sums.ac.ir · Web viewدرصد * ارتقاء درصد جوانان آموزش دیده با هدف...

جوانان سلامت : تهيه كننده و تدوين كننده

رويا خيرمربي مركز آموزش بهورزي ممسني

2

مطالب فهرستعنوان صفحه

5- آشنایی با برنامه سلامت جوانان 1

18 سال( 29 تا 18-بوکلت چارت جوانان )مراقبت رده سنی 2

ارزیابی وضعیت تغذیه ایارزیابی قلبی عروقیبیماریهای ریوی غیرواگیرارزیابی ژنتیکواکسیناسیونارزیابی دهان و دندانبیماریهای عفونیارزیابی سلامت روان و سوء مصرف موادارزیابی مصرف دخانیاتراهنماها و توصیه ها

تغذیه و فعالیت بدنیتوصیه های آموزشی در هپاتیتآموزش سلامت دهان و دندانمداخلات آموزشی سل

اهنمای آموزش ازدواج سالم به جوانان ر •

139-فرم مراقبت جوانان 3

148-دستورالعمل تکمیل فرم مراقبت جوانان 4

151-دفتر مراقبت جوانان 5

3

152-دستورالعمل تکمیل دفتر مراقبت جوانان 6

153- فرم آماری اهم عملکرد سلامت جوانان 7

154-دستورالعمل تکمیل فرم آماری جوانان. 8

160- خود مراقبتی در جوانان 9

:اهداف آموزشي: پس از مطالعه فراگير بتواند

4

جوانان در معرض خطر چاقی و اضافه وزن را بشناسدجوانان در معرض خطر بیماریهای واگیر و غیر واگیر را بشناسدجوانان در معرض رفتارهای پر خطر را بشناسدجوانان در معرض خطر آسیب های روحی و روانی را بشناسد جوانان در معرض خطرکم تحرکی را بشناسدجوانان در معرض خطر تغذیه نا مناسب را بشناسدازدواج سالم و پايدار را شرح دهد.موارد ارجاع به پزشك و كارشناس تغذيه و كارشناس سلامت روان را شناسايي كند.توصيه هاي لازم را در مورد چاقي و اضافه وزن و لاغري و ... را بداند.توصيه هاي لازم را در مورد سل ، هپاتيت ، بيماريهاي منتقله از راه جنسي را بداند.اقدامات لازم در مورد اختلال مصرف مواد ، صرع ، خشونت خانگي و ... را بداند.مضرات مصرف دخانيات و توصيه هاي لازم را در مورد ترك دخانيات و علل گرايش به دخانيات را بداند.روش معاينه دهان و دندان ، استفاده از مسواك و خميردندان ، مشخصات مسواك خوب و ....را بداند

96اهداف برنامه عملیاتی جوانان استان فارس در سال 100 سال به میزان 29 تا 18ارتقاء و گسترش ارایه خدمات مراقبتی مبتنی بر بسته خدمت سلامت جوانان * درصد درصد 50ارتقا درصد جوانان آموزش دیده در راستاي ابعاد ازدواج سالم به ميزان * تا18نقل گروه سنی ارتقاء درصد جوانان آموزش دیده با هدف کاهش مرگ و میر ناشی از حوادث حمل و * درصد50 سال به میزان 29 سال در خصوص رفتارهای سالم و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در29 تا 18ارتقا درصد جوانان آموزش دیده *

5

درصد50جوانان به میزان درصد100ارتقا معاینات و ارائه خدمات مراقبتی دانشجویان بدو ورود دانشکده های علوم پزشکی به میزان * 50ارتقا معاینات و ارائه خدمات مراقبتی دانشجویان بدو ورود دانشکده های غیر علوم پزشکی به میزان *

درصد

سال به29 تا 18ارتقاء و گسترش ارایه خدمات مراقبتی مبتنی بر بسته خدمت سلامت جوانان درصد100میزان

: راهکارها

* سال29تا 18برگزاری جلسات هماهنگی های درون بخشی و برون بخشی معاینات مقدماتی و تکمیلی جوانان

ابلاغ دستورالعمل به مراکز بهداشتی ودرمانی،خانه های بهداشت و پایگاه های پزشک خانواده و پایگاه های*سلامت خانواده

* سال و ارسال پسخوراند به واحدهای محیطی تابعه29 تا 18نظارت ،پایش و ارزیابی مراقبت و معاینات جوانان

استفاده از خلاقیت های ویژه جهت جذب جوانان*

جلب مشارکت های بین بخشی*

اطلاع رسانی عمومی از طریق ))اپلیکیشن سلامت جوانان ((*

در صد50ارتقاءدر صد جوانان آموزش دیده در راستای ابعاد ازدواج سالم به میزان 6

برگزارای جلسات هماهنگی های درون بخشی و برون بخشیاجرای کارگاههاو همایش های ترویج ازدواج سالم در جوانان

ابلاغ دستورالعمل اجرای کارگاهها و همایش های ترویج ازدواج سالم در جوانان به مراکز بهداشتی و درمانی ،خانههای بهداشت

ارتقاء درصد جوانان آموزش دیده با هدف کاهش مرگ و میر ناشی از حوادث حمل و نقل گروه درصد50 سال به میزان 29 تا 18سنی

- برگزاری جلسات هماهنگی های درون بخشی و برون بخشی- اجرای کارگاهها ی پیشگیری از حوادث حمل و نقل در جوانان

- ابلاغ دستورالعمل اجرای کارگاهها و همایش های پیشگیری از حوادث حمل و نقل در جوانان به مراکز بهداشتیودرمانی،خانه های بهداشت

سال در خصوص رفتارهای سالم و پیشگیری از29 تا 18ارتقا درصد جوانان آموزش دیده درصد50رفتارهای پرخطر در جوانان به میزان

برگزاری جلسات هماهنگی های درون بخشی و برون بخشی -

- اجرای کارگاهها و همایش های رفتارهای سالم و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در جوانان

ابلاغ دستورالعمل اجرای کارگاهها و همایش های رفتارهای سالم و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در جوانان به -مراکز بهداشتی ودرمانی،خانه های بهداشت

7

ارتقا معاینات و ارائه خدمات مراقبتی دانشجویان بدو ورود دانشکده های علوم پزشکی به درصد100میزان

برگزاری جلسات هماهنگی های درون بخشی و برون بخشی معاینات مقدماتی وتکمیلی دانشجویان بدو ورود - دانشکده های پزشکی و ابلاغ دستورالعمل به مراکز بهداشتی ودرمانی،خانه های بهداشت و پایگاه های پزشک

خانواده و پایگاههای سلامت خانواده

نظارت ،پایش وارزیابی مراقبت و دانشجویان بدو ورود دانشکده های پزشکی و ارسال پسخوراند به واحدهای -محیطی تابعه

درصد50ارتقا معاینات و ارائه خدمات مراقبتی دانشجویان بدو ورود دانشکده های غیر علوم پزشکی به میزان

برگزاری جلسات هماهنگی های درون بخشی و برون بخشی معاینات مقدماتی وتکمیلی دانشجویان بدو ورود - دانشکده های غیر پزشکی و ابلاغ دستورالعمل به مراکز بهداشتی ودرمانی،خانه های بهداشت و پایگاه های پزشک

خانواده و پایگاههای سلامت خانواده

نظارت ،پایش وارزیابی مراقبت و دانشجویان بدو ورود دانشکده های غیر پزشکی و ارسال پسخوراند به-واحدهای محیطی تابعه

8

(( اپلیکیشن سلامت جوانان)) استفاده از تلفن همراه به سرعت در حال گسترش است و این موضوع فرصت هwwای جwwدی را بwwرای دسترسwwی بwwه اطلاعات مرتبط به سلامت در مناطق محروم و جمعیت به حاشیه رانده شده فراهم کرده است. مدارک و شwwواهد نشان می دهد که ارائه راه حل های بهداشتی از طریwق موبایwwل می تواننwwد بwه بهبwwود کwارایی هزینwه تولیwwد و بهبwwود

ظرفیت سیستم های بهداشتی ارائه خدمات با کیفیت کمک کند. همین امر سبب شده است کارشناسان و متخصصان اداره سwwلامت جوانwwان ازتکنولwوژی هwwای الکwwترونیکی ازجملwwه موبایل های هوشمند و نرم افزارهای تحت وب، برای ارائه خدمات مراقبت و آموزش کمwwک بگیرنwwد. بwwراین اسwwاس اپلیکیشنی یکپارچه و همگام بwwا اهwwداف اداره سwwلامت جوانwwان در این مسwwیر تولیwwد شwwده اسwwت. این اپلیکیشwwن، بwwا عنوان» سلامت جوانان« به منظwwور ارتقwwای سwwطح آگwwاهی جوانwwان در موضwwوعات پwwراهمیت اداره جوانwwان و ایجwwاد

جهت دانلwود و95/9/10بستری جهت تبادل نظر و ارتباط با جوانwان کشwور عزیزمwان تولیwد شwwده اسwت از تwاریخ نصب بر روی گوشی های همراه در»کافه بازار و اپ استور« می باشد. به منظwwور اسwwتفاده بهینwwه و بهبwwود کwwارایی اپلکیشwwن در جهت رسwwیدن بwwه اهwwداف اداره سwwلامت جوانwwان، اپلیکیشwwن را نصwwب کwwرده و نظwwرات، انتقwwادات و پیشنهادات خود را در قسمت نظر سنجی اپلیکیشن )در صورت تمایل با ذکر نام کارشناس و نام استان و دانشگاه(

ارسال کنید. همچنین جهت برگزاری نمایشگاه های عکاسwwی بwwا حضwwور هرچwwه بیشwwتر جوانwwان کشwwور، جهت دانلwwود اپلیکیشwwن و

شرکت در مسابقات، می تواند از این ابزار بهره گرفته شود

ازجمله ابزارهای این اپلیکیشن به موارد زیر می توان اشاره کرد:

9

- ایجاد بستری در فضای مجازی همگام با تکنولوژی های روز ارتباطی جهت به اشتراک گذاشتن مطالب علمی،1اخبار کارگاه ها و همایش ها ، ارایه کتاب و مقالات مورد تأیید اداره سلامت جوانان.

- مطالب آموزشی مورد اهمیت اداره سلامت جوانان ازجمله سبک زندگی سالم در جوانان ، فعالیت های فیزیکی2در جوانان ، شناخت بیماریها در جوانان و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در جوانان )رانندگی، اعتیاد، قلیان، ...(

- ایجاد بستری مناسب جهت ارتباط بین جوانان عزیز، کشورمان با کارشناسان اداره سلامت جوانان3 پنل پرسش و پاسخ بصورت خصوصی و عمومی ، پنل نظر سنجی و ارسال پیشنهادات و انتقادات ، محاسبه نمایه

توده بدنی برای هر کاربر و نمایش توصیه هایی به کاربران با توجه به وضعیت نمایه های توده بدنی کاربران ونگهداری تاریخچه و روند پیشرفت برای هر کاربر بصورت خصوصی.

- مسابقه و نمایشگاه عکاسی 4 برگزاری مسابقات عکاسی به منظور ایجاد فضای جهت ارایه نظرات، ایده ها ، باورها، انتقادات ، ... جوانان عزیز

کشورمان، همراه با اهدای جوایز و گواهی شرکت در مسابقات و نمایشگاههای گروهی عکاسی، با مشارکتمستقیم و مجزای دانشکده و وا حدهای سلامت خانواده مستقر در دانشگاه ها شامل عناوین:

- مسابقات عکاسی با موضوعات مرتبط با : ازدواج- مسابقات عکاسی با موضوعات مرتبط با: رانندگی سالم و پیشگیری از تصادفات

- مسابقات عکاسی با موضوعات مرتبط با : قلیان، سیگار، اعتیاد- مسابقات عکاسی با موضوعات مرتبط با : زندگی سالم و تغذیه

همچنین در صورت تمایل مطالب آموزشی، اخبار اطلاعیه ها، ... مربوط به واحدهای دانشگاهی را به آدرس ایمیل زیر ارسال نمایید تا در صورت تأیید کارشناسان اداره سلامت جوانان وزارت بهداشت، در اپلیکیشن قرارداده شود.

10

Ssps .company @ gmail. Com )در عنوان ایمیل حتما ذکر شود اپلیکیشن جوانان(

لینک دانلود برای گوشی های اندروید:https://cafebazaar.ir./app/ir.co.ssps.youth/?l=fa

: losلینک دانلود برای گوشی های

https:// appsto.re/us/wPg2eb.i

11

اهم فعالیت های سلامت جوانان اردیبهشت ماه18 * برگزاری روز و هفته جوان مقارن با روز ولادت حضرت علی اکبر )ع( که در سال جاری روز

شعبان ( است و ارسال گزارش تا آخر خردادماه11) پاره ای از فعالیت ها شامل :

- تشکیل کمیته برگزاری مراسم با حضور کارشناسان ستادی درون سازمانی و ذینفعان برون سازمانی) ورزش و1 جوانان ، بهزیستی ، فرمانداری ، هلال احمر ، تبلیغات اسلامی ، صدا و سیما و ... (به منظور هماهنگی با سازمانها

جهت اطلاع از پتانسیل های موجود ایشان در راستای ارتقای سلامت جوانان- هماهنگی با اصحاب رسانه 2- راه اندازی غرفه های مشاوره در خصوص سبک زندگی سالم و ارزیابی مراقبت جوانان 3 - برگزاری همایش ها ، مسابقات و نشست های اطلاع رسانی با حضور جوانان در خصوص سبک زندگی سالم در4

جوانان ، ترویج ازدواج سالم در جوانان ، پیشگیری از رفتارهای مخاطره آمیز ، پیشگیری از سوانح و حوادث ،فعالیت فیزیکی مناسب و ...

- ایجاد فضای اطلاع رسانی در اماکن عمومی مرتبط با جوانان مانند پارک ها ، فرهنگسراها ، باشگاههای ورزشی5، مراکز تفریحی و ...

- انجام مشاوره رایگان در زمینه های مرتبط از جمله پیشگیری از مصرف مواد دخانی ، پیشگیری از رفتارهای پر6خطر ، پیشگیری از حوادث ترافیکی ، مهارتهای ارتباطی و ...

-برگزاری جشنواره های فرهنگی در زمینه سلامت جوانان7- ارسال گزارشات مصور به ستاد معاونت بهداشتی 8

13

بار و ارسال مستندات مربوطه در پایان سال2* برگزاری کمیته سلامت جوانان سالیانه کمیته مرجعی است که سیاست ها و خط مشی های اجرايي سلامت جوانان با توجه به وضعيت سلامت گروه

لحاظ نمودن ، چارچوب عملياتي اجرايي با همكاري سازمان ها يا حوزه هاي با وشهرستانهدف تحت پوشش آن تدوین و تبیین می شود.شهرستان مرتبط با سلامت جوانان در آن

اعضاء کمیته شامل: یو فرمانداری استاندار

فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی معاونت دانشجویی وورزش و جوانان اداره

نهادکمیته امداد امام خمینی سازمان بهزیستی نیروی انتظامی نیروی مقاومت بسیج سپاه برادران و حوزه علمیه خواهران شورای اسلامی شهر شهرداری سازمان تبلیغات اسلامی جمعیت هلال احمر مشاوررياست دانشگاه در امورزنان

14

نماينده صدا وسيماي شهرستان دانشگاههای سطح شهرستان

اعضای کمیته با حکم استاندار و فرماندار شهرستان منصوب می شوند کمیته می تواند به تناسب موضوع از مدیران و کارشناسان دستگاه ها و نهادهای مرتبط برای حضور در جلسات

.دعوت به عمل آورد

پاره ای از خلاقیت های ویژه جهت جذب جوانان

رایزنی با معاونت فرهنگی دانشجویی در رابطه با راه اندازی پایگاه پزشک خانواده در خوابگاههای پر جمعیت * در سطح شهر شیراز و مرکز طبی دانشجویی با هدف ارتقاء پوشش معاینات جوانان

معاینات جوانان مراجعه کننده به مراکز جهت شرکت در جلسات مشاوره قبل از ازدواج *معاینات جوانان مراجعه کننده به مراکز جهت تزریق واکسن مننژیت سربازان در سطح استان *

معاینات جوانان مراجعه کننده به مراکز جهت اخذ یا تمدید گواهینامه راهنمایی رانندگی * معاینات جوانان مراجعه کننده به مراکز جهت گواهی کسب و کار *

معاینات جوانان مراجعه کننده به مراکز جهت تمدید گواهی کسب و پیشه اصناف *معاینات جوانان مراجعه کننده به مراکز جهت اخذ گواهی استخدام ادارات مختلف *

* معاينات جوانان مراجعه كننده به مراكز جهت اخذ كارت تندرستي * معاینات جوانان در سربازخانه ها، طلاب، بسیج، زندانها.

فراخوان از طريق رابطين سلامت * فراخوان مراقبت طلاب در جلسات بين بخشي با دانشگاه ها *

15

فراخوان مراقبت جوانان از طریق رایزنی با سپاه ورزش و جوانان *مراجعه حضوري به درب منازل جوانان در روستا و مراقبت در ساعات غير اداري *

معرفي موتور سواران متخلف جوان جهت انجام معاينات جوانان *تعامل با اداره ورزش و جوانان با هدف معرفي جوانان جهت انجام معاينه و شركت در دوره هاي آموزشي *

تعامل با دانشگاه هاي متفاوت در خصوص معاينات دانشجويي * ارائه تشويقي از سوي فرمانده سپاه پاسداران به سربازاني كه جهت معاينات مراجعه مي كنند *

ارسال پيامك اطلاع رساني جهت معاينات جوانان *

سال29 تا 18مراقبت های رده سنی

غير پزشك

94بهمن

وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشكي

معاونت بهداشت

دفترسلامت جمعيت خانواده ومدارس

16

اداره سلامت جوانان

تهيه كنندگان : دكتر محمد اسماعيل مطلق ، دكتر گلايل اردلان ، نسرين كيانپور

با تشكر از همكاري :

دكترغلامحسين صدري،دكتر سهيلا خوشبين ،دكترناصركلانتري، دکتر احمد کوشا، دكتر ناهيwwد جعفwري ، دكwتر محمwwد مهwwدي گويwwا، دکwwتر زهwwرا عبwwدالهی ،دكتراحمwwدحاجبي، دکwwتر خسwwرو صwwادق نیت، دکwwتر امین صwwابری نیwwا، دكwwتر محمداسلامي،دكترتقي يماني، دكتر مينوالسادات محمود عwربي ، دكترمجذوبwه طwwاهري،دكwwترمنوچهرزينلي، طwwاهره امينايي ، مرضيه دشتي، ليلارجائي،دكترسwwهيلا خwwزايي ،دكwwتر طwwاهره سwwماوات ،عاليwwه حجت زاده ، دكwwتر فwwروزان صالحي، مينا مينايي ، دكتر پريسا ترابي، خديجه فريدون محصلي ،دكترمحسwwن زهwwرايي ، دكwwتر نسwwرين محمwwودي ، دكتر مهشيد ناصحي، دكترمحمود نبwwوي ، دكwwتر عبwwاس صwwداقت ،دكwتر كيwwانوش كمwwالي ، دكترحمwwيرا فلاحي ، دكwwتر حسwwين كwwاظميني ، دكترسيدعليرضwwا مظهwwري ،دكwwتر محمدرضwwا رهwwبر، دكترشwwهرام رفيعي فwwر، دکwwتر پژمwwان عقدک ،شكوه اقتداري، سيدمريد جابري فرد، زهرا آبتين، نwwرگس جليلي پwwور، مرجwwان مومwwني بروجwwني، دكتررويwwا كليشwwادي،فرشwwته فقيهي،مwwريم فراهwwاني، دكترمwwاهرخ كشwwوري،دكترشwwهين ياراحمwwدي، دكwwتر مهwwدي نجمي ، دكwwتر

17

معصwwومه علwwيزاده ،دكتراشwwرف سwwماوات، دكwwترمحمود نبwwوي ، دكترمهwwدي نجمي ، دكترحسwwين معصwwومي اصwwل، دكترمشيانه حدادي، دكترحسن نوري ساري،مهندس آنيتا رضايي، دكتر حسين خوشنويسان، ماندانا تwwیرا، دكترنwwادره موسوي فاطمي، دكترانوشه صفرچراتي ،دكترميتراحفاظي ، دكتر عليرضانوروزي، علي اسدي، معصومه افسwwري ، سهیلا امیدنیا، وصديقه خادم ،سميه يزداني،مريم مهرابي ، طاهره زيادلو، معصومه قاسم زاده ومهرومحمدصwwادقي

كه در تهيه وتدوين اين مجموعه مارا ياري نمودند .

ارزيابي وضعيت تغذيه اي

18

BMIمراقبت از نظر وضعيت نمايه توده بدني

اهداف آموزشي و رفتاري

لازم است در پايان دوره آموزشي:

- شرکت کننده بتواند نشانه هاي وزن را براساس نمايه توده بدني به درستي طبقه بندي كند.- شرکت کننده بتواند براساس نتيجه طبقه بندي وزن، اقدام مناسب را انجام دهد.

- شرکت کننده بتواند نمايه توده بدني را به درستي تعيين كند.

نحوه استفاده از جداول

19

BMIمقwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwدار طبقه بندي

5/18كمwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwتر از لاغر

9/24-5/18 طبيعي9/29 wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww-0/25

اضافه وزن وبwwwwwwwwwwwالاتر30

چاقي

مراحل استفاده از جداول را به ترتيب زير آموزش دهيد:

وضعيت وزن به شرح زير ارزيابي می شود:

برای اندازه گیری قد و وزن با دقت کامل این نکات را مورد توجه قرار دهید:

ترازو را قبل از شروع به اندازه گیری و یا وقتی که جا به جا می شود، با وزنه شاهد کنترل کنیwد. )کنwwترل تwرازو بwwاوزنه شاهد لااقل روزی یک بار ضروری است(

20

ارزيابی

( را اندازه گيری كنيد.BMI- وزن و نمايه توده بدنی )

( را با استانداردها مقايسه كنيد.BMI- نمايه توده بدنی )

جوان باید کاملا در وسط ترازو و بدون حرکت بر روی دو پا ایستاده و به رو به رو نگاه کند و با حداقل لباس، بدونکفش و کلاه توزین انجام شود.

توزین کننده با ایستادن در مقابل ترازو وزن دقیق را بخواند.

جwwوان ثبت می پس از اندازه گیری دقیق وزن، وزن جوان در جدول ثبت نتایج پwwایش رشwwد در شناسwwنامه سwwلامت گردد.

صاف و مستقیم بدون کفش و کلاه در حالی کwwه پشwwت سwwر، پشwwت، باسwwن و قد جوان در وضعیت ایستاده به طور پاشنه پاها کاملا با دیوار مدرج مماس بوده و به روبه رو نگاه کند اندازه گwیري می شwwود. )بwه کمwک گونیwا یwا خwط

درجwه بسwازد(. سwپس قwد جwوان از 90کش که روی سر جوان گذاشته می شود به طوری که با دیوار مدرج زاویه روی دیوار مدرج )یا صفحه مدرج یا متر نصب شده روی دیوار( خوانده می شود.اگر ترازو مجهز به قد سنج نیسwwت یک متر اندازه گیری را روی دیوار طوری ثابت کنید که کاملا بر سطح زمین عمود باشد. از جوان بخواهید که مقابل دیوار بایستد در شرایطی که پشت سر، سینه، باسن و پاشنه پای وی در تماس با دیwwوار باشwwد. بwwرای انwwدازه گwwیری قد، خط کش یا یک برگ کاغذ را روی سرش بگذارید و محل تقwwاطع آن را بwwا مwwتر بخوانیwwد. در این حwwالت، مطwwابق

شکل باید به وضعیت سر، پاها و موي جوان و نیز طرز قرار گرفتن خط کش توجه داشت.

:ارزيابي نمايه توده بدني

افرادي كه بيماري تشخيص داده شده دارند پس از غربالگري تغذيه توسط مwwراقب سwwلامت ابتwwدا بwwه پزشwwك جهتانجام مراحل درماني وسپس از پزشك به كارشناس تغذيه مراجعه نمايند.

21

طبقه بندي وزن با توجه به نشانه هاي نمايه توده بدني را توضيح دهد.–اقدامطبقه بندینشانه هاارزيابی

- وزن را اندازه گیری و نمايه توده بدنی )BMI.را محاسبه كنيد )

( را با استانداردهاBMI- نمايه توده بدنی )مقايسه كنيد.

BMIارجاع به پزشكلاغر5/18 کم تر

طبيعي9/24-5/18 3توصيه هاي لازم براي شيوه زنiدگي سiالم و غربiالگري

سال يكبار

BMI اضافه وزن25- 9/29 بين آمiiوزش توسiiط مiiراقب سiiلامت وآمiiوزش تغذيiiه طبiiق

دستورالعمل

BMI30چاقي وبالاتر

ارجiiاع بiiه پزشiiك كارشiiناس تغذيiiه جهت تنظيم رژيم غذايي مناسب )مراجعه وكنترل توسط مشاور تغذيiiه

بعد از يك ماه

پرسشنامه:

در این پرسشنامه منظور از غربالگری؛ هرگونه ارزیابی اولیه، کلی و غیر تخصصی الگوی غiiذایی و فعالیت بدنی گروه های سنی به منظور تعiiیین وضiiعیت ارجiiاع بiiه کارشiiناس تغذیiiه و خiiدمات

قابل ارائه توسط مراقب سلامت می باشد.

