếuaikhôngbiếtrõnàngthìchắchẳnsẽnghĩrằngnàngđangsaymêchămchútcơthểmình.Nhưngđốivớinàng,cáinghithứcđơnđiệukiachẳngcógìlàkhêugợi,vàđóchỉlàcáchtiêukhiểnthìgiờtronglúcnàngđói.Cóhômkhinàngbắtđầutắm,mộtngườikháchlạdỡmộtviênngóitrênnócnhìnxuống,vàchàngtanhưnghẹtthởtrướctấmthânngàngọcấy.Nàngnhìnthấyđôimắttrântrânkiaqualỗtrốngtrênmáingóivàphảnứngcủanàngkhôngphảilàcảmgiácxấuhổ,màlàsựlosợchotínhmạngcủachàngtrai.

-Cẩnthậnkẻongã,-nànghétlên.-Anhchỉmuốnđượcchiêmngưỡngem thôimà. -Chàngkhách lạ thì

thào.-Ồ,thếànhưnghãycẩnthận,máingóiđãbụcrồiđấy.Nétmặtcủachàng trai thoángvẻđauđớnkinhhoàngvànhưđangâm

thầm cưỡng lại sự hồi hộp đầu tiên để không làm ảo mộng tiêu tan.Remedios -Ngườiđẹpnhững tưởngchàngđaukhổvì sợmáingóivỡ,vànàngtắmnhanhhơnthườnglệđểchàngkhỏigặpnguyhiểm.Vừamúcnướcởvạidộilênngười,nàngvừanóivớichàngrằngcáimáinhàọpẹpđếnthếsẽgâychuyệnkhốnkhổ,vàrằnglámụcvìmưadộtlànguyênnhânkhiếncảibồntắmlúcnàocũngđầynhữngbọcạp.Chàngtrainhữngtưởngcâuchuyệntầmphàokialàcáchmànàngchegiấusựbằnglòng,chonênkhinàngbắtđầuxoaxàphòngthìchàngbèndấnthêmbướcnữa:

-Ðểanhxoaxàphòngchoem.-Cảmơnlòngtốtcủaanh,-nàngnói, -nhưngchỉcầnhaibàn tayem

cũngđủ.-Choanhxoađằnglưngthôimà,-chàngvannài.-Chẳngcầnnhưvậy.Emchảthấyailạixoaxàphòngsaulưngbaogiờ.Sau đó, trong khi nàng lau mình, chàng trai nước mắt đắm đìa khẩn

khoảnđượccầuhônvớinàng.Nàngthựcthàtrảlờirằngchẳngbaogiờnànglạiđi lấymộtngườicon traixoàng tớimứcbỏphícảhàng tiếngđồnghồ,thậmchíbỏcảbữacơm,đểchỉ làmcáiviệc làxemmộtcôgái tắm.Cuốicùng,khinàngmặcchiếcváyđầmvào,chàngtraikhôngthểnàochịuđựngđượctrướcsựthựclànàngkhôngmặcđồlótgìcả,nhưmọingườivẫnđoánnhưvậyvàcảmthấyđiềubímậtấynhưmộtthanhsắtnungđỏấndấumãimãivàoda, thịt lệnh.Lúcđóchàng traibèndỡ thêmhaiviênngóinữađể

trèovàobêntrongnhàtắm.-Máinhàcaolắm?-nànggọi,giọngkinhhoàng,-khéongãchếtđấy!Tiếngnhữngviêngạchvỡrơiloảngxoảngnhưbáohiệumộtthảmhọa,

vàanhchàngkháchlạkiachỉkịprúlênmộttiếngkhủngkhiếp,sọvỡtanvàchếtkhôngkịpngáptrênnềnximăng.Nhữngngườikháchlạtừtrongnhàănnghethấytiếngđổầmầmđãvộichạyrakhiêngxácchàngtraitrẻ,cảmthấytừ lànda của anh ta tỏa ra cáimùinồngnặcđếnkhó thở củaRemedios -Ngườiđẹp,vàcáimùinàyvẫntiếptụchànhhạđámđànôngcảsaukhichết,cảkhihọchỉcònlànắmxươngtàn.Mặcdùvậy,họkhôngliênhệtainạnkhủngkhiếpđóvớicáichếtcủahaingườiđànôngkháccũngvìRemedios-Ngườiđẹp.Phảiđợiđếnkhicómộtnạnnhânnữathìnhữngngườikháchlạvà rất nhiềungười sinh trưởngởMacondomới tin vào câu chuyệnhuyềnthoạinóirằnghơithởcủaRemedios-Ngườiđẹpkhôngphảilàlànhơitìnháimàlàluồngkhígiếtngười.

Câuchuyệnxảyravàithángsauđó,vàomộtbuổichiềukhiRemedios-Ngườiđẹpcùngvớimấybạngáiđixemnhữngđồnđiềnmới.DânMacondogầnđâycóthóiquentiêukhiểnmớibằngcáchđidạodọcnhữngconđườngẩmướtvàdàinhưvôtậntrồngchuốikíncảhaibên,lànơisựimlặngdườngnhưđượcbắtnguồntừmộtxứsởhoangvunàođó,vàdođóâmthanhthậtkhólanxa.Cókhichỉcáchnhaucónửamétmàkhôngnghethấytiếngnhau,nhưng tiếngnói từ títphíabênkiacánhđồngvọng tới lại rất rõ.Tròchơimớimẻđó làmchocáccôgáiởMacondođượcnhữngmẻcười thoảimáihoặcnhữngtrậnhồihộphùdọavàtrêuđùanhau.Tốiđếncáccôthườngkểlạicáccuộcdạochơiđónhưkểlạinhữnggiấcmơ.SựimlặngkiađượccoitrọngtớimứcÚrsulakhôngdámngăncảncuộctiêukhiểncủaRemedios-Ngườiđẹp,vàmộtbuổichiềuđãchophépnàngđichơivớiđiềukiệnphảiđộichiếcmũrộngvànhvàdiệnbộcánhthậtđẹp.Từlúccáccôgáivàotớiđồnđiền,bầukhôngkhínhưđượmmộtmùithơmchếtchóc.Nhữngngườiđànônglàmviệctrêncánhđồngnhưcảmthấybịmêhoặc,bịđedọabởimộthiểmhọavôhình,vàrấtnhiềungườinhưchìmđắmtrongcơnkhủngkhiếpđẫmnướcmắt.Remedios-Ngườiđẹpvàcáccôbạnhốthoảngcủacôvừakịpẩnvàomộtngôinhàgầnđókhibọnhọsuýtbịmộtđámđànôngcuồngnhiệtlàmnhục.SauđócáccôđượccứuthoátnhờcóbốnanhemAureliano,mànhữngchữthậptrothánhtrêntránhọinđậmmộtsựtônkính,dườngnhưchúng làmộtdấuấncủađẳngcấp,củasựbấtkhảxâmphạm.Remedios -Ngườiđẹpkhôngkểvớiaicâuchuyệnmộtkẻtrongsốđólợidụnglúcồnàosờtayvàobụngdướicủanàng,cáibàntayấycóvẻnhưnhữngchiếcmóngchimưngbámvàobờvực thẳm.Trongtích tắcnànggạt taychàngtrai trẻngôngcuồngvànhìnthấymộtđôimắtrầurĩlàmchotráitimnàngnhóilênmột cảmgiác thươngcảm.Ðêmấy, chàng trai đếnphốThổNhĩKỳkhoe

khoangvềsựliềulĩnhvàsốmaycủamình.Vàiphútsauanhchàngbịmộtconngựađámộtphátgiậpngựcvàđámđôngkháchtứphươngchứngkiếncảnh anh ta giãy giụa trong vũngmáu, chết gục giữa đường. Thế là điềuphỏngđoánvềchuyệnRemedios-Ngườiđẹpmang trongngườiuyquyềncủa thần chết đã được chứngminhbằngbốn trườnghợpkhônggì bác bỏđược.Mặcdùmộtsốngườihaytángẫuthườngnóichosướngmiệngrằngnếuđượcngủmộtđêmvớingườiđànbàquyếnrũnhưvậythìcóchếtcũngđànhnhưngthựcrachẳnganhnàocốsứcđểlàmviệcđócả.Cólẽchỉcầnmột thứ tìnhcảmnguyên thủyvàgiảndịnhư tìnhyêu làđủđểkhôngchỉchinhphụcnàngmàcònđể tránhmọinguyhiểm,nhưngđóchính làđiềuduynhấtkhôngainghĩtới.

Úrsulakhôngchúýgìđếnnàngnữa.Trướckia,khicụcònchưatừbỏýđịnhcứuvớtnàngthànhngườihữuíchchocuộcđời,cụthườngcốlàmchonàngquantâmđếnnhữngcôngviệcchínhởtrongnhà.“Ðànônghọthườngđòihỏinhiềuhơnlàmàytưởng”,cụthườngnóimậpmờnhưvậy,“Nàonấunướng,nàoquétdọn,rồibiếtbaonhiêuđiềulặtvặtphảilotoan,ngoàinhữngđiềumày nghĩ”. Thực ra cụ đã tự lừa dốimình bằng cách dạy cho nànghưởnghạnhphúcgiađình,bởivìchínhcụcũngtinrằngmộtkhidụcvọngđược thỏamãn thì khôngmột người đànông trên trái đất này có thể chịuđựngđược,dùchỉtrongmộtngày,sựlơđễnhkhôngthểhiểuđượcấy…Khingườiđànôngcuốicùng[35]củanhàJoséArcadiorađời,cụdứtkhoátmuốnnuôidạychonótrởthànhGiáohoàng,chonêncụchảcòntâmlựcđâumàlolắngđếncôchắtgái.Cụđểmặcnàng,nghĩrằngsớmmuộngì thìcũngcóđiềukỳdiệuxảyra,vàtrongcáithếgiớimọisựđềucóthểnàyhẳnlàcũngsẽ phải cómột người đàn ông đủ nhẫn nại để rước lấy nàng. Từ lâu rồi,Amarantađãdứtbỏmọiýđịnhcốdạynàngthànhmộtcôgáihữuích.Ngaytừnhữngbuổichiềukhâuváchẳngcònnhớrõnữaấy,khicôcháugáichỉthíchcómỗiviệcquaymanivenchiếcmáykhâu,bàđãkếtluậndứtkhoátnólà đứa ngốc nghếch. “Ðếnphảimangđấu giámàyđi thôi”, bà nói, và rấtngạcnhiêntrướctháiđộtỉnhbơcủanàngđốivớinhữnglờitántỉnhcủađámđànông.VềsaukhiÚrsulacứnhấtquyếtbắtRemedios -Ngườiđẹpphảiphủmạngchemặtlúcđilễnhàthờ,Amarantanghĩrằngcáitròbíẩnkiacólẽlại trởthànhkhêugợitớimứcmàchẳngmấychốcsẽcómộtngườiđànôngđủsứchiếukỳvànhẫnnạiđểđitìmchỗyếucủatráitimnàng.Nhưngkhítrôngthấycungcáchngờnghệchmànàngkhướctừmộtkẻcầuthâncónhiềuđiểmcònănđứtcảvươngtôncôngtử, thìbàkhôngcònhyvọnggìnữa.Fernanda thậmchí khôngmuốnhiểunàngnữa.Khi thấyRemedios -NgườiđẹpvậnđồxiêmáoHoànghậu trongngàyhộiCarnavalđẫmmáu,Fernandanghĩrằngđólàmộtcôgáidịthường.Nhưngkhithấynàngdùngtayănbốc,và trả lờibằngnhữngcâungớngẩn thìFernandachỉcảmthấy

tiếclànhữngkẻđầnđộntronggiađìnhlạicócuộcsốnglâudàithế.MặcdùrằngđạitáAurelianoBuendíavẫntinvàthườngnhắcđinhắclạirằngthựcrathìRemedios-Ngườiđẹplàđứathôngminhsángsuốtchưatừngthấy,vàmặcdù rằngnàngvẫn thường tỏ rakhéo léo lạkỳ trongviệcbỡncợtmọingườikhác,cảnhàđãphómặcnàngchoThượngđếlònglành.

Remedios-Ngườiđẹpmộtmìnhbơitrongsamạccôđơn,chẳngcócâythánh giá trên vai, chìm đắm trong những giấcmơ tươi đẹp, trong nhữngbuổitắmtriềnmiên,trongnhữngbữaănkhônggiờgiấc,trongchuỗilặngimsâuthẳmkhônghồitưởng,chođếnmộtbuổichiềuthángbakhiFernandaởtrongvườnmuốngấpnhữngchiếuchănthôtrảigiườngvàgọicácbàcácchịra giúp mình một tay. Họ vừa mới bắt đầu, thì Fernanda phát hiện thấyRemedios-Ngườiđẹptoànthânxanhtái.

-Chịốmhaysaovậy?-Fernandahỏi.Remedios-Ngườiđẹpđangcầmmộtdầumépchănbênkiamỉmcườinhưnuốitiếc.

-Khôngphảiđâu,-nàngnói,-chịthấymìnhkhỏehơnlúcnàohết.NàngvừanóiđếnđấythìFernandacảmthấymộtlàngiódễchịuđầyánh

sánglàmbậtchiếcchănkhỏitaymìnhvàhấttungnólêntrời.Amarantacảmthấylạnhxươngsốngvàcốbámlấychiếcchănchokhỏingã,đúngvàolúcRemedios-Ngườiđẹpbaylên.Úrsula,lúcấygầnnhưloàmắt,làngườiduynhấtbìnhtĩnhnhậnrathựcchấtcủalàngiókhônggìcưỡnglạikiavàcứđểmặcchonhữngchiếcchănbaynhưvậymànhìnRemedios-Ngườiđẹpđangvẫytayvĩnhbiệtmình.Giữaluồngsángphậpphồngcủanhữngchiếcchăncùngbaylêntheonàng,cócảmùinhữngconbọcạpvàhoamẫuđơn,tấtcảcùngđitheonàngtrongcáibầukhôngkhíkếtthúclúcbốngiờchiều,vàtấtcảcùngtheonàngvĩnhviễnbiếnmấtởtrêntầngcaokhôngkhínơinhữngconchimbay caonhất cũngchẳngvỗcánh tới baogiờ.Ðámkhách lạ tấtnhiênnghĩ rằngRemedios -Người đẹp cuối cùngđãhóa thân theo cái sốmệnhtiềnđịnhcủanànglàconongchúa,vàgiađìnhnàngđãrasứccứuvãndanhdựbằngcáihuyềnthoạinàngtựbaylên.Fernandaghentứcvôcùng,cuốicùngcũngchấpnhậncâuchuyệnlykỳ,vàrất lâusauđóvẫntiếptụccầutrờiđemtrảlạinhữngchiếcchăn.Mọingườiđềutinvàocâuchuyệnkỳdiệuvàhọđềuhươngkhóikhấnkhứa.

Có lẽsẽkhôngainóichuyệngìkhác trongmột thờigian lâunữa,nếunhư không có chuyện tàn sát man rợ đám con trai của đại tá AurelianoBuendía, làmchosựngạcnhiênbiếnthànhsựhãihùng!Mặcdùchưabaogiờnóiramiệnglờitiênđoáncủamình,nhưngđạitáAurelianoBuendíađãdựcảmtrướctrongchừngmựcnàođócáikếtcụcbithảmcủacácconmình.KhiAurelianoSerradorvàAurelianoArcayatỏýmuốnởlạiMacondo,ôngbốđãcốngăncản.Ôngkhônghiểuchúngsẽlàmgìởcáilàngmàchỉtừđêm

đến sáng đã biến thànhmột nơi nguy hiểm.NhưngAurelianoCenteno vàAurelianoTristeđượcAurelianoSegundoủnghộđãnhậnhaingườivàolàmtrongxínghiệpcủamình.ÐạitáAurelianoBuendíacónhiềulýdođúngsailẫnlộnđểkhôngtánđồngquyếtđịnhấy.KểtừkhitrôngthấyngàiBrowntrênchiếcôtôđầutiênđếnMacondo-mộtchiếcxemàudacamcóchiếccòilàmkhiếpvíanhữngconchócứchạytheomàsủaầmĩ-ngườilínhgiàbựcmìnhvớisựxunxoekhúmnúmcủadânlàng,vànhậnrarằngcócáigìthayđổitrongphẩmcáchconngườikểtừhồingàitừbỏvợcon,váckhẩusúnglênvairađichiếntrận.Cácnhàchứctráchđịaphương,sauHiệpđịnhđìnhchiến Neerlandia, đều trở thành những thị trưởng chăng có sáng kiến gì,nhữngthẩmphánlàmvì,đượcchọntrongsốnhữngngườibảothủmệtmỏivàhiềnlànhởMacondo.“Ðâylàmộtchếđộcủanhữngconquỉđói”;đạitáAurelianoBuendíabìnhphẩmkhitrôngthấynhữngviêncảnhsátđichânđấtmangdùicuiđingangqua,“Chúngtađãbaolầnnổidậylàmchiếntranhcốtđểchochúngnókhôngbắtchúngtaphảiquétvôixanhnhàmình”.TuyvậykhiCôngtychuốiđến,cácviênchứcđịaphươngbịthaythếbằngđámchứcdịchlạmặtmàngàiBrownđưađếnsinhsốngởkhunhàchungcư,khu“trạigàmắcđiện”,đểchohọđượchưởng-theolờingàigiảithích-vinhdựhợpvớichứcvịcủamình,vàkhôngphảichịucảnhnóngbức,muỗivàvôsốsựthiếu thốnkhổảicủadânchúng.Nhữngviêncảnhsátcũbị thay thếbằngbọngiếtngườibằngdaochặtmía.Chúiđầu trongxưởng,đại táAurelianoBuendíanghĩngợivềnhữngđổithayđó,vàlầnđầutiêntrongnhữngnămcôđơnthầmlặngcủamình,ngài trằn trọcmãivớiđiềukhẳngđịnhdứtkhoátrằng không tiếp tục cuộc chiến tranh tới cùng làmột sai lầm.Vào nhữngngàyấy,mộtngườianhemcủađạitáMagníficoVisbalbịquênlãngdẫnđứacháu bảy tuổi đi uống nước ngọt ở một hàng rong ngoài quảng trường.Chẳngmayđứatrẻvaphảiviênđộixếpcảnhsátvàđánhđổcốcnướcngọtvàoquầnáocủay.Tênmanrợnàyliềnrútdaochémđứabélàmmấykhúc,ngườiôngchạy tớingăncản liềnbịychémphăngđầu.Cả làngđều trôngthấyônggiàbịchémcụtđầukhimộtsốngườikhiêngôngvềnhà,vàmộtngườiphụnữtúmtócxáchchiếcđầu lâuchạytheocùngvớichiếcbao tảiđẫmmáuđựngxácđứatrẻ.ÐốivớiđạitáAurelianoBuendíathìđâylàgiớihạncủasựtrừngphạt.Ngaylậptức,ngàicảmthấyphẫnnộgiốngnhưhồicòn trai trẻngàiđãphẫnnộkhiđứng trướcxácngườiđànbàbị línhđánhchếtchỉvìtộibịchódạicắn.Nhìnnhữngđámngườitòmòđứngtrướccửanhà,bằngcáigiọngcămthùkhôngthểchịuđựngđượcnữangàiquáttướnglên:-MộtngàykiatasẽtrangbịvũkhíchocáccontađểchúngnókếtliễuđờicáibọnGringochết tiệtnày!Trongtuầnlễấy,ởnhữngđịađiểmkhácnhau thuộcvùngduyênhải,mườibảyngườiconcủangàiđãbịnhững têngiết người vô hình nhằm vào dấu thánh trên trán mà bắn như bắn thỏ.AurelianoTristerakhỏinhàmẹđẻvàolúcbảygiờtốithìmộtphátsúngtừ

trongbóngtốixuyêngiữatrán.AurelianoCentenochếtcứngtrênchiếcvõngvẫnthườngbuộctrongnhàmáyvìbịmộtchiếcdùiđâmngậpđếntậncánởchínhgiữahai lôngmày.AurelianoSerrador từ rạp chiếubóngđưangườiyêuvềnhà,trênđườngtrởvềđếnphốThổNhĩKỳthìcókẻtràtrộntrongđámđôngbắnmộtphátsúnglụclàmanhtađổgụcvàonốtchảobơđangsôi.Mấyphútsau,cóngườigõcửacănphòngnơiAurelianoArcayađangngủvớimộtngườiđànbàvàgọi:“Nhanhlên,chúngnógiếtanhemmàyngoàikia”.NgườiđànbàcùngởtrongphòngvớianhtavềsaukểrằngAurelianoArcayanhảyrakhỏigiườngvàmởcửachạyrathìbịmộtloạtđạnmô-debắnvỡsọ.

Cáiđêmchếtchócấy,khicảnhàchuẩnbịđènnếnkhâmliệmbốnxácchếtthìFernandachạynhưđiênkhắplàngđểtìmAurelianoSegundo,lúcđóđượcPetraCotesấnvàotrongchiếctủáovìtinchắcrằngmậtlệnhtànsátnhằmràotấtcảnhữngaimangtênngàiđạitá.Mãiđếnbốnngàysau,khicácbứcđiệnnhậnđượctừnhiềunơithuộcvùngduyênhảichophéphiểurằngsựđiêncuồngcủakẻthùvôhìnhchỉthẳmvàonhữnganhemAurelianocódấuchữthậpởtrán,PetraCotesmớichoanhtarangoài.Amarantalụccuốnsổnhỏghichépvềnhữngđứacháu,vàcứnhậnđượcbứcđiệnbáotửnàothìgạchtênđứađó,chotớikhichỉcònlạiđứacháulớn.Bànhớrõđứacháunàyvìcậutacónướcdađentươngphảnvới lôimắtxanhto tướng.ÐólàAurelianoAmadorvốn là thợmộc, sinh sốngởmột làngnhỏ tít trongbìarừng.Sauhaituầnđợikhôngthấycóđiệnbáocủaanh,AurelianoSegundochongườiđibáođểanhđềphòng,sợrằnganhkhôngbiếtgìvềmốinguyhiểmđangtreotrênđầu.Ngườiđưatintrởvềnói làAurelianoAmadorđãthoátnạn.Cóhaingườiđànôngđếnlùnganhởnhàvàocáiđêmtànsátấy.Chúng đã nã súng vào anh, nhưng không trúng được vào chỗ có dấu chữthậptrêntrán.AurelianoAmadornhảyquahàngràoởsân,vàchạytuộtvàotriền rừngmàanh thuộcnhư lòngbàn taydocóquanhệbuônbángỗvớinhữngngườithổdân.Từđókhôngcótintứcgìthêmvềanh.

ThậtlànhữngngàyđentốiđốivớiđạitáAurelianoBuendía.Tổngthốngnướccộnghòagửitớingàibứcđiệnchiabuồn,hứaralệnhđiềutrađếnnơiđếnchốnvàtỏlòngtưởngnhớnhữngngườiđãkhuất.TheolệnhcủaTổngthống,thịtrưởngđembốnvònghoatớidựlễtangvàđịnhđặtlêncácquantài,nhưngngàiđạitáchođemđểrangoàiđường.Sauđámtang,đạitáthảomộtbứcđiện lời lẽgaygắtvà tự tayđemđiđiệnchoTổng thống,nhưngđiệnbáoviênkhôngchịuphát.Thếlàngàiviếtthêmmấydònglờilẽcaycúhơnnữavàchovàophongbìgửiđi.Cũnggiốngnhưkhixảyracáichếtcủacôvợ,vàbaonhiêucáichếtcủanhữngngườibạnquí trong thờikỳchiếntranh,ngàiđạitákhôngcảmthấyđaubuồn,màchỉthấymộtnỗimệtmỏibấtlựcvàsựđiêndạimùquáng.ThậmchíngàicòntốcáocảchaAntonioIsabel

đồnglõavớibọngiếtngườivìđãlàmdấuchữthậpchocácconmìnhbằngmộtthứtrokhôngphaimàuđểkẻthùdễnhậnrachúng.Vịcốđạolụkhụnàykhôngcònminhmẫnlàmấyvàkhilênbựcđãbắtđầulàmchoconchiênkinhhãivớinhữnglờiraogiảnglungtung,mộtchiềunọđãđếnnhàđạitámangtheocảmộtbáttrohòasẵndùnglàmdấuthánhvàothứtưhàngtuần,vàcốgọiđủcảgiađìnhđếnđểlấythứnướctroấylàmdấuchữthậplêntránhọnhằmthanhminhrằngnócóthểlấynướclãrửasạchđược.NhưngsựhãihùngcủanỗibấthạnhănsâuđếnmứcngaycảFernandacũngchẳngđểýtớiviệc làm đó và từ bấy trở đi không bao giờ thấy một ai trong dòng họBuendíađếnquì trướcbànchịu lễvàodịp lễTro thứ tưhàng tuần.TrongmộtthờigiandàiđạitáAurelianoBuendíakhôngbìnhtĩnhlạiđược.Ngàibỏviệclàmnhữngconcávàng,ănuốngkhókhăn,vàđilạikhắpnhànhưmộtkẻmộngdu,kéolệtsệtchiếcáochoàngvàhậmhựcnhấtnỗigiậndữngấmngầm.Saubathángtócngàibạctrắng,hàngriacũchảichuốtnayđâmtuatủaphủkínđôimôinhợtnhạt,nhưngtrái lại,đôimắtngàimộtlầnnữalạirựcsánggiốngnhưhaihòn than, từng làmkhiếpđảmnhữngai trông thấyngàilúcmớisinhvàmộtthờichúngđãlàmchonhữngchiếcghếxoaytítkhingàinhìnvào.TrongsựgiằngxéđiêncuồngấyđạitáAurelianoBuendíarasức tìmkiếmmột cáchvô íchnhữngđiềmbáo từngđưa tuổi trẻ củangàitheonhữngconđườngnguyhiểmtớisamạcbithảmcủavinhquang.Ngàinhưmấtphươnghướng,chơivơitrongngôinhàxalạmàởđấykhôngcònaivàchẳngcócáigìcòngợichongàichúttìnhcảmthânthươngnào.MộtlầnnữangàimởcửacănbuồngcủaMelquíadesđểtìmkiếmdấuvếtcuộcchiếntranhđãqua,nhưngchỉthấynhữngđốngđổnát,rácrưởivànhữngđồvứtđichấtđốnglạiđấysaubaonămkhôngainhòmngótới.Trênbìanhữngquyểnsáchgáydachẳngcònaigiởtớinayđãẩmmốcvàlênrêuxanh,trênkhoảngkhôngvốnlànơisángsủavàtronglànhnhấtnhàcứbậpbềnhcáimùikhôngthểchịuđượccủanhữngkỷmềmđã thối rữa.Mộtbuổisángnọngài thấyÚrsulangồikhócdướigốccâydẻ,dướichânngườichồngđãchết.NgàiđạitáAurelianoBuendíalàngườiduynhấttrongnhà,khôngtiếptụcnhìnthấycụbàcườngtrángtàntạđitrongnửathếkỷsươnggió.

“Hãychàochađi”-Úrsulanóivớingài.Ngài dừng lại chốc lát trước cây dẻ vàmột lần nữa nghiệm thảy rằng

khoảngtrốngkiacũngkhônggâyấntượnggìđốivớingàicả.-Mẹbảogì?-ngàihỏi.-Trôngôngấyrấtbuồn,-Úrsulatrảlời,-chắcôngấynghĩrằngconsẽ

chết.-Hãynóivớicharằng,-ngàiđạitámỉmcườinói,-ngườitakhôngchết

khiphảichết,màsẽchếtkhinàocóthểchết.

Lờitiênđoáncủangườichađãkhuấtkhơidậychútngạonghễcuốicùngcònlạitrongtim,nhưngngàilạitưởngnhầmđâylàmộtcuồngsứcmạnhđộtngột.VìvậymàngàicứgạnhỏiÚrsulaxemnhữngđồngtiềnvàngtìmthấytrongbức tượng thánh Josébằng thạchcaođãđượcchônởchỗnào trongsân.

“Không bao giờ con biết được”, - cụ nói chắc như đinh đóng cột, vàthêm:“Mộtngàykiachủnhâncủachỗcủacảiấyhẳnsẽxuấthiện,vàchỉcóngườiấymớiđàobớilênđược”.

Khôngaihiểuvìsaomộtngườiluônluônhàohiệpđếnthếmàlạitỏrakhaokháttiềnbạcnhườngấy,vàkhôngchỉlàsốtiềnđủđểcóthểgiảiquyếtmột việc khẩn cấp, mà là một số của cải khổng lồ đến nỗi AurelianoSegundochỉnghenóiđãphátkhiếp lên.Nhữngngười cùngcánhmàngàitìm đến nhờ giúp đỡ đều trốn biệt không tiếp.Chính vào lúc ấy người tanghengàinói:“ÐiểmkhácnhauduynhấthiệnnaygiữapháiTựdovàpháiBảohoàng làở chỗnhữngngườiTựdođi lễnhà thờvào lúcnămgiờvànhữngngườiBảohoàngthìđivàolúctámgiờ”.Tuynhiên,ngàicứmộtmựcthiếttha,cầukhẩn,vứtbỏtấtcảmọinguyêntắcdanhdựmàngàivốntuânthủ,chạyvạychỗnàymộtítchỗkiamộtítvớimộtsựkiênnhẫnthầmlặng,chỉtrongvòngtámthángngàiđãhùnđượcmộtmóntiềnlớnhơncảsốtiềnÚrsulađãchôngiấu.Lúcbấygiờngàiđếnthămđại táGerineldoMárqueznhờ giúp đỡ để mở cuộc chiến tranh tổng lực. Ðã có một thời đại táGerineldoMárquez đúng là người duy nhất có thể giật dây các cuộc bạođộngmặcdùvẫnnằmtrênchiếcghếxíchđucủangườibại liệt.SauHiệpđịnhđìnhchiếnNeerlandia, trongkhiđại táAurelianoBuendía lẩn tránhởxưởngkimhoànsảnxuấtnhữngconcávàngthìGerineldoMárqueztiếpxúcvớiđámsĩquankhởinghĩatrungthànhvớingàichotớithấtbại.Cùngvớihọngài tiếnhànhcuộcchiếntranhcủasựnhụcnhãhàngngày,củasựcầukhẩnvàvanxin,nàolàxintrởlạivàongàymai”,nàolà“cũngsắpsửa”,rồilại “chúng tôi đang chú ý xem xét trường hợp của ngài”;một cuộc chiếntranhthuathậtvôphươngcứuchữachốngnhữngkẻphụcvụtậntụyvàchắcchắn đáng phải được nhưng lại không bao giờ được hưởng khoản trợ cấpsuốtđời.Cuộcchiến tranhkháccuộcchiến tranhđẫmmáuhaimươinăm,khônggâynhiềuthiệthạinhưcuộcchiếntranhgặmnhấmcủasựápđặtvĩnhviễn.ChínhđạitáGerineldoMárqueztừngthoátkhỏibavụmưusát,sốngsótvớinămvết thươngvàbìnhyênvô sựquabiếtbao trậnkhác,đã chếtngợptrongsựvâyhãmtànbạocủahyvọngvànếmmùithấtbạinhụcnhãcủa tuổi già, trong khi nghĩ tớiAmaranta giữa những chiếc đèn hình thoitrongcănnhàởnhờ.Nhữngcựuchiếnbinh,màngườitacònbiếttin,đãxuấthiệntrênmột tờbáoquanhữngtấmảnh,mặtcângcâng,cùngchụpchungvới ngài Tổng thống vô danh của nước Cộng hòa, người đã tặng bọn họ

nhữngchiếccúccóinảnhngàiđểdùngđơmởcổáo,vàtrảchohọmộtlácờbẩnthỉu,vấymáuvàámkhói thuốcsúngđểphủlênnhữngchiếcquantàicủa chínhhọ.Cònnhữngngườikhác, nhữngngườibiết tự trọnghơn,vẫnchờđợimộtbứcthưtrướccảnhtranhtối tranhsángcủalòngthươngthiênhạ,chếtdầnchếtmònvìđóikhát,sốngdởchếtdởvìđiêndại,thốirữatànlụiđivìgiàcỗigiữacáiđốngcứtđáithơmthocủasựvinhquang.VìvậymàkhiđạitáAurelianoBuendíamờithamgiavàoviệctổchứcmộtcuộcchiếntranhmột mất một còn nhằm kết liễumọi vết tích củamột chế độ thamnhũngvà bê bối do xâm lược nước ngoài dựng lên, ngài đại táGerineldoMárquezkhôngthểkìmlạiđượcsựxúcđộngvìthươnghại:

-Trờiơi,Aureliano,-ngàithởdài.-Tôibiếtlàôngbạngiàrồi,nhưngđếngiờtôimớinhậnthấyôngđãgiàhơnrấtnhiềusovớichínhhìnhhàigiànuacủaôngđấy…

CHƯƠNG 13Trongnhữngnămđầynáoloạngầnđây,Úrsulacórấtítthìgiờrảnhrỗi

chămlochoJoséArcadiohọcđểtrởthànhGiáohoàng.Khicậucầnchuẩnbịgấpđểđithi,Meme,emgáicậu,lớnlêngiữatínhnếthàkhắccủaFernandavàtínhtìnhchuangoacủaAmaranta,lúcđócũngđãđếntuổivàotrườngnữtuđểđượcrèngiũathànhmộtnghệsĩtiểuphongcầm.ÚrsularấtbănkhoănnghingờhiệuquảcủacácphươngphápdùngđểrèngiũatinhthầnhọchànhtrễnảicủavịGiáohoàngtươnglai,nhưngcụkhôngđổlỗichotuổigiàlẫncẫncủamìnhhaychoconmắtmờnhữngđámmâyphủhầunhưkhôngđểchocụnhậnrõđượchìnhthùcủasựvật,màlạiquytộichocáimàcụcũngkhôngxácđịnhđượcchínhxácnhưnghiểunhầmnóvớimộtsựtiêuphíthờigianngàycàngtăng.“Nămthángbâygiờkhôngcòngiốngnhưnămthángtrướckia”,cụthườnghaynóinhưvậymàcảmthấycôngviệchàngngàynhưtuộtkhỏitầmtaymình.Cụnghĩ:trướckiatrẻemchậmlớnhơnnhiều.ChỉcầncụnhớlạiquãngthờigianđủđểJoséArcadio,đứaconcảcủacụ,đitheođámdiganvàmọichuyệnxảy ra trướckhicậu trởvềngườixăm loang lổnhưmột con rắn và nói năng nhưmột nhà chiêm tinh học, và cả nhữngchuyệnxảyratrongnhàtrướckhiAmarantavàArcadiobỏnóithổngữcủangườiAnh-điêngđểhọcnói tiếngTâyBanNha;chỉcầncụnhớ lạinhữngbuổi chiều thanh thản rực rỡ nắng trong đó José Arcadio Buendía đángthươngphảichịuđựngdướibóngcâydẻ,vàtấtcảnhữnggìcầnphảibàytỏsựtiếcthươngtrướccáichếtcủachồngmìnhtrướckhingườitađưavềchocụmộtngàiđại táAurelianoBuendíađanghấphối,mặcdùcụđãquabaonhiêucuộcchiếntranhvàbaonhiêuđaukhổvìngài,thếmàcụvẫnchưatớinămmươi tuổi.Hồi trước, saukhi cảngàyngồi làmnhữngchiếckẹonặnhìnhcongiống,cụvẫncònthờigianchămsóccácconđểnhìnvàotròngmắtnhữngđứatrẻmàbiếtchúngốmđangcầncómộtlọdầu.Tráilạibâygiờkhikhôngcóviệcgì làmvàvớiJoséArcadiocưỡi trên lưng,cụ lang thangtừmờsángđếntậnđêmkhuya,cáiloạithờigiờxấunàyđãbuộccụphảibỏdởcôngviệc.ThựcralàÚrsulacưỡnglạituổigiàngaycảkhikhôngcònnhớđược tuổi củamình và tập tễnh đi lại khắp nơi, và việc gì cụ cũng cố dựphần,rồitrêuchọcđámkháchlạbằngnhữngcâuhỏiđạiloạinhưhồichiếntranhcógửiởnhànàymộtbứctượngthánhJosébằngthạchcaođểgiađìnhtrôngnomhộtrongmùamưahaykhông.Khôngaibiếtđíchxáccụbịmùtừkhinào.Ngaycảnhữngnămcuốiđờikhicụđãphảinằmliệtgiườngthìaicũng tưởng cụ nằm liệt giường là vì già lão thôi, chứ không ai phát hiệnđượccụđãbịmù.CụđãnhậnthấyđiềuđótừtrướckhisinhJoséArcadio.Thoạttiêncụtưởngđâulàmắtchỉđauqualoa,bènuốngvụngrượuhổcấtvà lấymậtongnhỏvàomắt, nhưngchẳngbao lâu cụnhận thấy rằngmắt

mìnhngàycàngmờđimộtcáchvôphươngcứuchữađếnnỗicụkhôngbaogiờcóđượckháiniệmrõràngvềđènđiện,vìkhinhữngbóngđiệnđầutiênđượcmắclênthìcụchỉcòncảmthấymộtluồngsánglờmờ.Cụkhôngnóivớiaibởivìnhưvậycónghĩalàcôngkhaithừanhậnsựbấtlựccủamình.Cụlặnglẽhọcphânbiệtkhoảngcáchcácvậtthể,giọngnóicủatừngngười,đểtiếptụcnhìnbằngtrínhớkhimắtđãmờhẳn.Vềsaucụđãbấtngờpháthiện ra tácdụngcủamùivịgiúpmìnhxácđịnhcácvật thể trongcảnh tốitămmờảocòntốthơncảhìnhkhốivàmàusắc,vàchúngđãgiúpcụvĩnhviễnthoátkhỏimốinhụcănbáocô.Trongbóngtốicủacănphòngcụcóthểxâukimvàthùađượckhuyếtáo,vàbiếtđượckhinàothìxoongsữasắpsôi.Cụnhớrõràngvịtrícủatừngđồvậttrongnhàtớimứcchínhcụcólúccũngquên rằngmìnhđãbịmù.Cómột lần,Fernanda làmầm ĩcảnhàvìchiếcnhẫncướibiếnđâumất,thếmàÚrsulalạitìmthấytrênmộtchiếcgiáđểđồvậttrongphòngngủcủađámtrẻ.Chảlàtrongkhimọingườiđilạilungtungkhắpnhà,cụcăngbốngiácquancủamìnhlặnglẽtheodõihọđểkhỏibịbấtngờ,nênsaumộtthờigiancụpháthiệnrarằngmỗingườitronggiađìnhnàyngàynàocũnggiốngnhưngàynào,đềulặpđilặplạichínhnhữnglốiđiấy,chínhnhữngcôngviệcấy, thậmchícòn lặp lạinhữngcâunóigiốngnhauvàocùngmộtgiờnhấtđịnhmàkhônghaybiếtgì.Chỉkhinàohọkhôngtuântheocáiđườngmònchilyấythìmớicóthểmấtcáigìđó.VậynênkhingheFernandahốthoảngla lối làbịmấtchiếcnhẫnthìÚrsulanhớrarằngviệckhác thườngduynhấtmàFernanda làmhômđólàđemnhữngchiếcchiếucủalũtrẻraphơivìMemeđêmtrướcbắtđượcmộtconrệp.Vìbọntrẻcũngthamgiavàoviệcdọndẹp,nênÚrsulanghĩrằngFernandađãđểchiếcnhẫntrênchiếcgiácao,nơiduynhấtchúngkhôngvớitớiđược.Tráilại,Fernandachỉquanhquẩntìmkiếmtheonhữngchỗhàngngàyquenđilại,màkhôngbiếtrằngviệctìmkiếmvậtbịmấtđãbịthóiquenthườngngàycảntrở,chonênmớiphảimấtcôngđếnthế.ViệcnuôidạyJoséArcadiođãgiúpÚrsulatheosátnhữngthayđổinhỏnhặttrongnhàvốnlàcôngviệcnặngnhọcđốivớicụ.Khinhậnbiết làAmarantađangmặcquầnáochocác thánhbàyởtrongphòngngủ,cụbèngiảvờnhưđangdạychochúbéhọcphânbiệtcácmàu sắc khác nhau. -Nào, xem nào, - cụ nói, - chút thử nói cho cụ xemThánhRaphaelArchangelmặcquầnáomàugìnào?Bằngcáchđó,chúbésẽnóichocụbiếtđiềumàmắtcụkhôngnhìnthấy,vàtừrấtsớmtrướckhichúbéđihọcÚrsulađãcóthểphânbiệtđượcmàusắckhácnhaucủayphụccácthánhđặtởtrongphòngngủ.Thỉnhthoảngcũngxảyranhữngđiềubấtngờ.MộtbuổichiềuAmarantađangngồi thêuởhành langbàynhữngchậu thuhảiđường,thìÚrsulađụngphải.

-Chamẹơi,-Amarantaphảnđối,-bàđiđứngralàmsaothế.-Chínhcô,-Úrsulanói,-mớilàngườingồikhôngphảichỗ.

Cụnóiđúng.Từhômđócụbắtđầunhậnthấymộtđiềuchưaainhậnra,đólàviệcmặttrờidầndầnchuyểnchỗtheotừngmùatrongmộtnăm,dovậynhữngngười thườngngồiởhành langcũngdầndần thayđổichỗngồimàchínhhọkhônghềbiết.Từbữađó,ÚrsulachỉcầnnhớngàythángđểbiếtchínhxácchỗngồicủaAmaranta.Mặcdùtaycụngàycàngrunvàchâncụngàycàngnhưkhôngnhấclênđược,nhưngchưabaogiờngườitalại thấyhìnhbóngquenthuộccủacụcómặtởnhiềunơitrongcùngmộtlúcđếnthế.Hầunhưcụcònnhanhnhẹnnhưlúccaiquảnmọicôngviệctrongnhà.Tuynhiên,trongnỗicôđơnkhôngdòthấuđượccủatuổigià,cụvẫnminhmẫnđểýtớimọisựthayđổinhỏnhặtnhấttronggiađình,vậynênlầnđầutiêncụnhậnrõnhữngsựthậtmàtrướcđâycôngviệcđãkhôngchophépnhìnthấy.VàothờigiancụchuẩnbịchoJoséArcadiođithi,cụđãtómlượclạicuộcsốngcủagiađìnhtừngàythànhlậplàngMacondo,vàđãhoàntoànthayđổiýkiếnvềđámconcháucủamình.CụnhậnthấykhôngphảinhưmìnhtưởngvìcuộcchiếntànbạomàđạitáAurelianoBuendíađãđánhmấttìnhcảmgiađình,màthựcrangàichưahềyêumếnai,ngaycảRemedios-ngườivợcủangài, hoặc vô khối các cô gái từng một đêm chăn gối với ngài, lại càngkhông thểnóingàiyêucácconngài.Cụnhận thấy rằngngàiđã thamgianhiềucuộcchiếntranhnhưvậykhôngphảivìsựsaymêlýtưởngnhưmọingườinghĩ,vàngàiđãtừbỏthắnglợitrôngthấycũngkhôngphảichỉvìmệtmỏi như thiên hạ nghĩ, mà chính là ngài đã thắng hoặc bại đều do mộtnguyênnhân:đíchthịlàthóikiêungạođầytộilỗi.Cụđiđếnkếtluậnrằngđứaconmàmìnhđẻrakialàmộtchàngtraibấtlựctrướctìnhyêu.Mộtđêm,khicònhoài thai cụđãnghe thấynókhóc.Ðó làmột tiếng thannãonuộtnghethậtrõràngđãlàmJoséArcadioBuendíathứcgiấcbêncạnhvàbỗngthấyvui vui khi nảy ra ý nghĩ rằngnó sẽ là người có tài nói giọngbụng.Nhữngngườikhácđoánrằngnósẽlànhàtiêntri,tráilại,cụrùngmìnhtrướcýnghĩsángtỏrằngcáitiếnggầmsâulắngkialàdấuhiệuđầutiêncủacáiđuôi lợnkhủngkhiếp, và cầu trời hãyđể chonó chết luôn từ trongbụng.Nhưngsựminhmẫncủatuổigiàlạigiúpcụnhậnrarằngtiếngkhóccủađứatrẻ trongbụngmẹkhôngphải làdấuhiệu của tài nóigiọngbụnghaykhảnăngtiêntri,màlàdấuhiệukhônglầmlẫnđượccủasựbấtlựcđốivớitìnhyêu,vàđiềunàycụcứnhắcđinhắclạinhiềulần.Cáiđiềuđánhgiákhôngtốtđẹpgìvềđứacontraibỗnggợinêntronglòngcụtấtcảlòngthươngcảm.Tráilại,Amaranta,màsựcứngrắntrongtìnhcảmcủabàlàmcụcảmthấykinhhãi,màsựchuangoađượcdồntụlạitrongtìnhcảmcủabàlàmcụcảmthấychuaxót,quasựthửtháchcuốicùngđãlàmchocụthấyrõbàlàmộtphụnữhiềndịuchưatừngthấy.CụhiểuravớimộtsựrõràngđángtiếcrằngnhữngsựdằnvặtvôlýđốivớiPietroCrespikhôngphảilàdoýmuốntrảthùnhưmọingườivẫnnghĩ,ngaycảsựgiàyvòdaidẳnglàmthấtvọngcuộcđờiđạitáGerineldoMárquezcũngkhôngphảilàdonỗiđắngcayđaubuồncủa

bànhưthiênhạvẫntưởng,đúngracảhaiviệcđóđềulàsựđấutranhsốngcòngiữamộtbênlàtìnhyêuvôhạnđộvàmộtbênlàsựhènyếukhônggìthắngnổi,vàcuốicùng thìnỗisợhãivô lýmàAmarantavốncóđã thắngchính trái timbịvòxécủamình.Ðúngvào lúcấyÚrsulabắtđầugọiđếnRebeca,nhắcđếnbàvớitìnhcảmthắmthiếtvốncónayđượctăngthêmbởisự hối hậnmuộnmàng và sự khâm phục bất ngờ do hiểu rằng chỉ có bàRebeca,đứaconkhôngbúsữacụmàtráilạilớnlênnhờănđất,đấtvàvôicủabốnbứctường,làđứacontronghuyếtquảnkhôngmangdòngmáucủacụnhưnglạimangmộtdòngmáucủanhữngngườixalạmànắmxươngtàncủa họ còn rền rĩ dướimồ, chỉ cóRebeca, người con gái có trái tim xaođộng,cócáidạdàyto,ngườiduynhấtcólòngcanđảmkhôncùnglàngườimàÚrsulatừngmongmỏichodòngdõinhàmình.

-Rebeca,-cụnói,lầnlầntaytrêntường,-cảnhàđốivớiconbấtcôngbiếtbao!Mọingườitrongnhàcứtưởngcụlẩmcẩm,nhấtlàtừkhicụđilạilúcnàocũnggiơtayphảilêntrờinhưlàthánhGabriel.Tuynhiên,Fernandanhậnthấymộtsựminhmẫnsángsuốtẩntrongcáibóngđencủasựlẩmcẩmkia,chẳnghạnÚrsulacóthểnóingaykhôngchútngậpngừngsốtiềncảnhàtiêuphatrongnămvừaqua.Amarantađãcóýnghĩnhưvậyvàomộtngàynọkhibàmẹđangbưngnồixúptrongbếpvàmặcdùkhônghềbiếtlàmọingườiđanglắngnghe,cụnóirằngchiếccốixayngômuacủanhữngngườidiganđầutiên,chiếccốiđãtừngbiếnmấttrướckhiJoséArcadiosáumươilămlần lang thangvòngquanhkhắp thếgiớivẫncònởnhàPilarTernera,ngườicũngđãsốngngótnghét trăm tuổi,nhưngcònkhỏevànhanhnhẹn.Mặcdù thânxácbéoquácỡ làm lũ trẻphátkhiếpcũngnhưxưakia tiếngcườitừnglàmkinhhoàngđànbồcâu,PilarTernerakhôngngạcnhiêntrướcsựminhmẫncủaÚrsula,bởivìkinhnghiệmcủachínhbà lãobắtđầuchothấytuổigiàcóđầuócsánglángcó thểcònđángtincậyhơncảphépbóibài.

Tuynhiên,khiÚrsulanhậnthấykhôngđủthờigianđểcủngcốlònghamthíchcủaJoséArcadio,cụđâmrahốthoảngsợhãi.Cụbắtđầumắcsailầmkhi cố sức nhìn bằngmắt những gì bản năng vẫn cho phépmình nhìn kỹhơn.Mộtbuổisángcụhấtcảlọmựcvàođầucậubé,nghĩrằngđólàlọnướcthánh.Vìcứmuốnnhúngtayvàohếtmọichuyệnnêncụđãgâynênnhiềusựvachạmđếnnỗicáugắtlungtung,vàcốsứcthoátrakhỏiđámmâyđenbaoquanhmìnhnhưmộtchiếcáothụngbằngmạngnhện.Chínhlúcđólàkhicụnghĩrằngsựvụngvềthôkệchcủamìnhkhôngphảilàchiếnthắngđầutiêncủatuổigiàvàbóngtối,màlàsựthấtbạicủathờigian.Cụnghĩrằngtrướcđây,khiThượngđếvớithángnămchưađặtchínhnhữngcáibẫymànhữngngườiThổNhĩKỳđãdùngvàolúcđomộtthướcvảilụa,thìmọiviệckhácxathếnày.Ngàynaykhôngnhữngtrẻconlớnnhanhhơn,màngaycảtình

cảmcũngbiếnchuyểnmộtcáchkhác.NgaysaukhiRemedios-Ngườiđẹpvề trời thìFernandachẳngý tứgìcứ làubàukhắpnơivềchuyệnnàngđãmang theocảnhữngchiếc chăn trải giường.KhinhữnganhemAurelianovừa mới mồ yên mả đẹp thì Aureliano Segundo lại đã mời đến đầy nhànhữngkháchrượusaybítỉkéođànphongcầm,mởsâmbanhlốpbốpnhưthểkhôngcóchuyệnnhữngconchiêncủaChúavừamớilìađờimàlànhữngconchóvừachếtmà thôi, làmnhư thểngôinhàcủanhữngkẻrồdại từnglàmnhứcócbiếtbaongườivàtừngsảnxuấtkhôngbiếtbaokẹobánhnặnhìnhcongiốngkiađãđượcđịnhsẵnđểbiếnthànhbãirácchứađầybọnvôlại.TrongkhixếpđồđạcvàochiếcrươngchoJoséArcadiovànhớlạinhữngđiềuđó,Úrsulatựhỏiphảichănglàmìnhnênchọnconđườngvềyênnghỉnơichínsuốiđểngườita lènchặtđất lênchiếcquantài,vàbấygiờcóthểhỏiThượngđếmàchẳngsợhãigìxemthựcsựNgàicónghĩrằngconngườivốnsinhralàdãthúđểphảichịubaođauđớntrớtrêunhưvậykhông.Hếtcâuhỏinàyđếncâuhỏikháclàmcụdầndầnmụcảngườivàmuốnnhảyramúamayquaycuồngnóihuyênthuyênnhưngườingoạiquốc.Cuốicùngcụmuốn tựchomìnhmộtkhoảnhkhắcnổi loạn,cáikhoảnhkhắcbao lầncụkhátkhaovàbaolầnđãcamchịuđểphụctùnglýtrì,cụmuốnphónguếvàotấtcảvàtuônrachohếtcáikhotừngữthôtụcmàcụđãphảiquếtnhịntrongcảmộtthếkỷluônluônđấudịu.

-Tiênsưchanhànó!-cụrítlên.Amaranta,bấygiờđangbắtđầuxếpquầnáovàorương,tưởngrằngcó

conbọcạpvừacắncụ.-Nóởđâu?-bàvộivànghỏi.-Cáigì?-Conbọcạpấy.-Amarantanóithêm.Úrsulalấyngóntaychỉvàongựcmình:-Nóởđây,-cụtrảlời.-ởđây

này?Vào lúc hai giờ chiều một ngày thứ năm, José Arcadio đi thi. Có lẽ

Úrsula thườngvẫnnhớđứachútnhưcụ tưởng tượng rakhi tiễnnóđi, vẻbìnhthảnvànghiêmnghị,khôngbaogiờkhócthútthít,dẫuphảichịungộtngạttrongbộquầnáonhungxanhvớinhữngchiếccúcbằngđồngvàsợidâybạcđeovàocổ.CậubérờikhỏinhàănđểlạimùithơmdịumátcủathứnướchoaFloridamàcụvẫnbôilênđầunóđểcóthểlầntheodấuvếtcủacậuởtrongnhà.Tronglúccảnhàđangănbữatrưatiễnbiệtcậu,aicũnggiấuvẻbôirốibằngcáchlàmravẻvuimừng,vàkhenngợiquálờinhữngchuyệncười về cha Antonio Isabel. Nhưng khi người ta mang chiếc rương bọcnhungcócácgócbịtbạcđi thìcảnhđógiốngnhưvừakhiêngrakhỏinhàmộtchiếcquantài.Ngườiduynhấtkhôngchịuthamgiavàocuộctiễnđưalà

đại táAurelianoBuendía. -Ðây làcái tròvớvẩncuốicùng trongnhàcònthiếu,-ngàilẩmbẩm.-Mộtôngchađạo!

Bathángsau,AurelianoSegundovàFernandađưaMemeđếntrưởnghọcvàtrởvềmangtheochimđàntiểuphongcầmđặtvàochỗchiếcđàndươngcầmtựđộng.Hồiấy,Amarantabắtđầukhâukhănliệmchochínhmình.Cơnsốtxungquanhchuyệntrồngchuốiđãgiảmbớt.NhữngngườidânvốnsinhtrưởngởMacondobịđámdânngoạiquốcdồnvàomộtkhu,khónhọclắmmớigiữđượcnhữngphươngtiệnítỏingàyxưa,nhưnglạiđượckhíchlệvìcảmnghĩ làhọđã sốngsót saumộtnạnđắm tàu.Kháchkhứavẫnđếnăntrưaởnhà,nhưngtrênthựctếthìthóiquencũđãkhôngđượclặplạichomãiđến khiCông ty chuối cuốn gói đi ít năm sau đó. Tuy nhiên, cũng đã cónhữngthayđổicơbảntrongtruyềnthốnghiếukháchcủagiađình,bởivìlúcấylàkhiFernandaranắmtayhòmchìakhóa.Úrsulalùivàobóngtối,cònAmarantasuốtngàyluẩnquẩnvớinhữngkhăntangvàvảiliệm,chonêncáiemgáihọclàmhoànghậunayđượcquyềntựdolựachọnthựckháchvàápđặtnhữngquiđịnhchặtchẽhọcđượccủachamẹmình.SựnghiêmkhắccủaFernandalàmchocảnhàgiữđượcnhữngthóiquenvốncótrongmộtlàngđãbịxáotrộnbởinhữngthóihưtậtxấucủađámngoạibangtừngbộclộtrongviệc tiêu xài xả láng những của cải kiếm đượcmột cách dễ dàng.Bà nóikhôngchútúpmởrằngngườitốtlànhữngngườikhôngcóliênquangìđếnCông tychuối.NgaycảJoséArcadioSegundo,anhchồngbà,cũngkhôngthoátkhỏitínhkhắcnghiệtđó,bởivìmộtbuổimaiầmĩnọ,ôngtađãgiếthết những con gà chọi tuyệt vời củamình và chuẩn bị vào làm đốc côngtrongCôngtychuối.-Anhđừngcómàbướcchânvàonhànàynữanếuanhmangghẻcủabọnngoạiquốcvềđây. -Fernandanói.Kỉcương trongnhàchặt chẽ đến nỗi Aureliano Segundo chỉ cảm thấy thoải mái khi đến nhàPetraCotes.Trướchếtvới lýdođểbớtgánhnặngchobàvợ,ôngchuyểnnhữngbuổiliênhoan,dạhộitớiđó.Sauđấy,lạiviệncớđànsúcvậtsinhsảnngàymộtgiảm,ôngchochuyểncảchuồngbò,chuồngngựasangđó.Cuốicùnglấylýdolàởnhànhântìnhmátmẻhơn,ôngchuyểnvănphòngnhỏcủamìnhsangđóđểloviệcbuônbán.KhiFernandabiếtrằngmìnhlàmộtbàgóanhưngchồngmìnhlạichưachếtthìđãquámuộnđểchomọichuyệntrở lạinhưcũ.AurelianoSegundohầunhưchẳngăncơmởnhàvànhữngbiểuhiệnbềngoàiduynhấtmàôngcốgiữ,tỉnhưcáiviệcngủvớivợởnhàđãkhôngđủsứcđểthuyếtphụcđượcai.Vìsơý,mộtlầnnọôngđãngủlạivớiPetraCoteschomãiđếnsángbạch.Khácvớiđiềuôngchờđợi,Fernandakhônghềtráchmóc,cũngkhônghềthanthởgì,nhưngngaytrongngàyhômđóbàsaingườimanghaichiếcrươngđựngquầnáocủaôngsangnhànhântình.Bà công khai sai đầy tớ khiêng những chiếc rương đi nghênh nganggiữađườngchomọingườithấyvìnghĩrằnglàmthưvậythìôngchồnglầm

lạcsẽkhôngchịuđượcxấuhổvàsẽănnănhốihậnmàtrởvề.Nhưngcửchỉanhhùngđóchỉ làmộtbằngchứngnữacho thấyFernandađãkhônghiểunhữngtínhcáchcủachồngmìnhmàcảđếnnhữngthuầnphongmỹtụccủamộtlàngvốnkhônghềgiốngnhưlàngcủabốmẹbà,bởivìmọingườitrôngthấyđámđầytớkhiêngnhữngchiếcrươngđiđềunóirằngđólàkếtcụctấtnhiêncủamộtcâuchuyệnaicũngrõ.AurelianoSegundochomởtiệctùng,ănuốngbangàyliềnmừngđượctựdo.Ðiềubấtlợilớnnhấtđốivớibàvợlàtrongkhibàbắtđầuđivào tuổigiàvớinhữngbộquầnáomàu tối,nhữngchiếcvònghoakiểucổ,vàsựhãnhdiệnkhôngphảilối,thìảthântìnhhìnhnhưlạiđangởvàotuổihồixuân,lúcnàocũngănvậnváyáolụamỏngmàusặcsỡ,vàđôimắtlúcnàocũnglonglênrừngrực.AurelianoSegundolạilaovào ả với khí thế hừng hực của thời trẻ, như trước kia, khi Petra Cotes,khôngphảidoyêuôngmàvìnhầmôngvớingườianhemsinhđôivàhềlàđã ngủ với cả hai người cùngmột lúc, với ý nghĩ rằng thượng đế đã chomìnhcáimaymắnđượccómộtngườiđànôngđủsứccủahaingườikhiănnằmvớimình.Dụctìnhđượckhơiaimạnhmẽđếnnỗiđãhơnmộtlầnhọnhìnvàomắtnhaukhi lắpăncơm,vàhọchẳngnóichẳngrằngchụp lồngbànlênmâmcơmvàkéonhauvàobuồngngủmàlịmđitrongcáiđóivàáitình.BắtchướcnhữnggìđãnhìnthấytrongnhữngchuyếnđivụngtrộmvớicácảlàngchơitheolốiPháp,AurelianoSegundosắmchoPetraCotesmộtchiếcgiườngcótrướngrủ,treorèmnhunglêncáccửasổvàláttrầnvàtườngphòngngủbằngnhữngtấmgươngkhổnglồ.Bấygiờtrôngôngcàngcóvẻnhậunhẹtbêthahơn.Từcácchuyếntàuthườngđếnvàolúcmườimộtgiờ,ngàynàoôngcũngnhậnđượcnhữnghòmsâmbanhvàrượumạnhBrandy.Trênđườngtừnhàgatrởvềgặpaiôngcũngchèokéonhảychobằngđược,dùchođólàngườicùnglànghayngườinướcngoài,bấtkểquenhaylạ,sangtrọnghaynghèohèn.ÐếncảngàiBrown,vốnchỉlẩmbẩmbằngtiếngnướcngoài, cũng còn bị lôi cuốn bởi những điệu bộ hấp dẫn của AurelianoSegundo,vànhiềulầnđãrượusaybítỉởnhàPetraCotes,đếnmứcnhữngcon chó bec-giê Ðức dữ tợn thường theo ngài khắp nơi cũng nhảy theonhữngđiệuhátxứTexasmàngàilẩmnhẩmchẳngrakiểucáchgìtheokịpcâyđànphongcầm.

-Hỡinhữngconbòcáihãydạnghángra!-AurelianoSegundogàolêntrongcảnhhỗn loạncủađêmhội. -Hãydạnghángrakẻocuộcđời thật làngắnngủi?

Chưabaogiờôngcóbộmặtphấnchấnđếnnhưvậy,vàmọingườicũngchẳngcầnhơnthế,vàđàngiasúccủaôngsinhsảncũngchưabaogiờnhiềuđếnthế.Baonhiêulàbò,lợn,gàđemgiếttrongcácbuổitiệctùngtriềnmiênkhôngdứt,đếnnỗiđấttrongsântrởnênxámxỉnvànhầynhụanhữngtiết.Sânnhàtrởthànhnơichấtđốngnhữngxươngxấulòngruộtvàđủthứcặn

bã,vàngười tađãphảiđốt từnggói thuốcnổsuốtcảngàyđểnhữngđámdiều,quạkhỏimóccảmắtkháchkhứa.AurelianoSegundobéophìra, lúcnàomặtcũngđỏ tíanhưgàchọi,điđứngchậmchạpvìănkhỏenhưJoséArcadiosaukhiđi lang thangkhắpnơi trởvề.Tàiphàmănchưa từngcó,sứctiêuxàixảlángghêgớmvàlònghiếukháchcómộtkhônghaiđãlàmchouytíncủaôngvượtquamọibếnbờvùngđầmlầy,hấpdẫnnhữngtayphàmănnhấttrongvùngduyênhải.Nhữngtayăncựpháchtừkhắpnơiđổvề tham gia những cuộc thi ăn kỳ quặc được tổ chức ở nhà Petra Cotes.AurelianoSegundoluônluônlàngườichiếnthắng,chotớimộtngàythứbảybấthạnhkhixuấthiệnCamilaSagastume,mộtngườiđànbàkỳlạnổidanhkhắpnướcvớicáitên“Voicái”.Cuộcthiănkéodàisuốttừthứbảychođếnsángthứba.Tronghămbốngiờđầusaukhiđãngốnhếtmộtconcừuquaycùngvớisắn,khoaivàchuốirán,nốcmột thùngrưỡisâmbanh,AurelianoSegundotinchắcmìnhsẽthắng.Trôngôngcóvẻphấnchấn,đầysứcsốngsovớinữđốithủlặnglẽ,cóphongthái lãoluyệnhơn,nhưngvì thếítxúcđộnghơnđốivớiđámcôngchúngđủmọihạngngườiđứngngồichậtníchkhắpnhà.TrongkhiAurelianoSegundonhainhồmnhoàm,ngấunghiếnvìháohứctrướcthắnglợithì“Voicái”xắtnhữngmiếngthịtvớitàinghệcủamộtbácsĩngoạikhoavàănchậmrãi, thậmchícònthưởngthứcsựthúvịtrongkhiăn.Ðólàmộtngườiđànbàcaolớn,béokhỏe,nhưngvẻdịudàngcủaphụnữvẫnátđicáiphìnộnkhổng lồcủa thânhình.Nàngcóbộmặtđẹp,đôibàntaythonthảđượcchămchútvàmộtvẻhấpdẫnghêgớmlàmchoAurelianoSegundokhi trôngthấynàngbướcvàođãnóinhỏrằngôngthíchthiđấuvớinàngtrêngiườnghơnlàtrênbànăn.Vềsaukhithấynànglịch sựănchiếcđùicừu,ôngbìnhphẩmmộtcáchnghiêmchỉnh rằng loại“Voicái” lịch thiệp,hấpdẫnvàchơikhôngbiếtchánkiacó lẽ làmột loạiđànbàlýtưởng.Ôngđãkhônglầm:cáidanhtiếngdữtợnnhưchimưngmàtrướcđâyngườitagáncho“Voicái”hoàntoànkhôngcócơsở.Nàngkhôngphảilàcáicốixaythịt,cũngkhôngphảilàngườiđànbàcórâutronggánhxiếcHyLạpnhưngườitavẫnnói,nànglàgiámđốcmộttrườngnhạc.Nàngbắtđầuhọcănkhiđãlàngườimẹtronggiađìnhđitìmphươngkếsaochocácconđượcănuốngtốthơn,vàkhôngphảibằngcáchkíchthíchgiảtạomàbằngsựbìnhtĩnhtuyệtđốicủatinhthần.Lýthuyếtcủanàng,đượcchứngtỏtrongthựctế,dựatrênnguyêntắcchorằngngườinàohoàntoànthoảimáivềmặtý thức thì có thể ănkhôngngừngcho tớikhimệtkhông saoănđượcnữa.Tứclàvìlýdotinhthần,chứkhôngphảilònghammêthểthaođãlàmchonàngbỏnhàtrườngvàgiađìnhđểđithitàivớimộtngườiđànôngnổitiếngkhắpnướclàngườicótàiănkhỏenhưngkhôngtheomộtnguyêntắcnào.Ngay từ khimới gặp, nàng đã nhận thấy rằngAurelianoSegundo sẽthuavì tínhcáchcủaôngchứkhôngphảivìcáidạdày.Hếtđêmđầutiên,trong khi nàng thản nhiên nhưkhông thìAurelianoSegundohầu nhưmệt

mỏi vì cười nói luônmiệng.Họ đi ngủ trong bốn giờ.Khi tỉnh dậy,mỗingườiuốngbốnmươiquảcamvắtnước,támlítcàphêvàbamươiquảtrứngsống.Hếtđêmthứhai,saunhiềugiờkhôngngủvàsaukhiđãănhếthaiconlợn,mộtbuồngchuối,uốngbốn thùngsâmbanh,nàngcảmthấyhìnhnhưAurelianoSegundocũngđãpháthiệnraphươngphápcủamình,nhưnglạiđitheoconđườngngungốcdướisựhướngdẫncủamộttháiđộvôtráchnhiệmhoàntoàn.Ðólàngườiđànôngnguyhiểmhơnlànàngnghĩ.Mặcdùvậy,khi PetraCotesmang ra thêmhai chú gà tây quay thìAurelianoSegundocũngsắpsửađứtmạchmáu.

