Tarihte Ve Mitolojide Isyan - N.zaporozhets.- A.svanidze

8/14/2019 Tarihte Ve Mitolojide Isyan - N.zaporozhets.- A.svanidze

1/230


2/230

Kitap zerine

Bu kitap, insanlarn hem en ok sorguladklar, hem de fazla bir ey

bilmedikleri or taa yklerle gzler n ne serer . M.S. 5. yzyldan

M.S. 15 . yzyla kada r olan ge ni bir za man dilimendeki gebe

kabileleri, insanlarn yaaylarn, zlemlerini ve dostluklarn,

derebeylik dzenini, basklara ramen gelime arzusunu anlatr.

Bu kitab Natalia Zaporozhets ve Ada Svanidze derlemitir. Yazarlar,

hazrladklar kitapla, insanolunun geliimindeki temel talar ve nelere

katlandn okura aktarmay amalamlardr.

Alamut izgiliforum.com


3/230

Progrs PublishersMoskova, 1990Orjinal Ad Tales of the Middle Ages

Yurt KitapYayn 130 * Tarihi Romanlar Dizisi 33

ISBN 9757076538

1. Bask Eyll 2002, Ankara

eviren Meneke Bekarolu

Dizgi Yurt KitapYayn

Kapak Ali mren

Bask Cantekin Matbaas, Ankara

Yurt KitapYayn

Merutiyet Cad. 11 /22 Kat: 6

KzlayANKARA

Tel: (0 312) 417 35 49

Fax: (0 312) 425 36 40

email: [email protected]
mailto:[email protected]:[email protected]


4/230

T A R H T E v e M T O L O J D E

SYANN . Z A P O R O Z H E T S A . S VA N ID Z E

yk sekisi

eviren

Meneke Bekarolu


5/230

NDEKLER

nsz 7

Cermenler 8

Filozof ve Kral 15

Franklarn Kral Clovis 20

Salik Kanununa Gre Bir Mahkeme Gn 31Kaaklar 38

Nike syan 46

Bulgar Tarihinden Sayfalar 54

Slav Alfabesi 57

Domesday 60

izgili Yelkenli Gemi 63

Hal Seferleri 70

Alevler indeki Konstantinopole. ..., 76Grnwald Sava 8 0

Sa dece Bir Gn 85

El Cid 9 4

Robin Hood 104

Silahlara Sarl ve Haklann Koru 112

Wat Tyler syan 118

Taborlar I 2 6

bni Batuta'nn Yolculuklar 132

Jean d'Arc 13 8

XI . Louis 152

Soylu Ulak 159

Ort aa Avrupas'nn Haritas 16 8

Bir Baltann Fiyat 17 5


6/230

John ve Mary Ne Piiriyor? 17 9

Benekli nek Gemisi 18 5

Sir Hanley' in Hanedan Armas 18 9

Ktip Raul 195

Bas lm lk Kitap 201

Golyardlar 205

Ort aa niversiteleri 2 1 3

Ortaa Tiyatrolar 2 1 9

Leipzig'de lmi Konumalar 2 2 3



7/230

NSZ

insanlk tarihinin gz alc dnemlerinden biri olan ortaa,

bin be yz yllk serveni boyunca, tarihin teme l oluumlarna

sahne olmutur. Modern Avrupa ve Asya'nn snrlarnn izil-

mesi de bu dneme rastlar. Amerika'nn kefiyle balayp,

matbaa ve teleskop gibi insanla yeni uruklar aan aralarn

bulunmas ile devam eden or taa, gnmz tarihilerine de

olanca hameti ile k tutar.

Ortaa boyunca geen eitli olaylar konu alan bu kitab

okurken, Alman ve Slav kabileleri hakknda bilgi sahibi olup,

sz konusu halklarn yaay tarzlar, kanunlar, askeri tekilatla-

r vb. kurumlara gz atabilme frsat bulacaksnz. Bylelikle Or-

taa boyunca sklkla karmza kan derebeylii kavramn da

ok daha iyi anlam olacaksnz.

Bizans saraynn iinde bulunduu mali krizin yol at Nike

isyan, Laon komnnn oluumu ve geliimi, Hal Seferleri,

bu savalann neden ve sonular vb. Konular okurun da gre-

bilecei gibi tarihi belgelere bavurularak a kl anmaya all-

mtr.

Elinizde tuttuunuz kitap, sizlere Arap kavimleri hakknda

bilgiler sunacak. bni Batuta gibi limleri ve bu limlerin yaa-

dklar dnemlere bal kalarak nasl dnme yntemleri ge-

litirdiklerini benzerlerinden ok daha iyi anlatacak. Kitab oku-

duktan sonra, Avrupa ve Asya halklarn birbirleriyle ok dahaiyi kyaslayabilecek hale gelmi olacaksnz.

7


8/230


9/230

Galyallara ait verilen tek bilgi onlarn et ve peynir yiyerek bes-

lenen bir kavim olmalarndan ibaretti.Kitaptan ayrca Ren ve Tuna nehrinin bataklklarla evreli ol-

duunu reniyoruz. Bu yzden Alman kavimleri tarmla ok

fazla uramamlar, sadece ovalarda msr, akdar, arpa yeti

tirebilmiler, ounlukla hayvanclkla uramlardr. Galya se-

ferinin hemen ardndan balayan byk kuraklk burada yaa-

yan Cermenler i g e zorlad. Kendiler ine yeni yaam alanian

arayan bu halk Ren Nehri'ni geip, Keltlerin yaad bereketli

topraklara yerlemeye karar verdiler. Bylece hayvanlar iin

geni otlaklara, kendileri iinse su pnarlanna kavuacaklard.

Sezar, kitabnda Cermen halklann ne kadar anlalmaz bul-

duuna da deinmi. Bu insanlar sahip olduklar topraklar asla

blmyor, ahsi mal haline geti rmiyorlard. Hasat zamanlarn-

da birleerek tm rn toplayp, depoluyorlard. Elde edilen-

ler hepsinin ortak geliri oluyordu. Baharda arpa, akdar, yulaf

eker, klar toplarlard. Hasattan sonra, bir dahaki yl iin asla

eski ekeneklerini kullanmazlar, yeni tarlalar bulurlard. Sahip ol-

duktan rn daima eit paylar, kimseyi kimseden stn tut-

mazlard. Halkn bu birbiri ile kenetlenmi hali Sezar' ok etki-

lemiti. Hayat boyunca bu sistemin Roma halk tarafndan be-

nimsenmesini arzulam ama asla baar kazanamamtr.

Cermen halklan iin sert geen k aylar yaamlarnn deva-

m iin topluca kar koyacaklar dman gibiydi. Bu byk

dman yznden avlanacak hayvan kalmaz, tarlalar zarar g-

rrd. stelik iyi tanm yapabilmek iin gerekli olan metal ara

gereleri de yoktu.

Sezar dnemiyle balayp devam eden yz elli yllk sre

ierisinde Cermen kavimleri ile ilgili bilgiye sadece iki kaynakta

rastlyoruz. Birincisi Sezar'n nl yapt Galya Seferi, ikincisi de

Tacitus'un "Germenia" adl eseri.

Sezar kitabnda Cermen kavimlerinin yaay biimlerine

9


10/230

ok az deinmi, daha ok askeri stratejileri zerinde durmu-

tur. Tacitus ise Sezar'n aksine Cermen kavimlerini kitabna ana

tema edinmi, onlarn yaaylar ile ilgili ok derin bilgiler ver-

mitir. Kitab iin bilgiyi ise Galya sava srasnda esir dp

Roma'da yaamaya balayan Cermenler ve onlarn ocuklarn-

dan, ticaret amac ile gelip giden Cermen tccarlardan ve Gal-

ya'ya yapt ziyaretler s rasnda bizzat edindii izlenimlerden

toparlamtr.

Tacitus kitabnda Cermen kavimlerinin yz elli yllk sre

ierisindeki geliiminden bahsetmitir. Sz konusu insanlar

hakknda tarafsz incelemeler yapm, baz incelemelerini bel-

gelerle gereklere dayandrmtr. Roma'da gn getike ahlak

deerleri yklyor, msriflik, karmaa ve dedikodu artyordu.

Buna ramen Cermenler arasndaki dayanma her zaman ol-

duu gibi kuvvetini koruyordu. Adeta cesaret ve adaletin yer-

yzndeki temsilcileri gibiydiler.

Cermenlerin mtevaz hayat Sezar' olduu gibi Tacitus'u

da derinden etkilemiti. Cermen ve Roma halklarnn tek ben-

zer yanlar ise zerlerine giydikleri elbiselerle zenginlik ve yok-

sulluklarn ifade ediyor olmalaryd. Ancak Cermenlerde elbi-

seler Roma'daki kadar nem tamyordu. nsanlann fakir veya

zengin olmalar ile ilgilenmiyorlard. Burada ocuklarn, hatta

hatta klelerin bile haklar vard.

Sezar, Galya seferinden sonra ele geirdii Cermenlere Ro-

ma'nn kurallarna gre yaama zorunluluu getirmiti. Toprak

lann herkesin kendisi zerine zimmetlemek kaydyla bltr

mt. Roma ynetiminin belirledii dnemlerde ekim yapl-

yor, hatta yi ne ynetimin belirledii zama nda hasat yaplyor-du. Elde edilen rnn yars da Roma mparatorluu'na vergi

olarak veriliyordu. Bu dnemde kuraklk en byk problemler-

den biriydi.

Yz elli yl sonra, Taci tus' un yaad dnemde ise Ce rmen

10


11/230

topraklarndaki kuraklk sorunu ortadan kalkmt. Hasattan

sonra tarlalar nadasa braklyordu. Nadas dneminde tarlalar

otlarla kaplanrd ve bu otlar hayvanlar tarafndan tketilirdi.Tacitus kitabnda Cermenlerin arazilerini toplumsal statleri-

ne gre ayrmaya baladklanndan bahsetmitir. Sezar dne-

minde toplumsal snf farkllklarndan habersiz yaayan Cer-

men kavimleri daha sonralar kylerine saldran Romal askerle-

rin de etkisi ile yaamlarnda toplumsal snflandrmalara git-

milerdir.

Romallar nihayet Tacitus dneminde Cermenlerin g ve

cesaretlerinin farkna vardlar. Geirdikleri bu toplumsal rpertineticesinde Cermen kylerine ard arkas kesilmeyen saldrlar

dzenlemeye baladlar. Bu saldrlar neticesinde Cermen ky-

leri yaklp, yklyor, ele geirilen Cermen erkekleri esir aln-

yordu.

Roma adna esir edilen Cermen kylleri yine Romallarn

gsterdii tarlalar onlardan aldklar at ve kz gibi hayvanla

nn da yardmyla ekip bimeye zorlanyor, karlnda da Ro-

mal efendileri klelerinin ve ailelerinin ihtiyalann gideriyorlard.

Romallarn ar basklarna dayanamayan Cermenler, bir

gece toplanp, gelecekleri hakknda kararlar aldlar. Alnan ka-

rara gre Cermen halklan zgr ve bereketli topraklara gide-

ceklerdi. Bylelikle tarihte Cermen aknlar ve savalar balad.

Tacitus'a gre, Romallar Cermen topraklann igal etme-

seydi, savalar asla gereklemezdi nk Cermen kavimleri,

Roma mparatorluu'nunki gibi igalci bir tavr gtmyorlard.Tm gemileri boyunca bar daima savatan stn tutmu-

lard. Ancak Cermenlerlf ban bir toplum olmalarna bakarak,

sava yeteneklerinin olmadn syleyemeyiz. Cermen top-

lumlarnn en tipik zelliklerinden biri de erkek ocuklarn ye

titiri biimleriydi. yi bir Cermen gencinin ergenlikten kma

11


12/230

dan nce mutlak suretle gemesi gereken eitimler vard.

Bunlar silah kullanmay ok iyi bilmek, ata binme yeteneklerini

gel i ti rmek ve sert artlara dayankllk kazanm olmakt. Hatta

Cermen bir erkek ocuu erkekliini ispat edebilmek iin mut-laka vahi bir hayvan tek bana avlamak zorundayd. Bu zor

artlar yerine getiren her erkek bir kalkan ve mzrak tamaya

hak kazanrd. Ancak bu silahlar savamak iin deil, zgr bir

birey olduunu s img eleme k iindi. Yaad toplumda kabul

grmek iin verdii bu zorlu snavn sonunda o da dier Cer-

men genleri gibi askerlik payesi ile onurlandrlrd.

