MỤCLỤCLỜINÓIĐẦU01.KHÁINIỆM02.HIỂUVÀTÔNKÍNHPHẬT03.TÂMTỪ04.KHIÊMHẠ05.CHỈTRÍCHVÀCHỈLỖI06.NÓNGNẢY07.HẠNHCHÂNTHẬT08.BÌNHĐẲNG09.NHẪNNHỤC10.CUỘCSỐNGVỊTHA11.SỐNGĐƠNGIẢN12.TINHTẤN13.ĐỐKỴ14.GIẢITHOÁTĐỂLÀMGÌ?15.NIỀMTIN16.SỰHÒAHỢP17.KÍNĐÁO18.LÀMCHỦLỜINÓI19.HỐIHẬN20.CANĐẢM21.BIẾTƠN22.YÊUTHIÊNNHIÊN23.TẬNTỤY24.NHƯỜNGNHỊN25.GIỮLỜIHỨA26.NHUTHUẬN27.THAMÁI28.VƯỢTQUACHÍNHMÌNH29.TỰTẠI30.TÁMMUÔNTẾHẠNH

LỜINÓIĐẦUEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

BộsáchTâmLýĐạoĐứcnàyđượcviếtlạitừloạtbàigiảngTâmLýĐạoĐứcmàchúngtôiđãdạytạitrườngTrungcấpPhậthọctỉnhLongAn,khoá2.Banđầu,đâychỉlà30cuốnbăngcassetteghilạitiếngnói.Sauđóvìyêucầunghiêncứucủanhiềungười,chúng tôiđãcho thựchiệncácbàigiảngthànhvănviếtđểlàmsách.Điềukhôngngờlàviệcchuyểntừvănnóisangvănviếtlạivấtvảđếnnhưvậy.Nhiềungườiphảigópcôngvàocuốnsáchnàytừnhữngngườiviếtnguyênbảnthôtừvănnóichođếnngườigópphầnchỉnhngữpháp.Phảilàcảmộtthờigiankhádàimấynămchođếnhômnaykhichúngtôitựtaychỉnhsửanhữnggiòngcuốicùng.Tâmlýconngườicónhiềuloại,tâmlýbấtthiện,tâmlýthựcdụng,tâmlý

tínngưỡng,tâmlýyếmthế,tâmlýlạcquan…ỞđâychúngtatậptrungvàotâmlýĐạođức.Dĩnhiên30đềtàitrongtậpsáchnàychỉlàmộtphầnrấtnhỏcủaTâmLýĐạoĐức.Chúngtôihyvọngsaunàysẽcónhữngvịkhácpháttriểnrộngrãilớnlaohơnnữa.Chúng tamongmõiTăngNikhibắtđầubướcvàocuộcđời tuhọcđều

họcquagiáo trìnhnàyđể làmnền tảng trướckhi học sangnhữnggiáo lýkháccaosiêuhơn.Đạođứclàyêucầubanđầucủasựtuhành,vàcũnglàbiểuhiệncuốicùngcủamộtvịThánh.Chúngtacóthểđaunhưxéruộtgankhivàiđiềutrongđâychạmđếntimmình,vàcũngcóthểvuinhưmởhộikhivàiđiềutrongđâynângbướcchânmình.ChúngtacúiđầuđảnhlễMườiPhươngTamBảođãgiahộchúngtathực

hiệngiáotrìnhnày.KhôngcósựgiahộcủaPhật,khôngaicóthểlàmđượcđiềugìcóýnghĩa.Chúngtachỉlàm,vàchỉnguyệnlàm,mộthạtbụidướichânPhật,mộtcôngcụcủaPhật trongviệcđemChánhPhápđếnvớimọingười.ChúngtacúiđầuđảnhlễcácvịThánhđãchochúngtanhữngcâuchuyện

đẹpvềcuộcđờicácNgài.Mộtcâuchuyệnđượcchúngtakểtrong5phútlạichínhlàkếtquảcủasuốtmộtđờikhổnhọccủacácNgài.Nhữngtấmgươngcaocảđósưởiấmbiếtbaonhiêutráitimconngườiquasuốtnhiềuthờiđại.ChúngtacámơnBanGiámHiệutrườngTrungCấpPhậthọcLongAnđã

hoanhỷủnghộchoGiáotrìnhnàyđượcgiảngdạydùrấtmớimẻ.Phải lànhữngvịchântuđứchạnhmớivượtquakhuônsáođểđónnhậnđiềumớilạnhưthế.Quýthầyđãchochúngtamộtđạotìnhấmápvàchânthànhnhiềunămqua.Chúng tacámơn thượng tọaThíchViênGiác làngườiđãgiới thiệuđể

http://sachvui.com/

choGiáotrìnhnàycócơhộiđượctrìnhbày.TrítuệvàtấmlòngcủaThầyluônlàđiềulàmchomọingườingạcnhiênvànễphục.CóThầy,chúngtavẫncònhyvọngvềmộtđạoPhậtchanhòavàthươngyêu.ChúngtacámơnquýTăngNisinhđãchămchútheođuổimônhọcmới

mẻnàykhiếnchongườidạycóthêmtinhthầnbướctớimãi.TăngNisinhđãphấnkhởichịukhólàmbàitập,hăngháihỏivàđáptronglớp,hốihậnkhitìm thấy lỗi,hoặcvuimừngkhi tìm thấyhướngđi.Nhiềungười trong lớpbâygiờđangthamdựnhữngchươngtrìnhđàotạocaohơn.ChúngtacámơnnhữngCưsĩđãmiệtmàihọcchungvớiTăngNivàgóp

phầntạonênbầukhôngkhítrangnghiêmlongtrọng;nhữngngườiCưsĩđãủnghộgiúpđỡchúng tôi trongsuốt thờigianđi tớiđi luigiảngdạyGiáotrìnhnày;nhữngngườiCưsĩđãxúcđộngvàgóptayđemGiáotrìnhnàylanxahơnnữa.ChúngtaxinđemchútcôngđứccóđượcnàycúngdườnglênTâmBảo,

vàhồihướngchotấtcảchúngsinhđồngthànhPhậtđạo.NamMôBổnSưThíchCaMâuNiPhật.

Mùaxuân,2004Kínhghi

TỳKheoThíchChânQuang

KHÁINIỆM1.ĐỊNHNGHĨA

ĐạoĐứclàgì?-Đạo đức là những khuynh hướng tốt trong tâm ta,mà những khuynh

hướngđótạonênnhữnglờinóivàhànhvibênngoàikhiếnchomọingườichungquanhtađượcchuyểnhóa,anvui,lợiích.Nhưvậy,Đạođứclàcáitốtởbêntrongnhưngđượcđánhgiábằngbiểu

hiệnởbênngoài.ChúngtakhẳngđịnhlạilàĐạođứckhôngphảilàhànhvihay lờinóibênngoài.Đạođứcchỉ chiphốihànhvivà lờinóibênngoài.Đạođứclàgốccủanhữnghànhvilờinóitốtđẹpbênngoài.MộtnộitâmtrànđầyĐạođứcthìluônluônbịthúcđẩyphảiđốixửtửtế

vớimọingười,phảiđemanvuilợiíchchomọingười.Nếuchúngtakhôngthấymìnhxấu,nhưngkhônghềbịthúcđẩyphảicưxửtốtvớimọingườithìhãybiếtrằngmìnhchưacóĐạođứcsâusắc.Khuynh hướng vị tha được xem làĐạo đức vì khuynh hướng đó luôn

khiếnchúngtaquantâmđếnnhữngngườikhác,thậmchícònhơnlochobảnthânmình.Vì lúc nào cũng hay quan tâm đến người nên chúng ta nhanhchóngpháthiệnranỗikhổ,niềmđau,sựkhónhọc,cơnbệnhhoạncủangườiđểtìmcáchgiúpđỡ.Cókhichúngtachỉgiúpmộtlờinói,mộtlynước,mộtviênthuốc,hoặccókhicảmộtsốtiềnlớn…đểgiúpngườiqualúckhókhăn.TâmkhiêmhạđượcxemlàĐạođứcvìtâmlýđóluônthúcđẩytaphảitôntrọngmọingười.Sốngtrênđờiaicũngcầnđượctôntrọng,cầnđượcxemlàcógiátrị,vìthếkhitabiếttôntrọngchânthànhngườikháccũnglàđemanvuiđếnchongười.Nhưngmuốntôntrọngngườithìtađừngthấymìnhhơnngười,nghĩalàtaphảithấyđượcmìnhnhỏbékémcỏi.KhuynhhướngkínđáocũngđượcxemlàĐạođứcvìkhuynhhướngnày

khiếntakhôngkhoekhoangđểđiđếntựcaovôích.Khitakínđáokhôngbàytỏtàinăng,tàisản,thànhcông,côngđứccủamìnhcũnglànhườngchongườikháccóthêmgiátrịvìkhôngbịcạnhtranhbởisựnỗibậtcủamình.Chúngtasẽđisâuvàophântíchtừngtâmlýđạođứcởnhữngbàisau.

2.SỰTHÚCĐẨYVÌTÌNHTRẠNGPHẬTPHÁPHIỆNTẠIa.KhoahọckỹthuậthiệnđạiThếgiớihiệnnayđãthayđổirấtnhiềusovớinhữngthếkỷtrước,nhấtlà

sovớithờiđạicủaPhật,bởibựtiếnbộcủaKhoahọcKỹthuật.

Khoahọckỹthuậtđãlàmbiếnđổinhữngtiệnnghitrongcuộcsốngvàdođó làmthayđổicả lốisốngcủaconngười.Vídụnhưngàyxưamuốnnóichuyệnvớinhau,ngườitaphảiđiquamộtquảngđườngdàiđểgặpmặt.Vìmặtđốimặtnênphátsinhvănhóalễnghigiaotiếp.Ngàynayngườitachỉcầnnhấcphonelênlànóichuyệnđược,rấtdễdàng,vàlễnghigiaotiếpbịxemthườngdần.Rồinhữngdụngcụmáymóckỳdiệu rađờinhưxehơi, tivi,computer,

máymay,máydệt,máyin…làmchođờisốngcủaconngườiđượccảithiệntốtđẹprấtnhiều.Hànghóatinhxảohơncànglúccàngxuấthiệnlàmthuhútsựtiêuthụmuasắmcủaconngười.Ngườitacứphảithayđổixe,đổimáyđểcóđượcmáymớivớitínhnăngcaohơn,mạnhhơn,đẹphơn…Thậmchívảivócquầnáocũngphongphúđadạngdồidàođếnnỗiaicũngsắmsửadưthừa.SựthànhtựucủaKhoahọckỹthuậtquáthuyếtphụcđốivớithếgiớinên

nhiềungườiphátsinhtâmlýthựcdụng,coitrọngvậtchất,củacải,kỹthuậtkhoahọcvậtlýhơnlànhữnggiátrịtâmlinhĐạođứccủathánhhiềntừngànxưa.Họchorằngtâmlinhđạođứclàcáigìhuyềnhoặcmơhồkhôngthựctế,khônglàmchoconngườiansungmặcsướngnhưKhoahọcKỹthuậtđãlàmđược.Vìthếhọxarờidầnnhữnggiátrịtinhthầnđểthiênvềvậtchất.Cũngvì thế, thếgiớiđangbịmấtquânbìnhgiữađời sốngvậtchấtvàđờisốngtinhthần,giữakhuynhhướnghưởngthụvàkhuynhhướngđạođức.Khigiátrịđạođứctinhthầnkémđitứclàconngườiđangđidầnvàotội

lỗivàđaukhổmàkhôngbiết.Đólàlýdotạisaotuổitrẻbâygiờdễnỗiloạn,kiêungạovàbướngbỉnhvìhọtiếpxúcrấtsớmvớiKỹthuậthơnthếhệchaôngcủahọ.Ngàyxưachaôngcủahọcònthờigianđểtiếpcậnvới truyềnthốngcoitrọngđạođứctinhthần.Bâygiờmọicáiđangthayđổitheochiềuhướngxấuhơnvềđạođức.Ngườixuấtgiamaymắnđượcsốngtrongmôitrườngcoitrọnggiátrịđạo

đứctinhthầnrấtcao,kháchẳnvớimôitrườngcủatuổitrẻbênngoàirấtlàphứctạp.Mỗingàybáochíđềuđăngtảinhữngtintứcvềtộiphạmmatúy,cướpgiựt,cờbạc…mànhữngtêntuổihìnhảnhđềucònrấttrẻ,thậmchírấtnhiềutrẻvịthànhniên.Hãynhìnsựcuồngnhiệtquáđángnhưđiêndạikhingườitatheodõibóng

đáđể hiểu sựmất thăngbằng trong tâmhồn conngười ngàynaynhư thếnào.Chínhvìtìnhtrạngmấtquânbìnhgiữađờisốngtinhthầnđạođứcvàvật

chấthưởng thụmàngườiđệ tửPhậtphảiý thứcnhiềuhơnvề lý tưởng tudưỡngĐạođứcđểxâydựng lạimột thếgiới trànđầy tình thươngyêuvàĐạođức.

