DEO PRbpfSPEC IM I Ν IS AGA DEM IC I,

DE

USU LITERARUMHUMANIORUM

IN

THEOLOGIA,PARTEM POSTERIOREM,

Ex ßffragio AmphjJ. . Philofopb.ad llluftrehoc ,

MODER ΑΝΤΕVIRO CELEBERRIMO,

PROFESSORE Eloquent. Reg. & OrT.Mag. Ρ Ii T R ΟEKERMAN.

PRO GRADU,Publico Bonorum judicio fubmittit

In Aud. Carol. Min. ad diejrn II. MajiAnni MDCCXLVI.

Horts, ante meridiemy Jolitis.NICOLAUS ROSLING,

UPLAND US.

UPSALLE.

' a

, MONSIEUR le CAPITAINE,

PACO HORLEMAN,1 Proprietaire des mines a Forsbacka..

miß Åpäanty Mmßeur, dans mon ejprit s hJPjm grace toute patticuliere, qii ti Vous a pié

.JBL me faire, psndant le tems, que favois,Fhonneur d* tf/r* dans Votre matfon^ je me vois· aufftkors åretat de m en acquiter. La conmißance , quefat des nobles quaktez, que Vous pojjedés, me per*Juadent, que Vous ne demandez nen de tousles biens,dont Vous avez daigné me comhier, Mats cepenäanffour fatre ecluter en quecque fapn le coeur tout pene-ti é de recmnoiffance, qui fen conferve r 'fai V komtieyr de Vous aedier cette peute aiffertaiion·; que jeVous fupplte tres humblement, vouLon regarder a lmved favöraide, & weme V agrter Λ comme tme mar~que du profond reffet, que jat pour Vous\ feraifans cefftt des veeux les plus fineeres pour Votre pro-fperité &*' celle de Votre noble familk, dJ etre avec un reß)et inviobbleMate ma vte

MONSIEUR

Votre tres - humble· δϊ tres:obeiffant ferviteur

NICOLAS ROSLINa

Raemiiiis, qux, pro ratione fa-ftituti, prxmittenda videban-tur, ad GRAMMATICAMdeferimur, vifuri, num ejusullae in Theologia fint partes,id quod ex natura ipfius 8cindole optime colligitur. Efthxc fcientia, praecepta non folum generaliora plu-ribusque linguis communia, fed cuivis etjam Ter-moni propria,tradens, ita quidem, ut iter, quo, fe-lici aufpicio, in inferiores eorum receflus penetra-

re liceat, monftret aperiatque /■). Sic genium lin-Ε gux,

k) De variis Grammatices aceeptionibus heic mul-tls diiTerere non vacat, rei cognofcencke cupidis fatisfa*ciet Joh. Wowerius in Lib. de PolymatL id raonuifleftjfBU

B. c. D.

CAPUT SECUNDUM

34 ' *■ >o(

guie, cum eirca literarum fonum, iyllabarum ne-xum,vocumq; ex his, & id genus alia, edocet; tumvarias vocabulorum mutationes, cafus, numeros,genera , témpora , perfenas , modos ; nomen ,verblim & particulas /J, refte & apte conldru-endi rationem, iubminiftrat. Aft quin, vel hocnomine, maximopere fefe commendet Grammati-ca, nullus dubitaverim. Etenim non datur via adlinguarum cognitiorrem hauriendam vel tutior, velbrevior U). Neceifitatem idcirco linguarum,hanevero, parte priori, §. 3, probatum ivi, quantum

ego

fufficiat, diftin&ionem Grammatices in Univcrfaiem &Particularem fuo niti fundamento; liquidem eonitat,non folum principia idiofnaturpT verum etjam partemregularum, quee rnodum vocabula conflruendi praefcri-bunt, ex ipfä generali idea linguae poffe derivari. Cfr.Ifr. Theopb. Canzii rudiment. Gramm, univerfafis, itemChriih jnnckferi Linese prirnsj erudit. univerfie p.74. &c.