Tm Cermen kavimlerinin ortak bir dier zellii de seil-

mi bir meclis tarafndan ynetilmeleridir. Tm kavimlerdenoluturulmu bir meclis, dzenli olarak dolunay zamanlarnda

bir araya gelir, gnlk bir sre boyunca halklar ile ilgili

nemli konulan tartp kararlar alrlard. Bataklklarn geilme-

sinin zorluu yznden meclis yeleri toplant merkezine iki

ya da gnde ulaabil irlerdi. Toplant srecince meclis yele-

ri geni bir daire olutururlard. Liderler ve soylular bu geni

dairenin merkezinde yerlerini aldklar zaman toplantlar balar-

d. lk olarak grup szcs ayaa kalkar, toplantda tartacakla-r konular bildirirdi. Sra ile sz alan yeler, sorunlar iin d-

ndkleri zmleri meclise sunarlard. neriler beenilirse,

dier yeler mzraklarn kaldrp, konumacya katldklann be-

lirtirlerdi. Ancak konumacnn fikrini beenmedilerse, ortal

korkun bir uultu kaplard. Bu yzden olmal ki "Cermenler

her eyi silahla onaylar" demitir Tacitus. Bu mecliste sadece

sorunlar tartlmazd, ayn zamanda su ilemi olan meclis

yelerine de ne ceza verileceine karar verilirdi. Cezalarn ar-

l ilenen sula doru orantl olurdu. Hainler aalara aslr,

korkaklar bataklklara atlrd. Hrszlarnsa elleri kesilirdi. Mecli-

sin yeni yeleri yine bu toplantlarda seilirdi. Grne gre,

Cermenlerin dini inanlarn da vahi doa artlar belirlemiti.

12


13/230

Ktl gece, iyilii ise gndz simgelerdi. Cermenler de

Romallar gibi ok tanrl bir dine sahipti. Ancak inandklar tan-

rlar birbirlerinden tamamen farklyd. Cermenlerin yamur tan-

rs Thunor'du. Thunor'un demir eldivenleri, kzl sakallar vard.Bulutlarn zerinde otururdu. Kzarsa bulutlar birbirine arpar-

d. Thunor demir ekicini elinde tutar, baharda yamurlarn

yamas iin ekicini frlatr, yamurlar durdurmak ii nde eki-

cini geri arrd. Yamurlar bitince vadiyi toz ve yaprak kap-

lard. Bu srada uyanan Rzgr Tanrs Wotan, esneyerek ortal-

a salan toz ve yapraklar temizlerdi. Karlar eriyip, iekler

anca, toprak ana, Tanna Nerthus insanlara bereket ve scak-

lk getirirdi. Nerthus'un doumunu Cermenler bayram ilan et-milerdi. Her yl Nerthus'un doumu erefine enlikler dzen-

lerlerdi. Bu enlikler srasnda tm ky ieklerle bezenir ve hi

dourmam bir inein zerine ieklerle sslenmi olarak k-

yn en gzel kz oturtulurdu. Bu kz Nerthus'u simgel er di .

Nerthus gizemli bir tanrayd. Rahipler bile onun ne zaman

gelip, ne zaman gideceini bilmezlerdi. Tek bilinen, Nert-

hus'un bereketin gzel tanras olduuydu.

Cermenlere gre dnyada pek ok doa st yaratk yaar-d. Mesela ktl iyi kalpli devlerin gelerek yok edecekleri

inanc tm kavimlere hakimdi. Irmaklar, dereler ve ormanlar

periler tarafndan korunurdu. Cinler ve periler ormanlarn de-

rinlerinde dans eder, ark sylerlerdi. Yldzl gecelerde dala-

rn derinliklerinden sakall ccelerin sesleri yanklanrd.

Onlar her tanr iin bir baka zamanda, bir baka tren d-

zenleyerek yaarlard. Tanrlarna eitli hediyeler sunulur, hatta

bazen insan bile kurban edilirdi.Yola kmadan nc e mutlaka toplanp, am aalar nda ya

adklanna inandklar tanrlarndan yardm dilenirlerdi. Atlar

kutsal saylan arabalara koulur ve en nde yola kartlrlard.

Hemen arkalarnda rahip ve kabilenin liderleri yer alrd. Cer

13


14/230

menler atlarn, tanrlarnn kendileri iin yazd kaderi bildikle-

rine inanrlar, bu yzden de onlarn nderliklerinde yola kar-

lard. Her yolculuk onlar iin byk bir titizlikle hazrlanlan bi-

rer yin gibiydi.

Cermenler savaa kmadan nce, mutlaka tanrlarna d

manlannn cesaretini alp gtrmeleri iin dua ederlerdi.

Tacitus kitabn, zaman ilerledike kabilelerin birleerek, Bat

ve Kuzey snrlarndan Roma'ya saldracaklarn sy leyer ek bi-

tirdi.

14


15/230

FLOZOF ve KRAL

Esir nemli parmenin zerine her eyi yazd, altna imzasn

att... Boethius

Bataklktan szan zehirli gaz zindann iini doldurmutu. G-

ne, demir parmaklklarn arasndan szlerek, iine szyordu.

Tek tesellisi "Felsefenin dl" adl bir kitap yazm olmasyd.

nsanlk bu kitap sayesinde zgrln, adaletin, korkunun ve

cesaretin ne anlama geldiini anlamt.

Kral iinse u dizeleri yazmt:

Ta kalbin seni nereye gtrecek bakalm

Gururunu hi brakma

Yayn geni omuzlanna tak

Bakalm yldzlar nnde eilecek mi?

Aylardan beridir zindandayd ama midini yi ti rmemiti. Bo-

ethius gemite yaayan Plato ve Aristotle gibi byk d-

nnce yaamda en iyi eyin zgrlk ve doruluk olduuna

inand. Birka dakika sonra ayaa kalkt. Her eyi rutubet kap-

lamt. Kfle kapl duvarlann arasndan yrrken ocukluunuve vey babasnn Roma'daki duvardan duvara kitaplarla, papi-

rslerle, parmenlerle dolu ktphanesini hatrlad. Ondan ne

ok ey renmiti. Kitaplar sayesinde insan ve evrenin birbiri-

nin ayrlmaz paralar olduunu fark etmiti.

15


16/230

Roma mparatorluu'nun gemiini dnnce gururland.

Atlantik' ten, Argonotlarn altn postu bulmak iin gitt ii Kaf-

kasya'ya kadar her yer Romann topraklaryd. Hatta impara-

torluun snrlannn kuzey kutbundan, Libya llerine dek

uzand syleniyordu. Ancak 2. yzyldan sonra Roma mpa-

ratorluu kmeye balamt. 4. yzyldaki barbar Cermen ka-

vimlerinin saldrlan sonucu imparatorluk ikiye aynlmt i; Dou

ve Bat Roma mparatorluu.

4 1 0 ylnda 80 yandaki Alaric'in ynetimindeki Gotlar, Ro

ma'ya saldnp, ehri yamaladlar. Orada yaayan insanlarn

pek ou areyi kamakta buldu. Kalanlarsa alk ve susuzluk-

tan ldler. Romallarn "Tm dnyann bakenti" ya da "lm-sz ehir" diye adlandrdklan byk Roma ehri yerle bir ol-

mutu. Gotlar gitmiti gitmesine ama Bat Roma mparatorluu

bir da ha asla kapa nmayacak yaralar almt . Bu trajik olayn he-

men arkasndan gelen vahi Vandal saldnlarn pskrtmek

Romallar iin bir hayli zor olmutu. Son darbe Asya bozkrla-

rndan kalkp, Avrupa'ya gelen ve buralar igal eden gebe

Hunlardan geldi . 4 7 6 ylnda, Bat Roma mparator luu'nun en

son imparatoru olan Romulus Augustus yaamn yitirdi.Boethius henz on yandayken, Cermen kavimlerinden

birisi olan Ostrogot lar talya'y fethetmiler'di. Fetihten sonra

Apenin yarmadasnn kuzeyinde bir krallk kurdular. Theode

ric'i de kral ilan ettiler. te Boethius bu kraln emri ile hapsedi-

lip, lm cezasna arptnld.

vey babasnn ktphanesine ne olmutu? Tpk Ro

ma'daki btn her ey gibi bu ktphane de yerle bir olmu

olmalyd. Okullar kapatlmt, bu yzden ok az insan okuyupyazabiliyordu. Oy sa eski den Roma'daki pek ok zgr insan

okuyup yazabilirdi. Artk kimse bununla ilgilenmiyordu. Ktp-

haneler ve kitaplar kilisenin mal olmutu. Yunan ve Roma

edebiyat ile ilgilenecek insan kalmamt. Barbarlar sadece sa

16


17/230

vaa, geri kalan insanlar da rahiplerin vaazlarna nem verir ol-

mutu. Ne yazk ki kitaplar onlar iin hibir ey ifade etmiyor-

du. Fakat ksa bir zaman sonra insan ruhunun renmeye olan

al, tm bastrlmlna ramen oalarak ortaya kt. Buarada Kral Theodoric kendisi iin zerinde ismi yazl olan altn-

dan bir kse yaptrd. Boethius'un krgn kalbi Kral Theodoric'i

dnnce tarifsiz bir fkeyle doldu.

vey babas ile birlikte Ostrogot krallnn bakenti olarak

bilinen Ravenna'ya gittikleri gn anmsad. Kaln duvarl, dar

pencereli evleri ile ehir, gerek bir zindan andryordu.

Boethius'un vey babasn meclis bakan yaparak onurlan-

drmt Theodoric. Kral Romal imparatorlar gibi giyiniyordu.Boethius Theodoric'i ilk grd an onun ne kadar gaddar ve

kurnaz biri olduunu anlamt. Askerler ara vermeksizin kraln

baanlannn vld arklar sylyorlard. Theodor ic'in Ro

ma'ya olan derin hayranl onu iflah olmaz bir Roma taklitisi

yapma ya yetmiti. Gotlar ve Romal lar tek bir vcut olacaklar-

d. Bunun iin eitimli Romallar yardma arlyordu.

Boethius henz yirmi yandayken Theoderic'in orta elisi

unvann ald. Baz gnler kral ile birlikte Gotlarn askeri okulu-

nu ziyaret ederlerdi. Kral Boethius'un bu cesur askerlerden na-

sl etkilendiini grnce, ona yle dedi:

"Sava sanat felsefe kadar ilgin deil mi? Bilim sadece Ro

ma'ya ait deildir. Gotlar da bilimle ilgilenirler. Mesela kzm o

u anda bilimle ilgileniyor. Ancak delikanllarmz ve ocuklar-

mz ne yazk ki okuyacak kitap bulamyorlar. ocuklanmz oku-

maya olan ilgilerini yitirdi. Tabii bunda kitap eksiklii kadar,

retmenlerinin sopalarnn etkisini de unutmamalyz."

"Bilgi insanla yeni ufuklar asa da felsefe olmadan insan

geliemez demitir Plato" dedi Boethius.

"Felsefe mi?.." diye sordu Theodoric. lgisiz bir sesle de-

vam etti . "Felsefe ile sen ura dostum, byle sama sapan

konularla krallar uramazlar."

17


18/230

Bu konuma Boethius'u ok rahatsz etmiti. Bu cahil ve

barbar adam onu nasl aalayabil irdi? Aradan geen birka

yln sonunda Boet hi us , kraln ba danman olmutu. Artk or-duyu denetleyebiliyor ve kral adna anlamalar imzalayabiliyor-

du. Vergileri topluyor, d lkelerden gelen elileri kabul ede-

biliyordu. Savalar sonucunda bozulan lke ekonomisini dzel-

tebilmek iin var gc ile alan, dil bir ynetici olmutu.

5. yzyln balanndan 7. yzyln sonlarna kadar geen za-

manda yaayan aydnlar, antik ada yazlm ansiklopedi ve

el yazmalarndan yararlandlar. Boethius henz ok genken

aritmetik, geometri, mzik ve astronomi ile urama frsat ya-

kalamt. Bu sre ierisinde bir ey dikkatini ekmiti. Yazlan

tm kitaplar yaplmak istenilenin nasl yaplacan aklamyor-

du. rnein aritmetik kitaplar problemlerin nasl zleceini,

mzik kitaplan enstrmanlarn nasl alnacan anlatmyorlar-

d. Pisagor bile yazd aritmetik kitabnda aritmetikten ok

dnyann nasl olutuundan bahsetmiti.

Her renci gramer, bilim, matematik, geometri, aritmetik

ve mzik renme kle ykmlyd. Ancak derslerde pratik ya-

plmazd. te bu ortamda Boethius, rencilerine felsefe -

retmeye balad. Boethius'un yazd kitaplar Londra, Paris,

Hamburg ve Bologna'daki tm niversitelerde okutulan ders

kitaplar oldu.

6. yzylda Avrupa'da yaayan pek ok insan Yunanca ko-

nuuyordu. Latince'yi ise barbarlar kendi dilleri ile kantrp,

konumaya baladlar. Bylelikle Franszca, spanyolca ve tal-

yanca'nn temeller i at lm oldu. Latince bozulmu ol masna

ramen, Ortaa boyunca bilim dili olmaya devam etti. Boet-

hius, Aristotle ve Platon'un eserlerini Latince'den baka dillere

evirmeye karar verdi. Hepsi olmasa da bir ksmn evirecekti.

evirilerin yaplaca fikri Kral Theodoric'i ok etkiledi.

"Bilgileri kendine saklamayarak, insanla byk bir iyilik

yap yorsun" dedi.

N


19/230

Kral Theoderic 522'de Boethius'a meclis yesi unvann ver-

di. Ancak Boethius ksa bir sre sonra sarayda bir konuma

yapt. Konumasnda barbarlarn getirdikleri kltrle Roma'y

mahvettiklerini syledi. Boethius'un kaderini deitirecek olan

bu talihsiz konumay, Kral Theodoric sessiz bir fkeyle dinledi .

