Toshkent-2019turin.uz/wp-content/uploads/2019/11/II-kurs-Adabiyot...va uzluksizlik asosida...
22
1
Transcript of Toshkent-2019turin.uz/wp-content/uploads/2019/11/II-kurs-Adabiyot...va uzluksizlik asosida...
1
2
Toshkent-2019
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziri tomonidan 2018-yil 25-avgustda tasdiqlangan
namunaviy o‘quv rejada ADABIYOT faniga ajratilgan soatlar miqdori:
O‘quvchinig umumiy o‘quv yuklamasi 136 soat, shu jumladan mashg’ulotlar turlari
bo’yicha ajratilgan soatlar: (aniq, tabiiy fanlari yo’nalishlari uchun)
Mashg’ulotlar turlari Ajratilgan
soat
Semestrlar bo’yicha
I II III IV
1 Auditoriya jami yuklamasi 170 34 34 68 34
2 Nazariy mashg’ulot 91 17 17 41 16
2 Amaliy mashg’ulot 79 17 17 27 18
3 Seminar -
4 Yakka tartibli mashg’ulot -
5 O‘quvchining mustaqil
ishi
86 18 18 32 18
Tuzuvchi: ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi D.Qobilova
Taqrizchi:
Adabiyot fanining ishchi o‘quv dasturi va ekspert guruhining xulosasi ta’lim
muassasasining 201__-yil __-avgustdagi pedagogik kengashida muhokama qilindi,
tasdiqlashga va o‘quv jarayoniga tatbiq qilishga qaror qilindi.
Bayonnoma № 1
3
Adabiyot fanini o‘qitishning maqsad va vazifalari
O‘rta ta’lim muassasalarida adabiyot fanini o‘qitishning asosiy maqsadi:
milliy hamda jahon adabiyotining nodir namunalarini o‘qitish orqali
o‘quvchilarning ma’naviy-axloqiy dunyosi, adabiy-estetik didini shakllantirish hamda
ularda mustaqil fikrlash, obrazli tafakkurga oid bilim, ko‘nikma, malakalarni hosil
qilish va rivojlantirish;
o‘quvchilarni badiiy adabiyotga qiziqtirish, asarlarni o‘rgatish jarayonida olam va
inson tabiati, milliy hamda umuminsoniy qadriyatlar, shuningdek, kitobxonlik
madaniyatini shakllantirish orqali o‘quvchilarning ma’naviyatini, dunyoqarashini
kengaytirib, mustahkamlab borishdan iborat.
O‘rta ta’lim muassasalarida adabiyot fanini o‘qitishning asosiy vazifasi:
o‘quvchilarning og‘zaki nutqi adabiy til me’yorlari asosida shakllanishi va
rivojlanishini ta’minlash, nutqiy kompetensiyani o‘stirish;
yozma nutqda yuksak savodxonlik, adabiy til me’yorlariga rioya etish, uslubiy
rang-baranglikdan foydalana olish ko‘nikma va malakalarini rivojlantirish hamda
adabiyot fanining mazmunidan kelib chiqqan holda o‘quvchilarda tayanch
kompetensiyalarni shakllantirishdan iborat.
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:
Axborot bilan ishlash kompetensiyasi:
B1+
media vositalardan adabiy ta’limga oid zarur bo‘lgan axborotlarni izlab topa olish,
saralash, qayta ishlash, uzatish, saqlash, xavfsizligini ta’minlash va foydalanishda media-
madaniyatga rioya qilish , saralash, qayta ishlash, uzatish, saqlash, xavfsizligini ta’minlash
va taqdimotlar tayyorlash, foydalanishda media-madaniyatga rioya qilish.
O‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
B1+ o‘z xatti-harakati, fikr-mulohazalariga tanqidiy yondasha olish, o‘zini nazorat qila
bilish, og‘zaki va yozma matnlar mazmuniga to‘g‘ri baho bera bilish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
B1+
badiiy asarlarda aks etgan ma’naviy fazilatlar, shuningdek, yuksak badiiyat
namunalarini anglash, his etish va boshqalarga yetkazishga intilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiyalar:
B1+
adabiyot fanining rivojlanish tarixi, uning taraqqiyot qonuniyatlaridan xabardor
bo‘lish.
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda
foydalanish kompetentsiyasi:
B1+
inson mehnatini yengillashtiradigan, mehnat unumdorligini oshiradigan va qulay
shart-sharoitga olib keladigan fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda
ulardan foydalana olish.
4
ADABIYOT FANIDAN
O‘QUV DASTURI
2-kurslar
UQTIRISH XATI
Adabiyot fanining o‘quv 2-kurs o‘quvchilari uchun davlat ta’lim standartlarining B1+ darajasi
talablari asosida tuzilgan. Davlat ta’lim standartining B1+ darajasi 1-2 kurslar uchun me’yor
hisoblanadi. Mazkur sinflar bitiruvchilari davlat ta’lim standartining ushbu darajasi uchun qo‘yilgan
talablarga javob berishlari shart. Shundan kelib chiqib, har bir sinf uchun ta’lim mazmuni uzviylik
va uzluksizlik asosida taqsimlangan.
Adabiyot ta’limining asosiy maqsad hamda vazifalari o‘quvchilarning dunyoqarashini
kengaytirish va tafakkurini rivojlantirish, so‘z san’atiga, Vatanga, milliy an’ana va boy
ma’naviyatimizga mehr-muhabbat ruhida tarbiyalashdir.
Bosh maqsaddan kelib chiqqan holda adabiyot o‘quv fanining oldiga qo‘yilgan maqsad
quyidagilardan iborat:
o‘z fikrini og‘zaki va yozma tarzda to‘g‘ri va ravon bayon qiladigan, kitobxonlik madaniyati
shakllangan, mustaqil va ijodiy fikrlay oladigan, o‘zgalar fikrini anglaydigan muloqot va nutq
madaniyati rivojlangan shaxsni kamol toptirish;
milliy hamda jahon adabiyotining nodir namunalarini o‘qitish orqali o‘quvchilarning ma’naviy-
axloqiy dunyosi, adabiy-estetik didini shakllantirish hamda ularda mustaqil fikrlash, obrazli
tafakkurga oid bilim, ko‘nikma, malakalarni hosil qilish va rivojlantirish;
o‘quvchilarni badiiy adabiyotga qiziqtirish, asarlarni o‘rgatish jarayonida olam va inson tabiati,
milliy hamda umuminsoniy qadriyatlar, shuningdek, kitobxonlik madaniyatini shakllantirish orqali
o‘quvchilarning ma’naviyatini, dunyoqarashini kengaytirib, mustahkamlab borish.
Adabiyot fanini o‘qitishning vazifalari:
o‘quvchi shaxsini fikrlashga, o‘zgalar fikrini anglashga, o‘z fikrini og‘zaki hamda yozma
shaklda savodli bayon qila olishga qaratilgan nutqiy kompetentsiyani rivojlantirish;
yozma nutqda yuksak savodxonlik, adabiy til me’yorlariga rioya etish, uslubiy rang-
baranglikdan foydalana olish hamda fanning mazmunidan kelib chiqqan holda o‘quvchilarda tayanch
kompetentsiyalarni shakllantirishdan iborat.
2-kurslarda adabiyot ta’limi quyi sinflarda olingan bilimlarni chuqurlashtiradi va rivojlantiradi.
Bu esa adabiyot ta’limida o‘rganilgan o‘quv materialining maxsus takrorlanishini inkor etmaydi.
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetentsiyalar elementlari:
Axborot bilan ishlash kompetentsiyasi:
B1+
media vositalardan adabiy ta’limga oid zarur bo‘lgan axborotlarni izlab topa olish, saralash,
qayta ishlash, uzatish, saqlash, xavfsizligini ta’minlash va foydalanishda media-madaniyatga rioya
qilish;
O‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetentsiyasi:
B1+
o‘z xatti-harakati, fikr-mulohazalariga tanqidiy yondasha olish, o‘zini nazorat qila bilish,
og‘zaki va yozma matnlar mazmuniga to‘g‘ri baho bera bilish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetentsiyasi:
B1+
badiiy asarlarda xilma-xil shakl va ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladigan qahramon va personajlar
tasviridagi fazilat (halollik, vijdonlilik, jonkuyarlik...) va nuqson (yolg‘onchilik,
ikkiyuzlamachilik, loqaydlik, dangasalik, qo‘rqoqlik...)larni munosib baholay olish
hamda o‘z xulosa va munosabatini bildira olish; Milliy va umummadaniy kompetentsiyalar:
5
B1+
badiiy asar va ulardan olingan parchalarda aks etgan voqea-hodisa va tuyg‘ular mohiyatini
to‘g‘ri tushunish, ulardagi estetik jihatlarni ilg‘ash hamda tushuntirib bera olish. Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda
foydalanish kompetentsiyasi:
B1+
inson mehnatini yengillashtiradigan, mehnat unumdorligini oshiradigan va qulay shart-sharoitga olib keladigan fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda ulardan foydalana
olish. Shuningdek, me’yoriy hujjatlarni yuritishda tayanchvafanga oid kompetentsiyalar
quyidagicha yozilishi tavsiya qilinadi.
I.TK-tayanch kompetentsiya
TK1-kommunikativ kompetentsiya
TK2-axborotlar bilan ishlash kompetentsiyasi
TK3-o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetentsiyasi
TK4-ijtimoiy faol fuqarolik kompetentsiyasi
TK5-milliy va umummadaniy kompetentsiya
TK6-matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda
foydalanish kompetentsiyasi
II. FK-fanga oid kompetentsiyalar
FK1- Adabiy-nutqiy kompetentsiyalar (tinglab tushunish, fikrni og‘zaki bayon qilish, o‘qish,
fikrni yozma bayon qilish)
FK2- Badiiy asarni tahlil qilish kompetentsiyasi
II KURS
ADABIYOT (136 soat)
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:
Axborot bilan ishlash kompetensiyasi:
B1+
media vositalardan adabiy ta’limga oid zarur bo‘lgan axborotlarni izlab topa olish,
saralash, qayta ishlash, uzatish, saqlash, xavfsizligini ta’minlash va foydalanishda media-
madaniyatga rioya qilish , saralash, qayta ishlash, uzatish, saqlash, xavfsizligini ta’minlash
va taqdimotlar tayyorlash, foydalanishda media-madaniyatga rioya qilish.
O‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
B1+ o‘z xatti-harakati, fikr-mulohazalariga tanqidiy yondasha olish, o‘zini nazorat qila
bilish, og‘zaki va yozma matnlar mazmuniga to‘g‘ri baho bera bilish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
B1+
badiiy asarlarda aks etgan ma’naviy fazilatlar, shuningdek, yuksak badiiyat
namunalarini anglash, his etish va boshqalarga yetkazishga intilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiyalar:
B1+
adabiyot fanining rivojlanish tarixi, uning taraqqiyot qonuniyatlaridan xabardor
bo‘lish.
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda
foydalanish kompetentsiyasi:
B1+
inson mehnatini yengillashtiradigan, mehnat unumdorligini oshiradigan va qulay
6
shart-sharoitga olib keladigan fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda
ulardan foydalana olish.
Kirish. Adabiyot – ma’naviyatni yuksaltirish vositasi (2 soat)
Badiiy adabiyot inson ma’naviyatini yuksaltirish vositasi ekanligi. Insonning shaxs
sifatida shakllanishida, o‘z-o‘zini tarbiyalashida adabiyotning ahamiyati. Shaxsning
shakllanishida kitob mutolaasining o`rni.
I. Xalq og`zaki ijodi
“Go‘ro‘g‘lining tug‘ilishi” dostoni (4 soat)
“Go‘ro‘g‘lining tug‘ilishi” dostoni syujetining o‘ziga xosligi. Dostondagi asosiy
qahramonlar tavsifi. Dostonning badiiy xususiyatlari. Dostonning badiiy-estetik hamda
tarbiyaviy ahamiyati.
II. Adabiyot tarixi
Yusuf Xos Hojib. “Qutadg‘u bilig”asari (2 soat)
Yusuf Xos Hojibning hayoti va ijodi. Yusuf Xos Hojibning didaktik dostonchilikning
asoschisi ekanligi. Dostonning o‘ziga xos jihatlari. Undagi to‘rt timsol tavsifi. Asarning
tarbiyaviy ahamiyati.
Nosiriddin Rabg‘uziy. “Qisasi Rabg‘uziy”asari(4 soat)
“Qisasi Rabg‘uziy”da avtobiografik ma’lumotlar. “Qissasi Rabg‘uziy” – o‘zbek
nasrining ilk yirik yodgorligi. Asarda nasr va nazm uyg‘unligi. Uning payg‘ambarlar
haqidagi qissalardan iborat ekanligi. Asarda “Qur’on” syujetlari va hadislar g‘oyalarining
ijodiy davom ettirilishi. Asarga xalq og‘zaki ijodining ta’siri. Asarning mavzu qamrovi.
Asardagi qissa va hikoyatlar kompozitsiyasi (“Dovud qissasi”, “Luqmon hikoyati”,
“Uzum hikoyasi”, “Namrud hikoyati”, “Sulaymonning qarinchg‘a bila so‘rashgani”, “Ilon
va Qarlug‘och” hikoyati).
Mahmud Koshg‘ariy.“Devonu lug‘otit-turk”asari. (2 soat)
Mahmud Koshg‘ariyning hayoti va ijodi. Mahmud Qoshg‘ariy haqidagi
ma’lumotlarning “Devonu lug‘otit-turk”da aks etganligi.
“Devonu lug‘otit-turk” – izohli lug‘at va qomusiy asar sifatida. Unda badiiy
durdonalarning o‘ziga xos tarzda ifoda etilgani, ularning yaratilishi, janri, mazmuni, badiiy
xususiyatlari.
Mehnat va marosim qo‘shiqlari.
Munozara janri haqida ma’lumot. “Alp Er To‘nga” marsiyasi.
“Devon”dagi maqollar xalq donoligining ifodasi sifatida. Maqollarning mavzu
qamrovi va badiiyati.
Navoiyning epik asarlari. Xamsachilik tarixi (2 soat)
Navoiyning epik asarlari. “Xamsa” – besh dostonni o‘z ichiga olgan asar. Xamsachilik
an’analari rivojida Alisher Navoiyning o‘rni. “Xamsa” dostonlarining mantiqiy
aloqadorligi. Ularda dunyoviy va tasavvufiy g‘oyalarning aks etishi. Dostonlarda ishq,
vatan, vatanparvarlik, adolat, mehnatsevarlik g‘oyalarining ulug‘lanishi.
“Xamsa”. “Hayrat ul-abror” (4 soat)
“Hayrat ul-abror” – “Xamsa”ning birinchi dostoni. Unda dunyo haqidagi shoirning
qarashlari, maqolat va hikoyatlarining uzviy-mantiqiy aloqadorligi. Dostonning badiiy
xususiyatlari.
“Farhod va Shirin”, “Layli va Majnun” dostonlari (4 soat)
7
“Farhod va Shirin” dostonida Navoiyning komil inson haqidagi qarashlarining aks
ettirilishi. Asarda ikki xalq o‘rtasidagi do‘stlik munosabatlarini o‘rnatish. Asarda ishq inson
hayotining mohiyati tarzida tasvirlanishi. Dostonning badiiy xususiyatlari.
“Layli va Majnun” dostonining ma’rifiy va adabiy ahamiyati. Layli va Majnun
obrazlarining talqinlari. Dostonning poetik xususiyatlari.
“Sab‘ayi sayyor”, “Saddi Iskandariy” dostonlari (8 soat)
“Sab’ayi sayyor” – ishqiy- sarguzasht xarakteridagi asar. Asar bosh qahramonlari
Bahrom va Dilorom o‘rtasidagi ishq-muhabbat tasviri. Asarda qoliplovchi hikoya usulidan
foydalanishdagi mahoratning namoyon bo‘lishi.
Dostonning badiiy xususiyatlari.
“Saddi Iskandariy” – “Xamsa”ning yakunlovchi dostoni ekanligi. Asarning bosh
qahramoni Iskandarning shoh va olim tarzida namoyon bo‘lishi. Doston orqali
markazlashgan davlat qurush haqidagi shoirning orzu-umidlarining aks ettirilishi.
Zahiriddin Muhammad Bobur lirikasi (6 soat)
Zahiriddin Muhammad Boburning hayoti va ijodi haqida ma’lumot. Bobur haqida
zamondoshlari va undan keyingi buyuk shaxslar e’tirofi.
Boburning “Hind sori yuzlanishi”. Bobur devonlari, ulardagi adabiy janrlar.
“Jonimdin o‘zga yori vafodor topmadim”, “Xazon yaprog‘i yanglig‘ gul yuzung hajrida
sorg‘ordim”, “Lola” g‘azallari. Bobur she’riyatida badiiy san’atlar.
Muhammad Sharif Gulxaniyning “Zarbulmasal” asari (4 soat)
Gulxaniyning hayoti va ijodi haqida malumot. Gulxaniyning ogir turmushi va buning
asarlaridagi badiiy ifodasi.
Gulxaniyning ijodiy merosi. Uning ikki tilda ijod qilganligi.
“Zarbulmasal” o‘zbek adabiyotidagi yangi hodisa. Uning tarkibidagi maqol va
masallar.
“Zarbulmasal”ning badiiy tili.
Gulxaniy va xalq og‘zaki ijodi. Asarda qoliplovchi hikoya usulidan foydalanishdagi
mahoratning namoyon bo‘lishi.
Maxmur ijodi (2 soat)
Maxmurning asli ismi Mahmud ekanligi. Uning XVIII asr oxiri XIX boshlarida
yashab ijod etgan shoir Mulla Shermuhammad Akmalning farzandi ekanligi. Maxmurning
tahsil yillari.
Maxmur ijodida turli qiyinchiliklaridan norozilik ohanglarining aks etishi. “Aylading”
muxammasining tahlili. Unda yuksak insoniy dard-iztiroblarning oddiy va sodda
ifodalanishi. She’rning “shiru shakar”lik xususiyati. Maxmurning o‘zbek satira janri
rivojiga qoshgan hissasi. (“Munojot ba dargohi qoziyul-hojot”, “Qurama”, “Qozi
Muhammad Rajab hajviyasi”, “Hoji Niyoz”).
Adibning kulgi yaratish mahorati.
Ogahiy (2 soat)
Muhammadrizo Erniyozbek o‘g‘li Ogahiyning hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
Uning ozbek mumtoz adabiyotida tutgan o‘rni. Ogahiy –shoir, tarixchi, tarjimon.
Ogahiyning lirik me’rosi. “Taviz ul-oshiqin” devonining tarkibi. Unda mumtoz
adabiyotning o‘n to‘qqiz janri mujassamlashganligi. Ogahiy gazal ustasi sifatida. Ogahiy
gazallarining mavzu ko`lami. Ulardagi ijtimoiy ohanglarining ustivor mavqeyi.
8
“Davrondin agar, ey dil, etsa senga bir rohat”, “Ashkima gar kanora yoq, bo‘lmasa
bo‘lmasin, netay”, “Bizki bu kun jahon aro kishvari faqr shohimiz” ga’zalari tahlili. Ogahiy
Sa`diy tarjimoni sifatida. Ogahiyning tarixiy asarlari haqida ma’lumot.
XIX asrning 2-yarmi - XX asr boshi o‘zbek adabiyoti (2 soat)
Shu davrdagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy sharoit va madaniy hayot.
Turkistonning Rossiya tomonidan istilo qilinishi.
Shu davrda yaratilgan tarixiy-badiiy asarlarda zamonaviy hodisalar ifodasi.
Milliy-ozodlik harakatlari (1892, 1898, 1916) hamda uning badiiy adabiyotda
ifodalanishi. Ma’rifatparvarlik ijtimoiy-madaniy oqim sifatida. Ma’rifatparvarlarning yangi
fan, ma’orif, ma’daniyat targ‘ibotchilari ekanligi.
Adabiyotda tanqidiy ruhning ustivor mavqe egallashi (Muqimiy, Zavqiy, Avaz O‘tar).
Yangicha ma’rifat targibi va talqini (Furqat, Behbudiy, Avloniy).
Milliy uygonish davrining boshlanishi. Bunda adabiyotning roli (Fitrat, Qodiriy,
Cho‘lpon).
