Thorax und Bauchmuskeln -...

39
Dr. Andrea D. Székely Semmelweis Universität, Medizinische Fakultät Institut für Anatomie, Histologie und Embryologie Budapest Ungarn Thorax und Bauchmuskeln

Transcript of Thorax und Bauchmuskeln -...

Page 1: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Dr. Andrea D. Székely

Semmelweis Universität, Medizinische Fakultät Institut für Anatomie, Histologie und Embryologie

Budapest Ungarn

Thorax und Bauchmuskeln

Page 2: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

DER THORAX HÖHLE: - cavum thoracis

EINGANG:

-- apertura thoracis superior (Projektion: Th2)

Grenzen: Th1 Wirbel, 1. Rippe, Sternum. Seitlich die Pleura abschliesst die Höhle, oben bleibt „offen”.

AUSGANG:

-- apertura thoracis inferior (Projektion: Th10)

Grenzen: Th12 Wirbel, 11-12. Rippen, arcus costalis und sternum (processus xiphoideus). Unten geschlossen (diaphragma).

Page 3: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

HERZ

LUNGE LUNGE

EINGANG:

apertura thoracis superior (Projektion: Th2)

AUSGANG:

apertura thoracis inferior (Projektion: Th10) Prof. Szél

Page 4: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

S t e r n u m

Ventrale Wand (flach und kurz ) - Sternum (manubrium, -incisura jugularis, corpus, processus xyphoideus) - Cartilagines costales

Laterale Wand (längste Teil)

- Costae (vordere Abschnitt) - Angulus costae

Dorsale Wand (konvex nach hinten)

- Vertebrae thoracicae - Costae (hintere Abschnitt)

Scapula Scapula

Arcus costalis

Clavicula

Spatium intercostale

Costa

Cartilago costalis

S t e r n u m

Diaphragma

Brusthöhle

Abdominalhöhle

Apertura thoracis sup.

Apertura thoracis inf.

Vertebrae thoracicae

DER THORAX

Page 5: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

JUNCTURAE STERNOCOSTALES Synchondrosis sternalis

(Angulus sterni) Articulationes sternocostales - Kopf: cartilago costalis sternalis - Pfanne: incisura costalis - Typ: amphiartrose Ligg. sternocostalia radiata

(Membrana sterni)

Membrana (ligg.) inter- costalis externa

Articulationes interchondrales (meistens zw d. sternalen Rippelknorpeln; amphiarthrosis)

Ligg. costo- xiphoidea

Ligg. sternocostalia intraarticularia

1

2

7

8

Cartilagines costales: - sternalis - asternalis

6

Arcus costalis Lig. interchondrale

M a n u b r i u m C o r p u s

Page 6: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

ARTICULATIONES COSTOVERTEBRALES

Kopf: caput costae

Pfanne: - fovea costalis sup./inf. - discus intervertebralis (ausser bei : 1, 11, 12 Rippe) - lig. capitis costae intraarticulare

Art. capitis costae

Art. capitis costae

Lig. capitis costae intraarticulare

Kapsel: - mittl. straff - vorne mit ligg.capitis costae radiatum verstärkt

Art. costotransversaria

Lig. tuberculi costae

Typ: Zapfengelenk

Page 7: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

ARTICULATIONES COSTOVERTEBRALES

Lig. capitis costae radiatum

Art. costotransversaria Kopf: tuberculum costae

Pfanne: fovea costalis transversalis

Kapsel: dünn, verstärkt durch lig. tuberculi costae

Lig. costotransversarium sup.

Lig. costotransversarium lat.

Lig. intertransversarium

Lig. tuberculi costae

Membrana intercostalis

interna

Membrana intercostalis

interna

Lig. costotransversarium sup.

Bänder: - lig.costotransversarium sup. - lig.costotransversarium lat - lig.intertransversarium Typ: Zapfengelenk

Page 8: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

pulmo

Cavum pleurae

pleura visceralis

Transversus

thoracis

Serratus ant.

Intercostalis

externus

Intercostalis

internus

fascia

endothoracica

pleura parietalis

Haut BGWB

a. intercostalis

v. intercostalis

n. intercostalis

BAUELEMENTEN DER THORAKALWAND

Prof. Szél

Page 9: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

ATEMMUSKULATUR

EINATMUNG (inspiratio)

AUSATMUNG(exspiratio)

C o l u m n a

v e r t e b r a l i s

Costa

Costa

Diaphragma

Mm. intercostales

M. transversus thoracis

A.,V. thoracica interna

A. subclavia

V. subclavia

V.,A.,N. intercostalis ant.

M. intercostalis externus M. intercostalis internus

A o r t a

A.,V. thoracica interna

V.,A. intercostalis ant.

V. hemi- azygos; Ductus thoracicus

V. azygos; Truncus sympathicus

V.,A. intercostalis post.; N. intercostalis

S u b c u t i s

M.

s e r r a t u s

a n t.