-Nếuôngkhôngthểănnữathìthôi,-nàngnói,-chúngtasẽnhậnhòa.Nàngnóichânthànhvàhiểurằngmìnhcũngkhôngthểănthêmmiếngnàonữavàvìlươngtâmcắnrứttrướcviệclàmchođốithủđinhanhtớichỗchết.

NhưngAurelianoSegundo lại coi đó là lời thách thứcmới và tiếp tụcnhaimóngàtâychotớikhivượtquáxacáikhảnăngănkinhkhủngcủaông.Ônglănrangấtđi.Ôngngãgụcmặtxuốngđĩaxương,sùibọtmép,thởphìphì trongcơnhấphối.Ðầuóc tối sầm,ôngcảm thấynhưmìnhbịném từtrênthápcaoxuốngmộtcáivựckhôngđáy,vàtrongkhoảnhkhắcminhmẫncònsótlại,ôngnhậnrarằngthầnchếtđangđếnvớiôngkhikếtthúccúrơikéodàivôtậnnày.

-HãyđemtavềvớiFernanda -ôngchỉcònkịpnói lời trăng trốicuốicùng.

Nhữngngườibạnđưaôngvềđếnnhà,đềunghĩrằngôngđãgiữlờihứavớivợlàkhôngchếttrêngiườngcủanhântình.PetraCotesđãđánhxiđôiủngmàôngmuốnmangkhinằmtrongquantài,vàđangtìmngườimangđithì có người đến cho hay rằngAureliano Segundo đã qua khỏi cơn nguyhiểm.Quảnhiên,ônglạibìnhphụcsaugầnmộttuần,vàmườilămngàysauđóđã lại tổchứcmộtbữa tiệc linhđìnhmừngđượccải tửhoànsinh.ÔngtiếptụcđếnởnhàPetraCotes,nhưngngàynàoôngcũngvềthămFernandavàthỉnhthoảngởlạiăncơmvớigiađình,giốngnhưthểđịnhmệnhđãthayđổitìnhhuống,đặtôngvàovịtrílàchồngcủanhântìnhvàlànhântìnhcủangườivợđích thựcvậy.Ðócũng làmộtđiềunhẹnhõmđốivớiFernanda.Trongcảnhchánchườngbịbỏrơi,trògiảitríduynhấtcủabàlàdạonhữngbảnnhạctrêncâyđàntiểuphongcầmvàogiờnghỉtrưavàđọcthưcủacáccon.Trongnhữngbức thư chi tiết gửi cho chúngđềuđặnmười lămngàymột lần,khôngcómộtdòngnào làsự thật.Bàgiấugiếmnỗiđaukhổcủamình.Bàkhôngchochúngbiếtnỗibuồncủamộtngôinhàmàmặcdùcónhữngbóngđènchiếu trênnhữngchậu thuhảiđường,mặcdùcócáingộtngạtcủacácbuổichiều,mặcdùcónhữngloạtpháohộihètừngoàiđườngvọngvào,nóvẫnngàycànggiốngvớingôinhàthời thuộcđịacủachamẹ

bà.FernandahữnghờđilạigiữababóngmasốngvàmộtbóngmađãchếtcủaJoséArcadioBuendía,cáibóngmanàythỉnhthoảnglại tớingồichămchú trước cửa phòng trong lúc bà chơi cây đàn tiểu phong cầm. Ðại táAurelianoBuendíalàmộtcáibóng.TừcáilầncuốicùngngàiraphốđểcùngvớiđạitáGerineldoMárqueztrùliệumộtcuộcchiếntranhkhôngtươnglai,hầunhưngàikhôngrakhỏibuồngngoại trừviệcđi tiểu tiệndướigốccâydẻ.Ngàicũngkhôngtiếpaingoàibácphócạothườngtớibatuầnmộtlần.Ngàinhấmnhápbất cứ thứgìmàÚrsulamangchomỗingàymột lần,vàmặc dù vẫn tiếp tức say sưa làm những con cá vàng như cũ, nhưng ngàikhôngbánnữakhibiếtrằngthiênhạkhôngmuakhôngđểlàmđồtrangsứcmà để làm di vật lịch sử. Ngài cũng đem tất cả những con búp bê củaRemedios,mặcdùchúngvẫnđược trang trí trongphòngngủ từngàyngàicườivợ,rangoàisânchấtthànhđốngrồichâmlửađốt.Úrsulavốncảnhgiácnênnhậnrađượcnhữngviệclàmcủacontrai,nhưngcũngkhôngngăncảnđượcngài.

-Saotimmàysắtđáthế?-cụhỏi.- Ðây không phải là chuyện trái tim? - ngài nói. - Trong phòng đầy

nhữnggiánlàgián.Amarantavẫnkhâuđồliệmcủamình.Fernandakhônghiểuvìsaobàtrẻ

vẫn thường viết thư choMeme, còn gửi cả quà cho nó, trái lại thậm chíkhônghềnói tớiJoséArcadio.“Ðếnchếtkhôngcũngchẳnghiểu tạisao”,Amaranta trả lời khi Fernanda hỏi quaÚrsula, và câu trả lời ấy đã để lạitrongtimbàmộtẩnsốkhôngbaogiờđượclàmsángtỏ.Amarantangườicaodongdỏng,vẻđĩnhđạc,lúcnàocũngănmặcđườnghoàng,vớimộttháiđộcaonhã trước thờigianvànhữngkỷniệmđắngcay.Amarantadườngnhưmangtrêntrándấuchữthậptrotrinhtiết.Thựcrathìbàmangdấuthánhtrêntay,trêndảibăngđenmàcảkhiđingủbàvẫnmangtheo,vàđólàdảibăngdobàtựgiặtvàlàlấy.Suốtđờibàlúcnàocũngkhâuvákhăntang,vảiliệm.Có thể nói rằng ban ngày bà khâu, ban đêm lại tháo ra, và bằng cách ấykhôngphảibàmuốnđánhbạisựcôđơn,màhoàntoànngượclại,bàmuốnduytrìnó.LolắnglớnnhấtcủaFernandatrongnhữngnămbịbỏrơilànếuMemevềnghỉnhữngmùahèđầutiênmàlạikhônggặpAurelianoSegundoởnhà thìsao?Câuchuyệnchếthụtvìănnođãkết thúcnỗi losợđó.KhiMemetrởvề,bốmẹcôđãthỏathuậnvớinhaukhôngnhữngđểchocôgáitinrằngAurelianôSegundovẫnlàngườichồngthuầnhậucủamẹcômàcònđể cho côgái không cảm thấynỗi buồn tẻ trongnhà.Nămnào cũngvậy,AurelianoSegundođóngvaingườichamẫumựctrongvònghaitháng.Ôngbàyracácbuổivuichơicókemvàánhngọtcùngvớitiếngđànrộnrãcủacôsinhviênhồhởivàhiếuđộng.Tínhcáchcủacôtừlúcđóđãrõràngkhônggiốngmẹmấy.Có lẽđóchỉ làhìnhbóngcủaAmarantakhicònchưagiết

mùicayđắngvàlúcnàocũngnhảynhótmúahátlàmồnnhàcửavàonhữngnămbàmườihaihaymườibốntuổi,tứclàtrướckhinhữngkhátkhaothầmkín đối với Pietro Crespi đã làm thay đổi hẳn chiều hướng của trái tim.NhưngkhácvớiAmaranta,khácvớitấtcảmọingười,Memechưathểhiệndấuhiệucôđơncủagiađình,dườngnhưcôhoàntoànhòahợpvớithếgiớingaycảkhicôngồimộtmìnhtrongphòngkháchluyệnđànmộtcáchhếtsứcchămchỉ.Rõrànglàcôthíchthúvớingôinhà,vìcảnămcômongngóngcáihồ hởi của đám trẻ đónmình về và cô cũng không khác cha ở cái thiênhướngthíchvuichơivàlònghiếukháchlạthường.Dấuhiệuđầutiêncủasựkếthừadihạiđóđượclộravàomùahèthứba,khiMemetrởvềvớibốnbàxơvàsáumươitámcôbạncùnglớp.Côtựnhiênnảyranghĩmờihọvềnhàchơimộttuầnvàchẳngbáotrướcgìhết.-Thếcókhổkhông-Fernandathanthở.-Cáiconbénàycũnggớmghiếchệtnhưbốnóởnhàđãphảiđimượngiường,mượnvõngcủahàngxóm,ắpxếplàmchínđợtăncơm,địnhgiờvàonhàtắmvàkiếmchođượcbốnmươichiếcghếdựađểchocáccôgáimặcđồngphụcanhđigiàycontraikhôngnhảynhótsuốtngàykhắpnhà.Lờimờiđãbiếnthànhmộtthấtbại,bởivìcáccôhọctròồnàovừaănsángxongthìlạiđãbắtđầuăntrưatheotừngđợt,vàlạitiếptụcănbữatối,vàtrongsuốtcảtuầnchỉđichơiđượccómộtbuổi.Tốiđến,cácbàxơmệtphờ,khôngcònsứcđâumàđi lại, chứđừngnóigìđếnhòhétnhữngmệnh lệnh trongkhiđámnữsinhtrẻkhônghềbiếtmệtmỏivẫnhátầmĩởngoàisân.Mộtbận,đámcongáitínữathìđạpcảlêncụÚrsulavốncứmuốnlàmmộtviệcgìđóchínhngayởchỗcụkhôngthểlàmđược.LạimộthômkháccácbàxơlàmumlênvềchuyệnngàiđạitáAurelianoBuendíađứngđáingaydướigốcdẻchẳngthèmđểýđếncáccôgáiđangtụtậpởsân.Amarantasuýtnữathìlàmmọingườipháthoảng,vìmộtbàxơbướcvàobếplúcbàđangtramuốivàonồisúp,vàcâuhỏiduynhấtmàngườinữtusĩkiabậtralàcáinắmbộttràngđólàthứgì.“Thạchtínđấy”,Amarantatrảlời.Cáiđêmmớiđến,cáccôgáiđãlàmồnàolênvìchuyệnđivàonhàvệsinhtrướclúcđingủ,thếmàmãiđếnmộtgiờsángvẫncòncóngườiđứngchờngoàinhàtiểu.Fernandabènmuabảymươihaichiếcbô,nhưngviệcđóchỉlàmchocâuchuyệnphứctạpvàobanđêmđượcchuyểnsangbuổisáng,bởivìtừlúcrạngđôngcáccôgáiđãxếphàngtrướcnhàvệsinhmỗingườicầmbôcủamìnhđểđếnlượtrửabô.Mặcdùcóvàicôbịsốtvàmấycôbịmuỗiđốtmẩnngứa,hầuhếtcáccôgáiđềutỏrõsứcchịuđựngvữngvàngtrướcnhữngkhókhănghêgớmnhất,vàngaycảvàonhữnggiờnóngbứcnhất,cáccôvẫnríurítngoàivườn.Cuốicùngkhicáccôđãrađithìcácbồnhoađềutanhoang,đồđạcgãyvỡlungtungvàtườngnhàđầynhữnghìnhvẽvàchữviết,nhưngFernandathathứchomọisựđổvỡđểđổilấycáinhẹnhõmkhihọrađi.Bàđemtrảgiường,ghế và đem cất bảy mươi hai chiếc bô vào phòng của Melquíades. Cănphòngbỏkhôngvốntrướcđâylàcủaconngườimangcuộcsốngtinhthần

củacảnhà, từđótrởđiđượcgọi làphòngđểbô.Ðốivớiđại táAurelianoBuendía,đólàcáitênđúngnhất,bởivìtrongkhimọingườivẫnthánphụctrướcviệccănbuồngcủaMelquíadeskhôngbịhưhạivàchẳngcóbụibặmgì thì ngài lại thấy nó biến thànhmột cái chuồng phân.Dù sao vấn đề aiđúngaisaiđốivớingàicũngkhôngquantrọng.SởdĩngàibiếtđượcsốphậncủacănbuồnglàvìFernandacứđilạilàmcảntrởcôngviệccủangàisuốtcảmộtbuổichiềuđểxếpmấychụcchiếcbôvàođó.Vàonhữngngàyấy, lạithấyJoséArcadioSegundocómặtởnhà.Ôngtabướcđivộivãngoàihànhlang, chẳngchàohỏi ai, vàngồi lì trongxưởngnói chuyệnvớiđại tá.Dùkhôngnhìnthấyông,nhưngÚrsulachỉnghetiếnggótgiàynệncủathầycailàđủđểcụngạcnhiênnhậnthấycáikhoảngcáchkhônggìcứuvãnđượcđãngănchiagiữaôngvàgiađình,ngaycảvớingườianhemsinhđôingàybévẫncùngchơitròtrốntìmngâythơvànaythìchẳngcònlạinétnàogiốngnhau.Ôngdongdỏngcao,trịnhtrọng,vẻtrầmtư,buồnbuồnvàtrêngươngmặtxanhxaođểlộmộttiasángthêthảm.ÐólàngườiđànônggiốngSantaSofíadelaPiedad,bàmẹônghơncả.Úrsulađãđổtộichoýhướngmuốnquênôngđikhibànchuyệnnhàchuyệncửa,nhưngkhicụcảmthấyôngmộtlầnnữalạicómặtởnhàvànhậnrarằngngàiđạitátiếpôngtrongnhiềugiờngay tạixưởngkimhoàncủangài, thìcụ lập tứckiểmlạinhữngkýứcxaxưacủamìnhrồicàngkhẳngđịnhhơnnữamềmtinchorằngvàomộtthờiđiểmnàođócủatuổithơôngđãđổitênmìnhchongườianhemsinhđôi,bởivìôngchứkhôngphảingườikiađãlàngườiđượcgọilàAureliano.Khôngmộtaihaybiếtnhữngchi tiếtnhỏnhặt trongđờiriêngcủaông.Cónhữngthờikỳngườitađượcbiếtôngkhôngởmộtchỗnàochothựccụthể,cólúcôngnuôigàchọiởnhàPilarTernera,vàthỉnhthoảngôngngủlạiđấy,nhưnghầuhếtcácđêmôngngủlạitạicácphòngngủcủabọngáilàngchơi.Ôngsốnglangbạtkỳhồ,khôngmảymayxúccảm,khôngmảymayhammuốn,nhưthểmộtngôisaorựcsángtrongvũtrụcủaÚrsula.Thựcra,JoséArcadioSegundokhôngphảilàngườicủagiađìnhnàyvàcũngsẽchẳngbaogiờlàngườicủamộtgiađìnhnàokhác,kểtừbuổisángsớmxaxưakia,cáibuổisángsớmđạitáGerineldoMárquezdẫnôngvàotrạilínhkhôngphảiđểxembuổihànhhìnhmàlàđểchođếnchếtôngsẽkhôngbaogiờquêncáinụcườibuồn thảmcó pha chútmaimỉa của kẻ bị hànhhình.Ðókhông chỉ là kỷniệmxưanhấtmàcònlàkỷniệmduynhấtthờiniênthiếucủaông.Cònkỷniệmkhác,kỷniệmvềmộtcụgiàmặcchiếcáokhoáccổlỗ,độichiếcmũcánhquạngồingaytrướccửasổrựcsángkểnhữngđiềukỳdiệu,ôngvẫnkhôngxácđịnhđượcnó thuộcvề thờikỳnào.Ðó làmộtkỷniệmmờảo,hoàntoànkhôngcầnthiếtchonhữngsựdạydỗhaychonỗihoàinhớ,nótráivớikỷniệmcủakẻbịhànhhìnhmàtrênthựctếkỷniệmnàyđãđịnhhướngchođờiông,vànótrởvềtrongtrínhớcủaôngngàymộttrongsánghơngiữalúcôngđãgiàdặn,cứnhưthểsựdiễntiếncủathờigianđưaôngtừtừtớiđó

ÚrsulađịnhlợidụngôngđểôngkhiếnchođạitáAurelianoBuendíatừbỏxưởngkimhoàn,nơingàitựgiamhãmmình.“Chắthãythuyếtphụcôngtrẻđixemphimđi”,cụnóivớiông.“Dẫurằngnókhôngthíchphimảnhthìítranócũngcódịpđượcthởhítkhôngkhítronglànhchứ”.Songcũngchẳngbaolâucụnhận ra rằngôngcũngyhệtnhưngàiđại tá,chẳngđếmxỉagìđếnnhữnglờivannàicủamình,vànhậnrarằngôngcũngđãbịbọckínbởisựchai lì trướcmọitìnhcảmâuyếm.Mặcdùcụkhôngbiếtvàkhôngmộtaibiếthaingườibànbạccáigì trongnhững lúc tròchuyện rất lâu tạixưởngkimhoàn,cụđãhiểurằngđólàhaithànhviênduynhấtcủagiađìnhdườngnhưgắnbóvớinhaubởinhữngmốiđồngcảmsâusắc.Thựcra,ngaycảJoséArcadio Segundo càng không thể lôi được ngài đại tá ra khói nơi ngài tựgiamhãmmình.Việccáccônữsinh,bạncủaMeme,ồn ĩkéođếnnhàđãvượtquanhữnggiớihạncủasựbìnhtâmcủangàiđạitá.ViệncớphòngngủcủahaivợchồngmìnhhiệncóquánhiềugiánđãcắnnátnhữngconbúpbêđẹpmắtcủaRemedios-ngàibènmắcvõngngaytạixưởngkimhoàn,rồitừđóngàiởlỳtrongxưởng,chỉrangàikhicầnphảira.Úrsulakhôngtìmđượcdịpnóichuyệnvớingài.Cụbiếtrõrằngngàikhôngnhìnmâmcơmmàchỉđểnóởđầubànlớntronglúcngàilàmxongconcávàngvàcũngchẳngđểýđếnbátxúpđãđóngvángvàthịtsàođãnguộilạnh.NgàingàymộtkhótínhhơnkểtừdạođạitáGerineldoMárqueztừchốikhônggiúpngàimộttayđểkhơidậymộtcuộcchiếnđẫmmáukhôngtươnglai.Ngàitựgiammìnhkỹhơn,dườngnhưngàicòncài thenlòngmìnhlạivàdođógiađìnhnghĩvềngàinhưmộtngườiđãchết.Ngườitakhôngthấybóngdángngàinữamãicho tớikhingàibước racửachínhđểxemđámxiếcđangdiễuqua,đó làngàymườimột thángmười.Ðối với đại táAurelianoBuendía, đó làmộtngàynhưtấtcảnhữngngàytrongnhữngnămcuốicùngcủađờimình.Vàolúcnămgiờsáng,tiếngkêuloạnxạcủacócnháicũngnhưtiếngtrùngrềnrĩởngoàibốnbứctườnglàmngài thứcdậy.Cơnmưadầmkéosuốt từngàythứbảy,vàngàikhôngcầnphảinghetiếngmưarơirảríchtrênnhữngtàulángoàivườnhoa,bởivìbằngmọicáchngàicảmnhận racơnmưangay từtrongcáirétthấuxươngmình.Nhưmọibận,ngàiđãmặcchiếcáokhoácnỉvớichiếtquầnlótốngdàidệtbằngsợibôngthôvàdẫunóbámđầybụicũkỹchínhngàivẫngọinólà“chiếcquầnlótcủakẻmạnh”.Ngàimặcquầndàiốnghẹpnhưngkhôngđóngcúcquầnvàcũngkhôngdùngchiếccúcvàngvốnthườngdùngđểđóngkíncổáosơmilại,bởivìngàivẫncóýđivàonhàtắm.Sauđóngàiđộichiếcáokhoácnỉlênđầunhưmộtchiếcmũchùmđầu,lấyngóntaychảibộrâurậmchảyxuống,rồiđitiểutiệnngayởngoàisân.CònlâumáttrờimớidậyvàdođóJoséArcadioBuendíavẫnđangngủvậtvờtrongtúplềulácọmụcvìmưadầm.Ngàikhôngnhìnthấycụnhưchẳngbaogiờngàinhìnthấyvàcũngkhôngnghethấycâunóikhôngthểhiểuđượcmàbóngmachangàinóivớingàikhicụgiậtmìnhthứcdậyvìdòngnước

đáinóngbỏngrơilộpbộptrênđôigiàycụ.Ngàichưavàonhàtắmvộikhôngphảivìlạnhvàvìẩmmàvìsươngmùdàyđặccủathángmười.Khitrởvềxưởng kim hoàn ngài ngửi thấymùi nồng khét của các bếp nấu do SantaSofíadelaPiedadđangnhóm,vàngàiđứngởnhàbếpđợichođếnkhicàphêsôiđểmangmộttáchcàphêkhôngphađườngvềphòngmình.

Nhưtấtcảmọibuổisáng,SantaSofíadelaPiedadhỏingàihômnaylàngày thứmấy, ngài trả lời rằng hôm nay là thứ tư ngàymườimột thángmười.Vìnhìnngườiđànbàbạodạnrạngrỡtrongánhlửa,màngaycảtronglúcấycũngnhưbấtcứthờiđiểmnàokháctrongđờimìnhngàithấybàhiểnhiệnmộtcáchtrọnvẹn,vàdođóngaylậptứcngàinhớlạimộtngàymườimộtthángmười,đanglúcchiếntranhácliệt,mộtniềmtinchắckháthôbạonóirằngngườicongáingủvớingàiđãchếtkhiếnngàithứcdậy.Thựcthế,côgáiđã chếtvàngàikhôngbaogiờquêncáingàyấybởivì chínhcô tatrướcđómộtgiờđãhỏingàihômnaylàthứmấy.Mặcdùđãcósựgợinhớấy,ngaylầnnàyngàicũngchưaýthứcđầyđủvềcácđiềmbáođãtừbỏngàiđếnmứcđộnào,rồitronglúccàphêsôi,hoàntoànvìtòmòchứkhôngvẩnmộtchúthoàinhớnhỏnhặtnào,ngàivẫntiếptụcnghĩvềngườiđànbà,màtêncủacôtangàikhôngbaogiờbiết,màgươngmặtcô tangàichưatừngnhìnrõ,bởivìngườiđànbàấyđãvavấptrongbóngtốiđểlầnmòchotớichiếcvõngngàinằm.Tuynhiên,trongnỗitrôngtrảicủabiếtbaocôgáiđãđếnvớicuộcđờingàibằngchínhhìnhthứcấy,ngàiđãkhôngnhớrằngcôtachínhlàngườitrongphútgiâygặpgỡlầnđầuđầycảmkíchấyđãsuýtchếtchìm trongnướcmắt, và chưađầymộtgiờ trướckhi chết cònhứa sẽyêungàimãimãi, yêungài chođếnkhi chết.Ngài khôngnghĩ đến cô ta nữa,cũngsẽkhôngnghĩđếnbấtkỳaiởnơinào,saukhingàiđãbướcvàoxưởngkimhoàn,châmđènsángđểđếmnhữngconcávàngtronghộpsắttây.Mườiconcảthảy,kểtừđộquyếtđịnhsẽkhôngbánchúngnữa,ngàichỉlàmhaiconmỗingày,vàkhinàođủsốhaimươinhămconngàilạiđemnungchảyrađể làm lại từđầu.Ngàicặmcụi làmviệc suốtbuổi sáng,hoàn toàn tậptrungtưtưởngvàocôngviệckhônghềnghĩngợigìhết,khônghềhaybiếtrằngvào lúcmười giờ trời bắt đầuđổmưa, rồi có ai đóđi qua trước cửaxưởngkimhoàngàomọingườiđóngcáccửalạikẻonướcngậpnhà,vàngàihoàntoànkhôngcònbiếtđếnchínhmìnhnữa,chotớikhiÚrsulabướcvàoxưởngmangtheosuấtcơmtrưachongàivàtắtđèn.-Trờiơi,mưachimàdữthế,-Úrsulanói.-Mưathángmườimà!-ngàinói.Lúcnóicâuấy,ngàivẫnkhôngrờimắtkhỏiconcávàngđầutiênlàmtrongngày,bởivìngàicốkhảmconngươivàngvàođôimắtnó.Chỉkhilàmxong,vàđặtnóvàothùngsắttâylúcấyngàimớixìxụphúpxúp.Sauđóngàiăn,rấtchậmrãi,miếngthịtxàovớihành,cơmtrắngcùngvớinhữnglátchuốirán,tấtcảnhữngmónănnàyđềuđểchungtrongmộtcáiđĩato.Cáilốiănngonmiệngcủangàikhông

bịđảolộntronghoàncảnhtấtđẹpnhấtcũngnhưtrongnhữnghoàncảnhkhókhăn ác liệt nhất.Khi sắp ăn xong, ngài cảm thấymuốn được nghỉ ngơi.Theomộtquanniệmkhoahọc,ngàikhôngbaogiờlàmviệc,đọcsách,tắmtápvàkểcảnhậpphòngnếuchưađượchaigiờchobộmáytiêuhóalàmviệcvàđólàmộtniềmtinrấtbềnvừngđếnmứcđôilúcngàiđểchậmviệcthựchiệncáctrậnđánhnhằmtránhchoquânsĩkhỏimắcbệnhsunghuyết.Vậylàngàilênvõngnằm,dùngcondaonhípgỡcụcsápđútnúttai,rồisauđómấyphútngàiđãngủkhì.Ngàimơthấymìnhđivàomộtngôinhàtrống,tườngtrắngvànỗilolắngmìnhlàngườiđầutiênbướcvàongôinhànàykhiếnngàibănkhoăn.Tronggiấcmơấy,ngàinhớlàđêmtrướcmìnhđãmơthấynhưthếvàkhôngchỉđêmtrướcđómàtấtcảcácđêmtrongnhữngnămcuốicùngcủađờimìnhngàitừngmơthấynhưvậyrồi.Ngàibiếtrằnghìnhảnhấybịxóanhòakhỏitrínhớkhimìnhthứcdậy,bởivìgiấcmơlặpđilặplạiấycóđặctínhchỉđượcnhớlạitrongchínhgiấcmơ.Quảnhiên,sauđómộtlát,khibácphócạogõcửaxưởngkimhoàn,đạitáAurelianoBuendíađãthứcdậyvớicảmgiácmìnhvô tìnhngủ thiếpđi trongmấyphútngắnngủivà rằngmìnhchưakịpmơthấygìhết.-Hômnaykhôngcắttócđâu,-ngàinóivớibácphócạo.-Xinhẹnbácvàongàythứsáunhé.Bộrâulốmđốmnhữngsợitrắngcủangàiđãbangàychưacạo,nhưngngàicảmthấychưacầnthiếtphảicạo,nếunhưngàythứsáutớingàisẽcắttócthìsẽlàmluônmộtthể.Mồhôinhớpnhúacủagiấcngủtrưakhônghềmongmuốnđãlàmtấyđỏnhữngvếtsẹobịmòcắnởnáchngài.Trờiđãtạnhmưanhưngmặttrờivẫnchưahiệnra.ÐạitáAurelianoBuendíanấcmộtcúợhơiđếntovàcúợhơinàyđãtrảlạinơiđầulưỡingàicáivịchuacủabátxúpvừaăn.Vànónhưmộtmệnhlệnhcủacơthểbuộcngàiphảikhoácchiếcáokhoáclênvaivàđiracầutiêungay.Ngàingồitrongcầutiêuquáthờigiancầnthiết,ngồichồmhỗmtrênđámphânlầynhầytràorakhỏimiệngchiếcthùnggỗhứngởdưới,chođếnkhi thói quennhắcngàinhớ làđãđếngiờ làmviệcbuổi chiều.Trong lúcngồi đợi, ngài lại nhớ rằng hôm nay là ngày thứ tư và rằng JoséArcadioSegundochưacómặtởxưởngkimhoànvìhômnaylàngàytrảlươngtạicácđồnđiềncủaCôngtychuối.Cáikỷniệmnàynhưtấtcảcáckỷniệmkháctrongnhữngnămcuốiđời,ngàimangtheonókhôngphảiđểnhớlạinhữngnămthángchiếntranh.NgàinhớrằngđạitáGerineldoMárquezcómộtlầnđã hứa vớimình rằng sẽ tìm chomìnhmột conngựa có ngôi sao trắngởngaytránvàrằngđãlâurồivẫnkhôngthấyđạitánhắclạichuyệnnày.Sauđóngài lại nghĩ đến những câu chuyện tảnmạnkhác, nhưngngài nhớ lạichúngkhôngtheomộttrìnhtựnào.Vìđểkhỏinghĩđếnnhữngchuyệnkhác,ngàiđãhọcđểsuynghĩvềchúngtrongnỗigiálạnhcủađờimình,đểnhữngkỷniệmkhôngthểtránhđượcấycótrởlạivẫnkhôngkhiếnngàiphảimủilòng.Khi trởvềxưởngkimhoàn,do thấybầu trờiđãkhô ráo,ngàiquyếtđịnh lúcnàymàđi tắm thì tuyệt,nhưngAmarantađãcản trởngài.Vậy là

ngàibắt tayvào làmconcávàng thứhai trongngày.Trong lúcngàiđangmócđuôivàoconcáthìmặttrờilórarấtmạnhđếnmứcánhsánggầmlênthànhtiếngnhưtiếngmộtchiếctàuđánhcá.Bầutrờiđượctrậnmưakéodàibangàylàmchothanhsạchnaylạiđôngđặckiếncánhbay.Lậptứcngàilạithấymìnhbuồnđái,rồingàicốnhịnchođếnkhilàmxongconcávàng.Ngàibướcrasânvàolúcbốngiờmườilăm,nghethấytừxavọngđếntiếngkènđồng,tiếngtrốnginhỏivàtiếngreovuiđùacủatrẻnhỏ,vàlầnđầutiênkểtừngàycònlàmộtchàngthanhniêntớinay,ngàiđãgiẫmlêncạmbẫycủanỗihoàinhớmộtcáchcóýthức,rồingàisốnglạibuổichiềukỳdiệucủanhữngngười diganmà cha ngài đã dẫn ngài đi xem nước đá. Santa Sofía de laPiedadbỏdởnhữngcôngviệcđanglàmtrongnhàbếp,chạyracửachính:-Xiếc!-bàgàolên.Ðánglẽđiragốccâydẻ,đạitáAurelianoBuendíalạiđiracổngcánh,rồi lẫnvàođámngười tòmòđangđứngxemgánhxiếcdiễuhànhqua.Ngàinhìnthấymộtngườiđànbàmặcquầnáomàuvàngcưỡitrênbànhmộtconvoi.Ngàinhìnthấymộtchúlạcđàmộtbướubuồnbã.Ngàinhìn thấy một chú gấu cầm chiếc muôi gõ vào một cái xoong theo nhịppháchcủaâmnhạc.Ngàinhìnthấynhữnganhhềđanglàmxiếcleodâyđisaucùng.Mộtlầnnữangườitalạinhìnthấytrêngươngmặtngàinỗicôđơnđángthươngcủangàikhiđoànxiếcđãđiquavàtrênđườngcáichỉcònlạikhoảngkhôngrựcsáng,bầukhôngkhílạiđenđặcnhữngconkiếncánhbayvànhộtsốkẻtòmòthòđầurúcvàovựcthẳmkhôngcùngcủasựmơhồ.Lúcấyngàimớiđitrởlạigốccâydẻ,rồitronglúcđái,ngàicốtiếptụcnghĩđếngánhxiếc,nhưngngàikhôngbắtgặpkíứcnữa.Ngàigiơhaicánhtaylênômlấyđầumình,giốngnhưmộtchúgàcon,rồingàiđứngyên,trántìvàothâncâydẻ.Giađìnhkhônghaybiếtchuyệnđó.Mãiđếnngàyhômsau,vàolúcmườimộtgiờsáng,khiSantaSofíadelaPiedadđivàosânsauđểđổrác,bàrợntócgáythấyđámdiềuhâuđangsàxuống,sàxuống.

CHƯƠNG 14KỳnghỉhècuốicùngcủaMemetrùngđúngvàothờigianđểtangngài

đại táAurelianoBuendía. Trong ngôi nhà cửa đóng im ỉm suốt ngày nàykhôngcóchỗchocáccuộcvui.Ngườitathìthầmnóichuyện,lặnglẽăn,cầukinhmộtngàybabuổivàngayđếncácbuổichơiđàntiểuphongcẩmcũngmangâmđiệu tang tóc.Mặcdù thầmghétngàiđại tá,nhưngdocảmkíchtrướclòngthànhkínhtrangtrọngmàchínhphủđãbàytỏđểtưởngniệmkẻtử thù củamình,Fernanda là người đã tổ chức thật chuđáođám tangđó.NhưthườnglệAurelianoSegundolạingủởnhàtronglúccongáiôngnghỉhè,vàFernandacầnphải làmmộtviệcgìđóngõhầu lấy lạidanhdựmộtngườivợchínhthức,vìnămsau,Memeđónnhậnđứaemgáivừamớisinh,được đặt tên là AmarantaÚrsula,một cái tên domọi người đặt bất chấpnguyệnvọngcủabàmẹ.Memeđãhọcxong.VănbằngchứngthựccôlàmộtnghệsĩđàntiểudươngcầmđãđượccôngnhậnnhờtrìnhđộđiêuluyệnmàcôđãsửdụngđểchơicácbảnnhạcdângianthếkỷXVIItrongbuổilễmừngkếtquảhọctậpvàvớibuổilễấyngườitacũnglàmlễđoạntangchongàiđạitá.Cácvịkháchmờikhâmphụccôkhôngchỉởnghệthuậtbiểudiễnmàhơnnữa còn ở tính cách nhị nguyên của cô… Tính nết bông lông và có khinhõngnhẽotrẻconcủacôdườngnhưkhôngphùhợpvớibấtkỳmộthoạtđộngnghiêmchỉnhnàonhưngkhingồixuốngbêncạnhcâyđàntiểudươngcầmlậptứccôtrởnênmộtcôgáikháchẳn.Nétchínchắnkhônglộtrướcđãđemđếnchocôdángvẻngười lớn.Cô luôn luônnhư thế.Thực raMemekhôngcóthiênhướngnàorõrệt,nhưngcôđãgiànhđượcnhữngkếtquảcaonhấtnhờluônluônlàmviệcvớimộtkỷluậtnghiêmkhắccấtđểtránhmâuthuẫnvớimẹmình.Giácóbuộccôhọcbấtkỳnghềnàokhácthìchắcchắncôcũngsẽgiànhđượckếtquảtươngtự.Ngaytừkhicònrấtnhỏtuổi,tínhcáchnghiêmkhắccủaFernandađãlàmcôkhóchịu,nhưngcôvốncóthóiquenhysinhvìngườikhác,vànhiềulúcthóiquennàycònlớnhơncảviệchọctiểudươngcầmmàcôtheođuổichỉđểkhỏivachạmvớibàmẹcốchấpcủamình.Trongbuổilễbếgiảng,côcócảmgiáchânhoanrằngtấmbằngđượcviếtvớinhữngconchữgô-tíchvànhữngchữviếthoacóhìnhtrangtríkèmtheosẽgiảithoátcôkhỏilờicamkếtmàcôđãchấpnhậnkhôngphảichỉđểvânglời,cũngchẳngphảiđểyênthân,vàcôtinrằngkểtừphútgiâynày,ngaycảFernandacốchấpcũngsẽkhỏiphảibậntâmđếncâyđànđãbịcáccônữtusĩcoilàvậtlỗithờitrongviệnbảotàng.Trongnhữngnămđầutiên,côtinrằngnhữngtínhtoáncủamìnhsaibétbởivìsaukhimộtnửathịtrấnđãngủrồi,thìkhôngchỉtrongphòngkháchnhàcô,màtrongkhôngbiếtbaonhiêubuổivuichung,cácbuổihọpmặtởnhàtrườngvàcácbuổilễkỉniệmđượctổchứcởMacondo,mẹcôvẫntiếptụcmờiđếnnhữngthínhgiả

mớimàbàbiếtchắchọcókhảnăngđánhgiánhữngphẩmchấtcủacôcongái. Sau khiAmarantamất và chỉ đến khi ấy thôi, khimàmọi người đềukhôngbướcchânrakhỏinhàtrongthờigianđểtang,Mememớicóthểhoàntoànkhôngbịlệthuộcvàocâyđàntiểudươngcầmvàcóthểbỏquênchùmchìakhóaởbấtkỳ tủquảnáonàomàkhôngcònphải loFernandasẽkhóchịu lục soát xem lúc nào và ai đã làmmất chìa khóa.Meme chịu đựngnhữngsựphôtrươngcủamẹvớilòngnhẫnnạimàcôđãcótronglúchọc.Ðólàcáigiácôphảitrảchotựdocủamình.Fernandaquáđỗisungsướngtrướctháiđộhiềnlànhcủacongái,quáđỗitựhàotrướclòngthánphụccủamọingườiđốivớitàinặngcủacô,đếnmứcbàkhôngngăncảnviệccáccôbạn gái đến chơi chật cả nhà, việc cô đi chơi cả buổi chiều ở ngoài đồngchuốivàđixemnhữngbộphimluônđượcchaAntonioIsabelcôngkhaichophépchiếucùngvớiAurelianoSegundohoặcvớicácbàbạntincậycủagiađình.Trongnhữnglúcvuivẻấy,nhữngsởthíchđíchthựccủaMemeđượcbộclộrõnét.Hạnhphúccủacôởđầubênkiacủakỷcươngnềnnếp,trongcác cuộcvui ồn ĩ, trong các cuộcnói chuyện tầmphàovề tìnhyêu, trongnhữngbuổicáccôgáikhóatráicửabuồngđểcùngnhautậphútthuốclávànóivềbọncontrai,vàđãcólầnhọchuyềntaynhautuhếtbachairượutrắngrồicuốicùnghọkhỏathânđểsođọcácbộphậntrêncơthểmình.SẽchẳngbaogiờMemequênđượccáiđêmcôbướcvàonhàmiệngnhairễcamthảovàvì khôngai phát hiện ramìnhđangbị rượuvật đổ, côngồixuốngbênchiếcbànFernandavàAmarantađang lặng lẽăncơm tối.Trướcđócôđãtrảiquahaigiờkhủngkhiếpởtrongphòngmộtngườibạngái,khóclóchoàivìbuồnvàvìsợhãi,vàởbờbênkiacuộckhủnghoảngtâmtrạngấycôbắtgặpmột cảm giác dạn dĩ rất lạ lùngmàmình vẫn còn thiếu để trốn khỏitrườnghọc,đểnóivớimẹmìnhbằngnhữnglờinàylờinọkhiếnbàphảinổicáuvềcâyđàntiểudươngcầm.Ngồiởngayđầubànăn,đanghúpbátnướccanhgàmàkhivàotớidạdàynógiốngnhưmộtthứthuốctiênlàmsốnglạingười chết,Meme nhìn thấy Fernanda vàAmaranta chìm trong vắng ánhsáng khắc nghiệt của thực tại. Cô phải cố gắng tự kìmmình để khỏi nóithẳngvàomặthọvềnhữngsựgiảtạo,vềtrítuệnghèonànvànhữngthèmkhátdanhdựhãocủahọ.Kểtừkỳnghỉhèthứhai trởđi,côbiếtrằngchamìnhchỉsốngởnhàđểgiữthểdiệnvànhờhiểuFernandanhưđãhiểubàvànhờđãgiúpbàđểsauđóhiểuPetraCotes,côđãtánthànhchamình.Cũngcó lúccômuốn làmcongái củangười tìnhcủachamình.Tronghơimenchếnhchoáng,Memeđãnghĩrằngnếunhưthờiđiểmấycôbàytỏnhữngsuytư củamình thì chắcmọi người khôngkhỏi ngạcnhiênvàniềmvui thầmlặngcủatròranhmãnhlộraquáưmạnhmẽđếnmứcFernandađãnhậnra:

-Conlàmsaovậy?-bàhỏi.-Chẳnglàmsaocả,-Memetrảlời.-Hầunhưđếntậnbâygiờconmới

pháthiệnralàconyêubàtrẻvàmẹbiếtnhườngnào.Amarantagiậtmìnhnhậnthấyrấtrõtrongcâutrảlờiấycóhàmchứaý

tứcămgiận.Trái lạiFernandarấtcảmđộngđếnnỗibà thấymìnhlạiphátđiênkhiMemethứcdậyvàolúcnửađêmđầucứngọnguyvìđauđớnvàcứnghẹnthởvìnhữngcứnônramật.Bàđưacômộtlọdầuhảily,đắplênbụngcômộtlácaomùtạcvàchườmlênđầucômộttúinướcđá,rồibàbắtcôănkiêngvàởtrongnhàkíngiósuốtnămngàyliềntheođơnthuốccủaviênbácsĩngôngcuồngngườiPhápmớiđến,ngườisauhaigiờkhámbệnhđãđiđếnkết luậnquáigở:côgáibịrối loạnkinhnguyệt.Trongtrạngthái tinhthầnsuysụp,Memekhôngcòncáchnàohơnlànínlặng.Úrsulalúcnàytuyđãmùhẳnnhưngvẫnhoạtbátvà sáng láng, làngườiduynhấtđãchẩnđoánchính xác. “Ðối với ta, - cụ nghĩ, - những triệu chứng này là những triệuchứngbiểuhiệnrõởbọnsayrượu.Nhưngkhôngnhữngcụbácbỏýnghĩấymàcụcòntựtráchsựhờihợttrongsuynghĩcủamình.AurelianoSegundocảmthấynhứcnhốilươngtâmkhinhìnthấytìnhtrạngkiệtsứccủaMemedođóônghứatrongtươnglaisẽquantâmđếncônhiềuhơn.Quanhệthânmậtvàvuivẻgiữangườichavàcôcongáiđãnảysinhnhưthếđấy,vàquanhệnàytrongmộtthờigianđãgiảithoátôngkhỏinhữngcuộcvuicôđơnvànócũnggiảithoátMemekhỏisựquảnthúccủaFernandamàkhônggâyranhững cuộc cãi vã không thể tránh khỏi trong gia đình. Thế là lúc ấy,AurelianoSegundophớtlờmọilờicamkếtđểởbêncạnh.Meme,dànhchocôphần lớn thời gian rảnh rỗi củamìnhđể dẫn cô đi xemphimhayxemxiếc.Trongnhữngngàygầnđây,thânxácụcịchchậmchạpkhôngchophépôngcúixuốngbuộcnútgiày,vàsựsungmãnđãkhiếnchoôngbắtđầukimhồhởi.Sựpháthiệnvềcôcongáiđãlàmsốnglạitrongôngtâmtínhhồhởicủathờitrẻ,vànỗithíchthúđượcởgầncongáiđãdầndằntáchôngkhỏisựănchơiphungphí.Memenởrộtrongtuổitrưởngthành.CôkhôngđẹpcũngnhưAmarantakhôngbaogiờđẹp,nhưngcôcởimở,dễgầnvàngaytừphútgặpgỡđầutiênđãchotacảmgiácdễmến.Côcóđầuóctântiến.VàcáiđầuóctântiếnnàythươnghạichotínhkiêungạolỗithờivàtráitimchaisạncủaFernanda, và được Aureliano Segundo rất hài lòng ủng hộ. Ông chính làngườiđãquyếtđịnhlôicôrakhỏiphòngngủtừlúccònbé,nơinhữngconmắthãihùngcủacácvị thánhvẫntiếptụclàmcôsợhãingaykhicôđãởtuổi thànhniên,vàôngđã sắpđặt chocômộtphòngcógiườngđệm,mộtphòngtrangđiểmrộngrãivànhữngtấmrèmcửabằngnỉmàôngkhôngbiếtrằngđóchínhlàhìnhảnhthứhaicủacănphòngPetraCotes.Ôngquáưhàophóngđốivớicôđếnnỗingaycảsốtiềnôngcóbaonhiêuôngcũngkhôngbiết,vìrằngchínhcôđãmócchúngtừcáctúira,vàôngđãcungcấpchocôbiếtbaođồtrangsứcmớimỗikhicôđếncácđạilýcủaCôngtychuối.CănphòngcủaMemeđầynhữngtúiđựngđábọtđánhbóngmóngtay,nhữnglô

uốntóc,nhữngcáiđánhbóngrăng,nhữnghộpthuốctôchoxanhmimắt,rồicơmannàolàthuốcmỹphẩmvàcácđồtrangsứclạlẫmđếnnỗicứmỗibậnbướcvàophòngFernandalạiđâmlolắngvớiýnghĩrằngphòngtrangđiểmcủacôcongáichẳngkhácgìphòngtrangđiểmcủabọnđiếmtânthời.Tuynhiên, trong thờikỳ ấy,Fernandahoạtđộng theomột thờigianbiểuđượcchia sẻgiữanhiệmvụchămsócbéAmarantaÚrsula lúcnàyhãycòn làmnũngvàhaybệnhtậtvớiviệcviếtnhữngbứcthưđầycảmđộngchocácvịthầy thuốc không thể nhìn thấyVậy là, khi phát hiện ra sự đồng lõa giữachồngvớicongái, thì lờihứaduynhấtbàđòihỏiởAurelianoSegundolàôngsẽkhôngdẫnMemetớinhàPetraCotes.Ðólàmộtsựđòihỏivônghĩavì ả nhân tình đang lộn ruột trước tình thânmật giữa cha con AurelianoSegundo,đếnmứcảchẳngthiếtlàmquenvớiMemenữa.Mộtnỗilochưahềbiết tới làmchoảđauđớnkhắckhoảinhưthểbảnnăngđãmáchchoảhayrằngMemechỉcầnyêuông ta thôi làđãcó thểgiành lấycáiđiềumàFernandakhôngthểgiànhđược:chiếmmấtcủaảmộtthứtìnhyêuvốnđượccoi là tình yêu bền chặt gắn bó với nhau cho đến chết. Lần đầu tiênAurelianoSegundophảichịuđựngcảnhmặtsưngmàysỉavànhữngcúđáthúngđụngniakhủngkhiếpcủanhântìnhđếnnỗiôngđâmsợrằngnhữngchiếc hòm từngmang đimang lại củamình lại lên đường trở về nhà vợ.Nhưngđiềunàykhôngxảy ra.Khôngmột người đànbànàohiểukỹmộtngười đàn ông như Petra Cotes hiểu nhân tình của mình, và ả biết rằngnhữngchiếchòmấysẽởnguyênvịtrítừkhichúngđượcmangđến,bởivìnếucócáigìmàAurelianoSegundoghêtởmthìđóchínhlàviệcphảiđảolộncuộcđờivìnhữngsựtutỉnhvàthayđổinếpsống.Vậynhữngchiếchòmđãởđâu thìcứởnguyênđấy,vàPetraCotes laovàoviệcgiành lạingườiđànôngấybằngcánhmàisắcthứvũkhíduynhấtmàcôcongáikhôngthểnàođịchnổi.Ðócũnglàmộtcốgắngkhôngcầnthiết,vìrằngMemekhôngbaogiờcóýđịnhthamdựvàonhữngvấnđềriêngcủachamình.Côkhôngcóthừathờigianđểmàlàmphiềnai.Chínhcôtựquétlấyphòngvàsửasanggiườngchiếuđúngnhưcácnữtusĩđãdạybảocô.Buổisángcôlothêumayváyáocủamình,lúcthìngồithêuởngoàihànhlang,lúcthìngồimaybênchiếcmáymayquay taycủaAmaranta.Trong lúcmọingườingủ trưa, côngồi luyệnđàn tiểudươngcầm tronghaigiờ liềnvìbiết rằng sựcầnmẫnhàngngàysẽgiữyênlòngFernanda.Cũngchínhvìlýdođó,côvẫntiếptụctrìnhdiễncácbảngiaohưởngtrongcácbuổibánhàngtừthiệnvàcácbuổivuitrongtrườnghọcmặcdùnhữnglờimờingàymộtthưahơn.Chiềuđến,côchảichuốt,mặcbộquầnáogiảndịnhất,điđôigiàycaocổvànếunhưkhôngcầnphảiđitheoAurelianoSegundo,côsẽđếnnhàcácbạngáilànơicô sẽ ở chơi cho đến giờ cơm tối. Hãn hữu lắmAureliano Segundomớikhôngđếntìmcôđểdẫnđixemphim.TrongđámbạncủaMemecóbacôgáiMỹđãphábỏcáihàngràocủakhunhàchungcưgiống“khuchuồnggà

mắcđiện”vàcóquanhệbạnbèvớicáccôgáilàngMacondo.Mộttrongbacô ấy là cô Patricia Brown. Do cảm kích trước tấm lòng hào hiệp củaAurelianoSegundo,ngàiBrownđãmởcửanhàmìnhchoMemevàmờicôthamdựcácbuổikhiêuvũngày thứbảyvốn lànhữngdịpduynhấtngườiMỹcùngvuichơivớingườibảnxứ.KhiFernandabiếtchuyện,bàtạmthờigác chuyện chăm sóc bé Amaranta Úrsula và việc viết thư cho các thầythuốckhôngthểnhìnthấycủabà,đểlàmchotochuyệnthêm.“Conhãynghĩmàxem,-bànóivớiMeme,-ngàiđạitánằmdướimồsẽnghĩgìnào?”.BàtìmsựđồngtìnhủnghộcủaÚrsula.Nhưngcụgiàmùloànày,tráivớiđiềumọi người chờ đợi đã cho rằng chẳng có gì đáng phải lo ngại trong việcMemethamdựcácbuổikhiêuvũcũngnhưchămchútcácquanhệbạnbèvớinhữngngườiMỹcùnglứatuổi,miễnsaocôchắtgái lúcnàocũngbiếtgiữvữngquanđiểmcủamìnhvàđừngđểmìnhtrởthànhđồđệcủađạoTinlànhlàđượcrồi.Memelĩnhhộirấtđúngtưtưởngcủacụcốnội,vàvàongàyhômsaucácbuổikhiêuvũcôdậysớmhơnthườnglệđểđilễmixa.SựphảnđốicủaFernandađượcduytrìchođếnngàyMemebáotinngườiMỹmuốnnghecôchơiđàntiểudươngcầmvàđiềunàyđãlàmbàthayđổilậptrường.Lạimột lầnnữa câyđànđượcđưa rakhỏinhàvàđượcđưađếnnhàngàiBrown,nơicônghệsĩđàntiểudươngcầmtrẻtuổiđãnhậnnhữngtràngvỗtaychânthànhnhấtvànhữnglờichúcmừngnhiệtliệtnhất.Kểtừdạoấy,côđượcmờiđếnnhàkhôngchỉvàocácbuổikhiêuvũchiều thứbảymàcònvàocácbuổi tắmngàychủnhậtởbểbơi,vàmỗi tuầnmộtbữacơm trưa.Memetậpbơinhưmộtvậnđộngviênchuyênnghiệp,chơitennisvàtậpănxúcxíchxứVirginiavớidứalát.CôhọctiếngAnhrấtnhanhtrongcácbuổikhiêuvũ,tậpbơivàtậptennis.AurelianoSegundophấnchấnquáđỗitrướcnhữngbướctiếncủacôcongáiđếnmứcôngđãmuamộtcuốntừđiểnbáchkhoa tiếngAnhdày sáu tập gồmnhiều tranh ảnhmàu củamột người bánsáchrong,đểcôđọcvàonhữnglúcrỗirãi.Việcđọcsáchlôicuốnhếttâmtrímàtrướcđâycôvẫndànhchocôbạngáiđángyêuhoặcchocácbuổiđóngkínphòngđểởtrongđóvớicácbạngái,đókhôngphảivìngườitabuộccôphảiđọcnhưmộtthứkỷluậtmàvìcôkhôngcóthútánnhảmvốnlàmộtthứbệnhchungcủamọingười.Cônhớlạilầnbịsayrượunhưmộtcúmạohiểmngây thơ mà cô cảm thấy hết sức ngộ nghĩnh, đến mức cô kể lại choAurelianoSegundonghe,vàkhinghe,chacôcòncảmthấythíchthúhơncảcô.“Nếumẹconmàbiếtđược”,ôngnóivớicongáitronglúcsặcsụacười.Nhưvẫnthườngnóivớicôrằnghãytinởmình,ôngcũngđãnóivớicôrằngvớichínhlòngtinấycôcóthểlộchoôngbiếtmốitìnhđầucủacô.VàdođóMeme đã kể cho ông biết cô thân với một chàng thanh niênMỹ tóc đỏ,ngườiđãđếnđâynghỉhèvớibốmẹanhta.“Bợmnhỉ?”,AurelianoSegundocười:“Nếumẹconmàbiếtđược”.NhưngMemecònkểchoôngbiếtchàngtrẻtuổingườiMỹấyđãtrởvềnướcvàcôvẫnchưađượcbiếttintứcgìcủa

anhta.Vậylàsựchínchắntrongcáchsuynghĩcủacôđãbảođảmchogiađìnhđượcêmấmyênvui.LúcnàyAurelianoSegundodànhnhiềuthờigianhơnchoPetraCotes,vàdẫurằng thểxácvà tâmhồnôngkhôngchophépônglaovàocáccuộcvuichơibạtmạngnhưtrướcđây,ôngvẫnkhôngđểlỡdịptổchứcchúngvàkhôngđểyênchocâyphongcầmlúcnàyđãcónhiềuphím phải buộc lại bằng dây giày. Ở nhà, Amaranta khâu khăn liệm chomìnhmàkhôngbiếtđếnbaogiờthìxong,cònÚrsulacứđểmặcchotuổigiàlôikéomìnhđếnđáysâucủasựmùloà,lànơicáihìnhảnhduynhấtcóthểnhìn thấy được là hình ảnh cụ José Arcadio Buendía ở dưới gốc cây dẻ.Fernanda củng cố quyền lực củamình.Những bức thư đều đặn gửi hàngthángchocontraibàlàJoséArcadiolúcnàykhônghềcólấymộtdòngnóidối,ngoạitrừquanhệthưtừvớicácthầythuốckhôngthểnhìnthấy,nhữngngười đã chuẩn đoán rằng bà cómột chỗ viêm tấy ở ruột già và họ đangchuẩnbịchobàđượcthựcnghiệmmộtcáchchữabệnhbằngđiềukhiểntừxa.NgườitađồnrằngtrongngôinhàmệtmỏicủadònghọBuendíasẽêmấmvàhạnhphúcđờiđờinếunhưcáichếtđộtngộtcủaAmarantakhônglàmchocảthịtrấnlạimộtlầnnữanhốnnháolên.Ðólàmộtsựkiệnkhôngngờ.Dẫurằngbàđãgiàvàsốnghoàntoàncáchbiệtmọingườinhưngngườitavẫn thấybàchắcchânmạnh tay,điđứngngayngắnvớicái sứckhỏebềnchắcnhưđámàxưanaybàvốncó.KhôngmộtaibiếtđượcýnghĩcủabàkểtừkhibàdứtkhoáttừchốiđạitáGerineldoMárquezvàđóngchặtcửabuồngđểmộtmìnhở trongnhàmàkhóc lóc.Khi ra khỏi phòngbà đã cạn sạchnướcmắt.Người takhông thấybàkhóc trướcviệcRemedios -Ngườiđẹpbaylêntrời,trướcviệctrongmộtthờigianngắncảmườibảyngườicontraicủađạitáAurelianoBuendíabịtànsát,trướccáichếtcủachínhngàiđạitá,vốnlàngườibàyêumếnnhấttrầnđời.Tuybàđãbiểulộlòngthươngcủamình khimọi người bắt gặp thi hài ngài ở dưới gốc cây dẻ, nhưng tuyệtnhiênbàkhôngnhỏmộtgiọtnướcmắt.Bàđãgiúpmộttaydựngtửthidậy.Bàmặcchongàibộtrangphụcchiếnbinh,cạorâu,chảitócchongàivàbàtrangđiểmbộrâuchongàicònđẹphơncảngàitrangđiểmnótrongnhữngnămthángvinhquangcủamình.Khôngmộtainghĩrằngtrongcửchỉấy,bàđã để lộ tình yêu vì mọi người đã quen với sự thông thạo tang lễ củaAmaranta. Fernanda đùng đùng nổi cáu cho rằng Amaranta không hiểunhữngmối quan hệ của đạoCơ đốc với cuộc sốngmà chỉ duy nhất hiểunhữngquanhệcủanóvớicáichết,nhưthểnókhôngphảilàmộttôngiáomàchỉlàmộttờgiấyquảngcáochothóicâunệhìnhthứcmachay.Amarantachìm đắm quá sâu trong những kí ức bề bộn củamình để hiểu cho đượcnhữnglờinóingụýsâuxaấy.Bàđãbướctớituổigiàvớitấtcảnỗihoàinhớtươi roi rói.Khi nghe những bản nhạc valse của PietroCrespi, bà vẫn cónhữngkhaokhátmuốnkhócnhưcáithuởmớilớn,nhưthểthờigianvàsựtựtrừngphạtmìnhchẳngcónghĩa lýgì.Nhữngbăngnhạcmàchínhbà từng

némvào sọt rácvới cái cớ chúngbị hơi ẩm làmchomụchết, cứ tiếp tụcquayvàgõnhịptrongkíứcbà.BàđãđịnhnhấnchìmnhữngkhaokhátấytrongnỗiđammêtộilỗiởgiớihạnđượcphépvớingườicháucủamìnhlàAureliano José và bà đã định ẩn nấp dưới sự che chở lành mạnh và caothượng của đại táGerineldoMárquez, nhưng bà đã không tìm được cáchđánhđổhoàntoànnhữngkhátvọngấyngaycảtronghànhđộngtuyệtvọngnhấtcủatuổigià;ấylàlúctắmchothằngbéJoséArcadiobanămtrướckhigửinóđihọcvàbàđãmânmênókhôngnhưmộtngườibàđốivớiđứacháumàlạinhưmộtngườiđànbàđốivớingườiđànông,nhưchínhcôđiếmtânthờiđãlàmtheolờiđồncủathiênhạvànhưchínhbàởtuổimườihai,mườibốntừngmuốnlàmđốivớiPietroCrespi,khithấychàngvậnquầnáokhiêuvũvàtaycầmcâygậychỉhuyhuyềndiệuđểlấynhịptừchiếcmáyđonhịp.Ðôilúccáivếtsẹotrêntaykiakhiếnbàđaukhổvìđãđểnótheomìnhvàđôi lúc nó khiến bà giận dữ quá đỗi đếnmức phải lấy kim châmvào cácngóntay,nhưngcáivườnổichínrộthơmlựngcủatìnhyêuđangtiếndầntớicõichếtlàmbàđaukhổhơncả,khiếnbàgiậndữhơncảvàcayđắnghơncả.Như đại tá Aureliano Buendía nghĩ đến chiến tranh, Amaranta nghĩ tớiRebeca,nghĩalàkhôngthểđừngđược.Nhưngtronglúcanhtraibàđãtìmđượccáchlàmchonhữngkỷniệmấykhôcằnđithìbàchỉtìmcáchkhiếnchúng nóng bỏng thêm. Ðiều duy nhất bà cầu khẩn Thượng đế trong rấtnhiềunămlàngàiđừngđểbàchếttrướcRebeca.CứmỗibậnbàđiquanhàRebecavànhậnthấyngôinhàđangngàymộtđổnát thìbàcảmthấysungsướngvớiýnghĩThượngđếđangnghelờicầukhẩncủamình.