Muqimiy. Furqat (4 soat)
Muhammad Aminxo‘ja Muqimiyning hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
Muqimiy lirikasi.Muqimiy murabbalari (“Emdi sendek, jono, jonon qaydadir”)
Muqimiy g‘azallarida tabiat tasviri (“Navbahor, ochildi gullar, sabza bo‘ldi bog‘lar”).
Muqimiy she’riyatida oshiq dil izhorlari (“Ayrilmasun”). Shoirning ijtimoiy norozilik ifoda
etilgan asarlari (“Toleim”). Muqimiyning badiiy mahorati.
Zokirjon Xolmuhammad o‘g‘li Furqatning hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
Furqat - marifatparvar adib. Furqat lirikasi. Shoir she’rlarida bahor va gozallik tasviri.
Ulardagi hayotbaxsh ohanglar talqini (“Kelinchak”, “Na boldi, nigoro”). Adib asarlarida
yuksak insoniy xislatlar, boy ma’naviyatning uluglanishi (“Bormasmiz”). Furqat
she’riyatida g‘urbat, vatan va vatanparvarlik, erk va ozodlik goyalarining ifodasi.
“Adashganman” g‘azali, “Adashganman” muxammasi, “Sayding qoya ber, sayyod”
musaddasi. Furqatning badiiy mahorati.
Zavqiy (2 soat)
Zavqiyning hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
Zavqiy lirikasi. Uning ijodida hajviy yonalishning asosiy o‘rin tutishi.
“Zamon kimniki”, “Muncha ko‘p”, “Nasihat”, “Ajab ermas” she’rlarining tahlili.
Ularda o‘z zamoniga xos xususiyatlarning oshkora tavsifi va tanqidi.
“Ahli rasta” hajviyasining realistik xususiyatlari. Unda adib mahoratining namoyon
bo‘lishi.
“Qahatchilik” dostoni ijtimoiy hayotning real badiiy ifodasi sifatida.
III. XX asr o‘zbek adabiyoti
Abdurauf Fitrat. "Abulfayzxon" dramasi (4soat)
Abdurauf Fitratning hayoti va ijodiy faoliyati. Abdurauf Fitrat – ma`rifatparvar. Uning
milliy teatr san’ati rivoji yo‘lidagi sa’y-harakatlari. “Аbulfayzxon”– ilk o‘zbek realistik
dramasi. Dramadagi asosiy qahramonlar talqini. Asarning g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari va
ma’rifiy ahamiyati.
Cho‘lpon. “Kecha va kunduz”romani(4 soat)
Shoir hayoti va ijodi. Cho‘lpon – yetuk nosir. Uning “Kecha va kunduz” romanida
Zebi ishtirokidagi voqealar tasviri va rivoji. Asardagi Mingboshi, Razzoq so‘fi, Qurvonbibi
va boshqa qahramonlar talqini. “Kecha va kunduz” romanining kecha, bugun va erta
9
haqida, inson umrining mazmuni to‘g‘risida fikrlashga undashi. Cho‘lpon ijodining XX asr
o‘zbek adabiyotida tutgan o‘rni.
G‘afur G‘ulom she’riyati (2 soat)
Shoir hayoti va ijodi haqida malumot. G‘.G‘ulom she’riyatida shaxs va jamiyat, inson
va olam munosabatlaridagi nozik qirralarining aks etirilishi. Uning she’riyatida nozik lirizm
va tarixiy-falsafiy, ijtimoiy-siyosiy va hajviy yumoristik pafosning uygunlashib ketishi.
“Turksib yollarida”, “Sen yetim emassan”, “Soginish”, “Vaqt”, “Alisher” kabi she’rlarining
yaratilish tarixi va badiiy tahlili. Shoir she`rlaridagi umumlashtiruvchilik, badiiy-falsafiy
mulohazakorlik qudratining yuksakligi, poetik tafsillarning ozaro bog`liqligi va lirik
xulosalarning keng falsafiy mohiyat kasb etishi.
Oybekning “Navoiy” romani. (4 soat)
Adibning hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
Oybek - nosir. Uning povest va romanlarida epik qamrov kengligi. “Navoiy” romanida
O‘rta asrlar o‘zbek xalqining ijtimoiy-iqtisodiy va ma’naviy hayotining aks ettirishi.
Romanda Navoiy va Husayn Boyqaro munosabatlarining ifodasi. Temuriy hukmdorlar
o‘rtasidagi nizolar va ularning hal etilishida buyuk shoirning xizmatlari. Asarda tarixiy
haqiqat va badiiy to`qimaning tutgan o`rni, romanning badiiylik darajasi. Oybekning XX
asr o‘zbek adabiyoti rivojiga qo‘shgan hissasi.
Abdulla Qahhorning “Sarob” romani (2 soat)
Adibning hayoti va ijodi yoli haqida ma’lumot.
“Sarob” ozbek psixologik romanining ilk namunasi. Unda o`zbek xalqi hayotidagi
murakkab davrga xos xususiyatlarning aks ettirilishi. Asarda yuksak ideal va shu ideal
uchun sobit qadamlik bilan kurashga da`vatning badiiy zuhur topishi. Saidiy xudbinlik
qurboni. Roman yechimidagi ijodkorning pozitsiyasi. A.Qahhorning badiiy mahorati.
A.Qahhorning XX asr o‘zbek adabiyotida tutgan o`rni.
Maqsud Shayxzoda lirikasi (2 soat)
Shoir hayoti va faoliyati haqida ma’lumot. M.Shayxzoda she’rlariga xos lirik
qamrovning kengligi, falsafafiy mushohadaning chuqurligi. “She’r chin gozallik singlisi
ekan”, “Ayriliq” sherlarining badiiy tahlili.
Shayxzoda she’rlarida vatan timsoli. “Toshkentnoma” falsafiy-lirik poema sifatida.
Shayxzodaning XX asr o‘zbek adabiyoti tarixida tutgan o`rni.
Hamid Olimjon she’riyati (2 soat)
Shoir hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
H.Olimjon - jo‘shqin lirik shoir. Uning she’rlaridagi badiiy o‘ziga xoslik: xalq
she’riyatga xos o‘ynoqilik va oddiylik. Shoir lirikasida baxt va shodlikning kuylanishi.
“O‘rik gullaganda”, “Ofeliyaning o‘limi”, “Kuygay” she’rlarining badiiy tahlili. “G‘azal”
asarida mumtoz g‘azalchilik an’analarining kuylanishi.
H.Olimjon - dramaturg. “Muqanna” dramasining yaratilish tarixi. Dramada chet el
bosqinchilariga qarshi kurashi tasviri orqali milliy istiqlol g‘oyalarining kuylanishi.
Muqanna - tarixiy obraz. Asarda tarixiy va badiiy haqiqat munosabati. Dramaning badiiy
xususiyatlari.
H.Olimjonning XX asr o‘zbek adabiyoti tarixida tutgan o‘rni.
Mirtemir lirikasi (2 soat)
Shoirning hayoti va ijodiy yoli.
10
Mirtemir lirikasiga xos xususiyatlar: samimiylik, xalqona ruh va jonli poetik til. “Men
seni”, “Kipriklarim”, “Betobligimda” she’rlarida inson ruhiyatidagi favqulodda holatlarning
samimiy va ishonarli tasvirlanganligi, shoirning oniy kechinmalarda inson hayotining
abadiy muammolarini, dardlarini ifodalay olish mahorati. Mirtemir she’riyatiga xos badiiy
mahorat qirralari.
“Surat” lirik qissasining yaratilishi. Mirtemirning yirik liro-epik asar yaratishdagi
mahorati. Qissada sevgi va sadoqatning oziga xos talqini.
XX asr o‘zbek sheriyati rivojida Mirtemir ijodining o`rni.
Zulfiya ijodi (2 saot)
Shoira hayoti va ijodi haqida ma’lumot.
Zulfiya ish-muhabbat va vafo-sadoqat kuychisi. Uning she’rlaridagi badiiy o‘ziga
xoslik: xalq she’riyatga xos o‘ynoqilik va oddiylik. Shoira lirikasida ayol baxti va sadoqati,
mehr-muhabbatning kuylanishi. “Bahor keldi seni so’roqlab “, “O’g’lim, sira bo’lmaydi
urush “, “Mushoira” she’rlarining badiiy tahlili.
Asqad Muxtor “To‘qqizinchi palata” (2 soat)
Adibning hayoti va ijodiy yoli. A.Muxtor nosir. Adibning o‘zbek romanchiligi,
qissachiligi hamda hikoyachiligi rivojiga qo‘shgan hissasi. “To‘qqizinchi palata”
hikoyasida qalamga olingan vioqealarning ma’rifiy-tarbiyaviy ahamiyati haqida.
Said Ahmadning “Ufq” romani (4 soat)
Adibning hayoti va ijodi haqida ma’lumot. S.Ahmadning o‘zbek milliy hikoyachiligi
rivojiga qo‘shgan hissasi. Uning hikoyalarida hajviy, yumoristik pafosning o‘rni.
“Ufq” trilogiyasi adibning yirik prozadagi ulkan yutugi. Unda o‘zbek xalqining
boshidan kechirgan ulkan ijtimoiy-siyosiy voqealar inson va uning vatan, ota-ona va
jamiyat olididagi burchi, sadoqat va xiyonat kabi ahloqiy-ma’naviy muammolarning badiiy
talqini. Trilogiyaning adib ijodida tutgan o‘rni.
Pirimqul Qodirovning “Yulduzli tunlar” romani (4 soat)
Adib haqida ma’lumot. “Yulduzli tunlar” tarixiy romanining adabiyot olamida tutgan
o‘rni. Romanda shoh va shoir, ulug‘ inson Bobur hayotining badiiy talqini. Romandagi
tarixiy va badiiy haqiqatning mutanosibligi. Bobur obraziga xos xususiyatlarni ko`rsatishda
adibning tarixiy manbalardan foydalanishi va badiiy to‘qima darajasi. Asardagi boshqa
obrazlarning Bobur ma`naviy olamini ochishdagi o‘rni va ahamiyati.
Odil Yoqubovning “Ulug‘bek xazinasi” romani (2 soat)
Adib haqida ma’lumot.