1) Ad ternarium hunc numerum partes, quie alias■ pluresr conffitui foient, orationis reduci poffe arbitra-mur, quicquid obvertat Leefcherus de CauiT. L. Ebr. p.376 pro fingulari Ebrsei fermonis genio.

11} Exempla ingeniorum pr&cocium & feliciffimo-Vnm, quos, abpqöe" bujus artis ope, egregios prörfus indinguanim ftudio fecefe prögréffus, in confrarium ad~di - e unt Cornelius AgHppa in üb. de Vanit. Selen t. 'C. iLMorliöfiiis"' in Polyliiil: T. 1. L. IV. C. X. Quid de

Faccioiato fit babendum, dbeet Bertramus in introd. adI.it. Hiim p. 03. Neque ego diffiteor, folo ufu & fa-milisri férmone, mirum qUänftim profecilfe plirrimosfTPanedni ttunen & nlutilani ti, iiculneain hanc eile lin^guaMö? peritiam, nemo fe're igiiorat

4JK ) ö ( **- m

ego judicare poflum, hujus fnbfequitur utilitas pla¬ne Angularis. Pr£eterea,iécundiim analogiam Gram-maticam, interpretanda efle facra oracula, in quoinduilria Theologi fere verfabitnr omnis, commu¬nis eil iententia w). Verum heic quanti Jnterfit,non modo variam orationis. partium ad fe invicemTelationem, harum varias inflexiones & modos, inin quibus nervus rciidet conflrii&ionis, probe no-viffe »), fed& redarn icribendi rationem,juilumque(yllabarum valorem o), unde ßepe perfpicuitas 8c

Ε 2 gra-

ni) Pfeifféri Thef. Hermeneut. p. 308. η) Siquidennvarietas circumilantiarum in rebus, indeque conceptuumIn mente,efl ratio mutationis vocabulorym etymQlogicae,haec vocum compofitioni tantum non fimdamentum fub-(lernit, vel hinc, quisnam rerum flatus fit Sc conditio^optime cognoicitur. Cfr.WolIii trad. de gen. Iocut.Sacr.explanatione. Porro in lingua Ebraea imgularum. con»jugationum Angularis nota eil vis fignihcandi. Vid.Ifaac Barrow penfées fur divers paffages de 1' ecritu-re fainte, item Rambach. Herm- S;a p.334. feq. Sic con»jugationis medice formse Gricoriun.' peculiarem quoquéugnificandi vint adjungit Ludofph. Kufterus in trad. deyerbis mediis: at, quo minus exemplis heic agam, an-guilis excludor paginarum fpatiis

0) Quamvjs per ipfam -generalem linguarum narturam pronuntiaridi ratio non deterrninetur; habet ta¬rnen omnis fermo, praeter αξμwittv, 'ρυ&μϊν, f. rt^v ο

Kivjeitn τάζιν, fécunduni Piatoném in Lib. 3i de re-publ., cujus oblervatio nec contemnenda. Acuit e-airn vim orationis non parum fyllabarum elevatio &depreilio j immo ιτΑξα, rvjv xgntuitAv ην μ\» το~ς dm

4K ) o C MI·

gravitas fermonis pendet, hbi habere perfpe£him,tacile erit intelle&u. Quid, quod ex fola coftftru-endi ratione, diuturno ufu firmata, facris literis fuaconftat dignitas, veritati fuum fulcrum & prasfi-ium /;). Quapropter etjam magni femper a ma-

ximi nominis Theologis , habitam, & id quidemnon injuria,legimus hane difciplinam. Notum eftelogium: quanto eris melior Grammaticus, tanto me-Hor Theologus. Sunt item verba Chemnitii, Theo-logi per orbem confummntiffimi: amiffa, inquit,vera Grammatica, ftatim exftinäa efl lux furioris do-ffrint, Part. II. Loc. Theol. p. 217. cqI. Fechtii Phi-local. S. p. 52.