Cómộtbuổichiều,khiđangmayváởngoàihànhlang,mộtýnghĩsángtỏbỗngnảysinhtrongtâmtríbàvàbàthấyrằngbàsẽngồiởngaychínhcáichỗấy,trongchínhtưthếấyvàcũngtrongchínhánhsángấy,khingườitamang tinRebecađếnchomình.Bàngồiđợi tinấynhưaiđóđợimộtbứcthư,vàrõrànglàcóthờikỳbàdứthếtcúcđểrồiđơmlại,chảlàvìngồirồikhôngthểđịchnổivớingồichờvốndàilêthêvàđaukhổhơnnhiều.TronggiađìnhkhôngmộtaibiếtrằngAmarantalúcnàydệtmộttấmkhănliệmquýgiáchoRebeca.Sauđó,khiAurelianoTristekểchuyệnrằnganhđãthấybàtabiếnthànhmộtbóngmadadẻnhănnheovàtrênđầulơthơcònlạimấymớtócvàngthìbàchẳngngạcnhiêntínàobởivìhìnhảnhđượcmiêutảấyđúngyhệtvớihìnhảnhRebecamàbàđãmườngtượngthấytừrấtlâu.Bàđãquyếtđịnhdựng lại thi hàiRebeca, lấy sápđánhchodamặtRebeca căngmọnglênvàlấytóccủacácbứctượngthánhđểlàmchoRebecamộtbộtócgiả.Bà sẽ chế tạo ramột thi hài đẹp với khăn liệmbằngvải lanh vàmộtchiếcquantàibọcnỉcónhữngtuadảiđỏvàbàsẽđặtquantàinàytrongsựtúctrựccủanhữngkẻhầungườihạvốnthườngthấyởnhữngđámtanglộnglẫy.Bàxâydựngkếhoạchnàyvớibiếtbaohậnthùđếnmứcbàphảirùng

mìnhtrướcýnghĩrằngbàđãlàmđámtangnàynhưthểvớitấtcảlòngyêucủamình,nhưngbàđãkhông thểđể cho sựnhắm lẫn làmchomình lúngtúngmà trái lạibà tiếp tụchoàn thiệnnhữngchi tiếthết sứcnhỏnhặtđếnmức bà trở thànhmột người còn tinh thông hơn cảmột nhà chuyênmôntrongcáclễtang.ÐiềuduynhấtbàkhôngnhậnratrongkếhoạchdàycôngxâydựngnàylàbàcóthểchếttrướcRebeca,mặcdùbàđãthathiếtkhẩncầuThượngđếQuảnhiênđiềuđóđãxảyra.Nhưngtrongnhữngngàycuốicùngcủađờimình,Amarantakhôngcảmthấyđaukhổ,tráilạibàcảmthấymìnhđượcgiải thoátkhỏimọinỗiđắngcay,bởivì thầnchếtđãđemlạichobàvinhdựđượcbáotrướcvềcáichếtsẽxảyrasớmhơndựđịnhcủamìnhvàinăm.CómộtbuổitrưatrờioiảsaukhiMemeđếntrườngđượcítbữa,tronglúcđangngồikhâuởhànhlangbàđãnhìnthấythầnchết.Bànhậnrangaynó,vànóchẳngcógì làđángsợcả,bởivìnó làmộtphụnữvậnđồxanhmàuthanhthiênvớimáitócdàinhưsuối,nomnócóvẻlỗithờimộttí,từatựanhưhìnhảnhPilarTerneratrongcáithờiảvẫnđếnnấunướnggiúpgiađìnhmình.ÐôilúcFernandađứngngaytrướcmặtbànhưngbàkhôngnhậnramặcdùFernandahiểnhiệnmộtcáchrấtđíchthực,rấtconngười,ngaycảlúcnhờbàxâuhộkim.ThầnchếtkhôngbáochobàbiếtkhinàobàchếtvàcũngkhôngnóichobàbiếtgiờchếtcủamìnhcóphảixảyratrướcgiờchếtcủaRebeca không,mà chỉ bảo bà hãy bắt đầu khâu khăn liệm cho chínhmìnhvàongàymồngsáuthángtưtới.Thầnchếtđãchophépbàlàmkhănliệm thật cầukỳvà thậtđẹpmắtnhưbàmongmuốn,nhưngcũnghết sứcdanhgiánhưbàđãlàmkhănliệmchoRebeca.Vàthầnchếtcònchobàbiếtrằngbàsẽchếtkhôngđauđớn,khôngsợsệt,khôngcayđắngvàongayđêmmayxongtấmvảiliệmchochínhmình.Vìcốýkéodàithờigian,Amarantatựmìnhkéolấysợilanh,rồitựtaydệtlấytấmvải.Bàlàmrấtcẩnthậnđếnmứcchỉvớicôngviệcnàybàđãtốnmấtbốnnăm.Sauđóbàbắtđầucôngviệcthêuthùatrêntấmkhănliệm.VậylàngàykếtthúccôngviệckhôngthểtránhđượcấycứngàymộtnhíchgầnđếnvàdođóbàngàycànghiểurõrằngchỉcóphépmàumớichophépbàkéodàicôngviệcđếnsaungàychếtcủaRebeca,nhưngchínhsựtậptrungsứclàmviệclạitrảlạichobàlòngthanhthảnbàvốncònthiếuđểchấpnhậnýnghĩbấthạnh.Ðólàlúcbàhiểuđượccáivòngluẩnquẩncóphầnbệnhhoạntrongviệcsảnxuất-tiêuthụđểrồisảnxuất-tiêuthụnhữngchúcávàngcủađạitáAurelianoBuendía.Thếgiớibênngoàithulạitrênmặtlàndacủangài,cònnộitâmngàiởngoàimọinỗiđắng cay.Bà lấy làmđauđớn trước việc đã khônghiểu điều đó trong rấtnhiềunămtrướcđây,khimàbàvẫncòncóthểthanhlọcnhữngkỷniệmvàdựnglạimộtthếgiớimớidướimộtánhsángmớivànhớlạimìnoảihươngcủaPiêtroCrespi vào lúc chiềuxuốngmàkhông rùngmình, vàgiải thoátRebeca khỏi sự thù hằn củamình, khônghề cămgiận cũng chẳnghề yêuthươngmàchỉbởilòngcảmthôngvớinỗicôđơn.Lòngcămthùmàbànhận

ratrongnhữnglờinóicủaMememộtđêmnọlàmchobàbịkíchđộngkhôngphảibởinóxúcphạmtớibà,màvìbàcảmthấymìnhđượclặplạitrongmộttuổidậythìkhácdườngnhưcũngrấttrongsángnhưcáituổidậythìbànêncó,và rằngrấtđáng tiếcnóđãbịsựhằnhọccánhân làmchovẩnđụcđi.Nhưngđóchínhlà lúcsựcamchịuvớisốphậnmìnhcũngrấtsâusắcđếnmức nó không làm cho bà dao động trước sự thật hiển nhiên rằng nhữngcánhcửamởlốichoviệccảihốiđãbịđóngkínhếtcả.Mụcđíchduynhấtcủabàlúcnàylàhoànthànhchiếckhănliệm.Ðánglẽphải làmchậmhơnnữanhưlúcđầuđãlàm,naybàvộivãlàmchomauxong.Mộtquắntrướcbàđã tính rằngvàođêmngàymồngbốn thánghai bà sẽmaymũikhâucuốicùng.Vàkhônghềđể lộ lýdo,bàyêucầuMemebiểudiễnsớmhơnbuổihòanhạcđàntiểudươngcầmđãdựđịnhvàongayngàyhômsau,nhưngcôcháu không chịu. Thế là Amaranta tìm cách kéo dài công việc thêm bốnmươitámgiờnữavàbànghĩthầnchếtđãđồngtìnhvớimìnhvìđêmngàymồngbốnthánghaimộtcơnbãođãlàmđổcộtđiện.Nhưngsangngàyhômsau,vàolúctámgiờsángbàđãkhâumũichỉcuốicùngchochiếckhănliệmcựckỳđẹpđẽmàkhôngmộtngườiđànbànàođãlàmđược,rồikhônghềđaukhổbàbáotinrằngmìnhsẽchếtvàobuổichiều.Bàkhôngchỉbáotrướcchogiađìnhmìnhmàcònbácchocảlàngbiết.BởivìAmarantanghĩrằngmộtcuộcđờinhỏmọnđãcóthểdừnglạivớiviệcgiúpđỡchocảbàndânthiênhạ,vàbàchorằngkhôngcómộtânhuệnàolạihayhơnviệcmanghộthư cho những người chết. Tin tức nói rằng vào lúc hoàng hônAmarantaBuendíasẽrađikhỏicõiđờinàycónhậnmangthưtừchongườichếtđượctruyềnđikhắpthịtrấnMacondovàđếnbagiờchiềutạiphòngkháchđãcómột thùngđầy ắp thư.Những ai khôngmuốnviết thì nhờAmaranta nhắnmiệnghộvàbàđãghilạitrongmộtcuốnsổlờinhắncùngvớitênvàngàychếtcủangườiđượcnhậnlờinhắn.“Ðừnglo”,bàanủinhữngngườinhắntin,“Ðiềutôilàmtrướctiênkhiđếnnơisẽlàviệchỏithămôngtavàtôisẽnhắnlạigiùmbác”.Dườngnhưđólàmộttròhề.Amarantakhônghềđểlộmộtnỗilolắngnào,cũngkhônghềnhănnhóvìđauđớn,hơnnữanhiệmvụđượcthựchiệncònlàmchobàtrẻrachútít.Nhưmọibữa,bàvẫnsonsẻvàhoạtbát.Nếunhưđôimákhôngnhănnhúm,vàcáimiệngkhôngbịrụngmấtvàichiếcrăngthìchắchẳnnombàsẽbớtgiàhơncáihìnhhàigiànuahiệntại.Chínhbàđãralệnhrằngcầnphảiđểthưvàomộtcáihòmsơnvàchỉdẫncáchđặtcáihòmấytrongngôimộnhưthếnàođểbảoquảnnótốthơntrướcsứcpháhoạicủahơiẩm.Ngaybuổisángbàđãchogọimộtbácphómộctớivàbàđứngởphòngkháchđểbáctađokíchthướcđóngchiếcquantàinhưthểbácphómayvẫn làmđểcắtmộtbộquầnáovậy.Cáisức lựcấybỗngsốngdậytrongbàởnhữngphútchótcủacuộcđờikhiếnchoFernandanghĩrằngbàđangtrêuchọc,đùagiỡntấtcảmọingười.Úrsula,vớikinhnghiệmcủabảnthânchothấynhữngngười thuộcdònghọBuendíanàysẽchếtvô

bệnh tật đã không nghi ngờ rằngAmaranta nhận được điềmbáo của thầnchết,nhưngtrướchếtcụlạisợrằngtrongcáiviệcchuyểnthưchongườichếtvà sự nôn nóngmuốn cho thưmau đến tay người nhận, người ta sẽ chônsốngAmarantamất.Thếlàcụđíchthânđiđuổibớtngườitarakhỏinhà,cólúccụphảigàolênđểcãinhauvớinhữngkẻquáưmặtdạnmàydày,cuốicùngđếnbốngiờchiềucụcũngđã làmchongôinhàvãnkháchđinhiều.Cũngvàogiờấy,Amarantaphânphátxongđồdùngcánhâncủamìnhchonhữngngườinghèovàbàchỉđểlạitrênchiếcquantàimộcmạcđượclàmbằngnhữngtấmvánkhôngbàomộtbộquầnáosẽthayvàmộtđôihàinhungkẻmàbàsẽđitrongcõichết.CáisựthậntrọngấykhôngvôíchkhibànhớlạirằnglúcđạitáAurelianoBuendíachết,bàđãphảisắmchongàimộtđôigiàymớivìngàichỉcònlạicóđôidéplêdùngtrongxưởngkimhoàn.Trướclúcnămgiờmộtít,AurelianoSegundovềtìmMemeđểcùngđidựmộtbuổihòanhạcvàôngngạcnhiênthấyngôinhàđãđượcchuẩnbịchođámtang.Nếucóaiđangsốngvàogiờnàychính lại làAmarantakhỏemạnh,ngườimà thời gian vẫn còn đủ cho bà cắt đi những nốt sần chai trên da dẻ.AurelianoSegundovàMemetạmbiệtbàbằngnhữnglờichàochếgiễuvàhứavớibàrằngngàythứbảytớichaconmìnhsẽtổchứcmộtcuộcvuicủangày phục sinh. Bị lôi cuốn bởi những lời đồn của dân chúng nói rằngAmarantaBuendíađangnhậnthưđểchuyểnđếntayngườichết,chaAntonioIsabelmangbánhthánhbanchongườihấphốitớinhàvàolúcnămgiờvàchabuộcphảichờmườilămphútđểđọingườisắpchếttừnhàtắmđira.Khithấy bà xuất hiện với chiếc áo ngủ bằng vải bông vàmái tóc buông xõanganglưngthìvịchacốgiàlãotinrằngđólàmộttròcườirồilậptứcbãibỏviệclàmlễsámhối.Tuynhiên,changhĩrằngcầntranhthủdịpnàyđểbuộcAmarantaxưngtộivìsaohaimươinămhaykhônghềđinhàthờ.Amarantađãtrảlờichamộtcáchthậtgiảndịrằngbàthấychẳngcầnphảithamdựbấtkỳmộtbuổi lễnhà thờnàovì lương trimình lúcnàocũng rất trong sạch.Fernandađâmbựcbộikhôngcầnphảigiữmồmgiữmiệng,đãhỏi thật torằngAmarantasẽcònphạmmộttộikinhtởmnàohơnkhibàtamongmuốnmộtcáichếtphạmthánhkhôngchịuxưngtộivìxấuhổ.ThếlàAmarantađinằm,vàbuộcÚrsulacôngkhaichứngthựcconngườitrinhtiếtcủamình.-Ðừngcómàtưởngnhé,-bàgàothậttocốtđểFernandangherõ,-AmarantaBuendíasẽđikhỏithếgiannàynhưđãsinhratrênthếgiannày.Bàkhôngngồidậynữa.Bànằmdựatrêngốinhưthểốmthực,tếtnhữngbímtócđuôisamdài rồicuộn lạingang tai,như thầnchếtđãbảobà rằngnênnằmvàoquantài.SauđóbàđòiÚrsulamangchomìnhchiếcgương,vàlầnđầutiêntrongbốnmươinămnaybànhìngươngmặtxươngxấuđivìtuổigiàvàđaukhổ, vàngạcnhiên thấynógiốngyhệt gươngmặt tưởng tượngmàbà tựnghĩrachomình.Quacáilặnglẽngoàihànhlang,Úrsulahiểurằngtrờibắtđầutối.-ConhãytừbiệtFernandađi,-cụkhuyên-Mộtphútlàmlànhcòn

hơncảđờichơithânvớinhau,conạ.-Bâygiờthìkhôngcầnnữarồi,mẹạ.MemekhôngthểkhôngnghĩđếnAmarantakhiđènbáokếtthúcphầnmộtđãbậtsángvàphầnhaiđêmbiểudiễnsắpbắtđầu.KhicôchơiđượcmộtnửabảnnhạcthìcóngườinóinhỏvàotaichobiếttinAmarantađãtừtrầnvàthếlàcuộcvuibịbỏdở.Khivềtớinhà,AurelianoSegundobuộcphải lấycùitayhíchđámđôngđểlấylốivàonhìnmặttửthicủabàgiàtrinhnguyên,một gươngmặt xấu và xám ngoét, bàn tay vẫnmang dải băng đen và cảngườiđượccuốntrongtấmkhănliệmđẹpđẽ.Quantàiđượcquànởphòngkháchbêncạnhhòmthư.

ÚrsulanằmliệtgiườngtừsauchíngiờđêmngàyAmarantachết.SantaSofíadelaPiedadlochămnomcụ.Bàmangvàophòngchocụnàocơmăntừng bữa, nào nước rửa hàng ngày và tất cả tin tức xảy ra ở thị trấnMacondo.AurelianoSegundo thườngxuyênvào thămcụ,mangchocụáoquần.Cụđểchúngởđầugiườngcùngvớinhữngđồthiếtdụnghàngngày.Vậylàchẳngbaolâumộtthếgiớicácđồvậtđượcthiếtlậptrongtámtaycụ.Cụ đã đánh thức được tình cảmkính trọng sâu sắc trong cô béAmarantaÚrsula,ngườigiốngcụyhệtvàlàngườiđượccụdạyhọcđọc.Cáisángsuốtcủa cụ, sựhoạtbát đủđể cụ tựphụcvụ lấymìnhkhiếnmọingườikhôngnghĩrằngcụđãhoàntoànbịsứcnặngcủatuổigiàmộttrămnămđánhbại,vàngaycảviệccụđilạiphảiquờquạngcũngkhôngmộtainghĩrằngcụđãhoàntoànmũmắt.Vậylàcụdànhtấtcảthờigian,tấtcảsựlặnglẽbêntrongtâmhồnđểtheodõicuộcsốngtronggiađìnhvàvìvậycụlàngườiđầutiênnhảnranỗiđaukhổthầmlặngcủaMeme.-Lạiđâychắt,-cụnói-Bâygiờchỉcóhaichúngtavớinhauthôi,chắthãytâmsựchobàgiàđángthươngnàynghechuyệngìđãxảyravớichắtnào.Vớitiếngcườiđứtquãng,Memeđã lảng tránh buổi nói chuyện. Ussula không nài nỉ nhưng cụ đã đi đếnkhẳngđịnhnhữngnghingờcủamìnhkhikhôngthấyMemeđếnthămnữa.Cụbiếtrằngcôtrangđiểmquásớm,rằngcôkhônglúcnàođượcthưthảtâmhồntronglúcđợitớigiờđichơi,rằngsuốtđêmcôquằnquạitrêngiườngởcănphòngbêncạnh,vàrằngcánhbaycủamộtthứbướmlàmdaydứttâmhồncô.Cólầncụđãnghethấyngườitabảomìnhrằngcôđixemphimcùngvới Aureliano Segundo và Úrsula ngạc nhiên thấy rằng Fernanda quá ưnghèonàntrítưởngtượngđếnmứckhôngnghingờgìkhichồngbàvềnhàhỏicongáiđâu.RõrànglàMemeđangđammêtrongnhữngchuyệnbímật,trongnhữnglờihẹnhòkhấncấptrongnhữngkhátvọngbịdồnnén,ngaytừđãlâurồitrướccáiđêmFernandalàmồncảnhàvềviệcbàbắtgặpcôcùngmộtgãđànôngđanghônnhau trongrạpphim…LúcnàychínhMemelạihếtsứclongạiđếnmứccôđổtộichoÚrsulalàngườiđãtốcáomình.Thựcrachínhcôđãtựtốcáomình.Từlâucôđãđểlạisaulưngmìnhmộtvệtdàinhữngdấuấncóthểlàmthứctỉnhkẻsayngunhất,vànếuFernandaquáư

chậmchạptrongviệcpháthiệnranhữngdấuấnấychỉlàvìbàcũngđangtốimàytốimặtvàonhữngchuyệnriêngtưvớicác thầythuốckhôngthểnhìnthấy.Tuyvậybàcũngvừanhậnrasựimlặngthầmkín,nhữngcúnhảycẫngkhôngđúnglúcnhữnglúcthayđổitínhtìnhbấtthườngvàcảnhữnglờicãicọcủacôcongái.Bàlaomìnhvàomộtcuộcdòlatuykhônggaygắtnhưngrấtkiêntrì.Bàđểchocôđichơivớinhaungườibạngáiquenbiếtxưanay,giúpcôdiệnquầnáođểđidựcáobuổivuingàythứbảy,vàchẳngbaogiờhỏicômộtcâuhỏikhôngđúnglúccóthểlàmcôgiậtthót.BàđãcórấtnhiềubằngchứngchứngtỏrằngMemenóimộtđằnglàmmộtnẻovàbàvẫnnghingờvà chờdịp tốt đến.Cómột đêm,Memebảobà rằng cô đi xemphimcùngvớicha.Sauđóítlâu,FernandanghethấytiếngpháotiệctùngvàtiếngđànphongcầmkhôngthểnhầmlẫncủaAurelianoSegundoởphíanhàPetraCotes.Thếlàbàvộivàngmặcquầnáođểrađi,bàbướmvàorạpphimvàởphía sau các hàng ghế bà nhận ra ngay con gáimình.Vì quáư xúc độngtrướcsựthựchiểnnhiênnênbàkhôngkịpnhìngãđànôngđangcùngcongáimình hôn nhau.Nhưng bà nghe rõ giọng nói run run nổi bật lên trênnhữngtiếnghuýtgióvàtiếngcườiầmĩcủacôngchúng:“Emyêu,anhbuồnlắm”.Bànghe thấygãnói thếvàbàkéoMemeđứngdậy, lôi ra khỏi rạpphimmàkhôngnóimộtlời.BàlàmchocôngượngchếtngườikhidẫncôđiquađườngThổNhĩKỳvốnồnĩ.Rồibàgiamcôtrongphòngngủ.Vàolúcsáugiờchiềungàyhômsau,Fernandanhận ragiọngnóicủakẻđến thămMeme.Ðólàmộtthanhniêntrẻ,daxanhxaovàngvọt,đôimắtsẫmtốivàmơmàng không làm bà ngạc nhiên nhiều như thể bà quen thấy ở nhữngngườidigan,vàcáivẻmơmàngnàyđãkhiếnchongườiđànbàcótráitimítkhekhắtbiếtngaynhữnglýdolàmthayđổitínhtìnhcongáimình.

Anh tavậnquầnáovải lanh thôngdụng,điđôigiàyánhxi trắngnomđếnthảmhại,taycầmchiếcmũrơmmuangàythứbảygầnđây.Trongđờimình,anhchưatừnghoảnghốtnhưtronglúcnày,nhưnganhlạicólòngtựtrọngvàtựchủ,nhữngđứctínhquýgiáđãcứuanhkhỏirơivàothếphảiquỵluỵvàanhcómộtcơthểcânđối,nhưngchỉphảiđôitaysầntùvàmóngtaylongtrócvìcôngviệcnặngnhọc.ÐốivớiFernanda,chỉthoángnhìnmộtlần,cũngđãđủđểbànhậnranghề thợmáycủaanh.Bànhậnrarằnganhvẫnmặcbộquẩnáoduynhấtngàychủnhậtvàbêntrongáosơmihiệnramộtlớp da bị bệnh ngứa của Công ty chuối làm cho loang lổ, bong vảy. Bàkhôngchophépanhnói,khôngchophépanhbướcchânquacửamàsauđóbàphảiđónglạingayvìnhàđãđầybướmvàng…

-Xéongay,-bàđuổianh,-khôngviệcgìđếnanhmàphảitớiđâytìmngườinàocả.Ởđâytoànlàngườiđứngđắnthôi.

Anh ta tên là Mauricio Babilonia. Anh đã sinh ra và lớn lên thị trấnMacondovàlàthợhọcnghềcơkhítrongcácxưởngủaCôngtychuối.Chỉ

nhờcómộtbuổichiềucùngvớiPatriciaBrownđitìmôtôđểdạochơiquanhcácđồngchuốimàMemequenbiếtanhmộtcáchngẫunhiên.Vìngườitàixếốmnênngườitagiaochoanhláixeđưacáccôđichơi,vàMemeđãthỏaướcaoướccủamình làngồigần tay láiđểđược tậnmắtnhìnanh láiôtô.Khácvớingười tàixế thực thụ,MauricioBabiloniabiểudiễnchocôxem.ÐólàthờikỳMemethườngcómặtởnhàngàiBrownvàcũnglàthờingườitacònkhinhthịđànbàláitô.VậymàMemechỉbằnglòngvớiviệchọclýthuyếtvàtrongvàithángliềncôkhôngtớithămMauricioBabilonia.Nhưngsauđóítlâucóthểcôđãnhớrằngtronglúcđichơicáithânthểcườngtrángrấtđẹpngoạitrừđôibàntaythôkệchcủaanhđãlàmcôphảichúý,nhưngsauđócôlạibìnhphẩmvớiPatriciaBrownvềsựkhóchịucủamìnhdolòngtựtincóphầnkiêuhãnhcủaanhgâyra.Ngàythứbảyđầutiênđixemphimcùngchamình,côlạithấyMauricioBabiloniavẫnmặcbộquầnáolanhngồicáchkhôngxahọlắm,vàcôcảmthấyanhkhônghàohứngtheodõiphimđểquayđầulạinhìnmình,khôngchỉđểnhìncômàcònđểchocôbiếtrằnganhđangnhìncô.Memekhóchịutrướckiểuchơithôlỗấy.Ðếncuốibuổixemphim,MauricioBabiloniađếngầnđểchàoAurelianoSegundovàchỉđếnlúcnàyMememớibiếtrằnghọquennhau,bởivìanhtừnglàmviệctrongnhàmáyphátđiệnđầutiênởthịtrấnMacondocủaAurelianoTristevàanhcưxửvớichacôvớitháiđộcủakẻbềdưới.Chínhviệcmắtthấytainghenàyđãxoadịunỗikhóchịumà tháiđộ tựkiêucủaanhđãgây ra chocô.Họđãkhônggặpriêngnhau,cũngchẳngtraođổivớinhaulờinàongoàinhữnglờichàohỏixãgiao,nhưngcáiđêmcômơthấyanhcứumìnhthoátkhỏichếtđuốithìcôkhôngbiếtơnmàcònnổicáuvớianh.Vìgiấcmơấychothấycứnhưlàcôđãchoanhcơhộimàanhhằngaoước, trongkhiMemeaoướcđiềungượclại,khôngchỉvớiMauricioBabiloniamàcònvớibấtkỳngườicon trainàoyêumếncô.Vìvậymàcôgiậnanhquá tớimứcsaugiấcmơđáng lẽ ghét bỏ anh thì cô lại thấy cầnphải đi gặp anhngay.Sựháohứcmuốngặplạianhngàymộtdadiếthơntrongsuốttuầnlễ.Vàngàythứbảyđã đến quá ư gấp gáp tới mức cô phải cố gắng lắm để cho MauricioBabilonia, vào lúc chào mình ở rạp phim, không nhận thấy trái tim nhưmuốnnhảyrakhỏi lồngngựccô.Domấtbình tĩnh trướccảmgiác lẫn lộngiữa vui và giận, lần đầu tiên cô chìa bàn tay cho anh và chỉ lúc nàyMauricio Babiloniamới tự cho phép xiết chặt tay cô. Trongmột tích tắcMemebắtđầucảmthấyânhậnvìsựdấnthâncủamình,nhưngnỗiânhậnngaylậptứcchuyểnthànhmộttìnhcảmmãnnguyệnmãnhliệtkhibiếtrằngbàn tay anh cũng nhơm nhớpmồ hôi và lạnh buốt.Ðêm ấy cô hiểu rằngmình sẽ chẳng có lấy một phút thanh thản nếu như chưa chứng tỏ choMauricioBabiloniasựtrốngtrảicủatâmhồnmìnhvàthếlàsuốttuầncôcứquẩn quanh vơ vẩn trong nỗi khát khao ấy. Cô tìmmọi thủ đoạn để nhờPatriciaBrownđưamìnhđitìmchiếcôtônhưngvôích.Cuốicùngcôphải

nhờđếnchàngthanhniênngườiMỹtócđỏ,ngườitớiMacondonghỉhècùnggiađình,vàlấycớxemnhữngkiểuôtômớicôbuộcanhchàngdẫnmìnhtớixưởngcơkhí.Kểtừlúcnhìnthấyanh,MemekhôngcòntựlừadốimìnhnữavàhiểurằngtrongthựctếcôkhôngthểghìmnổinhưngaoướcđượcởmộtmìnhbêncạnhMauricioBabilonia,nhưngcáiđiềuchắctinrằnganhđãhiểuđượclòngmìnhkhivừanhìnthấymìnhđãlàmchocônổicáu.

-Tôiđếnđểxemcáckiểuôtômới,-Memenói.-Ðócũnglàmộtlýdongheđượcđấy,-anhnói.Memebiết rằngmìnhđangbị rangnóng lên trongngọn lửakiêuhãnh

củaanhvàcôvộitìmcáchlàmnhụcanh.Nhưnganhđãkhôngđểchocôcóthờigian.

“Côđừnggiật thốtnhé”,anhnóinhỏnhẹ:“Chẳngphải là lầnđầu tiênmộtngườiđànbàphátđiênlênvìmộtngườiđànôngđâu”.

Cô cảm thấy bị xúc phạmquámức đến nỗi cô bỏ xưởng cơ khí ra đikhôngthèmxemcáckiểuôtômớivàđêmấycôcứtrằntrọcgiởmìnhtrêngiườngđểmàkhócvìnỗitấmtứctronglòng.ChàngthanhniênMỹtócđỏ,màthựcralúcnàyđãbắtđầuthíchcô,cảmthấycôlàmộtđứaconnít.Ðólàthờikỳcôbắtđầunhận ranhữngconbướmvàngbáohiệu sựcómặtcủaMauricioBabilonia.Trướcđócôđãnhìnthấychúng,đặcbiệtlàởxưởngcơkhí,vàcônghĩrằngchúngbịmùisơnkíchthíchmàbaytới.Cómộtvàilầncôcảmthấychúngbay lượnngay trênđầumìnhở trongrạpphim.NhưngkhiMauricioBabiloniabắtđầutheođuổicôgiốngnhưmộtbóngmamàchỉmộtmìnhcônhậnragiữađámđông,thìcôhiểurằngnhữngconbướmvàngnàycómốiliênhệmậtthiếtvớianh.MauricioBabilonialuônluôncómặtởgiữađámđôngtrongcácbuổihòanhạc,trongrạpphim,tronglễmixavàcôchẳngcầnphảinhìnthấyanhmớipháthiệnraanhvìnhữngconbướmvàngđãchỉchỗanhđứng.Cómộtlần,AurelianoSegundocảmthấykhóchịulắmtrướccánhbayrộnràngđếnngạtthởcủanhữngconbướmvàng,dođócôcảmthấynáonứcmuốnbộc lộvớiôngchuyệnthầmkíncủamìnhnhưđãhứa,nhưngbảnnănglạimáchchocôbiếtrằnglầnnày-ôngsẽkhôngcườinhưmọibận.“Mẹconsẽnóigìkhibàấybiếtmặthắn”.Cómộtbuổisáng,tronglúchaimẹconđangtỉacànhcáckhómhồng,FernandabỗnghoảnghốtgàotoánglênvàvộivàngkéoMemeđikhỏichỗđangđứngvìđóchínhlàvườnhoamàRemedios-Ngườiđẹpđãbaylêntrời.Bàthoángcócảmgiácrằngphépmàunhiệm lại sẽxảy ravới conmìnhvì tiếngbayvùvùbỗngchốcxuấthiệnlàmbàgiậtthót.Ðólàtiếngbaycủanhữngconbướmvàng.Memenhìnthấychúngnhưthểkhángvừasinhratrongánhsáng,vàtráitimcôđậprộnràng.VừalúcđóMauricioBabiloniaxuấthiện,taybưngmộtcáihộp,màtheolờianhnói,làquàtặngcủacôPatriciacáBrown.Memecốlấy

vẻtựnhiên,kìmbớtchomặtmìnhkhỏiđỏửng,nénbớtcơnbãolòng,chođếnkhinhoẻnđượcmộtnụcườiđiềmnhiênđểnhờanhlàmơnđặthộnólênbao lơn hiên nhà vì tay mình lấm đất. Ðiều duy nhất Fernanda ghi nhậnngườiđànôngmàmấythángsaunàybàkhôngchobướcvàonhà,vàkhônghềnhậnrađãcólầnnhìnthấyanhtarồi,lànướcdaxanhxaovàngvọtcủaanh.-Ðólàmộtngườiđànôngquáidị,-bànói.Nhìnmặtlàbiếtngayanhtasẽchết.Memenghĩrằngmẹmìnhthíchthúnhữngconbướmấy.Khihaimẹcontỉahồngxong,côđirửa tayrồimanghộpquàvàophòngriêngđểmở.ÐólàmộtthứđồchơicủaTàu,gồmnămcáihộpđồngtâm,vàởhộptrongcùngcómộtthiếpđượcmộtngườihầunhưvừabiếtviếtvẽchữrấtnắnnót:“Chúngtasẽgặpnhauvàongàythứbảyởrạpphim”.MemecảmthấymìnhthậtngớngẩnđãđểhộpquàquálâuởbaolơnngaytrướcconmắttòmòcủaFernanda,dùcholúcnàycôđangmãnnguyệntrướcđứctínhkhônkhéovàmạnhbạocủaMauricioBabilonia,trướctínhngâythơcủaanhđangkhích lệ cô thực hiện lời hẹn hò. Kể từ đó Meme biết rằng AurelianoSegundođãcólờihẹnhòvớinhântìnhvàođêmngàythứbảy.Tuynhiên,ngọnlửathèmkhátđangnhưnungđốtcôsuốtcảtuầnlễvàdođóngàythứbảycôđãthuyếtphụcđượcchamìnhhãyđểcômộtmìnhởrạpphimvàsẽđếnđóncôkhibuổichiếukếtthúc.Mộtconbướmbaybaytrênđầucôtronglúcđènđangchiếusáng.Thếlàcâuchuyệnbắtđầutừđấy.Khiđèntắthết,MauricioBabiloniangồixuốngbêncạnhcô.Memecảmthấymìnhđanglặnngụp trongmộtđầm lầyđaukhổvàchỉmộtngườiđànôngnồngnặcmùidầumáymớicóthểgiảithoátcôkhỏinó.

-Nếuemkhôngđến,-anhnói,-sẽchẳngbaogiờemcònđượcthấyanhnữa.

Memecảmnhậnsứcnặngcủabàn tayanhđặt lênđẩugốimìnhvàcôbiếtrằngtronglúcấycảhaicùngđiđếnbờbênkiacủanỗitrốngtrải.

-Ghétanhlắmcơ,-cômỉmcười,-vìlúcnàoanhcũngnóiđiềukhôngnênnói.

Cô lại phát điên phát cuồng vì anh.Cômất ngủ,mất ăn và ngàymộtchìmsâutrongnỗicôđơnđếnmứcchacôđãtrởthànhmộtvậtchắnchocô.CôbàyđặtcảmộtmạngnhệnchằngchịtnhữnglờihứasuôngđểđánhlừaFernanda, không đến thăm các bạn gái, vượt qua mọi lệ tục để đến gặpMauricioBabilonia vào bất cứ lúc nào và bất kỳở đâu.Thoạt đầu vẻ thôthiểncủaanhlàmcôkhóchịu.Lầnđầutiêngặpriêngnhau,ngayởngoàibãitrốngởsauxưởngcơkhí,anhđãvầnchocômệtlửmàkhôngchútthươnghại.Phảimấtmộtthờigiancômớivỡlẽrằngđócũnglàmộthìnhthứcmơntrớn,vàvìnómàcônônnóngđượcgặpanh.Côsốngchỉvìanh,chỉvìnỗikhátkhaomuốnđắmmìnhtronghơithởnồngnặcmùidầucủaanh.

TrướckhiAmarantachếtít lâu, tronglúcđangyêucuồngsay,côbỗngbắtgặpmộttiasángtrítuệvàcôđâmrunsợtrướctươnglaicủamình.Lúcấycônghenóivềmộtngườiđànbàcótàibóibàivàcôđãbímậttìmđếnngườiấy.ÐólàPilarTernera.Ngaytừlúcnhìnthấycôbướcvàonhà,bàlãonàyđãbiếtngaylýdoxembóicủaMeme.“Nào,ngồixuốngnào”,bà lãonói:“TachẳngcầnđếncácquânbàimớixemđượctươnglaicủamộtngườithuộcdònghọBuendía”.Memekhôngbiết,vàmãimãikhôngbiết,rằngcáicôđồngmộttrămtuổikialạichínhlàcụcốcủamình.Côcũngđãkhôngtinvàothực tếkhủngkhiếpmàcôđồngđãchứngminhchocôbiết:nỗi thèmkhátyêuđươngchỉđượcgiảiquyếtở trêngiường.Ðóchính làquanđiểmcủaMauricio Babilonia, nhưngMeme cố không cho phép anh, bởi trongthâmtâmcôđoánrằngnỗithèmkhátcủamìnhđãđượcnảynởbởiýnghĩtồitệcủangườicôngnhâncơkhíấy.Lúcnàycônghĩrằngmộttìnhyêukiểunàysẽđánhđổtìnhyêukiểukia,bởivìcôbiếttỏngtưchấtcủanhữngngườiđànôngsẽhếtđóimộtkhiđượcănthỏamãn.PilarTernerakhôngnhữngchỉanủicômàcònchocômượnchiếcgiườngcũnơibàlãohoàithaiArcadio,ngườiôngnộicủaMeme,vàsauđóhoàithaiAurelianoJosé.Ngoàirabàlãocòndạycôtránhthụthaibằngcáchngửihơithuốccaolámùtạcnhưthếnàovàchocônhữngbài thuốcuốngmà trongnhững trườnghợpgaycấnnhấtchúngcũngtốngra“cảnhữngnỗidằnvặtcủalươngtri”.Cuộctraođổitâmtình ấy đã truyền choMeme chính tình cảmmạnh bạomà cô đã thể hiệntrongđêmsayrượu.Tuynhiên,cáichếtcủaAmarantađãbuộccôphải trìhoãnthựchiệnquyếtđịnhtáobạocủamình.Trongkhilễtangkéodàisuốtchín ngày, cô không phút nào chịu rời khỏi Mauricio Babilonia, ngườithườngtràtrộntrongđámđôngùavàonhà.Sauđóvìthờigianđểtangkéodàivàvìbắtbuộcphảiởnhà,haingườikhônggặpnhauítlâuÐólànhữngngàycủalòngnônnao,củanhữngthèmkhátkhôngthểkìmđược,củanhữngướcmuốnbịdồnnénquámứcđếnnỗingaybuổichiềumàMemeđượcphéprakhỏinhàcôđãđếnthẳngnhàPilarTernera.CôđãhiếnthânchoMauricioBabilonia,hiếnthânmàkhônghềkhángcự,khôngxấuhổ,khôngkiểucáchvàhiếnthânvớimộtthiênhướngquádễdãivàmộttrựcgiácquáthônghiểuđếnmứcmộtngườiđànôngđanghinhưngườicủacôhẳnsẽphảinhầmlẫnchúngvớimộtkinhnghiệmtừngtrải.Bọnhọlàmtìnhvớinhaumỗituầnhaibuổi trong hơn ba tháng trời.Các cuộcmâymưa vụng trộm này đã đượcAurelianoSegundođồngtìnhchechởcốtđểđượcthấycôcongáithoátkhỏisựquảnthúcngặtnghèocủabàmẹ.CáiđêmFernandabắtquảtangbọnhọđanghônnhautrongrạpthiếuphim,AurelianoSegundocảmthấyngộtngạtvìsứcđècủalươngtrimìnhvàôngđãvàothămMemetrongphòng,nơicôbịFernandanhốt,vàhyvọngrằngcôsẽchiasẻniềmtinmàôngđangcònchịuơncô.NhưngMemeđãtừchốitấtcả.Côquátintưởngởbảnthân,quábámchặtvàonỗicôđơncủamìnhđếnmứcAurelianoSegundocócảmgiác

giữahọchẳngcònmộtmốiliênhệnào,rằngtìnhthânchaconcũngnhưsựđồnglõacủahọchỉcònlàmộtảoảnhcủaquákhứ.ÔngnghĩsẽnóichuyệnvớiMauricioBabiloniavàđinhninhrằngquyềnlựcôngchủcũcủamìnhsẽbuộcanh taphải từbỏmọiýđịnh,nhưngPetraCotes lại thuyếtphụcôngrằngđólàchuyệncủabọnđànbàcongái.VìthếmàôngđâmralưỡnglựkhôngbiếtsẽquyếtđịnhnhưthếnàovàhầunhưôngchỉcònhyvọngrằngviệcnhốtkínMemetrongphòngsẽchấmdứtđượcnhữngnỗikhổtâmcủacôcongái.Memekhônghềđểlộnỗiđaukhổcủamình.Tráilại,từphòngbêncạnhÚrsulacảmnhậnhơithởnhịpnhàngcủacôtrongkhingủ,sựbìnhthản trong những công việc thường ngày cô làm, cái trật tự đều đặn củanhữngbữa cô ăn và sức tiêu hóa khỏemạnh của cô.Việc duynhất khiếnÚrsulabănkhoănsaugầnhai thángcôbịphạtgiam, làviệcMemekhôngtắmvàobuổisángnhưtrướcđâycôvẫnthườngtắmmàcôlạitắmvàolúcbảygiờtối.CólầncụnghĩsẽphảinhắcnhởMemeđềphòngbọcạp,nhưngvìcôrấtkhóchịuvớicụbởitựnghĩrằngcụđãtốcáocônêncụkhôngmuốnlàmchocôchắtphảisuynghĩlaolungtrướcnhữnglờinóikhôngđúnglúccủamình.Ngaytừchiều,bướmvànglạivàođầynhà.Tốinàocũngvậy,cứrakhỏinhàtắm,MemelạibắtgặpFernandađanghoảnghốtgiếtbướmvàngbằngốngbơmthuốcmuỗi.

“Ðâylàmộtnỗibấthạnh”,bànói,“Cảđờitachỉnghethấyngườitabảobướmđêmgọivậnrủitớinhà”.

Mộttốinọ,tronglúcMemeđangởtrongnhàtắm,Fernandangẫunhiênbướcvàophòngcôvàbà thấy trongphòngđôngđặcbướmvàngđếnmứchầunhưkhôngcònkhôngkhíđểmàthởnữa.Thếlàbàvớquànglấybấtcứtấmquầnáonàođểxuađuổichúngvàtráitimbàbỗngnhóilạnhkhiliênhệnhữngbuổitắmtốicủacongáimìnhvớinhữnglácaomùtạcnằmlănlóctrênsànnhà.Bàkhôngđợidịptốtnhưtrướcđâybàđãđợi.Ngàyhômsau,bàtứctốimờingàithịtrưởngmớiđếnnhàdùngcơmtrưavớigiađình.cũngnhưbà,ôngtavừatừvùngcaoxuốngsốngởmiềnduyênhải.Bànhờngàicholínhđếngácđêmởsânsau,bởivìítlâunaykẻtrộmđangrinhăntrộmgà.Ngayđêmấy,línhgácđãbắntrúngMauricioBabiloniakhianhlậtngóiđểchuivàonhàtắmnơiMemeđangđợianh.Nàngkhỏathânvàđangrunlênvìtìnhgiữanhữngconbọcạpvàđànbướmvàngnhưnàngvẫnlàmvàohầuhếtcácbuổitốitrongnhữngthánggầnđây.Mộtviênđạngămvàocộtsốngbuộcanhsuốtđờinằmliệttrêngiường.Anhchếtgiàtrongnỗicôđơn,khôngmột tiếng rên rỉ, khôngmột lời chửi bới, khôngmột âmmưu bộiphản.Anhmònmỏisốngtronghoàncảnhbịnhữngkỷniệmdằnvặtvàđànbướmvàngkhôngđểchoanhcólấymộtphútyêntĩnh.Anhbịxãhộibỏrơivìlàmộttênăntrộmgà.

CHƯƠNG 15NhữngsựkiệntừngđánhđònchítửvàothịtrấnMacondođãbắtđầulộ

rõkhingười tamangđứacon trai củaMemeBuendía tớinhà.Hoàncảnhchung lúc ấy hết sức mơ hồ đến mức chẳng một ai quan tâm tới nhữngchuyện rắc rối của riêng từng gia đình, vì thế mà Fernanda có điều kiệnthuậnlợiđểgiấukín thằngbéđi, làmnhưthểchẳngbaogiờcónócả.Bàphảinhậnnóbởikhingườitamangnóvếnhàhoàncảnhkhôngchophépbàtừchối.Bàđànhphải chịuđựngviệcnuôinấngnó trong suốtnhữngnămcòn lại củađờimìnhbởivìvào lúccầnphải ra tay thìbàđãkhôngcóđủdũng cảmđể thực hiện ý định thầmkín là sẽ dìm ngập nó ngay trong bểnướcnhàtắm.BànhốtnóởtrongxưởngkimhoàncũcủađạitáAurelianoBuendía.BàlàmchoSantaSofíadelaPiedadtinrằngbàđãbắtđượcthằngbénằmtrongchiếclànbềnhbồngnổitrênmặtnước.CólẽÚrsulađếnkhichếtvẫnkhôngbiếtđượcgốcgáccủathằngbé.CôbéAmarantaÚrsulacólần vào xưởng đúng lúc Fernanda đang cho cháu ăn, và cũng tin vào câuchuyệnchiếclàntrôitrênsôngkia.DohoàntoànxalánhvợnhằmphảnđốicáilốivôlímàbàđãápdụngđểxửlítấnbikịchcủaMeme,tậnbanămsaukhingườitamangnóđếnnhà,AurelianoSegundomớibiếtcósựtồntạicủathằngcháungoại.ÔngbiếtđượcdocómộthômFernandasơsuất,đểthằngbéthoátkhỏisựgiamcầm,bướcrangoàihànhlangtrongkhoảnhkhắcthôi.Nóđểtruồng,vớimớtócxoănvà“conchim”cócáimỏnhưmỏgàtây,nhưthểnókhôngphảilàtrẻemmàlàmộtkẻănthịtđồngloạitheođúngnhưbộtừđiểnbáchkhoatoànthưđãmiêutả.Fernandakhôngđếmxỉađếnsốphậnphũphàngkhôngcáchnàosửađổicủamình.Thằngnhỏcứnhưlàsựtrởvềcủamộtnỗinhụcnhãmàbàtamuốnmãimãitốngkhứnókhỏinhàmình.HầunhưngườitavừakhiêngMauricioBabiloniabịgẫycộtsốngđikhỏinhàthì Fernanda đã thai nghén đến từng chi tiết nhỏmột kế hoạch nhằmxóasạchmọidấuvếtnhuốcnhơnày.Khônghỏiýkiếnchồng,ngayngàyhômsaubàbắttaychuẩnbịhànhlí,nhétvàova-linhỏbabộquầnáomàcôcongáicầndùngđể thayđổi rồi trướckhi tàu tớigađộnửagiờbàđếnphòngngủ tìmcongái: -Ði thôi,Renata, - bàbảo cô congái.Bàkhônghềgiảithíchchocôgái.VềphầnmìnhMemekhôngđợivàcũngkhôngmuốncólờigiải thích. Không những cô không biết mình vàmẹmình đi đâumà nếungười tadẫnmìnhđến lòsátsinhcôcũngchẳngphảnđối.Côcâmbặtvàcũng sẽ khôngmởmiệng trongphầnđời còn lại củamình kể từ lúc nghethấy tiếng súng nổ ở sân sau, đồng thời tiếp đó là tiếng kêu đau đớn củaMauricioBabilonia.Khimẹcôralệnhchocôrakhỏigiườngngủ,côkhôngchải đầu cũng không rửamặt và cô vật vờ bước lên tàu hỏa nhưmột kẻmộngdumàkhônghề biết ngayđến cả đàn bướmvàngvẫnbay theo cô.

Fernandakhôngbaogiờhiểu,vàcũngkhôngchịutìmhiểuxemsựimlặngnhưđácủacôcóphải làdocôtựnguyệnquyếtđịnhnhưvậyhaylàcôbịcâmdoảnhhưởngtaihạicủatấnbikịch.Memedườngnhưkhônghaybiếtcon tàuđang chạyqua cái vùngmình thích thúnhất trướcđây.Côkhôngnhìnnhữngđồngchuốiumtùmvàngútngànởhaibênđườngray.CôkhôngnhìnnhữngngôinhàsơntrắngcủangườiMỹ,cũngkhôngnhìnnhữngvườnhoahéoúavìbụivàhơinóng,cũngkhôngnhìnnhữngngườiđànbàmặcquầnđùivàáosơmikẻsọcxanhđangđánhbàiởngoàicửa.Côkhôngnhìnnhữngchiếcxebòchởchuốitrênnhữngconđườnglầmbụi.Côkhôngnhìnnhữngcôgái trẻnhưnhữngchúcámăngnhảy tung tăng trongdòngsôngtrongvắtđãkhiếndukháchtrên tàu tê tái lòngtrướcnhữngbộngựccăngmọnglộnglẫycủahọ,cũngkhôngnhìnnhữngtúplềutồitàncủangườilaođộng nơi những con bướm vàng của Mauricio Babilonia đang bay lượn,cũngkhôngnhìnnhữngemnhỏxanhtáivàbẩnthỉu,cảnhữngngườiđànbàchửađanggàolênnhữnglờitụctĩumỗikhiđoàntàuchạyqua.Cáiquangcảnhthoángquaấyđốivớicôlàquangcảnhvuinhưhộimỗibậntừtrườngvềnhàthìnaynókhônghềlàmcôrungđộng.CôkhôngthèmnhìnracửasổngaycảkhicontàuđangquavùngđồngbằngtrồngthuốcphiệnnơivẫncònmạnchiếctàuthủyTâyBanNhađãhóathànhthan,đểrồingaysauđónóchạytớivùngkhôngkhíthoángđãngkềngaybêncáibiểnngầubọtvàbẩntưởi,nơicáchđâygầnđúngmột thếkỉnhữngý tưởngđẹpđẽcủacụJoséArcadioBuendíađãphásản.Vàolúcnămgiờchiều,khicontàuđếngacuốicùng thuộcmiềnđầm lầy,cô theomẹxuống tàuhỏa.Haimẹcon trèo lênmộtchiếcxegiốngnhưmộtcondơikhổnglồ,đượcmộtchúngựahenkéo,vàbọnhọđiquamộtthànhphốhiuquạnh,nơitrênnhữngconđườngdàivôtận,nứtnẻvìhơidiêmsinh,vẫnvanglênbảnnhạctậpđàndươngcầmyhệtbảnnhạc tậpmàFernanda từngnghevàogiờngủ trưa trong thờixuân trẻ.Họlạilênmộtchiếctàuthủychạytrênsôngcóchiếcbánhláibằnggỗkêuầmầmnhưtiếngđộngmộtđámcháylớn,vànhữngtấmsắtbịgỉ thủnglỗchỗphảnchiếuánhmặttrờinhưmiệngnhữngchiếclònấu.Memetựgiammìnhtrongmộtphòngngủriêngtrêntàu.Mộtngàyhailần,Fernandađặtởcạnhgiườngcômộtkhaythứcănvàmộtngàyhailầnbàlạimangnguyênxinóra,khôngphảivìMemeđãquyếtchíchếtđóimàchỉhơicơmthôicũngđãđủlàmcôphátsợvàkhiếnchocáidạdàycủacôcứthắtlạinônranhữngnướclànước.ChínhbảnthâncôcũngkhôngbiếtrằngmùithuốccaolámùtạckhôngcòntácdụngngừathainữavàFernandakhôngbiếtđiềunàymãichođếnmộtnămsaukhingườitamangđếnchobàmộtthằngbé.Vìởtrongphòngngủriêngngộtngạt,lạibịtiếngrungcủathànhtàuvàmùibùnnồngnặckhóchịudobánhláikhuấylên,Memenằmmêmankhôngcònbiếtđếnngàygiờđangtrôiđi.ÐãquađilâurồikhiMemenhìnthấyconbướmvàngcuốicùngbịcánhquạtnghiềnnátvàcôcảmthấynónhưmộtsựthậthiển

nhiên:MauricioBabiloniađãchết rồi.Tuynhiêncôkhôngchịuđểchosựcamchịu thắngmình.Côvẫnnghĩ tới anh trong suốt cuộchành trìnhquathảonguyênmênhmôngnơitrướcđâyAurelianoSegundobịlạckhiôngđitìmngườicongáiđẹpnhấttrầngian,vàkhihọtrèolênđỉnhđèomentheonhữnglốimòncủangườiAnh-điêngđểrồivàomộtthànhphốbuồntẻ,nơitrênnhữngconđườngđáchậthẹpcủanóvẫnvanglêntiếngchuôngđồngrèrèbuồnbãcủabamươihainhà thờ.Ðêmấymẹconcôngủlại trongmộtngôi nhà thờ thời thuộc địa bị bỏ hoang, nằm trên những tấm ván màFernandabắctrênsànmộtcănbuồngbịcỏdạimọcumtùm,vàhọđắplênngười nhữngmẩu rèm cửa sổmà cứmỗi bận cựamình chúng rách toàngtoạc.MemebiếtrõcôđangởđâurồibởivìtrongcơnmấtngủđầysợhãicôđãnhìnthấyđiquađâymộtcôngtửvậnđồđenmàtrongđêmtrướclễNoelxaxưangườitamangngàitớinhàtrongmộtchiếchòmbằngchì.Sangngàyhômsau,saukhilàmlễmixa,FernandadẫncôtớimộttòalâuđàirợpbóngcâyvàMemenhậnranóngaylậptứcnhờnhữnghồiứcmẹcôthườngkểvềtuviệnnơibàđượcgiáodưỡngđểtrởthànhhoànghậuvàthếlàMemehiểumình đã đi hết cuộc hành trình. Trong lúc Fernanda nói chuyện với mộtngườinàođóởtrongphòngbên,côởlạitrongphòngkháchtreonhữngbứctranhsơndầuvẽcácđứcgiámmụcthờithuộcđịa,màngườicứrunlênvìrét,bởivìcôvẫnchỉmặcmộtbộquầnáobằngvảidathêuhoađen,vàđiđôiủngướttrươnglênvìngấmbăngtuyếtvùngthảonguyên.CôđứngngayởgiữaphòngkháchdướiluồngánhsángvànglọtquanhữngtấmkínhmàuđểmànghĩtớiMauricioBabilonia,chođếnkhimộtnữtutrẻrấtđẹpmangtheochiếcva-linhỏcủacôcùngbabộquầnáotừtrongphòngbênbướcra.KhiđiquatrướcmặtMeme,khôngdừngbước,côtachìataychocô.-Chúngtađithôi,Renata,-cônữtunói.Memecầmlấytaycôtavàđểcôtađưamìnhđi.LầncuốicùngFernandanhìnthấycôđanglúccôsánhbướcvớingườinữtu,ấylàlúcphíasaucôcánhcửasắtcủanhàtukíncũngvừatừtừđónglại.Cô vẫn nghĩ tớiMauricioBabilonia, tớimùi dầumỡvà những con bướmvàng hóa thân, nghĩ tới anh trong suốt cả cuộc đời cô,một cuộc đời vớinhữngtênluônluônbịthayđổivàkhônghềhérăngnóilấymộtlờichođếnbuổisángsớmmộtmùathucôchếtgiàtrongmộtbệnhviệnởCracovia[36].FernandatrởvềMacondotrênmộtchuyếntàuđượclínhcảnhsátcóvũtrangbảovệ:Trong suốt chuyếnđi bànhận ranỗi lo lắngcăng thẳngcủahànhkhách,nhậnranhữngbiệnphápquânsựđượcápdụngởcáclàngđọcđườngxe lửa và cái không khí sợ hãi do tin rằng sẽ xảy ramột sự kiện nghiêmtrọng,nhưngbàhoàntoànkhôngđượcbiếttintứcgìtronglúcchưavềđếnMacondo. Về tới nhà, bà được người ta kể cho biết rằng José ArcadioSegundođangxúigiụcnhữngngườilaođộngthuộcCôngtychuốibiểutình.

“Ôi,đây làcáiduynhấtmàchúng tacòn thiếu,Fernandanóivớicánh

mình,“Mộttênvôchínhphủởngaytrongnhà”.Haituầnlễsauđó,cuộcđìnhcôngđãnổravàkhônggâyranhữnghậu

quảbithươngnhưngườitađãsợ.Nhữngngườilaođộngchỉđòikhôngphảichặtchuốivàchởchuốivàongàychủnhật,vàyêusáchnàyrấthợptìnhhợplíđếnmứcngaycảchaAntonioIsabelcũngđãthamgiavìchathấynóhợpvớiluậtlệcủaThượngđế.ThắnglợicủacuộcđìnhcôngnàycũngnhưmộtsốhoạtđộngkhácxảyratrongnhữngthángsauđãkhiếnchoJoséArcadioSegundo,mộtngườivôdanhtiểutốtmàthiênhạvẫnthườngbảorằngchẳngđượctíchsựgìngoàiviệclàmcholàngđôngnghịtbọngáiđiếmtânthời,trởnênnổitiếng.CũngvớichínhcáiquyếttâmdứtkhoátmàôngđãcóđểgiếthếtbàygàchọicủamìnhnhằmxâydựngmộtkếhoạchmởđườngthủytừMacondoăn thôngvới thếgiới,ôngđãcáo từchứcđốccôngcủaCông tychuốiđểđứngvềphíanhữngngườilaođộng.Ngaylậptứcôngbịtìnhnghilàphầntửthuộcmộttổchứcquốctếchốnglạitrậttựcôngcộng.Trongcáituầnlễbuồnbãtrướcnhữnglờiđồnbiquan,cómộtđêmôngđãthoátchếtmộtcáchtàitìnhtrướcbốnviênđạnsúnglụcdomộtkẻlạmặtnhắmbắnvàoông lúcôngvừa từmột cuộchọpkínbước ra.Khôngkhí chính trị nhữngthángsauđórấtcăngthẳng,đếnmứcÚrsulangồitrongbóngtốicũngcảmnhậnđượcnóvàcụcócảmgiácmìnhđangsốnglạinhữngngàythángbấthạnhtrongđócontraicụ,đạitáAurelianoBuendíaluônluônmangtrongtúiáonhữngviênthuốcvilượngđồngcăncủamộttổchứcnổiloạn.Cụmuốnnói chuyện với José Arcadio Segundo để hiểu chuyện xây ra trước đấynhưngAurelianoSegundobáochocụbiếtrằngkểtừđêmbịbắnchếthụtấykhôngaibiếtôngngụlạiởđâu.NóyhệtcáithằngAurelianoBuendía,-cụthốtlên.-Cứnhưthểthờigianđangquayvòngấy.Trongnhữngngàymơhồấy,Fernandathườngxuyênsốngcáchlyvớicuộcđờibênngoài.Bàđểmấtliênhệvớithếgiớibênngoàikểtừvụcãilộnkịchliệtvớiôngchồngvìđã tựýquyếtđịnhsốphậncủaMememàkhôngcósựđồng tìnhcủaông.AurelianoSegundođãsẵnsàngđitìmchođượccôcongái,nếucầnphảinhờđếncảnhsátôngcũngsẵnsàngnhờ,nhưngFernandachoôngxemnhữnggiấytờxácnhậnrằngcongáiôngđãtựnguyệnvàotutrongnhàtukín.Quảlànhưthế,Memeđãkívàonhữngtờgiấyấykhicôđãởbêntrongcửasắtcủatuviệnvàcôđãkívớichínhsựhữnghờmàcôđểchobàđưamìnhđi.Trongthâmtâm,AurelianoSegundokhôngtinrằngnhữnggiấytờnàyhợpphápcũngnhưkhôngbaogiờông tin rằngMauricioBabiloniađã lẻnvàosânsauđểăntrộmgà,nhưngnhữnggiấytờnàyđãgiúpôngyênlòngvàdođólúcnàyôngcóthểthảnhthơitrởlạinúpdướibóngPetraCotes.Ônglạitổchứccáccuộcvuiồnĩvàănnhậuxảláng.Vìsốngxalạvớinỗilolắngcủadânchúng,vàcốtìnhkhôngnghenhữnglờitiênđoánkhủngkhiếpcủaÚrsula,Fernandaxiếtlạilầncuốicùngcácốcvítcủakếhoạchđãđượcmình

hoànchỉnh.BàviếtmộtbứcthưdàichocậucontraiJoséArcadio,ngườilúcnàysẽnhậnphẩmtrậtnhỏmọn,và trongbức thưnàybàcònbáochocậubiếtcôemgáiMemecủacậuđãvềhầuChúadobịthổramáuđen.Sauđó,bàđểbéAmarantaÚrsulachoSantaSofíadelaPiedadchămnomvàquyếttâmnốilạiquanhệthưtừvớicácthầythuốckhôngthểnhìnthấyđược,màlòng tựdằnvặt trướcnỗibấthạnhcủaMeme.Việcđầu tiênmàbà làm làđịnhngàychắcchắnchoviệcđiềutrịbằngthầngiaocáchcảm.NhưngcácthầythuốckhôngthểnhìnthấyấyđãtrảlờibàrằngtronglúcMacondođangloạnthìviệc làmđólàkhôngphải lúc.BàđangquábốirốivàkhôngnắmđượctìnhhìnhthựctếnêntrongmộtbứcthưkhácbàgiảithíchchohọrằngởMacondokhônghềcótìnhtrạngmấtổnđịnhxãhội,rằngtấtcảnhữngviệcấylàkếtquảcủacôngviệcđiênrồdongườianhchồngmìnhgâynên,cũngnhư trước đây ông ấy đã đùng đùng giết hết lũ gà chọi và hộc tốc đimởđườngsôngtừMacondorathếgiới.Thếlàhọvẫnchưathỏathuậnđượcvớinhau.Ngàythứtưnóngnực,cómộtnữtusĩgiàtaykhoácmộtchiếclànđãđếnnhàgọicửa.Vàolúcmởcửa,SantaSofíadelaPiedadđãnghĩrằngđólàmộtmónquàvàbàđịnhômlấychiếclàncóphủmộtchiếckhănlụaquýgiá.NhưngnữtusĩđãkịpngănbàlạibởivìbàtađãđượcdặntrướclàphảitraonótậntaychongườinhậnlàbàFernandadelCarpiodeBuendía.ÐólàđứacontraicủaMeme.VịchalinhhồncũcủaFernandatrongmộtbứcthưdàiđãgiảithíchchobàrằngthằngbéđãchàođờihaithángtrướcđâyvàrằngnóđượcđặttênlàAurelianonhưtêngọicủaôngngoạinóvìbàmẹkhôngchịuhémôinóinguyệnvọngcuốicùngcủamình.Fernandabựcmìnhlắmtrướcsự nhạo báng ấy của số phận nhưng bà vẫn còn đủ sức lực để chống chếtrướcmặtnữtusĩ:

-Chúng ta sẽ loan tin rằngchúng tabắtđược thằngbénàynằm trongmộtchiếclàntrôitrênsôngnhé.

-Chẳngaitinđiềuđóđâu,bàạ,-nữtusĩnói.-NếuđãtinvàoKinhthánh,-Fernandacãilại,-thìtạisaolạikhôngtin

tôinóiđiềuđónhỉ!Nữtusĩăncơmtrưatạinhàtronglúcđợicontàutrởlạivàđồngýgiữ

mộtlờihứamàmọingườiđòihỏiởbàtalàsẽkhôngbaogiờnhắcđếnthằngnhỏnữa, nhưngFernandađãkhẳngđịnh rằngnữ tu sĩ làmột nhân chứngkhôngmongđợicủanỗitủihổcủabàvàlấylàmtiếctụclệ thờiTrungcổthườngtreocổnhữngngườiđưatindữđãbịbãibỏ.Ðócũnglàlúcbàquyếtđịnhsẽdìmthằngbévàobểnướctrongnhàtắmngaysaukhinữtusĩrakhỏinhàmình,nhưng trái timđãkhôngchophépbà làmvàbàđànhphảikiênnhẫnđợichođếnlúclònglànhvôbiêncủaThượngđếsẽgiảithoátbàkhỏicáitaiáchnày.CậunhócAurelianovừađầytuổitôi,tìnhhìnhxãhộibỗng

trở nên căng thẳng. José Arcadio Segundo và một số cán bộ công đoàn,thườngvẫnhoạtđộngbímậtchođếntậnlúcnày,đãxuấtđầulộdiệnmộtcách không đúng lúc, để tổ chức nhiều cuộc biểu tình tại các làng thuộcCôngtychuối.Cảnhsáttuânlệnhtrên,ngàyngàytheodõichặtchẽbọnhọ.Nhưngđêmhômthứhaicáccánbộcôngđoànđãbịbắtngaytạinhàmình,bịcùmchânbằngchiếccùmnặngnămkilô,rồibịtốnggiamtrongnhàlaocủatỉnh.TrongsốnhữngngườibịbắtcóJoséArcadioSegundovàLorenzoGavilán, một đại tá của cuộc cách mạng Mêhicô hiện đang lưu vong ởMacondo, người vẫn thường tự hào nói rằng ông là chứng nhân của chủnghĩaanhhùngcủa ArtemioCruz,mộtngườibạnthâncủaông.Tuyvậy,trongkhoảngthờigianchưađầybatháng,bọnhọđãđượctựdo;bởichínhphủvàCôngtychuốiđãkhôngthểthốngnhấtvớinhauxemailàngườiphảinuôibọnhọtrongnhàtù.Lầnnàysựphảnđốicủanhữngngườilaođộngđãdựa trên nhữngyếu tố sau đây: nhàở khôngbảođảm sức khỏe cho côngnhân,ngànhphụcvụytế thìgiảnhângiảnghĩa,điềukiệnlaođộngthìrấtbấtcông.NgoàiranhữngngườicôngnhâncònkhẳngđịnhrằngCôngtyđãkhôngtrảlươngchohọbằngtiềnmặtmàtrảbằngbông(temphiếu)chỉdùngđểmuagiăm-bôngVirginiatrongnhữngcửahàngủytháccủaCôngty.JoséArcadioSegundobịbắtvìanhđãchứngminhđượcrằngchếđộ trả lươngbằngbôngchẳngqua chỉ làmột thủđoạnkinh tế củaCông tynhằmnuôinhữngcontàuchởhoaquảcủanó.Giảsửkhôngcóhàngchocáccửahàngủythác,nhữngcontàuấyđãphảichạykhôngtải từNewOrleansđếncáccảng để nhận chuối. Còn những tội trạng khácmọi người đều biết. Thầythuốccủacôngtykhôngkhámbệnhchongườiốmmàchỉbắthọxếphàngmộtngay trướcbệnhxávàmộtnữy táđặtvào lưỡihọmộtviên thuốccómàusunphátđồngbấtkểhọbịbệnhsốt rét,bệnh lậuhaymắcchứng táobón.Ðólàphươngpháptrịbệnhhếtsứcphổbiếnđếnmứcbọntrẻconcókhixếphàngvàibalượtvàđánglẽphảiuốngnhữngviênthuốcấythìchúnglạimangvềnhàđểchơi.Côngnhânsốngchuirúctrongnhữngcănlántồitàn.LẽraphảilàmcầutiêucôngcộngthìvàonhữngdịplễchúagiángsinhbọnkỹthuậtcủaCôngtymangtớiđâynhữngchiếccầutiêudiđộngdùngchonămmươingườivàcònhướngdẫncáchsửdụngnhưthếnàođểdùngđượclâu.

Nhữngluậtsưgiàlụkhụmặcđồđen,nhữngkẻtrongthờigiantrướcđâycứbámlấyđạitáAurelianoBuendíađểlàmphiềnngàigiờđâylàđạidiệnchoCôngtychuối,bằngnhữnglờiphánxửđổitrắngthayđenynhưtròảothuật đang tìm cách gỡ bí choCông ty chuối.Khi những người lao độngthốngnhấtchỉthảoramộtláđơngồmnhữngyêusáchchungthìtrongsuốtthờigiandài nhữngyêu sáchnàyvẫnkhôngđược chính thứcđệ trình lênCôngtychuối.KhingàiBrownbiếttincóláđơnmớicủacôngnhân,lậptức

ngàimắcngaytoaxelộnglẫymáilợpthủytinhcủamìnhvàođoàntàurồicùngvớicácvịđạidiệnthườngtrựccủaCôngtyvộivàngbiếnmấttămkhỏiMacondo.Tuyvậy,côngnhânđãtúmđượcmộttrongsốnhữngvịđạidiệnấyngaytạimộtnhàthổnọvàbuộcôngtaphảikívàotờsaocủaláđơnkhiôngnàycònđangtrầnnhưnhộngvớimộtphụnữ.Ngườinàytựnguyệnlàmmĩnhânkếđểdẫnôngtavàobẫy.Trongmộtbuổiphánxử,cácluậtsưbuồnthảmnọliềncãirằngcáiconngườiấykhônghềcóliênquangìvớiCôngtychuối,vàđểchomọingườikhôngnghingờluậnđiệucủamình,bọnluậtsưliềnralệnhtốnggiamhắnvìtộimạonhận.Sauđóítlâu,ngàiBrownđãbịthộp ngực trongmột chuyến vi hành trên toa xe loại ba, và những ngườicôngnhânbắtngàikívàomộttờsaokháccủaláđơn.Ngàyhômsau,ngàixuấthiệntrướccácvịquantòavớimáitócnhuộmđenvànóitiếngTâyBanNha rất lưu loát.Các luật sư liềngiải thích rằngngười nàykhôngphải làngàiJackBrown,TổngquảntrịcủaCôngtychuối,sinhtạiPrattville,bangAlabamamà chỉ làmột người bán thuốc hiền lành, sinh tạiMacondo, vàcũnghànhtạiđâyôngđượcđặttênlàDagobertoFonseca.Sauđóítlâuđểđối phó với những hành độngmới của công nhân, tại các địa điểm côngcộng,cácluậtsưđãtrưnglênmộttờcáophóđượcviênlãnhsựvàcácnhàngoạigiaoMỹchứngthựcnóirằngngàiBrownđãbịxecứuhỏacánchếttrênmộtđườngphốởChicagovàongàymồngchínthángsáuvừaqua.Vìngánngẩmtrướcnhữngtrògiảithíchquàngxiênấy,nhữngngườilaođộngphớtlờcácnhàchứctráchởMacondo,vàhọkiệnlêntòaántốicao.Chínhtại đây, các quan tòa giỏi múa ba tấc lưỡi và biến báo pháp luật cứ nhưnhữngkẻ làmxiếc đã tuyênbố rằng những lời khiếu tố của côngnhân làhoàntoànkhôngcógiá trị,bởirấtđơngiảnrằngCôngtychuốikhôngcó,chưabaogiờcó,cũngchẳngbaogiờsẽcócôngnhânmàchỉthuêngườilàmvới tínhcách tạmbợ thôi.Vậy làbằngcáchđó,bọn luậtsưđãđánhđổ láđơncủacôngnhântốgiáccáitròlừaphỉnhvềgiăm-bôngVirginia,vềnhữngviênthuốcquáiquỷvànhữngchuồngtiêudiđộngchỉxuấthiệnvàodịplễChúagiángsinh,cònTòaánthìđãphánquyếtvàcôngbốtrongnhữngthôngbáotrangtrọngkhẳngđịnhsựkhôngtồntạicủanhữngngườilaođộng.Tổngbãicôngbùngnổ.Việctrồngchuốibịbỏdở,chuốiquảnằmngaytạigốcvànhữngđoànxelửadàimộttrămhaimươitoadừnglạingaygiữađường…Côngnhânnghỉviệctrànrathịtrấn.PhốThổNhĩKỳtrởnênnhộnnhịpkhácthường.Phòngchơibi-atrongkháchsạnJacobmởcửasuốthơnbốngiờliêntụcđểđónkhách.