Conngườisốngtrênđờicầnrấtnhiềuthứnhưtiềnbạc,tìnhyêu,địavị,giađình,concái,tiệnnghi,vânvân…Nhưngtrongtấtcảnhữngcáiđó,conngười rấtcầnĐạođức làmnền tảng, làmcốt lõi, làmlinhhồn.ThiếuĐạođức,conngườisẽlàmđổvỡtấtcả.Vídụmộtngườikỹsưthiếuđạođứcsẽtạonênmộtcôngtrìnhkémchấtlượng;mộtluậtsưkémđạođứcsẽláchquakẻhởphápluậtđểbênhvựckẻcótội;mộtbácsĩkémđạođứcsẽkéodàibệnhđểăntiền;mộtviênchứckémđạođứcsẽlợidụngchứcquyềnđểlàmkhổdân…Vìvậy, trongbấtcứ lãnhvựcnào,nghềnghiệpnào,conngườivẫnluônluôncầnđạođứcđểlàmđúngvớitráchnhiệmcủamình.NgườiđệtửPhậthoàntoàncóưuthếđểđónggópvấnđềĐạođứcchoxãhộivìĐạođứclàmộtthuộctínhnỗibậtcủaPhậtGiáo.NgườiđệtửPhật,nhấtlàngườixuấtgia,phảihếtlòngtudưỡngđểđónggópvàđónggóprấtnhiềuchoxãhộivềnhucầuĐạođứcvốnđangthiếutrầmtrọngnày.Vàcáithứhaixãhộicầnnữalàsưbìnhannộitâm.Hiệnnayconngườita

sốngrấtlàcăngthẳngvìphảiđấutranhvớisinhkếrấtmệtmỏi.Ngaycảcáctrò giải trí cũng làm người ta căng thẳng nữa. Người nào lo sinh kế tìmmiếngănmiếngmặcđãkhổrồi;nhữngngườichơigameđiệntửcũngcăngthẳngkhôngkémvìcáctròbắngiếtìxèotrongđó;nhữngvũtrườngthuốclắcgàothétnhảymúađiêndại,nhữngtrậnbóngđáreohòinhỏithâuđêm…đềulàbiểuhiệncủamộtthếgiớibấtancăngthẳng.Nếuxuấthiệnthêmvàimànkhủngbốnổbom,vàicuộctấncônggiếtchócthìsựcăngthẳngcònghêgớmkhôngbiếtđếndườngnào.Chínhvìconngườisốngrấtcăngthẳngnênsựbìnhannộitâmlàmộtnhu

cầurấtlớnbêncạnhnhucầuvềĐạođức.Ai cũngbiết người tu theoĐạoPhật là tìmđếnmục tiêu giác ngộ giải

thoát,nhưngđólàmụctiêucủacánhânmình,củariêngnộibộđạoPhật.AilàPhậttửthuầnthànhthìrấtquýtrọngtusĩvìnghĩrằngnhữngvịtusĩđangtinhtấnđitrênconđườnggiảithoátvàcóthểhướngdẩnhọcùngđi.NhưngnhữngngườikhôngtheođạoPhậtthìkhôngquantâmđếnlýtưởnggiảithoátđó.CộngđồngxãhộitrướchếtchỉquantâmxemđạoPhậtthậtsựđãđónggópgìchoconngười,chothếgiới.ĐạoPhật thậtsựcó thểđónggóprấtnhiềuvềhai lãnhvựcmàthếgiới

đangrấtcần,đólàĐạođứcvàsựBìnhancủanộitâm.b.TìnhtrạngđạođứccủaTăngNiRấtnhiềungườikhôngcótínngưỡngđôikhiđãđặtcâuhỏiliệunhữngtu

sĩPhậtgiáocóthểđemlạilợiíchgìchoxãhội,haychỉlànhữngkẻănbám.Chúngtakhôngtráchnhữngnỗihoàinghitronglònghọ,vìthậtsựhọcũngđãchứngkiếnmộtvàitrườnghợpđángngờnàođó.Họđãđặt vấnđề rằng tín đồđemđến cúng chùa toàn là tiền thiệt gạo

thiệt,nhưngchỉnhậnlạitừcáctusĩnhữnglờicầunguyệnmơhồ,nhữnglờihứahẹnhãohuyềnchosaukhichết.HọcầnthấyđạoPhậtcómộtđónggóprõràngcụthểhơnchocuộcđời.Chúngtahứa,lạihứanữa,vớicuộcđờirằngchúngtanhữngđệtửPhậtsẽ

thậtsựđónggópmộtcáchthiếtthựcchocuộcđờibằngviệcgiáohóaĐạođứcvà sựBình an nội tâm.Đó là cách để đạoPhật khẳngđịnh vị trí củamìnhtrongxãhội.ĐólàcáchđểmọingườithấyrằngcáilợiíchmàđạoPhậtđemđếnchocuộcđờituyvôhình,nhưnggiátrịthậtlàlớnlao.Chúngtađịnhhướnglạiconđườngmàchúngtađangđilà,đốivớinhững

ngườitrongđạoPhậtthìlýtưởngcuốicùngvẫnlàgiảithoátgiácngộ;đốivớicộngđồngxãhộithìlýtưởngcủachúngtalàđónggópĐạođứcvàsựbìnhannộitâm.Nhưng nếu người đệ tử Phật muốn đủ khả năng để đem đến cho mọi

ngườiĐạođứcvàsựBìnhannộitâmthìchúngtaphảituvàhọcrấtnhiều.ChúngtaphảihọckỹlưỡnglờiPhậtdạy,họcthêmmộtsốluậnbảncủachưTổvềsau;rồichúngtaphảicầncùchịukhóthựchànhđểchuyểnhóatâmhồnmình trở thành thanh cao thánh thiện. Mỗimột ý nghĩ khởi lên phảiđượcsosánhđốichiếuvớigiáolýlàcóphùhợphaykhông.VídụPhậtdạymìnhđộlượngbaodung.Nếumìnhchợtthấytâmmìnhcó

niệmghétbỏ,chêbai,khinhkhiaiđóthìphảibiếtmìnhđãsai.Phảilậptứcsửa liền,phải sámhốivànghĩvềngườiđóvớiniệm thươngyêuquýmếnliền.VídụPhậtdạymìnhkhôngthamlamđắùmnhiễm;nếuchợt thấy trong

tâmmìnhđangthèmmuốnvậtchấtthếgianthìphảilậptứcbỏliền,phảisámhốivàtựdặnlòngđừngthamnhưvậynữa.VídụTăngNisinhhọcởPhậthọcviệnphươngphápQuántừbi,thìngay

ngàyhômđó, tốihômđóphảiápdụngrải tâmtừthươngyêutấtcảchúngsinhliền,khôngphảichỉhọcquasuôngrồibỏ.Chúngtaphảihọcđểtu,cònviệccấpbằnglàhệquảtựnhiênphảiđếnchứkhôngphảilàmụctiêuchính.ViệctusửaâmthầmmàvấtvảđóchỉcóchínhmìnhvàPhậtbiết,ngoàira

khôngaibiếtđểkhenngợihaykhuyếnkhích.Chínhvìvậymàchỉnhữngaicóthiệncănsâudày,tựgiácrấtcaomớicóthểtựkiểmsoátmìnhhằngngàyhằnggiờnhưthế.SaumộtthờigiandàisuyyếutrongthờiPhápthuộc,cácvịtôntúccótâm

huyếtđãmạnhdạnkêugọichấnhưngPhậtgiáovàokhoảngđầuthếkỷ20.Cáchòathượngđãgấprútmởcáctrường,cáclớpdạygiáolýkinhđiểnđểnhanhchóngcóngườinốitiếpralàmviệc.Vìnhucầucấpbáchnênkhôngcóthờigianchocáchòathượngtruyềnđạtcácyếuchỉtuhành.Thếlàtừđóđếnnaytrởthànhnhưlàtruyềnthống,cáctrườngPhậthọcthiếuhẳnphương

diệntutậprènluyện.TăngNisinhchỉchuyêntâmnghiêncứugiáođiểncổvăn.Nếumuốn có thêmđạohạnh,TăngNi đànhphải đi tìm tunơi khác;hoặckhôngtìmđượcmôitrườngtuhànhthìđànhlàmngườitusĩchỉcóhọcmàkhôngcótu.Rấtlàđaulòng!Nếukhôngcóđượcsựhướngdẫntuhànhcặnkẽ,TăngNidễbịthiếuđạo

lực, không chống đỡ nỗi sự cám dỗ bên ngoài, đôi khi cư xử như ngườiphàmphutầmthường,rồichuốclấysựphêpháncủatínđồcưsĩ.Vìvậy,chúngtamongmõitừđây,cáctrườngPhậthọcphảicóchươngtrìnhhướngdẫn thực hành tu tập kỹ lưỡng.TăngNi phải được thực hànhThiền định,phảiđượcrènluyệnoainghiĐạođứctừngchút.Thờigiandànhchochươngtrình tu tậpđóphảibằnghoặcnhiềuhơn thờigianhọc.Chữ tu sĩđãnhắcnhỡviệcturấtlàquantrọng.c.ChiarẽvìtínđồKhuynhhướngsốnghưởng thụvậtchấtcủaxãhộicũngxâmnhậpdần

vàođờisốngngườixuấtgia.Thứnhấtđólàlýdokháchquan.Khivậtchấtvàphươngtiệncủaxãhội

dồi dào thì luôn luôn thẩm thấu từ bên ngoài vào trong chùa.Muốn haykhônggìchùacũngphảicónhữngphươngtiệnmáymócmớichosinhhoạt.Thứhailàlýdochủquan.Đôikhitusĩkhôngkềmđượcsựhamthíchđối

vớinhữngvậtdụngsangtrọngmớilạtinhxảo.Chùa thìhầuhết sốngnhờvào tínđồPhật tử.Càngcónhiều tínđồ thì

nguồnlợikinhtếcủachùacàngsungtúc,chùacàngdễđápứngnhữngnhucầungàycàngcaohơn.Nhưnglẽrathayvìtusĩphảicóbổnphậngiáohóathêmnhiềutínđồmới

theochínguyệnđộsinhcủađạoPhật,cácchùalạicóthểbịtâmlýtìmthêmtínđồchosựsungtúccủachùamàthôi.Tínđồmớiđónếulàngườichưabiếtđạotrởthànhbiếtđạothìrấthay,cònnếuđólàtínđồcósẵncủachùakhácrồiđượcthuyếtphụctrởthànhcủachùamìnhthìmầmchiarẽgiữacácchùađãxuấthiện.Nhiềucưsĩđếnchùabịngạcnhiênvìnghethầynàynóixấuthầykiamột

cáchtựnhiênlãoluyện.Họmấtniềmtinvớivịthầybịnóixấuđãđành,họcũng cũng cảm thấy ngờ ngợ về ông thầy có cái miệng nói xấu nhuầnnhuyễnquá.Rốtcuộclạicưsĩcànglúccàngmấtniềmtinvớiquýthầy.Tấtcảchỉvìtâmlýbímậtbêntronglàmuốnchotínđồđừngtớichùakiamàchỉđếnchùamìnhthôi.ĐólàmộttệtrạngtrongPhậtgiáo.Mộtcáitệkháclànhiềukhicưsĩđếnchùanhìnthấycáctusĩđốixửvới

nhauthiếuhòaáitôntrọng.Họlúcnàocũngkínhtrọngquýthầy,vànghĩrằngquýthầyphảikínhtrọngthươngyêunhaunhiềulắm.Nhưngcókhihọnghequýthầy xưnghôvớinhaubừabãi,đốixửvớinhauhờihợt.Họrất

ngạcnhiên.CólầnchúngtôigặpmộtngườiHàLanđãtừngtuthiềnănchayhơnhai

mươinăm.AnhcũngtậpluyệnTháicựcquyềntheokhuynhhướngcủacácnhàsưTrungHoalàviệctudưỡngnộitâmphảiđượchỗtrợbằngviệcrènluyệncơthể.TrongkhinóichuyệnvềThiềnđịnhĐạođứcvàluậtNhânquả,anhbấtchợtnhắcđếnmộtđạosưnàođóởẤnđộ rất lànổi tiếng.Vìnổitiếngnênôngrấtgiàucó.Anhđếnviếngthămôngvànhântiệnhỏiôngtạisaokhôngchiasẻchonhữngngườinghèoởchungquanh.ChúngtanênnhớlàẤnđộcònrấtnhiềungườinghèo.Đạosư trả lời rằngnhữngngườinghèo làdonghiệpcủahọ,khôngnên

can thiệpvào làm tráiđi luậtNhânquả.Câu trả lờiđó làmanhmấtđi sựquantâmquýtrọngluậtNhânquả.Thật ra luậtNhân quả không phải là cái cớ để chúng ta quay lưng với

ngườinghèo.Màtráilạicònkhuyếnkhíchchúngtaquantâmgiúpđỡmọingười nhiều hơn nữa. Nếu không quan tâm giúp đỡ mọi người, sau nàychúngtarơivàonghèokhósẽkhôngaiđoáihoàitớichúngta,vàcònnhiềunhânquảkhácnữa.Chúngtasẽkhảosátởdịpkhác.Nóinhưvậyđểnhắcnhaurằngngười tukhôngnêntíchlũytàisảnnếu

mìnhcóphướcsungmãn,mànênbiếtbốthísansẻ.Đócũnglàcônghạnhđạođứccănbản.d.NhucầugiáohóađangrấtlớnHiệnnaynhucầuPhậttửcầnđượcgiáohóarấtlàlớn,vì2thànhphần.

MộtlàđốivớicảmộtthếgiớichưabiếtvềđạoPhật;hailàđốivớinhữngvùngđất,nhữngquốcgiađãtừnglàxứsởcủađạoPhậtnhưnghiệnnayđangcódấuhiệuPhậtphápsuythoái.ĐểcóbảnlĩnhvữngvàngtrongviệctiếpcậnvàgiáohóaquầnchúngPhật

tử,ngườixuấtgiaphải tudưỡngrấtnhiều.Trongnguyên lý thẩmthấu lẫnnhau,tácđộnglẫnnhau,ảnhhưởnglẫnnhau,khitusĩgầngũigiáohóacưsĩvềđạolý,tựnhiêncũngdễbịảnhhưởngtrởlạiđờisốngthếtụccủahọ.Nếuđạo lựckhôngvữngvàng,người tu sĩ sẽđemvào tâmhồnmình rấtnhiềuchuyệnphiềntoáicủathếgian.Dođó,hơnbaogiờhết,tusĩPhậtgiáophảicómộtbướcchuyểnlớntrongviệcthựchànhtutậptừcănbảnĐạođức,tiếndầnlênnhữngcôngphuthiềnđịnhcaohơn.Một sự thậtmà chúng ta phải nhìn nhận là cách làm việc, cách tu của

ngườixuấtgiatrongđạoPhậtlàchưađủ,cóvẻcònthụđộng.Chúngtahãynhìnkhắpnhữngvùngđất,nhữngquốcgiađã từngmột thời làquêhươngcủaPhậtgiáo,nhưngkhiHồigiáođặtchânđếnlàPhậtgiáotừtừbiếnmất.Ấnđộlàđạidiệnchosựtìnhnày.ĐúnglàHồigiáođãdùngđếnbạolựcđểchémgiếttusĩ,đậppháchùachiền,nhưngrõràngcũngtạimìnhthiếumột

cáigìđónênmớicamchịuchoHồigiáolấnátquáđángnhưvậy.MộtviệtNamcóTrầnThủĐộquyếtđoán,TrầnQuốcTuấntrídũng,cóvôsốnhântàivớinềntảngvõhọchùngmạnh…đãkhuyếnkhíchcácvuaTrầnvốnhiềnlànhtrongThiềnhọcphảiquyếtchíchốnglạisựxâmlăngdữdộicủaquânMôngcổ.Vàđãchiếnthắngoaihùng.Việtnamđãlàmđược,nhưngnhiềunơikhônglàmđượcvàPhậtgiáophảichấpnhậnluibước.ẤnĐộthờivuaAdụchầuhếtđãtheođạoPhật,bâygiờchỉcònkhoảng3

phầntrăm.Nói3phầntrămlànhờcônglaocủamộtsốPhậttửlỗilạcnhưAmbedkar…vậnđộngphụchưngđạoPhậtgầnđây.TrướcđóítngườiẤnbiếtgìvềđạoPhật.Trongthờicậnđại,IndonesiatừnglàmộtvươngquốcPhậtgiáo.Khicác

nhàkhảocổvôtìnhđivàorừngsâuđãpháthiệnmộtcáithápcủađạoPhậtlớnnhấtthếgiới,tênlàBondogour(?)…VìvậychúngtabiếtrằngđạoPhậtđãmộtthờicựcthịnhtạiđó.NhưngbâygiờthìtoànbộngườiIndonesiađềulàHồigiáo.Cómột thờigianMalaysiacũng rất thịnhvềđạoPhật,nhưng từkhicó