22

منظور از ارزیابی، تعیین تخصصی وضعیت تغذیه گروه های سنی ارجاع شده از سوی مراقب سلامت یwwا پزشwwک ازلحاظ بالینی، بیوشیمیایی، دریافت غذایی و ... توسط کارشناس تغذیه می باشد.

معیار الگوی تغذیه وفعاليت فيزيكي :.1

مصرف ميوه روزانه شما چقدر است؟.1

= بندرت/ هرگز0

سهم2= کمتر از 1

سهم یا بیشتر4 تا 2= 2

مصرف سبزي روزانه شما چقدر است؟.2

- چقدر فست فود و/ يا نوشابه هاي گازدار مصرف می کنید؟5

بار یا بیشتر2= هفته ای 0

بار1-2= ماهی 1


از چه نوع روغنی بیشتر مصرف می کنید؟-6

23



سهم5 تا 3= 2

- واحد مصرفي شير و لبنيات روزانه چقدر است؟3



سهم يا بيشتر2=2

-آيا از نمكدان سر سفره استفاده مي كند؟4

- بندرت /هرگز2 = گاهی 1 = همیشه0

= فقط روغن نيمه جامد ، جامد يا حيواني0

= تلفيقي از انواع روغن های مایع و نیمه جامد1

= فقط گياهي مايع )معمولی و مخصوص سرخ کردنی(2

دقيقه در هفته معwwادل بwwا150چه مقدار در هفته فعاليت بدني دارید؟ )حداقل فعالیت بدنی -7 بار در هفته شامل ورزش های هوازی نظwwیر پیwwاده روی تنwwد ، دوچرخwwه5 دقيقه با تواتر 30

سواری ، شنا و...(

= بدون فعالیت بدنی هدفمند0

دقیقه در هفته150= کمتر از 1

دقیقه در هفته یا بیشتر150= 2

24

نحوه محاسبه امتیاز:-6

امتیاز14 امتیاز بیشترین امتیاز= 2 امتیاز گزینه سوم = 1 امتیاز گزینه دوم = 0گزینه اول =

- امتیاز بدست آمده از سوالاتBMI 2-1نحوه تصمیم گیری برای ارائه خدمت یا ارجاع: -7

BMI( تشویق مراجعه کننده و ادامه الگوی تغذیه مناسب14 مطلوب و امتیاز کامل =)امتیاز

BMI + امتیاز عدم ارجاع به کارشناس تغذیه + آموزش در موارد مشکل دار توسط مراقب سلامت7 -13 مطلوب

BMI امتیاز آموزش در موارد مشکل دار توسط مراقب سلامت + ارجاع فرد برای شرکت در جلسات آموزش گروهی توسط کارشناس تغذیه0-6+ مطلوب + تعيين زمان مراجعه مجدد یک ماه بعد به مراقب سلامت جهت كنترل ميزان پيروي از آموزش ها

BMI ( 9/29 تا 25 نا مطلوب ) +با هر امتیاز عدم ارجاع به کارشناس تغذیه + آموزش در موارد مشکل دار توسط مراقب سلامت و آموزش تغذیه مخصوص سوء تغذیه از نوع اضافه وزن و چاقي

BMI ( با هر امتیاز ارجاع به پزشک ارجاع به کارشناس تغذیه جهت تنظیم رژیم غذایی مناسب )مراجعه و+ و کمتر 18 /5و بالاتر و 30 نا مطلوب کنترل مجدد توسط مشاور تغذیه بعد از یکماه(

كليه افرادي كه بيماري تشخيص داده شده دارند، پس از غربالگري تغذيه اي توسط مراقب سلامت، ابتدا به پزشك جهت انجام مراحل درمwwاني و سwwپس از پزشwwك بwwهكارشناس تغذيه جهت دریافت رژیم غذایی ارجاع داده مي شوند.

دستورعمل نحوه امتیازدهی و تعیین الگوی تغذیه:

سؤال است. گزينه اول هر يك از پرسش ها داراي صwwفر امتيwwاز، گزينwwه دوم آنهwwا داراي يwwك5اين پرسشنامه حاوي امتياز و گزينه سوم آنها دارای دو امتياز است.

كه درباره مصرف روزانه ميوه است، اگر فwwرد پاسwwخگو عنwwوان كنwwد كwwه روزانwwه اصwwلا ميwwوه مصwwرف1در پرسش سهم ميوه2نمي كند یا گاهی بندرت مصرف می کند، امتيازی كسب نخواهد کرد. اگر عنوان كند كه روزانه کمتر از

سهم يا بيشتر ميوه مصwwرف مي كنwwد،4 تا 2مصرف مي كند، يك امتياز كسب خواهد نمود. و اگر عنوان كند روزانه كه درباره مصرف روزانه سبزی است، اگر فرد پاسwwخگو عنwwوان كنwwد كwwه2دو امتياز كسب خواهد نمود.در پرسش

روزانه اصلا سبزی مصرف نمي كند یا گاهی بندرت مصرف می کند، امتيازی كسب نخواهد کرد. اگر عنوان كنwwد كwwه سwwهم5 تwwا 3 سهم سبزی مصرف مي كند، يك امتياز كسب خواهد نمود. و اگر عنوان كند روزانه 3روزانه کمتر از

يا بيشتر سبزی مصرف مي كند، دو امتياز كسب خواهد نمود.

تذكر: هر يك سهم ميوه معادل يك عدد سيب متوسط يا همين مقدار از هر ميوه ديگر است. هwwر يwwك سwwهم سwwبزي نيز معادل يك عدد سبزي غيربرگي متوسط مانند گوجه فرنگي، بادنجان يا هويج، و يا يك ليwwوان سwwبزي بwwرگي نظwwير

سبزي خوردن يا كاهو است.

در پرسشي كه درباره مصرف روزانه شير و لبنيات است، اگwwر فwwرد پاسwwخگو عنwwوان كنwwد كwwه روزانwwه اصwwلا شwwیر و لبنیات مصرف نمي كند یا گاهی بندرت مصرف می کند ، صفر امتياز كسب خواهد نمود. اگر عنوان كنwwد كwwه روزانwwه

سwwهم يwwا2کمتر از دو سهم شير و لبنيات مصرف مي كند، يك امتياز كسب مي نمايد و اگر عنوان كنwwد كwwه روزانwwه بيشتر شير و لبنيات مصرف مي كند، دو امتياز كسب خواهد نمود.

25

ميلي ليتر(200-250 ميلي ليتر( شير، يا يك ليوان )200- 250 هر يك سهم شير و لبنيات معادل يك ليوان )تذكر: قوطي كبريت( پنير است.5/1 گرم )معادل 45ماست، يا

در پرسشي كه درباره استفاده از نمكدان سر سفره است، اگر فرد پاسخگو عنوان كند كه هميشه یا اکثر اوقات از نمكدان سر سفره استفاده مي كند، صفر امتياز كسب خواهد نمود. اگر عنوان كند كه گاهي از نمكدان سر سwwفره استفاده مي كند، يك امتياز كسب خواهد نمود. و اگر عنوان كند كه هرگز از نمكدان سر سفره استفاده نمي كنwwد یwwا

در موارد معدود ممکن است استفاده کند، دو امتياز كسب خواهد نمود.

در پرسشي كه درباره مصرف فست فود)انواع سwاندویچ هwای آمwاده حwاوی سوسwwیس یwا کالبwاس یwا سمبوسwه یwا پیتزاهای حاوی سوسیس،کالباس و پنیر پیتزای فراوان( و نوشابه هاي گازدار است، اگر فرد پاسخگو عنوان كنwwد كwwه در هفته دو بار يا بيشتر فست فود يا نوشابه هاي گازدار مصرف مي كند، صفر امتياز كسب خواهد نمود. اگر عنwwوان كند كه در ماه حدود يك تا دوبار مصرف مي كند، يك امتياز كسب خواهد نمود و اگر عنوان كنwwد كwwه هرگwwز در طwwول يك ماه از فست فود يا نوشابه هاي گwwازدار اسwwتفاده نمي كنwwد و یwwا در طwwول سwwال ممکن اسwwت چنwwد نwwوبت محwwدود

استفاده کند، دو امتياز كسب خواهد نمود.

در پرسش كه درباره روغن مصرفي است، اگر فرد پاسخگو عنوان كند كه فقط از روغن هاي نيمه جامwwد، جامwwد يwwا حيواني براي طبخ غذا استفاده مي كند، صفر امتياز كسwwب خواهwwد نمwwود. اگwwر عنwwوان كنwwد كwwه تلفيقي از روغن هwاي گياهي مايع و روغن هاي نيمه جامد را براي طبخ غذا مورد استفاده قرار مي دهد، يwك امتيwwاز كسwب خواهwwد نمwود. و اگر عنوان كند كه فقط از روغن هاي گياهي مايع معمولي و مخصوص سرخ كردني براي طبخ غذا اسwتفاده مي كنwwد،

دو امتياز كسب خواهد نمود.

26

در پرسشي كه درباره ميزان فعاليت بدني در هفته است، اگر فwwرد پاسwwخگو عنwwوان كنwwد كwwه در هفتwwه هيچ فعwwاليت دقيقwwه در هفتwwه بwwه150بدني هدفمندي انجام نمي دهد، صفر امتياز كسب خواهwwد نمwwود. اگwwر عنwwوان كنwwد كمwwتر از دقيقwwه )پنج جلسwwه150فعاليت بدني مي پردازد، يك امتياز كسب خواهد نمود. و اگر عنوان كند در هفتwwه مجموعwwا"

سي دقيقه اي( به فعاليت بدني مانند پياده روي تند، شنا يا دوچرخه سواري مي پردازد، دو امتياز كسب خواهد نمود. خواهد گرفت.1 جلسه مطلوب نموده و امتياز 3انجام فعاليت بدني با مدت زمان مورد نظر طي كمتر از

27

ارزيابي قلبي عروقي

مراقبت از نظر خطر ابتلاء به فشار خوناقدامطبقه بندینشانه هاارزيابی

28

شwwwرح حwwwال دقيwwwق بگيريد و افرادي كwwه *عوامwwwwwwwwwwwل خطر

فشارخون بالا دارنwwد را مشwwwwخص كنيwwwwد سwwwپس فشwwwارخون ايشwwwwان را انwwwwدازه

گيري فرماييد :

در صورت وجود هر يك از نشانه هاي زير:

- چاق يا دارای اضافه وزن است

- والدين مبتلا به فشار خون بالا هستند

- والدين بيماری عروق كرونر زودرس دارند

- والدين سابقه بيماری كليوی يا غددي)تيروئيد، .......( دارند

در خطر ابتلاء به افزايش فشار خون هستند

- انwwدازه گwwيری فشwwارخون بwwا اسwwتفاده از جwwداول مwwيزان فشwwارخون در بخش دقيقه مجwwددا فشwwار5 ميلي متر جيوه وبيشتر باشد پس از 90/140ضميمه ها:

خون اندازه گيری شود:

باشwد )پيش95 تwا 90- اگر ميانگين فشwارخون در دو نwوبت بين صwدك 1 فشارخون بالا ( به عنوان فرد در معرض خطر، سالانه تحت مراقبت قرار گيرد:

- توصwيه بwwه اصwwلاح شwwيوه زنwwدگی و آمwوزش شwwيوه زنwwدگی سwwالم ]رژيم غذايی مناسب، كنترل وزن )در صورت چاق بودن يا داشتن اضافه وزن(، توصيه

به محدوديت مصرف نمك وانجام فعاليت بدنی و .......[

- اندازه گيری فشارخون و قد و وزن و تعيين وضعيت چاقي

ميلي مترجيوه وبيشترباشد فشارخون بالا(w/140 90- اگر ميانگين فشارخون 2ارجاع غير فوری به پزشك جهت تاييد تشخيص و بررسی بيش تر

در صورت تاييد بيماري فشارخون بالا توسط پزشك،-

3 فرد بيمارلازم است: ماهانه توسط كارمند بهداشتي مراقبت شwود و هرماه يك بارتوسط پزشك ويزيت شود.

ارزيابي جوان از نظر ابتلا به فشارخون بالا

جوان را از نظر ابتلا به فشارخون بالا بشرح زير ارزيابي كنيد

چاقي يا اضافه وزن: محاسبه و رسم نمايه توده بدني فرد

29

55 سwwالگي و زن هwwا قبwwل از 65ابتلا حwwداقل يكي از والwwدين بwwه بيمwwاری عwwروق كرونwwر زودرس ) مردهwwا قبwwل از سال پايين تراست از والدين در خصوص ابتلا بwwه55 سال و يا سن مادر از 65سالگي(: در صورتي كه سن پدر از

55 سالگي و در مwwورد مwwادر قبwwل از 65بيماري عروق كرونر يعني سكته قلبي و يا آنژين قلبي در مورد پدر قبل از سالگي سؤال كنيد پاسخ بلي را يك نشانه محسوب كنيد.

اختلالات چربي خون ازجمله كلسترول ال دي ال حداقل در يكي از والدين: در صورتي كه والدين جوان تا بwwه حwwال كلسترول خون خودرا اندازه گيري كرده اند در خصوص بالا بودن آن كه با تشخيص پزشك بوده سؤال كنيwwد. پاسwwخ

مثبت يك نشانه تلقي مي گردد.

ابتلا حداقل يكي از والدين به بيماری كليوی يا غددي )تيروئيد، .......(: ابتلا يكي از والدين بwwه بيمwwاري هwwاي كليwwه يwwااختلالات تيروئيد كه با تشخيص دكتر بوده نيز يك عامل خطر است

كساني كه در خواب آپنه دارندتوصيه هاي آموزشي

مشابه تغذيه مناسب و فعاليت بدني مناسب در بخش تغذيه است.

30

بيماري ريوي غيرواگير

ابتلا به آسممراقبت از نظر



- شرکت کننده بتواند نشانه هاي آسم را به درستي طبقه بندي كند.

- شرکت کننده بتواند براساس نتيجه طبقه بندي آسم، اقدام مناسب را انجام دهد.

- شرکت کننده بتواند موارد ابتلا به آسم را به درستي شناسايي كند.

31

بیماری آسم ) مراقب سلامت/بهورز(

32

توصیه هاطبقه بندینشانه هاسوال

خیصwwwابقه تشwwwس آسwwwwwم توسwwwwwط

پزشک

پریwwwwویز اسwwwwتج استنشwwاق توسwwط پزشwwwک طی يwwwك

سال گذشته

وجwwwودعلائم تنفسwwwي شwwwامل هفتwwه، خس4سwwرفه بيش از

خس سwwينه مكwwرر و يwwا تنگي نفس )به ويژه پس از فعاليت فwwيزيكي يwwا متعwwاقب عفwwونت هwwاي تنفسwwي( طی يwwك سwwال

گذشته

مثبت بودن پاسخ فرد بwwه هwwرفرد مشکوک به بیماری آسمیک از سوال ها

ارجاع به پزشک به منظwور تاییwد یwwا رد بیمwwاری و ارزیwwابی هwwای

تکمیلی

منفی بودن پاسخ فرد به کلیهسوالات

عwwدم ابتلای فwwرد بwwه بیمwwاریآسم

دادن آمwwwwwوزش هwwwwwای لازم در خصوص عوامل زمینه ساز بروز آسwwم )بwwه ویwwژه در افwwرادی کwwه سwwابقه بیمwwاری آسwwم در اعضwwاء درجwwه یwwک خwwانواده و یwwا سwwابقه فwwردی و یwwا خwwانوادگی بیمwwاری های آتوپیک )ریwwنیت، آلرژیwwک یwwا

اگزما( دارند(

ارزيابي ژنتيك :

33

بررسی عامل خطر/بیماری/ناهنجاری های ژنتیک

)شناسایی مورد: غربالگریارزيابی یا بیماریابی(

اقدامطبقه بندینشانه ها

بررسی سابقه خانوادگی بیماری های غیرواگیر

شما هیچ یک از این 2 یا 1آیا در خود شما و بستگان درجه موارد وجود دارد؟-بیماری دیابت اختلالات چربی خون بیماری فشارخون نابینایی غیر اکتسابی سرطان های قلبی-عروقیناشنوایی غیراکتسابی

ارجاع غیرفوری به پزشک مرکز بهداشتی درمانی/ عامل خطر فامیلی داردخانه بهداشت

-عامل خطر فامیلی ندارد

توضیحاتطبقه بندیاستاندارد ارائه خدمتآموزش

بر اساس محتوای آموزشی برنامه تالاسمی-یک بار در سالآمwwوزش جوانان )دانشجويان(

بر اساس محتوای آموزشی برنامه تالاسمی-یک بار در سالآموزش افراد صاحب نفوذ در محله يا روستا

آمwوزش عwاقwدان محwلي به منظور جلب مشاركت آنها در راستاي انجام عقد )دائم و يا مwوقت( پس از انجwام مشاوره ژنتیک

بر اساس محتوای آموزشی برنامه تالاسمی-یک بار در سال

34

واكسيناسيون

مراقبت از نظر وضعيت واكسيناسيوناقدامنتيجه ارزيابيارزيابی

- - آيiiا در دوره دبيرسiiتان واكسiiن تiiوام دريiiافتكرده است؟

- معرفي به مركز بهداشتي درماني جهت دريافت واكسن

35

- در دوره دبيرستان واكسiiن تiiوام دريiiافت نكiiردهاست يا نمي داند

)واكسيناسيون ناقص است(

مiiiاه بعiiiد جهت اطمينiiiان از تكميiiiل1- پيگiiiيري فعiiiال واكسيناسيون

سال يكبار تكرار10هر

- ادامه مراقبت هاواكسيناسيون كامل است

36

در صورتيكه واكسن هاي زنده ويروسي به طور همزمان مورد استفاده قرار نگيرنwwد بايwwد بين آنهwwا حwwداقل يwwك مwwاه فاصwwله باشwwد .برنامwwه زمwwان بنwwدي دريwwافت واكسwwن در افwwرادي كwwه تزريwwق خwwون مكwwرر دارنwwد ماننwwد بيمwwاران

تالاسمي ،تزريق واكسن مطابق جدول روتين مي باشد.

ملاك سابقه معتبر واكسيناسيون سند مكتوبي است كه نشان دهنده واكسيناسيون فرد از قبيل كارت واكسيناسيون،ثبت در دفاتر مراكز بهداشتي درماني ، خانه هاي بهداشت ، تيم هاي سيار وگواهي پزشك مي باشد.

درزنان باردار استفاده از واكسن هاي ويروسي زنده به جز تب زرد ممنوع است .جز در مwواردي كwه خطwر ابتلا بwهبيماري بر عوارض آن غالب باشد .

39

اگر فاصله بين دوزهاي واكسن بيش از ميزان توصيه شده باشد نيازي به از سwwر گwwرفتن واكسwwينايون ويwwا افwwزايشدوز تجويز شده نيست وبايد ادامه واكسيناسيون را با دوز تعيين شده ادامه داد.

از تزريق واكسن درناحيه سرين به علت آسيب به عصب سياتيك ويا چربي زياد ناحيه سرين بايد خودداري كرد.

براي حفظ ايمني بعد از چهارنوبت تلقيح واكسن دوگانه يا سه گانه ، واكسن دوگانه ويژه بزرگسالان را هرده سwwاليك بار تكرار مي كنيم .

جهت بالا بردن سطح ايمني بزرگسالان در برابر ديفتري بالاخص درزنان باردار ويا زنان درسنين باروري توصwwيه ميشود كه هروقت لازم شد واكسن كزاز تزريق شود واكسن دوگانه ويژه بزرگسالان را تزريق نماييم .

واكسن هاي سه گانه ، دوگانه ردسالان وبزرگسالان را بايد عميق وعضلاني تزريق كنيم چون تزريق زيرجلد يا داخلجلد ايجاد آبسه ،نكروز وگرانولوم بافتي مي كند.

درحال حاضر دوز يادآور هپاتيت ب توصيه نمي شود.

در صورتيكه دوزهاي قبلي واكسن با يكي از موارد نو تركيبي يا پلاسمايي باشد دوزهاي بعدي واكسن با نwwوع بعwwديبلامانع است .

اگر دريك جلسه لازم بود دو دوز واكسن با هم تزريق شود لازم است حداقل دو نيم سانتيمتر فاصله داشته باشد يادردو سمت جداگانه باشد.تزريق زير جلدي واكسن ها همان محل هايي است كه تزريق عضلاني انجام مي شود.

واكسيناسيون هپاتيت ب براي افراد زير توصيه مي شود :

40

الف (كودكاني كه در كانون هاي اصلاح وتربيت نگهداري مي شوند،كودكان عقب مانwwده ذهwwني وپرسwwنل موسسwwاتنگهداري اين كودكان وخانه سالمندان ومعلمين مدارس استثنايي

ب( آتش نشان ها ، امداد گران اورژانس ، زندانبانان ، كارشناسان آزمايشگاه هاي تحقيقات جنايي وصحنه جرم

ج(افراد داراي رفتار هاي پرخطر جنسي واعتياد تزريقي كه تحت پيگيري مداوم هستند .

، كه حداقل يك تست تكميلي مثبت دارند .cد( افراد آلوده به هپاتيت

ماه است .6ذ(زندانياني كه داراي رفتار پرخطر هستند ومحكوميت آنها بيش از

ر(رفتگران شهرداري

رديف الف كه سه نوبت واكسن دريافت نموده49براي تعيين نياز به دوز يادآوردر گروه هاي پزشكي مندرج در بند اند با توجه به تيتر آنتي بادي به شرح ذيل عمل گردد :

الف( چنانچه فردي از اين گروه سه ماه پس از دريافت آخرين نوبت واكسwwن هپwwاتيت ب سwwطح آنwwتي بwwادي خwwودرا واحد در ميلي ليتر باشد نياز ي به بوستر ندارد وچنانچwwه مwwيزان آنwwتي بwwادي10بررسي وتيتر آنتي بادي وي بيش از

كمتر از ده واحد در ميلي ليتر باشد لازم اسwwت مجwwددا سwwه نwwوبت واكسwwن هپwwاتيت ب بwwا دوز معمwwولي را دريwwافتنمايد .

ب( چنانچه فردي در گذشته واكسن هپاتيت ب را دريافت نموده )بيش از سه ماه( پس از بررسي سطح آنتي باديبا توجه به نتايج به شرح ذيل ،اقدام گردد :

41

واحددر ميلي ليتر باشد ، نيازي به دوز ياد آور ندارد.10- چنانچه تيتر آنتي بادي بيش از

- چنانچه تيتر آنتي بادي كمتر از ده واحد در ميلي ليتر باشد ،يك نوبت دوز ياد آور دريافت مي نمايد وحداقل دوهفته بعد سطح آنتي بادي مجددا كنترل مي شود ودر صورتيكه تيتر كمwwتر از ده واحwwددر ميلي ليwwتر باشwwد دو نwwوبت ديگwwر

واكسن دريافت مي نمايد .

بررسwwي شwwوند .در صwwورت منفيHBSAbوHBSAgدر خصوص بيماران دياليزي قبwwل از انجwwام واكسيناسwwون از نظwwر ،سه نوبت واكسن با دز دوبرابر لازم است .HBSAgبودن

42

مراقبت از نظر وضعيت واكسيناسيون

اهداف آموزشي و رفتاريلازم است در پايان دوره آموزشي:

- شرکت کننده بتواند وضعيت ايمنسازي را به درستي طبقه بندي كند.

- شرکت کننده بتواند براساس نتيجه طبقه بندي، اقدام مناسب را انجام دهد.

می شود: براساس ارزيابي، وضعيت ايمنسازي نتيجه گيرينتيجه ارزيابي

است ومبتلا به بيماری كه طبق آخرين برنامه و راهنمای ايمن سازی، واكسيناسيون او بايد تحت نظارت مستقيم پزشك انجام شود، می باشد.*واكسيناسيون ناقص

واكسيناسيون كامل است

* واكسيناسيون ناقص: حداقل يك نوبت از يك نوع واكسن يا بيش تر را دريافت نكرده باشد.

با توجه به طبقه بندي، اقدام مناسب انجام می شود:

اقدام

- معرفي به مركز بهداشتي درماني جهت دريافت واكسن

- پيگيري فعال يك ماه بعد جهت اطمينان از تكميل واكسيناسيون

45

ارزيiiiiابي دهiiiiانودندان

مراقبت از نظروضعيت دهان و دندان

46

اقدامطبقه بندینشانه هاارزيابی

ارزيiiiiابي سiiiiلامتدهان و دندان

- دندان درد يا

- تورم و پارگی و خونريزی از بافت يا

- آبسه دندان يا

- شكستگی و بيرون افتادن دندان از دهان

مشكل دهان و دندان دارد

- تجويز مسكن برای درد

- اقدام مربوط به بيرون افتادن دندان طبق راهنما

- ارجاع فوری به دندانپزشك

- تغيير رنگ دندان به سياه يا قهوه ای

- لثه پر خون و قرمز و متورم

- بوی بد دهان

- جرم دندانی

- زخم يا موارد غير طبيعی در داخل دهان

مشكل دهان و دندان دارد

- ارائه توصيه های بهداشتی دهان و دندان )مسiiواك، نخ دندان، تغذيه مناسب، استفاده از دهiان شiويه( بiه

جوان

- ارجاع غير فوری به دندانپزشك

هيچ يك از علائم فوق وجود ندارد

مشكل دهان و دندان ندارد

- توصيه بهداشتی دهان و دندان )مسواك، نخ دنiiدان،تغذيه مناسب، استفاده از دهان شويه( به جوان

مiiاه بعiiد و6- تشiiويق بiiه مراجعiiه بiiه دندانپزشiiك مراقبت بعدی يك سال بعد

47

بيماريهاي عفوني

سل ريوي :



شرکت کننده بتواند نشانه هاي سل را به درستي طبقه بندي كند.

