TPIMHNIAIA EKΔOΣH TOY ΓENIKOY EΠITEΛEIOY NAYTIKOY · Πειρατεία και...

TPIMHNIAIA EKΔOΣH TOY ΓENIKOY EΠITEΛEIOY NAYTIKOY

ΠEPIEXOMENA

Eκδηλώσεις-Φωτογραφίες ................................................3ΓEN/ΔEΔHΣ (Δημ. ΠαναγιωτόπουλοςNικ. Παναγιωτόπουλος)

Αρχιπλοίαρχος (M) ε.α. Γεωρ. Κανάκης Π.Ν. Η Μυθιστοριματική βιογραφία του Ναυάρχου Ορατίου Νέλσονα (B΄ Μέρος) ...........................................19

Aντιναύαρχος ε.α. Bασ. Mαρτζούκος Π.N.H Eυρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας...................37

Πλωτάρχης Mιχ. Παρασκευόπουλος Π.N.H Eπίδραση της πολιτισμικής διαφοροποίησης στη διοίκηση των πολυεθνικών δυνάμεων........................51

Hλ. Mαλαμάς Mια πλατφόρμα για την αξιολόγηση της ελικτικότηταςναυτικών μονάδων σε πραγματικό χρόνο..........................67

Yποπλοίαρχος Γεωρ. Mαντζούρης Π.N.KENAΠ. O εθνικός και συμμαχικός εκπαιδευτικός φορέαςστις επιχειρήσεις ναυτικής αποτροπής .............................83

Πλωτάρχης Δημ. Δαλακλής Π.N. και Πλωτάρχης Aθ. Kατσίκης Π.N. Πειρατεία και θαλάσσιες μεταφορές: Mια διαχρονική σχέση με καταλυτική επίδραση στη Mεσόγειο θάλασσα ..............97

Yποπλοίαρχος (ΠΥ-ΤΗΛ.) Σοφ. Μιχαηλίδου ΠΝΠόντος: Mία σύντομη αναδρομή......................................113

Δελτίο Eνημέρωσης..........................................................119

ETOΣ 88ο-TEYXOΣ 572-TOMOΣ 170οςMAPTIOΣ-AΠPIΛIOΣ-MAΪOΣ 2010

ΔIEYΘYNΣH ΠEPIOΔIKOY:Yπηρεσία Iστορίας NαυτικούMαρκόνι 20 Bοτανικός-Aθήνα 10447THΛ.: 210 3484233 • THΛ./ΦAΞ: 210 3484234e-mail: [email protected]

[email protected]

ΣEΛIΔOΠOIHΣH-EKTYΠΩΣH:K. Πλέτσας-Z. Kάρδαρη OEISSN 1105-6061

IΔIOKTHTHΣ: ΓENIKO EΠITEΛEIO NAYTIKOYEKΔOTHΣ:Yποναύαρχος Aθ. Παναγόπουλος Π.N.Δ/NTHΣ ΣYNTAΞHΣ: Aρχιπλοίαρχος Bελ. Παππάς Π.N.

EΠIMEΛEIA YΛHΣ:Aντιπλοίαρχος Mεν. Aνδριανόπουλος Π.N.Yποπλοίαρχος (ΠY-THΛ) Σοφ. Mιχαηλίδου Π.N.Aνθυποπλοίαρχος (ΠT-TΠB) Oρ. Bεντούρας Π.N.

ΔIEKΠEPAIΩΣH-ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Tηλ. 210 3484243Aνθυπασπιστής (THΛ) Nικ. Γαλάτης Π.N.

Ετήσια Στρατ. Προσωπικού ε.ε. και ε.α.,και Πολιτικού Προσωπικού (Πολεμικού Ναυτικού): 10 aΕτήσια Iδιωτών, Nομικών Προσώπων: 12 aΕτήσια Εξωτερικού 40 $ ΗΠΑTιμή Tεύχους: 3 a

ΓNΩΣTOΠOIHΣH: Oι απόψεις που εκφράζονται στη «N.E.», είναιπροσωπικές και δεν δεσμεύουν το Γενικό Eπιτελείο Nαυτικού,ούτε και ερμηνεύουν την πολιτική ή τις αποφάσεις του.

Εξώφυλλο: “Aγναντεύοντας τα πέλαγα”.Φωτογραφία Aθ. Παναγόπουλος

Οπισθόφυλλο: Φρεγάτα “KOYNTOYPIΩTHΣ” (F 462) ...μεμπουνάτσα

Φωτογραφία επομένης σελίδος: Από την 1η συνεδρίαση του ΑΝΣ που πραγματοποιήθηκε στοAρχηγείο Στόλου την 19η Mαΐου 2010

Eκδηλώσεις

Φωτογραφίες

4 Nαυτική Eπιθεώρηση Tεύχος 572-Tόμος 170

Η Φ/Γ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ στήν Ρόδο

Formation "F" γιά τον χαιρετισμό ΑΣ και ΔΦΓ κατά την διάρκεια Ασκήσεως ΑΣΤΡΑΠΗ 2/10

Tεύχος 572-Tόμος 170 Nαυτική Eπιθεώρηση 5

Από την παράδοση-παραλαβή Δ/ΝΣ την 12η Μαρτίου 2010.

Από την παράδοση-παραλαβή ΑΕ/ΔΝΕ την 10η Μαρτίου 2010.


Από την παράδοση-παραλαβή Δ/ ΚΕΦΝ την 16η Μαρτίου 2010

Από την απονομή βραβείων διαγωνισμού μελετών και φωτογραφίας Ναυτικής Επιθεώρησης 2009 στοΔΩMA ΓΕΝ την 30η Μαρτίου 2010.


Από την παράδοση - παραλαβή Δ/ΣΝΔ την 11η Mαρτίου 2010 στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων

Από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στην Αθήνα.


Από την παράδοση-παραλαβή Δ/ΔΕΝ την 29η Μαρτίου 2010.

Η Κανονιοφόρος “ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ” στo Καστελόριζο


Από την επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου στο ΝΝΑ την 30η Μαρτίου 2010.


Aπό την πρακτική εκπαίδευση των πρωτοετών Nαυτικών Δοκίμων στο μάθημα της Ναυτιλίας στο λιμα-νάκι της ΣΝΔ την 29η Απριλίου 2010.

Η ομάδα πετοσφαίρισης της Σ.Μ.Υ.Ν κατά τη διάρκεια αγώνων ΑΣΣΥ την 14η Απριλίου 2010.


Από την επίσκεψη αντιπροσωπείας Ναυτικής Ακαδημίας της Τουρκίας την 21η Απριλίου 2010.


Από την παρουσίαση του βιβλίου “Απ’ τα πελάγη…στους αιθέρες” του Αντιναυάρχου ε.α. Ιωάννη Παλούμπη Π.Ν. στο Ζάππειο Μέγαρο την 19η Απριλίου 2010.

Από την παρουσίαση του βιβλίου “Ναύαρχος ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΠΑΣ, το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας”,στο Πολεμικό Μουσείο την 17η Mαΐου 2010.


Από τον Eορτασμό επετείου του Kινήματος του Ναυτικού το 1973 στο Πλωτό Nαυτικό Mουσείο A/T BEΛOΣ την 17η Μαΐου 2010.


Από την ορκομωσία ΕΠ.ΟΠ. στο ΚΕ ΠΑΛΑΣΚΑΣ την 13η Μαΐου 2010.


Από την επίσκεψη τού ΥΠΕΘΑ στο ΑΣ την 18η Μαΐου 2010.

Φωτογραφία επομένης σελίδος: Από την συμμετοχή του Aρχηγού Στόλου, Aντιναυάρχου Γεωρ. ΔημητριάδηΠ.N. στη Σύνοδο MARCOMET 2010, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Σπλιτ Kροατίας από 23-26 Mαΐου 2010.

Από την απονομή επάθλων Ιστιοπλοϊκών αγώνων “ΠΑΣΤΡΙΚΑΚΕΙΑ” 2010 στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμωντην 9η Μαΐου 2010.

Από την επίσκεψη και ενημέρωση Επιτίμων Α/ΓΕΝ την 20η Μαΐου 2010.

Η μυθιστορηματική βιογραφία

του Ναυάρχου Ορατίου Νέλσονα

B΄ Μέρος

Tου Aρχιπλοιάρχου (M) ε.α. Γεωρ. Kανάκη ΠN


Η ναυμαχία του Nείλου

Από τον Απρίλιο η ναυτική μοίρα υπό την διοί-κηση του Ορατίου Νέλσονα, οργώνει τη Μεσό-γειο αναζητώντας το γαλλικό στόλο. Η εν λόγωναυτική μοίρα διαθέτει δώδεκα πλοία των εβδο-μήντα τεσσάρων πυροβόλων και τρεις φρεγά-τες. Η κατάσταση από διοικητική μέριμνα είναιαπελπιστική, μια και δεν υπάρχει αγγλική ναυτι-κή βάση για την υποστήριξη του στόλου ανατο-λικά του Γιβραλτάρ και η Μεσόγειος είναιεχθρική θάλασσα. Στην ξηρά ο Γαλλικός στρα-τός κυριαρχεί παντού. Από τις διαθέσιμες πλη-ροφορίες οι Βρετανοί γνωρίζουν ότι ο Γαλλικόςστόλος πρόκειται να αποπλεύσει από το λιμάνιτης Τουλόν αποτελούμενος από μεταγωγικάπου τα συνοδεύουν πολεμικά. Αυτό που δενγνωρίζει το Αγγλικό Ναυαρχείο είναι πού σκο-πεύει να κατευθυνθεί. Οι πιθανές περιοχές πουυπάρχει περίπτωση να προσεγγίσει είναι πολ-λές. Μπορεί να επιτεθεί στην Πορτογαλία απόανατολικά, από την πλευρά της Ισπανίας. Άλληπερίπτωση είναι να εξέλθει στον Ατλαντικό καινα κτυπήσει τη Λισαβόνα. Υπάρχει τέλος η πε-ρίπτωση να επιχειρήσει απόβαση στην Ιρλαν-δία, που πλέον είναι επαναστατημένη κατά τηςΑγγλικής κυριαρχίας.

Τον Μάιο η μοίρα αιχμαλωτίζει μια Γαλλικήκορβέτα και πληροφορείται ότι ο στόλος είναιέτοιμος να αποπλεύσει, αποτελούμενος απόδώδεκα πλοία της γραμμής και δώδεκα χιλιά-δες στρατιώτες, υπό τις διαταγές του Υποναυ-άρχου Φρανσουά ντε Μπρυέ, που έχει υψώσειτο σήμα του στο τεραστίων διαστάσεωνORIENT των εκατόν είκοσι πυροβόλων.

Η Γαλλική αρμάδα εντοπίζεται βορείως τηςΚορσικής, να κατευθύνεται νοτιοανατολικά.Στους Βρετανούς αναφύονται βασανιστικάερωτήματα: Μήπως σκοπεύουν οι Γάλλοι ναεπιτεθούν κατά της Σικελίας; Απορρίπτεται για-τί μια τέτοια επιχείρηση θα ήταν ευκολότερηαπό την ξηρά. Μήπως κατευθύνεται προς τηΜάλτα, από όπου θα μπορούν να ελέγξουν τηνκεντρική Μεσόγειο; Αλλά και πάλι ο συνολικόςαριθμός των Γαλλικών δυνάμεων της ξηράς εί-ναι υπερβολικός για μια τέτοια επιχείρηση.Έτσι λοιπόν επαγωγικά εξάγεται το λογικό συ-μπέρασμα ότι θα πρέπει να υπάρχει κάποιος πιοφιλόδοξος στόχος.

Περί τα τέλη του Ιουλίου ο Αγγλικός στόλος

πληροφορείται από ένα γενοβέζικο μπρίκι πουσυνάντησε στα ανοικτά του ακρωτηρίου Πασά-ρο, ότι οι Γάλλοι προσέγγισαν στη Μάλτα και οιΝαΐτες ιππότες παραδόθηκαν, λαφυραγώγησαντις εκκλησίες και σάλπαραν προς άγνωστη κα-τεύθυνση.

Ο Οράτιος Νέλσον πάνω στο HMS ΠΡΩΤΟ-ΠΟΡΟ μέσα στη μεγάλη καμπίνα του με το τρα-πέζι γεμάτο ναυτικούς χάρτες επιχειρεί να λύ-σει το γρίφο, προσπαθώντας να μπει στη σκέψητου εχθρού. Το πρώτο λογικό συμπέρασμα εί-ναι ότι είναι απίθανο να κατευθύνθηκαν δυτικά,γιατί οι επικρατούντες άνεμοι θα καθιστούσανδύσκολο τον πλου των μεταγωγικών. Το δεύτε-ρο λογικό συμπέρασμα είναι ότι έβαλαν ρόταανατολικά. Σε ποια όμως περιοχή; Στο Ιόνιο,στην Κέρκυρα, στην Κωνσταντινούπολη όπουθα μπορούσαν να πλήξουν την Οθωμανική Αυ-τοκρατορία;

Το Αγγλικό Ναυαρχείο όμως αρχίζει να διαθέ-τει λεπτομερέστερες περιγραφές για τη Γαλλι-κή δύναμη. Εκτός από το πεζικό, το πυροβολικόκαι το ιππικό, περιλαμβάνει αστρονόμους, μαθη-ματικούς, φυσιοδίφες και άλλους επιστήμονες.H πανσπερμία τόσων επιστημονικών ειδικοτή-των σημαίνει ότι ο προορισμός πρέπει να είναιμια χώρα με πανάρχαιο και μυστηριώδη πολιτι-σμό. Αυτή είναι η Αίγυπτος και τα λιμάνια τηςΕρυθράς Θάλασσας. Μετά η Ινδία και το κτύπη-μα της σπουδαιότερης Αγγλικής αποικίας.

Ο Οράτιος Νέλσον διατάζει τα πλοία του στό-λου να σαλπάρουν για την Αλεξάνδρεια. Κατα-πλέουν στις προσβάσεις της Αλεξάνδρειας καιδεν υπάρχει ίχνος από τους Γάλλους. Στηνπραγματικότητα είναι καθοδόν, μια και οιΆγγλοι τους ξεπέρασαν, χωρίς όμως να το γνω-ρίζουν! Ο Αγγλικός στόλος στρέφεται ξανάπρος τη Σικελία αλλά δεν εντοπίζει τον εχθρό,γυρίζει εκ νέου προς την Αίγυπτο και αυτή τηφορά παραπλέοντας το Αιγαίο εντοπίζει ταΓαλλικά πλοία να κατευθύνονται νοτιανατολικάπρος την Αίγυπτο.

Τέσσερις ημέρες αργότερα στις 10 π.μ. της1ης Αυγούστου 1798, ο Βρετανικός στόλοςαντικρίζει τους φάρους και τους μιναρέδες τηςΑλεξάνδρειας. Το λιμάνι είναι ασφυκτικά γεμά-το με άδεια μεταγωγικά, αλλά δεν υπάρχουνπολεμικά. Ο Ναπολέων έχει αποβιβασθεί και σελίγο θα καταστρέψει τους Μαμελούκους στημάχη των Πυραμίδων και θα καταλάβει το Κάιρο.


Ο Γαλλικός στόλος διοικείται από τον Υπο-ναύαρχο ντε Μπρυέ που είναι έμπειρος ναυτι-κός του βασιλικού ναυτικού που αποκαταστά-θηκε από τον Ναπολέοντα. Έχει ήδη πολεμήσεικαι στο παρελθόν τους Βρετανούς κατά τηδιάρκεια του πολέμου της αμερικανικής ανε-ξαρτησίας. Έχει τρία πολεμικά πλοία των ογδό-ντα πυροβόλων, το ΤONNANT, το ΦΡΑΓΚ-ΛΙΝΟΣ και το ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΤΕΛΛΟΣ και ένα μεεκατόν είκοσι πυροβόλα το ORIENT. Επειδή τολιμάνι της Αλεξάνδρειας είναι στενό φοβάταιμην κολλήσει στην μπούκα του, για το λόγο αυ-τό διέταξε τα πλοία του να μετακινηθούν ανα-τολικότερα στο Αμπουκίρ τάσσοντάς τα σε μιαπυκνή αμυντική διάταξη, με τα νώτα του στό-λου να προστατεύονται από τα αβαθή και τιςαμμώδεις ακτές του κόλπου.

Ο Νέλσον απογοητεύεται και δίνει εντολή νααποπλεύσει ο στόλος ακολουθώντας την ακτο-γραμμή προς τα ανατολικά με προορισμό τοΔέλτα του Νείλου. Γύρω στις 2 μ.μ. εμφανίζο-νται στον ορίζοντα τα άλμπουρα και οι αντένεςτων αγκυροβολημένων Γαλλικών πλοίων. Στιςαντένες του HMS ΦΛΟΓΕΡΟΥ του δεύτερουπλοίου στην αγγλική γραμμή υψώνεται το σι-νιάλο «Εχθρός εν όψει». Αμέσως αρχίζουν οιπροετοιμασίες για τη ναυμαχία. Οι μπουκαπόρ-τες ανοίγουν και τα κανόνια τοποθετούνται στηθέση τους. Οι μπράντες ξεκρεμιούνται, τυλίγο-νται και τοποθετούνται μέσα σε δίχτυα κατάμήκος της κουπαστής για να παρέχουν προστα-σία από τα θραύσματα των μουσκέτων. Τα μα-ζεμένα πανιά καταβρέχονται για να περιορισθείο κίνδυνος πυρκαγιάς. Στα καταστρώματασκορπίζεται υγρή άμμος, ώστε τα ξυπόλητα πό-δια να μη γλιστράνε στα αίματα. Οι άντρες τωνομοχειριών των πυροβόλων, γυμνοί από τη μέ-ση και πάνω, με μαντυλοδεμένα τα κεφάλιατους στέκονται στις θέσεις τους. Οι γιατροί μα-ζί με τον κουρέα απλώνουν τα χειρουργικά ερ-γαλεία και τα πυρώνουν σε ειδικές θερμάστρεςγια να τα αποστειρώσουν. Οι πεζοναύτες μεπλήρη εξάρτυση ανεβαίνουν στο πάνω κατά-στρωμα και αραιώνονται κάτω από τις διαταγέςτων λοχαγών που έχουν ξεγυμνώσει τα σπαθιάτους.

Ο άνεμος είναι ευνοϊκός για τα πλοία του αγ-γλικού στόλου, επικρατεί ένα ζωηρό βορειοδυ-τικό αεράκι που φουσκώνει τα πανιά, καθώςπλέουν από τον βορρά. Πλησιάζοντας σχηματί-

ζουν γραμμή παραγωγής υπακούοντας στο σι-νιάλο του Ορατίου Νέλσονα το νούμερο 31:«Σχηματίσατε γραμμή μάχης μπροστά και πίσωαπό τον Ναύαρχο κατά βούληση». Από τ’ ανοι-κτά ο Γαλλικός σχηματισμός φαίνεται αδιαπέ-ραστος, παρουσιάζεται σαν μια καμπύλη μπρο-στά στα αβαθή και πίσω της ασπρίζει μια λουρί-δα θάλασσας καθώς κτυπά στην αμμώδη ακτή.Τα δέκα βρετανικά πλοία έχουν ορτσάρει καικατευθύνονται προς τα ρηχά. Καθώς πλέουνακούγεται η φωνή του Ναυκλήρου να αναφωνείτις μετρήσεις του σκαντάγιου: «δεκαπέντε ορ-γιές, δεκατρείς, έντεκα, εννιά….». Ένα από ταπλοία το HMS ΚΟΥΛΟΝΤΕΝ με Κυβερνήτη τονΤρούμπριζ προσαράζει και ακινητοποιείται.

Ο Οράτιος Νέλσον κατά την προσφιλή τουμέθοδο αποφασίζει να επιτεθεί αμέσως. ΟΆγγλος στόλαρχος σκέπτεται ότι έφτασε ηστιγμή της κρίσιμης απόφασης: Να διατάξειτους Κυβερνήτες των πλοίων να αγκυροβολή-σουν ανά δύο απέναντι από τα γαλλικά, μια κί-νηση που περιμένει ο Ναύαρχος ντε Μπρυέ,που σήμερα είναι η τελευταία μέρα της ζωήςτου. Υπάρχει όμως και η επίθεση περνώνταςανάμεσα από τα εχθρικά πλοία.

Ο Νέλσον φωνάζει στον Χουντ τον Κυβερνή-τη του HMS ΦΛΟΓΕΡΟΣ αν μπορεί να περάσειμέσα στην άκρη της εχθρικής γραμμής. Ο Χου-ντ απαντά πως θα προσπαθήσει. Το HMS ΦΛΟ-ΓΕΡΟΣ θα έχει την τιμή να είναι το πρώτο πλοίοπου θα περάσει το σημείο με τα αβαθή. Τοπλοίο εξακολουθεί να προχωρεί και η φωνή τουΝαύκληρου ακούγεται όλο αγωνία: «Οκτώ ορ-γιές, επτά….». Το πλοίο πλέει αργά ενώ αρχίζεινα πέφτει απότομα τα σκοτάδι, είναι 6.28 μ.μ.Την στιγμή αυτή το HMS ΓΟΛΙΑΘ με Κυβερνήτη

H Ναυμαχία του Νείλου.


τον Φόλευ προσπερνά το HMS ΦΛΟΓΕΡΟΣ. ΟΦόλεϋ σκέφτεται και ενεργεί με τόλμη αντάξιατου διοικητή του. Εφόσον τα Γαλλικά πλοίαόντας αγκυροβολημένα μπορούν και ανεμίζουνκατά τον καιρό, σημαίνει ότι υπάρχουν νερά γιανα περάσουν τα αγγλικά πλοία ασφαλώς!

Ο εχθρός υψώνει τις σημαίες και αρχίζει πυρ.Ο Φόλεϋ με το HMS ΓΟΛΙΑΘ περνάει από τηνπλώρη του HMS ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ ρίχνοντάς τουμια γενναία ομοβροντία, και αγκυροβολεί μέσααπό το HMS ΚΑΤΑΚΤΗΤΗΣ το δεύτερο πλοίοτης γαλλικής γραμμής. Ένα-ένα τα αγγλικάπλοία, το HMS ΩΡΙΩΝ, το HMS ΘΗΣΕΥΣ, τοHMS ΤΟΛΜΗΡΟΣ καθώς σβήνει το ηλιοβασίλε-μα συγκεντρώνονται όσο το δυνατόν πιο κοντάκαι ρίχνουν μαζικά πυρά στην εμπροσθοφυλα-κή των Γάλλων. Τα πυρά αυτά είναι ακόμη πιοφονικά, γιατί αυτοί δεν είναι σε θέση να ταανταποδώσουν. Τα κανόνια τους που είναι προςτη μεριά της ακτής δεν τα έχουν καθαρίσει καιπροετοιμάσει, είναι μέσα σε σωρούς από σχοι-

νιά, παλάγκα και έπιπλα· άλλη μια συνέπεια τηςβεβαιότητάς τους ότι η επίθεση των Άγγλων θαεκδηλωνόταν από την ανοικτή θάλασσα. ΤοHMS ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ είναι το έκτο πλοίο πουεμπλέκεται στη ναυμαχία και το πρώτο πουαγκυροβολεί εξωτερικά στην ανοικτή θάλασσα.Απέναντί του βρίσκεται το ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ σε πα-ράλληλη θέση και σε απόσταση βολής πιστολι-ού. Το πλοίο του Νέλσονα είναι σε δεινή θέσηγιατί δέχεται τα συγκεντρωμένα πυρά τουΣΠΑΡΤΙΑΤΗ και του ΑΕΤΟΣ. Το HMS ΜΙΝΩ-ΤΑΥΡΟΣ με Κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Λιούις έρ-χεται να βοηθήσει και τραβάει απάνω του ταπυρά του ΑΕΤΟΣ.

Η ώρα έχει πάει 7 μ.μ., το σκοτάδι έχει καλύ-ψει τη μάχη, κι’ ένα σύννεφο καπνού που τοδιαπερνούν οι λάμψεις των πυροβόλων σκεπά-ζει τη θάλασσα. Η τακτική κατάσταση έχει γύ-ρει προς όφελος των Βρετανών που έχουν πε-ρικυκλώσει τα Γαλλικά σαν ένα σμάρι από σφή-κες. Μέσα στους καπνούς και τη σύγχυση το

«HMS VICTORY». Λιμένας Portsmouth, Hνωμένο Bασίλειο.


HMS ΒΕΛΛΕΡΟΦΟΝΤΗΣ χάνει την επαφή μετο αντίπαλο ΦΡΑΓΚΛΙΝΟΣ και βρίσκεται αντιμέ-τωπο με το φοβερό ORIENT. Από την ανταλλα-γή πυρών μέσα σε ένα τέταρτο της ώρας τα άλ-μπουρά του έχουν διαλυθεί όλα και τίθεταιεκτός μάχης. Το HMS ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΗΣ έχειμεγάλες απώλειες. Ο Κυβερνήτης του Πλοίαρ-χος Γουέστκοστ τραυματίζεται θανάσιμα στολαιμό από ένα βλήμα μουσκέτου.

Ο Οράτιος Νέλσον στέκεται στο πρυμναίοκατάστρωμα μαζί με τον Κυβερνήτη ΠλοίαρχοΜπέρυ, όταν ένα θραύσμα του κόβει το φρύδιμέχρι το κόκκαλο. Μια λουρίδα σάρκας πέφτεικαι καλύπτει το γερό του μάτι, το αίμα τρέχειποτάμι και τον τυφλώνει. Πέφτει και ο Μπέρυτον συγκρατεί. Τον μεταφέρουν στο κάτω υπό-στρωμα στον θάλαμο με τους γιατρούς. Οικραυγές των τραυματιών αντηχούν στο λιγο-στό φως που φωτίζουν οι λάμπες, που κουνιού-νται από το διατοιχισμό του πλοίου και την ανά-κρουση των κανονιών. Ο Ναύαρχος δεν επιτρέ-πει να ειδοποιήσουν τους γιατρούς για την πα-

ρουσία του και περιμένει τυφλωμένος γεμάτοςαίματα τη σειρά του. Ο γιατρός εξετάζει τοτραύμα και αποφαίνεται ότι δεν υπάρχει σοβα-ρή βλάβη, ορατή τουλάχιστον. Ο Νέλσον βρί-σκεται σε απόλυτο σκοτάδι και ζητά να έλθει οεφημέριος του πλοίου για να του υπαγορεύσειγράμματα στη λαίδη Νέλσον και στον ΠλοίαρχοΛιούις τον Κυβερνήτη του HMS ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ,που πρόστρεξε και βοήθησε τη ναυαρχίδα ότανδεχόταν τα ανηλεή εχθρικά πυρά. Τυφλός ακό-μη ακούει από πάνω ζητωκραυγές. Ο Πλοίαρ-χος Μπέρυ μπαίνει και του ανακοινώνει ότι οΓαλλικός στόλος έχει ηττηθεί. Το ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣέχει σιγήσει, το ΑΕΤΟΣ και το ΗΓΕΜΩΝ ΤΟΥΛΑΟΥ έχουν παραδοθεί, το ORIENT, το TON-NANT και το HEUREUX αν και δεν έχουν ακόμηκυριευτεί δεν μπορούν να απαντήσουν αποτε-λεσματικά στις βολές. Τα νέα αυτά δίνουν ζωήστον Νέλσονα τον χαροποιούν. Σε λίγο ο για-τρός ράβει και επιδένει την πληγή του και τονμεταφέρουν στην αποθήκη άρτου για να είναιμακριά από τη φασαρία της μάχης. Ζητά να κα-

«Τα κανόνια τού “HMS VICTORY”. Τά πάντα διατηρούνται όπως τότε».


λέσουν τον γραμματέα του για να υπαγορεύσειαναφορά προς τον κόμητα Σπένσερ, ΠρώτοΛόρδο του Ναυαρχείου. Αλλά ο γραμματέαςβρίσκεται σε κατάσταση νευρικού κλονισμού,μόλις τον βλέπει μπανταρισμένο να κουνά τοακρωτηριασμένο χέρι ανυπόμονα, τα χάνει τε-λείως αδυνατώντας να γράψει. Τον απαλλάσ-σει επιτόπου από τα καθήκοντά του και παίρνο-ντας ο ίδιος την πένα γράφει με το αριστερότου χέρι: « Λόρδε μου, ο Μεγαλοδύναμος Θεόςευλόγησε τον στρατό της Αυτού Μεγαλειότη-τας στην τελευταία μάχη…».

Τον διακόπτει ο Μπέρυ και του αναφέρει ότιτο ORIENT φλέγεται. Αν και ο γιατρός έχειαπαγορεύσει την μετακίνησή του, διατάσσει νατον μεταφέρουν στο κύριο κατάστρωμα. Δίνειεντολή στον Μπέρυ να διασώσει όσο το δυνα-τόν περισσότερους από το πλήρωμα, αλλά ταυ-τόχρονα να επικεντρώσει τα πυρά εκεί που φαί-νονται οι φλόγες, ώστε να εμποδιστούν να θέ-σουν την πυρκαγιά υπό έλεγχο. Η κατάστασηστο Γαλλικό πλοίο είναι απελπιστική υπάρχουνπολλά θύματα και τραυματίες. Ο Υποναύαρχοςντε Μπρυέ τραυματίστηκε θανάσιμα και σταδυο πόδια του μαχόμενος μέχρι τη τελευταίαστιγμή της ζωής του.

Στις 9.55 μ.μ. με ένα συγκλονιστικό βρόντοκαι μια εκπληκτική λάμψη εκρήγνυται η πυριτι-δαποθήκη του ORIENT, σαν να το έπιασε ένατεράστιο χέρι και το πέταξε ψηλά στον ουρανόσπάζοντάς σε κομμάτια άλμπουρα, αντένες,πυρακτωμένα πυρομαχικά, ανθρώπινα μέλη,όλα να τινάζονται στα καταστρώματα των γει-τονικών πλοίων μέσα σε ένα χάος καπνών καιφωτιάς. Για μερικά λεπτά επικρατεί απόλυτη σι-γή στον κόλπο, αλλά μετά τα κανόνια ξαναρχί-ζουν να βάλουν. Σειρά έχει η οπισθοφυλακήτου Γαλλικού στόλου. Με την ανατολή του ήλι-ου αποκαλύπτεται η έκταση της νίκης του Ορα-τίου Νέλσονα. Από τα δεκατρία γαλλικά πολε-μικά τα δέκα κυριεύτηκαν, ένα κάηκε ολοσχε-ρώς και μόνο δύο κατόρθωσαν να διαφύγουν.

Ο Βοναπάρτης έχει ξεμείνει στη στεριά, ηαπειλή κατά της Ινδίας έχει αρθεί και οι απώλει-ες των Γάλλων είναι έξι φορές περισσότερεςαπό αυτές των Άγγλων. Τα υπολείμματα τουORIENT βρίσκονταν στο βυθό του κόλπου, μαζίμε τον πετσοκομμένο Nαύαρχο και το θησαυρότου, αποτελούμενο από το τεράστιο ποσό τωνεξακοσίων χιλιάδων λιρών σε ράβδους χρυσού

και διαμάντια που αποσπάσθηκαν από τηνΕλβετία και το κράτος της Ρώμης, μαζί με ανε-κτίμητους θησαυρούς των Ιπποτών του ΑγίουΙωάννη της Μάλτας.

Για τις υπηρεσίες του αυτές ο Οράτιος Νέλ-σον έλαβε τον τίτλο ευγενείας του βαρόνουτου Νείλου.

Ο Νέλσον και η Έμα Xάμιλτον

Τον Μάιο του 1785, στις Δυτικές Ινδίες ο Πλω-τάρχης Οράτιος Νέλσον Κυβερνήτης τουΒΟΡΕΑΣ γνώρισε και ερωτεύτηκε τη ΦράνσιςΝίσμπετ, χήρα γιατρού και μητέρα ενός αγορι-ού, του Τζοσάια. Η Φράνσις (Φάνυ) ήταν μια λε-πτοκαμωμένη κοπέλα της αποικιακής κοινωνίαςτης οποίας ο πατέρας ήταν ο αρχιδικαστής τουνησιού και ο θείος της πρόεδρος του Συμβουλί-ου. Στις 11 Μαρτίου 1787 ο Νέλσον παντρεύτη-κε τη Φράνσις Νίσμπετ στο νησί Νέβις των Δυ-τικών Ινδιών. Ο γάμος έγινε στο σαλόνι του Μο-μπελιέ Χάουζ στην έπαυλη του προέδρου. Ανά-μεσα στους καλεσμένους ήταν ο πρίγκιπαςΓουίλιαμ Χένρυ, γιος του βασιλιά Γεωργίου Γ΄,προσωπικός φίλος του Νέλσονα.

Η Φάνυ Νέλσον αντιπροσώπευε την εποχήκαι τη τάξη της· καθωσπρεπισμό, ομπρελίτσαγια τον ήλιο, διοργάνωση τέιων και δεξιώσεων.Δεν ήταν ούτε πρωτότυπη, ούτε δυναμική, ούτειδιαιτέρως ισχυρή προσωπικότητα, αλλά ήτανπιστή και αφοσιωμένη. Μια άλλη γυναίκα πουδεν ήταν καθόλου καθωσπρέπει, περίμενε τοερωτικό κάλεσμα. Της έμελλε να περιμένει δί-χως να το γνωρίζει για δεκατρία χρόνια, ώσπουνα σαγηνεύσει και να προσφέρει τις αισθησια-κές χαρές και ταυτόχρονα τα βάσανα που έλει-παν από το γάμο του Νέλσον και να πάρει κά-ποιο μικρό μερίδιο από τη φήμη του.

Η Έμα, λαίδη Χάμιλτον ήταν επτά χρόνια νεό-τερη από τη Φάνυ, γεννήθηκε το 1765 στη Χερ-σόνησο του Τσέσαϊρ με το όνομα Έμυ Λάιον.Κόρη ενός σιδηρουργού των ανθρακωρυχείων.Πιστοποιητικό γέννησης δεν έχει βρεθεί μέχριτώρα. Ο πατέρας της στο πιστοποιητικό γάμουτου υπέγραψε με σταυρό. Το χωριό που γεννή-θηκε ήταν ένα από τα πιο άθλια και φτωχικά τηςΑγγλίας, έχοντας μερικά χαμόσπιτα που ζού-σαν κάτω από άθλιες συνθήκες οι ανθρακωρύ-χοι, που εργάζονταν στο κοντινό ορυχείο. ΗΈμα είχε προσωπικότητα και εξαιρετική ομορ-φιά και μπόρεσε να ξεφύγει. Στα δώδεκα χρό-


νια της προσελήφθηκε σαν οικιακή βοηθός στοσπίτι κάποιου γιατρού στο Τσέστερ. Ένα ή δυοχρόνια αργότερα βρήκε δουλειά στο Λονδίνοσαν καμαριέρα. Στα δεκαέξι της γέννησε ένανόθο παιδί, καθώς ο βαρόνος που τη συντηρού-σε την εγκατέλειψε ενώ αυτή ήταν έγκυος.Ακολούθως έπεσε στα χέρια του ΕντιμότατουΤσάρλς Γκρέβιλ του οποίου έγινε ερωμένη.Αγαπούσε και θαύμαζε αυτόν τον νεαρό αρι-στοκράτη με το ψυχρό βλέμμα, δευτερότοκογιο του κόμη του Γουόργουικ, και απογοητεύθη-κε όταν εκείνος, επιθυμώντας ένα πλούσιο γά-μο, την έστειλε πεσκέσι στη Νάπολη, στον θείοτου σερ Γουίλιαμ Χάμιλτον.

Η Έμα πρέπει να πόνεσε, πιστεύοντας ότι οΓκρέβιλ ανταποκρινόταν στην αγάπη της. Στοπίσω μέρος του μυαλού της όμως ήξερε πολύκαλά, ότι αποτελούσε ένα ανταλλάξιμο αγαθό.Στην Αγγλία δεν θα είχε μέλλον μόλις θ’ άρχιζεη ομορφιά της να μαραίνεται. Στη Νάπολη, συν-δυάζοντας την ομορφιά και την ισχυρή προσω-πικότητα, κατόρθωσε πρώτα να κατακτήσει τονγηραλέο πρεσβευτή και μετά να του γίνει απα-ραίτητη. Το 1791 έγινε γυναίκα του!

Ο σερ Γουίλιαμ Χάμιλτον ήταν Έκτακτος Βρε-τανός Απεσταλμένος και Πληρεξούσιος Πρέ-σβης στην αυλή της Νάπολης επί τριάντα έξιχρόνια. Γιος του λόρδου Άρτσιμπαλντ Χάμιλ-τον, εγγονός του τρίτου δούκα του Χάμιλτον,υπηρέτησε μερικά χρόνια ως αξιωματικός στοΓ΄ Σώμα Φρουράς του πεζικού και χρημάτισε,για σύντομο χρονικό διάστημα, βουλευτής καιεκπρόσωπος του Μίντχέρστ. Όντας ο νεώτε-ρος γιος ενός νεώτερου γιου δεν είχε δική τουπεριουσία, πρόβλημα το οποίο έλυσε στα 1758,νυμφευόμενος μια κληρονόμο και απέκτησεκτήματα στην Ουαλία που του απέφεραν περί-που οκτώ χιλιάδες λίρες ετησίως. Το 1764 μπή-κε στο διπλωματικό σώμα. Εξαιτίας της κακήςυγείας της συζύγου του μετατέθηκε στη Νάπο-λη. Σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες πληροφο-ρίες ο γάμος του ήταν ευτυχισμένος. Η πρώτηλαίδη Χάμιλτον πέθανε το 1782 και τον επόμε-νο χρόνο, όταν επέστρεψε στην Αγγλία για νακηδέψει το βαλσαμωμένο της πτώμα, γνώρισετην εξαιρετικού κάλλους νεαρά ερωμένη τουανιψιού του. Λάτρης των σπορ, εξαίρετος μου-σικός του τσέλο και έχοντας δική του ορχή-στρα, ήταν διάσημος για τα πειράματά του μεηλεκτρισμό, είχε έναν εξημερωμένο πίθηκο και

είχε φτιάξει έναν κανονικό εγγλέζικο κήπο στοβασιλικό παλάτι της Καζέρτα. Όλοι έλεγαν «με-γαλύτερος connoisseur, όχι μόνο στις καλές τέ-χνες, αλλά και στην επιστήμη της ανθρώπινηςευτυχίας».

Ο Οράτιος Νέλσον κατέπλευσε στο λιμάνιτης Νάπολης στις 22 Σεπτεμβρίου 1798 δύο μή-νες μετά την περήφανη νίκη του επί των Γάλ-λων στη ναυμαχία του Νείλου. Έγινε δεκτός ωςήρωας από τον βασιλιά Φερδινάδο τον Βουρβό-νων, ηγεμόνα των Δύο Σικελιών και τη βασίλισ-σά του Μαρία Καρολίνα. Τον θεωρούσαν σωτή-ρα τους. Είναι τρομοκρατημένοι με τους Γάλ-λους δικαιολογημένα, γιατί η βασίλισσα ΜαρίαΑντουανέτα αδελφή της Μαρίας Καρολίνας, εί-χε αποκεφαλισθεί στο Παρίσι πριν από πέντεχρόνια.

Ο Νέλσον αν και ικανοποιείται πολύ από τηνυποδοχή που του έκαναν, δεν αισθανόταν κα-θόλου καλά. Υποφέρει ακόμη από την ψυχολο-γική πίεση της ναυμαχίας και από το επικίνδυνοτραύμα που δέχτηκε στο κεφάλι. Είχε ιλίγγους,αρρυθμία και κρίσεις δύσπνοιας. Όπως το πε-ριέγραφε και ο ίδιος: «Λες και μου έσφιγγαν μεένα σίδερο το στήθος….». Όλα αυτά είναι συ-μπτώματα του συνδρόμου Ντα Κόστα, που λέ-γεται και σύνδρομο «καρδίας στρατιώτη», πουη σύγχρονη ιατρική έχει καταλήξει, ότι είναι μιαδυσλειτουργία της καρδιάς που οφείλεται σεπαρατεταμένο στρες και φυσική κόπωση. Χρει-αζόταν ξεκούραση και φροντίδα και του τα πα-ρέχει απλόχερα η λαίδη Χάμιλτον, η γυναίκατου σερ Γουίλιαμ Χάμιλτον.

Ο κίνδυνος μιας γαλλικής εισβολής από τηνξηρά δεν είναι απίθανος. Οι γαλλικές στρατιέςκατέχουν τη βόρεια και την κεντρική Ιταλία,

Η Έμα Χάμιλτον.


έχουν καταλάβει τη Ρώμη, έχουν εκδιώξει τονΠάπα και ανακήρυξαν την πόλη ανεξάρτητη δη-μοκρατία. Ο Οράτιος Νέλσον με την υποστήρι-ξη της βασίλισσας, πιέζει τον αναποφάσιστοΦερδινάδο να τεθεί επικεφαλής του ναπολιτά-νικου στρατού και να επιτεθεί κατά της Ρώμης.Ο βασιλιάς πείθεται και ξεκινά επικεφαλήςτριάντα χιλιάδων ανδρών κάτω από τη διοίκησητου Βαυαρού στρατηγού βαρόνου Κάρλ Μακφον Λάιμπεριχ.

Στην αρχή σημειώνουν επιτυχίες. Οι Γάλλοιυποχωρούν για να ανασυντάξουν τις δυνάμειςτους. Η Ρώμη απελευθερώνεται και ο Φερδινά-δος διασχίζει θριαμβευτικά τους δρόμους έφιπ-πος σε άσπρο άλογο, συνοδευόμενος από δρα-γόνους με φανταχτερές στολές. Τότε οι Γάλλοιαντεπιτίθενται, ο στρατηγός Μακ προσπαθεί ναοργανώσει μια υποχώρηση και ο βασιλιάς επι-στρέφει στη Νάπολη ντυμένος με πολιτικά,τρέμοντας από το φόβο του και εκλιπαρώνταςτους άνδρες της φρουράς του να μην τον εγκα-ταλείψουν.

Ο Οράτιος Νέλσον έχει διαταγή από το Ναυ-αρχείο να προστατέψει τις ακτές τις Αδριατι-κής, τη Νάπολη και τη Σικελία, καθώς επίσηςκαι να εποπτεύει τον αποκλεισμό της Μάλτας,τότε που ήταν κάτω από τους Γάλλους. Τη νύ-κτα της 21ης Δεκεμβρίου, η βασιλική οικογέ-νεια επιβιβάζεται στα πλοία μαζί με τους Χάμιλ-τον και αρκετούς επιφανείς Ναπολιτάνους. Ηκακοκαιρία δεν τους επιτρέπει να αποπλεύσουνπαρά στις 23 του μηνός. Στις 2 π.μ. της δεύτε-ρης μέρας των Χριστουγέννων αγκυροβολούνστο Παλέρμο. Εδώ είναι που τον ερχόμενο Φε-βρουάριο ο Νέλσον και η λαίδη Χάμιλτον θα γί-νουν εραστές. Ταυτόχρονα ο Γαλλικός στρατόςκαταλαμβάνει την πόλη, συντρίβοντας τηναντίσταση των Naples Lazzaroni (Nαπολιτάνοιλατσαρόνι), του τρομερού ναπολιτάνικουόχλου που είναι αφοσιωμένος στον βασιλιά καιστη βασίλισσά του. Οι πιστές στους Βουρβό-νους δυνάμεις εκδιώχθηκαν από τα φρούριατου Σαν Έλμο, του Νουόβο και του Nτελλ’ Όβοκαι η Νάπολη ανακηρύσσεται ΠαρθενόπειοςΔημοκρατία.

Εν τω μεταξύ στο Παλέρμο πλησιάζει τον βα-σιλιά ο Καρδινάλιος Φαμπρίτσιο Ρούφφο. Γό-νος αρχαίας και αριστοκρατικής οικογένειας,δραστήριος και σφριγηλός, κληρονόμος τερά-στιου φέουδου στην Καλαβρία. Ο Νέλσον τον

αποκαλούσε «χοντρόπαπα», αν και δεν είχεποτέ χειροτονηθεί. Πείθει τον Φερδινάδο ναπάει στην Καλαβρία και να ξεσηκώσει τους χω-ρικούς, κάνοντας έκκληση στον πατριωτισμόκαι στη δύναμη της πίστης. Η προσφορά του γί-νεται δεκτή και ο Ρούφφο φτιάχνει ένα στρά-τευμα από φονιάδες και πλιατσικολόγους τηςΚαλαβρίας. Κρατώντας αυτήν την ορδή υπό τονεπισφαλή και αμφίβολο έλεγχό του, μόνο καιμόνο χάρη στη δύναμη της προσωπικότητάςτου, βαδίζει εναντίον της Νάπολης. Αυτή η«Χριστιανική Στρατιά της Αγίας Πίστεως»,όπως την αποκαλεί ο Ρούφφο, έχει απροσδό-κητη επιτυχία. Μέχρι τα τέλη Μαΐου οι Γάλλοιεξαναγκάζονται να αποσυρθούν αφήνοντας μιαφρουρά στο Σαν Έλμο για την προστασία τωνΙακωβίνων της Νάπολης,που έχουν καταφύγειστα φρούρια του Νουόβο και του ντελλ’ Όβογια να σωθούν από την εκδικητικότητα των δι-ψασμένων για αίμα λατσαρόνι.

Στη Νάπολη επικρατεί χάος. Ο στρατός τουΡούφφο είναι τελείως εκτός ελέγχου, πλιατσι-κολογεί, βιάζει και σκοτώνει αδιακρίτως. Οι λα-τσαρόνι γυρνάνε στους δρόμους σε ομάδες,σκοτώνοντας και διαμελίζοντας οποιονδήποτε,άνδρα ή γυναίκα υποπτεύονται σαν Ιακωβίνο.Προκειμένου να αποφύγει τη συνέχιση επ’ αό-ριστον αυτής της κατάστασης, ο καρδινάλιοςΡούφφο στις 23 Ιουνίου έρχεται σε συνεννόη-ση με τον εχθρό. Δέχεται την παράδοση τηςΓαλλικής φρουράς και των Ναπολιτάνων συμ-μάχων τους στα φρούρια της πόλης. Οι Γάλλοιθα επιβιβασθούν στα πλοία και θα αναχωρή-σουν για την πατρίδα τους, ενώ οι Ναπολιτάνοιθα έχουν την επιλογή είτε να φύγουν με τουςΓάλλους είτε να επιστρέψουν στα σπίτια τουςμε καθεστώς γενικής αμνηστίας.

Τη συνθήκη υπογράφει στο όνομα τoυ βασι-λιά της Βρετανίας Γεωργίου του Γ΄, κάποιοςΠλοίαρχος Φουτ, αφού ο Νέλσον είχε απο-πλεύσει για τις δυτικές ακτές της Σικελίας σεμια προσπάθεια να αποκόψει το γαλλικό στόλο.Οι άλλοι εγγυητές είναι ο Μπαιγιέ από τη Ρω-σία και ο Άχμετ εκ μέρους της Τουρκίας. Ο Ορά-τιος Νέλσον τα μαθαίνει στις 24 Ιουνίου και εί-ναι ριζικά αντίθετος, όχι στους όρους που αφο-ρούν τους Γάλλους, αλλά στην αμνηστία προςτους Ναπολιτάνους Ιακωβίνους. Ακολουθούνεντονότατες συζητήσεις. Ο καρδινάλιος έχειδώσει τον λόγο του και η συνθήκη πρέπει να τη-


ρηθεί. Για τον Νέλσονα οι Ιακωβίνοι είναι προ-δότες και πρέπει να παραδοθούν άνευ όρωνγιατί υποστήριξαν την εισβολή μιας ξένης δύ-ναμης. Το απόγευμα της 26ης Ιουνίου οι επανα-στάτες βγήκαν από τα φρούρια και η αντιμετώ-πισή τους που τους επιφυλασσόταν ήταν ανα-μενόμενη και φρικτή.

Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και οΜοίραρχος Καρατσιόλο, Βάιλος των Ιπποτώντης Μάλτας, Ναύαρχος του ΝαπολιτάνικουΝαυτικού. Είχε επιτεθεί σε βρετανικά και ναπο-λιτάνικα πλοία και είχε προκαλέσει μεγάλες ζη-μιές στη φρεγάτα HMS ΜΙΝΕΡΒΑ. Είχε κρυφτείστην έπαυλη του θείου του, όταν τον συνέλα-βαν και τον οδήγησαν σιδηροδέσμιο στο HMSΚΕΡΑΥΝΟΒΟΛΟΣ τη ναυαρχίδα του Νέλσονα.Τον πέρασε από ναυτοδικείο και μέσα σε δυοώρες του επέβαλαν τη θανατική καταδίκη μεπλειοψηφία τέσσερα προς δύο. Η ετυμηγορίαανακοινώθηκε στον Νέλσονα, που διέταξε ναεκτελεστεί στις πέντε το απόγευμα. Ο Καρα-τσιόλο απαγχονίστηκε από την αντένα τουHMS ΜΙΝΕΒΑ. Τον άφησαν κρεμασμένο μέχριτο ηλιοβασίλεμα. Ύστερα έκοψαν το σχοινί καιτον άφησαν να πέσει στα νερά του κόλπου.

Δυο μέρες αργότερα ο Φερδινάδος επέστρε-ψε στη Νάπολη, αλλά η πόλη ήταν ανάστατη κιέτσι ο βασιλιάς εγκαταστάθηκε στη ναυαρχίδατου Νέλσονα και διασκέδαζε πυροβολώνταςγλάρους. Νωρίς ένα πρωινό, κάποιος ψαράςέφερε την είδηση ότι ο Ναύαρχος Καρατσιόλοαναστήθηκε και επιστρέφει στη Νάπολη! Ο βα-σιλιάς ανέβηκε στο κατάστρωμα και άρχισε ναψάχνει τον ορίζοντα με το τηλεσκόπιο. Ο δόκι-μος Πάρσονς, που στεκόταν εκεί κοντά, τον εί-δε ξαφνικά να ασπρίζει, ν’ αφήνει το τηλεσκό-πιο και τον άκουσε να αναφωνεί τρομοκρατη-μένος. Κοιτώντας προς την κατεύθυνση πουκοιτούσε πριν ο Φερδινάδος, ο Πάρσονς είδε τοπτώμα του Καρατσιόλο να στέκεται όρθιο στηθάλασσα, το μισό έξω από το νερό. Το πρόσω-πο ήταν στραμμένο προς το μέρος τους, πρη-σμένο και παραμορφωμένο, τα μάτια πεταγμέ-να έξω από τις κόγχες τους από τον απαγχονι-σμό. Χοροπηδούσε πάνω κάτω με το ρεύμα καιφαινόταν να κατευθύνεται προς την ακτή. Κά-ποιος από τους ιερείς που βρίσκονταν στηνακολουθία του, σχολίασε πως ο Nαύαρχος Κα-ρατσιόλο ήξερε ότι πρόδωσε τον μονάρχη καιδεν μπορούσε να βρει ησυχία!

Η Νάπολη έχει σωθεί χάρις στον Οράτιο Νέλ-σονα. Η Έμα Χάμιλτον είναι περήφανη που έχειγεννηθεί στο ίδιο νησί με εκείνον, ντύνεται «αλα Νέλσον» με γαλάζιες και χρυσές αγκυρού-λες. Τα Αγγλικά πλοία γίνονται αντικείμενο λα-τρείας. Ομάδες μουσικών έχουν βγει να ταπροϋπαντήσουν. Η ορχήστρα της Όπερας τουΣαν Κάρλο, πάνω σε μια μαούνα ντυμένη πλώ-ρα-πρύμα στα λευκά, κόκκινα και γαλάζια, παί-ζει το «Ο Θεός σώζοι τον Βασιλέα», το «Κυβέρ-να Βρετανία», και το «Ιδού ο Ήρωας Κατακτη-τής». Οι ήχοι των εμβατηρίων αντηχούν σε όλοτον κόλπο. To HMS ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ απαντά μεμια κανονιά. Πλησιάζει προς το πλοίο η λέμβοςτου πρεσβευτή. Την υποδέχονται με ομοβρο-ντία από δεκατρία όπλα. Η λαίδη Χάμιλτον, ντυ-μένη α λα Νέλσον, σκαρφαλώνει την κλίμακα.Αναφωνεί: «Ω Θεέ μου, είναι δυνατόν;». Λιπο-θυμά στο μπράτσο του Ναυάρχου και πέφτειστο κατάστρωμα.

Ο Νέλσον σε επιστολή του στον λόρδο Σπέν-σερ συνοψίζει το τι πέτυχε στη Νάπολη: « Θαμε παρηγορεί το γεγονός ότι κέρδισα ένα βασί-λειο, ότι εγκατέστησα έναν πιστό σύμμαχο τηςΑυτού Μεγαλειότητας στο θρόνο του με σταθε-ρότητα και ότι αποκατέστησα την ευτυχία εκα-τομμυρίων ανθρώπων…». Ο Φερδινάδος ήτανευγνώμων. Του χάρισε ένα χρυσό σπαθί στολι-σμένο με διαμάντια στη λαβή και στη λάμα,σύμβολο της αιώνιας υποχρέωσης, Παράλληλατον έχρισε δούκα του Μπρόντε, χαρίζοντάς τουκτηματική περιουσία στους πρόποδες της Αίτ-νας που απέφερε ετήσιο εισόδημα τριών χιλιά-

Η Λαίδη Νέλσον πρώην Φράνσις «Φάνυ» Νίσμπετ.


δων λιρών. Ο ναύαρχος είχε πλέον το δικαίωμανα υπογράφει Νέλσον-Μπρόντε.

Τον Ιούνιο του 1800 ο Οράτιος Νέλσον ανα-καλείται στην Αγγλία. Η αισθηματική σχέση τουμε τη λαίδη Χάλμιτον έχει ξεσηκώσει σκάνδαλοκαι έτσι είναι αναγκασμένος να επιστρέψει διάξηράς, γεγονός πολύ επικίνδυνο μια και η Ευ-ρώπη ήταν θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων.Τελικά οι τρεις τους –ο σύζυγος, ο εραστής καιη σύζυγος/ερωμένη– έφθασαν στο Γιάρμουθαρχές Νοεμβρίου και στο Λονδίνο τρεις μέρεςαργότερα. Ο διασημότερος Άγγλος του καιρούτου, ο νικητής του Αγίου Βικεντίου και του Νεί-λου, η μάστιγα των μισητών Γάλλων, ο άνθρω-πος, που κατέστρεψε τα σχέδια του Βοναπάρτηστην Αίγυπτο και την Ινδία, είχε επιστρέψει.Από τη στιγμή που αποβιβάστηκε στο Γιάρμουθαποσπάσματα του ιππικού τον συνόδευαν σεόλη την κομητεία. Στο Ίπσουιτς το πλήθος ξε-πέζεψε τα άλογα και έσυρε την άμαξά τουθριαμβευτικά μέσα στη πόλη. Στο Λονδίνο τονεπευφημούσαν όπου εμφανιζόνταν. Έτσι καιμαθευόταν πως σκόπευε να πάει στο θέατρο,τα εισιτήρια εξαντλούνταν αμέσως. Μόλιςέμπαινε στο θεωρείο του η ορχήστρα του θεά-τρου τον χαιρέτιζε με το «Δείτε τον Ήρωα Κα-τακτητή». Τη μέρα είχε διάφορες υποχρεώσειςστο Ναυαρχείο, τα βράδια ήταν τα δείπνα, οιεκδηλώσεις και οι δεξιώσεις προς τιμή του. Εί-χε και την έδρα στη Βουλή των Λόρδων – ήτανπλέον αριστοκράτης ο βαρόνος Νέλσον τουΝείλου.

Ο Νέλσον ήταν το ίνδαλμα του λαού, αλλά εί-χε πολλά προσωπικά προβλήματα. Το μεγαλύ-τερο ήταν η κατάρρευση του γάμου, η εγκυμο-σύνη της Έμα και τα οικονομικά. Στη Νάπολη εί-χε ζήσει με μεγαλύτερη πολυτέλεια απ’ ότι τουεπέτρεπαν οι οικονομικές του δυνατότητες.Επιστρέφοντας, αναγκάστηκε να πουλήσει τιςμισές μετοχές του για να πληρώσει τα χρέητου. Επιπλέον ήταν σε δικαστική διαμάχη μετον λόρδο Τζέρβις του Σαιντ Βίνσεντ –εκείνοςπου ζήτησε ένα πορτοκάλι στη μέση της ναυμα-χίας– όταν κτυπήθηκε στο κεφάλι ο πεζοναύ-της που ήταν δίπλα του! Την προηγούμενη χρο-νιά είχαν πιάσει δυο Ισπανικές φρεγάτες και ταχρήματα της αμοιβής τα είχε πάρει ο Σαιντ Βίν-σεντ. Το ποσό ήταν τεράστιο δέκα τέσσερες χι-λιάδες λίρες και ο Νέλσον πίστευε ότι τα δικαι-ούταν καθώς ήταν ο ανώτερος αξιωματικός

εκείνη τη στιγμή στη Μεσόγειο και ο Σαίντ Βίν-σεντ ήταν στο γραφείο του στο Λονδίνο!

Αξιοσημείωτο ήταν το επεισόδιο που έγινεστο μεγαλοπρεπέστατο δείπνο στο σπίτι τουΑλεξάντερ Ντέιβιτσον, στην πλατεία ΣαιντΤζέιμς. Ο Ντέιβιτσον ήταν ο πράκτορας τωνεσόδων πολέμου του Ορατίου Νέλσονα! Ήταναυτός που έναντι αμοιβής διαχειριζόταν ταέσοδα από τη λεία που αναλογούσε σε αυτούςπου πολέμησαν σε μια μάχη. Τότε τα περισσό-τερα πλοία συνέβαινε να μεταφέρουν εξαιρετι-κά πολύτιμα φορτία. Η συνολική αξία μοιραζό-ταν με αυστηρή αναλογία. Ο Κυβερνήτης τουπλοίου έπαιρνε το ένα τέταρτο, οι υποπλοίαρ-χοι το ένα όγδοο, και το σύνολο του πληρώμα-τος το ένα τέταρτο.

Στο παραπάνω δείπνο εκτός από τους Χάμιλ-τον και τους Νέλσον, ήταν ο Γουίλιαμ Πιτ ο νεό-τερος καθώς και ο πρίγκιπας της Ουαλίας πουβλέποντας την Έμα αρχίζει να της κάνει τα γλυ-κά μάτια. Ο Νέλσον τυφλωμένος από τη ζήλειακάνει σκηνή στην Έμα και εκτίθεται. Το επεισό-διο δίνει την αφορμή για ανελέητες γελοιογρα-φίες στις Λονδρέζικες εφημερίδες, όπου απει-κονίζουν το τρίο: ο σερ Γουίλιαμ, ο γηραλέοςcconnoisseur, που επιθεωρούσε τον κόσμο μέ-σα από την ανοικτή του άμαξα, η Έμα χοντρή,όλο καμπύλες και σε μελοδραματική πόζα, οΝέλσον αδύνατος και γκριζομάλλης με ένα μά-τι και ένα χέρι.

Η προκατάληψη εναντίον του Ορατίου Νέλ-σονα, δικαιολογημένη από την πραγματικότη-τα, συνοψίζεται στην καταχώρηση του τύπουτης εποχής εκείνης: «ήταν εκεί ο σερ Γουίλιαμκαι η λαίδη Χάμιλτον, κι ο Λόρδος Νέλσον γιανα περιποιείται τη λαίδη Χάμιλτον. Είναι γεμά-τος αστέρια, σιρίτια και μετάλλια και θυμίζει πε-ρισσότερο πρωταγωνιστή της όπερας παρά τονΚατακτητή του Νείλου. Είναι πράγματι θλιβερόνα βλέπεις έναν γενναίο και άξιο άνδρα, πουέκανε στο ακέραιο το καθήκον του απέναντιστην πατρίδα του, να παρουσιάζει μια εικόνατόσο αξιοθρήνητη…»!

Ο γάμος του διαλύεται το 1800, οπότε απο-φασίζει να ζήσει με τους Χάμιλτον δίνοντας πε-ρισσότερο δικαίωμα για κριτική και κουτσομπο-λιό. Ζει μερικές στιγμές ευτυχίας μέχρι τον έν-δοξο θάνατό του στις 21 Οκτωβρίου 1805 στηναυμαχία του Τραφάλγκαρ.


Η ναυμαχία της Kοπεγχάγης

Στις αρχές του 1801 ο Οράτιος Νέλσον έχει το-ποθετηθεί υποδιοικητής του στόλου της Μάγ-χης με τον βαθμό του Υποναυάρχου. Η Αγγλίαμάχεται για την ύπαρξή της. Με τη νίκη του Να-πολέοντα επί των Αυστριακών στο Μαρένγκο, ηαντιγαλλική συμμαχία έχει καταρρεύσει, οι βρε-τανοί έχουν μείνει μόνοι, έχοντας να αντιμετω-πίσουν ένα τεράστιο στόλο που ετοιμάζεται σταλιμάνια της Βαλτικής, και ένα εκστρατευτικόσώμα εισβολής που συγκεντρώνεται στην απέ-ναντι ακτή της Μάγχης. Ιστορικά η Αγγλία θααντιμετώπιζε παρόμοια απειλή το 1941.

Αρχές Φεβρουαρίου πληροφορείται ότι θααποπλεύσει για τη Βαλτική με αποστολή νααποθαρρύνει και να αποτρέψει τα σκανδιναβικάκράτη να συνάψουν συμμαχία με τη Γαλλία καιτη Ρωσία για να αποκλείσουν τα λιμάνια τουςστα βρετανικά πλοία. Οι Ρώσοι δεν θεωρούνταιπαραδοσιακοί εχθροί για τους βρετανούς, αλλάο τσάρος Παύλος, όντας συναισθηματικά ασθε-νής, έχει συμφωνήσει με τον Ναπολέοντα, πουέχει καταστρώσει ένα πολύ απλοϊκό, αλλά τρο-μερό επιτελικό σχέδιο: Η Αγγλία κυριαρχεί στιςθάλασσες και εμείς θα αχρηστεύσουμε τις θά-λασσες για τους Άγγλους, θα αποκλείσουμε τοαγγλικό εμπόριο από τα λιμάνια της Βαλτικής,αποστερώντας τα δημητριακά και την ξυλεία.Χωρίς τα πρώτα θα επέλθει λοιμός, χωρίς τοδεύτερο δεν θα μπορεί να ναυπηγήσει πλοία.

Το Αγγλικό Ναυαρχείο σχεδιάζει να κάνει μιαεπίδειξη δύναμης στους Δανούς. Για την απο-στολή αυτή ορίζεται διοικητής ο Ναύαρχος σερΧάιντ Πάρκερ, που είναι συνετός και τυπολά-τρης. Υποδιοικητής ορίζεται ο Οράτιος Νέλσονγιατί όλοι γνωρίζουν, ότι όπου πηγαίνει τον ακο-λουθεί η νίκη. Ο διορισμός κρίνεται ως εξαιρετι-κά επιτυχημένος γιατί οι Δανοί απορρίπτουντους αγγλικούς όρους και η αρχικώς σχεδια-σθείσα επίδειξη ναυτικής ισχύος δεν αρκεί.

Ο Αγγλικός στόλος από το πρωί της 2 Απριλί-ου 1801 μανουβράρει προς το λιμάνι της Κοπεγ-χάγης. Τα πλοία αντικρίζουν το Μιντλ Γκράουντπου αποτελεί τη μεγαλύτερη δυσκολία. Εξέχεισαν μια μυτερή άκρη προς το νοτιά, ανάμεσαστα δανέζικα επάκτια πυροβολεία και τις απένα-ντι σουηδικές ακτές, χωρίζοντας τον πορθμό σεδύο κανάλια, το δυτικό που είναι εσωτερικό καιστενό με αβαθή και προστατεύεται από πλωτά

πυροβολεία, ταγμένα με τέτοια διάταξη που ναπροβάλουν τη μεγαλύτερή τους πλευρά, δημι-ουργώντας ανυπέρβλητα εμπόδια για προσέγγι-ση από το Νότο. Η προσέγγιση από το εξωτερι-κό κανάλι, που είναι ευκολότερο ναυτιλιακά ση-μαίνει ότι τα καταπλέοντα πλοία κινδυνεύουννα υποστούν καταιγισμό πυρών από τα πυροβό-λα του ναυτικού οχυρού Τρεκρόνερ.

Ο Οράτιος Νέλσον φλέγεται από την επιθυ-μία να επιτεθεί, αλλά ο ανώτερός του διστάζεικαι υπεκφεύγει, μη θέλοντας να διακινδυνεύσειτα πλοία του σε αβαθή ύδατα. Ο σερ Χάιντ Πάρ-κερ παραμένει αναποφάσιστος, συγκαλώνταςαπανωτές συσκέψεις. Τελικά πείθει τον ανώτε-ρό του να επιτεθούν από το Νότο προσεγγίζο-ντας από το στενό κανάλι και αποφεύγοντας μεαυτόν τον τρόπο τα πυροβόλα του Τρεκρόνερ.Υψώνει το σήμα του στο HMS ΕΛΕΦΑΝΤΑΣπου έχει μικρότερο βύθισμα και αναλαμβάνει τηδιοίκηση του μισού στόλου, που απαρτίζεταιαπό δώδεκα πλοία της γραμμής με μικρό βύθι-σμα, μια μοίρα φρεγατών, μερικές κανονιοφό-ρους και πυρπολικά. Ο Διοικητής σερ ΧάιντΠάρκερ θα μείνει πίσω, έξι μίλια βόρεια.

Ο αέρας μπατάρει και το γυρίζει σε νοτιά. Σταμαντάρια του HMS ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ επάρεται τοπρώτο σινιάλο: «Βίρα την άγκυρα και τα πανιά».Τα αγγλικά πλοία με βιραρισμένες τις γάμπιεςπλέουν μεγαλόπρεπα με πρώτο το HMS ΕΝΤ-ΓΚΑΡ. Αμέσως όμως ακολουθεί η καταστροφή.Το HMS ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ, που κανονικά έπρεπε ναακολουθήσει το HMS ΕΝΤΓΚΑΡ προσαράζειστα αβαθή και αδυνατεί να πλεύσει. Το HMSΜΠΕΛΟΝΑ προσαράζει στην ανατολική πλευράτου Μιντλ Γκράουντ μαζί με το HMS ΡΑΣΕΛ πουτο ακολουθεί. Από τα δώδεκα πλοία έχουν απο-μείνει εννιά, τα οποία λαμβάνουν θέσεις και η

Η ναυμαχία της Κοπεγχάγης.


σύρραξη γενικεύεται. Η ναυμαχία είναι στατικήκαι φονική, με τρομερή αιματοχυσία κι από τιςδύο πλευρές, που μετατρέπεται σε τυφλή μονο-μαχία από απόσταση μόλις ενός δεκάτου του μι-λίου. Στο κύριο κατάστρωμα του HMS ΜΟΝΑΡ-ΧΗΣ δεν μένει ούτε ένας όρθιος σ’ όλο τοπλοίο. Τα πληρώματα των πυροβόλων αν και εί-ναι άριστα εκπαιδευμένα και πειθαρχημένα,έχουν μεγάλες απώλειες γιατί είναι ελαφράεξοπλισμένα και τα δανέζικα πλωτά πυροβολείαείναι χαμηλά και διαθέτουν σαράντα τέσσερακανόνια. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αγγλικήπλευρά να έχει χίλιους νεκρούς στις πρώτεςτρεις ώρες της μάχης.

Ο σερ Χάιντ Πάρκερ ανησυχεί και διατάζει ναεπαρθεί το ιστορικό σινιάλο της υποχώρησης. Ηαντίδρασή του είναι κατανοητή με βάση την τα-κτική κατάσταση λαμβάνοντας υπόψη, ότι απότα έξι μίλια δεν έχει καθαρή εικόνα της ναυμα-χίας που καλύπτεται από πυκνά σύννεφα κα-πνών και το αξίωμα ότι τα πλοία δεν αντέχουναπέναντι από επάκτια οχυρά. Όντας ηλικιωμέ-νος και έμπειρος ναυτικός δεν πιστεύει ότι οΟράτιος Νέλσον μπορεί να αναστρέψει την κα-τάσταση. Έτσι λοιπόν υψώνει το σινιάλο υπ’αριθμόν 39, που σημαίνει άμεση υποχώρηση.

Από μαρτυρίες του Συνταγματάρχη Στιούαρτδιοικητού των πεζοναυτών έχουμε την ακόλου-θη περιγραφή: Ο Νέλσον βλέπει το σινιάλο τουΠάρκερ. Ρωτά τον υποπλοίαρχο αν το δικό τουσινιάλο είναι ακόμη υψωμένο, που διατάζει επί-θεση. Ο υποπλοίαρχος του απαντά καταφατικά.«Κανονίστε να παραμείνει εκεί». Ύστερα στρέ-φεται προς τον πλοίαρχο Φόλεϋ που βρίσκεταιδίπλα του –πιστός σύντροφος εξαίρετος ναυτι-κός και ναυτίλος, γνώριμος από τη ναυμαχίατου Νείλου– « ξέρεις Φόλεϋ, μου λείπει ένα μά-

τι, δικαιούμαι να μην βλέπω πότε-πότε» φέρνο-ντας το κανοκιάλι στο τυφλό του μάτι. «Εγώδεν βλέπω κανένα σινιάλο!».

Αυτή είναι η στιγμή που γεννιέται ο θρύλος.Ο μοναχικός δρόμος του ήρωα δεν είναι ποτέστρωμένος με ροδοπέταλα, πρέπει να περιφρο-νήσει όλες τις επιφυλάξεις της σωφροσύνης,δεν πρέπει να διστάζει πρέπει να παραμερίζειόλα τα εμπόδια. Η πράξη αυτή αποτελεί την πε-μπτουσία της ηρωικής ανυπακοής, την απόλυτηαπόρριψη την ημίμετρων. Και ο Νέλσον, ο ήρω-ας, συναισθανόταν απόλυτα την αξία αυτής τηςαπόφασης, την χρονική στιγμή που η στυγνήπραγματικότητα και ο ρόλος ταυτίζονται. Τότεη ώρα ήταν 1.40 μ.μ. Μετά από μια ώρα οι κανο-νιές αρχίζουν να αραιώνουν. Μέχρι τις 4.00 μ.μ.οι περισσότερες κανονιοφόροι των Δανών εί-χαν μετατραπεί σε ερείπια που κάπνιζαν. Οι νε-κροί και τραυματίες τους ήταν πάνω από δύο χι-λιάδες. Ακόμη όμως δεν έχουν παραδοθεί καιεπιμένουν να πυροβολούν με σποραδικά πυρά.Ο Οράτιος Νέλσον ζήτησε να του φέρουν υλικάγια να γράψει. Ακουμπώντας στο κάλυμμα τουοιακοστρόφιου γράφει τελεσίγραφο προς τονδιάδοχο πρίγκιπα Φρειδερίκο. Θα χάριζε τη ζωήστους Δανούς αν συνθηκολογούσαν, αν όμωςσυνέχιζαν να αντιστέκονται θα ήταν υποχρεω-μένος να πυρπολήσει όλα τα πλωτά πυροβο-λεία που είχε ήδη καταλάβει.

Οι Δανοί γνώριζαν ότι ο Νέλσον δεν μπλοφά-ρει, έτσι λοιπόν τα κανόνια τους σίγησαν. Ύστε-ρα από μια εβδομάδα διαπραγματεύσεων υπο-γράφτηκε συνθήκη με τη Δανία, αναγκάστηκενα σπάσει τη συμμαχία της με τη Ρωσία. Θαπρέπει όμως να σταθούμε σε μια ειρωνεία τηςιστορίας. Χωρίς να το γνωρίζουν ακόμη ούτε οιΔανοί, αλλά ούτε οι Βρετανοί, είχε συμβεί έναγεγονός που καθιστούσε άχρηστη τόσο τηνναυμαχία, όσο και τις διαπραγματεύσεις. Μιαεβδομάδα πριν από τη ναυμαχία, μια ομάδα Ρώ-σων αξιωματικών, μετέβησαν στο παλάτι Μιχάι-λοφσκι και στραγγάλισαν τον παρανοϊκό τσάροΠαύλο, στραγγαλίζοντας ταυτόχρονα και τησκανδιναβική συμμαχία.

