TrafoKorumaları

7/27/2019 TrafoKorumalar

1/9

TRANSFORMATR KORUMALARI

Transformatr merkezlerinde d ar zada al an koruma tertiplerig transformatrnn ar zalanmamas , i ar zada al an korumatertipleri ise transformatr sarg lar nda oluan hasar n s n rl kalmas iinuygulan r.

Transformatr gcne gre farkl yap ve prensiplerdeuygulanabilen transformatr koruma tertipleri genel olarak unlard r:

- A r Ak m Korumas - Toprak Koruma- Ya Seviye Alarm - Termik Koruma- Tank Koruma- Diferansiyel Koruma- Gaz Rleleri le Koruma

A IRI AKIM KORUMASI: Transformatr k a r ak m korumas , g transformatrnn

sekonder sarg s n , transformatr giri ak m korumas da primer sarg s n a r yklenmeye kar korumak amac yla yap l r.

Rlelerin al ma ak mlar , nominal ak mlar n %20 fazlas na greseilir. Zaman ayar ise transformatrn k sa devreye dayanma sresinegre belirlenir.

k a r ak m korumas , ayr ca fider koruma tertiplerinin art s durumundad r.

Giri a

r

ak

m korumas

ise; fider koruma, transformatr

k

a

r

ak m ve transformatr z (zati) koruma tertiplerinin art s durumundad r.

ekil.1

bal transformatrlerde sekonder tarafta 2 a r ak m 1 toprakrlesi; primeri transformatrlerde primer tarafta sadece 2 a r ak mrlesi ile koruma tertibi uygulan r (ou zaman)


2/9

TOPRAK KORUMA:

a) Dorudan Toprakl Devrede Koruma:

ekil.2

Fider toprak koruma tertibinin art s olarak kullan l r. Toprak rlesi,g transformatrnn sekonder sarg s n n ntr noktas na yerle tirilenak m transformatrne ba l d r.

b) Diren zerinden Toprakl Devrede Koruma:b-1) Omik Direnli Durum:letmelerimizde genellikle 34.5 kV , bal devrelerde kullan lmaktad r. Konulan 60 luk bir omik diren yard m yla ar za ak m 300 A e s n rland r l r.

ekil.15

Faz-toprak ar zas nda diren ular nda d en gerilim faz-toprak iletme gerilimine yak nbir deerdedir. Bu gerilimden ntr direncinin izolasyonu etkilenir ve k sa devreye sebepolabilir.1) Dirente meydana gelecek k sa devreye kar bir tedbir olarak, bir ak mtransformatrnn primeri dirence seri olarak ba lan r. Sekonderine de, toprak rlesidenilen bir ak m rlesi balan r. Prensip olarak toprak rlesinin zaman ayar (iki ayar durumu var: Ters zamanl al an endksiyon eleman iin ve ani al anelektromanyetik eleman iin), fider toprak koruma rlelerinin zaman ayar ndan bykseilir. Bylece fiderde oluan faz-toprak ar zas nda, fider koruma tertibinin herhangi bir

nedenle i lev yapmamas halinde art koruma grevini yklenmektedir.


3/9

2) Faz-toprak ar zas nda direnten geen ak m n termik ve dinamik etkileri, direntekopmaya neden olabilmektedir. Bu durumda sistem izole sisteme dn r ve k sa devreak m n n sz konusu olmamas ndan dolay ar zan n belirlenmesi mmkn olmaz. Busak ncan n giderilmesi amac yla dirence paralel bir gerilim transformatr ba lan r vesekonderinden bir gerilim rlesi beslenir.

ekil.16

ekil.17

Ntr direncinde veya diren devresindeki elemanlarda bak m yap lmas halinde ntr-toprak ay r c s ndan yararlan l r. Bu ay r c a lmadan, diren devresinde al lamaz(mesela ntr direnci 60 , ar za esnas nda geen ak m 300 A ise 60.300=18000 V gerilimdm diren zerinde olur. Bu da lm tehlikesi olu turur).Direnle koruma uygulanan ve paralel al an transformatrlerde, transformatrlerin ntr noktalar birletirilerek tek bir diren zerinden topraklan r. Bu transformatrlerden birindebak m yap lmas halinde, bak ma al nan transformatrn ntr-toprak ay r c s a lmal d r.