Adibning o‘zbek badiiy nasriga qoshgan hissasi, uning asarlariga xos yetakchi
xususiyatlar: samimiylik, haqqoniylik va ruhiyat tasvirlarining mukammalligi.
“Ulug‘bek xazinasi” romanida ulug’ allomaning ma’naviy xazinasi, buyuk tojdor
olimning ulkan fojeasi hamda Ulug‘bek toj taxti va ma’naviy merosi tevaragida borgan
shiddatli kurashlarning yozuvchi nigohida aks ettirilishi
O.Yoqubovning ruhiyat tasviridagi mahorati.
Sharof Rashidov. “Kashmir qo‘shig‘i” qissasi (2 soat).
Sharof Rashidov hayoti va ijodi haqida ma’lumot. Uning “Kashmir qo‘shig‘i”
asarining yaratilish tarixi. Asardagi qahramonlarning o‘ziga xos sifatlari. Nargiz va Bambur
sevgisining, ularning ruhiy iztiroblarining ishonarli tasvirlanishi.
Qissaning badiiy-estetik hamda tarbiyaviy ahamiyati.
Erkin Vohidov.She’rlar va “Ruhlar isyoni” dostoni (4 soat)
11
Shoir hayoti va ijodi haqida ma’lumot. Uning she’riyatiga xos kechinmalar nozikligi
va ifoda go‘zalligi, mumtoz she’riyatga xos ilg‘or an’analarning zamonaviy she’riyat
an’analari bilan uyg‘unligi. “Inson” qasidasi va uning talqini. Shoir ijodida g‘azalchilik
an’analari, she’riy san’atlar va ularning mohiroha qullanishi. “Yaxshidur achchiq haqiqat”
g‘azali.
Erkin Vohidov – dostonnavis “Ruhlar isyoni” dostonida ijodkor va millat ozodligi
muammosining badiiy-falsafiy talqini. Asarning shoir ijodiy qiyofasini belgilashdagi o‘rni.
IV. Mustaqillik davri adabiyoti
XX asr o‘zbek adabiyotining xalqimizga xos qadimiy adabiy meros, boy madaniyat va
badiiy tafakkur tarixida sifat jihatidan o‘ziga xos alohida bosqichni tashkil etishi. XX asr
o‘zbek adabiyotining taraqqiyot yo‘li – barkamol realistik tasvirning tadrijiy yo‘lidan iborat
ekanligi. Bu davrda adabiyotning hayot bilan aloqasi yanada chuqurlashganligi, zamonaviy
mavzular va muammolarning adabiyotda keng aks etishi.
Mustaqillik davri she’riyati (6 soat)
Mustaqillik davri o‘zbek adabiyotining estetik saboqlari, erishilgan yutuqlar va
kamchiliklar. O‘zbek adabiyotining jahon adabiy jarayonining tarkibiy bir qismiga
aylanganligi va o‘zga xalqlar badiiy tajribalari bilan aloqadorlikda taraqqiy etayotganligi.
Istiqlol davri adabiyotning vujudga kelishi va uning tarixiy-estetik ahamiyati.
O‘zbek she’riyatida yangicha ifoda usullari va badiiy tadqiq yo‘llarining kashf
etilayotganligi. Mustaqillik davri she’riyatida taniqli ijodkorlar safida ko‘plab yosh
iste`dodlarning faol ishtirok etayotganligi. Ular ijodida inson, dunyo va abadiyat
muammolarining ko‘plab qirralari butun murakkabligi bilan ifodalanayotganligi.
Mustaqillik davrida nasr (12 soat)
XX asr o‘zbek adabiyotining dunyo adabiy jarayoniga uyg‘unligi. Adabiy jarayonni
tashkil etuvchi ijodkor – badiiy asar – o‘quvchi(tanqidchi) o‘rtasidagi o‘zaro
munosabatlarning faollashuvi. Jahon adabiyoti saboqlari, xalq ijodi va mumtoz
adabiyotimiz ilg‘or an’analaridan oziqlanish hozirgi adabiy jarayonni harakatga keltirib
turuvchi omillar ekanligi. Adabiyotimizning milliy o‘ziga xosligi saqlangan holda voqelikni
badiiy idrok etish va tasvirlashda yangi-yangi shakllarning ifoda etilishi. Adabiyotda ijobiy
va salbiy obrazlar emas, balki butun murakkabligi bilan inson obrazi turganligi, unda
insonga, vatanga va fidokor xalqqa muhabbat tuyg‘ularining ustivor tamoyiliga
aylanganligi.
Hozirgi o‘zbek nasri rivojida taniqli nosirlar bilan bir qatorda yosh adiblarning
qo‘shayotgan hissalari. Prozada inson ma’naviyati sarhadlarini yangicha qamrov, yangicha
estetik sathlarda o‘lchashga intilishning vujudga kelishi. Nasrimiz badiiyati sathlariing
rang-baranglanishi.
Mustaqillik davri dramaturgiyasi (4 soat)
Hozirgi o‘zbek dramaturgiyasi jahon va milliy dramaturgiyamizning eng yaxshi
an’analarini davom ettirayotganligi. Bu jarayonda qalamkashlarning tutgan o‘rni.
Hozirgi o‘zbek adabiy jarayonida hayotni, voqelikni nisbiy tugallangan, mafkuraviy
baholangan kesimlarda emas, balki davom etayotgan jarayon sifatida aks ettirish
tamoyilining yetakchilik qilishi. Hozirgi o‘zbek adabiyotiga xos ikkinchi estetik tamoyil
adabiyotning bosh predmeti bo‘lmish insonni faqat salbiy yoki ijobiy nuqtai nazardan emas,
balki borligicha – bir butun va yaxlit holda badiiy tadqiq etishdan iboratligi. Hozirgi
adabiyotimizda voqelikni kitobxonga tayyor xulosalar tarzida yetkazib berish asosiy
12
tamoyil emasligi.
Jahon adabiyoti
A.P.Chexov. “Hikoyalar” (2 soat)
A.P.Chexov rus adabiyotiningtaniqli vakili. Uning hikoyalarida inson tabiatining
xilma-xil qirralarining tasvirlanishi. Yozuvchining “Hameleon”, “G‘ilof bandasi”
hikoyalari talqini va undagi yetakchi qahramonlar tavsifi. A.P.Chexovning hikoyachilikdagi
o‘ziga xos mahorati.
Rishod Nuri Guntekin. “Choliqushi” romani (2 soat)
Rishod Nuri Guntekinning hayoti va ijodi. “Choliqushi” romanida tasvirlangan muhit.
Feride obraziga xos bolgan insoniy fazilatlar. Adibning tasvirlash mahorati.
Nazorat ishi (14 soat)
Xulosa
XX asr o‘zbek adabiyotining estetik saboqlari, erishgan yutuqlar va nuqsonli jihatlar.
Ikki ming yillik o‘zbek adabiyotining XX asrda jahon adabiy jarayonining tarkibiy bir
qismiga aylanganligi va o‘zga xalqlar badiiy tajribalari bilan aloqadorlikda taraqqiy etishi.
Asr so‘ngida istiqlol davri adabiyotning vujudga kelishi va uning tarixiy-estetik ahamiyati.
O‘quvchilar sinfda va mustaqil o‘qishlari, yod olishlari lozim bo‘lgan asarlar:
“Go‘ro‘lining tuig‘ilishi” dostoni
Nosiriddin Rabg‘uziy. “Qisasi Rabg‘uziy” asari.
Alisher Navoiyning “Xamsa” asari.
Zahiriddin Muhammad Bobur lirikasi.
Cho‘lponning“Kecha va kunduz” romani.
Erkin Vohidovning “Ruhlar isyoni” dostoni.
Mustaqillik davri adabiyoti namunalari.
A.P.Chexov. Hikoyalari.
Rishod Nuri Guntekin.“Choliqushi”romani Mavzularni o‘rganish uchun – 122 soat
Nazorat ishlari uchun:
1. Mustaqil o‘qilgan asarlar muhokamasi – 4 soat
2. Insholar tahlili – 8 soat
Jami: 136 soat
13
“TASDIQLAYMAN”
TTPU huzuridagi akademik
litsey direktori A.A.Karimov
_________________
“____”_______________ 2019 yil
Adabiyot fani(moduli)ning mashg’ulot turlari bo’yicha mavzular rejasi va mazmuni
II bosqich I semestr
Jami 68 soat,shundan 6 soati yozma nutqni o’stirish uchun
Ma
vzu
lar
t/r
O'quv fani (moduli) mavzusi va mashg’ulot
turlari bo'yicha mavzular mazmuni
Ajr
ati
lga
n s
oa
t
O'qitish vositalari
Nazorat
usuli
Tav
siya
eti
lga
n
ad
ab
iyo
t
Didaktik
material va
ko'rgazmal
i qurollar
AKT va
o'qitishning
texnik vositalari
Texnologik
jihozlar,
stendlar,
maketlar,
asboblar,
materiallar
va b.
1 Mavzu: Kirish.. Adabiyot - ma’naviyatni
yuksaltirish vositasi Nazariy mashg’ulot mazmuni:
Badiiy adabiyot inson ma’naviyatini
yuksaltirish vositasi ekanligi. Insonning shaxs sifatida
shakllanishida, o‘z-o‘zini tarbiyalashida adabiyotning
ahamiyati. Shaxsning shakllanishida kitob
mutolaasining o`rni.
2
Plakat,
albom,
rasmlar
Slaydlar,
animatsion,
multime diyaviy tasvirlari
videoproyekt
or,
kompyuter
Savol-
javob
6,7,8,9,10
Mustaqil ish:
“Badiiy asarlarning yoshlar ma’naviyatida tutgan
o‘rni” mavzusida ijodiy ish yozish
1 6,7,8,9,10
2
Mavzu:“Go‘rog‘lining tug‘ilishi”dostoni Nazariy mashg’ulot mazmuni: “Go‘ro‘g‘lining
tug‘ilishi” dostoni syujetining o‘ziga xosligi.
Dostonning badiiy xususiyatlari. Dostonning badiiy-
estetik hamda tarbiyaviy ahamiyati.