JoséArcadioSegundocómặttạiđâyvàođúngcáingàycótinnóirằngquânđộiđãđượclệnhlậplạitrậttựcôngcộng.Dẫukhôngphảilàngườicólinhcảmnhưngcáitinđóđốivớiônglàđiềmbáotrướccủacáichếtmàôngtừngchờđợi từcáibuổisángxaxưakhiđại táGerineldoMárquezchođi

xemmộtcuộchànhhình.Tuynhiêncáiđiềmgởấyđãkhônglàmônglúngtúng.Ôngchơibi-avàkhônghềbắnchệchmộtcúbắntrúngnhiềuviên.Sauđó,tiếngtrốngcàrình,tiếngkènđồng,tiếnglathétvàsựnáođộngcủađámđôngbáochoôngbiếtrằngcuốicùngmọichuyệnđãkếtthúc,kểcảtròchơibi-alẫncáitròchơiđơnđộcvàthầmlặngmàôngtừngchơivớichínhmình,kểtừbuổimaicócuộchànhhình.Ôngbướcrađườngvànhìnthấybọnlính.Ðólàmộtđoànquângồmbatrungđoàn,theonhịptrốngcàrình,đanghànhtiếnlàmrungchuyểncảmặtđất.Luồngxúkhítoátratừđoànquânấygiốngnhưhơithởcủaconrồngnhiềukhúcđãlàmvẩnđụccảbầutrờitrongsánglúc đang trưa. Cả đám lính ấy, đứa nào cũng thấp lùn, ục ịch và thô lỗ.Chúngnhễnhạimồhôingựa,hôihámnhưmùithịtôiphơingoàinắng,vàdữ tợnnhưnhữngngườivùng thảonguyên.Dùđãdiễuhànhquađâymấthơnmộtgiờ,songngườitavẫnnghĩrằngcáiđoànquânấychỉvẻnvẹnvàiđại đội đi theo kiểu đèn cù, bởi bọn lính giống nhau như tạc, chúng nhưnhữngđứaconcùngmộtmẹ,vớimộtvẻngudạinhưnhau.Chúngmangbalôvàbiđôngnặngtrịch,mangnhữngkhẩusúngcắmlêtrầntrơtráo,mangnỗibựcdọcchỉbiếtcótuânlệnhmộtcáchmùquángvàcáimặccảmvềlòngdanhdự.Từtrênchiếcgiườngtốimùmịtcủamình,Úrsulanghethấybọnlínhdiễuquavàcụgiơtaylàmdấuthánh.BàSantaSofíadelaPiedadđứngimhồilâu,cúimìnhxuốngchiếckhănvừalà,bànghĩtôicontraibà,JoséArcadioSegundo,ngườimàbàvừanhìn thấyđiqua cửakhách sạn Jacobkhônghềrunsợtrướcnhữngtênlínhcuốicùngcủađoànquânấy…

Lệnh thiết quân luật đã trao quyền cho quân đội thực hiện chức năngtrọngtài trongvụtranhchấpnày,nhưngquânđộivẫnkhônghềtỏracóýđịnhgiảihòa.QuânđộinhanhchóngtriểnkhaikhắpMacondo.Bọnlínhđặtsúngxuốngmộtchỗ,rồitỏađichặtchuối,xếpchuốilêntoavàxêdịchcácđoàntàu.Nhữngngườilaođộng,màchođếntậnlúcnàyvẫnyênlặngchờđợi,đãàolênnúikhôngmangtheomộtthứvũkhínàokhácngoàicondaorựa, công cụ lao động của họ, và họ bắt đầu cướp lại những cái họ đã bịcướp.Họđốtcháycácdãynhàkho,cáccửahàngủytháccủaCôngty,phácácđườngrayđểchặnđứngviệcqualạicủanhữngđoàntàuđãbắtđầumởđườngbằnghỏalựcsúngmáy,họchặtđứttungcácđườngdâyđiệnvàdâyđiệnthoại.Cácmươngrãnhcủađồngchuốiđãthẫmmáu.NgàiBrownvốnsốngtrongmộtkhuchungcưgiốngtrạinuôigàcómắcđiện,cùngvớigiaquyếnvàmộtsốđồngbàocủangàiđãđượcbímậtđưađikhỏiMacondođểđếnnơiantoàndướisựchechởcủaquânđội.Tìnhhìnhchungcăngthẳngđangđedọasẽpháttriểnthànhmộtcuộcchiếntranhkhôngcânsứcvàđẫmmáu,nhấtlàkhicácnhàcầmquyềnramộtlờikêugọinhũngngườilaođộngtậptrungtạiMacondo.LờikêugọichobiếtrằngQuantỉnhtrưởngsẽtớiđâyvào ngày thứ sáu, sẵn sàng giải quyết vụ xung đột này. José Arcadio

Segundođứngtrongđámđôngđãtụtậptrênsângangaytừsángngàythứsáu.Ông đã thamdự cuộc họp của cán bộ công đoàn và được phân côngcùngvớiđạitáGavilántràtrộnvàokhốiquầnchúngđôngđảođểlãnhđạohọtùytheohoàncảnhcụthể.Ôngkhôngđượckhỏelắmvàhơnnữa,miệngôngđắngnhưngậmbồhònkhibiếtrằngquânđộiđãđặtnhữngụsúngmáyởchungquanhsânga,vàôngcònbiếtrằngkhunhàlầucóràothépgaicủacôngtycũngđãđượccáckhẩupháobảovệ.Ðãgầnmườihaigiờtrưa,dophảichờđoànxelửakhôngtới,hơnbanghìnngười,bêncạnhnhữngngườilaođộngcòncócả trẻemvàphụnữ,đãđứngchậtníchcảsângavàđámđôngấycòntrànxuốngcảnhữngconđườngkếcậnbịsúngmáybịtmấtlốira.Quangcảnhấygiốngmộthộichợđôngvuihơnlàmộtđámtiệctùng.Cácquầyhàngăncũngnhưcácquángiảikhát trênđườngphốThổNhĩKỳđãđượcchuyểnđinơikhácvàđámcôngchúngvẫnnhẫnnạivàvuivẻ chịuđựngnỗiphiềntoáidophảichầuchựcdướitrờinắngnhưđổlửa.Lúcbagiờkémmộtchút, có tinđồn rằngchođến tậnngàymai chuyếnxe lửachínhthứcvẫnchưachắctới.Ðámđôngmệtmỏithởdàingaongán.Giữalúcấy,cómột trungúyquânđội trèo lênnócnhàga lànơiđãđặtbốnkhẩusúngmáyxếp thànhhànghướngnòngraphíađámđông.Mộthồikènđồngrúclên báo cho đámđôngyên lặng.Ðứngbên cạnh JoséArcadioSegundo làmộtbàbéophịđichânđất,mangtheohaiđứatrẻ,mộtlênbốnvàmộtlênbảy.Bàtabếđứanhỏvàmặcdùkhôngquenbiết,bànhờôngbếđứalớnđểnócóthểngheđượccáiđiềungườitasắpnói.JoséArcadioSegundocôngkênhcậubétrênvai.Quanhiềunămsaunày,cậubéấyđãkểđikểlại,dùkhôngaitin,rằngcậuđãnhìnthấymộttrungúyquachiếcloamáytăngâmđọc bản Sắc lệnh số bốn của Quan Tỉnh trưởng do tướng Carlos CortesVargasvàThiếutáEnriqueGarcíaIsaza,thưkýcủangài,đãcùngngàiký.Với bađiềukhoảngồmkhoảng támmươi từ, bảnSắc lệnh sốbốnđãgọinhữngngườiđìnhcônglàmộtổcướpvàdođóđãralệnhchoquânđộibắngiếthọ.Bảnsắclệnhđãđượcđọcxong.Giữatiếnghuýtsáovàlaóphảnđốicủađámđông,mộtđạiúybướcrathaythếtrungúynọ.Hắnđứngtrênnócnhà ga, cầm lấy loamáy tăng âm ra hiệumuốnnói.Ðámđông trở lại imlặng.

-Thưacácông,cácbà,-viênđạiúynóivớimộtgiọngtrầmtrầm,chậmchạp,cóvẻhơimệtmỏi.

-Tôiralệnhchocácngườiphảigiảitánsaunămphút.Tiếnghuýtsáo,tiếnglathétlạinổilêninhỏidìmngaytiếngkènđồng

đượcdùngđể tínhkhoảng thờigiannămphútấy.Tuynhiênkhôngmộtaiđộngđậy.

-Ðãquánămphút.-hắnnóivớichínhcáigiọngbannãy.

Giahạnthêmmộtphútnữa,vànếucácngườikhônggiảitánquânđộisẽxảsúng.JoséArcadioSegundotoátmồhôilạnh.Ôngthôikhôngkiệucậubétrênvainữavàđưatrảnóchobàmẹ,“Cáiđámdêcụnàydámbắnlắmchứchảchơi”,bàmẹnóinhỏ”.JoséArcadioSegundokhôngkịpnóigì,vìvàolúcấyôngnhậnratiếngnóicủađạitáGavilánđangkhíchlệmọingườiđồngthanhhôphảnđốivớichínhnhữnglờimàngườiphụnữvừathốtraxong.Vìxúcđộngmạnhtrướctìnhhuốngcăngthẳng,trướccáisâulắngkìdiệucủasự im lặng và nhất là khi thấy rằng khôngmột sứcmạnh nào có thể laychuyểnđượccáikhốiquầnchúngđôngđảosẵnsàngđónnhậncáichếtnày,JoséArcadioSegundođãkiễngchânđứngcaohơnhẳnnhữngcáiđầuởphíatrước,vàlầnđầutiêntrongđờiôngcấttiếng:

-Bớbọndêcụ!Chúngtacóccầncáiphútấyđâu!Vàolúcôngthétxong,mộtsựkiệnđãxảyravàcáisựkiệnnàyđãkhông

làmôngsợmàchỉmangđếnchoôngmộtảogiác.Tênđạiúyralệnhpháthỏavàthếlàcảmườibốnụsúngmáynổsúngđáplờiông.Songôngcảmthấytấtcảnhữngcáiấychỉlàmộttròhề.Hìnhnhưnhữngkhẩusúngkiađềubắnranhữngviênđạnpháohoa,bởimặcdùnhữngtiếngnổrềnvangngheđến đứt hơi đã đượcmọi người nghe thấy,mặc dù những viên đạn nóngbỏngđỏlừtớitấpbayrađãđượcmọingườitrôngthấy,ấythếmàvẫnkhôngthấyđámđôngcólấymộtphảnửngdùchỉlàhơithởdàihaytiếngkêula,đámđôngcứtrơranhưđá.Bỗngnhiên,ởbêncạnhnhàgacómộttiếngkêutắt thở“Ôi,mẹơi”đã làmmấtđicáihàokhíấy.Mộtsứcsụcsôicủa trậnđộngđất,mộthơithởhừnghựccủanúilửa,mộttiếnggầmrúcủabãotốđãbùngnổngayởtrungtâmđámđôngvớisứctriểnkhainhanhchóngthầnkì.JoséArcadioSegundohầunhưchỉcònkịpbếphốccậubé,trongkhiđóbàmẹvàemnóđãbịđámđôngnhốnnháochạynuốtchửngmất.Nhiềunămsau,dùchonhữngngườihàngxómvẫntincậuchỉlàmộtthằnghề,cậubéấyvẫncứtiếptụckểrằngJoséArcadioSegundođãnângbổngcậutrênđầuvàcứthếchocậulướtđi,nhưthểtrênkhôngtrungấy,trênnỗikinhhoàngcủađámđôngđổvềphíamộttrongnhữngđườngphốcạnhđó.Vớicáivịtrícaoấy,cậubéđãnhìnthấyđámcôngchúngnhốnnháobắtđầuùavềmộtgócphốvà chínhởphốnày, vàođúng cái thời điểmnày, hàng súngmáycũng bắt đầu phát hỏa. Rồi những người đứng ở hàng đầu cùng ngã gụcxuống trước làn đạn liên thanh quét.Những người sống sót, đáng lẽ phảinằmxuốngthìhọlạivộivàngxôđẩynhauchạytrởlạisânga.Lúcấynỗikhủngkhiếpđãchụp lênđầuhọbằngnhững lànđạn súngmáygiốngnhưđuôiconrồngđangquấtvàohọ,dồnhọvàomộtdòngngườiđôngnghịtđốinghịchvớidòngngườiđôngnghịtkháccũngđangxôđẩynhauvềmộtconđườngởhướngkhác.Cáidòngngườinàycũngđangbị súngmáyđặtđốidiệnnhảđạnlạinhưmưaynhưmộtcúquấtđuôikháccủaconrồng.Những

ngườiđìnhcôngbịvâytrònlại,cứxoaytítmùnhưconlốckhổnglồđangngàymột thuhẹpchấn tâm lạibởinhữngvòngngườiởngoàicủacon lốcnàyđangbịlưỡidaosắcngọtcủanghệthuậtbắnsúngmáygọtchungquanhnhưthểbóccủhànhvậy.Cậubénhìnthấymộtngườiđànbàquỳgối,chắphaicánhtaylạitheohìnhcâythánhgiáđứngtrongmộtbãiđấtsạchđượcgiữgìnmộtcáchkìảokhôngchođámngườitrànvào.Trướckhiđámđônglấpbằngcáibãiđấttrốngấy,JoséArcadioSegundođãđặtcậubéxuốngđấyvàcũngngaytạinơiấy,vớikhuônmặtđầmđìamáuôngngãxuốngbêncạnhngườiđànbàđangquỳgối,dướiánhsángchóichangtừtrênvòmtrờicaođangmùanắngrọixuống,vớithếgiớihuyềnbínơiÚrsulaIguarántừngbánnhữngchiếckẹotuyệtvờinặnhìnhcongiống.

Khitỉnhdậy,JoséArcadioSegundođangnằmngửatrongbóngtối.Ôngnhậnrarằngmìnhđangnằmtrênmộtđoàntàudàidằngdặcvàimlìm,rằngtócmìnhbêbếtmáukhôvàkhắpmìnhông,xươnghócđaunhưdần.Ôngcảmthấybuồnngủkhôngchịuđược.Ðịnhbụngngủmộtgiấcrõdàiđểchoquanỗikinhhoàngvàkhủngkhiếp,ôngliềnxoayngườivềbênítđauhơn,vàchỉlúcấyôngmớipháthiệnralàmìnhđangnằmtrênnhữngngườichết.Trongtoakhôngcólấymộtchỗhở,ngoàilốiđichínhgiữa.Cóthểvụthảmsátđãxảyracáchđâyđượcvàigiờrồi,bởinhữngthi thểnàyđềuđãlạnhcóngnhưcaolanhmùathu,vànhữngaixếpnhữngtửthinàylêntoaxehẳnđãcóthờigianđểxếpchúngtheothứtựchẳngkhácgìnhữngbuồngchuốiđược chở trên xe lửa. Vốn định chạy trốn cái âm khí nặng nề đó, JoséArcadioSegundobòlếthếttoanàysangtoakháctheohướngcontàuđangchạy,vànhờánhđènlọtquacáckhehởgiữanhữngtấmvánghépkhicontàuvượtnhữngxómlàngđangngủrọivào,ôngđãnhìnthấynhữngthithểcủađànông,nhữngthithểcủađànbà,nhữngthithểcủatrẻemmàrồiđâysẽbịngườitađổxuốngbiểnnhưchuốibịvứtđi,ôngchỉnhậnramộtngườiđànbàbángiảikhátởsângavàđạitáGavilán,ngườinàycònmangtrongtaychiếcthắtlưngcókhóabằngbạcxứMoreliađượccuộnlại,nólàcáimàđại tádùngđểmởđườngvượtquanỗikhủngkhiếp.Khiđếntoathứnhất,ôngliềnnhảymộtcútừtrêntàuxuốngđất,lẩnvàobóngtối,rồinằmimhồilâudướimươngnướcđợichođoàntàuđikhỏi.Ðólàmộtđoàntàudàichưatừng thấygồmkhoảnghai trămtoahàng,mỗiđầumócmộtđầumáyvàởchínhgiữamócthêmmộtchiếcnữa.Nókhôngthắpđèn,ngaycảđènhiệuxanhđỏcũngkhông thắpnốt,vàcứvunvút laođi trongđêmkhuyavắnglặng.Trênnóc toanổi lênnhữnghình thù tối sẫmcủabọn línhvớinhữngkhẩu súngmáy sẵn sàngnhả đạn.Nửađêmvề sángmột trậnmưa rào đổxuống.JoséArcadioSegundokhôngbiếtmìnhnhảyxuốngởnơinàonhưngôngbiếtchắcrằngcứđingượchướngđicủađoàntàulàsẽvềtớiMacondo.Sauhơnbagiờđibộ,nhờánhbìnhminhôngnhậnranhữngmáinhàđầu

tiên,khiấyôngđãbịngấmnướcmưatớitậnxươngvàđauđầukinhkhủng.Bịhươngcàphêlôicuốnôngbướcvàomộtcănbếp;ôngthấycómộtngườiđànbàtaybếconkhomlưngbênbếplửa.

-Chàobà,-ôngnói.-TôilàJoséArcadioSegundoBuendíađâyạ?Ôngxưngtênhọđầyđủ,rõràngtừngchữmộtđểngườinghenhậnrarằngôngvẫnsống.Ôngđãlàmmộtviệcrấtphảilúcbởibàmẹsuýtnữathìtưởngônglàmakhinhìnthấyngaytrướccửanhàmìnhmộtthânhìnhtiềutụy,đầutócvàáoquầnbêbếtnhữngmáuvàchắcrằngcáithânhìnhấyvừachạmphảioai phong của thần chết. Bàmẹ nhận ra ông, mang cho ôngmột tấm áokhoácđểôngmặctạmtrongkhiđợichoquầnáoướthongtrênbếpkhôhẳn.Rồibàđưanướcnóngchoôngrửavếtthương,vàcáivếtthươngấythựcrachỉlàmộtvếtsâysátngoàida,vàcònchoôngmộtmảnhvảiđểôngbăngđầu.Sauđóbàchoônguốngmộttáchcàphêđenkhôngđường,nhưngườitavẫnthườngnóivớibà:nhữngngườithuộcdònghọBuendíachỉuốngthứcàphêđó.JoséArcadioSegundolặnglẽuốnghếtcàphê.

-Cólẽđếnbanghìnngườichứkhôngít,-ôngnóilẩmnhẩm.-Cáigìvậy?-Nhữngngườichết,-ôngnói.-Cólẽtấtcảnhữngaicó

mặttạisângađềubịbắnchếthết.Vớiánhmắtthươnghạibàmẹnhìnôngvẻdòhỏi.“Ởđây,khôngcónhiềungườichếtnhưthế”,bànói,“Kểtừthờimồma

ngàiđạitá,cáiôngtrẻcủaôngấymà,ởMacondokhôngcóchuyệngìxảyracả”.

Trướckhi về tới nhàmình, JoséArcadioSegundođã ghé thămba giađình, gia đình nào cũngnói với ôngmột điều duy nhất: “Không có nhiềungườichếtnhưthế”.Ôngvượtquasânga,nhìnthấynhữngbànbánthứcănchồngchấtlênnhauvàngaytạiđâyôngcũngkhôngthấymộtdấuvếtnàocủavụthảmsát.Dướitrờimưanặnghạt,phốxáimlìmvắngngắt,cácnhàđềuđóngcửa im ỉm,khônghềcómộtbiểuhiệnnhỏcủacuộcsốngởbêntrong.Chỉcótiếngchuôngnhàthờgọiconchiênđilễlàhoạtđộngduynhấtcủaconngười.DừngngayởcửanhàđạitáGavilán,ônggọi.Mộtphụnữcóthai,ngườiôngtừnggặpgỡnhiềulần,khinhìnthấyôngliềnđóngsậpngaycửalại.“Ðivắng”,bàta trảlờivớivẻđầysợhãi:“vềquêrồi”.Cửachínhdẫnvàokhunhàhộpđượcràodâythépgaixungquanh,nhưthườnglệ,đãđượcnhữngtêndânvệmặcáokhoácđộimũcối lợpvảinhựa,nhưnhữngtượngđáđứnggácdướitrờimưa.Trênnhữngphốnhỏcủamình,bọnngườidađenvùngAntidatđangđồng thanhhát thánhca. JoséArcadioSegundonhảyquahàngràotrướcsânnhàrồitheolốinhàbếpvàonhà.BàSantaSofíadelaPiedadchỉkịpthốtlên“ChớđểFernandanhìnthấycon”.Bàbảo:“Nó

vừamớidậyxong”.Nhưmột thỏa thuậnhiểnnhiên,bàđưacon traimìnhvào phòng để những cái bô, sửa lại chiếc giường khấp khểnh của cụMelquíades để cho con mình dùng rồi vào lúc hai giờ chiều trong khiFernandađangngủ trưabàđưaquacửa sổvàochocon traimìnhmộtđĩacơm.AurelianoSegundongủlạiởnhàvìcơnmưabấtthìnhlìnhđổxuốngđãgiữônglại,vàđếntậnbagiờchiềuôngvẫnđợitrờitạnh.VìđượcSantaSofíadelaPiedadbímậtbáochobiếtnêncũngvàogiờnàyôngđếnthămngườianhemsinhđôicủamìnhởphòngcụMelquíades.Ôngcũngkhôngtinvàocâuchuyệnvềvụthảmsátcũngnhưcontàuchởngườichếtnặngnềbòvềphíabiển.Ðêmtrướcngườitađãđọcmộtbảnthôngcáođặcbiệtđểbáochomọingườibiết rằngnhữngngườicôngnhânđã tuân lệnhgiải tánkhỏinhàgavàhọđãlậpthànhtừngđoànngườihiềnlànhrồiđivềnhàmình.Bảnthôngcáocònchobiếtrằngcácnhàlãnhđạocôngđoàn,vớimộttinhthầnyêunướccao,đãrútbớtcácyêusáchcủamìnhlạithànhhaiđiểm:cảitiếncáchphụcvụytếvàxâydựngchuồngtiêuởcáckhulántrạichocôngnhân.SauđóngườitacònthôngbáothêmrằngkhicácquanchứcquânđộinhậnđượcláđơncủanhữngngườilaođộngbènvộivàngcấpbáochongàiBrownbiết,vàrằngngàikhôngchỉchấpthuậnnhữngyêusáchmớimàcònxuất tiền chi ba ngày hội đểmừng cuộc xung đột đã được giải quyết ổnthoả…Chỉphiềnnỗirằngkhicácquânnhânhỏingàiliệungàynàocóthểthôngbáoviệcláđơnđãđượckýthìngàinhìnbầutrờinhìnhằngnhữngtiachớphiệnquakhungcửasổ,vàngài làmmộtđộngtáckhôngdứtkhoát: -Khinàotrờitạnhđã,-ngàinói.-Chúngtôisẽđìnhchỉmọihoạtđộngkhitrờicònmưa.

Ðãbathángtrờikhôngmưavàlúcnàyđangởmùakhô.NhưngkhingàiBrown tuyên bố quyết định củamình thì trậnmưa rào đã đổ xuống khắpvùngCôngtychuốivàJoséArcadioSegundođãbịmưatrênđườngtrởvềMacondo.Mộttuầnlễsautrờivẫnmưa.Lờigiảithíchchínhthức,vốnđượclặpđilặplạihàngngànlầnvàđượclantruyềnnằmtrongtaychinhphủ,đãlàmchomọingườitinrằngkhôngcóngườichết,nhữngngườilaođộngthỏalòng thỏadạđã trởvềvớigiađìnhmìnhvàCông ty chuốiđãngừngmọihoạtđộngtronglúctrờimưa.Luậtgiớinghiêmvẫntiếptụcđượcthihànhđểđềphòngkhicầnphảiápdụngnhữngbiệnphápkhẩncấpnhằmtránhnhữngthiệthạichungdomưadaidẳngkhôngdứtcơngâyra,quânđộivẫnđóngđồnởMacondo.Banngàybọn lính, quầnxắn tới bẹn, đi lại ngoài đườngnướcchảynhưthácđểchơitròvớtngườichếtđuốivớitrẻem.Banđêm,saukhilệnhbáogiớinghiêmvanglên,chúngsụcsạomọinhà,dùngbángsúngnệntungcửa,bắtnhữngngườibịtìnhnghiđangnằmtrêngiườngrồilôihọđibiệttích.Ðólàthờikìtruylùngvàtiêudiệtnốt“nhữngtêngâyrắcrối”,“nhữngtêngiếtngười,đốtnhà”,bịSắcluậtsốbốntrừngtrị,nhưngbọnquân

nhânlạichốiphắtnhữnghànhđộngbắtbớ,giếtchóccủachínhmìnhtrướcnhững thân nhân của những người bị nạn, khi những người này tới vănphòngcácsởchỉhuyđểhỏitintức.“Chắcchắnđóchỉlàmộtgiấcmơthôi”,cácsĩquannói.“ỞMacondođãkhôngxảyra,hiệnthờikhôngxảyravàsẽkhôngbaogiờxảyranhữngchuyệngiếtchócbắtbớkhủngkhiếpcả.Ðâylàmộtthịtrấnhạnhphúcmà”.Họđãkếtthúcviệctiêudiệtcácnhàlãnhđạocôngđoànnhưthếđấy.

Người sống sót duynhất là JoséArcadioSegundo.Cómột đêm thánghai,tiếngbángsúngnệnvàocửakhôngthểnhầmlẫnđượcbỗngvanglênởngoàihiên.AurelianoSegundo,ngườivẫnđợichotrờitạnhđểrađi,đãmởcửachosáutênlínhdướisựchỉhuycủamộtsĩquan.Ngườiướtsũngnướcmưa,lầmlìkhôngnóilấymộtlời,chúnglụcsoátrấtkỹngôinhà:lầnlượttừngphòngmột,lầnlượttừngchiếctủmột,lụctừcácphòngkháchđếntậnkholươngthực.Úrsulathứcdậykhiđènphòngbậtsáng,vàcụkhôngthởdàinãonuộttrongkhibọnlínhlụcsoát,nhưngcụvẫngiữnhữngngóntaylàmdấu thánhgiáhướngnóvềphíabọn línhđang làmviệc.SantaSofíade laPiedadđãkịpbáotrướcchoJoséAurelianoSegundođangngủtrongphòngcụMelquíades, nhưng ông hiểu rằng nếu định chạy trốn lúc này thì quáchậmmấtrồi.VậylàSantaSofíadelaPiedadlạikhóacửaphònglại,vàôngmặcáo,đigiày,ngồitrêngiườngđợichúngđến.Tronglúcấy,bọnlínhđanglụcsoátởxưởngkimhoàn.Viênsĩquanralệnhmởthencàivàvới luồngsángngọnđènpinlianhanhloangloángyđãnhìnthấychiếcbànlàmviệc,chiếc tủkínhvớicácchai lọđựnga-xítcùngnhữngdụngcụ làmviệcvẫnnguyênchỗdochủchúngđãsắpđặt,vàhìnhnhưyhiểurằngởphòngấykhôngcóaiở.Tuynhiên,yranhmãnhhỏiAurelianoSegundorằngcóphảiônglà thợkimhoànkhông,vàôngnàyđã trả lờiyrằngphòngấy từnglàxưởng kim hoàn của đại táAurelianoBuendía. “A hả” viên sĩ quan đằnghắng,rồiybậtđènvàralệnhlụcsoátthậtcẩnthậncănphòngđếnmứcmườitámchúcávàngchưatôivàđượcđựngtrongmộthộpsắt tâygiấuởđằngsaucácchaia-xítkhôngthểthoátkhỏimắtchúng.Viênsĩquankiểmtrakỹtừngconmộtở trênchiếcbàn làmviệc,và lúcnàyyhoàn toànnhânhậu.“Tôimuốn lấymộtcon,nếuôngđồngýcho”,ynói:“Cómột thờinhữngconcávàngnàylàámhiệucủanhữngkẻnổiloạn,nhưnggiờđâychúnglàmột di tích đấy”.Y trẻmăng, gần nhưhãy còn trong tuổi thiếu niên, hồnnhiên với cái vẻ thânmật tự nhiên cho đến lúc nàymới lộ rõ.AurelianoSegundotặngymộtconcávàng.Viênsĩquancấtnóvàotúiáosơmi,cònnhữngconkhácylạiđểvàohộpsắttâyrồicấthộpvàođúngchỗcũ.-Ðólàmộtkỉvậtvôgiá,-ynói.ÐạitáAurelianoBuendíalàmộttrongnhữngvĩnhâncủachúngta.Tuynhiên,cáitiachớpnhânbảnvừalóesángấykhônglàmthayđổicáchxửsựvốncócủay.TrướccửabuồngcụMelquíades,vừa

mớiđượccàithenlại,SantaSofíadelaPiedadlạicầucứutớiniềmhivọngcuốicùng.“Thưa,gầnmộtthếkỉnay,khôngaisốngtrongphòngnàycảạ”,bànói.Viênsĩquanvẫnralệnhmởcửa,yliađènpinkhắpphòng,AurelianoSegundo và Santa Sofía de la Piedad nhìn thấy đôi mắt Ả-rập của JoséArcadioSegundovàolúcánhđènpinrọithẳngvàomặtôngvàhọhiểurằngđólàđiểmkếtthúccủamộtnỗiđaukhổ,đồngthờilàđiểmmởđầucủamộtnỗiđaukhổkhácmàchỉcó thểđượcanủi trongsựnhẫnnhụcchịuđựng.Nhưngviênsĩquanvẫntiếptụcchiếuđènpinlụctìmkhắpphòngvàkhôngđểlộmộtdấuhiệuthíchthúnàochođếnkhinhìnthấybảymươihaicáibôúptrêncácgiákệ.Thếlàybậtđèn.JoséArcadioSegundođãngồiởmépgiường,sẵnsàngrađivớivẻnghiêmtrangvàsuytưhơnbaogiờhết.Ởphíatrongnữalàcác,kệsáchvớinhữngcuốnsáchbonggáy,nhữngcuộngiấydathuộc,vàchiếcbànviếtvẫngọngàngvàsạchsẽ,mựctronglọvẫntươimàu.Cănphòngvẫngiữnguyênkhôngkhí trong lànhvà thoángđãng, vẫngiữnguyênvinhdựchốngtrảbụibặmvàsựphápháchmàAurelianoSegundotừngnhìnthấyởtuổithiếuthờivàchỉmộtmìnhđạitáAurelianoBuendíalàngườikhôngthểnhìnthấy.Nhưngviênsĩquanchỉđểýtớinhữngcáibô.

-Cóbaonhiêungườisốngởtrongngôinhànày?-yhỏi.-Nămngười.Rõ ràngviên sĩ quankhônghiểu được.Ydừngmắt ở nơimà lúc này

AurelianoSegundovàSantaSofíadelaPiedadđangchămchúnhìnvào.Ðólànơi JoséArcadioSegundođangngồivàôngnàycũnghiểu rằngviênsĩquanđangnhìnmìnhmàkhông thấymình. Sauđó y tắt đèn và khép cửabuồnglại.Khiynóichuyệnvớibọnlính,AurelianoSegundohiểurằngviênsĩquanđãnhìncănbuồngvớichínhđôimắtmàđại táAurelianoBuendíatừngnhìn.

-Quảlàkhôngcóaisốngtrongcănphòngấyítracũngđãmộtthếkỉnày-viênsĩquannóivớibọnlính.-Trongđócólẽchỉcórắnđộcởthôi.

Vào lúc cánh cửabuồngđóng lại, JoséArcadioSegundonhận thức rõràngrằngcuộcchiếntranhcủaôngđãkếtthúc.Nhữngnămtrướcđây,đạitáAureliano Buendía đã nói với ông về niềm vui chiến tranh và ngài địnhchứngminhnóbằngnhữngvídụnhiềuvôkểđượcrúttừchínhkinhnghiệmsốngcủangài.Ôngđãtinngài.Nhưngcáiđêmbọnlínhnhìnôngmàkhôngthấyông,tronglúcnghĩđếntìnhhìnhcăngthẳngnhữngthánggắnđây,đếnnỗicựckhổtrongnhàtù,đếnnỗikinhhoàngởngoàisânga,đếncontàuchởngườichết,JoséArcadioSegundođãđiđếnkếtluậnrằngđạitáAurelianoBuendía chỉ làmột thằng hề hoặcmột thằng hèn không hơn không kém.Ngàiđãkhônghiểurằngngàiđãphảidùngquánhiều lời lẽđểdiễn tảcáingài cảmnhậnđược trong chiến tranhmàkhôngbiết rằng chỉ cầnmột từ

thôiđãđủđểdiễnđạtnórồi.Từđólànỗisợhãi.Tráilại,trongcănphòngcủaMelquíades,đượcbảovệbởiánhsángsiêutựnhiên,bởitiếngmưarơirằmrìvàbởicảmgiácmìnhlàngườikhôngthểbịnhìnthấy,JoséArcadioSegundođãđượcsốngtrongsựnghỉngơimàôngkhôngcónổitrongquãngđờitrướcđâyvớimộtnỗisợhãilởnvởnđâyđótrongông,đólànỗisợbịngười ta chôn sốngmình.Ông đem điều đó nói lại với Santa Sofía de laPiedad,ngườivẫnmangcơmđềuđặnmộtngàyhailầnvàochoông,vàbàhứavớiôngrằngbàsẽcốsốngchotớikhisứctànlựckiệtđểđảmbảochắcchắnrằngôngsẽđượcchônkhiđãchếtthậtrồi.Nhờthoátkhỏimọisợhãi,José Arcadio Segundo lại chúi đầu đọc những tờ giấy da thuộc của cụMelquíades,vàcànghàohứngđọcbaonhiêuthìônghiểuchúngcàngíthơn.Dođãquenvớitiếngmưarảríchmàkhikéodàiđượchaithángnóđãtrởthànhmộthìnhthứcyêntĩnhmới,cáiduynhấtkhuấyđộngnỗicôđơncủaônglại làviệcravàocủaSantaSofíade laPiedad.Bởivậyôngđãxinbàhãyđể cơmchomìnhởngoàibậu cửa sổvàhãykhóa trái cửabuồng lại.Nhữngngườikhác tronggiađìnhđãquênông,kểcảFernandavốnkhôngtánthànhđểôngsốngởtrongấykhibàtabiếtrằngbọnlínhđãnhìnôngmàkhông thấy ông. Khi José Arcadio Segundo tự giammình ở trong phòngđược sáu tháng rồi, và bây giờ là lúc bọn lính đã rút khỏi Macondo,AurelianoSegundotháothencửabuồngđểtìmngườinóichuyệntronglúcđợitrờitạnhmưa.Kểtừkhimởcửa,ôngcảmthấyngộtngạtbởimùihôibốclên từ những chiếc bô đầyựa phânvà nướcgiải đặt ở dưới sàn nhà. JoséArcadioSegundobịnướcănda,khônghềbiếtđếncáikhungcảnhbuồnbãdomưagâynên,vẫnmảimêđọcđiđọc lại thứvănchươngkhóhiểuviếttrênnhữngtấmdathuộc.Ôngđượcmộtluồngánhsángthiênthầnsoisáng.Hầunhưôngvừangướcmắtlênkhinghethấycánhcửamởthìánhmắtấycũngđãđủđểngườianhemsinhđôicủaôngnhìnthấysốphậncốhữucủacụcốnộiđãđượclặplạitrongnó.

-Hơnbangànngười,-đólàtấtcảnhữnggìJoséArcadioSegundonói.-Bâygiờthìtôiđãhiểuchắcnhưđinhđóngcộtrằngđólàtấtcảnhữngngườicómặtởngoàisânga.

CHƯƠNG 16Mưasuốtbốnnămmườimộtthánghaingày.Códạomưaphùnrảrích

đếnnỗihết thảymọingườiai ai cũngmặcđồ tế lễvà làmramặtnghiêmtrangđểcầukhấnchotrờitạnh,nhưngchẳngbaolâungườitađãlàmquenvớicảnhtạnhráotạmbợbáotrướcnhữngtrậnmưadaidẳnghơnsẽtới.Bầutrời như vỡ ra trong cơn bão táp sầm sập và từ phương Bắc, những trậncuồng phong ập tới lật tung cácmái nhà, quật đổ các bức tường và cuốnphăngnhữngdâynhocuốicùngcònlạitrêncáccánhđồng.GiốngnhưhồixảyradịchmấtngủmàlúcnàyÚrsulađangnhớlại,dườngnhưtaihọanàyxảyralàđểtrừngphạthọbằnglốisốngnhàmchán.AurelianoSegundolàmộttrongsốnhữngngườichịulàmviệchơncảđểkhôngchịurơivàocảnhănkhôngngồi rồi.Ôngđã trởvềnhànhậnmộtvàiviệcvặt trongcáiđêmngàiBrownhôphonghoánvũgâyracảnhmưagióvàFernandađãtìmgiúpchoôngchiếcôcũtrongmộtchiếctủ.“Khôngcần”,ôngnói:“Anhởlạiđâychođếnkhi tạnhmưa”.Tất nhiênđókhôngphải làmột lời hứa chắcnhưđinhđóngcột,nhưngôngđãthựchiệnđúngnhưvậy.VìquầnáoôngđểcảởnhàPetraCotes,nêncứbangàyôngthayquầnáongoàimộtlần,vàmặcquầnđùichođếnkhiquầnáogiặtkhô.Ðểkhỏibuồnchán,ônglaovàoviệcsửachữavôsốnhữngthứhưhỏngtrongnhà:lúcthìgắnlạicáibảnlề,tradầuvàoổkhóa,lúcthìvặnlạinhữngchiếcđinhốc,nắnlạinhữngchiếcđinhkhuy.Trongvàithángliền,ngườitathấyônglượnlờđâyđókhắpnhàvớibộ đồ nghề của người digan bỏ quên từ lúc sinh thời cụ cố JoséArcadioBuendía,vàkhôngmộtaibiếtrằngônglàmnhưvậylàdomiễncưỡngphảihoạtđộnghayvìmùađôngkhiếnôngbuồnchán,hoặcvìôngtựbuộcmìnhphảiănchơicóđiềuđộ.Ôngđammêlàmviệctớimứccáibụngphệcủaôngngàymộtteotópđi,nócứnhănnhúmlạinhưmộttấmda,vàkhuônmặtbầubĩnhrấtđẹpnhưmurùacủaôngdầndánkémsắc,cáicằmsệcủaôngcũngngàymột bớt sệ xuống chođếnkhi ôngđỡphì nộnhơnvà lại có thể cúixuống buộc được giây giày. Trong lúc nhìn ông gắn lại các bản lề, tháonhữngchiếcđồnghồ,FernandatựhỏilòngphảichăngôngchồngmìnhcũngđangmắccáibệnhlàmđểrồiphánhưđạitáAurelianoBuendíalàmnhữngconcávàng,nhưAmarantađơmcúcvàmaytấmvảiliệm,nhưJoséArcadioSegundođọcnhữngchữghitrêntấmdathuộcvànhưÚrsulanhớlạinhữngkíứcđờimình.Nhưngkhônghẳnlànhưvậy.Ðiềutệhạihơncảlàmưađãlàmthayđổitấtcả,ngayđếnnhữngchiếcmáyvốnkhôlàthếcũnglênmeolốmđốmnếubangàykhôngtradầu,nhữngsợidâythépvànhữngtấmlướiđồnghan rỉ hết, quần áoướtmọc rêuxanh.Khôngkhíquáư ẩmướtđếnmứccácóthểbơilộitrongđóđểquacửachínhvàonhàvàkhirathìquacáccửasổ.Cómộtbuổisángnọ,Úrsulathứcdậycảmthấymìnhđangxỉuđi,đã

đòiđưacụđếnchaxứAntonioIsabeldùphảiđibằngcángcũngđược,thìcũnglúcấySantaSofíadelaPiedadthấytrênlưngcụđầynhữngđỉabám.Ngườitaphảilấynhữngmẩuconcháyđỏthanchàmvàochúngđểgỡtừngconmộttrướckhichúnghúthếtmáucụ.Phảiđàonhiềumươngrãnhđểtiêunướctrongnhàvàquétchosạchnhữngconcóc,nhữngconốc,đểcóthểlaukhôsànnhà,vứtbỏnhữngviêngạchkêdướichângiườngvàmột lầnnữađượcđi giày trongnhà.Mảimêvui thúvới biết baonhiêu côngviệcnhỏnhặtđanghấpdẫnmình,AurelianoSegundokhôngbiếtrằngmìnhđanggiàđichođếnmộtchiềunọ,ôngđãnhậnramìnhtronglúcngồitrênchiếcghếxích đu ngắmnhìn buổi chiều đến sớmmà lòng dửng dưng nhớ tới PetraCotes.KhônghềcógìcảntrởôngtrongviệctrởvềvớitìnhyêunhạtnhẽocủaFernanda,màsắcđẹpcủabàlúcnàyđãlẩnđisauvẻchínchắncủatuổitác,nhưngmưađãgiảithoátôngkhỏitấtcảnhữngcơnhứngtìnhđộtngộtvànóđã truyềnchoông tìnhyêuđiềm tĩnhkhôngháohức.Ôngvuivớicơnmưa dầmdề đã gần đượcmột nạmmà nghĩ đến các việc ông có thể làmtrongnhữngngàythángtrướcđâyôngtừnglàmộttrongsốnhữngngườiđầutiênmangtônlávềMacondo,trướckhiCôngtychuốibiếnviệcdùngtônláthànhmộtcáimốt,vàôngchỉdùngchúngđểlợpphòngngủchoPetraCotesvà thích thúnằmnghỉdướimái tôn trongcảmhứng thân thiết sâu sắcmàthờikìđómưarơigõlanhcanhlênchúngđãgợichoông.Nhưngngaycảđếnnhữngkỉniệmđiênrồcủathờithanhniênthácloạnấycũngkhônglàmchoôngvuilênđược.Trongbữachèchéngầnđâynhất,ôngđãđểmấtđicáihứngthúdâmbôncủamình.Ởôngchỉcònlạiniềmvuiduynhấtlàvớimộttháiđộdửngdưng,tổchứccácbữaănnhậu.Cóthểnghĩrằngmưalụtđãtạođiềukiệnchoôngngồimàngẫmnghĩ,vàcôngviệclặtvặtvớikìmvàlọdầunhờn đã đánh thức những nuối tiếc muộn màng trong ông về các nghềnghiệp thiết thực ông có thể làm nhưng đã không hề làm trong cuộc đờimình, tiếc rằng khôngmột nghề nào là cụ thể, bởi vì nguyện vọngmuốnđượcngồiyênvàcôngviệcgiađìnhtừngkíchthíchôngkhôngphảilàkếtquả củamột sự suy nghĩ cũng chẳngphải làmột bài học kinh nghiệmđãđượcôngrútra.Nỗihoàinhớấyđượcđàolênbởimùamưađếnvớiôngtừrấtxa,từnhữngngàyôngngồiđọcởtrongphòngcụMelquíadesnhữngcâuchuyệnhuyềnthoạivềchiếcthảmbayvàchúcávoikhổnglồnuốtchửngcảtàu thuyền.Ðó cũng là những ngày thằng béAureliano xuất hiện ở ngoàihànhlangdomộtsựsơsuấtcủaFernandavànhờđóôngngoạiđãbiếtđượcnguồngốccủanó.Ôngcắt tóc,mặcquầnáochonó,dạynó làmquenvớiđámđông, rồi chẳng bao lâu thằng bé đã có diệnmạo củamộtAurelianoBuendíađíchthực:cũnghaigòmácao,cũngánhmắtnhìnthảngthốt,cũngvẻcôđơncủamình.ÐốivớiFernandađólàmộtsựnghỉngơi.Ðãcólầnbàsuytínhtớidanhdựtolớncủamìnhnhưngbàvẫnchưatìmđượccáchnênlígiảinhưthếnào,bởivìcàngnghĩtớicácgiảiphápbàcàngcảmthấychúng

ítthuyếtphụchơn.DobiếtrằngAurelianoSegundosẽxửmọiviệcnhưđãxửsự,nghĩalàvớitấtcảsựthíchthúcủangườiôngngoại,bàđãkhôngtheodõivàngăncấmcậubékhắtkhenhưtrướcnữamàtráilạikểtừnămngoáibàđãgiảithoátnókhỏinỗinhụcnhã.ÐốivớiAmarantaÚrsulalúcnàyđãthay răngsữa, thằngcháunhưmột thứđồchơibiếtchạynhảysẽmuavuichomìnhtrướccảnhmưadầmdềbuồnbã.LúcnàyAurelianoSegundonhớtớibộbáchkhoabằngtiếngAnhđểtrongphòngngủcủaMeme.Trướctiênôngchobọnnhócxemtranhảnh,đặcbiệtlàtranhảnhvẽconvật,sauđóchochúngxemcácbảnđồvàảnhcácnướcxaxôivàcổxưa,cácvĩnhân.Vìôngkhôngbiết tiếngAnhvàvìhầunhưôngchỉbiếtcácthànhphốquenthuộcnhấtvàcácnhânvậthayđượcnóiđếnnhiềunhất,ôngliềnphịaracáctênvàchuyệnhuyềnthoạiđểthỏatrítòmòcủađámtrẻ.Fernandathậtdạtinrằngchồngbàđợichotrời tạnhđểrồi trởvềnhànhântình.Trongnhữngthángmưađầutiênbàsợrằngôngtasẽlầnmòtớiphòngngủcủamìnhvàrằngbàsẽxấuhổchếtđượckhiphảichoôngbiếtrằngmìnhhoàntoànkhôngcònkhảnăngđểchiều theoýôngngay từkhisinhbéAmarantaÚrsula.Ðó lànguyênnhâncủamốiquanhệthưtừthathiếtvớicácthầythuốckhôngthểnhìnthấy,mộtquanhệđãbịđườngthưthườngxuyênthấtthườnglàmchogiánđoạn.Trongnhữngthángđầu,khiđượcbiếtrằngtàuhỏabịlậtbánhvìmưabão,mộtbứcthưcủacácthầythuốckhôngthểnhìnthấyđãbáochobàbiếtrằngthưcủabàbịthấtlạchếtđãkhôngđếntayhọ.Sauđó,khicácquanhệvớinhữngngườinhậnthưxalạbịgiánđoạnhoàntoàn,bànghiêmchỉnhnghĩđếncáchphảiđeotấmmặtnạconhổmàchồngmìnhđãđeotrongvũhộiCarnavalđẫmmáuấy,vớimộtcáitênmạoxưngđểnhờcácthầythuốcCôngtychuốikhámbệnhcho.NhưngmộttrongsốnhữngngườivẫnthườngmangđếnnhànàyđủmọitintứcbấthạnhvềtrậnmưalụtđãbáochobàbiếtrằngCông tychuốibãibỏmọihoạtđộngcủacáccơsởphúc lợicủanóởMacondođểchuyểntớivùngđấttạnhráo.Thếlàbàmấthếtmọihivọng.Bàquyết chí ngồi chờ cho đến khi tạnh ráo và dường thư được lập lại bìnhthường, và trong lúc đó bằng cách an ủi, bà xoa dịu những cơnđau thầmlặngcủamình,bởivìbàđãthềrằngthàchếtchứkhôngchịurơivàotayviênthầythuốcduynhấthànhnghềởMacondo,mộtngườiPhápquáidịchuyênsốngbằngcácthứraucỏvốndùngđểnuôilừa.BàlânlađếngầnÚrsulavìtinrằngcụgiàtrămtuổinàycóthểbiếtphươngthuốcnàođóngõhầulàmgiảmnhữngcơnđauđếnlảngườicủamình.Nhưngthóiquenkhônggọitênsựvậtbằngchínhtênnóđãđưabàđếnviệcdùngtráocáckháiniệmđểđỡthẹnthòhơn;đánglẽnóiđằngtrướcbàlạinóiđằngsau,đánglẽnóivềviệcchửađẻbàlạinóivềviệcbàitiết,đánglẽnóiđếncảmgiácchoángvángbàlại nói đến cảm giác nóng rát.Vậy là việc đánh tráo khái niệm trong lúcmiêutảcáctriệuchứnglâmsàngcủabàđãlàmchoÚrsulađiđếnkếtluậnđángtinrằngnhữngcơnđauấykhôngphảilàđautửcungmàlàđauđường

ruộtvàcụkhuyênbànhịnănđểdùngthuốctẩy.Nếukhôngphảilàthứbệnhchẳngcógìđángphảixấuhổấyvànếuthưtừcủabàkhôngbịthấtlạc,thìmưađốivớiFernandachẳngcóýnghĩaquantrọnggìvìrằngcuốicùngcuộcđờiđốivớibàcũngbuồnbãchẳngkhácgìtrờiđangdầmdềmưa.Bàkhôngthayđổigiờgiấccũngkhôngbỏbêcácbuổicầukinh.Khichiếcbànăncònphảikêchântrênnhữngviêngạchxếpchồnglênnhau,vànhữngchiếcghếngồivẫnphảiđặttrênnhữngtấmvánđểkháchănkhỏiướtchân,bàvẫntrảinhữngtấmvảilanhvàđặtlênbànbộđồănbằngsứTàuvàđếnbữaăntốibàvẫnthắpsángnhữngcâyđèncắmnến,bởivìbàchorằngkhôngthểlấytaihọađểlàmcớchoviệcbuônglỏngcáctậpquán.Khôngmộtaithòmặtnhìnrađường.Nếubịphụ thuộcvàoFernanda thìhọsẽchẳngbaogiờ thòđầunhìnrađường,khôngchỉtừkhitrờibắtđầumưamàtừtrướcđórấtlâu,bởibàtachorằngcửarảđượclàmralàđểđóngkínnhàlại,vàthóitòmòvềnhữngchuyệnxảy rangoàiđường là thóixấucủabọnởđiếm.Tuynhiên,chínhbà lại làngườiđầu tiên tronggiađìnhđã thòđầunhìnrađườngkhingườitaloanbáođámtangcủađạitáGerineldoMárquezđangđiqua,dẫurằngcáiđiềubànhìnthấyquacửasổhémởđãđưabàđếntìnhtrạngxấuhổmàđãtừlâubàânhậnvìsựhènyếucủamình.Chưahềthấymộtđámtangnào buồn bã hơn đám tang này.Người ta đặt cỗ quan tài trong túp lều láchuốidựngtrênmộtchiếcxebò,nhưngvìmưaquánặnghạtvàđườngsálầylộibùn,đếnmứccứmỗibướcđicácbánhxelạibịsalầyvàcáitúplềuấyxiêuvẹosuýtnữathìđổ.Nhữnggiọtnướcbuồnbãrơitrêncỗquantàidầndẩnlàmướtsũnglácờphủbêntrên,vàthựctếđólàlácờvấybẩnmáuvàbụitrườngchinh,vànóđãtừngbịcáccựuchiếnbinhdanhdựnhấttừchối.Trênnắpcỗquanngườitacònđặtcảthanhkiếmvớicáctuangùbằnglụa,chính là thanh kiếmmà đại tá GerineldoMárquez treo lên giá mắc áo ởphòngkháchđểbướcvàophòngmáymaycủaAmaranta.Ðằngsauchiếcxebò lànhữngngườisốngsótcuốicùngsaukhikýhiệpđịnhNeerlandia,cómộtsốđichânđấtcòntấtcảmọingườiđềuxắnquầnngangbẹn,bìbõmlộitrongbùn,mộttaymangchiếcba-toong,taykiamangvònghoagiấybịnướcmưalàmchophaimàu.BọnhọxuấthiệnnhưhìnhảnhkhôngcóthựctrênconđườngvẫnmangtênđạitáAurelianoBuendíavàtấtcảđềunhìnvàonhàBuendíakhihọđiqua,rồihọrẽngoặtquaquảngtrường,ởđâyhọphảicầucứumọi người giúp tay vì xe bị sa lầy.Úrsula đã đượcSantaSofía de laPiedaddìuratớicửa.Cụchămchútheodõimọidiễnbiếncủađámtangđếnmứckhôngmộtainghingờrằngcụđangnhìn,nhấtlàvìcáicánhtaythánhcủacụcứchỉtrỏtheođámtang.

-Tạmbiệtnhé,Gerineldocontraita,-cụgào.-Hãythaytachàonhữngngườithâncủatavàbảovớihọrằngchúngtasẽgặpnhaukhitrờitạnhráo.

AurelianoSegundogiúpcụđivềgiườngvàvớitháiđộtrêuchọcthường

có,ônghỏicụýnghĩacủalờitừbiệtbannãy.-Thậtđấycụnói.-Tachỉđợichotrờitạnhráođểchếtmà.QuangcảnhtrêncácđườngphốkhiếnAurelianoSegundophảitỉnhngộ.

Vìlolắngquámuộnmàngchosốphậncủađàngiasúc,nênôngđãđộitấmvảisơnvàvộivàngđiđếnnhàPetraCotes.Ônggặpảởngoài sân,ngâmnước tới ngang lưng đang cố đẩy xác chết một con ngựa đi nơi khác.AurelianoSegundocầmlấymộtcáithangchèncửagiúpảđẩyxácconvậtvàcáixácchếttrươngkhổnglồnàyxoaytrongmộtvòngrồibịdòngnướcngầubùncuốnphăngđi.Kểtừkhitrờibắtđầumưa,PetraCoteskhônglàmviệcgìkháchơn là lùaxácnhữngconvậtchếtchonướccuốnđikhỏisânnhàmình.Trongcáctuầnđầu,ảnhắntinchoAurelianoSegundođểônglấylàmtrọngmàvề,vàôngđã trả lời rằngchưavộigì, rằng tìnhhuốngchưađángphảilolắnglắm,rằngkhinàotrờitạnhsẽnghĩcáchkhác.Ảnhắnđếntaiôngrằngcácruộngcỏchongựaănđãbịngậpnước,rằngđàngiasúcđãchạyráolêncácmiềnđấtcao,vàởđấychúngđangkhôngcócáiănvàphảilàm mồi cho hổ và dịch bệnh. “Không cần phải làm gì cả”, AurelianoSegundotrảlờiả:“Khinàotrờitạnhráochúnglạiđẻravôkhối,logì”.PetraCotesđãnhìnthấygiasúcchếthàngđànhàngđànvàhầunhưảkhôngđủsứcđểxảxácnhữngconcònmắccạn.Vớitháiđộbấtlực,ảhậmhựcnhìnnạn lụtđãphákhông thương tiếccảmộtgiasảnnhư thếnào,mộtgiasảntừngcóthờiđượccoilàlớnnhấtvàđảmbảonhấtởMacondovàgiờđâynóchỉcònlạimộtmùithốikhănkhẳn.KhiAurelianoSegundoquyếtđịnhtrởvềđểxemđiềugìđãxảyra,ôngchỉcònthấyxácchếtmộtconngựađựcvàmộtcon lừacáigầycòmcònsốngđangbịnhất trongcáichuồngngựađổnát.PetraCotesnhìnôngtrởvềmàkhônghềthảngthốt,khônghềmừngvui,cũngchẳngrầurĩ,vàhơnnữa,hầunhưảcònnhoẻnmộtnụcườikhẩy:-Vềđúnglúcnhỉ,-ảnói.Ảđãgiàkhọmđi,xươnghócbàyra,đôimắtxanhnhưmắtmèo,vìnhìnmưamàtrởnênủdộtvàhiềnlànhhơn.AurelianoSegundoởlạinhàảba tháng liền,khôngphảivìởđấyông thấydễchịuhơnởnhàmìnhmàvìôngphảicầntớingầnấythángmớiquyếtđịnhđội lại tấmvảisơnđểtrởvềnhà.“Khôngcógìphảivộivã”,ôngnóinhưtrướcđâyđãnóikhiởnhàmình,“chúngtađợitrờitạnhtrongnhữnggiờtới”.Trongsuốttuầnđầuôngdầndầnlàmquenvớicáivẻtàntạmàthờigianvàcơnmưadầmdềđãgâynênchosứckhỏecủangườitìnhvàdầndầnônglạithấyảnhưxưa,quacáchnhớlạinhữngmềmvuibuôngthảcủaảcũngnhưtínhchấtmắnđẻnhưđiênmàtìnhyêucủaảđãkích thíchđàngiasúc, rồimột tốinọ trongtuầnlễthứhai,phầnvìtình,phầnvìthíchthú,ôngđãcòkèđểđánhthứcảdậy.PetraCotesvẫnthờơ,khônghàohứng.“Hãyngủyênnào”,ảnóithầmthì, “Những ngày này chẳng phải là lúc để chúng ta hú hí nữa đâu”.AurelianoSegundonhìnmìnhtrongtấmgươnggắntrêntrầnnhà,nhìnsống

lưngPetraCotesgiơnhữngchiếcxươngsườnthiểunão,ônghiểurằngảcólí, và không phải vì thời gian mà chính vì họ lúc này đã quá thì rồi.AurelianoSegundoxáchhòmxiểngcủamìnhtrởvềnhàmàlòngđinhninhtin chắc rằng không chỉmộtmìnhÚrsula,mà tất cả dân chúngMacondo,đangđợichotrờitạnhráođểchết.Khiđingangquanhàôngđãnhìnthấyhọngồitrongcácphòngkháchvớiánhmắtđờđẫn,haitayômlấyđầumàlắngnghethờigianđangquađi,đólàmộtthờigiantrọnvẹn,mộtthờigiankhônghềhaophí,bởivìthậtlàvôíchviệcchianóthànhnăm,thángvàchiangàythànhgiờkhingườitakhôngthểlàmgìkháchơnlàngồingắmmưarơi.BọntrẻreomừngđónAurelianoSegundovìôngsẽchơicâyđànphongcầmđãlongphímchochúngnghe.Nhưngbuổihòanhạckhônglôicuốnbọntrẻnhưcácbuổixemtừđiểnbáchkhoa,vậylàchacon,ôngcháuhọlạikéonhautụhọp tại phòng ngủ của Meme, và ở đây trí tưởng tượng của AurelianoSegundođãbiếnkhinhkhícầuthànhconvoibayđangtìmchỗngủgiữacácđámmây.Cólầnôngbắtgặphìnhảnhmộtngườiđànôngcưỡingựamàbấtchấpbộquầnáorấtlạôngtamặc,ôngvẫnnhậnthấycáidángvẻthânthuộcvà sau khi kiểm tra kĩ ông đã đi đến kết luận đó là chân dung của đại táAurelianoBuendía.ÔngđemnóchoFernandaxem,vàbàtacũngnhậnthấydáng vẻ bên ngoài của chàng kị sĩ không những chỉ giống đại támà còngiống tất cả các thành viên của gia đình này,mặc dù đây thực ra là chândungmộtchiếnbinhngườiTác-ta.Rồicứ thếôngđểcho thờigian trôiđitronglúcxemtượngđàiRoda[37]vànhữngbứctranhkìthúvềloàirắn,chođếnkhibàvợbáochoônghayrằngtrongkholươngthựcchỉcònlạisáukilôthịtướpvàmộttảigạo.

-Bâygiờemmuốnanhlàmgìnào?-ônghỏi.-Emkhôngbiết,-bàtrảlời.-Cáiđólàchuyệncủađànông.-Thôiđược,-AurelianoSegundonói.-Sẽlàmmộtcáigìđókhinàotrời

tạnh.Ôngvẫnmảimêxemtừđiểnbáchkhoahơnlàlolắngchocáiănhàng

ngày,ngaycảkhibuộcphảibằng lòngăn thịt càyvàmột ít cơmvàobữatrưa. “Quả thật là lúc này không thể làmgì được”, ôngnói: “Nhưngmưakhôngthểmưasuốtcảđờiđược”.Vàtronglúcôngcàngchậmtrễlolắngcáiănđang thứcbáchbaonhiêu thìFernandacàngnổicơn tambànhkịch liệthơn,kểcảnhữnglờichửibới,nhữngcâuvăngtụcítthấycủabàcứtuônratrongmộtcáitháckhôngthểnàokìmđược,nóbắtđầutừsángsớmnhưmộtkhúcdạođầuđơnđiệucủamộtcâyđànghita,vànótiếntriểntheokiểungàycứtrôiđithìnócàngcaogiọnghơn,mỗilúcmộtdudươnghơnvàhấpdẫnhơn.AurelianoSegundovẫnchưaý thứcđượcnhữnglờichửibớinhưháthayấymãichođếnngàyhômsau,saubữađiểmtâm,khiôngcảmthấykhó

chịubởitiếngvovemàlúcnàyngheátcảtiếngmưarơivàđólàFernanda,ngườiđangđilạikhắpnhàđểtathánrằngchamẹbàđãnuôidạybànhưmộtbàhoàngđểđếnnỗigiờđâybàlàconởtrongmộtcáinhàtoànnhữngngườiđiên,vớimộtôngchồnglườichảythây,lạitrailơvàbuôngtuồng,rằngôngtalúcnàocũngnằmngửahámiệngchờsungrơitronglúcbàphảithẳngdalưngtrùngdabụnglàmlụngđểduytrìmộtgiađìnhsắpkhánhkiệt,nơiphảilàmviệcnhiều,phảichịuđựngvàphảichỉnhđốnlạikểtừkhitrờisángchođếnkhiđinằmmàlúclêngiườngmắtđãcộmlênnhứcnhối,thếmàchẳngmộtaihỏiđêmquacóngủngonkhôngFernandalấymộtlời,cũngchẳngaihỏibàdùchỉlàxãgiaothôivìsaodạonàylạixanhxaothế,vìsaođôimắtlạithâmquầngthếmặcdùrằngbàkhôngđợi,dĩnhiênrồi,rằngđiềuđólạiđượcthốtlêntừmiệngmộtngườinàotrongcáigiađìnhvốnlúcnàocũngcoibà làmột trởngại, làmộtcáibã lau, làmộtconkhỉvẽ trên tường,vàrằngcảnhàhọthinhaulêntiếngnóixấubàởkhắpnơikhắpchốn,đểmàgọibànàolàkẻlàmravẻmộđạo,làkẻgiảdối,làconthạchsùng,vàngayđếnAmaranta,màlúcnàyđãyênnghỉ,gaygắtbảobàlàkẻtômđộicứtlênđầu,lạyChúa tha tộicho,ôingôn từgìmàquá thể thế,vàbàđãcốgắngchịuđựnghếtvớisựnhẫnnhụcvìýđịnhcủaChathánhthần,nhưngbàđãkhôngthể chịu đựng được hơn khi JoséArcadio Segundo đểu cáng nói rằng giađìnhnàykhánhkiệtlàdođãmởcửarướcmụgiánđiệpvề,hãytưởngtượngmàxem,ôilạyChúa,mộtmụgiánđiệpđộcđoán,ôilạyChúa,mộtmụgiánđiệpmangdòngmáuhạđẳng,cùngmộtbảnchấtvớinhữngtênmậtvụđượcchínhphủpháitớiđểbắngiếtnhữngngườilaođộng,hãynóichobàbiết,vàđiềuđóámchỉ ainếukhôngphải là ámchỉbà, congáinuôi củanữcôngtướcAlba,mộtmệnhphụtrâmanhthếphiệt từngđẻracácphunhântổngthống,mộttiểuthưquýtộcđíchthựcnhưbàcóquyềnkívớimườimộttênhọ lừng lẫy ởTâyBanNha, và rằng bà là người duy nhất ở cái làng củanhữngđứaconhoangcảmthấyhãnhdiệntrướcmườisáubộđồănbàytrênbànđểchongaysauđóconởthôngdâmvớichồngbàcườinhưnắcnẻnóirằngnhiềuthìadĩa,daoănthế.kiachẳngphảilàđồăncủacácconchiêncủaChúamàlàđồăncủaloàirắn,vàbàlàngườiduynhấtnhắmmắtlạiđãcóthểkhẳngđịnhđượckhinàothìphụcvụrượumàu,rócởphíanào,vàocốcnào,chứkhôngnhưthóiquêmùacủaAmaranta,ngườiđãyênnghỉ,lạicứtưởngrằngrượutrắnguốngvàobuổibanngàycònrượumàuvàobanđêm,vàbàlàngườiduynhấtởcảvùngduyênhảinàykhiỉađáithìngồivàobôvàngchứkhôngngồichồmhỗmnhưnhữngkẻkhác,đểđếnnỗisaunàyđạitáAurelianoBuendía,ngườiđãngủgiấcngànthu,vớibuồngmậttệhạicủabọnTamđiểmđãdámhỏibàthóikiêukìấykhởisựtừđâu,làmnhưthểbàkhôngỉaracứtmàỉarahoaAstromelia[38],cácôngcácbàhãynghĩmàxem,ngàilạinóinhữngtừnhưthếđấy,vàđểchoRenata,chínhcongáibà,màdovôtìnhđãnhìnthấyphâncủabàởngaytrongphòngngủ,đãtrảlờirằngsự

thậtcáibôấybằngvàngcókhảmgiahuynhưngcáicóởbêntronglạilàcứtthật,nhưngcòntồi tệhơncácthứcứtđáikhác,đólàcứtcủaconmụgiánđiệp,cácngàihãytưởngtượngmàxem,chínhlàcongáibàđấy,vậylàbàsẽchẳng bao giờ còn trông mong vào một người nào của cái gia đình này,nhưngdùsaobàvẫncóquyềnchờđợimộtchútcoitrọngnàođócủachồngmình,bởivìdùtấtdùxấuthếnàođinữa,ônglàchồngbà,làtácgiảcủabà,là người phánđịnh hợppháp của bà, là người đã tự nguyệnquàng lên cổmìnhcáitrọngtráchdẫnbàrakhỏinhàbốmẹbà,vốnlànơibàđannhữngchiếc mũ tang bằng lá cây palma, bởi vì cha đỡ đầu của bà đã gửi choAurelianoSegundomộtbứcthưtựtayngườiviếtcóindấuchiếcnhẫn,chỉđểbảoông rằngđôi taycôconnuôicủangườiđược tạo rakhôngphảiđểlàmnhữngcôngviệctầmthườngởcõithếtụcnày,màchỉđểđánhđàntiểuphongcầmthôi,nhưng tuynhiên,ôngchồnggàndởđã lôibà rakhỏinhàcùngvớinhững lờidặndòấynhưngđãđàyảibàvàoxứsởđịangụcnơikhông thể thở được vì nóng bức, và trước khi bà làm xong việc kiêng kịtrong lễ Hạ trần thì ông chồng đã xách va li và cây đàn phong cầm củanhữngkẻbợmnghịchđếnchungchạvớimộtảbấthạnh,ngườimàngườitađãnóichỉcẩnnhìnbộmông,đúngthôi,chỉcầnnhìnảngoáybộmôngngựacáinonlàđãđoánđượcrằngả làmột, làmộtngườiđànbàhoàntoàn tráingượcvớibà-vốnlàmộtmệnhphụ,-dùởtrongdinhphủhaytrongchuồngngựa,dùởtrênbànhaytrêngiường,ởđâucũngvậyvẫncứlàmộtmệnhphụquốcgia,vốnkínhnểThượngđếvàlànôlệcủaNgườivàvângtheoNgười,vàlàngườikhôngthểđemsosánh,dĩnhiênrồi,vớicácvũnữleodâyvàcáibọnđànbàlangthanglêulổnghiếnthânchongườikhác,dĩnhiên,đãhiếnthânchotấtcảđànông,nhưnhữngmụtúbàhànhnghềtheomấtPháp,hoặcgiả lại còn tồi tệhơn,xincácngàihãynghĩkĩmàxem,bởivìnhữngconđiếmtheomốtPhápnàycònchútdanhgiáđãbiếtthắpngọnđènhồngngaytrướccửađểrướckhách,ítralànhưthế,bọnđànbàấykhôngcònthiếumộtthứxấuxanào,xinhãytưởngtượngxem,vàkhôngthểđemhọsosánhvớibà, vốn là người con gái duy nhất và được cưng chiều của Doña RenataArgote vàDonFernandodelCarpio, trước hết là cụ bởi vì cụ làmột ôngthánh,mộtconchiêncủanhữngconchiênvĩđại,làcôngtửđượctặngHuânchươngMộchúaGiêsu,cụthuộcvàolớpngườitrựctiếpnhậntừtayThượngđếđặcânkhichết thì thihàiđượcbảo tồnnguyênvẹn trongphầnmộvớinướcdamịnmàngnhưnướcdamỡmàngcủacôgáiđangthìyêuđươngvàđôi mắt tươi và sáng như màu ngọc lục bảo. - Ðiều đó không đúng, -AurelianoSegundocắtnganglờibà,-Khiđượcmangtớiđâycụđãthốirarồi.Ôngđãđủkiêntâmnghebàchửisuốtmộtngàychotớikhi túmđượcmộtchỗnóisailàmbàgiậtmình.Fernandakhôngnghelờiông,nhưngcũngphảichịuhạgiọng.Ðêmấy,tronglúcăntối,tiếngchửiđinhtainhứcóccủaFernandađãbịtiếngmưarơiátđi.AurelianoSegundoănrấtít,đầucúigằm

xuốngvàôngđứngdậyluivềphòngngủrõsớm.Trongbữađiểmtâmngàyhômsau,Fernandarunlẩybẩyvớidángvẻmệtmỏivìđêmquakémngủvàdườngnhưbàhoàntoàntrơtrẽnvìbựctức.Tuynhiên,khichồngbàhỏiliệucóthểđượcăntrứngnóngkhông, thìbàkhôngđơngiảntrả lờirằngkểtừtuầntrướcnhàđãhếttrứngrồi,màlạinóirằngbàđãlàmmộtbàivăntếđảkíchkịchliệtđámđànôngsuốtngàychỉbiếtngắmvuốtcáibụngthếmàlạidámđòi ănganchimchiền chiệnđấy.Như thường lệ,AurelianoSegundodẫnbọntrẻđixemtừđiểnbáchkhoa,vàFernandavờvịtvàophòngMemedọndẹpđồđạcđểchỉ thầmthìnóichomộtmìnhôngnghethôi:rõdơcáimặtthớtdámbảobọntrẻlàđạitáAurelianoBuendíađượcinảnhtrongtừđiển bách khoa đấy. Buổi chiều ngày hôm đó, trong lúc bọn trẻ ngủ,AurelianoSegundongồiởngoàihànhlangthìFernandađãtheoôngratậnđấy,bằnglờichửibớilầmrầmnhưtiếngnhặngxanhđểmàkhiêukhíchông,đểmàxỉvảông,bảoôngrằngtronglúcnhàchẳngcòngìngayđếncảđáđểmàănthìchồngbàngồinhưmộtôngvuaBaTưđểngắmmưarơi,chỉquensốngbámbọnđànbàvàsẵnlòngcướimụvợcủathánhJonah,ngườingồilặngyênnghecâuchuyệncávoi.AurelianoSegundokhôngnhúcnhích,cứnhưmộtthằngđiếcnghebàchửiliềntronghaigiờ.Ôngkhôngngắtlờibà,cứđểbàchửichođếnchiều tà,khiôngkhông thểchịuđựnghơnnữacáitiếngkêubongbonglàmnhứcnhốiđầuông.