§. II.Ad RHETORICAM progredimur, quae, ut

re&e Grammatica; ita ornate, eleganter & copiofe,loquendi icribendique rationem inculcat. Hujusvero ufum in Theologia aegre inficiabitur alius,

4M ) o r «I- 37,tamett ubique tantis rebus, quantö funt Divinse,quse heic traduntur, dignum, h. e. fublimem ma-jeftatisque plenum, eris deprehenfurus q). Hi nam·

que>

q) AdeasEfaiam, miraberis. certe iingulare illius &grande dicendi genus ;fic eloquentia Pauli quid artificio-lius, fublirnius quid, il docet, nihil illuftrius, fl difpu-tat, nihil ejus calore pugnaclus, fi confolatur, nihilfclandius, ii minatur, nihil irnperioiius. Cauflin. Eloqu»S. p. 937. In hiftoriis porro, magnus fa&orum occurritfeledus, permagna fublimitas in ipfa iimplicitate; ita.ut jure noftro dicere poilimus , quicquid σ·αφρ]νίίΛς,lityiSxt) κάλλνς , γίξγί&ητβς, ν\$χς και άλη&ίίας apudHomerum, Demoilhenem, Ciceronem & alios eloquen·tise principes, adamamus, id omne in facro ftilo adeiTe.Infanire ii propterea merito funt cenfendi, qui cum E-rafmo & Paganis, imo Patribus quibusdam, fermonemfacri 'codicis impolitum eile & perturbatum queruntur.Fatendum, quod ad ftilum Ν. T. attinet, ab elegantlAtticorum dicendi genere illum non raro recederejverum, cum jufferit id fapiens finis obtinendi ratio, exi-guisque admodum limitibus circumfcripta eflet eloquentiaAttica, ut fcriberent OTK Ε"ϊΠ3 Ef. 8·* ι· feil Mo ho*minis, h. e. frequentiori & magis familiari,res ipfa poftu-lavit. Prseterea eloquii vis non confiilit folum in fplendi*dis ornamentis, artificioiis tranfeundi modis, inani vo-cum, quibus pufilla admodum ineft poteftas, fonitu, utab hac, tanquam puerili & frigida, merito alieniflimifuerunt fcriptores; fed in perfpicuis verbis, in utili &fano fenfu, in rationibus claris & pondera convincendihabentibus, qualem & nos facris Amanuenfbus in theiivindicavimus. Ita quidem,ut loquendi genus,rei fub-jeftöe aptum & conveniens, ubique ßs inventurus,& fi-

38 ) o c s&»

que, quibus inter icribendum aftitit ipfe Au&orfapientifiimus, facros intelligo Amanuenfes, tionpotuerunt non, verba rebus accommodare; rerumvero fublimitas, quod parem non agnofcit, fequi-tur nec dignitatem ftili habere, quicum poffic com-parari. Hane vero, cum absque tropis & ichema-tibus fruftra finxeris; Tunt namque hsec ingenii hu-mani inventa, quae iupplebunt, ubi deficit non mi¬nus verborum proprietas, quam fententiarum grå¬vitas , rebus proportionata; troporum fimul & fche-matum divina oracula eße feraciflima, mecum fa^tearis, necefie eil r), Quod ß concefleris; ut tropi-cum & figuratum a proprio dignoicere vakat fer-mone Theologiae ftudiofiis, cujus verum & ge-nuinum fenfum eruere, erutum aliis explanare,u-nicum fere opus eft & labor, juvabit certe, tropo-logiam Rhetoripam identidem in fubfidium voca-

re

mul ita comparatum, uterudiat, moveat, fuadeat,con·yincat. Vid Vitringa in prsef. ad Eiai. p. 12.

r) Sic fruftra laborant, qui, cum Lockio & aliis,omnes tropos & figuras Rhetoricas ex facris literis ex-ierminari volurit, cum potius effentialis, liceat ita lo-qui, fit rebus, quae heic traduntur, figurata loquendiratio; hinc pleni exemplorum libri. Cfr.Glaffii Rhet. S:a.Cave tarnen, ne cujuscunque demum generis figuras,furibundi apud profanos afferius indicia, pro arbitrio,facris literis affingas. Sic hyperbolas e verbo Dei con¬tra Spinozam, OJericum, Tolandum, re

«5 )o( B*· 39re s). Unde id profe&o lucrabitur boni^ ut nontantum perverfis opinionibus portam prseclndat;verum & contranitentes facile erroris fit convi&u-rus. Praetereä ei, qui docendi provinciam cum lau¬de tuebitur, eo magis hane ccmmendandam judi-dico, quo certius conftet, ejus potiffimum ope debellua, multitudine nimirum, felicem ipii obtin-gere vi&oriam.