- شرکت کننده بتواند براساس نتيجه طبقه بندي سل، اقدام مناسب را انجام دهد.

- شرکت کننده بتواند موارد ابتلا به سل را به درستي شناسايي كند.

- شرکت کننده بتواند يك نمونه خلط را به درستي تهيه كند.

48

وضعيت ابتلا به سل به شرح زير ارزيابي می شود:

جمع بندي و بررسي كنيد

از عوامل خطر و نشانه زير را سؤال كنيد:

)بيش از دو هفته( سرفه طول كشيده

سابقه تماس با فرد مبتلا به سل:عامل خطر

49

طبقه بندي

مشكل)احتمال سل(

درمعرض خطر ابتلا به سل

فاقد مشكل

اقدام

اولين نمونه خلط را بگيريد. )درصورت وجود و امکان ارائه خلط(-

به جوان و همراه وي تغذيه مناسب، تهويه و كنترل راه هاي انتقال بيماري و گرفتن نمونه هاي خلط آموزش دهيد.-

جوان را به پزشك ارجاع غير فوري دهيد.-

كنترل راه هاي انتقال بيماري را آموزش دهيد. به جوان و همراه وي تغذيه مناسب، تهويه و-

جوان را يك ماه ديگر پيگيري كنيد.-

اقدامطبقه بندينشانه هاارزيابي

جوان يا همiiراه وي از عوامل خطiiر و نشiiانه

زير را سؤال كنيد:

ولiiسرفه ط )بيش از دو كشiiiiيده

هفته(

عامل خطر:

سابقه تماس با فرد مبتلا به سل

داراي نشiiانه-يا

بدون نشiiانه- )سiiiiiiiiiرفه مسiiiاوي يiiiا 2كم تiiiiر از

هفتiiiه( بiiiهعامل همراه

خطر

مشكل

)احتمiiiiiiiالسل(

اولين نمونه خلط را بگيريد.-

بiiه جiiوان و همiiراه وي تغذيiiه مناسiiب، تهويiiه و كنiiترل راه هiiاي- 3 تهيiiه انتقال بيماري و گرفتن نمونه هiiاي خلiiط آمiiوزش دهيiiد.

،*نمونه از خلط

جوان را به پزشك ارجاع غير فوري دهيد.-

بدون نشiiانه- )فاقiiiiiiiiiiد

سرفه( و

بiiiiا عامiiiiل-خطر

درمعiiiiiرض خطiiiiر ابتلا

به سل

كنiiترل راه هiiاي بiiه جiiوان و همiiراه وي تغذيiiه مناسiiب، تهويiiه و-انتقال بيماري را آموزش دهيد.

جوان را يك ماه ديگر پيگيري كنيد.-

بدون نشiiانه-و

بiiدون عامiiل-خطر

فاقد مشكل

جوان را به مراجعه در صورت بروز نشانه يا تماس با فiiرد مبتلا بiiه-سل تشويق كنيد.

مراقبت ازنظر شك به بيماري سل

راهنمای "روش تهيه نمونه خلط در افراد مشكوك به سل" در راهنما مراجعه كنيد.

50

اقدام كنيد

نمونه از خلط*، در صورت وجود خلط3تهيه

نشانه ها

يا داراي نشانه -

هفته( به همراه عامل خطر2بدون نشانه )سرفه مساوي يا كم تر از -

بدون نشانه )فاقد سرفه( و-

با عامل خطر-

بدون نشانه و-

بدون عامل خطر-

: هپاتيت

اقدامطبقه بندینشانه هاارزيابیبروز زردی/ پررنگ شدن ادرار و كم رنگ شدن مدفوع --

هپاتيت ويروسی -يا هپاتيت دارويی -يا بيماری های متابوليك -و عفونی همراه با

)نظير ايكتر لپتوسپيروز(

ارجاع به پزشكبه معاونت بهداشتی دانشگاه Dو B، C گزارش موارد مثبت هپاتيت بر اساس راهنمامشاوره خانواده / Dو B، C آموزش نحوه پيشگيری از سرايت هپاتيت

: ارزيابي بيماريهاي منتقله ازراه جنسي:ايدز

اقدامطبقه بندينشانهارزيابي

51

سابقه/ سوء مصرف مواد مخدر، محرك

سابقه يا وجود ارتباط جنسي خارج از چارچوب

خانواده،سابقه زندان در فرد

شريك جنسي/ همسرسابقه انجام خالوبي، تاتو و

حجامت

وجود فرد معتاد به مواد مخدر ، محرك در خانواده و

دوستانوجود فرد مصرف كننده تفنني

مواد مخدر ، محرك در خانوادهو دوستان

خريد مواد مخدر و يا محرك و الكل، براي ديگري

حضور در مهمانی های با امکان مصرف موادمخدر، محرك و

الكلسابقه مصرف مواد

مخدرمحرك در شريك جنسي/همسر

سابقه ارتباط جنسي محافظت نشده و بدون كاندوم

ابتلاي شريك جنسي /همسر به ايدز يا بيماري هاي آميزشي

، سابقه مصرف مواد مخدر محرك قبل از ارتباط جنسي

سابقه ارتباط جنسي با شركاي جنسي متعدد

سابقه ارتباط جنسي با افراد تن فروش

سابقه رفتارهاي جنسي پرخطر در شريك جنسي/همسر

وجود رفتارهاي جنسي پرخطر در اعضاي خانواده و دوستان

در صورتيكه سومصرف مواد يا رفتار جنسي مخاطره آميز داشتترشح از مجراسوزش يا خارش واژنزخم تناسليدرد زير شكم

امكان ابتلا به بيماريهاي منتقله ازراه جنسي

ارجاع به پزشك

52

ارزيابي سلامت روان وسوءمصرف مواد

)غیر پزشک(بسته جوانان

سال به بالا15برای گروه هدف گری در حوزه سلامت روان مقدمه سؤالات غربال

ؤالاتی درقبل از پرسشwwواهم سwه »در این بخش می خwد کwwیح دهیwده توضwدمت گیرنwگری در این بخش به خ هاي شما بپرسم.«شناختی و استرسزمینه شرایط روان

53

اب و روان دربرای خدمتwwگیرنده توضیح دهید: »هدف از اين پرسشگری شناسائی زودرس ناراحتی های اعص مراجعین است. به اين ترتيب افراد نيازمند به درمان، مراقبت و مشاوره زودتر شناخته شده و برای درمwwان

ارجاع می شوند و بدین ترتیب می توان از بروز ناراحتی های شديد اعصاب و روان پيشگيری نمود.«

هwwوط بwwط مربwwردد فقwwرح می گwwه مطwwه در این جلسwwالبی کwwد: »مطwwان دهیwwدر خصوص حفظ رازداری اطمین ماند.«ارزیابی سلامت و تکمیل پرونده بهداشتی شما می باشد. کلیه اطلاعات در این پرونده محفوظ می

ام میبه خدمتwwان انجwwام مراجعwwرای تمwwتاندارد بwwگیرنده یادآور شوید: »این غربالگری به عنوان یک فرآیند اس-شود.«

ازبه خدمت گیرنده توضیح دهید: »پاسخwwورد نیwwدمات مwwه خwwلامت در ارایwwه تیم سwwگویی باز و صادقانه شما ب کند.«کمک می

ه درwwت کwwایی اسwwورد حالت هwwود، در مwwيده می شwwسپس به خدمت گیرنده بگویید: »سوالاتی که از شما پرس روز گذشته تجربه کرده اید. در پاسخ به هر سؤال می توانيد بگوئيد هميشwwه، بيشwwتر اوقwwات، گwwاهی30طول

اوقات، بندرت يا اصلا.«

نمره گذاری:

54

لا وwwنمره گذاری این پرسشنامه بدین ترتیب است که برای پاسخ های همیشه، بیشتراوقات، گاهی اوقات، اص تواند از حدافل و صفر تعلق می گیرد. مجموع امتیازات هر پرسشنامه میw،3 w،2 w،1 4بندرت به ترتیب اعداد

باشد.24صفر تا حداکثر

گردد.گردند که جهت دریافت خدمات بعدی به پزشک ارجاع میکنند به عنوان »غربال مثبت« محسوب می یا بالاتر را کسب می10افرادی که نمره

داند/پاسخ نمی دهد( ارجاع به پزشک صورت گیرد. )نمی 9 گزینه شماره مورد به 3در صورت پاسخ بیشتر از

پرسشگر گرامی: از آزمودنی سؤالات زير را بپرسيد. بر روی جملاتی که زير آن خط کشيده شده و کلماتی که برجسته شده اند، تأکيد کنيد.

روز گذشته تجربه کرده اید. در پاسخ به هر سؤال می توانيد بگوئيد هميشه، بيشتر اوقات، گwwاهی اوقwwات،30پاسخگوی گرامی، سؤالاتی که از شما پرسيده می شود، در مورد حالتهایی است که در طول بندرت يا اصلا.

غربالگری سلامت روان

احساس می کرديد، مضطرب و عصبی هستيد؟ روز گذشته30چقدر در -1

( نمی داند/پاسخ نمی دهد 9( اصلا 5( بندرت 4( گاهی اوقات 3( بیشتر اوقات 2( هميشه 1

55

بندرتگاهی اوقاتبیشتراوقاتهمیشه اصلا

صفر4321

احساس نااميدی می کرديد؟ روز گذشته30چقدر در -2

( نمی داند/پاسخ نمی دهد 9( اصلا 5( بندرت 4( گاهی اوقات 3( بيشتر اوقات 2( هميشه 1

احساس ناآرامی و بی قراری می کرديد؟ روز گذشته30چقدر در -3


احساس افسردگی و غمگينی می کرديد؟ روز گذشته30چقدر در -4


احساس می کرديد که انجام دادن هر کاری برای شما خيلی سخت است؟ روز گذشته30چقدر در -5


احساس بی ارزشی می کرديد؟ روز گذشته30چقدر در -6


غربالگری صرع

آیا هر چند وقت يك بار در بيداري يا در خواب به مدت چند دقیقه دچار حمله تشنج يا غش مي شود، بيهiiوش شiiده و دسiiت و پiiا مي زنiiد، زبiiانش را گiiاز مي گiiيرد و از-7خیرخارج مي شود و بعد از بازگشت به حالت عادی از وقایع پیش آمده چیزی را به خاطر نمی آورد. بلی)گاه خون آلود( دهانش كف

شود. فرد به پزشک ارجاع داده میپاسخ بلیدر صورت

غربالگری معلوليت ذهني

خیردر صورت شنوا بودن: متوجه صحبت دیگران نمی شود یا قادر نیست به آن پاسخ دهد. بلی-8

خیرقادر نیست کارهای شخصی خود را مانند غذا خوردن، توالت رفتن یا لباس پوشیدن را انجام دهد. بلی-9

56

خیرنمی تواند به طور مناسب و فعال با همسالان خود ارتباط برقرار کند. بلی-10

خیر بلی.توانایی یادگیری در حد همسالان خود ندارد-11

خیر بلی.بیماری شناخته شده ای دارد که باعث ناتوانی ذهنی شده است-12

برای بررسی معلولیت ذهنی، به پزشک ارجاع شود.فوقحداقل یکی از موارد در صورت مثبت بودن

غربالگري خودکشی

آیا هیچ گاه شده از زندگی خسته شوید و به مرگ فکر کنید؟-1

آیا اخیرا به خودکشی فکر کرده اید؟ -2

دهید.ارجاع فوری به پزشک است، این علامت را به عنوان یک اورژانس روانپزشکی در نظر گرفته و بیمار را پاسخ مثبتچنانچه

57

تشiiiiiiiiiiiخیصنتیجه ارزیابی ارزيابياحتمالی

اقدامات

6بiiر اسiiاس دسiiتورالعمل غربiiالگري اوليiiه در حiiوزه سiiلامت روان، -1سوال غربالگري را از فرد بپرسيد و امتيازدهي كنيد.

- از فردي که در سوال قبلی احتمال وجود مشکل روانپزشکی دارد، راجع2به افكار خودكشي يا قصد جدي براي آسيب به خود سوال كنيد.

آيا هيچ گاه شده است از زندگي خسته شويد و به مرگ فكر كنيد؟-

آيا اخيرا به خودكشي فكر كرده ايد؟-

آیiiا در حiiال حاضiiر بiiه علت ابتلا بiiه اختلال روانپزشiiکی تحت درمiiان-2باشید؟می

آیا شiiما هیچ مشiiکل اعصiiاب و روانی داریiiد، کiiه نیازمنiiد مشiiاوره یiiا-3درمان باشد؟

در پرسشنامه غربwwالگری يا بالاتر 10 امتياز سوالی6

و2پاسخ مثبت فقط بwwه بخش اول سwwوال 4یا پاسخ مثبت به سوال

احتمiiiال وجiiiود اختلال درحوزه سلامت روان

ارجاع غیر فوري به پزشك مركز

2پاسخ مثبت به بخش دوم سوال احتمiiiiiiiiiiiiiiiال اورژانس

روانپزشکی به پزشك مركز**ارجاع فوري

3پاسخ مثبت به سوال تشiiiiiiiخیص قبلی اختلال

روانپزشکی تحت درمان***ثبت در پرونده و پیگیری

در پرسشwwwنامه10امتيwwwاز پwwwايين تwwwر از سwوالی و پاسwخ منفی بwه هwر6غربالگری

و پاسwwwwخ منفی بwwwwه2دو بخش سwwwwوال 4 و 3سوالات

عiiiiدم احتمiiiiال اختلال درحوزه سلامت روان

اطiلاع رساني در خصوص:

هwwايهاي زندگي، آمwwوزش مهwwارتآموزش مهارت-فرزندپروری

هwwا ودر صورت تمایل فرد بwwه دریwwافت آمwwوزش- دارا بwwwودن معیwwwارهای دریwwwافت آمwwwوزش بwwه

کارشناس سلامت روان ارجاع گردد.

آیا هر چند وقت يك بار در بيداري يا در خواب به مدت چند دقیقه دچiiار-4 حمله تشنج يا غش مي شود، بيهوش شده و دست و پا مي زنiiد، زبiiانش

خارج مي شiiود و یiiا بعiiد)گاه خون آلود(را گاز مي گيرد یا از دهانش كف از بازگشiiت بiiه حiiالت عiiادی از وقiiایع پیش آمiiده چiiیزی را بiiه خiiاطر

نمی آورد؟

ارجاع غیر فوري به پزشك مركزاحتمال ابتلا به صرع5پاسخ مثبت به سوال

خوداظهwwwاری خwwwwود فwwwwرد، والwwwwدین و یwwwااطرافیان در مورد ابتلا به بیماری صرع

تشiiiiخیص قبلی بیمiiiiاریصرع توسط پزشک معالج

***ثبت در پرونده و پیگیری

در صورت شنوا بودن: متوجه صحبت دیگران نمی شود یiiا قiiادر نیسiiت-5به آن پاسخ دهد

درصورت پاسخ مثبت به هر یک از سوالات )تwوسط خwانواده یا افراد همراه(9 تا6

احتمال تشiiخیص معلiiولیتذهنی

ارجاع غیر فوري به پزشك مركز

58

قادر نیست کارهای شخصی خود را مانند غذا خiiوردن، تiiوالت رفتن یiiا-6لباس پوشیدن را انجام دهد.

نمی تواند به طور مناسب و فعال با همسالان خود ارتباط برقرار کند.-7

توانایی یاد گیری در حد همسالان خود ندارد.-8

بیماری شناخته شده ای داردکه باعث ناتوانی ذهنی شده است.-9

: خشونت و پرخاشگري به گونه ای كه منجر به آسيب به خود يا ديگران شود، افكار خودكشiي يiا اقiiدام بiه خودكشiي، تشiiنج پایiدار، عiوارض شiديد موارد ارجاع فوري**داروهاي روانپزشك

کنند، فقط به صورت هر سه ماه یکبار و جهت اطمینان پیگیری بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی که خارج از نظام مراقبت های بهداشتی اولیه خدمات دریافت می*** های بهداشتی اولیهباشد. در صورت مواجهه با عدم پیگیری درمان توسط بیمار لازم است که توسط بیمار، لازم است که به پزشک نظام مراقبتاز ادامه دریافت خدمات می

شود.ارجاع می

اختلالات مصرف موادجوانان :

59

گری اولیه درگیری با مصرف سیگار، الکل و موادغربال

آورد تاگری اولیه درگیری با مصرف سیگار، الکل و مواد فرصت منحصر به فردی فراهم میغربال

از مشکلات سلامتی فرد به دست آورده و بهتر به او خدمات ارایه دهیم، درک بهتری

ارایه دهیم به این معنا کهبازخوردبه فرد

oرفتارها مثبت را تشویق کنیم و

oبرای رفتارهای پرخطر به فرد آموزش، توصیه و ارجاع ارایه کنیم

ارجاع دهیم.خدمات مورد نیاز و گری تکمیلی غربالفرد را برای

مصاحبه با خiiودگری اولیه درگیری با مصرف سیگار، الکل و مواد باید با رعایت حریم خصوصی و از طریق غربال تکمیل گردد.فرد

سwwال خwwانوداه در زمwwان تکمیwwل18گری اولیه درگیری با مصرف سیگار، الکل و مواد در تمwwام اعضwwای بwwالای غربالپرونده سلامت باید انجام پذیرد.

گwwری اولیwwه در افwwرادی واجwwدطلبانwwه غربwwالگری اولیه در دوران بارداری و همچنین اجwwرای فرصwwتعلاوه بر این غربال های مرتبط با مصرف مواد توسط کارکنان تیم سلامت همچون کارشwwناس مwwراقب سwwلامت خwwانواده،علائم و نشانه

گردد.بهورز، ماما و کاردان بهداشت دهان و دندان مراکز بهداشتی، درمانی توصیه می

60

در صورتی که یکی از اعضای خانواده به مرکز مراجعه نموده و مشکل مصرف سیگار، الکwwل و مwwواد در یکی دیگwwر گwwری اولیwwه بwwر اسwwاساز اعضای خانواده را با کارشwwناس مwwراقبت سwwلامت در میwwان بگwwذارد، در آن صwwورت غربwwال

گری اولیه به صورت مشکوک و با درج منبع شرح حwwال در پرونwwده فwwرد درجگزارش اولیه تکمیل شده و نتایج غربالگردد. می

به منظور کاهش حساسیت نسبت به سؤالات در پرسش یک ابتدا درباره مصرف طول عمر درباره

سیگار و محصولات تنباکو

داروهای واجد پتانسیل سوءمصرف

o) ...داروهای اپیوئیدی مسکن و ضداسهال )دیفنوکسیلات، ترامادول، کدئین و

oآور )دیازپام، کلونازپام، آلپرازولام و... (بخش و خوابداروهای آرام

الکل

شود. پرسیده می

منظور از مصرف طول عمر داروهای واجد پتانسیل سوءمصرف مصرف این داروها بدون تجwwویز پزشwک، بwwه قصwwد باشwwد. در صwwورتیدستیابی به حالت سرخوشی و یا با مقادیر و طول مدت بیش از آن چه پزشک تجwwویز نمwwوده، می گwwری اوکنwwد، غربwwالکه مراجع هر یک از این داروهای را به دستور پزشک و با دوز و طول مدت تجwwویزی مصwwرف می

منفی خواهد بود.

61

ها، بعد از پرسیدن سؤال یک، پرسش دو به صورت بازپاسخ دربwwاره سwwایرصرف نظر از پاسخ مراجع به این پرسشکند.مواد از مراجع سؤال می

گری اولیه مصرف سیگار، الکل و مواد با پرسش از مصرف کلیه مواردی که فرد در طول عمر مصرف نمودهغربالیابد.در سه ماه اخیر خاتمه می

62

گری اولیه درگیری با مصرف سیگار، الکل و موادنامه غربالپرسش

)نسبت عضو خانواده را مشخص کنید: ....................... ( یکی از اعضای خانواده: منبع شرح حال: خود فرد

خواهم چند سؤال درباره تجربه شما از مصرف سیگار، الکل و مواد در طول عمwwر و سwwه مwwاه»در این بخش میمقدمه )برای مراجع بخوانید( شود و هwدف آن شناسwایی زودرسگذشته بپرسم. این ارزیابی برای تمام مراجعان به عنوان بخشی از ارزیابی استاندارد وضعیت سلامتی انجام می

توان به صورت تدخینی، خوراکی، مشwwامی، استنشwwاقی، تwwزریقی یwwامصرف این مواد به منظور کمک به ارتقای سلامتی افراد است. این مواد را می شده ممکن است توسط پزشک تجویز شده باشد )مثل داروهایخوردن قرص مصرف کرد. )کارت پاسخ را به مراجع بدهید(. برخی از مواد فهرست

امwwا، اگwر شwما این کwنیم. نمیکنیwwد ثبت مصwwرف میتجwویز پزشکبخش، داروهای ضددرد یا ریتالین(. در این مصاحبه داروهایی که شwما مطwwابق آرام کنید، لطفا به ما اطلاع دهید. به شwwما اطمینwwانشده مصرف می از تجویز پزشک، یا با دفعات و مقادیر بیشتر از میزان نسخه غیرداروها را به دلایلی

ها در ارایه خدمات مwwورد نیwwاز بwwهگویی باز و صادقانه به این پرسشدهید، کاملا محرمانه خواهد بود. پاسخدهیم اطلاعاتی که در این مورد به ما میمیها پاسخ ندهید.«توانید به پرسشکند، اما در صورت عدم تمایل میما کمک می

- مصwwرف کwwردهتwwاکنون- در طول عمر خود، کدام یک از مواد زیwwر را 1پرسش )فقط مصرف غیرپزشکی(اید؟

خیربله

عiiiiiiiiiدم تمایiiل بiiه-پاسiiiiiiخ

گویی

بلهخیرتمایل عدم -بiiه پاسiiخ

گویی

)سیگار، قلیان، ناس، غیره(الف- انواع تنباکو

)ترامادول، کدئین، دیفنوکسیلات، غیره(ب- داروهای مسکن اپیوئیدی

)دیازپwwwام، آلwwwپرازولام، کلونازپwwwام،آوربخش یiiiا خiiiوابج- داروهiiiای آرامفنوباربیتال، غیره(

)آبجو، شراب، عرق، غیره(د- الکل

)فقط مصرف غیرپزشکی(- مواد دیگر چطور؟ 2پرسش

خیربله

عiiiiiiiiiدم تمایiiل بiiه-پاسiiiiiiخ

گویی

)تریwwاک، شwwیره، سwwوخته، هwwرویین، کwwراکالف- مواد افیiiونی غیرقiiانونی هروئین، غیره(

)سیگاری، گراس، بنگ، غیره(ب- حشیش

)شیشه، اکستازی، اکس، ریتالین، غیره(آمفتامینیهای ج- محرک

...د- سایر- مشخص کنید:

63

گری اولیه کارت پاسخ غربال

کارت پاسخ

1پرسش

)سیگار، قلیان، ناس، غیره(الف- انواع تنباکو

)ترامادول، کدئین، دیفنوکسیلات، غیره(ب- داروهای مسکن اپیوئیدی

)دیازپام، آلپرازولام، کلونازپام، فنوباربیتال، غیره(آوربخش یا خوابج- داروهای آرام

)آبجو، شراب، عرق، غیره(د- الکل

2پرسش

)تریاک، شیره، سوخته، هرویین، کراک هروئین، غیره(الف- مواد افیونی غیرقانونی

)سیگاری، گراس، بنگ، غیره(ب- حشیش

)شیشه، اکستازی، اکس، ریتالین، غیره(آمفتامینیهای ج- محرک

...د- سایر- مشخص کنید:

64

دستورالعمل اجرا

مقدمه

گری اولیه را برای مراجع بخوانید.مقدمه غربال

:به صورت خاص بر نکات زیر در مقدمه تأکید فرمایید

oدمتپیش از شروع پرسشwwه در اینگری برای خwwد کwwیح دهیwwده توضwwگیرن های درباره مصرف سیگار، الکل و مواد بپرسید.خواهید پرسشبخش می

oتانداردبه خدمتwwد اسwwک فرآینwwگیرنده یادآور شوید این خدمت به عنوان ی شود.برای تمام مراجعان انجام می

oتبرای خدمتwwواد فهرسwwرخی از مwwد: »بwwیح دهیwwده توضwwده ممکنگیرنwwش بخش،اسwwت توسwwط پزشwwک تجwwویز شwwده باشwwد )مثwwل داروهwwای آرام

داروهای ضددرد یا ریتالین(. در این مصاحبه داروهایی که شwwما مطwwابق اما، اگر شwwما این داروهwwا را کنیم. نمیکنید ثبت مصرف میتجویز پزشک

از تجویز پزشک، یا بwwا دفعwات و مقwwادیر بیشwتر از مwwیزان غیربه دلایلیکنید، لطفا به ما اطلاع دهید.«شده مصرف مینسخه

o.در خصوص حفظ رازداری اطمینان دهید

oلامتبه خدمت گیرنده توضیح دهید پاسخwwگویی باز و صادقانه به تیم س توانwwد درکننده میکند هر چند مراجعهدر ارایه خدمات مورد نیاز کمک می

ها پاسخ ندهد.صورت عدم تمایل به این پرسش

o

1پرسش

بینی شده ذیل آن بپرسید.های مواد پیش را برای تمام گروه1پرسش

65

هایمثال

تی در دورهwwد: »حwwاوش کنیwwتر کwwواد، بیشwwام مwwه تمwwخ منفی بwwورت پاسwwدر ص نوجوانی و جوانی؟«

بینی شده درج نمایید.پاسخ مراجع را در محل پیش

را بپرسید.2سپس، پرسش

2پرسش

لهای مواد پیشدر صورت پاسخ مثبت، پاسخ را برای سایر گروهwwده ذیwwبینی ش تکمیل کنید. 2پرسش

شwwه پرسwwخ منفی بwwورت پاسwwتی در دوره2در صwwد: »حwwاوش کنیwwتر کwwبیش نوجوانی و جوانی؟«

هدر صورتی که نام خیابانی مواد مورد مصرف در منطقه شما با مثالwwای ارایwwه توانید بwwا همwwاهنگی بwwا اداره پیشwwگیری وشده در جدول متفاوت باشد، شما می

هwwایدرمان سوءمصwwرف مwwواد، دفwwتر سwwلامت روانی، اجتمwwاعی و اعتیwwاد مثwwالمتناسب با منطقه خود را به جدول اضافه فرمایید.

