DISSERTATIO

BE

POTISSIMIS HI ST0RIC1S L A TINIS

'GtJJUS PAR.TEM PRIMAM

E X H IBEN T

OL AVUS BREDBERGPHIL. MAG. STIPßNö. HOLMGREN.

BERNHARDUS M. BREDBERGÜO THOB Ü RO E K S 1S

IN AUDIT. UUST. DIE XIII JIJNII MDCCCXVIIL

H. A. M. S.

V P S A L I JE

Excubebant Neipel et Palmblad.

VT K o

MAXIME R EVE REN DO-EI CELEEERRIMO

FRANCISCO MICH. FRANZÉNPASTORI ET PRJEPOSIT0 KUMELABEN5I , PR OFF. SS O ill 3

ItEGII OR BIN IS RE STE LI A POLÄRT MEMBRO,

ACADPMIJE SVECANJE OCT o REGIM vIR o s

apGIFgüE SCIENT. AC AD. HOLM,MEMBRO.

It.. VI RO' 7

AMPLISSTMO ET CELEBER R TM O'

CAROLO JOE. LUNDVALLei/oouEjstiä: et PoesÉOs' professori

e fs A elek s J»

VIEOQUE CEARISS3MÖ

CAROLO NfCOL. KECKMANPHILOSOPHIE DOC TO It I ET AD TIIBEIOTH.

åcaremije aboen sis- amanuens!.

S A G R V Mi

UNICEFRUN

född MATS E N*

Min Huldaste Mormor!

)At Edert Namn, ett Hand de mest dyrbara, som mitthjerta känner, egnas denna ringa ^rärd af en innerligkärlek och vördnad.

BÉRNT M. Bredbjsrg-.

DE

Hiftoriae apud popülos omnes cultr-ore's fn'ujri fuete *nt«tiiftri, <at artifices pauci. Ißius paucita'tis -quae fit -csusfa^-exquirore, id ab re pofita fejuntlom. Qu is ver o nco ;iae-tctur, cumulatiorem propemodum rediisfe dignitätenvquaemimium diu hiftorise detra£ta esfe vide'-batur. Neque enimfe 'folum tJiBois populus in irronurnenris p r sc t er i t i tempo¬ns inrueri exoptat, atque majorum fa£lis ■& imaginibusimmorati, fed «tiam hominis eit proprium humana cö-

gnofcere, ac quaecumque aut perpesh fint homines, aut

effecerint, ab his humane & pie moveri. Ingens autemvis ac multirudo evetitorum rerumque geüarum illum ad*hoc deiiderant fcriptorem, qui fttemoriam ipforum fermeintermortuam revivifcere jubear. Cui fautrix igitur natu¬ra officium Hiliorici deftinaverir, is illa penit^s cogno*

A fce-

fccre debet exemplr, q ti re ad imirandum antiqufras pro-

pofuerit,. aquo haec re ten tior as ta 5, Eauca qnoque ejus-na o di exempla , eaqiie illuftria,intet. monumenta PopuliRomani facila inveniummv. Ubf ver® menno de Hiftor-i-eis, qui- maxi me inter ant*quos eraineant-, fa£h fuer.ir ho-norificaquis de C. Sallußh Crisgo oon cogiter, de Tita-Ztivie, de C, Cornelia- TåcitoP Tres- il 1 i jure fu.o- laudantur.Quoe- a utern Jaus- fua cujusqus: fit, non fa tis- cfr expliea-tum.. Kos i girut in animurn induximus-, fingulorum per-'luft ra re feripta, eaque,,, quam poterimus- diligentisfime*,se Pt i mara.. Q|io fa£lo5. qualis- fit ratio,., quse cujusque pro-

pria exiftimarl. v.elimus,„ explicabimus, atque'. ara. vaU-tus fingulorum... expriimce conab.imu.iY.

Eft.' H'iftorico-. fuas- finis, quem fib'i prapofuerip,.atque res- cerra Sc. ■ pnäcipus* quam fqquatur, quam fps»£tec-t fiquid-sm e» univerfis, quo rum conferVatur memo¬

ria, id delegit, quod■ pofisfimu-m exponere ve-lk.. Ac res

äla prseeipua, cog.itatione infownata-, eritvis- illa effe&rix,qua hiftoriafei formet atque perfkiat; Ingenium autemartificis in ipfa c&nitur» ratione, qua- hiftorkam, quse flip¬

pe-

'•SgäsaK&^ss!