Costa

M. intercostalis externus

M. intercostalis internus

M. intercostalis intimus

V.,A.,N. intercostalis

Page 10: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Membrana intercostalis posterior

Membrana intercostalis anterior

RIPPENKNORPEL

WIRBELSAULE

RIPPE

M. Intercostalis

internus

M. Intercostalis

externus

V V

MUSCULI INTERCOSTALES

(v) (v)

M. Intercostalis

externus

Prof. Szél

Page 11: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

EXSPIRATIO INSPIRATIO

ATMUNGSMECHANIK

Page 12: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

12 +

Inspiratio: Sternumelevation

Inspiratio: Rippenelevation

Articulatio Sternocostalis

Articulatio costotransversalis

Die Axis läuft nach

posterolateral

Prof. Szél

ATMUNGSMECHANIK

Articulatio capitis costae

Page 13: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Eimer Handgriffeffekt

Rippe

Vertebra

Sternum

Rippenelevation

Die Axis läuft nach lateral

Prof. Szél

ATMUNGSMECHANIK

Page 14: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

M. erector spinae kontrahiert

Die Wirbelsäule glattet sich

Thoraxvolumen (Länge) erhöht sich

Insp

irat

ion

Exp

irat

ion

Wirkt so wie eine Handharmonika

Prof. Szél

ATMUNGSMECHANIK

Dorsalkyphose vermindert sich

Page 15: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Normale Atmung (mm intercostales, diaphragma)

Asphyxia (dyspnoe), Erstickung

zB. Lungenemphysem, asthma bronchiale

zB. Fremdkörper oder Tracheastenose

Zwangseinatmung Thorax- und Halsmuskeln,

m. serratus posterior superior

Zwangsausatmung Bauchmuskeln,

m. serratus post. inf., m. quadratus lumborum

Zwangsatmung (zB. bei Sport oder bei Gelenksarthrose)

Prof. Szél

ATEMMUSKELN

Page 16: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

ATEMHILFSMUSKELN

M. sternocleidomastoideus

M. scalenus anterior

M. scalenus medius

M. scalenus posterior

M. serratus anterior

M.pectoralis major

M. sub- clavius

M.pectoralis minor

M. serratus posterior superior Mm. levatores

costarum breves

Mm. levatores costarum

longi

M. serratus posterior

inferior

Inspiratorische Atemhilfsmuskeln

- M. sternocleidomastoideus - Mm. scaleni (ant., medius, post.)

- Thoracohumerale Muskeln: M. pectoralis major/minor, M. Subclavius

- M. serratus anterior - M. serratus posterior superior - Mm. levatores cost. ll./bre.

Exspiratorische Atemhilfsmuskeln

- Bauchmuskeln: M. obliquus abd, ext./int. M. transv. abd., M. rectus abd.

- M. serratus post. inferior - M. transversus thoracis

M. obliquus externus

abdominis M. obliquus internus

abdominis

M. r e c t u s

a b d o m i n i s

Page 17: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

17

Serratus post. sup. (Rippenelevation)

Levator costarum (Rippenelevation)

M serratus post. inf. (senkt die untere

Rippen)

M quadratus lumborum (senkt die

12. Rippe)

Prof. Szél

ATEMHILFSMUSKELN

Page 18: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Sternocleidomastoideus (Schlüsselbeinelevation)

Nasenmuskeln (Naseneingang zu

breiten)

Scalenus anterior, medius et posterior

(Obere Rippenelevation)

Prof. Szél

ATEMHILFSMUSKELN

Page 19: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Inspiration Expiration

Prof. Szél

Page 20: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Expiration Inspiration

Costo-phrenische Ecke:

kleiner

VARIATIONEN DES ANGULUS COSTODIAPHRAGMATICUS

Costo-phrenische Ecke:

grösser Prof. Szél

Page 21: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

THORAKALE RESPIRATION (EINATMUNG)

Rippenelevation, Kyphose glattet sich

Thoraxvolumen wird grösser

ABDOMINALE RESPIRATION (EINATMUNG) Zwerchfell senkt

Bauchmuskeln relaxieren

Thoraxvolumen (Länge) wird grösser

Page 22: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

BEWEGUNGEN DER ABDOMINALWAND

ALS DAS DIAPHRAGMA RESPIRATION

AUSLÖST

1. inspiration

2. exspiration

Page 23: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Die Bauchmuskeln werden nach ihrer Lage in drei Gruppen eingeteilt:

Vordere Bauchwandmuskeln: 1.Musculus rectus abdominis (gerader Bauchmuskel) 2.Musculus pyramidalis (Pyramidenmuskel)

Seitliche Bauchwandmuskeln: 1.Musculus obliquus externus abdominis (äußerer schräger Bauchmuskel) 2.Musculus obliquus internus abdominis (innerer schräger Bauchmuskel) 3.Musculus transversus abdominis (quer verlaufender Bauchmuskel)

Hintere Bauchwandmuskeln: 1.Musculus quadratus lumborum (quadratischer Lendenmuskel) 2.Musculus iliopsoas (großer Lendenmuskel)