HồigiáothìPhậtgiáoyếudần.BâygiờthìchínhphủMalaysiamặcnhiênxemMalaysialàquốcgiaHồigiáo.NóichunglàHồigiáođếnđâuthìPhậtgiáobiếnmấttớiđó.NhậtBảncũngvậy,cũngtừngcóđạoPhậtlàquốcgiáo.Nhữngtácphẩm

vềThiềncủaNhậtnỗitiếngcảthếgiới.VậymàngàynayđạoPhậttạiNhậtcũngrấtyếu.Nhữngngôichùacựckỳhùngvĩchỉlànơithamquan,hầunhưkhôngcóthuyếtpháp.ThanhniênNhậtngàynayítaibiếtgìvềđạoPhật.HọđangbắtchướtlốisốnghưởngthụthựcdụngcủaTâyphương,tuyrằngsựgiáodụcnhâncáchđạođứctrongnhàtrườngcủaNhậttốthơnTâyphương.ThếrồingườidânNhậtđitìmsựbùđắpchođờisốngtâmlinhcủahọbằngcáchgianhậpvàonhữnggiáopháinguyhiểm.NhưvừarồichúngtanghebáochíđăngtảivềgiáopháiAumShirikyu,mộtgiáopháivaymượnuytínvàgiáolýđạoPhật,rồiđivàohoạtđộngkhủngbốthảhơiđộctrongđườngngầmgiếthạinhiềungười.ChínhvìtusĩđạoPhậtkhônglàmgìcảnêncácgiáopháitàáckhácmới

cócơhộinổilên.Chúngtaphảinhậnlỗivềmìnhtrướcđã.Hàn quốc cũng vậy, cũng giống như Nhật bản, đang đua đòi lối sống

hưởngthụthựcdụngcủaTâyphươngvàítquantâmđếnđạoPhật.BắcHànthìhầunhưkhôngcònPhậtgiáodochínhsáchkhốngchếtốiđacủachínhquyền.VừarồitạihộinghịPhậtgiáoởTokyo,1997,cácvịlãnhđạoPhậtgiáo

khắpnơiđềulêntiếngbáođộngvềsựsuyyếucủaPhậtgiáotrênthếgiới.Vìvậy, chúng ta phải hiểu rằng chínhnhữngngười đệ tửPhật, cả tại gia lẫn

xuấtgia,đãthiếusót,đãthụđộng,khôngnăngnỗ,khôngcươngquyết…nênPhậtgiáomớicótìnhcảnhnày.Chúngtahaybịlừngkhừnggiữahaitháiđộ:Mộtlàcũngmuốnlàmlợi

íchgìđóchochúngsinh;hailàmuốntugiảithoátnhanhchóng.Đối với việc muốn làm lợi ích cho chúng sinh thì chúng ta không có

đườnglốiphươnghướngrõràng;chúngtakhôngcósựhợptácrộngrãitrêntoànthếgiới.Mỗingàychúngtaquảthậtcóphátnguyệnđộchúngsinh,vàchỉđứnglạingangđó.Ítaisuynghĩthêmlàphảilàmgìthiếtthựchiệuquảcholờinguyệnhằngngàyđó.Đốivớikhuynhhướngmuốntiếntugiảithoátthìđượcxemlàmộthình

ảnhđẹptrongđạoPhật.Nhiềuvịđivàohangsâunúithẳm,hoặcđóngcửacốckhôngtiếpxúcvớiai,đểchuyêntâmtutập.Nhưnghãycoichừng!Thậtrachỉnhữngaitâmđãhoàntoànvịthamớixứngđángnhậpthấtchuyêntu.Nếutâmchưahoàntoànvịtha,chưađượcrènluyệnsựhysinhphụngsựthìviệcnhậpthấtkhôngtiếpduyênlạichínhlàcơhộichotâmíchkỷpháttriểndữdộihơnlúctrước.Đâyquảlàmộtnghịchlýkỳlạ,nhưngcóthật.Càngởmộtmìnhtrongthấtvắng,càngtinhtấnniệmPhậthoặctọathiền,

thì tâm íchkỷcàngđượccủngcố.Đó là lýdo tại saochúng tagặpnhiềungườisaukhinhậpthất thìcóvẻkiêumạnvànóngnảyhơn.Nếuchưacótâmvịthacaođộthìchúngtacàngtinhtấncàngxarờisựgiảithoát,vìlúcđóchúngtachỉlochochínhmình.Đâylàmộtnghịchlýrấtkhóvượtqua.ĐạoPhật của thế kỷ 21 này phải làmột đạoPhật của những người rất

thiết thavới lý tưởnggiải thoát,đồng thờicũnghết lòngvớisựnghiệpđộsinh.NgườiđệtửPhậtphảitrọnlòngthươngyêumọingười,từnhữnghuynhđệchungquanhmìnhchotới tấtcảmọingườitrênTráiđất,nhất lànhữngngườichưabiếtPhậtPháp.Chỉnhữngngườicótấmlòngnhưvậymớixứngđángvàotrongthấtvắng.Nhucầulàmviệcsắptớirấtlàlớn,đòihỏiđệtửPhậtphảitíchcựchơn

rấtnhiều,cũngnhưphảicóđạolựcvữngvànghơnrấtnhiềuđểđemđượcPhậtphápđếnchongườinhưngkhôngbịngườiđemônhiễmthếgianvàotrởlại.Một biểu hiện thụ động của người đệ tử Phật từ trước tới giờ là cư sĩ

khôngloPhậthóagiađình.RấtnhiềugiađìnhđạoPhậtcóchamẹtheođạonhưngconkhôngtheo,

anh chị theo đạo nhưng em không theo, vợ theo đạo nhưng chồng khôngtheo…Chúng tabiết đạoPhật rồimặckệngười chungquanh, ai biết haychưabiếtcũngđược.Chamẹ tớichùahọcđạo,bỏmặcconcáihọcởnhàtrườnghayởbạnbètốtxấugìđókhôngcần.Cái lỗingườicưsĩkhôngbiết loPhậthóagiađình làrõrànglà lỗicủa

ngườitusĩ.Chínhvìtusĩkhôngnghĩđếnđiềuđó,khôngnhắcPhậttửđiềuđó,khônghướngdẫncách thức làmđiềuđó,nênđạoPhật thiếuhẳncôngđứcPhậthóagiađình.Bâygiờchínhlàlúcphảisửachữathiếusótđó.ChamẹphảiđượcnhắcrằngmỗisángphảibắtbuộccontrẻlênlạyPhật,

đọcbàinguyệncầubuổisángdànhchotrẻ,đểhuântậpchotrẻthiệnpháptừthuởấuthơ.Thếtạisaophảibắtbuộc?Bởivìcontrẻcònnhỏnênkhôngbiếtđiềugìđúngđiềugìsai,điềugìnên

làmđiềugìkhôngnênlàm.Ngaycảviệcđếntrườnghọcvănhóacũngvậy,nếuchamẹkhôngbắtbuộc thì chẳngcó trẻemnàochịuđihọcđâu.VậyviệchọcĐạođứcvàPhậtphápcũngquan trọngkhôngkémchocuộcđời,nhâncáchvàtâmhồntrẻ,tạisaochúngtakhôngbắtbuộc?Đã đến lúc, bên cạnh yếu tố tự giác, đạoPhật phải thêmyếu tố cưỡng

báchsựtuhọcđốivớimộtsốtrườnghợp.MuốnchođạoPhậtmạnh,chúngtaphảibiếtpháthuyưuthếtựgiáccó

sẵntrongđạoPhậtđãđành,cònphảikhaitháctiếpyếutốcưỡngbáchnữa.Nhưngmuốn làmđượcđiềuđó thìTăngNiphảimạnhmẽnăngnỗcươngquyếthơnrấtnhiều.ChínhsựmạnhmẽcủaTăngNitruyềnsangchoPhậttửvàngườiPhậttửsẽđủsứcmạnhđểPhậthóagiađình.TăngNimàthờơthìchắcchắnPhậttửcũngsẽxaonhãngtráchnhiệm.MộtđạoPhậtyếuđuối,lỗidoTăngNi trước hết.Vì vậyTăngNi hômnayphải tích cực, vừa khẳngđịnhlýtưởnggiảithoát,vừasángngờilýtưởngđộsinh.Chúngtahãynhìnsangcáctôngiáobạn,trẻvừasinhralàđãđượcnhà

thờcầmvềrửatộiđểlàmtínđồdùđứabéchẳngbiếtấtgiápgì.Lớnlênlậpgiađìnhphảivàonhà thờ làm lễ,nghĩa làbảođảmngườiphốingẫucũngphải theo đạo. Nếu lấy người ngoài đem về càng có công với Chúa. RấtnhiềugiađìnhđạoPhậtlơđãngchoconcáitheoKitôgiáoquaconđườnghônnhânnhưthếmàkhônghiểumìnhđãlọtvàođúngchiếnlượccủatôngiáobạn.Thấyconcáithươngnhauquárồicũngxuôitheomàkhônghềcómộtđiềukiện côngbằnghơncho truyền thốngđạogiáo củagiađình.Đócũng làmột sự thiếucảnhgiác, thụđộng,vàđôikhinhunhược trongđạoPhật.CũngchínhsựnhunhượcđómàkhiHồigiáođặtchân tớiđâu thìPhật

giáobồngbếnhauditảntớiđó.Bâygiờphảithayđổilạitấtcả.QuýthầycôphảilàmlễcầuphúcchoconcủaPhậttửkhimớisinh;phảilàmlễkhaitâmkhicontrẻđếntuổiđihọc;phảilàmlễquyykhitrẻđãbiếtnhậnthức;làmlễcưới khichúng lậpgiađình;và làmlễ tang, lễcầusiêukhingườiđóquađời.Nóichungchùaphải“quảnlý”Phậttửvàgiađìnhtừkhimớisinhchotớikhimấtđi.Quý thầycôphảicựchơn,phảivấtvảhơnnhư thế.Người

Phậttửphảigắnbócảđờimìnhvớichùanhưthế.VàchínhvìTăngNiphảicótráchnhiệmnhiềuhơnđốivớiPhậttửnên

phảigầngũihơn,và,cũngrấtdễbịthếtụchóahơn.Đểlàmđượcviệcmàkhôngbịthếtụchóanhưvậy,buộcTăngNiphảitudưỡngrấtnhiều.e.Bốnlýdolớncủaviệctudưỡngđạođức.Thứnhất,vìthếgiớihômnayđangmấtquânbìnhgiữađờisốngvậtchất

vàđờisốngtinhthần,giữahưởngthụvàđạođức,nêntráchnhiệmcủangườiđệtửPhậtlàphảitudưỡngđạođứcsâudàyđểlàmquânbìnhlạimọiđiềuchothờiđại.Thứhai,làtạolạiniềmtinchoPhậttử.TăngNilàchỗdựacủaPhậttử.

NhưngPhậttửdựavàoTăngNicáigìnếukhôngphảilàĐạođức?KhôngbiếtTăngNicóđắcđạohaychưa,nhưngyêucầutrướchếtlàTăngNiphảicóĐạođứccáiđã.Dùchưađắcđạocaosiêu,nhưngnếuTăngNicóđạođứcthìcũnggiúpchoPhậttửyêntâmnươngtựa.MộtvàiTăngNixemđạođứclàkhôngquantrọngbằngnhữngcôngphututậptâmlinhcaosiêukhác,nênkhôngchịutudưỡngđạođứcsâudày,cuốicùnglàmPhậttửhụthẫng.TộinghiệpchoPhậttửnếulỡchứngkiếncảnhngườixuấtgialụcđụcvới

nhau.Tu sĩ không thể che dấu khuyết điểm củamìnhmãi vì tiếp xúc lâungày rồi người ta cũng phát hiện. Chỉ còn cách là bản thânmình ráng tudưỡngđạođứcchânthật.Thứba,làtạolạinộilựcgiữgìntâmhồnmìnhkhôngbịnhiễmôkhigần

gũigiáohóaPhậttử.Ởđâyngoàiđạođứcsâudày,TăngNicònphảicókinhnghiệmThiềnquán.Nhất là trong thời gian tớiTăngNi phải làmviệc rấtnhiều.Thứtư,làtạolạinềntảngtuhànhchochínhmình.Đạođứclànềntảng

quantrọngchoquátrìnhtuhành,chocảgiớiđịnhtuệ.VàĐạođứccũnglàbiểuhiệnđẹpvềsaukhichúngtađãtuhànhviênmãn.