Το HMS VICTORY και η ναυτική τακτική του Oρατίου Nέλσονα

Στο λιμάνι του Πόρτσμουθ ναυλοχεί το HMSVICTORY και πλησίον του υπάρχει το ΝαυτικόΜουσείο, που στεγάζεται ολόκληρη η Βρετανι-

Ο Ναύαρχος Νέλσον τραυματίζεται.


κή ναυτική ιστορία, από τα σανίδια της ναυαρχί-δας του Ερρίκου Ε΄, του Grace Dieu, μέχρι τουςχάρτες των ναυτικών επιχειρήσεων από τονπόλεμο του Κόλπου. Αξιοπρόσεκτα εκθέματααποτελούν το μοιραρχικό σήμα που είχε ανηρ-τημένο ο Νέλσον στη ναυμαχία του Αγίου Βικε-ντίου, καθώς και το αγαπημένο του σινιάλο Νο16: «Εμπλοκή με τον εχθρό εκ του σύνεγγυς».Δύο σημαίες η μια κάτω από την άλλη. Η πρώτημε κόκκινες, λευκές και μπλε κατακόρυφες ρί-γες, η άλλη μ’ έναν μπλε σταυρό σε λευκό φό-ντο. Τα σήματα αυτά βελτιώθηκαν από τον Ναύ-αρχο σερ Χόουμ Ριγκς Πόφαμ.

Ένα άλλο διάσημο ναυτικό σήμα είναι το: «ΗΑΓΓΛΙΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΝΑΚΑΝΕΙ ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΤΟΥ». Υψηλό μήνυμα, πουέγινε δεκτό με ζητωκραυγές σε κάθε πλοίο τουστόλου. Στην πραγματικότητα το αρχικό σήματου Ναυάρχου είχε τη λέξη «προσδοκά», ήοποία όμως αντικαταστάθηκε μετά από πρότασητου Υποπλοιάρχου Συνεννόησης Πάσκο με τηλέξη «εμπιστεύεται», γιατί η δεύτερη ήταν κατα-χωρημένη στο σηματολόγιο και αρκούσε μια ση-μαία, αντί για οκτώ, που χρειαζόταν η άλλη.

Η τακτική του Γαλλικού ναυτικού ήταν να πυ-ροβολούν από μακριά, να διαλύουν τα άλμπου-ρα και την αρματωσιά των πλοίων και να τααχρηστεύουν. Η τακτική του Νέλσονα ήταν ναπλησιάζει κοντά, να δέχεται πρώτος τα πυράτου εχθρού μέχρις ότου φτάσει αρκετά κοντάγια να επιφέρει το συντριπτικό κτύπημα. Μιααπό τις αγαπημένες του φράσεις ήταν: «Φέρετον Γάλλο αρκετά κοντά σου και σίγουρα θατον νικήσεις».

Το HMS VICTORY υψώνεται τεράστιο, φρε-σκοβαμμένο μαύρο και απαλό χρυσό, δίχωςιστία, αλλά με όλη του την αρματωσιά και τη Γι-ούνιον Τζακ να πλαταγίζει περήφανη. Το όλοθέαμα συνεπαίρνει τον επισκέπτη, τα ίσα δια-στήματα ανάμεσα στις μπουκαπόρτες των κα-νονιών, το πορφυρό και χρυσό χρώμα τουακρόπρωρου, τα υαλοστάσια της καμπίνας τουΝαυάρχου. Στο υπέροχο αυτό σκαρί, η Βρετα-νία τιμά την εποχή του μεγαλείου της, που έχειπαρέλθει πια για πάντα, τότε που η θάλασσαήταν η ερωμένη του. Τιμά επίσης τον μεγαλύτε-ρο ναυτικό ήρωα, έναν άνθρωπο που η μοίραέφτιαξε για να είναι ήρωας, όπως αυτό το ξύλι-

Κάθε χρόνο οι Βρετανοί αποτείουν φόρο τιμής στον Νέλσονα επί του «HMS VICTORY» στό PORTSMOUTH μέ όλες τίς τιμές.


νο πλοίο με τις σειρές των κανονιών, φτιάχτηκεσαν εργαλείο καταστροφής.

Ο χρόνος βολής των πυροβόλων για μια ολό-πλευρη ομοβροντία ήταν περίπου ενενήνταδευτερόλεπτα. Το βάρος ενός πυροβόλου τριά-ντα δύο λιβρών ήταν περίπου τρεις τόνοι. Ηδιαδικασία γεμίσματος περιλάμβανε την τοπο-θέτηση της γόμωσης και του βλήματος στο κοί-λο σπρώχνοντάς τα στη θέση τους, μετά μπή-γοντας ένα σκληρό σύρμα στην οπή για να τρυ-πήσουν την φύσιγγα πριν πυροδοτήσουν μετσακμάκι και ένα κομμάτι καναβάτσο.

Κατά τη διάρκεια των κανονιοβολισμών ηαφόρητη ζέστη, το μπότζι του καταστρώματος,ο εκκωφαντικός κρότος των εκρήξεων, τα μέλητου πληρώματος ξυπόλητα για να μην γλιστρά-νε στα αίματα, τα powder monkeys, τους μού-τσους, να τρέχουν κουβαλώντας γομώσεις δη-μιουργούσαν σκηνές κόλασης. Τα μέλη τουπληρώματος είχαν βαμβακερά μαντίλια στα κε-φάλια τους για να συγκρατούν τον ιδρώτα, αλ-

λά και να παρέχουν μια στοιχειώδη προστασίαστα τύμπανα των αυτιών τους από τις εκρήξεις.

Οι ναύτες, ήταν άνδρες ψημένοι στα πλοίατου Πολεμικού Ναυτικού με τα μαλλιά τουςπλεγμένα σε μακριές «κινέζικες» κοτσίδες.Άλλοι ήταν στενάχωροι ναυτικοί στρατολογη-μένοι διά της βίας, οι περισσότεροι ήταν στε-ριανοί και αυτοί χωριζόντουσαν σε δυο κατη-γορίες: Αυτοί που είχαν κάποια μόρφωση πουσήμαινε ότι είχαν ζήσει καλύτερες μέρες.Στην άλλη κατηγορία ήταν ξεροκέφαλοι τύποιμε έντονα ανεξάρτητο χαρακτήρα μαθημένοισε αδικήματα, δηλαδή άτομα που δυσκολεύο-νταν να αποδεχθούν οποιαδήποτε μορφή πει-θαρχίας.

Περιδιαβάζοντας τα υποστρώματα του HMSVICTORY μπορεί κάποιος να φανταστεί την αί-σθηση της καθημερινότητας σ’ ένα πλοίο σανκι’ αυτό, την αποπνικτική πολυκοσμία στα κάτωυποστρώματα των πυροβόλων όπου εκατοντά-δες άνθρωποι, αρκετοί απ’ αυτούς με διαταραγ-μένη προσωπικότητα ή βίαιη συμπεριφορά,συμβίωναν υποχρεωτικά ο ένας επάνω στονάλλο, κοιμόνταν σε αιώρες κρεμασμένες απότα καμάρια και για να φάνε έστηναν τραπέζιαανάμεσα στα κανόνια. Εν πλω με τις μπουκα-πόρτες των κανονιών κλειστές, ήταν θεοσκό-τεινα και ζεστά, ο αέρας αφόρητος από τη βρό-μα τόσων άπλυτων ανθρώπων. Οι τουαλέτες(heads), έξι όλες και όλες τους ανοικτές στημάσκα του πλοίου, για περισσότερους από πε-ντακόσιους ανθρώπους!

Η πειθαρχία στο πλήρωμα επιβαλλόταν μεαυστηρότατες ποινές με την πιο συνηθισμένητο μαστίγωμα με τη γάτα με τις εννιά ουρές. Ηποινή γινόταν με όλο το πλήρωμα σε κλήση. Οτιμωρημένος ναύτης αφού γυμνωνόταν από τημέση και πάνω, δενόταν σε καφασωτό και ουποκελευστής βοηθός του ναυκλήρου εκτελού-σε το μαστίγωμα. Το μαστίγιο κινούνταν μεανατριχιαστικό ήχο και ερχόμενο σε επαφή μετη γυμνή πλάτη ακουγόταν γδούπος και ουρ-λιαχτό. Συνήθως ο τιμωρημένος λιποθυμούσεκαι τον μετέφεραν αιμόφυρτο για παροχή ιατρι-κής φροντίδας.

Ο γιατρός του πλοίου συνήθως ήταν χειρουρ-γός (τον προσφωνούσαν Mister και όχι Doctor,μια παράδοση που ισχύει μέχρι και σήμερα!) καιείχε σαν βοηθούς τους κουρείς. Οι συνηθέστε-ρες ασθένειες σε καιρό ειρήνης ήταν, κήλες,

Αντιναύαρχος καταθέτει στεφάνι στο σημείο που έπεσεπληγωμένος ο Νέλσον, επάνω στο κατάστρωμα του «HMSVICTORY» (η μπρούτζινη πλάκα καταδεικνύει το σημείοαυτό).


τραυματισμοί από πτώσεις, αφαιμάξεις καθώςκαι αφροδίσια νοσήματα. Για λόγους υγιεινής ογιατρός διατηρούσε τα χειρουργικά εργαλείαζεστά σε ειδικό κλίβανο, αλλά και για να απο-φεύγεται το σοκ από την αίσθηση του παγωμέ-νου εργαλείου στο σώμα του τραυματία.

Η διαδικασία της ταφής στη θάλασσα γινότανμε το ακόλουθο τελετουργικό: Έδεναν δύομπάλες κανονιού στα πόδια για βάρος, ύστεραερχόταν ο ιστιοράφτης και έραβε το σώμα μέσαστην αιώρα του, ξεκινώντας από τα πόδια.Όταν έφτανε στο ύψος της μύτης, την τρυπού-σε για να βεβαιωθεί ότι ο νεκρός, ήταν όντωςνεκρός.

Οι προμήθειες τροφίμων για κάθε άνδρα ήταντριάμισι κιλά γαλέτα την εβδομάδα, εφτά γαλό-νια μπύρα, δυο κιλά παστό βοδινό και δυο χοιρι-νό, ένα κιλό μπιζέλια, ένα κιλό κουάκερ, έξιουγγιές ζάχαρη και άλλο τόσο βούτυρο, δώδε-κα ουγγιές τυρί, ένα τέταρτο του κιλού ξύδι καιεπιπλέον χυμό λεμονιού, νερό για το μούλια-σμα του παστού, καθώς και ένα κιλό ταμπάκογια κάθε σεληνιακό μήνα, τον οποίο όμως ο κά-θε ναύτης τον πλήρωνε σε τιμές χονδρικής, μιαλίρα και εφτά πένες το μισόκιλο. Παρόλο πουτο πλήρωμα μπορούσε να συμβιβασθεί με τηνμπίρα και να δεχτεί το κρασί, στη θέση της ότανέπλεαν στη Μεσόγειο, συνήθως έπινε ρούμιπου ένας υποκελευστής έφτιαχνε σε γκρογκ–μια ιδιαίτερη ιεροτελεστία– αναμιγνύονταςτρία μέρη νερό με ένα μέρος ρούμι και ανάλογοχυμό λεμονιού και ζάχαρη. Για νερό, εκτός αυ-τό που φύλαγαν σε βαρέλια, εκμεταλλευόντου-σαν τις βροχές συλλέγοντάς το, χρησιμοποιώ-ντας τα πανιά σαν χωνιά που ήταν γεμάτα απότόση πίσσα και βρόμα, που το νερό δεν πινόταν.

Ο δραματικός επίλογος

Στις 21 Οκτωβρίου του 1805 στη 1:25 μ.μ. κά-ποιος Γάλλος σκοπευτής, σκαρφαλωμένος στοτσιμπούκι της γάμπιας του ΦΟΒΕΡΟΥ σημάδε-ψε το γεμάτο αστέρια και μετάλλια στήθος τουΟρατίου Νέλσονα. Η βολίδα τον χτύπησε τηστιγμή που επρόκειτο να κάνει το τρίτο βήμααπό τη σκάλα προς την πρύμνη. Διαπέρασε απόαριστερά τον πνεύμονα και έσπασε τη σπονδυ-λική στήλη και ο Νέλσον έπεσε σιωπηλός στοκατάστρωμα του HMS VICTORY. Εκείνη τηστιγμή στα καταστρώματα άνθρωποι πέθαινανουρλιάζοντας. Μόλις πριν μισή ώρα στο ίδιο

σχεδόν σημείο ένα βλήμα έκοψε κυριολεκτικάστα δύο τον Τζον Σκοτ τον προσωπικό τουγραμματέα.

Στο σημείο του καταστρώματος που έπεσε οΟράτιος Νέλσον υπάρχει ένθετη γυαλισμένηορειχάλκινη πλακέτα. Το περίεργο είναι ότι οΠλοίαρχος Χάρντυ περπατούσε δίπλα του, ανκαι μεγαλόσωμος, τουλάχιστον ένα κεφάλι ψη-λότερος από τον Ναύαρχο, δεν χτυπήθηκε.

Τον μετέφεραν στο θάλαμο τραυματιών στοτέταρτο υπόστρωμα (orlop) ετοιμοθάνατο, σεμια γωνιά κάνοντας χώρο για αυτόν. Η πληρέ-στερη περιγραφή απεικονίζεται με ιδιαίτερεςλεπτομέρειες στον πίνακα που ζωγράφισε οBenjamin West δυο χρόνια μετά το τραγικό αυ-τό γεγονός. Ο Οράτιος Νέλσον είναι ξαπλωμέ-νος με σχισμένο πουκάμισο και σκεπασμένοςμε άσπρο σεντόνι. Αριστερά του είναι ο MrBurke ο ναυτικός επιμελητής που συγκρατεί τομαξιλάρι. Πίσω από τον Ναύαρχο φαίνεται ο MrBeatty, ο αρχίατρος του πλοίου, που κρατά έναμαντήλι πάνω στο τραύμα. Ο Mr Neil Smith οβοηθός του ιατρού σκύβει να ακούσει την τε-λευταία επιθυμία του τραυματία. Δίπλα αμέσωςευρίσκεται ο Αιδεσιμότατος Dr. Scott, που υπο-στηρίζει το κεφάλι του Νέλσονα. Σκυμμένοςκρατώντας το αριστερό χέρι του Ναυάρχου, εί-ναι ο Κυβερνήτης του πλοίου Captain ThomasHardy. Στο αριστερό μέρος του πίνακα εμφανί-ζεται ο καμαρότος του Νέλσονα, ο HenryChevalier να κρατά τα ρούχα του κυρίου του.Πίσω ακριβώς είναι ο υπηρέτης Guitan. Ο πίνα-κας φωτίζεται μόνο από δυο λάμπες. Στη σκιάαπεικονίζεται ο Mr Bunce ο ξυλουργός τουπλοίου κρατώντας με το δεξί του χέρι τη μα-τσόλα και το καννάβι με το στουπί, τα σύνεργατης εργασίας του. Ο βοηθός του είναι καθισμέ-νος σε μια κουλούρα από σχοινί. Στο άκρο αρι-στερά διακρίνεται η μεταφορά ενός τραυματι-σμένου δοκίμου.

Ο Οράτιος Νέλσον ετοιμοθάνατος, τούς είπεότι αφήνει την Έμα Χάμιλτον και την κόρη τουςΟρατία κληρονομιά στην πατρίδα και γυρίζο-ντας προς τον Πλοίαρχο Χάρντυ ψιθύρισε βρα-χνά « Kiss me Hardy…» και ξεψύχησε.

Για να διατηρήσουν το πτώμα του, το έγδυ-σαν και το τοποθέτησαν σε ένα μεγάλο βαρέλιπου περιείχε κονιάκ. Έκαναν οτιδήποτε για ναδιατηρήσουν το σώμα του από την καταστρο-φή, έτσι λοιπόν ο ναύτης που έκανε βάρδια


πλάι στο βαρέλι, πήρε φοβερή τρομάρα έναπρωί, όταν είδε το καπάκι να σηκώνεται καιέβαλε τις φωνές. Στην πραγματικότητα δεν εί-χε συμβεί τίποτε το μεταφυσικό. Το σώμα είχεαπορροφήσει πολύ οινόπνευμα και δημιουργή-θηκαν αέρια.

Αρχές Δεκεμβρίου το HMS VICTORY κατέ-πλευσε στο Σπίτχεντ και δυο εβδομάδες αργό-τερα έφτασε στο Νορ στις εκβολές του Τάμε-ση. Όταν τον έβγαλαν από το βαρέλι και τονεπιθεώρησαν, το σώμα του βρέθηκε άψογα δια-τηρημένο. Η αυτοψία αποκάλυψε ότι η καρδιά,οι πνεύμονες και το ήπαρ ήταν απολύτως υγιή.Οι γιατροί συμπέραναν ότι αν ζούσε ο Νέλσονθα έφτανε σε πολύ μεγάλη ηλικία. Αντίθετα ηκατάσταση του γερού του ματιού χειροτέρευεκαι σε μερικά χρόνια θα ερχόταν η ολική τύ-φλωση. Τον τοποθέτησαν σε ένα απλό φέρετροκατασκευασμένο από τα μαδέρια του ORIENT,της Γαλλικής ναυαρχίδας που καταστράφηκεστον κόλπο του Αμπουκίρ. Αυτό ενισχύθηκε μεμολύβι και ύστερα τοποθετήθηκε μέσα σε έναεξωτερικό φέρετρο, με σκαλισμένο το οικόση-μό του, το ναυτικό του έμβλημα, τα αστέριατων ταγμάτων που ανήκε και ένα κροκόδειλοπου συμβόλιζε τη ναυμαχία του Νείλου.

Μέσα σ’ αυτό εκτέθηκε για προσκύνημα στοΠέιντεντ Χολ στο Γκρήνουιτς. Ήλθε μόνος του

να τον τιμήσει ο πρίγκιπας της Ουαλίας, εκεί-νος ο ίδιος πρίγκιπας που εξαιτίας του ο Ορά-τιος Νέλσον βασανίστηκε από ζήλεια. Την επό-μενη μέρα άνοιξαν οι πόρτες για το κοινό καισυνέρευσε τόσο πλήθος που ο διευθυντής τουΟίκου του Ναύτου πανικοβλήθηκε και ζήτησεενισχύσεις σε στρατιώτες. Δεν απαιτήθηκε,δεν έγιναν ταραχές, ο κόσμος ήταν συντετριμ-μένος και υπάκουος.

Παραμονή της κηδείας η σωρός μεταφέρθη-κε στο Ναυαρχείο όπου και παρέμεινε όλη τηνύκτα. Ύστερα από τρεις μέρες μια μεγαλό-πρεπη νεκρώσιμη πομπή σχηματίσθηκε στονΤάμεση. Το φέρετρο τοποθετήθηκε σε ειδικήλέμβο, που ξεχώριζε από τον υψηλό θόλο τηςστολισμένη με βαμμένα φτερά στρουθοκαμή-λου, που ανέμιζαν στην ποταμίσια αύρα. Οιεπίσημες λέμβοι της πόλης του Λονδίνου μετις καμπίνες βαμμένες μαύρες και χρυσές καιμε τις λιβρέες των κωπηλατών κεντημένες σταίδια χρώματα την ακολουθούσαν σαν τιμητικήσυνοδεία. Τα πλήθη στις όχθες παρέμενανσιωπηλά. Καθώς η λέμβος πλεύρισε εμπρόςαπό τα σκαλιά του Γουάιτχολ, ο ουρανός σκο-τείνιασε κι έπεσε μια ξαφνική μπόρα που μα-στίγωσε αλύπητα αυτούς που προσπαθούσαννα μεταφέρουν το φέρετρο και να το τοποθε-τήσουν στην άμαξα. Αυτή η παρέμβαση του ου-ρανού καταγράφηκε και μνημονεύτηκε σαν τησκοτεινή στιγμή που ο Ναύαρχος Νέλσονεγκατέλειπε για πάντα το υγρό στοιχείο, πουστάθηκε μάρτυρας των θριάμβων του.

Μέγα πλήθος είχε συγκεντρωθεί για να συ-νοδεύσει τη σωρό του στον καθεδρικό Ναό τουΑγίου Παύλου. Υπήρχαν όμως υπερβολικά πολ-λοί στρατιώτες, που σχημάτιζαν ένα κόκκινοποτάμι και οι μπλε στολές του ναυτικού σχεδόνχανόντουσαν. Μόλις σαράντα οκτώ ναύτες καιπεζοναύτες από το HMS VICTORY ήταν παρό-ντες. Το πλήθος τους επευφημούσε, ζητωκραύ-γαζε ασταμάτητα καθώς παρήλαυναν, φέρο-ντας με περηφάνια τις σημαίες του πλοίουτους, δυο Γιούνιον Τζακ με σημάδια από τις βο-λές του εχθρού και το έμβλημα του Αγίου Γεωρ-γίου, που το κρατούσαν ψηλά, σχισμένο και μι-σοκατεστραμμένο, ενώ το πλήθος έκλαιγε καιχειροκροτούσε. Όταν όμως περνούσε η άμαξαμε το φέρετρο, επικρατούσε σιγή. Καθώς προ-χωρούσε, με τον ψηλό της θόλο στηριγμένο σε


τέσσερις κολώνες, στολισμένη με φτερά πουανέμιζαν, με το επίχρυσο φέρετρο ψηλά, πάνωαπό τα κεφάλια των θεατών, το πέρασμά τηςσυνοδευόταν από ένα μεγάλο σούσουρο, σαντο κύμα που σπάει στην ακτή, καθώς οι χιλιάδεςάνθρωποι έβγαζαν τα καπέλα τους.

Η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη μετά τονεσπερινό. Το φέρετρο έφτασε αργά-αργά στοναό υπό τους μυστηριακούς ήχους των «Νε-κρώσιμων Ευχών» του Γουίλιαμ Κροφτ: «Εγώειμί η ανάστασις και η ζωή η αιώνιος…». Αλλάαυτό που θυμόντουσαν περισσότερο οι παρό-ντες και για το οποίο μιλούσαν μετά, ήταν τομουσικό κομμάτι που ακούστηκε στο τέλος τηςτελετής, την τελευταία στιγμή προτού το φέ-ρετρο ενταφιασθεί στην οριστική του θέση.Ήταν η μουσική που συνέθεσε ο Χέντελ γιατην κηδεία της βασίλισσας Καρολίνας το 1737,με την χαρακτηριστική επωδό: «Και το όνομααυτού αξιομνημόνευτον εις τους αιώνας τωναιώνων…».

Ακριβώς τριάντα τρία και μισό λεπτά μετά τιςπέντε, το φέρετρο κατέβηκε στον τάφο και χά-θηκε από την κοινή θέα. Τότε ο πρύτανης τωνΠροϊσταμένων των ιπποτικών Ταγμάτων ανακοί-νωσε τους τίτλους και τις διακρίσεις του εκλιπό-ντος λόρδου: «Ούτως έδοξε τω ΜεγαλοδυνάμωΘεώ απαγαγείν εκ του προσωρινού τούτου βίουεις το θείον έλεός Του τον Εκλαμπρότατον Λόρ-δον Οράτιον Νέλσονα, Υποκόμητα και Βαρόνοντου Νείλου, και του Μπέρνχαμ Θορπ εις την Κο-μητείαν του Νόρφολκ, Ιππότην του ΑξιοτίμουΤάγματος του Μπαθ, Αντιναύαρχον στης ΛευκήςΜοίρας του Στόλου…».

Επιμύθιον

Ο Οράτιος Νέλσον δημιούργησε το λεγόμενο«Nelson’s system», που βασιζόταν στο προσω-πικό θάρρος, την ιδιοφυή ναυτική τακτική, πουτην μοιραζόταν με τους Κυβερνήτες του στό-λου, που τους αποκαλούσε «band brothers».Προσφιλής του έκφραση ήταν «είναι οι άνθρω-ποι και όχι τα πλοία αυτοί που νικούν στις ναυ-μαχίες». Ο Λόρδος Μπάυρον τον χαρακτήρισεσαν: «Θεό του Πολέμου της Βρετανίας».

Σίγουρα ήταν φιλόδοξος, ματαιόδοξος καιεπιρρεπής στην κολακεία. Ήταν όμως ταγμένοςστην υπηρεσία του Ναυτικού, έτοιμος ανά πάσαστιγμή να θυσιάσει ακόμη και την ίδια του τη

ζωή για χάρη της πατρίδας του, σπάζοντας τηγραμμή παραγωγής!

Τιμήθηκε τόσο εν ζωή –Ιππότης του Τάγμα-τος του Λουτρού το 1797, Βαρόνος το 1798,Υποκόμης το 1801 και Διοικητής της ΛευκήςΜοίρας του Στόλου της Μεσογείου το 1803–,όσο και μετά θάνατον και αποτελεί σύμβολογια το Βρετανικό Ναυτικό, αλλά και για όλα ταναυτικά του κόσμου.

Η γυναίκα του λαίδη Φράνσις (Φάνυ) Νέλσονσυνέχισε να συνταξιοδοτείται από το κράτοςκαι διατήρησε άσβεστη την αγάπη της στη μνή-μη του συζύγου της που δεν την πρόδωσε μέ-χρι που πέθανε το 1831.

Ο Υποπλοίαρχος Τζόσουα Νίσμπετ, θετόςγιος του Νέλσονα, λόγω κακής διαγωγής ανα-γκάσθηκε να παραιτηθεί από το Ναυτικό. Συνέ-χισε την καριέρα του σαν επιτυχημένος χρημα-τιστής στο Λονδίνο.

Στην Έμα Χάμιλτον απαγορεύτηκε να παρευ-ρεθεί στην κηδεία, συνέχισε να ζει πολυτελώςσπαταλώντας την περιουσία που κληρονόμησεαπό τον σερ Τσάρλς Χάμιλτον, και το 1812 συ-νελήφθηκε για χρέη. Οι στενοί φίλοι του Ναυ-άρχου πλήρωσαν τα χρέη και έτσι απέφυγε τηφυλάκιση. Έφτασε σε τέτοια ένδεια που έδωσετη στολή που φορούσε ο Νέλσον στο Τραφάλ-γκαρ, για να αποπληρώσει ένα χρέος της στονΤζόσουα Τζόναθαν Σμιθ. Για να αποφύγει τουςπιστωτές της, εγκατέλειψε την Αγγλία και πήγεστο Καλέ της Γαλλίας, όπου πέθανε αλκοολικήκαι πάμφτωχη το 1815 σε ηλικία πενήντα ετών,δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του αγαπημένουτης Ορατίου Νέλσονα.

Η Ορατία Νέλσον έζησε με τη λαίδη Χάμιλτονκαι την ακολούθησε στη φυγή της στη Γαλλία.Ήταν δεκατεσσάρων ετών όταν επέστρεψε με-τά τον θάνατο της Έμα και έζησε στο Μπρεν-χαμ Θόρπ με τις αδελφές του πατέρα της. Πα-ντρεύτηκε το 1822 τον Αιδεσιμότατο Φίλιπ Γου-άρντ και απέκτησε εννιά παιδιά. Ήταν περήφα-νη για τον πατέρα της, αλλά ηρνείτο επίμονατην πραγματική της μητέρα. Πέθανε το 1881 σεηλικία ογδόντα ένα ετών.

Ο Γουίλιαμ Νέλσον, μεγαλύτερος κατά έναχρόνο αδελφός του Ναυάρχου απόφοιτος τουΚέμπριτζ, κληρονόμησε τον τίτλο ευγενείας,αλλά συνέχισε να είναι πομπώδης και εγωιστής.

Ο Κυβερνήτης του HMS VICTORY Πλοίαρχος


Τόμας Μάστερμαν Χάρντυ χρήσθηκε ιππότηςτου Μεγάλου Σταυρού του Τάγματος του Μπαθκαι του απονεμήθηκε ο τίτλος του βαρονέτουτο 1806. Τον Νοέμβριο του 1830 έγινε ΠρώτοςΛόρδος του Ναυαρχείου και τον Ιανουάριο του1837 προήχθη στον βαθμό του Υποναυάρχου.Πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου το 1839.

Ο Αντιναύαρχος Κόλλινγουντ που ήταν δεύτε-ρος στην ιεραρχία κατά τη ναυμαχία του Τρα-φάλγκαρ άφησε την τελευταία του πνοή εν πλωστις 7 Μαρτίου 1810. Η σωρός του μεταφέρθηκεστην Αγγλία και τοποθετήθηκε δίπλα στον τάφοτου Νέλσονα στον ναό του Αγίου Παύλου.

Ο Γάλλος σκοπευτής που ήταν ανεβασμένοςστο τσιμπούκι της γάμπιας του ΦΟΒΕΡΟΥ δενπρόφτασε να καμαρώσει για τη σκοπευτική τουδεινότητα. Έγινε αντιληπτός από τον οπλονό-μο του HMS VICTORY, ο οποίος ειδοποίησετους δοκίμους Κόλινγουντ και Πόλλαρντ. Οιδόκιμοι πήραν μουσκέτα και καλυπτόμενοι πί-σω από το παραπέτο με τη βοήθεια του οπλονό-μου που τους έδινε πυρομαχικά, πυροβόλησαντον Γάλλο σκοπευτή που ξεχώριζε από το ιδιό-

μορφο καπέλο και το άσπρο χιτώνιο. Τόσο αυ-τός, όσο και ο σύντροφός του έπεσαν θανάσιματραυματισμένοι στο κύριο κατάστρωμα τουΦΟΒΕΡΟΥ. Δυστυχώς ο οπλονόμος ξεψύχησεαπό μια σφαίρα που τον πέτυχε στο στόμα.

Ο Ισπανός Υποναύαρχος Άλμπα πέθανε απότα τραύματά του.

Ο Γάλλος Ναύαρχος Βιλλενεβ αιχμαλωτίσθη-κε και στάλθηκε στην Αγγλία, όπου μετά αφέ-θηκε ελεύθερος να επιστρέψει στην πατρίδατου. Οι φήμες αναφέρουν ότι αυτοκτόνησε, γιανα αποφύγει τις τραγικές συνέπειες από τοστρατοδικείο που τον περίμενε στο Παρίσι.

Bιβλιογραφία

1. Unsworth Burry, Loosing Nelson.2. The Nelson Society.3. The National Maritime Museum, Greenwich.4. Adkins Roy & Lesley, Trafalgar, ABACUS.5. Adkins Roy & Lesley, Jack Tar, ABACUS.6. Adkins Roy & Lesley, The war for all the oceans, ABACUS.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Αρχιπλοίαρχος (M) ε.α. ΓεώργιοςΚανάκης Π. Ν. γεννήθηκε στην Αθή-να το 1950. Μετά τις εγκύκλιεςσπουδές στο Μαράσλειο και στηΒαρβάκειο Πρότυπο Σχολή το 1969κατετάγη στη Σχολή Ναυτικών Δοκί-μων, όπου αποφοίτησε σαν Σημαιο-

φόρος Μηχανικός το 1973. Υπηρέτησε στο Α/ΤΚΑΝΑΡΗΣ, στο ΠΠΚ ΚΕΛΕΥΣΤΗΣ ΣΤΑΜΟΥ, στο Α/ΓΟΙΝΟΥΣΣΑΙ και στο Α/Τ ΑΙΓΑΙΟΝ καθώς σε επιτελικέςθέσεις στο Α.Σ, Δ.Τ./Ν.Σ, ΓΕΝ/Δ1, ΓΕΝ/ΔΕΞ, Δ.Τ/Ν.Κ.Από το 1981 έως το 1983 σπούδασε Ναυτική Μηχανο-λογία στο Naval Post Graduate School, Monterey,California, όπου έλαβε πτυχίο BsME, MsME. Είναι από-φοιτος της ΣΕΘΑ. Από το 1985 έως το 1987 δίδαξε στηΣ.Ν.Δ. το μάθημα Ναυτικών Μηχανών. Έχει συγγράψει«Δόγμα Επιστασίας Ε/Β ΓΙΑ Α/Τ τύπου Kανάρης»,

«Engine health monitoring system for standard frigates»,«Σύστημα ευθυγραμμίσεως αεροστρόβιλων Tyne &Olympus Rolls Royce». Το 1997 υπέβαλε αίτηση απο-στρατείας και αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του Αρχι-πλοιάρχου. Μετά την αποστρατεία του εργάστηκε σανανώτερο στέλεχος σε Ελληνική Ναυτιλιακή εταιρία πουδιαχειριζόταν 25 ποντοπόρα δεξαμενόπλοια. Συμμετεί-χε στο Δ.Σ. της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών (Ε.Ε.Ε.).Από το 2002 εργάστηκε ως τεχνικός σύμβουλος στηνΕ.Ε.Ε. και συμμετείχε ως εμπειρογνώμων στονInternational Maritime Organization (IMO) καθώς και στοEuropean Community Shipowners Association, (ECSA).Ασχολήθηκε παράλληλα με οργάνωση ναυτιλιακών εται-ριών σε θέματα International Safety Management, (ISM)καθώς και σε θέματα International Ship and Port FacilitySecurity (ISPS) για διάφορους λιμένες της χώρας. Απότο 2006 δραστηριοποιείται σε επιχειρήσεις εστίασης.

Η ευρωπαϊκή πολιτική

ασφάλειας και άμυνας

Tου Αντιναυάρχου ε.α. Βασ. Μαρτζούκου Π.Ν., Eπίτιμου Διοικητού της ΣNΔ


Συνοπτική ιστορική αναδρομή

Η μέχρι στιγμής διαδικασία οικοδομήσεως μίαςκοινής ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας καιάμυνας, υπήρξε σταδιακή, επίπονη και αμφιλε-γόμενη. Στο σύγχρονο σύνθετο και ανταγωνι-στικό διεθνές περιβάλλον, είναι αρκετοί οι λόγοιοι οποίοι συνηγορούν στην επίτευξη του στόχουαυτού αλλά συγχρόνως είναι αρκετοί και οι ανα-σταλτικοί παράγοντες οι οποίοι μετριάζουν τασχετικά επιτεύγματα. Στο σημείο αυτό είναισκόπιμη μία επιγραμματική αναδρομή της Ευρω-παϊκής αυτής πορείας.

Το 1948 δημιουργείται η ΔυτικοευρωπαϊκήΈνωση (Western European Union) ή ΔΕΕ, τηςοποίας η σημασία σύντομα επισκιάζεται από τοΝΑΤΟ. Μετά από δύο περίπου δεκαετίες ανεπι-τυχών ή ημιτελών πρωτοβουλιών (π.χ. σχέδιοΠλεβέν, σχέδιο Φουσέ κ.λπ.), το 1970 δημιουρ-γείται η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία(Ε.Π.Σ.), το 1984 επαναδραστηριοποιείται ηΔΕΕ και το 1987 κωδικοποιείται ο άτυπος διακυ-βερνητικός μηχανισμός συντονισμού της εξω-τερικής πολιτικής των κρατών-μελών, σε νομικόκείμενο.

Κατά την μεταψυχροπολεμική περίοδο και συ-γκεκριμένα το 1991 δημιουργείται η Κοινή Πολι-τική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ), σταπλαίσια της οποίας δραστηριοποιείται η ΔΕΕ,ενώ δεν παρεμποδίζονται οι επί μέρους συνερ-γασίες και συμφωνίες (π.χ. Σύμφωνο ΒορείουΑτλαντικού) των κρατών-μελών είτε μεταξύτους είτε με το ΝΑΤΟ, με απώτερο σκοπό τηνδιαμόρφωση κοινής αμυντικής πολιτικής ηοποία σε δεδομένη στιγμή είναι δυνατόν ναοδηγήσει σε κοινή άμυνα. Το ίδιο έτος δημιουρ-γείται η Γαλλογερμανική ταξιαρχία (EURO-CORPS), ενώ η Ατλαντική Συμμαχία ενσωματώ-νει στην στρατηγική της αντίληψη την έννοιατης Ευρωπαϊκής Ταυτότητος Ασφάλειας καιΆμυνας (ΕΤΑΑ), στα πλαίσια των προθέσεωντων ΗΠΑ να την διαμορφώσει κατά τρόπο εξυ-πηρετούντα αποκλειστικά τα συμφέροντα τουευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ.

Το 1992 στην Βόννη, ενισχύεται ο επιχειρη-σιακός ρόλος της ΔΕΕ με τις αποστολές τύπουΠέτερσμπεργκ (ανθρωπιστικές αποστολές δια-σώσεως, διαχειρίσεως κρίσεων και αποκατα-στάσεως ειρήνης), ενώ το 1994 στις Βρυξέλλες,το ΝΑΤΟ υιοθετεί την έννοια «Πολυεθνική Δια-

κλαδική Δύναμη Κρούσεως» (Combined JointTask Force), προκειμένου να διευκολύνει τιςεπιχειρήσεις της ΔΕΕ, μέσω της παροχήςΝΑΤΟϊκών μέσων και δυνατοτήτων. Το 1996 στοΒερολίνο συμφωνείται ότι η ΔΕΕ θα επιληφθείτης δημιουργίας μίας Ευρωπαϊκής ΤαυτότητοςΑσφάλειας και Άμυνας (European Security andDefence Identity – ESDI), στα πλαίσια των υφι-σταμένων δομών του ΝΑΤΟ.

Με την συνθήκη του Άμστερνταμ της ΕΕ, το1997, η ΚΕΠΠΑ βελτιώνεται με την θεσμοθέτη-ση Γενικού Γραμματέως του Συμβουλίου καιΥπάτου Εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτι-κή και την πολιτική ασφαλείας, με την συγκρό-τηση Μονάδος Σχεδιασμού Πολιτικής και Εγκαί-ρου Προειδοποιήσεως, την ενσωμάτωση τωναποστολών τύπου Πέτερσμπεργκ, την επιβεβαί-ωση της προοδευτικής διαμορφώσεως κοινήςαμυντική πολιτικής (η οποία ενδέχεται να οδη-γήσει σε κοινή άμυνα, συμβατή με τις ΝΑΤΟϊκέςυποχρεώσεις), την ενδυνάμωση των θεσμικώνσχέσεων μεταξύ ΔΕΕ και ΕΕ, καθώς και την με-ρική εισαγωγή της δυνατότητος λήψεως απο-φάσεων με ειδική πλειοψηφία.

Κατά την περίοδο 1998 έως 2002, δημιουργεί-ται και διαμορφώνεται η Ευρωπαϊκή ΠολιτικήΑσφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ). Η σύνοδος τουΣαιν Μαλό το 1998 μεταξύ Μ. Βρετανίας καιΓαλλίας, προωθεί την ευρωπαϊκή άμυνα αφούτονίζει την απαίτηση αναλήψεως από την ΕΕ(σε διακυβερνητική βάση), αυτονόμου δράσεωςυποστηριζομένης από αξιόπιστες στρατιωτικέςδυνάμεις, στα πλαίσια διεθνών κρίσεων (όταντο ΝΑΤΟ δεν επιθυμεί να παρέμβει και δίχωςεπικαλύψεις με αυτό).

Στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ της Ουάσιν-γκτον, το 1999, αναδιαμορφώνονται οι σχέσειςΝΑΤΟ – ΕΕ (Berlin plus agenda), με την εγγύησηπροσβάσεως της ΕΕ στις δυνατότητες σχεδια-σμού του ΝΑΤΟ, καθώς και την διάθεση του τε-λευταίου προς την ΕΕ προεπιλεγμένων μέσωνκαι δυνατοτήτων. Επιπλέον, προσδιορίζονταιεναλλακτικές δυνατότητες ευρωπαϊκής διοική-σεως για επιχειρήσεις της ΕΕ, συμπεριλαμβανο-μένου του ρόλου του Αναπληρωτού ΑνωτάτουΔιοικητού Συμμαχικών Δυνάμεων της Ευρώπης(Deputy Supreme Allied Commander Europe). Τοίδιο έτος, στο ευρωπαϊκό συμβούλιο της Κολω-νίας, αποφασίζεται η απορρόφηση των λειτουρ-γιών της ΔΕΕ από την ΕΕ, ενώ στο Ελσίνκι συμ-


φωνείται ο ομώνυμος στρατιωτικός στόχος(Helsinki Headline Goal), βάσει του οποίου τακράτη-μέλη θα έπρεπε έως το 2003 να αναπτύσ-σουν εντός 60 ημερών δυνάμεις 50.000 έως60.000 ανδρών και να τις υποστηρίζουν τουλάχι-στον επί ένα έτος, κατά την διάρκεια εθελοντι-κής συμμετοχής των σε επιχειρήσεις της ΕΕ.Στο ίδιο συμβούλιο υιοθετήθηκε και μία έκθεσηγια την μη στρατιωτική διαχείριση κρίσεων.

Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Φέιρα, το2000, διακηρύσσονται τέσσερις προτεραιότη-τες για την μη στρατιωτική διαχείριση κρίσεων,ενώ παράλληλα καθορίζονται ομάδες συνεργα-σίας ΕΕ και ΝΑΤΟ για την ρύθμιση υλοποιήσεωςτων κυρίων αντικειμένων των νέων σχέσεωνσυνεργασίας μεταξύ τους, που είχαν πρόσφατασυμφωνηθεί. Το ίδιο έτος στην Νίκαια, υιοθετεί-ται έκθεση της Γαλλικής προεδρίας για τηνΕΠΑΑ (καθησυχαστική για τους Βρετανούς καιΔανούς), σύμφωνα με την οποία η δέσμευσηεθνικών μέσων από τα κράτη-μέλη για διεξαγω-γή επιχειρήσεων της ΕΕ, θα βασίζεται στις δι-κές τους κυρίαρχες αποφάσεις. Στην Νίκαια επί-σης ενεκρίθησαν τα παραρτήματα της εκθέσε-ως για την ΕΠΑΑ, που αφορούσαν τα μέσα της

ΕΕ για την μη στρατιωτική διαχείριση κρίσεων,την Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας, τηνΣτρατιωτική Επιτροπή, το Στρατιωτικό Επιτε-λείο, τις σχέσεις ΕΕ με τις χώρες ΝΑΤΟ μη μέλητης ΕΕ, τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες καιτις διευθετήσεις συνεργασίας ΕΕ και ΝΑΤΟ. Στοτελευταίο αυτό παράρτημα, η πρόβλεψη για εγ-γυημένη πρόσβαση της ΕΕ στις δυνατότητεςσχεδιασμού του ΝΑΤΟ, προσέκρουσε στην αρ-νησικυρία (εντός του ΝΑΤΟ), της Τουρκίας γιατην άρση της οποίας η Άγκυρα έθεσε ως προϋ-πόθεση την αναβάθμιση της συμμετοχής τηςστον μηχανισμό διαμορφώσεως και λήψεωςαποφάσεων της ΕΠΑΑ.

Κατά το έτος 2001 αρχίζει η λειτουργία τωνοργάνων της Επιτροπής Πολιτικής και Ασφάλει-ας, της Στρατιωτικής Επιτροπής και του Στρα-τιωτικού Επιτελείου. Το ίδιο έτος στο συμβούλιοτου Γκέτεμποργκ, δίδεται ώθηση στον τομέατης μη στρατιωτικής διαχειρίσεως κρίσεων, μετον καθορισμό στόχων και χρονοδιαγράμματοςυλοποιήσεώς των. Τέλος εντός του 2001 υιοθε-τείται στο Λάακεν το σχέδιο δράσεως EuropeanCapabilities Action Plan (ECAP) για την κάλυψητων ελλείψεων σε στρατιωτικά μέσα. Την ευθύ-


νη συντονισμού των εργασιών αναλαμβάνει ηομάδα «Headline Goal Task Force» με επικουρι-κό ρόλο του Στρατιωτικού Επιτελείου.

Κατά το έτος 2002, εντάσσεται στην αντζέ-ντα της ΕΠΑΑ η καταπολέμηση της τρομοκρα-τίας (Συμβούλιο Σεβίλλης), διευθετείται το ζή-τημα που είχε θέσει η Τουρκία ως προς την συμ-μετοχή στην ΕΠΑΑ των Ευρωπαίων Συμμάχωνοι οποίοι δεν είναι μέλη της ΕΠΑΑ, εκδίδεταιδιακήρυξη ΕΕ – ΝΑΤΟ ως προς τις βασικές αρ-χές συνεργασίας τους και διεξάγεται η πρώτηάσκηση διαχειρίσεως κρίσεων στα πλαίσια τηςΕΠΑΑ.

Τον Ιανουάριο του 2003 αναλαμβάνεται η απο-στολή αστυνομεύσεως στην Βοσνία (συνεχίζε-ται έως σήμερα) και τον Μάρτιο εκτελείται ηπρώτη αποστολή στα πλαίσια της ΕΠΑΑ με χρή-ση ΝΑΤΟϊκών δομών στην ΠΓΔΜ (ΕπιχείρησηConcordia). Τον Απρίλιο του 2003 κατά την τε-τραμερή συνάντηση κορυφής των «ευρωπαϊ-στών» Γερμανίας, Γαλλίας, Λουξεμβούργου καιΒελγίου προτείνονται φιλόδοξα μέτρα προωθή-σεως της ευρωπαϊκής άμυνας, προκαλώνταςέντονες αντιδράσεις των «φιλοατλαντιστών»Ισπανίας, Βρετανίας και Ιταλίας. Η αντιπαράθε-ση αυτή θα λήξει τον Δεκέμβριο του 2003, μετην υιοθέτηση κειμένου αμοιβαίων συμβιβα-σμών, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει δημι-ουργία ευρωπαϊκού πυρήνα στο SHAPE (για τιςευρωπαϊκές επιχειρήσεις στα πλαίσια τουΝΑΤΟ), την ενίσχυση του Στρατιωτικού Επιτελεί-ου της ΕΕ για τις αυτόνομες επιχειρήσεις αυτής(χαμηλών απαιτήσεων), και διορισμό συνδέσμωντου ΝΑΤΟ στο Στρατιωτικό Επιτελείο της ΕΕ.Κατά το 2003 επίσης αναλαμβάνεται η πρώτηαποστολή στα πλαίσια της ΕΠΑΑ, στο Κονγκό,με κωδικό «επιχείρηση ΑΡΤΕΜΙΣ», δίχως τηνχρήση ΝΑΤΟϊκών δομών, ενώ παράλληλα ιδρύε-ται το European Armaments Defence CapabilitiesAgency. Τέλος, τον Δεκέμβριο του 2003 εγκρίνε-ται στις Βρυξέλλες το κείμενο πολιτικής «Ευρω-παϊκή Στρατηγική Ασφαλείας: Μία Ασφαλής Ευ-ρώπη σε ένα Καλύτερο Κόσμο».

Το 2004 παρουσιάζεται η έννοια των ΤακτικώνΣχηματισμών Μάχης (Battlegroups) και ενσωμα-τώνεται στον «Γενικό Στρατιωτικό Στόχο 2010»(Headline Goal 2010), ο οποίος περιγράφει τιςστρατιωτικές δυνατότητες και αποστολές τηςΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργούνται 13 «Τακτι-κοί Σχηματισμοί Μάχης» για ανταπόκριση σε αι-

τήματα του ΟΗΕ και προκειμένου να χρησιμοποι-ούνται συμπληρωματικά με την Δύναμη Αντίδρα-σης του ΝΑΤΟ (NATO Response Force). Φιλοδο-ξία της ΕΕ είναι η δυνατότητα να διεξάγει δύοσυνεχόμενες επιχειρήσεις επιπέδου Battlegroupσε απόσταση έως 6000 χλμ από τις Βρυξέλλες.Τον Ιούλιο του 2004 ολοκληρώνονται οι λεπτομέ-ρειες για τον Ευρωπαϊκό Αμυντικό Οργανισμό(European Defence Agency), ενώ παράλληλααναλαμβάνεται στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ, η πρώτηεπιχείρηση κράτους δικαίου στη Γεωργία (επιχεί-ρηση EUJUST Themis). Κατά το ίδιο έτος, το σχέ-διο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος επιχειρεί νακωδικοποιήσει περαιτέρω την ΕΠΑΑ, ωστόσο πο-τέ δεν τίθεται σε ισχύ. Τον Δεκέμβριο του 2004 ηEUFOR Althea διαδέχεται την ΝΑΤΟϊκή SFORστη Βοσνία. Από τον Σεπτέμβριο του 2005 έωςτον Δεκέμβριο του 2006, αναλαμβάνεται η απο-στολή επιβλέψεως στο Άτσε της Ινδονησίας, ενώτον Ιούλιο του 2006 λαμβάνει χώρα η επιχείρηση«EUFOR RD Congo».

Γενικότερα από το 2003 έως σήμερα, η ΕΕέχει αναλάβει σειρά ειρηνευτικών επιχειρήσε-ων, είτε υπό την μορφή στρατιωτικών επιχειρή-σεων (π.χ. Κονγκό, Βοσνία, ΠΓΔΜ), είτε υπό τηνμορφή πολιτικών επιχειρήσεων (π.χ. ΠΓΔΜ,Βοσνία, Κόσοβο, Γεωργία, Μολδαβία, Ουκρανία,Ινδονησία, Αφγανιστάν, Κονγκό, Σουδάν, Τσαντ,Σομαλία, Ιράκ, Παλαιστίνη).

Ευρωατλαντικές σχέσεις Άμυνας και Aσφάλειας

Ο έλεγχος της Ευρασίας, ο οποίος αποτελεί πά-γιο σκοπό των ΗΠΑ, επιτυγχάνεται με τηνεδραίωση της αμερικανικής παρουσίας κατάτρόπο αποτρέποντα την ανάδυση οιασδήποτεανταγωνιστικής δυνάμεως και εκδηλώνεται στιςπεριοχές της Α. Ευρώπης, των Βαλκανίων καιτης κεντρικής Ασίας, όπου οι ΗΠΑ έσπευσαν ναπληρώσουν το μεταψυχροπολεμικό γεωπολιτι-κό κενό το οποίο δημιουργήθηκε. Κατά συνέ-πεια το ψυχροπολεμικό δόγμα της «ανάσχε-σης» μετεξελίσσεται σε δόγμα «λανθάνουσαςπερικυκλώσεως της Ρωσίας, και περιορισμούτης αυτονομήσεως της ΕΕ, μέσω της αμυντικήςεξαρτήσεως της Ευρώπης από την ΑτλαντικήΣυμμαχία». Με την διεύρυνση του ΝΑΤΟ, συρρι-κνώθηκε η σφαίρα επιρροής της Ρωσίας στην Α.Ευρώπη και επετεύχθη η ομηρία της ΕΕ, αφού ηασφάλειά της εκχωρείται στο ΝΑΤΟ και το


Ατλαντικό πλαίσιο, γεγονός το οποίο αποτελείανασταλτικό παράγοντα στην πορεία της προςτην πολιτική ολοκλήρωση.

Στην κεντρική Ασία, μετά την κατάρρευση τηςΕΣΣΔ, η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί ναελέγξει τόσο τις πηγές ενεργείας, όσο και τιςοδούς μεταφοράς της προς την Δύση. Στα Βαλ-κάνια και την Α. Ευρώπη έχει ήδη επιτευχθείέντονη αμερικανική παρουσία. Με τον τρόποαυτό ανακόπτεται η γερμανική κάθοδος σταΒαλκάνια και ταυτόχρονα ελέγχεται η περιοχήαυτή ως εναλλακτική ενεργειακή πύλη για τηνΔύση, ενώ παράλληλα στην Α. Ευρώπη, η ΕΕδεν δύναται να δράσει με πλήρη ελευθερία. Οιαμερικανοί παροτρύνουν την Ευρώπη να αυξή-σει τις αμυντικές της δαπάνες, να επιδείξει με-γαλύτερη συλλογικότητα σε θέματα αμύνης καιεξωτερικής πολιτικής, απαιτώντας όμως απότους Eυρωπαίους να ζητούν την έγκριση τωνΗΠΑ πριν αναλάβουν οιαδήποτε πρωτοβουλία

στους τομείς αυτούς. Το ΝΑΤΟ επανεδραιώθηκεστην Ευρώπη, λόγω των ρευστών εξελίξεωνστην Α. Ευρώπη, του ακαθορίστου ρόλου τηςΡωσίας, της απροθυμίας των Ευρωπαίων να δη-μιουργήσουν εναλλακτικό αμυντικό βραχίονακαθώς και από τον φόβο επανεθνικοποιήσεωςτης άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη. Η δια-δικασία διευρύνσεως και εμβαθύνσεως αναγκά-ζει την ΕΕ να εστιάζεται στο εσωτερικό της,ενώ οι ΗΠΑ, ως υπερδύναμη, έχουν αυξήσει τηνπαγκόσμια εμπλοκή τους.

Οι πρόσφατες διεθνείς αλλαγές μετέβαλαντις προτεραιότητες και κατέστησαν την διατλα-ντική σχέση λιγότερο κεντρική για την εξωτερι-κή πολιτική αμφοτέρων. Η Ευρώπη δεν είναιπλέον τόσο ζωτικής σημασίας, όσο ήταν κατάτην διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ενώ συγ-χρόνως για την Ευρώπη, η σημασία της αμερι-κανικής εγγυήσεως ασφαλείας έχει μειωθεί, τό-σο λόγω της σημαντικής μειώσεως της σοβιετι-


κής απειλής, όσο και λόγω της σχετικής υποχω-ρήσεως των παραδοσιακών ενδοευρωπαϊκώνανταγωνισμών.

Εθνικές Πολιτικές Βασικών Δρώντων στην Ευρωπαϊκή Άμυνα και ΑσφάλειαΜετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι ΗΠΑ επεδίωξαντην διατήρηση της Ατλαντικής Συμμαχίας, τηνταχεία επανένωση της Γερμανίας, με ταυτόχρο-νη παραμονή της τελευταίας στην ΑτλαντικήΣυμμαχία και τις απαιτούμενες εδαφικές ανα-προσαρμογές για την ομαλή μετεξέλιξη τηςΕΣΣΔ στην νέα διεθνή τάξη. Οι ΗΠΑ υπήρξανκαταλύτης για την Γερμανική επανένωση καιανέλαβαν πρωτοβουλίες για την αποτροπή τωναντιδράσεων της Γαλλίας, Βρετανίας, ΕΣΣΔ καικρατών της κεντρικής Ευρώπης (π.χ. καθησυχα-σμός για την νέα αναπροσαρμοσμένη μορφήτου ΝΑΤΟ). Οι ΗΠΑ έδρασαν εγκαίρως και απο-τελεσματικώς επιτυγχάνοντας τους σκοπούςτους οποίους έθεσαν.

Η Γερμανία επεδίωξε να παραμείνει άθικτη ηΑτλαντική Συμμαχία και επιπλέον να επιταχυν-θεί η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκληρώσε-ως. Τους σκοπούς αυτούς επέβαλε η δυσχερήςδιπλωματική θέση της χώρας, μετά τον Β΄ Π.Π.,η οποία απαιτούσε πολιτική νομιμοποίηση μέσωδιεθνών θεσμών στους οποίους θα κατείχε ση-μαίνουσα θέση. Η Γερμανία δεν αντέδρασε αρ-νητικά στις Γαλλικές πιέσεις τόσο για διεύρυν-ση, όσο και για την ΟΝΕ. Από το 1993 έως το1996, η στροφή της Γαλλίας προς το ΝΑΤΟ, εδη-μιούργησε μεγαλύτερα περιθώρια στην γερμα-νική διπλωματία. Η Γερμανία αν και αρχικά επι-φυλακτική, συνετέλεσε καθοριστικά (προεδρίασυνόδου Κολωνίας το 1999) στις ληφθείσες ση-μαντικές αποφάσεις για την πρόοδο της ΕΠΑΑ.

Η Βρετανική στρατηγική μετά το 1989, παρέ-μεινε προσηλωμένη στην διατήρηση και ενίσχυ-ση του ευρωατλαντικού χώρου και την διαιώνι-ση της Ατλαντικής Συμμαχίας (η επιβίωση τηςΑτλαντικής Συμμαχίας συνιστά ζωτικό βρετανι-κό συμφέρον). Η Βρετανική προσέγγιση τηςΓαλλίας, για αντιμετώπιση της γερμανικής επα-νένωσης, δεν περιόρισε τις επιφυλάξεις της γιατην θέληση της Γαλλίας να αναπτύξει Ευρωπαϊ-κή Αμυντική Ταυτότητα, ενώ παράλληλα υιοθέ-τησε συντηρητική στάση στο θέμα του ελέγχουτων πυρηνικών εξοπλισμών. Η Γαλλοβρετανικήπροσέγγιση, είχε ως έναυσμα τις κοινές ανησυ-

χίες για την νέα κατανομή ισχύος, δίχως βεβαί-ως τα κράτη αυτά να εγκαταλείπουν τις παρα-δοσιακές εθνικές στρατηγικές τους. Η Βρετανίατου Τόνυ Μπλαιρ, έχει υποστηρίξει την ΕΠΑΑ(όχι όμως και την αυτόνομη δράση της), προ-σβλέποντας αφ’ ενός μεν σε μεγαλύτερη βρε-τανική επιρροή στην ΕΕ, αφ’ ετέρου δε σε μίαπλέον ισχυρή Ευρώπη με μεγαλύτερη επιρροήστις ΗΠΑ και διεθνώς.

Η κυριότερη ανησυχία του Προέδρου Μιτεράνήταν η σχετική θέση της Γαλλίας και η διασφάλι-ση υπό συνθήκες αναρχίας, γι’ αυτό άλλωστε οιπρώτες γαλλικές αντιδράσεις υπήρξαν εξισορρο-πητικές. Το τετελεσμένο γεγονός της γερμανι-κής επανένωσης, έστρεψε την Γαλλία προς πε-ραιτέρω ενίσχυση της διαδικασίας ολοκλήρω-σης, με σκοπό να «ελεγχθεί» η Βόννη. Η υιοθέτη-ση της ΟΝΕ κυριολεκτικά επεβλήθη στην Γερμα-νία από τον γάλλο Πρόεδρο. Πριν την πρόσφατηστροφή της προς την Ατλαντική Συμμαχία (λόγωτου αυτοαποκλεισμού της από την ενεργό δράσητης Συμμαχίας από τις περιφερειακές συγκρού-σεις), η Γαλλία διεκρίνετο για την ιδιαίτερη επι-φυλακτικότητά της προς την εν λόγω Συμμαχία.

Από την ανωτέρω συνοπτική αναφορά στιςεθνικές πολιτικές, διαφαίνονται σημαντικέςστρατηγικές αποκλίσεις μεταξύ των τριών ευ-ρωπαϊκών χωρών, με κυριότερο πρόβλημά τουςτην θέση και τον ρόλο τους στο νέο ρευστό διε-θνές περιβάλλον. Η άποψη ότι τα ευρωπαϊκάκράτη αποτελούν μία «κοινότητα ασφαλείας» ήμία «περιοχή ενότητος», απέχει επί του παρό-ντος πολύ από την πραγματικότητα.

Eυρωατλαντική αλληλεξάρτηση και χάσμαισχύοςΜεταπολεμικώς, η αμερικανική υποστήριξηστην διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκληρώσε-ως, υπήρξε πάντοτε κρίσιμη και εξαιρετικά ση-μαντική. Ειδικότερα στον τομέα της ασφαλείας,η μεγάλη αμερικανική στρατιωτική παρουσία καιαμυντική εγγύηση μέσω του ΝΑΤΟ, επέφερεσχέσεις αμοιβαίας ασυμμέτρου εξαρτήσεως. Τοθεσμικό ευρωαμερικανικό οικοδόμημα διευρύ-νεται, λόγω της οικονομικής αλληλεξαρτήσεως(η Ευρώπη αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορι-κό και επενδυτικό εταίρο των ΗΠΑ). Η προσαρ-μογή του ΝΑΤΟ και η ταχεία οργανική σύνδεσήτου με την θεσμική και επιχειρησιακή υλοποίησητης Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής


Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ), καθώς και της Ευρωπαϊ-κής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ),αποδεικνύουν το μεγάλο αμερικανικό ενδιαφέ-ρον για την ΕΕ, κατά την δεκαετία του 1990.

Η 9/11, υπήρξε καθοριστική για την αλλαγήμορφής των ευρωαμερικανικών σχέσεων. Ο πό-λεμος κατά της τρομοκρατίας, προσέδωσε τηνευκαιρία για αμερικανική στρατιωτική διείσδυσηστην καρδιά της ασιατικής ηπειρωτικής μάζαςκαι στα νότια σύνορα της Ρωσίας, περιορίζο-ντας έτσι τις στρατηγικές επιλογές δυνάμεωνόπως η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία και μειώνονταςπαράλληλα την εξάρτηση των ΗΠΑ από την γε-ωπολιτική θέση χωρών όπως η Σαουδική Αραβίακαι η Τουρκία.

Ο ήδη ανισοβαρής, εις βάρος της Ευρώπης,συσχετισμός ισχύος, από τις αρχές του 1990 δι-ευρύνεται διαρκώς. Ενώ οι Ευρωπαϊκές αμυντι-κές δαπάνες έχουν συρρικνωθεί, από την 9/11,οι αντίστοιχες αμερικανικές έχουν κορυφωθεί.Η αυτόνομη δυνατότητα αναλήψεως και εκτε-λέσεως στρατιωτικών επιχειρήσεων ανά τονπλανήτη, αποτελεί βασικό συστατικό της στρα-τιωτικής δυνάμεως των ΗΠΑ, οι οποίες διαθέ-τουν τις πλέον τεχνολογικά προηγμένες, καλύ-τερα εκπαιδευμένες και πλέον ευέλικτες Ε.Δ.,έχοντας συγχρόνως το προβάδισμα σε θέματαεπιμελητείας, μεταφοράς προσωπικού και εφο-δίων παγκοσμίως.

Οι ΗΠΑ διαθέτουν την γεωοικονομική πρωτο-καθεδρία και τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτη-μα στην γνώση της πληροφορίας, στην παραγω-γή και διάδοση νέων τεχνολογιών, στην επιχειρη-ματική διαχείριση, στην προώθηση του διεθνούςεμπορίου, στην δυναμική διαρθρωτική προσαρμο-γή και καινοτομία στην παραγωγικότητα.

Αμερικανικός ηγεμονισμός και εξισορρόπησηΠαρά την αρχική ευρωπαϊκή συμπαράσταση,μετά την 11/9, η συνοχή της συμμαχίας εκλονί-σθη από την απόφαση των ΗΠΑ να επιτεθούνστο καθεστώς των Ταλιμπάν, στο Αφγανιστάν. Ημονομερής απόφαση εισβολής στο Ιράκ (άνοιξη2003), αγνόησε την αντίθετη άποψη Γερμανίας,Γαλλίας, Ρωσίας, της πλειοψηφίας των κρατών-μελών του ΟΗΕ και της παγκοσμίου κοινής γνώ-μης, προκαλώντας την σημαντικότερη κρίσηστην ιστορία των διατλαντικών σχέσεων. Τοδόγμα «ή μαζί μας ή εναντίον μας» εξελίχθηκεσε ιδεολογία του κατεστημένου της εξωτερικής

και αμυντικής πολιτικής των ΗΠΑ, ενώ η προλη-πτική στρατιωτική δράση μετετράπη σε βασικόεργαλείο της αμερικανικής στρατηγικής. Το2002 ο αναπληρωτής Υπουργός Αμύνης P.Wolfowits, δήλωνε ότι εις το εξής η αποστολήθα καθορίζει την συμμαχία και όχι η συμμαχίατην αποστολή (πρόθεση αντικαταστάσεως πα-ραδοσιακών συμμαχιών με «συνασπισμούς προ-θύμων»). Η υπό τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ Μ.Ομπάμα πρόθεση αλλαγής πολιτικής στην Κ.Ασία και τα επιχειρούμενα ανοίγματα προς τηνΡωσία, Μ. Ανατολή, Λατινική Αμερική και Ιράνείναι πρόωρο να κριθούν ως προς την ουσία καιτην αποτελεσματικότητά τους.

Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, το ΝΑΤΟ εξασφάλι-ζε στις ΗΠΑ τον έλεγχο της Γερμανίας, την δια-τήρηση της Ρωσίας εκτός Ευρώπης και τωνΗΠΑ εντός αυτής. Όλα δείχνουν ότι η πολιτικήαυτή δεν έχει ουσιαστικά μεταβληθεί για τηνΟυάσινγκτον και σήμερα. Στο πλαίσιο αυτό εξη-γείται και η πρόσφατη επίθεση φιλίας του νέουαμερικανού Προέδρου Μ. Ομπάμα στην Τουρκία(μοναδική πύλη αμερικανικής ενεργειακής πα-ρουσίας στην Ευρώπη και αμφισβητήσεως τουρωσικού ενεργειακού μονοπωλίου προς αυτήν).Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την χρησιμό-τητα της Τουρκίας για την αμερικανική πολιτικήστην κεντρική Ασία και την Μ. Ανατολή ενδεχο-μένως επιφυλάσσει αναβαθμισμένο ρόλο τηςΆγκυρας στην περιοχή και ερμηνεύει την αμερι-κανική εμμονή για είσοδό της στην ΕΕ.

Παρά την τεράστια αλληλεξάρτηση μεταξύ


ΗΠΑ και Ευρώπης, στο πλαίσιο της οικονομικήςπαγκοσμιοποίησης, η μονομερής στρατηγικήαντίληψη για την διεθνή πολιτική της πρώτης, πι-θανόν να οδηγήσει σε ποιοτικό επανακαθορισμότης διατλαντικής σχέσεως. Σε επίπεδο διεθνούςισορροπίας, οι ΗΠΑ δεν δύνανται να εμποδίσουντην σταδιακή δημιουργία νέας και πλέον συμμε-τρικής συστημικής ισορροπίας, δεδομένου ότι ηπολιτική της συνεπάγεται υψηλότατο κόστος καιταυτόχρονα δημιουργεί αντιδράσεις και εξισορ-ροπητικές τάσεις (π.χ. η διάχυση πλούτου και τε-χνογνωσίας ωφελεί τους ανταγωνιστές οι οποί-οι αναπτύσσονται οικονομικά δίχως να επιβαρύ-νονται με τεράστιες αμυντικές δαπάνες, ενώορισμένα κράτη θεωρούν ως μόνο τρόπο απο-τροπής αμερικανικών στρατιωτικών επεμβάσε-ων, να καταστούν πυρηνικές δυνάμεις).

Προοπτικές για την Eυρωπαϊκή Aσφάλεια

Τρέχουσες αδυναμίες της ΕΠΑΑΗ ΕΠΑΑ με τις Ευρωπαïκές Δυνάμεις ΤαχείαςΑντιδράσεως (ERRF), ως πυρήνα της, θα συμ-βάλει στην αυτόνομη διατήρηση της ασφάλειαςστα σύνορα της Ευρώπης και θα συμπληρώνειτα ήδη ισχυρά διπλωματικά και οικονομικά μέσατης ΕΕ.

Τα μέχρι στιγμής πιθανά σενάρια για εμπλοκήτης ΕΕ σε επιχειρήσεις είτε υποστηρίξεως τηςειρήνης είτε αμύνης και ασφαλείας, περιλαμβά-νουν τα ακόλουθα:α. Μεγάλης κλίμακος επιχείρηση για υποστήρι-

ξη της ειρήνης.β. Ανθρωπιστική επέμβαση υψηλής εντάσεως.γ. Περιφερειακή προάσπιση στρατηγικών συμ-

φερόντων της ΕΕ.δ. Πρόληψη επιθέσεως με όπλα μαζικής κατα-

στροφής.ε. Άμυνα της Ευρώπης από εξωτερική επίθεση

(homeland defense).Τα ανωτέρω σενάρια καθώς και οι πρόσφατες

εμπειρίες της ευρωπαϊκής στρατιωτικής εμπλο-κής κυρίως στα Βαλκάνια, κατέδειξαν σημαντι-κές αδυναμίες τις οποίες η ΕΠΑΑ θα πρέπει νααντιμετωπίσει και οι οποίες συνοψίζονται εις ταακόλουθα: α. ΥΛΙΚΟ: Υπάρχουν ελλείψεις στις στρατηγι-

κές μεταφορές, σε πυρομαχικά μεγάλης εμ-βελείας/παντός καιρού/ακριβούς πλήγμα-τος, στον ηλεκτρονικό πόλεμο, στην προβο-

λή ισχύος, στο C4 ISΤΑR, στις στρατηγικέςδορυφορικές πληροφορίες, στις επικοινω-νίες και την προστασία δυνάμεως. Επιπλέ-ον, υπάρχουν κενά εις τον σχεδιασμό ενόςολοκληρωμένου και διαλειτουργικού δικτύ-ου πληροφοριών διοικητικής μέριμνας, σεπρογράμματα πολυεθνικών ασκήσεων, σεσυστήματα προσομοιώσεως επιχειρήσεων,στην διαλειτουργικότητα τακτικών συστη-μάτων επικοινωνιών, στην εξελιγμένη αερά-μυνα, στην έρευνα και διάσωση μάχης, στηνάμυνα και προστασία από όπλα μαζικής κα-ταστροφής (ΟΜΚ), καθώς και προστασίααπό σύγχρονες θαλάσσιες νάρκες και τορ-πίλες.

β. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ: Η ΕΕ δαπανά πολύ λι-γότερα χρήματα από τις ΗΠΑ για την άμυνάτης, δίχως το γεγονός αυτό να αλλάζει στοορατό μέλλον, με αποτέλεσμα να καθιστάαδύνατη την κάλυψη του χάσματος στρα-τιωτικών δυνατοτήτων μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑκαι μη αναστρέψιμη την ανισορροπία στρα-τιωτικών δυνάμεων. Επιπλέον δεν υπάρχειενιαία αμυντική πολιτική, ενιαίος αμυντικόςσχεδιασμός και εξομοίωση αμυντικών δο-μών. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν ταπροβλήματα που θέτει η διαδικασία διευρύν-σεως, καθώς και η ενδυνάμωση του κοινωνι-κού προσώπου της ΕΕ. Το γεγονός ότι οι Ευ-ρωπαϊκές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξηφθάνουν το πολύ στο 25% των αντιστοίχωναμερικανικών και με δεδομένο τις χαμηλό-τερες αμυντικές δαπάνες (60% των ΗΠΑ)προερχόμενες από αριθμό προϋπολογισμώνόσων και τα μέλη (μη συντονισμός, διαφορε-τικές προτεραιότητες), οδηγεί στο συμπέρα-σμα ότι οι στρατιωτικές δυνατότητες πουεπιτυγχάνονται είναι δυσανάλογα κατώτε-ρες των δαπανουμένων ποσών.

γ. ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ: Πρόκειται για μεί-ζονα δυσχέρεια, αφορώσα στον τρόπο μετον οποίο η ποικιλία των εθνικών δυνάμεωνοι οποίες απαρτίζουν τις ERRF, θα συνεργά-ζεται. Θα πρέπει να αναπτυχθούν κατάλλη-λοι μηχανισμοί κοινής εκπαιδεύσεως, επιλο-γής και αναπτύξεως των δυνάμεων, καθώςκαι εθισμού αυτών σε κοινές μεθόδους, δια-δικασίες και τυποποιήσεις.

δ. ΗΠΑ και ΝΑΤO: Είναι απαραίτητη η επίλυσητων διαφορών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, ως προς


την ανάπτυξη της ΕΠΑΑ. Όπως έχει ήδηπροαναφερθεί, οι ΗΠΑ επιθυμούν και υπο-στηρίζουν την ενίσχυση των ευρωπαϊκώνστρατιωτικών δυνατοτήτων αλλά όχι και τηνδημιουργία νέων θεσμών και μάλιστα αυτο-νόμων σε θέματα πρωτοβουλιών και λήψεωςαποφάσεων.