1
Tarqatma
materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Magnitafon,p
royektor,
kompyuter
“FSMU”, 6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Dostondagi asosiy
qahramonlar tavsifi. Dostonning badiiy-estetik hamda
tarbiyaviy ahamiyatini tahlil qilish
1 Tarqatma
materiallartopshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Magnitafon,p
royektor, kompyuter
“Yelpig’i
ch”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish:
“Go’ro’g’lining tug’ilishi” dostoni misolida folklor
asarlariga xos xususiyatlarni sharhlash.
1
11-sinf adabiyot
darsligi, I qism
3 Mavzu:Yusuf Xos Hojib. “Qutadg‘u bilig” asari Nazariy mashg’ulot mazmuni: Yusuf Xos
Hojibning hayoti va ijodi. Yusuf Xos Hojibning
didaktik dostonchilikning asoschisi ekanligi.
1
Tarqatma
materiallart
opshiriqlarni bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“klaster”
, “aqliy
hujum”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Dostonning o‘ziga xos
jihatlari. Undagi to‘rt timsol tavsifi. Asarning
tarbiyaviy ahamiyati.
1 Tarqatma materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar, slaydlar
animatsion,
multime- diyaviy tasvirlar
Magnitafon,proyektor,
kompyuter
“Muzyorar”
11-sinf adabiyot darsligi, I qism
Mustaqil ish: Asardagi timsollar tahlili 2 6,7,8,9,10
14
4 MavzuN.Rabg‘uziy. “Qissasi Rabg‘uziy” Nazariy mashg’ulot mazmuni:“Qisasi
Rabg‘uziy”da avtobiografik ma’lumotlar. “Qisasi
Rabg‘uziy” – o‘zbek nasrining ilk yirik yodgorligi.
Asarda nasr va nazm uyg‘unligi. Uning payg‘ambarlar
haqidagi qissalardan iborat ekanligi.
2 Tarqatma materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar, slaydlar
animatsion,
multime- diyaviy tasvirlar
Proyektor, kompyuter
“Aqliy hujum”,
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Asardagi qissa va
hikoyatlar kompozitsiyasi (“Dovud qissasi”, “Luqmon
hikoyati”, “Uzum hikoyasi”, “Namrud hikoyati”,
“Sulaymonning qarinchg‘a bila so‘rashgani”, “Ilon va
Qarlug‘och” hikoyati).
2 Tarqatma
materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime- diyaviy tasvirlar
Magnitafon,p
royektor,
kompyuter
“Muloqot
”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Asarda nasr va nazm uyg‘unligi. Uning
payg‘ambarlar haqidagi qissalardan iborat
ekanligi,hadislar g‘oyalarining ijodiy davom
ettirilishini izohlash
2 6,7,8,9,10
5 Mavzu: Mahmud Koshg’ariy Devon-u lug’otit-turk
“asari
Nazariy mashg’ulot mazmuni:
Mahmud Koshg‘ariyning hayoti va ijodi. Mahmud
Koshg‘ariy haqidagi ma’lumotlarning “Devonu
lug‘otit-turk”da aks etganligi.
“Devonu lug‘otit-turk” – izohli lug‘at va qomusiy asar
sifatida. Unda badiiy durdonalarning o‘ziga xos tarzda
ifoda etilgani, ularning yaratilishi, janri, mazmuni,
badiiy xususiyatlari.
Mehnat va marosim qo‘shiqlari.
Munozara janri haqida ma’lumot. “Alp Er To‘nga”
marsiyasi. “Devon”dagi maqollar xalq donoligining
ifodasi sifatida. Maqollarning mavzu qamrovi va
badiiyati.
2 Tarqatma
materiallar, topshiriqlar
ni bajarish
Chizmalar,
slaydlar animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”, “Muloqot
”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Qo’shimcha kitob va lug’atlar
yordamida notanish so’zlarni izohlash va lug’atini
tuzish.
2 6,7,8,9,10
6 Mavzu: Navoiyning epik asarlari. Xamsachilik
tarixi Nazariy mashg’ulot mazmuni: Navoiyning epik
asarlari. “Xamsa” – besh dostonni o‘z ichiga olgan
asar. Xamsachilik an’analari rivojida Alisher
Navoiyning o‘rni. “Xamsa” dostonlarining mantiqiy
aloqadorligi. Ularda dunyoviy va tasavvufiy
g‘oyalarning aks etishi. Dostonlarda ishq, vatan,
vatanparvarlik, adolat, mehnatsevarlik g‘oyalarining
ulug‘lanishi.
2
Rivoyatlar,
she’rlar,
xaritalar,tarqatma
topshiriqlar
Slaydlar,
magnitafon,
videotasvirlar
Magnitafon,sl
aydlar,
plakatlar
6x6
“Insert”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Dostonlarda ishq, vatan, vatanparvarlik,
adolat, mehnatsevarlik g‘oyalarining ulug‘lanishini
shakllantirish.
2 6,7,8,9,10
7 Mavzu: Xamsa.“Hayrat ul-abror” Nazariy mashg’ulot mazmuni: “Xamsa”ning
birinchi dostoni. Unda dunyo haqidagi shoirning
qarashlari, maqolat va hikoyatlarining uzviy-mantiqiy
aloqadorligi.
1
Plakat,
albom, rasmlar
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlari
Videoproyekt
or, kompyuter
Bahsmun
ozara FSMU
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Dostonning badiiy
xususiyatlari. 1 Tarqatma
materiallart
opshiriqlarni bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Dostondagi maqolat va hikoyatlarining
uzviy-mantiqiy aloqadorligini sharhlash
2 6,7,8,9,10
8 Mavzu: “Layli va Majnun”, “Farhod va
Shirin” Nazariy mashg’ulot mazmuni:““Farhod va Shirin”
dostonida Navoiyning komil inson haqidagi
qarashlarining aks ettirilishi. Asarda ikki xalq
o‘rtasidagi do‘stlik munosabatlarini o‘rnatish. Asarda
ishq inson hayotining mohiyati tarzida tasvirlanishi.
Dostonning badiiy xususiyatlari.
2
Plakat,
albom,
rasmlar
Multimediyaviy
slaydlar,
Chizmalar
videoproyekt
or,
kompyuter
Muammo
li vaziyat,
Assesme
nt
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: “Layli va Majnun”
dostonining ma’rifiy va adabiy ahamiyati. Layli va
Majnun obrazlarining talqinlari. Dostonning poetik
2 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlar
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
Proyektor,
kompyuter
“Muzyor
ar”
6,7,8,9,10
15
xususiyatlari. ni bajarish multime- diyaviy tasvirlar
Mustaqil ish: “Layli va Majnun”, “Farhod va
Shirin” dostonlaridan parchalar yod olish 2
6,7,8,9,10
9
Mavzu: “Sab‘ayi sayyor”, “Saddi Iskandariy”
dostonlari
Nazariy mashg’ulot mazmuni:“Sab’ayi sayyor” –
ishqiy sarguzasht harakteridagi asar. Asar bosh
qahramonlari Bahrom va Dilorom o‘rtasidagi ishq-
muhabbat tasviri. Asarda qoliplovchi hikoya usulidan
foydalanishdagi mahoratning namoyon bo‘lishi.
“Saddi Iskandariy” – “Xamsa”ning yakunlovchi
dosotni ekanligi. Asarning bosh qahramoni
Iskandarning shoh va olim tarzida namoyon bo‘lishi.
2
Tarqatma materiallar,
topshiriqlar
ni bajarish
Chizmalar, slaydlar
animatsion,
multime- diyaviy tasvirlar
Proyektor, kompyuter
“Aqliy hujum”,
“Muloqot
”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Dostonlarning
badiiy xususiyatlari. “Saddi Iskandariy” dostoni orqali
markazlashgan davlat qurush haqidagi shoirning orzu-
umidlarining aks ettirilishi.
2
Tarqatma
materiallart
opshiriqlarni bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: “Sab‘ayi sayyor”, “Saddi Iskandariy”
dostonlari dostonlaridan parchalar yod olish
2 6,7,8,9,10
10
Mavzu: Zahiriddin Muhammad Bobur lirikasi. Nazariy mashg’ulot mazmuni: Zahiriddin
Muhammad Boburning hayoti va ijodi haqida
ma’lumot.
Boburning “Hind sori yuzlanishi”. Bobur
devonlari, ulardagi adabiy janrlar.
2
Plakat,
albom, rasmlar
Multimediyaviy
slaydlar, Chizmalar
videoproyekt
or, kompyuter
Muammo
li vaziyat, Assesme
nt
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: “Jonimdin o‘zga yori
vafodor topmadim”, “Xazon yaprog‘i yanglig‘ gul
yuzung hajrida sorg‘ordim”, “Lola” g‘azallari. Bobur
she’riyatida badiiy san’atlar.
2 Tarqatma
materiallart
opshiriqlarni bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Bobur g’azallarini yod olish. 2 6,7,8,9,10
11 Mavzu: Muhammad Sharif Gulhaniyning
“Zarbulmasal” asari Nazariy mashg’ulot mazmuni:Gulxaniyning hayoti
va ijodi haqida malumot. Gulxaniyning ogir turmushi
va buning asarlaridagi badiiy ifodasi.
Gulxaniyning ijodiy merosi. Uning ikki tilda ijod
qilganligi.
2
Plakat,
albom, rasmlar
Multimediyaviy
slaydlar, Chizmalar
videoproyekt
or, kompyuter
Muammo
li vaziyat, Assesme
nt
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: “Zarbulmasal” o‘zbek
adabiyotidagi yangi hodisa. Uning tarkibidagi maqol
va masallar.
“Zarbulmasal”ning badiiy tili.
Gulxaniy va xalq og‘zaki ijodi. Asarda qoliplovchi
hikoya usulidan foydalanishdagi mahoratning namoyon
bo‘lishi.
2
Tarqatma
materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot
”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: “Zarbulmasal” asari tarkibidagi maqol
va masallarni sharhlash
2 6,7,8,9,10
12 Mavzu: Maxmur ijodi
Nazariy mashg’ulot mazmuni : Maxmurning asli
ismi Mahmud ekanligi. Uning XVIII asr oxiri XIX
boshlarida yashab ijod etgan shoir Mulla
Shermuhammad Akmalning farzandi ekanligi.