3.SOSÁNHVỚIGIỚILUẬTa.ỞmứcđộcạnỞmứcđộcạnthìĐạođứccaohơnGiớiluật.Vìsao?BởivìĐạođứclàcáitốtởtrongtâm,trongkhiGiớiluậtchỉlàsựngăn

cấmbênngoài.Giớiluậtngăncấmnhữngsailầmởhànhvivàlờinói,nhưcấmgiếthại,cấmtrọmcắp,cấmnóidốivânvân…cònĐạođứcgiữgìntâmtathoátkhỏisựđộcác,sựthamlam,sựgiantrá…Cónhữngtrườnghợphànhvibênngoàilàphạmgiớinhưngnộitâmbên

tronglàcóđạođức.Mộtngườisưđệđãlấyđôidépđẹpcủangườisưhuynh,màkhônghỏixinphép,đểđemchomộtngườinghèo,vìbiếtrằngngườisưhuynhcủamìnhtâmrấttốt.Hànhvilấykhônghỏixinlàviphạmgiớiluật,

nhưngđộng cơ là giúp người nghèo, và cũngbiết chắc sư huynhmình sẽhoanhỷ,nênđượcxemlàphùhợpvớiđạođức.MộtcâuchuyệnnổitiếngtrongGópnhặtcátđá,”cóhaisưhuynhsưđệ

cùngđitrênmộtconđườngsìnhlầy.Cólẽhaivịquầnáocũnglamlũnênđểnhưvậymà lội sình luôn.Đếnmộtđoạn,chợthaivị thấymộtcôgáimặckimonocóvẻquýtộcđứngloayhoaybênđườngkhôngdámbăngquavìsợlấmyphục.Lúcđó trênđườngcũngkhôngcóaikháccó thểgiúpcôgái.Ngườisưđệbướclạibảo:-Nàycôbé,đểtagiúpcho.Rồiôngbếcaocôgái lên,đưaquabênkialềđường,đặtxuống,sauđó

tiếptụcđivớisưhuynhmình.Thếlàngườisưhuynhlàmmặtngầu,lầmlìkhôngthèmnóichuyệnnữa.Sưđệcóhỏigìcũngkhôngthèmđáp.Đếnmộtkhálâucũnggầnvềđếnchùa,sưhuynhmớitrách:-Chúngtalàtusĩkhôngđượcphépđụngchạmđếnphụnữ,tạisaosưđệ

làmnhưthế?-Haha,emđãbỏcôtalạiđórồi,sưhuynhcònmangtớiđâysao!”Nghecâuchuyệntrêntathấyngườisưđệđãkhátựtại,dùchạmngườinữ

màtâmkhôngdính.Xétvềgiớiluậtthìđãphạm,nhưngxétvềĐạođứcthìkhôngsaovìđólàviệclàmvịthagiúpngườivớitâmvônhiễm.Chúngtavẫnkhâmphụcngườisưđệmỗikhinghekểcâuchuyệntrên.(Tuynhiêndùcókhâmphục,tusĩcũngkhôngnênbắtchướtđingoàiđườngkiếmphụnữđểbồngquađường.)b.ỞmứcđộsâuthìGiớiluậtcaohơnĐạođức.Vìsao?BởivìtrongGiớiluậtcómộtgiớiquantrọnglàgiớidâm.Haycòngọilà

áidục,nóitheongônngữcủaĐạođức.Aùidụclàbảnnăngtựnhiêncủaconngười,màhễcáigìlàbảnnăngthìrấtmạnh.Giữgiớidâmtứclàchốnglạibảnnăngcủamình.Aùidụclàlòngthươngyêucókhuynhhướngtínhgiaovớingườikhácphái-bâygiờphảithayđổiđịnhnghĩađểmởrộngquacáctrườnghợpluyếnáicùnggiớitính.Ái dục là bản năng tự nhiên, cho nên hết thế hệ này đến thế khác con

ngườicứphảilấyvợlấychồngsinhconđẻcái.Chamẹthấyconmìnhlớnrồimàkhôngcóbồlàbắtđầulo,sợconmìnhế.NgaycảđứcPhậtcủachúngtacũngphảithịhiệncógiađìnhrồimớiđi

tu.Nhờvậymàngườisaubớtmặccảmvềáidụcđểcóthểtiếntugiảithoát.Chúngtacũngthấycórấtnhiềungườicưsĩtạigiasốngđờisốngvợchồngbìnhthường,nhưngrấthiềnlànhđạođức.Họkhônglàmđiềugìtráivớiđạolý, chỉ là có yêu thương vợ chồng con cái.Đó là trường hợp có đạo đứcnhưngkhôngvượtquađượcáidục.Vìvậychúngtanói,đốivớivấnđềáidụcthìGiớiluậtcaohơnĐạođức,

vìthắngđượcbảnnăngáidụclàmộtkhảnănglớn,rấtkhólàm.Trườnghợpmộttusĩkhôngphạmgiới,cũngđừngnghĩlàmìnhđãthắng

được bản năng ái dục.Đó chỉ là vìmình còn phước làmTăng, được giữtronghoàncảnhtốt.Chứnếulúcnàođórớtvàomôitrườngdễdãi,tasẽthấyđượcsựyếuđuốicủamình.Lúcđómàvữnglòngthìmớigọi làvượtquađượclầnmột.Lầnmộtthôichứchưabảođảmlầnhailầnba…Vậychúngtasẽgiữgiớiaídụcbằngcáigì?Dĩnhiênlàbằngýchí.Chúngtadùngýchíđểgiữtâmmìnhkhôngham

thích,khôngđắmnhiễm,khôngvướngbận.Nhưngđểcómộtýchísắtđánhưthếthìlạiđòihỏichúngtaphảicócôngđứcrấtlớn.Ýchíphátsinhtừcôngđứcthìrấtbền,cóvẻnhẹnhàng,vàkhônglàmtăngtrưởngkiêumạn.Cònaikhôngbiếtchỉrángcốsứckhởiýchíchomạnhthìkiêumạnnóngnảysẽphátsinh.Rấtnguyhiểmvìýchílàcondaohailưỡi.Ýchívàbảnngãlàanhemsinhđôi,cáinàykhởithìcáikiacũngkhởitheo.Ởgiaiđoạncaohơnthìtusĩdùngsứcthiềnđịnhđểgiữtâmtrongsạch.

Tuynhiênkếtquảthiềnđịnhcũngbắtnguồntừcôngđứcsâuxakhác.NhiềungườichorằngcứgiữgìnChánhniệmthanhtịnhthìtâmtựtạivônhiễm,tựnhiênkhôngbịnhiễmôáidục.Họnóiđúng,nhưngkhôngchắcăn.VìkhidùngChánhniệmđểgiữtâmvônhiễm,takhôngtốnsứcnhiều,giốngnhưkhôngcầnđếnýchívậy.LâungàyÝchíbịcùnlụtmàkhônghaybiết.ĐếnkhigặpthửtháchnặngthìkhôngcóÝchíđểdùngnữa,rấtlànguyhiểm.Vìvậycứphảidùngđếnquyếttâmgiữgiới,dùngđếnÝchígiữgiới,màÝchíđólạidocôngđứctạothành,nênsẽrấtnhẹnhàngthanhthản.Côngđứcrấtlàquantrọngmàngườituphảibiếtgâytạosuốtđời.Nhờcó

côngđứcnênkhichúngtatinhtấntrôngbênngoàithấyvẫnnhẹnhàngnhưmâynhưgió,dùbêntrongrấtquyếtliệtmạnhmẽ.Aikhôngcóđủcôngđứcmàrángsứcsẽbịnặngnềbựcbội,ngườingoàisẽthấykhóchịukhiđếngần.Chúngtasẽnóithêmởnhữngbàisau.Trướcgiờchúngtanghenóibamônvôlậuhọclàgiớiđịnhtuệ.Chúngta

cócảmgiácrằnggiớiởgiaiđoạnthấp.Nhưngthậtragiớiđãởgiaiđoạnkhácao.MuốngiữGiớiphảicóÝchí;muốncóÝchíphảicócôngđức;muốncó

côngđứcphảicóĐạođức.CóĐạođứctamớihamthíchlàmnhữngđiềucôngđức;cóCôngđứcta

mớiphátkhởiđượcÝchímộtcáchtựnhiên;cóÝchírồitamớigiữđượcGiới.VìvậyGiớiluậtvẫnởmộtgiaiđoạncaotrongtiếntrìnhtutập.

4.ĐẠOĐỨCVÀSỰLIÊNHỆVỚI

THIỀNĐỊNHa.ĐứcPhậtlàbiểutượngrựcrỡcủaThiềnđịnh.ĐứcPhậtđãđắcđạobằngconđườngThiềnđịnh.Saukhiđắcđạo,Phật

cũng tọa thiền đều đặn suốt đời.Điều quan trọng làPhật dạy tất cả đệ tửcũngtinhtấnthiềnđịnh.BâygiờchúngtacũngthờPhậttrongtưthếkiếtgiàthiềnđịnh.Nói đến đạoPhật, tất cả thế giới đều hiểu ngay là nói đếnThiền định.

NhữngPhật tửTâyphươngnghiên cứuvềđạoPhật thườngquan tâmđếnmứcđộnhậpthiềncủaTăngNi,chứíthỏihanvềgiáolývìhọđãcócảthưviệnđồsộkinhsáchđạoPhậtmuốntìmhiểulúcnàocũngđược.Thiền định là nói chung cho tất cả các phương pháp tu tập nhiếp tâm

thanhtịnh.Từsựthanhtịnhnày,hànhgiảnhắmđếnmụctiêuvôngã,giácngộ, giải thoát. Hai điều kiện đểmột phápmôn được xem là Thiền địnhtrongđạoPhậtlà:-Nhiếptâmthanhtịnh-Mụctiêuvôngã,giácngộ,giảithoát.Vì thếnhữngphápmônnhưniệmPhật, trì chú, quánhơi thở,quánbát

nhã…đềucó sự chúýnhiếp tâm thanh tịnh.Đó là thỏamãnyêu cầu thứnhất.Nếuhànhgiả lại tiếp tụcxácđịnh lập trườnghướngvềmục tiêuvôngã,giácngộ,giảithoátnữathìcóthểxemphápmônđócũnglàThiềnđịnhcả,khôngcầnphânbiệt.NgườiđệtửPhật,nhấtlàngườixuấtgia,phảitinhtấntọathiềntậpđịnh.

Mỗingàychúngtaphảicóvàilầnngồikiếtgiànhiếptâm.Haibamươinămsaunhìnlạiđờitumìnhthấycógiátrịvìđólàcảmộtquãngthờigianmìnhvấtvảchiếnđấuvớivọngtưởngphiềnnãothậtsựchứkhôngphảitunhànnhãquangày.Mỗikhitabắtchânlêntọacụngồinhiếptâm,đólàgiâyphúttalàmngườiđệtửPhậtthậtsựcógiátrị.Khôngbiếtchúngtacónhiếptâmthànhcôngchưa,nhưngsựchiếnđấuâmthầnvấtvảvớichínhmìnhlàmộtcônglaođángkhenngợi.Cócâuchuyện“cólầnPhậtđigặpmộttỳkheorấttinhtấntuhành.Vịtỳ

kheođảnhlễvàhỏiPhật:-BạchThếtôn,contunhưvậychừngnàođắcđạo?-Bakiếpsauôngsẽđắcđạo.Phậtđáp.Nghevậyvịtỳkheokhócrốnglêntủithântạisaotinhtầnnhưvậymàtới

3kiếpnữamớiđắcđạo.ĐithêmnữagặpmộttỳkheokháchỏiPhậtchừngnàođắcđạo.Phậtchỉcâymebênđườngbảo:-Ôngcóthấycâymeđókhông?-BạchThếtôn,concóthấy.

-Ôngcóthấylámeđókhông?-Trảiquasốkiếpbằnglámeđóôngmớiđắcđạo.NghevậyvịtỳkheođóvuimừnghớnhởđảnhlễtạơnPhật.Ngayđóchư

thiênrảihoacúngdườngvịđóliền.”VịnàyđượcchưThiên rảihoacúngdườngvìđãvượtquaýniệm thời

gian.Chỉcầnbiết rằngmìnhsẽđắcđạonghĩa là tronghiện tạimìnhđã tuđúngđường.Vịnàychỉsợmìnhsaichứkhôngsợcựckhổlâudài.Tâmniệmđóquảthậtđángchochúngtađảnhlễcungkính.b.ThiềnđịnhvàđạođứchỗtươngĐạođứclàcáitốttrongtâmđểtạothànhvôsốhànhvilờinóibênngoài

khiếnmọingườichungquanhtađượcanvuiíchlợivàchuyểnhóa.Khingười chungquanhđược lợi íchnghĩa là tađượcphước.Phướccó

đượckhitađemlạilợiíchchothanhân,đólàđịnhnghĩacănbản.Nếutarấttốt,nhưngchưalàmgìcó lợichoai thìvẫnchưacóphước.Nguyêntắc lànhưvậy.Cóphướcchưahẳnlàcóđức;cóđứcchưahẳnlàcóphước.Vídụcómột

quanchứcđịaphươngmuốnxâymộtcáicầuchodân,chỉvìôngmuốnlấythànhtíchvớicấptrênchứhoàntoànchẳngthươngdânthươnggiógìcả.Vìchỉnhắmđếnlợiíchcánhânnênôngkhôngđượcgọilàcóđức.Nhưngviệclàmcủaôngrõrànglàmlợichodân,nênchắcchắnôngsẽcóphước.Ngượclại,cónhữngngườihiềnlànhnhưngthụđộng,chẳnglàmgìgiúp

ai,nêntuycóđứcnhưngchẳngcóphước.HoặcnhưcónhữngPhậttửđichùa,cúngítbôngtrái,bỏvàothùngphước

sươngíttiền,rồiquỳxuốngthìthầmcầuđủthứchuyệnchogiađìnhmìnhđượcgiàucó,concáithiđậudùlàmbiếnghọcbài,mặtmìnhđẹpnhấtxómvânvân…Lờicầunguyệnđókhôngcóyếutốđạođức.Đólàlýdotạisaotathấy nhiều người đi chùa lâumà không có đạo đức bởi vì những lời cầunguyệnnhưthếchỉlàmtăngthêmíchkỷmàthôi.Khitâmíchkỷtăngthìngườinày tựnhiêncũngnóngnảyhơn, thamlamhơn,dễgâygỗhơn.Vàlàmnhữngngườikhácnghingờchuyệnđichùalàtốt.VìvậysaunàyngườiPhậttửđếnchùanênđượchướngdẫnlạicáchcầu

nguyệnsaochotăngtrưởngđượcđạođức,tâmvịtha….Nhờcóđạođứcnên tacóphước;nhờcóphướcnên tanhiếp tâmtrong

thiềnđịnhdễdàng.PhướcđượctạoratừĐạođứcthìgọilàcôngđức-vừacócông lao,vừacóđạođức.Tại saoPhướchỗ trợchoThiềnđịnh?Ai tuThiềnđềulosợvềtrạngtháithấtniệm,mấtchánhniệm,bịvọngtưởngdẫnđitừvấnđềnàysangvấnđềkhác.Khithìtâmcóvẻsángtỏbiếtđượcvọngtưởngrõràng,khôngbịvọngtưởnggạt;khithìtâmmờmịtbịvọngtưởngchemất.Vìđâumàtâmđượcsángtỏ,cũngnhưvìđâumàtâmbịchemờ?