-Làmơn,cóimđikhôngnào?Ngược lại Fernanda càng cao giọng hơn. “Tôi chẳng việc gì phải im

mồmcả”,bànói:“Aikhôngmuốnnghetôithìcứviệccútđi”.ThếlàAurelianoSegundokhôngtựchủđượcnữa.Ôngtừtừđứngdậy,

làmnhưthểđểgiãngângiãncốtthôi,rồivớicơngiậndữnhưnglạirấtbìnhtĩnhvàcóphươngpháp,ôngđãbưnghếtchậuthuhảiđườngnàyđếnchậukhác,hếtchậudươngxỉnàyđếnchậukhác,rồihếtchậukinhgiớiônàyđếnchậukhác,cứ thếôngnémtừngchậumộtxuốngsànnhà.Fernandahoảnghốt;bởivìthựcrabàvẫnchưaýthứcđượcsứcmạnhbêntrongcủanhữnglờichửibớiấy,nhưngkhinhậnrathìđãmuộn,khôngthểnàosửađổiđượctình huống nữa. Vì điên tiết trước lời chửi bới không ngớt ấy, AurelianoSegundođậpvỡtấmgươngcủachiếctủkính,rồiôngthongthảgỡtừngbộphậntủmộtđậpvụnra,sauđótheothứtự,vẫnvớivẻđiềmtĩnhvàhàihòamàtrướcđâyôngđãcókhidánnhữngđồngtiềngiấylêntường,ôngđậpvỡbộđồthủytinhBohemia,nhữngbônghoagiả,nhữngbứctranhvẽcáccôgáiđồngtrinhđứngtrênnhữngconthuyềnchởđầyhoahồng,nhữngtấmgươngghép trongkhung thếpvàng, ôngđậphết cả nhữnggì có thểđậpđược từtrongnhàchođếnkholươngthực,cuốicùngôngkết thúcvớiviệcđậpvỡchumnước trong tiếngnổvangvọng sâu lắng.Sauđóông lau tay, quàngtấmvảisơnrồirađi,vàtrướclúcnửađêmôngmangvềmộtsốvạithịtướp,

vàitảigạovàngôcùngmấybuồngchuối.Kểtừlúcấy,nhàlạikhôngthiếucáiăn.CólẽAmarantaÚrsulavàchúbéAurelianosẽnhớtrậnmưalụtnàynhưmộtthờikìđầyhạnhphúc.MặcdùFernandaluônkhắtkheđenẹt,bọntrẻvẫnbìbõmlộiởngoàisân,sănbắtnhữngchúthằnlằnđểmổbụngchúngvàchơitròđầuđộcnồixúpbằngcáchbỏvàođóphấncánhbướmnếuSantaSofíadelaPiedadkhôngtrôngnomcẩnthận.Úrsula làmột thứđồchơi líthúhơncảcủabọntrẻ.Chúngnócoicụnhưmộtconbúpbêcũkĩđểtrangđiểmchocụ:lấynhọnồivàphẩmđỏbôilênmặtcụ,buộccácmảnhvảiđủmàusắclênngườicụrồikhiêngcụđilạikhắpcácxóxỉnhtrongphòng,vàsuýt nữa chúng lấymũi kéo làm vườn đểmócmắt cụ như từngmócmắtnhữngconcóc.Khôngcógì làmchochúng thích thúbằngnhữngcâunóilảmnhảmcủacụ.Quảthếthật,kểtừnămthứbacủatrậnmưalụtnàyđãcócáigìđókhôngbình thườngxảy ra trong tâm trícụ,bởivìcụđãdầndầnđánhmấtýniệmvềthựctạiđangsống,vànhầmlẫnthờiđangsốngvớicácthờikìxaxưacủacuộcđờimình,chođếnlúccụkhóclócthảmthiếtbangàyliềnchocáichếtcủaPetronilaIguarán,bàcốnộicủacụ,từngđượcchôncấtgầnmộtthếkỉnay.CụchìmsâutrongtrạngtháinhầmlẫnhếtsứckìquặcđếnmứccụtinrằngchúbéAurelianonàylàcontraimình,ngàiđại táấy,vàolúcchàngđượcchadẫnđixemnướcđávàanhchàngJoséArcadiođangtheohọcchuyênđềđểtrởthànhGiáohoàngấylàđứacontraiđầulòngcủacụ,kẻđãbỏnhàđểđitheobọndigan.Cụnóiđinóilạivềgiađìnhmìnhquánhiềuđếnmứcbọntrẻthuộclòngtênngườiđểtổchứcchocụnhữngchuyếnduchơitưởngtượngvớinhữngngườikhôngnhữnglànhữngngườiđãchếttừ lâu rồimàcòn lànhữngngười sốngởcác thờikìkhácnhau.Ngồi trêngiườngvớimáitócđãxámnhưtrovàmộtchiếckhănđỏchelấymặt,Úrsulathật làhạnhphúcsốnggiữanhữngngười thân tronggiađìnhđượcbọn trẻtưởngtượngvàmiêutảlạikhôngthiếumộtchitiết,làmnhưthểchúngthựcsựcóquenbiếthọ.Úrsulanóichuyệnvớicácbậcbềtrêncủamìnhvềnhữngsựkiệntừngxảyratrướckhicụchàođời,cụvuisướngtrướcnhữngtintứchọchocụbiếtrồicụcùnghọkhóclócchonhữngngườichếtgầnđâyhơnsovớinhữngngườichếtđangnóichuyệnvớicụ.Khônglâubọntrẻbiếtđượcrằngtrongsuốtcácbuổiđichơitưởngtượngấy,ÚrsulaluônluônnêumộtcâuhỏinhằmxácđịnhxemailàngườitronglúcchiếntranhđãmangtớinhànàymộtbứctượngthánhJosébằngthạchcaotobằngngườithựcđểgiađìnhtrôngnomhộ cho quamùamưabão.Nhờ thếAurelianoSegundonhớ lạikhocủađượcchônởmộtnơinàođómàchỉmộtmìnhÚrsulabiết,nhưngtấtcảcáccâuhỏicũngnhưmọithủđoạnranhmamàôngnghĩrađượcđểdòhỏi Úrsula đều trở nên vô ích, bởi vì trong lúc lang thang trong các ngõngáchbíhiểmcủacơnmêmuội,lúcnàoÚrsulacũnggiữmộtđiểmsángtrítuệđểbảovệđiềubímậtmàcụvốnrắptâmsẽchỉnóichomộtaiđóbiếtnếungườinàychứngminhđược rằngmình làngườichủđích thựccủasố

vàngđượcchôngiấukĩcàng.CụquáưlanhlợivàkhônkhéođếnmứckhiAurelianoSegundođạodiễnchomột trongsốnhữngngườibạnnhậunhẹtcủamìnhđóngvaingườichủcủasốcủacảibịchôngiấuấyvàđưaytớigậpcụcốmình,thìyđãphảithấtbạitrướchàngloạtcâuhỏitỉmỉcógàibẫysẵncủa cụ. Do đã tin rằng Úrsula sẽ mang điều bí mật này xuống mồ nênAurelianoSegundo thuêmộtđội thợđấuvới lídođểđàocácmươngrãnhthoátnướcchosântrướcvàsânsauvàchínhbảnthânôngdùngcuốcchimvàcácdụngcụdòtìmkimloạiđãđàobớikhắpnơimàvẫnkhôngthấygìchứngtỏcóvàngtrongbathángkhaiquậtvôvọng.Sauđó,tinrằngquânbàinhìnrõhơnmắtnhữngngườithợđấu,ôngvộitìmđếnPilarTernera;nhưngbàlãolạicũngbáotrướcchoôngbiếtrằngsẽkhôngtìmthấynótrướckhitrời tạnhmưavàhạnhán liên tụcbanăm liềnbiếnbùn lẩy thànhbụiđất.Nhữngsố liệucóvẻ thâmthúyvàkhôngxác thựccủa lời tiênđoánấyđãkhiếnchoAurelianoSegundocócảmgiácnógiốngnhưtruyệnngụngôncótínhchất thôngminhmuốnbuộcôngdừngcôngviệccủamình lạivàphảichờítnhấtlàbanămnữađểthỏamãnnhữngdữkiệncủalờiđoán.Ðiềuđầutiênkhiếnôngngạcnhiênđồngthờikhiếnôngcàngthêmbốirốilàsựthựcnày: từgiườngÚrsulađếnhàngràoởsânsaurộngmột trămhaimươihaimét,đúnghệtnhưlờiđoáncủaPilarTernera.Fernandasợrằngôngchồngmìnhlạiđiênrồnhưngườianhemsinhđôikhibànhìnôngđămchiêutínhtoán, và còn tệ hại hơn thếnữa, khi ông ra lệnh chobọn thợđấuđào sâuthêmmộtmétnữaởnhữnglòngmươngđãđào.Vìđammêtrongcáccuộcđàobớiđầyhàohứng-sựđammênàyhoàntoàncóthểsosánhvớisựđammê của cụ cố nội khi cụ đi tìm con đường của những phát minh lớn -AurelianoSegundogầytọpđivàdođósựgiốngnhaunhưđúcvớingườianhemsinhđôitrướcđâylạicàngthêmđậmnéthơn,khôngchỉdohìnhhàiônghaogầyđimàcòndocáivẻxalạvàtháiđộtrầmtưcủaôngnữa.Ôngkhônglolắngquantâmđếnbọntrẻ.Ôngănvàobấtcứlúcnào,ngaycảkhingườiônglấmlembùnđấttừchânlêntậnđầu,ôngngồiănngaytrongxóbếpvàhầunhưkhôngtrảlờinhữngcâuhỏibângquơcủaSantaSofíadelaPiedad.Vìthấyônglàmlụngtronghìnhthứckhổcựcấy,màchưabaogiờbàdámmơrằngôngsẽlàmviệchăngsaynhưvậyFernandatinrằngsựrụtrècủaônglạilàsựcẩnthận,rằngtínhhámcủacủaônglạilàđứchysinh,rằngtínhươngngạnhcủaônglạilàđứckiêntrìvàtựđáylòngmìnhbàânhậnẢ-rậpthuộc thế hệ thứ ba vẫn ngồi ở chính nơi đây và với thái độ của cha ôngmình,nghĩalàvẫntrầmtư,hiênngang,khônghềđauđớntrướcthờigianvàhoạnnạn,vẫnsốngvàchếtnhưhọđãtừngtrảiquadịchmấtngủvàbamươihai cuộc nội chiến của đại táAurelianoBuendía.Tâmhồn khỏemạnh vàkiêntrinhcủahọtrướcsựđổnátcủanhữngbàncờ,nhữngquánăn,nhữngquánchơitròbắnsúng,vàcáingõhẻmnơingườitavẫnđếnđểxemsốvàđoánmộng,làhếtsứcđángngạcnhiênđếnmứcAurelianoSegundovớithái

độbônglơnvốncóđãphảihỏirằngbằngnhữngthủthuậtthầnbínàomàhọkhôngbịchếtđuốitrongtrậnmưalụtvừaqua,cứynhưcóbàntaymaquỷnàođãgiúpchohọkhôngbịchếtchìm,vàhếtngườinàyđếnngườikhác,từcửanhànàysangcửanhàkháchọđềutrảlờiôngbằngcáinhìnmơmàngvàmộtnụcườiranhmãnh,vàtấtcảkhôngaibảoai,đềunóivớiôngmộtcâutrảlờinhưsau:Bằngcáchbơi.-CólẽPetraCoteslàngườiđịaphươngduynhấtcó trái timẢ-rập.Ả tậnmắtnhìn thấynhữngmảnhgỗcuốicùngcủacácchuồnggiasúccủamìnhbịnướclụtcuốnđi,nhưngchínhảđãgiữchongôi nhà củamình vẫn đứng vững trướcmưa sa bão tápTrong năm cuốicùngcủathờikìmưalụt,ảđãnhắcAurelianoSegundophảimaumautrởvề,vàôngnàyđãtrảlờirằngsẽkhôngtrởvềnhàảđâu,rằngảhãyquêncâuhỏiđếnbaogiờôngsẽtrởvềnhàảđi,nhưngthếnàoôngcũngmangmộthòmtiềnvàngvềđểlátnềnbuồngngủcủaả.Thếlàảtrằntrọcsuynghĩtựđàobới lòngmìnhđể tìmmột sứcmạnhngõhầugiúpả sốngquacáiđậnkhókhănnày,vàảđãtìmthấymộttìnhcảmhờngiậnđượcnungnấusuynghĩkĩ,vừalàthứhờngiậnchânchínhvàvớichínhtìnhcảmhờngiậnnàyảđãthềvớilòngmìnhlàsẽgiànhlấybằngđượcsốtàisảnđãbịngườitìnhxàiphívàbịmưalụtlàmchokhánhkiệt.Ðólàmộtquyếttâmkhônggìphávỡnổiđếnmứctámthángsaukhiảnhắnlờicuốicùng,AurelianoSegundotrởvềnhàvàthấyảxanhrớt,tóctaibùxù,mắtsâutrũngvàdamẩnđỏloanglổvìngứa,thếmàvẫnđangcặmcụingồiviếtsốtrênnhữngtờgiấynhỏđểmởxổsố.AurelianoSegundođứngchếtlặng,vàvìlúcnàyôngcũnggầynhomvớidángvẻtrangnghiêmnênPetraCoteskhôngthểtưởngđượcrằngngườitrởlạitìmảlàngườitìnhsuốtđờimàlạitưởngrằngngườiấylàngườianhemsinhđôicủaông.-Mìnhđiênrồisao,-ôngnói.-Mìnhđịnhlấyxươngtrắngramàtrảthưởngsao?ẢvộibảoôngnhìnvàobuồngngủvàAurelianoSegundonhìnthấymộtconlacái.Nógầyguộc,chỉcòndabọcxươngnhưchủnhâncủanó,nhưngnólinhlợivàkiênquyếtnhưbàchủ.PetraCotesđãnuôinóbằngchínhnỗihờngiậncủamìnhvàkhihếtnhẵncỏ,ngô,rễcây,ảđãmắt nó vào buồng ngủ củamình, cho nó ăn những tấm ga trải giườngbằngphinnõn,nhữngtấmthảmBaTư,nhữngchiếcchăndạ,nhữngtấmrêmnỉ, tấm áo thụng thêu chỉ kim tuyến rồi đến cả những chiếc tua bằng lụatrangtríquanhchiếcgiườngđứcGiáochủcủaả.

CHƯƠNG 17Úrsulaphảicốgắnglắmđểthựchiệnlờithềnguyệnlàsẽchếtkhinào

trờitạnhráo.Nhữngtiachớpminhmẫnvốnrấthiếmthấyởcụtrongnhữngngàymưa lụt, bắt đầu từ tháng tám lại thườngxuyênxuất hiện, đó là khinhữngcơngiókhôthổitớilàmnhữngkhómhoahồngnghẹtthởvàbùnlầyđôngcứng lại,gió tungbụinóng trênvùngMacondo,báophủmãinhữngmáitônhoengỉvànhữngcâyhạnhđàotrămtuổi.Úrsulakhócvìbuồntủikhibiếtrằngđãhơnbanămquamìnhchỉlàtròđùacủalũtrẻnhỏ.Cụrửabộmặtbôibácnhòenhoẹt,vứtbỏnhữngsợidâysặcsỡ,nhữngxácthằnlằnvàcóc nhái ướp khô cùng những chiếc dây chuyềnẢ-rập giả và cổ xưamàngườitađãđeoquấntrênmìnhcụ;vàlầnđầutiêntừkhiAmarantachết,cụrakhỏichiếcgiườngmàkhôngcầnngườigiúpđỡ,để lạimột lầnnữahòanhậpvớicuộcsốnggiađình.ÝchícủatráitimbấtkhuấtđãdẫndắtÚrsulatrongcảnhmịtmù.Nhữngaiđãtừngdừnglạinhườngchocụchệnhchoạngbướcđivàchạmphảicánhtaynhưtaythánhcủacụthườnggiơcaongangtầmđầu,đềunghĩrằngcụkhómàgượngnổitấmthânnặngnhọc,nhưngvẫnchưatinrằngcụđãbịmù.Chẳngcầnnhìn,Úrsulacũngbiếtnhữngbồnhoađượctrồngrấtcẩnthậntừlầnđầutiênxâydựnglạingôinhàđãbịmưavàcác cuộc đào bới tìm vàng củaAureliano Segundo hủy hoại hết, các bứctườngvàsànximăngđãrạnnứt,đồdùngtrongnhàđãbạcmàuvàrêurã,cáccửađãlunglayvàcảgiađìnhbịđedọabởimộttinhthầnyếuđuốimangtínhkhuấtphụcvànỗibuồnchánkhôngthểnàocótrongnhữngngàycụcònchắcchânmạnhtay:Dòdẫmtrongnhữngphòngngủtrốngtrơn,Úrsulanhậnratiếngmọtkènkẹtnghiếngỗliêntục,tiếngmốiràoràoxônghòmquầnáovàtiếngầmầmkhủngkhiếpcủanhữngconkiếnđỏtosụ,từngsinhsôinảynởrấtnhanhtrongnạnhồngthủy,đangđàobớinềnmóngcủangôinhà.MộthômÚrsulamởchiếchòmđựngđồlễthánhvàcụđãphảinhờSantaSofíade la Piedad đuổi những con gián vừa từ trong hòm nhảy tung lên khắpngười, nhữngcongián ấyđã cắnnátvụnquầnáo tronghòm. “Không thểsống trong tình trạngđểhoang tànnhư thếnàyđược”,Úrsulanói:“Cứđànàythìchúngtađếnbịnhữngconvậtkianhaisốngnuốttươimấtthôi”.TừdạoấyÚrsulachẳngcóphútnàođượcnghỉngơiyên tĩnh.Cụdậy từsớmtinhmơ,đòimộtngườinàođógiúpđỡ,kểcảtrẻnhỏ.Cụđemsoxốngáocònrấtítỏinhưngcóthểdùngđượcraphơinắng,dùngthuốctrừsâuđểxuađuổilũgián,miếtchặtnhữnglômọtởcửaravàovàcửasổ,dùngvôisốnglàmnghẹtthởlũkiếnởtronghang.CáibệnhmuốnsửasangnhàcửakhiếnÚrsulatìmđếnnhữngcănphòngnơicụJoséArcadioBuendíađãvắtócđểchếtạođágiảkim,sắpxếplạixưởngkimhoànđãbịbọnlínhxáotrộnlungtungvà sau cùngcụđòi lấy chìakhóaphòngcủaMelquíadesđểvàoxem

tìnhhìnhởđórasao.TrungthànhvớiýmuốncủaJoséArcadioSegundolàkhôngđểaivàophòngmộtkhichưacódấuhiệulàmìnhđãchết,SantaSofíadelaPiedadđãdùngmọimưumẹođểđánhlừaÚrsula.NhưngquyếtđịnhcủaÚrsulakhôngbuông tha lũsâumọtngaycảởnhữngxókínvànhữngphầnvôdụngcủangôinhàlàquyếtđịnhkhôngthểthayđổi,nóchiếnthắngmọi sựngăn trở.Và, saubangàykiênquyết đòi hỏi,Úrsula đãbuộcmọingườiphảimởcửaphòngchomình.Úrsulaphảivịnvàokhungcửađểkhỏibịngãvìmùitanhhôi,nhưngchưađầyhaigiâysaucụđãlạinhớrằngởđóngườitacòngiữbảymươihaicáibôcủacácnữsinh,vànhớrằngvàomộttrongnhữngđêmmưađầutiênmột toánlínhtuầnđãsụcsạongôinhàtìmkiếmJoséArcadioSegundomàchẳngthấyđâu.-Cầuchúaphùhộ!-Úrsulanóioangoangnhưthểcụnhìnthấytấtcảấy.-Anhcứkhưkhưgiữnhữngthóiquentốtđẹpcủamìnhđểđếnnỗisốngchẳngkhácgìmộtconlợn.JoséArcadioSegundotiếptụcxemlạinhữngthứđượcghichéptrêncáctấmdathuộc.Chỉcóthểnhìnthấyởcáiđámrâutócbùxùkiacủaôngnhữngchiếcrăngđầynhữngvếtmốcrêuxanhvàđôimắtđờđẫn.Nhậnratiếngcụcốnộicủamình,JoséArcadioSegundoquayđầuvềphíacửasổ,cốmỉmcườivàvôtìnhnhắclạicâunóixaxưacủaÚrsula:

-Cầnquáigìkiachứ,-JoséArcadioSegundolẩmbẩm,-thờigianquađimà!

-Ðúngthếđấy,-Úrsulanói,-nhưngkhôngđếnmứcnhưvậyđâu?Khinóithế,Úrsulanhậnrarằngmìnhđangnhắclạilờiđốiđápcủađạitá

AurelianoBuendía trongxà lim tử tù, vàmột lầnnữa cụ run lênbởi điềumình cảmnhậnđược là thời gian khôngqua đimànó quay vòng.Nhưngngay lúc đó cụ cũng không chịu nhân nhượng. Úrsula gắt gỏng với JoséArcadioSegundonhưvớimộtđứatrẻvàkhăngkhăngbắtôngphảitắmgội,cạomặtvàgópsứcmìnhvàoviệcsửasangnhàcửa.JoséArcadioSegundobịgiàyvò.Cáiýnghĩgiảnđơnvềviệcphảirờibỏcănphòngtừngđemlạichomình sự yên tĩnh làm cho JoséArcadioSegundo sợ hãi.Ônggào lênrằngchẳngaicóthểlàmchoôngrakhỏicănphòngnày,vìôngkhôngmuốnnhìnthấyđoànxelửahaitrămtoachởngườichếtmàcứchiềuđếnlạichạytừMacondovềphíabiển.“Ðólàtấtcảnhữngngườiởngoàinhàga”,JoséArcadioSegundogàolênnhưvậy,“bangànbốntrămlẻtámngười”.ÐếnlúcấyÚrsulamớibiếtrằngJoséArcadioSegundoởtrongmộtthếgiớimờmịtsươngmùcònkhóhiểuhơncảthếgiớicủacụ,nóđơnđộcvàkhóphávỡnhư cái thếgiới của JoséArcadioBuendía, cụ cốnội ông.Úrsula để JoséArcadioSegundoở lạicănphòngđó,nhưngkhôngchonhữngngườikhácchốtcửalạinhưtrước,bắtphảidọndẹphàngngày,vứtnhữngchiếcbôkiavào đống rác, chỉ để lạimột chiếcmà thôi, và phải giữ cho JoséArcadioSegundoluônluônsạchsẽ,đànghoàngnhưcụcốnộitronglúcbịtróidưới

gốccâydẻ.Thoạttiên,Fernandacoitrạngtháihưngphấnđólàsựlẩmcẩmdotuổigiàđưalại,vàvấtvảlắmbàmớikiềmchếnổisựcáubẳn.Nhưnggiữa lúc ấy, từRoma, JoséArcadio báo cho bà biết là anh ta dự định vềMacondo trướckhiphát lời thềnguyện tuhành trọnkiếp,và tinvuiđóđãkhiếnFernandaphấnchấnquánhiềuđếnmứchàngngày,từtốiđếnsángbàtướihoabốnlầnđểcontraimìnhkhôngcóấntượngxấuvềngôinhà.Chínhsựkích thíchđóđãkhiếnFernandavộivàngviết thư liênhệvới các thầythuốckhông thểnhìn thấy, bày lại các chậucảnh trồngcâydươngxỉ, câykinhgiớidạivàcâythuhảiđườngởngoàihànhlang,trướckhiÚrsulabiếtrằng tất cả những thứđóđãbịAurelianoSegundođậpphá tan tành trongmộtcơngiậndữkhủngkhiếp.SauđóFernandabánnhữngbộđồănbằngbạc rồimua cốc chénbằnghợpkim; thế là với nhữngđồdùngnàybàđãkhiếnchonhữngchiếctủvốnđựngđồsứcủaCôngtyẤnÐộvàđồthủytinhBohemiamỗingàymộttrởnênnghèonàn.Úrsulaluônluôncốđithậtxa.

“Hãymởtấtcảcáccửara!”,cụgàolênnhưvậy.“Hãylàmcácmónănbằngthịtvàcá,hãymuanhữngconrùatonhất;hỡicácvịkháchlạ,hãytớiđâybàybiệnhànhlícủamìnhởcácxóxỉnh,vàcứviệcđáivàonhữngbồnhồng,hãyngồivàobànănvàănbaonhiêubữatùyý,xincứnônmửavànóinăngkhôngngớtlời,cứviệcđiủnglàmbẩntấtcả,muốnlàmgìchúngtathìcứlàm,bởivìđólàcáchduynhấtđểtránhkhỏisựkhánhkiệt”.

Nhưngđấychỉlàmộtảotưởng.Cụđãquágiàrồi,vàđãsốngmộtcáchquáthừađểnhắclạinhữngchuyệnthầnkìvềnhữngchiếckẹonặnhìnhcongiống,vàchẳngcóngườinàotrongđámconcháukếthừađượcnghịlựccủacụ.NgôinhàtiếptụcđóngkíncửatheolệnhcủaFernanda.Saukhichuyểncáchòmxiểngcủamình tớinhàPetraCotes,AurelianoSegundo tìmngaycáchcứugiađìnhkhỏichếtđói.Vớikếtquảcủaviệcmangconlarađểđánhbạc,họđãmuađượcmộtsốconvậtkhácvàtừđóhọlậpđượcmộtsòngxổsốđơngiản.AurelianoSegundođihếtnhànàyđếnnhàkhácđểbánnhữngchiếcvéxổsốdochínhtaymìnhvẽbằngcái loạimựcmàuđểcósứchấpdẫnvàthuyếtphục,vàkhônghaybiếtrằngrấtnhiềungườimuanhữngchiếcvéđó làđểchokhôngmà thôi,vàphần lớnmua làvì thươnghại.Nhưngcũngcónhữngngườimuavéđểhòngđượccơmay:chỉmấtcóhaimươixumà đượcmột con lợn hoặc bamươi hai xumà đượcmột con bê, nhữngngườinàyphấnchấnvớiniềmhivọng,vàvàođêmhômthứbahọxúmđôngxúmđỏtrongsânnhàPetraCoteschờđợicáigiâyphútmộtđứatrẻnàođóđượcchỉđịnhmộtcáchngẫunhiên,rúttừtrongtúiraconsốtrúngthưởng.Chẳngbaolâusau,tròxổsốđótrởthànhmộtchợphiênhàngtuần,vìngaytừbuổichiềunhữngchỗănnhậuđãđượctổchứctrongsânvànhiềungườitrong số những người may mắn trúng giải lại mất những con vật đượcthưởngđóđểđượcnghenhạcvàuốngrượu,vìthế,mặcdùbảnthânchẳng

muốn, Aureliano Segundo lại một lần nữa chơi phong cầm và tham gianhữngcuộcchèchénnhonhỏ.NhữngbữaănnhậuxoàngxĩnhnàysovớinhữngngàyhộihètrướcđâykhiếnchoAurelianoSegundonhậnrarằngtinhthầncủamìnhđãsuysụpkhánhiềuvàcáitàinhảynhótháthòxuấtchúngcủamìnhcũngđãgiảmsútbiếtbao.Ônglàngườiđãthayđổihoàntoàn.CáihồimàAurelianoSegundobị“Voicái”đánhbại,ôngnặngđếnmộttrămhaichụckilô,bâygiờchỉcònbảymươitámkíthôi;khuônmặtôngtrướcđâyđầyđặnnhưmurùabâygiờtrônghốchácnhưmặtkìnhông,vàôngluônluôncóvẻchánchườngmệtmỏi.NhưngPetraCoteslạithấychưabaogiờAurelianoSegundokháđượcnhưlúcnày,cóthểlàbàlẫnlộngiữatìnhyêuvàlòngthươngđốivớiông,vàcảnhkhốnkhóđãlàmnảysinhtìnhcảmgắnbógiữahaingười.Lúcnàychiếcgiườngmấtrèmchekhôngcònlànơidiễnracáccuộctruyhoannữa,màlànơihọbànbạc,tâmsự.Chẳngcònnhữngtấmgươngphảnchiếuvìchúngđãbịbánđiđểlấytiềnmuacácconvậttreogiảixổsố,vàcũnghếtnhữngthứlụalàkhơigợisắcdụcvìđãbịconlaănhết,họthứcrấtkhuyavớisựtrongsángcủahaiôngbàgiàmấtngủđểtínhtoántiềnnong,khoảngthờigianấytrướcđâythườngbịhọphungphívàoviệctiêuhaosứclực.Ðôikhi,tiếnggàgáycanhmộtlàmhọgiậtmìnhgiữalúcđangbỏvàobớtranhữngchồngtiềnnhonhỏ,họlấyởchỗnàyramộtítrồi đập vào chỗ kiamột ít sao cho khoản này đủ làm vui lòng Fernanda,khoản kia đểmua giày choAmarantaÚrsula, khoản khác dành choSantaSofíadelaPiedadvìtừngàybịphásảnđếnnaybàchưahềcómộtbộquầnáomới,khoảnnữađểđóngquan tàichoÚrsulakhicụchết,khoảnnàyđểmuacàphêvớigiámỗilibra[39]cứba thánglại tăngmộtxu,khoảnkiađểmua thứ đườngmỗi ngàymột kémngọt, khoản khác đểmua củi vẫn cònđẫmnướclụt,khoảnnọđểmuagiấymựclàmvéxổsố,khoảnnữathừađủđểbùlỗvềcáichếtcủaconbòhồithángtưbởivìnómắcdịchkhitấtcảcácvéxổ sốđãđượcbánhết,mà thậtmaymắn làmsao làhọvẫncòngỡ lạiđượcbộda.Nhữngbuổi“tụngniệm”ấythậttrongsạch,ởđóluônluôndànhchoFernandaphầnưutiênsốmột,vàhọlàmnhưvậykhôngphảivìsựănnănhốihậnhayvì lòngbácái,màvì tàisảncủaFernandađốivớihọcònquan trọng hơn tài sản của chính họ nữa kia.Ðiều có thật xảy ra với haingườimặcdùchẳngaitrongsốhọhaybiếtlàcảhaiđềunghĩvềFernandanhưnghĩvềđứacongáimàhọhằngaoướcmàkhôngcóđược,đếnnỗimộtlầnhọđãđànhchịuănbánhngôbangàyliềnđểcótiềnchoFernandamuamộtchiếckhănphủbàncủaHàLan.Nhưng,mặcdùhọ làmviệccật lực,xoayxởlừalọcđượcnhiềutiềnvàcólắmmưumô,cácvịthầnhộmệnhđãngủthiếpđivìmệtmỏi,trongkhiđóhọđangthêmvàobớtracáckhoảntiềnấy,cốgắngtínhsaođểchíítcũngcóđủtiềnmàsống.Tronglúcmấtngủvìnhữngtínhtoánkhổsở,họtựhỏirằngđiềugìđãxảyratrênthếgiankhiến

chocácloàigiasúckhôngmắnđẻnhưtrướcđây,tạisaođồngtiềntrongtaycứmấtdầnđi,tạisaocáchđâykhônglâungườitađốthàngnắmtiềntrongcuộckhiêuvũdângiancònbâygiờ thì lại coiviệcmuamườihaixumộtchiếc vé xổ số hòng được thưởng sáu con gà mái là một sự bạt mạng.AurelianoSegundothầmnghĩrằngnỗibấthạnhchẳngphảiởnơinàokháctrênthếgiannàymàởmộtnơisâukíntrongtráitimbíẩncủaPetraCotes,nơi đã xảy ra chuyện gì đó trong những ngàymưa lụt khiến cho gia súckhôngsinhđẻđượcvàtiềncứcạndầnđi.Bănkhoănvềđiềubíhiểmnày,Aureliano Segundo thâm nhập quá sâu vào tình cảm của Petra Cotes đếnmứcđộvìđi tìmlợilộcmàlạigặptìnhyêu,vì trongkhicốgắnglàmchoPetraCotesyêumìnhthìchínhAurelianoSegundolạiyêungườiđànbàđó.VềphíaPetraCotes,bà tayêuAurelianoSegundovìcàngngàycàng thấyôngtaâuyếmmìnhhơn,vàthếlàgiữamùathucủacuộcđời,PetraCoteslạitinvàođiềumêtíncủathờitrẻchorằngsựnghèokhóchínhlàkẻhỗtrợchotìnhyêu.Lúcấyhọcoinhữngcuộchộihèthácloạn,coisựgiàucóxahoaphùphiếmvàsựdâmbônvôđộlàmộtchướngngạicủacuộcđời,vàhọtiếcrằngđãbỏphímấtbaonhiêuphầnđờirồimớitìmthấythiênđườngcủanỗicô đơn được chia sẻ. Họ yêu nhau như điên như dại sau bao nhiêu nămchungđụngmàkhôngsinhđẻ,họhưởng thụ tìnhyêumộtcách lạkì:yêunhautrongkhiăncũngnhưtrongkhingủ,vàhọthậthạnhphúc,chođếnkhigiànuakiệtsứchọvẫnđùagiỡnnhưbầythỏvàtrêuchọcnhaunhưlũchó.Cáccuộcxổ sốkhôngbaogiờ làmchohọkháhơn.Thoạtđầu,AurelianoSegundođểrabangàytrongtuầngiammìnhtrongcănphòngtrướcđâylànơilàmviệccủangườichănnuôigiasúcđểvẽhếttờphiếunàyđếntờphiếukhác,tôcẩnthậnmộtconbòmàuđỏ,mộtconlợnmàuxanhlácâyhoặcmộtđàngàmàuxanhnướcbiển,đólànhữngconvậtđượctreolàmgiảithưởng,vàbắtchướcrấtkhéonhữngconchữcủanhàinđểlàmkhuônintênvéxổsố, cái tên mà Petra Cotes rất thích “Xổ số của đấng Toàn năng thiêngliêng”…NhưngrồiAurelianoSegundocảmthấyquámệtmỏisaukhiđãvẽhaingànvésốtrongmộttuầnlễnênđãlàmkhuônbằngcaosuđểinhìnhcácconvật,tênvéxổsốvàcácconsố,vàtừấychỉcònphảilàmmỗimộtviệcnhuộmmàunữathôi.Trongnhữngnămcuối,họnghĩracáchthaythếcácconsốbằngnhữngcâuđốvànhưvậylàgiảithưởngđượcđemchiachotấtcảnhữngngườiđoánđúng,nhưngcáchlàmđórấtphứctạpvàgâynhiềungờvựcnênsauđóbịhọbỏđi.AurelianoSegundomảilocủngcốtínnhiệmcho xổ số của mình, nên không còn thời gian để quan tâm đến lũ trẻ.FernandađưaAmarantaÚrsulađếnmộttrườngtưnhỏ,nơingườitakhôngnhậnquá sáuhọc trò, nhưng lại khôngchoAurelianođihọc trườngcông.FernandachorằngđểAurelianorakhỏiphòngđãlànhânnhượnglắmrồi.Hơnnữa,thờiấycáctrườnghọcchỉnhậnnhữngembélàconhợpphápcủacáccặpvợchồngtheođạoCơđốc,màtrêntờgiấykhaisinhđượcbuộcởáo

củaAurelianokhingườitámangchúvềnhàcóxácnhậnrõrằngchúlàđứatrẻvôthừanhận.Vậylàchúbéchỉsốngquẩnquanhởtrongphòng.DosựchămsócnhânhậucủaSantaSofíadelaPiedadvàdosựmấtthăngbằngvềthầnkinhcủaÚrsula,Aurelianonhậnthứcthếgiớinhỏhẹpcủangôinhànàytheosựgiảnggiảicủanhữngcụcốnày.

Aurelianolàmộtchúbémảnhmai,kiêukì,tòmò,mộtthứtòmòdễlàmngườilớnnổigiậnnhưngánhmắtchúlonglanhmàlạilơđễnhchứkhôngnhưánhmắtdữdằnvànhiềukhirựcsángcủađạitákhingàiởđộtuổichú.TrongkhiAmarantaởnhàtrẻthìAurelianotìmbắtgiunvàhànhhạlũsâubọngoàivườn.Nhưngcómột lầnFernandabắtgặpchúđangnhétbọcạpvàohộpđểbỏvàochiếucủaÚrsula,bà liềnbắtchúvềphòngngủcũcủaMeme.Ởđó,đểrútngắnnhữnggiờphútđơnđộc,chúxemđixemlạicáctờtranh ảnh minh họa trong cuốn bách khoa toàn thư. Một buổi chiều, khiÚrsulacầmbócây tầmma rảynướcmátchocănnhà thìgặpAurelianoởđấy,vàmặcdùđãởbêncạnhchúnhiềulần,cụvẫnhỏichúlàai.

-CháulàAurelianoBuendía,-chúnói.-Ờphảirồi,-cụnói,-đãđếnlúccháubắtđầuhọcnghềkimhoànrồi

đấy.Úrsulalạilẫnchúvớicontraimìnhbởivìnhữngcơngiónóngtiếptheo

nhữngngàymưalụttừngđemlạichocụnhữngtiachớpminhmẫnbấtngờ,nayđã thôikhông thổinữa.Lý tínhcủacụkhônghồiphụcđược.Khivàophòngngủ,ÚrsulagặpPetronila Iguaránmặcchiếcváyxòevướngvíuvàđeochiếctúinhỏđangchờkháchđếnchơitheolờihẹn,gặpbàcủamìnhlàTranquilinaMariaMiniataAlacoqueBuendíađangngồitrênchiếcghếdànhchongườibạiliệtvàquạtbằngmộtchiếclôngcông,gặpcụôngcủamìnhlàAurelianoArcadioBuendíavớichiếcáokhoácbắtchước theokiểuáocủanhữngngười línhgác củaPhóvương,gặp chamình làAureliano Iguarán,ngườiđãnghĩracâuniệmchúkhiếnchocácloạisâubọhạibòbịchếtthiêu,gặp bà mẹ nhút nhát của mình, gặp người anh họ có đuôi lợn, gặp JoséArcadioBuendíavớinhữngngườiconđãchếtcủaông,tấtcảđềungồitrênnhữngchiếcghếđặtdựavàotường,cứnhưhọđangởtrongmộtđámviếngngườichếtchứkhôngphảitrongmộtcuộcgặpgỡthămhỏi.Úrsulavừakhâuvội khâuvàng chiếc áomàu sặc sỡ vừabàn luận về các sự kiện xảy ra ởnhữngnơikhácnhauvàởnhữngthờiđiểmkhácnhau;vậylàkhiAmarantaÚrsulatừtrườngvềvàAurelianođãmệtmỏivớibộbáchkhoatoànthư,thìhọthấycụđangngồinóichuyệnmộtmìnhtrêngiườngvàchìmđắmtrongmộttrậnđồbátquáicủanhữngngườiđãchết.“Cháy!”,cómộtlầnÚrsulahétlênkhủngkhiếpkhiếncảnhàđượcmộtphenhoảnghồn,nhưngđólàcụđangnóivềđámcháyởmộttrạingựabốnmươinămvềtrước.Cứnhưvậy,

Úrsulalẫnlộngiữaquákhứvàhiệntại,chođếntrướclúcchếttuyhaihoặcbalầnnhữngtiachớpminhmẫnxuấthiệnởcụ,nhưngnhữnglúcđócũngchẳngaibiếtchắcchắnrằngcụnóivềđiềumìnhđangcảmnhậnhaylànóivềđiềumìnhđangnhớlại.MỗingàyÚrsulamộtchoắtlại,mộtgàynhom,mộtkhôđétthêmđếnmứcvàithángtrướckhichếtcụchỉnhưmộttráimậnlọtthỏmtrongchiếcáorộng,vàcánhtaytrướckiathườnggiơcaolúcđóchỉgiốngnhưtaykhỉ.Úrsulakhôngđộngđậytrongvàingày.SantaSofíadelaPiedadphảiđếntậnnơiđểxemcụcònsốnghaykhôngvàđặtcụlênđùiđểchouốngvàithìanhỏnướcđường.LúcấyÚrsulagiốngnhưmộtbàlãovừamớichàođời.AmarantaÚrsulavàAurelianoẵmcụtừchỗnàyđếnchỗkháctrưởngphòngngủvàđặtcụlênbànthờđểxemcụcólớnhơnChúahàiđồnghaykhông,vàmộtbuổichiềuchúngđemgiấucụvàotrongmộtchiếchòmđựng thóc, nơi lũ chuột có thể ăn thịt cụ. Một ngày chủ nhật, trong khiFernandađangcầukinh,AmarantaÚrsulavàAurelianovàophòngngủ,túmlấygáyvàcổchânÚrsula,khiêngcụđi.

-Cụcốthậttộinghiệp,-AmarantaÚrsulanói,-cụđãchếtvìtuổigià!Úrsulagiãylên:-Tacònsốngđây!-Thấychưa,AmarantaÚrsulaníncườivànói,-ngaycảhơithởcũngchẳngcòn.-Tađangnóiđây!-Úrsulagàolên.-Nóiđâumànói,-Aurelianobảo-Cụcốchếtnhưmộtcondếnhỏấy.LúcđóÚrsulađànhchịu.“Trờiơi!”,Úrsulathầmkêu:“Vậyrađâylàcái

chết”.Úrsula bắt đầu đọc lời cầu nguyện không dứt, vội vã và sâu sắc, lời

nguyệncầukéodàitớihơnhaingày,vàhômthứbathìbiếnthànhsítphatạpgiữalờicầuChúavớinhữnglờichỉbảothiếtthựcđểchonhữngconkiếnđỏkhônglàmđổngôinhà,đểngọnđènởtrướctấmảnhcủaRemedioskhôngbaogiờtắt,đểmọingườihãygiữgìnkhôngđểbấtkìngườinàotrongdònghọBuendíalấyngườicùngchunghuyếtthống,bởivìnhữngcuộchônnhânnhưvậysẽchorađờinhữngđứaconcóđuôilợn.AurelianoSegundocốlợidụng tình trạngmê sảngcủaÚrsulađểcụnói chobiếtnơi chôncấtvàng,nhưnglạimộtlầnnữanhữnglờivannàiấykhôngcókếtquả.“Khinàochủcủasốvàngấyxuấthiện,-Úrsulanói,- thìtrờisẽchiếusángđểngườiấynhìnthấy”.SantaSofíadelaPiedadthìtinchắcrằngchỉmộtsớmmộtchiềulàÚrsulasẽchếtthôi,vìtrongnhữngngàyđóbàđãnhìnthấyđiềmgởcủatrờiđất:nhữngbônghồnglạicómùihươngcủaloàiraumuối,mộtquảbíđựnghạtđậuxanhrơixuốngđầubàvànhữnghạtđậuởtrênnềnnhànằmtheomộttrậttựhìnhhọchoànchỉnhvàcóhìnhconsaobiển,rồimộtđêmbàthấycómộthàngđĩamàudacamrựcsángbayngangtrời.Úrsulachếtvào

sángsớmngày thứnăm lễ thánh.Lầncuốicùngmàngười tagiúpcụ tínhtuổithọ,dựavàonhữngnămthángcủaCôngtychuối,đãướctínhrằngcụđã sống khoảng từ một trămmười lăm đến một trăm hai mươi hai năm.NgườitađặtÚrsulatrongmộtchiếchộpnhỏđểđưađichôncất,cáihộpấycólẽkhônglớnhơncáilànmàngườitađãxáchAurelianovềnhàthuởchúmớisinh;vàcórấtítngườiđưađámÚrsula,mộtphầnvìchẳngmấyainhớđếncụ,phầnnữavì trưahômấy trờinóngquá,nóngđếnmứcnhữngconchimlạcđườngbaybổnhàocảvàotường,làmráchcáctấmlướikimloạiởcửasổ,chuitọtvàophòngngủvàchếttrongđó.Thoạttiên,ngườitatinrằngđólàmộtnạndịchhạch.Nhữngbànộitrợmệtnhoàivìphảiquétdọnxácchim,nhấtlàvàolúcgiữatrưa,cònđànôngthìđemhàngxebònhữngxácchimấyquẳngxuốngsông.Trongngàychủnhậtlễphụcsinh,từtrênbụclễvịchacốtrămtuổiAntonioIsabelquảquyếtrằngnhữngconchimkiachếtdo ảnh hưởng xấu xa của quỷ dữ JudíoErrante([40]mà chính cha đã nhìnthấyđêmhômtrước.Vịchacốấymiêutảnónhưlàđứaconlaigiữamộtcondêđựcvớimộtngườiđànbàphảnđạo,đólàmộtconquỷsứmàhơithởcủanóthiêuđốtkhôngkhí,nóđiđếnnơinàothìnhữngcôgáimớilấychồngởnơi ấy sẽmất khả năng thai nghén.Chẳngmấy ai chú ý đến bài thuyếtgiảngvềngàykhảihuyềncủacha,vìdânlàngtinrằngtuổi tácgiànuađãkhiếnchanóinăngnhảmnhí.Nhưngsángsớmhômthứtưmộtphụnữđãđánhthứcmọingườidậy,vìbàtađãthấynhữngdấuvếtcủamộtconvậthaichâncómóngguốc.Nhữngdấuvếtquáư rõ ràngvàkhông thểnhầm lẫnđược,đếnmứcnhữngngườitớixemchúngkhôngnghingờgìvềsựtồntạicủamộtconvậtđángsợgiốnghệtnhưvịchacốmiêutả,vàhọcùngnhauđặtbẫytrongcácsânvườnnhàmình.Thếrồihọbắtđượcnó.

HaituầnlễsaukhiÚrsulachết,PetraCotesvàAurelianoSegundogiậtmìnhtỉnhthứckhinghethấytiếnggàokhóccủamộtconbêtừgầnđóvẳnglại.Khihọdậythìđãthấymộtđámngườiđanggỡconquáivậtkhỏinhữngchiếcchôngnhọncắmdướiđáymộtcáihốđượcphủlákhôởtrên.Convậtkhôngcònkêuđượcnữarồi.Tuynókhôngcaohơnmộtđứatrẻ,nhưngnặngnhưmộtconbò,vàtừcácvếtthương,mộtchấtmáunhờnmàuxanhchảyra.Trênmìnhconvậtấyphủkínmộtlớplôngthôcứngmàrậmrạp,danóđãhỏađábởimộtlớpvảycáép;nhưngkhácvớisựmiêutảcủachacố,cácbộphậncủacơthểconvậtấygiốngcácbộphậncơthểcủamộtvịthầngầyyếuhơnlàcủaconngười,vìđôitaynónhẵnnhụivàkhéoléo,đôimắtmởtovàmờảo,vàtrênbảvaicónhữngvếtchaisẹolàdấuvếtcủamộtđôicánhtokhỏeđãbịrìuchặtđi.Ngườitacộtchânnóvàomộtcâyhạnhđàoởbãiđấtrộngđểmọingườiđềuđượcnhìnthấy,vàđếnkhinóbắtđầuthốirữathìhọđemthiêutrêngiànlửabởilẽkhôngthểxácđịnhđượcbảnchấtcủanóthuộcloàivậthaythuộcmộtconchiêncủađạoCơđốc,đểcócáchxửlíthíchhợp:

quẳngxácnóxuốngsônghaylàđemmaitáng.Chẳngbaogiờbiếtchắcrằngcóphảiđúngnóđãlàmnhữngconchimkiachếthaykhông,nhưngsốngườiđànbàvừamớilấychồngđãkhôngcóthaivàcáinóngcũngchẳnggiảmđi.CuốinămđóRebecachết.Argénida,ngườisuốtđờiởchoRebeca,nhờnhàđương cục giúp đỡ để phá cửa phòngngủ, nơi thấyRebeca nằm trênmộtchiếcgiườngđơnđộc,mìnhcoquắp trongmiệng.AurelianoSegundomaitángchoRebecavàcốgắngtusửanhàcửađểbánđi,nhưngngôinhàđãbịhưhạiquánặngđếnmứccácbứctườngđãhỉlởvỡngaysaukhisởnnhữngcâyvạnniênthanhlàmhỏngcáccột trụ.Tấtcảsựphásảnđãdiễnranhưvậytừkhimưalại.Sựlườibiếngcủamọingườiđượcchứngnghiệmbằngsựlãngquêngặmnhấmdầnnhữngkỉniệmmộtcáchkhông thương tiếc,đếnmứcđộ caonhất là trong thời gian ấy, vàodịpkỉ niệmngàykí hiệpđịnhNeerlandia,mấyvịđạidiệncủaTổngthốngnướccộnghòađếnMacondođểtraotặngtấmhuânchươngtừngnhiềulầnbịđạitáAurelianoBuendíakhướctừđãphảimất trọnmộtbuổichiềukiếmngườichỉchobiếtnơicó thể tìmthấymộtngườinàođó thuộcdòngdõi củađại tá.AurelianoSegundoháohứcnhậntấmhuânchươngđóvìtinrằngnóbằngvàng,nhưngtrongkhicácvịđạidiệncủaTổngthốngchuẩnbịdànnhạcvàdiễnvănchobuổilễ,PetraCotesđãthuyếtphụcôngrằnglàmnhưvậylànhụcnhã.Cũngvàothờigianấy, nhữngngười digan trở lại, đó là nhữngngười cuối cùngkế thừađượckhoahọccủaMelquíades,họthấythônxómquáxơxácvàdânlàngquábiệtlậpvớithếgiớibênngoài,đếnmứchọlạivàotừngnhàvàkéotheonhữngthỏisắtđãnhiễmtừ,cứnhưthểnhữngthỏisắtấythậtsựlàpháthiệnmớinhấtcủacácnhàthôngtháixứBabilon,họlạidùngthấukínhhộitụkhổnglồđểtậptrungánhsángmặttrời;vàchẳngphải làkhôngcóngườiháhốcmồmnhìnnhữngchiếcxoongbịđổvànhữngchiếcchảolănlônglốc,cũngchẳng thiếu gì kẻ bỏ ra nămmươi xu để kinh ngạc trước việcmột cô gáidigan tháohàmrănggiảrarồi lại lắpvào.Mộtđoànxe lửaxộcxệchmàuvàngchẳngchởaiđếncũngchẳngchởaiđivàhầunhưkhôngdừng lạiởmộtnhàgavắngvẻ,đólàhìnhảnhduynhấtcònlạicủamộtđoàntàuđôngngười-ởđó,ngàiBrowngiữmộttoacómáichebằngkínhvànhữngchiếcghếbànhnhưghếcủaGiáochủ-vàcủanhữngđoàntàuchởhoaquảgồmmộttrămhaichụctoamàchiềunàocũngchậmchạpchạyquađâyhếtđúngmộtbuổichiều.CácvịđạidiệncủatòaánđixácminhtintứcvềcáichếtlạlùngcủanhữngconchimvàcáichếtcủaconquỷJudíoErranteđãgặpchacốAntonio Isabelđangchơi tròbịtmắtbắtdêvới lũ trẻnhỏ,họcho rằngthôngbáocủachalàsảnphẩmcủasựlẩmcẩmcủatuổigià,nênđãđưachavềmộttrạiandưỡng.SauđókhônglâungườitapháichaAugustoAngelvề.Ðó làmột người lính thập tự chinhmới được đào luyện,một người kiênquyết,dũngcảmvà liều lĩnh,muỗingày tự taykéochuôngvài lầnđể tinhthầnkhỏitrìtrệ,đitừnhànàyquanhàkhácđểđánhthứcnhữngkẻngủquá

nhiềudậyđilễ;nhưngchưađượcmộtnămthìchacũngbịgụcvìđãhítthởphảinhữnguế tạp trongkhôngkhí,vìbụinóngđã làmchagiàxọmvàđiđứngkhókhăn,vìmónthịtbămviêncủanhữngbữacơmtrưatrongcáinóngkhôngthểchịunổiđãlàmchamắcchứngngủgàngủgật.

TừkhiÚrsulachết,ngôinhàlạirơivàotìnhtrạngbịbỏhoangkhônggìcó thể khắc phục được, kể cảmột ý chí rất kiên trì vàmạnhmẽ như củaAmarantaÚrsula,ngườimànhiềunămsauđó,vìlàmộtphụnữcởimở,vuitươi,vàthờithượng,gắnbóvớixãhộibênngoài,đãmởrộngcửađểtránhsự suy sụp, sửa sang lạivườnhoa,diệt lũkiếnđỏgiữabanngàybanmặtdám bò ra tận hành lang, và cố gắng làm thức dậy tinh thần hồ hởi hiếukháchđãbịlãngquên.NỗiđammêmangmàusắctuviệncủaFernandađãdựngcảmộtconđêvữngchắctrướccuộcđờitrămnămsôiđộngàoạtnhưthácnướccủaÚrsula.Fernandachẳngnhữngkhôngmởcửaravàokhicơngiónóngđãquamàcònlấythengỗcàichặtcửasổlại,làmtheolờidặncủachathánhthần,tứclàbàđãtựchônmìnhgiữacuộcđời.Việcthưtừliênlạcđầytốnkémvớicácthầythuốckhôngthểnhìnthấyđãthấtbại.Saurấtnhiềulần trìhoãn,vàomộtngàygiờ thíchhợp,Fernandađã tựgiammình trongphòngngủ,chỉđắpmộtchiếckhăntrắng,quayđầuvềhướngbắc,vàlúcmộtgiờsángbàcảmthấyngườitaphủlênmặtmìnhmộtchiếckhănthấmnướclạnh.KhiFernandathứcdậymặttrờiđãchiếusángcửasổ,vàtrênmìnhbàcómộtđườngkhâuchạysuốttừbẹnlênđếnchỗxươngmỏác.Nhưngtrướckhithựchiệnsựyênnghỉtheodựkiến,Fernandađãnhậnđượcmộtbứcthưkhóhiểucủacácthầythuốckhôngthểnhìnthấy, trongthưhọnóirằngđãkhámnghiệmbàtrongsuốtsáugiờđồnghồnhưngchẳngthấynhữngtriệuchứngmànhiềulầnbàđãmiêutảtỉmỉ.Quảthật,thóiquenkhônggọisựvậtbằngcáitêncủanócủaFernandalàmộtthóiquencóhại,nóchínhlànguồngốccủamộtsựlầmlẫnmới,bởivìcácnhàgiảiphẫuviêncảmchỉthấybàbịsatửcungthôivàcóthểchữabằngmộtchiếcvòngtreo.Fernandamuốncómột thông báo cụ thể, nhưng những người viết thư không quen biết kiakhôngviếtthêmchobànữa.Quábănkhoănvềmộttừlạ,Fernandađãvượtquasựngượngngùng,đánhbạohỏixemvòngtreotửcunglàcáigì,nhưngchođếnlúcấybàmớibiếtrằngbathángvềtrướcôngthầythuốcngườiPhápđã treo cổ trên xà nhà và được một chiến hữu cũ của đại tá AurelianoBuendíamaitáng,tráivớiýmuốncủadânlàng.Fernandađànhphảitrôngcậyanhcon traimình, JoséArcadio,và anh tađãgửi từRomavềchobànhữngchiếcvòngkèmtờchỉdẫnmàbàđãgiấubiệtsaukhihọcthuộclòngđểkhôngaibiếtthựctrạngbệnhtậtcủamình.Cẩnthậnnhưvậylàvôích,bởivìnhữngngườisốngtrongngôinhànàyhìnhnhưchẳnghềquantâmđếnđiềuấy.SantaSofíadelaPiedadsốngtrongtuổigiàcôquạnh,bànấunướngthứcănchocảnhà,vàdườngnhưdànhtấtcảsứclựcchoviệcchămsócJosé

ArcadioSegundo.AmarantaÚrsula,người thừakếnhữngvẻquyếnrũcủaRemedios-NgườiđẹplodànhtoànbộthờigianchoviệchọchànhmàtrướcđâycôthườnglãngphívàoviệctrêuchọcÚrsula,bắtđầutỏracóýthứctốtvàcốgắng tronghọc tập,điềuđó làmhồi sinhnhữnghivọng tốtđẹpmàMemeđãkhơigợilênởAurelianoSegundo.AurelianoSegundođãhứalàsẽgửicôsangBrusselsđểhọctiếp,theotậpquáncủathờikìCôngtychuối,vàmộngướcđóđãkhiếnôngcốcôngphụchóasốruộngđấttừngbịmưalụttànphá.Hồiấy, rất ítkhingười ta thấyAurelianoSegundoởnhà.ÔngđilàmviệcvìAmarantaÚrsula,vậynênđốivớiFernandaôngđãtrởthànhmộtngườikháclạ.CònAurelianocàngđếntuổiphátdụccàngxalánhmọingườivàđămchiêusuytưhơn.AurelianoSegundotinrằngtuổigiàsẽlàmmềmdịutráitimcủaFernanda,đểAurelianocóthểhòamìnhvàocuộcsốngcủamộtlàngmàởđóchắcchắnsẽkhôngcóaimấtcôngtìmhiểugốcgáccủachú.NhưngchínhAurelianolạithíchsốngtựgiammìnhtrongnỗicôđơnvàchẳngtỏracómộtchútthíchthúnàovớiviệclàmquenthếgiớibênngoàikhung cửa. Khi Úrsula mở cửa phòngMelquíades, Aureliano cứ lượn lờxungquanh, tòmònhìn cánh cửakhéphờ, và chẳng ai biết rằngquanhệthânmậtqualạigiữachúvàJoséArcadioSegundođãnảysinhtừlúcnào.Mãi về sau, khi nghe Aureliano nói về vụ thảm sát ở nhà ga xe lửa,AurelianoSegundomớipháthiệnraquanhệđó.Sốlà,mộthômtrongbữaăn,cóngườinàođóthanvãnvềsựsuysụpvàchìmđắmcủalàngxómkhibịCôngtychuốibỏrơi,vàAurelianođãbácbỏýkiếnđóvớisựchínchắnvàcáchnóinăngcủangườilớn.Theoquanđiểmcủachúđốilậpvớicáchhiểucủamọingườinóichung,thìtrướckhibịCôngtychuốilàmchođiêuđứng,suythoáivàsauđóbịápbức,Macondolàmộtvùnggiàucóvàđangđilên,vàchínhcáckĩsưcủaCôngtychuốiđãgâynênnạnlụtđể lấycớhủybỏhợpđồngvớinhữngngười laođộng.Khimiêu tảvớinhữngchi tiếtchínhxácvàcótínhthuyếtphụcviệcquânđộibắnchếthơnbangànngườibịvâychặtởnhàgarồidùngmộtđoànxelửahaitrămtoachởxáchọquăngxuốngbiển,AurelianođãnóirõràngđếnmứclàmchoFernandacócảmtưởngnhưchúđangbắtchướcChúaGiêsumộtcáchvôlễkhiChúanóivớicáctôngđồcủamình.Cũngnhưphầnlớnnhữngngườikhác,tinvàolẽphảichínhthốngchorằngkhôngcóchuyệnấy,FernandađùngđùngnổigiậnvàbắtAurelianophảingừnglờivìnghĩrằngchúđãkếthừanhữngthóixấuvôchínhphủcủađại táAurelianoBuendía.Ngược lại,AurelianoSegundochấpnhậnýkiếncủangườianhemsinhđôiJoséArcadioSegundo.Trênthựctế,mặcdùbịcoi là điên dại, José Arcadio Segundo là người sáng láng nhất nhà. JoséArcadioSegundođãdạychúbéAurelianobiếtđọcbiếtviết,hướngdẫnchúbắtđầunghiêncứunhữngthứđượcghichéptrêncáctấmdathuộcvàinsâuvàochúnhữngcách lígiải rất riêngvềýnghĩacủaCông tychuốiđốivớiMacondomà nhiều năm sau này, khi đã hòamình vào cuộc sống chung,

Aureliano vẫn còn nghĩ rằng José Arcadio Segundo đã kể chuyện huyềnthoại,bởivìnókháchẳnvớisựgiảnggiảilừabịpmàcácnhàsửhọcđãthừanhậnvàđưavàocácbàigiảngởtrườnghọc.Trongcănphòngnhỏhẹp,nơikhôngbaogiờcógiókhô,bụiđỏvàsựnóngnực,AurelianovàJoséArcadioSegundonhớlạihìnhảnhchatruyềnconnốivềmộtônggiàđộichiếcmũcánhquạđangnóivềthếgiớiởđằngsaucánhcửacótừrấtnhiềunămtrướckhihọrađời.Cảhaicùngnhậnrarằngởđóluônluônlàthángbavàluônluônlàngàythứhai,cũngkhiđó,họhiểurằngcụcốJoséArcadioBuendíakhôngphảiđiêndạinhưnhữngngườitronggiađìnhkểlại,màlàngườiduynhấttronggiađình,vớitrítuệkháminhmẫn,đãthấymơhồmộtchânlílàthờigiancũngbịvấpvápvàbịtainạn,bởivậynócóthểtựtanvỡra,vàđểlại trong phòngmộtmảnh đã được vĩnh cửu hóa.Ngoài ra, JoséArcadioSegundocònphânloạiđượcnhữngmãchữghitrêncáctấmdathuộc.JoséArcadioSegundoquảquyếtrằngnhữngmãchữđóthuộcmộtloạihìnhvăntựcótừbốnmươibảyđếnnămmươihainétchữcái,khitáchrờirachúngnhư những con nhện và những con bọ, và với cách viết nắn nót củaMelquíades chúng lại giống như những mảnh quần áo phơi trên dây.Aureliano nhớ lại rằng chú đã thấymột bảng chữ như vậy trong bộ báchkhoatoànthưcủaAnh,vàthếlàchúmangbảngcủamìnhđếnphòngđểđốichiếu giới bảng của JoséArcadio Segundo. Hai bảng ấy hoàn toàn giốngnhau. Trong thời kìmở xổ số với các câu đố,Aureliano Segundo thườngthứcdậykhibịnghẹncứngởcổhọngnhưthểphảicốnínkhócvậy.PetraCotescoiđónhưlàmộttrongnhữngsựtrắctrởdohoàncảnhxấuđưalại,vàtrong suốt thời gian hơn một năm, sáng nào cũng bôi vào vòm họngAurelianoSegundomộtítmậtongvàchouốngnướccủcải.Khicáicổhọngsưngtấylênđếnmứcgâykhóthở,AurelianoSegundotìmđếnPilarTerneraxembàlãocóbiếtdùngthứcỏgìđểchữahaykhông.Ngườibànộicótínhcáchcứngrắnấy,ngườiđãsốngđếntrămtuổingaytrướcmộtnhàchứabímật,không tinở thuốc thang,màchữabằngcáchbóibài tây.Bà lão thấymột conngựavàngbị thươngởcổhọngvìmũigươmcủacon“J”vàbóirằng Fernanda đang cố lôi chồng trở về nhà bằng một thuật chẳng linhnghiệmgìlàđóngđinhghimlênảnhchồng,nhưngdomộtsựhiểubiếtngudốtvềcáithuậtxấuxaấymàlàmchochồngbịmọcmụnnhọtởbêntrong.Vìkhôngcótấmchândungnàokhácngoàinhũngtấmhìnhchụpngàycướimàtấtcảvẫnnằmtrongtậpảnhgiađình,nênnhânnhữnglúcvợkhôngđểý,AurelianoSegundo tiếp tục lục lọi khắpnơi trongnhà, cuối cùngông tìmthấyởdướiđáyhòmquầnáonửatávòngtreotửcungvẫncònnằmnguyêntronghộp.Tinrằngnhữngchiếcvòngđólàbùachú,AurelianoSegundobỏmộtchiếcvàotúirồimangđếnchoPilarTerneraxem.PilarTernerakhôngthể xác định được bản chất của nó, nhưng đầy nghi ngờ, bà lão bảoAurelianoSegundođưacảnửa távòngấyđến, rồiđemđốt trênmộtđống

lửa nhóm ở trong sân. Ðể giải bùa của Fernanda, bà lão bảo AurelianoSegundođemcongàmáiđangấpnhúngướt rồi chônởdướigốc câydẻ;AurelianoSegundolàmtheolờibàlãovớilòngđầytintưởng,đếnmứcngaysau khi lấy lá khô che phủ chỗ đấtmới đào, ông đã cảm thấy dễ thở rồi.Fernandathìcoiviệcnhữngchiếcvòngtreotửcungkiabịbiếnmấtlàsựbáothùcủacác thầy thuốckhông thểnhìn thấybởivậybàkhâumộtchiếc túinhỏởbêntrongchiếcáokhoácđểđựngnhữngchiếcvòngmớimàcontraibà gửi về. Sáu tháng sau khi chôn con gà,một hôm giữa đêmAurelianoSegundothứcdậyvìmộtcơnhovàcảmthấynhưcónhữngchiếccàngcuađang kẹp xé ở bên trong. Lúc đóAureliano Segundo hiểu rằng dù có đấtnhiềuvòngcaosuvànhúngướtnhiềugàmáiđangấpđểgiảibùa thìvẫnkhông tránh khỏi cái sự thật đau buồn cuối cùng là ông đang chết dần.AurelianoSegundokhôngnóiđiềuấyvớiai.DaydứtvìlorằngchếtmàvẫnkhôngkịpgửiAmarantaÚrsulasanghọcởBrussels,AurelianoSegundolàmviệcnhiềuhơnbaogiờhết,vànếutrướcđâymỗituầnôngchỉmởmộtkìxổsố thìbâygiờmởđếnbakì.Mớisángsớmđã thấyAurelianoSegundođikhắpnơitronglàng,vàcònđếntậnnhữngxómhẻolánhvànghèonànnhất,cốgắngbáncácvéxổsố,vớimộtkhátvọngmàchỉcóthểthấyởmộtngườihấphối:“VésốÐấngToànnănglinhthiêngđây!”,AurelianoSegundorao,“đừngbỏquavậnmaytrămnămcómột”.AurelianoSegundocốgắngmộtcáchđầycảmđộng,làmravẻvuitươi,hồhởivàcởimở,nhưngchỉnhìnmồhôivàsắcmặttáinhợtcủaông,cũngbiếtrằngôngkhôngthểthựchiệnđượcđiềumongmuốn.ÐôikhiAurelianoSegundorẽvàocáckhuruộnghoang,ởđókhôngainhìnthấy,ôngnghỉngơichốclátđểgiảmbớtcơnđaunhưkìmbópkẹpởbêntrong.Ðếnnửađêm,AurelianoSegundovẫncònởtrongkhugáiđiếm,cốanủinhữngngườiđànbàcôđơnđangsùisụtkhócbêncạnhnhữngchiếcmáyhátquaytay,bằngnhữnglờidiễnthuyếtvềvậnmay:“Sốnàybốnthángnaychưavềđấy!”.AurelianoSegundonóivàchìacácvésốra:“Ðừngđểvậnmayđimất,vìcuộcđờicònngắnhơnlàngườitatưởng!”.AurelianoSegundokhôngcònđượccoitrọngnữa,ngườitanhạobángông,vànhữngthángsaucùngngườitakhônggọiônglàNgàiAurelianonữamàgọi thẳng vào mặt ông là “Ðấng Toàn năng linh thiêng”. Giọng nói củaAurelianoSegundongàymộtlạcđivàcuốicùng,saumộtcơnrốnglênnhưtiếngchó,thìmấthẳngiọng,nhưngAurelianoSegundovẫnmongrằngniềmhi vọng của ông không bị tiêu tan trong cuộcmở xổ số ở sân nhà PetraCotes.NhưngvìmấttiếngnóinênAurelianoSegundobiếtrằngchẳngbaolâu nữa ông sẽ không còn chịu đựng nổi cơn đau, và ông thấy không thểbằng cáchmởxổ sốvới những con lợn, condêmà congái ông có thểđiBrussels,vậynênôngnảyraýđịnhmởxổsốvớigiảithưởnglàmiềnđấtđãbịnạnlụtlộitànphá,đấtđaiấysẽđượcphụchồidongườibỏnhiềuvốn.Ðólàmộtsángkiếnđầyhấpdẫn,đếnmứckhiếnchoôngthịtrưởngđảđíchthân

cùngvớimộtdànnhạcđiquảngcáo,vàngườitađãvàohộivớinhauđểmuaxổsốvớigiámỗivémộttrămpeso,dođóvéđãđượcbánhếttrongthờigianchưađầymộttuần.TrongđêmmởxổsốnhữngngườitrúngthưởngtổchứcmộtcuộcvuilinhđìnhcóthểsosánhvớinhữngcuộchộihètrongthờikìtốtđẹpnhấtcủaCôngtychuối,vàđêmấylàlầncuốicùngAurelianoSegundobiểudiễnnhữngbàihátbịlãngquêncủacụFrancisco-ConNgườibằngđànphongcầm,ôngkhôngthểhátđượcnữarồi.