ε. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΕΩΣ ΤΩΝERRF: Τα γεωγραφικά όρια δράσεως τωνERRF σχετίζονται άμεσα με τις δυνατότη-τες τις οποίες θα πρέπει να αναπτύξουν καιτις προτεραιότητες αυτών. Βάσει των ενδεί-ξεων, το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στηνπεριοχή της Μεσογείου, της Μ. Ανατολήςκαι στα δυτικά μέρη της πρώην ΕΣΣΔ. Ενδε-χομένως όμως, οι ERRF θα, αναλαμβάνουνεπιχειρήσεις παγκοσμίως κατ’ εντολή τωνΗΕ ή στα πλαίσια άλλων συμμαχιών (μικρέςπιθανότητες επί του παρόντος). Είναι επίσηςχαμηλής πιθανότητος η ανάληψη αυτόνο-μης ευρωπαϊκής επιχειρήσεως πλησίον τωνρωσικών συνόρων.

στ. ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ: Η διεύρυνση της ΕΕ, έφερεμακρινά, έως τώρα, τοπικά προβλήματα κο-ντά στα σύνορά της. Εξ άλλου το πλήθοςπλέον των κρατών-μελών καθιστά δυσχερήτην διαδικασία λήψεως αποφάσεων κατάτους χειρισμούς κρίσεων.

ζ. ΤΑ «OΥΔΕΤΕΡΑ» ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΡΑΤΗ: Κρά-τη όπως η Σουηδία, Φινλανδία, Αυστρία,Ιρλανδία και Μάλτα, έχουν αναπτύξει ιδιαίτε-ρη κουλτούρα και προσφέρουν συμμετοχή μό-νο σε επιχειρήσεις ανθρωπιστικού και ειρη-νευτικού χαρακτήρος. Η στάση των κρατώναυτών πιθανόν να επιφέρει περαιτέρω δυσχέ-ρειες στην πραγματοποίηση της ΕΠΑΑ, κυ-ρίως κατά την διαδικασία λήψεως αποφάσεωςγια την ανάληψη στρατιωτικής δράσεως.

η. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: Επί του παρό-ντος δεν υπάρχει σαφής, αναλυτική καιακριβής στρατηγική, επί της οποίας να δύνα-ται να βασισθούν αποφάσεις/κατευθύνσειςκαι να συντονίζονται αποτελεσματικά οιστρατιωτικές πτυχές της ΚΕΠΠΑ και τηςΕΠΑΑ. Η υφισταμένη πρόoδος στον τομέααυτό αναλύεται κατωτέρω.

θ. ΕΛΛΕΙΨΗ ΗΓΕΣΙΑΣ: Ηγεσία απαιτείται στοπολιτικό επίπεδο, στο θεσμικό επίπεδο τηςΚΕΠΠΑ και της ΕΠΑΑ, καθώς και στο πρα-κτικό επίπεδο διαχειρίσεως της ευρωπαϊκής

πολιτικής στο στρατιωτικό επίπεδο. Δίχωςηγεσία στα εν λόγω επίπεδα είναι δύσκολονα αποφασισθεί εγκαίρως κατά πόσο υφί-σταται κρίση, η κλίμακα αυτής και η προτει-νομένη αντίδραση, να γίνουν αμυντικές με-ταρρυθμίσεις και αυξήσεις αμυντικών δαπα-νών, καθώς και να πεισθεί η κοινή γνώμη γιατην σκοπιμότητα της ΕΠΑΑ.

Προοπτικές της ΕΠΑΑΗ διεύρυνση της ΕΕ δυσχεραίνει την προσπάθειαχαράξεως κοινής εξωτερικής πολιτικής σε μελ-λοντικές κρίσεις και μεγάλα προβλήματα. Οι δια-φορές μεταξύ των μελών-κρατών εντοπίζονταικυρίως στα διαφορετικά μεγέθη αυτών, την κατά-σταση των ενόπλων τους δυνάμεων, διαφορετι-κά ήθη ως προς την χρήση ισχύος, διαφορές από-ψεων ως προς την ΚΕΠΠΑ, διαφορετική αντίλη-ψη εκτιμήσεως των απειλών, διαφορά στον βαθ-μό πολιτικής βουλήσεως προς δράση στα πλαί-σια της ΕΠΑΑ, διαφορά στον βαθμό αποδοχήςαπωλειών, διαφορά αντιλήψεων ως προς τονβαθμό εξαρτήσεως από την Ατλαντική Συμμαχίακ.λπ. Είναι σαφής η απαίτηση θεσμικών μεταρ-ρυθμίσεων, ενώ κερδίζουν έδαφος ιδέες περίμίας Ευρώπης ομοκέντρων κύκλων (αρχική δημι-ουργία μικρής «εσωτερικής ενώσεως» ορισμέ-νων μόνο μελών και ενός ευρυτέρου κύκλου με-λών αποτελούντων μία τεράστια κοινή αγορά).

Τα κράτη μέλη της ΕΕ καλύπτουν το 45% τουπροϋπολογισμού του ΟΗΕ και αποτελούν τονσημαντικότερο χορηγό οικονομικής αναπτυξια-κής βοηθείας παγκοσμίως. Δυνάμεις της ΕΕ εί-ναι παρούσες σε ολόκληρο τον κόσμο (άνω των100.000 στρατιωτών) αν και με εξαρτημένη ανά-πτυξη, μεταφορά, διοικητική υποστήριξη καιπληροφορίες. Η έννοια της ευρωπαϊκής «αυτο-νομίας», επί του παρόντος, εμπεριέχει σε σημα-ντικό βαθμό την στρατιωτική επικάλυψη τουΝΑΤΟ (διαχωριζόμενες αλλά όχι διαχωρισμένεςδυνάμεις). Εάν το ΝΑΤΟ (ή οι ΗΠΑ) δεν συμμε-τέχει, η ΕΕ θα πρέπει να διατηρεί αξιόπιστη δυ-νατότητα αναπτύξεως δυνάμεων, διατηρήσεωςδικών της βασικών υποδομών και στρατηγικώνμεταφορών, καθώς και ενιαία διοίκηση.

H Eυρωπαϊκή Στρατηγική Aσφάλειας

Παρά τα μειονεκτήματά του, το κείμενο περί τηςEυρωπαϊκής Στρατηγικής Ασφαλείας, το οποίουιοθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 2003, αποτελεί


σημαντική εξέλιξη. Βάσει της εκτιμήσεως τηςαπειλής, η εν λόγω έκθεση καθορίζει τους ακό-λουθους στρατηγικούς στόχους:α. Επέκταση της ζώνης ασφαλείας και ευημε-

ρίας, περί την Ευρώπη.β. Ενίσχυση των διεθνών πολιτικών και οικονο-

μικών θεσμών, με έμφαση στον ΟΗΕ και τονειδικό ρόλο της ΕΕ σε θέματα εμπορίου καιαναπτύξεως.

γ. Αντιμετώπιση απειλών (καταγράφεται ησυμβολή της ΕΕ στην διαχείριση διεθνώνκρίσεων).

Η έκθεση καταλήγει σε σειρά γενικών προτά-σεων, τονίζοντας την ανάγκη δημιουργίας«στρατηγικής κουλτούρας» για έγκαιρη, ταχείακαι δυναμική (εάν απαιτείται), ανταπόκριση σεδιάφορες κρίσεις. Σημαντική είναι η ιδέα δημι-ουργίας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Πληροφοριών,ενώ η πρόταση για κοινή διπλωματική εκπροσώ-πηση και θεσμοθέτηση της Ευρωπαϊκής Διπλω-ματικής Υπηρεσίας, παρουσιάζει ιδιαίτερο εν-διαφέρον. Προτείνεται η ενίσχυση της στρατη-γικής εταιρικής σχέσεως με την Ρωσία, Κίνα, Ια-πωνία, Ινδία, Καναδά, αλλά και η συνεχιζόμενηέμφαση στον διατλαντικό δεσμό και η βελτίωσητης συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Ως προς τα ΟΜΚ,η έκθεση τονίζει την χρήση πολιτικών και οικο-νομικών πιέσεων, την απαγόρευση εξαγωγήςυλικών και τεχνολογιών διττής χρήσεως, καθώςκαι την επίλυση των πολιτικών ζητημάτων ταοποία προκαλούν το πρόβλημα. Στο θέμα τηςτρομοκρατίας, προσεγγίζοντας τις αμερικανι-κές θέσεις, στις επιλογές περιλαμβάνεται ηχρήση ισχύος σε συνδυασμό με άλλα μέσα. Τέ-λος, προτείνεται η διεύρυνση των δραστηριοτή-των πέραν των αποστολών τύπου Πέτερσμπερ-γκ, με πιθανή προσθήκη επιχειρήσεων αφοπλι-σμού, αντιτρομοκρατίας και μεταρρυθμίσεωςτων θεσμών ασφαλείας.

Στο κείμενο της Ευρωπαϊκής ΣτρατηγικήςΑσφαλείας, δεν παρέχει σαφείς οδηγίες και κα-τευθύνσεις επιχειρησιακής μορφής και δενπροσδιορίζει γεωγραφικώς με ακρίβεια τις απει-λές και τον τρόπο αντιμετωπίσεώς των, καθώςκαι τον περιφερειακό ρόλο της ΕΕ. Πρόκειταιγια ένα γενικό κείμενο βασισμένο σε «συμβιβα-στική» φιλοσοφία, το οποίο χρήζει περαιτέρωαναπτύξεως και επεξεργασίας.

Ελλάς και ΕΠΑΑ

Στο μεταψυχροπολεμικό διεθνές περιβάλλον,το επίκεντρο της διεθνούς ασφαλείας έχει με-ταφερθεί από την κεντρική Ευρώπη και την σύ-γκρουση Ανατολής-Δύσεως, στην περίμετροτης Ευρωπαϊκής ηπείρου και ειδικότερα στηνανατολική Μεσόγειο και την Μ. Ανατολή. Η χώ-ρα μας ευρίσκεται στο κρίσιμο σημείο καταλή-ξεως σημαντικών ευρωπαϊκών μεταφορικώνοδών και ενεργειακών δικτύων από και πρός τηνΜεσόγειο. Η στρατηγική αυτή θέση της Ελλά-δος σε συνδυασμό με την ευρωπαϊκή και την ατ-λαντική της ιδιότητα, την καθιστά σημαντικό γε-ωπολιτικό παράγοντα περιφερειακής ασφαλεί-ας, στις στρατηγικές εξελίξεις στην ευρύτερηπεριοχή της ΝΑ Ευρώπης.

Η χώρα μας υποστηρίζει την «ομοσπονδιακήευρωπαϊκή προσέγγιση», με βασικό σκοπό τηνάμβλυνση του ελληνικού «αμυντικού προβλήμα-τος» και αυτό ερμηνεύει το γεγονός ότι, σεαντίθεση με άλλα κράτη, δεν την απασχόλησεσημαντικά το θέμα της τυχόν παραχωρήσεωςκυριαρχικών δικαιωμάτων, προ της υπογραφήςτης συνθήκης του Μάαστριχτ για την Ευρωπαϊ-κή Ένωση (Δεκέμβριος 1991). Στα πλαίσια τηςεν λόγω συνθήκης, η Ελλάς εισήλθε στην ΔΕΕ.Εν τούτοις τον Ιούνιο του 1992, το Συμβούλιοτης ΔΕΕ (κατόπιν εμμονής Μ. Βρετανίας καιΟλλανδίας), υιοθέτησε δήλωση με την οποία τακράτη μέλη, δεν θα ηδύναντο να επικαλεσθούντις «αμυντικές εγγυήσεις και δεσμεύσεις» πουαπορρέουν από την ΔΕΕ ή το ΝΑΤΟ για συ-γκρούσεις στις οποίες εμπλέκονται τα μέλη τηςΔΕΕ ή του ΝΑΤΟ. Η εν λόγω δήλωση, η οποίααδρανοποιούσε την ρύθμιση του άρθρου 5 γιατην «αμοιβαία συνδρομή» σε ενδεχόμενο συ-γκρούσεως Ελλάδος-Τουρκίας, απετέλεσε προ-ϋπόθεση για την είσοδο νέων χωρών (άρα καιτης Ελλάδος). Τα ευρωπαϊκά κράτη του ΝΑΤΟεκλήθησαν να γίνουν συνδεδεμένα μέλη τηςΔΕΕ (π.χ. Τουρκία).

Ο ρόλος του ελληνισμού κατά τον 21ο αιώνα,συνδέεται με το μέλλον της ίδιας της Ευρώπης,με την οποία από το 1982, η χώρα μας έχει συν-δέσει τις τύχες της και συνεπώς εξαρτάται ση-μαντικά από τα ζητήματα παγκοσμίου ισορρο-πίας και κυρίως από την σχέση ΕΕ-ΗΠΑ-Ρω-σίας. Η πολιτική της ελληνοτουρκικής φιλίας,συμβαδίζει με την αντίληψη της Ατλαντικής Δύ-


σεως (ΗΠΑ-ΝΑΤΟ), περί της γεωστρατηγικήςενότητος του χώρου που καλύπτουν η Ελλάςκαι η Τουρκία, με επίκεντρο το Αιγαίο. Τα κράτημέλη της ΕΕ δεν έχουν παραχωρήσει ακόμη τονσκληρό πυρήνα της εθνικής κυριαρχίας τουςπου αφορά την ΚΕΠΠΑ. Με το δεδομένο αυτό, ηχώρα μας θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να λαμ-βάνει υπ’ όψιν ότι επί του παρόντος, η ευθύνητης άμυνας του εθνικού εδάφους των μελώντης ενώσεως, ανήκει κατά κύριο λόγο στα ίδιατα κράτη και όχι στην κοινή άμυνα της ΕΕ.

Βάσει των ανωτέρω και δεδομένου ότι η Άγκυ-ρα διαχρονικά δεν αποκλίνει των αναθεωρητι-κών της διεκδικήσεων (τυχόν είσοδός της στηνΕΕ αναμένεται ότι ενδεχομένως να μεταβάλειτην στρατηγική αλλά όχι τον πολιτικό αναθεω-ρητικό σκοπό της), ενώ παράλληλα διευρύνεταιδιαρκώς η διαφορά ισχύος μεταξύ Τουρκίας καιΕλλάδος, υπέρ της πρώτης, σε ό,τι αφορά τιςελληνοτουρκικές σχέσεις, η επιδίωξη από τηνΑθήνα μίας ταχείας, εφ’ όλης της ύλης επιλύσε-ως των «διαφορών» στο Αιγαίο και την Κύπρο(όσο δηλαδή η Τουρκία προσπαθεί να ενταχθείστην ΕΕ), με «έντιμο συμβιβασμό», ενδεχομέ-νως να οδηγούσε σε σημαντικές παραχωρήσειςπρος την Άγκυρα. Η εναλλακτική λύση της μα-κροπρόθεσμης αναμονής καταλλήλων προϋπο-θέσεων, μέσω των ευρωτουρκικών σχέσεων, γιαελληνοτουρκική συμφωνία, βάσει αμοιβαιότητοςκαι της διεθνούς νομιμότητος, εμπεριέχει υψηλόποσοστό επικινδυνότητος, εάν σταθμιστούν ημέχρι στιγμής συμπεριφορά της Τουρκίας, η ευ-νοϊκή γι’ αυτήν μελλοντική αύξηση της διαφο-ράς ισχύος, η ισχύουσα αυτοβοήθεια των κρα-τών-μελών της ΕΕ προκειμένου για άμυνα εθνι-κού χώρου, καθώς και η μέχρι στιγμής Ατλαντικήστάση στα εθνικά μας θέματα. Αμφότερες οι ενλόγω προσεγγίσεις κρίνεται ότι θα οδηγούσανσε δυσμενείς λύσεις για τα εθνικά μας συμφέρο-ντα, αφού μεταξύ άλλων θα εβασίζοντο και στιςσυμφωνίες της Μαδρίτης του 1997 και τουΕλσίνκι το 1999 (με την πρώτη αναγνωρίσθηκανζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο, ταοποία από το Ελσίνκι και εντεύθεν κατεγράφη-σαν ως «συνοριακές διαφορές»).

Εφ’ όσον σύμφωνα με όλα τα μέχρι στιγμήςστοιχεία η Τουρκία εμμένει, υφ’ οιεσδήποτε συν-θήκες στην ανατροπή του status quo, ως μοναδι-κή λύση απομένει η ανάσχεση και η εθνική, διε-θνής και προεκτεινομένη αποτροπή (σε αυτήν

συμπεριλαμβάνονται η νόμιμη άμυνα, το δόγματου ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδος-Κύπρουκαι η αξιοποίηση συμμαχιών και διεθνών οργανι-σμών). Για την επιλογή αυτή θα πρέπει να λη-φθεί υπ’ όψη το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνι-κό κόστος, δεδομένου ότι οι σχέσεις με τηνΤουρκία θα επανέλθουν στο διμερές συγκρου-σιακό επίπεδο και μάλλον δίχως την υποστήριξητων ΗΠΑ. Κρίνεται ότι παρά την φαινομενικήεπικινδυνότητά της, η επιλογή αυτή είναι η πλέ-ον ρεαλιστική, δεδομένου ότι η ουσιαστική απο-τροπή δεν οδηγεί απαραιτήτως στην κλιμάκωσητης εντάσεως και στην σύγκρουση. Αντιθέτως, ηαύξηση του κόστους της τουρκικής επιθετικότη-τος, διασφαλίζει αν όχι ειρηνικές τουλάχιστονσταθερές σχέσεις με την Τουρκία, δίχως να δια-κυβεύονται εθνικά συμφέροντα, όπως συμβαίνεισυνήθως με πολιτικές κατευνασμού οι οποίεςενθαρρύνουν (ή αποθρασύνουν) τον ισχυρό ναεφαρμόζει στρατηγικές πειθαναγκασμού. Επι-πλέον, έχει αποδειχθεί διαχρονικά ότι σε περιο-χές προστριβών μεταξύ γειτονικών συμμαχικώνκρατών, οι εκάστοτε μεγάλες δυνάμεις, προω-θούσες τα δικά τους ζωτικά ή περιφερειακά εθνι-κά συμφέροντα, πιέζουν την πλέον αδύνατηπλευρά, παρερμηνεύοντας το διεθνές δίκαιο κα-τά το δοκούν. Η προτεινόμενη ουσιαστική απο-τρεπτική Υψηλή Στρατηγική, δεν θα πρέπει να εί-ναι αδιάλλακτη, λόγω του διαρκούς κινδύνουκλιμακώσεως της εντάσεως αλλά σταθερή καιεύκαμπτη (δυνατές οι αμοιβαίες υποχωρήσειςμε όρους εθνικού συμφέροντος).

Eπίλογος

Η ευρωατλαντική σχέση παραμένει ισχυρή καιδεν διαφαίνεται ρήξη για το ορατό μέλλον. Στηνκαλύτερη περίπτωση είναι ενδεχόμενος έναςποιοτικός επανακαθορισμός της σχέσεως αυτής.

Παρά την τρέχουσα ηγεμονική παρουσία τωνΗΠΑ, το διεθνές σύστημα τελεί υπό μετάβαση,με πιθανότερη εξέλιξή του σε πολυπολικό. Πέ-ραν των προβλημάτων τα οποία προκαλεί η με-ταβατική αυτή περίοδος, παρουσιάζονται καινέα σημαντικά προβλήματα όπως η επικείμενημείωση των αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων, τοπεριβάλλον, τα αποτελέσματα της παγκοσμιο-ποιήσεως και η πρόσφατη παγκόσμια οικονομι-κή κρίση, το δημογραφικό κ.λπ., τα οποία προσ-δίδουν νέα σύνθετη και απρόβλεπτη δυναμικήστις σχέσεις των διεθνών δρώντων.


Βασικό ρόλο για το μέλλον της ΚΕΠΠΑ καιτης ΕΠΑΑ θα διαδραματίσει η πολιτική βούλησητων κρατών-μελών για τερματισμό της τρέχου-σας ρευστότητος και η σαφής απάντηση σε σει-ρά διλημμάτων όπως «κατά περίπτωση συμμα-χία κρατών με πρόταξη του εθνικού συμφέρο-ντος (βέτο) ή η υπερεθνική ΕΕ με πρόταξη τουευρωπαϊκού συμφέροντος;», «εξάρτηση απόατλαντικές δομές ή αυτονομία;», «εφαρμογήμόνο ήπιας ισχύος ή/και στρατιωτικής ισχύοςγια εκπλήρωση των στόχων;», «υποστήριξη πο-λυπολικού ή μονοπολικού διεθνούς συστήμα-τος;», «ποια είναι τα όρια της Ευρώπης;», «δια-μόρφωση μελλοντικής ΕΠΑΑ βάσει παζαρέμα-τος επί μέρους εθνικών συμφερόντων ή βάσειολοκληρωμένου ευρωπαϊκού οράματος;». Οιβασικές επιλογές της ΕΕ φαίνεται να είναι οιακόλουθες:α. Διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος

ΚΕΠΠΑ και ΕΠΑΑ, με καταλυτικό ρόλο τουΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Στην περί-πτωση αυτή η Ευρώπη θα αποφύγει ενδεχό-μενες εσωτερικές προστριβές και πιθανήπροσπάθεια καλύψεως του κενού ισχύοςαπό άλλες δυνάμεις. Επιπλέον, θα διατηρή-σει τις αμυντικές της δαπάνες σε χαμηλάεπίπεδα προκειμένου να εστιασθεί σε άλ-λους τομείς. Βασικό, εν τούτοις μειονέκτη-μα της περιπτώσεως αυτής θα είναι η παρα-δοχή ότι σε κάθε περίπτωση τα εκάστοτεαμερικανικά συμφέροντα ταυτίζονται με ταευρωπαϊκά και μάλιστα σε μία περίοδο κατάτην οποία οι ΗΠΑ αποδίδουν όλο και λιγότε-ρη σημασία σε διεθνείς θεσμούς και συμμα-χίες. Παράλληλα, η ΕΕ θα πρέπει να αποδε-χθεί ότι δεν θα έχει αυτόνομο ρόλο στο με-ταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον με ό,τιαυτό συνεπάγεται για τα καθ’ εαυτής συμ-φέροντά της.

β. Ταχεία ανάπτυξη αυτονόμων ΚΕΠΠΑ καιΕΠΑΑ και αναθεώρηση της διατλαντικήςσχέσεως σε βάσεις ισοτιμίας. Η περίπτωσηαυτή δεν φαίνεται εφικτή, καθ’ όσον απαιτείπολιτική βούληση τουλάχιστον των μεγαλυ-τέρων ευρωπαϊκών κρατών και συνεπάγεταιτεράστιο κόστος το οποίο η ΕΕ δεν δύναταινα καταβάλει σε σύντομο χρονικό διάστημα(ειδικότερα υπό τις τρέχουσες οικονομικέςσυγκυρίες), ενώ παράλληλα θα πρέπει να συ-νεκτιμηθεί ο βαθμός αντιδράσεως των ΗΠΑ.

γ. Σταδιακή προσπάθεια αναπτύξεως τωνΚΕΠΠΑ και ΕΠΑΑ, με μακροπρόθεσμο στό-χο την επίτευξη της ευρωπαϊκής αυτονομίαςκαι σταδιακή αναθεώρηση των διατλαντικώνσχέσεων με τελικό σκοπό την ισότιμη σχέ-ση. Η περίπτωση αυτή φαίνεται ως η πλέονεφικτή αλλά παρουσιάζει το ρίσκο του χρο-νικού καθορισμού της επιτεύξεως του σκο-πού, σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον τουοποίου οι εξελίξεις είναι δραστικές καιαπρόβλεπτες χρονικά.

Με το βλέμμα στραμμένο στο υπό διαμόρφω-ση νέο και ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές πε-ριβάλλον, η Ευρώπη θα πρέπει να σταθμίσει κα-τά πόσο η τρέχουσα διακυβερνητική μορφή της,με προεξάρχοντα τα ιδιαίτερα εθνικά συμφέρο-ντα των κρατών-μελών, επαρκεί για την εξα-σφάλιση των θεμελιωδών συμφερόντων της(π.χ. επιβιώσεως, ευημερίας, αυτονομίας κ.λπ.).Σε αρνητική περίπτωση θα πρέπει σύντομα νακαθορίσει και να αναπτύξει τις βασικές αρχέςτου ευρωπαϊκού συμφέροντος, της ευρωπαϊκήςκουλτούρας και να λάβει εγκαίρως ρεαλιστικέςαποφάσεις, υπερβαίνουσες κατά περίπτωσηορισμένα ιδιαίτερα εθνικά συμφέροντα τωνκρατών που την αποτελούν αλλά και σεβόμενεςτην διαφορετικότητα των λαών της, μέσω θε-σμικών διαδικασιών κοινής αποδοχής. Πέραντης εξασφαλίσεως των ζωτικών της συμφερό-ντων στο δυναμικά μεταβαλλόμενο διεθνές πε-ριβάλλον, η ΕΕ, ως φορέας των κεκτημένων τουδυτικού πολιτισμού (τα οποία εν πολλοίς βασί-ζονται στην αρχαία ελληνική σκέψη), έχει τηνυποχρέωση να είναι έτοιμη εάν μελλοντικά ηστιγμή το καλέσει (π.χ. μελλοντική υποχώρησητων ΗΠΑ στην διεθνή σκηνή), να αναλάβει τηνδιάσωση και διατήρησή τους.

Βιβλιογραφία

Αρβανιτόπουλος Κ. – Ήφαιστος Π. «Ευρωατλαντικές Σχέ-

σεις». Έτος 2000. Εκδόσεις ΠΟΙΟΤΗΤΑ. Ιωακειμίδης Π.Κ. «Ευρωπαϊκή Πολιτική Ένωση. Θεωρία –

Διαπραγμάτευση – Θεσμοί και Πολιτικές». Β’ Έκδοση.Εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ.

Ξενάκης Δ. Κ. – Τσινισιζέλης Μ. Ι. (Επιμέλεια) «Παγκόσμια

Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της ΕΕ». Εκδόσεις Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ.

Τσινισιζέλης Μ. Ι. «Νέα Ευρωπαϊκή Ένωση». Επιμέλεια Ν.Μαραβέγιας. Εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ.

Τζανέτος Γ. «Η Ευρωπαϊκή Διάσταση των Ελληνοτουρκικών


Σχέσεων στο Αιγαίο και η Γεωπολιτική Στρατηγική της

Δύσης». Εκδόσεις Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ.Smith K. E. «European Union Foreign Policy in a Changing

World». Eκδ. POLITY.

ΆρθραEllner A. «The European Security Strategy: Multilateral

Security with Teeth?». Defense and Security Analysis21:3, 223 – 242. On line publ. date 01 Sept. 2005.

Keane R. «European Security and Defense Policy: FromCologne to Sarajevo». Global Society 19:1, 89 – 103. Online publ. date 01 – January 2005.

Menon A. «From Cricis to Catharsis: ESDP after Iraq».International Affair 80, 4 (2004) 631 – 648.

Posen B.«European Union Security and Defense Policy:Response to Unipolarity?» Security Studies 15:2, 149 –186. On line publ. Date 01 July 2006.

Reynolds C. «Military Capability Development in the ESDP:Towards Effective Governance?». ContemporarySecurity Policy, Vol. 28, No 2 (August 2007), pp. 357 –383.

Shepherd A. J. K. «The European Union’s Security andDefense Policy: A Policy Without Substance?». EuropeanSecurity 12:1, 39 – 63. On line publ. 01 March 2003.

Wexler S. C. «Integration Under Anarchy: Neorealism and theEuropean Union». European Journal of InternationalRelations 2006; 12; 397.


O Aντιναύαρχος ε.α. Bασίλειος Mαρ-τζούκος, κατάγεται από την Άνω Κο-ρακιάνα του Δήμου Φαιάκων Κερκύ-ρας. Φοίτησε στην Σχολή ΝαυτικώνΔοκίμων από το 1971 έως το 1975.Αποστρατεύθηκε το 2006. Κατά την15ετή θαλασσία υπηρεσία του ενά-

σκησε επιτυχώς όλα τα προβλεπόμενα καθήκοντα γιαμάχιμο Αξιωματικό, επί Αντιτορπιλικών, Πυραυλακάτωνκαι Φρεγατών. Διετέλεσε Κυβερνήτης της Πυραυλακά-του «ΜΠΛΕΣΣΑΣ», της Θαλαμηγού «ΑΡΓΩ» και της Φρε-γάτας «ΕΛΛΗ», Διοικητής 1ης Μοίρας Φρεγατών, Αρχιε-πιστολεύς Στόλου και Διοικητής Φρεγατών. Κατά την11ετή υπηρεσία του σε θέσεις ξηράς, υπηρέτησε ωςεκπαιδευτής στην Σχολή Πυροβολικού του Π.Ν., σταΝαυπηγεία Ελευσίνος, ως υπεύθυνος οπλικών συστημά-των των υπό ναυπήγηση Αρματαγωγών τύπου «ΧΙΟΣ»,Υπασπιστής της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας Κ.Καραμανλή, Διευθυντής Σπουδών στην Ναυτική ΣχολήΠολέμου, Ναυτικός Ακόλουθος Βόννης και Διευθυντής

Α1 του Γ.Ε.Ν. Επιπλέον διετέλεσε Διοικητής του Ναυ-στάθμου Κρήτης και Διοικητής της Σχολής Ναυτικών Δο-κίμων. Έχει αποφοιτήσει επιτυχώς από όλα τα προβλε-πόμενα σταδιοδρομικά σχολεία του Π.Ν., συμπεριλαμβα-νομένης της Ναυτικής Σχολής Πολέμου και έχει παρα-κολουθήσει σειρά Διακλαδικών και ΝΑΤΟϊκών σεμινα-ρίων. Επιπλέον έχει λάβει Μεταπτυχικό Δίπλωμα στηνΜηχανολογία Όπλων από το Naval Postgraduate Schoolτου Monterey των Η.Π.Α. και είναι απόφοιτος του NavalWar College των Η.Π.Α.. Κατέχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμαστις «Διεθνεις Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές» τουΠαντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Γνωρίζει της Αγγλικήλίαν καλώς. Κατά την σταδιοδρομία του, έχει τιμηθεί μεόλες τις προβλεπόμενες διακρίσεις και επιπλέον μεΔιαμνημόνευση συμμετοχής σε ειρηνευτικές αποστο-λές, με Μετάλλιο υπηρεσίας με το ΝΑΤΟ και με ΝαυτικόΜετάλλιο Β΄ Τάξεως για διάσωση ζωής. Είναι νυμφευ-μένος με την Μαρία Σιταρά από το 1979 και έχει δύο τέ-κνα τον Γιάννη (1980) και την Κατερίνα (1981).

Φωτογραφία επομένης σελίδος: Από την ένταξη των ...νέων πλοίων στο Nαυτικό, εν όρμω NΣ,

την 18η Φεβρουαρίου 1960. (A/T Bέλος-A/T Σφενδόνη-Π/Φ Aρέθουσα)

Η Επίδραση της Πολιτισμικής

Διαφοροποίησης στη Διοίκηση

των Πολυεθνικών Δυνάμεων

Tου Πλωτάρχου Mιχ. Παρασκευόπουλου Π.N.

A΄ Xρηματικό βραβείο, διαγωνισμού μελετών 2009


Πρόλογος

Οι κοινωνίες των ανθρώπων δεν είναι ίδιες.Υπάρχουν μεταξύ τους σημαντικές διαφορέςπου αφορούν τον τρόπο σκέψης, τη συμπεριφο-ρά, τις στάσεις, τα πιστεύω και τον τρόπο ζωήςγενικότερα. Τα άτομα που συγκροτούν κάθε κοι-νωνία επηρεάζονται άμεσα και αποτελούν τουςφορείς αυτής της διαφοροποίησης, γι’ αυτό καιόταν απαιτείται να συνεργαστούν άνθρωποιαπό διαφορετικές κουλτούρες, προκύπτουναναπάντεχα και αρκετά συχνά, δυσεπίλυτα προ-βλήματα. Αυτή η διαπίστωση αφορά όλους τουςοργανισμούς με διεθνή σύνθεση και παρουσία(π.χ. Εταιρίες, Μη Κυβερνητικές Οργανώσειςκ.λπ.) οι οποίοι εκτός από πολυεθνικοί, καθίστα-νται και πολυπολιτισμικοί. Το στρατιωτικό προ-σωπικό στα πλαίσια των πολυεθνικών Δυνάμε-ων όπου συμμετέχει ανά τον κόσμο, αντιμετω-πίζει παρόμοια προβλήματα εξοικείωσης με ό,τιείναι διαφορετικό με τις δικές του πολιτισμικέςκαταβολές.

Κατά το παρελθόν, έχουν γίνει σημαντικές καιενδελεχείς προσπάθειες ανάλυσης και διερεύ-νησης των παραμέτρων του θέματος. Αποτέλε-σμα αυτών, είναι η δημιουργία μοντέλων ταοποία βασιζόμενα σε συγκεκριμένα πολιτισμικάχαρακτηριστικά, περιγράφουν και διακρίνουν τημία κουλτούρα από την άλλη και επιτρέπουν σ’όποιον το επιθυμεί, να μελετήσει, να κατανοή-σει και να αποδεχτεί τις πολιτισμικές διαφορέςτων άλλων ανθρώπων.

Σ’ αυτή την εργασία περιγράφονται δύο τέ-τοια μοντέλα, τα οποία έως ένα βαθμό μπορούννα βοηθήσουν στη Διοίκηση μίας πολυεθνικήςομάδας, εφόσον εφαρμοσθούν ευέλικτα και πά-ντα συμπληρωματικά με τις γνώσεις, την εμπει-ρία και την καλή προαίρεση του κάθε ενδιαφε-ρομένου.

Eισαγωγή

Σ’ αυτή την εργασία εξετάζεται το θέμα της συ-νύπαρξης και συνεργασίας ανθρώπων με διαφο-ρετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, στα πλαίσια κοι-νών ομάδων εργασίας. Τέτοιες περιπτώσεις πουενδιαφέρουν τις Ένοπλες Δυνάμεις (Ε.Δ.) είναιτα επιτελεία πολυεθνικών στρατηγείων (ανα-πτυσσόμενα ή μόνιμα) και οι μεικτές μάχιμεςπολυεθνικές ομάδες διεξαγωγής επιχειρήσεων,

ενώ για το Π.Ν. ειδικότερα, είναι τα επιτελείατων εν πλω διοικητών ομάδος πλοίων. Εν τού-τοις, η πολιτισμική διαφοροποίηση δεν αφοράμόνο το στρατιωτικό προσωπικό, αλλά και τοπεριβάλλον στο οποίο αυτό θα κληθεί να δράσεικαι το οποίο είναι πολύ πιθανό να διαφέρει ση-μαντικά από τα αντίστοιχα περιβάλλοντα τωνχωρών προέλευσης των μελών του. Η χώρα μαςστα πλαίσια των οργανισμών ασφαλείας πουανήκει (ΟΗΕ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, ΟΑΣΕ), συμμετέχει(και ηγείται ορισμένες φορές), σε στρατιωτικέςδυνάμεις των οποίων τα μέλη προέρχονται απόδιάφορες χώρες. Ειδικότερα για το ΝΑΤΟ καιτην ΕΕ, αν και παλαιότερα αμφότεροι οι ανωτέ-ρω οργανισμοί είχαν περιορισμένο αριθμό με-λών, την τελευταία δεκαετία αυτά αυξήθηκαναισθητά και μαζί οι ανάλογοι προβληματισμοίπου άπτονται θεμάτων συμπεριφοράς λόγω δια-φορετικής κουλτούρας.

Πιο συγκεκριμένα λοιπόν γίνεται μία προσπά-θεια να διερευνηθούν τα πολιτισμικά χαρακτηρι-στικά των ανθρώπων, η συμπεριφορά τους, οιεπιπτώσεις στην επαγγελματική απόδοση καιτέλος οι παράμετροι διοίκησης που μπορούν ναεφαρμοστούν, ανάλογα βέβαια με τις συγκεκρι-μένες συνθήκες κάθε περίπτωσης. Η επίδρασητης κουλτούρας πάνω στην εξάσκηση της διοί-κησης, δεν είναι η σημαντικότερη παράμετροςαυτής, φαίνεται όμως ότι είναι η πιο παραμελη-μένη, καθώς συχνά οι προϊστάμενοι δείχνουννα αγνοούν τη σημαντική επίδραση που μπορείνα έχει στην επιτυχή άσκηση του έργου τους.

Πολλοί οργανισμοί εξακολουθούν να αντιμε-τωπίζουν την πολιτισμική ποικιλία σαν αδυναμίακαι ως πηγή δημιουργίας προβλημάτων. Αρκετοίπιστεύουν, ότι στα πλαίσια της σημερινής πραγ-ματικότητας και καθώς ο κόσμος ολοένα μικραί-νει, οι ίδιες αξίες και συνήθειες διαχέονται στιςδιάφορες κοινωνίες κάνοντας το οποιοδήποτεπολυεθνικό μείγμα πιο ομοιογενές, και ως εκτούτου την ενασχόληση και μελέτη των πολιτι-σμικών διαφορών μη αναγκαία. Η αλήθεια όμωςφαίνεται να είναι διαφορετική, καθώς τουλάχι-στον μεσοπρόθεσμα, οι κοινωνίες εμμένουν στηδιατήρηση της ιδιαίτερης πολιτισμικής ταυτότη-τάς τους. Ακόμα και η οικονομική ανάπτυξη πουθεωρείται ότι ωθεί τις κοινωνίες προς μία κοινήκατεύθυνση, το κάνει, όχι με το να συγκλίνουναλλά με το να κινούνται σε παράλληλες καιασύμπτωτες τροχιές, που έχουν χαραχθεί απότην πολιτισμική τους κληρονομιά.11 Schneider, Barsoux, Managing Across cultures 2003, σελ. 7.


Άλλοι φορείς ή οργανισμοί αρκούνται στηνέκδοση και εφοδιασμό του προσωπικού τους μεφυλλάδια ή εγχειρίδια, που περιέχουν πληρο-φορίες σχετικά με τις πολιτισμικές διαφορέςτων αλλοεθνών. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει σ’αυτή την περίπτωση, είναι ότι πολλά απ’ αυτά,απλώς περιγράφουν τα στερεότυπα, τις συνή-θειες και τα έθιμα των εθνικών ομάδων στιςοποίες αναφέρονται, ενισχύοντας έτσι την ήδηεντυπωμένη εικόνα και τις προκαταλήψεις πουμπορεί να έχει κάποιος. Μ’ αυτό τον τρόπο, δενσυμβάλλουν στην κατανόηση και προσέγγισητων διαφορετικών ανθρώπων και αποτελούνπαράγοντα, παρά λύση του προβλήματος.

Kεφάλαιο 1

Προσδιορισμός της κουλτούραςΗ κουλτούρα είναι κάτι που μαθαίνεται. Δενγεννιόμαστε μ’ αυτήν. Οι διαστάσεις και τα κρι-τήρια που τη διαμορφώνουν είναι πολλά και διά-φορα. Γι’ αυτό υπάρχουν διάφορες κουλτούρεςπου μπορεί να επιδρούν σ’ ένα άνθρωπο. Έτσιυπάρχει η εθνική κουλτούρα, η κουλτούρα τουφύλου (άνδρας-γυναίκα)2, η επαγγελματική, ηοικογενειακή, η γνωστική και η ατομική, η οποίαείναι και η πιο στενή και εξατομικευμένη πουμπορεί να υπάρξει. Ένας ακόμα καθοριστικόςπαράγοντας διαμόρφωσης της συμπεριφοράςείναι η θρησκεία, κάτι που φαίνεται πως ισχύειακόμη περισσότερο για ανθρώπους που προέρ-χονται από υπανάπτυκτες ή αναπτυσσόμενεςχώρες και είναι χαμηλής μορφώσεως. Η κουλ-τούρα είναι κάτι που μαθαίνεται σε ομαδικό επί-πεδο και επηρεάζει καθοριστικά την προσωπικό-τητα των ανθρώπων που την υιοθετούν όπωςφαίνεται στο σχήμα:

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την κουλτούρατους σαν σημείο αναφοράς, προκειμένου νααξιολογήσουν τους άλλους. Αυτό ονομάζεταικριτήριο της αυτοαναφοράς (Self ReferenceCriterion). Με τον όρο αυτό, περιγράφεται ηυποσυνείδητη τάση μας να αξιολογούμε τουςάλλους με βάση το δικό μας σύστημα αξιών, ταέθιμα, τους συμβολισμούς και τα πιστεύω μας3.Η κουλτούρα ορίζεται σαν ο συλλογικός προ-γραμματισμός του μυαλού ο οποίος διαχωρίζειτη μία κατηγορία ανθρώπων από την άλλη. Μπο-ρούμε να πούμε πολύ απλά, ότι είναι ένας φα-κός μέσα από τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ταπάντα γύρω μας.

Η κάθε κουλτούρα είναι καταγεγραμμένη στομυαλό μας ως ένα σύνολο από στερεότυπα, ταοποία ανασύρουμε από τη μνήμη μας, κάθε φο-ρά που ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους απότη συγκεκριμένη κουλτούρα. Αυτό μας διευκο-λύνει να διαχειριζόμαστε ευκολότερα και ταχύ-τερα την τρέχουσα πραγματικότητα, η οποίαόμως συνήθως απλοποιείται υπερβολικά, μεαποτέλεσμα να δημιουργούνται προκαταλήψειςκαι δυσκολία στην επικοινωνία και τη συνεργα-σία. Εν ολίγοις, τα στερεότυπα πρέπει να αξιο-ποιούνται ως σημείο εκκίνησης στις συνανα-στροφές μας, αλλά στη συνέχεια τον πρωτεύο-ντα ρόλο θα πρέπει να παίζει η προσωπική γνώ-ση, διαίσθηση και εμπειρία που θα εφαρμόζεταικατά περίπτωση.4

Είναι δύσκολο να καθορισθεί εάν τα γεωγρα-φικά σύνορα είναι πιο αποφασιστικός παράγο-ντας διαμόρφωσης της κουλτούρας, από ταόρια π.χ. που διαχωρίζουν έναν επαγγελματικόκλάδο από έναν άλλο. Για παράδειγμα είναι πο-λύ πιθανό ένας Έλληνας αξιωματικός του Ναυ-τικού, να έχει περισσότερα κοινά χαρακτηριστι-κά σκέψης και συμπεριφοράς με έναν αντίστοι-χο αξιωματικό από τη Βρετανία ή την Ισπανία,παρά με κάποιον εργάτη ή επαγγελματία κατα-γόμενο από μία ορεινή περιοχή της Ελλάδας. Οβαθμός διακινδύνευσης μίας εργασίας, καθορί-ζει σε μεγάλο βαθμό τη διαμόρφωση της επαγ-γελματικής κουλτούρας. Το επάγγελμα τουστρατιωτικού γενικότερα και του αξιωματικούτου ναυτικού ειδικότερα, είναι συνυφασμένο μετον κίνδυνο. Έτσι η επαγγελματική κουλτούραπου διαμορφώνεται, είναι ισχυρή και μπορεί νααποτελέσει τη συνδετική ουσία που θα κρατήσειενωμένη και παραγωγική μία εθνικά ετερογενήομάδα. Μπορεί επιπλέον να επισκιάσει καθορι-

2 Lewis, When Cultures Collide: Leading Across Cultures2006, σελ. xviii.

3 Θανόπουλος, Το Επιχειρείν στο Παγκόσμιο Χωριό μας2002, σελ. 45.

4 Schneider, Barsoux 2003, op.cit. σελ. 13.


στικά τα υπόλοιπα πολιτισμικά χαρακτηριστικά.Οι στρατιωτικές δυνάμεις αποτελούν τις πλέονομοιογενείς πολυεθνικές ομάδες.

Αυτό που επίσης πρέπει να τονισθεί, είναι ότικανείς δεν έχει μία απολύτως σταθερή και προ-βλέψιμη συμπεριφορά. Το πολιτισμικό υπόβα-θρο είναι αυτό στο οποίο εδράζεται η προσωπι-κότητα και η ιδιοσυγκρασία κάθε ατόμου, αλλάυπάρχουν και άλλοι παράγοντες που καθορί-ζουν τη συμπεριφορά της δεδομένης στιγμής, ηοποία μπορεί να διαφέρει από οποιασδήποτεάλλης για το ίδιο άτομο. Ο σημαντικότερος πα-ράγοντας διαφοροποίησης, είναι το συγκεκρι-μένο πλαίσιο εντός του οποίου καλείται ο καθέ-νας να εργαστεί.

Μοντέλα προσδιορισμού της κουλτούραςΚατά το παρελθόν έχουν γίνει διάφορες προσπά-θειες επιλογής συγκεκριμένων χαρακτηριστικών,βάσει των οποίων καθίσταται δυνατή η κατηγο-ριοποίηση των πολιτισμικών ομάδων, η οποία εί-ναι πολύ χρήσιμη καθώς μας επιτρέπει να:• Προβλέπουμε τη συμπεριφορά κάποιου στα

πλαίσια της κουλτούρας που ανήκει• Να ερμηνεύουμε την αιτία των ανθρωπίνων

πράξεων• Να αποφεύγουμε τις προσβολές και παρεξη-

γήσεις• Να διασφαλίζουμε μία στοιχειώδη ομοιο-

μορφία και ενότητα• Να τηρούμε σταθερή πολιτική συμπεριφοράς.

Δημιουργήθηκαν έτσι ορισμένα μοντέλα, τοκαθένα από τα οποία δίνει έμφαση σε διαφορετι-κά χαρακτηριστικά. Στα επόμενα κεφάλαια, ανα-πτύσσονται εκτενέστερα δύο τέτοια μοντέλα. Ηεπιλογή τους έγινε με βάση την εμπεριστατωμέ-νη ανάλυση που προσφέρουν, την αποδοχή πουέχουν και το ότι είναι σχετικά εύχρηστα.

Kεφάλαιο 2

Το μοντέλο HofstedeΟ Ολλανδός G. Hofstede βασισμένος στηνέρευνα και τις μελέτες που διεξήγαγε, καθόρισεορισμένα βασικά κριτήρια (δείκτες) που διαχω-ρίζουν τις εθνικές κουλτούρες. Αυτά είναι:

• Η στάση ως προς την εξουσία (Power Dista-nce Index). Δηλώνει το κατά πόσο μία κοινω-νία είναι έτοιμη να αποδεχθεί, το ότι η δύνα-μη και η ισχύς μπορεί να είναι κατανεμημένηανομοιόμορφα στους φορείς της εξουσίας.

Στις χώρες που σημειώνεται υψηλή αποδο-χή της εξουσίας, αναμένεται να υπάρχουνπερισσότερα επίπεδα ιεραρχίας με περιορι-σμένο εύρος ευθύνης στο καθένα απ’ αυτάκαι πιο συγκεντρωτικό σύστημα λήψης απο-φάσεων.

• Η ατομικότητα – συλλογικότητα (individua-lism – collectivism index). Στις χώρες με αυ-ξημένη ατομικότητα οι άνθρωποι προτιμούννα φροντίζουν πρωταρχικά τον εαυτό τουςκαθώς και τους άμεσα συγγενείς τους, πα-ραμένοντας κατ’ αρχήν αποστασιοποιημένοιαπό τις λοιπές ομάδες, οργανισμούς ή άλ-λες συλλογικές καταστάσεις. Στις χώρες μεαυξημένη αποδοχή της συλλογικότητας, κά-θε άνθρωπος από τη γέννησή του και μετά,ανήκει σε κάποιες ομάδες (φυλετικές, οικο-γενειακές, επαγγελματικές κ.λπ.) στις οποί-ες οφείλει πίστη και αφοσίωση, με αντάλ-λαγμα την υποστήριξη απ’ αυτές ακόμα καιόταν έχει σφάλει.

• Η επικράτηση «ανδροπρεπών» ή «θηλυπρε-πών» αρχών (masculinity – femininity index).Οι «ανδροπρεπείς» αρχές δείχνουν το κατάπόσο σε μία κοινωνία οι επικρατούσες αρχέςείναι συγκεκριμένες, ανταγωνιστικές, αυ-στηρές, με στόχο το κέρδος, ενώ η έμφασησε «θηλυπρεπείς» αρχές (όπως οι συνανα-στροφές, η ποιότητα ζωής, οι ανθρώπινεςσχέσεις) υποδηλώνουν το αντίθετο. Στιςχώρες όπου επικρατούν οι «ανδροπρεπείς»αρχές, η Διοίκηση θα πρέπει να εστιάζεταιστην επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών,παρά στην οικοδόμηση κοινωνικών σχέσε-ων. Η παρακίνηση σ’ αυτή την περίπτωσηεπιτυγχάνεται κυρίως με την παραχώρησηαπτών (υλικών) ανταλλαγμάτων ως επιβρά-βευση για την επίτευξη των στόχων, ενώ ηεπίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας έχει δευτε-ρεύουσα σημασία.

• Η αποφυγή της αβεβαιότητας (UncertaintyAvoidance Index). Δείχνει το κατά πόσο μίακοινωνία νοιώθει ότι απειλείται από αμφίβο-λες καταστάσεις και το βαθμό που προσπα-θεί να τις αποφύγει, επιδιώκοντας τη σταθε-ρότητα. Στις χώρες με υψηλή επιθυμία γιααποφυγή της αβεβαιότητας, αναμένεται ναυπάρχει αυξημένη τυποποίηση, αυστηροίνόμοι, πολλές γραπτές διαδικασίες, και προ-τίμηση υπέρ της σταθερότητας και εξασφά-λισης. Στις κοινωνίες με αποδοχή της αβε-


βαιότητας, υπάρχει ανοχή στις διαφορετι-κές απόψεις και λιγότεροι τυπικοί κανόνες.

Σύμφωνα λοιπόν μ’ αυτό το μοντέλο, ο Hof-stede βαθμολόγησε και κατέταξε τις διάφορεςχώρες όπως μπορούμε να δούμε στον παραπά-νω πίνακα:

Σύμφωνα με την ανωτέρω κατάταξη, μπορού-με να αναλύσουμε συνοπτικά ορισμένα από ταχαρακτηριστικά συμπεριφοράς που προκύπτουνγια κάθε μία χώρα.

Για τις χώρες με υψηλό δείκτη αποδοχής τηςεξουσίας, οι υφιστάμενοι αναμένουν από τονπροϊστάμενο να αναλαμβάνει τις πρωτοβουλίεςκαι τις ουσιαστικές αποφάσεις κατά την εργα-σία. Ο μεγαλόψυχα δεσποτικός προϊστάμενος-διοικητής είναι αυτός που τους ταιριάζει. Κάτιδηλαδή που να θυμίζει τη φιγούρα του «αυστη-ρού πατέρα». Τα συναισθήματα παίζουν ουσια-στικό ρόλο στην επιτυχή δημιουργία αυτής τηςσχέσης. Οι μεγαλύτερης ηλικίας προϊστάμενοιθεωρούνται εκ των προτέρων αξιοσέβαστοι.Επιπλέον, υπάρχει συγκεντρωτισμός και πλήθοςτυπικών κανονισμών. Αντίθετα στις χώρες μεχαμηλό δείκτη αποδοχής της εξουσίας, οι υφι-στάμενοι αναλαμβάνουν πιο ουσιαστικό ρόλο

στη λήψη αποφάσεων. Η ιεραρχία γίνεται σεβα-στή, αλλά η ύπαρξή της δικαιολογείται όχι αφ’εαυτής, αλλά για να διευκολύνει τη λειτουργι-κότητα του συστήματος. Δηλαδή για πρακτι-κούς λόγους. Ο ιδανικός προϊστάμενος είναιδημοκρατικός, ανοιχτόμυαλος, εύκολα προσπε-λάσιμος, φιλικός με αναγνωρισμένο επίπεδογνώσεων. Οι σχέσεις είναι πραγματιστικές καιεπιδιώκεται η αποκέντρωση στη διοίκηση. Δη-λαδή οι υφιστάμενοι, συμμετέχουν ενεργά καιπολλές φορές με αυξημένες αρμοδιότητες στηλήψη αποφάσεων. Στις χώρες με υψηλό δείκτηαποδοχής της εξουσίας, συμπεριλαμβάνονταικυρίως οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και ηΓαλλία, εν αντιθέσει με τις λοιπές χώρες τηςΔυτικής Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα και ηΤουρκία βρίσκονται περί τη μέση. Με αυτό τοσκεπτικό, μέθοδοι διοίκησης όπως η Διοίκησημέσω Αντικειμενικών Στόχων (Management byObjectives – MBO) που προήλθε από τις Αγγλο-σαξονικές χώρες, πιθανό να είναι αναποτελε-σματικές για χώρες με υψηλό το σχετικό δείκτη.Αυτές οι μέθοδοι προϋποθέτουν υψηλό βαθμόσυνεργασίας και διαπραγμάτευσης μεταξύ τηςδιοίκησης και των εργαζομένων, καθώς και αυ-

Χώρα Αποδοχή Ατομικότητα «Ανδροπρεπείς» Αποφυγήεξουσίας αρχές αβεβαιότητας

Ελλάδα 60 (41) 35 (43) 57 (25) 112 (1)ΗΠΑ 40 (57) 91 (1) 62 (19) 46 (62)Ην. Βασίλειο 35 (63) 89 (3) 66 (11) 35 (66)Ινδία 77 (10) 48 (31) 56 (28) 40 (64)Ολλανδία 38 (61) 80 (4) 14 (72) 53 (53)Ιταλία 50 (51) 76 (9) 70 (7) 75 (33)Γερμανία 35 (63) 67 (18) 66 (11) 65 (43)Πακιστάν 55 (48) 14 (68) 50 (34) 70 (35)Γαλλία 68 (27) 71 (13)) 43 (35) 86 (17)Τουρκία 66 (32) 37 (41) 45 (43) 85 (23)Ρωσία 93 (6) 39 (37) 36 (63) 95 (7)Ισπανία 57 (45) 51 (30) 42 (51) 86 (17)Καναδάς 39 (39) 80 (4) 52 (33) 48 (41)Κίνα 80 (12) 20 (56) 66 (11) 30 (68)Αραβικές Χώρες 80 (12) 38 (39) 53 (31) 68 (40)Βουλγαρία 70 (22) 30 (46) 40 (55) 85 (23)Πολωνία 68 (27) 60 (22) 64 (14) 93 (9)Τσεχία 57 (45) 58 (26) 57 (25) 74 (34)Δανία 18 (72) 74 (10) 16 (71) 23 (72)

Βαθμολογία (εντός παρενθέσεως η κατάταξη) για επιλεγμένες χώρες, ανάλογα με την επίδοσή τους στις τέσσερις βασι-

κές κατηγορίες αρχών του Hofstede. Πηγή: G. Hofstede, Cultures and Organizations 2005, σελ. 43, 79, 121, 168.


ξημένη υπευθυνότητα των τελευταίων, στοιχείαμε τα οποία καμία πλευρά δεν νιώθει άνετα.5

Στις χώρες με υψηλό δείκτη συλλογικότητας,η αλληλεξάρτηση προϊσταμένου-υφισταμένουομοιάζει με οικογενειακή σχέση, όπου η κάθεπλευρά έχει καθήκοντα και υποχρεώσεις. Η ορι-στική ρήξη αποκλείεται, στο βαθμό που έναςπατέρας δεν μπορεί να αποξενωθεί από το παιδίτου. Η ηγεσία πρέπει να είναι προσανατολισμέ-νη στη διοίκηση, την παροχή κινήτρων και τηνπαρακίνηση του συνόλου της ομάδας και όχιτων ατόμων. Η επίπληξη ενός ατόμου ενώπιοντων υπολοίπων, μπορεί να έχει καταστροφικέςσυνέπειες. Επισημαίνεται ότι σ’ αυτό το πλαί-σιο, η μεροληπτική μεταχείριση ενός ατόμουπου ανήκει στη «δική μας» ομάδα έναντι ενόςτρίτου, δεν είναι ανήθικη, καθώς αυτό που προέ-χει είναι η ανάδειξη των ημετέρων και άρα τηςομάδας στην οποία κι εμείς ανήκουμε. Οι προ-σωπικές σχέσεις (εντός της ομάδας), προηγού-νται έναντι των υπόλοιπων επαγγελματικώνεπιδιώξεων. Αντιθέτως σε μία κουλτούρα μευψηλό δείκτη ατομικότητας, ο αντικειμενικόςσκοπός πάντα προηγείται από οποιαδήποτεπροσωπική σχέση. Στην τελευταία κατηγορίαεύκολα εντοπίζουμε τις χώρες της Δυτικής καιΒόρειας Ευρώπης καθώς και της Βόρειας Αμερι-κής. Αντιθέτως η Ελλάδα, η Τουρκία, οι Αραβι-κές και οι Ασιατικές χώρες γενικότερα, είναισυλλογικές με τα χαρακτηριστικά που περιγρά-φηκαν ανωτέρω. Χαρακτηριστικά αναφέρεταιότι στα Κινέζικα δεν υπάρχει ακριβής μετάφρα-ση της φράσης «κάνω το δικό μου». Με τις τρέ-χουσες εξελίξεις όπου το ΝΑΤΟ και άλλοι Δυτι-κοί οργανισμοί δραστηριοποιούνται σε χώρεςτης Κεντρικής Ασίας και της Μέσης Ανατολής,αυτές οι διαπιστώσεις αποκτούν βαρύνουσα ση-μασία. Η ανασύνθεση κοινωνικών δομών και ηανασυγκρότηση υποδομών σε τέτοια κράτη,απέχει πολύ από τις αντίστοιχες αντιλήψεις καιπρακτικές, ειδικά των Αγγλοσαξονικών χωρών.Η «Δυτικού τύπου Δημοκρατία» που η Δύση επι-θυμεί να εγκαθιδρύσει σε χώρες όπως το Ιράκκαι το Αφγανιστάν, οι μηχανισμοί που απαιτού-νται και το σύστημα εξουσίας που επιδιώκεταινα διαμορφωθεί, πιθανόν να μην είναι κατάλλη-

λα για την κάθε περίσταση, ή να πρέπει να υπο-στούν θεμελιώδεις τροποποιήσεις και αλλαγές.

Στις χώρες με υψηλό δείκτη ανδροπρεπών αρ-χών η διοίκηση έχει μία πιο δραστική και απαιτη-τική διάσταση. Η επίλυση των συγκρούσεωνανάμεσα στο προσωπικό αναμένεται να γίνει μεξεκάθαρο και πιθανώς επώδυνο, για τη μία πλευ-ρά τρόπο. Αντίθετα στις χώρες με χαμηλό τοσχετικό δείκτη (θηλυπρεπείς αρχές) επιδιώκεταισυναίνεση. Στην πρώτη περίπτωση οι υφιστάμε-νοι αναμένουν από το Διοικητή τους, να επιδει-κνύει αποφασιστικότητα, δυναμισμό και ίσωςεπιθετικότητα. Στη δεύτερη, αυτή η στάση μπο-ρεί να θεωρηθεί αλαζονεία ή κομπορρημοσύνη.Οι Βρετανοί και οι Βορειοαμερικανοί διευθυντέςσυνηθίζουν να λένε πως «συχνά είναι προτιμό-τερο να λάβεις μία λάθος απόφαση, παρά να μηνπάρεις καμιά απόφαση». Αντίθετα ένας Ολλαν-δός ή Γάλλος, προτιμά να αναβάλει μία απόφα-ση, εφ’ όσον μπορεί, προκειμένου να αποφύγειτην απογοήτευση. Ένας προϊστάμενος θα ανα-μένει από τους υφισταμένους του με «ανδρο-πρεπή» κουλτούρα να είναι διατεθειμένοι να κά-νουν «αυτό που πρέπει». Οι υφιστάμενοι όμωςμε «θηλυπρεπή» κουλτούρα θα κάνουν αυτό πουπιστεύουν ότι είναι «πιο σωστό».

Η χώρα που βρίσκεται στην πρώτη θέση τηςκατάταξης ως προς την αποφυγή της αβεβαιότη-τας είναι η Ελλάδα! Δεν πρέπει να συγχέεται ηαποφυγή της αβεβαιότητας με το φόβο ή τη δια-κινδύνευση. Οι άνθρωποι με ισχυρή τάση αποφυ-γής της αβεβαιότητας, αντιδρούν στις όποιεςαλλαγές προσπαθεί να εφαρμόσει η διοίκησηστις εργασιακές σχέσεις ή στην καθημερινήεπαγγελματική ρουτίνα. Συνήθως, προσαρμόζο-νται πιο δύσκολα σε νέες τεχνολογίες ή καινο-φανείς εφαρμογές. Επίσης νιώθουν πολύ άβο-λα, αν ακούσουν το Διοικητή τους να παραδέχε-ται πως «δεν ξέρει» τι να κάνει για να διαχειρι-στεί μία δεδομένη κατάσταση. Αυτό συμβαίνειγιατί σέβονται πολύ την αυθεντία και αυτόν πουέχει την εξειδικευμένη γνώση, εν αντιθέσει μεαυτόν που θα εφαρμόσει απλώς την κοινή λογι-κή. Επιπλέον νιώθουν την ανάγκη, όλα τα θέμα-τα να υπόκεινται σε αυστηρό πλαίσιο κανονιστι-κών αρχών και διατάξεων. Αυτή η επιδίωξη γίνε-

5 Σ’ αυτό το πλαίσιο, επιδέχεται ανάλογη κριτική και άλλη μία έννοια που συνδέεται με το Δυτικό τρόπο σκέψης. Η έννοια του«empowerment», δηλαδή της εκχώρησης όσο το δυνατόν περισσότερων αρμοδιοτήτων στους υφισταμένους. Αυτή μπορεί να είναιαποτελεσματική στις κοινωνίες με χαμηλό δείκτη αποδοχής της εξουσίας αλλά προβληματική στις χώρες με υψηλό σχετικό δείκτη, εάνεφαρμοστεί χωρίς τις απαραίτητες προσαρμογές.


ται συχνά αυτοσκοπός που οδηγεί στην υπερ-ρύθμιση και στη δυσλειτουργία του συστήματος.Το αποτέλεσμα τελικά είναι, οι ίδιοι άνθρωποι ναεφαρμόζουν πολύ ελαστικά τους κανονισμούςπου οι ίδιοι συνέταξαν, προκειμένου να απε-γκλωβιστούν από το αδιέξοδο. Συχνά επίσης, οιανώτεροι διοικητές που έχουν αυτή την κουλ-τούρα, έχουν την τάση να ασχολούνται υπερβο-λικά με θέματα της καθημερινής ρουτίνας, αντίμε ζητήματα ευρύτερης στρατηγικής. Άλλες χώ-ρες με ισχυρό το σχετικό δείκτη, είναι η Γαλλία ηΤουρκία και οι Ανατολικοευρωπαϊκές χώρες. Ηαποτελεσματική παρακίνηση του προσωπικούαπό αυτές τις χώρες, μπορεί να προκύψει απότην εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας (σεεργασιακά, διοικητικά, ή προσωπικά θέματα),που μπορεί να τους παρέχει η διοίκηση.

Αργότερα και προκειμένου να βελτιωθεί η λει-τουργικότητα του συγκεκριμένου μοντέλου,στους ανωτέρω δείκτες προστέθηκε και ο βρα-χυπρόθεσμος ή μακροπρόθεσμος προσανατολι-σμός της κοινωνίας (longterm – shortermorientation index). Η ανάγκη προέκυψε καθώςδιαπιστώθηκε ότι αυτός ο παράγοντας ήταν ση-μαντικός στις χώρες της Ανατολικής Ασίας λόγωτων παραδοσιακών καταβολών της Κομφουκια-νής παράδοσης που αφορούν την επιμονή, τηναποταμίευση και την υπομονή. Σ’ αυτό το δείκτητην πρώτη θέση (μακροπρόθεσμος προσανατο-λισμός) κατέχει η Κίνα, ενώ ψηλά βρίσκονται οιλοιπές χώρες της Άπω Ανατολής. Στη μέση τηςκατάταξης βρίσκονται οι Σκανδιναβικές χώρεςκαι χαμηλότερα τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώ-πης, με τη Βρετανία και τις ΗΠΑ να έπονται.Ενδεικτικά το Πακιστάν λαμβάνει βαθμολογία 0και βρίσκεται στο τέλος της κατάταξης, την ίδιαώρα που η Ινδία (φυλετικά ίδιος λαός με τουςΠακιστανούς) βρίσκεται στην όγδοη θέση. Απόαυτό συμπεραίνουμε τη σημαντική επίδραση τηςθρησκείας στη διαμόρφωση της κουλτούραςενός λαού. Οι κοινωνίες με βραχυπρόθεσμοπροσανατολισμό, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στοσεβασμό της παράδοσης, τη συμμόρφωση με τιςκοινωνικές υποχρεώσεις και τη διατήρηση τηςαξιοπρέπειας. Η εμμονή με τη διατήρηση τηςυπάρχουσας κατάστασης, μπορεί να παρεμποδί-σει την πρωτοβουλία και την πρόοδο, ενώ η επι-δίωξη κάποιου να «μην εκτεθεί», γίνεται συχνάαυτοσκοπός. Ο χριστιανισμός, ο ιουδαϊσμός καιο ισλαμισμός σαν θρησκείες βρίσκονται στοαντίθετο σημείο από αυτό των θρησκειών των

χωρών με μακροπρόθεσμο προσανατολισμό (Τα-οϊσμός, Ινδουισμός κ.λπ.). Οι τελευταίοι θεω-ρούν ότι το βασικό δεν είναι σε ποιο θεό πιστεύ-εις, αλλά τι κάνεις γι’ αυτό. Ο τρόπος σκέψης εί-ναι συνθετικός και όχι αναλυτικός όπως στη Δύ-ση. Για παράδειγμα, αν το Α ισχύει, τότε το Β,που είναι το αντίθετό του, μπορεί επίσης ναισχύει (κάτι που αποκλείει ο Δυτικός τρόποςσκέψης). Η αλήθεια δεν είναι μονοσήμαντη καιαπόλυτη, αλλά εξαρτάται από τις περιστάσεις.Γι’ αυτό το λόγο, το καλό και το κακό είναι σχετι-κά. Σ’ αυτές τις χώρες, η υπέρτατη επιδίωξη δενείναι η Γνώση αλλά η Σοφία. Όπως αντιλαμβάνε-ται κανείς, οι διαφορές που προκύπτουν στοντρόπο διοίκησης ή ακόμα και συμβίωσης σε τέ-τοιο περιβάλλον είναι θεμελιώδεις. Οι θρησκευ-τικοί φονταμενταλιστές που εσχάτως έχουνπληθύνει ανάμεσα σε Μουσουλμάνους και Χρι-στιανούς, αντιπροσωπεύουν ακριβώς το αντίθε-το από την αντίληψη περί αλήθειας, αρετής καικαρτερικότητας, που έχουν οι λαοί με μακρο-πρόθεσμο προσανατολισμό.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλεπίδραση τωνυπό εξέταση παραγόντων καθώς αυτοί συνυπάρ-χουν στην πολιτισμική κληρονομιά κάθε κοινω-νίας. Έτσι, μπορεί κάποιος να επιδρά ενισχυτικά ήκατασταλτικά έναντι κάποιου άλλου, ή τέλος ηκοινή συνισταμένη να οδηγεί προς μία τρίτη δια-φορετική κατεύθυνση. Η διερεύνηση μπορεί να γί-νει πολύ λεπτομερής και ξεφεύγει από τις επιδιώ-ξεις της παρούσας εργασίας. Μπορούν όμως νααναφερθούν ορισμένες ενδεικτικές περιπτώσεις.Έτσι, οι χώρες όπου καταγράφεται υψηλή αποδο-χή εξουσίας και αποφυγή της αβεβαιότητας, είναιπιο «μηχανιστικές» και γραφειοκρατικές. Εδώεντάσσονται οι χώρες με Λατινική παράδοση.Αντιθέτως οι χώρες που έχουν χαμηλή απόδοσησ’ αυτούς τους δύο παράγοντες, αναμένεται να εί-ναι πιο «οργανικές», λιγότερο ιεραρχικές και τυ-πολατρικές, αλλά πιο αποκεντρωμένες. Σ’ αυτήτην κατηγορία κατατάσσονται οι Σκανδιναβοί καιοι Αγγλοσάξονες. Στις χώρες όπου καταγράφεταιχαμηλή αποδοχή εξουσίας αλλά υψηλή αποφυγήτης αβεβαιότητας, η ιεραρχία κατέχει δευτερεύο-ντα ρόλο και η λήψη των αποφάσεων είναι αρκετάαποκεντρωμένη. Οι κανονισμοί όμως και οι διαδι-κασίες είναι αυστηρές και οι τομείς ευθύνης σα-φώς καθορισμένοι. Έτσι ο καθένας κάνει αυτό πουπρέπει και ο κάθε οργανισμός λειτουργεί απρό-σκοπτα χωρίς την άμεση παρέμβαση της Διοίκη-σης. Τυπικό παράδειγμα οι χώρες με Γερμανική


παράδοση. Μία σύσκεψη στην οποία συμμετέχουνΓερμανοί ή Βρετανοί, χωρίς όμως να υπάρχει προ-εδρεύων, θα έχει πιθανότατα επιτυχή ολοκλήρω-ση και πρακτικό αποτέλεσμα, κάτι πολύ αμφίβολοαν συμμετέχουν Γάλλοι, Ιταλοί ή Έλληνες. Απότην άλλη μεριά, στις χώρες όπου παρατηρείταιυψηλή αποδοχή της εξουσίας αλλά ασθενής απο-φυγή της αβεβαιότητας, το «αφεντικό» έχει τονπρώτο λόγο και όλοι οι υπόλοιποι τελούν υπό τηνκηδεμονία του. Οι υφιστάμενοι δεν έχουν σαφώςκαθορισμένα όρια ευθύνης και αρμοδιοτήτων, αλ-λά ανεπτυγμένες τις διαπροσωπικές σχέσεις. Εδώως παράδειγμα αναφέρονται οι Ασιάτες, οι οποίοιαναμένεται να είναι δεκτικοί σε μία συγκεντρωτι-κή μορφή διοίκησης, και σε κάθε περίπτωση θααναμένουν τις αποφάσεις και οδηγίες του προϊ-σταμένου, τις οποίες και θα αποδέχονται (ή του-λάχιστον θα λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψη τους),ακόμα και αν αυτές αντιφάσκουν με τυχόν γρα-πτές οδηγίες ή κανονισμούς.

ΠαρακίνησηΈνας συχνός προβληματισμός που προκύπτει γιατη Διοίκηση είναι η πολιτική παρακίνησης πουπρέπει να ακολουθήσει για να έχει τα καλύτεραδυνατά αποτελέσματα. Όπως αναφέρθηκε καιανωτέρω, αυτό που θα πρέπει να έχουμε υπόψημας είναι ότι θεωρίες που αναπτύχθηκαν στη Δύ-ση (όπου επικρατεί ο ατομικισμός και οι ανδρο-πρεπείς αρχές), δεν είναι πάντα κατάλληλες γιαοποιοδήποτε περιβάλλον. Ενδεικτικά αναφέρε-ται η θεωρία του Herzberg, που αφορά την ύπαρ-ξη παραγόντων που συμβάλλουν στην ικανοποί-ηση (επίτευξη, αναγνώριση, ευθύνη, εξέλιξη) ήστη δυσαρέσκεια (κακός προϊστάμενος, συνθή-κες εργασίας, μισθός, ασφάλεια) των εργαζομέ-νων από τη δουλειά τους. Αναπτύχθηκε στις ΗΠΑκαι ως τέτοια θα πρέπει να αξιολογείται, καθώςορισμένοι από αυτούς τους παράγοντες είναιδευτερεύουσας σημασίας στις κοινωνίες τηςΆπω Ανατολής ή της Αφρικής. Αυτό ισχύει ακόμαπερισσότερο για τη γνωστή θεωρία του D.McGregor (την επονομαζόμενη θεωρία «Χ» και«Ψ») που έχει ως βασικό άξονα την έμφυτη προ-διάθεση του ατόμου, είτε να αποστρέφεται τηνεργασία στην μία περίπτωση, είτε αντιθέτως νατην επιδιώκει στην άλλη. Αυτή η θεωρία αγνοείτη συλλογική διάσταση που μπορεί να έχει μία

κοινωνία, όπου όποιος δεν συμπεριφέρεται σανπειθήνιο μέλος της ομάδας απορρίπτεται από τιςδομές της και άρα είναι προβληματική για κοινω-νίες όπως π.χ. οι περισσότερες Ασιατικές6.