Chínhdonghiệpđãâmthầmchiphối.Nếuhànhgiảcóphướcsungmãn,tựnhiên tâm thườngxuyêndễ tỉnhgiác;nếuhànhgiả ítphước, tựnhiên tâmhaybịquênvàchạytheovọngtưởng.Đạođứccũngtrựctiếpảnhhưởngđếnsứctỉnhgiác,chưacầnquatrung

giancủaphước.Nếutâmrấttốt,tựnhiêntâmcũngyêntĩnh,vìĐạođứcluônthuộcvề“phe”tĩnhlặng.Nếutâmcónhiềuýniệmbất thiện, tựnhiêntâmcũngxaođộng,vìbấtthiệnthuộcvề“phe”xaođộng.Dựavàotiêuchuẩnnày,tacũngcóthểđánhgiángườinàođócóvẻnhiệt

tình tử tế,nhưngnếulăngxăngquá,coichừngngườinàychưa thật tốt,vìlăngxăngthuộcvềphebấtthiện.Ngượclại,ThiềnđịnhcũnghỗtrợchoĐạođức.Tâmyêntĩnhcũnggiúp

ta dễ thấy được sai lầm củamình.Giống như trongmột lớp học, ai cũngngồi,tựnhiêncóngườiđứnglên,ngườiđódễbịnhìnthấytrướchết.Giốngnhưtrongmộtnộitâmyêntĩnh,tựnhiêncóniệmbấtthiệnkhởilên,niệmđódễdàngbịtrítuệnhìnthấyliền.Vídụkhinhìnthấychiếcxecủaaiđờimớiđẹpquá,tachợtđộngtâmmuốncómộtchiếcgiốngnhưthế.Nhưngvìtâmtayêntĩnhquenrồinêntalậptứcpháthiệnrađólàniệmtham.Biếtlàthamnênthôi,không“muốn”nữa,bỏ.Khisứcđịnhsâu,nhữngkhuynhhướngbấtthiệnrấtsâutiếptụcbịtrítuệ

phát hiện và hóa giải hết.Giá trị của Thiền chính là trừ diệt được nhữngkhuynhhướngbất thiện tiềm tàng trongnội tâmsâukínđể lập thànhmộtnhân cáchđạođức siêu tuyệt.Thật là vô íchnếumột người tuyênbốđắcthiềnđịnhmàđạođứckhônghềđượccải thiện.ĐạođứcphảilàbiểuhiệncủaThiềnđịnh.ĐạođứcvàThiềngiốngnhauởđiểmcảhaiđềunhìnvàonộitâm,quansátnộitâm.KhácnhaugiữaĐạođứcvàThiềnchínhlà,Đạođứcnhìnvàonộitâmđểđánhgiáđúnghaysai,thiệnhayác.Thiềnnhìnvàonộitâmđểđánhgiátĩnhhayđộng,anhayloạn.Đểtựmìnhđánhgiálỗilầmcủamìnhthậtlàđiềukhôngdễchútnào.Phải

làngườirấtchânthành,canđảm,trítuệmớitựchomìnhcólỗi.Hầuhếtconngườiđềuâmthầnbênhvựcchomình.Ítaidámnhậnlỗivềmình.Nhưngngười thật sự có lý tưởng tu hànhphải tựmìnhphê phánmình trước chứđừngđợiaiphêphánmình.Ngườingoàiphêphánmìnhlàmuộnrồi.Chínhmìnhphảiphêphánmìnhtrước.Chúngtaphảinghiêmkhắctìmlỗicủamìnhsuốthaibamươinămnhư

vậythìmớitạmbớtcólỗi,cóthểtạmlàmthầydạychongườikhácđượcrồi,cóthểrăndạyngườikhácđượcrồi.Cònnếuchưathấylỗicủamình,cứhaytráchmócngườikhác, tội sẽcàng lúccàngnặng.Ai thấy lỗimình thườngxuyênsẽđượcthánhthầnyêumến.Aithấylỗingườithườngxuyênsẽđược

maquỷyêumến.Đếnkhitâmthuầnthiệnrồi,tựnhiênchúngtasẽchuyểnquadụngcông

củaThiềnlúcnàokhônghay.Lúcđóchúngtachỉcònquansátđểýxemtâmđangđộnghaytịnh.Vàthếlàvọngtưởngsẽtắtdầnđểvàođịnh.“Mộtcưsĩhỏi:-Tạisaocontuhoàimàtâmkhôngthanhtịnh?Tăngđáp:-Anhhãythanhlọctưtưởngchođếnkhithuầnthiệnthìcáiđịnhđãởgần

mộtbên.”Conđườngnàytuyngheđơngiảnnhưngrấtcănbảnvữngchắc.c.CâyđạoPhậtSựtuhànhtrongĐạoPhậtgiốngnhưmộtcáicây,córễcái,rễbàng,thân

gốcto,nhiềucànhnhánh,vôsốlá,hoa,vàcuốicùnglàquả.RễcáitượngtrưngchotâmhạnhcănbảnnhấtđólàlòngtônkínhPhật.

HệquảcủalòngtônkínhPhậtlàlàmphátsinhlýtưởngtuhànhgiải thoátmạnhmẽtrongtâmchúngta.CàngtônkínhPhậtchừngnàothìlýtưởngtuhànhcàngmạnhchừngnấy.Nhữngrễbàngtượngtrưngchonhữngtâmhạnhđạođức.Đâychínhlà

nộidungmônhọcnày.Chúngtasẽlầnlượttriểnkhaisau.Thâncâytượngtrưngchophướcmìnhtíchlũyđượcnhờcôngquảlàm

lợiíchchomọingười.Thâncàngtotứclàcâycàngkhỏe.Phướccàngnhiềuthìcuộcđờituhànhcàngvữngvàng.Nhiềucànhnhánhtượngtrưngchonhiềuphápmôntuhành.ĐạoPhậtcó

nhiềuphápmôntuhành.Chúng ta leonhánhnàocũngnằmtrongcâyđạoPhật.Chỉsợmìnhleolộnquanhánhcủacâykhácthànhratutheongoạiđạo.Tịnh độ, Thiền,Mật,Giáo quánThiên thai,Hoa nghiêm, Pháp hoa, LăngnghiêmvânvângìcũnglàđạoPhật,miễnlàtacólòngtônkínhPhật,cótâmhạnhđạođức,cóphước.Vôsố lá tượng trưngchovô sốoainghi tếhạnh toát rabênngoàibiến

thànhphongcáchcủangườitutheođạoPhật.Dùmọctừbấtcứcànhnào,lávẫngiốnghệtnhau.Dùtu theobấtcứphápmônnào,phongcáchoainghivẫnluônluôngiốngnhau.NgườituđúngđạoPhậtđềucóphongcáchgiốngnhau như điềm đạm, từ tốn, hiền lành, vui vẻ, chân thành, giản dị…Nếuphongcáchkhônggiốngnhau thì coi chừngchúng ta tu saiđường lối củaPhậtdạy.Hoatượngtrưngchođịnhlựcthànhtựuđược.Cuốicùngthìngườiđệtử

Phậtphảicókhảnăngnhiếptâmvàođịnh,vìđólàđườngđichủyếucủađạoPhật.Định được tâm là kết quả của nhiều công hạnh trước đó, của nhiềungàythángvấtvảtọathiềndụngcông.Nhưngphảiđitớichỗnày.Khôngthể

kháchơnđược.Quảtượngtrưngchotrítuệchứngđược.Trítuệnàykhôngphảilànhững

hiểubiếtsuyluậnsángtạobìnhthườngcủaconngười.ĐólàkhảnăngcảmứngphủtrùmsiêuphàmcủaThánh.Trí tuệnàybảovệvị thánhvĩnhviễnthoátkhỏi sai lầmônhiễm,và làkhảnăng thấu suốtmọiđiều trongphápgiới. QuahìnhtượngcâyđạoPhậtvừarồi,chúngtathấyvấnđềchiarẽphápmôntrongđạoPhậtchỉlàsựhiểulầm,làmphânhóaPhậtgiáo.Cànhnhánhthìcóthểriêng,nhưnggốcchung,rễchung,thânchung,lágiống,hoagiống,quảgiống.Phápmôncó thểriêng,nhưnglý tưởngchung,Đạođứcchung,phướcchung,phongcáchgiống,địnhgiống,tuệgiống.NhưvậyvẫnlàđạoPhậtvớinhaunhưanhemmộtnhà.Chỉsợkhinhìnlại,chúngtasaikhácnhauvềlýtưởng,vềphongcách,thì

coichừngmìnhkhôngphảichungmộtđạoPhật.

HIỂUVÀTÔNKÍNHPHẬT1. TÔN KÍNH PHẬT LÀ CÔNG

HẠNHCĂNBẢNHiểuvàTônkínhPhật là đạođức cănbản củamọi đạođứckhác.Tuy

nhiênhầunhưchúngtabỏquên,xemthường,vàkhôngthấyhếttầmquantrọngcủa tâmhạnhvôcùngđặcbiệtnày.Mỗingàychúng tavẫn lễPhật,khôngítthìnhiều,nhưngsẽlễvớitâmhờihợtdầntheongàytháng.Vìvậychúngtakhôngđạtđượcnhữngcôngđứcvidiệutừviệclễlạyđó.Tôn kính Phật là công đức căn bản sinh ramọi công đức khác, là tâm

hạnhcănbảnsinhramọitâmhạnhkhác.LàđệtửPhật,nhấtlàngườixuấtgia,chúngtacũngmongướcdựnglậpnơimìnhvôlượngtâmhạnhtốtđẹpđểchínhcuộcđờimìnhđượcanlạcvàđủtưcáchđểlàmlợiíchchochúngsanh.NhưngvôlượngtâmhạnhđókhôngthểthànhtựunếuthiếutâmhạnhbanđầulàtônkínhPhật.Ví dụ chúng tamuốn tâmmình tràn đầy lòngTừ bi thương yêu tất cả

chúngsinhvìchúngtabiếtlòngthươngyêuchúngsinhlàmộtlýtưởngđẹp,đẹpnhưmộtánhtrăngrằmmàtấtcảthánhnhânđềungợica,tấtcảthếgianđềunươngtựa.Chúngtasuốtđờihướngtới,phấnđấunhữngmongđạtđượclýtưởngTừbiđó.NhưnghầunhưaicũngnhậnrarằngdùđãcốgằngnhiềumàtâmTừbichúngtavẫnpháttriểnrấtít.Chấpngãtừngànđờiluôncảntrởkhôngchotathươngyêumọingườimộtcáchdễdàng.Chúngtakhôngđủtâmthươngyêuhuynhđệchungquanhmình,vẫncònnhữngphiềnnãogiậnhờntráchmócchêbailẫnnhaumãi.Thếchúngtađãthiếusứcmạnhgìkhiếnmìnhkhôngpháttriểnđượclòng

Từbinhưthế?ChúngtađãthiếucônghạnhTônkínhPhật!Hoặcvídụnhưhạnhnhẫnnhụccũnglàmộttâmlýđạođứcquantrọng

củangườituhành.Đólàtâmbìnhthảnbấtđộngđốivớinhữngnghịchcảnh,sựxúcphạm,sựtráiý.Nhiềukhichúngtađãbuồnbực,giậnhờn,đaukhổvìmọiđiềutrongcuộcsốngđểrồiphảibàytỏtháiđộgaygắt,cáukỉnh,hậmhực,nóngnảy…khiếnchongườingoàinhìnvàođánhgiálàthiếuđạolực.Nhất là người xuất gia thì sựbình thản trướcnghịch cảnh cònquan trọnghơn rất nhiều.Nhưng chúng ta đã thiếu sứcmạnh tinh thần nào đó khiếnchúngtayếuđuốikhôngcònvữngvàng.ChúngtađãthiếucônghạnhTônkínhPhật!Ngườixưa cónói ”Kính thầymớiđược làm thầy”, thìởđâycũngvậy,

chúngtacótônkínhPhậtthìchúngtamớidầndầnđạtđượcnhữngđứctínhcủaPhậtnơitâmcủamình.ChúngtacótônkínhmộtbậcThánhnàođóthìchúngtamớithànhtựumộtphầncáctínhchấtcủabậcThánhđó.Dĩnhiênchúngtachỉthànhtựumộtphầnthôivìkhôngthểnàobìđượcvớicôngđứctuhànhtừnhiềukiếpcủavịđó.Cómộtcâuchuyệnđẹpvềýnghĩanày.Đôivợchồngnghèogặpmộtvị

Alaháncódungmạorấtđẹp.HọpháttâmcúngdườngvịAlahánmộtsấpvảiđểthaythếtấmyráchrướitảtơicủangàisaunhiềungàythángẩncưtrongthâmsơncùngcốc.VịAlahánbướcvàobụirậmđểkhoáclêntấmymớivàbướcravớidángvẻđườngbệbộiphần.Ngườivợbuộtmiệngnói:-XinchochúngconđượcdựvàoquảvịnhưNgàiđãchứng!VịAlahánmỉm cười hứa khả và khẽ chào quay đi. Ngài biếtmình đã

chứngAlahánnhưngđôivợchồngkiakhôngbiết.Dùthếnàothìlờinguyệnđócũngsẽthànhtựutrongđờivịlai.Khôngngờkhingàimỉmcườithìdungmạocàngđẹphơnnữa.Khingài