peditat, mareriem -ab re illa prsecipna, animo eoTicepta.,tra£hndarn curat. Si «n-iro fingula hiftorise merhbra, pro-

be formata, prudeorer dispcfuerlt, id eftecerit, ut judoexiftimatori artifici-um ipfrus probetur, Quam vero dispo«fitioriis laude m taii ratio n-e asiequitur, ut -an-inram in fcti«bendo ad rem totam Sc par tern firniil attendat. Artifex*partes creans & fingens, locum, qui in medio eft opere,

■ita occupare dicitur, fi res, ad quam Ii ber e fe fe appli-ctiitj animo ipfius femper obverfatur, Nec fub a ii a ullaconditione fingulis partibus juftus erit modus atque or-do. Sic en im habendum eft, id agi debere, ut tota hi¬ftoria fp sei em prse fe ferat organism* abfol-uti ac integruIn hoc vero nec partes ullas , modtim Jaet-i us excrefcend®•cgresfas, nec quidquam t-otius corporis disfimile videbis.

Hiftoria Salluftiana, 8c quidem de conjuratione Catiliiice,ad iftam legem nobis prirnum exigenda esfe videtur.Quo autem animo du£his ad fcribendum accedat Hiftori-cus, enuntiare monet ipfum proGemium. Aniroum igitur,non ea imbutum pietate, quse in prima hiftoria Herodo-tea elucet, ad raemoriam praeteritorum excitandam appli*

cat

est SaHüft ms. Herodorus enim in rstione hiffbrite de«

fcribenda'hortari videtur, ut anin.os. ad acter na intenda.

mus» quippe. qui' comrrmtabikiB esfe oranem rnortaliuinProsperitäten! in ipfo exordio doceat ß). Quod ver o a«

pud Saltuftium in eandem fere fenre'etiam feriptum legi-tur, dividarum & formte gloriam fluxam stque fragilemesfe,. virtutem claram 3;. seternamque haberi, id non de«promitur ex aoimo-, qui caduca diiigenter & amice per«

luftret» at pone illa», atqne ultra, divin a prasfagiar ac qnae-rat. Si quis enim verba illa Salluftiana ad totum procemi-

.- ■ — \' •- ", • . ■" ? ''/ • f v .

um perpsnderit,, anrmum ■ videbit vere. Romanum , qniomnia, quaeciunque moliatur, ad memoriam fui,- atque

gjo-

\ T-* ' t * A ' ' ■>/ > ; t r/ ,ffa) bya ös TSep ysx tarav 8a eg%oy<xi epeoov ovs htocs rj ak-åoos. koos txvtc6 b/hstc" tov c<£ l idol ccut0s ttgootcv uttctg»£xvtcs cJiKow eeyav- es rås" "EAAqvccs, revrov c r< yr,vms,TnzfcifSqvcyai es ro rs£©<ta> rS kcyov* cyalens cryty^d kcc&fueyctXoi &q;ecc. m.\Bpm7Ioov STtsfrj&v roL ya.Q rcTixkoti y&-yoc.kco rp>, reo, ttqååcc ccurosv cyitzgcc ysycve^ rcc $s irrkto y- k f ' V5 ' v v *\sy sv i<jv ysyaAcc, jjv o-yiapa., r>i v ctvBgocTttfffjv1av emsooyevos evSocoyn^v 8$ccyu ev rcéuroo ysv8<rocv3 STSiyvYb"-éo/pott dy'pqrs^m qpisuss, Herod. 1. 5.

gTörramrcférsr..- Hb explicatis» aditus ad HiftoriamSaiiaÜknaüi exped.ti.or patet»

/ - " v • ' " ■£* < • - •

jUHuflius? igirur, (Imul ur profesfus eft, conjurarionemCatilinae fe expofi-tururrt e&fe,. mores Catilinae expri.mereadgretlirur &% S.ed ante eeepir illa oueodere, <& quidemfummatim» qui fuerinr mores,, quae res geüse, quaeqaeinfiituta populi • Romani* quam ingemuitt Cacilias depin-xit, Antiquis levirer perflrieHs, ad: renipora venit fuispropiora» ambitionen» & avaritiam- civium commemorar,

ac illa denique, quae exorfus eft, enarrare pergit c).Natu imagifie corrupti fae.culi expresfa, qui esfenr Cati¬linae proximi atque familiäres, qui doli, quaeque cor«

ftiptels, qoibos- irretitaoi traherer juventutem, hsc ftri-öiin docer. .Ar tenor, -inierrumpitur eorem, quae de-£0-ciis Catilinae feribere eeeperat S&lIufHos,. ab illa,, quae fii«pererat, parte imaginis■■Catilinae. Quam itnaginetn itaquebifariarn diviilsfe videtur, haec expresfior fuisfet, ß linea-

b) 15eil um Ca tilinar. I»

t) Catil, IX.

