Thuốc Chống Loạn Thần

download Thuốc Chống Loạn Thần

of 34

description

Bai giang Tam Than

Transcript of Thuốc Chống Loạn Thần

  • THUC CHNG LON THN

    ThS. BS. Nguyn Song Ch Trung

    B mn tm thn

    H Y dc TP.HCM

  • 2

    Si truc

    Nang cha chat

    dan truyen TK

    Mang trc

    xi-nap Khe xi-nap

    Mang sau xi-nap

    SINH L DN TRUYN

  • 3

    Men phan huy

    CDTTK

    Autoreceptor

    trc xi-nap

    Xung ong TK

    Nang cha chat dn truyen TK

    Bm tai hap thu

    Chat dn truyen TK

    Men phan huy

    CDTTK

    Thu the sau

    xi-nap

    P NG

    SINH L DN TRUYN

  • C ch tc ng ca thuc CLT

    Th th sau synapse: i vn, ng vn mt phn, ng vn ngc.

    Hiu qu iu tr: dopamine, serotonin.

    Tc dng ph: dopamine, i giao cm, giao cm, histamin.

    C ch cp phn t cp lm sng?

  • 5

    He

    TK

    Tru

    ng

    ng

    Giao cam

    oi

    giao cam

    He TK

    Somatic

    Ach

    (Nic rec)

    NE

    C xng

    Tim

    Cac tuyen

    C trn

    Tim

    Cac tuyen

    C trn

    Ach

    (Musc rec)

    Ach

    (Nic rec)

    Ganglion

    Ach

    (Nic rec)

    Ganglion

    Ach: Acetylcholine NE: Norepinephrine

    Nic rec: thu the Nicotinic Musc rec: thu the muscarinic

    H THN KINH 1. Phn loi

  • 6

    H THN KINH H TK thc vt

  • Cc c im chung

    Ch nh chnh: ri lon lon thn, bt k nguyn nhn.

    Hiu qu ca thuc (tc dng chnh v ph) ph thuc vo c im di truyn ca tng bn v k mi trng.

    t tc dng ph nguy him.

    Tc dng ph i lc l c li c s dng v tc dng ph (ch nh off-label).

  • Khi nim lon thn (psychosis)

    Psyche, -osis: tnh trng tinh thn bt thng.

    Mt lin h vi thc t.

    4 biu hin chnh:

    o gic

    Hoang tng

    Ngn ng v t chc

    Hnh vi v t chc

  • Ri lon lon thn nguyn pht

    Tm thn phn lit

    RL cm xc phn lit

    Lon thn cp

    RL hoang tng trng din

    RL lng cc c biu hin lon thn

    RL trm cm c biu hin lon thn

    Lon thn o gic mn tnh

  • Ri lon lon thn th pht

    Bnh thn kinh:

    HC Parkinson

    Sa st tr tu

    ng kinh

    Tai bin mch mu no

    Di chng chn thng s no

    Bnh lin quan s dng cht: ru, ma ty.

    Bnh ni khoa: ni tit, tim mch, chuyn ha

  • Ch nh tm thn khc

    Cn hng cm.

    Trng thi kch ng bt k nguyn nhn (dng tim)

    RL m nh cng ch (phi hp vi thuc chng trm cm)

    RL tic (HC Tourette)

    RL hnh vi trong RL pht trin lan ta (t k).

    Mt ng (off-label).

  • Ch nh ngoi tm thn

    Ma vn Hungtinton

    Nn i (ha tr liu ung th)

    Nc cc khng tr

    Vim lot d dy (sulpiride)

  • Phn nhm thuc CLT

    Thuc CLT th h th nht (thuc CLT c, c in, in hnh): haloperidol, chlorpromazine, levomepromazine, fluphenazine, sulpiride.

    Thuc CLT th h th hai (thuc CLT mi, khng in hnh): risperidone, olanzapine, quetiapine, clozapine, amisulpride.