đirồithìngườivợkhenmãi:-Trờiơi,ngàiđẹpnhưmộttàitử!Ngườichồnggậtđầuđồngý.NhiềukiếptrôiquađếnkhiPhậtThíchCaxuấthiệnthìđôivợchồngkia

cũng tái sinhsauđókhông lâu.Ngườivợsinh tronggiađìnhgánhhátnênlàmnửtàitửđiháttừvùngnàysangvùngkhác.Ngườichồngmêcôđàohátnêntrốnnhàđitheo.Họcóvớinhaumộtmụncon.Ngườichồngthườngbịnóixanóigầnlàvôtíchsựvìthậtsựanhkhôngbiếtbiểudiễnnhưvợ.Tựái,anhhọctrìnhdiễnvàcũngtrởthànhtàitử.Mộtlầnđangbiểudiễnđuquaytrêncâysàocao20thước,anhchợtnhìn

thấyđứcPhật từxađiđếnvớioainghi trầmhùng rực rỡnênanhgiữbấtđộngđểngắmNgài.Phậtcũngthấynhânduyêncủaanhđãchínmuồi,nênhướngvềanhđọcmộtbàikệvớinộidungxemcuộcđờicũnglàmộttròxiếcmàngườitríphảibiếtthoátra.AnhchứngđạongayđóvàbayxuốngđảnhlễNgài.Ngườichồngxuấtgia,vàngườivợcũngxuấtgiatheorồicũngchứngđạo

luôn,đúngnhưlờinguyệnkiếpxưamàhọđãmongmuốn.Dĩnhiêntacũngbiếtlàhọcũngphảiđãtừngcónhiềukiếptuhànhthậtsựchứkhôngphảichỉdonhânduyêncúngdườngsấpvải.Câuchuyện trênchochúng tamộtminhhọasinhđộngvềsự thành tựu

nhữngtínhchấtgiốngnhưvịthánhmàmìnhđãtônkính.Vàvượthơntấtcãnhữngvịthánhkhác,đứcPhậtlàvịthánhtuyệtđốicủa

toànvũtrụvớivôsốnhữngđứctínhcaocảtuyệtvời.ChúngtađặtlênNgàilòngTônkínhlàchúngtađãgieovàotâmmìnhhạtgiốngcủanhữngthánh

tínhtuyệtđối.NgàynàođóchúngtacũngsẽthànhtựudầndầnnhữngtínhchấtcaođẹpcủaPhật.NhâncáchđượcnângcaoKếtquảbanđầudễnhìnthấytừhạnhTônkínhPhậtlànhâncáchchúngta

từtừđượcnângcaolên.Nếungàyxưachúngtathôtháo,vụtchạc,vộivàng,nhìnvấnđềkhôngsâusắc…thìsaumột thờigian lễkínhPhật, tasẽ thấymìnhđiềmđạmchữngchạclại,trôngcóvẻkhảkínhhơn.Tưcáchoainghiđókhôngphảidogắnggượnglàmbộravẻmàđược,mà

thậtsựdonhânquảtạothànhmộtcáchtựnhiên.Ngườikhôngcócôngđức,dùcólàmbộravẻđànghoàngđoantrangmộtthờigianrồicũngbộclộbảnchấtkémcỏi.Ngườicótưcáchthậtsự,dùởtrướcđámđônghayởtrongphòngvắng

cũngkhôngkhởiramộtcửchỉsailầmlàmmấtoainghi.Lúcnàongườinàycũnggiữoainghiđànghoàngđẹpđẽchodùkhôngainhìnthấy,chínhtâmhọ tự biết kiểm soát lấy từng động tác củamìnhmột cách nhẹ nhàng kỹlưỡng.DocôngđứclễkínhPhậtmàtrongsâuthẳm,tâmtacósứcmạnhvàcótrí

tuệbiểulộrathànhnhâncáchkhiếnmọingườinểtrọng.Cũngchínhtrítuệnàygiúptapháthiệnralỗilầmtiềmtàngcủamình.Thậtvậy,ngườinàolễPhậtmộtthờigianđềubắtđầuthấyrađượclỗi lầmmàtrướcđâytựmìnhkhông nhìn thấy. Có khi người khác chỉ cho mà mình cũng không côngnhận.BâygiờnhờcôngđứclễPhậtmàtựmìnhhiểurằngđólàlỗi.Khiđãbiếtlỗirồithìlỗiđóđanghếtdần.Vídụtrướcđâychúngtasốngíchkỷchỉlochomình,bâygiờchânthành

lễPhậtmộtthờigian,chợtchúngtathấyratừngcửchỉnhỏ,từngýnghĩnhỏnào cómang theo tâm ích kỷ. Vì vậy chúng ta tự biết phải thay đổi chứkhôngthểđểnhưvậymãi.ÝchívidiệuxuấthiệnKếđếnmột loạiý chívidiệuxuấthiệngiúpchúng tavượtquanghịch

cảnh,vượtquacámdỗ.Chúngtađãphânbiệthailoạiýchí,mộtloạikhởilêntừbảnngã,vàmột

loạikhởi lên từýchí.Ýchíkhởi lên từbảnngã làdogắnggượngmàcó,rángsứcmàcó.Loạinàycàngkhởilênchừngnàothìcànglàmtăngtrưởngngãchấpkiêumạnchừngnấy.Còn loạiÝ chí khởi lên từ công đức thì vừamãnh liệt vừa nhẹ nhàng,

nhưngrấthiệuquả.Vídụnhưcóngườinóiđiềugìlàmchúngtabuồn.Chúngtathấyngười

biết tumàbuồn thìkhônghaynênmuốnbỏ.Nhưngnếuchúng tachỉđơnthuầnrángmàthôisẽthấymệtmõimànỗibuồnvẫncứđeođẳnghoài.Còn

nếuchúngtacócôngđứcthìngaykhimuốnhếtbuồn,quyếtđịnhdừnglạinỗibuồn,thìtựnhiênbêntrongcómộtsứcmạnhgìđó,rấtlạ,tiêudiệtnỗibuồnliền.Ýchílàcondaohailưỡilàvậy,sẽlàmtăngbảnngãnếuthiếucôngđức.Rồitrongsuốtcuộcđờituhànhchúngtasẽgặpkhôngbiếtbaonhiêulà

nghịchcảnhcayđắng.Nếukhôngcóýchí, chúng ta sẽchánnảnbỏcuộcgiữađường.Nếucóýchí,chúngtasẽchịuđựngđểtiếnbước.Rồichúngtacũngsẽđốidiệnvớibiếtbaonhiêucámdỗmờigọi.Nếukhôngcóýchí,chúngtacũngsẽdừnglạiđểhưởngthụ.Ýchícầnthiếtnhưthế,nhưngphảilàloạiýchíđếntừcôngđứcthìmớikhôngbịhậuquảphụtaihạilàlàmpháttriểnbảnngã.Vìvậy,chúngtaphảikhônngoanbiếtlễkínhPhậtđểtạochomìnhmột

nềntảngcôngđứcvữngchắcnhằmgiúpchođờitucủamìnhanổnhơn.QuyyPhậtBướcđầuđếnvớiđạoPhậtaicũnglàmlễQuyyTamBảo,cănbảnlàquy

yPhật.QuyyPhậtnghĩalànguyệntrọnđờitônthờPhật,trọnđờixinlàmconcủaPhật,trọnđờiđemthântâmnàydânglêncúngdườngPhật,trọnđờisốngtrongGiáophápcủaPhật.Ýnghĩaquyyrấtlớnmàđaphầnchúngtakhônghiểuhếtvàđôikhixemthường,hoặchiểukhácnghĩađi.TrướchếttaphảixácđịnhrằngPhậtlàĐấngChánhGiácvớisựgiácngộ

tốithượng,màđạibiểucụthểnhấtchínhlàđứcPhậtThíchCacóthậttrongtronglịchsử.Chúngtalànhữngchúngsinhsimêtrầmluân,naycóduyênlànhgặpđượcPhậtPhápnênnguyệnđemtrọncuộcđờiđitheoPhật.Đólàýnghĩachuẩnmựcrấtcơbản,rấtbìnhthường,vàrấtchínhxác.Nếuchúng tahiểu theo cách thứcdịch từngchữ làQuy là trởvề,Y là

nươngtựa,thìsẽthấyrấthờihợtnhẹnhàng.ĐólàlýdotạisaonhiềuPhậttửdễdàngbỏđạokhigặpduyênhônnhân,khiđiranướckhácsinhsống.Ngàyxưamộtngười tạigiagặpPhậtquỳxuốngphátnguyện :Conxin

suốtđờiQuyyThếTôn,QuyYPháp,QuyyChưTăng.Họnóivớitấtcảquyếttâmvàsựchânthànhvìlúcđótrướcmặthọlàđức

Phậtcaosiêuvĩđại.BâygiờquýthầycôlàmlễQuyychoPhậttửcókhikhônggieođượcvào

lòngPhậttửniềmxúcđộngsâuxaởcáibuổibanđầuvàođạo.NgườiPhậttửkhôngđượcmaymắnnhư các cư sĩ thời đứcPhật là cóđược cảmxúcmãnhliệtvớiĐạo.SaunàycómộtsốPhậttửítgắnbóvớichùa,lậpgiađìnhvớingườiđạoKitôhayđạoHồiliềnbỏđạođểlàmlễcướitheohọ.Cácđạokiabắtbuộcnghiêmkhắctínđồphảilàmlễcướitạigiáođườngcủahọ,cũngcó nghĩa là buộc người phối ngẫu phải theo đạo. Đây là một cách dùngphươngtiệnhônnhânđểđưangườivàođạorấthiệuquả.Vànguồncungcấp

thêmtínđồchocáctôngiáobạnchínhlàđạoPhậtcủachúngtavìchúngtađãkhônggiúpchongườiPhậttửcólòngkínhtinPhậttuyệtđối.Bây giờ là lúc phải điều chỉnh lại, phải giúp cho Phật tử hiểu ý nghĩa

thiêngliêngcủaviệcQuyyPhậtlàtrọnđờithiếtthasốngtheogiáophápcủaPhậtmàkhônggìcóthểlunglayđược.ChúngtahãycảnhgiácvềýnghĩaquyyPhậtlàquyytựtánhvìkhông

đúngvớiýnghĩacănbảnchuẩnmựcvốncầnthiếtchođờisốngtâmlinhtuhành.NếunóiquyyPhậtlàquyytựtánhthìcóaiđãthấyđượctựtánhcủamìnhrasaođểmàquyyđâu.HỏiPhậtởđâu,tabènchỉvàotrongtâmmình.Hỏitâmởđâu,tađànhchỉ

trênđầuhoặctrongtim,hoặcdướibụng.Nhưngcáigìđangẩnchứatrongtâmta?Trongtâmtaluônluônđangtồntạimộtbảnngãcựckỳnguyhiểm.Bản

ngãđóbímậtchiphối toànbộýnghĩhànhvicủata, thườngkhiếntâmtakhởilênvôsốphiềnnão,thamlam,sânhận…Chúngtachưabaogiờchứngđượcvôngã,chỉtưởngtượngcómộtcáitựtánhcaosiêunàođóởtrongtâmđểtônthờ,vôtìnhđãtônthờlầmbảnngã.Ngaycảmộtsốvịđãđắcđịnh,thấy tâm rỗng rang sáng tỏ cũng chưa phải là đã thoát hẳn ngã chấp.Chỉnhững ai thành tựu được tamminh lục thông như Phậtmới được xem làchấmdứtchấpngã.Cònhiệntạidùtacóđượcmộtsốkếtquảtrongnộitâmthiềnđịnhgìđinữavẫnchưahếtđượcchấpngã.Vìvậy,chúngtaphảikhônngoancảnhgiácvềnộitâmđangcònchứađựngbảnngãnàyhơnlàtônthờcái tâm được chút ít an ổn đó. Kẻo không, tâm kiêumạn sẽ tăng trưởngnhanhchónglàmtanvỡđạođứccủamình.Cócâuchuyệnvịkháchtăngtừphươngxađếnviếngchùaquê,cùngvới

vịtăngởbổntựđàmđạovuivẻ.Kháchnóiqualãnhvựctựtánh.Chủthắcmắchỏi:-Thầynói tự tánhnơi chínhmình,vậy thầyđi từ trênđóvềđây thì tự

tánhcóđitheochăng?Rồithầygiãtừởđâyđểvềnơiđótrởlạithìtựtánhcótheothầyvềkhông?Kháchimlặngkhôngđáp.Chủhỏitiếp:-Nếutựtánhđótheothầyđitớiđiluinhưvậythìkhôngphảilàbấtđộng.

Cònnếutựtánhlàbấtđộngthìkhôngtheothầyđitớiđiluinhưthế;vànếukhôngtheothầyđitớiđiluithìtựtánhđókhôngphảiởnơithầy,màlàởchỗkhác.Nếuchúngtachấpnhậnýnghĩaquyytựtánhthìrấtdễrơivàotìnhtrạng

tônthờbảnngãvàlàmchotâmkiêumạnxuấthiện.Màtâmkiêumạnlàtaihọacủangườitu.Vídụnhưmộtngườimớivàochùaxuấtgia,ngoàisưphụmàngườinày

phải kính thờ nhu thuận còn có nhiều sư huynh đã tu trướcmình.Vì vậyngườinàyphảivânglờicảchùa,phảivuivẻnghelờirầyladạybảocủacảchùa.Đâylàthờigianđẹpnhấtcủacuộcđờiđituvìnhờnhuthuậnvânglờihếtmọingườinênbảnngãđượcdiệttrừdầndần.Thờigiannàycàngkéodàinhiềunămthìphướcngườinàycànglớn.Điều“bấthạnh”xuấthiệnkhisưphụnhậnthêmđệtửmới,nghĩalàngườinàybắtđầulênchứcsưhuynh,bắtđầucósưđệđểdạybảosaikhiến.Khicóngườinghelờisaibảocủamìnhthìbảnngãcủangườinàyđangthứcdậy,phướcsẽgiảmdầndần.Nếucàngcónhiềusưđệthìbảnngãcàngnhanhchóngpháttriểnhơn.Chúng ta thấy nhiều khimình chưa biết vô ngã là gì, chỉ có hạnh nhu

thuậnvânglờimàbảnngãđãgiảmrấtnhiều,côngđứcđãđượcdựnglậprấtnhiều.Côngđứctrongthờigianbanđầuđócókhiđủgiúptađiquacảmộtđờituhànhyênổn.Cònkhibắtđầucósưđệ,hoặckhicóđệtửthìngườinàyphảigiữtâmvôngãbằngnhữngphéptuchuyênsâuhơn.Nếukhôngthìđịavịlớnchỉlàmôitrườngthuậnlợichobảnngãlớnmạnhhơnmàthôi.KhiquyyPhật,chúngtathậtsựtônkínhPhật;đólàmộtđốitượngbên

ngoài,một vị thánh siêu tuyệt không cómột sơ hở nhỏ trong nhân cách.Chúng tamaymắn hơn các tín đồ của tôn giáo khác khi vị giáo chủ củachúngtacómộtthánhtínhtuyệtđốinhưthế.Vàthậtlàbấthạnhnếubâygiờchúngtabỗngnhiênquaylạitônthờquyybảnngãcủamình,gọiđólàtựtánh,rồixemthườngmọingười,xemthườngcảPhậtvàBồtát.Cứchorằngbấtcứcáigìởbênngoàimìnhđều làvônghĩa,màPhậtBồ tát cũng làởngoài, nên chúng ta hờ hững với chư Thánh. Phước chúng ta sẽ sụp đỗkhônglâu!VìvậychúngtakhôngnênbẻýnghĩaQuyyPhậttrởthànhquyytựtánh.