3پرسش

ش2 و 1های مواد در پرسش در صورت پاسخ مثبت به هر یک از گروهwwپرس ، را بپرسید.3

ازخوردwwوده، بwwکر نمwwع تشwwدر صورت پاسخ مثبت به هر یک از موارد، از مراج گری تکمیلی به کارشناس سwwلامت روان و رفتwwارارایه داده و او را برای غربال

ارجاع دهید.ازخوردwwوده و بwwکر نمwwع تشwوارد، از مراجwwام مwwه تمwwخ منفی بwwورت پاسwwدر ص

متناسب ارایه دهید. گwری اولیwه درگwیری بwا مصwرف الکwل، سwیگار وها صحیح در غربالدستیابی به پاسخ

مwwواد نیwwاز بwwه زمwwان و ایجwwاد ارتبwwاط مwwؤثر و اعتمwwاد بین جمعیت تحت پوشwwش و

66

هwwای مشwwاوره پایwwه بwwه کتابچwwهکارشناس مراقب سلامت دارد. برای آشنایی با مهارت راهنمای خدمات اختلالات مصرف مواد ویژه کارشناس مراقب سiiلامت

مراجعه فرمایید.خانواده

گwری اولیwه درگwیری بwا مصwرف الکwل، سwیگار و مwوادهدف اولیwه در شwwروع غربwال های صحیح و دقیق نبوده، بلکه انتقال این پیwwام بwه مراجعwان اسwتدستیابی به پاسخ

که مصرف مواد پیامدهای منفی جدی بر سwwلامت آنهwwا داشwwته و نظwwام مراقبت هwwای بهداشتی نسبت به آن حساس بوده و آمwwادگی دارد در این ارتبwwاط بwwه ایشwwان کمwwک

نماید.

67

اقداماتتشخیص احتمالینتیجه ارزیابیارزيابي گري اوليه درگیری با مصiiرف سiiیگار، الکiiل و مiiواد راغربال-1

اجرا کنید. هiای مرتبiط بiاهای و علائم مطرح کننiده اورژانسآیا نشانه-2

مواد وجود دارد؟رضwwآیا فرد در حین یا مدت کوتاهی پس از مصرف مواد یا در ع

چندین ساعت تا چند روز بعد از قطع مصرف مwواد دچwار یکی یwwابیشتر از حالات زیر شده است؟

oکاهش سطح هوشیاری یا اغماءoااختلال جهتwwان یwwان، مکwwیابی به صورت ناآگاهی از زم

اشخاص )سرسام یا دلیریوم(oتشنجoقصد جدی آسیب به خود یا خودکشیoگری یا قصد آسیب به دیگرانپرخاش

آیا در حال حاضر به علت ابتلا به اختلال مصiiرف مiiواد تحت-3درمان هستید؟

برای 3 در صورت پاسخ مثبت به سؤال ارجاع غیر فوري به کارشناس سلامت روان واختلال مصرف مواد های مواد/داروها هر یک از مواد/گروه

گری تکمیلیرفتار برای غربال

اورژانس اختلالات القاءشده2پاسخ مثبت به سؤال به پزشك مركز**ارجاع فوريدر اثر مواد

تشخیص قبلی اختلال مصرف3پاسخ مثبت به سوال ***ثبت در پرونده و پیگیریمواد تحت درمان

برای تمام 3پاسخ منفی به سؤال های مواد/داروهامواد/گروه

عدم احتمال اختلال مصرفمواد

رساني در خصوصاطلاع :هاي فرزندپروریآموزش مهارت- هwا و دارادر صwورت تمایwل فwwرد بwه دریwافت آمwوزش-

بwwودن معیارهwwای دریwwافت آمwwوزش بwwه کارشwwناسسلامت روان و رفتار ارجاع گردد.

پزشکی القاءشده توسط مواد نظwwیر سرسwwام )دلwwیریوم( وهای رواناختلالات القاءشده توسط مواد شامل مسمومیت با مواد محرومیت از مواد و اورژانس: موارد ارجاع فوري**قصد جدی آسیب به خود یا دیگران نیاز به ارجاع فوری دارند.

i***دمات میهای بهداشتی اولیه خدمات دریافت میپیگیری بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی که خارج از نظام مراقبتwwافت خwwه دریwwکنند، فقط به صورت هر سه ماه یک بار و جهت اطمینان از ادام-های بهداشتی اولیه ارجاع شوند.باشد. در صورت مواجهه با عدم پیگیری درمان توسط بیمار لازم است که به پزشک نظام مراقبت

68

سلامت اجتماعي : سالگی(18-29غیر پزشک- گروه سني جوانان )

نتیجwwwwwwwwهارزیابیارزیابی

اقداماتمشكل احتمالی

از زنان متأهل سوال شود *: زن ها و شوهرها گاهی از دست هم عصبانی می شوند که این عصبانیت گاهی منجر به فریادزدن، تهدید به آسیب،

توهین و یا کتک کاری می شود. آيا تاكنون همسر شما: هيچ وقت به ندرت گاهي اغلب هميشه

شما را كتك زده است .1 به شما توهین کرده است .2 شما را به آسيب تهديد كرده است .3 سر شما فرياد زده است . .4

به فرد اطمینان دهید که حریم خصوصwwی وی)همسر آزاری( خشونت خانگی10امتیاز بالاتر از رعایت می گردد.

رwwانی همسwwه قربwwد کwwان دهیwwرد اطمینwwه فwwب آزاری است نه مسئول رخ دادن آن

افتwه دریwل بwا مایwwه آیwد كwوال كنيwاز وي س بiهکمک می باشwwد، در صwwورت پاسwwخ مثبت دادهکارشiiناس سiiلامت روان ارجiiاع

شودلwwwواردی از قبیwwwا مwwwورد بwwwورت برخwwwدر ص

خونریزی غیرقابل کنترل، در رفتگی احتمالی یwwک مفصwwل و یwwا شکسwwتگی احتمwwالی یwwک اسwwتخوان، عwwدم هوشwwیاری و علائم حیwwاتی غیرطبیعی، قبل ارجاع به کارشناس سwwلامت روان، جهت غربالگری تلمیلی و یwwا مwwداخلات

ارجiiاع فiiوری بiiه پزشکروانشwwناختی،صورت گیرد.

از مراجعین زن که سابقه متأهل بودن دارند، سوال شود؟ اخير تجربه طلاق )یا در معرض طلاق( ، جدایی يا فوت همسر داشته است؟در يكسالآیا

از مراجع سوال شود كه آيا مايل به دريwwافتطلاق/ جدايي/ فوتپاسخ مثبتخدمت هست؟

ارجاع به کارشناس سلامتدر صورت كسب اجازه روان

از مراجعین سرپرست خانوار سوال شود :آيا شاغل است؟

ارجاع به کارشناس سلامت روانبیکاری**پاسخ منفی

از همه مراجعين سوال شود كه آيا در خانواده آنها موارد ذيل وجود دارد؟***فرد دارای معلولیت جسمی ،روانی****فرد مبتلا به بیماری خاص*****فرد مبتلا به اعتیادفرد زندانی******فقر

پاسخ مثبت به يكياز مشكلات مذكور

ارجاع به کارشناس سلامت روانخانواده آسیب پذير

69

توضيحات مربوط به غربالگري )خشونت خانگی( همسرآزاري: * 4بنابراين حداقل امتياز اين مجموعه سiiوالات .ii ("5( و هميشه )4( اغلب )3( گاهي )2( بندرت )1هيچ وقت ) امتياز مي گيرد "5 تا 1در سوالات غربالگری همسر آزاری هر آيتم از

. به عنوان مثبت تلقي مي شود10 مي باشد. امتیاز بالا تر از 20و حداكثر آن

شوند. تمام افرادی که در طول هفته فبل از غربالگری، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی از قبیل مرخصی به طور موقت کار را ترک کرده باشند، شاغل محسوب می:شاغل**

باشند. شاغلان به طور عمده شامل دو گروه مزد و حقوق بگیران و خود اشتغالان می

اند و دارای شغلی نیز نبوده اند در صورت داشتن دو شرط ذیل بیکار محسوب می شوند: روز پیش از غربالگری حداقل یک ساعت کار نکرده7 افرادی که :بيiكار

روز گذشته برای جستجوی کار، اقدامات مشخصی را نظیر ثبت نام یا پیگیری در موسسات کاریابی، پرس و جو از دوستان، تماس با کارفرمایان، مطالعه آگهی های استخدامی و... انجام داده30- در 1باشند.

روز آینده آمادگی شروع کار را داشته باشند، همچنین افراد ذیل بیکار محسوب شده اند:7 روز گذشته و 7- آماده به کار باشند، یعنی طی یک دوره دو هفته ای شامل 2

- درانتظار شروع کار جدید هستند، یعنی برای آنان کاری مهیا شده و قرار است در آینده به آن کار مشغول شوند و نیز آماده به کار هستند.

دهwwد، پیونwwد رسwwمی- در انتظار بازگشت به شغل قبلی و نیز آماده به کار هستند. منظور از "در انتظار بازگشت به شغل قبلی" این است که فرد قبلا دارای کار بوده و به دلایلی کار خwwود را از دسwwت میبرد.شغلی ندارد ولی در انتظار بازگشت به شغل خود به سر می

كساني كه محصل، دانشجو، سرباز و خانه دار هستند و فاقد معیارهای ذکر شده برای بیکاری می باشند، بیکار محسوب نمي شوند

: كساني كه درآمدهwاي مستمwري مانند حقوق بwازنشستگي، حقوق وظيفه، درآمد املاك و مستغلات، سود سهام و .... دارند، داراي درآمد بدون كار محسوب مي شوند.داراي درآمد بدون كار

معلولیت عبارتست از محدودیت های دائمی در زمینه های مختلف جسمی، حسی یا ذهنی w روانی که شخص مبتلا به آن را در زنwwدگی روزمwwره در مقایسwwه بwwا سwwایر روانی:–***معلولیت جسمی افراد جامعه دچار مشکل یا محدودیت جدی سازد. اشخاص معلول، افرادی هستند که عملکرد جسمانی، توانایی های ذهنی و یا سلامتی روانی آنها به احتمال قریب به یقین به مدت بیش از شش ماه از

آنچه استاندارد سن آنهاست انحراف داشته و به همین دلیل برای آنان در زندگی روزمره مشکلاتی را بوجود می آورد.

****بیماری های خاص به آن دسته از بیماری ها گفته می شوند که صعب العلاج بوده و قابل درمان نمی باشند و لازم است بیماران تا آخر عمر تحت مراقبتهwwای خwwاص قwwرار گیرنwwد و ضwwرورت دارد این، دیالیز، هموفیلی، تالاسمی و نارسایی مزمن کلیه از جمله این بیماری ها هستند. MS بیماران به طور مستمر تحت درمان قرار داشته باشند. بیماری هایی نظیر

*****اعتیاد: عبارت از تعلق یا تمایل غیر طبیعی و مداومی است که برخی از افراد نسبت به بعضی از مواد مخدر ، محرك يا الكل پیدا می کنند. منظور از اعتیiاد اسiتفادهغیر طبی و مکرر دارو یا مواد است که به ضرر خود مصرف کننده با دیگران می باشد

******تعریف فقر: در اینجا منظور از فقر مواردی است كه خانواده تحت پوشش سازمانهاي حمايتي از قبیل سازمان بهزيستي، كميتiه امiداد، نهادهiiای خیریiه و .... ميباشند.

70

ارزيابي مصرف دخانيات

71

سال )ویژه غیر پزشک(29 تا 18مراقبت های رده سنی

مصرف دخانیات و مواجهه با دود آن:اقدامطبقه بندینشانه هاارزيابی

سوال كنيد:

- آيا فرد سيگار، قليان، پيپ یا مواد دخاني دخwwانی بwwدون دودشامل مواد دخانی جویدنی مصرف مي كند؟

- آيا هیچکiiدام از افiiراد خiiانواده یiiا خویشiiاوندان درحضور اقدام به مصرف دخانیات می کنند؟

فرد سيگار، قليwwان، پيپ و يwwا سwwاير مwwواد دخwwاني مصwwرف فwwwرد در معwwwرض خطwwwر ابتلا بwwwهمي كند.

بیمwwاری هwwای ناشwwی از مصwwرفقرار دارد.

ات وwwتعمال دخانیwwرات اسwwورد مضwwوزش در مwwآم مواجهه با دود مواد دخانی

توصیه و ایجاد انگیزه برای ترک دخانیات

ارایه آموزش های مختصر برای ترک دخانیات

ارجاع به پزشک برای ترک دخانیات

i-ايرwwق، پيپ و سwwان، چپwwفرد در معرض دود سيگار، قلي مواد دخاني در منزل و يwwا امwwاكن عمwwومي قwwرار دارد ولی

فwwwرد در معwwwرض خطwwwر شwwwروعدخانیات مصرف نمی کند. مصwwرف دخانیwwات و خطwwر ابتلا بwwه بیماری هwwای ناشwwی از مواجهwwه بwwا

دود دخانیات قرار دارد

آموزش در مورد مضرات استعمال دخانیات

ا دودwwآموزش در مورد زیان های ناشی از مواجهه ب مواد دخانی

اتwwرض دود دخانیwwرفتن در معwwرار نگwwآموزش به ق سwwwایرین و حضwwwور در امwwwاکن عمwwwومی عwwwاری از

دخانیات

ذیرشwwآموزش مهارتهای فردی در جهت امتناع از پ تعارف سیگار یا قلیان توسط همسالان

آمwwوزش در مwwورد مضwwرات اسwwتعمال دخانیwwات وپاسخ همه سوالات منفی است مواجهwwه بwwا دود مwwواد دخwwانی جهت پیشwwگیری از

استعمال دخانیات

72

اری ازwwومی عwwاکن عمwwور در امwwه حضwwیه بwwتوص دخانیات

راهنماها و تو صيه ها

عوارض ناشی از مصرف دخانیات و مواجهه با دود محیطی )استنشاق دود دست دوم و تمiiاس بiiادود دست سوم(

عروقي ،–استعمال دخانيات عامل بروز يا تشديد بسیاری از بيماريهاي خطرناک از جمله سرطانها بيماريهاي قلبي – 20 مي باشد. فاصله زماني نسبتا طولاني )…سکته مغزی، دیابت، كاتاراكت ، ضايعات شنوايي و فساد دندانها و

سال( بين شروع مصرف سيگار و ابتلا به بيماريهاي مذكور موجب كاهش حساسيت افwwراد نسwwبت بwwه خطwwرات15 ميليون نفر در سال جwwان خwwود را بwwر اثwwر ابتلا بwwه بيماريهwwاي ناشwwي از6در حال حاضر اين ماده مهلك شده است.

هزار نفwر آن بwدلیل مواجهwه بwا دود دسwwت دوم یwا دود محیطی آن می600مصرف دخانيات از دست مي دهند که مwwرگ در جهwwان10 نفر به علت استعمال دخانیات می میرد که مسئول یwwک مwwرگ از هwwر 1 ثانیه 6باشد. تقریبا هر

است. نهایتا نیمی از مصرف کنندگان فعلی مواد دخانی به علت ابتلا بwwه یwwک بیمwwاری مرتبwwط بwwا اسwwتعمال دخانیwwات خواهند مرد اگر الگوي موجود استعمال دخانيات با روند جاري ادامه يابد حدود يك ميليارد نفر در قرن بيست و يكم

% اين مرگها در كشورهاي در حال توسعه اتفاق مي افتد. اثرات استنشwwاق80جان خود را ا زدست خواهند داد که تحميلي دود سيگار نيز كمتر از عوارض ناشي از استعمال دخانيات نمي باشد، با توجه به گwwزارش سwwازمان جهwwاني بهداشت دود محيطي سيگار از نقطه نظر سلامت هيچ آستانه مجwwازي نwwدارد، چwwرا كwwه نwwه دسwwتگاههاي تهويwwه و نwwه تمهيد جداسازي مكانهاي استعمال دخانيات هيچكدام بطور كامل هوايي پاك و عاري از آلاينده را فراهم نمي آورنwwد. بنابراين راه محافظت، قرار نگرفتن در معرض دود سيگار و دخانیات از طریق ایجwwاد امwاکن عwاری از دخانیwwات مي

درصد نیکوتین تنبwwاکوی دود شwwده بwwه دیwwوار،90نشان داده شده که حدود اخیر باشد. از سوی دیگر طبق تحقیقات73

سطوح، وسایل نرم درون خانه مانند فرش و بالش و مبلمان و نwwیز لبwwاس و مwwو و پوسwwت افwراد می چسwبد. ذرات افwwراد می سمی ناشی از مصرف دخانیات که روی قسwwمت هwwای مختلwwف مwwنزل، خwwودرو، پوسwwت، مwwوی و لبwwاس

نشیند، تحت عنوان دود دست سوم شناخته شده است. با توجه به اینکه کودکان زمان بیشتری را در مwwنزل سwwپری می کنند و با سطوح حاوی ذرات دود مواد دخانی در تماس هستند، امکان مبتلا شدن به بیماری و مسمومیت هwwای

دخانیwwات می توانwwد بwwا مسwwمومیت در حتی سwwطوح کم ذرات ناشی از مواجهه با دود دخانیات در آنها بیشتر است. سیستم عصبی کودکان در آنها مشکلات شناختی ایجاد نماید .

مورد ترک دخانیات و اجتناب از مواجهه با دود مواد دخانی توصیه های مختصر در

با توجه به تبعات سوء مواجهه با دود مواد دخانی و تماس با بقایای حاصwwل از مصwwرف دخانیwwات )دود دسwwت سwwوم( ضرورت دارد برای حفاظت از سلامت افراد، توصیه به اجتناب نمودن از مواجهه با دود مwwواد دخwwانی بشwwود. در این خصوص افرادی که در تکمیل اطلاعات اولیه اعلام به قرار گرفتن در معرض مواجهwwه دود حاصwwل از مصwwرف مwwواد دخانی در منزل، محل کار و یا اماکن عمومی نموده اند، می بایسwwت اطلاعwwات لازم در مwwورد خطwwرات مواجهwwه در اختیار فرد قرار گرفته و توصیه به دوری از محیط های حاوی دود دخانی بشود به نحوی که فرد غیر مصwwرف کننwwده

مواد دخانی اقدامات لازم را برای محافظت خود و خانواده خود از مواجهه با دود مواد دخانی انجام دهد.

بسیاری از مصرف کنندگان دخانیات که تا حدودی از خطرات استعمال دخانیات آگاهند مایwwل بwwه تwwرک آن هسwwتند و ممکن است تلاش های ناموفقی نیز برای ترک دخانیات انجام داده باشند. مشاوره و دارودرمwwانی می توانwwد مwwیزان موفقیت ترک را در سیگاری هایی که اقدام به ترک می کنند تا دو برابر افزایش دهwwد. تwwرك سwwيگار نيwwاز بwwه زمwwان دارد. ابتدا بايد خواست ، تا بعد توانست . در بهترين روش بايد ابتدا به آن فكر كرد؛ تصميم گرفت ؛ اراده را تقويت نمود؛ ضررهاي سيگار و فوايد ترك سwwيگار را دانسwwت ؛ يwwك روز را بwwراي تwwرك سwwيگار انتخwwاب كwwرد؛ نحwwوه سwwيگار

كشيدن را تغيير داد؛ و از توصيه هاي بهداشتي ، 74

روان درماني و جايگزين نيكوتيني استفاده كرد. توصيه هwwاي رفتwwاري شwwامل تنفس عميwwق ، تwwاخير ، نوشwwيدن آب وانحراف فكر و يادآوري ، گفتن به ديگري ، پاداش دادن و امتناع از پذیرش تعارف سیگار می باشد.

علل تمایل نوجوانان و جوانان به مصرف دخانیات:

سه علت اصلی گرایش افراد به مصرف دخانیات در زیر آمده است:

فعالیتهای تبلیغاتی و بازاریwwابی شwwرکت هwwای تولیwwد کننwwده مwwواد دخwwانی ، فقwwر سwwواد بهداشwwتی ، - اسwwتعمال-دخانیات توسط دیگران در خانه و محیط کار

راه های پیشگیری از مصرف دخانیات با تاکید بر جلب مشارکت جوانان

بطور کلی بهترین راه های پیشگیری از استعمال دخانیات عبارتند از: آگاه کردن جامعه از خطرات و مضرات دخانیات– 1 تقویت فعالیت های جایگزین افراد در معرض خطر مانند فعالیت های فرهنگی، ورزشی و آموزشی– 2 افزایش مهارت های زندگي در افراد )مانند مهارت حل مشکل، مقابله با استرس و مقاومت در برابر مصwwرف– 3

سیگار و ...( از آنجا که عوامل مسبب مصرف سیگار متعدد می باشند، لذا نمی توان فقط با به کwار گwرفتن یwwک روش بwwر تمwwام این عوامل تاثیر گذاشت و باید به شیوه های مختلف از ابتلای افwراد بwwه اسwwتعمال دخانیwwات پیشwwگیری کwرد کwه این

اقدامات باید تمام گروه های مختلف مردم را شامل شود. بنابراين برای مwwوفقیت در امwwر پیشwwگیری، همکwwاری میwwان واحwwدهای مختلwwف مwwردمی و جامعwwه ماننwwد خwwانواده هwwا، مدارس، مساجد، سربازخانه ها، دانشگاه ها، کارخانجات، رادیwو و تلویزیwون، روزنامwه هwا، مwاموران انتظwامی و ...

ضرورت دارد. مسئولیت پیشگیری از مصرف سیگار، فقط به عهده یک فرد یا یک تیم متخصص بهداشتی نیست، بلکه همwwه افwwراد جامعه باید در آن مشارکت داشته باشند. یک نوجوان یا جوان مسئولیت پذیر و آگاه، می تواند روش های پیشwwگیری

75

از مصرف دخانیات و مقابله با خطرات و مضرات مصرف دخانیات را به دقت فرا گرفته و بwwه سwwایر افwwراد جامعwwه انتقال دهد. اگر همه نوجوانان و جوانان با تاثیر نامطلوب سیگار بر سلامت جسمی و روانی خwwود و خwwانواده اشwwان آشنا شوند و نیز از تاثیر نامطلوب سیگار بر طراوت و شادابی و زیبایی چهwwره اشwwان و روابwwط شwwان بwwا دوسwwتان و اطرافیان شان آگاه شوند، کمتر ممکن است به این کار دست بزنند. علاوه بwر این اگwر یwwک نوجwوان، دانسwته هwای خود را در مورد پیشگیری از مصرف سیگار به همسالانش منتقل کند، بسیار موثرتر از هwwر آمwwوزش دهنwwده دیگwwری

خواهد بود.

76

راهنماها و توصیه هاتغذيه وفعاليت بدني

مداخلات آموزشي براي اصلاح تغذيه راهنماي تغذيه جوان مبتلا به لاغري

ازه،3مصرف حداقلwwاي تwwوه هwwا، ميwwميان وعده غني از پروتئين و انرژي مانند تخم مرغ آب پز سفت، نان، خرم پسته، گردو، فندق، لبنيiiات مثiiل شiiير، ماسiiت پنiiير، کشiiک وخشک و پخته، انواع مغزها مثل بادام،

بستني، حبوبات مثل عدس و...، شيربرنج و فرني؛

استفاده از انواع طعم دهنده ها مثل ادويه، چاشني، آبليمو و ...؛

مصرف روغن هاي مايع نباتي مثل روغن زيتون همراه سالاد، سبزي و غذا؛

وادwwراه مwwاستفاده بيشتر از گروه نان و غلات مثل انواع برنج و ماكاروني و سيب زميني از گروه سبزيجات به هم پروتئيني؛

توجه بيشتر به وعده صبحانه و استفاده از مواد مقوي و مغذي مثل گردو و پنير در صبحانه؛

استفاده از جوانه غلات و حبوبات به سالاد و آش و سوپ؛

استفاده از انواع حبوبات در خورش، آش، خوراك و...؛

77

استفاده از چهار گروه غذايي )گوشت و حبوبات و تخم مرغ و مغزها(، )شير و لبنيات(، )ميوه و سبزيجات( و )نان و غلات( در برنامه غذايي روزانه؛

ا 6-11بايد روزانه به ميزان : گروه غلات و مواد نشاسته ایwwت بwwر اسwwهم برابww4 سهم مصرف شود و هر س سwwانتی10 در 10قطعه نان لواش يا يك قطعه نان سنگك يا يك قطعه نان بربري به اندازه تقريwwبی هwwر قطعwwه

متر )كف دست بدون انگشتان( يا نصف ليوان برنج پخته يا نصف ليوان غلات پخته )گندم، جwwو و ذرت( يwwا نصwwفليوان ماكاروني پخته.