§■ "i.Pergoad PHILOLOGIAM ftri&ius fumtam,

quae folidiorem linguarum cognitionem fibi vin-dicans

/) Dici vix ac ne vix quidem poteft, quantum prse*ftet emolumenti, ex principiis Rhetoricis, genera di-cendi fcribendive inter fe difcernere, cum ratione ver¬borum, tum rerum, tum difpofitionis animi, ( tripli-cem hane viam ii fpe&averis, variam utique induitfaciem oratio ) propria a tropicis & allegoricis, fti-ium oratorium ab hiftorico & dogmatico, jocofiinrdenique fermonem a familiarij fententiofo & arguto.Morhof. de arguta Did. Potidem fere orationis generaetjam in Sacra S:a obfervavit Flacius. Vid. ejus ClavisS» S. Blackwalli Critic. N T. p. 322, Grifchow in in-trod. ad Philolog, gener. Gap«V. Verum quodiibet ho-rum firigulärem requirit mentis habitum, unde & tro-porum vim & poteilatiem metiri licet: Sic in allego-rico ratio hmilitudinis fedulo eil evolvenda, in aliis a-iix regulae tenendae. Porro, cuantum roboris infit tro-pologioe contra Galvinianos, tum iri controverfia ilJa^fuper ver-ba teihamentaria Salvaforis, tum fuper alia S.S. loca, ignorare poterit nemo.: Cfr-.GJalPRhct. S:a.

*NS ) o Cdicans f), non folum in illarum anriqnitatem «), per-ife&ionem, caiHtatem, puritatem inquirit, iéd &yoeabulorum ετύμας, varias iignificationes, con-ftruendi modos, horumque fetwτητχ expifcari, fotducic eife muneris. Magni hane in Theologia es-fe habendam, quia fcientiis plurimum affert de-coris &luminis, per fe patet. Fontium enim fa-crorumdum originem & astatem probat, fördes ίϊ-'

, mul

t) De limitibus Philologie tot difcrepantes inveni-untur fententie, quot fingulis enumerandis, nec dies,nec charta fufficeret. Nos folida linguarum notitia il-los concludimus, quo iic & ceteris difciplinis,Gramma-tice videlicet & Criticse, fue maneant partes ab hac di-ftin&ie, ita tamen, ut a nobis diiTentiendi equa fit po-teftas. Deiinitionem alias Philologie S:e in fpecie tra-dunt Langius in Inftit. Stud.Th. Lit. p. 164. Carpzoviusin pref- ad S. V. T. Buddeus in Ifag. ad Th.p. 148.

u) Quemadmodum linguas alias ex aliis ortas eiTe,fidem fa:iunt hiitorie, fieri vix poteft, quin naturammatris aliqtio modo referat filia; origo itaque linguaecognita haud raro vim iignificandi tum vocabulorum,tum conftru&ionum, in lucem producet; iic in linguaEbrea, que alias merito ^3 DK falutatur, Gre-ce latent ftamina, in hac Latine,& iic porro. Praeterea,manet has, quod rebus aliis commune eft, fatum, ut excommerciis, bellis migrationibusque, viciflitudini iintobnoxie, unde varia facies & iignificandi ratio. Fataidcirco linguarum in eruendo fignificatu percurrere ne-cefium habet Philologus. His vero attentionem ad lo¬ci & temporum circumftantias, feu antiquitates, infil··per addendo, plena fulgebit luce oratio. Cfr, ClericijSIn arteCritica fyil. C. 5.