Hơnnữa,mộtđệ tửPhậtmàkhônghiểuPhật,không tônkínhPhật thì rấtđángbịnghingờvềđạođức.Dùngườinàycótrìnhbàyđạolýcaosiêunhưthếnào,nhưngnếuhọthiếulòngtônkínhPhậtthìchúngtakhoanchođólàngười tốt.Phảicó lòng tônkínhPhật làmnền tảng trướckhichúng taxâydựngtiếpnhữngcônghạnhkháctrongPhậtPháp.TônkínhPhậtnhiềuchừngnào,đạoquảcaochừngnấyChúngtahãyxemhìnhảnhmộtchiếcmáybayđểgợiýchosựtutiếnđạo

quả.Đầutiênchiếcmáybaychạychậm,rồinhanhdần,nhanhdần,chođếnkhinótăngtốcthậtnhanhđủđểcấtlêncaokhỏimặtđất.Khinóđãbaylêncaorồithìđápxuốngkhôngphảidễ;cũngphảihạthật

khéoxuốngđườngbăngvớitốcđộthậtlớn,rồigiảmdần,giảmdầnchođếnkhingừnghẳn.Mộtchiếcxelửacũngvậy,khiđãchạynhanhrồimàmuốndừnglạicũng

khôngdễ,phảigiảmvậntốccảmấytrămmétmớidừnghẳnđược.

Chúng tacũngvậy,chúng ta tônkínhPhật, sốngmộtđờivị tha thươngyêumuônloài,khiêmhạkínđáo.Đólàchiếcmáybayđangchạylấyđà.Rồinhữngtâmlýđạođứcđólớndần,lớndầnchođếnkhiđủmạnhđểcấtcánhlêncaothìgọilàchúngtachứngđượcđạoquảTuđàhoàn,gọilàvàodòngthánh–nhậplưu.NgườichứngđạoquảTuđàhoànđượcPhậtấnchứnglàvĩnhviễnkhôngcònđọavào3ácđạocủađịangục,ngạquỷ,súcsinh.Sởdĩnhưvậyvìcáiđàđãđủmạnhđểngườinàykhôngcònbịrơitrởlạitrongsailầmtộilỗi.Cửa3ácđạođãvĩnhviễnđónglạivớivịnày.Rồiđếnmộtkiếpnàođóchưađịnhchắc,ngườiđósẽphảichứngđượcđạoquảNiếtbàn.Cóthuyết cho rằng vị Tuđàhoàn sẽ tái sinh bảy lần rồimới chứngNiết bàn;nhưngthậtrakhôngchắcnhưthế.Tươngtựvớinhữngchúngsinhsốngvới tâmácđộc, íchkỷ,khôngtôn

trọngthầnthánh.Họcũngđangtạothànhmộtcáiđàđivềđọaxứ.Khiđờisốngbấtthiệnnhưthếđủmạnhthìhọsẽđọavàoácđạokhôngcóngàytrởlên.Trướchếthọsẽxuốngđịangục.Thoátkiếpđịangục,họsẽlàmquỷđói;thoátkiếpquỷđói,họsẽlàmsúcsinh.Nhưngvì trướcđâyhọcónhiềuáctâmnênhọsẽlàmmộtloàiácthúănthịtsống.Rồidogiếthạicáccầmthúkhácđểănthịtnênhọkhôngcòncócơhộiđểtáisinhlàmmộtloàikháhơn,chỉđọadầnthànhsâubọnhỏnhoi.Khiđãlàmsâubọrồithìcáichuyệntrởlạilàmngườilàdườngnhưkhôngthểxảyranữa.Rấtlàđángthương!ChúngtaphảitíchlũylòngtônkínhPhậtđủđểcấtcánhlênbầutrờicông

đứcbao la thìmớikhôngsợ lui sụt.Máybaymàchưacấtcánh thìcó thểdừnglạidễdàng, lòngtônkínhPhậtmàchưavượtbựcthìđạotâmcóthểthoái chuyểncũngdễdàngnhưvậy.Khinàochúng ta chứngđượcquảvịTuđàhoànmới có thể tạm yên tâm là đối với Phật pháp không còn quaybước.NếulòngtônkínhPhậtcủachúngtađạtđếntuyệtđốithìchúngtachắc

chắnđãcócáinhâncủaquảvịAlahán.NhưngnhưthếnàolàlòngtônkínhPhậtđạtđếntuyệtđối?Đâylàchỗkhôngdùngngônngữđểdiễntảđược,chỉtâmtatựbiếtmà

thôi.NếuaimỗingàyquỳxuốngtrướcPhậtvớitrọnlòngthiếtthatônkínhđến

tuyệtđối,cảmthấythântâmnày,mạngsốngnàyđềudânglênPhật,từngýnghĩđềutheoPhật,thìngườinàyvềsausẽchứngthànhđạoquảvôlượngvôbiên.MỗingườiđềucótừnglễPhậtnhưngthậtratâmkínhPhậtkhônggiống

nhau,phầnđôngtheonghithứcchungbênngoàichứtrongtâmrấthờihợt.NếulễPhậthờihợtquáthìkhócóphướctutiếnlâudàivềsau.MuốnkínhPhậtphảihiểuPhật

Muốntônkínhphật,chúngtaphảihiểuPhật,phảihiểuPhậtrấtlàsâusắc.ChúngtakhôngthểtrọnlòngkínhPhậtnếuchưahiểuPhật.MuốnhiểuPhậtthìchúngtaphải:-BiếtkhárõvềcuộcđờisiêuviệtphithườngcủaPhật-BiếtnhiềuvềnhữnglờidạythiêngliêngcaoquýcủaPhật-BiếtnhiềuchitiếtvềcuộcđờigiáohóakỳvĩcủaPhật-TinhtấntuchứngđểcảmnhậngiátrịmầunhiệmcủaPhậtPháp.Trướchết làphảibiếtnhiềuvềcuộcđờicủaPhậtvớinhữngcônghạnh

cao cả, với những chi tiết nho nhỏ nhưng cảm động lạ thường. Hầu hếtchúngtacóđọcquamộtsốsáchviếtvềsửPhật,nhưngnếukhôngcótrítuệchúngtasẽkhôngcócảmxúcnhềumàchỉđọcnhưđọctruyệntiểuthuyết.CókhilàdongườiviếtkhôngdiễntảđượchếtnhữngđiềuhaytrongcuộcđờiPhật,nhưngcũngcókhilàdongườiđọckhôngnhậnranhữngđiềuhaytrongđó.NếucótrítuệchúngtasẽnhậnrasựvĩđạicủaPhậttừnhữngđoạndiễntảđơngiản.VídụtrongkinhĐạigiáogiớiLahầula,MộtlầnPhậtcùngvớiLahầulađi

khất thực buổi sáng.Đó làmột hình ảnh đẹp của 2 cha con vương tử trởthành2thầytròcùngnhauđặtnhữngbướcchânvândutrêncácnẻođườngnhânthếđểgiáohóa.Phậtthấycơduyênđãđến.Đangđinửachừng,chợtPhật dừng chân, rồi quay lại nhìnLahầula với cái nhìn của con voi chúa.PhậtthuyếtphápchoLahầulanghevềýnghĩavôthườngvàvôngã.Chỉcóđoạnngắnnóivềcáinhìncủaconvoichúacóthể làmchúngta

xúcđộng.Câunói tuyngắnnhưnghàmchứa trongđó cảmột nội tâmanđịnhvữngvàngvàmênhmôngcủaPhật,vìchỉcómộtnộitâmnhưthếmớihiệnraánhmắtnhưthế.ChúngtathấyrằngPhậtcóoainghiđẹpđẽ,trầmhùngtrongtừngcửchỉnhỏnhấtnhưánhmắtchẳnghạn.NơiđứcPhật,từngcáinhấc taycất chânđều trànđầyuy lực, trầm tĩnh,đẹpđẽ thuhút chinhphụcmọingười.ChỉcầnnhìnđứcPhậtngồiyên,chúngsinhcũngbịthuyếtphụclạlùngvìthầnuyvôhìnhtừkimthânPhậttỏamạnhrachungquanh.MỗicửđộngcủaPhậtnhưgóitrọntrongđóvôlượnggiảithoát,vôlượng

bìnhan,vôlượngtrítuệ.ĐólàbangànoainghitámmuôntếhạnhcủaPhậtvàchưĐạiBồtát.MộtvịPhậtnhưthếthìlâulâutrênTráiđấtmớixuấthiệnmộtlần,rấtlàhiếmhoi.CòncácvịThánhbìnhthường,Alahán,thiềnsưthìthỉnhthoảngchúngtavẫnthấycóxuấthiện.Năm12tuổi, lúccònlàthái tử,PhậtđãtheovuachaSudodanarađồng

làmlễHạđiềnvàođầumùatrồnglúa.Tronglúcmọingườiđangvuichơi,Tháitửlặnglẽđếngốccâyngồithiền.NgàinhanhchóngnhậpvàoSơthiềnvàngồiquênthờigian.ĐếnkhivuachasựcnhớchongườiđitìmthìthấyTháitửvẫnngồitrongbóngcây.Nhìntàngcây,vuachalấylàmlạvìthấy

nhữngcànhlácủacâynhưđangcốkéonhauvềmặttrờiđểtiếptụcchemátchoTháitử.ChúngtahiểurằngmuốnnhậpđượcSơthiềnthìtrướcđóphảithuầnthục

Chánhniệm tỉnhgiác,cónghĩa là tâmkhôngbaogiờxao lãng trongphápmôn tuhành.Muốn thành tựu chánhniệm tỉnhgiác thì trướcđó tâmphảithuần thiện.Muốn tâm thuần thiện thì chúng taphảibỏ ranămmườinămthanhlọcnộitâmmìnhtrongtừngýnghĩnhonhỏkhôngchomộttưtưởngsai lầmnào tồn tại.Nhưngmuốn từbỏnhữngýnghĩ sai lầmbất thiện thìtrướchếtchúngtaphảicanđảmtựđánhgiáchínhmình,tựbiếtđólànhữngýnghĩsailầm.Hầuhếtconngườivẫnluônchoýnghĩmìnhlàđúng;ítaitựchorằngmìnhđãsuynghĩsai;vàđócũnglàlýdoítailàngườituhànhchânchính.Ngườituhànhchânchínhphảilàngườinhậnrađượcýnghĩsailầmcủamìnhđể tự trừdiệt, vì ýnghĩ trong tâmmìnhcó ai thấyđểnhắcnhởgiùmđâu.Saukhithanhlọcnộitâmđếnmứcthuầnthiệnrồichúngtamớichuyển

sanggiaiđoạnkiểmsoáttâmđộnghaytĩnh.Đólàbướcsanggiaiđoạntutậpchánhniệmtỉnhgiác.TutậpchánhnhiệmđếnmứcđộkhôngbaogiờbịxaolãngnữathìmớicóthểchứngđượcSơthiền.ChúngtahiểurằngSơthiềnkhông dễ thành tựu. Nhiều người vào tu, đã vội vã muốn nhiếp tâm màkhôngđiquagiaiđoạnthanhlọcnộitâmthuầnthiện,cũngđãđượcmộtítyên tĩnh.Nhưngkhôngbao lâu tâmsẽdấyđộng trở lạivì cáiyên tĩnhđókhôngcócănbảncủanộitâmthuầnthiện.ThếmàkhicònbéPhậtđãthànhtựusơthiềndễdàng,chothấycôngđức

Phậttừquákhứrấtlớn.ChúngtacũngcầnhiểuthêmrằngchứngđượcSơthiềntứclàkhôngcần

dụngcôngnữa,tâmtựđộnggiữlấychínhnótrongyêntĩnh.Mộtđứabé12tuổimàvàođượcSơthiềnkhôngcầndụngcôngnữathìthậtlàvĩđại.NgaynhưviệcTháitửmạnhmẽtừgiãcungvàngđiệnngọcvợđẹpcon

ngoanđểxuấtgiatìmđạolàđiềukhôngdễlàm.Hãytưởngtượngchúngtatronghoàncảnhtươngtựsẽthấyrằngchúngtakhôngđủcanđảmđểdứtbỏnhưthế.Nhữnggìđemchochúngtalạcthúđềukhiếnchúngtachấpthủgiữgìn.Mộtcâukhenngợicũnglàmchúngtacảđờikhôngbuôngnỗihuốnghồlàtàisảnquyềnuy.Đơngiảnnhưnếuchúngtacómườilạngvàng,chúngtakhôngđủgandạ

bỏra3lạngđểlàmviệcthiện;nếucócũngchỉlấyrachừngvàitrămngàn,chứkhôngdámrộngrãibốthí.Địavịquyềnlựclànỗiámảnhkhátkhaocủavôsốngườitrêntrầngian

này.Họđãcựckhổbiếtbaonhiêuđểgiànhlấychứctước,đôikhiphảidùngđếnnhữngthủđoạnđêhènđểchiếmlấy.CònPhậtđãtừbỏmộtcáchnhẹ

nhàngdứt khoát.Cái thái độ từbỏnhẹnhàngdứt khoát đó là cảmột sứcmạnhphi thườngcủa lòngkhátkhao chân lý.Chỉ có lý tưởngphi thườngmớikhiếntaxemnhẹnhữnggiátrịtrầngiankhác.Đặttrườnghợpchúngtalàmmộtchủtịchphườnglàmìnhđãbỏkhông

nỗi,phảinơmnớpgiữgìnvìsợngườikhácđoạtlấy.Rồitrongcuộcđời,nhấtlàđốivớingườitạigia,tìnhyêulàcáigìrấtlớn

laoquan trọng.Ai đượcmột người vợđẹp cũngyêuquýgiữgìnnhưgiữvàngngọc.Nhấtlàkhiđólàmộtngườiyêuđẹpngườiđẹpnết,giỏigiắn,dịudàng,đảmđang,nhânhậu,chungthủy,đoanchính…thìkhôngaiđànhlòngbỏđi tucả.CôngnươngYashodaralàngườiphụnữnhưthế,vậymàPhậtcũngquaylưngrađiđểtìmmộtchânlýcaocảchonhânloại.Rồinhữngthángngàylangthangtừkhurừngnàyquathunglũngkiađể