Το πλεονέκτημα αυτού του μοντέλου είναιπως μας επιτρέπει να εντοπίσουμε δυσδιάκρι-τες διαφοροποιήσεις μεταξύ εθνών, τα οποίακατά τα άλλα θεωρούμε πολύ κοντά πολιτισμι-κά, πλην όμως διαφέρουν σε κάποιον από τουςεπί μέρους δείκτες. Έτσι, αν και οι Ολλανδοί θε-ωρείται ότι ανήκουν στην Αγγλοσαξονική κουλ-τούρα, στο δείκτη ανδροπρεπών αρχών έχουνπολύ χαμηλή κατάταξη σε σχέση με τους Γερ-μανούς τους Άγγλους ή τους Αμερικανούς. Αυ-τό σημαίνει πως στην περίπτωση όπου έναςΟλλανδός προΐσταται Βρετανών ή Αμερικανών,αυτός ενδέχεται να θεωρηθεί μαλθακός ή ανε-παρκής από τους υφισταμένους του, εάν δεν εί-ναι αρκετά αποφασιστικός, τραχύς και όταναπαιτείται αδίστακτος.

Kεφάλαιο 3

Το μοντέλο LewisΟ R. Lewis επινόησε ένα πιο εύχρηστο μοντέλο,βασιζόμενος σε ορισμένα άλλα χαρακτηριστικά,από το οποίο προέκυψαν τρεις βασικές κατηγο-ρίες πολιτισμικής ταυτότητας:• Οι κουλτούρες γραμμικής ή απλής δραστη-

ριότητας (linear active), • Οι κουλτούρες πολλαπλής δραστηριότητας

(multi active) • Οι κουλτούρες απόκρισης (reactive).

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν αυτοί πουσχεδιάζουν και εκτελούν προσεκτικά ένα πράγ-μα τη φορά. Επικεντρώνονται και αφοσιώνονταισ’ αυτό μέχρι να το ολοκληρώσουν. Προγραμμα-τίζουν με προσοχή και τηρούν τα χρονοδια-γράμματα με ευλάβεια. Προετοιμάζονται διεξο-δικά μελετώντας αναφορές και γενικά ό,τι μπο-ρεί να τους βοηθήσει με στοιχεία που χρειάζο-νται για την εργασία τους. Χαρακτηριστικό πα-ράδειγμα οι Αγγλοσάξονες, οι Γερμανοί και οιΣκανδιναβοί. Στη δεύτερη κατηγορία, ανήκουνόλοι εκείνοι που προγραμματίζουν και διεκπε-ραιώνουν πολλές ενέργειες ταυτόχρονα, είναιπαρορμητικοί, απολαμβάνουν τη στιγμή και δενμένουν προσκολλημένοι σε προγράμματα. Ησυνέπεια δεν παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Η ουσίατων πραγμάτων, όπως προκύπτουν στην πραγ-ματικότητα έχει μεγαλύτερη σημασία. Η ανθρώ-πινη επαφή, είναι ο καλύτερος τρόπος για κά-6 G. Hofstede, Cultures and Organizations 2005, σελ. 266.


ποιον να επενδύσει το χρόνο του. Είναι επιθυ-μητό οι πληροφορίες να συλλέγονται και νααξιολογούνται κατευθείαν από την πηγή τους.Όσοι ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, χειρίζο-νται και διεκπεραιώνουν πολλά έργα ταυτόχρο-να. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν οι Λατίνοι, οιΆραβες και οι Έλληνες. Τέλος οι άνθρωποι στιςκουλτούρες απόκρισης δίνουν έμφαση στην ευ-γένεια και το σεβασμό απέναντι στον άλλο.Προσηλώνονται και ακούν προσεκτικά το συνο-μιλητή τους, χωρίς να βιάζονται να απαντήσουν.Αυτή η καθυστέρηση δείχνει σεβασμό σ’ αυτάπου μόλις άκουσαν αφού τα επεξεργάζονταισοβαρά πριν απαντήσουν. Σε πολλές περιπτώ-σεις η ίδια η σιωπή είναι η απάντηση, η οποίαυποδηλώνει συναίνεση και αποδοχή. Ακόμα καιαν διαφωνούν με τα προλεχθέντα, δεν εκφρά-ζουν αντιρρήσεις ευθέως και προσπαθούν να

αποφεύγουν τις συγκρούσεις και τις αντιπαρα-θέσεις. Η πιθανότερη τακτική που θα ακολουθη-

θεί είναι να γίνουν περαιτέρω διευκρινιστικέςερωτήσεις. Σ’ αυτήν την κατηγορία εντάσσονταικυρίως οι χώρες της Άπω Ανατολής.

Όταν αναμιγνύονται πολλές κουλτούρες,οπότε και υπάρχει η περίπτωση δημιουργίαςαντιπαραθέσεων και προστριβών, όσοι ανήκουνστην τελευταία κατηγορία είναι θεωρητικά, οιπιο εύκολοι συνεργάτες. Αντιθέτως, όταν υπάρ-χει συνεργασία μεταξύ ανθρώπων από κουλτού-ρες απλής και πολλαπλής δραστηριότητας,υπάρχει μόνιμα εστία πιθανών προστριβών λό-γω ασυμβατότητας. Σ’ αυτή την περίπτωση, θαπρέπει κάποιος να προσαρμοσθεί στα δεδομένατου άλλου, αλλιώς η συνεργασία θα είναι προ-βληματική. Παρακάτω παρατίθεται ένας πίνακαςόπου φαίνονται τα βασικότερα χαρακτηριστικάσυμπεριφοράς κάθε κουλτούρας, ανάλογα μετην κατηγοριοποίηση που έκανε ο Lewis:

Επιπλέον ο Lewis, κατασκεύασε το παρακάτωβασικό γράφημα προκειμένου να αποτυπωθεί,

Απλής Δραστηριότητας Πολλαπλής Δραστηριότητας Απόκρισης

Υπομονετικός Ανυπόμονος ΥπομονετικόςΕσωστρεφής Εξωστρεφής ΕσωστρεφήςΉσυχος Ομιλητικός ΣιωπηλόςΔιεκπεραιώνει μία-μία Διεκπεραιώνει πολλές εργασίες Ανταποκρίνεται στις εργασίεςτις εργασίες του ταυτόχρονα που έχει να διεκπεραιώσει κάθε φοράΔουλεύει στις προβλεπόμενες Δουλεύει οποιεσδήποτε ώρες Έχει ευέλικτο ωράριοώρεςΣυνεπής Ασυνεπής ΣυνεπήςΟπωσδήποτε τήρηση Απροσδιόριστο χρονοδιάγραμμα Ανταποκρίνεται στο χρονοδιάγραμμαχρονοδιαγράμματος εκτέλεσης εργασίας του συνεργάτηΠροσκόλληση στα προβλεπόμενα Εφαρμόζει τα προβλεπόμενα κατά το δοκούν Κάνει μικρές αλλαγές στα προβλεπόμεναΠροέχει η εργασία Προέχουν οι άνθρωποι Προέχουν οι άνθρωποιΨυχρός Συναισθηματικός Δείχνει συγκρατημένο ενδιαφέρονΑκολουθεί τις διαδικασίες Κινεί τα «κατάλληλα νήματα» Βασίζεται στα δίκτυα συνεργασιώνΑναθέτει εργασία σε ικανούς Στηρίζεται σε Αναθέτει εργασία σε αξιόπιστουςσυνεργάτες «γνωστούς και φίλους» ανθρώπουςΑπεχθάνεται την αποτυχία Έχει έτοιμη δικαιολογία σε Η αποτυχία δεν είναι αποδεκτή

περίπτωση αποτυχίαςΑντιπαρατίθεται με τη λογική Αντιπαρατίθεται με το συναίσθημα Αποφεύγει την αντιπαράθεσηΠεριορισμένη Απεριόριστη χρήση Ανεπαίσθητη«γλώσσα του σώματος» «γλώσσας του σώματος» «γλώσσα του σώματος»Διακόπτει σπάνια το συνομιλητή Διακόπτει συχνά Δεν διακόπτειΔιαχωρίζει τα προσωπικά από Αλληλοεξαρτά τα προσωπικά και Συνδέει τα προσωπικά με τατα επαγγελματικά θέματα τα επαγγελματικά θέματα επαγγελματικά θέματα

Κύρια πολιτισμικά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς για τις κουλτούρες απόκρισης, απλής και πολλαπλής δραστηριότητας.

«When cultures Collide» R.D. Lewis 2006.


πόσο κοντά σε κάθε μία από τις τρεις βασικέςκατηγορίες βρίσκεται η κάθε χώρα.

Από τη διάταξη των χωρών μέσα στο τρίγωνο,προκύπτει ότι ενδεχομένως μία χώρα να μην εί-ναι τοποθετημένη πάνω στις πλευρές, αλλά κά-που εντός του τριγώνου. Αυτό σημαίνει ότι μπο-ρεί να παρουσιάζει χαρακτηριστικά από εκείνεςτις πολιτισμικές κατηγορίες στις οποίες βρίσκε-ται κοντά και σε βαθμό, ανάλογα με την εγγύτη-τα σε κάθε κατηγορία. Άτομα των οποίων τα χα-ρακτηριστικά συμπεριφοράς ευρίσκονται εντόςτου τριγώνου, έχουν τις προϋποθέσεις να ηγη-θούν με επιτυχία πολυεθνικών ομάδων. Μπο-ρούμε να παρατηρήσουμε ότι ορισμένες χώρες,έχουν «μετακινηθεί» σε σχέση με την αναμενό-μενη θέση τους και αυτό οφείλεται σε διάφο-ρους γεωγραφικούς, ιστορικούς ή κλιματικούςπαράγοντες.

Ασφαλώς είναι άστοχο να συμπεράνουμε ότιόλοι ανεξαιρέτως οι κάτοικοι μίας χώρας ανή-κουν στην κατηγορία που αυτή κατατάσσεται.Γενικά μπορούμε να υποθέσουμε ότι ισχύει οκανόνας της κανονικής κατανομής, όπου η με-γάλη πλειοψηφία των πολιτών μιας χώρας εκ-δηλώνουν συμπεριφορά με τα χαρακτηριστικάπου τους αποδίδονται. Όπως όμως φαίνεται καιστο σχήμα που παρατίθεται, υπάρχει ένα μικρότμήμα του πληθυσμού, στα άκρα της σχετικήςκαμπύλης, οι οποίοι διαθέτουν χαρακτηριστικά

διαφορετικά από τους υπόλοιπους. Έτσι μπορείνα υπάρχουν εκδηλωτικοί Σουηδοί και συγκρα-τημένοι Ιταλοί!Παρακάτω αναλύονται περισσότερο οι διαστά-σεις της διαφορετικής συμπεριφοράς, η οποίαοφείλεται σε θέματα κουλτούρας, έτσι όπως ταερμηνεύει το συγκεκριμένο μοντέλο.

Αντίληψη περί χρόνουΕδώ εντοπίζονται σημαντικές διαφορές. Για τηνκουλτούρα απλής δραστηριότητας, «ο χρόνος εί-ναι χρήμα». Είναι αγαθό που αν δεν χρησιμοποι-ηθεί σωστά σπαταλιέται και χάνεται. Σ’ αυτό τοπλαίσιο εντάσσεται και η εμμονή του ακριβούςγραμμικού προγραμματισμού για το παρόν και τομέλλον, ούτως ώστε η διαχείριση του χρόνου νααποφέρει το μέγιστο δυνατό κέρδος. Για τιςκουλτούρες πολλαπλής δραστηριότητας, η προ-

Πηγή: «When cultures Collide» R.D. Lewis 2006

Πηγή: Schneider, Barsoux, «Leading across cultures» 2003.


σπάθεια έγκειται στο να προλάβει κάποιος να κά-νει όσα περισσότερα πράγματα μπορεί ταυτό-χρονα, μέσα στο παρόν. Αναπόφευκτα, η τρέχου-σα πραγματικότητα αποκτά μεγαλύτερη σημασίααπό τις προγραμματισμένες δραστηριότητες, ει-δικά όταν αυτή περιλαμβάνει διαπροσωπικέςεπαφές. Με άλλα λόγια αυτό που έχει μεγαλύτε-ρη σημασία είναι η ίδια η συνάντηση, παρά το πό-τε θα γίνει και για πόσο θα διαρκέσει. Ο χρόνοςγια τους πολλαπλής δραστηριότητας ανθρώ-πους, λαμβάνει μία αρκετά υποκειμενική διάστα-ση που μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομοκαι να αξιοποιείται ή να διαχειρίζεται σαν να έχειδιαφορετική βαρύτητα. Για τις κουλτούρες από-κρισης, ο χρόνος έχει κυκλική διάσταση (όπωςκαι η ίδια η ζωή), με την έννοια της περιοδικότη-τας και της επανάληψης. Έτσι, ουσιαστικά είναιδύσκολο να «ξεμείνει» κάποιος από χρόνο γιατίπολύ απλά ό,τι δεν έγινε σήμερα, μπορεί να γίνεικαι αύριο. Μ’ αυτό τον τρόπο, το παρελθόν απο-κτά μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι στις άλλες κουλ-τούρες, γιατί δεν θεωρείται σαν χρόνος που πέ-ρασε και χάθηκε, αλλά σαν το υπόβαθρο το οποίοστα πλαίσια της κυκλικότητας του χρόνου, αναξιοποιήθηκε σωστά, έκανε τον άνθρωπο σοφό-τερο και ικανό να πάρει σωστότερες αποφάσεις.Παρ’ όλα αυτά πάντως, αναγνωρίζεται η αξία τηςκάθε στιγμής, και η συνέπεια εξακολουθεί ναεκτιμάται ιδιαίτερα όπως και στην κουλτούρααπλής δραστηριότητας.

Γλώσσα και Επικοινωνία Επικοινωνία είναι η διαδικασία δημιουργίας, με-τάδοσης, ερμηνείας και αξιοποίησης μηνυμά-των και πληροφοριών. Η σωστή επικοινωνία εί-ναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργίαομάδων και οργανισμών. Μία πολυεθνική δύνα-μη (και άρα πολυγλωσσική) η οποία εργάζεταιυπό συνθήκες κινδύνου, στρες και αυξημένωναπαιτήσεων, αποτελεί γόνιμο έδαφος δημιουρ-γίας παρανοήσεων και παρεξηγήσεων. Καθορι-στική είναι η σημασία της επαγγελματικής δια-λέκτου, η οποία αποτελεί ένα βολικό τρόπο με-ταβίβασης εντολών και ειδικών όρων ανάμεσασ’ αυτούς που ασχολούνται με εξειδικευμένεςεργασίες. Η χρησιμοποίηση από κάθε εθνικήομάδα της μητρικής της γλώσσας, ενισχύει την

καχυποψία και την ανασφάλεια στους υπολοί-πους. Επιπλέον, δεν θα πρέπει να θεωρούμε αυ-τονόητο πως κάθε ιδέα και έννοια μπορεί να με-ταφραστεί και να αποδοθεί πλήρως σε οποιαδή-ποτε γλώσσα. Υποστηρίζεται πως δεν μπορού-με να μεταδώσουμε νοήματα αλλά μόνο λέξειςκαι καθώς οι ίδιες λέξεις μπορούν να υποδηλώ-νουν διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούςανθρώπους, προκύπτει ότι τα νοήματα βρίσκο-νται στους ανθρώπους και όχι στις λέξεις.7

Όπως προαναφέρθηκε, στις κουλτούρεςαπλής δραστηριότητας, οι άνθρωποι βασίζονταισε καταγεγραμμένα δεδομένα και γραπτές οδη-γίες, οι πολλαπλής δραστηριότητας προτιμούντην προσωπική επαφή και συνεννόηση, ενώ οιαπόκρισης σε συνδυασμό των δύο. Η ευπιστίαστις φήμες και τις διαδόσεις, πρέπει να λαμβά-νεται σοβαρά υπόψη για ανθρώπους που προέρ-χονται από τις Νοτιοευρωπαϊκές ή τις Αραβικέςχώρες, καθώς έχουν βαρύνουσα σημασία καιμπορεί να υπερισχύσουν από άλλα γραπτά κεί-μενα, επίσημες οδηγίες ή στατιστικές.

Ο ανθρωπολόγος Ε. Hall έχει κάνει γνωστότο διαχωρισμό των κοινωνιών σε σύνθετουπλαισίου (high context) και απλού πλαισίου (lowcontext). Αυτή η διαφοροποίηση εμφανίζεταιστον τρόπο χρήσης της γλώσσας κατά την επι-κοινωνία.8 Έτσι π.χ. οι πρώτες όπως τα Ελληνι-κά, περιλαμβάνουν νοήματα και έννοιες περισ-σότερες από αυτές που μεταδίδονται λεκτικά,καθώς συνυπολογίζουν το πλαίσιο υπό το οποίογίνεται η επικοινωνία (κοινωνικοί ρόλοι, θέσηκ.λπ.), και εμπεριέχουν και μη λεκτικά μηνύματα(παύσεις, ένταση και τόνος της φωνής κ.λπ.).Συχνά δε, περιέχουν υπονοούμενα, κρυφά νοή-ματα και πληροφορίες οι οποίες «δεν λέγο-νται». Η ποιότητα της επικοινωνίας εξαρτάταιαπό τους συμμετέχοντες αλλά και την περίστα-ση. Ιδιαίτερη σημασία έχει η δυνατότητα ναμπορεί κανείς να «διαβάζει» τα μη λεκτικά μη-νύματα και τη γλώσσα του σώματος. Οι γλώσ-σες απλού πλαισίου από την άλλη, απλώς μετα-φέρουν αυτό που ακριβώς λένε. Το μήνυμα είναιξεκάθαρο και ευθύ. Όσοι μεταχειρίζονται τέτοιαγλώσσα, έρχονται αμέσως στο θέμα χωρίς ναεπεκτείνονται ή να πλατειάζουν. Οι συμμετέχο-ντες και η περίσταση δεν έχουν καθοριστική ση-

7 Χυτήρης, «Οργανωσιακή Συμπεριφορά» 2001, σελ. 271.8 Κατάταξη κατά φθίνουσα σειρά από τις πιο σύνθετου πλαισίου: Ιαπωνικά, Κινεζικά, Αραβικά, Ελληνικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Γαλλι-

κά, Αγγλικά, Γερμανικά. (Hall 1990).


μασία. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν γλώσσααπλού πλαισίου μιλάνε περισσότερο αλλά λένελιγότερα, ενώ αυτοί που χρησιμοποιούν γλώσ-σα σύνθετου πλαισίου μιλάνε λιγότερο αλλά λέ-νε περισσότερα. Γενικά στις γλώσσες απλούπλαισίου, ο ομιλών είναι επιφορτισμένος με τηνεκφορά ενός καθαρού, απλού και περιεκτικούμηνύματος. Αντιθέτως, στις γλώσσες σύνθετουπλαισίου, η απόδοση και ερμηνεία του μηνύμα-τος εναπόκειται σε μεγάλο βαθμό στην αντίλη-ψη του αποδέκτη9. Πρέπει να επισημανθεί τογεγονός ότι δύο άνθρωποι που μιλάνε την ίδιαγλώσσα (π.χ. Αγγλικά), μπορεί να τη χρησιμο-ποιούν με διαφορετικό τρόπο. Αυτό ισχύει ακό-μα και για ανθρώπους που έχουν τα Αγγλικά ωςμητρική γλώσσα, όπως ένας Αμερικανός καιένας Βρετανός. Έτσι οι Αμερικανοί είναι πιο ξε-κάθαροι απλοί και ευθείς στα λεγόμενά τους.Αυτό ενίοτε δημιουργεί την εντύπωση στουςΒρετανούς ή και σε άλλους ακροατές, ότι αφιε-ρώνουν χρόνο για να περιγράψουν περίπου τοπροφανές, κάτι που θα είχε αποφευχθεί αν ηχρήση της γλώσσας γινόταν με τρόπο πιο σύν-θετο10. Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούνγλώσσα σύνθετου πλαισίου όπου πολύ σημαντι-κό ρόλο παίζουν το χαμόγελο, οι παύσεις, οιαναστεναγμοί, τα νεύματα, και οι κινήσεις τωνματιών. Στους ίδιους λαούς επίσης, υπάρχει ηπεποίθηση ότι το να επιδεικνύει κάποιος συναί-σθημα κατά τη συζήτηση είναι δείγμα ανωριμό-τητας και ίσως επικίνδυνης παρόρμησης, ενώ ησιωπή μπορεί να είναι ένδειξη εμπιστοσύνης.

Ειδικά για τη σιωπή, ένα άλλο ενδιαφέρον ση-μείο είναι η διάρκειά της. Το χρονικό διάστημαπριν την απάντηση, μπορεί να είναι αναπάντεχακαθοριστικό στη συνεννόηση δύο ανθρώπων.Αυτός ο χρόνος μπορεί να είναι 2-3 δευτερόλε-πτα σε μια συζήτηση μεταξύ Βρετανών, ακόμαμικρότερος μεταξύ Ελλήνων και σχεδόν αμελη-τέος μεταξύ Ιταλών. Αντιθέτως, στην Άπω Ανα-τολή η σιωπή που ακολουθεί τα λεγόμενα τουσυνομιλητή μπορεί να είναι αυτή καθ’ αυτή ηαπάντηση. Μία κινέζικη παροιμία λέει ότι «Αυ-τός που γνωρίζει δεν μιλάει, ενώ αυτός που μι-λάει, δεν γνωρίζει». Οι προερχόμενοι από κουλ-

τούρες απόκρισης, είναι δυνατόν να επιλέξουντη σιωπή ως απάντηση και ένδειξη συναίνεσηςμε τα λεγόμενα του συνομιλητή.

Η Αίσθηση του χιούμορΤο χιούμορ μπορεί επίσης να διαφέρει σημαντι-κά από χώρα σε χώρα και ακόμα περισσότεροανάμεσα σε κουλτούρες. Έχει ειπωθεί ότι το χι-ούμορ περνά με δυσκολία τα σύνορα, ειδικάόσο πιο Ανατολικά μετακινούμαστε11. Στιςκουλτούρες της Άπω Ανατολής που είναι διαπο-τισμένες με τις διδαχές του Βουδισμού και Κομ-φουκιανισμού περί αλήθειας, ειλικρινείας, καλο-σύνης και ευγένειας, οι τεχνικές αστεϊσμού πουπεριέχουν σαρκασμό, σάτιρα και υπερβολή, δενβρίσκουν ιδιαίτερη απήχηση. Το ίδιο ισχύει καιγια τα αστεία σχετικά με τη θρησκεία, το σεξ καιτις μειονότητες. Ένας Δυτικός αμέσως θα σκε-φτεί ότι δεν απέμειναν και πολλά θέματα για ταοποία μπορεί να αστειευτεί κανείς με ασφάλεια,ενώπιον Ασιατών. Οι ίδιοι οι Κινέζοι όμως αρέ-σκονται να διασκεδάζουν με παροιμίες και γνω-μικά, ενώ οι Ινδοί με παραβολές, οι οποίες μπο-ρεί να μην είναι ιδιαίτερα αστείες, είναι όμως δι-δακτικές και ηθικοπλαστικές. Αυτό που πρέπεινα έχει κανείς υπόψη του και να είναι επιφυλα-κτικός ως προς τα συμπεράσματά του, είναι πωςτο γέλιο στους Ασιάτες, πολύ πιθανό να υποδει-κνύει νευρικότητα ή ένα αίσθημα ντροπής, παράδιασκέδαση και ευχαρίστηση από τα αστεία, ήτην εν γένει συζήτηση με το συνομιλητή του.

Η Σφαίρα του προσωπικού χώρουΕίναι ο χώρος γύρω από τον κάθε άνθρωπο, τονοποίο ο ίδιος νιώθει ως απαραβίαστο. Έτσι γιατους πολλαπλής δραστηριότητας ανθρώπουςαυτός είναι αρκετά περιορισμένος. Οι Λατίνοικαι οι Έλληνες είναι πολύ εκδηλωτικοί και μπο-ρεί να αγγίξουν στον ώμο έναν απλό γνωστό ήσυνεργάτη προκειμένου να εξασφαλίσουν απο-δοχή, καλή σχέση ή εμπιστοσύνη. Μία τέτοιαχειρονομία όμως σε κάποιον Ασιάτη είναι σχε-δόν αδιανόητη, καθώς παραβιάζεται η ευρύτε-ρων διατάσεων σφαίρα του προσωπικού του χώ-ρου, η οποία πρέπει να θεωρείται διαμέτρου 1- 2μέτρων από τον ίδιο, ενώ ακόμα και οι στενοίσυγγενείς και φίλοι μπορούν να πλησιάσουν μέ-χρι το μισό μέτρο. Για τις κουλτούρες απλήςδραστηριότητας, οι διαστάσεις της σφαίραςπροσωπικού χώρου είναι συγκρίσιμες με τιςκουλτούρες απόκρισης. Αξίζει ν’ αναφερθεί σ’

9 S. Ting-Toomey, «Intercultural Conflict Management» 1999,σελ. 5.

10 Schneider, Barsoux 2003 op. cit. σελ. 44.11 Lewis 2006 op. cit. σελ. 12


αυτό το σημείο, η διαφορετική πρακτική πουακολουθείται στην απ’ ευθείας οπτική επαφή.Έτσι ενώ οι Έλληνες και οι περισσότεροι Δυτι-κοί διατηρούν κατ’ ευθείαν οπτική επαφή ότανμεταδίδουν το μήνυμά τους προκειμένου να ενι-σχύσουν τη θέση τους και να τονίσουν την ειλι-κρίνεια και την αποφασιστικότητά τους, αυτόδεν συνηθίζεται από τους Ασιάτες. Μπορεί δενα θεωρηθεί αγένεια ή έλλειψη σεβασμού, ειδι-κά αν γίνεται από άτομα διαφορετικού κοινωνι-κού ή ιεραρχικού επιπέδου.12

ΕμπιστοσύνηΗ δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύπροϊσταμένου - υφισταμένου, προφανώς είναιαποφασιστικός παράγοντας επιτυχίας μίας πο-λυεθνικής ομάδας. Στον παραπάνω πίνακα μπο-ρούμε να δούμε επιγραμματικά τους παράγο-ντες δημιουργίας εμπιστοσύνης.Στις κοινωνίες απλής δραστηριότητας οι άνθρω-ποι εκ των προτέρων εμπιστεύονται τους συ-μπατριώτες τους και έχουν την πεποίθηση ότι οιομοεθνείς τους ακολουθούν τους κανόνες, ενώταυτόχρονα σέβονται και εμπιστεύονται τις αρ-χές και τους φορείς της εξουσίας. Οι Σκανδινα-βοί, οι Γερμανοί, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί,είναι από τις εθνικότητες που κατατάσσονται σ’αυτή την κατηγορία. Αυτοί επίσης προσπαθούνεπιμελώς, να μη συγχέουν τα προσωπικά με ταεπαγγελματικά θέματα. Στις κοινωνίες πολλα-πλής δραστηριότητας και ως ένα βαθμό στιςκοινωνίες απόκρισης, οι άνθρωποι εμπιστεύο-νται κατ’ αρχήν, μόνο όσους γνωρίζουν καλά,δηλαδή στενούς φίλους και συγγενείς, ενώ πα-

ράλληλα δυσπιστούν εκ των προτέρων προςτην εξουσία και τους φορείς της. Χώρες όπως ηΚίνα, η Γαλλία, η Ταϊβάν, η Ινδία, η Τουρκία, οιΛατινοαμερικανικές και οι Αραβικές, όπως και ηΕλλάδα ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Σ’ αυ-τές τις χώρες οι συμπατριώτες συνήθως θεω-ρούνται εξ’ αρχής ανταγωνιστές ή πιθανοίεχθροί, οι οποίοι γενικώς προσπαθούν να επιτύ-χουν καλύτερη κοινωνική και οικονομική θέση. Τέλος, αναφορικά με το είδος της χρησιμοποι-ούμενης γλώσσας, όπως επισημάνθηκε ήδη, κά-ποιος ο οποίος είναι συνηθισμένος στη χρησι-μοποίηση γλώσσας απλού πλαισίου, πιθανόν ναυποθέσει ότι αυτός που χρησιμοποιεί γλώσσασύνθετου πλαισίου τού κρύβει πληροφορίες, ήδεν του λέει όλη την αλήθεια. Αντιθέτως αυτόςπου χρησιμοποιεί γλώσσα απλού πλαισίου, γιανα επαναλάβει τις ίδιες οδηγίες, μπορεί να θεω-ρηθεί υπεροπτικός και εκνευριστικός. Και οι δύοανωτέρω περιπτώσεις, ενδέχεται να οδηγήσουνστον κλονισμό της εμπιστοσύνης εντός τηςομάδας.

Διαχείριση αλλαγώνΣημαντικός παράγοντας στη σωστή Διοίκησημίας ομάδας είναι η διαχείριση των αλλαγώνπου αναγκαστικά ανακύπτουν από καιρό σε και-ρό. Κάθε κουλτούρα έχει διαφορετική προδιάθε-ση απέναντι στις επερχόμενες αλλαγές και και-νοτομίες. Έτσι οι κουλτούρες απλής δραστηριό-τητας πιστεύουν ότι η αλλαγή είναι συνεχώςαναγκαία, προάγει την ανάπτυξη και πρέπει ναπροηγείται προσεκτικός σχεδιασμός πριν τηνεφαρμογή της. Οι κουλτούρες πολλαπλής δρα-στηριότητας από την άλλη, πιστεύουν ότι η αλ-λαγή πρέπει να είναι προϊόν φαντασίας και εν-θουσιασμού, και πως αφού την εφαρμόσουμεβασιζόμενοι στη διαίσθηση, στη συνέχεια μπο-12 Schneider, Barsoux 2003 op.cit. σελ. 21 και Lewis 2006

op.cit σελ. 159.

Δημιουργία εμπιστοσύνης από:

Απλής δραστηριότητας Πράξεις, συνέπεια, αντικειμενική αλήθεια, αποτελεσματική(Εμπιστοσύνη προς την εξουσία) άσκηση εξουσίας

Πολλαπλής δραστηριότητας Συμπόνια, διαχυτικότητα, σεβασμός στις αδυναμίες του άλλου,(Εμπιστοσύνη προς τους ομοίους) προβολή ιδίων αδυναμιών

Απόκρισης Ευγένεια, μη έκθεση του άλλου, θυσία, αμοιβαία προσοχή(Εμπιστοσύνη προς την αμοιβαιότητα)

Τρόποι ενίσχυσης της εμπιστοσύνης ανάλογα με την κουλτούρα. «When cultures Collide» R.D. Lewis 2006 .


ρούμε να σχεδιάσουμε τις λεπτομέρειες. Τέλοςοι κουλτούρες απόκρισης, πιστεύουν ότι η αλ-λαγή πρέπει να είναι βαθμιαία, να βασίζεται στακαλύτερα διδάγματα του παρελθόντος, πως ανκάτι λειτουργεί δεν χρειάζεται να αλλάξει καιπως πρέπει να συμφωνούν όλοι γι’ αυτήν. Για τιςκουλτούρες απόκρισης και πολλαπλής δραστη-ριότητας, η εφαρμογή αλλαγών εμπεριέχει εξ’αρχής το ενδεχόμενο ανατροπής των παραδό-σεων και γι’ αυτό δυνατόν να θεωρείται ως επι-κίνδυνη και ανεπιθύμητη. Η Διοίκηση που θαεπιβάλει τεκμηριωμένες και στοιχειοθετημένεςαλλαγές σε μια ομάδα Βορειοευρωπαίων ή Αμε-ρικανών υφισταμένων, δεν θα αντιμετωπίσει ιδι-αίτερο πρόβλημα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει κατ’ανάγκη για τους Έλληνες, του Γάλλους, τουςΤούρκους ή τους Άραβες.

ΠαρακίνησηΗ παρακίνηση είναι στενά συνδεδεμένη με τη διοί-κηση. Όταν τα μέλη της ομάδας είναι διαφορετικάμεταξύ τους, δεν έχουν τις ίδιες αρχές, γλώσσα ήσυνήθειες, η παρακίνηση γίνεται ακόμα πιο περί-πλοκη. Οι άνθρωποι της κουλτούρας απλής δρα-στηριότητας, παρακινούνται περισσότερο από ταέργα παρά από τα λόγια. Ο Διοικητής θα πρέπει νακάνει πράξεις αυτά που λέει, προκειμένου να πεί-σει τους υφισταμένους του. Οι άνθρωποι που ανή-κουν στις κουλτούρες πολλαπλής δραστηριότη-τας από την άλλη μεριά, επηρεάζονται πολύ απότα λόγια, τα συναισθήματα που αυτά μπορούν ναπροκαλέσουν, τη συμπάθεια και την ένδειξη αν-θρώπινης κατανόησης. Οι κουλτούρες απόκρισηςπαρακινούνται από την επιδίωξη της εξασφάλισηςκοινών στόχων και ενεργειών, καθώς και της συλ-λογικής πίστης σε μία αξιοσέβαστη αρχή ή φερέγ-γυο οργανισμό. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους έχειμεγάλη σημασία η διαχρονική εμπιστοσύνη πουμπορεί να τους προσφέρει κάποιος, καθώς και ηεξασφάλιση της προσωπικής αξιοπρέπειας και τηςοικογενειακής ασφάλειας.

Διαχείριση συγκρούσεωνΠολλοί θεωρούν ότι οι συγκρούσεις δεν έχουνμόνο αρνητικά αποτελέσματα, καθώς αυτέςμπορούν να αποτελέσουν το δείκτη για την ανά-γκη βελτίωσης των διοικητικών διαδικασιών,ενώ μπορούν να παρέχουν στους προϊσταμέ-νους, πληροφορίες σχετικά με τις λειτουργίεςπου χρήζουν βελτίωσης. Οι άνθρωποι με κουλ-τούρα απόκρισης (όπως οι Ασιάτες), δίνουν με-

γάλη σημασία στη συναίνεση και την αρμονίακαι είναι πολύ πιθανό, να μην εκφράσουν την ει-λικρινή τους άποψη εν μέσω μίας διχογνωμίας.Μπορεί έτσι να δημιουργηθεί η εντύπωση τηςσυμφωνίας, τη στιγμή που κάτι τέτοιο δεν ισχύ-ει. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματαειδικά σε άτομα με κουλτούρα απλής δραστη-ριότητας (όπως οι Αγγλοσάξονες), οι οποίοι συ-νήθως εκφράζουν άμεσα και ανοιχτά τις από-ψεις τους. Οι τελευταίοι θεωρούν επιβεβλημένονα διευθετήσουν μία διχογνωμία άμεσα και απο-φασιστικά, καθώς αυτό επιτρέπει την πραγμα-τοποίηση του υπάρχοντα προγραμματισμού καιτη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση του χρόνου.

Εκτιμήσεις - Συμπεράσματα

Είναι οι άνθρωποι πρόθυμοι να μάθουν για τιςσυνήθειες και τις ιδιαιτερότητες των άλλων πο-λιτισμών, ή προτιμούν να μένουν περιχαρακω-μένοι στην ασφάλεια των δικών τους συνηθει-ών; Οι άνθρωποι όσο πιο εναρμονισμένοι είναιμε τις συνήθειες του δικού τους πολιτισμικούχώρου, τόσο πιο αποδεκτοί γίνονται από τουςομοεθνείς τους. Ως αποτέλεσμα, είναι γενικάαπρόθυμοι, κατ’ αρχήν να ασχοληθούν με τηνκουλτούρα των άλλων και πολύ περισσότερο νααποδεχθούν ή να υιοθετήσουν αλλότριες συνή-θειες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα μεγάλα καιισχυρά έθνη της εποχής μας, ενώ οι μικρότερεςχώρες, φαίνεται πως έχουν μάθει ότι πρέπει ναπροσαρμοσθούν ανάλογα στα παγκόσμια δεδο-μένα, προκειμένου να ανταγωνιστούν τους με-γαλύτερους και ισχυρότερους παίκτες.

Στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, οι οργα-νισμοί που αναπτύσσουν ικανότητα στη διαχείρι-ση της πολιτισμικής ποικιλίας αυξάνουν τη δυνα-τότητα απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτή-ματος. Από μελέτες που έγιναν στο παρελθόν,προέκυψε ότι οι πολυεθνικές ομάδες είναι καλύ-τερες στην επίλυση πολύπλοκων και απαιτητικώνπροβλημάτων, καθώς δυνητικά διαθέτουν διάφο-ρα χαρακτηριστικά που τους δίνουν ευελιξία, φα-ντασία, μεθοδικότητα και αποδοτικότητα. Απότην άλλη, οι αποτελούμενες από μία εθνικότηταομάδες, φέρεται να είναι αποτελεσματικότερεςστη διεκπεραίωση συνηθισμένων εργασιών ρου-τίνας. Όσο πιο διαφορετικό είναι το μίγμα τηςομάδας, τόσο πιο δύσκολα διοικείται, αλλά μπο-ρεί να αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα.

Η συνύπαρξη μέσα σε ένα πολυπολιτισμικόπεριβάλλον, εμπεριέχει παράγοντες που είτε


ευνοούν, είτε δυσχεραίνουν την καλή συνεργα-σία, κατά την αλληλεπίδραση των ανθρώπων.Γεγονός πάντως φαίνεται ότι είναι, πως τα στε-ρεότυπα τα οποία συγκρατεί ο κάθε άνθρωποςστο μυαλό του, εξασθενούν για τις εθνικότητεςμε τις οποίες έρχεται σε συχνή αλληλεπίδραση,ενώ αντιθέτως παραμένουν γι’ αυτές με τιςοποίες δεν έχει έρθει σε επαφή. Όταν οι άνθρω-ποι εντάσσονται σ’ ένα ξένο πολιτισμικό περι-βάλλον σαν άτομα, τείνουν να προσαρμόζονταισε μεγάλο βαθμό σ’ αυτό. Όταν όμως εντάσσο-νται ομαδικά, τείνουν να παραμένουν στα πολι-τισμικά πλαίσια της ομάδας τους. Αν σε μία πο-λυεθνική δύναμη συνυπάρχουν άτομα από δια-φορετικές κουλτούρες, είναι σκόπιμο να υπάρ-χει ένας πολυπληθής πυρήνας από άτομα τηςίδιας κουλτούρας, ενώ οι προερχόμενοι από τιςπλέον «ασύμβατες» να περιορίζονται σε λίγαάτομα για την κάθε μία.

Τα δύο μοντέλα πολιτισμικής διαφοροποίη-σης που περιγράφηκαν παρουσιάζουν πλεονε-κτήματα και μειονεκτήματα. Κανένα δεν μπορείνα ερμηνεύσει πλήρως και ασφαλώς τις υπάρ-χουσες ιδιαιτερότητες κάθε κουλτούρας. Επι-πλέον, πρέπει να επισημανθεί, ότι όλοι μας σεκάποιο βαθμό, γινόμαστε πολιτισμικά «υβρί-δια», ανάλογα με την προσωπικότητά μας και τοπλαίσιο της εκάστοτε περίστασης του οποίου οιπεριπτώσεις διαφοροποίησης είναι άπειρες καικαθορίζονται από πολλούς διαφορετικούς πα-ράγοντες, οι πιο σημαντικοί εκ των οποίων είναιη ηλικία, το επάγγελμα και το γνωστικό πεδίο13.Τέλος, αξίζει να υπενθυμίσουμε, ότι η επαγγελ-ματική κουλτούρα είναι κάτι που αποκτούμε στα

πρώτα χρόνια της επαγγελματικής μας πορείαςκαι ειδικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις, αυτή ηκουλτούρα μπορεί να είναι πολύ ισχυρή και ναυπερκαλύπτει σε αποφασιστικό βαθμό το εθνικόπολιτισμικό υπόβαθρο.


Θανόπουλος, Γιάννης Ν, «Το Επιχειρείν στο Παγκόσμιο Χωριό

μας», Interbooks, Αθήνα 2002.Χυτήρης, Λεωνίδας, «Οργανωσιακή Συμπεριφορά», Interbooks,

Αθήνα 2001.Goleman, Daniel, Richard Boyatzis and Annie McKee, «Ο Νέος

Ηγέτης», γ΄ Έκδοση, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2002.Hofstede, Geert, and Gert Jan Hofstede, «Cultures and

Organizations» 2nd Rev. Edition, McGraw-Hill, New York,2005.

Lewis, Richard D., «When Cultures Collide: Leading Across

Cultures», 3d Edition, Nicholas Brealey Publishing Ltd,Boston 2006.

Man, Derek C. and Simon S. K. Lam, «The effects of job

complexity and autonomy on cohesiveness in collectivistic

and individualistic work groups: a cross-cultural analysis»School of Business, University of Hong Kong, Journal ofOrganisational Behaviour 24, Hong Kong 2003.

Parker, Glenn M., «Cross Functional Teams», Jossey – Bass (aWiley Imprint), San Francisco 2003.

Schneider, C. Susan and Jean-Louis Barsoux, «Managing Across

cultures», 2nd Edition, Prentice Hall (An Imprint of PearsonEducation Ltd), Harlow, Essex 2003.

Ting -Toomey, Stella, «Intercultural Conflict Management: A

Mindful Approach» California State University at Fullerton,1999.

Trompenaars, Fons and Charles Hampden-Turner, «Managing

People Across Cultures», Capstone Publishing Ltd,Chichester, West Sussex 2004.

13 Lewis 2006, op.cit σελ. 43.


Ο Πλωτάρχης Μιχαήλ. Παρασκευό-πουλος ΠΝ αποφοίτησε από τη ΣΝΔτο 1991. Έχει υπηρετήσει σε πλοίαεπιφανείας (1991-1993) και σε Υ/Β(1993- 2003). Έχει επίσης υπηρετή-σει στη Διεύθυνση Α3 του ΑρχηγείουΣτόλου. Το 2006-2007 ήταν κυβερνή-

της του Ν/Α ΑΗΔΩΝ. Έχει φοιτήσει σε όλα τα σταδιο-δρομικά σχολεία που προβλέπονται από το βαθμό του,

καθώς και στην ΑΔΙΣΠΟ. Επιπλέον, έχει συμμετάσχει σεδιάφορα μικρής διάρκειας σχολεία εξωτερικού στιςΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Βέλγιο. Επί του παρόντοςυπηρετεί στο Ναυτικό Κλιμάκιο Σκαραμαγκά, στο πρό-γραμμα κατασκευής νέων και εκσυγχρονισμού των πα-λαιών Υ/Β.Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο στη Διοίκηση Επιχειρήσεωνγια στελέχη (Ε-ΜΒΑ) από το Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Εί-ναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά.

Φωτογραφία επομένης σελίδος: Α΄ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 2009:Ευσαΐα Βεντούρη.

Mια πλατφόρμα για την αξιολόγηση της ελικτικότητας

ναυτικών μονάδωνσε πραγματικό χρόνο

Tου Hλία N. Mαλαμά, Mονίμου Πολιτικού Yπαλλήλου (Β΄), ΠΕ Μηχανικών Πληροφορικής, Hλεκτρολόγου Mηχανικού & Tεχνολόγου H/Y, MSC

B΄ Xρηματικό βραβείο, διαγωνισμού μελετών 2009


Περίληψη

Σε αυτήν την εργασία παρουσιάζουμε τα αποτε-λέσματα του σχεδιασμού και της ανάπτυξηςμιας πρότυπης πλατφόρμας αξιολόγησης ελι-κτικότητας με διακριτικό όνομα SMART (ShipManeuver Analysis and Representation Tool), ηοποία χρησιμοποιείται στις σχετικές μετρήσειςπου πραγματοποιούνται στον Ελληνικό ΣταθμόΕλέγχου Ακριβείας Συστημάτων του Ναυστάθ-μου Κρήτης. Η εν λόγω πλατφόρμα συγκεντρώ-νει ορισμένα καινοτόμα χαρακτηριστικά ταοποία την καθιστούν εφάμιλλη αντίστοιχωνεμπορικών εφαρμογών, χωρίς όμως την αντί-στοιχη επιβάρυνση του κόστους ανάπτυξης καιαγοράς. Σε αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβά-νονται, μεταξύ άλλων: α) Η δυνατότητα γιαπραγματικού χρόνου εισροή δεδομένων καιεκτέλεση υπολογισμών ελικτικότητας και γρα-φικής αναπαράστασης αυτών, β) η δυνατότηταπαροχής εν πλω προκαταρκτικών αποτελεσμά-των τόσο σε ηλεκτρονική όσο και σε έντυπημορφή, γ) η δυνατότητα για επεξεργασία ελικτι-κών δοκιμών σε περιβάλλον γραφείου, με χρή-ση διορθωμένων ως προς την ακρίβεια δεδομέ-νων θέσης και πορείας, δ) η δυνατότητα επε-ξεργασίας δεδομένων θέσης τόσο σε ελλειψο-ειδείς συντεταγμένες όσο και σε συντεταγμέ-νες τοπικού συστήματος αναφοράς, ώστε να εί-ναι δυνατή η πραγματοποίηση των μετρήσεωνσε οποιοδήποτε πεδίο δοκιμών. Η συγκριτικήμελέτη των αποτελεσμάτων της πλατφόρμαςμε τα αποτελέσματα άλλων προγραμμάτων,χρησιμοποιώντας πρότυπα δεδομένα μετρήσε-ων διαφόρων τύπων πλοίων, παρουσιάζεται επί-σης στην εργασία αυτή και πιστοποιεί την ορθό-τητα των εκτελούμενων υπολογισμών.

Πρόλογος

Η γνώση της συμπεριφοράς ενός σκάφους καιιδιαίτερα ενός πολεμικού σκάφους, τόσο κατάτη διάρκεια ελιγμών πλοήγησης, όσο και κατάτη διάρκεια τακτικών επιχειρήσεων, είναι σημα-ντική παράμετρος για την εκτέλεση της εκάστο-τε αποστολής με αποτελεσματικότητα καιασφάλεια. Μια σειρά από Διακηρύξεις και Συ-στάσεις Διεθνών Οργανισμών σχετικών με σχε-διασμό πλοίων και ασφάλεια στη θάλασσα, προ-βλέπουν συγκεκριμένες απαιτήσεις για την ελι-κτικότητα και ελεγξιμότητα των Ναυτικών μονά-δων και απαιτούν να εξασφαλίζεται η επαρκής

γνώση των ελικτικών δυνατοτήτων τους, πριναυτές πλεύσουν στη θάλασσα, αλλά και κατά τηδιάρκεια της επιχειρησιακής τους ζωής.

Οι βάσεις για τη συστηματική μελέτη της ελι-κτικότητας τέθηκαν το 1968 από τον διεθνή ορ-γανισμό International Maritime Organization(IMO), με τη Διακήρυξη Α.160 στην οποία περι-λαμβάνεται η σύσταση να υπάρχουν στη Γέφυ-ρα του πλοίου όλα τα στοιχεία που μπορούν ναπαρέχουν ολοκληρωμένη εικόνα για τις ελικτι-κές δυνατότητες του πλοίου. Το 1971 με τη Δια-κήρυξη Α.209 (VII) οι παραπάνω συστάσεις γίνο-νται πιο συγκεκριμένες και έτσι καθιερώνεταιμεταξύ άλλων και το γνωστό WheelhousePoster με διαγράμματα ελικτικής συμπεριφο-ράς. Εξάλλου, το 1985 μετά από συστηματικό-τερη μελέτη, προέκυψε η προσωρινή οδηγίαMSC circular 389 του ΙΜΟ, η οποία προβλέπεισυγκεκριμένες μεθόδους αξιολόγησης ελικτικό-τητας, αλλά όχι και συγκεκριμένες απαιτήσειςελικτικότητας (Standards). Όσο η μελέτη ελικτι-κότητας γινόταν συστηματικότερη από κατα-σκευαστές και κυβερνητικούς φορείς και συγκε-ντρώνονταν επιπλέον δεδομένα από μετρήσεις,έγινε φανερή η ανάγκη αναθεώρησης της Δια-κήρυξης Α.209(VII), οπότε το 1987 εκδόθηκε ηΑ.601(15) στην οποία προβλεπόταν μεταξύ άλ-λων η παρουσίαση των ελικτικών δεδομένωντων πλοίων με συγκεκριμένη μορφή (Pilot Card)επί της γέφυρας. Επίσης, για πρώτη φορά δίνε-ται η δυνατότητα για θεωρητικό υπολογισμό(προσομοίωση) ορισμένων εκ των ελικτικώνστοιχείων, χωρίς να είναι απαραίτητη η πραγμα-τοποίηση μετρήσεων σε πλήρη κλίμακα. Καθώςμέχρι το 1993 είχε αρχίσει να γίνεται σαφής ηδιασύνδεση της ασφάλειας πλεύσης και τωνελικτικών ικανοτήτων, υιοθετήθηκαν προσωρινάπρότυπα απλών, μετρήσιμων και περιεκτικώνκριτηρίων με βάση τη σχετική ΔιακήρυξηΑ.751(18) που εκδόθηκε για αυτό το σκοπό. Τέ-λος δε, το 2002 με τη διακήρυξη MSC 137(76)τα παραπάνω πρότυπα οριστικοποιήθηκαν με μι-κρές τροποποιήσεις και ισχύουν μέχρι σήμερα.Παράλληλα με τα παραπάνω, ειδικές ομάδεςμελέτης έχουν συσταθεί από το Διεθνή Οργανι-σμό ISO για την τυποποίηση τέτοιων ελέγχωνκαι έχουν προταθεί ή βρίσκονται υπό μελέτηδιάφορα πρότυπα, όπως περιγράφεται στην [1].Ιδιαίτερα για τα Πολεμικά σκάφη, η γνώση τωνελικτικών ικανοτήτων απαιτείται από τις σχετι-κές Διατάξεις του Π.Ν. καθώς και από Συμφω-


νίες Τυποποίησης STANAG του ΝΑΤΟ (π.χ. ATP1 (C) Vol. II). Στα ίδια πλαίσια, πολλά σύγχροναΝαυτικά όπως το Αμερικανικό, επιβάλλουν τιςδοκιμές ελικτικότητας ως αναπόσπαστο μέροςτόσο των δοκιμών αποδοχής νέων σκαφών, όσοκαι κατά τη φάση προ της ένταξής τους στηνεπιχειρησιακή δύναμη του Στόλου [2].

Στον Ελληνικό χώρο και συγκεκριμένα στοΝαύσταθμο Κρήτης, έχει αναπτυχθεί πεδίο δο-κιμών ελικτικότητας στο πλαίσιο λειτουργίαςτου Σταθμού Ελέγχου Ακριβείας Μετρήσεων(ΣΕΑΣ) του Ελληνικού Ναυτικού. Ο ΣΕΑΣ ιδρύ-θηκε το 1983 με έδρα το Ναύσταθμο Κρήτης καιοργανικά αποτελεί Τμήμα της ΔιεύθυνσηςΕλέγχου Μετρήσεων (ΔΕΜ) της ανωτέρω Ναυ-τικής Υπηρεσίας. Κύριο σκοπό έχει να παράσχειπρότυπους στόχους για την εκτίμηση σε πραγ-ματικό χρόνο της ακρίβειας του συνόλου των αι-σθητήρων (Γυροπυξίδες, Fire Control Radars,SONARs, RADARs, Ηλεκτροοπτικά/Οπτικά,ESMs, κ.λπ.) και της απόδοσης των συστημά-των τα οποία είναι εγκατεστημένα στις υπόέλεγχο μονάδες, ήτοι σε πλοία επιφανείας,υποβρύχια, καθώς και ιπτάμενες μονάδες ναυτι-κής συνεργασίας (ελικόπτερα και αεροπλάνα).Μολονότι ο ανωτέρω σκοπός υπήρξε το αρχικόκίνητρο για την εγκατάσταση του ΣΕΑΣ, η απαί-τηση για πληρότητα στην αξιολόγηση των σύγ-χρονων ναυτικών μονάδων, οδήγησε στονεμπλουτισμό του ΣΕΑΣ με επιπλέον δυνατότη-τες. Οι δυνατότητες αυτές περιλαμβάνουν Δια-γράμματα Ακτινοβολίας Κεραιών, ΜετρήσειςΜαγνητικής και Ακουστικής Υπογραφής, Έλεγ-χοι και Εκπαίδευση MCMV/R.O.V. με στόχους-αντίγραφα ναρκών, έλεγχος ετοιμότητας σεσύγχρονα αντιπειρατικά σενάρια και σενάριαασύμμετρων απειλών, κ.λπ.

Επιπλέον των παραπάνω ελέγχων, ο ΣΕΑΣπαρέχει επίσης τη σημαντική δυνατότητα γιαπραγματοποίηση Δοκιμών Ελικτικότητας τωνΝαυτικών Μονάδων, στις οποίες περιλαμβάνο-νται οι Μετρήσεις Ελικτικών Στοιχείων και οιΈλεγχοι Επιταχύνσεων, Επιβραδύνσεων καιΣταματήματος. Προκειμένου να υποστηριχθούνοι εν λόγω έλεγχοι από τον ΣΕΑΣ και ιδιαίτερα ηαξιολόγηση των μετρήσεων αυτών σε πραγμα-τικό χρόνο (με το πέρας της κάθε διαδρομής),αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια μια πλατ-φόρμα σε περιβάλλον MS Windows, της οποίαςη δομή και οι δυνατότητες θα παρουσιαστούνστην παρούσα εργασία. Με τη βοήθεια της συ-

γκεκριμένης πλατφόρμας ο ΣΕΑΣ ανταποκρίνε-ται στις απαιτήσεις των σύγχρονων ναυτικώνμονάδων των οποίων οι επιχειρησιακές απαιτή-σεις είναι πολλές και ο διαθέσιμος χρόνος γιαελέγχους περιορισμένος, καθώς παρέχεται ηυποδομή για την εκτίμηση σε πραγματικό χρόνοτης ελικτικότητας πλοίων επιφανείας και υπο-βρυχίων (τόσο στην επιφάνεια όσο και σε περι-σκοπικό βάθος) τα οποία εκτελούν μετρήσειςστον ΣΕΑΣ.

Συντμήσεις

ΝΚ Ναύσταθμος ΚρήτηςΔΕΜ Διεύθυνση Ελέγχου ΜετρήσεωνΣΕΑΣ Σταθμός Ελέγχου Ακριβείας

ΜετρήσεωνIDATS Integrated Data Acquisition and Test

SystemMCMV Mine Countermeasures VehicleROV Remotely Operated VehicleSMART Ship Maneuver Analysis and

Representation ToolIMO International Maritime OrganizationITTC International Towing Tank ConferenceSNAME Society of Naval Architects and Marine

EngineersDGPS Differential Global Positioning SystemCOH Change Of HeadingΣΕΕ Σταμάτημα/Επιβράδυνση/Επιτάχυνση

Eισαγωγή

Η μέτρηση της ελικτικότητας των Ναυτικών Μο-νάδων σήμερα διέπεται από τη Διακήρυξη MSC137(76) του ΙΜΟ [3], στην οποία προβλέπονταισυγκεκριμένα είδη μετρήσεων για την αξιολό-γηση της παραπάνω ιδιότητας, καθώς και συ-μπεφωνημένα όρια που πρέπει να ικανοποιούντα πλέοντα σκάφη. Εξάλλου, για την πραγματο-ποίηση αυτών των μετρήσεων στις Επεξηγημα-τικές Σημειώσεις της [4], προβλέπονται συγκε-κριμένες μέθοδοι αλλά και συνθήκες κάτω απότις οποίες τα αποτελέσματα των μετρήσεων θε-ωρούνται αξιόπιστα και ακριβή.

Οι σημερινά αποδεκτοί τρόποι ελέγχου ελικτι-κότητας καθορίστηκαν στο Συνέδριο ITTC ’08[5] και εν γένει είναι οι εξής (σε παρένθεση οιεπίσημες αναφορές του IMO που καθορίζουν τιςδιαδικασίες των αντίστοιχων δοκιμών):α. Δοκιμές πλήρους κλίμακας ([6]),β. Δοκιμές με μοντέλα υπό κλίμακα, είτε τηλε-


κατευθυνόμενα ελεύθερης κίνησης (freerunning models, [7]) είτε δεσμευμένα(captive models, [8]),

γ. Προσομοιώσεις σε υπολογιστή με χρήση μα-θηματικών μοντέλων ([9]).

Η πληθώρα μεθόδων που υπάρχουν στη διε-θνή βιβλιογραφία είναι μεγάλη και προέρχεται

τόσο από τον ακαδημαϊκό χώρο όσο και από τοχώρο της ναυπηγικής βιομηχανίας. Στο Σχήμα 1φαίνεται η γραφική αναπαράσταση των σύγχρο-νων μεθόδων, καθώς και η μεταξύ τους σχέση.

Μέσα από την πληθώρα των δημοσιεύσεωνπου μελετούν την ελικτικότητα διαφόρων τύ-πων σκαφών με χρήση υπολογιστικών εργαλεί-

Σχήμα 1: Αναπαράσταση των διαφόρων μεθόδων ελέγχου ελικτικότητας [10].

Στον Πίνακα 1 επίσης παρουσιάζονται τα θετικά και αρνητικά σημεία κάθε μιας από τις παραπάνωμεθόδους.

Μέθοδος πρόβλεψης Θετικά Αρνητικά

Δοκιμές πραγματικής κλίμακας • Απαντήσεις άμεσα διαθέσιμες • Πεδίο δοκιμών με ιδανικές συνθήκες• Άμεσος συσχετισμός ελικτικής • Δέσμευση πλοίου για τις δοκιμέςσυμπεριφοράς με ιδιαιτερότητες πλοίου

Μοντέλα ελεύθερης κίνησης • Απαντήσεις άμεσα διαθέσιμες • Καμμία εξήγηση για τους λόγους ελικτικής συμπεριφοράς• Προσεκτική μελέτη ανάπτυξης καικατασκευήςμοντέλου ώστε να προσομοιάζειτις ιδιότητες του πραγματικού πλοίου

Μοντέλα δεσμευμένης κίνησης • Εξομοίωση (σχεδόν) κάθε ελιγμού • Απαντήσεις λαμβάνονται μετά από μετεπεξεργασία μετρήσεων• Απαντήσεις εξαρτώμενες από το μαθηματικό μοντέλο

Προσομοίωση με υπολογιστικά • Μεγάλη γκάμα μοντέλων όσον • Η ακρίβεια εξαρτάται από την ποιότηταμοντέλα αφορά στην πολυπλοκότητα, την των δεδομένων

ακρίβεια, την ταχύτητα προσομοίωσης • Δεν έχουν εφαρμογή σε όλα τα είδη τωνπλοίων, συνήθως αναπτύσσεται ξεχωριστό μοντέλο για κάθε τύπο

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΕΛΙΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ


ων, στη συνέχεια σταχυολογούμε ορισμένεςαπό τις πιο χαρακτηριστικές. Η σημασία των Δο-κιμών Πλήρους Κλίμακας φαίνεται από το γεγο-νός ότι αυτές πραγματοποιούνται σε ένα μεγά-λο εύρος κλάσεων σκαφών και σε όλες τις φά-σεις της υπηρεσιακής τους ζωής, από την κατα-σκευή έως και την ένταξη στο Στόλο, προκειμέ-νου να μετρηθούν οι ελικτικές τους ικανότητεςκαι να πιστοποιηθεί ότι αυτές βρίσκονται εντόςτων θεσπισμένων ορίων, με διαδικασίες που ορί-ζονται στη σχετική Αναφορά του ΙΜΟ [7]. Έτσιπ.χ. στην [11] παρουσιάζονται οι μετρήσεις ελι-κτικότητας ενός 225 ποδών σκάφους της Αμερι-κάνικης Ακτοφυλακής (USCG) στα πλαίσια δοκι-μών ένταξης στο στόλο και επεξεργασίας αυ-τών με πρόγραμμα ανάλυσης DGPS δεδομένωνγνωστό ως TACMAN, ενώ στην [12] παρουσιά-ζεται η συγκριτική ανάλυση μεταξύ προβλέψε-ων με μαθηματικά μοντέλα και μετρήσεων πλή-ρους κλίμακας για την κλάση φρεγατώνHALIFAX του Καναδά. Εξάλλου, στην [13] πα-ρουσιάζονται τα αποτελέσματα θαλάσσης κατα-σκευαστή (Builder Sea Trials) για ένα σκάφοςτης USCG μήκους 420 ποδών, ενώ στη [14] με-λετάται η ελικτικότητα φρεγατών σε κατάστασηκυματώδους θαλάσσης.

Οι δοκιμές μοντέλων υπό κλίμακα κατέχουνμια πολύ σημαντική θέση στο χώρο της βιομη-χανίας κυρίως, καθώς βοηθούν στην πιστοποίη-ση μαθηματικών μοντέλων ανάπτυξης γαστρώνμε συγκεκριμένες απαιτήσεις ελικτικότητας,πριν αυτές κατασκευαστούν σε πλήρη κλίμακα.Έτσι στην [15] παρουσιάζονται οι σχετικές δοκι-μές του υπό κλίμακα μοντέλου ελεύθερης κίνη-σης μιας σωσίβιας λέμβου, ενώ στην [16] πα-ρουσιάζεται η συνδυασμένη χρήση μαθηματι-κού μοντέλου και δεσμευμένου υπό κλίμακα μο-ντέλου για τη μελέτη ελικτικότητας ενός πλοίουμεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Τέλος, υπάρ-χει μια πληθώρα μαθηματικών μοντέλων γιαπροσομοίωση σε υπολογιστή, όπως το MPP, τοFreeDyn, και το FreeSim, τα οποία παρουσιάζο-νται στην [17] και τα οποία θα χρησιμοποιηθούνγια τη συγκριτική εκτίμηση της απόδοσης τουSMART. Το σημαντικό συμπέρασμα στην [17] εί-ναι ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα ταμοντέλα για την προσομοίωση όλων των τύπωνσκαφών, καθώς το κάθε μοντέλο έχει ένα πεπε-ρασμένο εύρος εφαρμογής.

Σε αυτήν την εργασία παρουσιάζουμε τη δομή

της πλατφόρμας SMART η οποία αναπτύχθηκεπροκειμένου να υποστηρίξει τις μετρήσεις ελι-κτικότητας που πραγματοποιούνται στο ΝΚ. Τοεν λόγω πρόγραμμα καλύπτει τις δύο πρώτεςμεθόδους πρόβλεψης του Πίνακα 1 και δύναταινα επεξεργαστεί μετρήσεις Τακτικών Στροφών,Επιβραδύνσεων, Επιταχύνσεων και Σταματήμα-τος. Στο Πρώτο Κεφάλαιο της εργασίας παρα-θέτουμε τα είδη των ελέγχων που καλύπτει τοSMART καθώς και τις διαδικασίες εκτέλεσηςαυτών των ελέγχων, όπως προβλέπονται απότις σχετικές διακηρύξεις του IMO. Στο ΔεύτεροΚεφάλαιο αναλύουμε τη δομή και τις βασικέςλειτουργίες που επιτελεί το πρόγραμμα, ενώστο Τρίτο Κεφάλαιο παρέχουμε συγκριτική με-λέτη των αποτελεσμάτων του SMART με άλλωνπρογραμμάτων πρόβλεψης ελικτικότητας. ΣτοΤέταρτο Κεφάλαιο περιγράφουμε τις μελλοντι-κές επεκτάσεις του προγράμματος, ενώ η εργα-σία τελειώνει με ορισμένα συμπεράσματα.

Κεφάλαιο πρώτοΔιαδικασίες και ορισμοί ελικτικών στοιχείων

Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζουμε τους ελέγ-χους που καλύπτει το SMART. Η επιλογή τωνΤακτικών Στροφών και των ΣΕΕ ως είδη μετρή-σεων τα οποία υποστηρίζει το SMART, έγινε μεβάση τις απαιτήσεις των ναυτικών μονάδων, κα-θώς τα παραπάνω είδη μετρήσεων παρέχουνσυμπυκνωμένη πληροφορία στο αρμόδιο πλή-ρωμα (Κυβερνήτης, Αξ/κός ναυτιλίας) για τηνελικτικότητα και πλοηγησιμότητα της εκάστοτεμονάδος. Η παρουσίαση δίνει έμφαση στουςορισμούς των εννοιών και των μεγεθών πουεμπλέκονται στους υπολογισμούς του SMARTκαι δεν εμβαθύνει στις μαθηματικές λεπτομέ-ρειες και τις σχετικές αναλύσεις που άπτονταιτης Ναυπηγικής Μηχανικής.

Η σημαντικότερη δοκιμή από πλευράς υλο-ποίησης την οποία καλύπτει το SMART είναι ηΤακτική Στροφή (στροφή 540°), η οποία φαίνε-ται στο Σχήμα 2.

Η βασική διαδικασία εκτέλεσης της εν λόγωδοκιμής έχει ως εξής: α) το πλοίο προσεγγίζειμε προκαθορισμένη ταχύτητα με το πηδάλιοστο μέσον. β) Από το χρονικό σημείο «comex»επιτρέπονται μερικά δευτερόλεπτα (συνήθως30) μέχρι το χρονικό σημείο «execute» ώστε το


πλοίο να έχει αποκτήσει σταθερή πορεία, πρινδοθεί η εντολή για στροφή πηδαλίου στην προ-καθορισμένη φορά (αριστερά ή δεξιά) και γωνία.γ) Το πλοίο στρίβει μέχρι να συμπληρωθούν540° Αλλαγής Πορείας (Change Of Heading-C.O.H.) και τότε σημειώνεται το χρονικό σημείο«finex». Τότε λήγει η διαδρομή και το πλοίοπαίρνει θέση για την επόμενη διαδρομή.

Από την επεξεργασία των αδιόρθωτων δεδο-μένων χρόνου, θέσης, και πορείας που λαμβά-νονται κατά τη διάρκεια κάθε διαδρομής, δύνα-νται να υπολογιστούν διανύσματα διόρθωσηςθέσης για κάθε μια από τις δύο συνιστώσες (xκαι y) κίνησης του πλοίου: οι 180° στροφής πλέ-ον των 360° του πρώτου κύκλου, όπως φαίνεταιστο Σχήμα 2, εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό,οπότε και υπολογίζονται διανύσματα διόρθω-σης λόγω των περιβαλλοντικών συνθηκών (drift)που επικρατούσαν στην περιοχή εκτέλεσης τωνδοκιμών και κατά τη διάρκειά τους. Εφαρμόζο-ντας αυτά τα διανύσματα διόρθωσης, δύναταινα διορθωθεί η στροφή και να πάρουμε «τέλειο»κύκλο της μορφής που φαίνεται στα δεξιά τουΣχήματος 2. Από αυτόν τον κύκλο μπορεί ναυπολογιστεί ένα πλήθος ελικτικών παραμέτρων,οι σπουδαιότερες των οποίων είναι:α) προχώρηση (advance), η οποία συνιστά την

«οριζόντια» (παράλληλη στη διεύθυνση κί-νησης) μετάθεση από το σημείο «execute»μέχρι τη συμπλήρωση 90° στροφής,

β) μετατόπιση (transfer), η οποία συνιστά την«κάθετη» (κάθετα στη διεύθυνση κίνησης)

μετάθεση από το σημείο «execute» μέχρι τις90° COH,

γ) τακτική διάμετρος (tactical diameter), ηοποία μετράται από το σημείο «execute» μέ-χρι τις 180° COH και τέλος

δ) σταθερή διάμετρος (steady diameter), ηοποία μετράται από το σημείο των 360° μέ-χρι το σημείο των 540° COH (δηλαδή οι τε-λευταίες 180° στροφής).

Μολονότι στη βιβλιογραφία έχουν παρουσια-στεί δοκιμές με στροφές 720° (αντιστοιχούν σεδύο κύκλους), η συνιστώμενη πρακτική με βάσητην [4] είναι η εκτέλεση 540°. Με αυτόν τον τρό-πο, συμβιβάζεται επαρκώς από τη μία η ανάγκηγια ακρίβεια στον υπολογισμό των περιβαλλο-ντικών επιδράσεων και από την άλλη η χρονικήδιάρκεια εκτέλεσης των δοκιμών. Η τελευταίαείναι ιδιαίτερα σημαντική για ένα Πολεμικόπλοίο, του οποίου το χρονοδιάγραμμα υποχρε-ώσεων είναι πιεστικό.

Οι δοκιμές Σταματήματος, Επιβραδύνσεων,και Επιταχύνσεων (ΣΕΕ) από πλευράς διαδικα-σίας εκτέλεσης αντιμετωπίζονται όλες με παρό-μοιο τρόπο, μολονότι τα συμπεράσματα πουεξάγονται σε κάθε περίπτωση είναι διαφορετι-κής σημασίας. Το Σχήμα 3 δείχνει την αναπαρά-σταση δοκιμής σταματήματος (πάνω) και επι-βράδυνσης (κάτω). Έχοντας υπ’ όψιν το σχήμα,η διαδικασία έχει ως εξής: α) το πλοίο προσεγ-γίζει με προκαθορισμένη ταχύτητα και πηδάλιοστο μέσον, β) αφού δοθεί αρκετός χρόνος μετάτο σημείο «comex» που σηματοδοτεί την έναρ-

Σχήμα 2: Ορισμοί ελικτικών παραμέτρων Τακτικής Στροφής 540° [4].


ξη της δοκιμής, στο σημείο «execute» αρχίζει ηεφαρμογή αλλαγής στις στροφές του κινητήραώστε να ληφθεί η προκαθορισμένη ταχύτηταλήξης της διαδρομής, γ) το σημείο «finex» ση-μειώνεται μόλις το πλοίο λάβει την προκαθορι-σμένη ταχύτητα λήξης.

Είναι εμφανές από την παραπάνω περιγραφήότι οι δοκιμές αυτού του είδους (προκαθορισμέ-νες μεταβολές στροφών κινητήρα) μοιάζουν με-ταξύ τους. Σημειώνεται εδώ ότι ειδικά για τηνπερίπτωση δοκιμής Σταματήματος, το πλοίο θαπρέπει να προσεγγίζει με τη μέγιστη δυνατή τα-χύτητα (ταχύτητα που να αντιστοιχεί στο 90%της ταχύτητας που επιτυγχάνεται με το 85%των μέγιστων στροφών κινητήρα) και να εφαρ-μόσει κάθε διαθέσιμο μέσον ανάσχεσης ταχύ-τητας, ενώ το σημείο «finex» ορίζεται για ταχύ-τητα μηδέν, ή Dead-In-Water (DIW) όπως επίση-μα έχει επικρατήσει να αποκαλείται. Τα παραδο-τέα αποτελέσματα που μπορούν να υπολογι-στούν σε τέτοιες δοκιμές είναι:α) Ο χρόνος προσέγγισης (Reach Time), υπο-

λογιζόμενος από το σημείο«execute» μέχριτο σημείο «finex».

β) Η απόσταση προσέγγισης (Reach Distance),υπολογιζόμενη όπως παραπάνω.