Aksi halde, transformatr zerinde al ma yapan ki inin hayat tehlikededir.

ekil.18


4/9

TANK KORUMA:Basit ve ekonomik olmas nedeniyle kullan l bir koruma sistemidir. Y ld z bal ve ntr noktas toprakl primer veya sekonder sarg da meydana gelen sarg -toprak ar zas ndahasar s n rland rmak ve ar zal transformatr servis d b rakmak amac yla yap l r.Sistemimizde daha ok 1 ile 20 MVA aras ndaki g transformatrlerinde kullan lmaktad r.Rleyi al t ran ar zalar:- Primer veya sekonder sarg ar zas - Giri veya k Buing rlelerinin atlamas - Transformatr zerine yerle tirilen parafudurlar n tank zerinden de arj olmas - Soutma fanlar veya sirklasyon pompalar nda, tank zerinden devresini tamamlayansarg -toprak k sa devresi ar zas Tank korumay gerekletirebilmek iin transformatr tank , bir iletkenle topraa ba lan r ve raylarla tekerlekler aras yal t l r. Tank ile toprak aras ndaki iletkene bir ak mtransformatr yerle tirilir ve bunun sekonderinden ani al mal ak m rlesi beslenir.

ekil.19

Uygulamada tekerlekler ile raylar aras ndaki temas direncinin 20 dan byk olmas yeterli grlmektedir. Bu diren kk olursa, transformatrn kumanda panosundan kan kablolar ve metal k l flar tankdan izole edilmezse ve parafudrlar tankdan yal t lmazveya parafudr topraklama iletkeninin tanka temas nlenmezse, tank koruma rlesi yanl al abilir.Rlenin ayar , k taki k sa devre ak m n n (faz-toprak) %20 mertebesinde yap l r.

Buchholz rlesi le Koruma:


5/9


6/9

4- stgerilim baras 5- Altgerilim baras 6- Buchholz Rlesi

a- Sinyal konta b- Ama konta

7- Sinyal tertibat (Optik ve akustik sinyal)

ki faz sarg s veya bir faz sarg s ile ekirdek aras ndaki izolasyon hatas , bir ark nmeydana gelmesine yol aar. Bylece bir toprak temas veya toprak k sa devresimeydana gelmi olur. Ark n tesiriyle transformatr yan nda gaz kmaya ba lar. Meydanagelen yan c gaz n %50 si H2 ve %25 i karbonlu H2 dir. kan gaz n miktar ve k h z ark olaylar n n iddetine ba l d r.Madensel izolasyon ya lar n n ark ile yanmas sonucu olu an ana gaz Hidrojendir.Beraberinde asetilen, karbondioksit ve metan, etan, propan gibi parafinler de meydanagelir.Ka t izolasyonun yanmas sonucu ayr an gazlar ise karbonmonoksit, karbondioksit vemetan, etan, propan gibi parafinlerdir.

Ar za esnas nda rlenin st k sm nda biriken gaz;Beyaz renkli ise; ka t izolasyonun yand ,Siyah ve gri renkli ise; izolasyon ya n n yand ,Sar renkli ise; aa k s mlar n hasara u rad ,Renksiz olan gaz ise, hava oldu unu belirtir.Rlenin stndeki gaz bo altma musluu a l r ve kan gaz n yan c olup olmad kontroledilir. Gaz n yan c olmas , transformatrde i ar zan n olutuunu ifade eder.Transformatr kab ile ya genleme haznesini birbirine ba layan ya borusunun zerineyerletirilen Buchholz rlesinin iki konta vard r. Bunlardan birincisine sinyal, ikincisine de

ama konta

denir. Herhangi bir i ar

za nedeniyle meydana gelen gaz, ya borusundanyukar ya doru kar. Buchholz rlesinin st k sm nda toplan r. Ya aa iter ve stamand ra sinyal konta n kapat r. Korna veya zil alar. Ar za olduu anla l r. Eer transformatr el ile devreden kar lmazsa, amand rada rleyi dolduran gazlar ikincikonta da kapat r ve kesici otomatik olarak devreyi aar.Kademe Buchholzu:Yk alt nda gerilim kademesi de itirilebilen g transformatrlerinde ve dolay s ylakademe tank bulunan transformatrlerde kullan l r.