  • Cc dng trnh by

    Dng vin thng

    Phng thch chm XR (quetiapine)

    Dng tim : IM (haloperidol, chlorpromazine, risperidone, olanzapine).

    Dng tc dng ko di: IM mi 3-4 tun (haloperidol decanoate, fluphenazine decanoate, Risperdal Consta )

  • Thuc CLT th h th nht

    Haloperidol (Haldol )

    Chlorpromazine (Aminazin, Thorazine , Largactil )

    Levomepromazine (Tisercin, Nozinan )

    Sulpiride (Dogmatil )

    Cyamemazine (Tercian )

    Loxapine (Loxitane , Loxapac )

    Zuclopenthixol (Clopixol )

  • Thuc CLT th h 1

    Hiu qu cao trn o gic, hoang tng (TC dng tnh), km hiu qu trn TC m tnh hoc lm nng hn, nhiu TDP ngoi thp, t tc dng ph chuyn ha (so vi CLT th h 2).

    Cc thuc ch khc nhau v tc dng ph, cn hiu qu trn triu chng lon thn l tng ng nhau.

  • Thuc CLT TH1 C ch

    i vn th th D2 (dopamine), i lc cao (Dopamine receptor antagonist - DRA). Tc dng chnh: h thng trung no hi vin (mesolimbic). Tc dng ph:

    Trung no hi vin: v cm, mt hng th. Nhn en th vn (nigrostriatal): triu chng ngoi thp Trung no v no (mesocortical): triu chng m tnh, nhn

    thc. C - phu (tuberoinfundibular): tng prolactin mu.

  • An thn kinh (neurolepsis)

    -lepsis: nm, gi, kim.

    Neurolepsis: lm gim v chm li cc qu trnh tm thn vn ng, hnh vi bng quan, cm xc th .

    Tc dng ph thn kinh ca thuc CLT.

    i khi kh phn bit vi triu chng m tnh ca tm thn phn lit (triu chng m tnh nguyn pht th pht).

  • Hiu lc cao Hiu lc thp

    Hiu lc (potency): lin quan n lng thuc cn s dng t hiu qu iu tr.

    HL cao: 100mg/ngy (chlorpromazine, levomepromazine)

    Hiu qu iu tr triu chng lon thn l nh nhau, ch khc nhau v tc dng ph

    HL cao: TDP thn kinh. HL thp: TDP ngoi TK

  • So snh c ch thuc CLT hiu lc cao v thp

    Hiu lc thp: - i vn D2 - i vn M1 (muscarinic anticholinergic) - i vn H1 (histamine) - i vn 1 (adrenergic)

    Hiu lc cao: - i vn D2 - i vn 1

  • Triu chng ngoi thp (Extrapyramidal symptoms EPS)

    HC Parkinson do thuc: cng c (bnh xe rng ca), chm vn ng, rung c kh phn bit vi HC Parkinson nguyn pht.

    Lon trng lc c cp: vo c, cng hm, xon li, n cong ngi, mt hng ln trn, kh nut, ni kh.

    ng ngi khng yn (akathisia).

    Lon vn ng mun (tardive dyskinesia).

  • Lon vn ng mun

    Xut hin tr, thng sau 6 thng iu tr CLT.

    5% bn mi nm, 25% bn mi nm ngi ln tui.

    Triu chng: c ng nhanh bt thng, khng t , th li, chu mi, nut, nhn mt, ma git vn tay chn.

    C th khng hi phc c nu dng thuc CLT qu lu.

  • Hi chng c tnh do thuc ATK

    Lm sng: st, cng c, khng ni, l ln, kch ng, mch nhanh, THA.

    CLS: tng BC, CPK, men gan, suy thn.

    iu tr:

    Ngng thuc CLT

    iu tr nng

    iu tr triu chng

  • Tc dng ph thn kinh khc

    Bun ng:

    Thng gp thuc CLT hiu lc thp

    Antihistamine H1

    Dng ton b liu vo bui ti

    i lc c ch nh trong mt ng

    ng kinh:

    Lm h ngng ng kinh

    Thng gp thuc CLT hiu lc thp

  • Tc ng anticholinergic

    i vn th th muscarinic M1.