γ) Η «κάθετη απόκλιση» (Lateral Deviation),υπολογιζόμενη ως η μέγιστη μετάθεση κά-

θετα στη διεύθυνση κίνησης, και η οποίαπροσμετράται από το σημείο«execute» μέ-χρι το σημείο «finex».

δ) Τα διαγράμματα μεταβολής της θέσης ωςπρος το χρόνο και μεταβολής της ταχύτηταςως προς το χρόνο.

Όπως καθορίζουν οι σχετικές διακηρύξειςεκτέλεσης τέτοιων δοκιμών, στο SMART διατί-θενται τρεις τρόποι διόρθωσης του ίχνους λόγωπεριβαλλοντικών επιδράσεων:α) με εναλλαγή στροφής 540° και δοκιμής

Σ.ΕΕ, ώστε από τη στροφή 540° να υπολογι-στεί διάνυσμα πλαγιολίσθησης (drift vector)το οποίο στη συνέχεια θα εφαρμοστεί στηδοκιμή ΣΕΕ, ώστε να ληφθεί διορθωμένοίχνος και επομένως πιο αξιόπιστα αποτελέ-σματα.

β) με πραγματοποίηση δύο αντίρροπων δια-δρομών ΣΕΕ και συνάθροιση (μέσοι όροι)των επιμέρους αποτελεσμάτων.

γ) αν ο χρόνος ή οι συνθήκες δεν επιτρέπουνκάποια από τις παραπάνω μεθόδους διόρθω-ση, τότε οι δοκιμές ΣΕΕ πραγματοποιούνταισε όσο το δυνατόν ιδανικές περιβαλλοντι-κές συνθήκες, ο δε τρόπος εκτέλεσής τουςτεκμηριώνεται επαρκώς στην αναφορά πουτις συνοδεύει.

Σημειώνεται τέλος εδώ ότι οι συνιστώμενεςσυνθήκες που πρέπει να ικανοποιούνται στο πε-δίο εκτέλεσης των δοκιμών είναι οι εξής: α) βά-θος πυθμένα τουλάχιστον 4 φορές το μέσο βύ-θισμα του πλοίου, β) άνεμοι μέχρι 5 Μποφώρ,και γ) κατάσταση θαλάσσης μέχρι 4. Στο επόμε-νο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο τρόπος με τονοποίον υλοποιούνται και ενσωματώνονται οι πα-ραπάνω δοκιμές στην πλατφόρμα SMART. Μο-λονότι η έμφαση δίνεται στην υλοποίηση τωνΤακτικών Στροφών, με παρόμοιο τρόπο υλοποι-ούνται και οι δοκιμές ΣΕΕ.

Κεφάλαιο δεύτεροΒασική δομή και λειτουργίες του SMART

Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζουμε τη δομήκαι τη λειτουργία του προγράμματος ανάλυσηςελικτικότητας SMART. Ο Πίνακας 2 συγκεντρώ-νει ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία του προ-γράμματος.

Η ανάπτυξη της πλατφόρμας SMART βασί-στηκε στους παρακάτω δύο άξονες:

• Ο μεν μαθηματικός πυρήνας ακολουθεί τιςπροδιαγραφές που θέτει η Διακήρυξη [4], στην

Σχήμα 3: Γραφική αναπαράσταση δοκιμών Σταματήματος καιΕπιβράδυνσης.


οποία προβλέπεται συγκεκριμένη μεθοδολογίαεπεξεργασίας δεδομένων και διόρθωσής τουςλόγω περιβαλλοντικών επιδράσεων (ρεύματα,πνέοντες άνεμοι). Με βάση τη [4] προσδιορίστη-καν τα προς επεξεργασία δεδομένα, τα παραδο-τέα αποτελέσματα, οι απαιτούμενοι υπολογι-σμοί και αλγόριθμοι, καθώς και η ακρίβεια τωνυπολογισμών, τα οποία και ενσωματώνει τοπρόγραμμα SMART.

• Η διεπαφή χρήστη-προγράμματος (Human-Computer Interface) είναι σχεδιασμένη έτσιώστε να υποστηρίζει την ευκολία στη χρήση,την οργανωμένη γραφική αναπαράσταση τωναποτελεσμάτων, και κυρίως τη λειτουργία σεπραγματικό χρόνο.

Στο Σχήμα 4 παρουσιάζεται η βασική δομήτου SMART και οι τρόποι επικοινωνίας του με τοεξωτερικό περιβάλλον για εισαγωγή δεδομέ-νων και εξαγωγή αποτελεσμάτων.

Το SMART χρησιμοποιεί δεδομένα χρόνου,θέσης και πορείας προκειμένου να επιτελέσει τηλειτουργία του. Τα δεδομένα αυτά μπορούν ναεισαχθούν είτε σε μορφή αρχείου με συγκεκρι-μένη δομή (format), είτε μέσω ροής δεδομένωνπραγματικού χρόνου η οποία παράγεται από τοσύστημα IDATS [18] το οποίο εγκαθίσταται στιςυπό έλεγχο μονάδες από το ΣΕΑΣ κατά τη διάρ-κεια δοκιμών ακριβείας των συστημάτων τους.Το σύστημα IDATS βασίζεται σε τεχνολογίαDGPS για την παραγωγή δεδομένων αναφοράς

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ SMART

Τεχνολογία ανάπτυξης WIN32 A.P.I.Πλατφόρμα ανάπτυξης MS Visual C++Τρέχουσα έκδοση 1.5.0Μέγεθος εκτελέσιμου <400KBytesΥποστηριζόμενα Λειτουργικά Windows 98/2000/XP/Vista/7Μέγεθος πηγαίου κώδικα 6954 γραμμέςΚατανομή πηγαίου κώδικα 10 source files (.cpp)/3 header files (.h)Τεκμηρίωση Ναι

Σχήμα 4: Δομικό διάγραμμα του SMART και η επικοινωνία του με το περιβάλλον. Τα γράμματα σε κάθε κουτί αντιστοιχούν σταβήματα της διαδικασίας που περιγράφεται στο κείμενο.


για το χρόνο, τη θέση και την πορεία του πλοίου.Με την πρώτη επιλογή πραγματοποιείται η

επεξεργασία των μετρήσεων ελικτικότητας σεπεριβάλλον γραφείου και μπορούν έτσι να χρη-σιμοποιηθούν μετεπεξεργασμένα (post-processed) δεδομένα θέσης DGPS των οποίωνη ακρίβεια είναι μερικών δεκάδων εκατοστών.Με τη δεύτερη επιλογή εξασφαλίζεται η πραγ-ματικού χρόνου επεξεργασία εν πλω, ώστε νακαθίσταται δυνατή η παράδοση προκαταρκτικώναποτελεσμάτων στο αρμόδιο προσωπικό τηςυπό έλεγχο μονάδας για άμεση αξιολόγηση τηςελικτικότητάς της.

Πάντως, ανεξάρτητα από το περιβάλλον λει-τουργίας του SMART (δυναμικό ή στατικό), ομαθηματικός πυρήνας επεξεργασίας των δεδο-μένων παραμένει ο ίδιος. Εξετάζοντας μακρο-σκοπικά τη διαδικασία επεξεργασίας, μπορούμενα διακρίνουμε τα παρακάτω βασικά βήματα, ταοποία και απεικονίζονται στο Σχήμα 4:(α) Εισαγωγή στοιχείων πλοίου και στοιχείων

συνεδρίας δοκιμών μέσω αρχείου (run infofile) και αποθήκευσή τους στη δομή δεδομέ-νων shipInfo. Στο Σχήμα 5 παρουσιάζεται οορισμός αυτής της δομής δεδομένων σεμορφή πηγαίου κώδικα.

(β) Εισαγωγή στοιχείων κάθε διαδρομής (χρόνοιcomex, execute, finex, γωνίες πηδαλίων, τα-χύτητες προσέγγισης, κ.λπ.) μέσω του ίδιουαρχείου run info file και αποθήκευσή τουςστη δομή δεδομένων testInfo. Στο Σχήμα 6παρουσιάζεται ο ορισμός της δομής δεδομέ-νων testInfo.

Σημειώνεται ότι οι πρώτες δέκα μεταβλητέςχρησιμοποιούνται για την αποθήκευση στοιχεί-ων που δίδονται από το χρήστη (μέσω του αρ-χείου run info file), ενώ οι υπόλοιπες χρησιμο-ποιούνται για την αποθήκευση δεδομένων κατό-πιν της επεξεργασίας που εκτελεί το SMARTγια κάθε διαδρομή.

(γ) Ανάγνωση από αρχείο track file (το οποίο στηδυναμική περίπτωση ανανεώνεται κατά τηδιάρκεια εκτέλεσης των δοκιμών μέσω εισ-ροής δεδομένων από το σύστημα IDATS) δε-δομένων χρόνου, θέσης, και πορείας ταοποία αντιστοιχούν στους χρόνους πουπροσδιορίστηκαν στο βήμα (β) από το χρή-στη. Σημειώνεται εδώ ότι το πρόγραμμα δύ-ναται να χειρίζεται και δεδομένα θέσης ελ-λειψοειδών συντεταγμένων (φ, λ), εκτόςαπό δεδομένα θέσης τοπικού συστήματοςσυντεταγμένων, δίνοντάς του έτσι την επι-πλέον δυνατότητα να μπορεί να χρησιμοποι-ηθεί σε οποιοδήποτε πεδίο δοκιμών.

(δ) Προεπεξεργασία των δεδομένων για κάθε(νέα, στη δυναμική περίπτωση) διαδρομή,ώστε να εξασφαλιστεί ότι υπάρχουν ανάδευτερόλεπτο δεδομένα. Αν υπάρχουν χρο-νικά κενά στα δεδομένα (εξαιτίας π.χ. πτω-χής λήψης σήματος GPS από το σύστημαIDATS), με μαθηματική παρεμβολή αποκαθί-στανται τα κενά, ώστε να μη χρειαστεί ναεπαναληφθούν οι διαδρομές εξαιτίας τους.Σημειώνεται εδώ ότι παρόλο ότι ο αλγόριθ-μος «αποκατάστασης» των κενών μέσω πα-ρεμβολής είναι αποτελεσματικός, τίθεταιστην κρίση του Μηχανικού Δοκιμών αν θαπρέπει να επεξεργαστεί δεδομένα τα οποίαέχουν πολύ μεγάλα κενά στην αλλαγή πο-ρείας (change of heading), καθώς σε αυτήντην περίπτωση οι υπολογισμοί ελικτικότη-τας πιθανόν να μην είναι αξιόπιστοι, καθώςεισάγεται στις μετρήσεις μεγάλος βαθμόςαβεβαιότητας.

(ε) Από το βήμα (δ) παράγονται για κάθε διαδρο-

struct shipInfo {char shipName[SHIP_CHARS];char hullNum[HULL_CHARS];char rangeUnits[RANGE_CHARS];char plotClass[CLASS_CHARS];int totalRuns;

};

Σχήμα 5: Ο ορισμός της δομής δεδομένων shipInfo.

struct testInfo { int runEdited;long testDate; int runAnalyzed;char runNum[RUN_CHARS]; long point0;char shipSpeed[SPEED_CHARS]; long point180;char rudderAngle[ANGLE_CHARS]; double driftX;char rudderDir[DIRECTION_CHARS]; double driftY;char name[FILENAME_LENGTH]; double slope;char specialLabel[LABEL_CHARS]; double intercept;long comex; double advance;long execute; double transfer;long finex; double tacDiam;double execX; double stdyDiam;double execY; };char actualRudder[6];

Σχήμα 6: Ορισμός της δομής δεδομένων testInfo.


μή αρχεία δεδομένων τα οποία συνιστούν τολεγόμενο «αδιόρθωτο» ίχνος του σκάφους(uncorrected track).

(στ) Για κάθε διαδρομή, υπολογίζεται το διάνυ-σμα πλαγιολίσθησης (drift vector) το οποίοπροκαλείται αθροιστικά από τις περιβαλλο-ντικές επιδράσεις (θαλάσσια ρεύματα, πνέο-ντες άνεμοι) στο πεδίο δοκιμών, χρησιμοποι-ώντας τη μέθοδο που επιβάλει η [4]: σύγκρι-ση των δεδομένων θέσης των τελευταίων180° (αλλαγή πορείας από 360°-540°) απότην εκτελεσθείσα στροφή των 540°, με αυτάπου αντιστοιχούν σε αλλαγή πορείας από0°-180° της ίδιας στροφής, και εξαγωγή τηςμέσης διόρθωσης πορείας για κάθε μια απότις δύο συντεταγμένες του συστήματοςαξόνων της κίνησης του σκάφους. Επειδήαπό διαδρομή σε διαδρομή οι περιβαλλοντι-κές συνθήκες αναμένεται να αλλάξουν, γιακάθε διαδρομή υπολογίζεται διαφορετικότέτοιο διάνυσμα. Σημειώνεται εδώ η σημα-σία που έχουν στην επιτυχία της μεθόδου οιπεριβαλλοντικές συνθήκες, καθώς αν αυτέςαλλάζουν δραματικά κατά τη διάρκεια τηςίδιας διαδρομής, τότε η μέση τιμή του διανύ-σματος πλαγιολίσθησης δεν παρέχει ακριβήδιόρθωση. Τέτοια ενδεχόμενα παρουσιάζο-νται στις περιπτώσεις μικρών γωνιών στρο-φής πηδαλίου και μικρών ταχυτήτων προ-σέγγισης, καθώς οι στροφές αυτές διαρκούνπολύ χρόνο. Στις μεταβλητές «driftX» και«driftY» του Σχήματος 6 αποθηκεύονται οιδιορθώσεις για τις αντίστοιχες συντεταγμέ-νες των αξόνων κίνησης του σκάφους.

(ζ) Εφαρμογή της μέσης διόρθωσης πορείαςπου υπολογίστηκε σε κάθε διαδρομή καιεξαγωγή των διορθωμένων δεδομένων θέ-σης (corrected track) και αποθήκευση σε ξε-χωριστό αρχείο.

(η) Υπολογισμός των παραμέτρων ελικτικότη-τας που ζητούνται (προχώρηση, μετατόπιση,σταθερή και τακτική διάμετρος, κλπ). Απο-θήκευσή τους στη δομή δεδομένων testInfo.Έτσι στις τέσσερις τελευταίες μεταβλητέςτου Σχήματος 6 αποθηκεύονται οι αντίστοι-χες ελικτικές παράμετροι.

(θ) Παρουσίαση αποτελεσμάτων στη μορφή πουζητά ο χρήστης του SMART, όπως απεικόνισηστην οθόνη, εκτύπωση, ή αρχεία αποθηκευμέ-να στο δίσκο, κατάλληλα για προχωρημένηανάλυση με λογιστικά πακέτα, όπως π.χ.Excel. Στο Σχήμα 7 φαίνονται απεικονίσεις τυ-πικών ελέγχων ελικτικότητας όπως παράγο-νται από το SMART. Εκτός από τις γραφικέςπαραστάσεις αδιόρθωτων (Σχ. 7, αριστερά)και διορθωμένων ιχνών (Σχ. 7, μέσον), παρέ-χονται γραφήματα της αλλαγής πορείας ωςπρος το χρόνο, καθώς και ως προς την προ-χώρηση και τη μετατόπιση (Σχ. 7, δεξιά).

Επίσης, εκτός των γραφημάτων του τύπουπου φαίνονται στο Σχήμα 7 τα οποία παρέχονταιγια κάθε διαδρομή, παρέχεται και συγκεντρωτι-κός πίνακας των αποτελεσμάτων όλων των δια-δρομών για συγκριτική μελέτη από το μελετητήτης τελικής αναφοράς ελικτικότητας που εκδίδειο ΣΕΑΣ με το πέρας των μετρήσεων.

Εξάλλου, στο Σχήμα 8 παρουσιάζεται η διαδι-κασία εκτέλεσης μετρήσεων ελικτικότητας σεπραγματικό χρόνο. Αυτή αποτελείται από ταεξής βήματα:(α) Ενημέρωση του αρχείου run info file με τα

στοιχεία της νέας διαδρομής, με χρήση τηςαντίστοιχης διεπαφής επεξεργασίας αρχεί-ων run info.

(β) Φόρτωση του ενημερωμένου αρχείου runinfo στη μνήμη RAM (ενημέρωση της δομήςtestInfo), με χρήση της διεπαφής επεξεργα-σίας ελικτικών δεδομένων.

Σχήμα 7: Γραφικές παραστάσεις τυπικών διαδρομών μέτρησης ελικτικότητας.


(γ) Ενημέρωση του αρχείου ίχνους track file μετα δεδομένα που αντιστοιχούν στους χρό-νους της νέας διαδρομής.

(δ) Επεξεργασία νέας διαδρομής και υπολογι-σμός των ελικτικών της στοιχείων. Γραφικήαναπαράσταση αποτελεσμάτων στην επιφά-νεια εργασίας του SMART.

(ε) Προετοιμασία για νέα διαδρομή (επιστροφήστο βήμα α).

Διευκρινίζεται ότι η όλη διαδικασία ξεκινάαπό το χρήστη με την έναρξη της νέας διαδρο-μής, οπότε και συμπληρώνονται τα στοιχεία της(π.χ. comex, execute time, rudder angle, ap-proach speed), ενώ με το πέρας της διαδρομήςκατά το οποίο γίνεται γνωστό το fixex time,εκτελούνται τα βήματα β, γ, και δ. Για την αυτο-ματοποίηση της διαδικασίας έχει ενσωματωθείη ευκολία «Real-Time Builder», η οποία εγείρε-ται στο χρονικό σημείο«Execute» της νέας δια-δρομής και «παρακολουθώντας» την Αλλαγήτης Πορείας (Change of Heading) κατά τη διάρ-κεια της διαδρομής, δύναται να συνάγει με αυ-τόματο τρόπο στοιχεία όπως τη φορά στροφής(δεξιά για αυξανόμενο COH, αριστερά για αρνη-τικό), το χρονικό σημείο «comex» (προκαθορι-σμένα δευτερόλεπτα πριν το χρονικό ση-

μείο«execute»), καθώς και το χρονικό σημείο«finex» (με τη συμπλήρωση 540° COH). Με βάσηαυτά τα στοιχεία ενημερώνεται το αρχείο runinfo, ελαχιστοποιώντας έτσι την απασχόλησητου χρήστη κατά τη διάρκεια των δοκιμών.

Επιπλέον το SMART παρέχει ορισμένες δυ-νατότητες για τη διευκόλυνση του χρήστη-με-λετητή, όπως:

Α) Εισαγωγή σχολίων: Στις γραφικές παρα-στάσεις κάθε διαδρομής παρέχεται η δυνατότη-τα να εισάγονται διευκρινιστικά σχόλια σχετικάμε την υπό εξέταση διαδρομή, όπως π.χ. οι επι-κρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες (κατά-σταση θαλάσσης, διεύθυνση και ένταση ανέ-μου), οι στροφές του κινητήρα κατά τη διάρκειατης δοκιμής κ.λπ.

Β) Αυτόματη Σελιδοποίηση: Προκειμένου ταγραφικά αποτελέσματα να είναι άμεσα εκτυπώ-σιμα και αξιοποιήσιμα, το SMART διαθέτει πεδίοεισαγωγής του αριθμού της πρώτης σελίδας πουθα εκτυπώσει, ενώ όλες οι υπόλοιπες σελιδοποι-ούνται αυτόματα. Η λεπτομέρεια αυτή φαίνεταιστο Σχήμα 9, το οποίο δείχνει μέρος της διεπα-φής επεξεργασίας δοκιμών ελικτικότητας.

Γ) Κανονικοποίηση μεγεθών: Καθώς η μελέτητων στατιστικών ελικτικότητας πολλές φορές

Σχήμα 8: Διαδικασία εκτέλεσης δοκιμών σε πραγματικό χρόνο (δυναμική περίπτωση).


γίνεται με χρήση κανονικοποιημένων (αδιάστα-των) ως προς το μήκος του πλοίου μεγεθών καιόχι με τα πραγματικά μεγέθη, το SMART παρέ-χει πεδίο εισαγωγής του ενεργού μήκους τουπλοίου Lpp (Length from forward Perpendicularto backward Perpendicular). Το πεδίο αυτό φαί-νεται επίσης στο Σχήμα 9 και η εφαρμογή τουγίνεται άμεσα στο επιλεγμένο γράφημα.Τέλος, οι επιδόσεις του προγράμματος όσοναφορά στην ταχύτητα επεξεργασίας παρουσιά-ζονται ενδεικτικά στον Πίνακα 3, και αφορούνστη στατική επεξεργασία μετρήσεων (περιβάλ-λον γραφείου). Πρακτικά το πρόγραμμα δεν επι-βάλει κάποια καθυστέρηση στη διαδικασία εκτέ-λεσης των δοκιμών και αξιολόγησης αυτών, κα-

θώς η ανά διαδρομή καθυστέρηση είναι αμελη-τέα (γραμμές 4, 6, και 7 του Πίνακα 3).

Κεφάλαιο τρίτο Συγκριτική ανάλυση αποτελεσμάτων

Στο κεφάλαιο αυτό θα πραγματοποιήσουμε μιασυγκριτική μελέτη των αποτελεσμάτων που πα-ρέχει το SMART με αυτά διαφόρων προγραμμά-των πρόβλεψης και προσομοίωσης ελικτικότη-τας πλοίων. Τα δεδομένα που θα χρησιμοποιη-θούν είναι δεδομένα αναφοράς (benchmarkdata) τα οποία δημιουργήθηκαν για αυτόν τονσκοπό (συγκριτικές μελέτες) και αντλήθηκαναπό το συνέδριο SIMMAN 2008 [19]. Η σύγκριση

Σχήμα 9: Πεδία εισαγωγής στοιχείων σελιδοποίησης και κανονικοποίησης μεγεθών.

Επεξεργαστής Intel Core Duo CPU [email protected]

Μνήμη 2GB RAM

Αριθμός διαδρομών (μέγεθος run info file) 48 (21.3ΚΒ)

Χρόνος επεξεργασίας run info file <1sec

Μέγεθος αρχείου track file 632ΚΒ

Χρόνος επεξεργασίας track file 2.51sec

Χρόνος επεξεργασίας όλων των διαδρομών 1.57sec

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SMART


αφορά στους υπολογισμούς Τακτικών Διαμέ-τρων που παρέχουν επτά τέτοια προγράμματαπροσομοίωσης για τρεις τύπους πλοίων, ενόςτάνκερ (KVLCC1), ενός πλοίου εμπορευματοκι-βωτίων (KCS), και μιας Φρεγάτας (DDG51), τωνοποίων τα χαρακτηριστικά φαίνονται στον Πίνα-κα 4 [17].

Εξάλλου, η σύγκριση γίνεται με αναφορά σεστατιστικά αποτελέσματα που προέκυψαν απόδοκιμές σε παρόμοια πλοία. Για την περίπτωσητου τάνκερ για παράδειγμα, στο Σχήμα 10 φαί-νεται η γραφική παράσταση των αποτελεσμά-των Τακτικών Διαμέτρων τα οποία λαμβάνονταιυπόψη στη συγκριτική μελέτη [17].

Είναι αξιοσημείωτο στο παραπάνω σχήμα ότιη διακύμανση των υπολογιζόμενων ΤακτικώνΔιαμέτρων οι οποίες λαμβάνονται υπόψη σταστατιστικά είναι αρκετά μεγάλη (περίπου 0.8για L/V=21sec), πράγμα που αποδίδεται στιςδιαφοροποιήσεις που τυχόν παρουσιάζουν ταπλοία που λήφθησαν υπόψη στους στατιστι-

κούς υπολογισμούς. Στους Πίνακες 5, 6, και 7παρατίθενται τα αποτελέσματα των υπολογι-σμών Τακτικών Διαμέτρων που πραγματοποιή-θηκαν για στροφές με γωνίες πηδαλίου 35°. Δι-ευκρινίζεται ότι η σύγκριση δεν περιλαμβάνειτις υπόλοιπες παραμέτρους Τακτικής Στροφής(προχώρηση, μετατόπιση, και σταθερής διαμέ-τρου), καθώς τα αντίστοιχα δεδομένα δεν ήτανδιαθέσιμα.Στο Σχήμα 11 αναπαρίστανται γραφικά τα απο-τελέσματα των Πινάκων 5, 6, και 7 αντίστοιχα.

Η μελέτη τόσο των Πινάκων 5-7, όσο και τουΣχήματος 11 οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οιυπολογισμοί του SMART είναι έγκυροι συγκρι-νόμενοι με τα στατιστικά ιδίου τύπου σκαφών.Σημειώνεται εδώ ότι οι αποκλίσεις που παρατη-

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΠΛΟΙΩΝ

Πλοίο KVLCC1 KCS DDG51Lpp[m] 320.00 230.00 142.00B[m] 58.00 32.20 19.06T[m] 20.80 10.80 6.15LCB[m] 11.14 -3.40 -1.02Cb[-] 0.8101 0.651 0.507λ 45.714 31.599 35.48nprop/nrud 1/1 1/1 2/2

ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΤAK. ΔIAM. KVLCC1

SurSim 2.74•Lpp

SurSim_sb 2.18•Lpp

FreSim 3.43•Lpp

FreSim_sb 2.58•Lpp

SurSim_cfd 2.33•Lpp

MPP 3.30•Lpp

Kijima2002 4.20•Lpp

Στατιστικά 3.10•Lpp

SMART 3.00•Lpp

ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΤAK. ΔIAM. DDG51

SurSim 2.64•LppSurSim_sb 1.70•LppFreSim 4.59•LppFreSim_sb 3.21•LppMPP 2.66•LppFreDyn 4.94•LppΣτατιστικά 4.30•LppSMART 3.60•Lpp

ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΤAK. ΔIAM. KCS

SurSim 3.88•Lpp

SurSim_sb 2.77•Lpp

FreSim 4.36•Lpp

FreSim_sb 2.96•Lpp

MPP 3.01•Lpp

Στατιστικά 2.80•Lpp

SMART 3.10•Lpp

Σχήμα 10: Τακτικές Διάμετροι για πλοία παρόμοια με τοτάνκερ KVLCC1.


ρούνται μεταξύ στατιστικών τιμών και τιμών

SMART είναι αποδεκτές, αν ληφθεί υπόψη ότι η

διακύμανση των σημείων που συμβάλλουν στα

στατιστικά αποτελέσματα είναι μεγάλη, π.χ. ίση

με 0.8 για την περίπτωση του KVLCC1 με βάση

το γράφημα του Σχήματος 10. Οι τιμές του

SMART παραμένουν σταθερά κοντά στη βέλτι-

στη γραμμή, πιστοποιώντας έτσι την ορθότητα

των αποτελεσμάτων του. Η σταθερότητα αυτή

του SMART το καθιστά κατάλληλο για όλους

τους τύπους σκαφών, σε αντίθεση με τα άλλα

προγράμματα, για τα οποία η διακύμανση στην

απόδοση ανάλογα με το υπό εξέταση σκάφος

επιβεβαιώνει ότι τα τελευταία είναι κατάλληλα

μόνο για ορισμένους τύπους σκαφών και ακα-

τάλληλα για άλλους.

Κεφάλαιο τέταρτοMελλοντικές επεκτάσεις

Με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία από τη χρήσητου SMART στις δοκιμές που πραγματοποιού-νται στο ΣΕΑΣ, έχουν προκύψει ανάγκες γιαμελλοντικές επεκτάσεις της πλατφόρμας, οι ση-μαντικότερες των οποίων παρουσιάζονται σεαυτό το κεφάλαιο.

Α) Αυτόνομη λειτουργία: Μολονότι η συμβα-τότητα του SMART με το σύστημα IDATS είναιεπαρκής, η απαίτηση για πραγματικού χρόνουροή δεδομένων χρόνου, θέσης και πορείας γιατη λειτουργία του SMART μπορεί να εξασφαλι-στεί και με τρόπο ανεξάρτητο του IDATS. Σχε-διάζεται η ανάπτυξη διεπαφής διασύνδεσης τουSMART με συστήματα GPS (εγκατεστημένα

Σχήμα 11: Σύγκριση στατιστικής και προγραμμάτων και για τους τρεις τύπους σκαφών (κόκκινα σημεία: KVLCC1, πράσινα ση-μεία: KCS, μπλε σημεία: DDG51)


στα πλοία ή κατοχής του ΣΕΑΣ), από τα οποίατο SMART θα εξασφαλίζει σταθερή ροή δεδο-μένων χρόνου και θέσεως (ίχνος). Παράλληλα,η ίδια διεπαφή θα υποστηρίζει διασύνδεση μεσυστήματα αδρανειακής πλοήγησης ή/και γυρο-πυξιδών εγκατεστημένων στο πλοίο, οπότε έτσιθα εξασφαλίζεται και σταθερή ροή δεδομένωνπορείας.

Β) Πολυσημειακή επεξεργασία: Είναι αίτηματων υπό έλεγχο Ναυτικών μονάδων η δυνατό-τητα αναπαράστασης των Τακτικών Στροφώνπου διαγράφονται όχι μόνο από ένα σημείο πά-νω στο πλοίο (το σημείο αυτό στην τρέχουσαέκδοση αντιστοιχεί στο σημείο τοποθέτησηςτης κεραίας GPS του συστήματος IDATS) αλλάαπό περισσότερα, όπως π.χ. από την πρύμνη καιαπό την πλώρη, καθώς και από το σημείο περι-στροφής του πλοίου (pivot point). Το αίτημα αυ-τό προέκυψε από την ανάγκη να γνωρίζει το αρ-μόδιο προσωπικό (Καπετάνιος, Αξ/κός ΝΚ) τησυμπεριφορά των σημείων αυτών κατά τη διάρ-κεια εκτέλεσης ελιγμών τόσο ελλιμενισμού όσοκαι τακτικών επιχειρήσεων. Η γνώση δε αυτήσυμβάλλει στον ασφαλέστερο και αποδοτικότε-ρο έλεγχο του σκάφους. Για την υλοποίηση αυ-τής της απαίτησης, το SMART χρειάζεται ναεκτελεί πολυσημειακή επεξεργασία της ίδιαςδιαδρομής.

Γ) Υπέρθεση γραφημάτων: Στην παρούσα φά-ση, το SMART δύναται να αναπαραστήσει έναγράφημα τη φορά. Η ανάγκη όμως για συγκριτι-κή μελέτη αντίρροπων Τακτικών Στροφών, π.χ.για την ίδια ταχύτητα προσέγγισης και για τηνίδια γωνία πηδαλίου, απαιτείται η δυνατότηταυπέρθεσης γραφικών παραστάσεων της μιαςπάνω στην άλλη. Μια τέτοια σύγκριση μπορεί νααναδείξει εύκολα ατέλειες στην κατασκευή τουπλοίου οι οποίες να συμβάλουν στη δυναμικήαστάθεια και γενικότερα στην ελεγξιμότητάτου.

Eκτιμήσεις και συμπεράσματα

Το SMART αποτελεί ένα πρόγραμμα ανάπτυξηςγια το ΣΕΑΣ ιδιαίτερης σημασίας, τόσο απόπλευράς αποκτηθείσας τεχνογνωσίας όσο καιαπό πλευράς αποτελέσματος. Για το μεν πρώτο,σημειώνεται ότι η εξοικείωση με την τεχνολογίαανάπτυξης τεχνικού λογισμικού, καθώς και μετην τεχνολογία σχεδιασμού και ελέγχου ελικτι-

κότητας των Πολεμικών Σκαφών είναι σημαντι-κά κέρδη για το Σταθμό. Όσον αφορά το δεύτε-ρο, η δυνατότητα που έχουν οι Κυβερνήτες τωνΝαυτικών Μονάδων να ελέγχουν την ελικτικό-τητα των σκαφών τους, τους παρέχει εμπιστο-σύνη ότι η συμπεριφορά των σκαφών είναι απο-λύτως προβλέψιμη και ελεγχόμενη. Ιδιαίτερηςσημασίας είναι το γεγονός ότι το SMART παρέ-χει αποτελέσματα επί του πλοίου, βοηθώνταςστην επί τόπου αξιολόγηση και λήψη αποφάσε-ων για τη συνέχιση των ελέγχων ελικτικότητας,συμβάλλοντας έτσι στη βέλτιστη εκμετάλλευσητου διαθέσιμου χρόνου της υπό έλεγχο Μονά-δος, κατά την παραμονή της στο ΣΕΑΣ.Η ανάπτυξη της εν λόγω πλατφόρμας προσθέ-τει ένα ακόμα λίθο στο συνολικό οικοδόμηματων δυνατοτήτων που παρέχονται στη ΝαυτικήΒάση της Σούδας, σε ένα σημείο ιδιαίτερης γε-ωστρατηγικής σημασίας για Συμμαχικές δυνά-μεις που επιχειρούν στη Μεσόγειο και όχι μό-νον. Αποδεικνύει δε ότι με την κατάλληλη αξιο-ποίηση των διαθέσιμων πόρων (ανθρώπινων καιυλικών) δύναται το Ναυτικό να αναπτύσσει συ-στήματα εφάμιλλα των ξένων για την εξυπηρέ-τηση σημαντικών αναγκών του, με τρόπο απο-τελεσματικό και κυρίως οικονομικό. Το τελευ-ταίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία στη σημερινήεποχή των δύσκολων οικονομικών συγκυριών,καθιστώντας τη στροφή στις ίδιες δυνάμεις καιδυνατότητες από προαιρετική επιλογή σε επιτα-κτική ανάγκη.


[1] ISO/TC 8, «Ships and marine technology», Statusreport, 2003.

[2] «Surface ship post-delivery tests and trials guidancemanual», NAVSEA S9094-AE-GYD-010, 2001.

[3] «STANDARDS FOR SHIP MANOEUVRABILITY», ΙΜΟRESOLUTION MSC.137(76), 2002.

[4] «EXPLANATORY NOTES TO THE STANDARDS FORSHIP MANOEUVRABILITY», ΙΜΟ MSC/Circ.1053,2002.

[5] Proceedings of the 25th International Towing TankConference, 14-20 September 2008, Fukuoka, Japan.

[6] «Full Scale Manoeuvring Trials», ITTC RecommendedProcedure 7.5-04-02-01, 2002.

[7] «Testing and Extrapolation Methods, Manoeuvrability,Free Model Test Procedure», ITTC RecommendedProcedure 7.5-02-06-01, 2006.


[8] «Testing and Extrapolation Methods, Manoeuvrability,Captive Model Test Procedure», ITTC RecommendedProcedure 7.5-02-06-02, 2006.

[9] «Testing and Extrapolation Methods, Manoeuvrability,Validation of Manoeuvring Simulation Models», ITTCRecommended Procedure 7.5-02-06-03, 2006.

[10] A. C. Hochbaum, «Manoeuvring Committee Report &Recommendations», 25th ITTC, 14-20 September2008, Fukuoka, Japan.

[11] U.S. Coast Guard Research and Development Center,«Tactical Testing of the Juniper Class Seagoing BuoyTender», Report No. CG-D-20-99, 1999.

[12] Defence R&D Canada – Atlantic, «Validation ofShipMo3D (HalManeuver) and FREDYN ManeuveringPredictions with HALIFAX Trials Data», TechnicalMemorandum, 2005.

[13] U.S. Coast Guard Research and Development Center,«USCGC Healy Results of Performance and SpecialTrials», NSWCCD/50-TR-2000/41, 2000.

[14] J. P. Hooft and J.B.M. Pieffers, «Maneuverability offrigates in waves», Marine Technology, Vol. 25, No. 4,1988.

[15] U.S. Coast Guard Research and Development Center,«Free Running Model Tests of the USCG 47ft MotorLife Boat», CG-D-06-95, 1995.

[16] K. Eloot, M. Vantorre, G. Delefortrie, «Prediction ofship manoeuvrability of an 8000 TEU containership indeep and shallow water: mathematical modelling andcaptive model testing», Proceedings MARSIM ’06.

[17] S. Toxopeus, S.W.Lee, «Comparison of manoeuvringsimulation programs for SIMMAN test cases»,Proceedings SIMMAN 2008.

[18] «Integrated Data Acquisition and Test System, Theperformance network», User’s Manual, NUWC WPB,2006.

[19] www.simman2008.dk.


O ΜΠΥ (β΄) Ηλίας Ν. Μαλαμάς γεν-νήθηκε στη Ρόδο το 1972. ΣπούδασεΗλεκτρολόγος Μηχανικός & Τεχνο-λόγος Η/Υ στην Πολυτεχνική Σχολήτου Πανεπιστημίου Πατρών, απ’ όπουκαι αποφοίτησε το 1996. Στη συνέ-χεια πραγματοποίησε Μεταπτυχια-κές Σπουδές στο Τμήμα Ηλεκτρονι-

κών Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ του ΠολυτεχνείουΚρήτης (Χανιά), από το οποίο παρέλαβε τον αντίστοιχοτίτλο το 1999. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περι-λάμβαναν υλοποίηση αρχιτεκτονικών VLSI για την επε-ξεργασία σήματος/εικόνας, σχεδιασμός ψηφιακών φίλ-τρων για τηλεπικοινωνιακά κανάλια και Ποιότητα Υπηρε-σίας σε κατανεμημένα συστήματα πολυμέσων. Κατά τηδιάρκεια των σπουδών του συμμετείχε ως ερευνητής σεερευνητικά προγράμματα ΠΕΝΕΔ της ΓΓΕΤ καθώς καιτης Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τα οποία δημοσίευσε

πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες σε διάφορα διεθνήΕπιστημονικά Συνέδρια και Περιοδικά. Κατά την περίοδο1999-2000 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στηνΠολεμική Αεροπορία ως Σ.Σμίας, με ειδικότητα Αναλυ-τή/Προγραμματιστή. Το 2000 ξεκίνησε να απασχολείταιως Ερευνητικός και Εργαστηριακός Συνεργάτης στοΤμήμα Ηλεκτρονικής του ΑΤΕΙ Κρήτης (Παράρτημα Χα-νίων), η δε συνεργασία αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα.Στο Ελληνικό Ναυτικό προσελήφθει το 2001 ως Μηχανι-κός Πληροφορικής του Σταθμού Ελέγχου Ακριβείας Συ-στημάτων της Διεύθυνσης Ελέγχου Μετρήσεων τουΝαυστάθμου Κρήτης. Τα καθήκοντά του έχουν να κάνουνμε διαχείριση και λειτουργία Υπολογιστικών Συστημάτωντου Σταθμού καθώς και επεξεργασίας των μετρήσεωνπου πραγματοποιούνται στο Σταθμό. Είναι μέλος τουInstitute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE,1993), του TEE (1996), καθώς και του ΠΣΔΜ-Η (1996).Είναι παντρεμένος και πατέρας τριών τέκνων.

Kέντρο Ναυτικής Αποτροπής

O Εθνικός και Συμμαχικός Εκπαιδευτικός Φορέας

στις Επιχειρήσεις Ναυτικής Αποτροπής

Tου Υποπλοιάρχου Γεωρ. Μαντζούρη Π.Ν. Επιτελή ΚΕΝΑΠ


Εισαγωγή

Ο 21ος αιώνας αποτελεί για πολλούς ιστορικόορόσημο στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίαςαφού κάθε αντικειμενικός παρατηρητής διαπι-στώνει εύκολα ότι όλα τα παγκόσμια τεκταινό-μενα στρέφονται γύρω από τις προσπάθειεςεξάλειψής της. Δεν θα ήταν υπερβολή να λέγα-με ότι στα πλαίσια της ανοικοδόμησης της πα-γκόσμιας ασφάλειας οι Ένοπλες Δυνάμεις πολ-λών χωρών του ΝΑΤΟ και όχι μόνο, ασχολού-νται αποκλειστικά με την αντιμετώπιση του προ-αναφερθέντος φαινομένου και μάλιστα με φρε-νήρεις ρυθμούς που σε μερικές περιπτώσειςλαμβάνουν υπερβολικές διαστάσεις. Οι Ηνωμέ-νες Πολιτείες Αμερικής, η Βρετανία, η Γαλλίακαι άλλες χώρες, προσπαθούν να καταπολεμή-σουν την τρομοκρατία σε όλα τα επίπεδα και ναδιασφαλίσουν έτσι την ελεύθερη διακίνηση τωναγαθών σε ξηρά και θάλασσα.

Στην πορεία αυτή μεγάλο μέρος του ενδιαφέ-ροντος και των πόρων έρχεται να καλύψει ηενασχόληση με το θαλάσσιο περιβάλλον όχιαδικαιολόγητα, αφού το υγρό στοιχείο κατα-λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. Οιθαλάσσιες οδοί επικοινωνιών, που αναμφισβή-τητα αποτελούν τα κομβικά σημεία της επικοι-νωνίας και συμβάλλουν στην ανάπτυξη παγκο-σμίως, εξαντλούν όλο σχεδόν το ενδιαφέροντων κρατών και διεθνών οργανισμών που μέσωτων επιχειρήσεων θαλάσσιας ασφάλειας απο-σκοπούν στην διασφάλισή τους. Σύγχρονο πα-ράδειγμα, αποτελεί η πολύπλευρη και συλλογι-κή προσπάθεια για την αντιμετώπιση του φαινο-μένου της πειρατείας, στην οποία μάλιστα η χώ-

ρα μας συμμετέχει ενεργά με έμψυχο και άψυ-χο υλικό προσφέροντας τα μέγιστα για την δια-σφάλιση των θαλασσίων οδών.

Ως απόρροια της ανωτέρω διαπίστωσης καιμε πρωτοβουλία του τότε Αρχηγού Γενικού Επι-τελείου Εθνικής Άμυνας, Ναυάρχου Π. Χηνοφώ-τη Π.Ν., αποφασίστηκε από την Ελληνική Κυ-βέρνηση η δημιουργία ενός Νατοϊκού Εκπαιδευ-τικού Κέντρου που θα ασχολείτο με εκπαίδευσησε θέματα ναυτικής αποτροπής. Το εν λόγω εγ-χείρημα στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία με απο-τέλεσμα σήμερα το Κέντρο Ναυτικής Αποτρο-πής να έχει εγκαθιδρυθεί στους ευρύτερους κύ-κλους της Συμμαχίας.

Τι είναι το ΚΕΝΑΠ;

Ποιo ακριβώς είναι το εκπαιδευτικό έργο και ηδραστηριότητα του Κέντρου Ναυτικής Αποτρο-πής ή ποια η εκπαίδευση που προσφέρει τοΚΕΝΑΠ και αν αυτή καλύπτει μόνο την εκπαί-δευση των αγημάτων νηοψίας πολεμικών πλοί-ων, είναι μερικές κρίσιμες ερωτήσεις που αναπαντηθούν θα δώσουν μια ξεκάθαρη εικόνα γιατον προσδιορισμό και σκοπό του Κέντρου Ναυ-τικής Αποτροπής.

Αρχικά πρέπει να πούμε ότι το κύριο αντικεί-μενο εκπαίδευσης του Κέντρου περιστρέφεταιγύρω από τις επιχειρήσεις μεμονωμένου πλοίουή ομάδος πλοίων στα πλαίσια εφαρμογής απο-κλεισμού, υλοποίησης αποφάσεων ΟΗΕ και δια-τήρησης ανοικτών των θαλασσίων οδών. Δεδο-μένου όμως ότι το ΚΕΝΑΠ είναι το μόνο καθαράναυτικό εκπαιδευτικό κέντρο της Συμμαχίας, οιεκπαιδεύσεις του καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος

Υπογραφή της Συμφωνίας Ίδρυσης του NMIOTC (MAT MOU) από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ναύαρχο Π. Χηνοφώτη Π.Ν. και τους Δι-οικητές SACT και SACEUR της Συμμαχίας, στις 15 Νοεμβρίου του 2005.


αντικειμένων αρχίζοντας από την αντιμετώπισητης εξάπλωσης των όπλων μαζικής καταστρο-φής μέσω των θαλασσίων οδών και φτάνουνακόμα μέχρι και τις επιχειρήσεις αντιπειρατεί-ας. Παράλληλα, εκτελούνται εκπαιδεύσεις ατό-μων ή ομάδων σε θέματα Νατοϊκής θαλάσσιαςορολογίας, ενώ παρέχεται η απαραίτητη γνώσηγια τον χειρισμό ταχυπλόων σκαφών, κατά τηνδιάρκεια μιας νηοψίας, με αποτέλεσμα να δημι-ουργείται το απαραίτητο υπόβαθρο για την διε-ξαγωγή και τον έλεγχο με τον καλύτερο δυνατότρόπο μιας επικίνδυνης καταστάσεως (π.χ. μησυναινετική νηοψία – non compliant boarding).Ακόμα, έστω και αν αυτό φαίνεται λίγο θεωρητι-κό, οι εκπαιδεύσεις εκτείνονται και σε θέματαψυχολογίας αντιμετωπίσεως ατόμων υψηλούκινδύνου (π.χ. πειρατές ή εν γένει τρομοκρά-τες) ή και σε θέματα εξασκήσεως ουσιαστικώνπρώτων βοηθειών που μπορεί να απαιτηθούν σεένα περιβάλλον πραγματικής επιχείρησης νηο-ψίας. Από τα ανωτέρω συνοπτικά παραδείγμα-τα, αντιλαμβανόμαστε πολύ εύκολα ότι το εκ-παιδευτικό αντικείμενο του Κέντρου είναι πολύ

ευρύ και σε μερικές περιπτώσεις το ήδη υπάρ-χον προσωπικό δεν επαρκεί για να καλύψει τιςδιαρκώς αυξανόμενες εκπαιδευτικές απαιτή-σεις που μεταβάλλονται ακόμα και σε εξαμηνι-αία βάση.

Στατιστικά Στοιχεία Εκπαιδεύσεων

Το Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής – ΚΕΝΑΠ ήNMIOTC (NATO Maritime Interdiction OperationalTraining Center) εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριοτου 2008 όπου και έλαβε την πιστοποίησή τουαπό την Συμμαχία ως εκπαιδευτικό Κέντρο τουΝΑΤΟ σε θέματα ναυτικής αποτροπής. Από τηνυπογραφή της συνθήκης ιδρύσεώς του μέχρι καιτην πιστοποίησή του από τους αρμόδιους φο-ρείς της Συμμαχίας (ACT – Allied CommandTransformation) μεσολάβησε χρονικό διάστημαλιγότερο των δύο ετών και το Κέντρο εγκαθι-δρύθηκε πλέον στο Συμμαχικό εκπαιδευτικό γί-γνεσθαι.

Σήμερα και μετά την παρέλευση ουσιαστικάδεκαοκτώ (18) μηνών από την επίσημη πιστο-ποίησή του, τον Οκτώβριο του 2008, έχει ήδη

Στο σχεδιάγραμμα φαίνεται η δομή των εκπαιδευτικών φορέων του ACT (Allied Command Transformation). To NMIOTC εμφανίζε-ται με κόκκινο βέλος κάτω από τον πυλώνα του Education & Training της Συμμαχίας μαζί με τα σχολεία NDC (NATO DefenseCollege) στην Ρώμη, NSO (NATO School Oberammergau) στην Γερμανία και NCISS (NATO Communication School) στην Latinaτης Ιταλίας. Όλα τα υπόλοιπα εκπαιδευτικά κέντρα (πράσινη απόχρωση δεξιά) είναι υπό εθνική υπαγωγή των χωρών που τα δη-μιούργησαν και με την μορφή Centers of Excellence. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς την σπουδαιότητα του γεγονότος ότι τοNMIOTC είναι ένα εκ των τεσσάρων εκπαιδευτικών φορέων στο ΝΑΤΟ και το μοναδικό σε θέματα θαλασσίων επιχειρήσεων.


εκπαιδεύσει μεγάλο αριθμό προσωπικού, αυξά-νοντας εκθετικά τα ποσοστά εκπαίδευσης τοντελευταίο χρόνο. Συγκεκριμένα, ο αριθμός τωνατόμων που εκπαιδεύτηκαν το 2008 (σε διά-στημα τριών μηνών μετά την πιστοποίηση τουΚέντρου) ήταν 45, ενώ το 2009 ο αριθμός αυ-τός ανήλθε στους 565 μαθητές, με το 83% επίτου συνόλου να αποτελείται από αλλοδαπούςμαθητές.

Πληρώματα αγημάτων νηοψίας πολεμικώνπλοίων, μεμονωμένες ομάδες που προέρχονταιαπό χώρες του ΝΑΤΟ, PfP (Partnership for Pea-ce), MD (Mediterranean Dialogue), ICI (IstanbulCooperation Initiative) ή ακόμα και προσωπικόχωρών που δεν ανήκουν στις ανωτέρω κατηγο-ρίες έχει εκπαιδευτεί στις εγκαταστάσεις τουΚέντρου. Η αύξηση του αριθμού των εκπαιδευο-μένων μέσα στην διάρκεια του τελευταίου χρό-νου οφείλεται στην παροχή, κατά γενική ομολο-γία εθνικών και ξένων πηγών, ουσιαστικής εκ-παίδευσης που πραγματοποιείται με βάση ταΣυμμαχικά πρότυπα. Λόγω του γεγονότος ότιτο Πολεμικό Ναυτικό ασχολείται διαρκώς με τηναναβάθμιση των παρεχομένων εκπαιδεύσεωνκαι υπηρεσιών, αποδεικνύεται τελικώς στουςΣυμμαχικούς εταίρους ότι η συμφωνία της δημι-ουργίας του NMIOTC στην περιοχή της Κρήτηςήταν η καλύτερη επένδυση και απόδειξη ότι ηΕλλάδα μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο ενόςυψηλού κύρους εκπαιδευτικού φορέα του ΝΑΤΟπου θα συμβάλλει τα μέγιστα στην διασφάλισητων θαλασσίων οδών και στην αντιμετώπισηφαινομένων όπως αυτό της πειρατείας.

Στελέχωση

Η στελέχωση του Κέντρου Ναυτικής Αποτρο-πής είναι μια μαθηματική εξίσωση που ακόμαδεν έχει επιλυθεί απολύτως. Παράγοντες όπωςη θέση του Κέντρου, ο πολυεθνικός του χαρα-κτήρας, τα εκπαιδευτικά αντικείμενα καθώς καιμια σειρά άλλων μεταβλητών περιορίζουν τηνεπίτευξη του στόχου της πλήρους στελέχωσηςτου παρόλο που έχουν γίνει σημαντικά βήματαπρος την κατεύθυνση αυτή.

Το πολυεθνικό προσωπικό του Κέντρου απαρ-τίζεται από δύο Τούρκους Αξιωματικούς, έναςαπό τους οποίους, με βαθμό Πλοιάρχου, κατα-λαμβάνει την θέση του Deputy Commander -Υποδιοικητή, έναν Βούλγαρο Αξιωματικό, ένανΡουμάνο Αξιωματικό, έναν Τσέχο Αξιωματικό(Εξειδικευμένο σε θέματα CΒRΝ) και από το

2010 έναν Ιταλό Αντιπλοίαρχο, στην θέση τουΔιευθυντή Υποστηρίξεως Εκπαιδεύσεως. Συνο-λικά το αλλοδαπό προσωπικό καταλαμβάνει το14% των θέσεων επάνδρωσης με δυνατότητααυτό το ποσοστό να ανέλθει μέχρι και στο 40%.Αναμένεται σύντομα στελέχωση του Κέντρουκαι με Επιτελείς από άλλες χώρες Είναι χαρα-κτηριστικό ότι ο Βρετανός Αρχηγός Ναυτικού(First Seα Lord), Ναύαρχος Sir John Stanhope,κατά την επίσκεψη του στις εγκαταστάσεις τουΚΕΝΑΠ αντιμετώπισε θετικά την πρόταση στε-λέχωσης του Κέντρου με έναν Βρετανό Επιτελήσε θέματα πρακτικών εκπαιδεύσεων, δεδομέ-νου ότι Αγγλικές μονάδες κρούσεως όπως φρε-γάτες και αντιτορπιλικά εκπαιδεύονται αρκετάσυχνά στις εγκαταστάσεις του Κέντρου πριν ήμετά την συμμετοχή τους σε επιχειρήσεις τηςΣυμμαχίας όπως η Active, Endeavour ηOperation Ocean Shield.

Με την πολυεθνική στελέχωση επιτυγχάνεταιη διεύρυνση του Κέντρου σε διεθνές επίπεδο, ηδιατήρηση της βιωσιμότητας του στους κόλ-πους της Συμμαχίας αλλά ταυτόχρονα και ηεπαύξηση των εκπαιδευτικών του δυνατοτήτωναφού η συμμετοχή και ανταλλαγή εμπειριών καιεκπαιδευτικών μεθόδων μεταξύ των χωρών με-λών μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχειτελικά στην επίτευξη του κοινού εκπαιδευτικούσκοπού. Τις προεκτάσεις του γεγονότος αυτούβιώνουν τα πληρώματα των μονάδων που εκπαι-δεύονται καθώς γίνονται οι τελικοί αποδέκτεςμιας εκπαιδευτικής διαδικασίας που αναβαθμί-ζεται συνεχώς και εμπλουτίζεται με στοιχείααπό το διεθνές εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Στοντομέα αυτό παράδειγμα προς μίμηση αποτελεί ηπερίπτωση του Συμμαχικού σχολείου στοΟberammergau της Γερμανίας, στο οποίο η συ-νεργεία που συντελείται μεταξύ των εκπαιδευ-τών από διαφορετικές χώρες (συμπεριλαμβανο-μένων και Ελλήνων) δίνει τελικά ένα αποτέλε-σμα που είναι αξιοζήλευτο και λειτουργικό.

Παράλληλα, στο Κέντρο υπηρετούν Αξιωματι-κοί του Στρατού και της Πολεμικής Αεροπορίαςκαλύπτοντας θέσεις Επιτελικών Αξιωματικώνστον τομέα της Εκπαίδευσης. Η στελέχωση μεπροσωπικό και άλλων κλάδων των Ενόπλων Δυ-νάμεων αυξάνει τον παράγοντα διακλαδικότη-τας του Κέντρου και δημιουργεί μια πολύπλευ-ρη εκπαιδευτική δεξαμενή. Μέχρι πρόσφαταυπηρετούσε στο Κέντρο και προσωπικό του Λι-μενικού Σώματος που δυστυχώς μετατέθηκε


τον τελευταίο χρόνο χωρίς να αντικατασταθεί.Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να αναφέ-

ρουμε και την προσπάθεια συνεργασίας του Κέ-ντρου με άλλους Εθνικούς φορείς όπως το Λι-μενικό Σώμα, η Αστυνομία, η Πυροσβεστική καιοι Τελωνειακές Αρχές της χώρας μας. Οι συνερ-γασίες αυτές είναι πολύ σημαντικό να υλοποιη-θούν με δεδομένο ότι η ανταλλαγή απόψεων,εφαρμοσμένων τακτικών σε θέματα εκπαίδευ-σης αλλά και σε θέματα αποτροπής τρομοκρατι-κών ενεργειών διαμέσου των θαλασσίων οδώνπου καταλήγουν στο έδαφος της χώρας μας εί-ναι σημαντικές γιατί τελικά προάγουν την δια-λειτουργικότητα στο εθνικό γίγνεσθαι και αυξά-νουν αναμφισβήτητα την αποτελεσματικότητατου συνολικού εθνικού αποτρεπτικού μηχανι-σμού. Μέχρι πρόσφατα το Κέντρο είχε στενήσυνεργασία με το Λιμενικό Σώμα, ενώ συνεργα-σίες με άλλες υπηρεσίες βρίσκονται ακόμα σευβριδικό επίπεδο. Σημαντική πάντως εξέλιξηαποτελεί το γεγονός ότι υπάρχει η ένδειξη μελ-λοντικών συνεργασιών με φορείς που ασχολού-νται με την πρόληψη και καταστολή της διασπο-ράς των όπλων μαζικής καταστροφής, όπως ηΕθνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Εάν οιανωτέρω προσπάθειες ευοδωθούν, τότε το εκ-παιδευτικό αντικείμενο του Κέντρου θα βελτιω-θεί αισθητά, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε οιεκπαιδεύσεις αυτές να λάβουν και διεθνή χαρα-κτήρα, τάση που ήδη έχει αρχίσει και διαφαίνε-ται ότι είναι απαραίτητη και για την οποία υπάρ-χει αυξημένη ζήτηση και μέχρι στιγμής ελάχι-στη εκπαιδευτική προσφορά.

Απαιτήσεις Εκπαίδευσης

Με βάσει τις διαρκώς αυξανόμενες επιχειρησια-κές απαιτήσεις της Συμμαχίας, αλλά και αυτέςπου απορρέουν από τα εθνικά στρατηγικά δρό-μενα, είναι σαφές ότι για να στελεχωθεί το Κέ-ντρο θα πρέπει το προσωπικό να κατέχει ειδικάπροσόντα τα οποία να αποδίδουν τα μέγισταστο εκπαιδευτικό σύστημα και συνάμα να συμ-βάλλουν στην διατήρηση της έξωθεν καλήςμαρτυρίας ιδιαίτερα όταν εκπαίδευση αλλοδα-πού προσωπικού λαμβάνει χώρα.

Θα λέγαμε ότι είναι απαραίτητη η άριστη γνώ-ση της Αγγλικής γλώσσας καθώς επίσης και τοπροσόν της καθηγεσίας, τουλάχιστον σε βασικόεπίπεδο. Αποτελεί απαίτηση η ικανότητα ενόςεκπαιδευτή μιλώντας την Αγγλική γλώσσα ναπροκαλέσει το ενδιαφέρον αλλοδαπών μαθη-

τών, πράγμα που είναι εξαιρετικά δύσκολοαφού πολλές φορές το προσωπικό που εκπαι-δεύεται μιλάει τα Αγγλικά ως μητρική γλώσσα,ενώ άλλες φορές προέρχεται από χώρες όπου ηγνώση των Αγγλικών είναι ακόμα σε εμβρυακόεπίπεδο.

Παράλληλα, μία άλλη πρόκληση για το εκπαι-δευτικό προσωπικό του Κέντρου είναι η αντιμε-τώπιση των εκπαιδευομένων με λεπτούς χειρι-σμούς αφού προέρχονται από διαφορετικά πο-λιτισμικά περιβάλλοντα. Απαιτούνται προσεκτι-κοί χειρισμοί ούτως ώστε να επιτευχθεί τελικά ηδιδασκαλία σε ικανοποιητικό βαθμό, πράγμαπου τελικά αποφέρει την εκ των έσω διαφήμισητου εκπαιδευτικού επιπέδου του Κέντρου καιτην συνέχιση της ροής σπουδαστών από διάφο-ρες χώρες και οργανισμούς, μέσω της θετικήςανάδρασης από τους ίδιους τους εκπαιδευόμε-νους. Κατά συνέπεια η ανάγκη της προσαρμο-στικότητας του εκπαιδευτή στις κατά περίπτω-ση ανάγκες των εκπαιδευομένων είναι αυτή πουτελικά προσδίδει το επιθυμητό αποτέλεσμα το-ποθετώντας τον εκπαιδευόμενο στο κέντρο τηςεκπαιδευτικής διαδικασίας.

Υλικοτεχνική Yποδομή - Εγκαταστάσεις

Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμη η αναφοράστις σύγχρονες εκπαιδευτικές εγκαταστάσειςκαι υποδομές του Κέντρου που ακολουθούν τιςαπαραίτητες εκπαιδευτικές επιταγές των και-ρών. Στο Κέντρο διατίθενται ο πύργος προσο-μοίωσης ταχείας καταρήχησης από Ελικόπτερο(fast rope tower), ο πύργος των εμπορευματοκι-βωτίων (container stack), στον οποίο οι μαθητέςεκπαιδεύονται σε διαδικασίες ελέγχου φορτίωνεμπορικών πλοίων, καθώς και το τέως εκπαιδευ-τικό πλοίο «Άρης» το οποίο, έχει μετατραπεί σεένα σύγχρονο κέντρο προσομοίωσης πραγματι-κών επιχειρήσεων επί εμπορικών πλοίων. Επί-σης, η χρήση πυρών προσομοίωσης, μέσω τηςχρήσης χρωμοβόλων όπλων και χρωμοσφαιρώνδίνει την δυνατότητα στους εκπαιδευόμενουςνα διέρχονται εκπαίδευση σχεδόν κάτω απόπραγματικές συνθήκες στην οποία εξετάζεταικαι πιστοποιείται η ετοιμότητα των μελών τηςομάδος του αγήματος νηοψίας στην αντιμετώ-πιση καταστάσεων οι οποίες πρόκειται να συμ-βούν σε πραγματικό περιβάλλον κατά την διάρ-κεια του ελέγχου ενός εμπορικού πλοίου.


Το ΚΕΝΑΠ προμηθεύτηκε πρόσφατα εξαιρετι-κών δυνατοτήτων ταχύπλοα σκάφη τύπουRHIB, μέσω των οποίων έχει πλέον την δυνατό-τητα να παρέχει υψηλών προδιαγραφών θαλάσ-σια εκπαίδευση, αφού με μήκος μεγαλύτεροαπό 10 μέτρα, με ταχύτητες που φτάνουν τους55 κόμβους και με μηχανές 600 ίππων έκαστο,έχουν την ικανότητα να φέρουν εις πέρας κάθεμορφής θαλάσσιο εκπαιδευτικό σενάριο.

Τέλος, για την εκτέλεση των θεωρητικών μα-θημάτων υπάρχει ένα σύγχρονο αμφιθέατρο κα-θώς και τέσσερεις αίθουσες διδασκαλίας, εξο-πλισμένες με οπτικοακουστικά μέσα παροχήςεκπαίδευσης. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα

εκτέλεσης βιντεοκλήσεων (video teleconfere-nce) με φορείς του ΝΑΤΟ ή με τον ACT, δυνατό-τητα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα καιγια την παρακολούθηση μαθημάτων από από-σταση (Distance Learning).

Με την υλικοτεχνική αυτή υποδομή δικαίως οιεκπαιδευόμενοι περιγράφουν με κολακευτικάσχόλια τις εγκαταστάσεις του Κέντρου, αφούσυγκρινόμενο με άλλα Κέντρα εκπαίδευσης θαμπορούσαμε να πούμε ότι όχι μόνο είναι ισότιμοαλλά σε πολλές περιπτώσεις υπερτερεί. Ταανωτέρω υλικοτεχνικά δεδομένα προσδίδουνστο Κέντρο την αξία που του αναλογεί ως σύγ-χρονο και αξιόπιστο Εκπαιδευτικό Κέντρο Θα-λασσίων Επιχειρήσεων τις Συμμαχίας.

Μαθήματα - Courses

Είναι ευρέως γνωστό ότι η κορωνίδα των εκπαι-δευτικών απασχολήσεων του ΚΕΝΑΠ, είναι ηεκπαίδευση των αγημάτων νηοψίας των πολεμι-κών πλοίων. Από τον κατωτέρω πίνακα διακρί-νουμε ότι το ΚΕΝΑΠ μέσα στην διάρκεια ενόςημερολογιακού χρόνου έχει εκπαιδεύσει μεγά-λο αριθμό αγημάτων πολεμικών πλοίων απόδιάφορες χώρες του ΝΑΤΟ και όχι μόνο. Τασχόλια τα οποία έχουν συλλεχθεί κατά τηνδιάρκεια των εκπαιδεύσεων είναι πολύ θετικά,αλλά το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι χώρεςπου αρχικά έστειλαν πλοία για εκπαίδευση,στέλνουν νέες μονάδες με συνεχώς αυξανόμε-νο ρυθμό. Μέσα σε αυτές συγκαταλέγονται οιΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Βρετανία και η

Εικόνες από εκπαίδευση στον πύργο τον Fast Rope αρχικάκαι στην συνεχεία εφαρμογή των διαδικασιών από Ελικόπτε-ρο – Heliborne insertion and extraction (Course 3000).

Στην ανωτέρω φωτογραφία εμφανίζεται η κύρια υλικοτεχνικήυποδομή του ΚΕΝΑΠ. Διακρίνεται ο πύργος των εμπορευμα-τοκιβωτίων (container stack) καθώς και το εκπαιδευτικόπλοίο «Άρης».


Γαλλία. Το αποκορύφωμα των εκπαιδευτικώνδραστηριοτήτων μέχρι στιγμής το κατέχει ηάσκηση «Phoenix Express», η οποία διοργανώ-νεται από τον 6o Στόλο των ΗΠΑ, ενώ τοΚΕΝΑΠ συμμετέχει στη σχεδίαση και εκπαίδευ-ση των πληρωμάτων των πλοίων που μετέχουνστην άσκηση. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σταπλαίσια της ασκήσεως Phoenix Express 2009εκπαιδεύτηκαν στο ΚΕΝΑΠ 143 αξιωματικοί καιυπαξιωματικοί σε θεωρητικό και πρακτικό επίπε-δο από 14 χώρες. Το 2010 η άσκηση θα εκτελε-στεί με την ίδια ή και μεγαλύτερη συμμετοχήχωρών, ενώ παράλληλα προγραμματίζεται και ηεκπαίδευση των πληρωμάτων των πλοίων πουθα συμμετάσχουν στην πολυεθνική άσκηση

«Νηρηίς 09» η οποία σχεδιάζεται από το Αρχη-γείο Στόλου.

Κατά τις ανωτέρω εκπαιδεύσεις τα πληρώμα-τα σε συνεργασία με την Διεύθυνση Εκπαιδεύ-σεως του Κέντρου, επιλέγουν τα μαθήματαεκείνα (θεωρητικά ή/και πρακτικά) στα οποίαεπιθυμούν να βελτιώσουν την απόδοσή τους.Για παράδειγμα ένα άγημα μπορεί να εκπαιδευ-τεί στον χειρισμό ταχύπλοου σκάφους κατά τηνπροσέγγιση για νηοψία σε εμπορικό πλοίο, ενώκάποιο άλλο άγημα θεωρεί ότι υστερεί στις με-θόδους τακτικής ερεύνης στο εσωτερικό ενόςσκάφους και έτσι εστιάζει την εκπαίδευσή τουστο αντικείμενο αυτό. Στην συνέχεια παρατίθε-νται τα εκπαιδευτικά αντικείμενα / μαθήματα κα-τά αύξουσα αριθμητική σειρά ούτως ώστε ναπαρατεθεί η θεματολογία των εκπαιδευτικώναντικειμένων τα οποία προσφέρει το Κέντρο.

Όπλα Μαζικής Καταστροφής

Τα τελευταία χρόνια και λόγω του αυξανόμενουφαινομένου της τρομοκρατίας, η εξάπλωση τωνόπλων μαζικής καταστροφής απασχολεί ευρέ-ως την Ευρωπαϊκή κοινότητα και συγκεκριμένατα επιχειρησιακά φόρα της Συμμαχίας. Οι ΗΠΑείναι ιδιαίτερα δραστήριες στην αντιμετώπισητέτοιων ενδεχομένων, ενώ στα πλαίσια τουΝΑΤΟ προσφάτως δημιουργήθηκε το ΝατοϊκόΚέντρο για την αντιμετώπιση της εξάπλωσηςτων όπλων μαζικής καταστροφής (ΝΑΤΟ WMDCenter). To ΚΕΝΑΠ αντιλαμβανόμενο τις διε-θνείς τάσεις και προκλήσεις έχει να επιδείξεισταθερά βήματα ευαισθητοποίησης προς τηνκατεύθυνση αυτή.

Αρχικά, οργάνωσε συνεκπαίδευση με εξειδι-κευμένες ομάδες Αμερικανών που είχαν ως κύ-ριο σκοπό την χρήση ειδικών συσκευών ανί-χνευσης και τον εντοπισμό ραδιενεργών υλικώνεπί εμπορικών πλοίων. Ακολούθως και σε συ-νεργασία με τον ACT οργανώθηκε εβδομαδιαίοσυνέδριο (το οποίο θα μετατραπεί σε πιλοτικόσχολείο – pilot course) με θέμα την αντιμετώπι-ση της εξάπλωσης των όπλων μαζικής κατα-στροφής στο οποίο συμμετείχαν διακεκριμένοιυψηλόβαθμοι από διαφόρους διεθνείς και εθνι-κούς οργανισμούς και φορείς όπως φαίνεταιπαρακάτω:

α. Διεθνείς Φορείς:• NATO WMD Center

Νο Μονάδα Χώρα ΣΥΝΟΛΟανά χώρα

1. HMS RICHMONT2. HMS CORNWALL Βρετανία 33. HMS LANCASTER4. FS COMMADANT DUCUING5. FNS MONTCALM Γαλλία 36. FNS SURCOUF7. USS KLAKRING8. USS ANZIO ΗΠΑ 39. USS HIGGINGS10. BGS LOISE MARIE Βέλγιο 111. NRP ALVARES Πορτογαλία 1

GABRAL (SNMG 1)12. BGS DRAZKI Βουλγαρία 113. URS TERNOPIL Ουκρανία 214. ROS REGINA MARIA Ρουμανία 115. HS SALAMIS16. HS LASKOS17. HS SAMOS Ελλάδα 618. HS ADRIAS19. HS LIMNOS20. HS KANARISΣύνολο Εκπαιδευθέντων Πληρωμάτων 22Πολεμικών Πλοίων στο ΚΕΝΑΠ το 2009

Από τον ανωτέρω πίνακα διακρίνουμε ότι οι περισσότερεςναυτικές μονάδες που έχουν αποσταλεί για εκπαίδευση εί-ναι από τις H.Π.Α., την Βρετανία και την Γαλλία. Παράλληλαο αριθμός του συνόλου των εκπαιδευθέντων πολεμικώνπλοίων στο ΚΕΝΑΠ (σύνολο 22 Πολεμικά Πλοία) κατά τοέτος 2009 καταδεικνύει την εκπαιδευτική αξία των παρεχό-μενων εκπαιδευτικών αντικειμένων. Τέλος και με δεδομένοότι ένας χρόνος αποτελείται από 52 εβδομάδες διακρίνου-με ότι σχεδόν κάθε δεκαπέντε ημέρες ένα πολεμικό πλοίοεκπαιδεύεται στο ΚΕΝΑΠ.


• US Defence Threat Agency (DTRA) • Joint CBRN Defense COE – Czech Republic• Allied Command Transformation Operational

Experimentation Branch (ACT)• Organization for the Security and Cooperation

in Europe (OSCE)• World Customs Organization (WCO)

• Defense Against Terrorism (DAT Center ofExcellence – Turkey)

• NATO Maritime Interdiction Operations Center(NMIOTC)

• Italian Defense General Staff• CC MAR Naples• Belgian-Netherlands Maritime Warfare Center

Μάθημα Τίτλος1010 MIO Operational Planning1020 MIO Messages1030 Intel Support to MIO1040 Legal Issues – ROE1050 MIO Phases1060 Units Organization1070 Air Assets1080 Psychological Aspects

• Σειρά Μαθημάτων 1000: Θεωρητική Εκπαίδευση ΟμάδοςΔιοικήσεως (Command Team)

Μάθημα Τίτλος2010 Actions Other than tactical

Sweep Onboard Suspect Vessel2020 Inspection / Detection Techniques2030 Intel Gathering on MIO Targets2040 Tactical MIO Planning2050 Boarding Team Psychology2060 Suspect Vessel Crew Psychology

• Σειρά Μαθημάτων 2000: Θεωρητική Εκπαίδευση Ομάδος Νηο-ψίας (Boarding Team Theoretical Issues)

Μάθημα Τίτλος3010 Container Inspection3020 Small Arms Training3030 Tactical Sweep3040 Crew Control / Suspect Crew Handling3050 Small Boat Handling3060 RHIB Insertion3070 Heliborne Insertion / Extraction3080 Boarding Under Multiple Threats

• Σειρά Μαθημάτων 3000: Πρακτική Εκπαίδευση Ομάδος Νηο-ψίας (Boarding Team Practical Issues)

Μάθημα Τίτλος4010 Evaluation of Command Team ability to

plan and execute MIO in accordance with NATO doctrines and procedures

4020 Evaluation of Boarding Team’s ability to plan and conduct VBSS in accordancewith NATO doctrines and procedures

4030 Evaluation of Ship’s internal organization,ship’s equipment condition and utilization related to MIO

• Σειρά Μαθημάτων 4000: Αξιολόγηση Ναυτικής Μονάδος Ενπλώ (Naval Unit Final Tactical Exercise)

Εκπαίδευση σε διαδικασίες ελέγχου εμπορευματοκιβωτίων (container stack search) και ελέγχου πληρώματος εμπορικώνπλοίων (crew control). Η εκπαίδευση εκτελείται στο άγημα νηοψίας του Βρετανικού πλοίου HMS Montcalm, πριν την συμμετο-χή του στην επιχείρηση EU Atalanta στο Kέρας της Αφρικής.