tìmthầyhọcđạo,đếnkhithựchànhkhổhạnhkhốcliệtmàtrênthếgiannàychưaai làmnỗi.Dĩnhiênchúngtacũngphải lưuýđếnyếu tốnội lựcphithườngcủaPhậtdoluyệntậpkhícông(yoga)khicònởtronghoàngcungđãtrợgiúprấtnhiềuchoPhậttronggiaiđoạntuhànhcựckhổ.Rồitừtrítuệvôbiênvôlượng,PhậtnóilênnhữngbàiPhápvôgiá,giống

nhưvôsốngọcngàđểlạichonềnvănhóacủanhânloại.Bâygiờchúngtacó tài giỏi gì cũng chỉ là lập lại, mở rộng thêm, giải thích rõ hơn… chứkhôngđủsứcmởracảmộthệthốnglýthuyếttutậpvĩđạinhưthế.CàngvềsauthìcácnhàtríthứctrênthếgiớicàngcangợiđạoPhậtlàhaynhấtsovớicáctôngiáokhác.Nhiềutôngiáobịlạchậukhikhoahọctiếnbộ;nhưngđạoPhậtthìngượclại,càngsángtỏkhikhoahọctiếnbộ.NgườitacàngkhâmphụcđứcPhậtkhithấyrằnghơn2000nămtrướcmàcómộtngườitrênhànhtinhnàyđãnóiđượcnhữngđiềuchuẩnxáccaosiêunhưthế.RồinhưgiáolýTứvôlượngtâm,làlòngtừbithươngyêutấtcảchúng

sinhkhôngcòngiớihạn,chỉđượcnóilênbởiPhậtmàthôi.KhôngmộtgiáochủnàokhắpcảĐôngTâykimcổđãnóilênđượclòngthươngyêutuyệtđốinhư thế.TừxưađếngiờcũngcónhiềuvịThánhcủacác tôngiáokêugọiconngườitutậpđạođứcnhânái,nhưngđềucógiớihạnnàođó.JesuscủaKitôdạyyêucảkẻthù;KhổngTửkhuyếnkhíchlòngnhântừ–trongphạmviconngười.MahometgiớihạntìnhthươngtrongphạmvitínđồHồigiáo–đượcquyềngiếtngườingoạigiáo(!)ChỉcóđứcPhậtmớidạyvềmộtlòngtừbikhôngcòngiớihạn,phủtrùm

muônloàivạnvật,phủtrùmcảvũtrụmênhmông,lancảvàothếgiớisiêuhìnhmàmắtngườikhôngtrôngthấyđược.Trong một tiền thân Phật làm vua nỗi tiếng nhân từ thương dân. Vì

thươngdânquánênngàibịnhượcđiểmlàkhôngdànhnhiềukhảnăngchoviệcxâydựngquânđộiquốcphònglớnmạnh.Dothámcủanướclánggiềng

báovềchovuacủahọđiềuđó.Ôngvualánggiềngchợtkhởitâmtham,bènkhởibinhquađểđánhchiếm.Bồ tát (tiền thânPhật) suynghĩ rằngvịvualánggiềngcũngrấtgiỏitrịdân,cũngthươngdânvàbiếtlàmchodântìnhổnđịnhsungsướng.Đấtnướccủaôngtahìnhluậtrõràng.Ôngtacócaitrịdânmình thìdâncũngsướngchứchẳnghạigì.Cònbâygiờmàđánhnhau thìmáusôngxươngnúikhổsởchobiếtbaogiađình.NghĩvậyBồtátralệnhbinhsĩkhôngđượcchốngđỡ,phầnNgàitrốnđi

mất.Vịvuakiavàotậnhoàngcungmàkhônggặpbấtcứsựphảnkhángnào,sauđósátnhậphaiquốcgiathànhmộtvàcaitrịổnthỏa.ÔngtachỉsợBồtátdấybinhchốnglạinênralệnhtruynãngài.Bồtáttrốntrongrừngnúiđếnnỗiquầnáoráchtảtơi.Mộtlầnnơibìarừng

ngàigặpmộtngườiBàlamônhỏiđườngvềkinhđôtìmvịvuacũlàngàiđểcầuxingiúpđỡchohoàncảnhkhổsởcùngcựccủaông.Đếnkhibiếtngườitrướcmặtôngchínhlàvịvuanỗitiếngnhântừthìông

khócvìtuyệtvọng.Bồtátsuynghĩmộtlátrồibảoôngtanênbắtngàiđemnộpsẽđượctrọngthưởng.VìNgàithuyếtphụcquánêncuốicùngBàlamônđồngý tróiNgàiđemnộp.Vịvuamớimừng rỡban thưởngchoBàlamônxonghỏivìlýdonàobắtđượcNgài.NgườiBàlamônkểlạicâuchuyện.Vịvuamớisữngsờkinhngạc.Thậtraôngtacũnglàngườitốt,chỉvìcònthamthôi.ĐếnkhibiếtđượclòngtốtphithườngcủaBồtát,ôngbịcảmhóamạnhmẽ.ÔngbènkếttìnhanhemvớiBồtát,trảlạiquốcgiavàsốnghòabìnhvớinhau.TrongnhiềukiếpPhậtluônluônsốnghoàntoànvịthanhưthế.Bâygiờchúngtathửtutậplòngtừbirồisẽthấykhókhănnhưthếnào.

Cókhichúngtatuquavàithángrồimàvẫnchưathậtsựthươngyêuđượcnhữnghuynhđệchungquanhmình.Đôikhihuynhđệbịbệnhốmmàtavẫnthờơquênlãng.Vớingườinàocóduyênởkiếptrướcthìchúngtadễkhởilòngthươngmến;cònaikhôngcóduyênthìtarấtkhóthương,chứđừngnóiđếnthươngyêutấtcảchúngsinh.Thậtlàhuyềnhoặc.Saunàytutiếnhơnmộtchút,cólòngtừbihơnmộtchút, tanhìnlạinhữngnămthánghờihợttrướcđóvàsẽthấyhốihậnvìmìnhđãkhôngđủlòngthươngyêuvớinhữngngười gần gũi vớimình,mà thời gian thì đã qua đi, không còn cơ hội đểsốngchungvớinhauđểcóthểchuộclạinữa.NhưvậyrồichúngtamớicúiđầukínhphụcPhậtđãthươngyêuchúngsinhmộtcáchtrànđầy,dễdàngvàbaolanhưvậy.PhậtđãdạynhiềuvềlòngTừbinhưthếvànhiềuvịThánhđệtửđãđược

anlànhtừtâmhồnthươngyêunhưthế.ChúngtahômnaycũngsẽnguyệnlòngtutậptheolòngTừbiPhậtdạy.ChúngtacầnphảihiểuvềýnghĩaThànhđạocủaPhậtđểthấysựvĩđại

nhưthếnào.NàogiớchúngtachỉhiểutrênngôntừrằngPhậtđắcđạo,Phậtgiácngộ,Phậtgiảithoát,Phậtcóthầnthông…nhưngcũngchỉlànghetrênngôntừchứchưacảmnhậnsâuxanhữngýnghĩađó.VìkhônghiểunhiềuvềtâmchứngcủaPhậtnênlòngtônkínhPhậtcủatacũnghờihợtítoi.Dĩnhiên chưa đắc đạo như Phật thì không ai có thể hiểu được Phật, nhưngchúngtacũngcóthểnhờthiệncănvàtrítuệđểcảmnhậnđượcsựvĩđạicủatâmchứngđó.ThậtratrướckhiThànhđạoPhậtcũngđãcósứcđịnhrấtsâu.Ngàinhanh

chóngchứngđượcvôsởhữuxứđịnhvớivịthầyđầutiênlàAlàraKàlàma;rồi chứng phi tưởng phi phi tưởng xứ định với vị thầy thứ hai làUddakaRamaputta.HaivịthầyđóđềukhâmphụcPhậtvàđềungõýmờiNgàicùngnhận tráchnhiệm lãnhđạođồchúngvớihọ.Nhưngvới trí tuệcủamộtvịPhật sắp thành,Ngài đãmơhồnhận ra rằng cònmột cái gì đó chưa thỏađáng,chưarốtráonơisởchứngnày.PhậtđãhỏihaivịđạosưđóvềvấnđềBảnngã.NơimứcđịnhđóBảnngã

cònhayhết?NếuBảnngãđãhếtthìaibiếtđượcrằngmìnhđangnhậpđịnh?NếucònBảnngãthìchưaphảithậtsựgiảithoát.Haivịđạosưbấygiờđềukhôngthểtrảlờivấnnạnsâusắcnày,vàđành

nhìnGotamachàorađi.SaunàyThànhđạo,Phậtđãgiảiquyếtvấnđềnàythấuđáo,vàmụctiêu

VôngãtrởthànhđiểmsonchóilọitronggiáolýđạoPhật.Saunàychúngtasẽcóduyênđàosâuvềgiáolývôngãkỳdiệuđó.Phật tìm vềmột khu rừng gần thị trấnUruvela để thực hành khổ hạnh

trongcôđộc.NhữnggìđượcPhậtvềsaukể lại thật làkinhkhủngđốivớichúng ta.Ngàiđãăn rất ít,mỗingàyvàihạtđậu,vàihạtmè.Ngàiđã thửnhịnthở.NhữngcảmgiácđauđớnhànhhạNgàicựckỳkhốcliệt.Mộttiềmlựcbímậtnàođó,cólẽvừadophướcquákhứ,vừadonộilựctậpluyệnkhícông,đãduytrìmạngsốngcủaNgài.NhiềungườibàytỏnghingờtạisaoPhậtcóthểchịuđựngsựsuydinhdưỡngcùngcựcsuốtnhiềunămnhưvậymà không chết. Trên đời vẫn có nhiều chuyện lạ lùng phi thường mà takhôngthểgiảithíchhếtđược,trongđó,chuyệnPhậtkhôngchếtcũnglàmộthuyềnthoạicóthậtnhưthế.Hiệnnaycũngcónhiềungườicókhảnăngđặcbiệtmàtavẫnnghebáochíđăngtải.CuốicùngPhậtcũngphảitừbỏkhổhạnhvìthấyrõlàvôích.SởdĩPhậtphảiđiquakhổhạnhcùngcựcđểrồitừbỏ,thứnhấtlàcâutrả

lờihùnghồnchokhuynhhướngđươngthờicứxemkhổhạnhlàcaoquýhơncáccônghạnhkhác; thứhai là tránhchođệ tửPhậtvề saubị áp lựcphảisốngcựckhổquáđángkhôngcầnthiết.Phậtquaylạitìmsựgiácngộbằngthiềnđịnh.Ngàidùngthựcphẩmtrở

lạiđểcósứckhỏerồidồnnỗlựcvàothiềnđịnh.ChúngtakhôngxứngđángđểbànvềcôngphuthiềnđịnhcủaPhậtvìchúngtalàmsaochứngđạtđiềugìđểhiểuđượctâmchứngcủaPhật!ỞđâychúngtanếuvìtônvinhPhậtmàdiễntảcáctừngbậcthiềnđịnhcũngchỉlàdựavàokinhđiểnvàluậngiảicủacácvịThánhnhânngàyxưa.Phật trảicỏ lótchỗngồidướigốccâymàngàynay tagọi làcâyBồđề.

Ngàingồitheothếkiếtgiàhoasen,vàbắtđầunhậplạicácmứcthiềntrướckiaNgàiđãchứng.Trướchếtlàsơthiền.Sơ thiền làmức thiền chứngđượcđầu tiên.Nơimức thiềnnày, tâm tự

độnggiữlấychínhnótrongđịnh.Miễnlàhànhgiảđừngtácýxuấtđịnhthìtâmcứtựđộngsángtỏ,thanhtịnh,rỗngrang.Nhữngýniệmtếvềđạolývẫncònxuấthiện,nhưngsẽtựđộngbịsứctỉnhgiáccủatâmtrừdiệt.Hànhgiảkhôngcầnphảilàmgìcả.CứduytrìlâudàiSơthiềncộngvớinhữngcôngđứckháctrongđờisống,hànhgiảsẽnhậpNhịthiền.Nhịthiềntắthẳnvọngtưởng,tâmtựtạiphủtrùmtrờiđất,cómộtsốthần

thôngvừaphải,kiếngiảilanhlợi,đôikhichomìnhđãchứngđượcchânngãtheoquanniệmcủaYogaẤngiáo.Tamthiềnlàcảmộtthếgiớikháchẳn.NgườichứngTamthiềnthànhtựu

thầnthôngquảngđại,thấycảthếgiớilàmbằngchấtliệucủatâmchứkhôngcòn là vật chất như trước nữa. Sắt đá gỗ đất cũng đều làmbằng tâmnhưnhữngýnghĩ.Ýnghĩvàvạnvậtđềulàtâmnhưnhau.Vìvậyngườichứngtamthiềncóthểđiềukhiểnvậtchấtbằngýnghĩ,cóthểđixuyênquatườngváchnhưkhôngkhí.Cònchúngtacóbắtchướtxembứctườngnàylàtâmthìchỉuđầusứttránchứkhôngthểđixuyênquađược.Tứ thiền là tậncùngcủa tâmthức.Nơi tứ thiềnnày,Phậtđãkhởi tácý

nhớ lại vô lượng kiếp quá khứ củamình, thành tựu túcmạngminh.Ngàicũngtácýquansátsựlưuchuyểncủachúngsinhquacácnẻoluânhồitheonghiệp duyên thiện ác, thành tựu thiên nhãnminh.Ngài đã bứng nhỗ tậncùnggốcvôminh,ngãchấpsâuthẳmnhấtđểthànhtựulậutậnminh.NgàitrởthànhmộtĐấngGiácNgộcủathếgiớisaunhiềuthờiđạikhôngcómộtđứcPhậtnàođãxuấthiện.Nơi cảnh giới chứng ngộ niết bàn tuyệt đối này, không gian vô biên

dường như chỉ làmột điểm, nhưngở đâu vẫn là ở đấy không lẫn lộn vớinhau.VídụTráiđấtvàsaoHỏacáchnhau60ngàybay;nhưngvớicáinhìncủaPhậtthìhaichỗđóchỉlàmột,nhưngvẫnkhônglẫnlộnvớinhau.Thới gian vô tận cũng như chỉ là một điểm nơi Niết bàn này, dù vẫn

khônglẫnlộnvớinhau.Vídụthờiđiểmcáchđây5ngànnămvănminhAicậpvớibâygiờcũngnhưlàđồngthời,dùvẫnkh