Hai tháng sau đó,AmarantaÚrsula sangBrussels, Aureliano Segundochẳngnhữngđưachocongáisốtiềnthuđượctrongcuộcxổsốđặcbiệtmàcònđưacảtiềntiếtkiệmtrongmấythángtrướcđócùngmộtíttiềnbánđàndương cầm tự động, đàn tiểu phong cầm, và một vài đồ vật cũ. TheoAurelianoSegundotính toán thìsốvốnđóđủđểAmarantaÚrsulaănhọc,vậylàchỉcònthiếutiềnmuavétrởvềnữathôi.Fernandachốnglạichuyếnđiđó,bàbựcbộivìnghĩrằngBrusselsởquágầncái thànhphốParissđồitrụy,nhưngcuốicùng,bàđãyênlòngkhixembứcthưcủachaAngelgửimộtnhàtrọdànhchonhữngthanhniêntheođạoThiênchúa,nhàtrọấydonhữngngườiphụnữcóđạotrôngnom,vàAmarantaÚrsulađãhứalàsẽởđóchođếnkhihọcxong.Hơnnữa,vịchacốcòntạocơhộichoAmarantaÚrsula đi cùngmột nhóm nữ tu sĩ dòng Francisco, những người này đếnTôlêđô,ởđóhọhivọnggặpđượcngườicóthểtintưởngđểgửigắmcôtasangBỉ.TrongkhisựliênhệđượcgấprútthựchiệnđểcóthểphốihợpđượcnhưvậythìAurelianoSegundo,vớisựgiúpđỡcủaPetraCotes,losắpxếphành trang cho Amaranta Úrsula. Vào buổi tối mà họ sắp xếpmột trongnhữngchiếcrươngđựngđồcướicủaFernanda,mọichuyệnđãđượcchuẩnbịkĩcàngđếnmứccôhọcsinhAmarantaÚrsulanhớnhưinchỗnàođểbộlễphụcvàđôidépnhungdùngkhiquaÐạiTâyDương,chỗnàođểchiếcáokhoácbằnglendàymàuxanhcókhuyđồngcùngđôigiàydadêdùngkhicậpbến.AmarantaÚrsulacònbiếtcáchđinhưthếnàođểkhỏingãxuốngnướckhileolênbờ,rằngkhônglúcnàođượcrờicácnữtusĩhoặcrakhỏiphòng ngủ trên tàu nếu không phải là di ăn, rằng khi ở ngoài biển khơikhôngđượctrảlờibấtkìcâuhỏinàocủabấtkìai,kểcảđànôngvàđànbà.Cômangtheomộtlọthuốcđểchốngsaysóngvàmộtcuốnsổcósáucâucầunguyệnđểtránhbãotố,dochínhchaAngelviết.Fernandamaychocômộtchiếcthắtlưngbằngvảibạtđểđựngtiềnvàchỉdẫnchocôcáchdùng,dặncôluônluônbuộcnóvàongười,khônglúcnàođượctháora,kểcảkhingủcũngvậy.Fernandacònđịnhchocômộtchiếcbônhỏbằngvàngđãđượctrángkiềmvàtẩyrửabằngcồn,nhưngAmarantaÚrsulakhôngnhậnvìsợrằngcácbạngáiởtrườngsẽchếnhạo.Vàithángsau,vàolúcsắpquađời,Aureliano Segundo còn nhớ lại lần cuối cùng ông nhìn thấy AmarantaÚrsulakhicôđangcốhạtấmkínhcửasổbámđầybụiởmộttoahạnghaiđể

nghenhữnglờicăndặncuốicùngcủaFernanda,nhưngkhônghạđược.Hômđi,AmarantaÚrsulamặcbộ lễphụcbằng lụahồngvớimộtchùmhoagiảnhonhỏcàitrêncầuvaibêntrái,điđôigiàydadêgótthấpcódâythắt,đôibíttấtvớinhữngdâynịtbằngcaosunổibậttrênbắpchân.AmarantaÚrsulacó thân hình thon thả,mái tóc dài buông tỏa và đôimắt linh lợi nhưmắtÚrsula khi bà ở tuổi cô. Lúc từ biệt, Amaranta Úrsula không khóc cũngkhôngcười,điềuđócũngbiểulộtínhvữngvàngnhưtínhcáchcủaÚrsula.Ðibêncạnhtoalúctàuchuyểnbánh,vịnvàocánhtayFernandađểkhỏivấpngã,AurelianoSegundovẫncòncóthểgiơmộttaylênchàolạikhicongáiôngđưangóntaylênmiệnggửichachiếchôngiãtừ.VợchồngAurelianoSegundongồiyêndướiánhnắnggaygắtvànhìntheođoàntàuchođếnkhinóchỉcònnhưmộtchấmnhỏởphíachântrời,vàlúcấy,lầnđầutiênkểtừngàycưới,họômlấycánhtaynhau.Ngàymồngchínthángtám,trướckhicó thư từBrusselsgửivề,JoséArcadioSegundo tròchuyệnvớiAurelianotrongphòngcủaMelquíadesvàbỗngnóibângquơ:

-Hãyluônluônnhớrằnghọ,hơnbangànngười,đãbịquăngxuốngbiểnđấy!

SauđóJoséArcadioSegundogụcxuốngnhữngtấmdathuộcđầychữvàchếtvớiđôimắtvẫnmởto.Cùnglúcđó,trêngiườngcủaFernanda,ngườianhemsinhđôicủaôngđãkhôngcònphảichịuđựngnỗiđaukéodàinhưthểdonhữngchiếccàngcuabằngthépkẹpchặtmộtcáchkhủngkhiếptrongcổhọnggâynênnữa.Mộttuầntrướcđó,đểthựchiệnlờinguyềnlàsẽchếtbêncạnhvợ,AurelianoSegundođãtrởvềnhà,nóikhôngđược,thởkhôngđược,dườngnhưchỉcòndabọcxương,mangtheovềnhữngchiếchòmcủakẻlangthangnayđâymaiđóvàchiếcphongcầmcũkĩ.PetraCotesđãgiúpôngthudọnquầnáođểmangvề,vàđãđưatiễnôngmàkhônghềnhỏmộtgiọtnướcmắt,nhưnglạiquênkhôngđưachoAurelianoSegundođôiủngdamàôngmuốnđượcbỏvàoquantàicủamình.ÐếnkhibiếtrằngAurelianoSegundođãchết,PetraCotesliềnmặcmộtbộđồđenvàlấybáogóiđôiủnglại, đến xin phép Fernanda vào viếng người quá cố. Fernanda không choPetraCotesbướcquacửa.

-Bàhãyđặtmìnhvàođịavị tôi, -PetraCotesnói, - vàbàhãy tưởngtượngxemtôiyêuôngấynhưthếnàođểđếnnỗiphảichịusựkhổnhụcnày.

- Chẳng có sự khổ nhục nào mà lại không xứng với một con ở, -Fernandanói.-Hãychờđếnkhicómộtkẻnàokháctrongđámđànôngấychếtđi,đểmàđặtđôiủngđóvàoquantài!

Thựchiệnlờihứacủamình,SantaSofíadelaPiedaddùngmộtcondaolàmbếpcắtcổhọngJoséArcadioSegundođểđảmbảochắcchắnrằngôngtakhôngbịchônkhivẫncònsống.Haitửthiđượcđặttronghaichiếcquan

tàigiốngnhau,vàởđóngườitathấyhọtrởlạigiốngnhaunhưđúccũngnhưhọtừnggiốngnhautừthuởlọtlòngđếnkhithànhniên.NhữngngườitrongđámbạnănchơingàytrướccủaAurelianoSegundođặtlênquantàicủaôngmộtvònghoađínhmộtdảibăngđenmangdòngchữ:“Nhữngconbòcáihãydạnghángra,kẻocuộcđờingắnlắm!”.Fernandarấtbựcbộivớisựbấtkínhđóvà sai quẳngvònghoa vào đống rác.Trong sự lộn xộn của nhữnggiờphútcuốicùng,khiđưa thihàihaingười rakhỏinhà,đám thanhniênsayrượuvàbuồnbãđã lầmlẫnquantàivàdođóchônquantàingườinọvàohuyệtngườikia.

CHƯƠNG 18Trong suốt một thời gian dài Aureliano không ra khỏi phòng của

Melquíades.Chúhọcthuộclòngcáctruyệncổhoangđườngtrongcuốnsáchđãráchrời,cácbảntómtắtnhữngcôngtrìnhnghiêncứucủaHermann,mộtngườibạiliệt,cácchỉdẫnvềkhoaquỉthẩnhọc,cácđiểmmấuchấtcủaloạiđá giả kim, và cuốnNhững lời sấm truyền… củaNostradamus và nhữngnghiêncứucủaôngvềbệnhdịchhạch,bởivậy,khiđến tuổi trưởng thànhchúkhônghềhiểubiếtgìvềthờiđạimình,nhưnglạicónhữngkiếnthứccơbảncủangườithờiTrungcổ.Lúcnàobướcvàocănphòngđó,SantaSofíadelaPiedadcũngthấychúvùiđầuvàosáchvở.Cụmangchochúmộttáchcàphêkhôngđườngvàobuổisángvàmộtđĩacơmvớivàilátchuốiránvàobuổi trưa, đó làmón ăn duynhất ở nhà này kể từ khiAurelianoSegundomất.SantaSofíadelaPiedadloviệccắttócbắtchấyrậnchoAureliano,sửaquầnáocũtrongnhữngchiếcrươngđãbịlãngquênchochúmặc,khithấyrâu ria chú nhú ra, cụ mang dao cạo và chổi bôi xà phòng của đại táAurelianoBuendíađếnchochú.Chẳngaitrongsốnhữngngườiconcủađạitá,kểcảAurelianoJosé,lạigiốngngàiđếnnhưAureliano,nhấtlàởđôigòmácaovàđườngnétcươngnghịcóchútvẻtànnhẫncủakhóemiệng.TrướcđâyÚrsulatinrằngAurelianoSegundothườngnóimộtmìnhtrongkhingồihọc ở trong phòng, bây giờ Santa Sofía de la Piedad cũng nghĩ như vậy.Thựcra,AurelianonóichuyệnvớiMelquíades.Saucáichếtcủahaianhemsinh đôi kia, vàomột buổi trưa oi ả, qua sự phản chiếu của cánh cửa sổ,Aurelianonhìnthấyônggiàtangthươngvớicáimũcánhquạ,nhưđólàsựhiệnhình cụ thể củamộtkýứcđãhình thành trongđầuóc chú từ rất lâutrướckhichúrađời.TrướcđóAurelianođãhoànthànhviệcphânloại thứchữcáiviếttrêncáctấmdathuộc.KhiMelquíadeshỏiAurelianorằngchúđãbiếtngườitaghithứngônngữnàotrênđóchưa,chútrảlờikhôngchútdodự: -TiếngPhạn.Melquíadeshé choAurelianobiết rằngmình chẳng cònnhiềudịptrởlạicănphòngnày.NhưngMelquíadesbìnhtâmđiđếncáichếtvĩnhhằng,bởivìAurelianocóthờigianđểhọctiếngPhạntrongnhữngnămthángtrướckhicáctấmdathuộckiatròntrămtuổivàngườitacóthểđọcđược chúng.ChínhMelquíades đã chỉ choAureliano biết rằng ở trên conđườngchạyđếnbờsông,nơiởthờikỳCôngtychuốingườitathườngxemhậuvậnvàđoánmộng,trongcửahàngsáchcủamộtnhàthôngtháingườixứCatalunyacócuốnSanskritPrimer[41]mànếuAurelianokhôngmuavộithìchỉsáunămsausẽbịgiánnhấmhết.Lầnđầutiêntrongrấtnhiềunămthángđãquacủađờimình,SantaSofíadelaPiedadđểlộmộttìnhcảm,vàđólàmộttìnhcảmsữngsờ,khiAurelianođòihỏicụmangvềchochúcáicuốnsáchnằmgiữa tập Jerusalemgiảiphóng[42]và tập thơcủaMilton[43], phía

bênphảicùngthuộchàngthứhaicủagiásách.VìkhôngbiếtchữnênSantaSofíadelaPiedadhọcthuộclòngnhữnglờihướngdẫnđóvàcụchạytiềnbằngcáchđembánmột trongmườibảyconcávàngcòn lạiởxưởngkimhoànmàchỉcócụvàAurelianobiếtchúngđãđượccấtgiấuởchỗnàotrongđêmbọnlínhlụcsoátngôinhà.AurelianotiếnbộtrongviệchọctiếngPhạn,trongkhiđóMelquíadesngàymộtthưanhạtvàxavời,lẫndầnvàoánhsángban trưa rực rỡ. Lần cuối cùngAureliano cảm thấy cụ là lúcMelquíadesdườngnhưchỉcònlàmộtcáibóngkhôngthểnhìnthấyđanglầmrầm“Tađãchếtvìbịsiết trênnhữngcồncátởbờbiểnSingapore”.Cănphòng lúcđóbỗngtrởnênthiếusứcđềkhángtrướcsựtấncôngcủabụibặmvànóngbức,củamọtvàkiến,củamốivàgián,nhữngconvậttừngbiếnkiếnthứctrongsáchvởvàcáctấmdathuộckiathànhbụi.Trongnhàkhôngthiếuthứcăn,AurelianoSegundochếthômtrướcthìhômsaumộttrongnhữngngườibạncủaôngtừngđemtớichiếcvònghoavớidòngchữbấtkínhkiađãtrảchoFernandamộtkhoảntiềnmàôngtanợchồngbà.Cũngtừhômấymộtngườilàmnghềchuyểnhàngcứvàongàythứtưlạimangtớimộtlànthứcănđủchocảmột tuần lễ.Chẳngbaogiờcóaibiết rằngnhững thứcănđó làdoPetraCotesgửitớivớiýnghĩ:bằngcáchtỏlòngthươnghạikéodài,bàsẽlàmkhổnhụcngườiđãtừnglàmmìnhkhổnhục.Nhưngsựthùhằnđãtanbiếnnhanhhơncả chínhPetraCotes tưởng,vàkhi ấybàvẫn tiếp tụcgửithựcphẩmtớivìkiêuhãnh,vàsauđóvìcảmthương.CónhữnglầnkhiPetraCoteskhôngmuốnđibánvéxổsốnữavàdânchúngcũngđãmấthứngthúvới trò cờ bạc ấy, bà đã nhịn để nhường thức ăn cho Fernanda, và PetraCotes luônluônthựchiệntráchnhiệmgửi thựcphẩmchừngnàoFernandachưaquađời.ÐốivớiSantaSofíadelaPiedad,việcgiảmsốngườitrongnhàcólẽchocụmộtsựnghỉngơimàcụđượcquyềnhưởngsauhơnnửathếkỷlàmviệc.Khôngbaogiờngười tanghe thấymột tiếng thở thancủangườiđànbàkínđáovàkhóhiểuấy,ngườiđãgieovàogiađìnhnàynhữngmầmmốngthầnthánhcủaRemedios-NgườiđẹpvàsựtrịnhtrọngbíẩncủaJoséArcadioSegundo,ngườiđãdànhcảcuộcđờicôđơnvàthầmlặngcủamìnhvàoviệcnuôinấnglũtrẻmàchúngkhôngnhớrõbằngmìnhlàconhaycháucủacụ.CụchămsócAurelianonhưthểchúrađờitừsựmangnặngđẻđaucủamình,vàchínhcụcũngkhôngbiếtrằngmìnhlàcốcủachúnữa.Phảiởtrongmột gia đình như vậymới có thể nghĩ được rằng Santa Sofía de laPiedadthườngngủtrênmột tấmthảmdệtbằnglácọtrải trênnềnnhàkhochứangũcốc,giữatiếngếchnháikêuđêm,vàcụcũngkhôngkểvớiairằngcómộtđêmcụđãthứcdậybởimộtcảmgiáchãihùnglàcóaiđóđangnhìnmìnhtrongbóngtối,thìrađólàmộtconrắnđộctrườntrênbụngcụ.SantaSofíadelaPiedadbiếtrằngnếuthuởtrướccụkểvớiÚrsulachuyệnđóthìthếnàoÚrsulacũngbắtcụphảingủtrêngiườngcủamình,nhưngởthờibuổinàychẳngaiđểýđếnđiềugìnếucụkhôngkêulênởngoàihànhlang,bởivì

côngviệcchântayởlòbánh,nhữngnỗihãihùngvềchiếntranh,việcchămsócconcháukhiếnchongườitakhôngcònthờigianđểnghĩđếnhạnhphúccủangườikhácnữa.ChỉcóPetraCotes,ngườimàSantaSofíadelaPiedadchưatừngbiếtmặt,lànhớđếncụthôi.Sắmchocụmộtđôigiàyđẹpvàmộtbộ lễphục,đó làmónnợmàPetraCotesvẫnchưa trảđượcngaycả trongnhữngngàythángtuyệtvờivớikhoảntiềndocáccuộcxổsốđưalại.ThuởmớiđặtchânđốnnhànàyFernandacónhiềulýdođểtinrằngSantaSofíadelaPiedadlàmộtngườilàmđàytớsuốtđời,vànếucómộtvàilầnFernandanghenóiđólàmẹchồngmìnhthìđócũnglàđiềurấtkhótin,đếnmứcbàphảimấtrấtnhiềuthờigianmớibiếtrằngquảđúngnhưvậy,nhưngchẳngbaolâubàlạiquênđi.SantaSofíadelaPiedadkhôngbaogiờthấykhóchịuvớicáivịtríthấpkémđó.Ngượclại,cụcảmthấythíchthúvớiviệcđihếttừxóxỉnhnàyđếnxóxỉnhkhác,khôngkêucamộtlời,luônchânluôntaysắpxếpvàdọndẹplạingôinhàrộngthênhthangnơimìnhđãsốngtừkhicòntrẻ,vàriêngtrongthờikỳcònCôngtychuốingôinhàấygiốngmộttrạilínhhơn làmộtcưxá.NhưngkhiÚrsulaquađời, tínhcẩn thậnđếnmứckhắcnghiệtvàkhảnănglàmviệcphi thườngcủaSantaSofíadelaPiedadcũngbắtđầusuygiảm.Khôngphảichỉvìcụđãtuổicaosứckiệt,màcònvìngôinhàđãnhanhchóngrơivàotìnhtrạngọpẹp.Mộtlớprêunonxanhrờnphủcácbứctường.Khingoàivườnkhôngcònchỗđấtnàotrống,cácloạicỏdạiliềnđộivỡnềnximăngởhànhlangnhưthểđộivỡmộttấmkính,vàtừcáckẽnứtđãmọclênchínhnhữngbônghoanhỏmàuvàngmàtrướcđóđếngầnmột thế kỷÚrsula từng nhìn thấy trong chiếc cốc đựng hàm răng giả củaMelquíades.Chẳngcóthờigiờvàcũngchẳngcócáchgìngănchặnnhữngcuộctấncôngtànbạođócủathiênnhiên,suốtngàySantaSofíadelaPiedadxuađuổinhữngconthằnlằnđãchuivàophònghồiđêm.Mộtbuổisángcụtrôngthấynhữngconkiếnđỏrờibỏnhữngchỗximăngđãbịđàothủng,bòquavườn,leolênnhữngbờthànhcủathanggác,nơicónhữngcâythuhảiđườngđãúamàuđất,vàvàođếntậnchỗtrongcùngcủangôinhà.Thoạtđầucụdùngchổi,sauđódùngthuốcsâuvàcuốicùngdùngvôiđểgiếtlũkiếnấy,nhưngngàyhômsauchúnglạixuấthiệnởđúngchỗcũ, thườngxuyênqualại,bềnbỉvàbấtkhảchiếnthắng.Lúcđó,vìđangviếtthưchocácconmìnhnênFernandakhônghaybiếtgìvềcuộctấncôngkhôngthểngănchặnấycủađámcỏdạivàlũsâubọđangpháhoại.MộtmìnhSantaSofíadelaPiedadtiếptụcchiếnđấu,chốngchọivớicỏdạiđểkhôngkhôngthểtrànvàonhàbếp,xuanhữngbốimạngnhệnsinhsôinảynởrấtnhanhởtrêntườngvàmiếtxát lũmọt.Nhưngkhi thấycănphòngcủaMelquíadescũngbịmạngnhệnchăngvàbụiphủ,thìSantaSofíadelaPiedadbènmỗingàyquétdọnbalầnvàkhithấyrằng,bấtchấpsựdọndẹpcầnmẫncủamình,cănphòngvẫnbịđedọabởinhữngđốnggạchngóiđổvỡvàbầukhôngkhíhôihámmàchỉcóđạitáAurelianoBuendíavàviênsĩquantrẻxưakiatiênđoánđược

thìcụhiểurằngmìnhđãthấtbại.LúcấySantaSofíadelaPiedadmặcbộlễphụcngàychủnhậtđãsờn,điđôigiàycũcủaÚrsulavàmộtđôitấtsợibôngmàAmarantaÚrsulađã tặngmình, rồigóihaihoặcbabộquầnáocòn lạithànhmộtbọc. -Tachịurồi, -cụbảoAureliano, -cáinhànày thật làquárộng,vàcáithâncòmnàykhôngthểnàokhamnổiviệcthudọnchonótươmtấtđược.AurelianohỏiSantaSofíade laPiedadđịnhđiđâu thì cụ trả lờibằngmột cử chỉmậpmờnhư thể chẳnghề cómột chút ý thứcnàovề sốphậncủamình.Tuyvậy,cụcũngcốxácđịnhrằngsẽsốngnhữngngàycuốicủađờimìnhvớimộtbàemhọởRiohacha.Ðiềuấycũngkhônglấygìlàmchắc.Vì từ khi các vị thân sinh của Santa Sofía de la Piedad qua đời, cụkhôngcóquanhệvớiaitronglàng,khônghềcóthưtừhoặclờinhắnhẹn,vàcũngchẳngainghethấycụnóivềmộtngườihọhàngnàocả.AurelianođưachoSantaSofíadelaPiedadmườibốnconcávàng,bởivìcụđãquyếtrađikhi trongtúichỉcònmộtpesovàhaimươi lămxu.Quacửasổ,AurelianonhìnthấySantaSofíadelaPiedad,vớitấmthâncòngvìtuổitác,lêbướcquavườnmangtheomộtgóinhỏquầnáo,vànhìnthấycụthòtayvàolỗcửađểcàithenlạisaukhiđãrakhỏinhà.Từấykhôngaihaybiếtgìvềcụnữa.

SaukhibiếtrằngSantaSofíadelaPiedadđãbỏchạy,Fernandanóilảmnhảmsuốtmộtngàyròngtrongkhixemlạitừngchiếcrươngmột,từngchiếctủmộtđểyên tâmrằngcụđãkhông lấymột thứgìmangđi.Lầnđẩu tiêntrongđờiFernandanhómbếpvàbàbịbỏngtay,rồibàphảinhờAurelianobàychocáchthứcphacàphê.Từđóvềsau,chínhAurelianolàngườilàmviệcbếpnúc.KhiFernandathứcdậythìthứcănđãđượcAurelianochuẩnbịsẵnvàủtrongtronóng,bàchỉcầnrakhỏiphòngngủmangvềăntrênmộtchiếcbànphủkhănbằngvảigai,bêntrêncóđặtnhữngcâyđènnến;khiăn,bà ngồi trên chiếc ghế trong cùng của mười lăm chiếc ghế trống. TrongkhungcảnhđóAurelianovàFernandakhôngchiasẻvớinhaunỗicôđơn,mà ai lo việc người nấy. Họ quét dọn phòngmình; trong khimạng nhệngiăngtrêncáckhómhồng,phủtrênxànhàvàdệttrêncácbứctường.ÐólàthờikỳFernandacóấntượngrằngngôinhànàyđầymaquái.Chẳngthếmàcácđồvật,nhấtlànhữngthứhàngngàythườngdùng,luônluôntựnóthayđổi vị trí. Fernandamất thời gian tìmkiếmchiếckéomàbà cứđinhninhrằngmìnhđểtrêngiường,vàsaukhilụclọikhắpnơilạithấynótrongchiếctủởnhàbếp,nơibàtinrằngđãbốnngàyrồimìnhkhôngđặtchânđến.Ðộtnhiên trong tủđựngcácbộđồănkhôngcòn lấymột chiếcđĩa, thế rồi lạithấysáuchiếc trênbàn thờvàbachiếcởchậurửabát.KhiFernandangồiviếtlạicàngthấycácđồvậtdichuyểnbấtngờhơn.Lọmựcđặtởbênphảisaulại thấyởbêntrái,bànthấmgiấybiếnmấtvàhaingàysaubàlại thấynằmởdướigối,nhữngtrangviếtchoJoséArcadiolẫnvớinhữngtrangviếtchoAmarantaÚrsula,vàbàluônluônbănkhoănlàđãbỏthưnọvàobìkia

nhưnhiềulầntừngxảyratrênthựctế.Cólầnbàmấtbút.Mườilămngàysaungườiđưathưmangtrảlại.Ôngtathấyởtrongtúicủamìnhvàđãđikhắpcác nhà hỏi xem ai có cây bút đó. Thoạt đầu, Fernanda tin rằng nhữngchuyệnđólàdocácthầythuốckhôngthểnhìnthấygâyra,giốngnhưviệcmấtnhữngchiếcvòngtreotửcungdạotrước,vàbàbắtđầuviếtmộtbứcthưcầuxinhọđểchomìnhyên,nhưngrồibàphảingừnglạiđể làmmộtviệckhác,vàkhitrởvềphòngchẳngnhữngbàkhôngthấyláthưbắtđầuviếtấyđâu,màngaycảmụcđíchcủaviệcviếtthưlàgìbàcũngquênnốt.CómộtdạobànghĩlàtạiAureliano.BàtheodõiAureliano,đặtcácđồvậtởlốiđivớiýđịnhsẽbắtquảtangkhichúđangmangchúngtừchỗnọbỏvàochỗkia,nhưngngaysauđóbà lạiyên trí rằngAurelianokhông rakhỏiphòngcủaMelquíadesnếukhôngcầnđếnnhàbếphoặcnhàvệ sinh, và chúcònkhôngphảilàngườithíchđùanữa.ThếrồicuốicùngFernandatinrằngđólàsựquấynhiễu củamaquái vàbà chọn cáchđối phó là đểvật nào cần sửdụngvàođúng chỗ ấy thật chắc chắn.Bàbuộc chiếckéovàođầugiườngbằngmộtsợidâydài,buộcốngbútvàbànthấmgiấyvàochânbàn;dùngkeogắnlọmựcvàomặtbàn,ởphíabênphảichỗbàthườngngồiviết.Nhưngrồichẳngphảimọichuyệnêmđẹpngay,bởivìvừangồimayđượcmộtlúclạikhôngthểlôicáikéorachỗcầnphảicắt,vìsợidâybuộcngắnquánhưthểma quỉ đã cắt bớt đi. Sợi dây buộc ống bút cũng vậy và đến cả cánh tayFernandacũngngắnđi,vìvừangồiviếtmộtlúcbàđãkhôngvớitớilọmựcnữa rồi. CảAmarantaÚrsula ở Brussels và JoséArcadio ở Roma, cả haichẳngbaogiờbiếtnhữngđiềubấthạnhnày.Fernandaviếtchocácconràngbàsốnghạnhphúc,vàquảcóthếthực,chínhlàvìbàthấymìnhthoátkhỏimọisựràngbuộc,nhưthểmộtlầnnữacuộcđờiđangkéobàvềthếgiớicủachamẹmình,ởđóbàsẽkhôngphảikhổsởvềnhữngchuyệnhàngngàybởivìchúngđãđượcgiảiquyếtngaytrongtưởngtượng.Việctraođổithưtừvớiconcái làmchoFernandaquênmấtkháiniệmvề thờigian,nhất là từkhiSanta Sofía de la Piedad bỏ đi. Trước kia bà có thói quen tính ngày, tínhthángvàtínhnămxemcònbaolâunữathìcácconbàtrởvềtheodựđịnh.Nhưngkhihếtlầnnàyđếnlầnkháchọbáothayđổithờihạnthìbàthấyngàythánglẫnlộn,vàthờigiandườngnhưkhôngtrôiđi.Lẽraphảisốtruộtlắmthì bà lại thấy hài lòng với sự chậm trễ. Fernanda không nóng lòng vớichuyệnnhiềunăm saukhi JoséArcadio thôngbáovới bà rằng sắp làm lễtuyênthệtuhànhsuốtđời,rồisauđólạinóirằnganhtađangchờkếtthúcchươngtrìnhthầnhọccaocấpđểhọcvềngoạigiao,bởivìbànghĩràngcóbiếtbaokhókhăntrắctrởtrênchiếcthangốcrấtdàidẫnđếnchiếcghếcủaThánhPeter[44].Ngượclại,bàxốnxangbởinhữngtintứcmàđốivớingườikhác chẳng có nghĩa gì, ví dụ như chuyện con trai bà đã nhìn thấyGiáohoàng. Bà cũng sung sướng như vậy khi Amaranta Úrsula cho biết rằng

chươngtrìnhhọccủacôsẽkéodàithêm,vìcôđượcxếploạiưunênđượcưuđãi,đólàđiềuchacôkhôngnghĩđếntrongkhitínhtoán.Banămđãtrôiquakể từ khiSantaSofía de laPiedadmangvề choAureliano cuốn sách ngữpháptớikhichúdịchđượctrangđầutiên.Việclàmcủachúchẳngphảivôích,nhưngcũngmớichỉlàbướcđầutrênconđườngdàinhưchẳngthểnàolườnghết,bởivìvănbảnbằngtiếngTâyBanNhachẳngcóýnghĩagì:đóchỉlànhữngbàithơđượcmãhóa,Aurelianokhôngcòncácphươngtiệnđểtạocơsởchomìnhđisâuvàocácbàithơđó,nhưngvìMelquíadesđãtừngnóivớichúrằngởcửahàngsáchcủanhàthôngtháixứCatalunyacónhữngcuốnsáchsẽgiúpchúhiểuhếtcáctấmdathuộcnênchúquyếtđịnhxinphépFernandađikiếmnhữngcuốnsáchđó.Trongcănphòngđầygạchngóiđổvỡ-màsựgiatăngcủanhữngmảnhgạchngóinàysẽdẫnđếncáikếtcụclàlàmđổcănphòng-Aurelianosuynghĩtìmkiếmcáchtrìnhbàythíchđángyêucầucủamình,chúdựđoánkhungcảnhvàcơhộithíchhợp,nhưngkhithấyFernandalấythứcănủtrongtronóng-cơhộiduynhấtđểnóivớibà-thìnhữnglờiyêucầuđãchuẩnbịrấtkỹcàngbịứlạitrongcổ,khôngthểnóithành lời. Ðó là lần duy nhất màAureliano theo dõi Fernanda. Chú lắngnghe tiếng chânFernanda đi lại trong phòngngủ.Chúnghe thấy tiếng bàbướcracửađểnhậnthưcủaconcáivàgửingườiđưathưnhữngláthưbàviếtchohọ;đếnrấtkhuyachúcònnghe thấy tiếngbútdằnmạnhtrênmặtgiấytrướckhinghethấytiếngtắtđènvàtiếngcầukinhlầmrầmtrongbóngtối.ChođếntậnlúcấyAurelianomớingủvàchútinrằngngàymaicơhộimìnhmongmỏisẽđến.Aurelianocóảotưởngrằngđiềuyêucầucủamìnhsẽkhôngbịchốitừ,nênmộtbuổisángchúđãcắtđimáitócdàichấmvai,cạođibộrâutuatủa,mặcchiếcquầnchẽnvàchiếcáocócổgiảmàchẳngbiếtlàđãđượcthừahưởngcủaai,rồichúđếnnhàbếpchờFernandađiăn.Nhưngkhôngđếnngườiđànbàngàyngàyvẫnsốngởđây,ngườiđànbàđầungẩngcao,ngườiđànbàđilạirắnrỏiấy,màchỉđếnmộtbàlãođẹptuyệtvờimặc chiếc áokhoác lôngđiêu thửmàuvàng, đội chiếcmiệnbằngbìacứngmạ vàng và có dáng vẻ yếu đuối củamột người thường khóc thầm.Thựcra, từkhithấybộtrangphụchoahậuđãbịgiánnhấmởtrongrươngcủaAurelianoSegundo,Fernandađãmặcnónhiềulần.Nếucóaiđóthấybàđứngtrướcgươnglàmdángvớicửchỉcóvẻđàicácđếvươngchắchẳnsẽchorằngbàbịđiên.Nhưngkhôngphảithế.Fernandachỉbiếnbộáohoahậuấythànhmộtcáimáynhớmàthôi.lầnđầutiênmặcnóvàongười,Fernandađãkhôngtránhkhỏicảmgiácứnghẹntrongtimvàmắtbàđẫmlệ,vìlúcấyFernandanhưcảmthấymùixi trênđôiủngcủamộtquânnhânđãđến tậnnhàtìmmìnhđểchomìnhlàmhoahậu,vàtâmhồnbàtrởnêntrongsuốtvớisựtiếcnuốinhữnggiấcmơđãqua.Bàcảmthấymìnhđãgiàyếuvàcằncỗilắmrồi,đãkhácxabiếtbaonhiêuvớiFernandacủanhữnggiờphútđẹpđẽnhấttrongđời,đếnmứcbàcũngnhớtiếccảnhữnggiờphútmàbàcoilàtồi

tệnhất,vàchỉkhiđóFernandamớithấyrằngnhữngchùmhoakinhgiớiởngoàihànhlangvàhơinướcbốclêntừnhữngkhómhồngvàolúcchiềuvề,thậmchícảbảnchấthungdữcủanhữngkẻđếntừnơixalạ,làcầnthiếtbiếtbaođốivớimình.Tráitimnguộilạnhcủabà,từngchốngđỡvữngvàngvớinhữngmiếngđònrấtchínhxáccủađờisốngthườngngày,giờđâybịrạnvỡbởicuộctấncôngđầutiêncủanỗihoàinhớ.Cảmgiácđaubuồnđãtrởthànhmộtnhucầucủabà,nó tăng lên theonămthángvàdầndần trở thànhmộtthóixấu.Bà làmchomình trở thànhmộtngườinhân từ trongnỗicôđơn.Nhưngbuổisớmấykhibàvàobếpvàthấytáchcàphêmàchàngtraitrẻgầygò,xanhxaovàcóánhmắtmơmàngkiaphachomình,thìbàcảmthấynhưbịmộtcáigìđórấtkỳquặcđậpvàomình.ChẳngnhữngFernandađãkhôngchophépAurelianođi,màtừđóbàcòncấtkỹchìakhóanhàtrongchiếctúiđựngnhữngchiếcvòngtreotửcungkhôngdùngđến.Sựcẩnthậnấylàvôích,bởivìnếunhưAurelianomuốnthìchúcóthểrađirồilạitrởvềmàbàkhôngthểnhìnthấy.Nhưngsựgiamhãmlâungày,sựmơhồvềthếgiớibênngoàivàthóiquenphụctùngđãlàmkhôhéonhữngmầmmốngbướngbỉnhtrongAureliano.Thếlàchútrởvềphòngmình,xemđixemlạinhữngtấmdathuộc và đến tận đêm khuya vẫn nghe tiếng khóc sụt sùi của Fernanda ởphòngngủcủabà.Mộtbuổi sáng,như thường lệ,Aurelianođinhómbếp,chúthấytrongđốngtrolạnhvẫncònnguyênnhữngthứcănđểchoFernandatừ hôm trước. Aureliano vội ngó vào phòng và thấy Fernanda nằm trêngiường,đắpchiếcáokhoáclôngđiêuthử,bàđẹphơnbaogiờhết,vàdabàtrắngnhưngà.Bốnthángsauđó,khiJoséArcadiotrởvềthìđãthấybàbấtđộng.KhôngthểthấyaigiốngmẹhơnJoséArcadio.Anhchàngmặcmộtbộlễphụcbằnglụamàuđen,chiếcáocổtrònvàcứng,vàthắtmộtdảilụamềmthaycàvạt.Ðólàmộtchàngtraixanhxao,suynhược,ánhmắtmệtmỏivàkhóemiệngyếuđuối.Mái tócđen,bóngvàmượt,đượcphânđôibởimộtđườngngôi thẳng tắpvà trắngbệchchạygiữađầu,giốngnhư tóccủacácthánhmà người ta thường thấy qua tranh tượng. Bóngmờ của bộ râu đãđượccạotrênkhuônmặtnhưđượclàmbằngnếnlàdấuhiệucủangườiđãtrưởngthành.Ðôitaytrắngnhợtvớinhữngđườnggânxanh,nhữngngóntaynhưnhữngcongiun,trênngóntrỏởbàntaytráicómộtchiếcnhẫntobằngvànggắnmặtđáquý.KhimởcổngchoJoséArcadio,Aurelianochẳngcầnđoánxemlàaicũngbiếtrằngđâylàngườitừxađến.KhiJoséArcadiovào,ngôinhàngàongạtmùinướchoamàÚrsulađãrảylênđầukhianhchàngcònnhỏđểbàcụtrongcảnhmịtmùcóthểnhậnra thằngchút.Khôngthểhiểuđượcvìsaomàsaurấtnhiềunămđixa,JoséArcadiovẫnlàmộtchúbégiàtrướctuổi,buồnvàcôđơnghêgớm.JoséArcadiođếnthẳngphòngcủamẹanh,ởđóAurelianođãlàmtheocáchcủaMelquíades:chothủyngânbốchơi bốn tháng trong cái ống của cụ tổ sáu đời, để giữ gìn thi thể. JoséArcadiokhônghỏimộtđiềugì.Anhchànghônlêntrántửthi,rồilấytừdưới

váyramộtchiếctúinhỏtrongcóbachiếcvòngtreotửcungchưadùngvàchiếckhóahòmquầnáoAnhtalàmtấtcảnhữngviệcđómộtcáchdứtkhoát,kháchẳnvớisựmềmyếucủamình.JoséArcadiolấytừhòmquầnáoramộtchiếchộpnhỏcónạmgiahuyvàtrongchiếchộpngàongạthươnggỗtrắcbáấy,anh ta thấymộtbức thưrấtdài,ởđóFernandanhưrút ruột rútgankểbiếtbaonhiêusựthậtmàbàđãgiấukín.Anhchàngđứngđọcláthưấymộtcáchđầykhaokhátnhưngkhônghềbănkhoăn,đếntrangthứbathìdừnglạinhìnAurelianovớivẻhơihờhững.

-Vậy ra, - JoséArcadionóivớigiọngsắcngọtnhưdaocạo, -Mày làmộtđứaconhoang.

-CháulàAurelianoBuendíamà!-Cútvềphòngcủamàyđi-JoséArcadionói.Aurelianovềphòngvàkhôngrakhỏiđấynữa,kểcảkhinghethấytiếng

ồn ào của đám tang cô đơn chú cũng không vì tòmòmà bước ra. Thỉnhthoảng,từnhàbếpAurelianonhìnthấyJoséArcadiođiđilạilạiquanhnhàđểmàlịmđitrongnhịpthởđầykhaokhátdụcvọngcủamình,vàđếnquánửađêmchúvẫncòndõitheotiếngbướccủaJoséArcadiotrongcácphòngngủđổnát.TrongnhiềuthángAurelianokhôngnghethấytiếngnóicủaJoséArcadio,chẳngphảichỉvìanhtakhôngnóivớichú,màcònvìchúchẳngmuốncóchuyệngìxảyravàchẳngmuốnmấtthờigiansuynghĩvềbấtcứviệcgìngoàinhữngtấmdathuộckia.KhiFernandachết,Aurelianođãlấyđếnconcávànggầnnhưlàconcuốicùngvàđãđếnhiệusáchcủanhàthôngthái xứ Catalunya để mua những cuốn sách mà chú cần. Trên đường đi,Aurelianochẳnghềquantâmtớinhữnggìmàmắtmìnhnhìnthấy,cólẽvìchúkhôngcónhữngkýứcvềchúngđểsosánh,vànhữngconđườngvắngvẻ,nhữngngôinhàbuồntẻcũngchẳngkhácgìnhữngconđườngvànhữngngôinhàchúđãtừngtưởngtượngthấytrướcđây,khichúcònkhaokhátlàmquenvớichúng.AurelianođãtựchophépmìnhlàmđiềumàFernandacấm,đólàlầnduynhấtvớimụcđíchduynhấtvàtrongmộtkhoảngthờigianvôcùngngắnngủi,chúđimộtmạchquamườimộtôphốngăncáchnhàmìnhvớiconđườngmàởđótrướcđâyngườitathườngđoánmộng,rồikhókhănlắmmớivàođếnmộtnơinhemnhuốc,tốitămvàchậtchộiđếnmứcdườngnhư không thể xoay trở được thânmình.Ngôi nhà chẳng giốngmột hiệusáchmàgiốngnhưmộtnơichứarácvớinhữngcuốnsáchcũđểlộnxộntrênnhữngchiếcgiáđãbịmọt,trongcácxóxỉnhđầymạngnhện,vàngaycảởnhữngchỗlẽralàlốiđi.Trênmộtchiếcbàndàicũngchấtđầysách,chủnhàđangviếtmộtbàivăndàidằngdặcvớinhữngchữbaybướmvàhơirốirắmtrênnhữngtờgiấyrờixétừcuốnvởhọctrò.Ôngtacómộtmáitócbạcrấtđẹpvànhôratrướctrán,trônggiốngchiếcmàocủaconchimdẻcùi;đôimắt

màuxanh,linhlợivàhẹptoátrasựnhântừcủamộtngườiđãtừngđọctấtcảcácthứsách.Ôngtamặcmộtquầncộcđẫmmồhôi,vàkhôngngừngviếtđểxemaiđến.Aurelianodễdàngthấynămcuốnsáchmìnhcầngiữađốngsáchhỗn độn đó, bởi vì nó nằm đúng ở chỗMelquíades đã bảo cho chú biết.Không nói một lời nào, Aureliano đưa cho ông già thông thái người xứCatalunyanămcuốnấyvàconcávàng;ônggiàngắmnghíanhữngthứđó,đôilôngmàyôngnhíulạinhưhaiconsâuróm.

“Cólẽmàyđiênchắc”,ônggiàvừanóibằngngônngữđịaphươngcủamìnhvừanhúnvai,rồiđưalạichoAurelianonămcuốnsáchvàconcávàng.-Hãymangchúngđi,-ônggiànóitiếngCatalan[45]-NgườiduynhấtđọcnhữngcuốnsáchnàylàcụIsaac,NgườiMÙ[46].Vậychúmàyhãynghĩkỹvềviệcmìnhlàm.JoséArcadiosửachữalạiphòngngủcủaMeme,anhsaiquétdọn,sửalạicáctấmrèmcửabằngnhungvàtấmtrướnggấmtrướcchiếcgiườngphóvương,vàsửdụnglạiphòngtắmđãbịbỏmàcáibồnchứanướcbằngximăngởđóbịvángnướcđặcvàbẩnlàmchođenlại.Tronghaicănphòngấy,sựcaongạocủacácloạivậtdụng,củanhữngthứhàngngoạilai,củacácthứnướchoarởmvàcủacácloạiđátrangsứcrẻtiềnđãgiảmhẳnđi.Thứ duy nhất ở trong phần còn lại của ngôi nhà cản trở José Arcadio lànhữngbứctượngthánhtrênbànthờ,dođómộtbuổichiềuanhtađemchúngđấtthànhtrotrênmộtđốnglửanhómởsân.JoséArcadiongủđếnquámườimộtgiờ.Anhchàngvàonhàtắmvớimộtchiếcáorộngmặctrongnhàđượctrangđiểmbằngcáchrútchỉvà thêuhìnhconrồngmàuđỏ,điđôidépcóđườngviềnmàuvàng;vàởđó,vừacầukinhchậmrãivàkéodài,anhtavừanhớđếnRemedios-Ngườiđẹp.Trướckhitắm,JoséArcadiodùngcácchấtmuối đựng trong ba chiếc lọ bằng đá vân vẩy thơm bồn đựng nước.Anhchàngkhônglấygáolàmbằngvỏquảbíđểdộinướclênngườimàlạingâmmìnhtrongnướcthơmngát,nằmngửaởđóđếnhaigiờđồnghồmơmàngvớisựmátmẻvàvớinỗihoàinhớAmaranta.Vàingàysaukhitrởvề,JoséArcadiođãbỏbộquầnáobằnglụađen,khôngnhữngvìnóngmàcònvìởđâybộđồấychỉmìnhanhtacóthôithayvàođóanhtamặcquầnchẽn,rấtgiốngquầncủaPietroCrespimặctrongnhữngbuổidạykhiêuvũvàchiếcáobằnglụatơtằmcóthêunhữngchữviếttắttênmìnhtrênngực.Mỗituầnhailầnanhchànggiặttấtcảnhữngquầnáothayra,vàtrongkhichờquầnáoấykịpkhianh tamặcbộđồ rộngdùng trongnhà,vìchẳngcònbộnàokhác.KhôngbaogiờJoséArcadioănởnhà.Anhchàngđikhỏinhàtừlúccáinóngbantrưabắtđầudịuđivàkhuyamớitrởvề.Khiấyanhchàngtiếptụcđiđilạilạibuồnbã,thởhítnhưmộtconmèo,vànghĩtớiAmaranta.Bàtavàcáinhìnhếthoảngcủacáivịthánhtrongánhsángcủangọnđènđêmlàhaikỷniệmcònlạitronganhchàngvềngồinhànày.Rấtnhiềulần,vàocáithángtámkỳlạởRoma,giữagiấcmơJoséArcadiomỏmắttrừngtrừngvànhìn

thấyAmaranta từ trong bể nước xây bằng đá vân chui lên, với chiếc váymỏngvàchiếcbăngđenbăngtrêntay,bàđãđượclýtưởnghóabởinỗibuồnkhổcủakẻ sốngbiệtxứ.NếunhưAurelianoJosécốgắngdìmnghẹthìnhảnh đó trong bùnmáu của chiến tranh, thì ngược lại, JoséArcadio lại cốgắng lưugiữnósốngđộng trongbùn lầycủadụcvọng, trongkhi làmvuilòngbàmẹvớisựdốitrávềlòngướcmuốntrởthànhGiáohoàng.CảJoséArcadiovàFernandađềukhôngbaogiờnghĩrằngnhữngthưtừhọviếtchonhaulàsựtraođổivềnhữngđiềubịađặthoangđường.JoséArcadio,từngbỏlớphọcchuyênđềngaysaukhiđếnRoma,vẫntiếptụcđọcsáchvềthầnhọcvàluậttuhànhđểtránhnguyhiểmchoviệcthừakếtàisảnlớnlaomàmẹanhtathườngnóiđếntrongnhữngbứcthưđầycámdỗ,vànócóthểgiảithoátchoanhtakhỏicảnhsốngnghèokhóvàbẩnthỉumàanhtađangchungđụng với hai người bạn trên một chiếc gác xép ở Trastevere. Khi JoséArcadionhậnđượcláthưcuốicùngcủaFernanda,láthưđượcviếttheodựcảmvềcáichếtđangđếngần,anhchàng liềnnhặtnhữngmảnhcuốicùngcủađồtrangsứcgiảcủamìnhbỏvàova-li,rồichuivàohầmmộtchiếctàuthủyđểvượtbiển,tạiđónhữngngườidicưchenchúcnhưmộtlũbòởlòsátsinh,họănmìốngvàphomátđãcógiòi.

TrướckhiđọcbảnchúcthưcủaFernanda-bảnchúcthưchỉlàmộtbảntómtắtvụnvặtvàmuộnmàngnhữngsựbấthạnh-thìnhữngthứđồđạcđãrệurãvànhữngđámcỏdạiởhànhlangđãchỉchoJoséArcadiobiếtrằnganhtađãrơivàomộtcạmbẫykhôngbaogiờcóthểthoátrađược,đãbịđẩyrakhỏicáivầngsángcủakimcươngvàbầukhôngkhícổkínhcủamùaxuânxứRoma.Nhữnglúcmấtngủđầymệtmỏivìbệnhhen,JoséArcadiođođiđolạichiềusâunỗibấthạnhcủamình,vàlụclọingôinhàutối,ởđótiếnglahétgiànuacủaÚrsulađãtừngkhiếnchoJoséArcadiokhiếpsợthếgiớibênngoài.ÐểchắcchắnlàchúbéJoséArcadiokhônglạctrongsựmịtmù,xưakiacụđãbắtchúphảiởcốđịnhtrongmộtgócphòngngủ,đólànơiduynhấtcủachú,cònnhữngngườichếtthìthườngđiđilạilạitrongnhàtừlúctrờivềchiều.“Bấtcứmộtviệclàmxấugìcủamàycácthánhcũngsẽnóivớita”,Úrsulabảochú thế.Nhữngđêmhãihùng thuởấu thơcủaJoséArcadiođãthulạitronggócnhà,ởđóchúbéphảingồiyênnhưbấtđộngtrênmộtchiếcghếchođếngiờđingủ,toátmồhôivìkhiếpsợ,dướicáinhìncảnhgiácvàlạnhlùngcủacácvịthánhmáchlẻo.Cáihìnhphạtấythậtlàvôích,bởivìthuở ấy JoséArcadiođã sợhãi tất cả nhữnggì ở quanhmìnhvàđãđượcchuẩnbịsẵnsàngđểgiậtmìnhkinhsợtrướcbấtcứcáigìsẽgặptrongcuộcđời:nhữngngườiđànbàngoàixãhộinếukhôngnghelờichamẹsẽbịbănghuyết;nhữngngườiđànbàtronggiađìnhnàynếukhôngcẩnthậnsẽđẻranhữngđứaconcóđuôi lợn,nhữngcongàchọiđưa lạicáichếtchonhữngngườiđànôngvàsựgiàyvòlươngtâmchonhữngngườikhác;nhữngkhẩu

súngmàchỉsờvàothôicũngbịngườitakếtánratrậnhaimươinăm;nhữngcôngtrìnhsai lệchchỉđưađếnnỗi thấtvọngvàsựđiênloạn, tấtcả, tấtcảnhữngthứmàChúatrờiđãsángtạonênvớilòngtừthiệnvôbiênthìquỉsứđã làmchohưhại.Ánhsángnơicửasổcùng tiếngkỳcọcủaAmarantaởtrongbồntắmvàcảmgiácthúvịdo“củkhoaibằnglụa”đưalạicứlanlantrênđôichân,tấtcảđềuđãgiảithoátJoséArcadiokhỏinỗikinhhoàngtừngkhiếnchúthẫnthờsợsệtkhithứcdậy.Khiấy,đếncảÚrsulacũngkháchẳnđidướiánhsángrựcrỡrạngtỏatrênvườn,bởivìởđócụkhôngnóivớichúnhữngchuyệnkhủngkhiếpmà lạidùngbột thanđánhbónghàmrăngchochúđểchúcónụcườirạngrỡcủamộtGiáohoàng,cắtvàmàinhẵnmóngtaychochúđểchonhữngngườihànhhươngđếnRomatừmọinơitrêntráiđấtsẽphảikinhngạctrướcsựthanhkhiếtcủađôitayGiáohoàngkhingàibanphướclànhchohọ,vàchảichochúkiểutóccủamộtGiáohoàng,phunnướchoavàochúđểthânthểvàquầnáochútỏahươngthơmcủamộtGiáohoàng.ỞsânCastelGandolfo, JoséArcadiođãnhìn thấyGiáohoàng trênbancôngkhingàiđọcmộtbàidiễnvănbằngbảythứtiếngtrướcmộtđámđôngkháchhànhhương,vàquảthậtlàJoséArcadiochỉchúýđếnmàutrắngngầntrênđôitaynhưđượcnhúngbộtcủaGiáohoàng,sựrựcsángcủabộáoquầnmùahèngàimặcvàmùihươngbíẩncủa thứnước thơmngàidùng.Khoảngmộtnămsaukhitrởvềnhà,đểcótiềnăn,JoséArcadiođãbánhếtnhữngcâyđènnếnbằngbạcvàchiếcbôvàngcókhảmgiahuymàđếnphútcuối cùnganh chàngmớibiết rằng thật ra chỉ cónhữngđườngkhảmmớibằngvàng thôi, thì sựgiải trí duynhất của JoséArcadio là tụ tậpbọn trẻtrong làng lạiđểchơiđùaởnhàmình.Anhchàngchơivớichúng từ trưa,bảochúngnhảydâyởvườn,hátởhànhlangvànhàolộntrênnhữngchiếcghế ở phòng khách, trong khi đó anh chàng đi đến từng nhómdạy chungnhữngbàihọcvềcáchcưxửtốtđẹp.Khiấy,nhữngchiếcquầnchẽnvàáolụachẳngcòn, JoséArcadiovậnbộđồcũxoàngxĩnhmuaởmộtkhocủanhững ngườiẢ-rập, nhưng anh chàng vẫn giữ vẻ trịnh trọng yếu đuối vàphongtháigiáohoàngcủamình.BọntrẻconxâmchiếmngôinhàgiốngnhưtrướcđâyđámbạngáicủaMemetừnglàm.Ðếntậnđêmkhuyavẫncònthấytiếng chúng hò reo nhảymúa, khiến cho ngôi nhà giống nhưmột nhà trẻkhôngcókỷluật.Aurelianokhôngbậntâmvềsựxâmlấnấykhibọntrẻconchưaquấy rầy đến chúở trong phòng củaMelquíades.Một buổi sáng haiđứanhỏđẩycửavàchúngkinhngạckhinhìnthấymộtngườiđànôngbẩnthỉu,râutócbùxùđangdịchnhữngtấmdathuộctrênbànlàmviệc.Chúngkhôngdámvàonhưngvẫntiếptụclượnquanhcănphòng,chúnglấplóvàxìxàoquanhữngkẽhở,némsâubọvàonhữngôcửasổtròn,vàcólầnchúngđóngđinhvítcửaravàovàcửasổ,khiếnchoAurelianotốnnửangàymớimởđược.Khoáitrávìnhữngtrònghịchngợmcủamìnhkhôngbịtrừngtrị,mộtbuổisángkhácbốnđứanhỏđãvàophòngtrongkhiAurelianođangở

bếp,chúngquyếtđịnhpháhủynhữngtấmdathuộc.Nhưngngaykhichúngvừamớitúmlấynhữngtấmdangảmàuvàngấythìmộtsứcmạnhthầnlinhđãnângchúng lênkhỏimặtđất,giữchúng lơ lửng trongkhông trungchođếnkhiAurelianoquaytrởvềvàgiằng lạinhữngtấmda thuộcđó.Từấy,bọntrẻkhôngcònđếnquấyrầyAurelianonữa.Bốnđứatrẻlớnnhất,nhữngđứavẫncònmặcquầncộcmặcdùđãchớmbướcvàotuổithànhniên,quantâmđếndángvẻbênngoàicủaJoséArcadio.Chúngđếnsớmhơnnhữngđứakhác,dànhcảbuổisángđểcạorâu,dùngkhănnóngxoabóp,sửasangmóngtaymóngchânvàxứcnướchoachoanhta.Cóvàilầnchúngvàobồntắm,xátxàphòngtừchântớiđầuJoséArcadio,trongkhiđóanhchàngnằmngửatrong nước nghĩ đến Amaranta. Sau đó chúng lau người, thoa phấn khắpngườivàmặcquầnáochoanhchàng.Trongđámtrẻấycómộtđứatócnâuvàquăn,đôimắtnhưthủy tinhnâuhồnggiốngmắt thỏi thườngngủ trongnhà.NógắnbórấtchặtchẽvớiJoséArcadio,thườngởbêncạnhanhchàngtrongnhữngđêmmấtngủvìbệnhhen,imlặngvàtheoanhchàngđiđilạilạitrongngôinhàutối.Mộtđêm,qualớpximăngtrong,JoséArcadiovàđứabékianhìn thấy trongphòngngủcủaÚrsulamột thứánhsángmàuvàng,nhưthểmặttrờivừatừtronglòngđấtchiếuhắtánhsánglênđãbiếnnềnnhàthànhmột tấmkínhmờ.Họkhôngcầnphải tìm tâmđiểmnguồnsángđó.Chỉcầnnângnhữngtấmkínhvẽhìnhđãvỡởgócnhà,nơithườngxuyênđặtchiếcgiườngcủaÚrsulavàlànơiánhsángtậptrungnhất,làthấyngaycáihầmbímậtmàAurelianoSegundođãtìmkiếmkhổsởtrongnhữngcuộcđàobớiphátsốt lênmàkhôngthấy.Tronghầmcóbachiếc túi tảiđượcchằngbuộcbằngdâyđồngđựngbảyngànhaitrămmườibốnđồngDoblónvàmỗiđồngDoblóntrịgiábốnđồngDobla[47],nhữngđồngtiềnvàngấyđangtiếptụcphátsángnhưthanhồng.Việctìmthấykhobáugiốngnhưmộtcúbùngcháyvậy.ÐánglẽtrởlạiRomavớivậnmaytráimùa-đólàgiấcmơấpủtừlâu trong cảnhnghèokhó - thì JoséArcadio lại biếnngôi nhà thành thiênđườngởmặtđất.Anhchàngthaycácrèmcửasổvàtấmtrướngởphòngngủbằngnhungmới,sailátgạchnềnnhàtắmvàốpgạchmenmàulêncácbứctường.Chiếc tủởphòngănchấtđầycác loạiquảngọt,giăm-bôngvàhoaquảướpvangnho;cănnhàkhochứangũcốcbấylâunaybỏkhông,naylạiđượcmởcửađểchứacácloạirượumàchínhJoséArcadiolấyởnhàgaxelửa,đựngtrongnhữngchiếchộpcóghitênanhta.Mộtđêm,JoséArcadiovà bốnđứa trẻ lớn nhất kiamởmột cuộc liên hoankéo dài đến tận sáng.Ngay từ sáu giờ sáng chúng trần truồng ra khỏi phòng ngủ, trút hết nướctrongbồntắmvàđổđầyrượusâmbanhvàođấy.Chúngđànđúmlặnngụpbơilộitrongđógiốngnhưnhữngconchimbaytrênmộtbầutrờimàuvàngđầynhữngbọtbongbóngthơmngát,trongkhiJoséArcadiokhôngđùavuivớichúngmànằmngửa thảnổimình,đôimắtmở to,đang tưởngnhớ tới

Amaranta.JoséArcadionằmnhưvậy,suytưvànhấmnháplạivịđắngcủanhữngthúvuilầmlỗicủathình,chođếnkhibọntrẻđãmệtvànháonhácùavàotrongphòngngủ,ởđóchúnggiậtnhữngtấmrèmnhungđểlaungười,trongcảnhnhốnnháochúnglàmtấmgươngrạnvỡlàmbốn,chennhaungủlàm rách cả khăn trải giường. José Arcadio từ phòng tắm trở về thì thấychúngđangtrầntruồngnằmngủchenchúctrongcănphòngngộtngạt.Anhtabựcbội,vìsựpháhoạicủachúngthìítmàvìcảmgiácghêtởmvàthươnghạiđốivớichínhbảnthânmìnhtrongcảnhtrốngrỗngbuồntẻdocuộctráctánggâynênthìnhiều,liềntúmvộilấychiếcgậyđuổichócủalinhmụcvẫnđểởdướiđáyhòmcùngnhữngcôngcụ trừngphạtkhoemàgiáohộivẫndùng,rồiđuổichúngrakhỏinhà,anhtalahétnhưđiênvàquấtvàochúngkhôngthươngxót.JoséArcadiosuysụpvìmộtcơnhenkéodàihàngmấyngày,vàtrôngnhưngườihấphối.Ðếnđêmthứba,vìkhôngchịunổisựtứcthở,JoséArcadiođànhtớiphòngAurelianonhờđếnmộthiệuthuốcgầnđấymuagiúpmột ít thuốcbột đểvềxôngđườnghôhấp.Thế làAureliano rakhỏinhàlầnthứhai.Chúchỉcầnquahaiôphốlàđãđếnmộthiệuthuốccónhững tủ kính đầy bụi bặm đựng những lọ sành nhãn ghi tên thuốc bằngtiếngLatinh;ởđó,mộtcôgáicósắcđẹpbíẩncủamộtconrắnvùngsôngNil,bánchochú thứ thuốcmà JoséArcadiođãghi trêngiấy.Lần thứhainhìnthấyphốxáhoangvắng,lúcnàyđangnằmtrongánhsángvàngvọtcủanhữngngọnđènđường,Aurelianocũngchẳngtòmòhơnlầntrước.KhiJoséArcadiotưởngrằngAurelianođãtrốnđimấtrồithìthấychútrởvề,lúcấyAurelianohơi tức thởmộtchútvìvộivàng,vìcố lêđôichânmềmyếuvàchậmchạpdobịtùtúngvàthiếuhoạtđộng.Tháiđộdửngdưngvớithếgiớibênngoàicủachúđượcthểhiệnquárõràngchonênsauđóvàingày,khiJoséArcadiokhôngthựchiệnlờihứavớimẹmình,đãchophépAurelianotựdođiđếnnơimàchúmuốn,Aurelianođãtrảlời:-Cháuchẳngcóviệcgìlàmởngoàiđườngcả.

Aurelianotiếptụctựgiammìnhtrongphòngvàvùiđầuvàonhữngtấmdathuộc,dầndầnchúđọcđượcnhữngđiềughitrênđónhưngvẫnchưadiễngiảiđượcnộidungcủachúng.JoséArcadiomangđếnphòngchoAurelianonhữnglátgiăm-bôngvànhữnghoatráingọtngàođểlạitrênmiệngdưvịcủamùaxuân,vàcóhailầncònchocảrượungonnữa.JoséArcadiokhôngquantâmđếnnhữngtấmdathuộcmàanhtacoilàmộttròtiêukhiểnbíẩn,nhưnglạichúýđếnsựthôngtháikỳlạvàkiếnthứcvềthếgiớikhônghiểuvìsaocóđượcởthằngcháuưusầuấycủamình.AnhtabiếtrằngAurelianocókhảnăng đọc được tiếng Anh và trong khi nghiên cứu những tấm da thuộcAurelianocònđọctừđầuchícuốisáutậpbáchkhoatoànthưnhưđọctiểuthuyết.Thoạt đầu anh ta cho là nhưvậykhi thấyAureliano có thể nói vềRomanhưlàđãtừngsốngởđónhiềunăm,nhưngngaysauđóanhtabiết

rằngAurelianocònbiếtnhiềuthứkhôngcótrongbáchkhoatoànthư,vídụnhưgiáhàngchẳnghạn.“Ngườitabiết tất”,đólàcâutrảlờiduynhấtcủaAurelianokhiJoséArcadiohỏichúrằnglàmthếnàomàcóđượchiểubiếtđó.Vềphầnmình,AurelianongạcnhiênvìthấykhinhìngầnJoséArcadiorấtkhácvớihìnhảnhmàmìnhghinhậnkhinhìnanh tađiđi lại lại trongnhà:JoséArcadiolàngườicóthểcười,thỉnhthoảngcóthểtựchophépmìnhnuốitiếcquákhứcủagiađình,vàcóthểbănkhoănvềcảnhnghèonàntrongcănphòngcủaMelquíades.Việcnhíchlạigầnnhauấygiữahaingườicôđơncùngdòngmáucònxamớiđạtđếnmộttìnhhữunghị,nhưngnóchophéphọchịuđựngđượcnỗicôđơnsâulắngkhôngthểnàođo,nỗicôđơnấyvừalàmchohọxanhauvừalàmchohọgầnnhau.Khiấy,JoséArcadiocóthểnhờAurelianogiảiquyếtgiúpnhữngkhókhănnhấtđịnh trongnhữngviệcnhàmỗingàymộtnặngnềthêm.Aurelianothìđãcóthểngồiđọcởngoàihànhlang,nhậnnhữngbứcthưthườngxuyênđếnđúnghạncủaAmarantaÚrsulavàcóthểsửdụngcáiphòngtắmmàkhimớivềJoséArcadiođãkhôngchochúbénmảngtới.