• Romanian Navy General Staffβ. Εθνικοί Φορείς:• ΓΕΕΘΑ • ΓΕΣ• ΓΕΝ• Αρχηγείο Στόλου• Ελληνική Αστυνομία • Λιμενικό Σώμα

Τα θέματα που αναλύθηκαν αφορούσαν κυ-ρίως αντικείμενα σχετικά με την προσπάθειαπρόληψης και καταστολής της εξάπλωσης τωνΌπλων Μαζικής Καταστροφής διαμέσου τωνχερσαίων και θαλασσίων οδών, καθώς επίσηςκαι των λιμένων. Η θεματολογία εστιάστηκεστις πολιτικές, νομικές, επιχειρησιακές και τα-κτικές διαστάσεις του προβλήματος, ενώ τηντελευταία ημέρα διεξήχθη συζήτηση (paneldiscussion) βασισμένη σε πιθανά σενάρια αντι-μετώπισης της διασποράς όπλων μαζικής κατα-στροφής, στην οποία παρευρέθησαν υψηλοίαξιωματούχοι και βαθμοφόροι του ΝΑΤΟ, μετα-

ξύ των οποίων και ο Αναπληρωτής βοηθός τουΓενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ σε θέματα WMD,κ. Guy Roberts.

Το συνέδριο στέφθηκε με επιτυχία και απεκό-μισε θετικά σχόλια σε τέτοιο βαθμό ούτως ώστενα σχεδιάζεται για το έτος 2010 η δημιουργίαεβδομαδιαίας εκπαίδευσης/πιλοτικού σχολείου,με την συνδρομή και πιστοποίηση της Συμμα-χίας, σε θέματα αντιμετώπισης εξάπλωσης τωνοπλών μαζικής καταστροφής διαμέσου του θα-λασσίου περιβάλλοντος (Proliferation of Wea-pons of Mass Destruction in the Maritime Arena).

Αντιπειρατεία

Τους τελευταίους έξι μήνες το ΚΕΝΑΠ προσαρ-μοζόμενο πλήρως στις απαιτήσεις των καιρώνκαι με δεδομένο ότι το φαινόμενο της πειρατεί-ας έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, έχει δημι-ουργήσει εκπαιδευτικά σενάρια αντιπειρατείαςτα οποία προσφέρει ως εκπαιδευτικά αντικείμε-να τόσο στις εθνικές όσο και στις ξένες μονά-

Απεικόνιση ενός εκ των σεναρίων αντιπειρατείας που αφορά στην έρευνα και εντοπισμό μιας μικρής βάρκας. Η βάρκα προ-σομοιάζει πειρατικό skiff που προέρχεται από την περιοχή Nikapaland (υποτιθέμενη πειρατική περιοχή) και κινείται προς τηνπεριοχή Marathiland (υποτιθέμενη φίλια περιοχή). Το πλοίο που εκπαιδεύεται, καλείται να διαπιστώσει αν η άγνωστη (κόκκι-νη) λέμβος είναι πειρατική και αν ναι, τότε πρέπει να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες σύμφωνα με τους Κανόνες Εμπλοκήςπου του έχουν δοθεί, σε συνδυασμό με τις κινήσεις της άγνωστης λέμβου, εντός χωρικών υδάτων των δύο χωρών και σε διε-θνή ύδατα.


δες που πρόκειται να συμμετάσχουν σε επιχει-ρήσεις κατά της πειρατείας στο Kέρας τηςΑφρικής. Η εν λόγω εκπαίδευση έχει ήδη εκτε-λεστεί αρκετές φορές σε Ελληνικά Πλοία (π.χ.Φ/Γ Αδρίας) ή και σε ξένες μονάδες όπως τουΒρεττανικού και του Γαλλικού Ναυτικού (π.χ. FSPrimaguet).

Στα εν λόγω σενάρια οι εκπαιδευτές τουΚΕΝΑΠ επιβαίνοντας σε RHIB, παίζουν τον ρό-λο πειρατών σε κατάλληλα σχεδιασμένες ασκή-σεις. Το εκπαιδευόμενο πλοίο με την χρήση τηςΟμάδος Διοικήσεως και του αγήματος νηοψίαςτου καλείται να φέρει εις πέρας αποστολέςόπως έλεγχο, ταυτοποίηση, καταδίωξη καιεξουδετέρωση πειρατών και πειρατικών ενερ-γειών. Αν και τα σενάρια θα έλεγε κανείς ότι δενείναι πολύπλοκα ή εξεζητημένα, παρόλα αυτάείναι εξαιρετικά χρήσιμα για τα πληρώματα τωνπολεμικών πλοίων, αφού πριν συμμετάσχουν σε

πραγματικές αποστολές έχουν την ευκαιρία ναελέγξουν τους εσωτερικούς και εθνικούς τουςμηχανισμούς και να εκπαιδευτούν ανώδυνα στιςμεθόδους αποτροπής των πειρατών. Η εν λόγωεκπαίδευση προτιμάται από τους Κυβερνήτεςτων πολεμικών πλοίων που πρόκειται να συμμε-τάσχουν σε αποστολές στο κέρας της Αφρικής.Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι οι Γαλλικέςφρεγάτες που πρόκειται να συμμετάσχουν σετέτοιου είδους επιχειρήσεις διέρχονται τηνανωτέρω εκπαίδευση στο ΚΕΝΑΠ, κατόπιν προ-τροπής του Γαλλικού Αρχηγείου Στόλου(ALFAN). Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα τιμη-τικό για το Κέντρο και καταδεικνύει την ποιότη-τα της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε διεθνέςεπίπεδο. Ακολούθως, αναφέρονται επιγραμμα-τικά τα τριά σενάρια εκπαίδευσης σε αντιπειρα-τικές επιχειρήσεις που είναι διαθέσιμα σύμφω-να με τον εκπαιδευτικό κανονισμό του Κέντρου.

Eπίσκεψη του AΓEEΘA στο KENAΠ / N.M.I.O.T.C. την 21η Mαΐου 2010.


• Scenario 1: Small Boat Investigation • Scenario 2: Pirate Mothership Identification/

Visiting/Boarding/Seizing • Scenario 3: Protection of a merchant ship

against pirate attack at sea

Mobile Training Teams (MTT’s)

Το Κέντρο, όπως άλλωστε κάθε Νατοϊκό Εκπαι-δευτικό Κέντρο, έχει την δυνατότητα εκπαίδευ-σης μονάδων ή ακόμα και μεμονομένων ομάδωνσε περιοχές εκτός των εγκαταστάσεών του. Ηδυνατότητα αυτή είναι δυνατόν να υλοποιηθείμετά από αίτηση του ενδιαφερομένου φορέα ήκράτους και εν συνεχεία κατόπιν εγκρίσεως τουΓΕΝ και με την χρήση όλων των κατάλληλων δι-πλωματικών διεργασιών, αποστέλλεται προσω-πικό στην αλλοδαπή για να παρέξει εκπαίδευσησε χώρες που το επιθυμούν. Με την εκπαιδευτι-κή αυτή παροχή δίνεται η δυνατότητα στον εν-διαφερόμενο να εκπαιδεύσει με μικρό κόστοςτο προσωπικό του στην χώρα του, αφού το κό-στος για την ενδιαίτηση μιας ομάδας εκπαιδευ-τών από το NMIOTC είναι συνήθως πολύ μικρό-τερο από την αποστολή ενός πλοίου ή μιας πλή-ρους ομάδας αγήματος νηοψίας (που συνήθωςαποτελείται από 12 άτομα) στην Σούδα. Αντίθε-

τα η κινητή μονάδα εκπαίδευσης του ΚΕΝΑΠδεν υπερβαίνει συνήθως τα 4 με 5 άτομα και ηαποστολή της στο εξωτερικό είναι πιο ευέλικτηκαι ταχεία διαδικασία.

Advanced Distributed Learning(ADL)

Το Κέντρο παρέχει επίσης τη δυνατότητα σε πο-λυεθνικό προσωπικό να παρακολουθεί διαδι-κτυακά μαθήματα από απόσταση. Η εν λόγω εκ-παιδευτική διαδικασία λειτουργεί μέσω του δι-κτυακού τόπου του ACT και δίνει την δυνατότη-τα στους μαθητές να παρακολουθήσουν τα μα-θήματα του Κέντρου σε θεωρητικό επίπεδο. Πα-ράλληλα, χρησιμοποιείται και ως εκπαιδευτικόβοήθημα για τους αλλοδαπούς μαθητές πουπρόκειται να παρακολουθήσουν εκπαίδευσηστο Κέντρο αφού λειτουργεί ως εργαλείο προε-τοιμασίας, ιδιαίτερα γι’ αυτούς που αντιμετωπί-ζουν πρόβλημα με την κατανόηση της αγγλικήςγλώσσας σε πρωτογενές επίπεδο.

Στην συνέχεια αναφέρονται επιγραμματικάτα μαθήματα που παρέχονται μέσω της ανωτέ-ρω διαδικασίας:(1) MIO Orientation – Unit’s Preparation (2) MIO execution

Απεικόνιση της θέσεως του ΚΕΝΑΠ στο κέντρο όλων των κύριων θαλάσσιων αρτηριών της Μεσογείου. Η επιλογή της θέσεωςαυτής είναι αναμφισβήτητα στρατηγικής σημασίας.


(3) Boarding Team Tactical Planning (4) Boarding Team Psychology (5) Suspect Vessel crew psychology (6) Boarding Execution

Η παρακολούθηση των μαθημάτων μπορεί ναγίνει από την ιστοσελίδα της Συμμαχίας πουέχει δημιουργηθεί για αυτό το σκοπό: www.jadl.act.nato.int. Ο μαθητής μπορεί να παρακολουθή-σει τα μαθήματα μετά από αίτησή του στον ανω-τέρω δικτυακό τόπο για παροχή κωδικού, ούτωςώστε η παρακολούθηση του μαθήματος ναελέγχεται στατιστικά και πρακτικά από το προ-σωπικό του NMIOTC.

Συνεργασία με Ακαδημαϊκά Ιδρύματα

Μια ακόμα εκπαιδευτική διάσταση του NMIOTC,είναι η συνεργασία του με διάφορα ακαδημαϊκάιδρύματα του εσωτερικού και του εξωτερικού.Συγκεκριμένα και μετά από προτάσεις Αξιωματι-κών του Π.Ν. που αποφοίτησαν από το NavalPostgraduate School (NPS Monterey) και σε συ-νεργασία με το ΓΕΝ, το Κέντρο πλέον συνεργά-ζεται σε εξαμηνιαία βάση με το NPS, ανοίγονταςνέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση προβλημά-των που άπτονται των θαλασσίων επιχειρήσεων.

Εκτελούνται πειράματα που ως απότερο σκο-πό έχουν την μεταφορά στοιχείων και εικόναςαπό την θάλασσα σε επιχειρησιακά κέντρα στηνξηρά (στο NMIOTC ή στις ΗΠΑ). και αφορούνστον εντοπισμό, ταυτοποίηση, παρακολούθησηκαι αντιμετώπιση επικίνδυνων ραδιενεργών υλι-κών που είναι πιθανόν να μεταφέρονται μέσωτων θαλασσίων οδών. Για την διεξαγωγή τωνπειραμάτων δημιουργούνται σταθμοί θαλάσσιοι,με την χρήση των ταχυπλόων σκαφών τουΚΕΝΑΠ, όπου επιχειρείται ο εντοπισμός από ει-δικούς αισθητήρες της ύπαρξης όπλων μαζικήςκαταστροφής επί πλοίων που διέρχονται διαμέ-σου των σημείων αυτών. Μετά την ολοκλήρωσητου όλου εγχειρήματος, θα υπάρχει η δυνατό-τητα μεταφοράς εικόνας και στοιχείων πραγμα-τικού χρόνου ακόμα και μέσω χαμηλά ιπτάμε-νων δορυφόρων, σε ειδικά διαμορφωμένουςεπιχειρησιακούς/συμβουλευτικούς σταθμούςστην ξηρά, όπου οι συλλεγόμενες πληροφορίεςθα αξιοποιούνται και θα επεξεργάζονται κατάλ-ληλα από ομάδες εξειδικευμένων αναλυτών.Έτσι θα διευκολύνεται το έργο του αγήματοςνηοψίας ενός πολεμικού πλοίου που θα έχει την

δυνατότητα να είναι συνδεδεμένο σε πραγματι-κό χρόνο με τον συμβουλευτικό σταθμό ξηράςκαι να λαμβάνει κατευθύνσεις/οδηγίες που θαείναι άμεσα αξιοποιήσιμες για την ολοκλήρωσημιας νηοψίας.

Παράλληλα, επιδιώκονται και είναι σε εξέλιξησυνεργασίες με το Πολυτεχνείο Κρήτης, τηνΣχολή Ναυτικών Δοκίμων και άλλους φορείςτης Συμμαχίας όπως για παράδειγμα το Νατοϊ-κό Κέντρο αντιμετώπισης των όπλων μαζικήςκαταστροφής (ΝΑΤΟ WMD Center), στις Βρυ-ξέλλες.

Μέλλον – Προοπτικές

Οι υπάρχουσες διεθνείς τάσεις αλλά και το πα-γκόσμιο πολιτικό και διπλωματικό σκηνικό ανα-δεικνύουν καθημερινά την αξία διατηρήσεωςτου Κέντρου σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ΚέντροΝαυτικής Αποτροπής αποτελεί το κλειδί τηςΣυμμαχίας για την εκπαίδευση σε θέματα ναυτι-κής αποτροπής και θαλασσίων επιχειρήσεων καιμάλιστα χωρίς ιδιαίτερο κόστος. Το γεγονός ότιεδρεύει στο Κέντρο της Μεσογείου ή ακόμα κα-λύτερα στο κέντρο των βασικών θαλασσίωνοδών που οδηγούν στην Μαύρη Θάλασσα, τηνΑνατολική Μεσόγειο ή την διώρυγα του Σουέζκαι τον Κόλπο του Άντεν, αποτελεί εξαιρετικήςστρατηγικής σημασίας πλεονέκτημα για τηνεπιχειρησιακή του αξία.

Η Ελλάδα θα πρέπει να εξακολουθήσει ναυποστηρίζει δυναμικά την ύπαρξη ενός τέτοιουοργανισμού, αφού μέσω αυτού συντελείται δια-φήμιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρε-σιών από την πατρίδα μας προς την Συμμαχίακαι γενικότερα δημιουργείται θετικός αντίκτυ-πος σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η περαιτέ-ρω ανάπτυξη της συνεργασίας του Κέντρου καιμε άλλους εθνικούς φορείς για την υποβοήθησητου έργου του αλλά κυρίως για την πολύπλευρηανάπτυξη των εκπαιδευτικών του επιδιώξεων,σε κάθε είδους θαλάσσια επιχείρηση ναυτικήςαποτροπής, θα προσδώσει δυναμική που κανέ-νας άλλος εκπαιδευτικός οργανισμός δεν έχειστο ΝΑΤΟ.

Επίλογος

Η ανωτέρω ανάλυση των δυνατοτήτων τουΚΕΝΑΠ έγινε κάτω από το πρίσμα ότι το έργο


που συντελείται αποτελεί εθνική υπόθεση ενώέχει διεθνή απήχηση τόσο στην Συμμαχία όσοκαι σε συνεργαζόμενες χώρες με αυτή.

Το Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής προσπαθείνα εδραιωθεί στο Νατοϊκό περιβάλλον ούτωςώστε μελλοντικά να θεωρείται ως δεδομένο ση-μείο αναφοράς για την εκπαίδευση σε επιχειρή-σεις ναυτικής αποτροπής. Δεν θα ήταν υπερβο-λή να λέγαμε ότι η Ελλάδα με την δημιουργίακαι την εξολοκλήρου υποστήριξη αυτού του ορ-γανισμού, δημιουργεί καθημερινά ισχυρές βά-σεις που στο μέλλον θα την αναδείξουν ως ισό-

τιμο εκπαιδευτικό φορέα με άλλες χώρες τηςσυμμαχίας. Με δεδομένο ότι το κόστος της εκ-παίδευσης είναι πολύ χαμηλό και ότι η Κρήτηβρίσκεται στο στρατηγικό κέντρο των κυρίωνθαλασσίων αρτηριών της υφηλίου, δεν θα ήτανουτοπική η θεώρηση να λέγαμε ότι το NMIOTCμπορεί να αποτελέσει έναν από τους κεντρι-κούς εκπαιδευτικούς και συμβουλευτικούς κορ-μούς του ΝΑΤΟ σε θέματα όχι μόνο ναυτικήςαποτροπής, αλλά και θαλασσίων επιχειρήσεωνγενικότερα.


Ο Υποπλοίαρχος Γεώργιος Μαντζούρηςγεννήθηκε στην Αθήνα στις 03-08-1975και αποφοίτησε από την Σχολή ΝαυτικώνΔοκίμων το 1998 με βαθμολογία πτυχίουΛίαν Καλώς.

Από τον Ιούνιο του 1998 μέχρι και τον Ιούνιο του 2004υπηρέτησε σε διαφόρους τύπους πολεμικών πλοίων(Φ/Γ τύπου “S” και “MEKO” και Κ/Φ) του Πολεμικού Ναυ-τικού, ως Αξιωματικός Επικοινωνιακών Συστημάτων,Ηλεκτρονικού Πολέμου, Διευθυντής Επιχειρήσεων καιΔιευθυντής Ηλεκτρονικών Συστημάτων.Έχει διέλθει όλα τα σταδιοδρομικά σχολεία του Π.Ν. πουμέχρι τώρα προβλέπονταν για τον βαθμό του ενώ έχεισυμμετάσχει σε εκπαιδεύσεις σε θέματα Επικοινωνιών /ΣΝ, Ηλεκτρονικού Πολέμου και Καθηγεσίας στην Αγγλία. Από τον Ιούνιο του 2004 και μέχρι τον Σεπτέμβριο του2006 σπούδασε στο Naval Postgraduate School(Monterey, California) όπου απέκτησε με διάκριση δύοτίτλους μεταπτυχιακών σπουδών, έναν στο Systems

Engineering (Electronic Warfare) και έναν στο SpaceSystems Engineering αντίστοιχα. Κατά την διάρκεια τωνσπουδών του και μέχρι σήμερα έχει συμμετάσχει σεπρογράμματα κατασκευής δορυφόρων που σήμερα βρί-σκονται σε τροχιά.Είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Πολυτεχνείου Ξάνθηςστο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων και ΜηχανικώνΗλεκτρονικών Υπολογιστών, με κατεύθυνση στην κατα-σκευή μίκροδορυφόρων και γενικότερα στην διαστημικήτεχνολογία. Έχει συγγράψει σειρά άρθρων, μελετών και επιστημονι-κών πραγματειών σε διεθνή και Ελληνικά περιοδικά καιομιλεί Αγγλικά και Γαλλικά. Από τον Φεβρουάριο του 2009 μέχρι και σήμερα υπηρε-τεί ως επιτελής του Κέντρου Ναυτικής Αποτροπής, σεθέματα εκπαίδευσης.Είναι έγγαμος με την Οικονομολόγο Αργυρώ Βεργετάκημε την οποία έχει δύο υιούς και μια κόρη.

Φωτογραφία επομένης σελίδος: Β΄ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 2009:Ανθυπασπιστής (ΗΝ/ΔΒ) Ευάγγελος Πουλάκης.

Πειρατεία και θαλάσσιες μεταφορές:

Mια διαχρονική σχέσημε καταλυτική επίδραση στη Mεσόγειο θάλασσα

Του Πλωτάρχου Δημ. Δαλακλή Π.N. καιΠλωτάρχου Αθ. Κατσίκη Π.N.

A΄ Έπαινος διαγωνισμού μελετών 2009


I. Εισαγωγή

Η προσπάθεια αναζήτησης αγαθών που εκλείπουνγια διάφορους λόγους1 από μια συγκεκριμένη πε-ριοχή –και τα οποία μπορούν με σχετική ευκολίανα παραχθούν/κατασκευασθούν σε κάποια άλληαπομακρυσμένη γεωγραφική τοποθεσία– μπορείνα θεωρηθεί ως ένα από τα πλέον βασικά κίνητραγια την επικοινωνία μεταξύ πληθυσμών εγκατεστη-μένων σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη2. Υπότην έννοια αυτή, η εμπορική δραστηριότητα συνέ-βαλε τα μέγιστα στην εισαγωγή, καθιέρωση καιανάπτυξη των μέσων μεταφοράς, ενώ υπήρξε σεκάθε εποχή η αφετηρία και το υπόβαθρο για την οι-κονομική και πνευματική πρόοδο του ανθρώπου3.Την τρέχουσα χρονική περίοδο, που οδεύουμεπρος τη συμπλήρωση της πρώτης δεκαετίας του21ου αιώνα, το διεθνές εμπόριο αποτελεί πέρανκάθε αμφιβολίας το θεμελιώδη λίθο της παγκό-σμιας οικονομικής δραστηριότητας. Επισημαίνεταιότι η συντριπτική πλειονότητα των χωρών πουσυμμετέχουν στο σύγχρονο οικονομικό σύστημαδιαθέτουν πρόσβαση σε θαλάσσιο χώρο, επομέ-νως η ανάπτυξη των παραλίων και του θαλασσίουεμπορίου αποτελεί μια φυσική κατάληξη. Μόνο μέ-σα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ),σχεδόν το 90% του εξωτερικού και το 40% τουεσωτερικού εμπορίου διεξάγεται διά θαλάσσης.Για την περίπτωση της Ελλάδας το ποσοστό τηςσυνολικής εμπορικής κίνησης που χρησιμοποιεί–είτε αποκλειστικά, είτε σε συγκεκριμένο τμήμα

μόνο της μεταφορικής αλυσίδας και στο πλαίσιοτων επονομαζόμενων «συνδυασμένων μεταφο-ρών»– τα πλωτά μέσα είναι μεγαλύτερο από το90%. Η ηγετική θέση της Ευρώπης στον τομέα τηςναυτιλίας είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς οι χώρεςτης ΕΕ κατέχουν λίγο παραπάνω από το 41% τουπαγκόσμιου στόλου. Από τους ευρωπαϊκούς θα-λάσσιους λιμένες διέρχονται ετησίως 3,5 δις τόνοιφορτίου και 350 εκατομμύρια επιβάτες, ενώ350.000 περίπου άτομα εργάζονται σε λιμένες καισυναφείς υπηρεσίες που παράγουν από κοινούπροστιθέμενη αξία 20 περίπου δις a 4.

Η επιστήμη της Γεωγραφίας δεν πρέπει να πε-ριορίζεται σε μια απλή, ασύνδετη περιγραφήτης θέσεως των διαφόρων τόπων και των στοι-χείων τους. Το τελικό ζητούμενο είναι να προσ-διορίσει και να εξηγήσει τα φαινόμενα που συμ-βάλλουν στη δημιουργία των ιδιαίτερων χαρα-κτηριστικών των διαφόρων περιοχών της γηςκαι της δραστηριότητας των κατοίκων στους τό-πους αυτούς5. Το πιο χαρακτηριστικό ίσως πα-ράδειγμα για το πώς τα γεωγραφικά μεγέθη επι-δρούν στην ανθρώπινη εξέλιξη και πολιτισμόαποτελεί η Μεσόγειος Θάλασσα, η οποία δια-χρονικά έχει κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη τηςιστορίας και τη διαμόρφωση των διεθνών σχέ-σεων. Ειδικά κατά την αρχαιότητα, όλα τα μεγά-λα γεγονότα έλαβαν χώρα γύρω από τη θάλασ-σα αυτή6. Αλλά και στην σύγχρονη εποχή η Με-σόγειος παραμένει στην επικαιρότητα, ως τοφυσικό σύνορο της Ευρωπαϊκής ηπείρου σε

1. Αρκούντως εύκολα κατανοητά παραδείγματα μπορούν να εντοπισθούν στις γενικότερες κλιματικές συνθήκες και τη δια-θεσιμότητα «φτηνού» εργατικού δυναμικού. Είναι ιδιαίτερο γνώρισμα των γνωστών και ως «αφιλόξενων» περιοχών τουπλανήτη -όπως για παράδειγμα οι παγωμένοι πόλοι και οι έρημοι- ότι δεν είναι δυνατό να ευδοκιμήσει σχεδόν καμιά αν-θρώπινη δραστηριότητα. Το καλό κλίμα και γόνιμο έδαφος αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την οποιαδήποτε πετυ-χημένη προσπάθεια αγροτικής παραγωγής, ενώ η αφθονία πρώτων υλών είναι απαραίτητη για την δημιουργία εμπορικήςή/και μεταποιητικής δραστηριότητας.

2. Ας σημειωθεί ότι το δυσπρόσιτο μιας περιοχής, συνήθως επιδρά ανασταλτικά στην γενικότερη ανάπτυξή της ή στο ενδε-χόμενο δημιουργίας εμπορικών δεσμών.

3. Γεωργαντόπουλος Ε. και Βλάχος Γ. Π., (1997), σελ. 34.4. Βλ. Πράσινη Βίβλος, προς μία Μελλοντική Θαλάσσια Πολιτική για την Ένωση: Ένα Ευρωπαϊκό Όραμα για τους Ωκεανούς

και τις Θάλασσες, COM (2006) 275 τελικό. Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν καταλύτη ανάπτυξης και για άλλους το-μείς όπως τα ναυπηγεία και τον ναυτιλιακό εξοπλισμό. Η ναυτιλία και όλοι οι συναφείς κλάδοι αποτελούν σημαντική πηγήεισοδήματος και θέσεων απασχόλησης στην ΕΕ. Για παράδειγμα οι ασφάλειες, οι τραπεζιτικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίεςμεσίτη, νηογνώμονα και συμβούλου, αποτελούν σαφέστατα τομείς στους οποίους η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει τηνηγετική της θέση.

5. Βρεττός Θ. Ε. και Αγαλιανού-Βρεττού Α., (1993), σελ. 1.6. Ο αρχαίος κόσμος γνώριζε μόνο τρεις από τις πέντε Ηπείρους του πλανήτη: εκείνες που περιβάλλουν την Μεσόγειο Θά-

λασσα και συναντιούνται στο ανατολικό της τμήμα. Ποτέ κανένας άλλος γεωγραφικός παράγοντας δεν έπαιξε ρόλο τόσομεγάλης σημασίας για την ανθρώπινη ιστορία και πολιτική εξέλιξη, όσο η Μεσόγειος. Η κοινή μεσογειακή ιστορία, γεμά-τη από πολυπληθούς μετασχηματισμούς και αλλαγές είναι ένα αποτέλεσμα τόσο της Ανατολής με την Δύση όσο και του


συνδυασμό με την μοναδική της ιδιότητα νααποτελεί έναν εξαιρετικά πολυσύχναστο θα-λάσσιο διάδρομο, απαραίτητο για τη διεκπεραί-ωση του παγκόσμιου εμπορίου. Επισημαίνεταιότι η ΕΕ, λόγω της γεωγραφικής μορφολογίαςτης κατατάσσεται στην πρώτη θέση παγκο-σμίως όσον αφορά στην θαλάσσια επικράτειάτης. Επομένως, τα 70.000 χιλιόμετρα των Ευ-ρωπαϊκών ακτών7 και ο εξαιρετικά υψηλός αριθ-μός λιμένων που προσφέρουν ανεμπόδιστηπρόσβαση στο εσωτερικό της ηπείρου μας ανα-δεικνύουν τη θάλασσα ως το καταλληλότεροπεδίο για μεταφορές. Ταυτόχρονα, οι θάλασσεςπου την περιβάλλουν, με πολύ χαρακτηριστικότο παράδειγμα της Βορείου Θάλασσας8, αλλάκαι συγκεκριμένες θαλάσσιες διαδρομές με πα-γκόσμια εμβέλεια που διέρχονται από τη Μεσό-γειο Θάλασσα διαδραματίζουν επίσης σημαντι-κό ρόλο για την ΕΕ. Τα φτηνά κινεζικά προϊόνταγια να φτάσουν στον ευρωπαίο καταναλωτή θαδιασχίσουν αρχικά τον Ινδικό Ωκεανό και τη Με-σόγειο, ενώ και το πετρέλαιο του ΠερσικούΚόλπου μεταφέρεται στη Δύση χρησιμοποιώ-ντας παραπλήσια διαδρομή. Στον τομέα τηςενέργειας, με αφετηρία τις πετρελαιοπαραγω-γές χώρες του Κόλπου, τον Κόλπο τουΆντεν/Διώρυγα του Σουέζ και είσοδο στη Μεσό-γειο σχηματίζεται μια κρίσιμη μεταφορική αλυ-σίδα που εξυπηρετεί ένα εξαιρετικά υψηλό πο-σοστό του πετρελαίου και του φυσικού αερίουπου καταναλώνεται στην Ευρώπη.

Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν σε όλητη διάρκεια της καταγεγραμμένης ανθρώπινηςιστορίας το βασικό μηχανισμό με τον οποίο εξυ-πηρετείται το συντριπτικό ποσοστό της παγκό-σμιας κίνησης αγαθών και ανθρώπων9. Θα πρέ-πει να σημειωθεί ότι οι θαλάσσιες μεταφορές σεσυνδυασμό με τις αερομεταφορές και τις χερ-σαίες (δηλαδή οδικές και σιδηροδρομικές) μετα-φορές αποτελούν το παγκόσμιο δίκτυο μεταφο-ρών. Η έλευση της παγκοσμιοποίησης, η σχεδόνδιαρκής ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίαςκαι η συνυφασμένη άνοδος των διεθνών εμπο-ρευματικών συναλλαγών, έχει επίσης έντονατροφοδοτήσει τη ζήτηση για υπηρεσίες θαλάσ-σιων μεταφορών10. Είναι γεγονός εξαιρετικήςσημασίας ότι τα τέσσερα πέμπτα περίπου τουσυνολικού όγκου των εμπορικών πράξεων διεκ-περαιώνονται μέσω θαλάσσης. Σε αυτό, πέρααπό την φυσική γεωγραφική διαμόρφωση τουπλανήτη μας –τα τρία τέταρτα περίπου της επι-φάνειας της γης καλύπτονται από θάλασσες καιλίμνες, ενώ με εξαίρεση τις περιοχές των δύογεωγραφικών πόλων, είναι δυνατή η θαλάσσιαμεταφορά επιβατών και αγαθών από και προςοποιοδήποτε σημείο της υδρογείου– συμβάλλεικαι το γεγονός ότι η Ναυτιλία διατηρεί το αντα-γωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι στις αεροπο-ρικές ή διά μέσου ξηράς συγκοινωνίες11.Πρέπει σαφώς να επισημανθεί ότι για μια σημαντι-κή χρονική περίοδο –που αντιστοιχεί σε περίπου200 χρόνια και σχεδόν στο σύνολο του 20ού αιώ-

Βορρά με τον Νότο. Για περισσότερες λεπτομέρειες και την αντίστοιχη γεωπολιτική ανάλυση βλ. Δαλακλής Δ. και Σιούσι-ουρας Π., (2006), σελ. 258-262.

7. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επι-τροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, της 10ης Οκτωβρίου 2007, Μια Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική για την Ευ-ρωπαϊκή Ένωση, COM(2007) 575 τελικό, σελ. 4

8. Η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί την τέταρτη μεγαλύτερη πηγή πετρελαίου και φυσικού αερίου παγκοσμίως, μετά τιςΡωσία, ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία.

9. Για την Ελλάδα, η ναυτιλία υπήρξε διαχρονικά ένα από τα βασικά εφαλτήρια για την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερίατης. Ταυτόχρονα, τόσο για τη χώρα μας όσο και για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ, ο συγκεκριμένος κλάδος και οι συνυ-φασμένες με τις θαλάσσιες μεταφορές δραστηριότητες αποτελούν το πεδίο απασχόλησης και δραστηριοποίησης ενόςαρκετά μεγάλου αριθμού εργαζομένων.

10. Είναι γεγονός ότι για την χρονική περίοδο από τα τέλη του 2008 και μετά, ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στηνπραγματική οικονομία είναι επίσης αισθητός και στον ναυτιλιακό τομέα. Ως αποτέλεσμα υφίσταται ανάγκη για συντονι-σμένη δράση και δημιουργία κατάλληλης πολιτικής, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι συνεχείς επιδόσεις του ευρωπαϊ-κού συστήματος θαλάσσιων μεταφορών και η συμβολή του στην ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Βλ. Ανακοίνωσητης Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στηνΕπιτροπή των Περιφερειών, της 21ης Ιανουαρίου 2009, Στρατηγικοί Στόχοι και Συστάσεις Πολιτικής της ΕΕ για τις Θα-λάσσιες Μεταφορές μέχρι το 2018, COM (2009) 8 τελικό, σελ. 2.

11. Γεωργαντόπουλος Ε. και Βλάχος Γ. Π., (2002), σελ. 51.


να– το φαινόμενο της πειρατείας είχε σχεδόν εξα-φανιστεί από τον πλανήτη μας και είχε μόνο σπο-ραδική και πολύ περιορισμένη εμφάνιση σε περιο-χές που ανήκουν στον επονομαζόμενο αναπτυσ-σόμενο κόσμο. Όμως τα τελευταία τρία χρόνια ηπειρατεία έχει σαφώς εκ νέου αναδειχθεί σε κίν-δυνο που απασχολεί έντονα τόσο την παγκόσμιαναυτιλιακή κοινότητα, όσο και τους διάφορους ορ-γανισμούς που έχουν εμπλοκή με τη ναυτιλία καιτις χώρες που έχουν έντονα συμφέροντα στον το-μέα της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Τα στατιστικάστοιχεία που καταγράφουν την αλματώδη αύξησητων περιστατικών πειρατείας στη θαλάσσια περιο-χή του Κόλπου του Άντεν (Gulf of Aden) και της Σο-μαλικής Λεκάνης (Somali Basin) στο Ινδικό Ωκεα-νό, είναι αδιάψευστος μάρτυρας ότι δεν υπάρχουνάλλα περιθώρια εφησυχασμού. Ιδιαίτερα, η δρα-στηριότητα των Σομαλών πειρατών στον Κόλποτου Άντεν έχει άμεσες επιπτώσεις στα δρομολό-για που κινούνται προς τη Μεσόγειο και τη Δύσηχρησιμοποιώντας τη διώρυγα του Σουέζ, αναγκά-ζοντας τις διάφορες κυβερνήσεις και την ΕΕ νακαταφύγουν στις περιπολίες πολεμικών πλοίων,προκειμένου να διασφαλιστεί η ζωτική αυτή δια-δρομή για τις θαλάσσιες μεταφορές.

Μάλιστα, στην περίπτωση της χώρας μας, ταερωτήματα γύρω από την ραγδαία ανάπτυξητων περιστατικών του είδους αυτού είναι έντο-να και ουσιαστικά, δεδομένου ότι ο εμπορικόςμας στόλος, ελληνικός και ελληνόκτητος, συ-γκροτεί σήμερα την πρώτη ναυτιλιακή δύναμητου κόσμου. Σκοπός της παρούσας ανάλυσηςείναι να καταδείξει σαφώς το γεγονός της δια-χρονικής παρουσίας παράνομων δραστηριοτή-των στη θάλασσα και να παρουσιάσει τη διαλε-κτική σχέση μεταξύ πειρατείας και θαλασσίωνμεταφορών, με έμφαση τη Μεσόγειο Θάλασσα.Ταυτόχρονα, θα αναδείξει την καταλυτική επί-δραση του φαινομένου της πειρατείας στις θα-λάσσιες μεταφορές, καθώς η ομαλή διέλευσητων εμπορικών πλοίων από τη Διώρυγα τουΣουέζ είναι απολύτως αναγκαία για την ομαλήλειτουργία του παγκόσμιου εμπορίου. Τέλος,αναζητώντας λύσεις για την οριστική επίλυσητου ζητήματος της πειρατείας, θα εξηγήσει για-τί η χρήση των πολεμικών πλοίων και μόνο είναι

αδύνατο να εξαλείψει οριστικά και αμετάκλητατο φαινόμενο αυτό στις περιοχές με άμεση γειτ-νίαση με τη Σομαλία και θα προτείνει λύσειςπρος την κατεύθυνση αυτή.

II. Ο Ορισμός του φαινομένου της πειρατείας

Η εννοιολογική προέλευση των λέξεων «πειρα-τεία» και «πειρατής» εντοπίζεται στο αρχαίο ελ-ληνικό ρήμα πειράω-�, το οποίο σημαίνει προ-σπαθώ, δοκιμάζω. Η πρώτη γραπτή εμφάνισήτου όρου (το�ς πειρατα�ς) γίνεται σε ένα αθη-ναϊκό ψήφισμα της ελληνιστικής περιόδου,προς τιμήν του στρατηγού Επιχάρους, ο οποίοςκατά τον Χρεμωνίδειο πόλεμο διακρίθηκε στηφύλαξη των ακτών της πόλης. Το προαναφερ-θέν γεγονός δε σημαίνει φυσικά ότι η πειρατικήδραστηριότητα ήταν ανύπαρκτη πριν τα ελληνι-στικά χρόνια. Αντιθέτως, από την πρώτη χρονι-κή στιγμή που καταγράφεται η ανθρώπινη ιστο-ρία, η πειρατεία είχε ενδημικό χαρακτήρα σεπολλά μέρη της Μεσογείου Θάλασσας. Η αρ-χαία ελληνική γραμματεία βρίθει αναφορών απότα ομηρικά έπη, για ομάδες που εκτελούσανεπιδρομές από θαλάσσης εναντίον ξένων πλοί-ων ή παραλιακών πόλεων με σκοπό τον προ-σπορισμό πλούτου και σκλάβων. Γίνονταν όμωςχρήση της λέξης «ληστής», τόσο για την κατάξηρά όσο και για την κατά θάλασσα παρανομία.Κατά το μεσαίωνα εμφανίστηκε στη Δυτική Ευ-ρώπη ένας νέος εννοιολογικός διαχωρισμός,όσον αφορά το ηθικό και νομικό περιεχόμενοτης πειρατείας. Ως πειρατής περιγραφόταν πιαο παράνομος που λήστευε πλοία τόσο σε καιρόειρήνης όσο και πολέμου, ενώ ως κουρσάρος(από τη γαλλική λέξη corsaire) αποδίδονταν οιδιώτης που εξουσιοδοτούνταν από τις αρχέςενός κράτους να διαπράττει πειρατικές ενέργει-ες εναντίον εχθρικών πλοίων και πόλεων σε και-ρό πολέμου («κούρσα»–«κουρσεύω»). Σε κάθεπερίπτωση, ο κουρσάρος της μιας αντιμαχόμε-νης πλευράς, όσες εξουσιοδοτήσεις κι αν διέθε-τε, συνέχιζε να θεωρείται ως απλός πειρατήςγια την άλλη12.

Η πειρατεία είναι ληστεία στη θάλασσα και

12. Με την εμφάνιση των εναερίων μεταφορικών μέσων κατά τον 20ό αιώνα δημιουργήθηκε ακόμα ένας όρος: η «αεροπειρα-τεία». Τέλος, τα τελευταία χρόνια η λέξη «πειρατεία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει διάφορες παράνομες ενέργει-ες, που δεν έχουν σχέση με το κυριολεκτικό νόημά της. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πειρατεία λογισμικού, δη-λαδή η παράνομη χρήση, αντιγραφή ή διάδοση με ψηφιακό τρόπο υλικού που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα.


απειλεί την ελευθερία της ναυσιπλοΐας, αφούστρέφεται εναντίον όλων των πλοίων αδιακρί-τως της σημαίας νηολογίου. Είναι λοιπόν το αδί-κημα της πειρατείας «Διεθνές Έγκλημα» (crimeagainst the law of nations), έγκλημα jure gentiumκαι οι πειρατές θεωρούνται «εχθροί της ανθρω-πότητας» (hostes humani generis). Σε κάθε περί-πτωση, η πειρατεία νομικά παραμένει μία δυσχε-ρής και πολύπλοκη έννοια καθώς αποτελεί αδί-κημα τόσο για την διεθνή όσο και για την εσωτε-ρική έννομη τάξη. Όσον αφορά το Διεθνές Δί-καιο13 τα κράτη απολαμβάνουν «οικουμενική δι-καιοδοσία»14 και δικαιολογείται εξαίρεση απότην αποκλειστική δικαιοδοσία του κράτους τηςσημαίας νηολογίου, καθώς τα πειρατικά δενέχουν σημαία αλλά και αν την έχουν ενεργούναντίθετα από αυτό που απαιτεί η κατοχή και ηχρήση της σημαίας. Έτσι οι πειρατές και τοπλοίο που αυτοί χρησιμοποιούν συλλαμβάνονταιαπό οποιασδήποτε σημαίας πολεμικά πλοία ήπλοία που είναι προορισμένα για δημόσια υπη-ρεσία [τα πλέον γνωστά στον αναγνώστη αποτε-λούν το Λιμενικό Σώμα ή Ακτοφυλακή (CoastGuard)] ή άλλα πλοία κατάλληλα και τα οποία εί-ναι εξουσιοδοτημένα να προβούν σε τέτοιεςενέργειες15. Διευκρινίζεται ότι οι πειρατές δικά-ζονται από δικαστήρια του οποιουδήποτε κρά-τους το οποίο αντιστοιχεί στη σημαία του πλοίουπου προέβη στη σύλληψη. Στην περίπτωση τηςπειρατείας σε ζώνη κυριαρχίας ενός κράτους οιαρχές που προέβησαν στη σύλληψη ενεργούνσύμφωνα με την εσωτερική νομοθεσία τους. Τοτελευταίο αυτό γεγονός όμως, στην άναρχη καιχωρίς κατάλληλους μηχανισμούς επιβολής τηςέννομης τάξης της Σομαλίας είναι τελείως ανέ-φικτο και επομένως μόνο η συνδρομή της διε-θνούς κοινότητας μπορεί να βοηθήσει στην απο-μάκρυνση της πειρατικής απειλής για τα εμπορι-κά πλοία που κινούνται πλησίον της συγκεκριμέ-νης γεωγραφικής περιφέρειας.

Τόσο στη Σύμβαση της Γενεύης για την Ανοι-κτή Θάλασσα του 1958 (§15), όσο και στη Σύμ-βαση του Montego Bay του 1982 (§101) το ίδιοκείμενο αναφέρει ότι λέγοντας πειρατεία εννο-ούμε:1) Κάθε αθέμιτη/παράνομη πράξη βίας, κατοχής

ή λεηλασίας/διαρπαγής που διαπράττεταιγια ιδιοτελείς σκοπούς από το πλήρωμα ήτους επιβάτες ενός ιδιωτικού πλοίου ή αερο-σκάφους (Α/Φ) και που στρέφονται:(α) Στην ανοικτή θάλασσα εναντίον άλλουπλοίου ή Α/Φ ή εναντίον προσώπων ή περι-ουσίας/μεταφερόμενων εμπορευμάτων πουεπιβαίνουν/βρίσκονται πάνω σε τέτοιο πλοίοή Α/Φ(β) Εναντίον πλοίου ή Α/Φ προσώπου ή περι-ουσίας/εμπορευμάτων σε τόπο εκτός της δι-καιοδοσίας οποιουδήποτε κράτους.

2) Κάθε πράξη εκούσιας συμμετοχής στην λει-τουργία ενός πλοίου ή Α/Φ, εν γνώσει των γε-γονότων που καθιστούν το σκάφος πειρατικό.

3) Κάθε πράξη που αποσκοπεί στην παρότρυν-ση ή την διευκόλυνση για τη διάπραξη τωναδικημάτων που αναφέρονται στις πιο πάνωυποπαραγράφους του Άρθρου.

Συμφώνα δε με το Άρθρο 103 της Σύμβασηςτου Montego Bay, Πειρατικό θεωρείται κάθεπλοίο ή Α/Φ όταν τα πρόσωπα που το κυβερνούνσκοπεύουν να το χρησιμοποιήσουν για να δια-πράξουν μία από τις ενέργειες που αναφέρο-νται στο § 101 της Σύμβασης.

III. Ιστορική αναδρομή

Α. Ομηρική εποχήΑναφορές για πειρατεία υπάρχουν για την πε-ρίοδο αρκετά πριν από τον 13ο αιώνα π.Χ. στηνπεριοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου οιδιάφοροι λαοί της ευρύτερης περιοχής παραμό-νευαν τα εμπορικά πλοία στις θαλάσσιες δια-

13. Τσάλτας Γ. και Κλάδη-Ευσταθοπολούλου Μ. (2003) σελ. 364.14. Στη Σύμβαση του 1982, στο §110 προβλέπεται ότι επέμβαση κατά αλλοδαπού εμπορικού πλοίου στην ανοικτή θάλασσα

αναγνωρίζεται όταν υπάρχει βάσιμος λόγος υποψίας ότι το πλοίο επιδίδεται σε πειρατεία οπότε και δίνεται το δικαίωμα σεπολεμικό πλοίο/αεροσκάφος ή κατάλληλα εξουσιοδοτημένο πλοίο/αεροσκάφος να ασκήσει έλεγχο είτε αρχικά με εξακρί-βωση στοιχείων από απόσταση (π.χ. Ρ/Τ ή οπτικά ή διά ζώσης) ή εν συνεχεία με λεπτομερή επιθεώρηση των ναυτιλιακώνεγγράφων του πλοίου αλλά και του ίδιου του πλοίου ή/και του φορτίου του. Ο έλεγχος αυτός είναι το λεγόμενο «δικαίωμαελέγχου της σημαίας» (right of approach ή droit d’ enquete ή verification du pavillon) ή αλλιώς το «δικαίωμα επίσκεψης»(right of visit) όπως είναι ο πιο σύγχρονος και προτιμώμενος όρος. Το δικαίωμα της νηοψίας είναι πράξη που διενεργείταισε περίπτωση εμπόλεμης κατάστασης και πρέπει να διαχωρίζεται από το δικαίωμα επίσκεψης.

15. Βαμβούκος Α. (1985) σελ. 295.


δρομές του Αιγαίου και πλησίον της Κύπρου-Αι-γύπτου. Η εμφάνιση της πειρατείας σχεδόνταυτόχρονα με την εμφάνιση των εμπορικώνσυναλλαγών και την ολοένα διογκούμενη ανά-γκη για θαλάσσιες μεταφορές υπήρξε τροχοπέ-δη στην ανάπτυξη του Αιγιακού πολιτισμού. ΟΘουκυδίδης (Α, 3-9), αναφέρει ότι όταν άρχισενα αναπτύσσεται η ναυτιλία, οι Κάρες και οι Φοί-νικες ασχολήθηκαν με την πειρατεία. Ο Μίνωαςπερί το 1450 π.Χ. συγκρότησε το πρώτο στηνιστορία πολεμικό ναυτικό με τη βοήθεια τουαδελφού του Ραδάμανθυ και τους έδιωξε απότις Κυκλάδες που τις είχαν κάνει λημέρια τους.Αποτέλεσμα ήταν ο ίδιος να αποκτήσει θαλασ-σοκρατορία και από την άλλη να ελευθερωθούνοι θαλάσσιοι διάδρομοι και έτσι οι Έλληνες ναμπορέσουν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, ναασχοληθούν με ναυτικές εργασίες, να πλουτί-σουν, να αποκτήσουν πόλεις (μόνιμη κατοικίαπου πρώτα δεν τους άφηναν οι ληστρικά και πει-ρατικά διαβιούντες Κάρες και Φοίνικες).

Β. Κλασική Αρχαιότητα-Ρωμαϊκά χρόνιαΣτην Κλασική Εποχή, οι Ιλλυριοί και οι Τυρρήνιοιήταν διάσημοι πειρατές, ενώ σε ανάλογα εγχει-ρήματα συμμετείχαν και πολλοί Έλληνες καιΡωμαίοι. Περιβόητοι πειρατές ήταν οι Θράκες,οι οποίοι με βάση τους τη Λήμνο λυμαίνονταν

όλο το Αιγαίο. Πειρατές κατά περιόδους υπήρ-ξαν και οι Φοίνικες, οι οποίοι εκτός από τα εμπο-ρικά αγαθά, μετέφεραν σκλάβους, κυρίως μικράπαιδιά, τα οποία άρπαζαν από παράκτιες περιο-χές και στη συνέχεια τα πουλούσαν. Ωστόσο, ο1ος αιώνας π.Χ. ήταν η κατεξοχήν περίοδος τηςπειρατείας, καθώς μέσα στην αναταραχή καιτον πολιτικό κατακερματισμό της εποχής, δημι-ουργήθηκαν πολλά μικρά πειρατικά κράτη, κυ-ρίως στις ακτές της νότιας Μικράς Ασίας. Μάλι-στα, θύμα των πειρατών έπεσε και ο ΙούλιοςΚαίσαρας σε ταξίδι του στο Αιγαίο το 75 π.Χ. Οιπειρατές τον κράτησαν φυλακισμένο στο Φαρ-μακονήσι και χωρίς να γνωρίζουν την πολιτικήτου αξία, τον απελευθέρωσαν αφού έλαβαν ωςλύτρα 50 τάλαντα χρυσού. Ο Ιούλιος Καίσαραςεπέστρεψε στη Ρώμη και αφού συγκέντρωσεστρατό και στόλο, πήρε την εκδίκησή του καθώςαποβιβάστηκε στο Φαρμακονήσι, όπου κατέ-στρεψε τη βάση τους.

Το 68 π.Χ. οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν τηνΙλλυρία και παράλληλα καταστρέφουν τις βά-σεις των Ιλλύριων πειρατών εκεί, απαλλάσσο-ντας την Αδριατική από την δράση τους. Το 67π.Χ. η ρωμαϊκή σύγκλητος οργάνωσε εκστρα-τεία υπό την ηγεσία του Πομπήιου, ο οποίοςύστερα από τρεις μήνες πολέμου κατατρόπωσετους πειρατές στη Μεσόγειο. Η «Mare Nost-

Σχήμα 1: Η πειρατεία στην αρχαιότητα.


rum» και το μεγαλείο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατο-ρίας έγινε εφικτή με την πάταξη της πειρατείασε όλη τη Μεσόγειο. Για λίγους αιώνες η ευρύ-τερη περιοχή στο σύνολό της ησύχασε από τηνδράση των πειρατών. Ωστόσο, τον 3ο αιώνα μ.Χ.Γότθοι πειρατές αρχίζουν επιθέσεις στις παρά-κτιες πόλεις και χωριά στη θάλασσα του Μαρμα-ρά και τη Μαύρη Θάλασσα και από το 264 μ.Χ.κατεβαίνουν στο Αιγαίο. Οι Γότθοι αιχμαλώτι-σαν χιλιάδες ανθρώπους τους οποίους και έσυ-ραν στα σκλαβοπάζαρα.

Γ. Μεσαιωνικά- Αναγεννησιακά χρόνιαΤον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ. οι Σλάβοι που κατέβηκανστη Βαλκανική Χερσόνησο αναβίωσαν το πειρα-τικό παρελθόν της Ιλλυρίας και ξεκίνησαν τη λη-στρική τους δράση στην Αδριατική. Με την πά-ροδο των χρόνων, οι πειρατές επέκτειναν τηδράση τους, φτάνοντας στις αρχές του 9ου αιώ-να έως τη Σικελία, απειλώντας ακόμη και τηνίδια τη Βενετία. Ήταν τόσο έντονη η δράσητους, ώστε το εμπόριο και τα ταξίδια στηνΑδριατική έγιναν επικίνδυνα και οι θαλάσσιεςσυγκοινωνίες παρέλυσαν. Τελικά, η Βυζαντινήαυτοκρατορία έστειλε μεγάλο στόλο κατανικώ-ντας τους πειρατές και φέροντας την ηρεμίαστην περιοχή. Εν τω μεταξύ, η πειρατεία εξα-πλώθηκε πλέον σε συστηματική βάση σε όλητην ευρωπαϊκή ήπειρο. Στη Βόρεια Ευρώπη, οιΒίκινγκ του Βορρά γίνονται από τον 8ο αιώναμ.Χ. ο τρόμος και ο φόβος πόλεων, χωριών καιεμπόρων, καθώς καταστρέφουν και ληστεύουνότι βρίσκονται στο διάβα τους και σέρνουν μαζίτους χιλιάδες αιχμαλώτους. Νοτιότερα, στηνπεριοχή της Μεσογείου, οι Άραβες ξεκίνησαντην πειρατεία τρομοκρατώντας τις παράλιες πε-ριοχές. Κατέλαβαν μάλιστα την Κρήτη και τη Σι-κελία, οι οποίες έγιναν και οι βάσεις τους. Οι Σα-ρακηνοί Άραβες ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι ως

πειρατές και παράτολμοι στις πράξεις τους. Μά-λιστα, δεν φοβήθηκαν να πολιορκήσουν το 905μ.Χ. τη Θεσσαλονίκη την οποία κατέλαβαν καιλεηλάτησαν, ενώ πούλησαν αρκετές χιλιάδεςκατοίκους της πόλης ως σκλάβους. Σημαντικήπειρατική δράση είχαν επίσης οι Μανιάτες καιαργότερα οι Τούρκοι και οι Αλγερινοί, ειδικότε-ρα με τον Μπαρμπαρόσα, ο οποίος έγινε ο φό-βος και ο τρόμος του Αιγαίου και της Μεσογείουγενικότερα τον 16ο αιώνα μ.Χ.

Δ. Οθωμανική κατοχή και Νεώτερη Ελλάδα16

Τον 16ο και ιδιαίτερα τον 17ο αιώνα, η πειρατείαείναι αναπόσπαστο τμήμα στην καθημερινότη-τα των κατοίκων του Ελλαδικού χώρου. Από τοΒόρειο Αιγαίο ως το Μυρτώο και το Λιβυκό πέ-λαγος, τα πειρατικά και κουρσάρικα καράβια εκ-μεταλλεύονται την ιδιαίτερη μορφολογία τωνελληνικών ακτών, τους βράχους, τις σπηλιές καιτους πάμπολλους κρυφούς και βαθύς όρμουςπου σχηματίζει η έντονη ακτογραμμή και ταοποία αποτελούν τα ιδανικά κρησφύγετα. Ο πε-ριηγητής Deshayes συμβουλεύει τους ταξιδιώ-τες με προορισμό την Κωνσταντινούπολη νααποφεύγουν το ταξίδι με πλοίο, διότι οι πειρα-τές καραδοκούν ανάμεσα στην Κρήτη και τηνΠελοπόννησο (κυρίως στον κάβο Μαλέα). Οιπειρατές ορμούν από την χερσόνησο της Γραμ-βούσας στην δυτική Κρήτη, το Σαρακήνικο τηςΜήλου, από το Σαρακήνικο της Ελαφονήσου καιτο Μαραθιά, από τον Γέρακα (Πόρτο Καδένα)και από άλλα πολλά μικρότερα ορμητήρια. Ιδιαί-τερο ενδιαφέρον κατά την περίοδο της πειρα-τείας παρουσιάζει η νήσος Κίμωλος, η οποίαέχει ένα ιδιότυπο είδος ασυλίας από πειρατέςκαι κουρσάρους καθώς φιλοξενεί μόνο περί τιςπεντακόσιες γυναίκες και έξι με οκτώ καθολι-κούς ιερείς για τις ανάγκες των πειρατών τουΑιγαίου. Τα ελληνικά πλοία που επιδίδονταν σε

16. Αν και σαφώς εκφεύγει του σκοπού της παρούσας ανάλυσης, η μεγάλη ακμή της πειρατείας προέκυψε μετά την ανακάλυ-ψη της Αμερικής και την ισπανική κατάκτησή της. Οι πειρατές έδρασαν κυρίως στην Καραϊβική, τις δυτικές ακτές της Αμε-ρικής και στον Ατλαντικό Ωκεανό από το 1620 έως το 1730. Στόχος τα γεμάτα χρυσό και εμπορεύματα πλοία των Ισπανών,οι οποίοι κατείχαν το μεγαλύτερο μέρος της Καραϊβικής. Οι πειρατές ήταν κυρίως Άγγλοι, Ολλανδοί και Γάλλοι, που είχανέρθει στη Νέα Γη για να αναζητήσουν την τύχη τους και να κάνουν μία νέα αρχή ή συμμετείχαν στους ναυτικούς πολέμουςτων αποικιοκρατικών χωρών. Με το τέλος των πολέμων, πολλοί από αυτούς τους ναύτες ακολούθησαν αυτό το μονοπάτιτης παρανομίας το οποίο ήταν ιδιαίτερα επικερδές. Οι κυρίες βάσεις των πειρατών της Καραϊβικής ήταν το Νιου Πρόβι-ντενς στις Μπαχάμες και το Πορτ Ρόυαλ. Οι μεγάλες ναυτικές δυνάμεις της εποχής χρησιμοποίησαν τους πειρατές, προ-κειμένου να προωθήσουν τα δικά τους εμπορικά συμφέροντα στην περιοχή, παρέχοντας κάλυψη και βοήθεια σε οπλισμό. Οπιο γνωστοί πειρατές της περιόδου αυτής ήταν ο Έντουαρτ Τιτς ή αλλιώς «Μαυρογένης», ο Χένρι Μόργκαν και η ΆννΜπόνεϊ, οι οποίοι έγιναν λαϊκοί ήρωες.


πειρατεία είχαν συνήθως στα πληρώματά τουςορθόδοξους ιερείς, όπου για τα πειρατικά τηςΜάνης ήταν ένας απαράβατος κανόνας.

Ο Ιούλιος Βερν το 1884 γράφει το βιβλίο «ΤοΑρχιπέλαγος στις Φλόγες» (επίσης γνωστό καιως «Οι Πειρατές του Αιγαίου») όπου περιγράφειπως στη Μάνη στις αρχές του 19ου αιώνα, οι μο-ναχοί ήταν ουσιαστικά βιγλάτορες που καραδο-κούσαν να φανεί κάποιο πλοίο και με τεχνάσμα-τα να το οδηγήσουν στα βράχια ή σε κάποιούφαλο. Έτσι λοιπόν μπορούσαν οι ντόπιοι ναπροβούν σε λαφυραγώγηση χωρίς κινδύνους.Την ίδια εποχή ο αριθμός των ελληνικών πλοίωνπου επιδίδονται σε πειρατικές επιδρομές αυξά-νεται σταθερά εξαιτίας της δυσμενούς τροπήςπου παίρνει ο Αγώνας της Παλιγγενεσίας. Στιςαρχές του 1828 ήταν περί τα 1.500 πλοία και50.000 ναύτες που ασχολούνται συστηματικά μετην πειρατεία και λυμαίνονται το Αιγαίο. Από τονΕλλήσποντο ως τη Ρόδο και τα ανατολικά παρά-λια της Πελοποννήσου οι πειρατές προκαλούνμε τη δράση τους πάμπολλα προβλήματα17.

Αυτός που τελικά κατόρθωσε να ελέγξει τηνκατάσταση, ήταν ο Καποδίστριας όταν ήρθε τονΙανουάριο του 1828 στην Ελλάδα, για να αναλά-βει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η καταστολήτης πειρατείας, η οποία βασάνιζε την ελληνικήκυβέρνηση αφού η Ελλάδα γι’ αυτό το θέμα γι-νόταν συχνά στόχος των εφημερίδων στο εξω-τερικό, υπήρξε άμεση και εντυπωσιακή. Με τονερχομό του Καποδίστρια, ο Μιαούλης αντικατέ-στησε τον Κόχραν, ο οποίος είχε φύγει κρυφάγια το Λονδίνο. Η πειρατεία εκριζώθηκε με τησύσταση δύο ελληνικών μοιρών υπό τονΑνδρέα Μιαούλη και τον Κωνσταντίνο Κανάρη.Επίσης ο Μιαούλης κατάφερε να πείσει τουςοπλαρχηγούς του Ολύμπου να σταματήσουντην πειρατεία και να υπακούσουν στην ανώτατηαρχή. Ωστόσο η δολοφονία του Καποδίστρια(1831) και η αναρχία που ακολούθησε, αναζω-πύρωσε τη δραστηριότητα των πειρατών, μολο-νότι η Ελλάδα από το 1830 ήδη άρχισε τονελεύθερο πολιτικό της βίο, που δεν της εξασφα-λίζει όμως και την ανάλογη ευνομία. Η εμφάνι-ση πειρατικών πλοίων στην ελληνική θάλασσαδιακόπηκε οριστικά το 1850, όταν το Πολεμικό

Ναυτικό ανέλαβε την καταδίωξή τους με την πα-ράλληλη δράση και ξένων πολεμικών πλοίωνκαταστρέφοντας οριστικά τα πειρατικά ορμητή-ρια του Αιγαίου.

III. Περιοχές που εκδηλώνονται οι πειρατικές επιθέσεις στον 21ο αιώνα

Η πειρατεία είναι διεθνές έγκλημα, το οποίο εί-χε διαρκή παρουσία στα ναυτιλιακά δρώμενα σεόλη τη χρονική περίοδο του προηγούμενου αιώ-να, με ιδιαίτερα γνωστές τις περιπτώσεις τωνπεριοχών της Άπω Ανατολής και ιδίως της Θά-λασσας της Νότιας Κίνας και τα Στενά της Μά-λακκα. Στα τέλη του 20ου αιώνα, η πειρατείαέκανε δυναμικά την επανεμφάνισή της στηνΑσία. Τα στενά της Μάλακκα, μεταξύ της Μα-λαισίας και της Ινδονησίας έγιναν το επίκεντροτης πειρατικής δράσης από τη δεκαετία του1980 και ύστερα, με αποκορύφωμα το 200518.Στη βάση της αυξημένης μεταφορικής κίνησηςπου έπρεπε να χρησιμοποιήσει τη συγκεκριμένηγεωγραφική περιοχή, λόγω της ανάπτυξης τωνΑσιατικών οικονομιών και κυρίως της Κίνας, αρ-κετοί πρώην ναυτικοί μετέτρεψαν τις παλαιέςτους ψαρόβαρκες σε κατάλληλους μηχανι-σμούς επιβίβασης στα κινούμενα με χαμηλή τα-χύτητα εμπορικά πλοία. Η περιοχή ήταν γνωστήγια τους πειρατές της από το 16ο αιώνα μ.Χ.έως τα μέσα του 19ου αιώνα μ.Χ. οπότε και τοναυτικό του Ηνωμένου Βασιλείου (Βρετανία)την πάταξε για να προστατέψει τους εμπορι-κούς δρόμους της Ινδίας και της τότε Ινδοκίνας.Η στενή λωρίδα θάλασσας μεταξύ της Μαλαι-σίας και της Ινδονησίας είναι ο συντομότεροςδρόμος μεταφοράς αγαθών από την Κίνα προςτην Ινδία και την Ευρώπη. Με μήκος 885 χιλιο-μέτρων είναι, από γεωγραφικής άποψης, το ιδα-νικό σημείο επιθέσεων. Τα στενά περιέχουν χι-λιάδες νησάκια, τις εκβολές πολλών ποταμών,ναυάγια και συχνά έχουν μειωμένη ορατότηταλόγω πυρκαγιών στη Σουμάτρα. Σε κάθε περί-πτωση, σήμερα πλέον η συντονισμένη δράσητων ναυτικών δυνάμεων της Σιγκαπούρης καιτης Μαλαισίας έχει σαφώς μετριάσει τις επι-πτώσεις του φαινομένου.

17. Βλ. http://www.elafonissos.gr/el/piracy.php, επισκεπτόμενο Οκτώβριο 2009.18. Το 2005, η Lloyd’s Market Association ανακήρυξε την περιοχή εμπόλεμη ζώνη αυξάνοντας τα ασφάλιστρα στα επίπεδα

των εταιρειών που δραστηριοποιούνταν στο Ιράκ.


Επίσης περιστατικά πειρατείας –σχεδόν κατάπαράδοση θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί–ελάμβαναν χώρα στη Νότια Αμερική και την Κα-ραϊβική, τα οποία μέχρι και σήμερα συνεχίζονταισε χαμηλό βέβαια αριθμό. Τα τελευταία χρόνιαπαρατηρείται έξαρση του συγκεκριμένου φαινο-μένου στις ακτές της ανατολικής19 και δυτικήςΑφρικής, ενώ πλέον πρόσφατα τα ΜΜΕ έχουνέντονα εστιάσει στον Ινδικό Ωκεανό και τονΚόλπο του Άντεν, καθιερώνοντας τον όρο «Σο-μαλική Πειρατεία», λόγο της γειτνίασης της πο-λύπαθης αυτής χώρας με τη συγκεκριμένη γεω-γραφική περιφέρεια. Επισημαίνεται ότι ο τρόποςδράσης των σύγχρονων πειρατών δεν έχει αλ-λάξει δραματικά σε σχέση με το παρελθόν, κα-θώς ουσιαστικά εφαρμόζουν την ιδιαίτερα γνω-στή στον αναγνώστη καταδρομική ενέργεια πουστην ελληνική γλώσσα επίσης αποδίδεται και ωςρεσάλτο. Η σύγχρονη τεχνολογία τους παρέχειτον αναγκαίο εξοπλισμό για να ολοκληρώσουνμε ευκολία το εγχείρημά τους. Δρουν σε ολιγο-

μελείς ομάδες και κινήσεις στρατιωτικής ακρί-βειας προσεγγίζουν τα εμπορικά πλοία με μικράγρήγορα σκάφη, ώστε να έχουν υψηλό πλεονέ-κτημα ταχύτητας. Φυσικά εκμεταλλεύονται στοέπακρο τις σύγχρονες ευκολίες τόσο σε θέματαοπλισμού όσο και σε τεχνολογικά μέσα που τουςεπιτρέπει να συντονίζουν τις κινήσεις τους στηνανοιχτή θάλασσα, όπως δορυφορικά τηλέφωνακαι δορυφορικά συστήματα προσδιορισμού στίγ-ματος GPS. Το παράνομο εμπόριο όπλων και ηαναρχία που επικρατεί στη Σομαλία τους έχειεπιτρέψει την ανεμπόδιστη πρόσβαση σε αυτό-ματα όπλα υψηλής απόδοσης –όπως τα AK47και M16– και εκτοξευτές βομβίδων RPG, με συ-νέπεια οι επιθέσεις να είναι πιο βίαιες από ποτέ.Η έξαρση της σχετικά πρόσφατης χρονικής πε-ριόδου, οδήγησε στη δημιουργία μίας διεθνούςναυτικής δύναμης, η οποία περιπολεί στα νεράτης Ανατολικής Αφρικής και στα Στενά τουΆντεν, προκειμένου να περιορίσει τη δράση τωνπειρατών. Η ευρωπαϊκή επιχείρηση «ΑTALA-

19. Η Νιγηρία έχει κάνει σημαντικές προσπάθειες για τη μείωση της πειρατείας, αλλά ακόμα ευθύνεται για ένα αρκετό υψη-λό ποσοστό των περιστατικών παγκοσμίως.

Σχήμα 2: Η Πειρατεία στην σύγχρονη εποχή.


NTA» –η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη απότον Δεκέμβριο του 2008– έχει οδηγήσει στησύλληψη δεκάδων πειρατών20.

Με ακτογραμμή που ξεπερνά τα 3 χιλιάδες χι-λιόμετρα και πολύ κοντά σε κομβικές θαλάσσιεςαρτηρίες, η Σομαλία είναι ένα από τα ιστορικάκέντρα πειρατείας στην Αφρική. Οι Σομαλοί πει-ρατές, χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη στρατηγικήκαταλαμβάνοντας τα πλοία-στόχους και οδηγώ-ντας τα σε ομηρία σε σημεία που είναι πιο εύκο-λη η διατήρησή τους σε αιχμαλωσία. Για το σκο-πό αυτό χρησιμοποιούν και μεγαλύτερα πλοίααπό τα οποία εφορμούν μικρότερα σκάφη επε-κτείνοντας την ακτίνα δράσης τους. Ασφαλώς ηκατάσταση στη Σομαλία απειλεί το διεθνέςεμπόριο, ενώ τους τελευταίους μήνες είχε επι-κεντρωθεί το πλείστον των πειρατικών ενεργει-

ών στην περιοχή Puntland και έναντι της Υεμέ-νης, δηλαδή στον Κόλπο του Άντεν, όπου καιλόγω γεωγραφικών συνθηκών, τα πλοία είναιπιο ευπαθή. Η Υεμένη χωρίζεται από τη Σομαλίααπό τον Κόλπο του Άντεν, όπου το ευρύτεροσημείο προσεγγίζει τα 170 ν. μ., ενώ τα στενό-τερα σημεία είναι τα 100 ν. μ. Οι επιθέσεις τωνπειρατών εκεί είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες καιμπορούν να προκαλέσουν αλυσιδωτές επιπτώ-σεις σε πολλούς τομείς. Oι πειρατικές επιθέσειςσε αυτή την περιοχή έχουν αυξηθεί σημαντικά,και αυτό συμβαίνει για πολλούς λόγους, οι πιοσημαντικοί των οποίων είναι το ασταθές πολιτι-κό περιβάλλον στην Ανατολική Αφρική, η διαλυ-μένη οικονομία της Σομαλίας, καθώς και η πα-ρουσία ακραίων Ισλαμικών και τρομοκρατικώνοργανώσεων στο Κέρας της Αφρικής. Η ανυ-παρξία κράτους στη Σομαλία και η αδυναμία σύ-στασης κυβερνήσεων, καθώς και η φτώχεια πουείναι εκρηκτικών διαστάσεων στην περιοχήέχουν ως αποτέλεσμα, οι πειρατικές ενέργειεςνα προσφέρουν υπολογίσιμα έσοδα.

IV. Επίδραση των πειρατικών επιθέσεων στην ναυτιλιακή βιομηχανία

Σημαντικό ρόλο στη διεξαγωγή του διεθνούςεμπορίου διαδραματίζει η Μεσόγειος Θάλασσαη οποία αποτελεί τον κοινό τόπο τριών ηπείρων(Ευρώπης, Ασίας, Αφρικής). Στη συντριπτικήπλειονότητα των περιπτώσεων, η επικοινωνίαμεταξύ δύο διαφορετικών γεωγραφικών περιο-χών εξασφαλίζεται από την ύπαρξη θαλάσσιωνοδών που έχουν δημιουργηθεί φυσικά, δηλαδήχωρίς την οποιαδήποτε ανθρώπινη παρέμβα-ση21. Τόσο οι στενά ναυτιλιακού ενδιαφέροντοςόσο και οι διώρυγες, είναι οδοί ναυτικής επικοι-νωνίας που ενώνουν δύο θάλασσες (βλ. σχήμα 3διώρυγα Σουέζ). Η βασική όμως διαφορά τουςείναι ότι τα πρώτα αποτελούν φυσικές θαλάσ-

Σχήμα 3: H διώρυγα του Σουέζ.