Bu olay takip eden gnlerde Boethius'un kral yok etmek iste-

diine dair mektuplar saraya yamaya balad. Sonunda kral

dayanamayarak Boethius'u Verona'daki mahkemede yarglad,

onu sulu bulup, hapsettirdi.

Yllar getike Theodoric tm gcn yitirmeye balad. Ar-

tk herkesten ve her eyden korkan ve phelenen bir adam

olmutu. Sonunda Roma'da bilim yaplmasn yasaklad. te

bu sanc l gnler den birinde, anszn kap ald ve ieriye kraln

muhafzlar dolutu. Theodoric Boethius'u durdurmay baar-

mt ama onun ortala sat zgrlk ve bilim tohumlarn

durduramayacakt. Bundan emin olduu iin muhanzlann arka-

sndan yryerek daragacna giderken ii rahatt.

19


20/230

FRANKLARIN KRALI CLOVS

F^ s k i Roma yolu boyunca Frank ordusu ar ar yol al yordu.

Aylar sren bu sefer orduyu alk ve susuzluktan yorgun dr-

mt.

Birden uzaklarda ldayan dereyi grdler. Gen bir asker

sradan kp, cokuyla dereye doru kotu. Dereye varnca

dizlerinin zerine kp, kana kana su iti. Tm askerler onu

takip etti. Sonra hep bir azdan hznl bir arky sylemeye

baladlar. Kim bilir ka aydr ev ler inden uzaktaydlar...

Ordu bu derede birka dakikada olsa dinlenme frsat bul-

mutu. imdi yola koyulmak zorundaydlar. zerlerinde keten-

den yaplm ince gmlekler, bacaklarnda ksa pantolonlar var-d. Sivri ulu apkalarnn altndan, ikiye ayrlp rlm uzun

salar omuzlarna dyordu. Ayaklarndaki uzun oraplar, de-

ri eritlerle skca balanmt. Deriden yaplm ayakkablar

atlan her admn izini tayor, adeta geldikleri uzun yolu iaret

ediyorlard.

Franklar cesur ve iyi savalard. zerlerine kaln deriden

yap lm zrhlar giyerlerdi. Her savann kalkan, yay, baltas

ve ekici vard.Drt kabileden oluan Franklar, uzun yllar birbirleri ile kav-

ga ettikten sonra Kral Clovis ynetiminde birletiler. Dier

Frank kral Sigebert, Ragnachar ve Chararic sonunda Clovis'in

stnln kabul edip, kralln tandklann bildirdiler.

20


21/230

Kral Clovis Merovingian, Frank soylularnn da desteini ala-

rak, yeni topraklar bulabilmek iin seferler dzenlemeye bala-

d. Orduyu toparlad ve hi vakit kaybetmeden yola kt. n-lerine gelen her yeri yakp ykarak ilerliyorlard. Hi kimse onla-

ra kar duramyordu. Ta ki Bat Roma mparatorluu'nun dal-

masndan sonra ortaya kan, kk bir devletin kral olan

Syagrius ile karlaana kadar.

Susuzluk ve alktan yorgun den Frank ordusu, gece

olunca Kral Syagrius'un bakentine ulat. Burada ciddi bir dire-

nile karlaan Franklar, ehre girmeyi baaramamt. Geri e-

kilip, ehrin hemen nnde kamp kurdular. Askerler kz ara-balarnn yanlarna ekilip dinlenmeye balad lar. Yanan kamp

atei her taraf parlak bir a kavuturmutu. Yal bir Frank as-

keri ayaa kalkt, kaleyi iaret etti.

"Balcn Kral Syagrius'un bakenti!.. Sonunda Clovis'in ola-

cak. Tanrlann yardmyla bu sava kazanp, kaledeki silahlan,

kzleri ve atlan alacaz. Topraklarn ekip bieceiz ama yet-

mez. Galya'y fethedene kadar durmayacaz" diye haykrd.

Sesi gecenin karanlnda yankland.afak gkyzne kzl izgisini henz atmken, sabahn r-

perten serinliinde iki ordu kalenin nndeki ovada kar kar-

ya geldiler. Sessizlii bir nara bozdu, ardndan kl ve kalkan-

lardan yaylan metal sesleri tm ovay nlatt. Yer gk inliyor-

du. Her taraf kana bulanmt. Sava Syagrius kazanyordu. Bu-

nun zerine cesur Clovis sava baltasn ekti, nara atarak d-

mann zerine yneldi. Bunu gren Franklar birdenbire glen-

di. Tm askerlerin gzlerinde cesaretin rperten vard.Gne kanla sulanm ovay aydnlatrken, Franklar bir zafer

daha kazanmlard. Yeni zaferlerinin cokusuyla yorgun Frank

ordusu yollarna devam etti. Yeni lkeler onlar bekliyordu.

Tm dnya Franklarn olacakt.

Clovis fethettii topraklan dier Frank kralna ve soylula

21


22/230

ra paylatrmay planlyordu. Ancak askerler bu durumdan

memnun deillerdi. Bu onlarn zaferiydi ama toprak alamyor

lard. stelik askere ganimetten de pay verilmeyecekti. Sadece

bir ka kuru maa."Bu para bize yeter mi zannediyorsunuz?" diye barmaya

balad askerler. Huzursuzluk her geen gn daha da artyor,

Clovis bu bakaldrya sinirlenip cezalar yadryor, hatta bazen

askerlerini ldrterek kalabal yldrmaya alyordu. Aslna

baklrsa baarl da oluyordu. Clovis' in her yerde gz kula

vard ve her zaman ilk kan ses i yine ilk olarak Clovis duyu-

yordu.

Kral Syagrius'u yenen Franklar gn boyunca bakent Soisson'u yamaladlar. Ancak kilisedeki ok deerli bir kadeh

kaybolunca, Soisson'un piskoposu kral Clovis'e bir eli gnde

rip, kadehi geri vermesini istedi. Kral eliye:

"Papann elisi olan piskoposa syleyin biz ganimeti payla-

acaz, bu arada kadehi bulursak sz veriyorum kiliseye geri

verecei m" diyerek cevap verdi .

Clovis askerlerini ehir meydannda toplad. Yamaladklar-

n paylamak iin ortaya karmalarn istedi. ok ssl knlar

olan keskin kllar, rtler, rahip cbbeleri, altn ve gm

kseler, inciler ve piskoposun istedii kadeh birbiri ardndan

meydana dmeye balad.

Aniden Clovis gani metlerin yanna gitti, kayp kadehi yer-

den ald, havaya kaldrd.

"Benim cesur askerlerim, her eyi alabilirsiniz, yalnz bu ka-

dehi alamazsnz. Sz verdim onu piskoposa geri vereceim"

dedi.

"Buna nasl karar verdin?" diye sordu askerler hep bir az-

dan. Ardndan meydan bir uultu kaplad. Gen bir askerin f-

keli sesi uultuyu bastrd.

"Bunu yapamazsnz. Ganimetten hibir eyin geri verile

22


23/230

meyeceini bilmiyor musunuz? Geleneklerimize nasl kar ge-

liyorsunuz?"

Clovis gzlerini fkeyle askere evirdi ve

"Benim kararma nasl kar kabilirsiniz? Unutmayn ki bensizin kralnzm" diyerek kkredi.

Aradan tam bir yl gemi ti. Durmakszn yeni fetihler yap-

lyordu. Clovis daha da glenmi maiyeti de iyice zenginle-

miti.

Mart aynda askerler her zamanki olaan toplantlarn yap-

mlard. Clovis o gece askerlerini toplad. Keskin baklarn

her birinin zerinden dikkatlice geirdi. Derin bir nefes ald. Ba-

klarn diktii gen bir askerin yanna yava ama emin adm-larla yaklat. Ortal bir sessizlik kaplamt. Sessizliin sesini

Clovis'in fkeli sesi bodu.

"una bakn... Ne rezil bir askersin Bu kl ve kalkanla nasl

savayorsun? Cebindeki ikinlik de ne?"

Ani bir hamleyle askerin elindeki klc kavrayan Clovis, tek

bir vurula askerin ban gvdesinden ayrd. Birka sani ye

iinde kanl gvde garip bir patrtyla yere ykld.

Clovis fkeli baklarn kalabala evirdi ve"Eer siz de bu kadehi alarsanz, sizde lrsnz" diye

haykrd. Sonra hibir ey olmam gibi arkasna dnd ve y-

rmeye balad. Ancak o zaman gkyzne kk bir fslt ya-

yld. Korkak minik bir uultu.. .

Askerler hibir ey syleme den kesik ba ve kanl gvdeyi

gmdler. lerindeki nefret gn getike daha da byyordu.

Fakat nefretleri korkulanndan daha byk deildi.

Bu arada Kral Clovis ruhunun derinliklerinden ykselen en-

dieyi bastrabilmek iin, evresindeki herkese hediyeler ya-

drp, durmakszn yanda toplamaya alyordu.

Franklar arasnda ihanet kol geziyordu. Rvet ve kurnazlk

tm halk kuatmt. Kimse kimseye gvenmiyor, kimse kim

2}


24/230

eyle ilgilenmiyordu. Artk tek ortak nokta Clovis'e duyulan

nefretti.

Kral Clovis'in en byk dman ise baka bir Frank kral

olan Ripuarian Franklarnn Kral olan Sigebert'ti.Clovis ondan ve ailesinden kurtulmalyd. Bunu yapabilmek

iin aklc bir plan yapt. Sigebert'in olunu kkrtarak babasn

ldrtmesi, onu amacna ulatrabilirdi. Bu i iin en gvendii

adamlanndan birini seti ve gizlice Sigebert'in olu Chlode

ric'in yaad Cologna'ya gnderdi.

Clovis'in adam ksa zamanda Chloderic'in gvenini kazan-

may baard. Hatta Cologna'da kraln adna bir ziyafet verdi.

Ziyafet boyunca durmakszn Sigebert'e kar Chloderic'i kkr-tyordu.

"Baban yal ve hasta. Eer o lrse sen Ripuarianlarn gen

kral olursun. Clovis seni destekleyecektir. Efendim senin gibi

gen ve cesur bir kral daima koruyacaktr."

Aradan yalnzca birka gn gemiti. Yal Sigebert Ren

Nehri'nin kylarnda avlanmaya kmt. Nehrin hemen yann-

da kurulan kamp muhafz alay koruyordu. Gnein prltl y-

z yerini sessiz ve karanlk geceye brakm, kampta bulunanherkes derin bir uykuya dalmt. Karanlk bir glge yal kraln

adnna sinsice sokuldu. Birka dakika sonra Chloderic'in ada-

m iini bitirmiti. Klcn sessizce knna koydu ve geldii yne

doru hzla uzaklat.

Sigebert'in ani lm haberi Clovis'e iki gn iinde ulat.

Chloderic Clovis'e bir eli gndermiti. Eli tahtn varisinin sz-

lerini iletti:

"Babam Sigebert ld. Bu yzden tahtn ve hazinenin sahi-

bi benim. Si zden benim krallm tanmanz rica ediyorum.

Karlnda hazinemden ne isterseniz sizin olacaktr."

Clovis'in Chloderic'e cevab uydu:

"Seni ve kralln tanyorum. Ayrca gsterdiin cmertlik

iin de teekkr ediyorum."

24


25/230

Gen kral Cologna'da Clovis'in elileri onuruna byk bir zi-

yafet verdi. Onlar hedi yeler le onurlandrd. O g e c e hazi ne

odasnn kaplarn atrd. eride el dokumas hallar ve tahta-

dan yaplm bir sandk vard.

"Bakn! Bu sandn iinde babamn altnlar var."

Bunu gren eliler yanlanna hediyelerini de alarak hemen

saraya doru yola ktlar. Saraya vanr varmaz doruca Kral

Clovis'in yanna gidip, tm grdklerini zellikle byk altn

dolu sand anlattlar. Clovis derin bir sessizlikle onlar dinledi.

"Hazrlann Cologna'ya gidiyoruz" diye emir verdi.

Cologna'ya gelen Clovis, ehirdeki herkesi toplayarak bir

konuma yapt:

"Dinleyin! Scheide Nehri'nin kenarnda Kral Sigebert'in olu

Chloderic ile yrrken bana babasn ldrp, kral olmak iste-

diini syledi. Bu katil, benim deerli dostum Sigebert'i hain-

ce uykusunda ldrtt. Chloderic'in ellerine babasnn kan bu-

lamtr."

Bu konumadan sonra herkes sustu. Alanda hibir ses du-

yulmuyordu. Sonra liderlerden biri ayaa kalkt.