) ο ( Sil.Riul Sc macülas χ), omnes removet,, expürgat yjfo

F quo

*·) Non aliunde fane, quam ex debitse linguarumcognitionis deft&u, nefcio quam, labem & maculam ia*cro utriusque Foederis textui adfperferunt Ifr. Abarbanel,Joh. Oericus, Eraim Roterodamus & alii, dum barba-rifmos & folcecifmos in Γ. literis faepius obvios elTe, con-tendunt. Fatendum quidem eft, in textu, prefertim N.T. occurrére vocabula peregrina plurirna; hcec tameirnihil magis fermonis puritati riocent, quam didiones a-iiene, jubente id rei neceflitate, a probatiflimis Au^ckdloribus in confortium lingue admiiTae, & civitate dona-tse: nec quid purum, vel minus,tam ex origine vocabut-lorum, quam recepto eorum valore & ufu communi, e-rit judicandum. Id enim, quod barbarum fuit & info-lens, domefticum poftea fcepe & famiüare evadit; atquefic, quid de Ebraifmrs Ν. T. fit tenendum, facile eritjudicatu. Vid. Balth. Stolbergius de barbarifm. & folce·cif. Gr. Ν. T. di&ioni falfo tributis. Joh. Olearius de fti-lu Ν. T. Heinfius in Ariftarcho &c.

y) Nec, fine fingulari mentis horrore, impise illo^rum äudaciae recurrit memoria, qui S. codicis, inprimisEbrei textus, au&oritatem ut elevent, punftorum voca*lium & accentuum figuras recens effe Maforetharum quo·rundam Tiberienfium inventum, prsefra&e defenfitarehaud verentur; hujus fadionis dux & antefignanus ha¬betur Elias Levita, Judseus celebris, quem ex reforma-t\s fecuti funt Lud. Capellus, ΙΓ. Voilius, nec non Pon-tificioe rebgioni addi

I* ΊΜ ) * f **·qlio vel (bio nomine, veritaris fulcrirm ianÖiori^quc doöxinse re£te cenfetur prcefiäium firmiffimMni.Porro, varias vocum fignifcationes z) ex ipfa radi-ce & aäiis circumftantiis εμφαταωτάτας a) eruendo,

nonfv, >

otivlam eat Theologus, quo Au&ori optimo fuus con-ftét honos, icripto ejus fua integritas & au&oritas far-,t? te#aque maneat, fidei denique, ei innixa, ττλ^ζοφοζίοε'firma ftet & fallere nefcia. Cfr. Pfeifferi Critic. 5:a pag;

feqq.2) Eum, qui vel ακξ» tantum sre/Z linguas noftras

falutaverit, fugere non poteit, id commune harum effeVitium, fl Vitium erit dicenduin, quod vocum numerafignificationes non metiantur. Quseftio eiiim eft: per-,'fe&ior ne lingua, in qua fingulis verbis fingulaé refpon-;deant notiones, an, quae uni vocabulo tribuit pluresJlVid. Jacob. Carpov. in medit. Philof. Crit. de perfeétionelingupe Cap. II. p. 48-feq· ejusque vindicias edit.1744. Ne:Itaque heereas & hallucineris omnino, has omnes,quo-ad fieri potefl, frequentandas fuadent principia Her-menevtica. Nam το λίytiv τι και μη πξΟΓ&α.?(λΜψαίrif λίγο μίνα σημααόμίΡ*, 79

m ■>«( ι» ^non tantftm craffiores diipdlit nebulas, Ted &, in-telle&a idiotiimorum potefhte b), cui ii acceileriterudita connexionis iaearum peritia, ad veritateshucusque forte latentes faciiem & felicern parataditum c).