Mộtsớmnóngnựccảhaingườibịđánhthứcbởinhữngtiếnggõcổngkhẩncấp.Ngườiđếnnhàlàmộtônggiàđenđủicóđôimắttovàxanhđemlạichogươngmặtôngtamộtthứánhlântinhmaquái,trêntráninhìnhchữthậptrothánh.Bộquầnáomạthạng,đôigiàyrách,chiếcbalôcũđeotrênvailàhànhtrangduynhất,nhữngthứđókhiếnôngtacóvẻmộtngườihànhkhất,nhưngtưthếcủaôngtalạiđĩnhđạckháchẳnvớicáivẻngoàiấy.Chỉcầnnhìnquaôngtamộtlần,dùlàởtrongphòngkháchtốimờ,cũngđủnhậnbiếtrằngsứcmạnhhuyềnbíđãchophépôngtasốngđượckhôngphảilàbảnnăng sinh tồn mà là thói quen sợ sệt. Ðó là Aureliano Buendía Amador,ngườiduynhấttrongsốmườibảyngườiconcủađạitáAurelianoBuendíacònsốngsót,đangđitìmmộtchútnghỉngơitrongcuộcsốngtrốntránhrấtdàivàđầymạohiểmcủamình.Ôngtatựgiớithiệurồicầuxinchophépẩnnáutrongngôinhànày,ngôinhàmàtrongnhữngđêmkhốnkhổôngtavẫnhằngnghĩtớivàcoilànơitrúẩnantoàncuốicùngcònlạitrongđờimình.NhưngJoséArcadiovàAurelianokhôngnhậnraôngta.Họnghĩrằngôngtalàmộtkẻduthủduthựcnênđãđẩyôngtarađường.Ðếnlúcấy,từcổnghaingườichửngkiếncáicảnhchótcủatấnthảmkịchmởmàntừtrướckhiJoséArcadio biết nhận xét. Hai nhân viên cảnh sát, từng truy nã AurelianoAmadortrongnhiềunămvànhưchóbámtheoôngkhắpnửatráiđất,bỗngnhôlêngiữađámnhữngcâyhạnhđàophíahàngràođốidiện,bắnônghaiphátsúngmô-de,đạnxuyênthẳngvàodấuchúthậptrothánh.

Thựcra, từkhiđuổibọntrẻconkhỏinhà,JoséArcadio thườngđợi tintức về một con tàu vượt Ðại Tây Dương sẽ rời bến trước lễ Noel để điNapoli.JoséArcadiođãnóivớiAurelianođiềuđó,anhtacònvạchkếhoạch

đểAureliano tiến hànhmột cuộc kinh doanh lấy tiền sinh sống, vì từ sauđámtangFernandanhữngchiếclànthựcphẩmkhôngđượcchuyểntớinữa.Nhưng,cáigiấcmơcuốicùngấycủaJoséArcadiocũngkhôngđược thựchiện.Một buổi sáng tháng chín, saukhi uống càphêvớiAurelianoởnhàbếp,JoséArcadiođitắmtheolệthườngvàkhianhtasắptắmxong,thìbốnđứatrẻđãbịđuổirakhỏinhàbỗngậpvàotheolốinhữnglỗhổngtrênmáingói.KhôngđểchoJoséArcadiocóthờigiantựvệ,chúngmặcnguyêncảquầnáonhảyvàobốntắm,túmtócvàdìmđầuanhtaxuốngnước,chotớikhi trênmặtnướckhôngcònnổi lênmộtchútbọtnàocủahơi thởhấphốinữa,tấmthânnhưcáheocủaJoséArcadiobấtđộngvàtáinhợtnằmduỗidàidướiđáynướcthơm.Sauđóchúngmangđibatúitiềnvàngmàchỉcóchúngvà nạn nhân của chúngmới biết nơi cất giấu. Ðó làmột việc làm nhanhchóng,cóphươngphápvàtànbạo,giốngnhưmộtcuộctấncôngcủanhữngnhàquânsự.Aurelianoởtrongphòngkínnênkhônghaybiếtgì.Buổichiềuhômấy,khiởbếp,AurelianonhớJoséArcadionênđitìmanhtakhắpnhàvà thấy anh ta nổi trên mặt nước thơm trong bồn tắm, đã trương phềnh,nhưnglòngvẫncònnghĩđếnAmaranta.ÐếnlúcấyAurelianomớibiếtmìnhđãbắtđầuyêumếnanhtanhưthếnào.

CHƯƠNG 19AmarantaÚrsulatrởvềvàođầuthángmườihai,vuitươivàhớnhở,dắt

theomộtanhchồngngoanngoãnbằngsợithừngtơbuộcởcổ.Côtrởvềđộtngột,khônghềbáotrướcmặcbộđồtrắngngà,đeochuỗingọcdàiđếntậnđầugối,cùngnhữngchiếcnhẫnbằngngọcbíchvàđáquí,máitócuốntrònmượtmà,haibêntócmaiuốncongđượccàimỏchimén.Ngườiđànôngđãkếthônvớicôsáu thángtrước làmộtngườiPhầnLan,đãcứngtuổi,khỏeđẹp và có dáng dấp của một thủy thủ. Chưa cần đẩy cửa phòng ngoài,AmarantaÚrsulađãnhậnngayrarằngsovớidựđịnh,mìnhvắngmặtđãquálâuvàtrởvềquáchậm.-Trờiđấtơi,-côkêulênvớivẻvuisướngnhiềuhơnlàsợhãi,-saolạichẳngcómộtngườiđànbànàoởđâythếnày!HànhlýcủaAmaranta Úrsula xếp ở hành lang không xuể. Ngoài chiếc rương cũ củaFernandamàchamẹđãgửi tới trườngcho,AmarantaÚrsulacònmangvềhaitủđứngquầnáobốnvalilớn,mộtbaotảiđầynhữngchiếcôchenắng,támthùngmũnanvớichiếclồngtođùngnhốtnămchụcchimyến,chiếcxeđạpẩychâncủachồngđãđượctháorờivàđựngtrongmộtbọccóthểxáchnhưxáchmộtcâyđànvi-ô-lông-xen.Sauchuyếnđidài,côkhôngnghỉngơidùchỉmộtngày.AmarantaÚrsulavậnchiếcquầnbảohộlaođộngbằngvảidàyđãsờnmàchồngmangvềcùngmộtvàithứáoquầncủacáctayđuamôtô,rồibắttayvàoviệcsửasangngôinhà.Côxuađuổilũkiếnđỏđãngựtrịhànhlang,chămsócchocáckhómhồngtươilại,nhổsạchđếntậnrễcácloạicỏdại, trồnglạicácchậucâydươngxỉ,kinhgiớivàthuhảiđườngởcạnhcầu thang.AmarantaÚrsula chỉ huymộtđội thợmộc, thợkhóavà thợnềtiếnhànhviệctrátlạinhữngchỗnứtnẻtrênnềnnhà,chữalạicáccửa,sửacácloạibànghế,giườngtủvàquétvôitrắngcácbứctườngcảbêntronglẫnbênngoài,chonênchỉbathángsaukhicôtrởvề,khôngkhítươitrẻvàhộihècủathờikỳcóchiếcđàndươngcầmtựđộngxưakiađãtrởlạivớingôinhà.Ởnhànàychưahềcóailuônluônvuivẻ,vàobấtkỳlúcnàovàbấtkỳhoàncảnhnàonhưAmarantaÚrsula,chưacóaisẵnsàngnhảymúa,cahátvàsẵnsàngvứtbỏmọiđồvậtvàcáctậptụckhôkhanvàođốngrácnhưcô.AmarantaÚrsulachỉquétmộtnhátchổilàhếtsạchcáckỷmềmtangthươngcùngcácvậtvôdụngvàcácthứđồtếlễmêtíndịđoanxếpđốngtronggócnhà,vàcôchỉgiữlại-đểtỏlòngbiếtơnÚrsula-tấmhìnhcủaRemediosởphòngngoài:“Ðẹpquánày”-côkêulênvàcườingặtnghẽo-“Mộtbàcụmườibốntuổi!”.Khimộtngườithợnềbảorằngtrongnhànàycórấtnhiềuma quái và chỉ có thể đuổi chúng đi bằng cách tìm ra những báu vậtmàngườitađãchôncất,thìAmarantaÚrsulacườikhanhkháchvànóirằngcôkhông tin vào những chuyệndị đoan.AmarantaÚrsula rất tự nhiên, thoảimái, có tinh thần mới mẻ và phóng khoáng đến mức khi nhìn thấy cô

Aureliano đâm ra lúng túng. “Thật tuyệt vời”, - AmarantaÚrsula reo lênsungsướng,vớiđôitayrộngmở.-“Ngườiănthịtđồngloạiđángkínhcủatôiđãtrưởngthànhbiếtbao”!TrướckhiAurelianokịpphảnứng,AmarantaÚrsulađãđặtđĩahátvàochiếcmáyhátxách taymàcômangtheovàdạyanhnhữngđiệunhảy tân thời.CôbắtAurelianobỏnhữngchiếcquầnbẩnthỉuthừakếcủađạitáAurelianoBuendía,côtặngAurelianonhữngchiếcáokiểutrẻtrungvàđôigiàyhaimàu,rồibắtanhrađườngmỗikhianhởquálâu trongcănphòngcủaMelquíades.AmarantaÚrsulahoạtbát,mảnhmaivàbướngbỉnhnhưÚrsula,xinhđẹpvàkhêugợinhưRemedios-Ngườiđẹp,côcómộtbảnnăngbẩmsinhrấtlạlùngvềkhảnăngđitrướcthờithượng.Khi qua đường bưu điện nhận hình vẽ các mốt mới nhất, ngay lập tứcAmarantaÚrsulabiết rằngcôđãkhôngnhầmkhinghĩ ranhữngkiểumẫuđó,vàđóchínhlànhữngmẫuđượccômaytrênchiếcmáyquaytaythôsơcủaAmaranta.CôđãđặtmuanhiềutạpchívềmốtthờitrangvàtờthôngtinvềnghệthuậtvàâmnhạcdângianxuấtbảnởchâuÂu,vàchỉ thoángquaAmarantaÚrsulađãbiếtngayrằngmọichuyệndiễnrađúngnhưcômườngtượngtừtrước.Khôngthểhiểunổivìsaomộtngườiđànbàcóđờisốngtinhthầnnhưvậylạitrởvềlộtthịtrấnlặngnhưchếtvàchìmđắmtrongbụibặmvànóngnựcnày,nhấtlàlạivềvớimộtngườichồngcóthừatiềnđểsốngởbấtkỳnơinàokháctrênthếgiớivàyêuvợđếnmứcđểchovợdùngthừngtơbuộccổlôiđi.Nhưng,càngngàycàngthấyrõrằngAmarantaÚrsulacóýđịnhởhẳnlạiđâybởivìcôchỉchấpnhậnnhữngchươngtrìnhlâudài,vàchỉlàmnhữnggìphụcvụviệcchuẩnbịchomộtcuộcsống thuận tiệnvàmộttuổigiàyêntĩnhởMacondo.Chiếclồngchimyếnchothấynhữngýđịnhấykhôngphảilàngẫunhiên.KhiAmarantaÚrsulanhớlạirằngmẹcôcóviếttrongmộtbức thưvềchuyệnchimchócbịhủydiệt, cô liềnhoãnngay lạimộtvàithángchờđếnkhicómộtchiếctàutừngghéquavùngđảoFortunatevàtrênchiếctàuđócôđãchọnđượchaimươilămđôichimyếnđẹpnhấtđểmang về gây lại giống trên bầu trờiMacondo. Trong rất nhiều sáng kiếnkhôngthựchiệnđượccủaAmarantaÚrsula,đâylàđiềuđángtiếcnhất.Côđãthảtừngđôichimyếnravớiýđịnhđểchochúngsinhsôinảynở,nhưngchúngđãvụtbaykhỏiMacondotrướckhinhậnrarằngchúngđượctựdo.Cô đã cố gắng giữ chúng lạimột cách vô ích bằng chiếc lồngmàÚrsulađóngtronglầnsửasangnhàcửađầutiên.Côđãlàmnhữngchiếctổgiảbằngcóiởtrêncâyhạnhđào,rắchạtkêlênmáingóivàdùngtiếnghótcủanhữngconchimtronglồngđểgọinhữngconchimkiaquaylại,nhưngtấtcảđềuvôích,vìchúngcàngcóýđịnhbỏđi,chúngchỉbaymộtvòngtrêntrờiđểtìmđườngtrởvềvùngđảoFortunate.

Mộtnămsaukhitrởvề,mặcdùchưacómộtquanhệbạnbèthânmậtvàchưamởmộthộivuinào,nhưngAmarantaÚrsulavẫntinrằngcóthểkhôi

phụcđượccáicộngđồngđangởtrongtìnhtrạngbấthạnhđó.Gaston,chồngcô,luônluôngiữýđểkhôngvachạmvớivợ,mặcdùngaytừbuổitrưanhớđờiấykhitừtàuhỏabướcxuống,ôngtađãchorằngquyếtđịnhcủavợmìnhlàdoảogiáccủasựnhớnhungquêhươnggâynên.Tinchắcrằngquyếtđịnhđósẽbị thựctế làmthayđổi,nênngaycảviệc lắp lạichiếcxeđạpôngtacũngchẳnglàm,màchỉđikiếmnhữngtrứngnhệnđẹpnhấttrongcácmạngnhệnmàđámthợnềhấtxuống,lấymóngtayxérarồiđểhànggiờdùngkínhlúp xem những con nhện bé li ti từ trong đó chui ra. Sau đó, cho rằngAmarantaÚrsulatiếptụclàmcáccôngviệccảitạokiavìkhôngmuốncánhtaytrởnênvụngvềvàbiếndạng,Gastonliềnlắplạichiếcxeđạpbánhtrướclớngấpbộibánhsau,rồilạitìmbắtvàmổxẻnhữngconsâubọlạmàôngtathấyởquanhnhàbỏvàocáclọđựngmứthoaquảrồigửichongườithầycũdạylịchsửtựnhiênởtrườngđạihọcLiège,ởđóôngđãhọcrấttốtmônsinhvậtmặcdùluônluôncóýmuốntrởthànhngườiláimáybay.Khiđixeđạp,Gastonmặcloạiquầncủangườilàmxiếctrêndây,điđôitấtsặcsỡvàđộichiếcmũkiểu thám tử,nhưngkhiđibộông lạimặcmộtbộđồđẹphếtýbằngvảigai thô,đigiày trắng, thắtcàvạtnhỏbằng lụa,độimũnanvànhphẳngvàtaycầmgậysong.Gastoncóđôimắtmàuxámnhạtlàmnổithêmphongđộcủamộtthủythủ,bộriahunghungmàulôngsóc.MặcdùGastonhơnvợchí ít làmười lăm tuổi, nhưngôngcónhữngý thích rất trẻ trung,luônluônmuốnlàmchovợđượchạnhphúcvàcónhữngphẩmchấtcủamộtngườitìnhtốttấtcảnhữngđiềuđóbùđắpchosựcáchbiệtvềtuổitácgiữahai người. Thực ra những ai nhìn thấy người đàn ông ngoại tứ tuần, cónhữngthóiquenrấtthậntrọng,luônluônphụctùngvợấyvàthấychiếcxeđạpẩychân-kiểuxetrongrạpxiếc-củaôngta,đềukhôngthểnghĩrằnggiữaôngtavàngườivợtrẻcósựhòahợptrongmột tìnhyêuphóngtúng,rằngởnhữngnơikhôngthuậntiệnnhất,bấtngờnhất,họluônluônthỏamãnvớinhaunhưthuởbanđầugặpgỡvàcómộtcảmhứngyêuđươngmỗingàymộtsâusắchơn,phongphúhơn.Gastonkhôngchỉlàmộtngườitìnhmãnhliệt,cósựhiểubiếtvàtrítưởngtượngkhôngbaogiờcạn,màcólẽlàngườiđầutiêntronglịchsửyêuđươngđãlàmmộtcuộchạcánhkhẩncấpđểđếnnỗisuýtnữathìtoimạngcùngvớingườiyêu,chỉbởivìmuốnlàmchuyệnáiânbêntrênmộtcánhđồnghoaviolet.

GastonvàAmarantaÚrsulaquennhau từbanămtrướcngàycưới,khichiếcmáybaythểthaocánhképcóvỏbằngvảidàyvànhômdátmỏngcủaGastonđãbaymộtđườngbaydũngcảmđể tránhđâmvàocộtcờvàphầnđuôicủanóbịmắcchặtvàodâyđiệnnênGastonđãphảinhảyxuốngsântrườngcủaAmarantaÚrsula.Thếlàtừđấy,mặcdùchânbịnẹp,cứcuốituầnGastonlạiđếnnhàtrọcủanhữngngườiphụnữtheođạo,nơiAmarantacưtrú thườngxuyên-ởđónộiquicũngchẳngngặtnghèolắmnhưFernanda

mongmuốn - đểđón côđến câu lạcbộ thể thao của anh.Họbắt đầuyêunhautrênđộcaonămtrămmét,trongngàychủnhậtkhibaytrênnhữngcánhđồnghoang,vàhọcàngthấygắnbóvớinhauhơnkhi thấymìnhlànhữngconngườiquánhỏbétrêntráiđất.AmarantaÚrsulanóivềMacondonhưthểđólàmộtxómlàngrựcrỡvàthanhbìnhnhấttrênthếgiới,nóivềngôinhàlớnluônngàongạtmũihoakinhgiới,cômuốnsốngởđóđếngiàvớingườichồngchungthủyvàhaiđứacontraibướngbỉnhmàsẽcótênlàRodrigovàGonzalochứkhôngbaogiờchúng làAurelianohoặcJoséArcadiovàmộtđứa con gái sẽ có tên là Virginia chứ nhất định không là Remedios.AmarantaÚrsulanhắcnhởthườngxuyênđếnlàngquêđãđượclýtưởnghóabằngnỗinhớnhung,khiếnchoGastonhiểurằngcôsẽkhônglấychồngnếunhưkhôngđượcđưavềsốngởMacondo.Gastonchấpthuậncũngnhưsaunàychấpthuậntheoýthíchcủavợ,bởivìtinrằngđóchỉlàmộtkhátvọngnhấtthờimàrồinósẽbịthờigianxóađi.NhưngkhiđãquahainămsốngởMacondomàthấyAmarantaÚrsulavẫnhoanhỷnhưngàymớivềthìGastonbắtđầuthấydấuhiệubáođộng.Chođếnlúcấy,ôngđãmổxẻbiếtbaonhiêusâubọởvùngnày,đãnóitiếngTâyBanNhanhưngườiđịaphươngvàđãđiềnkíncácôđốchữtrênnhữngtờtạpchímàhọnhậnđượcquađườngbưuđiện.Gastonkhông thể lấycớvềkhíhậuđểsớmtrởvề,vì thiênnhiênđãphúchoôngmộtbuồnggancóthểthíchnghidễdàngvớinhữngmiềnđấtxalạ,cóthểchịuđựngđượccáinóngngộtngạtbantrưavàthứnướccóbọgậyởbêntrong.Anhrấtthíchmónănđặcsảncủađịaphương,cólầnđãănhếttámmươihaiquảtrứngthằnlằn.Ngượclại,AmarantaÚrsulamangtheocávàcácloạihảisảnướptrongcácthùngnướcđá,thịthộpvàmứthoaquả,vìcôchỉănđượcnhững thứđó thôi;côvẫnmặc theokiểuchâuÂuvànhậnhìnhvẽcácloạimốtănvậnquađườngbưuđiệndùchẳngđiđâuvàchẳngthăm ai, vàmặc dù anh chồng đã chẳng còn hào hứng lắmvới việc khenngợinhữngbộđồngắn,nhữngchiếcmũlenđộilệchvànhữngdâytrangsứcquấnđếnbảyvòngmớihếtcủacô.CólẽđiềubíẩncủaAmarantaÚrsulalàởviệc cô luôn luôn tìmcáchđểbận rộn, cô làmnhữngviệc trongnhàdomìnhnghĩra,làmẩumộtsốviệcđểrồingàyhômsaulạisửachữa,vớimộtsựvộivàngnguyhiểmtừngkhiếnFernandanghĩđếncáitậtxấuditruyềnởtrongcáinhànàylàlàmđểrồiphá.AmarantaÚrsulavẫngiữtínhvuinhộn,chonênkhinhậnđượcđĩahátmớicôlạibảoGastonởlạitrongphòngngoàirấtlâuđểtậpnhữngđiệunhảymàcácbạnhọccủacôđãminhhọabằnghìnhvẽ, và sau đó họ thường kết thúc bằng những cuộcmâymưa trên nhữngchiếcghếxíchđusảnxuấtởthànhphốWienhoặctrênnềnnhàkhôngtrảithảm. Chỉ cần có con nữa thôi làAmarantaÚrsula hạnh phúc hoàn toàn,nhưng cô tôn trọng điều đã cam kết với chồng là chưa sinh đẻ trước khichungsốngđượcđủnămnăm.Ðểkhỏitrốngtrảitrongnhữnggiờnhànrỗi,GastonđếnphòngMelquíadesvớianhchàngAurelianolánhđời.Gastonrất

thích thú kể với Aureliano về những nơi thân thuộc nhất trên quê hươngmìnhmàAurelianohiểubiếttườngtậnnhưthểtừngsốngởđónhiềunăm.KhiGaston hỏi làm thế nào để biết được những điều không ghi trong bộbáchkhoatoànthư,ôngnhậnđượcchínhcâumàAurelianođãtrảlờiJoséArcadio: “Người ta biết tất cả”.Ngoài tiếngPhạn,Aurelianođãbiết tiếngAnh,tiếngPháp,chútíttiếngLatinhvàtiếngHyLạp.VìtrongthờigianđóAurelianorakhỏinhàvàocácbuổichiềuvàđượcAmarantaÚrsuladànhchokhoảntiềnchitiêuhàngtuầnlênphònganhgiốngmộtbộphậncủahiệusáchônggiàthôngtháixứCatalunya.Aurelianođọcmộtcáchthamlamchođếntậnkhuya,mặcdùquacáchđọccủaAureliano,GastonnghĩrằngkhôngphảiAurelianomuasáchđểtìmcácthôngtinmàlàđểkiểmnghiệmxemnhữngkiếnthứccủamìnhcóchínhxáckhông,vàchẳngthíchcuốnsáchnàohơnnhữngbảnviếttrêntấmdathuộcmàanhđãdànhchochúngnhữngkhoảngthờigiantốtnhấtcủabuổisớmmai.CảGastonvàvợđềumuốnhòamìnhvàocuộcsốnggiađình,nhưngAurelianolàmộtngườithầmkín,tronganhcómộtlớpmâymùbíẩnmỗingàymộtdàyđặcthêm.Gastonkhôngthểnàothânmật vớiAureliano được, và ông phải tìm trò tiêu khiển khác để giảibuồntrongnhữnglúcrỗirãi.Lúcấyôngnảyraýđịnhlậpmộtđườngbưuđiệnhàngkhông.Ðókhôngphảilàmộtđềánmớimẻ.Thựcra,GastonđãcóýđịnhấyngaytừkhiquenbiếtAmarantaÚrsula,cóđiềulàkhixưakhôngphải ông định thiết lập choMacondomà cho xứCongo thuộcBỉ, nơi giađìnhôngcónhữngkhoảnvốnđầutưvàoviệcsảnxuấtdầucọ.ÐếnkhilấyAmarantaÚrsularồi,ôngquyếtđịnhsẽsốngởMacondomộtvài thángđểchiều lòng vợ nên đành hủy bỏ dự kiến trên. Nhưng khi Gaston thấyAmarantaÚrsulakiêntrìtổchứcnhữngcảicáchcôngcộngvàthậmchícòncườikhiôngnóibóngnóigióđếnkhảnăngtrởvềquêhương,khiônghiểurằngmọi chuyệnđãđi quáxa, và thế làGaston lại nối đường liênhệvớinhững người bạn thân ởBrusselsmà lâu nay ông quên lãng, và ông nghĩrằngđể trở thànhmộtngườihướngđạo thìvùngCa-ri-bêhay là châuPhicũngnhưnhaumàthôi.Trongkhimọiviệcđangtiếntriển,Gastonchuẩnbịmộtbãihạcánhtrênkhuđấtrộnghoangvugiốngnhưmộtcánhđồngkhôcứngnứtnẻ,vàôngnghiêncứuhướnggió,nghiêncứuđịalývùngduyênhảivànhữngđườngbaythíchhợp,màkhônghềbiếtrằngviệclàmcẩnthậncủamình-rấtgiốngvớiviệclàmcủangàiHerbertđãgâynênmộtsựnghingờrấtnguyhiểmtrongdânlàng,họnghĩrằngmụcđíchcủaôngkhôngphảilàmởđườngmàlàtrồngchuối.Phấnkhởivớicáiđiềubấtchợtnghĩramàcuốicùngdẫu sao cũngxác định lý do của việc ôngdứt khoát ở lạiMacondo,Gastonđãđếntỉnhlịvàilần,gặpcácnhàchứctrách,lấyđượcgiấyphépvàkýđượcnhữnghợpđồngđộcquyền.Trongkhiđó,ôngtiếptụctraođổithưtừ với những người bạn thân ở Brussels, giống như quan hệ thư tín giữaFernandavàcácthầythuốckhôngnhìnthấyđược,thuyếtphụchọrằnghãy

gửichiếcmáybayđầutiênđếncùngvớimộttổthợmáylãoluyệnđểlắprápnóởhảicảnggầnnhấtrồitừđóbayđếnMacondo.Mộtnămsaukhibắtđầuđolườngvàtínhtoánvềkhí tượng, tin tưởngvàonhữnglờihứahẹnđượcnhắcđinhắclạicủanhữngngườitraođổithưtừvớimình,Gastonđãcóthóiquenvừađiđườngvừanhìnlêntrời,lắngnghetiếnggió,chờmongmáybayxuấthiện.

ViệcAmarantaÚrsulatrởvềđãđưađếnsựthayđổicănbảntrongcuộcsốngcủaAurelianomặcdùcôkhôngđểýthấyđiềuđóSaukhiJoséArcadiochết,AurelianotrởthànhmộtkháchhàngthườngxuyêncủaônggiàthôngtháingườixứCatalunya.Hơnnữa,lúcnàyAurelianođượctựdovàcóthờigian.Nhữngđiềuấykhơidậytronganhmộtsựtòmònhấtđịnhđốivớicáithịtrấnmàanhchẳnghềlạlùng.Trênnhữngconđườngvắngvẻvàbụimù,vớisựquantâmmangtínhkhoahọchơnlàtínhnhânđạo,Aurelianovừađivừaxemxétphíabêntrongcủanhữngngôinhàđổnát,nhữngtấmlướisắtởcáccửasổđãbịgỉ,vàcácbầychimhấphốicùngnhữngconngườiđãbịkỷmềmlàmchonhunhượcđi.Vớitrítưởngtượng,anhđịnhkhôiphụclạivẻrựcrỡđãbịhủyhoạicủathànhphốthờiCôngtychuốimàlúcnàychiếcbểbơiởđóđãkhôcạn,chấtđầygiàyđànôngvàdépđànbà,trongnhữngngôinhàhoangtànAurelianothấybộxươngcủamộtconchóÐứccònbịcộtvàomộtchiếcvòngbằngsợixíchsắt,vàmộtmáyđiệnthoạichuôngcứréoliênhồi,khiAurelianonhấcốngnghelên,anhhiểuđượcđiềumàmộtngườiđànbàđaukhổvàcổxưahỏibằngtiếngAnhtrongmáy,anhtrảlờirằngđúngnhưvậy,cuộcđìnhcôngđãkếtthúc,bangànxácngườichếtđãbịđổxuốngbiển,CôngtychuốiđãbỏđivàđãtừnhiềunămnayMacondotrởlạithanhbình.NhữngcuộcđidạođóđãđưaAurelianođếnxómlầuxanhđiêutàn,ởđóxưakiangườitađốthàngnắmtiềnđểmuavuichocáccuộcsốngnhảynhót,bâygiờđólàkhuvựccủanhữngđườngphốtangthươngnhất,vớimộtvàingọnđènđỏcònđangthắp,nhữngphòngnhảyvắngtanhđượctrangtríbằng những chiếcmiện bỏ đi, ở đó những người vợ góa chẳng của ai cả,xanh rớt và béo ị, những bà lão người Pháp và những chủ chứa ngườiBabilon vẫn tiếp tục đợi chờ bên cạnh những chiếc máy hát quay tay.Aureliano không thấy ai nhớ gì đến gia đình anh, ngay cả đến đại táAurelianoBuendíacũngkhôngđượcnhớtớinữa,trừmộtngườiđànônggiànhất trongsốnhữngngườidađenởvùngAntidat,mộtônggiàcómái tóctrắngnhưbôngtrônggiốnghìnhngườitrongtấmphimâmbản,đangtiếptụchátởdướimáihiênnhữngkhúccathêthảmvềbuổichiềutàn.Aurelianonóichuyện với ông già bằng thứ thổ ngữ của vùngCuraçao anh đã học đượctrongcóvàituần,vàthỉnhthoảngcùngănvớiôngmóncanhđầugàdocôgáigọiôngtabằngcốnấucho.Ðólàmộtcôgáidađentolớn,xươngcốtcứngcỏi,hángnhưhángngựa,cặpvúnhưhaiquảdưatươi,máiđầutrònvà

đẹpcóchụpmộtchiếclướigiữtócbằngdâyđồngtrônggiốngnhưchiếcmũbịtđầucủamộtchiếnbinhthờiTrungcổ.CôtatênlàNigromanta.DạoấyAurelianobánnhữngbộđồăn,giácắmnếnvànhững thứđồcũkháccủanhà để lấy tiền ăn.Khi không cómột xu dính túi, và thường là như vậy,Aurelianođếncácquánăntrongchợ,ởđóngườitachoanhnhữngđầugàlẽravứtvàođốngrác,AurelianomangvềchoNigromantanấucanh,côtacònbỏrauthơmvàochothêmngonlành.Khiôngcụchếtrồi,AurelianokhôngnăngluitớinhàNigromantanhưtrướcnữa,nhưngvẫngặpcôtadướibóngtốinhữngcâyhạnhđàoởngoàiquảngtrườngkhicôtađanggạgẫmnhữngkháchchơiđêmhiếmhoibằngtiếnghuýtgiónhưtiếngthúrừng.NhiềulầnAurelianocặpkèbêncạnhNigromantavànóivớicô,bằngthứtiếngcủaxứCuraçaovềmóncanhđầugàvànhữngthứngonlànhthúvịkháccủacảnhnghèohèn,và chắc làAurelianocứ tiếp tụcnhưvậynếunhưNigromantakhôngbảochoanhbiết rằngviệcanhđivới cô sẽ làmchocômấtkhách.Mặcdùcónhững lầnAurelianocảm thấy thèmkhátvàchínhNigromantacũngđồngcảmvàmuốnchiasẻvớianh,nhưnghaingườivẫnchưaănnằmvớinhau.BởivậychođếnkhiAmarantaÚrsulatrởvềMacondovàômhônanhmộtcáchthântìnhkhiếnanhlặngngườiđi,thìAurelianovẫncònlàmộtchàngtraichưabiếtmùiđời.MỗilầnAurelianonhìnthấyAmarantaÚrsula,vàtệnhấtlànhữnglúccôdạyanhnhữngđiệunhảymớimẻ,Aurelianolạicócảmgiácđêmêtrongxươngcốt,đóchínhlàcáicảmgiácđãtừnglàmchocụtổnămđờicủaanhmụngườiđikhiPilarTernerakiếmcớxembóibàicho cụởkhongô.Cốnénnỗi đaukhổ trong lòng,Aurelianovùi đầuvàonhữngdòngchữtrêntấmdathuộcvàtránhsựkhêugợingâythơcủangườiđànbàđãtừnglàmanhmấtngủnhiềuđêmvìbịsựthèmkhátkhôngđượcthỏamãngiàyvò;nhưngcàngtránhAmarantaÚrsulathìanhlạicàngkhaokhátchờnghetiếngcườikhanhkhách,tiếngrênnhưtiếngmèogừcủacôcấtlên trongkhiđangsungsướng thỏamãn tìnhdụcvàobấtkỳ lúcnàovàởnhữngchỗbấtngờnhấttrongnhà.Mộtđêm,trênchiếcbànlớnởxưởngkimhoàn,chỉcáchgiườngcủaAurelianomườimét,vợchồngAmarantaÚrsulađãdiễncáctròáiânmộtcáchcuồngnhiệt,khôngcònbiếttrờiđấtlàgìnữa.Ðêmấy,chẳngnhữngAurelianokhôngthểchợpmắt,màngayhômsauanhvẫncònhầmhậpnhưsốtvàbực tứcđếnphátkhóc lên.VớiAureliano,sẽchẳngbaogiờmấtđicáiđêmđầutiênanhchờđợiNigromantatrongbóngtốinhữngcâyhạnhđào, cốvượt lênnỗi lo lắng,dodự, taynắmchặtmộtđồngrưỡipesomàanhđãxincủaAmarantaÚrsula,khôngphảianhxintiềnvìcầntiêu,màlàđểtrảthùAmarantaÚrsula,làmnhụccôbằngviệcdùngsốtiềnđóđimuadâmởngườicongáikhác.NigromantadẫnAurelianovàocănbuồngcóánhsángmờảocủanhữngngọnnếnmạthạng,đếnchiếcgiườngngủlàtấmvánkêtrênđôimễvàcótrảitấmvảiđãnhàubẩnsaunhữngcuộctruyhoan,tiếpđónAurelianobằngtấmthânđãdàydạn,trơtrẽnvàkhônghề

bộclộmộtchúttìnhcảm,côchuẩnbịtưthếđểvắtcổAurelianonhưvắtcổmộtchúbécònnhútnhát,nhưngngay lập tứcNigromantađãnhận thấyởanh ta một người đàn ông dữ dội khiến cô phải quằn quại toàn thân.AurelianovàNigromantacặpbồvớinhau.

Aurelianodànhbuổisángđểđọccáckýhiệutrênnhữngtấmdathuộc,buổitrưaanhđếncáiphòngngủđầykíchthíchkia,ởđóNigromantachờđợiđểbàychoanhhếtngónchơinàyđếnngónchơikhác,chođếnkhicôtaphảirờiAurelianorađểđirìnhbắtnhững“conbòlạc”khác.CứnhưvậyđếnvàituầnsauAurelianomớipháthiệnrarằngởthắtlưngNigromantacómộtsợidâynhỏnhưđược làmbằngdâyđànvi-ô-lông-xennhưngrắnnhư thépvàkhôngcóchỗnốivìnósinhravàlớnlêncùngvớicôta.Gầnnhưlầnnàocũng vậy, giữa các đợtmâymưa, họ trần truồng và ăn ngay trên giường,trongcáinóngkhủngkhiếpvàdướinhữngngôi saobanngàycó thểnhìnthấyquacác lỗ thủng trênmái tônbịgỉ.Lầnđầu tiênNigromantacómộtngườiđànôngthườngtrực,một“cáicọc”nhưchínhcôgọi trongkhicườingất,điềuđókhiếnchoNigromantađãbắtđầucóảotưởngởtìnhyêuvàảotưởngđóchỉchấmdứtkhiAurelianothúthậtnỗikhátkhaokhôngđượcthỏamãn vớiAmarantaÚrsulamà sự thay thế củaNigromanta không thể làmnguôiđi,ngượclại,lònganhlạicàngbịgiàyvòhơnkhikinhnghiệmkhiếnchochântrờitìnháirộngmởthêm.Thếlà,tuyvẫntiếpAurelianonồngnànnhư trước, nhưngNigromanta đòi thù laomột cách gay gắt, đếnmức khiAurelianokhôngcó tiền trả,côđãghinợ,khôngphảighibằngchữsốmàbằngnhữngvạchmóngtayởmặtsaucánhcửa.Tốiđến,khiNigromantađilangthangtrongbóngtốiởquảngtrườngthìAurelianođiđi lại lạiởhànhlang như một người khánh lạ trong nhà, anh chào hỏi qua loa AmarantaÚrsulavàGaston-hàngngàyvợchồnghọăntốivàogiờnày-rồiquayvềphòng,đóngcửalại,anhkhôngthểđọc,khôngthểviếtvàthậmchíkhôngthểnghĩngợiđượcgì,cứnônnaovìnhữngtiếngcườiđùabỡncợtdạođầuvàsựbùngnổsauđócủaviệctậnhưởnglạcthúdiễnrasuốtđêmcủađôivợchồngkia.Ðó làcuộcsốngcủaAureliano tronghainămtrướckhiGastonbắtđầuchờmáybayđến,vàcứnhưvậychotớimộtbuổichiềuAurelianođếnquánsáchcủaônggiàthôngtháingườixứCatalunyavàgặpbốnchàngtrailắmmồmđangcãinhaugaygắtvềcácbiệnphápdiệtgiánởthờiTrungcổ.Ôngchủquánsáchbiết rằngAurelianothíchnhữngchốnmàtrướckiachỉcóthánhBedaÐấngchítôn[48]đọcthôi,đãkhônkhéomờianhthamgiacuộctranhluận,vàAurelianonóimộtthôimộthồirằnggián,theosáchCựuướclàloàivậtcánhxuấthiệnsớmnhấttrêntráiđấtđãchếtnhiềunhấtdobịđậpbằngdép,nhưnglàloàivậthoàntoànbấttrịvớibấtcứbiệnpháptiêudiệtnào,từcàchuatrộnmuốibô-răcđếnbộtmìtrộnđường,bởivìngaytừthờirấtxaxưamộtngànsáutrămlẻbaloạigiánđãchốngđỡlạisựtruyđuổi

rấtbềnbỉvàkhôngthươngxótcủaloàingườiđốivớibấtkỳloàivậtnào,kểcảđôivớichínhbảnthânloàingườinữa,đếnmứcđộcùngvớiviệccóbảnnăng sinh đẻ, loài người còn có bản năng giết gián, và nếu như loài giánthoátkhỏisựcuồngnộcủaloàingườithìchínhlàvìchúngđãẩnnấptrongbóngtối,ởđóchúngkhôngbịtổnthất,bởiloàingườicónỗisợhãibẩmsinhđôivớibóngtối,nhưngngượclại,chúnglạirấtsợánhsánggiữatrưa,dovậyở thờikỳTrungcổ,hiệnnayvàmãimãisaunày,biệnpháphữuhiệuduynhấtđểdiệtgiánlàdùngánhsángmặttrời.Cáithuyếtđịnhmệnhmangtínhchấtbáchkhoaấy làcơ sởchomộtquanhệ thânhữusâu sắcgiữanhữngngườitrẻtuổinày.Từấy,chiềunàoAurelianocũnggặpbốnchàngtraihaytranhbiệnkia,đólàÁlvaro,Germán,AlfonsovàGabriel,nhữngngườibạnđầutiênvàcũnglàcuốicùngtrongcuộcđờianh.ÐốivớimộtngườiđànôngtừnggiammìnhtrongsáchvởnhưAureliano,nhữngbuổihọcbãotáp,bắtđầuởhiệusáchtừlúcsáugiờchiềuvàkếtthúcởcácnhàchửavàolúcsớmmai,làmộtsựkhámphá.Chođếnlúcấy,Aurelianovẫnchưanghĩrằngvănchươnglàmộttròchơiđượcbàyđặtrađểbỡncợtngườikhác,nhưÁlvarođãchoanhthấytrongmộtđêmchèchén.PhảimộtthờigiansauAurelianomớinhậnrarằngrấtnhiềusựkỳcụcđãbắtnguồntừtấmgươngcủaônggiàthôngtháingườixứCatalunya.Ðốivớiôngta,sựhiểubiếtchẳngcógiátrịgìnếunhưnókhôngđượcsửdụngđểphátminhramộtphươngphápthớilàm sữa đậu.Buổi chiềumàAureliano giảng giải về loài gián, cuộc tranhluậnđượckếtthúcởngôinhàcủanhữngcôgáibánthânnuôimiệng,đólàmộtnhàchứamaquáiởngoạiôMacondo.Chủnhàlàmộtngườiđànbàtươicười,luônlolắngvềchuyệnđóngcửavàmởcửa.Nụcườivĩnhcửucủamụdườngnhưđượctạonênbởisựnhẹdạcủakháchchơi,nhữngngườinàycửtinchắcrằngcáinhàchứanàylàcóthật,làchắcchắn,mặcdùthựcranóchỉtồntạitrongtưởngtượngmàthôi,bởivìởđâyngaycảnhữngđồvậtcóthểsờthấyđượccũnglàkhôngcóthực:nhữngchiếcghếsẽrờirakhingườitangồixuống,tròngchiếcmáyhátquaytaycócongàmáiđangấptrứng,vườnhoagồmnhữngbônghoabằnggiấy,lịchlàlịchcủanhữngnămxaxưa,thuởCôngtychuốimớiđến,nhữngbứctranhlàtranhcắttừnhữngtạpchíchưainbaogiờ.Ðếncảnhữngcôgáilàmtiềnnhútnháttừnhữngnhàbênchạyđếnkhimụtathôngbáolàcókháchđếncũnghoàntoànkhôngphảilàngườithật.Nhữngcôgáiấyxuấthiệnkhôngchàohỏiai,họmặcnhữngchiếcáohoacủacáithuởlênnămtuổihoặcíthơn,họcởiravớicửchỉngâythơnhưkhimặcvào,và trong lúcsựânái lênđếnđỉnhcao thìhọ lạikêu lênmộtcáchkinhngạcrằngsaomàdữdộithế,rằnghãynhìnxemtrầnnhàđangsậpxuốngkiakìa,vàngàysaukhinhậnmộtđồngrưỡipesohọliềnđemtấtcảsốtiềnđómuamộtchiếcbánhvàmộtmẩupho-mátmàmụchủbáncho,lúcđómụtavuivẻhơnbấtkỳlúcnàokhácvìchỉcómụmớibiếtrằngngaycảnhữngthứđócũngchẳngphảilàthứcănthật.Aureliano,màlúcđóthếgiới

củaanhchỉbắtđầuởnhữngtấmdathuộcchichítchữvàkết thúcởchiếcphảncủaNigromanta,tìmthấyởcáinhàchứamaquáiấymộtphươngthuốcngốcnghếch cho sựnhút nhát củamình.Thoạt đầuAurelianokhôngdámđếnmộtcănphòngmàmụchủthườngbướcvàogiữanhữngthờiđiểmtốtnhấtcủaviệcânái,ởđómụtabìnhluậnmọikiểuvềsựkhoáilạccủanhữngngười trongcuộcmâymưa.Nhưngdầndầnanh ta trởnênquen thuộcvớinhữngbổnglộcấycủatráiđất,đếnmứcmộtđêmbuôngtuồngnhấtanhtađãtrútbỏquầnáoởngoàiphòngtiếpđón,vừađikhắpnơitrongnhàvừagiữthăng bằng một chai bia đặt trên các bộ phận thuộc giống đực rất khácthườngcủamình.ChínhAurelianolàngườiđãbàyđặtranhữngkiểuchơikỳ quái mà mụ chủ hưởng ứng với nụ cười không biết tắt trên môi, mụkhôngphảnđốicũngphòngtinnhữngtròđólàcóthật,cũngnhưtháiđộcủamụkhiGermánđịnhđốtngôinhànàyđểchứngminhrằngnókhôngtồntại,haylàkhiAlfonsovặncổconvẹtvànémnóvàocáithảonướcđangsôibắtđầu luộcgà.DùAureliano thấygắnbóvớicảnhómbằngnhững tình thânthiệnvàyêumếnduynhất,đếnmứcanhnghĩrằngbốnngườikiachỉlàmột,anhvẫngầngũivớiGabrielhơnvớibangườikia.Sựgắnbóấynảy sinhtrongcáiđêmmàvô tìnhAurelianonhắc tớiđại táAurelianoBuendía,vàGabriellàngườiduynhấtkhôngtinrằngAurelianođanggiễucợtai.Ðếncảmụchủ,thườngkhôngxenvàonhữngcuộcchuyệntrò,lúcấycũnggâncổlênmàcãirằngđạitáAurelianoBuendía,ngườimàquảthậtmụcónghenóitớimột vài lần, chỉ làmột nhân vậtmà chính phủ bịa ra để kiếm cớ giếtnhữngngườiTựdo.Ngượclại,GabrielkhônghềtỏranghingờđốivớisựthậtvềđạitáAurelianoBuendía,vìđạitálàchiếnhữuvàlàngườibạnnốikhốcủacụ tổ anh ta,đại táGerineldoMárquez.Những sựgợinhớkhônghẳnlàcốýcàngsâusắchơnkhihọnóivềvụtànsátnhữngngườilaođộng.Mỗi khiAureliano đụng đến chuyện đó, không chỉmụ chủmà cảmột sốngườilớntuổihơnmụđềuphủnhậnnhữnglờiđồnđạivềnhữngngườilaođộngbịvâychặtởnhàga,vềđoàntàuhaitrămtoachởxácchết,thậmchíhọcònkhăngkhăngtinvàonhữngđiềuđãđượcghitrongnhữnghồsơpháplývàtrongsáchcủatrườngtiểuhọclàCôngtychuốikhônghềtồntạibaogiờcả.AurelianovàGabrielgắnbóvớinhaubằngmộtsựđồngcảmđượcxâydựngtrênnhữngsựkiệncóthậtmàchẳngaitin,nhữngsựkiệntácđộngđếncuộcsốngcủahaingườitớimứchọthấymìnhlưulạctrongsựchaođảocủamột thế giới đã bị tàn phá, ở đó chỉ còn lại một sự nhớ nhung mà thôi.Gabrielngủởbấtkỳchỗnàokhianhtabuồnngủ.MộtvàilầnAurelianođểanhtangủởxưởngkimhoàn,nhưngởđóanhtathứctrắngđêmvìbịvángđầunhứcócbởinhững tiếngđộngmànhữngngườichếtđi lạisuốtđêmởtrong các phòng ngủ gây nên. Sau đó Aureliano gửi gắm Gabriel choNigromanta.Những lúc rỗi rãi cô ta đưaGabriel về cănphòng tiếpkháchlàngchơicủamìnhvàcôlạighinợbằngnhữngvạchdọctrênmặtsaucánh

cửa,ởnhữngchỗtrốngcònlạirấtítỏisaukhiđãghinợcủaAureliano.Mặcdùsốngrấtbừabãi,cảnhómcũngcốgắnglàmmộtviệcgìđócóýnghĩalâubền,theoyêucầucủanhàthôngtháixứCatalunya.Vớikinhnghiệmcủamộtcựugiáoviênvănhọccổđiểnvàvớikhosách lạ lùng,cụ làngườiđã tạođiềukiệnchohọdànhcảmộtđêmđểtìmtìnhhuốngkịchthứbamươibảy,ởmộtnơimàchẳngmộtaicóýmuốnvàcóđiềukiệnđểhọcquábậctiểuhọc.Bịquyếnrũbởiviệcpháthiệnratìnhbạn,mêmẩnbởisựthôimiêncủamộtthếgiớimàtrướcđóbịtínhhẹphòicủaFernandachelấp,Aurelianotừbỏviệckhámphánhữngchữghi trên tấmda thuộc,ngaygiữa lúcnhữngcâuthơbíẩnđãbắtđầuhiệnravớianh.Nhưngsaukhibiếtchắcrằngvẫncònđủthờigianđểlàmtấtcảmàvẫnkhôngcầnphảidứtbỏnhữngnhàchứakia,AurelianolạicóýchíđểquaylạicănphòngcủaMelquíades,anhquyếtđịnhkhôngnảnlòngchođếnkhikhámpháranhữngkhóamãcuốicùng.Nhữngđiều đó xảy ra trong thời gian Gaston bắt đầu chờ đợi máy bay đến, vàAmaranta Úrsula sống rất cô đơn. Một buổi sớm cô ta vào phòng củaMelquíades:-Xinchàongườiănthịtđồngloại,-côtanói,-anhlạiởtronghangcủamìnhrồi.AmarantaÚrsulađẹpkhôngchịuđược,cômặcbộđồdocômayvàđeomột trongnhữngsợidâychuyềndàicũngdochínhcô làmbằng những đốt xương sống cá chăng. Amaranta Úrsula đã thả lỏng anhchồng,tinrằngchồngchungthủy,vàđâylàlầnđầutiêntừngàyvềcôtacóvẻthànhthơimộtchút.Aurelianochẳngcầnnhìncũngbiếtrằngcôtađến.AmarantaÚrsulachốngkhuỷutaylênmặtbàn,rấtgầnvàrấtdịudàngkhiếnAurelianonhưcảmnhậnđượcnhữngtiếnglaoxaotrongxươngcốtcủacô,vàAmarantaÚrsulahỏivềnhững tấmda thuộc cóviết chữ.Aurelianocốgắngchếngựsựbốirối, lấy lại tiếngnói,sứcsốngvà trínhớnhưđãbiếnđâumấtvànóivớicôvềsốphậncủatiếngPhạn,vềkhảnăngkhoahọccóthểnhìnthấytươnglaihiệnrõtrongthờigiannhưcóthểđọcđượcchữviếtquamặtsaucủatờgiấykhigiơmặttrướccóchữviếtvềphíaánhsáng,vềsựcầnthiếtphảigiảimãđượcnhữnglờitiênđoánđểkhôngtựmìnhlàmmìnhthấtbại,vềNhữnglờisấmtruyềncủaNostradamusvàvềsựhủydiệtcủaxứCantabriamàthánhMilanus[49]đãbáotrước.Ðộtnhiên,trongkhivẫntiếptục nói, nhưbị kích thích bởimột sự thôi thúc imngủ từ lâu trongmình,Aurelianođặt taymìnhlêntayAmarantaÚrsulavàtinrằngcáiquyếtđịnhcuốicùngkiasẽchấmdứtcơnsónggió.NhưngAmarantaÚrsulanắmlấyngóntaytrỏcủaanhvớimộtcửchỉâuyếmthơngâymàcôtừngđốixửvớianhnhiềulầnthuởthơbé,vàcôcứgiữnhưvậytrongkhiAurelianotiếptụctrảlờicáccâuhỏicủamình.Cứnhưvậy,họliênhệvớinhauquamộtngóntaytrỏgiá lạnhchẳngtruyềncảmgìcả,chođếnkhiAmarantaÚrsulanhưsựctỉnhkhỏimộtgiấcmơthoángquavàvỗtaylêntrán.“Lũkiến!”,côtakêulênnhưvậy.ThếlàAmarantaÚrsulaquênnhữngbảnchữviếttrêntấm

dathuộcvàbướcmộtbướcnhẹnhànguyểnchuyểnrađếncửa,vàtừchỗđócôđưangóntaylênmiệnggửiAurelianomộtchiếchôngió,nhưchiếchôncôgửichamìnhtrongbuổichiềuxưakhicôlênđườngđiBrussels.-Anhsẽgiảnggiảichotôisaunhé,-côtanói.-Tôiquênmấtrằnghômnaylàngàyphảibỏvôivàocáctổkiến.NhữngkhicóviệcgìđócầnlàmởgầnphòngMelquíades,AmarantaÚrsulavẫnvàophòngđómộtcáchngẫunhiênvàởlạimộtlát,trongkhichồngcôvẫntiếptụcquansátbầutrời.SựthayđổinàylàmnảysinhảotưởngtrongAureliano,từấyanhtacùngănvớigiađình,đólà điều khác so với những tháng Amaranta Úrsula mới về. Anh làm choGastonthấydễchịu.Trongnhữngcâuchuyệnquanhbànsaubữaăn,thườngkéodàiđếnhơnmộtgiờđồnghồ,Gastontỏrađaukhổvìnhữngngườibạnthânđãlừadốiông.HọđãbáochoGastonbiếtrằngchiếcmáybayđãđượcchuyểnxuốngmộtchiếctàuthủychưađếnđâyvàmặcdùnhữngngườilàmviệcđườngbiểnquenôngđãkhẳngđịnhrằngchẳngbaogiờchiếctàuấytớivì nó không có tên trong danh sách những con tàu ở vùng biểnCa-ri-bê,nhưngngườibạn thân củaôngvẫn cứkhăngkhăng rằng tin củahọ chínhxác,thậmchíhọcònnóibóngnóigiólàGastonđãlừadốihọquanhữngbứcthưcủaông.ThưtừqualạiđãkhiếnhọnghingờlẫnnhautớimứcGastonquyếtđịnhkhôngviếtnữavàôngđãbắtđầunghĩđếnkhảnăngđingayvềBrusselsđểlàmrõmọichuyệnrồisauđósẽquaylạiđâyvớichiếcmáybay.Nhưngdựkiếnấybịxẹpngay,khiAmarantaÚrsulanhắclạiquyếtđịnhcủamìnhlàsẽkhôngđikhỏiMacondochodùphảisốngkhôngchồng.Nhữngngày đầuAureliano cũng nghĩ như những người khác rằngGaston làmộtthằngngốctrênchiếcxelàmxiếc,vàđiềuđókhiếnchoAurelianothoángcóchútthươnghạiđốivớiôngta.Sauđó,khiquacácnhàchứa,anhcóđượcsựhiểubiếtsâusắchơnvềbảnchấtcủanhữngngườiđànông,thìanhnghĩrằngtínhhiền từcủaGastonbắtnguồn từmột sựđammêươngbướng.NhưngkhihiểuGastonsâusắchơn,vàkhibiếtrằngtínhcáchthựcsựcủaGastonđối lậpvới cáchcưxửnhũnnhặncủaông, thìAurelianongờ rằngđếncảviệcGastonchờmáybaycũnglàchuyệndốitrá.Từấy,AurelianochorằngGastonchẳngngờnghệchnhưôngtathểhiện,màngượclạiđólàmộtngườiđànôngcựckỳkiênnhẫn,khônkhéovàbình tĩnh,ngườidựtínhsẽchiếnthắngvợmìnhbằngcáchlàmchovợmệtmỏivớisựmãnnguyệnhoàntoàn,với việcmình luôn luônđồng tình tuyệt đối, đểmặc cho vợbối rối trongđámmạngnhệncủacôta,đếnmộtngàynàođókhikhôngchịuđựngnổisựchánngáncủanhữngảotưởngtrongtầmtaynữathìchínhcôtasẽthuxếpva-liđểquaylạichâuÂu.LòngthươnghạitrướcđâycủaAurelianochuyểnthànhmộtlòngcămghétsâusắc.AurelianothấynhữngdựtínhvàviệclàmcủaGastonthậttồitệnhưngđồngthờicũngrấtcóhiệuquả,bởivậyanhđãliềulĩnhnóiđiềuđóchoAmarantaÚrsulabiết.NhưngAmarantaÚrsulađãcườigiễusựđanghicủaAureliano,cô takhônghềbộc lộmộtsự rạnnứt

nhỏcủatìnhyêu,mộtchútdaođộnghoặcghentuôngtronglòng.AmarantaÚrsulakhônghềnghĩrằngcôtađãlàmnảysinhởAurelianomộtđiềugìđóngoàitìnhcảmchânthành,chođếnmộthômcôtabịđứttayvìcốmởnắphộpmứtđào,vàAurelianovộichạylạihútmáuởchỗngóntayrớmmáuấyvớimộtsựkhaokhátvàthèmthuồngđếnmứccôgaingườilên.-Aureliano-côtacười,hồihộp,-anhthậtquáxấu,đếnđộtrởthànhmộtcondơiranhmãnh. Lúc ấy, Aureliano đầy sung sướng. Anh đặt những chiếc hôn tộinghiệplênbàntaybịthương,anhbộclộnhữngđiềuthầmkínnhấtcủatráitim,nhữngnỗiniềmđaukhổvàdằnvặttronglòngmình.AurelianokểvớiAmarantaÚrsularằngnửađêmanhđã thứcdậyđểkhócvớisựcôđơnvàthèmkhátđiêncuồngtrênnhữngchiếcquầnáolótmàcôphơitrongnhàtắmnhưthếnào.AnhkểrằngmìnhđãđòihỏidadiếtnhưthếnàođểNigromantakêulênnhữngtiếngkêugừgừnhưtiếngmộtconmèocáivàrênrỉbêntainhữngtiếng“Gaston,Gaston,Gaston”,vàcảchuyệnanhđãmalanhcuỗmnhẹnhữnglọnướchoacủacônhưthếnàođểxoalêncổnhữngcôgáitrẻănnằmvìtiềnvớianh.Hoảngsợtrướcdụcvọngcủaanhchàngphóngđãngnọ,AmarantaÚrsula từtừnắmtaylại,nhữngngóntaycodầnnhưchúốcthumình,chođếnkhibàntaybịthươngcủacôkhôngcònthấyđauđớn,vàmọidấuvết của lòng thươnghại biến thànhmột khối ngọcbíchvà thạch anh,biếnthànhnhữngchiếcxươngcứngvôtrivôgiác.

-Ðồngu!-côgáinóinhưthểđangnhổcáigìđó…-TôisẽđiBỉtrênchuyếntàuđầutiênrờibến.

Một buổi chiều nọ Álvaro đã đến hiệu sách của nhà thông thái xứCatalunya rao tướng lên điều phát hiệnmới nhất của anh ta:một nhà thổbáchthúgọilàCậubévàng,đấylàcănphòngrộngkhôngcómái,cóđếnvàitrămchúdiệcnhởnnhơcứ lâu lâu lạikêuquàngquạcầm ĩ.Trongnhữngchiếc lồng lưới thépđặtxungquanh sànnhảy,giữanhữngbụihoa trà lớngốcvùngAmazonlànhữngđàncòlửa,nhữngconcásấusùngsụcrúcmõmvàochậuthứcănnhưđànlợn,nhữngchúrắnmườihaichuông,vàmộtconrùamaivàngđangngụplặndướicáibiểnnhântạonhonhỏ.Cómộtconchócáitrắng,thuốn,vừalàmnhiệmvụcủaconđựcchuyênđitơvớinhữngconchócáikhác,vừaphảilàmcáiviệccủamộtconchócáinuôiconđểngườitachoăn.Khôngkhídịunhẹ,nhưvừamớiđượcsinhra,vànhữngcôgáilaixinhđẹpchờđợivôvọnggiữanhữngcánhhoarỉmáuvànhữngđĩahátlỗithời,vốnhiểurõcáicôngviệclàmtìnhmàconngườiđãđểquênnơithiênđườngtrầngiannày.Ðêmđầutiênnhómđếnthămcănnhànghỉđôngtưởngtượngkia,bàcụgiàrựcrỡvàtrầmlặngngồigáclốivàotrênmộtchiếcghếmây,cảmthấy thờigiannhưtrở lạicộinguồncủanókhibà lãopháthiệnthấy trong số năm người vừa tới cómột người đàn ông xương xấu, vàngbủng,gòmácaonhưngười tác-ta,mangdấuấncôđơnvĩnhviễn từ thuở

khaithiênlậpđịa.-Trờiơi!-bàlãokêulên.-Aureliano!BàlãolạiđangnhìnthấyđạitáAurelianoBuendíanhưđãnhìnthấyánh

sángngọnđèn từ rất lâu trước các cuộc chiến tranh, trước sự tiêu tan củavinhquangvàsựtànlụicủaniềmvui,cáibuổiđêmvềsángxaxămkiakhiôngbướcvàophòngngủđểracáilệnhđầutiêntrongcuộcđời:lệnhbanchoôngsựânái.ÐấylàPilarTernera.Từnhiềunămtrướckhivàotuổimộttrămbốnlăm,bàlãođãtừbỏcáithóiquencóhạilàtínhtuổicủamình,vàtiếptụcsống trongcái thờigian tĩnh tại,bên lềcủanhữngkỷniệm,vàsống trongmộttươnglaihoàntoànđượcxácđịnh,vượtrangoàinhữngtươnglaibịxáotrộnbởisựràngbuộcvànhữngphỏngđoánxúcxiểmtừnhữngquânbài.Từđêmấy trởđi,Aurelianoẩnnáu trongsựdịuhiềnvà thôngcảmcủacụ tổnămđờichưabaogiờbiếttới.Ngồitrênchiếcghếxíchđumây,bàlãonghĩvềquákhứ,nhớlạinhữnggìlàvĩđạivànỗibấthạnhcủagiađìnhvàsựhuyhoàngđãbịtànphácủaMacondo,trongkhiÁlvarolàmđámcásấuhoảngsợvới những chuỗi cười ầm ĩ, vàAlfonso thì bịa ra những chuyệnkhủngkhiếpvềnhữngcondiệcđãmổmắtngườikháchlàngchơicưxửkhôngtốtvàotuầntrước,cònGabrielthìngồitrongbuồngcủacôgáilaitưlựkhônglấytiềncủakháchmàchỉnhờviếthộnhữngbứcthưchoanhchàngngườiyêubuônlậuđangbịtùởbênkiasôngOrinocovìbịđámlínhbiênphòngtóm được và bắt ngồi trên một chiếc bô buộc phải ỉa ra đầy cứt và kimcương.Cáinhàthổthựcsựvớibàchủnhưmộtngườimẹkìa,chínhlàcáithếgiớimàAurelianohằngmơướctrongsựkìmhãmkéodài.Anhcảmthấysungsướng,cảmthấygầnđạttớisựgặpgỡhoànhảo,đếnmứcchẳngnghĩđếnsựtrốntránhnàokhácvàocáibuổichiềumàAmarantaÚrsulalàmtanvỡảomộngcủamình.Anhsẵnsàngvannàiđểaiđóphábỏhộcáisựtứctốinhưnghẹnlạitronglồngngực,nhưnganhchỉcóthểbậtkhócnứcnởtronglòngPilarTernera.Bàlãolấytayxoađầuanh,đểchoanhkhócthỏathích.Vàdẫuanhkhôngnói ra làđangkhócvì tình,bà lãođãnhận rangaycáitiếngkhóccổsơnhấttronglịchsửconngười.-Nàothôi,chútbébỏngcủata! - bà lão dỗ dành, - bây giờ chút hay nói xem người ấy là ai. KhiAurelianovừanói,PilarTernerabậtlêncáicườisâuthẳm,tiếngcườilantỏatừ xa xưa chấmdứt để rồi sau đó dần dần chuyển thành tiếng cười giốngtiếngcùrụccùrụccủaloàichimbồcâu.KhôngcóđiềubímậtnàotrongtráitimcủangườitrongdònghọBuendíamàbàlãokhônghiểuđược,bởivìmộtthếkỷảomộngvàkinhnghiệmđãdạychobàlãobiếtlịchsửcủagiađìnhgiốngnhưmộtchuỗidàinhữngđiềulặpđilặplạikhôngtránhkhỏi,nhưmộtchiếcđĩaquaycó thểcứquaymãi,quaymãiđếnvô tận,nếukhôngcósựhaomòndầndàvôphươngcứuchữacủachiếctrục.-Ðừnglochútạ,-bàlãocười.-Dùnóđangởđâu,lúcnàynócũngđangđợichút.Vàolúcbốn

giờrưỡichiều,AmarantaÚrsulabướcrakhỏinhàtắm.Aurelianonhìnthấycôbước qua cửa phòngmình trong chiếc váy tắmnếp là phẳngphiu, đầuquấnchiếckhăn.Anhliềnnhónchânnhènhẹbướctheo,ngấtngưởngnhưngười sayvàanhbướcvàophòng tânhôncủavợchồngAmarantaÚrsulađúnglúccômởkhuychiếcváytắmvàbỗnggiậtmìnhkhéplại.Côlặnglẽchỉtayvềphíabuồngbêncạnhcửahémở.AurelianobiếtlàGastonđangbắtđầu viết thưở đó. -Ra ngayđi, - cô nói rít không thành tiếng.Aurelianomỉmcười,haitaybếthốcnganglưngcô,nhưlàbưngchậuthuhảiđường,đặtngửalêngiường.Phắtmộtcái,anhkéotuộtchiếcváytắmtrướckhicôkịpngănlại,vàanhnhưrơixuốngvựcthẳmtrướctấmthântrầntruồngvừatắmrửaxong,trắngngần,nõnnà,màtrongbóngtốicủanhữngcănbuồngbêncạnhhầunhưanhđã tưởng tượngrahếtcả,kể từnhững lỗchân lôngđếnnhữngnốtruồiẩnkín.AmarantaÚrsulachốnglạikịchliệt:vớisựkhônkhéo của giống cái thông minh, cô oằn mình, xoay giở thân hình uyểnchuyểnvàthơmthonhưmộtconchồn,đồngthờithúchaiđầugốivàobụngcònhaitaythìcàolênmặtchàngtrai,nhưngcảhaikhôngaithởmạnhkhácvớinhịpthởcủangườiđangngắmnhìnbuổichiềutà thángtưquacửasổ.Ðấylàmộtcuộcvậtlộndữdội,mộtcuộcgiànhgiậtsốngmái,tuynhiênhầunhư không có chút bạo lực nào, bởi vì đó làmột cuộc vật lộn của nhữngbóngma,chậmrãi,thậntrọng,trangnghiêm,nghĩalàkhoảngthờigianhaibêngiằngconhauđủđểchocâykhiênngưnởhoavàGastonởphòngbênthìquênhếtướcmơtrởthànhngườiláimáybay,vàhọnhưhaingườiyêuthùđịchđangrasứcthỏahiệpvớinhaudướiđáyaosángngời.Trongsựcokéoquyết liệt và trang nghiêmđó,AmarantaÚrsula hiểu rằng sự im lặngthậntrọngcủacôthậtlàvôlý,nócóthểlàmchồngmìnhởbuồngbênsinhnghihơncảnhữngtiếngđộngmạnhmàcôđangrasứctránh.Côbèncườinhènhẹ,vàvẫnkhôngngừngchống trả,nhưngcôđang tựvệbằngnhữngmiếngcắngiảtạovàdầndầnthôikhôngoằnmìnhlẩntránhnữa,chođếnlúccảhaiđềuhiểurằnghọvừalàđịchthủvừalàkẻđồnglõa,vàcuộcgiằngcođãbiếnthànhmộttròchơivuốtvenhau.Bỗngnhiên,nhưlàđểthửchơi,thửmạohiểmmộtlầnnữa,AmarantaÚrsulathôikhôngchốngđỡ,vàkhihoảngsợ trướcđiềumàchínhcôđã tạođiềukiệnchonódiễnra,côrasứcphảnứnglạinhưngđãquámuộnmấtrồi.Mộtsựrungđộngkỳlạđãchônchặtcô,giữchịtlấycô,vàýchítựvệcủacôđãbịnghiềnnátbởikhátvọngkhôngthểkìmlạiđượclàpháthiệnxemnhữngtiếnghúmàuvàngvànhữngquảbóngvôhìnhđangđợicôởbênkiacáichếtlàgì.Côchỉcònkịpvớitayquờquạngtìmchiếckhănnhétvàomồmvàcắnchặtlấyđểnhữngtiếnggừgừcủamèocáiđitơkhôngbậtratừtrongsâuthẳmlòngmình.