"Bizim kralmz olmay kabul edin yce Clovis. Byle kanlbir katilin bizi ynetme sine izin vermeyin" dedi

Kalabalk hep beraber silahlann havaya kaldrp, sallamaya

balad. Eski Ce rmen detlerine gre, Clovis'in krall onaylan-

mt. Clovis'i byk bir kalkann zerine oturtup, omuzlannn

zerine kaldrdlar. Bundan byle Clovis Merovingian, Ripurian

Franklan'nn da kral olmutu. Ayn gn pek ok kk Cermen

kabilesi de Clovis'in kralln tanm, kabilelerinin topraklar

da Kral Clovis'in mallar arasna girmiti.Clovis iin tm bunlarda yeterli deildi. Hl dmanlan

vard ve yok edilmel iydi. S rada di er dman Kral Ragnachar

vard. Onun iin hazrlanm bir de plan... Ksa bir zama n son-

ra Kral Ragnachar'n yandalanna deerli talarla sslenmi he

25


26/230

diyeler gnderdi. Hediyelerinin iine sahte bilezikler koydur-

du. Bylece kral iten kertecekti. Ragnachar' zayf dr-

dkten sonra sava ilan etti. Yalnz kalan Ragnachar sava kay-

betti . O ve ailesi Clovis tarafndan esir alnd. Kral Ragnachar:

"Evet Clovis haince planlarnla beni yendin. imdi senin esi-

rinim. Benim bam bu klla kes ki daha sonra yaayabilesin"

dedi.

Sonra Clovis'e bir adm daha yaklaarak szlerine devam etti.

"stediklerine ulatn m zannediyorsun? Bizi ldr" dedi

ve alay edercesine gld. "Yoksa o kadar ces ur dei l mi sin?"

Clovis, bu cesur esirin karsnda hiddetle ayaa kalkt ve

elindeki klla hepsini ldrd. Takip eden gnlerde Ragnac-

har' alt etmek iin uygulad hain plann sonular iin bekle-

meye balad. ok ksa bir sre sonra eski Kral Ragnachar'n

yandalarndan atlak sesler kmaya balad. Clovis 'in bekledi-

i an gelmiti. Clovis evresinde hain insan istemiyordu. Kraln

kendilerine sahte bilezikler hediye ettiini syleyip duran her-

kesi ldrtt. O gece yalnz kalan Clovis neeyle bard:

"Hainler! Sizin asl hak ettiiniz demir bileziklerdi."

Ragnachar ve yandalarndan kurtulan Clovis derin bir uyku-

ya dald.

Ertesi sabah Kral Clovis Ragnachar'n hazinesini atrd. Ha-

zineyi ve topraklar yandalanna datt. Artk hem eski gc-

n, hem de etrafndaki adamlarnn sadakatini kazanmt. smi

bile herkesi korkutmaya yetiyordu. imdi o neredeyse tm

Galya'nn tek hakimiydi.

Lambann titrek , tahtn arkasndaki, Clovis'in azametini

gstermek iin yaplm tasvirlerin zerine dyordu. Kral pe-

lerinini giymi, tahtna oturmu, danmanlarn bekliyordu.

Eliyle enesini ovalarken danmanlarnn kendisinden ne iste-

diklerini dnyordu. Ksa bir sre nce toplant istemilerdi.

Geri Frank soylular belli aralklarla toplanp, kralln durumu

26


27/230

nu, ekonomiyi ve hatta ordunun iinde bulunduu hali tartp,

kararlar almay det haline getirmilerdi. Anlalan danmanlar

yeni alnan topraklarn akbetini, kralln akbetini ve mecliseyeni al nacak yelerin kimler olacan vakit kaybetmeden bil-

mek istiyorlard.

Clovis krallnn u noktalarna kanunlarn uygulayabilsinler

diye gvenilir adamlarn yollad. Bu arada askerler arasnda

yllardan beridir srp giden honutsuzluk her geen gn o-

alarak artyordu. Clovis her eye bir zm buluyor ama as-

kerlerini susturamyordu. Bu durum kraln beynini her gn bi-

raz daha kemiren ciddi bir sorun halini almt.Kral Clovis'in derin dncelere dald bir gn, kraln dal-

gnlndan faydalanan askerlerden biri tarafndan Clovis'in

iinde bulunduu oda atee verildi. Kral bu korkun yangndan

cann zor kurtard.

Bu olay Clovis'i daha da pheci ve sinirli yapt. Sonunda

kararn verdi ve askerlerin karsna kt.

"u hayatta kimseye gvenemiyorum" diyerek szlerine

balad ."Ben sadece sizleri ve Frank Krall'nn geleceini d-nyorum. Beni yok ederek kendinizi de yok edeceinizi bil-

miyor musunuz? Eer lmem tm sorunlannz zecekse beni

ldrn!"

Szlerini bitirdiinde tm kuvvetini yitirdiini dnd.

Clovis'in yaamnn en kt anlarndan biriydi. Gzlerini bo-

lukta dolandrd, yavaa arkasn dnd. Adeta yorulmaktan

korkuyordu, yorulup tkenmekten...

ki yl gemiti. Kral artk yapayalnzd. Etrafnda sadece pa-rayla tutulmu casuslar ve kahramanlklarn anlatp duran tarih-

iler vard.

5. yzyln sonunda Clovis komu Cermen kavimlerine ait

tm topraklar ele geirmiti.

Bu savalardan biri olan, 4 7 9 ylndaki Allemani sava nda

27


28/230

Frank ordusu neredeyse yenik dmek zereydi. Clovis tm

midini yitirmi bir halde, inand tanrlara dua ediyordu. Tm

yakarlarna ramen yenilgisi devam eden Clovis, ani bir ka-

rarla Hristiyanlarn Tanrs'na seslendi:

"Eer bu sava kazanmama yardm edersen, bundan sonra

yalnz sana inanaca m."

Ksa bir sre sonra savan seyri deiti. Clovis Allemani

ya'y alp, kraln ldrd. Bu zafer onu yle derinden etki le-

miti ki o anda Hristiyan oldu. Yaad srece Hristiyanl

koruyacana dair sz verdi. Kiliseleri barbarlara kar koruma-

ya ve onlar yama latma ma ya karar verdi. Bu konudaki en b-yk destekisi de Hristiyan olan karsyd.

Kralie Klotilda Piskopos Remius'u ziyaret etti. Bu sahtekr

adamdan yle ok etkilendi ki daha sonraki yaam boyunca

daima piskoposun etkisi altnda kald. Tm isteklerine tartma-

sz boyun eiyor, kral da bu konuda ikna etmeyi baaryordu.

Piskopos Remius kralie araclyla Franklarn Hristiyan olma

lann istediini Clovis'e iletti.

Kral bu aryla sarsld. ok kararszd. Evet o Hristiyan ol-

mutu ama halkndan bunu nasl isteyebilirdi? O istese bile

Franklar tanrlarndan vazgemeyi kabul ederler miydi? Sonun-

da karann verdi. Halkn Hristiyan olmaya aracakt. Herkesi

sarayn bahesinde yapaca toplantya ard. Tarihi Gre-

gory de Tour kraln o bahedeki szlerini yle yazd:

"Tanrlanmz biz yarattk, beni izleyin ve siz de Hristiyan

olun."

Bu toplantdan sonra, insanlar yava yava Hristiyan olma-ya baladlar. Bunun iin eski Reims ehrine gidip, teker teker

vaftiz oluyorlard. ehrin caddeler i rengrenkti. Her pencere-

den bir bayrak sarkyordu. Kilisenin n yzne beyaz bir rt

aslmt.

Tm kiliselerde olduu gibi, Reims ehrinin kilisesinde de

28


29/230

bir vaftiz kurnas vard. Kilise yin iin hazrlanmt. Kral ve

maiyeti vaftiz olmak iin piskopos Remius'u bekliyorlard.

Mumlar yaklm, papazlar kolsuz yin kyafetleri giymilerdi.

Saraydan kiliseye kadar uzanan bir kortej oluturuldu. En

nde kral ve kraln elini tutan piskopos Remius vard. Clovis

ban yukan kaldrm, grlme mi bir gururla evres ini sz-

yordu. Piskopos, kral ve maiyetiyle beraber kiliseye girer gir-

mez ilahiler sylenmeye baland.

zerinde safln ve masumiyetin simgesi olan beyaz elbi-

sesiyle piskopos, nce Clovis'i vaftiz etti. O gn orada Clo-

vis'den sonr a bin insan da ha vaftiz oldu.

Btn bu atafata ramen, Frank askerleri eski tanrlann b-

rakm olmaktan dolay son derece rahatsz olmulard. Reims

ehrinden geri dnyorlard. Dinlenmek iin kamp kurdular,

yal bir as ker gizli gizli eski tanrlanna dua ediyordu. Bunu fark

eden bir baka asker hiddetle bard:

"Niin hl eski tanrlara tapyorsun? Onlar bizler yapmadk

m?"

Yal asker cevap verdi:

"Senelerden beridir savayorum. Ailemi grmeyeli ok

uzun zaman oldu. Kraln her arzusuna boyun edim. Ailemi

hibir zaman rahat ettiremedim fakat ltfen tanrlarma kar-

mayn."

"Clovis'in emirlerine kar m geliyorsun?"

"Evet."

"Utanmalsn! Kralmz Franklar ne kadar gl hale getirdi

farknda deil misin?"

Bu szlerle ortalk yatt ve askerler afakla yola dtler.Aradan geen zaman kral yatt ramad. Ad eta tm dnya-

ya kar savayordu. indeki hrs onu Bulgarlarn kral Gonde

baut'un karsna kard. Bulgarlar yendi kt en sonra Clovis bir

para daha huzura erdi. Bu huzur Bulgarlara kar daha vicdanl

29


30/230

olmasn salad. Bylece Kral Gondebaut, Kral Clovis'den sa-

dece yllk hara demeyi kabul ederek kurtuldu. Takip eden

zamanda iki kral aralarnda bir ibirlii yaparak, Vizigot Kral II.

Alaric'e saldrdlar. Bu savan ilk zamanl an bir hayli zorluydu.

Her iki ordu da kran krana geen, koca bir gnn ardndan,

yor gun argn ama baarszln ar yk ve endies iyle gec e-

yi geirme k iin kamplarna ekildiler. Franklar karlatklan di-

renile bitkin, zgn ve kararszdlar. afak skerken bir geyi-

in nehri geip, yeil topraklara kotuunu gren ordu, akn-

lkla geyii takip edip, azgn nehri gemeyi baarmt. Bu mu-

cizeden g alan Franklar Allaric'in ordusunu bozguna uratt.Franklar; Toulouse ve Aguitania'y, Bulgarlar da; Marsilya ve

Provence' igal ettiler.

Bizans mparatoru Anastasius Clovis'e elilerini gnderdi.

Bylelikle Kral Clovis Bizans mparatorluu'nun da zerinde

pek ok imtiyaza sahip oluyordu. Hatta Anastasius onu Bizans

Konsl yaparak onurlandryordu. Eli Clovis'e yaklat. Byk

bir ci ddiyetle el inde tuttuu parmeni uzatt.

"Bu parmenle, yce imparatorumuz sizi Ogsts ilan edi-

yor. Ayrca kabul etme niz iin size incili tac ve mo r pelerinini

gnderdi."

Clovis parmeni gururlanarak ald. Penesini avna atan bir

aslan kadar kendinden emin ve hzlyd. Tac asil bana iyice

yerletirdi. Pelerini omuzlar na takt. Tek bir haml ede atlad

atn zerinden, Tour ehrini selamlad. Artk o Roma mparato-

ru Ogsts kadar kutsald. Byk Clovis'in kabark gs daha

da kabard.lmnden sonra, drt olu: Thierry, Clodemir, Childebart

ve Chlothar kralln aralarnda bltler. Tarihi Gregory de

Tour, "Franklarn Tarihi" adn verdii eserinde Kral Clovis'in za-

ferlerini ve acmaszln uzun uzun anlatt.

30


31/230

SALK KANUNUNA GRE BR MAHKEME GN

^ ^ e r m e n l e r Bat Roma mparatorluu'nu fethettikten sonra,

hem Romallarla hem de Galyallarla kltrel bir alveri ierisi-

ne girdiler. Barbarlarn q zamana dek hi grmedikleri bir yaa

ylan vard. Ve hatta yazl kanunlar.. .

Cermenler kabileler halinde yava yava Roma'ya g et-

meye baladlar. nceleri ama etin ktan kamak, hayvanla-

rna geni otlaklar elde etmekti. Ancak geldikleri yerlerde kar-

latklar medeniyet, tm barbar kavimlerini kendi kltrlerin-

den arnp, yenilenmeye itti. Yenilenme srecini kanunlanndaki

deiikliklerle balattlar. Artk onlar da sadece en yallann ez-

berleyip, rettii kurallar zinciriyle dei l, yazlm kesinlii

olan yasalarla yaamaya baladlar. Salik Franklarnn latince ya-

zlm, Salik Kanunlan, Sakson Franklannn latince yazlm Sak

son Kanunlar oldu.