Maxmurning tahsil yillari.
Maxmur ijodida turli qiyinchiliklaridan norozilik
ohanglarining aks etishi. “Aylading” muxammasining
tahlili. Unda yuksak insoniy dard-iztiroblarning oddiy
va sodda ifodalanishi. She’rning “shiru shakar”lik
xususiyati. Maxmurning o‘zbek satira janri rivojiga
qoshgan hissasi. (“Munojot ba dargohi qoziyul-hojot”,
“Qurama”, “Qozi Muhammad Rajab hajviyasi”, “Hoji
Niyoz”).
2
Plakat, albom,
rasmlar
Multimediyaviy slaydlar,
Chizmalar
videoproyektor,
kompyuter
Muammoli vaziyat,
Assesme
nt
6,7,8,9,10
13 Mavzu: Ogahiy hayoti va ijodi
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Muhammadrizo Erniyozbek o‘g‘li Ogahiyning hayoti
va ijodi haqida ma’lumot.
Uning ozbek mumtoz adabiyotida tutgan o‘rni. Ogahiy
– shoir, tarixchi, tarjimon.
2
Tarqatma
materiallartopshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”, “Muloqot
”
6,7,8,9,10
16
Ogahiyning lirik me’rosi. “Ta’viz ul-oshiqin”
devonining tarkibi. Unda mumtoz adabiyotning o‘n
to‘qqiz janri mujassamlashganligi. Ogahiy gazal ustasi
sifatida. Ogahiy gazallarining mavzu ko`lami. Ulardagi
ijtimoiy ohanglarining ustivor mavqeyi.
Ogahiy Sa`diy tarjimoni sifatida. Ogahiyning tarixiy
asarlari haqida ma’lumot. “Davrondin agar, ey dil, etsa
senga bir rohat”, “Ashkima gar kanora yoq, bo‘lmasa
bo‘lmasin, netay”, “Bizki bu kun jahon aro kishvari
faqr shohimiz” ga’zalari tahlili. Mustaqil ish: “Bizki bu kun jahon aro kishvari faqr
shohimiz” ga’zalari tahlili. 2
6,7,8,9,10
14 Mavzu: XIX asrning II yarmi - XX asr boshi o’zbek
adabiyoti
Nazariy mashg’ulot mazmuni:
Shu davrdagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy sharoit va
madaniy hayot.
Turkistonning Rossiya tomonidan istilo qilinishi.
Shu davrda yaratilgan tarixiy-badiiy asarlarda
zamonaviy hodisalar ifodasi.
Milliy-ozodlik harakatlari (1892, 1898, 1916)
hamda uning badiiy adabiyotda ifodalanishi.
Ma’rifatparvarlik ijtimoiy-madaniy oqim sifatida.
Ma’rifatparvarlarning yangi fan, ma’orif, ma’daniyat
targ‘ibotchilari ekanligi.
Adabiyotda tanqidiy ruhning ustivor mavqe egallashi
(Muqimiy, Zavqiy, Avaz O‘tar). Yangicha ma’rifat
targibi va talqini (Furqat, Behbudiy, Avloniy).
Milliy uygonish davrining boshlanishi. Bunda
adabiyotning roli (Fitrat, Qodiriy, Cho‘lpon).
2
Plakat,
albom, rasmlar
Multimediyaviy
slaydlar, Chizmalar
videoproyekt
or, kompyuter
Tarmoqla
sh, Bumeran
g
6,7,8,9,10
15 Mavzu:Muqimiy hayoti va ijodi.
Furqat hayoti va ijodi
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Muhammad
Aminxo‘ja Muqimiyning hayoti va ijodi haqida
ma’lumot.
Muqimiy lirikasi. Muqimiy murabbalari (“Emdi
sendek, jono, jonon qaydadir”)
Zokirjon Xolmuhammad o‘g‘li Furqatning hayoti va
ijodi haqida ma’lumot.
Furqat - marifatparvar adib. Furqat lirikasi. Shoir
she’rlarida bahor va gozallik tasviri. Ulardagi
hayotbaxsh ohanglar talqini (“Kelinchak”, “Na boldi,
nigoro”). Adib asarlarida yuksak insoniy xislatlar, boy
ma’naviyatning uluglanishi (“Bormasmiz”).
2
Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarni bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Muqimiy g‘azallarida
tabiat tasviri (“Navbahor, ochildi gullar, sabza bo‘ldi
bog‘lar”). Muqimiy she’riyatida oshiq dil izhorlari
(“Ayrilmasun”). Shoirning ijtimoiy norozilik ifoda
etilgan asarlari (“Toleim”). Muqimiyning badiiy
mahorati.
Furqat she’riyatida g‘urbat, vatan va vatanparvarlik,
erk va ozodlik goyalarining ifodasi. “Adashganman”
g‘azali, “Adashganman” muxammasi, “Sayding qoya
ber, sayyod” musaddasi. Furqatning badiiy mahorati.
2
Tarqatma materiallar,
topshiriqlarni bajarish
Chizmalar, slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor, kompyuter
“Muzyorar”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Muqimiy va Furqat g’azallarini tahlil
qilish 2
6,7,8,9,10
16 Mavzu: Zavqiy
Nazariy mashg’ulot: Zavqiyning hayoti va ijodi
haqida ma’lumot.
Zavqiy lirikasi. Uning ijodida hajviy yo’nalishning
asosiy o‘rin tutishi
“Qahatchilik” dostoni ijtimoiy hayotning real badiiy
ifodasi sifatida. “Zamon kimniki”, “Muncha ko‘p”,
“Nasihat”, “Ajab ermas” she’rlarining tahlili. Ularda
o‘z zamoniga xos xususiyatlarning oshkora tavsifi va
tanqidi. “Ahli rasta” hajviyasining realistik
xususiyatlari. Unda adib mahoratining namoyon
bo‘lishi.
2
Plakat,
albom, rasmlar
Slaydlar,
animatsion, multime
diyaviy tasvirlari
videoproyekt
or, kompyuter
Aqliy
hujum, FSMU
6,7,8,9,10
17 Mavzu: XX asr o’zbek adabiyoti. Abdurauf Fitrat 2 Tarqatma
materiallart
Chizmalar,
slaydlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
6,7,8,9,10
17
“Abulfayzxon” dramasi
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Abdurauf Fitratning hayoti va ijodiy faoliyati.
Abdurauf Fitrat – ma`rifatparvar. Uning milliy teatr
san’ati rivoji yo‘lidagi sa’y-harakatlari.
opshiriqlarni bajarish
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
“Muloqot”
Amaliy mashg’ulot mazmuni: “Аbulfayzxon”– ilk
o‘zbek realistik dramasi.Dramadagi asosiy
qahramonlar talqini. Asarning g‘oyaviy-badiiy
xususiyatlari va ma’rifiy ahamiyati.
2
Tarqatma
materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot
”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish:Asardagi qahramonlar tavsifi va sharhi. 2 6,7,8,9,10
18 Mavzu:Cho’lponning hayoti va ijodi.
“Kecha va kunduz” romani
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Shoir hayoti va
ijodi. Cho‘lpon – yetuk nosir. Cho‘lpon ijodining XX
asr o‘zbek adabiyotida tutgan o‘rni.
2
Plakat,
albom, rasmlar
Slaydlar,
animatsion, multime
diyaviy tasvirlari
videoproyekt
or, kompyuter
Savol-
javob
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Uning “Kecha va
kunduz” romanida Zebi ishtirokidagi voqealar tasviri
va rivoji. Asardagi Mingboshi, Razzoq so‘fi,
Qurvonbibi va boshqa qahramonlar talqini. “Kecha va
kunduz” romanining kecha, bugun va erta haqida,
inson umrining mazmuni to‘g‘risida fikrlashga
undashi.
2
Tarqatma
materiallart
opshiriqlarni bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion, multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloqot”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish:
“Badiiy asarlarning yoshlar ma’naviyatida tutgan
o‘rni” mavzusida ijodiy ish yozish
2 6,7,8,9,10
19 Mavzu:G’afur G’ulom lirikasi Nazariy mashg’ulot mazmuni: Shoir hayoti va
ijodi haqida malumot. G‘.G‘ulom she’riyatida shaxs va
jamiyat, inson va olam munosabatlaridagi nozik
qirralarining aks etirilishi. Uning she’riyatida nozik
lirizm va tarixiy-falsafiy, ijtimoiy-siyosiy va hajviy
yumoristik pafosning uygunlashib ketishi. “Turksib
yollarida”, “Sen yetim emassan”, “Soginish”, “Vaqt”,
“Alisher” kabi she’rlarining yaratilish tarixi va badiiy
tahlili. Shoir she`rlaridagi umumlashtiruvchilik, badiiy-
falsafiy mulohazakorlik qudratining yuksakligi, poetik
tafsillarning ozaro bog`liqligi va lirik xulosalarning
keng falsafiy mohiyat kasb etishi.
2
Tarqatma
materiallar, topshiriqlar
ni bajarish
Chizmalar,
slaydlar animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Magnitafon,p
royektor, kompyuter
“FSMU”,
“Yelpig’ich”
6,7,8,9,10
20 Mavzu: Oybekning “Navoiy” romani Nazariy mashg’ulot mazmuni: Adibning hayoti
va ijodi haqida ma’lumot.
Oybek - nosir. Uning povest va romanlarida epik
qamrov kengligi. Oybekning XX asr o‘zbek adabiyoti
rivojiga qo‘shgan hissasi.
2 Tarqatma
materiallartopshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”, “Muloqot
”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: “Navoiy” romanida
O‘rta asrlar o‘zbek xalqining ijtimoiy-iqtisodiy va
ma’naviy hayotining aks ettirishi. Romanda Navoiy va
Husayn Boyqaro munosabatlarining ifodasi. Temuriy
hukmdorlar o‘rtasidagi nizolar va ularning hal
etilishida buyuk shoirning xizmatlari.
2 Tarqatma
materiallartopshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar animatsion,
multime-
diyaviy tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Venn”
diagrammasi
6,7,8,9,10
Mustaqil ish:
Asarda tarixiy haqiqat va badiiy to`qimaning tutgan
o`rni, romanning badiiylik darajasi.