20. Η εμβάθυνση στη συγκεκριμένη ναυτική επιχείρηση ξεφεύγει από τους σκοπούς της παρούσας ανάλυσης.21. Με την βοήθεια της τεχνολογίας, και προκειμένου να διευκολυνθεί η ναυσιπλοΐα σε συγκεκριμένα σημεία που η πρόσβαση

σε πλοία είναι απαγορευτική, η ανθρωπότητα δημιούργησε τεχνητές υδάτινες αρτηρίες που ονομάζονται κανάλια ή διώρυ-γες. Δηλαδή, η Διώρυγα είναι μια τεχνητή (artificial) υδάτινη διαδρομή (δίαυλος) που χρησιμεύει ώστε τα πλοία να κινούνταιπρος το εσωτερικό του χερσαίου χώρου ή σαν διασύνδεση μεταξύ δύο θαλασσίων περιοχών. Οι διώρυγες συνήθως συνδέ-ονται με φυσικές συγκεντρώσεις νερού (ωκεανούς, θάλασσες, ποτάμια, κ.λπ.) ή με άλλες διώρυγες και σχηματίζουν έναπολυδαίδαλο πλέγμα υδάτινων διαδρομών, με τεράστια σημασία για τη ναυσιπλοΐα. Για τα πλήρη στοιχεία και λεπτομέρειεςσχετικά με την κυρίαρχη θέση του Σουέζ στις θαλάσσιες μεταφορές βλ. Δ. Δαλακλής, «Διώρυγες και Θαλάσσιες Συγκοινω-νίες στον 21ο Αιώνα», Ναυτική Επιθεώρηση, τευχ. 568 και 569, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, 2009.


σιες διόδους, που χωρίζουν δύο ξηρές και ενώ-νουν δύο θάλασσες, ενώ οι δεύτερες έχουν κα-τασκευασθεί με ανθρώπινη παρέμβαση στο έδα-φος ενός κράτους και υπόκεινται, κατ’ αρχήνστην κυριαρχία αυτού του κράτους. Η διώρυγατου Σουέζ θεωρείται η πιο σύντομη σύνδεση με-ταξύ της Ανατολής και της Δύσης, λόγω της μο-ναδικής γεωγραφικής θέσης της, και δημιουργή-θηκε για να αποφευχθεί ο υποχρεωτικός περί-πλους της Αφρικής από τα πλοία που ξεκινού-σαν από τη Μεσόγειο με προορισμό τις περιοχέςτης Ασίας. Το επίτευγμα αυτό της επιστήμης τηςμηχανικής μπορεί να θεωρηθεί ως ο συνδετικόςκρίκος μεταξύ Ατλαντικού και Ινδικού Ωκεανού,καθώς οι μέσω Μεσογείου Θάλασσας μεταφο-ρές έχουν καταστεί συντομότερες. Αν θεωρή-σουμε την κίνηση ενός εμπορικού πλοίου εντόςτης διώρυγας, από την κατεύθυνση του Βορράπρος το Νότο, σημείο εκκίνησης είναι ο Μεσο-γειακός λιμένας του Πορτ Σάιντ. Στη συνέχειαμια σειρά από ενδιάμεσες λίμνες (Μαντζάλα, Τι-σμέ και Πικρές) ενώνονται με ευμεγέθη κανάλια,τα οποία και επιτρέπουν την ανεμπόδιστη ναυσι-πλοΐα, προκειμένου να είναι δυνατόν η πλεύσημέχρι τον λιμένα Σουέζ που βρίσκεται στο βορει-ότερο τμήμα της Ερυθράς θάλασσας. Επομένωςμέσω της διώρυγας του Σουέζ, η Μεσόγειοςαποκτά μια πολύ γρήγορη πρόσβαση στον Περ-σικό Κόλπο και τον Ινδικό Ωκεανό, αποτελώνταςέτσι έναν αναντικατάστατο κρίκο στη μεταφορι-κή αλυσίδα και ανεφοδιασμό της δύσης με ταπετρέλαια της περιοχής του Περσικού Κόλπουκαι αγαθά που προέρχονται από τις περιοχές τηςΑσίας και της ανατολικής Αφρικής (βλ. σχήμα 4).

Ένα από τα σημαντικότερα αγαθά, αλλά καιαπαραίτητο στοιχείο για την πρόοδο της παγκό-σμιας βιομηχανίας είναι το πετρέλαιο. Το πετρέ-λαιο αποτελεί από μόνο του ένα ρυθμιστικό πα-ράγοντα για την παγκόσμια οικονομία αλλά καιένα πολύ σημαντικό μέσο για την διαμόρφωσητων εξελίξεων στην πολιτική σκακιέρα παγκο-σμίως. Η επιρροή της αγοράς του πετρελαίουστους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας είναιουσιώδης, ενώ είναι σημαντικό να υποδείξουμετην συνεχή και αδιάκοπη μάχη που γίνεται στο

παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό για τον έλεγχο τηςαγοράς αυτής. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οιδιάφορες κρίσεις που πέρασε η παγκόσμια οικο-νομία είναι άμεσα συνδεδεμένες με το διεθνέςεμπόριο πετρελαίου. Όπως γίνεται αντιληπτό,είναι πολύ σημαντικό για κάθε χώρα να μπορείνα έχει πρόσβαση στην αγορά πετρελαίου,ώστε να εξασφαλίζει μια συνέχεια και μια στα-θερότητα στην ανάπτυξη της βιομηχανίας καιτης οικονομίας της. Είναι προφανές λοιπόν, ότιένα σημαντικό θέμα το οποίο τίθεται και τοοποίο ίσως παίζει και τον ουσιαστικότερο ρόλοστην αγορά πετρελαίου, είναι η μεταφορά τουαπό τις πηγές παραγωγής στις εστίες (χώρες)κατανάλωσης. Επομένως είναι θέμα μείζονοςσημασίας η διατήρηση μιας ομαλής ροής τουπετρελαίου και των παραγωγών του, ώστε ναυπάρχει πολιτική και οικονομική σταθερότητα.Η μεταφορά μέσω θαλάσσης αποτελεί το πιοσύνηθες αλλά και το σημαντικότερο μέσο μετα-φοράς πετρελαίου αφού το 62% του διεθνώςπαραγόμενου πετρελαίου μεταφέρεται μέσωτων θαλάσσιων οδών. Υπολογίζεται ότι 100 εκτόνοι πετρελαίου μεταφέρονται από δεξαμενό-πλοια (tankers) καθημερινά23.

Επομένως, ανάμεσα στις πλέον κρίσιμες πε-ριοχές του πλανήτη από πλευράς θαλασσίωνμεταφορών κατατάσσεται η γεωγραφική περιο-

22. Τα πνευματικά δικαιώματα για το σχέδιο (Drawing Copyrights ©) ανήκουν στον Ieuan Dolby, (2006).23. Η μεταφορά πετρελαίου μέσω δεξαμενοπλοίων χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη εξειδίκευση, αφού τόσο οι ανάγκες για

επαρκή κάλυψη της αγοράς πετρελαίου, όσο και η ίδια η φύση του φορτίου επιτάσσουν τον συνεχή έλεγχο και τη διαρκήεξέλιξη της συγκεκριμένης κατηγορίας πλοίων.

Σχήμα 4: Συγκρίνοντας τις διαφορετικές διαδρομές22.


χή της Μέσης Ανατολής η οποία πέραν του γε-γονότος ότι κατέχει το 75% των παγκοσμίωναποθεμάτων πετρελαίου, παρουσιάζει το χαμη-λότερο κόστος εξόρυξης στον κόσμο. Εάν επι-χειρήσουμε λοιπόν μια σύντομη καταγραφή τωνσπουδαιότερων θαλασσίων διαδρομών στον21ο αιώνα, πέραν της Κίνας η οποία αναμφισβή-τητα έχει πλέον ρυθμιστικό ρόλο στο παγκό-σμιο εμπόριο λόγω της ραγδαίας αύξησης στημεταπρατική δραστηριότητα και αποτελεί μιαιδιαίτερα σημαντική αφετηρία των θαλασσίωνμεταφορών, ο Περσικός Κόλπος αποτελεί τηδεύτερη σημαντική αφετηρία θαλασσίων μετα-φορών. Άλλα, σημεία εκκίνησης με υψηλή σπου-δαιότητα για τις θαλάσσιες μεταφορές πλην τηςΑραβικής Χερσονήσου (ιδίως για πετρέλαιο)αποτελούν η Νότια Αφρική και Αυστραλία (γιαπρώτες ύλες όπως μεταλλεύματα) οι οποίες κα-ταλήγουν στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική αλ-λά και την Ιαπωνία24. Επίσης, το απευθείαςΗΠΑ-ΕΕ εμπόριο, διεξάγεται μέσω του Ατλαντι-κού Ωκεανού και καταλήγει στη δυτική πλευρά

της Ευρώπης. Εκεί ενδιαφέρον παρουσιάζει τολιμάνι του Ρότερνταμ το οποίο διαχειρίζεται πα-γκοσμίως τον μεγαλύτερο όγκο φορτίων25.

Είναι ολοφάνερο ότι η πειρατεία απειλεί τιςναυτιλιακές εταιρίες και τη μεταφορά των εμπο-ρευμάτων από τη θάλασσα. Το 20% του παγκο-σμίου εμπορίου, καθώς και το 12% του αργού πε-τρελαίου μεταφέρονται μέσω της περιοχής Υε-μένης-Σομαλίας (εκτιμάται ότι περίπου 20-28 χι-λιάδες πλοία διέρχονται από την περιοχή ετη-σίως). Το 2008 καταγράφηκαν σε όλο τον κόσμοπερισσότερα από 300 περιστατικά πειρατείας. Τα135 από αυτά καταγράφηκαν στο Κέρας τηςΑφρικής και του κόλπου του Άντεν, με 44 συνολι-κά από αυτά να καταλήγουν σε ομηρία παραπά-νω από 600 ναυτικών27. Μπορεί αριθμητικά ταπροαναφερθέντα περιστατικά πειρατείας να εί-ναι ελάχιστα απέναντι στον αριθμό των πλοίωνπου χρησιμοποίησαν την ευρύτερη γεωγραφικήπεριοχή για το προηγούμενο έτος (2008), όμωςτο φαινόμενο πρέπει να αξιολογηθεί σε συνδυα-σμό με τα συνολικά λύτρα που κατεβλήθησαν, τη

24. Βλ Boniface. P., (2001), σελ.176. 25. Bλ. http://www.portofrotterdam.com/en/about_port/port_description/index.jsp, Μάιος 2009.26. Βλ. http://www.unctad.org/en/docs/rmt2008_en.pdf, Αύγουστος 2009, Review of Maritime Transport 2008, σελ. 24. 27. http://www.imo.org (piracy of the coast of Somalia), επισκεπτόμενο Οκτώβριο 2009.

Σχήμα 4: Οι θαλάσσιοι δρόμοι του παγκόσμιου εμπορίου26.


διογκούμενη ανάγκη για επαύξηση της ασφάλει-ας των εταιριών, την απειλή για την ομαλή ροήπετρελαίου προς την Ευρώπη (ενεργειακή ασφά-λεια), καθώς και τη σχετική αύξηση των κομί-στρων και του χρόνου παράδοσης του φορτίουγια τα πλοία που πρέπει να περάσουν ανοικτάτου Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας/Ν. Αφρική,εφόσον γίνει η επιλογή αλλαγής δρομολογίουπροκειμένου να αποφύγουν την επικίνδυνη γιαπειρατείες περιοχή. Ας μην υποβαθμίζουμε τογεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή Ανατολικάτης Σομαλίας, για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυ-γούστου 2009, έχουν ήδη καταγραφεί περίπου200 προσπάθειες πειρατείας. Με τη βοήθεια τωνναυτικών δυνάμεων που περιπολούν στη περιοχήκαι με την τήρηση των θεσπισμένων μέτρων αυ-τοπροστασίας των πλοίων, η συντριπτική πλειο-νότητα από αυτές έχουν αποκρουστεί, ωστόσο20 περίπου πλοία τελικά κατελήφθησαν και πα-ραπάνω από 250 ναυτικοί παραμένουν ακόμα σεομηρία.

V. Σύνοψη-Συμπεράσματα

Αδιαμφισβήτητα, ο γεωγραφικός παράγονταςέχει παίξει σημαντικό ρόλο σε κάθε πτυχή τηςανθρώπινης ιστορίας. Στην πλειονότητα των πε-ριπτώσεων, τα γεωγραφικά δεδομένα επιδρούνκαταλυτικά αφενός μεν στην δημιουργία καιανάπτυξη της γενικότερης οικονομικής δραστη-ριότητας, αφετέρου δε στα πολιτικά αλλά καιπολιτιστικά δρώμενα της ανθρωπότητας28. Τοφαινόμενο της πειρατείας άρχισε να εμφανίζε-ται μαζί με τις πρώτες προσπάθειες του ανθρώ-που να εκμεταλλευτεί τη θάλασσα και τους ωκε-ανούς προκειμένου να διεκπεραιώσει τις μετα-φορικές δραστηριότητες που είναι αναγκαίεςγια τo εμπόριο. Η πειρατική δραστηριότητα στο

Κέρας της Αφρικής και ιδιαίτερα στον Κόλποτου Άντεν που την τρέχουσα χρονική περίοδοπροβάλλεται αρκετά έντονα στα Μέσα ΜαζικήςΕνημέρωσης (ΜΜΕ) δεν είναι κάτι καινούργιογια τους ενασχολούμενους με τα ναυτιλιακάδρώμενα. Αν και το πρόβλημα της πειρατείαςμπορεί να θεωρηθεί ως περιφερειακό, ο ΔιεθνήςΝαυτιλιακός Οργανισμός (International MaritimeOrganization-IMO29), αλλά και τα ΝΑΤΟ-ΕΕ εκτι-μούν ότι σταδιακά τα πράγματα οδεύουν προςτο χειρότερο. Η θάλασσα έχει έναν υψηλήςσπουδαιότητας ρόλο στην ευρωπαϊκή ανταγω-νιστικότητα και αειφορία, αλλά όσον τα ζητήμα-τα της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμούκαι η διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας στα πα-γκόσμια οικονομικά δρώμενα, τόσον η απόλυτηελευθερία των θαλάσσιων διαδρομών και η ανε-μπόδιστη ναυσιπλοΐα μετατρέπονται σε ζωτικάσυμφέροντα της ΕΕ. Ταυτόχρονα, θα πρέπει νασημειωθεί ότι η πειρατική δραστηριότητα πλη-σίον ή ακόμα και σε αποστάσεις που ξεπερνούντα 300 ν.μ. από τις Σομαλικές ακτές έχει εξαιρε-τικά δυσμενείς επιπτώσεις στη θαλάσσια μετα-φορική διαδρομή που χρησιμοποιεί τη διώρυγατου Σουέζ και αυξάνοντας τα μεταφορικά κόστηστα πλαίσια –είτε των επιπλέον ασφαλίστρωντων πλοίων, είτε στη διαδικασία λήψης διαφό-ρων μέτρων αυτοπροστασίας που η παρουσίασήτους και μόνο απαιτεί μια πλήρη και διαφορετικήαπό την παρούσα ανάλυση– εμποδίζει τη γρή-γορη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.

Η θαλάσσια μεταφορά είναι απαραίτητη σεένα πολυδιάστατο θεματικό πεδίο, από την αγο-ρά πρώτων υλών έως την παράδοση έτοιμωνπροϊόντων30. Μόνο χάρις στην ύπαρξη τουεμπορικού πλοίου είναι τεχνικά και οικονομικάδυνατή η μαζική μεταφορά αγαθών σε μια κοι-

28. Για παράδειγμα, το καλό κλίμα και γόνιμο έδαφος αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την οποιαδήποτε πετυχημένηπροσπάθεια αγροτικής παραγωγής, ενώ η αφθονία πρώτων υλών είναι απαραίτητη για την δημιουργία εμπορικής ή/καιμεταποιητικής δραστηριότητας. Βλ. Δαλακλής Δ., (2009), Αρκτική: Οι Πάγοι Λειώνουν, οι Σχέσεις Ψυχραίνονται, Ελληνι-

κή Άμυνα και Ασφάλεια, τεύχ. 45, Νοέμβριος, σελ. 102.29. Ο ευρύτερος κλάδος της Ναυτιλίας αποτελεί μια κατεξοχήν παγκοσμιοποιημένη βιομηχανία που ρυθμίζεται κυρίως από

κανονιστικές συνθήκες του ΙΜΟ και το νομοθετικό πλαίσιο σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη. Εξαιτίαςτης διεθνούς φύσης της ναυτιλιακής οικονομίας, έχει γίνει πλήρως κατανοητό ότι η δράση για τη βελτίωση της ασφάλει-ας στις θαλάσσιες δραστηριότητες θα ήταν πιο αποτελεσματική αν εκτελούνταν σε συλλογικό επίπεδο παρά από ξεχω-ριστές χώρες να δρουν μονόπλευρα και χωρίς συντονισμό με άλλες. Επίσης βλ. www.imo.org (About IMO), επισκεπτό-μενο Νοέμβριο 2009.

30. World Trade Statistics 2007, http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2004_e/its2007_e.pdf, επισκεπτόμενο Οκτώ-βριο 2008.


νωνία που επιδεικνύει ολοένα και μεγαλύτερηδίψα για καταναλωτικά αγαθά και πρώτες ύλες.Η παγκοσμιοποιημένη ναυτιλιακή βιομηχανίαλειτουργεί κάτω από συνθήκες εξαιρετικά έντο-νης ανταγωνιστικότητας, όπου το ζήτημα τηςέγκαιρης παράδοσης του φορτίου είναι πρωταρ-χικής σημασίας για την οποιαδήποτε ναυτιλιακήεταιρία και ταυτόχρονα η σύγχρονη τάση στηνοικονομική διαχείριση των πλοίων είναι να απο-δίδεται ολοένα και μεγαλύτερη έμφαση στο ζή-τημα της επίτευξης ελκυστικότερων ναύλων μί-σθωσης. Για την ευρύτερη ναυτιλιακή βιομηχα-νία, ο ρόλος της διώρυγας του Σουέζ –και κατάσυνέπεια η ανεμπόδιστη ναυσιπλοΐα στον Κόλ-πο του Άντεν– είναι εξαιρετικής σπουδαιότηταςγιατί κάνουν εφικτή τη συντόμευση ενός ταξιδι-ού κατά ιδιαίτερα μεγάλα χρονικά διαστήματα,ενώ επιτρέπουν την επίτευξη διαφόρων οικονο-μιών, όπως για παράδειγμα στα καύσιμα. Επιση-μαίνεται ότι με τη μείωση του συνολικού χρόνουταξιδιού, μειώνεται το συνολικό κόστος των με-ταφερόμενων εμπορευμάτων και, κατ’ επέκτα-ση μειώνεται η τελική τιμή των προϊόντων γιατον καταναλωτή. Επομένως, η εκτροπή των θα-λασσίων μεταφορών γύρω από την Αφρική είναιένα ιδιαίτερα αρνητικό ενδεχόμενο που εάν γί-νει πραγματικότητα θα έχει αρνητική επίπτωσηστην παγκόσμια κατανάλωση και ταυτόχροναθα δημιουργήσει απαιτήσεις για επιπλέον μετα-φορική ικανότητα του παγκόσμιου στόλου καιθα προβληματίσει ως προς το ακριβές χρονο-διάγραμμα της παράδοσης προϊόντων και πρώ-των υλών στους τελικούς τόπους προορισμού.

Στην αυγή του 21ου αιώνα δεν υφίσταται σχε-δόν καμία σύγκριση στο επίπεδο ασφαλείας τουπλοίων σε σχέση ακόμα και με το πολύ πρόσφα-το παρελθόν31. Από την άλλη μεριά όμως, τηνώρα που γίνονταν η τελική επεξεργασία του πα-ρόντος κειμένου διάφοροι αναλυτές επί θεμά-των ασφαλείας και δημοσιογράφοι εξακολου-θούσαν να εστιάζουν την προσοχή τους στηνπολυποίκιλη δράση των Σομαλών πειρατών. Κα-θώς οι συνθήκες στις οποίες ο σύγχρονος ναυ-τικός καλείται να ανταποκριθεί είναι ξεκάθαραολοένα πιο πολύπλοκες και απαιτητικές, κάθεδυνατή βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη –ακόμα καιαν αυτή προέρχεται από τη χρήση στρατιωτικήςβίας– προκειμένου να ελαττωθεί ο κίνδυνος γιατα φορτία και τα πληρώματα των πλοίων. Τοφαινόμενο της πειρατείας στη θάλασσα πάνταήταν παρόν και δυστυχώς πάντα θα υπάρχει,επομένως όλοι οι εμπλεκόμενοι με τις θαλάσ-σιες μεταφορές πρέπει να καταβάλουν συνε-χώς προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλί-σουν την διεκπεραίωση των θαλασσίων μεταφο-ρών και τη διασφάλιση όλων των ανθρωπίνωνζωών, ναυτικών ή επιβατών. Προς αυτήν την κα-τεύθυνση, η ρύθμιση της θαλάσσιας κυκλοφο-ρίας σε συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια και μεαυστηρά τηρούμενο χρονοδιάγραμμα διέλευ-σης –προκειμένου οι εμπλεκόμενες ναυτικέςδυνάμεις να βελτιστοποιήσουν την προστασίαπου παρέχουν στα πλοία που απειλούνται κατάτην κίνησή τους σε γειτνίαση με τη Σομαλία– εί-ναι ένα μέτρο απαραίτητο, ακόμη και αν θεωρη-θεί ότι περιορίζει την παραδοσιακή ελευθερία

31. Οι σημερινοί ναυτικοί βρίσκονται σε εξαιρετικά πλεονεκτική θέση σε σχέση με τους παλαιοτέρους. Για παράδειγμα, η ευ-ρύτερη τεχνολογική ωρίμανση της ανθρωπότητας βοήθησε στο να εξελιχθεί η ναυπηγική και κατέστησε τα μοντέρνασκάφη ικανά να ανταπεξέλθουν σε αντιξοότητες –όπως οι άσχημες καιρικές συνθήκες– που παλαιότερα θα οδηγούσανμε κάθε βεβαιότητα στη βύθισή τους. Σαν φυσικό επακόλουθο της εξελικτικής πορείας των τεχνολογικών επιτευγμάτωνπου διευκολύνουν την ανθρώπινη περιπλάνηση στο υγρό στοιχείο, έχει γίνει πλέον εφικτός ο εξοπλισμός των πλοίων μεεξαιρετικά αξιόπιστα ηλεκτρονικά όργανα και συσκευές, ενώ πληθώρα ηλεκτρονικών συστημάτων –με τεράστια ποικιλίαδυνατοτήτων– εξυπηρετούν κάθε πτυχή του πολυδαίδαλου έργου του ναυτικού επαγγέλματος. Βλ. Π. Σιούσιουρας και Δ.Δαλακλής, Ασφάλεια Ναυσιπλοΐας και Προστασία του Θαλασσιού Περιβάλλοντος: Υποστηρικτικές Υπηρεσίες από την

Ξηρά, σελ. 1, από το συνέδριο «Περιβάλλον και Θαλάσσιες Μεταφορές, σε Αναζήτηση μιας Βιώσιμης Προσέγγισης –Σχεδιασμός και Υλοποίηση Παρεμβάσεων για τις Θαλάσσιες Μεταφορές και την Προστασία του περιβάλλοντος στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση, τη Μεσόγειο και τη Νότιο-Ανατολική Ευρώπη», Χίος, 19-22 Απριλίου 2007. Επίσης βλ. Laurie Tetley andDavid Calcutt, (2001), Electronic Navigation Systems, Oxford, Butterworth-Heinemann. Για την πλήρη εμβάθυνση στις τε-χνολογίες και τα συστήματα που εξοπλίζουν στον 21ο αιώνα τα πλοία βλ. Παλληκάρης Α. Η., Κατσούλης Γ. και ΔαλακλήςΔ., Ηλεκτρονικά Ναυτικά Όργανα, (2009), Αθήνα, Ίδρυμα Ευγενίδη.


που ήταν μέχρι τώρα το κυρίαρχο στοιχείο τουναυτικού επαγγέλματος.

Τέλος, είναι απαραίτητο να αναδειχθεί σαφώςτο γεγονός ότι λόγω της τεράστιας γεωγραφι-κής περιοχής μέσα στην οποία λαμβάνουν χώραοι καταλήψεις των εμπορικών πλοίων από τουςΣομαλούς –η οποία ουσιαστικά υπερκαλύπτεισυνολικά τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα–είναι πρακτικά αδύνατο ένας σχετικά μικρόςαριθμός πλοίων –δηλαδή τα 20 έως 25 πολεμικάπλοία που είναι σήμερα εντεταλμένα από ταδιάφορα κράτη να περιπολούν στην περιοχή τουΚόλπου του Άντεν και της Σομαλικής Λεκάνης–να είναι ανά πάσα στιγμή κοντά στο οποιοδήπο-τε εμπορικό πλοίο γίνεται στόχος τέτοιων πει-ρατικών εξορμήσεων και να προλάβουν κάθεδυσάρεστο περιστατικό. Ως προς την πειρατείακαι την ένοπλη ληστεία, η ΕΕ και τα κράτη-μέληπρέπει να προβάλουν σθεναρή αντίδραση και νασυμβάλουν με κάθε δυνατό τρόπο, ώστε να γί-νει ασφαλέστερη η ναυσιπλοΐα στις περιοχέςπου πλήττονται. Η Ευρώπη πρέπει να διαδραμα-τίσει ρόλο στην ανάπτυξη και σταθεροποίησητων χωρών από τις οποίες προέρχονται αυτέςοι επιθέσεις. Καθώς η συνεχιζόμενη αστάθειαστην Αφρικανική Ήπειρο μπορεί να θεωρηθεί ωςδεδομένο, η πείνα και το εύκολο κέρδος θα δη-μιουργούν συνεχώς ολοένα και μεγαλύτεροαριθμό προθύμων να αναλάβουν το επικίνδυνοεγχείρημα της πειρατείας. Επομένως, η σταθε-ροποίηση της Κεντρικής κυβέρνησης της Σομα-λίας προβάλει σαν ζήτημα προτεραιότητας, κα-θώς μόνο έτσι οι ένοπλες συμμορίες θα αποστε-ρηθούν τα αναγκαία λιμάνια-καταφύγια για τηνυποστήριξη των παράνομων δραστηριοτήτωντους. Μόνο με την δημιουργία των καταλλήλωνδομών και συνθηκών για την αποτελεσματικήαστυνόμευση σε ξηρά και θάλασσα από τουςίδιους τους Σομαλούς θα είναι δυνατή η αποφυ-γή δυσάρεστων καταστάσεων κάθε μορφής καιη ομαλή λειτουργία του παγκόσμιου εμπορίου.

Ευχαριστίες: Οι συγγραφείς του παρόντος άρθρου οφείλουν

ευχαριστίες στον Επίκουρο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αι-

γαίου Πέτρο Π. Σιούσιουρα για τις πολύτιμες συμβουλές του σε

θέματα που άπτονται στις πολυδαίδαλες πτυχές του Διεθνούς

Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.

Βιβλιογραφία

Ελληνική1. Βαμβούκος Α., (1985), Το Σύγχρονο Δίκαιο της Θάλασσας,

Εκδόσεις Σάκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή.2. Βλάχος Γ. Π., (2000), Διεθνής Ναυτιλιακή Πολιτική,

Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, Αθήνα.3. Φωκάς Δ., (1923), Χρονικά του Ελληνικού Β. Ναυτικού,

Έκδοση Γενικού Επιτελείου ΒΝ, Αθήνα.4. Χαρλαυτή Τ., (2001), Ιστορία και Ναυτιλία, Εκδόσεις Στά-

χυ, Αθήνα.5. Βλάχος Γ. Π. και Νικολαΐδης Εμ., (1999), Βασικές Αρχές

της Ναυτιλιακής Επιστήμης, Εκδόσεις Τζέι & Τζέι Ελλάς,Πειραιάς.

6. Βλάχος Γ. Π. και Νικολαΐδης Εμ., (2002), Ναυτιλιακή Οι-

κονομική Γεωγραφία, Εκδόσεις Τζέι & Τζέι Ελλάς, Πειραι-άς.

7. Βρεττός Θ. Ε. και Αγαλιανού-Βρεττού Α., (1993), Οικονο-

μική Γεωγραφία – Διεθνείς Εμπορικές Σχέσεις, ΊδρυμαΕυγενίδου, Αθήνα.

8. Γεωργαντόπουλος Ε. και Βλάχος Γ. Π., (1997), Ναυτιλια-

κή Οικονομική, Εκδόσεις Τζέι & Τζέι Ελλάς, Πειραιάς.9. Μυλωνόπουλος Δ., Αλεξόπουλος Α. και Μυλωνοπούλου-

Μοίρα Π., (2002) Ναυτιλιακές Γνώσεις, Υπουργείο Παι-δείας και Θρησκευμάτων-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα.

10. Τσάλτας Γ. και Κλάδη-Ευσταθοπολούλου Μ. (2003) Το

διεθνές καθεστώς των θαλασσών και των ωκεανών,Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα

11. Παλληκάρης Α. Η., Κατσούλης Γ. και Δ. Δαλακλής,(2009), Ηλεκτρονικά Ναυτικά Όργανα, Αθήνα, ΊδρυμαΕυγενίδη.

12. Boniface P., (2001), Άτλας Διεθνών Σχέσεων, ΕκδόσειςΕλληνικά Γράμματα, Αθήνα.

Ξενόγλωσση1. Celerier P., (1969), Géopolitique et Géostratégie, PUF,

Paris.2. Ifestos P., (1988), Nuclear Strategy and European Security

Dilemmas: Towards an Autonomous European Defence

System?, Aldershot, Gower.3. Laurie Tetley L. and Calcutt D., (2001), Electronic

Navigation Systems, Butterworth-Heinemann, Oxford.4. GMDSS Handbook – (Handbook on the Global Maritime

Distress and Safety System), 3rd Edition, (2001), London,International Maritime Organization.

Επιστημονικές δημοσιεύσεις, άρθρα και περιο-δικές εκδόσεις1. Δαλακλής Δ., (2009), Αρκτική: Οι Πάγοι Λειώνουν, οι

Σχέσεις Ψυχραίνονται, «Ελληνική Άμυνα και Ασφάλεια»,τεύχ. 45, Νοέμβριος.

2. Δ. Δαλακλής, (2009) Διώρυγες και Θαλάσσιες Συγκοινω-

νίες στον 21ο Αιώνα, «Ναυτική Επιθεώρηση, τεύχ. 568 και569, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού.


3. Δαλακλής Δ. και Π. Σιούσιουρας, (2006), Γεωπολιτικές

Επιδιώξεις και Στρατηγικές Ασφαλείας στη Μεσόγειο: ο

Ιδιαίτερος Ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «ΝαυσίβιοςΧώρα», Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, Πειραιάς.

4. Σιούσιουρας Π. και Δαλακλής Δ., Ασφάλεια Ναυσιπλοΐας

και Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος: Υποστηρι-

κτικές Υπηρεσίες από την Ξηρά, από το συνέδριο «Περι-βάλλον και Θαλάσσιες Μεταφορές, σε Αναζήτηση μιαςΒιώσιμης Προσέγγισης – Σχεδιασμός και Υλοποίηση Πα-ρεμβάσεων για τις Θαλάσσιες Μεταφορές και την Προ-στασία του περιβάλλοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τηΜεσόγειο και τη Νότιο – Ανατολική Ευρώπη», Χίος, 19-22Απριλίου 2007.

Ηλεκτρονικά βοηθήματα και Διαδίκτυο1. Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια ΤΟΜΗ (CD-ROM)2. Πράσινη Βίβλος, προς μία Μελλοντική Θαλάσσια Πολιτι-

κή για την Ένωση: Ένα Ευρωπαϊκό Όραμα για τους Ωκεα-

νούς και τις Θάλασσες, COM (2006) 275 τελικό.3. Μια Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική για την Ευρωπαϊ-

κή Ένωση, COM (2007) 575 τελικό.

4. Στρατηγικοί Στόχοι και Συστάσεις Πολιτικής της ΕΕ για τις

Θαλάσσιες Μεταφορές μέχρι το 2018, COM (2009) 8 τελι-κό.

5. http://www.econews.gr/print.php?itemid=42& skinid=6,επισκεπτόμενο Ιούνιο 2008.

6. World Trade Statistics 2007,http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2004_e/its2007_e.pdf, επισκεπτόμενο Οκτώβριο 2008.

7. http://www.imo.org (Piracy of the coast of Somalia), επι-σκεπτόμενο Οκτώβριο 2009.

8. www.imo.org (About IMO), επισκεπτόμενο Νοέμβριο2009.

9. http://underblackflag.blogspot.com, επισκεπτόμενο Οκτώ-βριο 2009.

10. http://www.elafonissos.gr/el/piracy.php, επισκεπτόμενοΟκτώβριο 2009.


Ο Δημήτριος Δαλακλής γεννήθηκε στηνΑθήνα το 1969. Αποφοίτησε το 1992 απότη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και υπηρέ-τησε σε διάφορες μονάδες του στόλου,

με επιστέγασμα την εκτέλεση καθηκόντων Υπάρχου στηΦρεγάτα ΥΔΡΑ την περίοδο 2004-2006 και Κυβερνήτουστην Κανονιοφόρο ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ την περίοδο 2006-2008.Την τρέχουσα χρονική περίοδο είναι σπουδαστής στηνΑΔΙΣΠΟ. Είναι απόφοιτος της ΣΔΙΕΠΝ, ενώ κατέχει δύομεταπτυχιακές εξειδικεύσεις επιπέδου Μάστερ, στηντεχνολογία διαχείρισης πληροφοριών και στην ανάλυσηθεμάτων αμύνης με έμφαση στις πληροφοριακές επιχει-ρήσεις. Επιπρόσθετα, είναι υποψήφιος Διδάκτορας τηςΕπιστήμης της Διοικητικής στο τμήμα Ναυτιλίας και Επι-χειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου του Αιγαί-ου. Έχει συγγράψει σειρά άρθρων στην ελληνική και αγ-γλική γλώσσα, ενώ αποτέλεσε μέλος συγγραφικής ομά-δας διδακτικού βιβλίου για τις ακαδημίες του ΕμπορικούΝαυτικού (ΑΕΝ). Ομιλεί αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Εί-ναι παντρεμένος και πατέρας δύο τέκνων.

Ο Πλωτάρχης Αθανάσιος Κατσίκης γεννή-θηκε στην Αλεξανδρούπολη το 1971. Απο-φοίτησε το 1992 από τη Σχολή ΝαυτικώνΔοκίμων (ΣΝΔ) και υπηρέτησε στην Φ/ΓΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και εν συνεχεία στα Υ/Β

ΤΡΙΤΩΝ, Φ/Γ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Υ/Β ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ. ΔιετέλεσεΎπαρχος στο Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ στο διάστημα 2002-2004 καιΚυβερνήτης στο Υ/Γ-Ω/Κ ΝΑΥΤΙΛΟΣ στο διάστημα 2007-2008 καθώς και στο ΑΣ ως Επιτελής Υπαρχηγού ΑΣ καιστο Τμήμα Ασκήσεων και Επιχειρησιακής Εκπαιδεύσεως.Την τρέχουσα χρονική περίοδο είναι Εκπαιδευτής στηνΑΔΙΣΠΟ στην Έδρα Επιχειρήσεων-Ασκήσεων. Έχει εξει-δίκευση στον Ανθυποβρυχιακό Πόλεμο και είναι απόφοι-τος ΣΕΑΝ και ΑΔΙΣΠΟ. Ομιλεί αγγλικά και ισπανικά. Είναιπαντρεμένος και πατέρας ενός τέκνου.

Πόντος:

Μία σύντομη αναδρομή

Tης Yποπλοιάρχου (ΠΥ-ΤΗΛ) Σοφ. Μιχαηλίδου ΠΝ


Όταν οι Έλληνες πέτυχαν την εγκατάστασητους στις ακτές του Ευξείνου Πόντου κατά τηδιάρκεια του 8ου π.Χ. αιώνα, μια σειρά από ελ-ληνικές αποικίες ξεφυτρώνουν στις παραλίεςτου τόπου. Πρώτη η Ηράκλεια αποικία των Με-γαρέων, έπειτα η Σινώπη, αποικία των Ιώνων τηςΜιλήτου, κατόπιν τα Κοτύωρα (η σημερινήΟρντού), η Κερασούντα, η Τραπεζούντα, αποι-κίες των Σινωπέων δηλαδή, Ιωνικές κι αυτές καιστη συνέχεια, πιο πέρα, μια αλυσίδα από ελλη-νικές πόλεις όπως η Φάσις, η Διοσκουριάς, τοΠαντικάπαιον, η Όλβια, η Θεοδοσία, η Οδησσόςκλπ. Τέλος το 562 π.χ. οι Ίωνες της Φώκαιαςίδρυσαν την Αμισό (Σαμψούντα).

Μ’ αυτόν τον τρόπο, η ελληνική φυλή απόχτη-σε μια δεσπόζουσα παρουσία ανάμεσα στις άλ-λες φυλές του τόπου, τις ντόπιες, τις “βαρβαρι-κές” όπως τις ονομάζουν οι άποικοι, και η ελλη-νική δραστηριότητα ρίζωσε στη μακρινή χώρατης βόρειας Μ. Ασίας.

Στα κατοπινά χρόνια, οι άποικοι συνέχισαν ναεπικοινωνούν με τη μητροπολιτική Ελλάδα, ιδι-αίτερα με το Ιωνικό στοιχείο της Μιλήτου, απόόπου καταγόταν. Συνέχισαν να τροφοδοτούνταιπνευματικά από τη μητέρα πατρίδα και, σεαντάλλαγμα οι ίδιοι προσέφεραν σ’ αυτήν τονπλούτο τον υλικό και την άνεση της ναυσι-πλοΐας, τα κέρδη της ναυτιλίας και τις ωφέλιμεςεμπορικές συναλλαγές. Στο μεταξύ, δούλεψανσκληρά, πολέμησαν με τους ντόπιους στον πε-ρίγυρό τους, έχτισαν οικοδομήματα, ναούς,πρόκοψαν και αναπτύχθηκαν. Επιπλέον ως ξενι-τεμένοι που ήταν, είχαν κουβαλήσει μαζί τουςολόκληρο κόσμο από παραδόσεις, θρύλους, έθι-μα, θεσμούς, θρησκεία και πολιτισμό. Η νοσταλ-γία, όπως συμβαίνει σ’ όλους τους ξενιτεμέ-νους, τους έφερνε νοερά πιο κοντά στην παλιάπατρίδα και, καθώς διέστελλαν τον εαυτό τουςαπό τους ντόπιους, δημιουργούσαν έντονη συ-νείδηση της ελληνικότητάς τους και της εθνικήςτους ενότητας με τους Eλλαδίτες, συνείδησηπου παρέμεινε αναλλοίωτη, αν όχι επαυξημένη,σ’ όλη τη διάρκεια των κατοπινών αιώνων ωςτην ύστερη ώρα του ξεριζωμού, το 1922.

Έτσι γεννήθηκαν οι πρώτοι Πόντιοι. Έτσι δη-μιουργήθηκε ο Ποντιακός Ελληνισμός των 26αιώνων ζωής στη Μαύρη Θάλασσα. Έτσι το ελ-ληνικό δαιμόνιο έβαλε τα θεμέλια μιας καινού-ριας Ελλάδας στην Ανατολή, όπως συνέβηκε ναδημιουργήσει με τις αποικίες στη Σικελία και κά-τω Ιταλία, τη Μεγάλη Ελλάδα στη Δύση. Έτσιμεταφέρθηκε στην Ανατολή, εκτός από τα ήθη

και έθιμα των Ελλήνων, το ελληνικό πνεύμα, ηελληνική σκέψη, η ελληνική δημοκρατική οργά-νωση των πόλεων-κρατών, οι ελληνικοί νόμοι, ηελληνική γλώσσα και θρησκεία.

Για αιώνες ολόκληρους, οι ελληνικές αποικίεςστον Εύξεινο Πόντο θα ακμάζουν και θα ανθούν,χωρίς να επηρεάζονται ακόμη και από την Περ-σική κυριαρχία που θα έχει επιβληθεί στην πε-ριοχή από τον 6ο αιώνα π.χ. Κι αυτό γιατί η κυ-ριαρχία των Αχαιμενίδων θα είναι χαλαρή καιασθενική, και οι ελληνικές πόλεις θα είναι αυτό-νομες, αυτοδιοικούμενες και ανεξάρτητες. Σ’αυτή την κατάσταση θα τις συναντήσουν το 401π.χ. οι Μύριοι του Ξενοφώντα, έπειτα από πολύ-μηνη, πολύμοχθη και πολύπαθη πορεία στοεσωτερικό της εχθρικής Μικρασίας. Εκεί στηνΤραπεζούντα, καθώς και στις άλλες ελληνικέςπόλεις του Εύξεινου Πόντου, θα βρουν φιλοξε-νία και ανακούφιση. Εκεί θα αναπνεύσουν μεασφάλεια και θα δεχτούν για ένα περίπου μήνατην περιποίηση των πατριωτών τους, θα κάνουνθυσίες στους κοινούς Θεούς, και θα οργανώ-σουν αθλητικούς αγώνες, θα ξεκουραστούν, θανιώσουν σα στο σπίτι τους, θα κινηθούν ελεύθε-ρα σαν να πατάνε σε ελληνικό έδαφος, και θαεφοδιαστούν με τρόφιμα και πλωτά μέσα, γιανα μπορέσουν να γυρίσουν στην πατρίδα.

Αλλά και αντίστροφα, με τις αποικίες στονΕύξεινο Πόντο οι Έλληνες εκτός από τα οικονο-μικά, δημογραφικά και κοινωνικά οφέλη, είχανκαι πνευματικά. Εκεί γνώρισαν τους μεγάλουςπολιτισμούς της Ανατολής, πήραν πολλές γνώ-σεις απ’ αυτούς, άνοιξε ο ορίζοντας τους καιαγκάλιασε καινούργιους κόσμους. Με την αφο-μοίωση των στοιχείων αυτών, ο ελληνισμός δη-μιούργησε μια νέα πολιτιστική σύνθεση, που θαβάλει σε λίγο τα θεμέλια του κλασικού ελληνι-κού πολιτισμού με τη φιλοσοφία, την ιστορία,τις τέχνες, την ποίηση και το θέατρο.

Την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου ο Πό-ντος αποκτά ιδιαίτερη σημασία για το ανατολικόκράτος και για ολόκληρο τον ελληνισμό, παίζο-ντας τον ρόλο του προπυργίου και του φάρουτης Ανατολής.

Ο Ιουστινιανός χωρίζοντας τη Βυζαντινή Αυ-τοκρατορία σε Θέματα (διοικητικές επαρχίες),δημιουργεί και το Θέμα της Χαλδίας, με πρω-τεύουσα την Τραπεζούντα. Έτσι ο Πόντος γίνε-ται η ασπίδα του Βυζαντίου από τις βαρβαρικέςεπιδρομές των Περσών, των Αράβων και αργό-τερα των Τούρκων. Εκεί έδρασαν οι Ακρίτες, δη-μιουργώντας τους θρύλους της λαϊκής παράδο-


σης του Πόντου, με κορωνίδα όλων το λόγιοέπος του “Βασιλείου Διγενή Ακρίτα”, που αποτε-λεί το νεότερο έπος του ελληνισμού, το πρώτοχειρόγραφο του οποίου ανακαλύφθηκε το 1873στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά.

Στο ποντιακό αυτό κράτος άνθησαν οι τέχνεςκαι οι επιστήμες. Αξιόλογη είναι η αρχιτεκτονι-κή που αναπτύχθηκε στις διάφορες πόλεις καιιδιαίτερα στην Τραπεζούντα, με το χτίσιμο πολ-λών φρουρίων, εκκλησιών, δημοσίων κτιρίων καιανακτόρων. Μεγάλη ανάπτυξη παρουσίασαν ηαστρονομία, η φυσική, και τα μαθηματικά. Στησχολή της Τραπεζούντας των θετικών επιστη-μών σπούδαζαν μαθητές που έρχονταν ακόμακαι από την Κωνσταντινούπολη, όπως και απότην Αρμενία. Η ζωγραφική πάλι έφτασε σε με-γάλη ακμή, όπως δείχνουν ιδιαίτερα οι τοιχο-γραφίες στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας Τρα-πεζούντας, η οποία αποτελεί μικρογραφία τηςΑγίας Σοφίας Κωνσταντινούπολης. Στην εποχήτων Μεγάλων Κομνηνών χτίστηκαν στον Πόντο3000 χριστιανικές εκκλησίες περίπου. Μικροίκαι μεγάλοι ναοί είχαν ωραίες τοιχογραφίες,αγιογραφίες και διακόσμηση, μωσαϊκά και καλ-λιτεχνικές μικρογραφίες. Πολλά από τα εικονο-γραφημένα χειρόγραφα ποντιακής τέχνης σώ-ζονται στο Άγιο Όρος, σε διάφορα ελληνικά καιξένα μουσεία, και ιδιαίτερα στο Βυζαντινό Μου-σείο Αθηνών και στο Μουσείο Μπενάκη.

Τα μοναστήρια του Πόντου εξάλλου τον 13ο

και 14ο αιώνα ήταν σχολεία σοφίας. Εκεί καλ-λιεργούνταν τα μαθηματικά και η αστρονομία,γιατί η εκκλησία θεωρούσε τις επιστήμες αυτές,πριν ακόμη από την αναγέννηση στη Δύση, βοη-θητικές στη θεολογία και τη φιλοσοφία.

Άραβες γεωγράφοι ακόμη από το 10ο αιώνα,αναφέρουν την Τραπεζούντα ως ένα από τα με-γαλύτερα εμπορικά κέντρα της Ανατολής.

Η άλωση της Τραπεζούντας από τους Τούρ-κους σήμανε βέβαια για τον Ελληνισμό του Πό-ντου το τέλος της πολιτικής ελευθερίας και ανε-ξαρτησίας του, αλλά όχι και της εθνικής του συ-νείδησης. Η τελευταία δε χάθηκε, δεν έσβησε,γι αυτό και ο Ποντιακός Ελληνισμός δεν εξαφα-νίστηκε, όπως συνέβη με δεκάδες φυλές καιεθνότητες της Μικρασίας που τούρκεψαν, πουεξισλαμίσθηκαν και έλειψαν για πάντα από τοπρόσωπο της ιστορίας. Οι Έλληνες του Πόντουσυντηρώντας τη λαϊκή και λόγια παράδοσήτους, παρόλο που είχαν χάσει την εθνική τουςανεξαρτησία, συνέχισαν να διατηρούν, κάτωαπό την οθωμανική κατάκτηση τη συνείδησητης ελληνικότητάς τους.

Διατήρησαν τη γλώσσα και τη θρησκεία τους:Στον ανατολικό και στον κεντρικό Πόντο, ιδίωςστον παραλιακό, φύλαξαν στη μεγάλη πλειοψη-φία τους, την ορθόδοξη πίστη τους. Στο δυτικόΠόντο, ένα μεγάλο μέρος του Ελληνισμού δενάντεξε στη βία και την καταπίεση και εξαφανί-σθηκε για πάντα από τον κορμό του Έθνους,


εκτός από μερικές νησίδες στις πόλεις και ταμεγάλα χωριά. Έτσι, οι μεγάλοι πληθυσμοί πουσώθηκαν ήταν αυτοί του ανατολικού Πόντου. Κιαυτό γιατί συγκεντρώθηκαν γύρω από τα μεγά-λα μοναστήρια, όπως της Παναγίας Σουμελά,του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα και του Αγί-ου Ιωάννη Βαζελών, και κυρίως γύρω από τα με-γάλα μεταλλεία, όπως της Αργυρούπολης καιτης Νικόπολης, στα οποία ο Σουλτάνος έδωσεειδικά προνόμια για να μπορούν να χρησιμοποι-ούνται οι μοναδικοί και αναντικατάστατοι Πόντι-οι μεταλλουργοί. Γενικά ο ελληνισμός του Πό-ντου διατήρησε τις παραδόσεις του, τους θρύ-λους του, τα παραμύθια του, τα τραγούδια του,τους χορούς του, τα ήθη και τα έθιμά του. Δια-τήρησε την έφεση για μάθηση και παιδεία,ιδρύοντας σχολεία και γυμνάσια, διατήρησε τηνκοινοτική του αυτοδιοίκηση. Όλα αυτά, μαζί μετα διάφορα προνόμια που παραχώρησαν οι κατάκαιρούς Σουλτάνοι, επέτρεψαν στον ελληνισμότου Πόντου να επιβιώσει και να προοδεύσει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, τη θρησκευτική καικοινοτική οργάνωση, που υπήρχε επί Βυζαντίουτην αναγνώρισε ο Μωάμεθ Β’ προσθέτοντας μά-λιστα περισσότερα προνόμια και δικαιώματαστην εκκλησία. Κι αυτά τα προνόμια και τα δικαι-

ώματα δεν τα έδωσε ο Πορθητής από μεγαλο-ψυχία ή από ευλάβεια όπως μας εξηγεί ο ιστορι-κός Φραντζής, αλλά για να κατοικήσουν μέσαστις ερημωμένες από τον πόλεμο πόλεις. Έτσι ηορθόδοξη εκκλησία με την οργάνωσή της έγινεκράτος εν κράτει, και μάλιστα με την ανοχή τουΣουλτάνου. Τα προνόμια της εκκλησιαστικήςαυτονομίας επέτρεπαν στους ιεράρχες και σταμέλη της εκκλησίας, την απόλυτη ελευθερίαστη διοργάνωση του πολιτεύματός της, στη δι-οίκηση και την ανεξέλεγκτη διαχείριση της εκ-κλησιαστικής περιουσίας. Τα προνόμια της θρη-σκευτικής αυτονομίας επέτρεπαν στην εκκλη-σία την πλήρη ελευθερία στην άσκηση της λα-τρείας και της σχετικής μ’ αυτή φιλανθρωπίας.Επίσης επέτρεπαν την ελεύθερη χρήση και καλ-λιέργεια της γλώσσας και της παιδείας, καθώςκαι τη δικαστική αυτονομία. Οι κατά τόπους Μη-τροπολίτες, όπως συνέβαινε και με το Οικουμε-νικό Πατριαρχείο, είχαν το δικαίωμα να δικά-ζουν τις προσωπικές υποθέσεις των ομοεθνώντους, αλλά και να ερμηνεύουν το θρησκευτικόνόμο που τα ρύθμιζε όλα αυτά. Η οικονομικήανάκαμψη συνδυάστηκε με δημογραφική άνο-δο. Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχοντανσε 265.000 άτομα και το 1880 σε 330.000 άτομα


οι οποίοι κατοικούσαν κυρίως στα αστικά κέ-ντρα. Ο ποντιακός ελληνισμός που ζούσε στιςαρχές του 20ου αιώνα στις περιοχές Σινώπης,Αμάσειας, Τραπεζούντας, Σαμψούντας, Λαζι-κής, Αργυρούπολης, Σεβάστειας, Τοκάτης, καιΝικόπολης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας,αριθμούσε σύμφωνα με υπολογισμούς του Οι-κουμενικού Πατριαρχείου και των Οθωμανικώναρχών, περίπου 600.000 άτομα. Οι Πόντιοι διέ-θεταν τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέ-σχες, και θέατρα, με τα οποία έκαναν αισθητότόσο το υψηλό πνευματικό τους επίπεδο, όσοκαι το εθνικό τους φρόνημα.

Όλα τα παραπάνω, μέχρι το 1915 που είναιμια χρονιά ορόσημο για τον Ποντιακό Ελληνι-σμό της Μικράς Ασίας.

Τη χρονιά εκείνη, και ενώ όλα τα ευρωπαϊκάκράτη είχαν εμπλακεί στον Α’ Παγκόσμιο Πόλε-μο, οι Τούρκοι εκπόνησαν ένα σχέδιο εξόντω-σης των χριστιανικών πληθυσμών της ΜικράςΑσίας. Τον Ιούνιο πραγματοποιήθηκε η εξορίακαι στη συνέχεια η σφαγή των Αρμενίων, ενώαρχίζουν οι πρώτες βιαιοπραγίες εναντίον τουποντιακού στοιχείου.

Τον Δεκέμβριο του 1916 εκπονήθηκε απότους Τούρκους σχέδιο εξόντωσης του άμαχουελληνικού πληθυσμού του Πόντου και εφαρμό-στηκε κυρίως στις περιοχές της Σαμψούντας καιτης Πάφρας. Η περιοχή της Τραπεζούντας είχεγλυτώσει από τη μανία των Τούρκων διότι είχεκαταληφθεί τον Απρίλιο του 1916 από τον ρωσι-κό στρατό. Όταν όμως οι Ρώσοι εγκατέλειψαντην πόλη τον Φεβρουάριο του 1918, τότε ο μι-σός περίπου πληθυσμός της περιοχής εγκατέ-λειψε τις εστίες του και ακολούθησε τον ρωσικόστρατό κατά την υποχώρησή του.

Οι Πόντιοι πίστευαν ότι το τέλος του Α’ Πα-γκοσμίου Πολέμου θα έφερνε και οριστικό τέρ-μα στα δεινά τους, αλλά διαψεύσθηκαν. Οι εκ-κλήσεις τους για να συμπεριληφθούν στο ελλη-

νικό κράτος δεν εισακούστηκαν από την τότεπολιτική ηγεσία της Eλλάδος, διότι θεωρήθηκεότι ο Πόντος ήταν πολύ απομακρυσμένος απότις υπόλοιπες ελληνικές περιοχές με αποτέλε-σμα να είναι αδύνατη η υπεράσπισή του από τιςτουρκικές επιδρομές.

Μέχρι τον Αύγουστο του 1922 ο Κεμάλ, έχο-ντας εκκαθαρίσει τα δευτερεύοντα μέτωπα στηΜικρά Ασία, προχώρησε ανενόχλητος στη στα-διακή εξόντωση του Ποντιακού Ελληνισμού.

Οι πόλεις και τα χωριά κάηκαν, οι χωρικοίσφαγιάσθηκαν, ατιμάστηκαν, εξορίστηκαν ήέφευγαν ομαδικά στα δάση και στα βουνά. Όσοιάνδρες συλλαμβάνονταν προωθούνταν στοεσωτερικό της Μικράς Ασίας. Υπολογίζεται ότιστο διάστημα 1915-1922 εξοντώθηκαν περίπου200.000 Πόντιοι.

Τον Οκτώβριο του 1922 με μεσολάβηση τωνσυμμαχικών δυνάμεων η ελληνική κυβέρνησηκαι ο Κεμάλ συμφώνησαν να μεταφερθούν οιΈλληνες του Πόντου με τουρκικά καράβια στηνΚωνσταντινούπολη και από εκεί με ελληνικάστην Ελλάδα.

Τα ποντιακά σωματεία υπολογίζουν ότι περί-που 400.000 Πόντιοι εγκαταστάθηκαν στηνΕλλάδα, εντασσόμενοι στην ελληνική κοινωνίακαι διατηρώντας μέχρι σήμερα τα ιδιαίτερα χα-ρακτηριστικά τους, τη γλωσσική τους ιδιομορ-φία, τα ήθη και έθιμά τους αλλά και την αστεί-ρευτη νοσταλγία του ξεριζωμένου λαού με βα-θιές τις ελληνικότατες ρίζες του.

Όμως, είναι τόσο μεγάλη και μακραίωνη ηιστορία αυτού του λαού, ώστε δε φτάνουν πολ-λές σελίδες για να καταγραφεί. Σ’ αυτήν τηναναδρομή επιχειρήθηκε μια συνοπτική αναφο-ρά, με την ευκαιρία της ημέρας μνήμης της 19ηςΜαΐου, θυμίζοντας στους νεότερους: “η Ρωμα-νία αν πέρασαν, η Ρωμανία αν’ πάρθεν, ανθεί καιφέρει κι άλλο”.


Η Yποπλοίαρχος (ΠΥ-ΤΗΛ) Σοφία Μι-χαηλίδου ΠΝ γεννήθηκε στο Μπα-μπαλιό Αιτωλοακαρνανίας. Κατέχειπτυχίο Ραδιοτηλεγραφητού τουΕμπορικού Ναυτικού. Κατετάγη στο

ΠΝ ως πρότακτος με την πρώτη σειρά Γυναικών την 05-02-79. Υπηρέτησε με την ειδικότητα του Τηλεγραφητούσε διάφορες Μάχιμες Υπηρεσίες του ΠΝ και σε Επιτελι-κές Μονάδες. Σήμερα υπηρετεί στην ΥΙΝ και ανήκειστην ομάδα Σύνταξης του περιοδικού Ν.Ε.

Φωτογραφία επομένης σελίδος: H κανονιοφόρος “NIKHΦOPOΣ” στον Άγιο Eυστράτιο.

Δελτίο Eνημέρωσης


ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΙΕΣ

• Τέθηκαν σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία ωςευδοκίμως τερματίσαντες τη σταδιοδρομίατους με το βαθμό του Υποναυάρχου σεαποστρατεία οι παρακάτω Αρχιπλοίαρχοι: Μάχιμοι: Νικόλαος Ηλίας, Μάρκος Τσολέ-κας

• Προήχθησαν στο βαθμό του Υποναυάρχουκαι τέθηκαν σε αποστρατεία ως ευδοκίμωςτερματίσαντες τη σταδιοδρομία τους οι πα-ρακάτω Αρχιπλοίαρχοι: Οικονομικού: Νικόλαος ΒοσδογάννηςΥγειονομικού/Νοσηλευτικής: Ευαγγελία Κου-σκούκη-Καλαντζή

• Προήχθησαν στο βαθμό του Αρχιπλοιάρχουκαι τέθηκαν σε αποστρατεία ως ευδοκίμωςτερματίσαντες τη σταδιοδρομία τους οι πα-ρακάτω Πλοίαρχοι:Μάχιμοι: Αναστάσιος Κόλλιας, ΑδαμάντιοςΠαϊδας, Γεώργιος Τζιαγκίδης, ΓεώργιοςΡηγανάκος, Παναγιώτης Καλαμάκης, Πα-ναγιώτης ΔάβαρηςΜηχανικοί: Δημήτριος Βενιζέλος, Διονύ-σιος ΑντωνόπουλοςΥγειονομικού/Ιατρούς: Εμμανουήλ Χατζό-πουλος, Ελευθέριος ΚραββαρίτηςΥγειονομικού/Νοσηλευτικής: Ιουλία Διακο-πούλου

• Προήχθησαν στο βαθμό του Αντιπλοιάρχουκαι τέθηκαν σε αποστρατεία μετά από αίτη-σή τους οι παρακάτω Πλωτάρχες (ΠΥ-ΠΤ):Ευάγγελος Κιτριώτης, Δημήτριος Βαγιώ-τας, Διονύσιος Γιατράς, Δημήτριος Θεοχα-ράκης, Δημήτριος Δέδης, Στυλιανός Ζυγιώ-της, Βασίλειος Τσακνιάς, Δημήτριος Δου-ράτσος, Αντώνιος Δήμου, Σταύρος Μπό-τσης, Δημήτριος Κοσκινάς, Νικόλαος Που-λάκης, Παναγιώτης Δημαράκης, ΑνδρέαςΧατζηδάκης, Μιχαήλ Χιωτάκης, ΙωάννηςΠεριστεράκης, Ιωάννης Κονδύλης, Κων-σταντίνος Κουρέλης, Δημήτριος Κόης, Θε-όδωρος Παρασκευόπουλος.

• Τέθηκε σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία μετο βαθμό που φέρει ο Πλωτάρχης Οικονομι-κού Γεώργιος Τσάλτας

• Προήχθη στο βαθμό του Πλωτάρχη και τέθη-κε σε αποστρατεία μετά από αίτησή του ο

Υποπλοίαρχος Μάχιμος Αλέξανδρος Κοντρα-φούρης

• Τέθηκε σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία μετο βαθμό που φέρει ο Πλωτάρχης (ΠΤ) Θε-όδωρος Μιχαλάκης

• Τέθηκαν σε αποστρατεία μετά από αίτησήτους με το βαθμό που φέρουν ο Πλωτάρχες(ΠΤ) Γρηγόριος Χανιώτης, ΚωνσταντίνοςΚοκορόσκος

• Προήχθη στο βαθμό του Πλωτάρχη και τέ-θηκε σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία η Υπο-πλοίαρχος Μονιμοποιηθείσα Εθελόντρια(ΠΥ) Μαρία Αστράκου προαγωγή λογιζομέ-νη από 10-12-2009, ημερομηνία που είναι ηπροηγούμενη του θανάτου της.

• Προήχθησαν στο βαθμό του Υποπλοιάρ-χου και τέθηκαν σε αποστρατεία μετά απόαίτησή τους οι παρακάτω Ανθυποπλοίαρ-χοι (ΠΥ-ΠΤ): Κωνσταντίνος Μεσσήνης,Σταμάτιος Λαμπρινάκος, Ιωάννης Τού-τσης, Ανδρέας Γεωργακόπουλος, Γεώρ-γιος Λιοσάτος, Ιωάννης Χαλαστάρας,Εμμανουήλ Γλυνός, Νικόλαος Βουδούρης,Ειρήνη Καλογριδάκη, Αικατερίνη-ΚατίναΚατσίκα, Γεώργιος Κουκλάκης, ΔιονύσιοςΠαλαδινός, Σπυρίδων Μουμούρης, Ιππο-κράτης Αθανασιάδης, Θεόδωρος Καλαϊ-τζής, Αθανάσιος Ζάχαρης, Κυριάκος Πί-κουλας, Γεώργιος Κάντσος, ΚωνσταντίνοςΚλαμπώνης, Θεόδωρος Μπάρτζος, Αθανά-σιος Νικολόπουλος, Βασίλειος Μιχαηλί-δης, Μιχαήλ Κομιανός, Ιωάννης Τσιλίκας,Ηλίας Μπούλιας, Βασίλειος Θηβαίος, Πέ-τρου Πετράκος-Χιούρη, Γεώργιος Καραμέ-τος, Γεώργιος Πατήθρας, Ανδρέας Τσα-γκέτας, Δημήτριος Καρλαύτης, ΜιχαήλΔουμένης, Νικόλαος Βερυκοκίδης, Ιωάν-νης Στουραϊτης, Αλέξανδρος Μπελεσά-κος, Στυλιανός Παπαδάκης, ΘεόδωροςΠαχής, Σπυρίδων Σόνιος, ΑλέξανδροςΤσάκαλος, Εμμανουήλ Ζαρίφης, Δημή-τριος Μενέγας, Δημήτριος Βαλελής,Ευάγγελος Τζάνος, Γεράσιμος Δαύρης.

• Τέθηκε σε αποστρατεία μετά από αίτησήτου με το βαθμό που φέρει ο Ανθυποπλοί-αρχος Οικονομικού Γεώργιος Ζιώγκος

• Τέθηκαν σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία οι

ΜETABOΛEΣ ΑΞIΩMATIKΩN-ΑNΘYΠAΣΠIΣTΩN-YΠAΞIΩMATIKΩN


παρακάτω Ανθυποπλοίαρχοι Φάρων οιοποίοι κρίθηκαν στο βαθμό του Σημαιοφό-ρου ως ευδοκίμως τερματίσαντες τη στα-διοδρομία τους: Ελευθέριος Βουτηράκης,Δημήτριος Καρλής, Ιωάννης Μερτζάνης,Πρόδρομος Κουκούλιας, Ευστάθιος Γερα-λέξης.

• Τέθηκε σε αποστρατεία μετά από αίτησήτου με το βαθμό που φέρει ο Σημαιοφόρος(ΠΤ) Ιωάννης Οικονομίδης

ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ

• Προήχθησαν στο βαθμό του Αρχιπλοιάρχουοι παρακάτω Πλοίαρχοι:Μάχιμοι: Κωνσταντίνος Βουλγαράκης,Πλάτωνας Αντωνίου, Αναστάσιος Κάτσα-ρης, Αλέξανδρος Θεοδοσίου, ΓεώργιοςΜαρκουλάκης, Βελισάριος Παππάς, Γεώρ-γιος Γιακουμάκης, Ιωάννης Λεοντακιανά-κος, Γεώργιος Μπάκος, Αθανάσιος ΜακρήςΜηχανικοί: Αναστάσιος Μιχάλαρος, Φανού-ριος Διαμαντόπουλος, Ηλίας Δημόπουλος,Βασίλειος Παπαφακλής, Ιωάννης Γαλάνης,Γεώργιος ΜπουγιούκοςΟικονομικού: Αθανάσιος Λαγκώνας, Δημή-τριος Γιαννηλόης

Υγειονομικού/Ιατρό: Μιχαήλ ΜπουρούνηΥγειονομικού/Νοσηλευτικής: Ελένη Ρέ-γκλη-Μποκαούρη.

• Προήχθησαν στο βαθμό του Πλοιάρχου οιπαρακάτω Αντιπλοίαρχοι:Μάχιμοι: Μενέλαος Κόντης, ΠαναγιώτηςΣινάνογλου, Πέτρος Μαραβελάκης, Γεώρ-γιος Πελεκανάκης, Περικλής Ρουκάς, Στυ-λιανός Πετράκης, Νικόλαος Πατρίκιος, Πέ-τρος Νασόπουλος, Σπυρίδων Σταυρόπου-λος, Αναστάσιος Ξύγκης, Γεώργιος Γατζού-νης, Σταύρος Μπάνος, Ιωάννης Παξιβανά-κης, Λουκάς ΚάτσικαςΜηχανικοί: Νικήτας Θεοδοσίου, ΗρακλήςΚωνσταντίνου-Φωτάκης, Βασίλειος Παπα-νικολόπουλος, Ιωάννης Κομιώτης, Γεώρ-γιος Μπαμπλένης, Στέφανος Μπάτσικας,Δημήτριος Σούφρας, Ιωάννης Αγγελόπου-λος, Χαρίλαος ΠαπαδημητρίουΟικονομικού: Λάζαρος ΚαραβάςΥγειονομικού/Νοσηλευτικής: ΑικατερίνηΟικονόμου, Βασιλική Βουτσινού-Παπαδο-πούλου


Επίτιμος Αντιναύαρχος και πρώην Πρωθυπουργός Τζαννετάκης Τζαννήμπεης ΠΝΑπεβίωσε την 1η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1927 στο Γύθειο Μεσσηνίας. Το 1945 εισήλθε στηΣΝΔ ως Ν. Δόκιμος Μάχιμος, το 1949 ονομάσθηκεΣημαιοφόρος Μάχιμος, το 1952 προήχθη σε Ανθυ-ποπλοίαρχο, το 1956 σε Υποπλοίαρχο, το 1961 σεΠλωτάρχη το 1967 λόγω τις αντίθεσης την οποίαεκδήλωσε προς το καθεστώς της δικτατορίας, αμέ-σως μετά το πραξικόπημα της 21η Απριλίου απο-στρατεύθηκε. Το 1974 κατά τη διάρκεια της επι-στράτευσης μετά την τουρκική εισβολή στην Κύ-προ, ανακλήθηκε στη ενέργεια με το βαθμό τουΠλωτάρχη. Το 1975, ύστερα από τη αποκατάστασητης Δημοκρατίας ανακλήθηκε η αποστρατεία τουπου οφειλόταν στην αντίθεση του προς το δικτατο-ρικό καθεστώς, προήχθη αναδρομικά σε Αντιπλοί-αρχο από το 1967, σε Πλοίαρχο από το 1972, και ηαποστρατεία του λογίστηκε από το1975 στο αυτόβαθμό. Το 1984 ανακλήθηκε η αποστρατεία του,προήχθη αναδρομικά σε Αρχιπλοίαρχο από το1977, σε Υποναύαρχο από το 1981, και σε Αντιναύ-αρχο από το 1982 όπου και λογίστηκε η αποστρα-τεία του στον αυτό βαθμό. Παράλληλα του απονε-μήθηκε ο τίτλος του Επιτίμου Αντιναυάρχου γιατην αντιστασιακή δράση του, τη φυλάκιση και τηνεκτόπισή του στη διάρκεια της δικτατορίας 1967-1974. Είχε τιμηθεί με τις εξής Ηθικές Αμοιβές: ΠΑΡΑΣΗΜΑ: Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματοςτης Τιμής, Χρυσός Σταυρός του Γεωργίου, Ανώτε-ρος Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος.ΜΕΤΑΛΛΙΑ: Στρατιωτικής Αξίας Δ΄, και Γ΄, τάξε-ως.

Υποναύαρχος (Ο) ε.αΝικόλαος Κοκλάδης ΠΝΑπεβίωσε την 4η Μαϊου 2010. Γεννήθηκε το 1935στο Παλαιοχώρι Αρκαδίας. Το 1961 εισήλθε στηΣΝΔ ως Δόκιμος Σημαιοφόρος, το 1962 ονομάσθη-κε Σημαιοφόρος Οικονομικός, το 1964 προήχθη σεΑνθυποπλοίαρχο, το 1969 σε Υποπλοίαρχο, το1973 σε Πλωτάρχη, το 1981 σε Αντιπλοίαρχο, το1986 σε Πλοίαρχο, το 1992 σε Αρχιπλοίαρχο, το1993 σε Υποναύαρχο, και το 1995 αποστρατεύτη-κε. Είχε τιμηθεί με τις εξής Ηθικές Αμοιβές:ΠΑΡΑΣΗΜΑ: Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματοςτου Φοίνικος, Χρυσός Σταυρός του Τάγματος τουΦοίνικος, Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος,Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής.

ΜΕΤΑΛΛΙΑ: Στρατιωτικής Αξίας Δ΄, Β΄, και Α΄, τά-ξεως.ΔΙΑΜΝΗΜΟΝΕΥΣΕΙΣ: Ηγεσίας Σχηματισμού Με-γάλης Μονάδος Γ΄, τάξεως, Ευδοκίμου Διοικήσε-ως Β΄, τάξεως, Υπηρεσίας σε Επιτελείο Α΄, τάξε-ως.

Αρχιπλοίαρχος (Μ) ε.αΝικόλαος Παπαλιάκος ΠΝΑπεβίωσε την 9η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το1933 στην Αθήνα. Το 1951 εισήλθε στη ΣΝΔ ως Ν.Δόκιμος Μηχανικός, το 1956 ονομάσθηκε Σημαιο-φόρος Μηχανικός, το 1959 προήχθη σε Ανθυπο-πλοίαρχο, το 1963 σε Υποπλοίαρχο, το 1968 σεΠλωτάρχη, το 1973 σε Αντιπλοίαρχο, το 1979 σεΠλοίαρχο, το 1982 σε Αρχιπλοίαρχο και τον ίδιοχρόνο αποστρατεύτηκε. Είχε τιμηθεί με τις εξήςΗθικές Αμοιβές:ΠΑΡΑΣΗΜΑ: Χρυσός Σταυρός του Τάγματος τουΓεωργίου, Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοί-νικος.ΜΕΤΑΛΛΙΑ: Στρατιωτικής Αξίας Δ΄, και Γ΄, τάξεως

Αρχιπλοίαρχος (Ο) ε.αΙωάννης Παπαδόπουλος ΠΝΑπεβίωσε την 30η Μαΐου 2010. Γεννήθηκε το 1922στο Δερβένι Κορινθίας. Το 1947 εισήλθε στη ΣΝΔως Δόκιμος Σημαιοφόρος, τιο 1948 ονομάσθηκε Ση-μαιοφόρος Οικονομικός, το 1950 προήχθη σε Ανθυ-ποπλοίαρχο, το 1954 σε Υποπλοίαρχο, το 1959 σεΠλωτάρχη, το 1963 σε Αντιπλοίαρχο, το 1967 σεΠλοίαρχο, το 1975 σε Αρχιπλοίαρχο, και τον ίδιοχρόνο αποστρατεύτηκε. Είχε τιμηθεί με τις εξήςΗθικές Αμοιβές:ΠΑΡΑΣΗΜΑ: Αργυρός Σταυρός του Τάγματος τουΦοίνικος, Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνι-κος, Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Γεωργίου,Ταξιάρχης του Τάγματος του ΦοίνικοςΜΕΤΑΛΛΙΑ: Στρατιωτικής Αξίας Δ΄, και Γ΄ τάξεως,Ελληνοϊταλογερμανικού πολέμου 1940-1941,Ελληνοϊταλογερμανικού πολέμου 1941-1945.