... Gneli bir gnd. Tm Franklar yemyeil bir tepede top-

landlar. Rochimburg adn verdikleri jri yeleri tepede kendi-

leri iin aynlm olan yerlerine oturdular. Bu jrinin yeleri

inek, domuz vs. gibi hayvanlar olan zengin tccarlarn arasn-

dan seilirdi. Toplantya kanunlar ok iyi bilen Thungius ad

verilen yarg bakanlk eder di . Yarg ve dier yeler toplant-

ya kl kuanarak gelir lerdi. Tepeden insan kalabalnn lakr

dlaryla uultuya dnm sesler ykseliyordu. Balamak iin

yargcn yerini almasn bekliyorlard. Bir sre sonra tm gste-

rii ile yarg grnd. zerindeki elbiseler onun gcn ve

31


32/230

zenginliini yanstyordu. Yargcn hemen arkasndan, onun

gvenliinden sorumlu olan muhafzlar kl ve kalkanlarnn

hrtlan iinde dimdik yryorlard. Sonunda yarg yerini ald.

lk dava kraln maiyetinden birinin ldrlmesi ile ilgiliydi.

Msr pskln andran byklarnn altndan tkrkler saarak

homurdanan adam, tm fkesini gzlerinde tayarak katile ba-

kyordu. Bu adalet isteyen krgn adam kurbann aabeyiydi.

Mahkeme alan maher yeri gibiydi. Bu kalabalk allagelmi

bir ey dei ldi . Yaplacak olan davada durum di er ler inden

farklyd. Eer ldrlen kii, bir Frank askeri ise tm askerler

kllann kuanp, mahkemeyi dinlerdi. Bu korkun kalabalniinde tek bir kii vard ki aresizlii gzlerinden okunuyordu.

Adam korkuyor, korktuka siniyor, si ndike klyordu. Ruhu

bu ar baskya daha fazla dayanamad. Ani bir ha reketle yerin-

den frlad ve

"Ben ldrmedim, ben yapmadm" diye bard.

Tm gzlerin zerine dndn gren adam, bu byk

fkenin karsnda ayakta kalabilmek iin bir para merhamet

istercesine sesinin tonunu alaltarak konumasn srdrd."Evet... birbirimizi sevmezdik. Ama tann ahidim olsun ki

ben ldrmedim. "

Szckler korkudan gerilmi grtlandan kmaya alrken

boazn actyordu. Artk susmutu. .. Ne yazk ki ci nayetin na-

sl ilendii belli deildi. En kts de hi tank olmamasyd.

Yarg gururla ayaa kalkt. Gzlerini kalabaln zer inde gez-

dirip, sana yneldi.

"Sana inanmak isterdim" dedi ve bir an sustu. Sonra kocaban iki yana sallayarak. "Ama hi ahidin yok. "

Byk Kral Clovis'in yapt Salik Kanunlar'n dnrken

son derece sessiz ve dikkatliydi. yle devam etti.

"Kanunlarmza gre, bir kiiyi cinayet ilemekle suluyor

sak, bu cinayeti onaylayacak yetmi iki ahidimiz olmal."

12


33/230

Kalabalktan homurtular ykseldi.

"Yetmi iki ahidi kimse bulamaz."

"ahit yoksa su yok mu?"

"Sulular cezasz m kalacak?"Sonunda bu ba bo cmleleri jri yelerinin temsilcisi dur-

durdu. Ayaa kalkt:

"Salik Kanunlan'na gre, davacnn istekleri daima n plan-

dadr. Bunu unutmu olamazsnz sayn yarg" dedi.

Ortalk tekrar sessizleti. Yarg ban nne edi. Sol eliyle

enesini skca kavrad. Gzlerini kaldrd. nce san sonra f-

keli aabeyi szd. Birka dakika sonra son derece kararl bir

tavrla tekrar ayaa kalkt. Konumaya balad:"Bu adamn sulu olup olmadn anlamak iin onu bir s-

navdan geirelim."

Sank bu kk umut yla ban kaldrd. kreder gibi

yargca bakyordu. Yarg cmlelerini srdrd.

"Elinin zerine eritilmi demir ya da kaynar su dkelim."

Bu szlerle adamn gzlerindeki umut nn yerini derin

bir keder ald. Delirmi gibi ban sallyor, sadece hayr hayr

diye haykrabiliyordu. Yarg umursamadan devam etti."Yanan elini bir bez paras ile sararz, eer bir haftada iyile

irse susuzdur. Yok iyilemezse bu adam bir katildir ve Salik

Kanunu'nca cezalandrlacaktr."

"Evet tamam. yilemezse cezalandrlmasn istiyorum" di-

ye bard davac .

Sank korkudan bembeyaz oldu. Tirtir titriyor, boncuk bon-

cuk terliyordu. Tek yapabildii ey olan, hayr demeyi srdr-

yordu. Ama hi ki mse onu duymuyor, ona aldrmyordu. Ha-zrlklar balad. Kocaman bir ate yakld. i suyla doldurulan

kazan kaynamaya baladnda zavall adam korkudan bitap

dmt. Yarg kazann yanna gelip, iaretini verdiinde,

muhafzlar san kollarndan kavrayp kazann yanna getirdi

33


34/230

1er. Kolunu kyafetlerinden syrp, korkun bir fke ile fokurda

yan suya soktular. Adam n i yakan ac feryad tm alanda n-

lad. Herkes nefesini tutmu neler olacan izliyordu. Kolu su-

dan kardklarnda fena halde yanm olduunu grdler. Etra-f yine uultu kaplad. Zavall adam acdan muhafzlarn zeri-

ne ylmt.

"Evet, bakn bu tanrnn adaleti, o bir katil. Bu el bir haftada

nasl iyileir?" dedi kalabalktan bir ses. Adamn yank eli sar-

lrken, orada bulunanlar onun sulu olduuna karar vermilerdi

bile. Yarg yksek sesle kanunu okudu.

"Bir Frank, Frank lkesinde yaayan bir baka Frank' ld-

rrse katil davacya sekiz bin denar der. Yani iki yz ilin. Fa-kat len kii kraln maiyetinden biriyse, yetmi iki bin denar ya-

ni bin sekiz yz ilin der. Eer sulu bu paray demezse,

mallarna el konur. Sahip olduu mallar bu miktar karlamaya

yetmezse sulu ldrlr."

Karar kesin ve ok acmaszd. Sulu glkle ayaa kalkt.

Salik Kanunu'na gre bin sekiz yz ilin cezaya arptrlmt.

Ancak bir inek bir ilin, bir boa iki ilin ediyordu. aresizlik ve

ac iindeki adam devaml barp feryat eden karsn ve o-cuklarn da o an grebildi. Kars durmadan yargca yalvaryor,

aman diliyordu. Srnerek ailesinin yanna kadar gitti. Yargc

alp, evlerine gtrdler. Tm mal varlklar birka domuz, bir

inek, bir boa, nehirde bir sal ve eski bir balk andan ibaretti.

Bunlar ceza iin yeterli deildi. ocuklar ve kars vard, yarg

tekrar dnd ve kararn aklad:

"Eski detlere gre davranalm. On iki yemin etmi adamla

evine gideceksin. Her keden ve kap eiinden birer avutoprak alacaksn. Topraklar sol omuzunun zerinden en yakn

akrabana atacaksn. Bu davrannla, artk hibir eyinin kalma-

dn, ailenin de mrlerinin sonuna kadar senin suunun ce-

zasn ekeceini gstermi olacaksn. Sonra sadece bir gm

34


35/230

lek giyeceksin, kemer takmayacaksn. Ayaklarn plak olacak,

elinde bir denek tutarak, evinin nndeki sazdan yaplm i-

tin zerinden atlayacaksn. Bu hareketinle de artk ne ailenin

ne de evinin barknn kalmadn gstereceksin. Artk sen ev-siz barksz zavall bir adamsn. Seni ldrmyoruz ama bundan

byle lene dek davac nn klesi olacaks n."

Karar kesindi, dava bitmiti. Artk hibir eyi olmayan

adam, plak ayaklarna ve yank koluna bakyordu.

Yarg ikinci davaya geti. Bu adam zengin bir Frank't. Ka-

ba, ukala, zengi n bir adam. Boas n n alndn sylyordu.

"Jri yeleri ve saygdeer yarg, bu adam en iyi boam

ald."Yarg:

"Tann var m?"

"Evet, hepsi burada" dedi davac, tanklar gstererek.

Yarg tanklara dnd:

"Doruyu syleyeceinize yemin eder misiniz?" Kalabalk-

tan bir grlt yayld. Yarg devam etti:

"Yeminliyken yalan sylerseniz, hepinize iftiradan ceza veri-

rim. ftirann cezas on be ilindir.""Biliyoruz saygdeer yarg, bu adam bir hrszdr. Ahrdan

boay alp, komu kyl erden birine sattn gzlerimle gr-

dm. Yemin ederim" dedi, tanklardan biri. Hemen ardndan

yanndaki adam sze kart:

"Sayn yarg, bu adam bir kledir. Efendisi olan bu soylu

ona hibir zaman iyi davranmazd, evlenmek istedii kadn bir

bakasyla evlendirdi. te bu yzden efendisinin boasn satt."

Yarg elini havaya kaldrd.

"Bu kadar yeter" dedi. "Bu davaya ben karar veremem.

nk bu adam bir kle, klelerin akbetine efendileri karar ve-

rir. Efendisi isterse ldrr, isterse balar. Ancak eer bir

adam bir boay alarsa, Salik Kanunu'na gre, yz seksen de

nar, yani krk be ilin para cezas alr. Sradaki..."

35


36/230

nc dava yaralama ve hakaretle ilgiliydi. Ortada iki

adam karlkl durmu birbirlerine laf atyorlard. Yarg yksek

sesle "susun!" diye bard. Sesini dzeltti:

"Sen anlat" dedi.

Sa gz sarglar iindeki adam, iaret parman ksa boy-

lu olana doru yneltti.

"Davacym sayn yarg bu adam beni yaralad" diye bard.

"Benim sa gzme vurdu ve sere parmam krd. Ya ba-

na para desin, ya da ben de onun sa gzne vurup, sere

parman kraym. Eski kanunlara gre, gze gz, die ditir.

Tanklarm var" dedi ve sustu. Ksa boylu olan, yargcn sz al-

masna frsat bile vermedi.

"Bana hakaret etti yce yarg. Benim korkak olduumu

syledi. Son savata sava alanndan katm iddia etti. Her-

kes bilir ki ben cesur ve onurlu bir askerim. Asla savatan ka-

mam. O bunu hak etti, hatta daha da fazlasn. Cezalandrlma-

sn istiyorum ben de davacym."

Yarg ayaa kalkt:

"kiniz de susun, ikinizi de cezalandryorum. Sen bir ada-

mn gzn ve parman yaraladn iin, yz on be ilin

deyeceksin. Sana gelince, sen de bir bakasna hakaret etti-

in, onurunu krdn ve savatan katn sylediin iin do-

kuz ilin deyeceksin."

O gn hrszlk, yaralama, cinayet gibi davalar birbirini izle-

di. Fakat imdiki dava daha nce hi karlalmam zel bir

davayd. Toprakla ilgiliydi. Bu, kalabalkta aknlk yaratt.

Franklar davadan hibir ey anlamadlar. Dava otlaklarla ilgiliy-

di. Davac davalnn kendi arazisindeki otlaklar kullandn id-

dia ediyordu. Ama bu ne demekti? Kimse anlamad. Salik Ka

nunu'na gre kimsenin arazisi olamazd. Dava dt dmesi-

ne ama uultu bir hayli uzun srd. Franklara gre topraklar

herkesin ortak malyd. Buralar Galyallardan ve Romallardan

36


37/230

savaarak almlard. Herkesin herkes kadar hakk vard. Benim

topram da ne demekti? Bu gnlerde Franklarn aralarndaki

ilikiler zayflamt. Kyn kzlar, baka kylerdeki delikanllar-la evlenir olmutu. Kylerin ortak kulland arazilerde durma-

dan sorun kyordu. Hatta birbirlerini bu arazilere sokmamak

iin kavga edip duruyorlard. Yarg fkelenmiti. Davay hi

ciddiye almad.

Bir sonraki davacy ard.

"Sayg deer yarg ve jri yeleri daval benim kom umd u

ve benden otuz ilin bor ald. Sekiz aydr tek ilin demi yor,

bor cunu faiziyle deme sini ist iyorum.""Haklsn" diye onaylad yarg, davalya dnd:

"Bu adama faizi ile birlikte otuz dokuz ilin deyeceksin,

demezsen onun klesi olursun."

Gne batyordu, mahkeme sona ermiti . imdi cezalarn

denme zamanyd.


38/230

KAAKLAR

^ J i l g i n pencereyi kapatt, perdeyi ekti. Oda kitap okuyabi-

lecek kadar sessizve sakindi artk. Elinde tutuu el yazmas ki-

taba heyecanla bakt. Orijinali en az sekiz yz yl nce yazlm

olmalyd. Ancak elindeki iki yz yl kadar ncesine ait bir kop-

yayd. Baz kelimeleri okuyabiliyordu. Bu kopya orij inaline

oranla bir hayli ksaltlmt. Adeta her dokuz, on kelime yeri-

ne, bir kelime kullanlm, kullanlan kelimeler sslenmi, bir

yuvarlaa yerletirilmiti. Henz birka sayfa okumu ol masna

ramen, binlerce hataya rastlamt. Grd hatalar heyecan-

n bastrmaya yetmiyordu. Aceleyle dier bir sayfaya geti. Bu

sayfann sa tarafna ksaltmalar yerletirilmiti. Gm bir i-

neyle kitaba ilitirilen ksaltmalar sayfas iin ok farkl bir ktkullanlmt. Kaln, ar ve sar renkteki tabakalanm dana de-

risinin aksine, ince, parlak ve beyazd.