2 6,7,8,9,10
21 Mavzu: Abdulla Qahhorning “Sarob” romani Nazariy mashg’ulot mazmuni: Adibning hayoti va
ijodi yoli haqida ma’lumot.
“Sarob” ozbek psixologik romanining ilk namunasi.
Unda o`zbek xalqi hayotidagi murakkab davrga xos
xususiyatlarning aks ettirilishi. Asarda yuksak ideal va
shu ideal uchun sobit qadamlik bilan kurashga
da`vatning badiiy zuhur topishi. Saidiy xudbinlik
qurboni. Roman yechimidagi ijodkorning pozitsiyasi.
A.Qahhorning badiiy mahorati.
A.Qahhorning XX asr o‘zbek adabiyotida tutgan o`rni.
2 Tarqatma materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar, slaydlar
animatsion,
multime- diyaviy tasvirlar
Proyektor, kompyuter
“Venn” diagram
masi
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Romanni o’qish va g’oyasini badiiy
tasvirlab berish
2 6,7,8,9,10
22 Mavzu:Maqsud Shayxzoda lirikasi.
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Shoir hayoti
va faoliyati haqida ma’lumot. M.Shayxzoda she’rlariga
2 Tarqatma materiallart
opshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar, slaydlar
animatsion,
multime-
Proyektor, kompyuter
“Muzyorar”
6,7,8,9,10
18
xos lirik qamrovning kengligi, falsafafiy
mushohadaning chuqurligi. “She’r chin gozallik
singlisi ekan”, “Ayriliq” sherlarining badiiy tahlili.
diyaviy tasvirlar
Mustaqil ish: Ijodkor lirikasidagi o’ziga xoslikni
badiiy izohlash
2 6,7,8,9,10
23 Nazorat ishlari 6 Test, bilet
savollari
Darslik va
qo’llanmalar
6,7,8,9,10
24 Mustaqil ishlar 34
25 Amaliy va nazariy mashg’ulotlar 62
26 Jami 102
Adabiyot fani(moduli)ning mashg’ulot turlari bo’yicha mavzular rejasi va mazmuni
II bosqich II semestr Jami 34 soat,shundan 3 soati yozma nutqni o’stirish uchun
Ma
vzu
lar
t/r
O'quv fani (moduli) mavzusi va mashg’ulot
turlari bo'yicha mavzular mazmuni
Ajr
ati
lgan
soa
t
O'qitish vositalari
Nazorat
usuli
Ta
vsi
ya
eti
lgan
ad
ab
iyo
t
Didaktik
material va
ko'rgazmali
qurollar
AKT va
o'qitishning
texnik
vositalari
Texnologik
jihozlar,
stendlar,
maketlar,
asboblar,
materiallar
va b.
1 Mavzu: Hamid Olimjon she'riyati Amaliy mashg’ulot mazmuni: Shoir hayoti va ijodi
haqida ma’lumot.H.Olimjon - jo‘shqin lirik shoir.
Uning she’rlaridagi badiiy o‘ziga xoslik: xalq
she’riyatga xos o‘ynoqilik va oddiylik. Shoir lirikasida
baxt va shodlikning kuylanishi.
2 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
2
Mavzu: Mirtemir lirikasi
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Mirtemir lirikasiga
xos xususiyatlar: samimiylik, xalqona ruh va jonli
poetik til. “Men seni”, “Kipriklarim”, “Betobligimda”
she’rlarida inson ruhiyatidagi holatlarning samimiy va
ishonarli tasvirlanganligi. Mirtemir she’riyatiga xos
badiiy mahorat qirralari.
2 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
3 Mavzu: . Zulfiya ijodi
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Shoira hayoti va ijodi
haqida ma’lumot.
Zulfiya ish-muhabbat va vafo-sadoqat kuychisi.
Uning she’rlaridagi badiiy o‘ziga xoslik: xalq
she’riyatga xos o‘ynoqilik va oddiylik. Shoira
lirikasida ayol baxti va sadoqati, mehr-muhabbatning
kuylanishi. “Bahor keldi seni so’roqlab “, “O’g’lim,
sira bo’lmaydi urush “, “Mushoira” she’rlarining
badiiy tahlili.
2
Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“klaster
” ,
“aqliy
hujum”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Ijodkor she’rlarida ishq, vatan,
vatanparvarlik, adolat, mehnatsevarlik g‘oyalarining
ulug‘lanishini shakllantirish.
2 6,7,8,9,10
4 Mavzu: Asqad Muxtorning “To‘qqizinchi palata”
hikoyasi
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Adibning
hayoti va ijodiy yoli. A.Muxtor nosir. Adibning o‘zbek
romanchiligi, qissachiligi hamda hikoyachiligi rivojiga
qo‘shgan hissasi. “To‘qqizinchi palata” hikoyasida
qalamga olingan vioqealarning ma’rifiy-tarbiyaviy
ahamiyati haqida.
2
Plakat,
albom,
rasmlar
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlari
Videoproye
ktor,
kompyuter
Bahsmu
nozara
FSMU
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: “To’qqizinchi palata” hikoyasini
sharhlash
2 6,7,8,9,10
5 Mavzu: Said Ahmad. “Ufq” romani Nazariy mashg’ulot mazmuni: Ufq” trilogiyasi
adibning yirik prozadagi ulkan yutugi.
1
Plakat,
albom,
rasmlar
Multimediyav
iy slaydlar,
Chizmalar
videoproyek
tor,
kompyuter
Muamm
oli
vaziyat,
Assesm
ent
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Asarda o‘zbek
xalqining boshidan kechirgan ulkan ijtimoiy-siyosiy
voqealar inson va uning vatan, ota-ona va jamiyat
1 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
6,7,8,9,10
19
olididagi burchi, sadoqat va xiyonat kabi ahloqiy-
ma’naviy muammolarning badiiy talqini. Trilogiyaning
adib ijodida tutgan o‘rni.
i bajarish multime-
diyaviy
tasvirlar
ot”
6
Mavzu: Pirimqul Qodirovning “Yulduzli tunlar”
romani
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Adib haqida
ma’lumot. “Yulduzli tunlar” tarixiy romanining
adabiyot olamida tutgan o‘rni. Romanda shoh va
shoir, ulug‘ inson Bobur hayotining badiiy talqini.
Romandagi tarixiy va badiiy haqiqatning
mutanosibligi.
2 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Bobur obraziga xos
xususiyatlarni ko`rsatishda adibning tarixiy
manbalardan foydalanishi va badiiy to‘qima darajasi.
Asardagi boshqa obrazlarning Bobur ma`naviy olamini
ochishdagi o‘rni va ahamiyati.
2 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: “Yulduzli tunlar” romanida shoh va
shoir, ulug‘ inson Bobur hayotining badiiy talqini.
2 6,7,8,9,10
7
Mavzu:Odil Yoqubovning “Ulug‘bek xazinasi”
romani Amaliy mashg’ulot mazmuni: Adib haqida ma’lumot.
Adibning o‘zbek badiiy nasriga qoshgan hissasi,
uning asarlariga xos yetakchi xususiyatlar: samimiylik,
haqqoniylik va ruhiyat tasvirlarining mukammalligi.
“Ulug‘bek xazinasi” romanida ulug’ allomaning
ma’naviy xazinasi, buyuk tojdor olimning ulkan
fojeasi hamda Ulug‘bek toj taxti va ma’naviy merosi
tevaragida borgan shiddatli kurashlarning yozuvchi
nigohida aks ettirilishi
O.Yoqubovning ruhiyat tasviridagi mahorati.
2
Plakat,
albom,
rasmlar
Multimediyav
iy slaydlar,
Chizmalar
videoproyek
tor,
kompyuter
Muamm
oli
vaziyat,
Assesm
ent
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: “Ulug‘bek xazinasi” romanida ulug’
allomaning ma’naviy xazinasi o’qish
2 6,7,8,9,10
8 Mavzu: Sharof Rashidov. “Kashmir qo‘shig‘i” qissasi
Nazariy mashg’ulot mazmuni:Sharof Rashidov
hayoti va ijodi haqida ma’lumot. Uning “Kashmir
qo‘shig‘i” asarining yaratilish tarixi. Asardagi
qahramonlarning o‘ziga xos sifatlari. Nargiz va
Bambur sevgisining, ularning ruhiy iztiroblarining
ishonarli tasvirlanishi.
2
Plakat,
albom,
rasmlar
Multimediyav
iy slaydlar,
Chizmalar
videoproyek
tor,
kompyuter
Muamm
oli
vaziyat,
Assesm
ent
6,7,8,9,10
9 Mavzu: Erkin Vohidov. She’rlar va “Ruhlar isyoni”
dostoni
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Erkin Vohidov –
dostonnavis.
1 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: “Ruhlar isyoni”
dostonida ijodkor va millat ozodligi muammosining
badiiy-falsafiy talqini. Asarning shoir ijodiy qiyofasini
belgilashdagi o‘rni.
1 Plakat,
albom,
rasmlar
Multimediyav
iy slaydlar,
Chizmalar
videoproyek
tor,
kompyuter
Muamm
oli
vaziyat,
Assesm
ent
6,7,8,9,10
10 Mavzu:Mustaqillik davr adabiyoti
Mustaqillik davri she’riyati
Nazariy mashg’ulot mazmuni:XX asr o‘zbek
adabiyotining taraqqiyot yo‘li – barkamol realistik
tasvirning tadrijiy yo‘lidan iborat ekanligi. Bu davrda
adabiyotning zamonaviy mavzular va muammolarning
adabiyotda keng aks etishi.
1 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
Amaliy mashg’ulot mazmuni: Mustaqillik davri
o‘zbek adabiyotining estetik saboqlari, erishilgan
yutuqlar va kamchiliklar. O‘zbek adabiyotining jahon
adabiy jarayonining tarkibiy bir qismiga aylanganligi
va o‘zga xalqlar badiiy tajribalari bilan aloqadorlikda
taraqqiy etayotganligi
1 Tarqatma
materiallar,
topshiriqlarn
i bajarish
Chizmalar,
slaydlar
animatsion,
multime-
diyaviy
tasvirlar
Proyektor,
kompyuter
“Aqliy
hujum”,
“Muloq
ot”
6,7,8,9,10
Mustaqil ish: Mustaqillik davri o‘zbek she’riyatining
estetik saboqlari, erishilgan yutuqlar va kamchiliklar.
