21 april 2015, Podgorica

TRENUTNO STANJE U OBLASTI

POLITIKE KVALITETA U CRNOJ

GORI

Podizanje kvaliteta integrisanjem kroz razne vidove zaštite i standarde kvaliteta i bezbjednosti proizvoda od strateškog značaja (Strategija razvoja ruralnih područja

2015-2020)

Osnovu politike kvaliteta, kao dijela poljoprivredne i politike ruralnog razvoja, čini uspostavljanje sistema zaštite poljoprivrednih proizvoda i hrane

Izraz “šema kvaliteta” se odnosi na postupak ograničavanja upotrebe nekih imena/naziva hrane i pića na određene proizvode, sa ciljem da se spriječi dovođenje potrošača u zabludu o porijeklu, prirodi ili bitnim osobinama proizvoda

Karakteristike Crne Gore: Površine : 13.812 km2 Dužina obale :293,5 km Populacija: 625.000 stanovnika Gustina naseljenosti : 50

st./km2 BDP- 4,3 milijarde EUR Površina pogodna za

poljoprivredne aktivnosti iznosi oko 516.070 ha, ili 0,83 ha po stanovniku

190.000 ha površina koje se obrađuje, ili 0,30 ha po stanovniku

Crna Gora je kontinentalna, planinska i primorska zemlja. Postoje četri tipa klime, sa mikroklimatskim promjenama. Prema geografsko-klimatskom kriterijumu, zemlja se dijeli na:

Primorski rejon sa proizvodnjom voća, povrća, grožđa i ukrsnog bilja

Zetsko-Bjelopavlićki rejon sa proizvodnjom voća, povrća, grožđa, duvana i stočarskom proizvodnjom

Rejon krša većinski dio proizvodnje čini uzgoj stoke i voća

Sjeverno-planinski rejon dominira ekstenzivno stočarstvo

Polimsko-Ibarski rejon pored uzgoja stoke, kontinentalno voćarstvo i proizvodnja povrća imaju značajnu ulogu

Crnu Goru karakteriše

specifičan geografski položaj, bogat biodiverzitet, klimatske prilike, prirodni resursi, kulturne vrijednosti, tradicija u proizvodnji.

poljoprivreda orijentisana ka domaćem tržištu, zasniva se na manjim gazdinstvima (80% ne prelazi 5 ha), sa skromnom upotrebom mehanizacije.

višak proizvoda, koji nijesu upotrebljeni na gazdinstvu, uglavnom završe na lokalnim pijacama

zastarjele poljoprivredne tehnologije su na svoj način očuvale tradicionalni tip proizvodnje, čuvajući tipično lokalne proizvode

poljoprivreda – djeluje kao društveni stabilizator – više od 49.000 porodica u ruralnim područjima ima prihoda od poljoprivrede

Upotreba pesticida i đubriva – 10 puta manje od evropskog prosjeka.

PRAVNI OKVIR Zakon o poljoprivredi i ruralnom razvoju („Sl. List CG”, br. 56/09)

Zakon o oznakama porijekla, geografskim oznakama i oznakama garantovano tradicionalnih specijaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda (“Sl. List CG”, br. 18/11)

Pravilnik o načinu registrovanja oznake porijekla i geografske oznake poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda (“Sl. List CG”, br. 27/14)

Pravilnik o oznakama garantovano tradicionalnog specijaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda (“Sl. List CG”, br. 22/14)

Zakon o alkoholnim pićima („Sl. List CG”, br. 83/09)

Zakon o vinu, u skupštinskoj proceduri usvajanja

Usklađenost sa EU propisima

Zakon o ZOP, ZGO i GTS

poljoprivrednih i prehrambenih

proizvoda (“Sl. List CG”, br.

18/11)

Regulativa (EU)

br. 1151/2012

Zakon o alkoholnim pićima („Sl.

List CG”, br. 83/09)

Uredba (EZ)

br. 110/2008

Evropskog

parlamenta i Vijeća

Zakon o vinu, u skupštinskoj proceduri

U velikoj mjeri usklađen

GO usklađene

Predviđene OP/GO

Međunarodno registrovanje geografske oznake vrši se u skladu sa međunarodnim sporazumima koji obavezuju Crnu Goru Sporazum o trgovinskim aspektima prava intelektualnog vlasništva (TRIPS- 1994) Lisabonski sporazum o zaštiti oznaka porijekla i njihovom registriranju (1958)-

Zahtjev za međunarodno registrovanje geografske oznake podnosi se Ministarstvu poljoprivrede i ruralnog razvoja.