Πλοίαρχος ε.αΠαναγιώτης Δρακόπουλος ΠΝΑπεβίωσε την 30η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το1933 στη Χώρα Τριφυλίας Μεσσηνίας. Το 1953 κα-τετάγη στο Ναυτικό ως μόνιμος Αρχικελευστής Δι-δάσκαλος, το 1962 προήχθη σε Σημαιοφόρο, το1965 σε Ανθυποπλοίαρχο, το 1969 σε Υποπλοίαρχο,το 1978 σε Πλωτάρχη, το 1982 σε Αντιπλοίαρχο, το

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ


1984 σε Πλοίαρχο, και το 1986 τέθηκε σε αυτεπάγ-γελτη αποστρατεία ως ευδοκίμως τερματίσας τησταδιοδρομία του.

Αντιπλοίαρχος (ΠΥ) ε.αΑθανάσιος Μήλακας ΠΝΑπεβίωσε την 9η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1936 στην Βόνιτσα Αιτωλ/νίας. Το 1952 κατετάγηστη Σχολή Ναυτοπαίδων ως ναυτόπαις, το 1955ονομάσθηκε ναύτης Β΄, το 1956 ναύτης Α΄, και τονίδιο χρόνο προήχθη σε Δίοπο, το 1959 σε Υποκε-λευστή Β΄, το 1963 σε Υποκελευστή Α΄, το 1967σε Κελευστή, το 1971 σε Αρχικελευστή, το 1974σε Σημαιοφόρο, το 1977 σε Ανθυποπλοίαρχο, το1982 σε Υποπλοίαρχο, το 1986 σε Πλωτάρχη, το1987 σε Αντιπλοίαρχο, και τον ίδιο χρόνο τέθηκεσε αυτεπάγγελτη αποστρατεία ως ευδοκίμως τερ-ματίσας την σταδιοδρομία του.

Αντιπλοίαρχος (ΠΤ) ε.αΙωάννης Γκέκας ΠΝΑπεβίωσε την 25η Μαΐου 2010. Γεννήθηκε το 1937στο Αρτεμίσιον Ιστιαίας Ευβοίας. Το 1953 κατετάγηστο Ναυτικό ως ναύτης μαθητής τεχνίτης λεβητο-ποιός, το 1955 ονομάσθηκε ναύτης Α΄, το 1957 ονο-μάσθηκε Δίοπος, το 1961 προήχθη σε ΥποκελευστήΒ΄, το 1964 σε Υποκελευστή Α΄, το 1967 σε Αρχικε-λευστή, το 1973 σε Ανθυπασπιστή, το 1978 σε Ση-μαιοφόρο, το 1981 σε Ανθυποπλοίαρχο, το 1985 σεΥποπλοίαρχο, το 1987 σε Πλωτάρχη, το 1988 σεΑντιπλοίαρχο, και τον ίδιο χρόνο τέθηκε σε αυτε-πάγγελτη αποστρατεία ως ευδοκίμως τερματίσαςτην σταδιοδρομία του.

Αντιπλοίαρχος (ΠΤ) ε.α Σταμάτιος Σιτζίμης ΠΝΑπεβίωσε την 21η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1956 στην Ελευσίνα Αττικής. Το 1972 κατετάγηστη ΣΔΥΤΕΝ ως μαθητής τεχνίτης, το 1975 ονομά-σθηκε Δόκιμος Κελευστής, το 1977 προήχθη σεΚελευστή, το 1980 σε Επικελευστή, το 1983 σεΑρχικελευστή, το 1989 σε Ανθυπασπιστή, το 1993σε Σημαιοφόρο, το 1996 σε Ανθυποπλοίαρχο, το2000 σε Υποπλοίαρχο, το 2005 σε Πλωτάρχη, το2007 σε Αντιπλοίαρχο, και τον ίδιο χρόνο τέθηκεσε αυτεπάγγελτη αποστρατεία ως ευδοκίμως τερ-ματίσας την σταδιοδρομία του.

Πλωτάρχης (ΠΤ) ε.αΔημήτριος Πέππας ΠΝ Παλαίμαχος Β΄, ΠΠΑπεβίωσε την 4η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1909 στο Αγκίστρι Αιγίνης. Το1930 κατετάγη στοΝαυτικό ως Ναύτης στρατεύσιμος, το 1931 προή-χθη σε ναύτη Α΄, το 1933 σε Δίοπο, το 1938 σεΥποκελευστή Β΄, το 1941 σε Υποκελευστή Α΄, το

1943 σε Κελευστή, το 1945 σε Αρχικελευστή,το1961 σε Σημαιοφόρο, το 1964 σε Ανθυποπλοίαρ-χο, και το 1967 τέθηκε σε αυτεπάγγελτη αποστρα-τεία με το βαθμό του Πλωτάρχη. Είχε τιμηθεί με τιςεξής Ηθικές Αμοιβές:ΜΕΤΑΛΛΙΑ: Α Τάξεως

Πλωτάρχης (ΠΤ) ε.αΝικόλαος Τζάνος ΠΝ, Παλαίμαχος Β΄ΠΠΑπεβίωσε την 31η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το1917 στην Αργολίδα. Το1938 κατετάγη στο Ναυτι-κό ως Ναύτης στρατεύσιμος, το 1943 προήχθη σεΔίοπο , το 1944 σε Υποκελευστή Β΄, το 1952 σεΥποκελευστή Α΄, το 1959 σε Κελευστή, το 1964 σεΑρχικελευστή, το1969 σε Σημαιοφόρο (αναδρομι-κά από το 1958),το 1963 σε Ανθυποπλοίαρχο το1965 σε Υποπλοίαρχο, και το 1972 τέθηκε σε αυτε-πάγγελτη αποστρατεία με το βαθμό του Πλωτάρ-χη.Είχε τιμηθεί με τις εξής Ηθικές Αμοιβές: ΠΑΡΑΣΗΜΑ: Χρυσός Σταυρός του Τάγματος τουΦοίνικος.ΜΕΤΑΛΛΙΑ: Εξαιρέτων πράξεων

Πλωτάρχης (ΠΤ) ε.εΝικόλαος Ρόης ΠΝΑπεβίωσε την 8η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το 1960στην Κέρκυρα. Το 1979 κατετάγη στη Σχολή Δοκί-μων Υπαξιωματικών Ηλεκτρονικών Ναυτικού ωςΔίοπος. Το 1982 προήχθη σε Κελευστή, το 1985 σεΕπικελευστή, το 1988 σε Αρχικελευστή, το 1994 σεΑνθυπασπιστή, στο 1998 σε Σημαιοφόρο, το 2001σε Ανθυποπλοίαρχο, το 2007 σε Υποπλοίαρχο, καιτο 2008 σε Πλωτάρχη.Είχε τιμηθεί με τις εξής Ηθικές Αμοιβές:ΜΕΤΑΛΛΙΑ: Ευδοκίμου υπηρεσίας Β΄, και Α΄τάξε-ως.

Υποπλοίαρχος (ΠΥ) ε.αΔημήτριος Μητρούσιας ΠΝΑπεβίωσε την 14η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1964 στο Νέο Ψυχικό Αθηνών. Το 1982 κατετάγηστη ΣΜΥΝ ως Δόκιμος Κελευστής, το 1985 προήχθησε Κελευστή, το 1988 σε Επικελευστή, το 1991 σεΑρχικελευστή, το 1997 σε Ανθυπασπιστή, το 2003σε Σημαιοφόρο, το 2006 σε Ανθυποπλοίαρχο, το2009 σε Υποπλοίαρχο, και τον ίδιο χρόνο τέθηκε σεαποστρατεία μετά από αίτησή του.

Ανθυποπλοίαρχος (ΦΑΡ) ε.αΣπυρίδων Βώσσος ΠΝΑπεβίωσε τη 5η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το 1927στις Βαλίμες Ζακύνθου. Το 1953 κατετάγη στο Σχο-λή Διόπων Φάρων, το 1959 προήχθη σε Υποκελευ-


στή Β΄, το 1963 σε Υποκελευστή Α΄, το 1967 σε Κε-λευστή, το 1968 σε Αρχικελευστή, το 1970 σε Ανθυ-πασπιστή, το 1984 σε Σημαιοφόρο, το 1985 σεΑνθυποπλοίαρχο και τον ίδιο χρόνο τέθηκε σε αυτε-πάγγελτη αποστρατεία.

Ανθυποπλοίαρχος (ΠΤ) ε.αΚωνσταντίνος Τούσης ΠΝΑπεβίωσε την 19η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1931 στον Αυλώνα Αττικής. Το 1948 κατετάγη ωςΝαύτης τεχνίτης Λεβητοποιός, μετέπειτα Συγκολ-λητής, το 1951 ονομάσθηκε Ναύτης Α΄, το 1953προήχθη σε Δίοπο, το 1956 σε Υποκελευστή Β΄, το1959 σε Υποκελευστή Β΄, το 1964 σε Κελευστή, το1967 σε Ανθυπασπιστή, το 1974 σε Σημαιοφόρο,το 1977 σε Ανθυποπλοίαρχο, και το 1979 τέθηκεσε αποστρατεία μετά από αίτησή του.

Ανθυποπλοίαρχος (ΠΤ) ε.αΕρμής Γαλανόπουλος ΠΝΑπεβίωσε την 30η Μαϊου 2010. Γεννήθηκε το 1931στους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας. Το 1950 κατετά-γη ως Ναύτης τεχνίτης Λεβητοποιός, το 1952 ονο-μάσθηκε Ναύτης Α΄, το 1954 Δίοπος, το 1958προήχθη σε Υποκελευστή Β΄, το 1961 σε Υποκε-λευστή Α΄, το 1964 σε Κελευστή, το 1968 σεΑνθυπασπιστή, το 1974 σε Σημαιοφόρο, το 1977σε Ανθυποπλοίαρχο, και το 1980 τέθηκε σε απο-στρατεία μετά από αίτησή του.

Σημαιοφόρος (ΠΤ) ε.α Αθανάσιος Σιάφακας ΠΝΑπεβίωσε την 7η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το1911 στο Κεραμίδιο Λάρισας. Το 1931 ετάχθη στοΚ.Π ως Ναύτης εθελοντής τορπιλομηχανικός. Το1932 ονομάσθηκε Ναύτης Α΄, το 1943 κατετάγηστην Αλεξάνδρεια ως Ναύτης τορπιλητής, το 1944προήχθη σε Δίοπο, το 1945 σε Υποκελευστή Α΄,το 1955 σε Κελευστή, το 1963 σε Αρχικελευστή,το 1958 (αναδρομικά) σε Σημαιοφόρο και το 1966τέθηκε σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία.

Ανθυπασπιστής (ΑΡΧ) ε.αΝικόλαος ΚωνσταντινίδηςΑπεβίωσε την 26η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το1933 στην Αθήνα. Το 1953 κατετάγη στο ΚΕΠΑΛ ωςΥποκελευστής Β΄, το 1958 προήχθη σε Υποκελευ-στή Α΄, το 1962 σε Κελευστή, το 1966 σε Αρχικε-λευστή, το 1969 σε Ανθυπασπιστή, και απολύθηκετο 1979 με το βαθμό του Ανθυπασπιστή.

Αρχικελευστής (ΔΙΑΧ-Χ/Τ) ε.εΜαρία ΓιαννοπούλουΑπεβίωσε την 19η Απριλίου 2010. Γεννήθηκε το1972 στην Καλαμάτα. Το 1990 κατετάγη στοΚΕΠΑΛ ως Δίοπος ΕΠΥ, το 1992 προήχθη σε Κε-λευστή, το 2000 σε Επικελευστή, και το 2008 σεΑρχικελευστή. Τον τελευταίο χρόνο υπηρετούσεστο ΠΟΝ.

Επικελευστής (ΑΡΜ) ε.ε Γεράσιμος ΤσιριμώκοςΑπεβίωσε την 10η Μαΐου 2010. Γεννήθηκε το 1986στην Πάτρα Αχαϊας. Το 2003 κατετάγη στη ΣΜΥΝως Δόκιμος Κελευστής, το 2005 προήχθη σε Κελευ-στή, και το 2008 σε Επικελευστή. Τον τελευταίοχρόνο υπηρετούσε στο Υ/Β Πόντος.

Κελευστής ΕΠ.ΟΠ (ΗΝ/ΣΝ) ε.εΙωάννης ΤσεκμέςΑπεβίωσε την 31η Μαρτίου 2010. Γεννήθηκε το1982 στην Χρυσούπολη Καβάλας. Το 2003 κατετά-γη στο ΚΕΠΑΛ ως Ναύτης ΕΠ.ΟΠ, το 2004 προήχθησε Δίοπο, και το 2009 σε Κελευστή. Τον τελευταίοχρόνο υπηρετούσε στο Α/Γ ΡΟΔΟΣ.

Ναύτης ΕΠ.ΟΠ (Τ/ΟΠΛ) ε.εΑθανάσιος ΓιαννακόπουλοςΑπεβίωσε την 14η Μαΐου 2010. Γεννήθηκε το 1987στην Αθήνα. Την 19η Απριλίου 2010 κατετάγη στηΝ.Β ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ως Ναύτης ΕΠ.ΟΠ, και ορ-κίσθηκε την 13η Μαϊου 2010.

Εκ μέρους του Πολεμικού Ναυτικού εκφράζονται τα πιο ειλικρινή συλλυπητήρια προς τις οικογένειες και τους συγγενείς των εκλιπόντων.

Ευχόμεθα ο Πανάγαθος να τους προσφέρει παρηγορία και δύναμη ψυχής.


1. Από 14 Ιαν. 10, η Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ συμμετέχει στη μόνιμηδύναμη του ΝΑΤΟ SNMG2 (Standing NATO MaritimeGroup 2) , ενώ από 15 Ιαν. 10, αποτελεί έδρα του Νατοϊ-κού Διοικητή SNMG2. Η συμμετοχή του πλοίου στην ενλόγω δύναμη πρόκειται να ολοκληρωθεί τον 31 Μαίου2010.

2. Από 01 Φεβ. 10, το Ναρκοθηρευτικό ΚΑΛΥΨΩ συμμετέ-χει στη μόνιμη δύναμη του ΝΑΤΟ SNMCMG2 (StandingNRF Mine-Counter Measures Group 2). Η συμμετοχή τουπλοίου στην εν λόγω δύναμη πρόκειται να ολοκληρωθείτην 02 Ιουλίου 2010.

3. Από 16 Φεβ 2010 έως 21 Μαρ. 2010, το ΤΠΚΣΤΑΡΑΚΗΣ συμμετέχει στην επιχείρηση UNIFIL στηνπεριοχή του Λιβάνου.

4. Την 01 Μαρ. 10, επέβησαν στη Φ/Γ ΣΑΛΑΜΙΣ εν όρμωλιμένα Βικτώριας Σευχελλών, δύο (2) δημοσιογράφοιτης τοπικής εφημερίδας «SEYCHELLES NATION» γιαλήψη φωτογραφιών και συνεντεύξεως από Κυβερνήτηπλοίου.

5. Την 02 Μαρ. 10, Κυβερνήτης της Φ/Γ ΣΑΛΑΜΙΣ, εκτέ-λεσε εθιμοτυπική επίσκεψη σε Αρχηγείο ΑκτοφυλακήςΣεϋχέλλων, όπου συζητήθηκαν θέματα αμοιβαίου επι-χειρησιακού ενδιαφέροντος.

6. Την 02 Μαρ. 10, Κυβερνήτης και πλήρωμα της Φ/ΓΣΑΛΑΜΙΣ, συμμετείχαν σε δεξίωση επί του Αμερικάνι-κου πολεμικού πλοίου USS SWIFT HSV-2.

7. Την 06 Μαρ. 10, εκτελέστηκε επίσκεψη στη Φ/ΓΛΗΜΝΟΣ από τον πρέσβη της Ελλάδος στην Ιορδανίακαι τον ΑΚΑΜ Ιορδανίας στη Ναυτική Βάση AQABA Ιορ-δανίας.

8. Από 9 έως 17 Μαρ 10 Στο πλαίσιο Εφαρμογής του προ-γράμματος Προληπτικής Ιατρικής σε κατοίκους νήσωνΑνατολικού Αιγαίου-Δωδεκανήσου διατέθηκε η Κ/ΦΚΡΑΤΑΙΟΣ με διακλαδική ομάδα ιατρών αποτελούμενηαπό καρδιολόγο, και ορθοπεδικό. Την 10 Μαρ.10, εξε-τάσθηκαν στη ν. Ανάφη, συνολικά (15) δεκαπέντε κάτοι-κοι. Την 11 και 12 Μαρ.10, εξετάσθηκαν στη ν. Ψαρά,συνολικά πέντε (5) κάτοικοι και την 13 Μαρ.10, στην ν.Aγ. Ευστράτιο πέντε (5) κάτοικοι.

9. Από 9 έως 17 Μαρ 10 στο πλαίσιο Εφαρμογής του προ-γράμματος Προληπτικής Ιατρικής σε κατοίκους νήσωνΑνατολικού Αιγαίου-Δωδεκανήσου η Κ/Φ ΚΡΑΤΑΙΟΣδιατέθηκε με διακλαδική ομάδα ιατρών αποτελούμενηαπό καρδιολόγο, και ορθοπεδικό.

10. Την 11 Μαρ. 10, εκτελέστηκε επίσκεψη στη Φ/ΓΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ εν όρμω Ναυστάθμου Σαλαμίναςαπό πενήντα (50) μαθητές και τρεις (3) συνοδούς κα-θηγητές του 4ου γυμνασίου Νίκαιας.

11. Από 15 Μαρ. έως 29 Μαρ. 10, Ναρκοθηρευτικό ΚΑΛΥΨΩ

συμμετείχε με υπόλοιπα πλοία της δύναμης ΝΑΤΟSNMCMG2 από 01 Φεβ. 10 (Standing NRF Mine-CounterMeasures Group 2) στην άσκηση ITALIAN MINEX 10, Ησυμμετοχή του πλοίου στην εν λόγω δύναμη ολοκληρώ-θηκε τον Απρίλιο 2010.

12. Την 15 Μαρ. 10 προσωπικό Ν/Α ΑΗΔΩΝ, προσέφερευγειονομικό υλικό και τρόφιμα σε Ιερά Μονή ν. Στροφά-δων.

13. Την 16 Μαρ. 10 ένας (1) ανώτερος Αξιωματικός και δε-καπέντε (15) εκπαιδευόμενοι Αξιωματικοί της ΣχολήςΤεθωρακισμένων, επισκέφθηκαν τη Φ/Γ ΕΛΛΗ και τοΑ/Γ ΙΚΑΡΙΑ στο ΝΣ.

14. Την 18 Μαρ 10, η Κ/Φ ΚΡΑΤΑΙΟΣ διατέθηκε για μεταφο-ρά σωματείου «Ανοιχτή Αγκαλιά» από λιμένα Αλεξαν-δρούπολης σε λιμένες Καμαριώτισσας της ν.Σάμοθρά-κης και Μύρινας της ν. Λήμνου.

15. Την 21 Μαρ 10, η Κ/Φ ΚΑΣΟΣ διατέθηκε για μεταφοράσωματείου «Ανοιχτή Αγκαλιά» από λιμένα Καμαριώτισ-σας της ν. Σάμοθράκης σε λιμένα Αλεξανδρούπολης.

16. Την 21 Μαρ. 10, η Φ/Γ ΣΑΛΑΜΙΣ παρείχε βοήθεια σε μι-κρό Σομαλικό αλιευτικό σκάφος, το οποίο εντοπίσθηκεμε βλάβη στην εξωλέμβια μηχανή στις βόρειες ακτέςΣομαλίας. Κατόπιν εγκρίσεως του Διοικητή της Δύνα-μης, προσωπικό πλοίου επιβιβάσθηκε στο σκάφος καιαποκατέστησε τη βλάβη ενώ στους αλιείς δόθηκε μικρήποσότητα τροφίμων (φρούτα) και πόσιμο νερό.

17. Την 24 Μαρ. 10, η Φ/Γ ΣΑΛΑΜΙΣ υποδέχθηκε τον Διοικη-τή της Ιαπωνικής Δύναμης 6ΕD Πλοίαρχο TAKANOBUMINAMI συνοδευόμενο από δύο (2) επιτελείς, εν όρμωλιμένα Djibouti. Σκοπός της επίσκεψης πέραν της εθι-μοτυπίας, η συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων επί θε-μάτων κοινού ενδιαφέροντος στον τομέα αποτροπήςτης πειρατείας.

18. Την 26 και 27 Μαρ. 10 το Ν/Α ΑΗΔΩΝ κατέπλευσε στονλιμένα Μεσολογγίου όπου συμμετείχε στις εορταστικέςεκδηλώσεις 184ης «ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΕΞΟΔΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓ-ΓΙΟΥ».

19. Από 28 Μαρ. 2010 έως 17 Απρ. 2010, η Κ/Φ ΑΗΤΤΗΤΟΣσυμμετείχε στην επιχείρηση UNIFIL στην περιοχή τουΛιβάνου.

20. Την 31 Μαρ. 2010 ο Αρχηγός ΓΕΝ μετέβη στην ν. Χίο γιαανταλλαγή ευχών με προσωπικό Ν. Παρατηρητηρίου, Ν.Σταθμού Χίου και ΠΠ ΣΤΑΜΟΥ εν όψει ΠΑΣΧΑ.

21. Την 03 Απρ. 10, το Ε/Π ΠΝ-59 διατέθηκε για μεταφοράΑγίου Φωτός στους νήσους Πάτμου, Λέρου, Λειψών,Σάμου και Κέας.

22. Την 04 Απρ. 10, το προσωπικό της Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ συμμε-τείχε στη Θεία Λειτουργία που πραγματοποιήθηκε σεορθόδοξη κοινότητα Σευχελλών.

EKΔHΛΩΣEIΣ – AΠOΣTOΛEΣ


23. Την 04 Απρ. 10, η Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ περέθεσε γεύμα στοναναπληρωτή πρόξενο και μέλη της Ελληνικής Κοινότη-τας των Σευχελλών.

24. Την 05 Απρ. 10, ο Κυβερνήτης της Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ επισκέ-φθηκε τον Υποδιοικητή ακτοφυλακής Σευχελλών και συζή-τησαν θέματα σχετικά με τις αντιπειρατικές επιχειρήσεις.

25. Την 08 Απρ. 10, η Φ/Γ ΕΛΛΗ απέπλευσε από ΝΣ για συμ-μετοχή στην επιχείρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης«EUNAVFOR Somalia – Operation ATALANTA», με απο-στολή την προστασία της ανθρωπιστικής βοήθειας, τηνμείωση της παρενόχλησης των θαλασσίων οδών ναυσι-πλοΐας και της αποσταθεροποίησης του θαλάσσιου χώ-ρου στην περιοχή της Σομαλίας. Το πλοίο έπλευσε στηνπεριοχή του κόλπου του ADEN για παραλαβή καθηκό-ντων την 15 Απρ. 10. Η συμμετοχή του πλοίου στην ενλόγω δύναμη πρόκειται να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο2010.

26. Την 08 Απρ. 10, ο Κυβερνήτης του ΤΠΚ ΣΑΚΙΠΗΣ συνο-δευόμενος από τον Υποδιοικητή Ναυτικού Σταθμού Ρό-δου πραγματοποίησε εθιμοτυπική επίσκεψη στο Διοικη-τή 95 ΑΔΤΕ.

27. Την 13 Απρ. 10 εκτελέστηκε προγραμματισμένη επίσκε-ψη Ναυάρχου Διοικητή Νάπολης σε δύναμη SNMCMG-2στην περιοχή CASABLANCA ΜΑΡΟΚΟΥ.

28. Την 13 Απρ. 10, η Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ δέχθηκε σύντομη επί-σκεψη από τον CTF 508 ανοιχτά της Σομαλίας. Ο CTF508 συνεχάρει προσωπικά Αξιωματικούς και πλήρωματης Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ για τις τελευταίες επιτυχίες του πλοί-ου κατά των πειρατών.

29.Την 13 Απρ. 10, το Ναρκοθηρευτικό ΚΑΛΥΨΩ δέχθηκεανεπίσημη επίσκεψη από τον Πρέσβη της Ελλάδος στοΜαρόκο καθώς και την Πρόξενο της Ελλάδος στηνCASABLANCA.

30. Από 14 έως 23 Απρ. 10 στο πλαίσιο Εφαρμογής του προ-γράμματος Προληπτικής Ιατρικής σε κατοίκους νήσωνΑνατολικού Αιγαίου-Δωδεκανήσου, διατέθηκε η Κ/ΦΝΙΚΗΦΟΡΟΣ με διακλαδική ομάδα ιατρών αποτελούμε-νη από παθολόγο και ωτορυνολαρυγγολόγο. Στο πλαί-σιο Εφαρμογής του προγράμματος την 15 και 16Απρ.10, εξετάσθηκαν στη ν. Ανάφη, συνολικά είκοσιδύο (22) κάτοικοι. Την 19 Απρ. 10, εξετάσθηκαν στη ν.Ψαρά, συνολικά τέσσερις (4) κάτοικοι. Την 21 και 22Απρ. 10, εξετάσθηκαν στη ν. Αγ.Ευστάτιο, συνολικά δε-καεννέα (19) κάτοικοι.

31. Την 15 Απρ. 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη πενήνταέξι (56) μαθητών και τριών (3) συνοδών καθηγητών του3ου Γυμνασίου κορυδαλλού στη Φ/Γ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ.

32. Από 152145Β έως 170810Β ΑΠΡ10 η ΤΠΚ ΡΟΥΣΣΕΝδιατέθηκε για παροχή συνδρομής σε επιχείρηση έρευ-νας και διάσωσης σε κινδυνεύων αλιευτικό σκάφος στηθαλάσσια περιοχή 5 Ν.Μ. δυτικά Μεστών ν. Χίου.

33. Την 17 Απρ. 10, η Κ/Φ ΑΗΤΤΗΤΟΣ στα πλαίσια συμμετο-χής της, στην επιχείρηση UNIFIL στην περιοχή του Λιβά-νου, από 28 Μαρ. έως 17 Απρ 10. αντικαταστάθηκε από

την ΤΠΚ ΛΑΣΚΟΣ, της οποίας η συμμετοχή ολοκληρώ-θηκε την 17 Μαϊ 2010.

34. Την 19 Απρ. 10, ο Διοικητής Ιαπωνικού GROUP συνοδεί-ας ο οποίος επιβαίνει επί του JDS OHNAMI που επιχει-ρεί στην περιοχή Λεκάνης Σομαλίας και κόλπο τουADEN επισκέφθηκε τη Φ/Γ ΕΛΛΗ στο λιμένα του DJI-BOUTI.

35. Την 20 Απρ. 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη κ. Α/ΓΕΝστο ΝΚ και στα ελλιμενιζόμενα πλοία για ενημέρωση επίθεμάτων αρμοδιοτήτων τους. Tην 22 Απρ. 10 παρίστα-το στην αλλαγή Διοικητού ΚΕΝΑΠ.

36. Την 20 Απρ 10 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη εν πλωστην Φ/Γ ΕΛΛΗ, από Διοικητή Ναυτικής ΔύναμηςΑΤΑLANTA Yποναυάρχου JAN THRNQVIST του Σουηδι-κού Ναυτικού και με συνοδεία επιτελών, όπου του έγινεπαρουσίαση δυνατοτήτων του πλοίου.

37. Την 20 Απρ. 10, εκτελέστηκε επίσκεψη στη Φ/Γ ΑΔΡΙΑΣαπό εκατό (100) μαθητές και έξι (6) συνοδούς καθηγη-τές του 5ου Γυμνασίου Αγίου Δημητρίου.

38. Tην 26 Απρ. 10, διατέθηκαν από ΝΣ, ένα (1) Τζιπ, ένα (1)πυροσβεστικό όχημα, τρείς (3) αξιωματικοί και έντεκα(11) υπαξιωματικοί για παροχή συνδρομής σε κατάσβε-ση πυρκαγιάς στην περιοχή Γυάλα – Σαλαμίνας.

39. Aπό 27 έως 30 Απρ. 10, εκτελέστηκε επίσημη επίσκεψηαντιπροσωπείας ΓΕΝ στην Τουρκία από τον ΔιευθυντήΑ΄ Κλάδου και επιτελής του (Διευθυντή Α1 και τμημα-τάρχη Α1-1) , στο πλαίσιο υλοποίησης των ΜΟΕ Ελλά-δος-Τουρκίας για το έτος 2010.

40. Από 28 έως 29 Απρ. 10, η Φ/Γ ΚΑΝΑΡΗΣ διατέθηκε γιαπαροχή συνδρομής σε κινδυνεύον φορτηγό πλοίο (λό-γω ακυβερνησίας) στη θαλάσσια περιοχή βόρεια ν.Άνδρου.

41. Την 29 Απρ. 10, εκτελέστηκε επίσκεψη στη Φ/ΓΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας, από ενε-νήντα (90) μαθητές και έξι (6) συνοδούς καθηγητές του2ου Γυμνασίου Πετρούπολης.

42. Από 10 έως 23 Μαϊ 10 διεξήχθει στις εγκαταστάσεις τουΚΕΝΑΠ και 115 ΠΜ στην ν. Κρήτη η άσκηση ‘’PHOENIXEXPRESS 10’’ η οποία περιλάμβανε εκπαίδευση ομά-δων Ναυτικής Αποτροπής συμμετεχόντων κρατών καιαπό 24 έως 30 Μαϊ 10 εν πλώ εκπαίδευση στην εκτέλε-ση νηοψιών, Ναυτικής Αποτροπής και σύνθεση ναυτικήςεικόνας. Το ΠΝ συμμετείχε στην άσκηση με την Φ/ΓΣΠΕΤΣΑΙ ένα (1) Ε/Π S-70 και ομάδα Υποβρύχιων Κατα-στροφών.

43. Την 11 Μαϊ 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη τριάνταοχτώ (38) μαθητών και τριών (3) συνοδών καθηγητώντου 13ου Δημοτικού σχολείου Αθηνών στη Φ/Γ ΣΠΕΤΣΑΙστο ΝΣ.

44. Την 11 Μαϊ 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη ογδό-ντα(80) μαθητών Γυμνασίου Μύρινας στη Συστοιχία Κα-τευθυνόμενων Βλημάτων Ν. Λήμνου.

45. Από 12 έως 21 Μαϊ. 10 στο πλαίσιο Εφαρμογής του προ-γράμματος Προληπτικής Ιατρικής σε κατοίκους νήσων


Ανατολικού Αιγαίου – Δωδεκανήσου, διατέθηκε η Κ/ΦΝΙΚΗΦΟΡΟΣ με διακλαδική ομάδα ιατρών αποτελούμε-νη από καρδιολόγο, νευροχειρούργο και νοσηλεύτρια.Την 12 Μαϊ το πλοίο μετέφερε το σωματείο <<Ανοι-χτή Αγκαλιά >> από τον λιμένα Ν. ΚΩ στην Ν. Νίσυρο.Από 16 έως 17 Μαΐου πλοίο μετέφερε προσωπικό σω-ματείου <Ανοιχτή Αγκαλιά > από λιμένα Ν.Νίσυρουστον λιμένα Πηγάδια Ν. Καρπάθου. Την 19 Μαΐ εκτελέ-στηκε προληπτικός ιατρικός έλεγχος είκοσι (20) κατοί-κων ν. Ανάφης από προσωπικό διακλαδικής ιατρικήςομάδας. Την 20 Μαΐ μετέφερε προσωπικό σωματείου«Ανοιχτή Αγκαλιά» από το λιμένα ν. Κάσου, και την απο-βίβασε στο λιμένα ν.Ρόδου.

46. Από 12 έως 15 Μαϊ 10 η Κ/Φ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ διατέθηκεμε ετοιμότητα παροχής συνδρομής κατά τη διάρκειαδιεξαγωγής ιστιοδρομίας ‘’Ιστορικές θάλασσες’’ στοΚεντρικό και Βόρειο Αιγαίο.

47. Την 14 Μαΐου 2010, εκτελέστηκε επίσκεψη τοπικών αρ-χών, (δέκα (10) ατόμων) της πόλης QANDALLA της Σο-μαλίας στη Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ όπου τους έγινε ενημέρωσηγια την αποστολή των πλοίων στην επιχείρηση «OCEANSHIELD»

48. Την 17 Μαϊ 10 προσωπικό του Ναυστάθμου Σαλαμίνας,τρείς (3) Αξιωματικοί, έντεκα (11) Υπαξιωματικοί μεδύο (2) πυροσβεστικά οχήματα και ένα (1) τζιπ, συμμε-τείχαν σε κατάσβεση πυρκαγιάς, που εκδηλώθηκε στηνπεριοχή της Φανερωμένης Δ. Σαλαμίνας, κατόπιν αιτή-σεως κέντρου επιχειρήσεων ΠΥ.

49. Την 17 Μαϊ 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη σαράντα(40) μαθητών και δύο (2) συνοδών καθηγητών του 3ουκαι του 15ου Δημοτικών σχολείων Χαλανδρίου στη Φ/ΓΚΑΝΑΡΗΣ στο ΝΣ.

50. Από 17 Μαϊ 10, η Κ/Φ ΜΑΧΗΤΗΣ συμμετέχει στην επιχεί-ρηση UNIFIL στην περιοχή του Λιβάνου, η συμμετοχήτης οποίας αναμένεται να ολοκληρωθεί την 17 Iουν2010.

51. Την 18 Μαΐου 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο συ-γκρότημα ΑΣ από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας, συνο-δευόμενο από κ. Α/ΓΕΕΘΑ κ. Α/ΓΕΝ και επιτελείς.

52. Την 18 Μαϊ 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη εβδομήνταδύο (72) μαθητών και τεσσάρων (4) συνοδών καθηγη-τών του 2ου Δημοτικού σχολείου Χαλανδρίου Μεταμόρ-φωσης στη Φ/Γ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ στο ΝΣ.

53. Την 19 Μαϊ 10, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη σαράνταδύο (42) σπουδαστών και δύο (2) συνοδών καθηγητώναπό το Εθνικό Καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών στηΦ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟ στο ΝΣ.

54. Την 19 Μαϊ 10, πραγματοποιήθηκε επιμνημόσυνη δέησηστο μνημείο γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμούστην πλατεία Αγ. Σοφίας του δήμου Θεσσαλονίκης μεσυμμετοχή αντιπροσωπείας του Π.Ν από τη ΝΔΒΕ.

55. Την 19 Μαΐ 2010 διατέθηκε το ΠΠ ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ για τημεταφορά των Ιερών λειψάνων του Αγίου Νικολάου απότο λιμάνι της Μυτιλήνης Ν.Λέσβου στο λιμάνι του Πλω-μαρίου.

56. Την 20 Μαΐου διατέθηκε η Υ/Φ ΔΟΪΡΑΝΗ για υδροδότη-ση της ν. Ιθάκης.

57. Την 28 Μαϊ 2010 ο Διοικητής της δύναμης OCEANSHIELD (CTF-508) επισκέφτηκε τη Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ σταπλαίσια αποχαιρετισμού, λόγω αποδέσμευσης της Φ/Γαπό τη δύναμη με προβλεπόμενο κατάπλου στο Ν.Σ την7 Ιουνίου 2010.

58. Από 25 έως 29 Mαϊ. 10, διεξήχθη η άσκησηΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ στην θαλάσσια περιοχή Νοτίως Κύπρου,με συμμετοχή της Κ/Φ ΜΑΧΗΤΗΣ και Ε/Π του Βρετανι-κού Ναυτικού.

59. Την 31 Μαΐ 2010 πραγματοποιήθηκε εθιμοτυπική επί-σκεψη στο ΑΣ από τον ΑΚΑΜ της Γαλλίας στην Αθήνα.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΥΚ (ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ (4) ΣΤΗΛΕΣ)

1. Την 29 Απρ. 10, εκτελέσθηκε εξουδετέρωση νάρκης στην περιοχή της ν. Κω.

2. Την 29 Απρ. 10, εκτελέσθηκε εξουδετέρωση πυρομαχικού στην περιοχή της ν. Πλατειάς.

3. Από 08 έως 11 Απρ. 10, εκτελέστηκε εξουδετέρωση νάρκης και πυρομαχικών στην περιοχή Ύψος ν. Κέρκυρας

H εταιρεία Johnson & Johnson Hellas AEBE, μετά σχετική απόφαση, παρήσχε δωρεά συντηρήση αεροσυμπιεστη κλιβάνου Πλάσματος Sterrad 100S,

για κάλυψη αναγκών χειρουργίων NNA


Παρουσίαση βιβλίου

«Απ’ τα πελάγη … στους αιθέρες. Το χρονικό της Ναυτικής Αεροπορίας. 1913-1941»

Την Δευτέρα 19 Απριλίου στο Ζάππειο Μέγαρο παρουσίατου Υπουργού Εθνικής Αμύνης κ. Ε. Βενιζέλου, του ΑρχηγούΓΕΕΘΑ, Πτεράρχου (Ι) Ι. Γιάγκου, του Αρχηγού ΓΕΑ, Αντι-πτεράρχου (Ι) Β. Κλόκοζα, του Αρχηγού Στόλου, Αντιναυάρ-χου Γ. Δημητριάδη, του Γενικού Γραμματέα του ΔιεθνούςΝαυτιλιακού Οργανισμού (IMO) κ. Ε. Μητρόπουλου, του Νο-μάρχη Πειραιώς Γ. Μίχα, του βουλευτή Πειραιώς Δ. Καρύδη,άλλων βουλευτών, πρώην υπουργών, πρέσβεων πολλών άλ-λων επισήμων και πλήθους μελών και φίλων του ΝαυτικούΜουσείου Ελλάδος παρουσιάσθηκε το νέο βιβλίο:«Απ’ τα πελάγη … στους αιθέρες. Το χρονικό της Ναυτι-κής Αεροπορίας. 1913-1941»

Την έκδοση παρουσίασαν οι κ.κ. Παύλος Ιωαννίδης, Επί-τιμος Αντιπρόεδρος Κοινωφελούς Ιδρύματος «ΑλέξανδροςΣ. Ωνάσης» και Σπήλιος Χαραμής, Γενικός Διευθυντής τουΟμίλου ΑΝΤΕΝΝΑ. Δυστυχώς ο κ. Πάνος Λασκαρίδης,Πρόεδρος του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη και Αντι-πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, ο οποίοςήταν προγραμματισμένο να μιλήσει και αυτός για την έκδο-ση, δεν κατάφερε να παρευρεθεί αφού αποκλείστηκε στοΛονδίνο λόγω της απαγόρευσης των αεροπορικών πτήσε-ων εκείνων των ημερών εξαιτίας της ηφαιστειακής τέφραςστην ατμόσφαιρα από την έκρηξη ηφαιστείου της Ισλαν-

δίας. Το βιβλίο αποτελεί έκδοση του Ναυτικού Μουσείου και το συνέγραψε ο Αντιναύαρχος (εα) ΙωάννηςΠαλούμπης Π.Ν. ο οποίος και παρεχώρησε όλα τα πνευματικά του δικαιώματα στο Μουσείο.

Πρόκειται για την ιστορία του ενός των δύο κλάδων της Ελληνικής Αεροπορίας που αναπτύχθηκε στιςαρχές του 20ου αιώνα και πλέον συγκεκριμένα αυτής του Ναυτικού. Το φωτογραφικό αρχείο του Μου-σείου αποτέλεσε τη βάση και έδωσε το ερέθισμα γι αυτή την περιπλάνηση στο παρελθόν σε μια; Ιστορικήπτυχή ελάχιστα ιστορημένη και ως εκ τούτου άγνωστη στο ευρύ κοινό.

Ακολούθησε εκτεταμένη έρευνα στα αρχεία και τις πηγές των Υπηρεσιών Ιστορίας Ναυτικού και Αερο-πορίας αλλά και προσφυγή σε ιδιωτικά αρχεία συλλεκτών και απογόνων των ανδρών που ανήκαν στηΝαυτική Αεροπορία.

Το σώμα αυτό που ιδρύθηκε το 1914 εκπαιδεύθηκε στις αεροπορικές εγκαταστάσεις της ΒρετανικήςΝαυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας (R.N.A.S.) της Αιγύπτου και αποτέλεσε μια αξιόμαχη μονάδα που έλα-βε μέρος πολύ επιτυχώς στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων της Entente.

Αργότερα πολέμησε για περισσότερο από τρία χρόνια στην Μικρασιατική εκστρατεία υποστηρίζονταςτην προώθηση και στην συνέχεια την υποχώρηση του Ελληνικού Στρατού στην προσπάθειά του να απε-λευθερώσει τις αλύτρωτες πατρίδες του Ελληνισμού.

Η έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε την Αεροπορία Ναυτικής Συνεργασίας, τμήμα της δημι-ουργηθείσας στο μεταξύ Πολεμικής Αεροπορίας, μονάδα αξιόμαχη που αντιπαρατέθηκε στον άνισοαγώνα με τις υπέρτερες αεροπορικές δυνάμεις του Άξονα.

Το βιβλίο παραθέτει ένα πλήθος φωτογραφιών απ’ όλες τις φάσεις της ιστορικής διαδρομής της Ναυτι-κής Αεροπορίας. Είναι δίγλωσσο Ελληνικά, Αγγλικά. Περιέχει ένα πλούσιο πληροφοριακό υλικό για τοπροσωπικό που υπηρέτησε στη Ναυτική αεροπορία, τους τύπους των αεροσκαφών της, τα βασικότερανομοθετήματα και Βασιλικά ή Προεδρικά διατάγματα που προσδιόρισαν τη διαδρομή της και τέλος σύ-ντομο ιστορικό όλων των ηρωικών νεκρών της στα πεδία των μαχών.

Το βιβλίο διατίθεται στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία των Αθηνών καιτου Πειραιά.

NEEΣ EKΔOΣEIΣ


Aπό την επίσημη παρουσίαση του βιβλίου «Απ’ τα πελάγη … στους αιθέρες. Το χρονικό της Ναυτικής Αεροπορίας.1913-1941», στο Zάππειο Mέγαρο την 19η Aπριλίου 2010

O συγγραφέας Aντιναύαρχος ε.α. Iωάννης Παλούμπης Π.N.


Παρουσίαση βιβλίου

«Ναύαρχος Νίκος Παππάς, το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας»

Στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών έγινε στις 17 Μαΐου2010 η παρουσίαση του βιβλίου “Ναύαρχος Νίκος Παπ-πάς, το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας” που έγρα-ψε ο Αντιναύαρχοςε.α. Κωστής Γκορτζής. Στην εκδή-λωση παραβρέθηκε όλη η πολιτική και στρατιωτικήηγεσία. Τον σχολιασμό του βιβλίου έκαναν ο Υφυπουρ-γός Μεταφορών κ.Νίκος Σηφουνάκης, ο πρέσβης επίτιμή κ.Γεώργιος Σέκερης, η τ.βουλευτής δημοσιογρά-φος κ.Σοφία Βούλτεψη και ο δημοσιογράφος κ.ΠαύλοςΝεράντζης. Τον συντονισμό είχε ο Δημοσιογράφοςκ.Γιώργος Τετράδης-Παπαδόπουλος. Το βιβλίο γρά-φτηκε ως αφήγηση των νεανικών βιωμάτων του συγ-γραφέα κατά τα γεγονότα του Κινήματος του Ναυτικούτο 1973. Δεν είναι, όμως, μια τυπική παράθεση ιστορι-κών γεγονότων και ντοκουμέντων που βρίσκονται σεαφθονία στο κείμενο. Οι αλήθειες των περιγραφόμε-νων, οι αναλύσεις, τα συμπεράσματα και οι προτάσειςτου, καθιστούν τα γραφόμενα άκρως επίκαιρα και δίνο-νται από τον συγγραφέα ως παρακαταθήκη στους νεό-τερους, και ιδίως τους ένστολους, για να προβληματι-στούν στην έννοια του καθήκοντος προς την πατρίδακαι στα χαρακτηριστικά του ηγέτη που πρέπει να εν-στερνιστούν.

Aπό την επίσημη παρουσίαση του βιβλίου στο Πολεμικό Mουσείο Aθηνών την 17η Mαΐου 2010

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

Yπηρεσία Iστορίας Nαυτικού. O χώρος του αναγνωστηρίου τού Iστορικού Aρχείου, μετά την αναβάθμισή του.

ΣTOIXEIA ΣYNΔPOMHTH

EΠΩNYMIA:........................................................................................................................................................

ONOMATEΠΩNYMO: .........................................................................................................................................

IΔIOTHTA: ..........................................................................................................................................................

OΔOΣ: ......................................................................................APIΘMOΣ: .............................T.K.:....................

ΠOΛH: .................................................................................................................................................................

THΛ.: ...................................................................................................................................................................

E-MAIL:...............................................................................................................................................................

AP. KATAΘEΣHΣ: ...............................................................................................................................................

AITHΣH EΓΓPAΦHΣ ΣYNΔPOMHTH

Ετήσια Εσωτερικού• Στρατιωτικό προσωπικό ε.ε., ε.α.

και πολιτικό προσωπικό Πολεμικού Ναυτικού 10 aa• Ιδιώτες & νομικά πρόσωπα 12 aaΕτήσια Εξωτερικού 40 Δολ. ΗΠΑ

Η εγγραφή των νέων στελεχών του Π.Ν. διενεργείται σύμ-φωνα με το έγγραφο ΓΕΝ/ΔΕΔΗΣ Φ.800/05/05 από 6 Σε-πτεμβρίου 2005. Η εγγραφή ιδιωτών, νομικών προσώπωνκαι πολιτικού προσωπικού Π.Ν. υλοποιείται ως ακολούθως:Οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να καταθέσουν την ετήσιασυνδρομή τους στον λογαριασμό 83737115 της ΕμπορικήςΤράπεζας (χωρίς χρέωση εξόδων κατάθεσης) IΒΑΝ GR9701200300000000083737115, δηλώνοντας στην κατάθεσηαυτή τα στοιχεία τους και να αποστείλουν την παρακάτω αίτη-ση επισυνάπτοντας την απόδειξη της κατάθεσης συνδρομήςτους, στην ακόλουθη διεύθυνση, ΦΑΞ και e-mail της ΥΙΝ.

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ

«ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ»ΜΑΡΚΟΝΙ 20 – ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ104 47 ΑΘΗΝΑΤΗΛ: 210 3484233 ΦΑΞ: 210 3484234e-mail: [email protected] • [email protected]

Η επανεγγραφή/διαγραφή των συνδρομητών υλοποιείταικατόπιν αίτησης των ενδιαφερομένων στην ΥΙΝ εντός τουμηνός Οκτωβρίου, για τη συνδρομή του επόμενου έτους.

Α/Α ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ/ΤΙΤΛΟΣ EΤΟΣ ΕΚΔΟΣHΣ/ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗΣ ΤΙΜΗ

1. Η αναβίωση της θαλάσσιας μας δυνάμεως κατά την Τουρκοκρατίαν...................................1960 ...........................2,93aΝαυάρχου ε.α. Κ. Α. Αλεξανδρή Π.Ν.

2. Τα πορίσματα του ναυτικού πολέμου της Μεσογείου 1939-45 ..............................................1961 ...........................2,93aΑντιναυάρχου ε.α. Γρ. Μεζεβίρη Π.Ν.

3. Τα νέα όπλα και η στρατηγική και τακτική χρησιμοποίηση των ............................................1959 ...........................2,93aΑντιναυάρχου ε.α. Γρ. Μεζεβίρη Π.Ν.

4. Ιστορικό περί φάρω των Ελληνικών ακτών ................................................................................................................5,50aΣ. Λυκούδη

5. Πολεμικός Ναύσταθμος Σαλαμίνος...........................................................................................1992 ...........................4,40aΥποναυάρχου (ο) ε.α. Ν. Γ. Τσαπράζη Π.Ν.

6. Ανθολογία Θαλασσινής Ποιήσεως.............................................................................................1996 .........................11,74aΥποναυάρχου (ο) ε.α. Δ. Γιακουμάκη Π.Ν.

7. Το Πολεμικό Ναυτικό στην Ελληνική Τέχνη ..............................................................................1996 .........................11,74aΥποναυάρχου (ο) ε.α. Δ. Γιακουμάκη Π.Ν.

8. Θαλασσινά Χαρακτικά ...............................................................................................................1996 ...........................5,87aΥποναυάρχου (ο) ε.α. Δ. Γιακουμάκη Π.Ν.

9. Χρονικά του Ελληνικού Β. Ναυτικού 1833 – 1873.................................................................1923/2007 ......................7,00aΑντιναυάρχου ε.α. Δ.. Φωκά Π.Ν.

10. Η θαλάσσια δύναμις εις την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ...............................1957/2006 ......................9,00aΝαυάρχου ε.α. Κ. Α. Αλεξανδρή Π.Ν.

11. Η ρίμα του παλιού ναυτικού .................................................................................................1970/2006 ......................3,50aΥποναυάρχου ε.α. Μ. Πέρρα Π.Ν.

12. Ο Στόλος του Αιγαίου 1912 – 13. Έργα και ημέραι ...............................................................940/2006 .......................7,00aΑντιναυάρχου ε.α. Δ. .Φωκά Π.Ν.

13. Το Ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων (4τομο) ...................................................................1982/2007 ....................73,00aΑρχιπλοιάρχου (ο) ε.α. Μ. Σίμψα Π.Ν.

14. Βιογραφικό Λεξικό των Αποφοίτων ΣΝΔΤόμοι 1-2, οι τάξεις Εισόδου 1884-1950.......................................................................................2006 .........................15,00aΤόμος 3, οι τάξεις Εισόδου 1951-1973 .........................................................................................2006 ...........................8,50aΑντιναυάρχου ε.α. Α. Δημητρακόπουλου Π.Ν.

15. Ιστορικό Φωτογραφικό Λεύκωμα Σχολής Ναυτοπαίδων........................................................2007 ................................8aΣΔΥΝ – ΣΜΥΝ 1946 – 2000 Ε. Σφακτού

16. Υδραίοι Πρόδρομοι και Ναυμάχοι του ’21.................................................................................2008 ................................7aΑντιναυάρχου ε.α. Δ. Λισμάνη Π.Ν.

17. «Εχθρός εν’ όψει»....................................................................................................................1954/2008 .........................15aΑντιναυάρχου ε.α. Ι. Τούμπα Π.Ν.

18. Θ/Κ Γ. ΑΒΕΡΩΦ Χρονικό του θωρηκτού της νίκης του .......................................................B΄ Εκδ. 1999........................15aΝίκου Α. Σταθάκη

19 Λεύκωμα φωτογραφιών των Αποφοίτων της ..........................................................................2009 ...........................8,50aΣχολής Ναυτικών Δοκίμων (1884-1973)Αντιναυάρχου ε.α. Α. Δημητρακόπουλου Π.Ν.

20. Υποβρύχιον «Υ-1 Λ. Κατσώνης» ................................................................................................Ε΄ Εκδ. .........................4,00aΠλοιάρχου Ηλία Τσουκαλά

21. Η Μεσόγειος και η στρατηγική της σημασία ............................................................................1957 ...........................2,93aΑντιναυάρχου ε.α. Γρ. Μεζεβίρη Π.Ν.

22. «Tα Eλληνικά Yποβρύχια» ..........................................................................................................2010 ..............................70aAντιναυάρχων ε.α. Tιμόθεου Γ. Mασούρα και Θωμά Π. Kατωπόδη Π.N., Eπίτιμων Aρχηγών Στόλου

Διατιθέμενες Εκδόσεις Ναυτικού από ΥΙΝ

Σημ: Οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται όπως επικοινωνήσουν με ΥΙΝ (τηλ. 210-3484151-149-239, fax 210-3484234 και email [email protected] • [email protected]). Οι εκδόσεις με α/α 1,4,6 διατίθενται και απότο ΤΕΣ (τηλ: 210-3829575).

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ..............................................................................ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ...................................ΤΙΜΗ

1. Θωρηκτό Αβέρωφ ............................................................Ν. Σταθάκης.......................................15a2. Η δράση του Π.Ν. κατά ...................................................Δ.Φωκάς ............................................15a

τον Πόλεμο του 1940-44 (Δίτομο)3. Ο Ναύαρχος Δ. Κακουλίδης Π.Ν. ....................................Ν. Νικολαϊδης.....................................10a4. Ναβαρίνον.........................................................................Μ. Σίμψας ............................................3a5. Το Π.Ν. στη δικτατορία (1967-1974)................................Α. Κακαράς...........................................7a6. 3000 χρόνια ελληνική ......................................................ΓΕΝ/ΝΝΑ Α. Διαμαντής ......................29a

Ναυτική Ιατρική (πανόδετο)7. 3000 χρόνια ελληνική .......................................................ΓΕΝ/ΝΝΑ Α. Διαμαντής ......................20a

Ναυτική Ιατρική (κανονική έκδοση)8. Αμόνι και αρμύρα .............................................................Ν. Σταθάκης.......................................15a9. Βότσαλα - Ι ........................................................................Ν. Σταθάκης.......................................12a10. Βότσαλα - ΙΙ .......................................................................Ν. Σταθάκης.......................................12a11. Βότσαλα - ΙΙΙ......................................................................Ν. Σταθάκης.......................................12a12. Βότσαλα - ΙV ......................................................................Ν. Σταθάκης.......................................15a13. Πορτραίτα.........................................................................Ν. Σταθάκης.......................................16a14. «Εχθρός εν’ όψει»..............................................................Ι. Τούμπα ...........................................15a15. Επιστροφή ........................................................................Ν. Σταθάκης.......................................12a16. Πολιτιστική Οδύσσεια στην Κίνα το 1994.......................Ν. Σταθάκης.......................................12a17. Βαλκανικοί Πόλεμοι, ........................................................I. Παλούμπης .....................................70a

ο Ναυτικός Αγώνας 1912-13 ............................................(Ναυτ. Μουσείο Ελλάδας)18. Ελληνικά φτερά στην Κύπρο ...........................................Γ. Δ. Μήτσαινας .................................20a19. Λεύκωμα στολών Π.Ν. .....................................................ΓΕΝ/ΔΕΔΗΣ .......................................1,5a20. Λεύκωμα ΣΜΥΝ ...............................................................ΣΜΥΝ .................................................17a21. Χρονικά του Ελληνικού Β. Ναυτικού ...............................Δ. Φωκάς .............................................7a22. Η θαλάσσια δύναμις εις την ............................................Κ. Α. Αλεξανδρής ..................................9a

ιστορία της Βυζ. Αυτοκρατορίας23. Η ρίμα του παλιού ναυτικού ...........................................Μ. Πέρρας.........................................3,5a24. Ο Στόλος του Αιγαίου 1912-1913. ...................................Δ. Φωκάς .............................................7a

Έργα και ημέραι25. Το Ναυτικό στην ιστορία των Ελλήνων (4τομο) .............Μ. Σίμψας ..........................................73a26. Βιογραφικό Λεξικό των Αποφοίτων ΣΝΔ .......................Α. Δημητρακόπουλος

Tόμοι 1-2, οι Τάξεις Eισόδου 1884 – 1950......................................................................................15aTόμος 3, οι Τάξεις Eισόδου 1951 – 1973.....................................................................................8,50a

27. Ιστορικό Φωτογραφικό Λεύκωμα Σχολής ......................Ε. Σφακτός ..........................................8 aΝαυτοπαίδων – ΣΔΥΝ – ΣΜΥΝ 1946 – 2000

28. Υδραίοι Πρόδρομοι και Ναυμάχοι του ’21 ......................Δ. Λισμάνης .........................................7 a29. Aρμενίζοντας τα πέλαγα των ναυτικών .........................M. Mάστρακας .................................20 a

αναμνήσεων30. Ιστορικόν περί Φάρων των Eλληνικών Aκτών................Σ. Λυκούδης ...................................5,50 a

Διατιθέμενες Εκδόσεις Ναυτικού από ΠΟΝ

Σημ: Η έκδοση με α/α 24, 26, 27, 28 διατίθεται και από το Παράρτημα ΠΟΝ Κρήτης και ΕΑΑΝ και η έκδο-ση α/α 22, 25 και από το Παράρτημα ΠΟΝ Κρήτης. Η έκδοση με α/α 27 διατίθεται και στο Σ.Α./ΣΜΥΝ. Τοα/α 4 διατίθεται και από το ΤΕΣ.

2 Ιουνίου 1825 Ναυμαχία της Σούδας. Ο Ελληνικός Στόλος, υπό τον Α. Μιαούλη, κατάστρεψε την κορβέτα “Ντζεϊλάν Μπαϊ-ρίν”. Ο υπόλοιπος τουρκοαιγυπτιακός στόλος υποχώρησε προς νότο.

2 Ιουνίου 1943 Το Αντιτορπιλλικό «ΟΛΓΑ», με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Γ. Μπλέσσα, μαζί με το αγγλικό «JERVIS» κατα-στρέφουν εχθρική νηοπομπή στο ακρωτήρι Spartivento της Σικελίας.

5 Ιουνίου 1942 Στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, εκτελούνται από τους Γερμανούς, οι Πλωτάρχες του Λιμενικού ΣώματοςΓεώργιος Κωτούλας και Ηλίας Καζάκος. Κατά την διάρκεια της Κατοχής ο Κωτούλας μαζί με τον Καζάκο οργάνωναν φυ-γαδεύσεις προς την Μ. Ανατολή στρατιωτικών για να συνεχίσουν εκεί τον αγώνα.

6 Ιουνίου 1944 Απόβαση της Νορμανδίας. Η μεγαλύτερη συμμαχική στρατιωτική δύναμη της ιστορίας αποβιβάζεται για τηναπελευθέρωση της Ευρώπης από τους Γερμανούς. Στην απόβαση μετέχουν οι Κορβέτες «ΚΡΙΕΖΗΣ» με Κυβερνήτη τονΠλωτάρχη Δ. Κιοσσέ, και «ΤΟΜΠΑΖΗΣ» με Κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Γ. Παναγιωτόπουλο, το Αντιτορπιλλικό«ΣΑΛΑΜΙΣ» με Κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Ε. Γεωργακόπουλο και Εμπορικά Πλοία.

7 Ιουνίου 1822 Ο Κ. Κανάρης με τα πυρπολικά του πυρπολεί την οθωμανική ναυαρχίδα του Αλβανού Αλή Ζαδέ, του αποκαλούμε-νου και Καρά Αλή. Ο ωμότατος στόλαρχος είχε προχωρήσει σε εκτεταμένες σφαγές και λεηλασίες στο νησί της Χίου.

7 Ιουνίου 1824 Καταστροφή της Κάσου. Ο αιγυπτιακός στόλος αποβίβασε υπό τον Ισμαήλ-Γιβραλτάρ 3000 Αλβανούς , οιοποίοι την ερήμωσαν.

11 Ιουνίου 1835 Απεβίωσε ο θρυλικός Ναύαρχος Α. Μιαούλης το απόγευμα της Κυριακής της 11ης Ιουνίου του 1835 στην οδόΑιόλου 9, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης σε ακτή του Πειραιά , η οποία από τότε ονομάστηκε «Ακτή Μιαούλη».

11 Ιουνίου 1943 Κατάληψη των νησιών της Παντελαρίας και της Λαμπιδούσας από τους συμμάχους. Στην αγγλική δύναμησυμμετείχε και το Αντιτορπιλλικό «Β.ΟΛΓΑ». Ο Μουσολίνι θεωρούσε αυτά τα δύο νησιά προπύργια της ιταλικής θαλάσ-σιας κυριαρχίας.

12 Ιουνίου 1825 Θάνατος του Αθ. Κριεζή από ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης του πλοίου του “ΝΗΡΕΥΣ”, στα Βάτικα.

17 Ιουνίου 1771 Επέτειος θανάτου ήρωα Δασκαλογιάννη, όπου ήταν ο σημαντικότερος αρχηγός της επανάστασης των Σφα-κιανών κατά των Τούρκων.

21 Ιουνίου 1824 Το ολοκαύτωμα των Ψαρών. Οι Οθωμανοί έπλευσαν προς το νησί ,αποβιβάστηκαν στο βόρειο τμήμα του καικατευθύνθηκαν στην πόλη των Ψαρών , όπου έγινε και η ηρωική ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης στη χερσόνησο Παλαιό-καστρο την αποκαλούμενη έκτοτε και «Μαύρη Ράχη». Ακολούθησαν σφαγές και λεηλασίες στο νησί.

26 Ιουνίου 1913 Απελευθέρωση της πόλης της Καβάλας . Το Αντιτορπιλλικό «ΔΟΞΑ» καταπλέει στον όρμο της Καβάλας καικαταλαμβάνει την πόλη. Καταλυτικό ρόλο έπαιξε το τέχνασμα του Ναυάρχου Π. Κουντουριώτη όπου παραπλάνησε τουςΒουλγάρους ότι προετοιμάζει αποβίβαση με την προ ημερών παρουσία του Αντιτορπιλλικού «ΥΔΡΑ» και άδειων μεταγω-γικών τρέποντας έτσι σε φυγή τον βουλγαρικό στρατό από την Καβάλα.

3 Ιουλίου 1824 Ναυμαχία στα ανοικτά της Χίου όπου ο ελληνικός στόλος υπό τον Ναύαρχο Α. Μιαούλη νίκησε τον οθωμανικόστόλο. Σκοπός του ελληνικού στόλου ήταν η ανακατάληψη των Ψαρών, η οποία απέτυχε λόγω οργανωτικών λαθών. Τονησί θα παραμείνει υπό τούρκικη κυριαρχία μέχρι το 1912.

5 Ιουλίου 1821 Δύναμη 36 τουρκικών πλοίων κανονιοβολεί τη Σάμο και επιχειρεί απόβαση. Η δύναμη αποβάσεως των Τούρ-κων από 300 άντρες, υφίσταται πανωλεθρία.

10 Ιουλίου 1943 Η πρώτη συμμαχική απόβαση στη Σικελία. Στην κατεχόμενη από τους Γερμανοιταλούς Ευρώπη. Συμμετέχουνόλα σχεδόν τα Ελληνικά Αντιτορπιλλικά της Μεσογείου.

11 Ιουλίου 1913 Το θωρηκτό «ΑΒΕΡΩΦ» μαζί με το Αντιτορπιλλικό «ΙΕΡΑΞ» απελευθερώνουν την Αλεξανδρούπολη (Δεδέα-γατς).

12 Ιουλίου 1943 To Αντιτορπιλλικό «ΚΑΝΑΡΗΣ» εισπλέει πρώτο στο λιμάνι της Αυγούστας, το οποίο ήταν το πρώτο λιμάνιτων Ιταλών που καταλήφθηκε από τους συμμάχους.

19 Ιουλίου 1942 Βασανίζεται και εκτελείται από τις γερμανόιταλικές δυνάμεις κατοχής, ο Λιμενάρχης Υποπλοίαρχος Σ.Αρβανιτάκης.

20 Ιουλίου 1974 Ο Τουρκικός στρατός εισέβαλε στην Κύπρο. Οι δυνάμεις εισβολής αποβιβάστηκαν στη βόρεια ακτή του νησι-ού κοντά στην Κερύνεια. Όταν επιτεύχθηκε η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, τρεις μέρες μετά την εισβολή, τα Τουρ-κικά στρατεύματα κατείχαν το 3% του εδάφους της Κύπρου. Επίσης πέντε χιλιάδες Ελληνοκύπριοι είχαν εγκαταλείψει τασπίτια τους. Τις πρώτες βραδινές ώρες της 20ης Ιουλίου 1974 στην Κύπρο, το Αρματαγωγό «ΛΕΣΒΟΣ» με κυβερνήτη τονΠλωτάρχη Ε. Χανδρινό στο οποίο επέβαινε τμήμα της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ), αποβίβασε τα μεταφερόμε-να στρατεύματα πλησίον της Πάφου, ενώ με τα πυρά των πυροβόλων του συντέλεσε αποτελεσματικά στην παράδοση των

ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥIOYNIOY –IOYΛIOY – AYΓOYΣTOY

Τουρκοκυπρίων που ήταν οχυρωμένοι στο εγγυς παλαιό φρούριο Μουταλος. Αυτή η ενέργεια ενίσχυσε την εντύπωση τηςΤουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας ότι στα ανοιχτά της Κύπρου επιχειρούσαν Ελληνικές Ναυτικές δυνάμεις, Τουρκικά δεαεροσκάφη, εκλαμβάνοντας Τουρκικές Ναυτικές μονάδες ως Ελληνικές, βύθισαν το Αντιτορπιλλικό «KOCATEPE» καιπροκάλεσαν ζημιές στα Αντιτορπιλλικά «ADATEPE» και «CAKMAK».

22 Ιουλίου 1974 Με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ επέρχεται συμφωνία καταπαύσεως του πυρός στην Κύ-προ, η οποία παραβιάσθηκε αμέσως από τους Τούρκους.

29 Ιουλίου 1825 Απόπειρα του Κ. Κανάρη να καταστρέψει τον τουρκοοαγυπτιακό στόλο στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.

6 Αυγούστου 1824 Στο Πυθαγόρειο της Σάμου λαμβάνει χώρα η «Ναυμαχία της Μυκάλης». K. Κανάρης και Γ. Βατικιώτηςπυρπολούν 2 τουρκικές Φρεγάτες.

8 Αυγούστου 1884 Εγκαίνια της Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.. Έπειτα από πολλές περιπέτειες, το Πολεμικό Ναυτικό αποκτά μιασταθερή Σχολή Παραγωγής Αξιωματικών. Ο κανονισμός λειτουργίας της Σχολής καταρτίστηκε από τον Πλωτάρχη Η. Κα-νελλόπουλο. Η Σχολή λειτούργησε επί του πλοίου «ΕΛΛΑΣ».

9 Aυγούστου 1944 Το Υποβρύχιο «ΠΙΠΙΝΟΣ» (με κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Κ. Λούνδρα) στην περιοχή της Σάμου, εντοπίζει καιβυθίζει το πρώην Ιταλικό, υπό Γερμανική σημαία, Αντιτορπιλλικό «CALATAFIMI», και το μικρό Ελληνικό φορτηγό «ΩΡΙΩΝ»που το είχαν καταλάβει οι Γερμανοί.

10 Αυγούστου 1913 Υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου με την οποία λήγει ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος. Μεγάλη χα-μένη η Βουλγαρία, καθώς μέρος της Μακεδονίας προσαρτάται στην Ελλάδα.

10 Αυγούστου 1920 Ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο ΣΤ’ υπογράφει τη συνθήκη των Σεβρών που βάζει οριστικό τέλος στην ΟθωμανικήΑυτοκρατορία. Η Ελλάδα κερδίζει εδάφη και γίνεται «η χώρα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» σύμφωνα με τονΕλευθέριο Βενιζέλο.

14 Αυγούστου 1974 Παρά το ότι συνεχίζονταν οι συνομιλίες στη Γενεύη ο Τουρκικός στρατός ξεκίνησε μια δεύτερη πλήρουςκλίμακας επίθεση, καταρρακώνοντας η ίδια το επιχείρημα της ότι δήθεν είχε εισβάλει για να αποκαταστήσει την συνταγ-ματική τάξη, μιας και η συνταγματική τάξη είχε ήδη αποκατασταθεί με την ανάληψη της εξουσίας από τον Πρόεδρο τηςΒουλής των Αντιπροσώπων κ. Γλαύκο Κληρίδη. Μετά το τέλος της δεύτερης φάσης της εισβολής αύξησε τα εδάφη πουείχε θέσει υπό τον έλεγχό της, περιλαμβανομένης της περιοχής της Αμμοχώστου και της περιοχής της Μόρφου. Συνολι-κά 36% σχεδόν του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας περιήλθε υπό στρατιωτική κατοχή, μία περιοχή που η Τουρκίαεξακολουθεί να κατέχει μέχρι σήμερα παρά τη διεθνή καταδίκη.

15 Αυγούστου 1940 Ο Τορπιλλισμός της «ΕΛΛΗΣ». Ανήμερα του εορτασμού της Παναγίας, το Καταδρομικό «ΕΛΛΗ», με Κυ-βερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Α. Χατζόπουλο που βρισκόταν στο λιμάνι της Τήνου για να συμμετάσχει στους επίσημους εορ-τασμούς, δέχεται επίθεση με τορπίλλη από το Ιταλικό Yποβρύχιο «DELFINO» και βυθίζεται λίγο αργότερα.

15 Αυγούστου 1944 Αποβατικές επιχειρήσεις στη Νότιο Γαλλία. Τα Ελληνικά Αντιτορπιλλικά «NABAPINΟN» (με Κυβερνήτητον Αντιπλοίαρχο X. Νεόφυτο), «ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ» (με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Ν. Σαρρή), «ΚΡΗΤΗ» (με Κυβερνήτη τονΠλωτάρχη I. Θεοφανίδη), «ΠΙΝΔΟΣ» (με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Δ. Φοίφα) καθώς και τα Αρματαγωγά «ΣΑΜΟΣ» (με Κυ-βερνήτη τον Πλοίαρχο Π. Λάππα), «ΛΗΜΝΟΣ» (με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Μ. Λέστο) και «ΧΙΟΣ» (με Κυβερνήτη τονΠλωτάρχη Α. Τετεμπίλη), συμμετέχουν στις αποβατικές επιχειρήσεις των Συμμάχων στη Νότιο Γαλλία.

22 Αυγούστου 1943 To Αντιτορπιλλικό «ΠΙΝΔΟΣ» με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Δ. Φοίφα, βυθίζει το γερμανικό Yποβρύχιο U458 στην Παντελαρία στην Κεντρική Μεσόγειο, κατά τη διάρκεια συνοδείας από τη Μάλτα στις Συρακούσες και ρυμουλ-κεί το βρετανικό Αντιτορπιλλικό «EASTON» το οποίο είχε υποστεί σημαντικές βλάβες.

24 Αυγούστου 1824 Ναυμαχία στο στενό ΚΩ - ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ, μεταξύ Τούρκικου και Ελληνικού Στόλου, υπό το Ναύαρχο Α.Μιαούλη και Μοιράρχους τους Γ. Σαχτούρη, Α. Πιπίνο, Α. Ρομπότση, Γ. Θεοχάρη, Δ. Παπανικολή, Α. Καστελιώτη και Α.Γ.Βούρλο.

29 Αυγούστου 1824 Στα ανοιχτά της Λέρου λαμβάνει χώρα η «Ναυμαχία του Γέροντα» μεταξύ του Ελληνικού Στόλου υπό την αρ-χηγία του Ναυάρχου Α. Μιαούλη και του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου υπό τον Χοσρέφ Πασά. Ο Μιαούλης έκανε εκτεταμένηχρήση πυρπολικών, η οποία οδήγησε στην ανατίναξη ενός Ορικίου των 20 πυροβόλων και μιας τυνησιακής φρεγάτας των 54πυροβόλων και τον εχθρικό στόλο σε άτακτη φυγή. Ήταν η μεγαλύτερη ναυμαχία της Ελληνικής Επανάστασης.

31 Αυγούστου 1922 Η καταστροφή της πόλης της Σμύρνης. Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την πόλη την οποία καίνε και λεηλα-τούν. Η σφαγή των κατοίκων και ο μαρτυρικός θάνατος του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου προκάλεσαν την παγκόσμια συ-γκίνηση.

ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥIOYNIOY –IOYΛIOY – AYΓOYΣTOY

TPIMHNIAIA EKΔOΣH TOY ΓENIKOY EΠITEΛEIOY NAYTIKOY · Πειρατεία και...

Documents

Transcript of TPIMHNIAIA EKΔOΣH TOY ΓENIKOY EΠITEΛEIOY NAYTIKOY · Πειρατεία και...