men ta hominis lo unum contulisfét locutn. "Q^o faflo;non fuisfet, quod his .verbis: ita sonfcientia meutern excitomvexabat, id dermo retulisfet, quod ia exordio jam antedocuerat ill is: agitabatur magis magisqtie in dies ammas fe<°rox, inopia rei familiaris & eonfiieutia fcelertm. Sin autemButoricus oofter, de conjuratione Catilinac fe esie fcri-pturum, profesfus, primurn de labentibus civitatis mori-bus disferuisfer: deinda tempore genitiuxi defcripfisfet Ca-tilinam, in quo omnia apparerent v i t i a faeciili, at contramil i a eluceret fignificatio incorruptoe naturae, vircurisqueRomano, quam nec ambitio fubegisfet, nec avaritia: tumdocuisfer, qui fuerint pravi iftoruoi homiaum mores,

quibus uteretur familiarisfime Catilina, quacque illecebrae,quibus a culpa vacuos depravaretj muito, quantum nos

judicare posfurnus, prudentius fecisfet, atque confidera-tiuSo Sed reliqua perfequamur.

itaque redeundum eft nobis ad narrationem Hiflori-ci, quem jam porro audienres, ad id, qualis fit ratio,quam in ordinanda adhibeat Jiiftoria, attendamus. Cati¬lina igitur omnia opportuna videns, confiiium opprimen-

: dae

doe reipubHcae capit d). Cum arnicis fingalatim $gk9.atque fpe praemiorurn fingulos ad focietatem ccnjuratio«nis foliicitaF. Sceleris autem ille prtnceps, conjurarionemjam jamque confirmaturus, omnes ad" fe convocar, quosmaxime idoneos pH rarer* Qui convenerint ordinis fena-

torii, qujque equeßris3 ecrum mukös ß'omin&t Sallufti-üs e), Quem vero amniculum fumus ouperrime periecu-ti, is furtim. evanefcir. Etenisi aiveus ille, quem longi«us procurremem videmus, aliena irrpletur aqua. Hifto-ria in -eum kilicet perdu£la locum , ubi exfpe£latur Ca-tilina-,. verba apud focios,, qui jam conv-enerant-, fb&uru£,ad alia delabxtur /). Aceuratior eaim memoria de anii-

qiiiore proditur conjuratione, cujus dum ratio explicatur,nomina oblivifceris eorum, qui, ur confilii Catilinae par-

ticipes fierent, jam conveneranr, nec aoimo retinebisea, quie pauca de pofteriore conjuratione memoravit Sari-luftius. Cognofcitur vero ille ad prirnaro conjurationem

tranfi*

d) Catil. X.

*) Catil. XI.

/) Catil. XII. ,

tranfitus; fUlo notatus -levislimo, ex hisce tanfummoå©

"Verbis: Sed antca .conjuravere pauci, in quibus Catilina, dt

,quo quam verißims dicam. -Quo fit, ut lianc evolveoteshifloriam, quae de fuperiore conjuratione ibi relata le-

gant> omnia haec a Sälluüio, rem altius repetente, demagna conjuratione Catilinae dici, fal To pucenr. Ubi ve«

ro ex his verbis: -De fitpsriori conjuratione fatis dm it ni , iddemum -intelJexeris, tnentionem de alia quadam conju.xatione illaram esfe; quid primae, quidve fecundae fuerkeonjurationis, vix memoria tenebis. Salluftius autem 11-iuc reverfus, unde delapfa erat narratio g), orari-onem,quam eonjuratioois tonirmandae eausfa apud fuos habuitCatilina, bißoriae inferit. Oeinde docet, eonfilium Catili¬nae temeritate Q. Curii aperiti ij); Catilinam fruftra con-

fulatum petere: Manlium plebem in Etruria follicitarcsCicer-onem rem ad Senatum referre i): principem conju-

•. • ■

. ■ . \

ra-

g Catil. XIV.

h) Catil. XVII.

i) Catil. XX.