ا3-5بايستی : گروه سبزيجاتwwام يwwبزيجات خwwوان سwwك ليwwا يwwسهم در روز خورده شود و هر سهم برابر است ب نصف ليوان سبزيجات پخته يا نصف ليوان نخود سبز يا يا يك عدد سيب زميني متوسط،

:ه2-4بايستی به ميزان گروه ميوه جاتwwوه بwwك ميwwا يwwت بwwر اسwwهم آن برابwwسهم در روز خورده شود و هر س عدد ميوه به اندازه كوچك مثل زردآلو يا ميwwوه هwwاي3اندازه متوسط مثل سيب و پرتقال يا ميوه هاي مشابه يا

مشابه يا يك قاچ هندوانه يا ميوه های مشابه يا نصف ليوان حبه هاي انگور يا نصف ليوان آب ميوه طبيعی يا يكچهارم ليوان ميوه خشك )برگه زردآلو يا هلو، انجير خشك يا كشمش( ،

:3مصرف آن گروه شير و لبنيات w-2وانwك ليwا يwير يwwوان شwك ليwامل يwهم شwwر سwسهم در روز است و ه قوطی كبريت( است.2 گرم پنير )معادل 60ماست يا دو ليوان دوغ يا

:3مصرف روزانه گروه گوشت و جايگزين های آن ww-2رwwود و هwwيه می شwwسهم از اين گروه غذايی توص تكه گوشت خورشي( يا يك تكه مرغ )ساق ران( يا يwwك قطعwwه3 گرم گوشت كم چربی )90سهم برابر است با

ماهی ) يك برش عرضي كامل( يا نصف ليوان حبوبات و يا سويای خام يا پسته و مغز ها يا دو عدد تخم مرغ ،

78

اصلاح شيوه غذا خوردن

،ردنميل نكردنكشيدن غذا در ظرف بزرگتر؛ ميل كردن غذا در جمع دوستانwwآب قبل از غذا؛ اجباري نك برنامه غذايي ،افزايش تعداد وعده هاي غذايي.

راهنماي تغذيه جوان مبتلا به چاقي يا اضافه وزن

صبحانه خوردن به عنوان يك وعده اصلي غذايي در هر روز با هدف كمتر غذا خوردن در وعده غذايي بعدي

مصرف ميوه و سبزيجات به عنوان ميان وعده

محدود كردن مصرف شيريني و شكلات به عنوان ميان وعده

ايwwك هwwكلات، كيwwايونز، شwwس مwwتني، سwwمحدود كردن مصرف غذا هاي چرب و پر انرژي از قبيل چيپس، بس خامه اي و كره و غيره

نوشيدن آب، ماست هاي كم نمك و آب ميوه هاي طبيعي به جاي نوشابه هاي شيرين گاز دار

سهم به جاي ميوه هاي كنسروي و آب ميوه هاي فرآوري شده3-4مصرف ميوه هاي تازه به ميزان

مصرف ميوه بجاي آب ميوه؛

سهم در روز3-5مصرف سبزيجات به ميزان

بزيجاتwwوه و سwwمصرف غذا هاي با فيبر زياد مثل نان هاي سبوس دار )سنگك( و ميوه هاي خشك شده و مي تازه

مصرف مغز ها و ميوه هاي خشك به عنوان ميان وعده به جاي تنقلات

79

)كاهش مصرف فست فود و غذا هاي پر كالري )رستوران و غذا هاي آماده

اصلاح عادات غذا يي خانواده

آموزش اعضاي خانواده براي بهبود عادات غذايي

مصرف غذاهاي آب پز، بخار پز و تنوري بجاي غذاهاي سرخ شده و پر چرب؛

كاهش مواد غذايي كنسرو شده، همبرگر، سوسيس و كالباس؛

استفاده از نان و ترجيحا نان سبوس دار بجاي برنج و ماكاروني؛

مصرف شير و لبنيات كم چربي؛

استفاده از ماهي و مرغ بدون پوست

اجتناب از مصرف امعا واحشا )دل، قلوه، كله و پاچه و مغز(؛

مصرف انواع سالاد بدون سس مخلوط با روغن زيتون و سركه قبل يا همراه غذا و مصرف سبزيجات بهمراه غذا

ميان وعده( 2 وعده اصلي و 3توجه به تعداد وعده هاي غذايي )

واحiiد نiiان4يك سهم از گروه نان و غلات = نان بربري/سنگك/تiiافتون بiiه انiiدازه كiiف دسiiت = لواش به اندازه كف دست = نصف ليوان بiiرنج پختiiه = نصiiف ليiiوان غلات پختiiه = نصiiف ليiiوان

ماكاروني پخته

يك سهم از گروه سبزيجات= يك ليiiوان سiبزيجات خiام= نصiiف ليiوان سiبزيجات پختiه بiرگ دار سبز= يك سيب زميني متوسط = نصف ليوان نخود سبز پخته / هويج / سبزيجات بiiه رنiiگ زرد يiiا

نارنجي80

3يك سهم از گروه ميوه = يك پرتقال يا سيب متوسط = يك قاچ هندوانه يا ميوه هاي مشiiابه = عدد زردآلو يا ميوه هاي مشابه = نصف ليوان انگور دانه شده يا ميوه هاي مشابه = نصiiف ليiiوان

آب ميوه طبيعي

تكiiه گوشiiت قرمiiز3 عiiدد تخم مiiرغ = يiiك سiiاق ران = 2يك سهم از گروه گوشت و پروتiiئين= خورشي = نصف ليوان پسته يا مغز هاي مشابه = نصف ليوان حبوبات خام = يك برش عرضي از

ماهي

گiiرم60 قiiوطي كiiبريت يiiا 2يك سهم گروه شير و لبنيات = يك ليوان شير =يك ليوان ماست = ليوان دوغ = دو سوم ليوان كشك2پنير =

تغيير سبك غذاخوردن

صرف غذا با خانواده با هدف دستيابي به كيفيت بهتر غذا

كشيدن غذا در ظرف كوچكتر؛

كاهش سرعت غذا خوردن و افزايش مدت جويدن غذا؛

مواد غذايي چاق كننده مثل چيپس، شيريني و ... و نوشابه هاي گاز دار شيرين؛ خريداري نكردن

.نوشيدن حداقل يك ليوان آب قبل از غذا

پرهيز از خوردن تنقلات حين تماشاي تلويزيون ويا كاربا رايانه وتلفن همراه

توصيه هاي فعاليت بدني

انجام ورزش هايي از قبيل دوچرخه سواري، پرش، دو و شنا.1

81

مشاركت در كار هاي منزل و امور باغباني.2

ساعت در روز2تماشاي برنامه هاي تلويزيوني و بازي هاي كامپيوتري به مدت حداكثر .3

بالا رفتن از پله به جاي استفاده از آسانسور.4

پياده رفتن تامقصد.5

انجام ورزش هايي از قبيل فوتبال، واليبال، تنيس و بسكتبال.6

انجام فعاليت هاي بيرون از منزل مثل پارك و پيك نيك.7

انجام فعاليت بدني از نوع فعاليت با شدت متوسط مانند راه رفتن، اسwwكيت، دوچرخwwه سwwواری، شwwنا، بwwازی.8 دقيقwه10 تwا 5 دقيقه و افزايش آن در چنwد دوره 30گروهی و يا فعاليت شديد مانند دو يا فوتبال دست كم

دقيقه.60ای به

دقيقه كهw-30 60براي جوانان فعاليت فيزيكی مثل تند راه رفتن، دوچرخه سواری، آهسته دويدن و....... به مدت روز در هفته5 دقيقه ای تقسيم شود با شدت متوسط تا شديد، هر روز و دست كم 10- 20می تواند به سه نوبت

بار2- 3 بار برای 10- 15و ورزش های كششی بازوها، شانه ها، قفسه سينه، تنه، پشت لگن و ساق پاها هر كدام در هفته توصيه می شود.. برای آنان كه می خواهند وزنشان كم شود يwwا از اضwwافه شwwدن وزنشwwان جلوگwwيری شwwود

فعاليت بدنی بيشتری توصيه می شود..

توصيه های فعاليت بدنی

متناسب با رده سنی، نكات آموزشی را در ملاقات های دوره ای ارائه دهيد:

دقيقه بدوند تا فعاليت بدنی متوسط داشته باشند، برای آنان كه می خواهند اضافه وزنشان را كاهش دهند يا از اضافه شدن وزنشان جلوگيری كنند فعاليت بiiدنی30- بزرگسالان حداقل روزی

82

بيش تری توصيه می شود.

دقيقiiه ای افiiزايش دهiiد.10 تiiا 5 دقيقه در چند دوره 60 دقيقه و تا 30افراد بايد برای فعاليت بدنی برنامه ای لذت بخش و قابل اجرا داشته باشند و مدت زمان فعاليت فعلی را نيز دست كم فعاليت های افزايش يافته بايد از نوع فعاليت با شدت متوسط مانند راه رفتن، اسكيت، دوچرخه سواری، شنا، بازی گروهی و يا فعاليت شديد مانند دو يا فوتبال باشد.

دقيقه در شبانه روز كاهش دهد...30 ساعت محدود كند و مدت زمان آن را دست كم 2جوان بايد ديدن تلويزيون و بازی های كامپيوتری را محدود كند، تماشای تلويزيون را به روزانه كم تر از

نيازهای تغذيه ای، ميزان كالری، آهن و كلسيم و تعادل و تنوع غذايی جوان ورزشكار بايد به طور دقيق تعيين شود.

هميشه بايد در نظر داشت كه فعاليت جسمی جزيی از زندگی روزمره است و نياز به لباس خاص و يا شركت در كلاس ويژه ندارد.

بiiار در هفتiiه توصiiيه می شiiود،5 دقيقه ای تقسيم شود( با شدت متوسط تا شديد، هر روز و دسiiت كم ii-10 20 دقيقه )كه می تواند به سه نوبتii-30 60- در جوانان فعاليت فيزيكی به مدت بار2- 3 بار برای 10- 15همچنين فعاليت جسمی روزانه، تند راه رفتن، دوچرخه سواری، آهسته دويدن و ورزش های كششی بازوها، شانه ها، قفسه سينه، تنه، پشت لگن و ساق پاها هر كدام

در هفته توصيه می شود.

متخصصين ورزشي

با گسترش شهرنشينی و رفتارهای ويژه آن، كم تحركی در بين جوانان نيز رواج يافته است. بسياری از جوانان كشور ما فعاليت بدنی مناسب برای بالندگي توام با سiiلامتی را ندارنiiد و به همين دليل بايد جوانان در مورد فعاليت بدنی و ارتباط آن با سلامتی آموزش داده شوند و مربيان ورزشی بايد به جوانان كمك كنند تا اهميت فعاليت بدنی و تاثير آن بر بدنشان و سلامتی را بفهمند و به فعاليت بدنی فكر كنند و رفتارشان را تغيير دهند. براي اين كه جوانان به كمك مربيان بتوانند فعاليت بدني را كه موجب: * استحكام استخوان هiiا و تقiiويت

عضلات بدن

* انعطاف پذيري * رشد و توسعه مهارت های فردی

* كنترل وزن بدن * افزايش اعتماد به نفس

* تناسب اندام * افزايش آرامش

* تقويت قلب * افزايش رشد توام با سلامتی

يافتن دوستان جديد و كمك به اجتماعي شدن آن ها مي شوند را در ساختار زندگي خود بگنجانند، بايد فعاليت بدني به صورت تعدادي از موضوعات درسي تقسيم شود و از اين طريiiقاطلاعات مرتب تكرار شود.

استراتژي زير به تغيير رفتارجوانان در زمينه فعاليت بدني كمك كنند:5دست اندركاران امرورزش بخوص مربيان مي توانند بر اساس

بسط آگاهي و دانش جوانان در زمينه فعاليت بدني. براي اين كار مشاركت جوانان در اين كه بدانند چه مقدار فعاليت بدني براي حفظ سلامتي خود بايد انجام دهند و چه مقiiدار-و چگونه از وضعيت كم تحركي خود )مانند زماني كه از برنامه هاي كامپيوتري استفاده مي كنند يا تلويزيون تماشا مي كنند( كاهش دهند، ضروري است.

آن ها بايد بدانند براي فعال بودن ضروري نيست در يك رشته ورزشي شركت كنند بلكه پياده روی از منزل تا مقصد، دوچرخه سواري و حتي كمك به انجiiام كارهiiاي مiiنزل جiiزء-

83

فعاليت هاي بدني است و براي حفظ سلامتي مفيد است.

براي اين كه به فعاليت بدني علاقمند شوند بايد فعاليت هاي بدني متنوعي كه از نظر آن ها جالب است، انتخاب كنيد.-

علاوه بر انجام فعاليت های بدني متوسط، بايد فعاليت های بدني شديد نيز انجام دهند تا قلب با سرعت بيش تري بتپد و نفس ها تندتر و عميق تiiر شiiود. ماننiد ورزش فوتبiiال،-دو و ميداني و شنا.

كمك به افزايش آگاهي جوانان و مشاركت آن ها در انتخاب راه هاي مناسب.-

دقيقiiه فعiiاليت متوسiiط،20به جوانان ياد بدهند كه هدف مشخصي را تعيين نمايند. هدف گذاري به جوانان كمك مي كند تا پيشرفت كاري خود را بسنجند. مثلا ماه اول حiiداقل - دقيقiiه فعiiاليت45 دقيقه فعاليت شiiديد)15 دقيقه فعاليت متوسط، 30 دقيقه از زمان كم تحركي و بي حركتي خود بكاهند. ماه دوم 30 دقيقه فعاليت شديد داشته باشند و10

دقيقه از زمان كم تحركي و بي تحركي خود بكاهند و ماه سوم .......45بدني( داشته باشند و

با توجه به اين كه فعاليت بدني روي عضلات، استخوان ها و ساير اندام هاي انسان تاثير مي گذارد يك پوستر از بدن انسان روي ديوار نصiiب شiiود. بiiه جوانiiان آمiiوزش داده شiiود كiiهفعاليت بدني چه تاثيري روي هر قسمت بدن دارد

توصيه های تغذيه ای

ww-وادiiا و مiiرژيم غذايی بايد از لحاظ مواد غذايی لازم بايد، كامل و مطمئن يعنی سرشار از ويتامين ها، پروتئين ه معدنی باشد.

- رژيم متنوع از همه گوه های غذايی بايد روزانه به جای مواد پر كالری مانند اسنك های پر نمك، بسiiتنی، غiiذاهایسرخ شدنی، شيرينی و نوشابه های شيرين به شرح زير تهيه شود:

واحiiد6 گروه غلات و مواد نشاسته ای: محصولات تهيه شده از غلات )گندم، جو و غيره( بايiiد روزانiiه بiiه مiiيزان سiiانتی مiiتر يiiا10 در 10مصرف شود كه به عنوان مثال هر واحد برابر است با: يك قطعه نان بiiه انiiدازه تقريiiبی

نصف ليوان برنج پخته يا نصف ليوان غلات پخته.

واحد در روز خورده شود كه هر واحد برابر است با نصف ليوان سبزيجات خرد شده خام3: بايستی گروه سبزيجات84

يا پخته، يا يك ليوان سبزيجات برگ دار خام به خصوص سبزيجات دارای رنگ زرد مايل به نارنجی.

واحد در روز خورده شود كه هر واحد آن برابر اسiiت بiiا يiiك ميiiوه بiiه انiiدازه2 بايستی به ميزان گروه ميوه جات: متوسط يا يك قاچ هندوانه يا ميوه های مشابه، يا يك چهارم ليوان ميوه خشك )برگه زردآلو يا هلو، انجير خشiiك يiiا

كشمش( يا سه چهارم ليوان آب ميوه كه ترجيحا طبيعی باشد.

گرم پنير60 واحد در روز می باشد كه هر واحد شامل يك ليوان شير يا ماست يا 2 مصرف آن گروه شير و لبنيات: قوطی كبريت( است.2)معادل

واحد از اين گروه غذايی توصيه می شود كه هر واحد برابر2 مصرف روزانه گروه گوشت و جايگزين های آن: گرم گوشت كم چربی يا مرغ يا ماهی يا نصف ليوان لوبيا و يا سويای خام يا يك عدد تخم مرغ بiه90 يا 60است با

گiiروه مiiواد گiiرم گوشiت. ، 30 گرم گوشت كم چربی و يا دو قاشق غذاخوری كره بادام زمينی به جiiای 30جای : بايد سعی شود از اين مواد محدود مصرف شود.چرب و شيرين

- اصلی ترين وعده غذا برای سنين جواني صبحانه است، - مصرف فرآورده های تهيه شده از آرد سiiبوس دار می تواند در سلامتی فرد بسيار مiiوثر باشiiد، - مقiiدار چiiربی و كiiالری مصiiرفی بiiه دقت بررسiiی شiiود و نiiوع روغن مصرفی نبايد از انواع هيدروژنه باشد، - مصرف سبزيجات و ميوه جات بايد به جوانان يادآوری شود، - بiiه چاشiiت

يا ميان وعده دقت شود و جلوی مصرف ميان وعده های غذايی نامطلوب بايد گرفته شود،

- جوانان بايد به مصرف مكرر ماهی )دست كم دو بار در طiول هفتiه( تشiiويق شiوند، - شiير و لبنيiiات از اجiزایاساسی غذای جوانان هستند،

- جوانان را بايد آموزش داد به هنگام گرسنه شدن غذا را به آهستگی بخورند،

- افراد خانواده سعی كنند با هم غذا بخورند،

- جوانان بايد تشويق به خوردن آب و شيرودوغ شiiوند، بهiiتر اسiiت از مصiiرف سiiاير نوشiiيدنی هiiا بiiه دليiiل مiiواد85

افزودنی پرهيز شود،

توصيه هاي آموزشي در هپاتيت

C وBهپاتيت

: که به نام های زردی و یرقان در گذشته هiای دور شiناخته شiده بiود، در چنiiد دهiiهبیماری ویروسی هپاتیت اخیر به دلیل پیشرفت در تشخیص و راه های پیشگیری و درمان آن اهمیت بیش تری یافته است. البتiiه انiiواع ديگری از هپiاتيت )التهiiاب يiا ورم كبiد( نiيز وجiود دارنiد كiiه ناشiی از مصiرف داروهiا و مشiiروبات الكلی و

همچنين برخی بيماري های ارثي هستند كه در اينجا به آن ها نمي پردازيم.

كبد عضوي است از بدن كه در سمت راست بالاي شكم قرار داشته و در بسياري از فعاليت هiiاي حيiiاتي بiiدن مانند رويارويي با عفونت ها، توقف خونريزي، پاك كردن خون از سموم و ذخيره انiiرژي در بiiدن نقش مهمي بازي مي كند. هپاتيت با شدت هاي مختلف ديده مي شود، از بهبودی كامل گرفته تا ناقiiل بiiودن هميشiiگي و

حتي مرگ برق آسا و يا ابتلاء به عوارض كشنده های چون سرطان و سيروز.

نشانه ها، گونه ها، همه گير شناسي

ابتلاء به هپاتيت گاه تنها آلودگي به ويروس بiوده و هيچگونiiه نشiiانه بiاليني نiiدارد. امiا اين افiiراد مي تواننiiدويروس بيماري را به ديگران انتقال دهند.

در اين حالت بيمار با نشانه هiiایي چiiون تب، علائم شiiبيه سiiرما خiiوردگي، بي اشiiتهايي، تهiiوع،هپاتيت حاد: استفراغ، درد شكم، درد مفاصل و ادرار تيره به زردي دچار مي شود، در پوست و چشم هiiا اين زردي بiiارزتر

86

ماه خiiون از ويiiروس پiiاك مي شiiود ولي6است. اين بيماري در بيش تر موارد خودبه خود بهبود يافته و طي % موارد مزمن مي شوند(80 تا C ولي در گونه B، 1%در برخي موارد، بيماري مزمن مي گردد. )در گونه

شايع ترين نشانه، ضعف و خسiiتگي طiiولاني اسiiت. نارسiiايي كبiiد و سiiرطان ممكن اسiiت ازهپاتيت مزمن: عوارض پيشرفت بيماری باشند. به ندرت زردي خفيف يا خارش در بيماران وجود داشته و تشخيص آن تنها بiiا

آزمايش خون ممكن است.

از راه انتقال خون و تماس جنسي.D وB، C هپاتيت از راه آب و غذا منتقل گشته و گونه های E وAگونه های

از راه آب و غiiذاE وA هم اكنون كاملا شناخته شده اند. گونه هاي E تا A گونه هاي گونه هاي مختلف هپاتيت: C وB از راه انتقال خون و تماس جنسي. در اين جزوه بيش تر به گونه هاي D وB، Cمنتقل گشته و گونه هاي

خواهيم پرداخت كه براي ما از نظر اهميت در پيشگيري، درمان و بار بيماري اولويت بيش تري دارند. هپiiاتيتD نيز، اگرچه راه انتقال آن شبيه B و C است ، از آنجا كه تقريبا همواره همراه با هپاتيت Bيوعiiديده شده و ش

كم تري دارد، نياز به بحث جداگانه ندارد.

% مiiردم جهiiان بiiه5 تنها گونه بيماري است كه با واكسن قابiiل پيشiiگيري مي باشiiد، در نزديiiك بiiه B)هپاتيت % و در افiiراد1% بiiرآورد مي شiiود. مiiيزان كشiiندگي آن 3شكل ناقل مزمن وجود دارد كه اين رقم در ايران

سال و كساني كه بiiه دلايiiل شiiغلي در معiiرض18مسن خطرناك تر است. خوشبختانه در كشور ما افراد زير 2اين بيماري قرار دارند، به نiiدرت واكسiiينه نشiiده انiد. تعiiداد نiiاقلين بiiدون علامت بيمiiاري در ايiiران حiiدود

هزار نفر تخمين زده مي شiiوند.دوره پنهiiاني بيمiiاري )فاصiiله زمiiاني300ميليون نفر و تعداد بيماران حدود ماه متغير است.6 هفته تا 6بين ورود عفونت به بدن تا ظهور علائم( بين

اسiiت. نسiiبت بiiهC% مiiوارد ناشiiي از ويiiروس هپiiاتيت 90 ابتلاء به هپاتيت پس از تزريiiق خiiون در C)هپاتيت % از مبتلايان به80 تعداد بيش تري به فاز مزمن بيماري مي روند و پاسخ به درمان بدتري نيز دارد. Bهپاتيت

87

% دچار نارسايي كبiد )سiيروز( مي شiوند. بيش تiر مبتلايiان از20، مزمن شده و در نهايت Cويروس هپاتيتنظر ظاهري سالم بوده و به همين دليل، پيشگيري نقش بسيار مهمي در گسترش نيافتن بيماري دارد.

راه هاي انتقال و پيشگيري

از راه خون و مايعات بدن، از مادر به نوزاد و با تماس جنسي منتقل مي شوند. هپاتيتD وB، C هپاتيت های C و B،د )ادرارiال يابiiد انتقiيز مي توانiiدن نiات بiاير مايعiعموما از راه خون منتقل گرديده اما از از طريق س

اشك، بزاق و ......(. همچنين بريدگي، خراش و استفاده از وسايل شخصي يكiiديگر نظiiير تيiiغ و مسiiواك مي توانند ويروس هپاتيت را به فرد ديگري انتقال دهند. استفاده از سرنگ مشiiترك در معتiiادان بسiiيار خطرنiiاك

است.

هر گونه استفاده از تيغ يiا سiوزن هiای غiير اسiتريل چiه در خiالكوبی )تiاتو(، دندانپزشiكي، طب سiوزني و يكسان اسiiتB و C حجامت و چه در آرايشگاه مي تواند منجر به انتقال عفونت گردد. راه هاي انتقال هپاتيت

واكسن وجود دارد كه به كليه نوزادان و افرادي كه مشاغل پر خطر دارند نظiiيرBاما خوشبختانه عليه هپاتيت % موارد ايجاد ايمني مي كند.95 ماه( و در 6 نوبت در طول 3كادر درماني، تزريق شده )

از طريق تماس جنسي حفاظت نشده )استفاده نكردن از كاندوم( نيز هپاتيت مي تواند منتقل شود. پرهيز از رفتارهاي جنسي مخاطره آميز بiiه عنiiوان مثiiال ارتبiiاط جنسiiي خiiارج از ازدواج، بiiا افiiرادي كiiه بiiه درسiiتي نمي شناسيم، با معتادان تزريقی و همچنين افرادي كه چند شريك جنسي دارند، همگي در پيشiiگيري از ابتلاء

خودبiiه خiiود بهبiiود مي يابنiiد، امiiاBبه اين بيماری بسيار موثرند. اگرچه بيش تر بيماران به ويiiژه در هپiiاتيت ( و از آن ميان گروهي در نهايت دچار سيروز كبدC% در هپاتيت 80درصد بالايي نيز دچار هپاتيت مزمن شده )

%(. ابتلاء به سرطان كبد نيز گاه از عوارض بلند مدت هپاتيت مزمن بوده و هپاتيت حاد حتي به20مي شوند )گونه اي برق آسا مي تواند در مدت كوتاهی بيمار را به كام مرگ كشد.