§. IV, VSequitur CRITICA, in eo potiilimum occtt-

pata, ut codicum antiquitatem vindicet, loca cor·rupta emendet, emendatis debitum nitorenrreiu-Ituat, icripta dcnique vera a falfis & iiippofititiis dif«> cernat d). ' Scientia perneceiiaria & utilis admo-dum,quod hominum calliditas, & verfutia mal^

F 2 caus-

dum radix non folum cum derivatis materiale, fed $cformale, ordinarie communicet, etjam magna hinc,.mrCompofitis pradertim,f

HNK J ° X Hb 45

gfcnuinae le&ioni, diffcinSioni & interpun&ioni vin-dicatse, non parum ,aceedit momenti & ponderisg).' '

'

Va-

cion. Horum aiidaciam retundere validis rationibusCriticis, il Iis, qujbus .facroe dodrinae eil commiiTa cu-ilodia, incumbit. Immo,dum integritatem facri codicisailerit, Iibros, qui alias deperditi putantur, ad Canonemnon pertinuiffe, vel iub alio nomine delitefceré, fimuledocet Critica.

g) Indignas quidem Judasis pro tanto beneficio re--ferunt gratias Pontificii, Voffius, Clericus & alii,dumeos,tauquam infidos tanti quantum Divina funt o-racula, cuilodes traducuin, cum potiushis, poitDeurn,debeamus, quod ipfa verba, quse facro Divinorum fcri-ptorum profluxere calamo, jam hodie poilideamus, Vid.Leusdenii Philol. Ebr. Carpzov. lib. cit. ρ 7Ö5- ieqq·Tarnen, prapter librariorum incuriam, non defuere,qulTacri codicis corruptionem, quamvis fruilra omnino,tentaverunt; unde & faétum, quod in exemplaribus non-folum diflin&iones authenticas fsepius deiicere, fed 8cIntegra commata deefie & fenfum plane perverfum haudraro deprehendamus. Exempla chartae hujus non capitanguilia. Cfr. Rambach. lib. cit. p. 31. Carpzovii &ζ-Biackwallii 1« cit. Immo veriiones fsepe infinitis labora-re vitiis, non fölum Grammaticis, verum & dogmati-cis, jan) dudun probarunt Critiei. De vulgata hoc i-pfum te/latur Vältherus in officin. Bibi. p. 583- De Ger¬manica Lutheri, ex controverha inter Aug, Frankium

- Me jerum, de modo hane emendandi v facile eil ju*dicium. .Vid. Graph djflejrt.. de Verfione Lutheri Germ.Vitteb., 1^97. Quod ad noilram Suecanam attinet, cu-ra Regum Clementiffimorum, critica quidem cemfura,„Bitidior japft.injiltof&: correilior jprodiit 5 quin tam en in

ψ m )öf mVakant idcirco, qui ex abufu, hancartem, Theo-logo indignam, omnino judicent profcribendam b)<

§. V. , , >Ad POESIN devolvimur, eo magis commeti-

dabilem, quo majorem ejus in fk&endo & erudi-endo yim nulla non agnoverit astas. Unde nec(ine iingulari Numinis cura fa&um auguramur,,quod icripta ligata, profis mixta, in iacris noilrisBibliis invenire liceat i). Immo nulla fere datur

Theo-Γ·Ι ■

rnultis, qua diflinétiones, quave conformitatem cum Un¬guis originaiibus, manum cenforiam efflagitet, ex piopropofito, quod inträ vota hucusque iubilitit, äffirrnarehon veremur. Cfr. Le Long· in Biblioth. S:a, Chrift»Kortholt de edit. Sacri cod. C. XX. §. 37.

b) Variantes in N. T. leri;iones fufpenfum & ancty·pitem quemvis tenebunt, negleria hac arte utiliffimaj,quemadmodum contra opene Maforetharum Griticx fareiliorem V. T. intelierium debemus. Quid alias deMa-fora tenendum, docet joh. Chriiloph. Volfius in Biblioth.Ebr. P. IL p. 528. Hinc tantum huic arti ilatuere pre,-tium ipii Patres, ut tempus,quod remiflloni eflfet daivdum, huic potifiimum confecraverint, teile Caiiiodoro,de Div· ari. Male vero Sociniani & Por^tificii heic prse-lidium erroribus quaerunt. Cfr· Vollii Hermeneut. S:aN.T.

i) Utut de origine hujus* tam prsedaree artis nihilcerti conilat, temporibus tamen a nobils dfcjun'&ifFimis,fianc inventam, exemplis carminum, quae in facris Bf-'feäis paffim obvia iunt, e.c. Exod.XV.^. ßc alibi, liquiv