    Thng gp thuc CLT hiu lc thp.

    H nhn en th vn: b tr li tc ng c ch dopamine gim TDP ngoi thp

    Ngoi bin: nhn m, kh ming, tim p nhanh, kh tiu, tiu kh ch trn bn nam ln tui (u tuyn tin lit).

  • H huyt p t th

    Thng gp thuc CLT hiu lc thp.

    phng: o HA t th nm v ngi, trc v sau khi tim thuc CLT 1-2h.

    X tr:

    Nm u thp, chn nng cao

    Thuc co mch norepinephrine, metaraminol (kch thch adrenergic)

    Chng C epinephrine (kch thch adrenergic lm gin mch h HA nng hn)

  • Tc dng ph ni tit

    H dopamine c - phu (tuberoinfundibular)

    Tng nng prolactin mu

    N: cng ngc, chy sa, ri lon kinh nguyt, khng rng trng, v sinh, mt kinh, gim estrogen mu (ch nguy c long xng)

    Nam: n ha tuyn v, gim testosterone.

  • Tc dng ph trn tim

    Ko di QT, PR, gy sng T dt, chnh ST gim.

    Nguy c RL nhp tim xon nh trn BN c tin cn bnh tim.

    Thng gp hn vi thuc CLT hiu lc thp, nhng c th gp vi tt c cc thuc CLT.

  • Thuc CLT th h 2

    Clozapine (Leponex , Clozapyl, Zyrdex)

    Risperidone (Risperdal , Docento, Sernal, Rileptid, Risperidon, Respidon).

    Olanzapine (Zyprexa , Solan, Ozapine, Zapnex, Olanvipin, Onegpazin)

    Quetiapine (Seroquel )

    Amisulpride (Solian , Sullivan, Gayax)

    Aripiprazole (Abilify )

  • CLT TH2 C ch

    i vn dopamine v serotonin : SDA.

    So vi thuc CLT TH1: i lc D2 thp hn, i lc 5-HT2A cao hn.

    Aripiprazole: ng vn dopamine mt phn (partial dopamine agonist PDA) ci thin triu chng nhn thc, thng qua h thng trung no v no.

  • c im

    t TDP ngoi thp (thn kinh) hn, nhng khi liu cao th nguy c TDP ny tng.

    Hiu qu tng ng trn triu chng dng tnh.

    Hiu qu hn trn triu chng m tnh, kh sc (v nhn thc?).

    Nhiu tc dng ph chuyn ho hn.

    Ch nh mi: RL lng cc.

    Gi t hn (thuc mi)

  • Tc dng ph huyt hc

    Clozapine: bin chng gim bch cu 1-2%

    CTM trc khi bt u iu tr: WBC > 3500/mm3, Neutrophil > 2000/mm3.

    6 thng u: CTM hng tun

    6-12 thng: CTM mi 2 tun

    Sau : CTM mi thng

    Trong cc thuc CLT TH2, clozapine c v l hiu qu cao nht.

    Ch nh: TTPL khng tr, c nh t t.

  • Tc dng ph chuyn ha

    Gp nhiu nht vi olanzapine, nhng c th gp vi tt c thuc CLT TH2 v t hn vi thuc CLT TH1.

    Tng glucose mu tng nguy c tiu ng

    RL lipid mu.

    Tng cn.

    Olanzapine: thuc CLT c BN a chung nht.

  • Chn la thuc CLT no?

    Ty i tng BN:

    c im lm sng

    Bnh l ni ngoi khoa km theo

    (Kh nng chi tr)

    Thuc CLT TH2 c u tin hn hin nay.

    Aripiprazole l thuc t tc dng ph nht, khng c tc dng ph gy ng.