88

اغماي كبدي، نارسايي كليوي، آسيت )آب آوردن شكم( و خiiونريزي گوارشiiي ناشiiي از افiiزايش فشiiار وريiiدپورت از ديگر عوارض هپاتيت مزمن هستند.

درمان بيماران در فاز حاد و مزمن متفاوت بوده و مراجعه به پزشك و ادامه درمان زير نظر او ضروري است.

اگر رخدادي باعث نگراني شما از ابتلاء به هپاتيت گشته است، مراجعiiه فiiوری شiiما بiiه پزشiiك اين امكiiان را مي دهد كه خطر مبتلا شدن به هپاتيت را تا حد زيادي كاهش يابد. داروهايي كه در درمان هپاتيت بiiه كiiار مي روند بيش تر براي مرحله فاز مزمن بيماري كاربرد داشته و در فاز حاد بسته به نشانه هايي كه بيمiiار از خiiود

بروز مي دهد، نوع درمان حمايتي بوده و داروي قطعي براي كنترل فاز حاد بيماري وجود ندارد.

نكات آموزشي درآسمبيماريابي

89

شناسايي بيماران در اين برنامه بر اساس بيماريابي فرصت طلبانه است. بدين صورت كwه در سwن يwك سwالگي در مراجعه به خانه بهداشت جهت واكسيناسيون ، در سنين مدرسه به هنگام تكميل شناسwwنامه سwwلامت دانش آمwwوز و

سالگي در زمان ارزيابي دوره اي فشار خون و قند خون اين بررسي انجام مي شود.30در سن

پیگیری و مراقبت بیماران:

اگر فرد مبتلا به بيماري آسم است، آموزش و پيگيري بيمار توسط مراقب سلامت/بهورز انجام مي شود. پيگيري و مراقبت بيماران مبتلا به آسم بر حسب سطح كنترل بيماري متفاوت است. پس از شروع درمان توسط پزشwwك، دو ماه بعد در ويزيت مجدد ، پزشك سطح كنترل بيماري را تعيين مي كند. چنانچه سwwطح كنwwترل بيمwwاري كامwwل باشwwد بيمار ماهانه توسط بهورز/ كارشناس مراقب سلامت و هر دو ماه يكبار توسط پزشك مراقبت مي گردد. در مwwوارد آسم كنترل نشده یا کنترل نسبی، بيمwwار هwwر دو هفتwwه يكبwwار توسwwط بهwwورز/ كارشwwناس مwwراقب سwwلامت پیگwwیری و مراقبت مي شود تا زماني كه به سwwطح كنwترل كامwل برسwد و پس از آن پيگwيري و مwراقبت بيمwار ماهانwه توسwwط

بهورز/ كارشناس مراقب سلامت و هر دو ماه يكبار توسط پزشك ادامه مي يابد.

:پیشگیری در آسم

یکی از مهم ترین اصول اولیه کنترل آسم انجام اقدامات پیشگیرانه است، بنwwابر این لازم اسwwت آمwwوزش هwwای لازم در خصوص شناخت عوامل خطر ایجاد کننده بیماری آسم که مwwوجب بwwروز و یwwا تشwwدید علایم بیمwwاری می شwwوند و راههای پیشگیری و کنترل این عوامل به بیمار و خانواده وی داده شود. مهم ترین عوامل خطر بیماری آسم عبارتند از: هیره موجود در گرد و خاک خانه، عوامل حساسیت زای حیوانات مانند پwwر، پشwwم و مwwوی حیوانwwات خwwانگی، دود سیگار و سایر دخانیات، دود و بخارات شیمیایی موجود در محیط کار، آلودگی هwwوا، بوهwwای تنwwد نظwwیر بwwوی عطwwر و

90

اسپری و شوینده ها، گرده های گیاهان و قارچ ها. بايد بwwه بيمwwاران توصwwيه شwwودكه از مصwwرف دخانيwwات و يwwا قwwرار گرفتن در معرض دود سيگار ساير افراد خودداري نماينwwد و بwwه هنگwwام آلwwودگي هwwوا از مwwنزل خwwارج نشwwوند و جهت جلوگيري از آلودگي هواي داخل منازل، از استفاده از سوخت هاي بيولوژيك مثwwل چwوب، فضwولات و زبالwه اجتنwwاب نمايند. از نگهداري حيوانات خانگي در محيط داخل منزل خودداري نموده و سطح رطوبت فضاي منزل يا محل كار

% كاهش دهند. همچنين بايد در مورد علائم هشدار دهنwwده بwwروز حملات آسwwم و نحwwوه برخwwورد و50را به كمتر از اقدامات اولیه در صورت بروز حملات به بيمار و اطرافيان وي آموزش داده شود.

وسایل کمک درمانی و تکنیک های استنشاقی

با توجه به این که یکی از مهم ترین علل عدم کنترل بیماری استفاده نادرست از دارو می باشد، استفاده صwwحیح ازMetered(MID ww(، افشwwانه یwwا )spacerوسایل کمک درمانی شامل محفظه مخصwwوص ) dose inhalerتگاههایwwو دس

بسیار مهم بوده و لازم است مراقب سلامت/بهورز نحوه استفادهDry Powder Inhaler( DPIاستنشاقی پودر خشک )صحیح از این وسایل را به طور عمومی به بیمار آموزش دهد.

(Monitoringپایش بیماری )

یکی از مهم ترین راههای کنترل بیمwwاری آسwwم اسwwتفاده از ابwwزار پwwایش بیمwwاری اسwwت کwwه مwwوجب آگwwاهی بیمwwار از وضعیت کنترل بیماری شده و حتی در مواردی وقوع حمله آسم را پیش بینی می نماید. در پایش بیمwwاری آسwwم می

( اسwwت کwwهACTتوان از پرسشنامه های سنجش کیفیت زندگی اسwwتفاده کwwرد، یکی از معروفwwترین پرسشwwنامه هwwا ) ( برای کودکانC-ACT سال و بالاتر مورد استفاده قرار میگیرد. یکی دیگر از انواع این پرسشنامه ها )12برای افراد

سال می توان استفاده کرد. یکی دیگر از ابزارهای مهمی که در پایش بیمwwاری آسwwم مwwورد اسwwتفاده قwwرار می5-4 گیرد دستگاه نفس سنج پیک فلومتر است این وسیله حداکثر میزان جریان هوایی را که با قدرت می توان از ریه ها

( پيك فلومتر يا نفس سنج براي تشخيص بيماري، تعيينPeak Expiratory Flow: PEFخارج ساخت اندازه می گیرد. )91

شدت بيماري، پايش بيماران قبل و بعد از درمان و به خصوص پيش بيني وقوع حملات آسwwم كwwاربرد دارد. بwwه علت درصwwد( بین صwwبح و20)بیش از PEF آنكه از دو تا سه روز قبل از بروز حمله آسم ، نفس سنج افwwزایش نوسwwان

عصر را نشان می دهد و نیز در ابتداي حمله آسم، حداكثر جريان بازدمي هوا كاهش مي يابد، نفس سنج می توانwwد سال مي توانند به شwwكل مطمئن از نفس سwwنج4به تشخيص حمله آسم درمراحل ابتدايي كمك كند. كودكان بالاي

استفاده كنند.

آموزش سلامت دهان و دندان:92

سلامت دهان و دندان به شرح زير بررسي كنيد:

روش معاینه:

شwwونده را روی یwwک صwwندلی بنشwwانید و در حwwالي كwwه جلwwوی او دست هایتان را با آب و صابون بشwwویید. معwwاینه ایستاده ايد از او بخواهید که دهان خود را کاملا باز کند تا بwwا اسwwتفاده از چwwراغ قwwوه فضwwای دهwwان را روشwwن کنیwwد. برای اینکه لثه و همه سطوح دندان ها را بتوانید به خوبی معاینه کنید، بایسwwتی از یwwک طwwرف فwwک بwwالا شwwروع و بwwه طور منظم با بررسی کلیه سطوح دندانی به سمت دیگر فک، معاینه را ادامه داده و سپس بwwه همین تwwرتیب بwwرای فک پایین عمل نمایید.برای معاینه لثه و سطح زبانی دندان های فک پایین، باید زبان و برای معاینه لثه و سطح لwwبی دندان های فک بالا و پایین، لازم است لب ها و گونه ها را با چوب زبان از سطح لثه دور نمایید بwwرای معاینwwه زبwwان، نوک آن را با گاز تمیز گرفته و به سمت خارج از دهان يعني به طwwرف خwwود بکشwwید و تمwwام سwwطوح آن را بwwه دقت

نگاه کنید.

احساس درد مي كنiiد در دندان يwwا لثwwه از سؤال كنيد كه آيا در حال حاضردرد: در صwwورت پاسwwخ خwwير مجwwددا سؤال كنيد كه در صورت فشار دادن دندان ها روی هم و يا خوردن غذا يا نوشيدني هwwاي سwwرد، گwwرم يwwا شwwیرین یwwا ترش، احساس ناراحتي و درد در دندان مي كند در صورت پاسخ خير مجددا سؤال كنيد آيا درد های شدید، مداوم و

خود به خود در دندان فقط در هنگام شب دارد پاسخ بلي به هريك از موارد فوق يك علامت اتلاق مي گردد.

بر اساس راهنمای اقدام پيش از ارجاع در مwwورد بwwيرون افتwwادنبيرون افتادن دندان از دهان: در اين حالت را انجام دهيد.دندان از دهان اقدام لازم

در زمان گاز زدن به سيب و يا مسواك زدن دندان ها دچwwار خwwونريزي از لثwwه مي شwwود چنانچهخونريزی از لثه: يك نشانه محسوب مي شود.

93

: بوی بد تنفس نباید با بوی آزار دهنده زودگذري کwwه ناشwwی از خwwوردن غwwذا )مثwwل سwwیر( یwwا سwwیگاربوی بد دهان کشیدن است اشتباه شود. دقت كنيد تنفس بد صبحگاهي كه حين بيدار شدن از خwwواب تجربwwه مي شwwود، ناشwwي از كاهش جريان بزاق و افزايش تخمير حين شب بوده و خود به خود پس از صرف صبحانه و يا استفاده از مسwwواك و نخ دندان برطرف مي شود بنابراين چنانچه فرد به صورت دائم دچwار بwwوي بwwد دهwان و تنفس مي باشwwد يwwك نشwwانه

عنوان مي گردد.

عادات غلط دهانی: در مورد گاز گرفتن لب، قرارگرفتن زبان بين دندان ها، جويدن ناخن، جويدن گونه، فشwwار دادندندان ها روي هم )دندان قروچه(، سؤال كنيد پاسخ بلي به هر يك از موارد فوق يك نشانه محسوب مي شود.

: برای اینکه لثه و همه سطوح دندان ها را بتوانید به خوبی معاینه کنیwwد، بایسwwتی از یwwک طwwرفشكستگی دندان فک بالا شروع و به طور منظم با بررسی کلیه سطوح دندانی به سمت دیگر فک، معاینه را ادامه داده و سپس بwwه

همین ترتیب برای فک پایین عمل نمایید. مشاهده شكستگي دندان يك نشانه لحاظ مي گردد..

همه سطوح مختلف دندان را در تک تک دنwwدان هwwا بwwويژه سwwطوح بينتغيير رنگ دندان به سياه يا قهوه ای: دنداني، شيار هاي سطح جونده و محل اتصال لثه به دندان )محwل هwاي شwwايع پوسwيدگي دنwدان( دقيقwا مشwاهده و

ای یwwا سwwیاه رنwwگ گرفتwwه تwwا معاینه کنید. چنانچه يك پلاک میکروبی، جرم، پوسیدگی دندان از یwwک لwwک کوچwwک قهwwوه، یک علامت محسوب می گردد.سوراخ شدگی دندان را مشاهده مي كنيد

های کاملا تیز چسبيده بwwه دنwwدان اسwwت و يwwا داراي چنانچه لثه در هنگام معاينه فاقد رنگ صورتی و يا لبهلثه بيمار: دقت كنيwwد در بwرخي افwراد كwwه داراي پوسwwت تwwیره ايآن را يك علامت لحwwاظ كنيwد. است لكه هاي قهوه اي رنگ

هستند، وجود لكه هاي قهوه اي رنگ روي لثه آنها دال بر بیماری لثه نمی باشد.

جرم دندان: اگر پلاک میکروبی مدت طولانی روی دندان باقی بماند و توسط مسواک و نخ دندان از سطح دندان هاشود. ای تبدیل شده که جرم دندان نامیده می ای سخت به رنگ زرد یا قهوه تمیز نگردد به لایه

94

مشاهده تغيير رنگ در ميناي دندان يا سوراخ شدن دندان و يا دريافت پاسخ بلي در در صورتپوسيدگي دندان: را يك علامت به حساب آوريد. خصوص پاره شدن نخ دندان در هنگام استفاده از آن

ها را ها و لب زخم يا موارد غير طبيعی در داخل دهان: تمام قسمت های لثه، کف دهان )زیر زبان(، کام، داخل گونهبه دقت معاینه كنيد چنانچه تورم، زخم و یا هر چیز غیرطبیعی دیگر وجود دارد، آن را يك علامت عنوان كنيد.

توصيه هاي آموزشي

نحوه استفاده از مسواک و خمیر دندان

اند کمتر خواهد بwwود. این نکتwwه اهمیت زيwwادي ها به سطوح دندانی که با مسواک تمیز شده امکان چسبیدن میکروب آلwwوده هسwwت دنwwدان هwwا را مسwwواک دارد زیرا در بسیاری از مواقع فرد در ساعات پایانی شب کwwه خسwwته و خwwواب

کند، در حالی که بهتر است دندان ها را پس از صرف وعده غذایی اصلی مسواك كنند، می

ها مسwwواک زده شwwوند. ولی در هwwر حwwال در دو زمwwان ال آن است که بعد از هر بار مصرف مواد غwwذایی دنwwدان ایدهها الزامي است: مسواک کردن دندان

95

-شب قبل از خواب به دلیل اینکه در زمان خواب، جریان بزاق و حرکwwات زبwwان و گونwwه جهت تمwwیز کwwردن محیwwط1شوند. یابد و دندان ها مستعد پوسیدگی می دهان کاهش می

- صبح قبل و يا بعد از صبحانه2

مشخصات یک مسواک خوب

جنس: موهای مسواک از جنس نایلون نرم و سر موهای آن گرد باشد. لwذا اسwwتفاده از مسwwواک بwا جنس موهwای•گردد. سخت به هیچ وجه توصیه نمی

ماه از یک مسواک استفاده نمود.4 الی 3توان بیش از کیفیت: موهای مسواک منظم و مرتب باشد. معمولا نمی• کند کwwه در این صwwورت حتمwwا مسwwواک را بایwwد شود یا رنگ موهای آن تغییر می چون موهای آن خمیده و نامنظم می

تعویض نمود. چنانچه پس از مدت کوتاهی شکل موهاي مسواك تغییر کند نشانه این است که فرد نادرست و خشنزند. مسواک می

ای باشد که به خوبی در دست های آنان قرار بگیرد و هنگام استفاده اندازه مسواک: اندازه دسته آن باید به گونه• در دست آنها نلغزد.

باشwwد. البتwwه دسwwته مسwwواک کمی خمیwwده، شکل مسواک: مشخصات دسته مسwwواک براسwwاس سwwلیقه افwwراد می•کند های خلفی را بهتر تمیز می سطوح دندان

مسواك هاي برقي

شود. در صورت تمایل مي توانند از اين مسواك تر پلاک در افراد استفاده می ها جهت برداشتن ساده این مسواک باشد. ها )مسواک برقی( جایگزین مناسبی برای مسواک دستی می ها استفاده كننداي نوع مسواک

خمیردندان

96

شwwود. امروزه اکثر خمیر دندان ها حاوی فلوراید هستند که سبب مقاوم تر شدن دندان در برابwwر پوسwwیدگی می کننwد و علاوه بwر خمیر دندان ها دارای موادی هستند که بwwه از بین بwردن پلاک، رنگدانwwه و کنwwترل رسwwوب کمwwک می

باشند. کننده دهان نيز می خاصیت ضد پوسیدگی و ضد حساسیت، خوشبو و خوش طعم

نکات مهم:

لازم است مسواک کردن حتما با خمیر دندان انجام شود زيرا فلورايد داخل خمير دندان به كنترل پوسwwيدگي هwwاي• توان مسواک نمود. اسwwتفاده دنداني كمك مي كند ولی در صورت عدم دسترسی به خمیر دندان با آب خالی هم می

از نمک خشک، جوش شیرین یا سایر پودرها جهت مسواک کردن درست نیست، زیرا سبب ساییدگی مینwwای دنwwدان از آب نمک رقیق )نصف قاشق چایخوری در یک لیwwوان آب جوشwwیده سwwرد( گردد. استفاده و خراشیده شدن لثه می

کننده است. به صورت دهانشویه جهت ضد عفونی کردن محیط دهان، کمک

باشد. دقیقه می4 تا 3 زمان ايده ال برای مسواک زدن •

ها )قبل و يا بعد از صبحانه(، ظهرها )بعد از ناهwwار(، شwwب هwwا )قبwwل از زمان های مناسب برای مسواک زدن: صبح•خواب(.

مسواك جزء وسايل شخصي مي باشد و هيچ كس نبايد از مسواك ديگري استفاده نمايد.•

روش درست مسواك زدن

ابتدا دهان را با آب بشویید، سپس به اندازه یک نخود خمیر دندان روی مسواک قرار داده و خمیر دندان را به داخلموهای مسواک ببريد.

ای بر روی مسواک قرار داد که به داخل موهای آن فرو رود. خمیر دندان را باید به گونه

97

شwwود و دندان های بالا و پایین باید جداگانه مسواک شود. مسواک کردن از قسمت عقب یک سمت دهان شروع می به ترتیب کلیه سطوح خارجی، داخلی و جونده کلیه دندان ها مسواک زده می شود به نحوی که سر مسwwواک دو تwwا

سه دندان را در هر مرحله تمیز نماید.

درجه نسبت بwwه محwwور طwwولی دنwwدان در محwwل اتصwwال لثwwه و45هنگام مسواک کردن باید موهای مسواک با زاویه دندان قرار گیرد. بعد از قرار دادن مسواک روی دندان و لثه، ابتدا حرکت لرزشی )حرکات سریع و کوتاه به سمت عقب و جلو بدون جابجایی مسواک( در محل باید صورت بگیرد و سپس با حرکت مچ دست، موهwwای مسwwواک روی

بwwار بwwرای هwwر دنwwدان20 تwwا 15سطح دندان از سمت لثه به طرف سطوح جونده چرخانده شود. این حرکت حدود باید انجام گیرد.

گwwیرد ولی بwwرای سwwطوح تمیز کردن سطوح داخلی دندان ها هم مانند مسواک کردن سطوح خارجی آن صورت می داخلی دندان های جلو، مسواک را باید به صورت عمود بر روی سطح داخلی دندان ها قرار داد و بwwا حرکwwات بwwالا و

با عمودی گرفتن مسواک و بالا و پایین بردن آن سطح داخلی دندان های جلوی فwwکپایین این سطوح را تمیز کرد. کنیم. بالا و پایین را مسواک می

اگر سر مسواك كوچك باشد مي تواند به صورت افقي هم قرار گيرد.

برای مسواک کردن سطح جونده، موهای مسواک را در تماس با سwwطوح جونwwده قwwرار داده و کمی فشwwار دهیwwد تwwا موهای مسواک به خوبی به داخل شیارهای سwwطح جونwwده وارد شwwود. سwwپس چنwwد بwwار مسwwواک را بwwه جلwwو و عقب

بکشید تا به خوبی تمیز شود.

توانwwد منجwwر بwwه تحلیwwل لثwwه و حساسwیت در نwwواحی طwwوق مسواک زدن به صورت افقی و با شwwدت زیwwاد مینكته: ها گردد. دندان

98

شwوند، بهwتر اسwت روی زبwان را هم بwا های مواد غwwذایی و میکwروب هwا روی سwwطح زبwان جمwع می چون خرده شwwود. تمwwیز کwwردن گیرد و به طرف جلو کشwwیده می مسواک تمیز نمود. برای اینکار مسواک در عقب زبان قرار می

زبان نقش مهمی در از بین بردن بوی بد دهان دارد. پس از مسواک کردن دندان ها و زبان، باید دهان چندین بار بwwا آب شسته شود. وقتی مسواک کwwردن دنwwدان هwwا تمwwام شwwد، مسwwواک را خwwوب بشwwویید و در جwwایی دور از آلwwودگی نگهداری کنید. توجه کنید که هیچگاه مسواک خیس را در جعبه سربسته نگذارید؛ چwwون رطwwوبت هwwوای داخwwل جعبwwه

کند. زیاد شده و رشد میکروب ها را تسریع می

استفاده از نخ دندان

تwwوان این شوند و تنهwwا بwwا اسwwتفاده از نخ دنwwدان می سطوح بین دندانی به هیچ وجه با استفاده از مسواک تمیز نمی سطوح را تمیز کرد. نخ دندان، نخ نایلونی مخصوصی است که باید آن را از داروخانه تهیه نمود. نوع نخ دندان مwwورد

باشwwد. هwwدف اصwwلي از تمwwیز کwwردن نwwواحی بین استفاده فرد براساس سهولت استفاده و علاقwwه شخصwwی فwwرد میدندانی، برداشتن پلاک ميكروبي است.

برای استفاده درست از نخ دندان باید:

قبل از استفاده دست ها را با آب و صابون خوب بشویید.•

ایwwد در هwwر دو دسwwت بwwه دور انگشwwت سانتیمتر از نخ دندان را ببرید و دو طرف نخی را که بریده45 تا 30 حدود •وسط بپیچید

جهت نخ کشwwیدننكته: براي راحتي استفاده از نخ دندان، مي توان دو سر نخ دندان بريده شwwده را بwwه هم گwwره زد. سه انگشwwت آخwwر را ببندیwwد و دو دسwwت را از هم دور سانتیمتر از نخ دندان را جدا کنید.45 تا 30دندان ها حداقل

و قدرت مانور بالاییماند کنید تا نخ محکم کشیده شود. به این ترتیب انگشت نشانه و شست هر دو دست آزاد میدهد به شما براي انجام موارد زير می

99

سانتیمتر طول داشته باشد.5/2 تا 2ماند، کافی است طول نخی که بین انگشتان دست آزاد باقی می •

برای وارد کردن نخ بین دندان های فک پایین از دو انگشت اشاره و بین دندان های فک بالا از دو انگشwwت شسwwت•یا یک شست و یک انگشت اشاره استفاده کنید.

نخ را با حرکت شبیه اره کشیدن به آرامی به فضای بین دندان ها وارد کنید مراقب باشد فشwwار نخ، لثwwه را زخمی•نکند

پس از اینکه نخ را وارد فضای بین دندانی کردید ابتدا نخ را به سطح کناری دندان جلwwویی تکیwwه داده و بwwا ملایمت• به زیر لبه لثه برده و آن را به دیواره دندان چسبانده و چند بار به طرف بwwالا و پwwایین حwwرکت دهیwwد این عمwwل را بwwه

آرامی انجام دهید تا به لثه مجاور دندان آسیب نرسانید.

سپس قسمت تمیز نخ را در همان محل به سطح کناری دندان پشتی بچسبانید و همین کار را تکرار کنیwwد. بعwwد از• ایwwد جابجwwا کنیwwد و نخ آن نخ را از لای دندان ها خارج کنید. آن قسمت از نخ را که برای این دندان هwwا اسwwتفاده کرده

کشیدن دندان بعدی را شروع کنید. این کار را برای تمام سطوح بین دندان ها تکرار کنید.

توجه کنید:

پشت آخرین دندان هر فک را نیز مثل دندان های دیگر نخ بکشید.•

بهتر است روزی دو بار )شبها قبل از خواب و صبحها بعد از صبحانه( از نخ دندان استفاده کنید. در غwwیر اینصwwورت•حداقل شب ها قبل از خواب ابتدا از نخ دندان استفاده کرده، سپس دندان ها را مسواک کنید.

اگر هنگام مسواک زدن و نخ کشیدن دندان ها، درد و خونریزی وجود داشت، جای نگرانی نیست. در اکثر مواقع با• رود. اگwwر پس از یwwک هفتwwه علائم برطwwرف ادامه این کار و برطرف شدن التهاب لثه درد و خwwونریزی هم از بین می

انجامد. دقیقه به طول می4 الی 3 نخ دندان کشیدن کلیه دندان ها حدود •نشد، بايد به دندانپزشك مراجعه شود .

100

به جای نخ دندان برای تمیز کردن سطوح بین دندان ها از هیچ نوع نخ دیگر یا وسایل سخت و نوک تwwیزنکته مهم: ایست کwwه بwwه آسwwانی مثل سنجاق وچوب کبریت استفاده نکنید. در ضمن توجه داشته باشید که خلال دندان وسیله

شود. رساند و معمولا استفاده از آن توصیه نمی به لثه آسیب می

عوامل مؤثر بر پوسيدگي

ازعوامل مهم ايجادكننده پوسيدگي ، كربوهيدرات هاي قابل تخمير هستند )قنwwدها يwwا نشاسwwته هwwاي كربوهيدرات ها پخته( . قندهاي موجود در مواد غذايي مختلف يا نوشيدني ها داراي خاصيت پوسwwيدگي زايي متفwwاوتي مي باشwwند . الف : قندهاي موجود در ميوه ها و سبزيجات و غذاهاي حاوي نشاسته پخته مثل برنج و سيب زميني داراي خاصيت پوسيدگي زايي پايين مي باشند . ب : قندهاي موجود در فرآورده هاي لبwwني ) شيرومشwwتقات آن ( غيرپوسwwيدگي زا

نوشwwابه هwwا و بيسwwكويت هwwا هستند .ج : قندهاي موجود درمواد غذايي مثل عسل، آب ميwwوه ، شwwكر، شwwيريني هwwا ،بسيار پوسيدگي زا مي باشند .