9

talionis in sarftra 'Manliana .proficisci , negotio Cetbego^-JLsontlo, ceterisque dato, ur conjurationem domi •corrobo-.reat k): Senatum «hoft es Catilioam & Mariiium judicare,atque decernere, ut Cicero, coHega bellum cortficient'e-,prceßäio fit iirbi «Q,

Sal luft i us vero in hunc locum narrarione'prögresftß,in idem prqpemodum delabitur Vitium, quod nuper anim-ad venimus, quippe qui ab enarrandis defteclat, ac quid-qqid ad ftaxum reipnhlicse pertinear, id omoe diligentet-per^eqimur. Ac legentes-, *uc Cadlinam, quem in caftra■Manliana :jam :pröfe£lom Ccbrit, in -armis voiTratftem Vi-dere erx Optant, aut mox expöfiram "volunt rationtm, quaiceieris populäres, in urbe reüBd, conata perHcere. ftn-

• deant. Itaque id nemo oon ino leite feret, :Sailuttkim ihdes c ri b en dis moräns «eqrum, qui 'rebus novis 'Faverebt-,diu baerere. Qu je vero de conteorione civium hoc loco

nomadm expöliita iunt-, ii -ea in -exordio -e-xpl icayisfet,B ut

k) Catil. XXIII

0 Caiil. XXVII.

ut hic tantum opus csfét ill i, paucis id memorarc, * cun-

Bcini pkbem vetera odisfer nova exoptåre, profe£ro fuisfet' inhiftcria. ordinandä prudentlus verfåtus. Wbi deniqué ffs»

feverariter dixit, magmm cladem atque calåmltåtiw oppnsfu-ram fuisfe rmpubticam, fi' prima pr&lw Gatilhn filperior auf.

aqua warnt dücesßsfet * ad cetera p.ergi.t m} Miliaria dein*ceps uno tenore perferibirur.. Briiscipes conjqrationisjéeprehenfo comieatu Allobro-giim in ponre Mulvio, ißjedem Concordiae duci ac. coargui •: liberis- cuftodiis- darbKarrationeni' autem continentem de perpenurn excipiun£orationeSj..quas-habent' Güdar &» Cato, fentenciam de fup-pliciis cofijuratoriim dicluri• n}. Qpain nuperrime- narra-

»

tioni& par rem fummis- tanttrmmodo attiogendis" percurri-mus, hsec doco-menftim pulcbii esempH dttre videtür;decorum urp.ote fervans modum, qtti terminis- illis, nl-mium Sc partim, deseribitir. Contra ea oration es. Cse*-faris atque Catonis* ab natura, quae iplorum ma-

xi*-

Gatil. XXIX..

®.) Catil. XXXXX,'

2?ime eä propria3 utraque flu c re viderur o) tarnen juftofunt copiofiores, fuaque properaodum laborant magn-im-diae, fi quidem partem totius hiftorise fibi vindicaverint<o£iava-m. Hoc verö- animaäverrimus-, eo-nq-uod orebrseillx oratio nes, quse ' aptid h'ißoriecfs Gr^ cos leguntursatque Romanos, nobis' minus pröbanru-r, fed quia offenditluxuria SaUußiana»- Hie enim efi modus arrifici teocndu^

ut

&) Mais--Salu sie ne se eontente pas de nous dépeindre léshornmes dans les eloges, ii fait qtt'ils se dépeignenteux-mémes dans les harangues ? oit voas voye» toujoursuns expression de leu-r naturel. La harång-ue de Césarnoxis -déeouvre assez qu'une conspiratkm ne lul deplait*pas. Sous le zele > qu/il ternolgne å la conservation des"Xjo'ix , et" å la dignété du Senat,, il laisse appercevoisnpöur les conjurez■ une inclmatiori deKcate; — — —daton falt lui-méme son portia i t apres que Hesar a fä i t?le sien. II. va droit am bien 5 mais dan air farouche;Fausterité de ses mosars est inseparable de llntegrité-cle sa vie; il méle le chagrin de son esprit, et'la dureté-'dé* ses ma ni er es avec i utilite dö ses cönseils»

Dt Saint - Evremont. Observations sur Sahtsteet Tacite

ut fingula mernbra ad totius corporis menfuram revoce%eaque, jufta adhibita ratione Sc pulchra, amice in unumconfpirare cogat. .Eft. quoqus ifta lex in orarione, quaornetur hiftoria., femper fervanda; nuilo quidem iocoimpnne violaiur. Quod ii orationes ejusmodi esfent or»namenta, in quibus 'hiftoriae conditor, anirnum ab opero-fa rer.um enarratione remit t ens, ftudio liberius iingendiindulgeret; nec umquam fatis circumferiptae esfent, necill is quidquam ab hiftoriae -dignitate remotius. Sic autemhabendum eft, orationes aptid hiftoricos Graecos atque

Romanos in loco perpeiuae narrationis fere pofitas esfe9fi quidem .caus'fas rerum <& ingenia hominum evol vantatque aperiant.