Bilgin okumaya devam ettike, yazarn bir kei olduunu

anlad. O yllarda sadece keiler kitap yazabilecek kadar oku-

ma yazma bilirlerdi. Kitapta, ncil'den ve Tann'dan bahsedilir-

ken birdenbire konu deitirilmi, Franklar anlatlmaya balan-

mt. anssz Hautselm, neeli Adalold, gzpek Harinhavd

ve gururlu Nitad bal ca karakterlerdi.

... Hautselm hznle iini ekti. allklar arasndan srkle-

nirken, her eyin nasl baladn ve o lanet gnn nasl geldi-

ini anmsad. Oysa her ey ne kadar gzel olacakt. Heirlinde

38


39/230

ile evleneceklerdi, dan yamacna yapaca minik kulbesi

iin araziyi bile bulmutu. Evin nne su kanallar aacak ve

zm yetitirecekti Birbirinden gzel kokulu ve lezzetli zm-ler. Tabii algam ve bezelye de... Tohumlar ona, kadnlar ma

nastrndaki muhafzlardan biri verecekti, sz vermiti. Haut

selm tpk babas gibi onun krei ve onun apas ile yine

onun iini yapacakt. O zamana kadar alp abalayp zorlukla

biriktirdii alt gm sikkesi ve hayalleri vard. Titreyen avu-

larnn iindeki alt kk sikkeyi byk bir zenle deri antas-

nn iine yerletirdi. antay kadnlar manastrnn bahesindeki

dev mee aacnn kovuuna gizledi. Tek dilei bu paralarla

tavuk, domuz ve bir inek alabilmekti. Ama Hautselm'in bu k-

k ryas fazla uzun srmedi. Gneli bir sabahta gkyzne

manastnn mutfandan kan dumanlar yayld. O sabah Aziz

Hillary gnyd. Bu zel gn iin hazrlanlyordu.

Heirlinde'nin babas manastrdan toprak kiralamak istiyor-

du. Bu toprak iin de barahibeye be tavuk, onbe yumurta,

bir uval buday, iki tun sikke, zm, bir araba ve manastr i-

tinin onarm iin yirmi kazk verecekti. Fakat bir tilki Heirlin-

de'nin babasnn tavuklarn yedi. Ayn gn komu kyden at

arabasyla evine dnerken, valye Albrick olduunu iddia

eden bir adamla karlat, adam arabasna alarak evine getir-

di. Heirlinde babasnn eve getirdii yabancya aknlkla bak-

t. Bu allmn ok dnda bir ziyaretiydi ve ondan hi ho-

lanmamt. Daha nce hi grmedii yabancnn belinde bir

hayli gsterili kabzas olan bir kl vard. Adam ni bir ham-

leyle klcn ekti ve Heirlinde'ye dorulttu. Gz ucuyla Heir-

linde'nin babasna bakan yabanc:

"Eer tm paran vermezsen kzna her trl ktl yapa-

bilirim" dedi, alayl bir eda ile. Endi eye kaplan zavall adam,

sesinin titremesine engel otamadan, "kzm rahat brak, tm

param senin" diyebildi.

39


40/230

Gzleri hayretle ve korkuyla alm bir halde devam etti:

"Tamam, tamam ite czdan" deyip, elindeki kk czda-

n yabancya uzatt. Adam czdan hzla kavrad ancak parayla

yetinmedi. Klc kzn boazna dayayarak onu da kard. Za-vall adam bu kt gnde hem kzn hem parasn kaybetmiti.

Dehete dmt. Kzna ne olacakt? stelik barahibeye

olan borcunu da artk deyemezdi. Bu bor denmezse bara

hibe sahip olduu her eye el koyard. Elinde kalan bir uval

buday, tekerlekleri ve kazklar bir at arabas na koydu, bara-

hibeye gtrd. Fakat tabii ki borcunun tamamn deyeme-

miti. Artk ne evi ne de tarlas vard. stelik zavall kz iin de

ac ekiyordu. Sevgili kars tm bu olanlarn oku iinde ala-y p duruyordu. Oul lan olanlar duyunca sinirle kprerek kk

reyip, bir oraya bir buraya dolamaya balamlard. Haut

seim'e gelince tm bu olanlara inanamyordu. Bir anda koca

bir ai lenin yaam yok olmutu.

Heirlinde bana gelen bu korkun olay yznden sarslm-

t. Artk yaamdan hibir beklentisi kalmamt. Kalbi derin bir

yarayla szlyordu. Uzunca bir sre dndkt en sonra ma nas-

tra kapanp, tanrya snmaya karar verdi. Vakit kaybetmedenmanastra gidip, rahibelerle konutu. Beline siyah bir kurdele

balad, bu kurdele kendini tanrya adadnn iaretiydi. Ve

anlar kez Heirlinde iin ald. Bu anlarla zavall Hautselm,

gelinini ve akn sonsuza dek kaybettiini anlad. Oysa yaam

boyunca her eyi onunla ol aca zamanl ar iin yapmt. Tm

yaamnn altst ol duu bu zamanda kyl kyafetleri giymi

olan gen adamla karlat. lerinden birisi hi durmadan

manastra su tayan Ebbon'du. Manastrn ba rahibesi ona,

yapt yardmlardan dolay cennete gideceini sylemiti. Bu

onun iin byk bir dld. Cennete gidecei dncesi onun

kk dnyasnn, tek umuduydu. Hautselm ise bunlara inan-

myordu. Manastrdaki din adamlar zrvalyordu. Yaam ylesi-

ne bir eydi. Burada adalet yoktu. Zenginler mutlu yayor,

40


41/230

kyller ise zdrap iinde ac ekiyorlard. Onlar iin esaret as-

la bitmeyecekti

Hautselm karlat dier iki adamn, Ebbon'un arkadalar

olduunu anlad. Gl ve cesur grnenin ad Harinhavd'd.

Dieri ise sihirbaz olabilmek iin gece gndz alan Ada

lold'du. Onun sihirbazlk numaralar Hautselm'in hi mi hi il-

gisini ekmemiti. Onun tek dnebildii ey bir daha asla

gremeyecei iin, gece gndz ac ektii gzel Heirlin

de'siydi. ektii bu ac, yaamn zehir ediyordu. Daima mut-

suz, daima mitsizdi. Onun bu hali Ebbon'u ok meraklandrd.

Sonunda Hautselm bu acnn sebebini Ebbon'a anlatt. Sonra

ban hrsla gkyzne evirdi, avularn yumruk yapp bolu-a savurdu. Adalet nerede diye haykrd. fkeliydi, ok zgn-

d. Bir anda karar verdi, tm evi paralad ve atee verdi. Otu-

rup alevleri izledi. Nasl olsa artk Heirlinde ile evlenemeyecek

ti. Bu eve hi ihtiyac kalmamt. Zaten sevgilisini unutsa bile

kyde onunla evlenebilecek sadece birka kz vard, ancak

hepsi de kleydi. ocuklarnn kle olmasna nasl raz olacak-

t? imdi ne yapabilirdi? Ne evi ne de topra vard. Eer top-

rak istiyorsa, sonsuza dek bir kle gibi alp, bor demesigerekirdi. Atein alevleri sakinlemiti, ev yanp kl olmutu,

yavaa ayaa kalkt. Yapabilec ei en iyi eyin, kraln toprakla-

rna yerlemek olduunu dnd. Karann vermiti ancak bu

yaam eklinin hi de kolay olmad n biliyordu. ncelikl e yl-

da iki kez yaplan askeri eitim vard. Bu zorunlu eitimin yan

sra cretsiz ii olarak da almas gerekecekti. Yapaca iler

arasnda kale, yol, kpr yapm gibi zor iler vard. Eer bu i-

leri yapmazsa sonunda yine kle olacakt.

Drt kyl gen yine bir aradaydlar. Ba baa vermi, kyl

olmann ne kadar zor olduunu dnyorlard. ok az konu-

an Harinhavd, Adalold doduu zaman kynde yaananlar

anmsad...

O yllarda kydekilerin pek ou Lord'un klesi olarak al

41


42/230

yor, karlnda ailelerinin geimini salayabiliyorlard. Bun-

dan iki yl kadar nce bir gece yars kyde korkun bir frtna

balad. Yldrmlardan kan sesler kulaklar sa r et mek ister

gibiydi. Sonra birdenbire tm ky aydnlatan bir k belirdi,

ardndan byk bir patrt ve alevler. .. Lord'un evi ne yldrm

dmt. Tm ev alevler arasnda kayboldu. Evde bulunan di-

er her eyle beraber parmenlerin de byk bir ounluu

yanm, kalanlar da tahribata uramt . Bylel ikle kyllerin

Lord'a olan borlarn ispat edecek belgeler yok olmutu. Bun-

dan g alan kyller ayaklanp, zgrlklerini ilan etmilerdi.

Aradan bir yl geti ve kye bir savc geldi . Savc kyllerin

durumunu aratrmaya balad. Lord kyllerin kendisine ait

kleler olduklarn iddia ediyor, halk ise zgr kyller oldukla-

r konusunda srar ediyordu. Savc Lord'un elinde kalan be

belge ile insanlann hangilerin kle, hangilerinin zgr olduu-

na karar verdi. Yedi kiiyi de komu kyn Lord'una satt. Ka-

lan herkes yine Lord'un klesi olarak alacakt. Bu zavall in-

sanlardan sadece Harinhavd ve dostu Adalold bu karara kar

kp, kyden katlar. Bir yl boyunca oradan oraya savruldu

lar. Hibir yerde uzun zaman barnamadlar. Gittikleri yerlerdekiliselere yardm ettiler. ok az cretler karlnda kyllerin

topraklarn ekip bitiler. Son ay boyunca da tacirlerin malla-

rn panayrlara tadlar. te hepsi bu kadard, bundan sonras

iin bir planlar yoktu.

imdi bu drt gen adam, kaderlerinin karsnda ba ha-

aydlar. Her trl zorlua birlikte gs gereceklerdi. Yaam-

larn kazanmak iin, ormana gidip avlanacaklar, avladklarn

da kylerden sebze ve meyve alabilmek iin kullanacaklard.Bu yeni durum karsnda Hautselm dnceli, Harinhavd he-

yecanl, Adalold ise ok neeliydi . Ut anga Ebbon bile bu hali

beni msedi ini kolayca or taya koyabilmiti .

Krek seslerini duyana dein nehrin kenarnda yrdler.

Sesler onlar bir para korkutmutu. Ani bir kararla allklara

42


43/230

gizlendiler. Sesin geldii yne doru merakla bakmaya bala-

dlar. Sonunda her iki yannda da yirmier adamn krek ektii

gemiyi grdler. Gemi direinin zerinde metal bir kre vard.Yelkenlerini yere indirmilerdi. Gvertede silahl askerler bekli-

yordu. Geminin yan taraflarnda yar plak bir halde oturmu

krek eken, kzl sal adamlar ok pejmrde grnyorlard.

"Kuzeyliler" diye fsldad Adalold. Hautselm ise bu insanla-

r ok iyi tanrd. O daha kk bir ocukken kuzeyden gelen

Normanlar kylerini nasl da yamalamt. Her eyi yakp y-

kan, paralayan o barbarlar nasl unutabilirdi ki? O gnleri, k-

ynn halkn dnnce kalbi acyla doldu. Tm hatralar gz-lerinin nnde canland. Normanlar, kydekilerin tm erzakla-

rn, karlarn, kzlarn alp gideceklerdi. Tpk daha nce yap-

tklar gibi. te tam o anda, daha birka gn evvel Ebbon'un

nehirden su tarken, aknt ynnde giden bir gemi grd-

n anmsad. Normanlarn gemileri gzden kaybolana dek al-

lklardan kmadlar.

Kyn etrafndaki dumanlara baklrsa bu barbarlar kye

ulam ve her yeri yamalam olmalydlar. Normanlarn ziya-fet sofralar iin tm kmes hayvanlarna el konulmu, kar -

kan kyller ldrlm olmallar. ocukluunda grdkleri

tekrar tekrar gznn nne geliyor, Hautselm'i hrstan ldr-

tyordu.

Kaak drt gen o yaz ve takip eden k ormanda geirdi-

ler. Sk sk kraliyet topraklarnda yaayan kyllere gidip, avlar

ile sebze meyve deitirdiler. Kyllerden hep kibirli

khyalarn onlara nasl eziyet ettiklerini dinlediler. Khya o ka-

dar gaddarm ki sk sk kydekileri meydana toplar, hepsinin

suratna tek tek bakar, bu srada kendisine bakan birini grrse

ldrene dek krbalanm. Khya yannda daima fakir bir kyl

gibi giyinmi olan iki muhafz dolatryormu. Bu iki asker da-

ha nce Sakson ve Bretonlarla savam cesur iki kiiymi.