U okviru WIPO-a (The International Bureau od the World Intellectual Property Organization), Crna Gora ima od 2003. godine zaštičene oznake porijekla za dva vina: Crnogorski Krstač i Crnogorski Vranac

Vidovi zaštite

OZNAKA PORIJEKLA

GEOGRAFSKA OZNAKA

GARANTOVANO TRADICIONALNI

SPECIJALITET

ORGANSKI PROIZVOD

SISTEMI KVALITETA I BEZBJEDNOSTI HRANE

HACCP ISO 22000

GLOBALGAP BRC IFS

FSSC 22000 GOST-R HALAL

KOSHER

HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points)

Zakon o bezbjednosti

hrane ("Sl. list CG", br. 14/2007)

zakonska obaveza

VaŽnost zaštite poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda!!!

zbog jake konkurencije stranih industrija

proizvođačima omogućava da povećaju tržišnu vrijednost svojih proizvoda

održavanje specifičnosti i

raznolikosti crnogorske proizvodnje i kuhinje

djelotvorna zaštita protiv bilo kakve zlouporabe, imitiranja i obmane

zbog održavanja i razvoja područja – regije (omogućava da mještani ostanu

živjeti u područjima proizvodnje)

unapređivanje i postizanje stalnog kvaliteta proizvoda

povećano povjerenje potrošača

promocija ovakvih proizvoda doprinosi prepoznatljivosti krajeva iz kojih potiču

održavanje tradicije u poljoprivrednoj praksi

zbog pouzdanih informacija, koje koristimo kod lakšeg izbora

OZNAKA PORIJEKLA

• Naziv regiona, određenog mjesta ili, u izuzetnima slučajevima, države, koji se koristi za označavanje poljoprivrednog ili prehrambenog proizvoda:

• koji potiče iz tog regiona, odnosno iz tog mjesta ili te države;

• čiji su kvalitet ili karakteristike isključivo ili bitno uslovljene prirodnim i ljudskim faktorima određene geografske sredine i

• čija se proizvodnja, prerada i priprema odvijaju na određenom geografskom području

GEOGRAFSKA OZNAKA

• Naziv regiona, određenog mjesta ili, u izuzetnima slučajevima, države, koji se koristi za označavanje poljoprivrednog ili prehrambenog proizvoda:

• koji potiče iz tog regiona, odnosno iz tog mjesta ili te države;

• koji ima specifičan kvalitet, reputaciju ili druge karakteristike koje se mogu pripisati njegovom geografskom porijeklu i

• čija se proizvodnja i/ili prerada i/ili priprema odvija u određenom geografskom područ

Garantovano tradicionalni

specijalitet

Poljoprivredni ili prehrambeni proizvod,

kojem se registracijom priznaju posebna

svojstva.

Posebna svojstva

Tradicionalno

Proizvodnja nije geografski ograničena

KORACI U POSTUPKU REGISTRACIJE

SPECIFIKACIJA PROIZVODA

• Naziv

• Opis

• Prostorno definisanje geografskog područja

• Dokaz

• Opis metode

• Detaljne podatke o vezi između kvaliteta i geografskog porijekla

• Naziv i adresu ovlašćenog pravnog lica

• Posebna pravila označavanja poljoprivrednog ili prehrambenog proizvoda.

Na osnovu Specifikacije proizvoda izrađuju se:

PLAN KONTROLE (Kontrolno tijelo),

odobrava ga MPRR

JEDINSTVENI DOKUMENT – „rezime“ proizvođačke

specifikacije, tačan, precizan, ne duži od 3-5 strana

• SERTIFIKACIJSKO TIJELO IZDAJE POTVRDU

(OVLAŠĆENO OD STRANE MPRR) –

SERTIFIKAT

• MPRR – VRŠI UPIS PROIZVOĐAČA U

REGISTAR KORISNIKA OZNAKA

NACIONALNA ZAŠTITA

ZAŠTITA NA NIVOU EU

ZAŠTIĆENA OZNAKA PORIJEKLA (PDO = ZOP)

ZAŠTIĆENA GEOGRAFSKA OZNAKA (PGI = ZGO)

ZAKLJUČAK

Crna Gora ima proizvode po kojima može da bude

prepoznatljiva u svijetu, a obnavljanjem

proizvodnje nekih davno zaboravljenih

tradicionalnih proizvoda, otvara se mogućnost za

stvaranje novih brendova.

Iz navedenog razloga neophodno je kontinuirano

raditi na podizanju svijesti kako proizvođača, tako

i potrošača.

Merisa Čekić

Savjetnik za šeme kvaliteta

Direktorat za poljoprivredu i ribarstvo

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

Rimski Trg 46, 81000 Podgorica

tel: +382 67 202 606

e-mail: merisa.cekic@mpr.gov.me