CHƯƠNG KẾTMộtđêmvuinọ,tronglúcgáccổngravàothiênđườngcủamình,Pilar

Ternerachếttrênchiếcghếxíchđumây.Ngườitađãchônbàlãokhôngcóquantàitheođúngnguyệnvọngcuốicùngcủangườiquácố.Támngườiđànônglựclưỡngdùngthừngchãotừtừhạhuyệtchiếcghếxíchđucóbàlãongồixuốngmộtcáihuyệtđượcđàongayởgiữasânkhiêuvũ.Nhữngcôgáimulata[50]mặcđồđen,khóclócđếnxanhxámcảmặtmày,làmvộilễcầunguyệnchobà lão tronglúc tháocácchuỗihạtđeocổ,nhữngdảinơbuộcđầu,nhữngvòngtay,rồinémchúngxuốnghuyệt,trướclúcngườitalấpkínmồvàdựnglêntrênđómộtbiamộkhôngtêntuổi,khôngnămthángvàphủkínnhữngvònghoatràxứAmazon.Saukhiđầuđộcchochếthếtnhữngconvậtcảnh,dùnggạchvàvữabịtkíncáccửaravàovàcửasổ,bọnhọtảnmátmỗi ngườimột ngả đi khắp thế gianmang theo những chiếc hòm gỗ bêntrongtrangtríảnhthánh,ảnhhọabáonhiềumàusắc,ảnhngườiyêu,nhữngngườitìnhchốclát,nhữngngườitìnhcũlâunăm,nhữngngườitìnhmaquái,đólànhữngtayỉarakimcương,nhữngtayănthịtđồngloạinhữngtayđượcphonglàvuacờbạcởngoàikhơi.Ðólàsựphánxửcuốicùng.Trongphầnmộ của Pilar Ternera, giữa những bản nhã ca và vòng hạt của gái điếm,những rác rưởi của quá khứ đangmục rữa, đó là những gì còn lại ít ỏi ởMacondokểtừsauchuyếnrađicủanhàthươngtháixứCatalunya.Donỗinhớmộtmùaxuânvĩnhviễnthôithúc,ônggiàthôngtháixứCatalunyađãbuộcphảiđóngcửahiệusáchvà trởvề làngquêởvenbờĐịaTrungHải.Khôngmộtaicảmnhậnđượcviệccụquyếtđịnhhồihương.Đểchạy trốncác cuộc chiến tranh liênmiên cụđãđếnMacondovàođúng lúcCông tychuốithịnhvượng,vàcụkhôngnghĩsẽlàmgìkháchơnlàmởmộthiệusáchchuyênbánsáchcổđượcinbằngvàingoạingữ,mànhữngkháchhàngngẫunhiênđếnđãsợhãilậtgiởchúngnhưlậtgiởnhữngcuốnsáchbẩntưởitronglúcchờđếnlượtmìnhvàođoánmộnghoặcxemsốởcănnhàđốidiện.Cụđãbỏmộtnửađờingườingồiởngoàisânsaunóngbức,đểmiệtmàighilạithứvănchươngkiểusứccủamìnhbằngthứmựcmàuviolettrênnhữngtờgiấy xé ra từ vở học trò mà không một ai biết đích xác cụ viết gì. KhiAurelianobiếtcụthìcụđãcóhaithùngtođựngđầynhữngtrangviếtnhưvẽmàvềmộtphươngdiệnnàođóchúngkhiếntanghĩđếnnhữngtấmdathuộcghichữcủaMelquíades,vàkể từdạoấychođếnkhi rađicụ lạiviếtđầythùngthứba,dođóquảlàcólýkhinghĩrằngtrongsuốtthờikỳởMacondocụkhông làmgì khác ngoài việc chỉ ngồi viếtmà thôi.Nhữngngười duynhấtcụcóquanhệlàbốnngườibạn,nhữngngườivẫnđếnđâyđổinhữngconquayvàdiềugiấyđểlấysáchcủacụvàcụđãchohọđọcSeneca[51]vàđọcOvidio[52]khibọnhọcònđangtheohọcbậctiểuhọc.Vớitìnhcảmtrìu

mếnthânthươngcụđốixửvớicácnhàcổđiểnnhưđốivớinhữngngườibạncùngngủmộtphòngđãcótrongđờimình.Vàcụthônghiểunhiềuđiềuđánglẽkhôngnênbiết,tỷnhưThánhAgustinbêntrongchiếcáokhoácngoàicònmặcthêmmộtchiếcáogi-lênỉbósátlấyngườichođếnnămmườibốntuổivàtỷnhưcáiôngArnaldodeVillanova,mộtthàyđồng,vìbịbọcạpcắnmàtrởnênliệtdươngngaytừkhicònnhỏtuổi.Nhiệttìnhcủacụdànhchocáctrangviết làmộtbứctranhđanlẫnnhữnglờikínhtrọngvànhữnglờiđàmtiếucủadânđịaphương.Vìphảihọc tiếngCatalanđểdịchchúngra tiếngTâyBanNha,Alfonsođãđútvào túiquầnvài trangviếtấyđượccuộn lạicùngvớinhữngmẩubáovàcảnhữngtrangsáchgiáokhoa,rồimộtđêmnọanhđánhmấttấtcảởnhàmộttrongnhữngcôđiếmlàmtìnhchoquacáiđậnđóikhátnày.Khicụgiàthôngtháibiếtchuyện,đánglẽphảimắngchửianhmộttrậnnênthân,thìcụđãcảcườimàbìnhluậnrằngđólàsốphậnhợplẽtạohóacủavănchương.Tráilại,khôngcómộtsứcmạnhnhânvănnàođủsứcthuyếtphụccụkhôngmangtheobathùngtođựngđầycáctrangviếtnàykhihồihương,vàcụđãxổrahàngtràngtiếngCarthago[53]đểđuổibọnnhânviên kiểm soát trên tàu hỏa khi bọn này định chuyển các thùng bản thảoxuốngtoahàngcoichúngnhưlàhànghóa,chođếnkhicụbuộcbọnhọphảiđểchomìnhmangchúngđitheotrêntoahànhkhách.“Thếgiớichẳngcòngìnựccườihơnkhimàconngườiđượcngồiởtoakháchcònvănchươngphảinằmởtoahàng”.Đólàđiềuduynhấtnghecụnóithànhlời.Cụđãtrảiquamộttuầnvấtvảvớinhữngcôngviệccuốicùngchochuyếnrađi,bởivìcứcàngđếngầngiờkhởihànhcụcàngkémvuihơn,ýnghĩthiếumạchlạcbịxáotrộnlungtunghết,vàcácđồvậtđượcđểchỗnàylạithấyởchỗkhác,cụbịámảnhbởichínhđámmaquáitừngtrêuchọcFernanda.-Collons[54]-cụchửi.-TangồixổmlênđiềuluậthaimươibảycủahộinghịTôngiáoLuânÐôn.GermánvàAurelianokhuânvácgiúpcụ.Họgiúpcụnhưgiúpmộtđứatrẻ,họđểvévàcácgiấytờdichuyểntrongmộtcáitúirồilấyghimbănggàilạichocụ,họlàmchocụcảmộtdanhmụcdài,tỉmỉghilạitấtcảnhữngviệclàmtừkhirờikhỏiMacondochotớikhitàucậpbếnởBarcelona,nhưnghọlạivôýnémvàobãirácchiếcquầncóđểmộtnửasốtiềncụkicópđược.Ðêmtrướcngàykhởihành,saukhiđãđóngđinhcácthùngđựnggiấymálạivànhéthếtquầnáovàochínhcáiva-li cụmang tớiđây,nheođôimimắthìnhconhếnlại,vớiđiệubộbanphướctrơtrẽn,cụchỉvàonhữngđốngsáchđãtheomìnhtrongsuốtcuộclưuvong,vànóivớicácchiếnhữu:-Ðấytađểlạichocácbạncáithứcứtđáiấy.Bathángsau,cácbạnnhậnđượcmộtbìthưtotướnggầnhaimươibứcthưvàhơnnămmươibứcảnh,đượctíchlạitrongsuốtcuộchành trìnhnhànrỗi trênbiểnkhơi.Mặcdùkhôngđềngàythángnhưngthứtựcủachúngđãnóirõtrìnhtựcụngồiviếtcácbứcthưnày.Trongnhữngbứcthưđầuvớigiọngđiệuhàihướcvốncócủamình,cụkể

cho bọn họ nghe về những chuyện lý thú xảy ra trong chuyến vượt đạidương,vềcơnbựctứcmuốnquậtngãlãoáptảihànghóakhôngchophépcụđưabachiếc thùngđựngbảnthảovàophòngnằmtrênhầmtàu,vềsựyếuhènmà thông tháicủamộtmệnhphụ rất sợhãiconsốmườiba,khôngvìthóimêtíndịđoanmàvìhìnhnhưbàtacảmthấyconsốnàybáotrướcbàtasẽởlạimặcdùcuộchànhtrìnhtrênbiểnchưađượckếtthúc,vàvềcuộcthimàcụgiànhđượcphầnthắngngaytrongbữatốiđầutiêntrêntàuthủy,vìcụnhậnramùicủcảimặcbanđêmtrongcácsuốiởvùngLérida[55]ngaytrongthứnướcănmangtrêntàu.Tuynhiên,vớingàythángtuầntựtrôi,thựctạitrêntàungàymộtítkhiếncụphảiđểýhơn;ngaycảnhữngsựkiệnxảyramớinhất,thôngthườngnhấtcũngkhiếnchocụcàngcảmthấychúngxaxưahơn, vì con tàu càngbỏxabờ châuMỹbaonhiêu thì kýức càng trởnênbuồnbãbấynhiêu.Cáiquátrìnhhoàinhớdiễntiếnấydườngnhưcũngbộclộ trênnhững tấmảnh.Trongnhững tấmảnhđầu tiên, cụhiệnhình trongdángvẻhạnhphúc,mặc chiếc áo của thươngbinh,mái tócbạcnhư tuyếttrongánhnắngthángmườichóichangcủavùngbiểnCa-ri-bê.Trongnhữngtấmảnhsau,cụhiệnhìnhtrongtấmáokhoácsẫmmàu,cổquàngmộttấmkhănlụa,vẻngườibuồnbãvàtrầmtưbởisựtrốngvắng,ngồitrênsànmộtchiếctàunặngnềđangchệnhchoạngđinhưkẻmộngdutrênmặtbiểnlúcđangthu.GermánvàAurelianoviết thưtrảlờicụ.TrongcácthángđầucụviếtthưrấtchămchỉđếnmứclúcấyhọcảmthấygầngũicụhơnngaycảkhicụcònởMacondovàhọcảmthấynhưbớtđinỗibựcdọcvìđãđểcụrađiLúcđầucụviếtthưchohọ,báochohọhayrằngtấtcảvẫnbìnhthường,rằngởngôinhàcụchàođờivẫncònnguyênconốcsênmàuhồng,rằngnhữngconcá tríchkhôvẫn thơmnguyênmùi trong thùngbánh, rằngnhững thácnướccủalàngvẫntỏahươngthơmkhichiềubuông.Lạimộtlầnnữacụgửiđến cho bọn họ những trang vở học trò được viết như vẽ bằngmựcmàuviolet,trongđócụtặngchomỗingườibạnmộtđoạnthơđặcbiệt.Tuyvậymặcchochínhcụđãkhôngnhậnra,nhữngbứcthưđầytâmhuyếtấyđãdầndần chuyển thành những bài thơ điền viênmang đầy ý nghĩa của kẻ tỉnhmộng.Trongnhữngđêmđông,tronglúcngồitrôngnồixúpsôiởlòsưởi,cụnhớđếncáikhôngkhíoinóngởsânsau,nhớtiếngkêuoocủaánhmặttrờitrên những cây hạnh đào phủ đầy bụi, nhớ tiếng còi tàu trong không khínónghầmhậplúcđangtrưa,chínhlànỗihoàinhớmàcụngồiởMacondonhớnồixúpsôitronglòsưởi,nhớnhữngtiếngraocủangườibáncàphêvànhớnhữngconchiềnchiệnlanhlẹnbáomùaxuânđến.Bịdằnvặtbởinhữngnỗihoàinhớđốidiệnnhaunhưnhữngtấmgươngsoivàonhau,cụđánhmấtcảmgiácdiệukỳvềthựctạiphithựctại,chođếnkhicụkếtthúcbằngviệckhuyêntấtcảbọnhọhãychạykhỏiMacondo,hãyquêntấtcảnhữnggìcụđãdạyhọvềcuộcđời,vềtìnhngười,hãyỉavàoHoraciovàbấtkỳnơinào

họ tới, hãynhớ rằngquákhứ là bịpbợm, rằngkíức conngười không cóđường trở lại, rằng tất cảmùaxuâncổkính làkhông thểkhôiphục lạivàrằngáitìnhphóngđãngvàcuồngsaylàmộtsựthậtchốclátmàthôi.ÁlvarolàngườiđầutiênquantâmđếnlờikhuyênhãyrờibỏMacondo.Anhbánhếtcủacải,kểcảconhổbịnhốttrongsânnhàvẫnthườngnhenanhdọanhữngkhách bộ hành ở ngoài đường, vàmuamột chiếc vé đimãimãi trênmộtđoàntàuhỏakhôngbaogiờngừngdulịch.Trênnhữngtấmbưuảnhmàanhgửitừnhữngnhàganghỉlạidọcđường,anhmiêutảđầythánphụcnhữnghìnhảnhchốclátmìnhnhìnthấyquaôcửasổtoaxe,nhưthểanhđangxévụnvànémvàocõilãngquênmộtbàithơdàicủasựchạytrốn:nhữngngườidađenmơmộngtrênnhữngcánhđồngbôngtrắngxứLouisiana,nhữngchúngựacócánhtrênthảmcỏxanhxứKentucky,nhữngđôinhântìnhHyLạptrongbuổihoànghônđịangụcxứArizona, côgáimặcáo lenđỏvẽ tranhthủy mặc trên những hồ xứ Michigan đã lấy bút làm điệu bộ chào anh,nhưngđókhôngphải là lờichàotừbiệtmàlà lờichàochứachanhyvọngđượcgặplạivìcôkhôngbiếtrằngmìnhđangnhìntheomộtđoàntàumộtđikhôngtrởlại.SauđóAlfonsovàGermáncùngbỏđivàomộtngàythứbảyvớiýđịnhsẽtrởvềvàongàythứhainhưngchẳngbaogiờngườitađượcbiếttintứcgìvềhọ.MộtnămsaukểtừngàycụgiàthôngtháingườiCatalunyarađi,ngườibạnduynhấtcònởlạiMacondolàGabriel,vẫnlêulổng,hoàntoànphụthuộcvàolòngthươnghạicủaNigromanta,đểtrảlờinhữngcâuhỏithicủamột tờ tạpchíPháp,màphần thưởng lớnnhấtcủanó làchuyếnđithămthủđôParis.Aureliano,vốnlàngườinhậnđặtbáo,đãgiúpanhđiềncác câu hỏi, đôi lúc ở ngay tại nhà anh, còn hầu như lúc nào cũng ở bênnhữnglọsứxinhxinhvàmùicâythuốcnữlangcủahiệuthuốcduynhấtởMacondo,nơiởcủaMercedes,ngườiyêubímậtcủaGabriel.Ðólàcáiduynhấtsẽcònlạicủamộtthờiquákhứmàsựhủydiệtcủanókhôngbaogiờtrọn vẹn, bởi vì nó cứ tự hủy hoạimột cách chậm chạp, tự hao kiệt ngaytrongchínhnóvàtừngphúttừngphútmộtnótựkếtliễumàsẽkhôngbaogiờchấmdứtsựtựkếtliễu.Thịtrấnđãbướctớinhữngđiểmnútấycủasựđìnhtrệ,dođókhiGabrieltrúngthưởngvàđiParisvớihaibọcxốngáo,mộtđôigiàyvà toàn tập tácphẩmcủaRabelais, anhđãbuộcphải rahiệu chongườithợmáyđểôngtếdừngtàulạinhậnmìnhlên.ÐườngphốThổNhĩKỳcũ lúcbấygiờ làmột cáibãihoang,nơinhữngngườiẢ-rậpcuối cùngđãchịuđểchothầnđóilôimìnhđếncõichếttheotậpquánngànđờingồitrướccửa,bởivìđãnhiềunămnayhọphảibántớimétvảichéogocuốicùngvàtrongnhữngchiếctủkínhtốiomomchỉcònlạinhữngtượngngườikhôngđầu.KhuphốcủaCôngtychuối,màcólẽPatriciaBrowncốkểlạichoconcháumìnhnghevềnótrongnhữngđêmbuồnnhớcódưagangngâmgiấmxứPrattville,Alabama,đãlàmộtđồngbằngđẩycỏdại.Vịchaxứgià,ngườiđếnthaychaxứAngelvàtêncủacụchẳngaithèmbiếtđến,đangchờđợi

Thượngđếrủlòngthương,nằmtênhhênhtrênchiếcvõng,đauđớnvìbệnhviêmkhớpvàmấtngủvìsựhoàinghi,trongkhiđóthằnlằnvàchuộtcãicọnhauxemaisẽđượcthừakếngôinhàthờbêncạnh.

ỞthịtrấnMacondobịlãngquênấy,nơingaytớicảchimchóccũnglãngquênnó,nơibụivàhơinóngđãtrởnênrấtkhóchịuđếnmứcthởcũngphảivấtvảlắm,AurelianovàAmarantaÚrsulalàhaingườiduynhấthạnhphúcvàlànhữngngườisungsướngnhấttrêntráiđấtnày,mặcdùhọbịvâybọcbởinỗicôđơnvàtìnhyêu,đặcbiệtlànỗicôđơncủatìnhyêutrongmộtngôinhàhầunhưkhôngtàinàongủđượcbởitiếngđộngầmầmcủabàykiếngâynên.GastonđãtrởvềBrussels,vìđợimáybaychánchêmêmỏivẫnkhôngthấynóđếnnêncómộtngàynọôngđãnhétvàova-linhữngđồdùng tùythânvàtàiliệuthưtíncủamìnhrồirađivớiýđịnhtrởvềđâybằngmáybaytrước khi những đặc ân của ông phải nhượng lại chomột nhómphi côngÐức,vốnđãtrìnhlêncácnhàchứctráchtỉnhnàymộtkếhoạchnhiềuthamvọnghơnsovớikếhoạchcủaông.Kểtừbuổichiềuhaingườilàmtìnhvớinhau lần đầu tiên, Aureliano và Amaranta Úrsula vẫn tiếp tục tranh thủnhữnglúcvắngnhàhãnhữucủangườichồngđểmàyêunhaucuồngnhiệttrongnhữngphútgiâygặpgỡchốclátvàluônluônbịngắtquãngbởingườichồngbấtđồtrởvề.Nhưngkhithấychỉcònlạihaingườiởnhàthìhọliềnmệt lử trongnhữnggiâyphútngâyngấtcủaái tìnhmuộnmằn.Ðó làmộtcơn đam mê buông thả, điên loạn, đến mức khiến cho xương cốt củaFernandaởtrongmồphảirunlênvìsợvàởtrongtrạngtháinhảymúaliêntục. Những tiếng rền rĩ đầy sướng vui, những bài hát đầy thèm khát củaAmarantaÚrsulađãâmvangbùnglênvàolúchaigiờchiềungaytrênchiếcbàn trong nhà ăn cũng như vào lúc hai giờ sáng ở trong kho lương thực.“Ðiềulàmemđaukhổ,-côcười,-làchúngmìnhđãđểmấtquánhiềuthờigian”.Vàtrongcơncuồngnhiệtchothỏađammêấy,cônhìnthấyđámkiếnđangphátrụivườnhoarồigặmgỗnhàchothỏacơnđóilâungày,vàcônhìnthấydòngkiếnđỏấylạimộtlầnnữachiếmcứmấthànhlangnhưngcôchỉbậntâmchiếnđấuvớikiếnđỏkhinhìnthấychúngởtrongphòngngủcủamình.Aurelianobỏbêcáctrangvănviếttrênnhữngtấmdathuộc,lạiởlỳtrongnhà,trảlờichoxongchuyệnnhữngbứcthưcủacụgiàthôngtháixứCatalunya.Bọnhọđánhmất cảmgiácvề thực tại, ýniệmvề thờigianvànhịpđiệucủanhữngthóiquenhàngngày.Bọnhọlạiđóngkíncửaravàovàcửasổđểkhỏimấtthờigiancởiquầnáo,vàtồngngồngđilạiởtrongnhànhưRemedios -Ngườiđẹp từng thườngxuyênmongmuốn,vàcùngnhaulănlộntrênnhữngvũngbùnngoàisântrongkhithânthểkhôngmộtmảnhvảiche,rồicómộtbuổichiềunọbọnhọsuýtbịchếtngạtkhilàmtìnhvớinhaungaytrongbồntắm.Trongmột thờigianngắnbọnhọphátanhoangnhà cửa hơn cả sự phá phách của lũ kiến đỏ: làm gãy hết bàn, ghế, tủ ở

phòngkhách,làmráchbươmchiếcvõngtừngchịuđựngrấttốtnhữngcuộcáiânbuồntẻnơitrạilínhcủađạitáAurelianoBuendía,xổtungruộtchăn,lấybônglõitungkhắpsànđểlàmnhaungạtthở.MặcdùAurelianolàmộtngười tình cũng đủ ngón chơi dữ dằn như tình địch của anh, nhưngAmaranta Úrsula lại là người đạo diễn anh các trò tiêu khiển trong thiênđườngđổvỡấyvà cô làmviệcnày rất nhiệt tìnhnhư thể côđã tập trungtrong tìnhyêucáinghị lựccuồngnhiệtmàcụ tổÚrsulađãhiếndângchonghềlàmkẹonặnhìnhcongiống.Ngoàira,tronglúccôsungsướnghátvàcườingặtnghẽotrướcnhữngtròchơicủamìnhthìAurelianongàymộttrầmtưhơn,bởinỗiniềmđammêcủaanhvốnlặnglẽvànguộilạnh.Tuynhiêncảhaingườiđitớinhữngđỉnhđiểmcủanghệthuậtchơibời,đếnmứckhihọmệtlửtronglúcphèphỡnthìhọlạicàngnghịchngợmthúvịhơntronglúcnghỉngơi.Bọnhọlạihiếndângtâmsứcchosựsùngbáithầntượngđốivớicơthểmình,ấylàlúchọpháthiệnrarằngnhữnglúcnghỉngơisaucơnhoanlạccónhữngkhảnăngkhôngthểkhaitháchếtđược,nócònthíchthúhơnnhiều so với những khả năng của dục tình. Trong lúc anh lấy lòng trắngtrứnggàbôilênbộvúcứngdỏnglêncủaAmarantaÚrsulađểmàbóp,hoặclấydầudừabôilênđôivếsănchắcvàbụngmềmmạicủacôđểmàmơntrớnthìcôcoicơthểcườngtrángcủaAurelianonhưmộtconbúpbêđểnghịchngợm,lấysonbôimôiđểvẽmắthềchoanh,dùngchìkẻmàyđểvẽchoanhbộriaThổNhĩKỳ,đeochoanhchiếccàvạtOrganzavàđộichoanhchiếcmũlàmbằnggiấybạc.Cómộtđêm,bọnhọlấymứtđàobôikhắpngườitừchânđếnđầurồinhưchóhọliếmchonhau.Rồinhưmộtlũđiênrồ,họânáivớinhaungayởhànhlangvàhọbịđánhthứcbởiđànkiếnănthịtsắpnuốtsốnghọ.

Tronglúccáccuộctruyhoanngừngnghỉ,AmarantaÚrsulaviếtthưtrảlờiGaston.Côcảmthấyôngquábậnrộnvàxalắcđếnđộvớicôcuộctrởvềcủaônglàkhôngthểcóđược.Ởmộttrongnhữngbứcthưgửivềtrướctiên,ôngkểrằngcácbạnhữucủamìnhquảthậtcógửichiếcmáybayđi,nhưngmộthãngđườngbiểnởBrussels,vìnhầmlẫn,đãgửinóđếnTangandika,vàtại hải cảng này nó sẽ được chuyển đến cho cộng đồng của những ngườiMacondo[56].Sựnhầmlẫnấyđãgâyranhiềuphiềnphứcđếnmứcchỉcầnthuhồi lạichiếcmáybaycũngphảimấthainăm.Thế làAmarantaÚrsulakhôngphảiđềphòngsựtrởvềbấtthìnhlìnhcủachồngmình.Vềphầnmình,Aurelianokhôngcóliênhệvớithếgiớibênngoàinàokhác,ngoàinhữngláthư của cụ già thông thái xứ Catalunya và những tin tức về Gabriel quamiệngMercedes,côgáibánthuốclặnglẽ.Lúcchầuđólànhữngliênhệthựcsự.ÐểởlạiParis,GabrielđãtrảlạichiếcvékhứhồiđểlấytiềntiêuvàsauđóanhsốngbằngcáchbánbáocũvàvỏchaidocáccôhầuphònglôiratừtrongmộtkháchsạnbuồntẻtrênđườngRueDauphine.Lúcấy,Aurelianocó

thểmườngtượngthấyanhthườngxuyênmặcchiếcáolencổtomàchỉcởirakhicácsânhiênMontparnasseđầynhữngcặpuyênươngmùaxuânđidạovà trongcănbuồngnồngnặcmùisúp lơsôi,nơiRocamadourđãchếtđói,anhphảingủngàyvàthứcviếtvềbanđêmđểkhiếncơnđóilòngnhầmgiờđỡhànhhạmình.Tuynhiên,những tin tứcvềGabrielmàanhnhậnđượcngàymộtkémchínhxáchơnvàcácbứcthưcủacụgiàthôngtháingàymộtthưa nhạt, buồn tẻ hơn, đến mức Aureliano đã quen nghĩ về họ nhưAmarantaÚrsulanghĩđếnchồngmình,vàrồicảhaingườibồngbềnhsốngtrongmột thế giới trống trải, nơi ái tình là thực tại duy nhất vừa có tínhthườngnhậtlạivừacótínhvĩnhhằng.

Bỗng nhiên, tin Gaston sẽ trở về đến với họ như một tiếng sét đánhngang tai ngay trongcái thếgiới vô thứcđầyhạnhphúc ấy.AurelianovàAmarantaÚrsulamởtohaiconmắt,xemlạilòngmình,rồitayđặtlêntráitimmìnhhọnhìnthẳngvàomặtnhauvàhiểurằnghọgắnbóvớinhauđếnmứcsẽnhậncáichếtnếuphảixanhau.Thếlàcôviếtchochồngmìnhmộtbứcthưnóinhữngsựthậttráingượchẳnnhau,trongđócôkhẩnkhoảnnóirằngcôvẫnyêuôngvàkhaokhátđượcgặplạiông,đồngthờicôcũngnóirõrằngmìnhsẽkhông thể sốngđượcnếukhôngcóAurelianovàcoiđónhưmộttiềnđịnhkhôngthểnàotránhđược.Tráivớiđiềubọnhọmongđợi,vớitháiđộđiềmtĩnh,cóthểnói là tháiđộcủangườicha,quamột thưdàihaitrang kín đặc chữ, Gaston đã trả lời họ, ông lưu ý bọn họ nên đề phòngnhữngýnguyệnbồngbộtnảysinhtừchỗbọnhọđangđammêvàđoạncuốilá thưônghoàn toànđồngýsẽkhông trở lạiMacondobởivìông tinrằngbọnhọsẽhạnhphúcnhưôngđãhạnhphúctrongcuộcđờivợchồngngắnngủicủamình.ÐólàmộttháiđộhếtsứcbấtngờđếnmứcAmarantaÚrsulacảmthấymìnhbịsỉnhụcvớiýnghĩrằngmìnhđãchuẩnbịchochồngmộtcáicớmàôngtatừngmongđợiđểphómặccôchosốphận.Sáuthángsau,sựhậnthùcàngthêmsâusắchơnkhiGastontừLéopoldvillelànơiôngđãnhậnlạichiếcmáybay,lạiviếtthưchocôchỉyêucầugửichomìnhchiếcxeđạpẩychânmàtheoôngnóinólàcáiduynhấttrongsốnhữnggìôngđểlạiởMacondocòncógiátrịtìnhcảm.AurelianobìnhtĩnhchămsócphòngngủcủaAmarantaÚrsula,cốgắngchứngtỏchocôbiếtrằnganhlàmộtngườichồngxứngđángtronglúcthuậnlợicũngnhưtronglúckhókhăn,vànhữngtúngbấn hàngngày đangvây hãmhọkhi nhữngđồng tiền cuối cùng củaGastonđểlạibịtiêunhẵnđãtạonênchohọmộtsựràngbuộccủatìnhđoànkếttuykhôngrựcsángvàkiêungạonhưnỗiđammênhưngđãgiúphọyêunhausayđắmhơnvàkhiếnhọrấthạnhphúcnhưđãtừnghạnhphúctrongchínhcáithờikỳhọsốngcuộcsốngđầysắcdục.

KhiPilarTerneramất,bọnhọđangchờđónđứaconsắprađời.Tronglúccóchửa,AmarantaÚrsulađịnhhànhnghềsảnxuấtnhữngcáivònglàm

từxươngsốngcá.NhưngngoạitrừMercedes,làngườinhậnmuacủacômộttá,khôngcóaimuanhữngchiếcvòngnày.Lầnđầutiêntrongđời,Aurelianoýthứcđượcrằngcáitàingoạingữ,sựhiểubiếtbáchkhoa,khảnăngnhớkỳlạkhôngcầnbiếtnhữngchitiếtnhỏnhặtcủacácsựkiệnvàđịađiểmxaxưacủaanh,mọithứấyđềuvôdụngnhưcạnhcáihộpkhảmngọccủavợanh,màlúcnàycó lẽ trịgiábằng toànbộsố tiềncủa tấtcảnhữngcưdâncuốicùngởMacondocộnglại.Họsốngnhờphépmàu.MặcdùAmarantaÚrsulakhôngđểmấttínhtìnhvuivẻcũngnhưnhữngmánhkhóecủacôtrongcáccuộcthácloạn,côđãlàmquenvớiviệcsaubữacơmtrưangồiởhànhlangđểmàsuytưvàmơmàngngủ.Aurelianoởbêncạnhcô.Ðôilúchọlặnglẽngồichođếnkhimànđêmbuôngxuống,ngườinọnhìnvàomắtngườikia,đểtrongimlặngânáivớinhaubằngtấtcảtâmhồnnhưtrướcđâyhọtừngânáivớinhautrongsựồnĩ.Mộttươnglaibấpbênhkhôngxácđịnhbuộchọphải hướng tình cảm về quá khứ.Họ nhìn vào nhaumà thấy chínhmìnhtrong cái thiên đường thờimưa lụt đãmất, bì bõm lội trong những vũngnướcbùnởngoàisân,giếtnhữngconthằnlằnđểđeolênngườiÚrsula,chơitròchônsốngcụvàchínhnhữnghìnhảnhđượchồitưởnglạiấyđãlàmchohọthấyrõsựthậtlàmìnhhạnhphúcngaytừkhimớicótrínhớ.DodõisâuvàoquákhứmàAmarantaÚrsulanhớramộtbuổichiềucôbướcvàoxưởngkimhoànvàmẹcôđãkểchocôbiếtrằngchúnhócAurelianolàđứaconvôthừanhậnbởivìbàđãbắtđượcnónằmtrongchiếclàn.Mặcdùcảmthấylờigiải thích ấy là không có căn cứ xác thực, nhưng bọn họ cũng không cónguồn tài liệu nào khác để thay lời giải thích này bằngmột lời giải thíchđúngđắnhơn.Saukhisuyđitínhlạitấtcảcáckhảnăng,điềuduynhấtmàhaingườichắcchắnhơncảlàFernandakhôngphảilàmẹđẻcủaAureliano.AmarantaÚrsulathiênvềýnghĩchorằngAurelianolàconcủaPetraCotes,ngườimàcô chỉ cònnhớđượcnhữngchuyệnnhơnhuốchoangđườngvàchính lời đoán định đó đã gây nên trong tâm hồn họ nỗi kinh hoàng.Aurelianođauđớn trướcýnghĩsáng tỏ rằngmình làemtraivợmìnhnênanhđãtrốnvàotuviệnđểtìmmộtdấuvếtđángtinnàođóvềnguồngốccủamìnhtrongcáiđốngtàiliệubừabộnđãbịgiánnhấm.Lờighichúlễđặttênxaxưanhấtmàanh thấy là lờighichúvềAmarantaBuendía,ngườiđượcchaNicanorlàmlễđặttênchoởtuổithiếunữ,đólàthờikỳchađilạikhắplàng,bằngcáchlợidụngsựkíchthíchcủasô-cô-la,cốchứngminhchosựhiệntồncủaThượngđế.SaukhilậthếtbốncuốndanhbạanhthấynhữnglờighichúvàngàysinhcủamườibảyanhemAurelianothìanhđãtưởngrằngmìnhlàmộttrongsốmườibảyngườinàynhưngcácngàylàmlễrửatộiấylạiquáxaxưasovớituổicủaanh.Thấyanhđanglạclốitrongcáimêcungđểtìmchoragốcgácruộtthịtcủamìnhvàrunrẩyvìhoangmang,vịchasứmắcchứngtêthấpnằmtrênvõngquansátanhvàvớigiọngchậmchạp,hỏianhtênlàgì.

-AurelianoBuendía,-anhtrảlời.-Vậyconchớmấtcôngtìmkiếm.-Vớitháiđộdứtkhoátchasứthốtlên.

-Từlâurồi,ởđâycómộtconđườngđượcgọitênnhưthế,vàbởithếdânchúnglúcấyquenđặttênchoconmìnhbằngtênđườngphố.

Aureliano run lên vì giận dữ: - Trời ơi? - anh nói. -Vậy là cha cũngkhôngtin.

-Tincáigìkia?-ChakhôngtinrằngngàiđạitáAurelianoBuendíađãtiếnhànhbamươi

haicuộcnộichiếnvàđãthấtbạihoàntoàn.Chacũngkhôngtinrằngquânđộiđãquâychặtrồiquétliênthanhgiếtchếtbangànngườilaođộngvàrằngchúngđãchấtxácchếtlênmộtđoàntàudàihaitrămtoađểnémxuốngbiển.Vớicáinhìnthươnghại,chasứnhìnanh:

-Ôi!Conơi?-chathởdài,-vớicha,chỉcầnbiếtchắcrằngconvàchađangtồntạitronglúcnàylàđủrồi,đủlắmrồi!

VậylàAurelianovàAmarantaÚrsulachấpnhậncâuchuyệnchiếclànlàmộtbằngchứngvềnguồngốccủaAureliano,khôngphảivìhọtinnómàchỉvìnócótácdụngkhiếntâmhồnhọthanhthản.Tronglúccáibàothaingàycànglớnlên,bọnhọcàngkhăngkhítvớinhauđếnmứctuyhaimàlàmột,ngàycànghòatanmìnhvàocáicôđơntrongmộtngôinhàọpẹpmàchỉmộtlàngióthổicũngsập.BọnhọtựhạnchếtrườnghoạtđộngcủamìnhvàomộtkhônggianthựcsựcầnthiếtnghĩalàtừphòngngủcủaFernanda,nơibừngsángnhữnggiờhoan lạc tĩnh tại,chođếnhành lang,nơiAmarantaÚrsulangồikhâugiàyvàmũchotrẻsơsinh,vàlànơiAurelianongồiviếtthưphúcđápthưcụgiàthôngtháingườixứCatalunyamàthỉnhthoảnganhmớinhậnđược.Phầncònlạicủangôinhàđãđầuhàngcáclựclượngpháhủycủathiênnhiênđangngàycàngsiếtchặtvòngvây.Xưởngkimhoàn,cănphòngcủaMelquíades,nhữngvươngquốcnguyênthủyvàtrầmmặccủaSantaSofíadelaPiedad,tấtthảyđềuchìmtrongmộtkhurừnghoanghiệntồnngaytrongnhàmàchẳngmộtaidámbướcchânvào.Bịthiênnhiênhungbạovâychặt,AurelianovàAmarantaÚrsulavẫntiếptụctrồngcáccâykinhgiớivàbảovệthếgiới củamìnhbằngnhữngvạchvôiđểdựng lênnhữngchiến lũycuốicùngcủacuộcchiếntranhtựngànxưagiữaconngườivàlũkiếnđỏ.Máitócdài khôngđược chải chuốt, gươngmặt thâm tímnhữngvết bầmmáu, đôichânxuốngmáucứnề ravàobuổi sáng,cáicơ thể sonsẻđầyyêuđươngnhưthânconchồncủacôtrướcđâybâygiờđangxổra,tấtcảnhữngthứđóđãkhiếnchoAmarantaÚrsulamấtđicáidángvẻtrẻtrunghồitrởvềnhàvớilồngchimbạchyếnbấthạnhvàngườichồngngoanngoãn,nhưngđãkhônglàmthayđổiđượcsứcmạnhtinhthầncủacô.

“Ðồ cứt đái”, cô vẫn thường cười cợt: “Aimà dám nghĩ rằng thực rachúngtasẽtựkếtliễumìnhbằngcáchsốngnhưnhữngkẻănthịtđồngloại”.

Sợichỉcuốicùngcònràngbuộchọvớithếgiớibênngoàibịđứtnốtvàolúccáithaivừađượcbảytháng,khibọnhọnhậnđượcmộtláthư,nhưngđóhiển nhiên không phải là thư của cụ già thông thái người xứ Catalunya.PhongthưđượcgửiđitừBarcelonabịráchmép,nhưngvìđượcviếtvớimộtnétchữnắnnótbằngmựcxanhnênnomưamắt.Nócódiệnmạođơnsơvàkhôngđềtênngườigửi,giốngnhưnhữngláthưcủakẻthù.AurelianogiằnglấyláthưtừtayAmarantaÚrsulakhicôsắpsửabócnóra.

-Anhkhông thích lá thưnày, -Aurelianonói. -Anhkhôngmuốnbiếttrongthưnóigì.

Quảnhưđiềuanhdựcảm,cụgiàthôngtháingườixứCatalunyakhôngviếtthưchoanh.Cáibứcthưxalạ,vốnkhôngmộtaiđọc,nằmtrênchiếcgiákệnơiFernandađãcólầnbỏquênchiếcnhẫncưới,mặcchogiánnhấmvàtiếptụcnằmởđấyđểtựthiêuhủytrongngọnlửanộitạicủatintứckhônglành, trongkhiđónhữngngười tìnhcôđơnbơingượcdòng thờigiancủanhững ngày cuối cùng ấy, những ngày không thay đổi và bất hạnh, trôinhanhđi trongnỗ lựcvô íchnhằmnémhọxuốngcõihưvôbuồnchánvàlãngquên.Vốnhiểurõsựđedọaấy,AurelianovàAmarantaÚrsulataycầmtaycùngsốngchođếnnhữngthángcuốicùngđểbằngtìnhyêuchungthủyhoànthiệnviệchoàihaiđứacontraiđượcbắtđầubằngnhữngcơnthácloạngiandâm.Vềbanđêm,họômnhaunằmtrêngiườngkhônghềrunsợtrướcnhữngtiếngđộngầmầmcủabầykiếnđanglàmtổ,tiếngbayràoràocủabàygiáncũngnhưtiếngthởrềnrĩvàâmvangcủacỏdại thinhaumọctạicácphòngbên.Rấtnhiều lầnbọnhọbịcácbóngmađi lạiđánh thứcdậy.HọnghethấyÚrsulađangchiếnđấuvớiluậtlệcủasựsángthếđểduytrìdòngdõicủamình,nghe thấyJoséArcadioBuendíađang tìmkiếmchân lýhãohuyềncủanhữngphátminhvĩđại,nghe thấyFernandađang lầm rầmcầukinh, nghe thấy đại tá Aureliano Buendía đang ngây dại đi trước sự lừaphỉnhcủachiếntranhvànhữngconcávàng,nghethấyAurelianoSegundođangkiệtsứcvìcôđơntrongcáccuộcvuinhậunhẹtđiêncuồng,vàthếlàhọhiểu rằngnhữngámảnhchủyếuấycógiá trị chống lại cáichếtvàhọ lạihạnhphúcvớiýnghĩsángtỏrằngbọnhọsẽ tiếptụcyêunhauvới tưchấtcủamìnhkhiđãchết,khiấymộtsốloạiđộngvậttươnglaisẽgiúphọtiêudiệtnhững loài sâubọđangquét sạchnhữngconngườiởcái thiênđườngkhốncùngnày.

Vàolúcsáugiờchiềumộtngàychủnhật,AmarantaÚrsulatrởdạđẻ.Bàđỡvuivẻcủacáccôgáilàmtìnhnuôimiệngđãđặtcônằmtrênchiếcbànăn,rồicưỡitrênbụngcô,đấmthùmthụplênngườicô,chođếnkhinhững

tiếngkêucủacôbịtiếngkhócoeoecủađứahàinhibụbẫmlấnát.Qualànnướcmắt,AmarantaÚrsulanhìnthấynólàmộtBuendíacủanhữngBuendíavĩđại,khỏemạnhvàkiênquyếtnhưJoséArcadio,vớiđôimắtmởtothaoláovàrựcsángnhưmắtcủanhữngngườicótênAureliano,vàđãsẵnsànglàmlạinòigiốngmìnhtừđầu,sẵnsàngthanhlọcnhữngthóixấunguykịchvàthiênhướngthíchcôđơncủadònghọmình,bởiđứahàinhinàylàngườiduynhấttrongmộtthếkỷđãđượchoàithaibằngtìnhyêu.

-Nóhoàntoànlàmộtkẻănthịtđồngloại,-cônói,-sẽđặttênchonólàRodrigo.

-Không,-chồngcôphảnđối,-sẽđặttênchonólàAurelianovànósẽthắngcảbamươihaicuộcchiếntranh.

Saukhicắt rốnchonó,bàđỡ liền lấy tấmgiẻ lau thứnướcnhờnmàuxanhbọckhắpcơthểnó.Aurelianosoiđènchobàlàm.Chỉđếnkhilậtsấpđứahàinhixuống,mọingườimớinhậnthấynócòncómộtcáigìđókháchẳnvớimọingườiđànông.Thếlàhọcúixuốngnhìnchokỹ.Ðólàmộtcáiđuôilợn.Họkhônghềlolắng.AurelianovàAmarantaÚrsulakhôngbiếtrõlailịchgiađìnhmìnhcũngnhưkhôngnhớnhữnglờinhắcnhủtâmhuyếtcủaÚrsula,vàbàđỡđãanủihọvớilờidựđoánrằngcáiđuôivôdụngấysẽcóthểrụngđikhiđứatrẻthayrăngsữa.Sauđóbọnhọkhôngcódịpđểnghĩvềcáiđuôilợn,bởivìAmarantaÚrsulabịrongmáukhôngthểnàocầmđược.Vớiviệcdùngmạngnhệnvàtrođãngàonướcngườitađịnhcứucônhưngvôhiệu,việclàmnàycũngchẳngkhácgì lấytaybịtmiệngvòinướcđangphun.Trongnhữnggiờđầu, côcố lấy sứcgiữ tháiđộvuivẻ.Côcầm tayAurelianođanghoảnghốtđểvannàianhđừnglo,rồinóivớianhrằngngườinhưcôsinhrađờikhôngphảiđểchếttráivớiýnguyện,rồicôcườichếgiễunhữngbiệnphápngônghêcủabàđỡ.Nhưngrồi trong lúcAurelianongàymộtmấthyvọngthìhìnhbóngcôngàymộtnhòedầnnhưthểngườitađangxóacôbằngánhsáng,chođếnkhicôchìmđitrongcơnhônmê.Buổisángngàythứhaingườitadẫnmộtngườiđànbàđếnbêngiườngcônguyệncầunhững bài kinh sôi nổi, đọc rõ tên người và tên con vật, nhưng bầu nhiệthuyếtcủaAmarantaÚrsulavẫnlìtrơtrướctấtcảmọitrònhântạokhácvớitìnhyêu.Chiềungàythứhai,sauhaimươibốngiờloâuvàthấtvọng,bọnhọbiếtrằngcôđãchếtbởivìlượngmáutrongcôđãcạnkhôngphươngcứuchữa,vàgươngmặtnhìnnghiêngcủacôđanhlại,nhữngnếpnhăntrênmặtbiếnđikhiếnkhuônmặtcôtrởthànhmộtvầngmặttrờitrắngbệch,vàcôlạicười.

Chođến lúcnàyAurelianochưahiểuđượcanhyêucácbạnmìnhđếnnhưthếnào,anhcầncóhọđếnnhưthếnàovàanhmongđượcgặphọđếnnhưthếnào.Anhđặtđứahàinhivàochiếclàndomẹnóđãchuẩnbịsẵn,lấy

tấmkhănchoàngđắpchotửthi,rồilangthangkhôngphươnghướngtrongcáilànghoangvắngđểtìmmộthẻmnúidẫnvềthờiquákhứ.Anhgọicửahiệuthuốc,lànơithờigiangầnđâyanhkhôngđến,vàcáimàanhthấylạilàmộtxưởngmộc.Bàgiàmởcửachoanh,taycầmmộtngọnđèndầu,tỏlòngthươnghạianhlạcđườngvàkhăngkhăngbảoanhrằngđâykhôngphải làhiệuthuốc,rằngởđâychưabaogiờlàhiệuthuốc,cũngkhôngbaogiờquenmột cô gái có cổ cao ba ngấn với đôi mắt mơ huyền được gọi tên làMercedes.AnhgụcđầuvàocửahiệusáchcũcủacụgiàthôngtháingườixứCatalunyađểkhóclócmàtinrằngbằngnhữngtiếngkhócmuộnmàng,mìnhđangtrảnợmộtcáichếtmàanhkhôngmuốnkhócđúnglúcđểkhỏilàmđứtquãngsựquyếnrũcủatìnhyêu.Anhnắmtaylạiđấmmạnhvàonhữngbứctường gạch của cái nhà chứa Cậu bé vàng, cái tên do Pilar Ternera đặt,khônghềđểýtớinhữngchiếcđĩavàngmàudacamđangrựcrỡbayngangbầutrờimàtrướcđâytrongmộtđêmhội,đứngởsânnhữngchúdiệc,anhđãháohứcngắmnhìn.MộtđộiđànphongcầmchơinhữngbàihátcủaRaphaelEscalona,ngườicháucủađứcgiámmục,ngườikếthừacủacụFrancisco-ConNgườiởquánnhậungoài trời thuộcxómcờbạcđãhoangvắngbóngngười.Chủquán,ngườicócánhtaykhôquắt,nhưthểbịcháysẹovìđãdùngnó để làm hại đời mẹmình, đãmời Aureliano cùng uốngmột chai rượumạnh, rồi sau đóAureliano lạimời ông ta cùng uốngmột chai nữa. ChủquánkểchoAurelianonghenỗibấthạnhcủacánhtaymình.Aurelianokểchoôngtanghenỗibấthạnhcủatráitimmình,khôquắtvàsẹocháyvìđãdùngnóđể làmhại đời chị gáimình.Kểxongbọnhọ cùngkhóc lócbênnhaurồiAurelianobỗngthấynỗiđaucủalòngmìnhvơihẳnđi.NhưngkhiđơnđộcmộtmìnhđứngtrongbuổiđêmvềsángcuốicùngởMacondo,anhdangrộnghaicánhtayngaygiữaquảngtrường,sẵnsàngđánhthứccảthếgian tỉnhgiấc,với tấtcả tâmhồn,anhgào: -Bạnbè làmột lũconhoang.Nigromantalôianhrakhỏivũngbùnnhầynhụanhữngthứnônravànướcmắt.Côđưaanhvềphòng,lauchùichoanhvàchoanhuốngmộtcanướcmía.Côlấythanxóađinhữngvạchđánhdấucáckhoảntiềnanhcònnợsaukhôngbiếtbaonhiêulầnngủvớicômànghĩrằngbằngcáchnàycôsẽanủianhvà côgợi lại nhữngnỗibuồncôđơnmột cách thoảimáiđể anhkhỏiphảikhócmộtmình.Khitỉnhdậy,saumộtgiấcngủchậpchờnvàngắnngủi,Aurelianonhậnramìnhđangđauđầu.Anhmởmắtvànhớđếnđứahàinhi.Anhkhôngthấyđứahàinhitrongchiếclàn.BỗnganhsướngngâyngấtvìtinrằngAmarantaÚrsula từcõichếtđã tỉnh lạiđểchămnomđứa trẻ.Nhưngxácchếtnhưmộttảngđávẫnnằmnguyêndướitấmkhănchoàng.VìnhớrõrằngkhivềđếnnhàđãthấycủabuồngngủmởtoangnênAurelianoliềnrảobướcđiquahànhlangsựcnứcmùikinhgiớimỗibuổisáng,anhthòđầuvàophòngănnơivẫncònbừabãicácthứrácrưởisaukhiđỡđẻxong:cáichảolớn,những tấmvải trảigiườngbêbếtmáu,nhữnggiành tro,vàcảcái rốn

quăncủađứahàinhinằmtrongchiếctãlóttrảirộngtrênmặtbànbêncạnhchiếckéovàcuộnchỉ.Ýnghĩbàđỡđãtrởlạiômẵmđứabétrongsuốtđêmquađãmang lạichoanhmộtchút thanh thản trong lòngđểsuynghĩ.Anhgieomình trênchiếcghếxíchđumây,vẫnchính làchiếcghếxíchđumàRebecatrongbuổiđầucủagiađìnhnàyđãngồiđểdạycácbạnthêu,sauđóAmarantangồichơicờđamvớiđạitáGerineldoMárquez,AmarantaÚrsulangồimayquầnáochotrẻsơsinh,vàtrongánhchớprựcsángcủatríthôngminhanhđãýthứcđượcrằngmìnhkhôngthểchịuđựngnổisứcnặngcủaquákhứđangđè lên tâmhồnmình.Vìbịnỗihoàinhớcủachínhmìnhvàcủangườikhácphóngnhữngmũilaotửthươnglàmchomệtmỏi,Aurelianongạcnhiênnhìnnhữngtấmmạngnhệnươngbướngphủtrênvườnhồngchếtđứng,nhìncỏdạibềnbỉmọclênumtùmởkhắpnơi,nhìnkhôngkhíbìnhlặngômtrùmtrongbuổimaiđỏrựccủathánghai.Thếlàanhnhìnrađứahàinhi.Lúcnàynóchỉcònlàmộtbộdaphồngkhôcứngmàloàikiếnởkhắptráiđấtđãkéotớirồinặngnhòekhiêngnóđitheonhữnglốimònlởmchởmđávềtổ.Aurelianokhôngthểcựaquậyđược.KhôngcựaquậyđượckhôngphảivìnỗisợhãikinhhoàngkhiếnanhngồiyênmàvìtrongphútgiâykỳảođónhữngkhóamãchínhxáccủacụMelquíadesđãhiệnratrướcmắtanhvàthứvăntựviếttrênnhữngtấmdathuộckiađãđượcsắpđặtmộtcáchchínhxáctrongthờigianvàkhônggiancủanhữngconngười:Ngườiđầutiêncủadònghọbịtróivàomộtgốccâyvàkiếnđangănngườicuốicùngcủadònghọ.Ởbấtkỳmộthànhđộngnàotrongcuộcđờimình,Aurelianochưabaogiờminhmẫnnhưkhianhquênđinhữngngười thânđãchếtcủamìnhvàquênđinỗiđau thươngchohọ, anh lấy thenchắncửacủaFernandađóngchặtcáccửalạiđểởyêntrongnhàvìlúcđóanhhiểusốphậncủamìnhđãđượcviếttrênnhữngtấmdathuộccủacụMelquíades.Anhthấychúngmớinguyênnằmbêncạnhnhữngcâycốithờitiềnsửvànhữngvũngbùnẩmướtcùngnhữngcôntrùngrựcsángtừngnémrakhỏiphòngtấtcảdấuấncủaconngười trênmặt đất, rồi anh không còn đủ bình tĩnh để đưa những tấm dathuộcrachỗsáng,tráilạianhđứngnguyênởđấy,vẫnnhìnrấtrõchữ,nhưthểchúngđượcviếtbằngtiếngTâyBanNhadướiánhsángrựcrỡlúcđangtrưa.Anhbắtđầuđọcthànhlờinhữngtrangviếtđãđượcmãhóaấy.

ÐólàchuyệnvềgiađìnhđượccụMelquíadesviếttỉmỉđếntừngchitiếtnhỏnhặtnhấttrướcđâymộttrămnăm.CụđãviếtnóbằngtiếngPhạnvốnlàngônngữmẹđẻcủamình,cụđãmãhóanhữngbàithơcóvầncủahoàngđếAugustobằngmậtmãriêngvànhữngbài thơkhôngvầnbằngmậtmãcủaquânđộiHyLạp.ẨnýcuốicùngcủacụmàAurelianobắtđầunhậnrakhianhthôikhôngđểchotìnhyêucủaAmarantaÚrsulalàmcholúlẫn,nằmởngaychỗMelquíadeskhôngsắpđặtcácsựkiệntheothứtựthờigianmàtậptrungcảmộtthếkỷnhữngchuyệnhàngngàylại,làmchochúngcùngtồntại

trongmột lúc. Hào hứng trước thành tựu đạt được, Aureliano đọc to lên,không hề vấp váp, những bài nhã ca mà chính cụ Melquíades đọc choArcadionghevàthựcrađólànhữnglờitiêntrivềsựhànhhìnhcủaông,rồianhđọclờitiênđoántrướcvềsựrađờicủangườicongáiđẹpnhấttrầngianhoàntoànbaylêntrời,rồiđọcđượccộinguồncủahaianhemsinhđôisaukhiđãtừbỏviệcgiảimãthứvănchươngkhóhiểuđượcviếttrênnhữngtấmdathuộc,họphảitừbỏkhôngvìhọthiếuquyếttâmvànhẫnnạimàvìnhữngýđịnhcủahọđếnquá sớm trướckhinhững tấmda thuộcđược trăm tuổi.Tronglúcnày,vìháohứcmuốnbiếtnguồngốccủamình,Aurelianoliềnbỏcáchmộtđoạn.Lúcđóbắtđầunổigió,mộtthứgiómớikhởiphát,cònyếuớt,mangtheonónhữngtiếngnóicủaquákhứ,nhữngtiếngthìthàocủahoaphonglữcổxưa,vànhữngtiếngthởdàinãonuộtcủanhữngaiđãtỉnhmộngtrướcnhữngnỗihoàinhớdadiếtnhất.NhưngAurelianokhôngnhậnranóvìcũng trong lúcđóanhđãpháthiệnranhữngdấuhiệusẽnói rõconngườimìnhởtrongmộtngườiônghámcủavàháugáitừngđểchosựnhẹdạlôimìnhđiquahoangmạcđểtìmmộtngườiđànbàvàđãkhôngđemlạihạnhphúcchobà.Aurelianonhậnraôngngoạimìnhvàtiếptụcdòtìmnhữngconđườnglẩnquấtcủachamẹmình,rồianhbắtgặpcáigiâyphúthoàithaicủamìnhgiữanhữngconbọcạpvàđànbướmvàngtrongmộtnhàtắmlúchoànghôn,nơimộtanhthợcơkhíđangthỏacơnthèmkhátnhụcdụccủamìnhvớimộtngườiđànbànổiloạnđãhiếnthânchoanhta.Anhđangquásừngsiếtđếnmứckhôngnhậnrasựchuyểnmìnhrùngrùnglầnthứhaicủacơngiómàsứcmạnhbãotốcủanóđanggiậtđứtnhữngbảnlềcửa,lậttungmáihiênnhàphíađông,vàlàmrạnnứtsànximăng.ChỉđếnlúcấyanhmớipháthiệnrarằngAmarantaÚrsulakhôngphảilàchịgáimình,màlàdìruộtcủamình,vàrằngtêncướpbiểnFrancisDrakeđãtấncôngRiohachanhằmlàmchohọtìmkiếmlẫnnhauhoàitrongcáimêcungcùnghuyếtthốngrắcrốinhấtmãichođếnkhiđẻramộtconvậthuyềnthoạisẽkếtthúcdònghọmình.LúcnàyMacondochicònlàmộtcơnlốcdữdộiđầybụivàrácrưởicứxoáytítmùnhờcơndôngbãotừngđượcnóitớitrongKinhthánhđangvầnvũ,đócũnglà lúcAureliano lật lướtnhanhmườimột trangđểkhỏimất thờigianvàonhữngsựkiệnđãquáquenbiết,vàkhibắtđầugiảimãđoạnnóivềcáigiờphútmìnhđangsống,anhgiảimãtheocáchmìnhđãsốngtrongcácsựkiệnấy.Vàtronglúcgiảimãtrangcuốicùng,bằngcáchđoántrướcanhđọcnónhưthểanhđangnhìnvàomộttấmgươngbiếtnói.Lúcnày,anhlạibỏquamộtquãngđểđọctrướcnhữnglờitiêntrivàđểxácđịnhngàyvàhoàncảnhxảyracáichếtcủachínhmình.Tuynhiên, trướckhiđọcđếnbài thơcuốicùng,anhđãhiểurằngmìnhsẽchẳngbaogiờrakhỏicănphòngnàynữabởianhđãthấytrướcrằngthànhphốnhữngtấmgương(hayđúnghơnthànhphốnhữngảoảnh)sẽbịgiócuốnđivàsẽbịxóasạchkhỏikýứcconngườitronglúcanh,AurelianoBabilonia,giảimãxongcáctấmdathuộc,vàtấtcảnhững

gìđượcviếttrongnhữngtấmdathuộcnàysẽkhôngđượclặplạivàmãimãikhôngbaogiờđượclặplại,bởivìnhữngdònghọbịkếtántrămnămcôđơnkhôngcódịpmaylầnthứhaiđểtrởlạilàmngườitrênmặtđấtnày.

—Hết—

[1]PhátbiểucủaG.GarcíaMárqueztrongbuổitraogiảithưởngNobelđượctổchứctạiPhòngKhánhtiếtViệnHànlâmThụyÐiển.[2]DẫntheoManuelMaldonadoDenis:Tínhchấthungbạocủasựchậmpháttriểnvàtínhchấtchậmpháttriểncủasựhungbạo,tạpchíCasasốratháng9năm1976,trang24.[3]Magadanet:vịnhbiểnởChilê,mang tênnhà thámhiểmPhecnamđôđêMagadanêtđãpháthiệnranóvàonăm1520.[4] Magallanes: vịnh biển ở Chile, mang tên nhà thám hiểm Fernando deMagallanesđãpháthiệnranóvàonăm1520.[5]Nostradamus,còngọiMicheldeNostredame(1503-1566)nhàchiêmtinhvàthầythuốcngườiPháp,tácgiảcủanhữnglờisấmtruyềnnổitiếng.[6]Nguyênvăn:Piedra filosofal (tiếngPháp làPierrePhilosophale)cóhọcgiảdịchlà“điểmkimthạch”,mộthợpkimmàtheoquanniệmcủacácnhàgiảkimthuậtcóphépmàubiếncáckimloạithànhvàng.[7]Nacianceno:dânthànhNacianothuộcTiểuÁ.(???)[8]BiểnAegeanlàmộtphầncủaĐịaTrungHải,nằmgiữabánđảoBalkanvàAnatolia.[9]CảngThessalonikithuộcHyLạptrongvịnhcùngtênđượcbiểnAegeantạonên,làmộttrungtâmcôngnghiệpquantrọng.[10]Memphis,thuộcHoaKỳ,mộttrungtâmcôngnghiệpnằmtrênbờsôngMississippi.[11]MộtvùngphíaTâyBắcnướcTâyBanNha.[12]Tiếngtônxưng:ngài,ông…[13]Pai-cô-mộtthứcâythuộchọraumuốisảnởchâuMỹ,lácóvịchátcóthểtẩyđượcgiun.[14] JacquesDaguerre (1787-1851):nhàvật lýngườiPhápđãphátmìnhrathấukínhvàbuồngtối.Cócônghoànthiệnnghềchụpảnh.Bởithếngườitalấytênôngđểđặtchonghềchụpảnh(Daguerretype).[15] Sir Walter Raleigh (1552-1618): nhà hàng hải và chính khách ngườiAnh, đượcNữhoàngElizabethĐệNhất ủng hộ, đã chinh phụcGuayascanăm1616.[16]Mộtthứnướcuốnglàmtừnướcmíavàmenrượu.[17]Chỉthờiđiểmngàyvàđêmbằngnhau,vàmộtnămchỉcóhailần,đólàngàyxuânphânvàthuphân.

[18] Alexander von Humboldt (1769-1859): nhà địa lý người Đức, tác giảcuốnsáchnổitiếngCuộcdulịchđếnnhữngmiềnngàyvàđêmnhưnhaucủachâulụcmới.[19]TiếngLatinh,nghĩa là:Điềuđó thật làđơngiản.Conngười làconvậtbốnchântạoravậtchất.[20]TiếngLatinh,nghĩalà:Tôiphảnđối.SựhiệntồncủaThườngđếcóhaykhôngcònphảiđượcchứngminhđã.[21]Cờvua[22] FranciscoPetrarca (1304-1374) nhà thơÝ,một trong nhữngnhà nhânvănvĩđại.[23]Nghĩalà:bàThánhSofíacủalònghiếuthảo.[24]NghĩalàRoque-Tênđồtể.[25]???[26]???[27]Ởđâytácgiảchơichữ.NếughépCamino(conđường)vớiSantiagothìcónghĩalàgiảingânhà.LễNoeltrongngàytậnthếsẽxuấthiệnởgiảingânhà(theoKinhThánh).[28]NguyêntênvởkịchlàElpunaldelgodo(Mũidaogămcủakẻmạnh)nhàcầmquyềnbuộcphảiđổi làElpunaldelzorro(Mũidaogămcủaconcáo).ĐólàvởkịchthơcủanhàthơTâyBanNhaJoséZorrillaydelMoral,1817-1893).[29]ElCachorro,tiếngTâyBanNha,nghĩa:Cáocon.[30]TiếngAnh:Ermine,một giống chồn sốngởBắcMĩvà lụcđịaÁÂu.Khôngrõdịchgiảchọntừđiêuthửtừđâu[kaufmannh2].[31]NgườiẢ-rập du cư thường sống ở nước họ hoặc sống rải rác ở SyriahoặcởChâuPhixíchđạo.[32]Mộtthứđànphongcầmcổxưa.[33]DânBắcMỹ,cáchgọimiệtthị.[34]TheobảntiếngAnhlàngườiNegro.[kaufmannh2][35]TứccontraiđầulòngcủaAurelianoSegundovớiFernanda.[36]Kraków[kaufmannh2].[37]TượngđàibềmặttrăngđượcdựngngayởcửavàocủaRoda(thuộcHyLạp)làmộttrongbảykìquanthếgiới,đãbịđộngđấtlàmsậpđổ.

[38]MộtthứhoamàuvàngcónhiềuởvùngđấtTrungMỹquanhbiểnCa-ri-bê.[39]Ðơnvịđotrọnglượng,mỗilibrabằng0.445kg.[40]Nghĩalà:tênDoTháilangthang.[41]TiếngAnh,“GiáotrìnhcơsởvềtiếngPhạn”.[42]Tậpanhhùngcagồm20chươngcủaTorquatoTasso(1544–1595).[43]JohnMilton(1608-1674):nhàthơvànhàviếtkịchngườiAnh.MộttrongnhữngtácphẩmnốitiếngcủaônglàtậpanhhùngcamangnộidungtôngiáoThiênđườngđãmất,viếtvềsựrađờivàsựsuyvongcủanhânloại.Ôngbịmùtừnăm1652.Tácphẩmtrênđượcôngđọcđểvợvàcáccongáighichéplại.[44]ThánhPeter là vị thánh tôngđồ sốmột củaChúaGiêsu.Sinhkhoảngnăm thứ10 trướcCôngnguyênvàmấtkhoảngnăm67 sauCôngnguyên,dướitriềuđạiNero.TrênkhuđấtmaitángôngngườitađãxâydựngthánhđườngVatican.Ngàylễ29tháng6.[45]MộtthứtiếngđịaphươngđượcdùngởCatalunya,thuộcTâyBanNha.[46]Nhânvật trongCựuước, là concủaAbrahamvàSarah,và là chacủaJacob.[47]DoblónvàDobla:tiềnvàngTâyBanNhatừthờiTrungcổ.[48]NhàsửhọcvàtiếnsĩthầnhọcngườiAnh,sinhnăm672hoặc573vàmấtnăm735.Lễthánhlàngày27thángNăm.[49]NgườiTâyBanNha,lễthánhngày12thángMườimột.[50]Gáilaiđen.[51]LucioAnneoSéneca(4-65):mộttriếtgiaTâyBanNhaLatinhsinhtạiCórdoba.[52] Publio Ovidio Nasón: nhà thơ Latinh sinh tại Sulmona (sinh năm 43trướcCôngnguyênvàchếtnăm17sauCôngnguyên), tácgiảcủaArtedeAmor(Nghệthuậttìnhyêu)vàMetamorfosis(Sựbiếnhình).[53]TiếngnóicủacưdânsốngởthànhCartago,mộtthànhphốcổxưacủachâuPhi.[54]Cólẽlàtiếngcartagotrongnguyênbảncónghĩarấttục.[55]MộttỉnhthuộcTâyBanNhanằmgiữasôngSegrevàsôngEbro.[56]MacondoởđâythuộcchâuPhi.