Khyalarn yanlarnda muhafzlarla gezmeleri aslnda ok eski

43


44/230

bir det dei lmi. Yine zor geen bir k gnyd, khya tefti-

ten dnyordu. Bir anda arabasnn tekerleri amura sapland.

Tekerleri kurtarp yola devam edebilmek neredeyseimknszd. Tam da yrmeye karar verilmiti ki orada bulunan

iki asker arabay kaldrp tekerleri amurdan kurtardlar. O gn-

den sonra yolda balarna gelebilecek her trl olay iin yanla-

rnda muhafz dolatrmaya baladlar.

Khyann koruyucu muhahzlanndan biri olan Nitad, kraln

hizmetine girmeden nce Hautselm ve arkadalaryla bir sre

ormanda yaamt. Hautselm yal Nitad'n kendine olan g-

veninden ve sakinliinden ok etki lenmit i. Nitad, Hautsel mve dost larna yardm et meye devam ediyordu. Gndzleri ok

fazla ortalarda dolaamayan kafadarlar iin kylerden yiyecek

topluyordu. Aslnda bu yasal olmayan durumdan khyann da

haberi vard. Ancak khya Nitad'a olan gveninden dolay, bu

kk hatay grmezden geliyordu. Nitad da bu ii khyann

adamlar ortalarda yokken yapyor, eer birini grrse hemen

gzden kayboluyordu.

Yine birgn Nitad orma nda avlanyordu. Karsna bir gey ikkt. Geyii avlad. Srtna ald, kye doru giderken srtndan

okland. Oku frlatan kii Heirline'yi karan valye Albrick'ten

bakas dei ldi. Albrick Nitad'n l dn sand, geyii alarak

oradan uzaklat. Aradan birka saat gemiti ki Hautselm ve

arkadalar yaral Nitad' buldular. Yal adam ormandaki bar-

naklarna tadlar. Yarasn ifal otlarla temizleyip, sardlar.

O gece hava ok souktu ve kulbelerinde hi yiyecek yok-

tu. Kyden ykselen dumanlar, Adalold'un burnuna fnndan

yeni km ekme k kokularn geti riyordu. Dayan lmaz bir al k

hissine kaplmt. Dostlar uyuyordu. Bir anda kye gidip, yi-

yecek bulmaya karar verdi, sonra da arkadalarn uyandrd.

Nitad yaral olmasna ramen, onlarla kye gitmeye kararlyd.

Drt kafadar yanlanna yaral ihtiyar da alarak yola koyuldular.

Kye yaklatka dumanlar artyor, sava lklar duyuluyordu.

44


45/230

Kyller ayaklanmt, khyann maliknesi alev alev yan-

yor, kyller alevleri kendi ev ler inden uzak tutmaya alyor-

lard. Atlarn kyllerin zerine sren muhafzlara, silahsz ky-ller trpanlaryla kar koyuyorlard. Ortalk tam bir sava alan-

na benziyordu. Yaral Nitad, kendinden beklenmeyecek byk-

lkte bir eviklikle elindeki mzra siyah ksran zerindeki

ba muhafza frlatt. Adam kanlar iinde yere yld. Askerler,

ba muhafzn lmyle afalladlar ve geri ekildiler. Kyller

sevin nidalar ile zaferlerini kutladlar. Hautselm bu yal ada-

mn evikliine inanamyordu. Aradan geen birka ay boyun-

ca kyde her gn bu inanlmaz zafer kutland. Ancak bu duru-ma fkelenen kral, kyllerin zerine ordusunu gnderdi. Si-

lahsz ve az saydaki kyller bu dzenli orduya kar koyama-

dlar. Adalold'u yardm istemek iin komu kye gnderdiler.

Adalold orma na dalp, hzla komaya balad. Ancak muhafz-

larn kpekleri onun izini abucak buldular. Adalold korku iin-

deydi. Bir kilise bulup, snabilirdi. Bu umutla nne kan ilk

tepeye trmand. Tam bu anda askerler deri bir kement yard-

myla onu yakaladlar. Kementi kesip kurtulmay denedi ama

ba ar amad . Hemen orada ldrld.

Ebbon da dostlarnn yannda kraln askerleriyle bouur-

ken, srtna yedii bir olda yaamn yitirdi. Hautselm arkada-

nn cansz bedenini grnce, derhal yanna gitti ve dostunu s-

rkleyerek o cehennemden karmay baard. Ebbon iin ya-

pacak bir ey kalmamt. Kederli Hautselm, kalan dostlann

toplad. Nitad, Harinhavd ve Hautselm kap ormana sakland-

lar. Uzunca bir sre ormanda saklanp, kraln askerlerini ldr-

dler. Bu onlarn ii olmutu. Askerlerle aralannda sonu gel-

mez bir kovalamaca balamt. Askerler hepsini bulup, teker

teker ldrmeden durmadlar.

45


46/230

NKE SYANI

^ J n aarmaya henz balamt. ehrin sokaklar allma-

dk bir kalabal arlyordu. nsanlar bu alaca karanlkta Kons

tantinopol'un hipodromuna doru ilerliyorlard. Yol boyuncaherkes nereden oyunlar daha iyi izleyebileceini tartyordu.

ehir byk bir cokuyla alkalanyordu.

Hipodromda hazrlklar tamamlanmak zereydi. Hummal

bir a lma aralksz sryordu. Artk sadece arenay gneten

koruyacak ipek mor rt, bir de yerlere serpilmesi gereken

kum eksikti.

Andronic ve Costos adl iki kyl ge n neredeyse kye var-

mak zereydi. Her ikisi de daha evvel iki kez Konstantinopol'egelmilerdi. Karlatklar ilk andan beri dost olan bu iki gen

adamn zengin olabilmekten baka hibir gayeleri yoktu. te

muhteem ehrin sokaklarnda bir kez daha yryorlard. Bu

kez oyunlar izleyebilecekler ve hatta anslar yaver giderse m-

parator Justinian' bile grebileceklerdi.

Birka saat sonra hipodromun kaplar byk bir grlt ile

ald. Orada bulunan binlerce insann sevin nidalar bile kap-

nn sesini bastrmaya yetmiyordu. Otuz binden fazla insan deli-

ce bir cokuyla koltuklara yerleti. mparator henz locadaki

yerini almamt. Tahtn sa nda ve solunda duran muhafzlarn

zrhlar, gnein o ilk klarnn da yansmasyla parl parl parl-

yordu. ki gen bu prltdan ok fazla etkilenmiti. Zrhlardan

46


47/230

gzlerini atamyorlard. Tam o srada imparator ok deerli ta-

larla sslenmi elbiseleri ile kapda grnd. Halk imparatoru

selamlad.Justinian imparatorluk soyundan gelmiyordu. Ona bu byk

onuru ve kudreti kaderi vermiti. 6. yzyln balarnda Make-

donyal basit bir kyl olan amcas Justin Konstantinopol'e gel-

miti. Uzun zaman ehrin arka sokaklannda sefil bir hayat yaa-

d. Durmadan kendilerine bakabilecek dzgn bir i arad. En

sonunda kraln muhafzlarndan biri oldu ve bu ii ok ciddiye

ald. Uzun yllar imparatora sadakatle hizmet etti. Hizmetleri-

nin karlnda da muhafz alaynn komutanlna getirildi.518 ylnda hi ocuu olmayan Bizans mparatoru Anastasius

lnce, komutan Justian tahta kt. Bylelikle sradan bir kyl

olan Justian, Byk Bizans'n imparatoru olmutu. Ne yazk ki

Justian'n da ocuu yoktu. Bu sebeble yeeni Justinian' ba-

kent Konstantinopol'e arp, onu varis ilan etti. Justinian' za-

mann en iyi hocalaryla eitti. Bylece yoksul kyl ocuu

Justinian'n hayatnda muhteem bir dnem balad. Amcas-

nn lmnden sonra zalim, kurnaz ve dzenbaz Justinian tah-

ta kt. Aslna baklrsa sadece Justinian'n deil, deerli ei

imparatorie Theodora'nn da yaam bir peri masaln andrr.

ok gzel, cesur ve zeki olan Theodora, fakir bir sirk bekisinin

kzyd. Kendisi de bu kk sirkte isimsiz bir dansyd...

mparator oyunlarn balamas iin izin verdi. Yan yana du-

ran drt byk kap ayn anda hzla ald. Kaplardan yeil,

mavi, krmz ve beyaz renklerdeki, her birine drt iyi cins atn

koulu olduu, srclerinin de arabalarla ayn renkteki elbise-ler giydii drt yan arabas ayn anda frlad. O dnemin en

popler oyunu yar arabalaryd. Halk iki gruba ayrlmt. m-

paratorun ve imparatorienin de iinde olduu bir grup insan

mavileri, geriye kalanlar da yeilleri destekliyordu. Bu iki grup

insan takmlar yznden birbirlerinden lesiye nefret ederdi.

47


48/230

Yar tm hzyla devam ediyordu. ncel er i yei l ar aba ma-

viye kk bir fark at sa da mavi araba ksa bir srede yeili ya-

kalad. Mavi takmn taraftarlar nee iinde tezahratlara bala-d. Fakat bir anda durum yine eski halini ald. Taraftar ciddi bir

hayal krkl ile karlat. Yar sona ermiti. Etraf palyaolar,

pandomimciler, greiler, hayvan terbiyecileri kaplad. Tm

bu cmb e ramen, ortalk bir trl yatmyordu. En sonun-

da maviler ve yeiller yumruk yumrua birbirlerine girdiler.

Bizans'ta hipodrom sadece sportif faaliyetlerin yapld

alan deildi. ehrin kalbi burasyd. Zaferler burada kutlanrd.

Ganimet burada bllr, imparatorun emirleri halka buradanduyurulurdu. mparator ve imparatorie burada ta giyer, halk

ilk kez yine buradan selamlarlard. Hatta geleneklere uyulma-

dn dnnce halk, hipodroma gider, imparatora ynetim-

le ilgili eletirilerini sunarlard. Yani Bizans iin hipodrom ehrin

her trl aktivitesine ev sahiplii yapan zel bir aland. lkede

yaayan ok fakir insanlar, kleler. Kaaklar ve kyller impara-

torlarna sorunlann aktanp, ondan yardm alabilmek iin dur-

madan Konstantinopol'e gelirlerdi. Andronic ve Costos'ta buinsanlardan sadece iki tanesiydiler. Hipodromda barmalar

artk son raddesine ulamt. Costos aknlk iinde sana so-

luna bakan Andronices'e dnd. Bu gen adamla nasl tantk

lann anmsad. Konstantinopol'e doru yola kt zaman

byle bir dost bulacan akl edeme zdi. Onunla yolda tan-

mlar, buralara kadar birlikte seyahat etmilerdi. Hipodroma

doru ilerlerken birbirlerine hayatlann anlatmaya balamlard.

"Efendim Sir Dracos ok zalim bir adamd. Bir gn babamve bana y le dedi : zgr olmak istemiyor musunuz? te fr-

sat. Sana bu araziyi veriyorum. Ek bi ve hasattan sonra paym

ver. demeni de hasattan sonra yaparsn. Babam bu zor teklifi

kabul etti ve onun klesi oldu. Daha ilk yl byk bir kuraklk

yaadk. Tarladaki mahsulmzn hepsi kurudu. O yln sonun

48


49/230

da zavall babam bizlere bakabilmek iin Sir Dracos'tan bor al-

d. Bir sonraki yl hasattan sonra borcunu deyebileceini d-

nyordu. Ancak o yl kuraklk sona ermedi ve bizde hasat

sonunda rn sahibi olamadk. Bylece Sir Dracos'a olan bor-

cumuz katlanarak oalmaya balad. Sezonun sonunda Dra

cos sahip olduumuz tm tarlalara el koydu. Annem ve iki

aabeyimde borlarmz deyebilmek iin o zalimin hizmetine

girdi. Zavall babamsa tm bu olanlardan kendisinin sorumlu

olduunu dnerek, kederinden ld. Babamn lmne se

beb olan o acmasz adaml a a lamazd m. Bylelikle Konstan

tinopol'e gelmeye karar verdim. te hepsi bu kadar."

Aralarnda birka dakika sessizlik oldu. Sonra Co stos derin

bir nefes ald ve konumaya balad.

"Benim hikayemde en az seninki kadar hznl dostum. Bi-

zim arazimizde kuraklk yznden kaybedildi. Borlar, alk,

sefalet ite bildiin gibi. imdilerde birde ekmein fiyatnn art-

mas her eyi olduundan daha da ekilmez yapt. Sende bilir-

sin. Bende bakenti bir kurtulu olarak dnp, yollara dtm."