بطوركلي پوسيدگي زايي موادغذايي تحت تاثير عوامل زير قرار مي گيرد :

شكل ماده غذايي ) بصورت جامديا مايع بودن(، مدت زمان تماس دندان با ماده غذايي را- شكل ماده غذايي:1 مشخص مي كند. مايعات درمقايسه با غذاهاي جامدمانند بيسكويت وكيwwك هwwا بwwه سwwرعت ازمحيwwط دهwwان پwwاك مي شوند لذا خاصيت پوسيدگي زايي كمتري دارند . موادقنwwدي مثwwل آبنبwwات ، خوشwwبوكننده هwwاي نعنwwايي دهwwان كwwه بwwه

آهستگي در دهان حل مي شوند داراي خاصيت پوسيدگي زايي بيشتري مي باشند .

تنقلاتي كه قدرت چسبندگي بيشتري برسطح دندان ها دارند ) مثل چيپس ، گز، سwwوهان،- قوام ماده غذايي: 2 شكلات( مدت زمان طولاني تري درتماس با دندان مي باشwwند . بنwwابراين مwwيزان پوسwwيدگي زايي آنهwwا بيشwwترخواهد

بود .

101

با هر بار مصرف مwwواد قنwwدي، محيwwط پلاك ميكwwروبي، اسwwيدي شwwده و منجربwwه- دفعات مصرف موادغذايي: 3 پوسيدگي مي شود. بنابراين هرچه دفعات مصرف اين مواد كمتر باشد، احتمال ابتلا به پوسيدگي پايين تwwر مي آيwwد.

از تكرار استفاده از خوردني ها و تنقلات شيرين در فواصل وعده هاي اصلي غذايي بايد خودداري شود.

مصwwرف غwwذاها بwwا هم مي تواننwwد اثwwرات پوسwwيدگي زايي را كwwاهش يwwا- تركيب وترتيب غذاهاي مصiiرفي: 4 افزايش دهند. بطور مثال استفاده از نوشابه ها و غwwذاهاي حwاوي مwواد قنwwدي همwراه بwا سwwاير مwواد غwذايي ديگwwر، فرصت مناسب براي توليد اسيد را فراهم مي كنند. درحالي كه اسwwتفاده از غwwذاهاي حwwاوي كلسwwيم ) مثwwل ماسwwت بدون چربي وپنير ( يا فلورايد ) مثل اسفناج پخته شده، پنير و ذرت كنسرو شده ( و نيز غذاي سفت و حاوي فيبر )

مثل ميوه وسبزيجات خام و مركبات ( همزمان با ساير مواد غذايي تاثير مثبتي را دركاهش پوسيدگي زايي دارد .

اي درسلامت دهان ودندان توصيه هاي تغذيه

بهتر است به عنوان ميان وعده به جاي شيريني از ميوه هwwاي تwwازه و سwwبزيجات، ماسwwت سwwاده و مغزهwwا )بwwادام،•گردو و ...( استفاده شود.

مصرف مواد قندي محدود به وعده هاي اصلي غذايي ) صwبحانه، نهwwار، شwwام ( گwwردد كwwه پس ازآنهwا مسwواك زده•شود.

درصورت مصرف هر نوع ماده قندي، لازم است بلافاصله دندان ها را مسواك زد و درصورت عدم دسترسي چنwwد•مرتبه دهان و دندان را با آب شستشو داد.

نوشابه ها و تنقلات شيرين نبايستي به صورت روزمره وارد برنامه غذايي گردد . فست فود،•

درصورت استفاده ازشربت هاي دارويي و تقويتي شيرين بعد از هر بار مصرف جهت پاك شدن ازسطح دندان هwwا•ميزان كافي آب خورده شود .

102

استفاده از محصولات لبني ) مثل پنير ( درپايان وعده غذايي باعث كاهش ميزان اسwwيد دردهwwان مي گwwردد. شwwايد•اقدام به خوردن لقمه اي نان و پنير درآخر هر وعده غذايي مانند گذشتگان عادت غذايي مناسب باشد.

استفاده همزمان شير به دليل داشتن فسفر و كلسيم كه يونهاي لازم را بwwراي آهكي شwwدن مجwwدد مينwwا در اختيwwار•دندان قرار مي دهند با مصرف شيريني توصيه مي گردد .

استفاده از مواد غذايي خام ) سبزي ( با غذاهاي پختwwه ) وعwwده اصwwلي غwwذايي( علاوه بwwر پاكسwwازي غwwذا از سwwطح•دندان ها به افزايش جريان بزاق نيزكمك مي كند .

استفاده از آب بين وعده هاي اصلي غذايي توصيه مي گردد. •

بهتر است پس از وعده غذايي شام و قبل از خوابيدن از ميان وعده هاي حاوي كربوهيدرات استفاده نشود.•

درصورت تمايل به مصرف آدامس، استفاده از آدامس هاي بدون قند توصيه مي گردد . •

بلافاصله پس از مصرف نوشيدني هاي اسيدي مثل آب پرتقال نبايد دندان ها را مسواك كرد. زيرا مي تواند باعث•سايش بر روي دندان ها گردد، پس بايد مدتي پس از مصرف اين نوشيدني ها مسواك زد .

مداخلات آموزشي سل

مداخلات آموزشي مراقبت از بيماري سل

توصيه هاي كلي

)برخورداري از تهويه و نور كافي )تابش مستقيم نور آفتاب در ساعاتي از روز در اتاق بيمار

كنترل راه هاي انتقال بيماري ، تغذيه مناسب

103

پيگيري فرد از نظر ابتلا به سل

فرد در تماس با فرد مبتلا به سل اسمير مثبت و بدون سرفه را پس از يك ماه به شرح زير پيگيري كنيد.

از در مورد نشانه هاي بيماري سؤال كنيد:

در صورتي كه فرد داراي نشانه )سرفه طول كشيده( است، يك نمونه خلط از وي تهيه شود. مطابق متن دو نمونه ديگر از خلط وي نيز تهيه شود و به مركز بهداشتي درماني و يا آزمايشگاه بر طبق برنامه كشوري پيشگيري و كنترل سل ارسال شود. از در خصوص عمل به توصيه ها سؤال كنيد چنانچه عملكرد صحيحي داشته اسwwت، وي را به ادامه عمل تشويق كنيد. در غير اين صورت و همراه وي را مجددا آمwwوزش و بwwه پزشwwك ارجwwاع غwwير فwwوري

دهيد.

ماه بعد پيگيري كنيد. از در خصوص عمل به توصيه سؤال كنيwwد. اگwwر6در صورتي كه فرد فاقد نشانه است وي را عملكرد صحيحي داشته است، وي را به ادامwwه عمwwل تشwwويق كنيwwد و در غwwير اين صwwورت، و همwwراه وي را مجwwددا

آموزش دهيد. فرد را به مراجعه در صورت بروز نشانه يا تماس مجدد با فرد مبتلا به سل تشويق كنيد

بررسي از نظر سل ريوي

ريوي به شرح زير ارزيابي كنيد: جوان را از نظر احتمال ابتلا به سل

هفتiiه سiiرفه مي كنiiد آن را بiiه عنiiوان يiiك نشiiانه2 چنانچiiه فiiرد بيش از سiرفه طiiول كشiiيده: محسوب كنيد. دقت كنيد سرفه مي تواند به همراه خلiiط )خiiوني يiiا بiiدون خiiون( يiiا بiiدون خلiiط

باشد.

104

از فiiرددر خصiiوص افiiراد مبتلا بiiه سiiل در خiiانواده، اقiiوام وسابقه تماس با فرد مبتلا بiiه سiiل: دوستان سؤال كنيد. در صورت پاسخ بلي، چنانچه مطمئن شديد كiiه جiiوان بiiا فiiرد مبتلا در جمiiع

دوستان يا اقوام تماس داشته است آن را به عنوان يك عامل خطر محسوب كنيد.

از فرد با سرفه خلط دار طول كشيده يا با سابقه تماس بiا فiرد مبتلا بiه سiل بiه همiiراه سiرفه هفته یا كم تر، در همان مراجعه بار اول با نظارت كارمند بهداشتي مربوطه يك نمونه2خلط دار

خلط تهيه شود. از جوان بخواهيد كه فردا صبح قبل از بلند شدن از رختخواب يiiك نمونiiه از خلiiط خود بگيرد و به كارمند بهداشتي مربوطه تحويل دهد و در زمiiان تحويiiل، سiiومين نمونiiه از خلiiط جوان در واحد بهداشتي، تحت نظارت همان كارمنiiد بهداشiiتي تهيiiه شiiود و بiiه مركiiز بهداشiiتي

درماني و يا آزمايشگاه بر طبق برنامه كشوري پيشگيري و كنترل سل ارسال شود.

جوان را از نظر احتمال ابتلا به سل ريوي طبقه بندي کنيد.

فرد را با توجه به نشانه و عامل خطر از نظر احتمال ابتلا به سل ريوي به شرح زير طبقiiه بنiiديكنيد:

سرفه بيش از( ه2جوان داراي يك نشانهiiه بiiر از دو هفتiiیا با سرفه مساوی یا کم ت )هفته همراه سابقه تماس با فرد مبتلا به سل در طبقه بندي "مشiiكل )احتمiiال ابتلا بiiه سiiل(" قiiرار مي گيرد. به فرد و همiiراه وي در زمينiiه تغذيiiه و راه هiiاي كنiiترل انتقiiال بيمiiاري بiiه سiiايرين

آموزش دهيد. جوان را به پزشك ارجاع غير فوري دهيد.

فرد بدون سرفه به همراه عامل خطر )سابقه تماس با فرد مبتلا به سل، در طبقه بندي"در معرض خطر ابتلا به سل" قرار مي گيرد. به جوان و همراه وي تغذيiiه مناسiiب، تهويiiه و تiiابش مستقيم نور آفتiiاب در سiiاعاتي از روز در اتiiاق و كنiiترل راه هiiاي انتقiiال بيمiiاري را آمiiوزش

دهيد. جوان را يك ماه بعد پيگيري كنيد.105

رار ميiiكل" قiiچنانچه فرد بدون نشانه و بدون عامل خطر است، در طبقه بندي " فاقد مش گيرد. فرد را به مراجعه در صورت بروز نشانه يا تماس با فرد مسلول تشويق كنيد.

دقت كنيد نتايج اسمير برداري براي پزشك جهت طبقه بندي كاربرد دارد.

مداخلات آموزشي به منظور مراقبت از بيماري سل

توصيه هاي كلي

)برخورداري از تهويه و نور كافي )تابش مستقيم نور آفتاب در ساعاتي از روز در اتاق بيمار

كنترل راه هاي انتقال بيماري

تغذيه مناسب

: جوان در تماس با فرد مبتلا به سل اسمير مثبت و بدون سرفه را پس از يك ماه به شرحپيگيريزير پيگيري كنيد.

از جوان در مورد نشانه هاي بيماري سؤال كنيد:

ابق متن دوiiود. مطiiه شiiط تهيiiه خلiiك نمونiiدر صورتي كه جوان داراي نشانه است، از وي ي نمونه ديگر از خلط وي نيز تهيه شود و به مركز بهداشتي درماني و يا آزمايشگاه بر طبق برنامiiه كشوري پيشگيري و كنترل سل ارسال شود. از جوان در خصوص عمل به توصيه هiiا سiiؤال كنيiiد چنانچه وي عملكرد صحيحي داشته است، او را به ادامه عمiiل تشiiويق كنيiiد. در غiiير اين صiiورت

جوان و همراه وي را مجددا آموزش دهيد. جوان را به پزشك ارجاع غير فوري دهيد.

وص6در صورتي كه جوان فاقد نشانه است وي راiiوان در خصiiد. از جiiيري كنيiiد پيگiiماه بع عمل به توصيه سؤال كنيد. اگر عملكرد صحيحي داشته است، او را به ادامه عمل تشiiويق كنيiiد و

106

در غير اين صورت، اورا مجددا آموزش دهيد. جوان را به مراجعه در صورت بروز نشانه يiا تمiاسمجدد با فرد مبتلا به سل تشويق كنيد.

107

108

شكل دارويیmg/kgمقدار روزانه دارو

5(4-6)ايزونيازيد ميلی گرمی300 و 100قرص

10(8-12)ريفامپين ميلی گرمی300 و 150كپسول

و قطره

ميلی گرمی500قرص 25( 20-30)پيرازيناميد

15(15-20)*اتامبوتول ميلی گرمی400قرص

15(12-18)**استرپتومايسين ميلی گرمی1000ويال )آمپول(

راهنماي آموزش ازدواج سالم به جوانان

هدف كلي :

سال در زمينه ازدواج سالم29 تا 18ارتقا ء توانمندي هاي جوانان گروه سني

گروه هدف برنامه

سال مجرد جزء گwروه هwدف آموزشwwي مwا هسwتند وبwرون ده برنامwه ارتقwاي آگwاهي29 تا 18 جوانان گروه سني ونگرش جوانان در خصوص معيارهاي همسرگزيني وازدواج مناسب مي باشد.

اهداف عمومي آموزش :

ارتقاي آگاهي جوانان در زمينه معيارهاي لازم براي همسرمناسب

ارتقاي آگاهي جوانان درزمينه فوايد ازدواج مناسب براي جوانان

109

ارتقاي آگاهي جوانان در زمينه مضرات عدم ازدواج يا ازدواج ديرهنگام درجوانان

استراتژيهاي كلي آموزش:

اسwتراتژيهاي كلي آموزشwي شwwامل سيسwتم حضwوري بwا تلفيقي از اسwتاد و شwاگرد محwwوري بwا ويژگي هwاي ذيwلمي باشد:

- اجراي سمينار، پروژه و كنفرانسهاي مرتبط

- اجراي كارگاه آموزشي

- تقويت و توسعه سيستم اطلاع رساني

- سيستم غير حضوري، آموزش از راه دور از طريق سايت جوان سالم

اهداف ويژه:

سال تمام ، با فلسفه ازدواج 29 تا 18آشنايي جوانان گروه سني

مشكلات مجرد بودن ، عوامل امتناع دختر وپسwwرازازدواج ،فوايwwد واهwwداف ازدواج ،فوايwwد تشwwكيل خwwانواده ،تwwامين نيازهwwاي عwwاطفي ،رشwwد معنwwويت ،پيشwwگيري از رفتارهwwاي خطwwر،بقwwاء نسwwل ،مسwwئوليت پwwذيري ،شwwكوفايي استعدادها ،ايجادآرامش ففلسفه ، اهميت وجايگاه ازدواج دراسلام،اهداف وضرورت هاي ازدواج ازنگwwاه دين ،اصwwل

كفويت ،حمايت خانواده ها

مقدمه :

110

خالق هستی انسان را آفرید و جهان را برای او قرارداد و او را در دو راهی زیبایی و زشتی، حق و باطل، رستگاری و گمراهی قدرت انتخاب داد تا آزادانه و بدون هیچ اکراه و اجبiاری دسiت بiه

انتخاب بزند و مسیر زندگی اش را مشخص کند.

ازدواج از فرآيند هاي بسيار با اهميت در تمام اديان ، به خصiiوص دين مiiبين اسiلام محسiiوب مي شود . مقوله جفت بودن وزوج بودن در تمام پديده هiiاي آفiiرينش وجiiوددارد. در ازدواج ، زوجين

مي پذيرند كه در قبال زندگي خانوادگي مشترك تعهداتي را بپذيرند .

همه مکاتب و ادیان الهی به ویژه دین مبین اسلام، ازدواج و تشکیل خانواده را توصیه نموده انiiد. ازدواج به زن و مرد آرامش می بخشiiد و آنiiان را از انحiiراف و رفتارهiiای جنسiiی پرخطiiر و غiiیر

خلاقی باز می دارد.

انتخاب همسر از مهمترین تصمیمات فرد در زندگی است، زیرا می تواند آینده فiiرد را رقم بزنiiد. تشکیل خانواده سiiالم، متعiiادل و پایiiدار ماننiiد هiiر امiiر مهم دیگiiری بiiه تفکiiر منطقی و تلاش و کوشش نیازمند است. جوان می بایستی بر اساس معیارهای اصولی، منطقی همسiiر آینiiده خiiود را شناسایی و انتخاب نماید و آنگاه بiiه انجiiام پیونiiد زناشiiویی اقiiدام کنiiد. بصiiورت کلی اصiiالت خانوادگی به عنوان اساسی ترین معیار انتخiiاب همسiiر شiiناخته می شiiود. ایمiiان، اخلاق نیکiiو و روان سالم، و تناسب زوجین در ویژگیهای ظاهری، سنی، تحصیلی، فرهنگی، تربیتی و اعتقiiادی

از موارد اساسی در انتخاب همسر است.

دارد، که از جملwwه فوایwد این امwwر مقwدس اجwرای دسwwتور الهی ، انس وازدواج فواید و فلسفه های متعددی مودت ، عفت و مصونیت از گناه ، تولید و تکثیر و ... می باشد. و از جملwwه فلسwwفه هwwای آن می تwwوان بwwه تکمیwwل ، تسکین و تولیدمثل اشاره نمود. ازدواج باید در زمان مناسwwب انجwwام پwwذیرد. یعwwنی زمwwانی کwwه فwwرد از نظwwر روانی ، عقلی ، فکری ، اجتماعی و ... به سن بلوغ رسیده باشwwد. جwوان قبwwل از تصwwميم گwwرفتن بwwه ازدواج بایwد معیارهwwای

111

انتخاب همسر از دیدگاه اسلام را مد نظر قرار داده و همچنین شناخت کافی از آداب و شرایط خواستگاری داشwwته باشد تا زندگی موفقی داشته باشد. هر جوانی طبعا به تشکیل خانواده و زندگی زناشویی علاقه دارد. اما متأسwwفانه مشکلاتی سر راه ازدواج جوانان امروز مشاهده می شود ، که یا سwwاخته ی افکwwار و عقایwwد خwwود افwwراد اسwwت و یwwا حقیقی است. از موانعي كه در سرراه ازدواج جوانان است ، ميتوان به خرج هwwا و تشwwریفات اضwwافی در مراسwwم عقد و عروسی ، بالا رفتن مهریه ها، جهیزیwwه هwwای مفصwwل و.....اشwwاره نمwwود . توکwwل بwwر خداونwwد ، اصwwلاح فرهنwwگ جامعه ، و پرهیز از سخت گیری ها و کاهش توقعات بی جا از جمله راه حwwل هwwای این مشwwکلات می باشwwد. ازدواج

تنها راه مشروع و سا لم تشکیل خانواده است.

انسان در زندگی مرتب با شرایط انتخاب روبروست .)مثل انتخاب محل زندگی ،شغل،رشته دانشگاهی و ...(

بعضی انتخابها مهم ، با اهمیت و سرنوشت ساز می باشند . بعضی انتخابها هزینwwه بwwر و غwwیر قابwwل جwwبران و یwwا بwwهسختی قابل جبرانند.

یکی از مهم ترین انتخاب های انسان در طول زندگی انتخاب همسرمی باشد کiiه تنهiiا انتخiiابیاست که در خلقت در مورد خویشاوندی به ما داده اند

همچنین با توجه به اینکه ممکن است :

در زمان انتخاب ممکن است زوجین از اطلاعات و دانستنیهای کافی برخوردارنباشند و يا از نظر سنی و اجتماعی از تجربه و پختگی برای چنین انتخاب بiزرگی کiiافی برخiوردار نباشiند . انتخiاب

اگر مبتنی بر آگاهی و دور اندیشی نباشد می تواند مسیر زندگی زوجین را دچار چالش نمايد.

لذا اصول ومعیارهای انتخاب مناسب همسر بهتر است :

- با معیارهای حساب شده و منطقی باشد. 1112

- شیوه شناسایی صحیح، دقیق و همه جانبه باشد. 2

- مبتنی بر عقل،شواهد و تجارب فردی، علمی، تخصصی و واقع بینی باشد.3

اهداف برگزاری نشست های مشورتی آموزشی :

-ترويج ازدواج سالم درجوانان به منظور ارتقاء شاخص هاي سلامتي در جوانان1

-لزوم مداخلات هوشمندانه و برنامه محور 2

- الف ( ايجاد فضاي مثبت در مورد ازدواج

-ب ( آموزش مهارت هاي زندگي به جوانان

جمعیت، سلامت باروري ، چiiالش هiiا و پیشiiنهادها براسiiاس سیاسiiت هiiای ابلاغی مقiiام معظمرهبری :

مهمترين تغيير و تحول جمعيتي در چند دهه اخير در كشiiورهاي درحiiال توسiiعه كiiاهش چشiiمگيرباروري بوده است.

زيادي رفتار باروري را تحت تاثيرقرار مي دهند.فرهنگي و اجتماعيو عوامل اقتصادي

كاهش نرخ باروري كلي به كمتر از حد جايگزيني با توجiiه بiiه هiiرم جمعيiiتي هiiر كشiiور در طiiول زمان، ابتدا صفر شدن شاخص رشد جمعيت، سپس منفي شدن شiاخص رشiد جمعيت و همزمiان

با منفی شدن این شاخص، كاهش جمعيت را به دنبال دارد.

1393بخشی از سیاست های کلی جمعیت رهبر معظم انقلاب اردیبهشت 113

- ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشيني1

. رفع موانع ازدواج، تسهيل و ترويج تشiiكيل خiiانواده و افiiزايش فرزنiiد، كiiاهش سiiن ازدواج و2 حمايت از زوج هاي جوان و توانمندسازي آنان در تأمين هزينه هاي زندگي و تiiربيت نسiiل صiiالح و

كارآمد

- اختصاص تسهيلات مناسب براي مادران بويژه در دوره بiiارداري و شiiيردهي و پوشiiش بيمه اي3.هزينه هاي زايمان و درمان ناباروري مردان و زنان و تقويت نهادها و مؤسسات حمايتي ذیربط

. تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش مهارت های فرزند پروری و تاکید بiiر4 آموزش مهارت های زندگی و ارتباطی و ارائه خدمات مشاوره ای بر مبنای فرهنگ و ارزش هiiای

ایرانی و توسعه و تقویت نظام اجتماعی، خدمات بهداشتی و درمiiانی و مiiراقبت هiiای–اسلامی پزشکی در جهت سلامت باروری و فرزندآوري

-ارتقاء اميد به زندگي، تأمين سلامت و تغذيه سالم جمعيت و پيشگيري از آسيب هاي اجتمiiاعي،5 بويژه اعتياد، سوانح، آلودگي هاي زيست محيطي و بيماري ها

تاثير ازدواج بر سلامت :

در این جا به بعضی اثرات مثبت ازدواج بر سلامت اشاره می شود

افرادي كه ازدواج مناسب دارند از طول عمربيشتري برخوردارند.

ازسلامت روان بهتري برخوردار هستند.

شادترند وارتباطات اجتماعي مناسبتري برقرار مي كنند .114

از نظر جسماني سالم ترند.

احساس امنيت مي كنند

رشد اخلاقي و معنوي

رشد اجتماعي

رفع نياز هاي ديني و فطري و معنوي و دروني

سلامت جسمي و رواني

مسئوليت پذيري

تعالي انسان

ودر معرض رفتارهاي مخاطره آميز نيزكمترقراردارند .)مصرف الكل ،رفتارهاي جنسiiي مخiiاطره اميز و....درايشان كمتر است (

از مهمترين آثار ازدواج ايجاد مودت و رحمت بين زوجين است

وده ورحمiiه إن فی ذلiiک ن أنفسکم أزواجا لتسکنوا إلیهiiا وجعiiل بینکم م ومن آیاته أن خلق لکم ملآیات لقوم یتفکرون

و یکی از نشانه های خداوند این است که برای شما از جنس خودتان، جفتی آفرید تiiا ازدواج كنيiiد و در كنiiار او آرامش یابیiiد و ميiiان شiiما دوسiiتي و محبت قiiرار داد. بiiه یقین، در این ]نعمت[

۲۱نشانه هایی است برای مردمی که می اندیشند.سوره مباركه روم، آیه

115

ازدواج تنها راه مشروع و سالم تشکیل خiiانواده اسiiت. همiiه مکiiاتب و ادیiiان الهی بiiه ویiiژه دین مبین اسلام، ازدواج و تشکیل خانواده را توصیه نموده اند. ازدواج به زن و مرد آرامش می بخشiiد

ولی برای یiiک ازدواج. و آنان را از انحراف و رفتارهای جنسی پرخطر و غیر اخلاقی باز می دارد انتخiiاب همسiiر از مهمiiترین موفiiق، آمiiادگی زیسiiتی، روانی، مiiادی و اجتمiiاعی لازم اسiiت.

تصمیمات فرد در زندگی است، زیiiرا می توانiiد آینiiده فiiرد را رقم بزنiiد. تشiiکیل خiiانواده سiiالم، متعادل و پایدار مانند هر امر مهم دیگری به تفکر منطقی و تلاش و کوشش نیازمند است. جiiوان می بایستی بر اساس معیارهای اصولی، منطقی همسر آینده خود را شناسایی و انتخاب نمایiiد و آنگاه به انجام پیوند زناشویی اقدام کند. بصورت کلی اصالت خانوادگی به عنiiوان اساسiiی تiiرین معیار انتخiiاب همسiiر شiiناخته می شiiود. ایمiiان، اخلاق نیکiiو و روان سiiالم، و تناسiiب زوجین در ویژگیهای ظاهری، سiiنی، تحصiiیلی، فiiرهنگی، تربیiiتی و اعتقiiادی از مiiوارد اساسiiی در انتخiiاب

همسر است.