Amac , kademe de itirici kontaklar nda oluan hasar s n rland rmaktad r.

ekil.22

Ar

za Bas

n Rlesi:


7/9

Genleme tank olmayan g transformatrlerinde kullan l r. ar zada olduka duyarl veamac d ndaki ar zalarda al mamas nedeniyle tercih edilen bir koruma eleman d r.

ekil.23

ar zan n oluumunda, izolasyon ya nda meydana gelen ani genle me, transformatr tank yzeyine bir bas n yapar. Rle bu prensibe ba l olarak grev yapar. Transformatr tank n n yan-alt k sm na monte edilmektedir.Rlede bir diyafram, diyafram n bal olduu bir piston ve pistonun hareketi ile kapananbir kontak bulunmaktad r. Bizde kullan lan tiplerde, tank iinde oluan bas n ykselmesiyakla k 0.04 At / s olmas halinde rle al r. Bas n ykselmesi 1.75 At / s ise, rlekonta n 0.08 s gibi k sa bir srede kapatmaktad r.

ekil.24

c) Diferansiyel Rle ile Koruma:Toprak ar zas incelendiinde (elektriki bak mdan), her k sa devre olay nda olduu gibiy ld z noktas n n durumuna gre ar zal faz n geriliminde bir dme ve ak m nda bir art


8/9

grlr. K sa devrelerde ar za byklkleri genellikle sabit olduu halde toprak ar zas ndaizolasyon hatas n n sarg zerindeki yerine ba l d r. Ar zas z durumda stgerilimtaraf ndan simetrik bir ykle yklenmesi halinde m knat slanma ak m ihmal edilirse,stgerilimden geen ak m, evirme oran ile arp larak sekonder ak m elde edilir.Transformatrn ba lama grubu gznnde bulundurularak, gelen ve giden ak mlar ntoplam s f rd r. Ar zal durumda ise, ak mlar n toplam s f r olmay p, bir fark ak m vard r.te bu ak m fark ile faaliyete geerek, gerekli kumanday verir. Bu prensibe DiferansiyelKoruma , bu fark ak m ile al an rleye de Diferansiyel Rle denir.1- G transformatr2- Ak m transformatr3- Kesici4- Ama bobini5- stgerilim6- Altgerilim7- Yard mc transformatr

(Dengeleme ak mtransformatr)

8- Diferansiyel Rle

ekil.25

Diferansiyel rle yard m ile transformatrler i ar zalara (elektriksel) kar korunurlar.Mesela, iki veya fazl k sa devre, sarg k sa devresi gibi. Daha ok 20 MVA n nstndeki g transformatrlerinde kullan l r (K sa devre -i- esnas nda primer ak m artar,sekonder ak m azal r).Yaln z ntr yal t lm veya bir reaktans zerinden topraklanm transformatrlerde her zaman fark ak m rleyi al t rmayabilir.st ve altgerilim taraf nda her faza bir ak m transformatr yerle tirilir. Ak mtransformatrlerinin evirme oranlar o ekilde seilir ki I1 ve I2 ak mlar farkl olduu halde,ar zas z durumda fark ak m s f r olur. Transformatrlerin balama gruplar n da gznnealmak laz md r. Ana transformatrn evirme oran dikkate al nmadan ak mtransformatrleri balan rsa, ar zas z durumda dahi bir fark ak m geer. Onun iin ak mtransformatrlerinin evirme oranlar n n blm, ana transformatrnkinin tersi olmal d r.


9/9

Eer ak m transformatrlerinin seiminde buna imkan yoksa, bir yard mc transformatr kullan l r (Balant grubuna da dikkat!).

Diferansiyel rle, beslendii iki ak m transformatr aras nda oluan ar zalarda al r. Buiki ak m transformatr aras ndaki k sma diferansiyel rlenin al ma blgesi denir. Bublgede meydana gelen ar zalar:- G transformatrnn primer veya sekonderinde sar mlar, sarg lar ve sarg -tankaras nda ar za olmas durumunda- Giri veya k taraf ndaki parafudurlar n delinmesi durumunda- Sekonder taraftaki ak m transformatrnn patlamas durumunda- Giri veya k Buchholz rlesilerinin k r lmas , atlamas veya delinmesi durumunda- G transformatrnn sarg lar ile ak m transformatrleri aras ndaki kabloda oluanar zada

TrafoKorumaları

Documents

Transcript of TrafoKorumaları