Her ikisi de imparatorluun iinde bulunduu durumdan

haberdardlar. Son yllarda insanlar vergilere dayanamyorlar,

bu ar ykn altndan kurtulmak istiyorlard. Demirciler, nal-

bantlar, balklar ve tccarlar imparatorun vergileri drece-

ine inanyorlard. Ancak imparator halknn umutlarn boa -

kard. Bu adaletsiz vergilerin altnda gnden gne daha da ezi-

len insanlar, artk isyana balamt. Byk arazi sahipleri yani

yei l taraftarlar, tccarlara (mavi taraftarlar) oranla imparator-

dan daha fazla nefret ediyorlard. zellikle imparator adna a-

lan a gzl vergi memurlarna hi dayanamyorlard.Oyunlarn dzenlendii 11 Ocak 5 3 2 gn insanlar hipod-

roma yanlarna nefretlerini de alarak gelmilerdi. Aslna baklr-

sa araba yarlar onlar iin sadece nefretlerini boaltmaya yara-

yacak bir arat. Yarlarn sona er mesi ile tezahrat larda

49


50/230

rndan kmt. Yeiller hi durmadan imparator Justinian aley-

hinde sloganlar atyorlard. mparator duyduu eylerden hi

holanmamt. Sonunda dayanamayp olup biteni anlamalariin adamlarn kalabaln iine yollad. Galeyana gelmi olan

halk, imparator tarafndan gnderilen elileri yuhalayp, yum-

ruklamaya balad. Bu arada imparatora ynelik tehditler sa-

vurmay da srdryorlard.

"Eer bir tek yeil taraftar ldrlrse, olacaklardan impara-

tor sorumludur. Tanr katnda herkes eittir."

Uultular arasndan bu ve buna benzer pek ok ey duyulu-

yordu. mparator tm bu olanlar yznden fkeden lgnadnmt. Her yana emirler yadryor, isyanclar susturmaya

alyordu. Ne yazk ki ehrin her tarafnda gibi yaylan is-

yana kar hibir ey yap lamyordu. ehrin gvenliinden so-

rumlu olan Eudemon ayaklananlar tek tek yakalamaya al-

yordu. te tam o anda Costos da isyanclarla birlikte bir grup

muhafz tarafndan yakaland. Andronic ise zor da olsa kamay

baarabilenlerdendi.

Eudemon byk bir kinle yakalad herkesi ehrin meyda-nnda asmaya balad. Costos da bu kurbanlardan biriydi. An-

cak dostu Andronic boazndaki ilmei keserek onu kurtarma-

y baarmt . "Gidelim" diye bard Andr onic. Sesinde gittik-

e byyen bir endie vard. Tm halk meydanda toplanmt.

Eudemon'dan tutuklular serbest brakmasn ve hepsinden

zr dilemesini istiyorlard. Eudemon ise hibir yumuama

gstermiyordu. Sonunda cellatlarna asileri asmalar iin emir

verdi. O anda halk cellatlara saldrmaya balad. Me ydanda el-lerine geen her eyi yakp ykyorlard. Kurulan tm daraala

rn yerle bir ettiler ve son olarak da Eudemon'u lin ettiler. O

gece imparator ve taraftarlar iin son derece zor bir gece ol-

du. Ertesi gn halk hipodromda topland. mparatordan ald

adaletsiz kararlar iin btn Bizans halkndan zr dilemesini

50


51/230

istediler. Tabii bu imparator cephesinden baklnca son derece

onur krc ve haksz bir talepti. mparator halkndan zr dile-

medi. Hipodromdaki tm insanlar yeil veya mavi taraftar ol-

duklarn unutup, imparatora kar birletiler. Durmadan "Ni-ke!.. Biz Kazanacaz!.. " diye baryorlard. Sonuta halkla

Justinian arasnda kacak atma nlenemez bir hale geldi.

Halk hapishanelerde bulunanlar serbest brakt. Konstantino

pol ehrini atee verdiler ve saraya doru yrye getiler.

Sarayn nnde toplanp, sava lklar atmaya baladlar:

"Dar k kan emici Justinian, her eyimizi aldn." "Bizans

halkn mahvettin." "mparator dar" gibi sloganlarn ard ar-

kas kesilmez olmutu. Bartlar, uultular adeta sarayn du-varlarn dven dev okyanus dalgalar gibiydi.

Justinian iinde bulunduu durumdan kurtulabilmek iin

bakente destek kuvvetler is tedi. Got askerleri arya uyup,

ehre girdiler. Ancak ehri hi tanmyor, bu yzden de saldn

lann nereden geleceini bilemiyorlard. Yabanc olduklar, so-

kaklarn bile doru drst bilemedikleri bu ehrin halkna kar

yeterl i direnii gsteremediler. Asi ler durdurulamyorlard.

Aralksz devam eden isyann nc gecesinin sonunda sarayartk tamamen ablukaya alnmt. Justinian hayatnn en korku-

lu iki gecesini ite bu isyan zamanlarnda yaad. Halk kan ister

gibiydi. Bu arada hipodromda eski imparator Anastasiusen

yeeni patius halk tarafndan imparator ilan edilmiti. Aslnda

patius bu isyan hakl bulmuyordu ama bu sayede tahta ka-

ca iin asilerin yannda grnyordu. Justinian olanlar du-

yunca fkeden ne yapaca n bilemez hale gel miti. Dan-

manlar ona artk ordusuna gvenemeyeceini bu yzden de

vakit varken gizl ice ehirden kamasn neriyorlard. Korku ve

fke iinde doru drst dnemeyen Justinian ne yapmas

gerektiini bilemiyor, sarayda bir o yana bir bu yana yryp

duruyordu. Ancak mparatorie Theodora bu kama fikrinden

hi holanmyordu. Kararl bir tavr vard.

51


52/230

"Dilediinizi yapmakta zgrsnz sayg deer efendim"

diye sze balad Theodora. Sonra kuvvetli baklarn Justini

an'a evirdi. "Ancak unutmayn ki siz bir imparatorsunuz. Ka-

mak sadece korkaklara yakr. Bana gre imparatorlar hibireyden korkmazlar, gerekirse erefleriyle lrler."

Bu szler Justinian'n fikrini dei t irmesine yetti . Derhal ko-

mutanlarn toplad ve saldr emri verdi. Bu srada komutanla-

rndan Belisarius ve Mundus'la bir araya gelip, planlar hazrla-

dlar. Baz insanlara taraf deitirmeleri iin gizlice rvetler

dattlar. Amalar asileri iten ykmakt. Sinsi bir plan yaparak

insanlarn hipodromda toplanmasn saladklar bir gece sald-

rya baladlar. Saldrdan nce plan gerei Belisarius ve Mundus hipodromun kaplarn tuttular. Belisarius ve askerleri silah-

sz asileri kltan geirirken, kamaya alanlar da Mundus'un

askerleri kaplarda ldrdler. Hipodrom bir anda kan glne

dnd. nsanlar korku ve gzyalar iindeydi. Ne yapacaklar-

n bilemiyorlard. Korkun bir katliam gerekleiyordu. Andro

nic ve Costos o cehennemden kamay baaran ok az insan-

dan ikisiydi. Kaplara doru koarken birbirini ezen kalabaln

iteklemesi ile byk bir ans eseri lmeden, ldrlmeden ka-plardan frlamlard. Korkun kbus gece yars son buldu.

Cansz otuz be bin insan bedeni hipodromda yatyordu. B-

yk Nike isyan bi nlerce Bizanslnn bir g ec e de ortadan kaldrl-

masyla son bulmutu. Takip eden birka hafta iinde dier e-

hirlerde bulunan asiler de bulunup, tek tek ldrldler. Bir se-

beple l drl meyenl er de hapsedildi. Asilerin tm mal varlk-

larna saray el koydu. Bizans artk kan alyordu. syan yzn-

den harabeye dnen Bizans ehirleri yeniden ina edildi. n-

celikle bakent Konstantinopol daha sonra da bata gelen yz

elli byk ehir yeniden kuruldu. Saraylar, tiyatrolar, kiliseler,

kprler ve hatta yollar bile yenilendi. llerde byk kuyular

ald. Kemerlerle ehre su tand.

52


53/230

Ayasofya da bu isyandan sonra mimar Antheni us ve m-

hendis sidorus tarafndan yaplmtr. Bu kilise iin Roma'dan,

Atina'dan ve di er ehirlerden somaki ve yeime benzer ta-lardan yaplm stunlar getirtildi. Kilisenin ii rengrenk mer-

merler, abanoz ve mineyle bezendi. Sunak ve kutsal eyalarn

yerletirildii zel daireler som altndan ina edi ldi ve deerl i

talarla sslendi. Duvarlarda mor bir fon kullanld. Bu fonun

zerine ok byk mozaikler yapld. Kilise krk pencereden s-

zan kla aydnlatld. Gnmzde hl ayakta duran Ayasof

ya 'nn mu hteem altn kaplama kubbesi Bizans mimari sanat-

nn bir mucizesidir. Bu byleyici yap gk kubbeye adeta altn

zincirlerle aslm gibidir. Ancak bu olaanst eserin bedelini

Justinian zavall halkna detmi, onlar altndan kalkamayacak

lan yeni vergilerle ezmesi yetmemi, bir de maalarn yarya

indirmiti.

S3



54/230

BULGAR TARHNDEN SAYFALAR

B"ulgaristan hakknda biraz bilgi edinmek istiyorsak, el yaz-mas eski kitaplara, binalara bir gz atmak yeterli olur. Bu

muhteem el yazmas kitaplann iindeki minyatrler, Bulgar

halklarnn aynas gibidir.

Okuduunuz satrlar, 14 . yzylda yaam olan bir Bizans

tarihisinin yllklarndan alnmtr. 9. ylda bamsz ve ok

gen olan Bulgar Krall, Bizans mparatorluu iin tehlikeli ol-

maya balamt. Admlar minik de olsa onlarn ayaa kalkma-

s Bizans' tedirgin etmeye yetti. Bizans'n siyasi entrikalaryla

tarihten silindiler.

Bizans mparatorluu'nun sol tarafnda bulunan Krm Bul-

garistan'a aitti. Tehlikeli ve sinsi dmanlar Bizans'a kar ka-

zandklar zafer iin kutlamalar yapyorlard. Eski Krm

detlerine gre kutlamalar yaplrken kral gmler takar, d-

mannn kafatasndan iki ierdi. Onlar kutlamalarn yapadur-

sunlar, biz kazanlan zafere bir gz atalm.

Krmllar Bizans mparatorluu'na sava ilan ettiler. e k-

k bir ehir olan Serdiga'y almakla baladlar. Bu minik baa-

rdan aldklar gle, Konstantinopol'u igale hazrlandlar. Bu

crete sinirlenen Bizans mparatoru Nikephorus derhal sefer

dzenleyip, Bulgarlarn bakenti Pliska'y ald. ehirde bulunan

tahla, budaya, gm ve altnlara, hatta inek srlerine bile

el koydu. Yamaladklar ehri harabeye evirdiler, ganimetleri

de yanlarna alarak, dier Bulgar ehirlerine doru yola ktlar.

54


55/230

Bulgar ordusu yenilginin ardndan abucak toparland ve Bi-

zansllarn ilerleyiini durdurmay baard. Direnileri srasnda

ordularn glkuvvetli yeni askerlerle destekleyen Bulgarlar,

askeri yetenekleriyle nl Makedonya Slavlarn da kendi ordu-

larna katlmaya ikna ettiler. Bylece bir hayli glenen Bulgar-

lar bir geitte Bizans askerlerini pusuya drmeyi baardlar.

Yaanan byk bir bozgundu.

Rivayete gre mparator Nikephorus askerlerine yle ses-

lenmitir:

"Kazandklarmz koruyalm. Zafer sarholuuna kaplmaya-

lm!"

Bunun zerine Bizans ordusu geri ekilmeye balam ve

tam bu srada pusuya drlmler. Askerler orada bulunan

bataklklara doru kamaya balamlar fakat Bulgar oklarna

hedef olmulard. mparator Nikephorus burada ldrlm,

yerine geen olu kaarak cann zor kurtarm.

Bulgarlarn ana vatan Azak Denizi'nin etrafndaki bozkrlar-

d. Krallarna kaan diye seslenirlerdi. 7. yzyln sonunda Ka-

an Asparukh, Azak bozkrlarnda yaayan, Trke konuan,Ogurlar olarak tarihte yer alan bir grup gebe ile Tuna Neh

ri'nin etraflarna yerleti. Bunu yapabilmek iin hem Bizansllar

ile hem de pek ou kyl olan ve birbirleri ile beraber hareket

eden yedi Slav kabilesiyle savamak zorunda kald. Bulgarlar

gebeydiler ve hayvanclkla geinirlerdi. Bu yzden yeni yer-

leecekleri bu topraklara da inek srleriyle gelmilerdi. Ancak

ksa sre sonra Slavlarn yerleik dzene dayal yaamlanndan

etkilenip, tarmla ilgilenmeye baladlar. Artk asillerin kendikendine uydurduklar bambaka bir dilleri vard. Toplum kendi-

ni snflara ayrd. 6 8 1 ylna gel indiinde artk Bulgarlar o k

glenmiti. Bu gten endie duyan Bizans mparatoru, As-

parukh ile bir anlama yapt. Bulgarlar kuzeyde Tuna Nehri, g-

neyde Stara Planna Da, douda Karadeniz'e uzanan bir top

55


56/230

rak btnlne sahipti. Tarihilere gre ilk Bulgar krall As

Tarihte Ve Mitolojide Isyan - N.zaporozhets.- A.svanidze

Documents

Transcript of Tarihte Ve Mitolojide Isyan - N.zaporozhets.- A.svanidze