*3 ·0 ((

Theoiogise pars, cui praecepta poetiea non adpli·cuerint Å). Nec aliun^e, fi a Deo . diicefleris, re-petendum, fub papifticis nebulisj ver# tamen re*

äo patet. Gfr. Voffius de Poét. G. & L. Aft quanta fcri-pturae pars po^ticis regulis fit adftri&a, Iis manet fubjjudice·*.. Quemadmodum etjam, circa indolem hujusPoé*feo^, neö minor difficultas: ad dimenfionem, quae Grse-*cis ©t Latiriis propria & familiåris fuit, hane reducereconantur Jofephus in Ant. Jud. Lib. VII, c. XII. Franciic·Gomarus inLyra David.; quibus ipium genium L.E. op·»ponunt Leusdenius in Ebr. Phil. Difp. VII p. 8*· & Phi¬lo Opp. ρ 78: pro Rhythmis propugnant Theodor. Her·bertus de Poét. Ebrseor. & Joh. Clericus. Bibi. UrtiviTom. IX. p. 245. Verum utramque hane quoeftionerftaliis relinquimus difcutiendam. Interim dignus eil et*jam in hac materia Lcefcherus, qui confulatur I. c. Iib.II C. X. p. 436. Ceterum ut redeam, unde fum digres-lus, Pöefin, tanqiiam quop tj, in fummo habitam pre-tio, teftatur majör Poetarum numerus. Sic ex Patri-bus innofuere Tertullianus, Cyprianus &c; Vid. Borrlich'iüs de Pöétis Örsecis & Lat. Nec pneterire poiTum*quin memorem, ipfos Arianos, hoc ftrategemate, ho-immum animos, vertumno fere mobiliores, quo vel-Jent, abducetido, ufos, Popticen fuis adpIicui/Te dogma-tibus. Vid. Cypriani DiiT. de propagat Haeref. pér cantile^nas. Immo Caroli M. religionis Chriftianie amplifican-dae ergo, ut veterum colligerentur carmina , moni-tum legimus falutare* Vid. Polyc. Lyferus in hiftor»feit. med. xvu

k) Cfr. Buddei difiert. de Metaphraftis, qui Nf T.Grsco carmine expreflere.

4$ m

ligionis veftigia remanfifle incorrupta, id quodlacis iuperque probant annales Ecclefiaitici l).

Quam vcllem ego huic operce, modo per tem¬poris & facultatum angufiias id liceret, diutius im-iBorari,& telam,quam exorfus fum, in ΗlSTORIS,alterius Lit. Hum. partis , ufu oftendendo y perte-yere; verum, cum latior hic fit campus, quippcpräster Écclefiafticam, Civilan & Artificialeni, hacreferri folent fubfidia Chronologien, Geographica, Ge¬nealogien , Antiquitätes, Res Numijmatica, J)iplomatica& Hernldica, neic jam pedem figo. Te vero, L.B., iit innoxios hofee conatus tuo comple&i digne-ris patrocinio, ea, qua par eft, verborum obfer«Vantia coritendo.

V CAP.

Ij Lutherus, de virtute Poéfeos, aliorum exem-plo, edo&us, libros Pfalmodicos, quamprimurn, nempeA. 1524, edendos curavit, quem fecutus deinde Me-ianchthon. C£r. Schmidt de modo propagandi relig. |perPoéfin, Carpzov. in ρ ras f. zum Lehr- und Lieder-Predigt*Aurem ideirco Quakerorum ineptiis fiqn praebemus,qui ufum omnem Poefeos facrae ejuratum cupiunt|quandoquidem ipfum Salvatorem duieiffimum, cänendo,laudem Patris extollere legamus Matth. XXVI. 30.Vid. Buxtorf. in Lex. Talmud, p. (514. Joa. Zach. Hil-figeri difiert. de Pfalmorum hyimnor. Sacr. different. Wik► teb., 1720, & monita & exempla aliorum habeamus,

digna, quse fequamur & imitemur.