MUSKELN DER ABDOMINALWAND

Page 24: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

MUSKELN DER ABDOMINALWAND

Page 25: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

ROLLE:

Zusammenpressen des Bauches und das Absenken der Rippen; Exspiration (Ausatmung); bei einer einseitigen Kontraktion eine Rotation zur gleichen Seite; Stabilisierung und Aufrichtung des Rumpfes

Ursprung Äußere zwei Drittel des Lig. inguinale, Spina iliaca anterior superior, Crista Iliaca, Fascia thoracolumbalis, Knorpel der unteren sechs Rippen

Ansatz Linea alba, os pubis (crista)

Innervation N. intercostalis, N. subcostalis, N. iliohypogastricus N. ilioinguinalis,

MUSCULUS TRANSVERSUS ABDOMINIS

Page 26: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

ROLLE:

beugt den Rumpf, presst den Bauch zusammen und ist beteiligt an der Exspiration

Ursprung Lig. inguinale, Crista iliaca, Spina iliaca anterior superior, Fascia thoracolumbalis, Processus costales L1-L5

Ansatz Knorpel der unteren vier Rippen, Linea alba

Innervation Nervi intercostales, Nervi subcostales, Nervus iliohypogastricus, Nervus ilioinguinalis

MUSCULUS OBLIQUUS INTERNUS

Page 27: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

MUSCULUS OBLIQUUS EXTERNUS

ROLLE:

Einseitig neigt den Rumpf zur selben Seite und dreht ihn zur Gegenseite. Bilateral Beugung des Rumpfes und die Hebung des Beckens, Ausatmung, Bauchpresse

Ursprung entspringt abwechselnd mit den Zacken des Musculus serratus anterior und des Musculus latissimus dorsi und von der 5. bis 12. Rippe

Ansatz Linea alba, Lig. inguinale, Crista iliaca, Tuberculum pubicum

Innervation Nervi intercostales (Th5 – 11), Nervus subcostalis

Page 28: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

MUSCULUS RECTUS ABDOMINIS

ROLLE:

wichtiger Haltungsmuskel, „Körperflexion” Bauchpresse, Ausatmung, Antagonist: M. erector spinae

Ursprung Brustkorb (5-7 Rippenknorpels) Processus xiphoideus Er zieht in zwei Bahnen bis zum Becken herunter.

Ansatz Becken (Crista pubica)

Innervation Nervi intercostales (Th7 – 12)

Page 29: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e
Page 30: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

VAGINA RECTI (REKTUSSCHEIDE)

Hülle gebildete von den Sehnenplatten der Muskeln der vorderen Bauchwand um den Musculus rectus abdominis.

-Lamina anterior - reicht bis zum Schambein -Lamina posterior - nur vom Brustbein (Sternum) bis wenige Zentimeter unterhalb des Bauchnabels existiert

Linea arcuata befindet sich etwa 3 bis 5 cm unterhalb des Bauchnabels (Kante des M. transversus abdominis)

Page 31: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

VAGINA RECTI (REKTUSSCHEIDE)

Page 32: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

THORAKALWAND Haut Subcutis

KÖRPERWANDSTRUKTUR

Serratus anterior, etc.

Fascia thoracica externa Periosteum (Rippe)

ABDOMINALWAND Haut Subcutis (Rectus abdominis) Fascia abdominali superficialis

Page 33: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

Intercostalis externus (V-förmig) (membrana intercostalis anterior) Intercostalis internus (A-förmig) (membrana intercostalis posterior ) SPALTE für Gefässe und Nerven

M. obliquus abdominis externus (V-förmig) (Aponeurosis) M. obliquus abdominis internus (A-förmig) SPALTE für Gefässe und Nerven

KÖRPERWANDSTRUKTUR

Page 34: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

M. tranversus abdominis (horizontal) Fascia transversalis Peritoneum parietale Cavum peritoneale Peritoneum viscerale Eingeweide

M. transversus thoracis (horizontal) Fascia endothoracica Pleura parietalis

Pleura visceralis Lunge

Cavum pleurae

KÖRPERWANDSTRUKTUR

Page 36: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

FEHLBILDUNG

Pectus excavatum (Trichterbrust)

Pectus carinatum (Hühnerbrust)

Page 37: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e

BIBLIOGRAPHIE

Folien vom Prof. Á Szél und Dr. N. Zayats Mac Kinnon P, Morris J: Oxford Lehrbuch der klinischen Anatomie, Hans Huber, Bern, 1997 Lippert H: Lehrbuch Anatomie, Urban & Fischer, München, 2000 Snell RS, Clinical Anatomy, Little, Brown & Co, Boston, 1995 Moore KL, Dalley AF: Clinically Oriented Anatomy, Lippincott, 1999

Page 38: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e
Page 39: Thorax und Bauchmuskeln - semmelweis.husemmelweis.hu/anatomia/files/2017/09/DZ-I-SzA-Thorax-Bauchwand... · Arcus costalis Clavicula Spatium intercostale Cartilago costalis S t e