2 6,7,8,9,10
11 Mavzu:Mustaqillik davridagi nasr
Mustaqillik davri dramaturgiyasi Nazariy mashg’ulot mazmuni: XX asr o‘zbek
2
Plakat,
albom,
rasmlar
Multimediyav
iy slaydlar,
Chizmalar
videoproyek
tor,
kompyuter
Tarmoql
ash,
Bumera
ng
6,7,8,9,10
20
adabiyotining dunyo adabiy jarayoniga uyg‘unligi.
Adabiy jarayonni tashkil etuvchi ijodkor – badiiy asar
– o‘quvchi(tanqidchi) o‘rtasidagi o‘zaro
munosabatlarning faollashuvi. Jahon adabiyoti
saboqlari, xalq ijodi va mumtoz adabiyotimiz ilg‘or
an’analaridan oziqlanish hozirgi adabiy jarayonni
harakatga keltirib turuvchi omillar ekanligi.
Adabiyotimizning milliy o‘ziga xosligi saqlangan
holda voqelikni badiiy idrok etish va tasvirlashda
yangi-yangi shakllarning ifoda etilishi. Adabiyotda
ijobiy va salbiy obrazlar emas, balki butun
murakkabligi bilan inson obrazi turganligi, unda
insonga, vatanga va fidokor xalqqa muhabbat
tuyg‘ularining ustivor tamoyiliga aylanganligi.
Hozirgi o‘zbek nasri rivojida taniqli nosirlar bilan bir
qatorda yosh adiblarning qo‘shayotgan hissalari.
Prozada inson ma’naviyati sarhadlarini yangicha
qamrov, yangicha estetik sathlarda o‘lchashga
intilishning vujudga kelishi. Nasrimiz badiiyati
sathlariing rang-baranglanishi.
Hozirgi o‘zbek dramaturgiyasi jahon va milliy
dramaturgiyamizning eng yaxshi an’analarini davom
ettirayotganligi. Bu jarayonda qalamkashlarning tutgan
o‘rni.
Hozirgi o‘zbek adabiy jarayonida hayotni, voqelikni
nisbiy tugallangan, mafkuraviy baholangan kesimlarda
emas, balki davom etayotgan jarayon sifatida aks
ettirish tamoyilining yetakchilik qilishi. Hozirgi o‘zbek
adabiyotiga xos ikkinchi estetik tamoyil adabiyotning
bosh predmeti bo‘lmish insonni faqat salbiy yoki ijobiy
nuqtai nazardan emas, balki borligicha – bir butun va
yaxlit holda badiiy tadqiq etishdan iboratligi. Hozirgi
adabiyotimizda voqelikni kitobxonga tayyor xulosalar
tarzida yetkazib berish asosiy tamoyil emasligi.
Mustaqil ish: Mustaqillik davri o‘zbek nasriining
estetik saboqlari, erishilgan yutuqlar va kamchiliklar. 4 6,7,8,9,10
12 Mavzu: Jahon adabiyoti
A.P.Chexov. “Hikoyalar”
Nazariy mashg’ulot mazmuni: A.P.Chexov rus
adabiyotining taniqli vakili. Uning hikoyalarida inson
tabiatining xilma-xil qirralarining tasvirlanishi.
Yozuvchining “Hameleon”, “G‘ilof bandasi”
hikoyalari talqini va undagi yetakchi qahramonlar
tavsifi. A.P.Chexovning hikoyachilikdagi o‘ziga xos
mahorati.
2
Plakat,
albom,
rasmlar
Slaydlar,
animatsion,
multime
diyaviy
tasvirlari
videoproyek
tor,
kompyuter
Aqliy
hujum,
FSMU
6,7,8,9,10
13 Mavzu: Rishod Nuri Guntekin. “Choliqushi”
romani
Nazariy mashg’ulot mazmuni: Rishod Nuri
Guntekinning hayoti va ijodi. “Choliqushi” romanida
tasvirlangan muhit. Feride obraziga xos bolgan insoniy
fazilatlar. Adibning tasvirlash mahorati.
2 Plakat,
albom,
rasmlar
Slaydlar,
animatsion,
multime
diyaviy
tasvirlari
videoproyek
tor,
kompyuter
Aqliy
hujum,
FSMU
6,7,8,9,10
14 Nazorat ishlari 6 Test, bilet
savollari
Darslik va
qo’llanmalar
6,7,8,9,10
15 Mustaqil ishlar 14
16 Amaliy va nazariy mashg’ulotlar 28
17 Jami 48
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI:
1. O‘zbekiston Respublikasining 1997- yil 29- avgustdagi “Ta’lim to‘g‘risida” gi Qonuni.
2. O‘zbekiston Respublikasining 1997-yil 29-avgustdagi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi
to‘g‘risida” gi Qonuni.
3. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 16 -avgustdagi “Umumiy o‘rta
ta’limning davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida” gi 390-sonli qarori.
4. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 6-apreldagi “Umumiy o‘rta ta’lim va
o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida” gi 187-son qarori.
21
5. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 15-martdagi “Umumiy o‘rta ta’lim
to‘g‘risidagi Nizomni tasdiqlash haqida” gi 140-sonli qarori.
6. B.To’xliyev va b. “O`zbek adabiyoti” 10-sinf uchun darslik-majmua. T,:- “O`zbekiston milliy
ensiklopediyasi. 2018- y.
7. B.To’xliyevv va b. “O`zbek adabiyoti” 11-sinf uchun darslik-majmua. T.:- “O`zbekiston milliy
ensiklopediyasi”.2018-y
8. B.To`xliyev “Adabiyot” (akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik) 1-,2-,3- bosqichlar
uchun 2017-y.
9. S.Matjonov,Sh.Sariyev AdabiyotMa’ruzalar matni.T.: -2017-y.
10. Rafiev A. va b.Ona tili va adabiyot.– T.: G‘afur G‘ulom nomidagi adabiyot nashriyoti, 2014.
11. S. Sheroziy. “Guliston”. – T., 1968.
12. K.Jo‘raev. “Maktabda Oybekning hayoti va ijodini o‘rganish”. – T., O‘qituvchi, 1974.
13. O. Yoqubov. “Ulug‘bek xazinasi” – T., G‘afur G‘ulom, 1978.
14. Mark Tven. Tom Soyerning sarguzashtlari. – T., 1988.
15. H. Olimjon. “Mukammal asarlar to‘plami”. – T., Fan, 1983.
16. “Alpomish” dostoni.,– T., O‘qituvchi, 1987.
17. Rabg‘uziy. “Qisasi Rabg‘uziy”., Yozuvchi, 1990.
18. Atoullo Husayniy. “Badoe’ us-sanoe” – T., 1990.
19. Cho‘lpon. “Yana oldim sozimni” – T., 1991.
20. S.Bobometov. “Aruz vaznidagi she’riy asarlarni ifodali o‘qish” – T., Til va adabiyot ta’limi. 1992.
21. Q.Yo‘ldoshev. “Adabiyot o‘qitishning ilmiy nazariy asoslari”. – T., O‘qituvchi, 1996.
22. Q.Yo‘ldoshev, O Madiyev, L.Abdurahmonov. “Adabiyot o‘qitish metodikasi” – T., O‘qituvchi,
1999.
23. T.Boboev. “Adabiyotshunoslik asoslari”. – T., O‘zbekiston, 2002.
24. Q.Yo‘ldoshev. “Alpomish” talqinlari., – T., “Ma’naviyat”, 2002.
25. Q.Sultonova. “Maktabda Ogahiy ijodini o‘rganish. – T., 2003.
26. Fitrat. Tanlangan asarlar. – T., 2003 yil
27. Furqat. Saylanma. – T., “Ma’naviyat”., 2009.
28. Abdurauf Fitrat. Tanlangan asarlar. – T., “Ma’naviyat”., 2009.
29. P. Qodirov. “Yulduzli tunlar”. – T., Sharq., 2012.
30. Jonatan Svift. “Gulliverning sayohatlari”. – T., Cho‘lpon. 2014.
31. O.Sharaffidinov. “Devondagi o‘ylar”.– T., Ma’naviyat. 2004.
32. Z.Mamadalieva. “Iskandar – komil inson timsoli” – T., 2015.
33. Hamid Olimjon. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
34. Zulfiya. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
35. Erkin Vohidov. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
36. Abdulla Qahhor. “O‘g‘ri”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
37. O‘lmas Umarbekov. “Qiyomat qarz”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
38. Abdulla Qodiriy. “Mehrobdan chayon”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
39. Yusuf Xos Hojib. “Qutadg‘u bilig”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
40. Abdulla Qodiriy. “O‘tkan kunlar”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
41. Oybek. “Qutlug‘ qon”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
42. Muhammad Sharif Gulxaniy. “Zarbulmasal”. – T.
43. A. Avloniy. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
44. M. Shayxzoda. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
45. U. Nosir. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
46. Mirtemir. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
47. A.Muxtor. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
48. Chingiz Aytmatov “Asrga tatigulik kun”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
49. Ernest Seton-Tompson. “Yovvoyi yo‘rg‘a”. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
50. ulom. 2015.
51. Muqimiy. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
52. O‘tkir Hoshimov. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
22
53. G‘afur Gulom. Saylanma. – T., G‘afur G‘ulom. 2015.
54. Alisher Navoiyning 10 tomlik “To‘la asarlar to‘plami”. – T., G‘afur G‘ulom. 2016.
55. Zahiriddin Muhammad Bobur. “Boburnoma”. – T., G‘afur G‘ulom. 2016. 56. D.Yusupova. “O‘zbek mumtoz va milliy uyg‘onish adabiyoti”. – T., Tamaddun, 2016. 57. B.To‘xliyev, G.Ashurova. “Ta’lim bosqichlarida Alisher Navoiy hayoti va ijodini o‘rganish” – T., 2017. 58. Iqbol Mirzo. She’rlar– T., 2017. 59. Internet saytlari: www.pedagog.uz,
www.ziyonet.uz,
www.edu.uz,
www.natlib.uz,
www.e-adabiyot.uz