همانگونه که کلام وحی فرموده : » و از نشانه های اوست که برای تان همسرانی از نوع خودتان آفرید تا بدان ها آرام گیرید و میان تiان دوسiتی و رحمت نهiiاد....« بنiابر این در انتخiاب همسiiر، رعایت تناسب هایی که ضریب اطمینان را برای رسیدن به یک زندگی مشترک سالم و بدون تنش بالا می برد، ضروری است؛ بنابراین باید اصول اساسی انتخاب همسر را بiiه خiiوبی بiiدانیم تiiا بiiا انتخابی صحیح به زندگی مشترک موفقی دست یابیم و به تمامی نیازهiiای زیسiiتی و روانی نiiیز،

پاسخ مناسبی دهیم.

تاثیرات مثبت ازدواج برای زوجین :

(آرامiش۱

116

ازدواج، مایه ی آرامش فکری و روحی جوان و احساس شخصیت و اعتماد به نفس می شود و او .را از بی عاری و بیکاری و بی برنامگی و ناامیدی می رهاند

تلاش معiiاش

ایجاد بستر مناسب و انگیزه ی قوی تر بiرای تiامین معiاش و در آمiد، از آثiار مثبت دیگiiر ازدواج .است

احساس مسئولیت

با ازدواج، تعهد و احساس مسئولیت بيشتري در فرد شكل ميگيرد .

کارکردهای ازدواج :

خانواده گرایی یعنی اعتقاد به ارزشمندی خانواده گرایش به تشکیل خانواده وتلاش برای استواری روابط خانوادگیاست.

خانواده گرایی در بعد فردی مستلزم همسر گزینی وازدواج ، همسرداری وفرزند آوری است ودر عرصwwه اجتمwwاعیمقتضی خانواده محوری .

توسعه خود

دراثراین تجربwwه هwwا محسوب می شودوفردکمال شخصیت تجربه همسرشدن و پس ازآن پدر و مادرشدن نوعی .بخشی ازخود احساس می کند دیگران را

به طوری که انسان به سرنوشwwت خwwانواده علاقمندتراسwwتتابه سرنوشwwت می شودما تبدیل به منبعدازازدواج آن .خود است درآسایش باشند این یک درجه از آنها خود، رنج می برد تا

117

رشد عاطفی وافزایش حس مسئولیت افزایش انس ومحبت درزندگی مشترک

افزایش ایمان درزندگی مشترک پیامبراکرم)ص( : هرجوانی درجوانی ازدواج کنwwد شwwیطان فریwwادبرمی آورد کwwه ای وای دوسوم ازدین خودراازدستبردمن درامان نگه داشت سپس این بنده باید دریک سwwوم بwwاقی مانwwده تقwwوای الهی

پیشه کند

نیازبه استقلال وپاسخ ازدواج به این نیwwاز تجربwwه مwwدیریت جدیwwد شwwکوفایی اسwwتعدادها درزنwwدگی مشwwترک افwwزایشحمایت های خانواده بعدازدواج

تاخير درازدواج ورويكردهاي آن :

سال کاهش می یابد35سن مادر از شاخص های مهم باروری است و قدرت باروری با افزایش سن، بویژه بعد از .

با افزایش سن علاوه بر کاهش باروری، مشكلاتي براي سلامت مادر و جنینی ايجاد مي گردد.

سالگی در خانم ها بیماری هایی نظیر فشwwارخون و دیwwابت ممکن اسwwت بیشwwتر یwwا شwwدیدتر شwwود کwwه در35بعد از دوران بارداری نیاز به کنترل منظم و آزمایش دارد.

رویکردهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در راستاي ارتقاي كمي و كيفي ازدواج :

118

- تهيه و تدوين محتواهای آموزشی با تاکید بر آمiiوزش مهiiارت هiiای زنiiدگی و تiiدوين محتواهiiايجديد بر اساس نياز نوجوانان و جوانان در راستاي خانواده، همسر گزيني

-ارتقاي مشاوره هاي هنگام ازدواج و پس از ازدواج بiiا تاكيiiد بiiر مهiiارت هiiاي زوجين و سiiلامتجنسي با رعايت چارچوب هاي مذهبي، فرهنگي و اجتماعي

:رویکردهای بخشی و بین بخشی

تلاش دستگاه های دخیل در امور فرهنگی برای تقویت نگiiرش جامعiiه، بiiویژه جوانiiان نسiiبت بiiهازدواج و تشکیل زندگی مشترک

برنامه ريزي براي كاهش متوسط سن ازدواج

تعهد دستگاه اجرایی کشور نسبت به تامین مقدمات لازم برای ازدواج )اشتغال، مسکن ...(

ايجاد و تقويت خدمات مشاوره اي پس از ازدواج با رويكرد حل مشكلات زوجين در ابتداي زنiiدگيزناشويي و پس از آن در دستگاه هاي مرتبط

تلاش دستگاه های دخیل در امور فiiرهنگی، قiiوه قضiiاییه، وزارت ورزش و جوانiiان ... بiiرای ضiiدارزش دانستن طلاق در جامعه

بحثی در مورد ازدواج و انتخاب

مشاوره ازدواج

ازدواج پاسخی است به نيازهای نیاز های جسمی و جنسی افراد این نیازها شامل :

نیاز به والد شدن وبقای نسل

119

نياز به آرامش وامنیت

نیاز به عشق و صمیمیت

نیاز به همدم و مصاحب

نیاز به حمایت و تكيه گاه

نياز به همراهي وتأیید

نیاز به رشد، تکامل وخود شکوفایی

نیاز به استقلال

نیاز به پذيرش و مقبوليت اجتماعي می باشد.

موضوعات شایع گفتکو بین دو جنس :

سرگرمی ها و علایق

120

باورها و ارزشهای دینی

باورها و اصول اخلاقی

دوستان

اهداف رشد و پیشرفت شخصی

خویشاوندان

رابطه صمیمانه با همسر

خانواده خود

خانواده همسر

باورهای غلط در ازدواج :

ازدواج می تواند راه حل بسیاری از مشکلات رفتاری افراد باشد

ازدواج راهی برای فرار از مشکلات خانه پدری است

ازدواج می تواند باعث مسئولیت پذیری در فرد گردد

اساس ازدواج عشق است

ازدواج راه کسب استقلال است

به خاطر جلب رضایت پدر و مادر واطرافیانم ازدواج می کنم

به اصرار والدین و به خاطر فشار اطرافیانم ازدواج می کنم121

دوستی های قبل از ازدواج ، لازمه یک ازدواج موفق است

باید با کسی ازدواج کنم که از همه نظر کامل باشiiد بعiiد از ازدواج می تiiوانم همسiiرم را تغیiiیر دهم

برای ازدواج بایستی امکانات یک زندگی کامل فراهم باشد

. مهم این است که فرد ازدواج کند بقیه مسائل خود حل خواهد شد

یک ازدواج هر چند نا موفق بهتر از مجرد ماندن است

ازدواج می کنم اگر بد بود طلاق می گیرم

اگر تنها با فرد مورد نظر ازدواج کنم خوشبخت می شوم و لاغیر

با ازدواج می توان اشخاص را تغییر داد

پدر و مادرها نباید در تصمیم وانتخاب فرزندشان برای ازدواج دخالت کنند.

زن و شوهر بایستی در همه مسایل اتفاق نظر داشته باشند

ابتدا ازدواج می کنیم بعد عشق خودش بوجود می آید

همسر ایده ال من تمام خواسته های مرا برآورده خواهد کرد

اگر مجذوب و شیفته فردی باشیم ، این به این معنی است که می توانیم زوج بی نظیری باشیم

دختر و پسر هر چه بیشتر شبیه هم باشند بعدا کسالت آور می شوند

ده اشتباه در فرايند آشنايي :

122

چون فکر می کنیم سؤالات كافي نمي پرسيم.

الف ( پرسيدن سؤال جنبه هاي عاشقانه ي ارتباط را مخدوش مي سازد.

ب ( نمي خواهيم جواب سؤالهاي خود را بدانيم.

ج (مي ترسيم متقابلا از ما نيز همان سؤالات پرسيده شود.

نشانه هاي هشدار دهنده :2

مشكلات بالقوه را ناديده مي گيريم.

الف مسايل را كم اهميت جلوه مي دهيم مثلا :

آن قدرها هم خشمگين نيست.

آن قدرها هم مواد مصرف نمي كند.

ب كارهاي او را توجيه مي كنيم.

كودكي بدي داشته، به همين خاطر زود عصباني مي شود.

چون استرس كاري زيادي دارد فعلا كمي مواد مصرف ميكند

ج( كارهاي او را منطقي جلوه مي دهيم.

او واقعا باهوش است . حيف است كه به كارهاي نامناسب بپردا زد

. اگر كارنمي كند در عوض بسيار مطالعه مي كند.

او مرد است و مردها به طور طبيعي خيلي به زنهاي ديگر نگاه مي كنند. 123

د( مشكلات و مسايل را انكار مي كنيم.

هيچ كسي تا به حال همانند او مرا دوست نداشته است

چه كسي گفته كه اوخيلي عصباني است؟

او معتاد نيست فقط بعضي وقتها به طور تفريحي مواد مصرف ميكند.

- عجولانه و زود هنگام، سازش مي كنيم.3

چشم پوشي از باورها و ارزشهاي خود(الف

ب ( دست برداشتن از علايق و فعاليتهاي خود

ج ( كناره گيري از خانواده و دوستان

بحران هاي اجتماعي ازدواج:

-بي انگيزه بودن جوانان به ازدواج به دلايل اقتصادي ، اشتغال ، رابطه هاي گذرا ، لذت هاي1گذرا ، ترس از ازدواج، عدم مسئوليت پذيري

دور شدن از فاميل ها-جواب ندادن مكانيسم سنتي –شهرنشيني –-مشكل همسر يابي 2-عدم وجود پروتكل علمي مشاوره قبل از ازدواج3 سال5- ساماندهي آموزش هاي بعد از ازدواج تا 4- مشاوره صحيح بعد از ازدواج در هنگام بحران5

چالش های پیش روی ازدواج:

124

اشتغال:

با توجه به نرخ رشد بیكاری در سال های اخیر، داده های آماری بخش عمده این بیكاران را نیروهwwای جwwوان جامعwwهنشان می دهد.

نیروهایی كه در طی سال های اخیر با توجه به رشد فزاینده دانشگاه ها در پذیرش دانشجو، از میان تحصیلكرده هاهستند )كه البته در این بین نمی توان ضعف نظام آموزشی در كشور را در پرورش نیروها بی اهمیت دانست(.

عدم وجود سیستم اطلاع رسانی شغلی مناسب و دقیق نیز جهت آشنایی هر چه بیشتر جوان با نیازهای بازاركwwار وچگونگی راه اندازی مشاغل گوناگون و... این وضع را تشدید كرده است.

مسكن:●

افزایش قیمت ها و به تبع آن افزایش اجاره و یا خرید مسwwكن در شwwهرها )بwwه ویwwژه شwwهرهای بwwزرگ مثwwل تهwwران(موجب شده است كه تهیه مسكن و تأمین مخارج زندگی برای جوانان دشوار شود.

مشكلات اقتصادی●

براساس نظرات جوانان و اعتقاد صاحب نظران و كارشناسwwان امwwور اجتمwwاعی، عمwwده تwwرین مwwانع بwwر سwwر ازدواج جوانان در كشور، بحث معضلات اقتصادی است. بنابراین اتخاذ سیاست هایی بwwرای رفwwع و حwwل این نwwوع مشwwكلات

مهم ترین قدم در جهت رفع موانع ازدواج به شمار می آید.

لذا پرداختن به این مسأله به دلیل گستردگی ابعاد گوناگون آن نیازمند عزم ملی اسwwت و مشwwاركت فعwwال نهادهwwایدولتی و غیر دولتی را می طلبد.

125

بسیاری از كارشناسان بر این باورند كه ایجاد یك تحول اساسwwی در نظwwام مwwدیریت كشwwور و ایجwwاد اشwwتغال واقعی برای جوانان، بالا بردن وام ازدواج و كمك های حداقلی دولت، تنها به مثابه مسكنی بر این درد خواهد بود و درمwwان

قطعی این مشكل نیست.

هرچند طی سال های اخیر اقدامات خwوبی در جهت تسwریع در رونwد ازدواج جوانwان و ایجwwاد فرهنwگ ازدواج آسwwان میان اقشار جوان انجام شده است اما با استناد به آمار موجود ناكافی بوده و به صورت محسوسی خwwود را نشwwان

نداده است، از این رو باید اقدامات وسیع تر و پردامنه تری در این رابطه انجام پذیرد.

بدیهی است فرهنگ سازی رسانه های تصویری و مكتوب، هشدار به خانواده هwwا در كwwاهش توقعwwات، آسwwان گwwیری، تسهیل فرایند امور، تشویق جوانان به كار و ازدواج و تشكیل خانواده، اشتغال آفرینی و... همه از نیازهای ضwwروری جامعه ما محسوب شده و البته در این میان بانك ها نیز باید با آسان گیری و تسwهیل قwوانین و شwیوه هwای اعطwای وام و در صورت امكان افزایش مبالغ وام های ازدواج و... زمینه را برای ایجwwاد شwwادی و نشwwاط در جامعwwه و میwwان

قشر جوان فراهم نمایند.

در مورد مادی شدن زندگیها و بدست آوردن اولویت بالاتر مسائل مادی در زندگی هم خود شwwاهد قضwwایايي هسwwتید شروع زندگی و تداوم و پایانش به گرایشهای مادی در آمیخته و مانند گذشته نیست .زندگیهای امروزی بعضwwا ماننwwد یک فرع از اصل مادی زندگی شده است بصورتی که بدون آن گرایشات مادی زندگیها دوام و معنای زیادی نخواهwwد

داشت .

126

نکات کلیدی در نتیجه گیری و تصمیم گیری

بهترین تصمیم گیری زمانی است که شما دور از احساسwwات و اضwwطراب باشwwید تwwا تصwwمیم گwwیری در کنwwار تفکwwر و مشورت و آرامش و در مدت زمانی مناسب ، انجام گیرد. بنابراین اصرار و عجله زیاد طرف مقابل یا خwwانواده هwwا نباید مانع از تحقیق، تفکر و ارزیابی شود. تصمیم گیری را جدی بگیرید و احساسی عمل نکنیwwد. امwwا بیش از انwwدازه

هم وسواس به خرج ندهید. نترسید و توکل کنید. پس، دقت آری اما وسواس نه .

در دوران خواستگاری و مخصوصا در هنگام تصمیم گیری باید بین شwwما و شwwخص مقابwwل تفwwاهم باشwwد و بعwwد از آن توافق. اگر در این مدت میان شما انس و الفت ایجاد شده، این قضیه را ریشه یابی کنید تا یقین پیدا کنید این انس و الفت دلبستگی ظاهری و غیر منطقی مثلا: به خwاطر حس تwرحم، زیبwایی ظwwاهری، شwباهت ظwاهری )بwه یکی از

افراد مورد علاقه( و یا موقعیت اجتماعی، مالی، و ... شخص نباشد.

سعی کنید تصمیمتان با اعتقاد قلبی و قاطع باشد و به درستی آن یقین داشته باشید زیرا در این صورت در زنwwدگیآینده به طرف مقابلتان بیشتر اطمینان می کنید و برداشت مثبت تری از زندگی خواهید داشت.

به یاد داشته باشید. که انتخاب یک تربیت خانوادگی، فرهنگ و آداب و رسوم، اعتقادات و باورهای او بwwرای همیشwwه است .هرگز فکر نکنید که با انتخاب هwwر کس، می توانیwwد از شwwرایط نامناسwwب موجwwود فwwرار کنیwwد. در این صwwورت

مطمئن باشید که با دست خود، خود را به دام انداخته اید.

با در نظر گرفتن نظر خانواده تان ضمن اطمینان بیشتر از حمایت آنها برخوردار خواهید بود.

دلایل ونشانه های خانواده گرایی :

استفاده از تجربه وعلاقه والدین در فرآیند همسرگزینی

پاسداشت جایگاه ومنزلت والدین

127

ایجاد زمینه های همدلی میان والدین دو طرف

رسمیت بخشیدن به رفت وآمدها

پیشگیری از تنش های محتمل

حمایت های اقتصادی ، عاطفی ومنزلتی

میانجیگری های متفاوت درراستای حل مشکلات محتمل

خطاهاي شناختي افراد قبل از ازدواج :

تفكرهمه يا هيچ :

در اين شيوه فرد تمايل دارد واقعيت ها را به صورت مطلwwق تعبwwير كنwwد در اين حwwالت فwwرد بwwه هيچ وجwwه تعبيرهwwاي خاكستري را نمي پذيرد.افرادي كه چنين تفكري دارند همه اموررا به دو طبقه خوب يا بد ، سياه يا سفيد ، ممكن يا

غير ممكن تقسيم مي كنند.

بزرگ انگاري يا كوچك انگاري :

به طورمعمول دراين خطاي شناختي ، وقتي شخصي خود،ديگري يwwا يwwك مwwوقعيت را مwwورد ارزيwwابي قwwرار ميدهwwد ، وجوه منفي را بزرگ ميكند ووجوه مثبت را كوچك مي شwمارد .دراين تحريwف شwwناختي فwرد بيشwتر تمايwل دارد بwه جنبه هاي منفي بپردازد وجنبه هاي مثبت را ناديده بگيرد چنين تفكري به تدريج نااميدي ، غم وبي انگيزه بودن را بر

فرد چيره مي كند .

شخصي سازي:

128

منجر به احساس گناه ،خجالت يا شايسته نبودن ميشود.دراين خطا فرد ،خودرا مسئول حادثه اي ميداند كه بwwه هيچ وجه امكان كنترل آن را نداشته است.دراين نوع از تحريف ، فرد بدون هيچ دليل ومنطقي ، حوادث ناخوشايند را به خود نسبت مي دهد .در حالي كه بسياري از مسائل وامور از قدرت كنترل او خارج هستند .متاسفانه چwwنين تفكwwري

در حوزه هاي مختلف مانند ازدواج سبب ناكامي هاي بعدي مي گردد.

استدلال هيجاني:

درتحريف شناختي استدلال ، افرادي هستند كه با احساس ارزيwwابي مي كننwwد وبwwه نتيجwwه اي مي رسwwند كwwه ناسwwالم است .اين نحوه تفكر ، باعث مي شود دربعضي مواقwwع اضwwطراب فwwرد بwwدون دليwwل زيwwاد شwwود ودر مwwواقعي ديگwwر شخص از تلاش براي مرتب كردن كارها ومسائل دست بردارد. در تصميم گيري سالم مهم اين است كwwه شwwواهدرا

بدون پيش داوري بسنجيم تا بتوانيم موقعيت را به بهترين صورت ارزيابي كنيم .

برچسب زدن :

افراد غمگين وافسرده تمايل زيادي دارند كه صفت ها والقاب منفي بسياري را به خود نسبت دهند .انان گاه خودرا بي عرضه وكودن مي دانند يا حادثه كوچكي را بدبختي به حساب مي اورند .اين خطاي شناختي برچسwwب زدن نwwام

دارد.برچسب زدن شكل افراطي تفكر همه يا هيچ است

بايد ها واجبارها :

برخي افراد بايد ها ونبايد هاي بسياري را براي خود وديگران به كار مي برند هرچنwwد وجwwود اين بايwwد هwwا ونبايwwدها تwwا حدي ايجاد انگيزه ميكند ولي نمي تواند چيزي را تضمين كند .اين افراد انتظار دارند اوضاع دقيقwwا آن طورباشwwد كwwه

انها مي خواهند .اين درحالي است كه چنين انتظاراتي هميشه محقق نمي شوند .

گرايش به تجرد :

129

متاسفانه امكان برقراري روابط عwاطفي وحwتي جنسwي درخwارج از قwالب ازدواج ودرچwارچوب دوسwwتي هwاي پيشازازدواج وصميميت هاي بي بنيان دوران نوجواني وجواني ، ميل به مجرد ماندن را در جوانان ، افزايش مي دهد .

تجمل گرايي افراطي:

ازانجاييكه داشتن مهريه وجهيزيه سنگين ،خلاف سنت پيامبر است .بنابراين توصيه ميشwwود كwwه دو طwwرف وخwwانوادههايشان با ترويج ساده زيستي ودوري از تجمل ، اين مانع را تا حد امكان مرتفع كنند وازدواج را به تاخير نيندازند .

سخت گيري بيش ازحد والدين :

سخت گيري هاي بيش ازحد والدين وبزرگ ترها درباره ازدواج ممكن است بwwاعث محwwروم شwwدن جوانwwان ازازدواج وحتي بروز بwwرخي مشwwكلات شwwود .ازدواج ازنيازهwwاي طwwبيعي وفطwwري اسwwت وخwwانواده از محبwwوب تwwرين نهادهwwاي اجتماعي واسلامي محسوب ميشود.سخت گيري هاي والدين به ويژه زمwwاني كwwه سwwليقه اي باشwwد سwwبب بwwه تwwاخير

افتادن ازدواج ميشود .

130

فرم مراقبت از جوانان

تكميل اين شناسنامه جنبه آشنايي با سوابق پزشكي شما را داشته و با توجه به محرمانه بودن اطلاعات آن، در راستاي ارايه خدمات بهداشتي، درماني به شما، مورد استفاده قرار خواهد گwرفت. مطالعwه ايجاد شود بwwهبررسي وضعيت سلامتمو پاسخ دقيق به سوالات، ما را دراين امر ياري مي نمايد. اينجانب متعهد مي گردم در صورتي كه بر اساس كتمان در پاسخگويي به سوالات، نقص يا خللي در فرآيند

.نوعي كه منجر به خسارت هاي جسمي، روحي يا معنوي درآينده گردد، پزشك معاينه كننده هيچگونه مسئوليتي برعهده نخواهد داشت

.................................................... نام و نام خانوادگي و امضاء فرد

مشخصات فرديالف(

.اين قسمت توسط جوان تكميل شود

منزل خانه دانشجويي محل اقامت فعلي: خوابگاه -9-------------------- :نام و نام خانوادگي -1ساير

مذكر جنس: مونث -2

خير تحت پوشش بيمه: بلي -10خير دانشجو: بلي -3

:سطح تحصیلات -11-------------------- :محل تولد -4

بالاتر از ليسانس ليسانس دیپلم ابتدایی بیسواد -------------------- :تاریخ تولد -5

فوت همسر مطلقه متارکه متاهل وضعيت تاهل: مجرد -6 خانه دار وضعيت اشتغال: شاغلاز کار دانشجو محصلبیکار افتاده

گروه .............. :خوني

-------------- :تلفن ثابت : ---------------- همراه -13.................................... : در صورت تاهل تعداد فرزندان -7

همسر خواهر و برادر يكي ازوالدين با چه كساني زندگي مي كنيد؟ والدين -8ساير بستگان

----------------------------------- :آدرس ايميل -14

131

،وزارت بهداشت درمان و آموزش

پزشكي

اطلاعات كلي

كد ملي

تاريخ تشكيل

پرونده

............................................................................................................... : آدرس محل سکونت

نسخه :دو

پزشک مخصوص

خانواده

132

سابقه بيماري در خانواده ) منظور پدر و مادر، خواهر و برادر شما ب(

مي باشد (

در داخل را "بلي، خير يا نمي دانم" اگر فردي در خانواده شما سابقه مشكلات زير را دارد لطفااين قسمت توسط فرد تكميل شود. علامت بزنيد.

خير بليديابت -1نمي دانم

نمي خير بلياختلالات روانپزشكي -11نمي دانم خير بليسرطان -6 دانم

سكته قلبي در -2 55كم تر از

سالگي

خير بلينمي دانم

مثبت است لطفا نوع آن 8در صورتي كه سوال -12نمي دانم خير بليسل -7............................... :را مشخص فرماييد

خير بليسكته مغزي -3نمي دانم

بيماري هاي تيروئيد )گواتر، -13نمي دانم خير بليهپاتيت -8پركاري و كم كاري(

نمي خير بلي دانم

خير بليچربي خون بالا -4نمي دانم

مواد دخانيسابقه مصرف -14نمي دانم خير بليايدز -9

نمي دانم خير بلي

سابقه -15مصرف الكل

نمي خير بلي دانم

خير بليفشارخون بالا -5نمي دانم

مثبت است لطفا نوع آن را شرح 6اگر جواب سوال -10................................................ :دهيد

سابقه مصرف -16

نمي خير بلي

:ساير )توضيح دهيد(

133

: پ( غربالگری اولیه سلامت روان

احساس می کرديد، مضطرب و عصبی هستيد؟ روز گذشته30چقدر در

اصلا – 5بندرت - 4 گاهي اوقات- 3 بيشتر اوقات - 2 هميشه -1

نااميدی می کرديد؟ احساس روز گذشته30چقدر در


ناآرامی و بی قراری می کرديد؟ احساس روز گذشته30چقدر در


احساس افسردگی و غمگينی می کرديد؟ روز گذشته30چقدر در


احساس می کرديد که انجام دادن هر کاری برای شما خيلی سخت است؟ روز گذشته30چقدر در


احساس بی ارزشی می کرديد؟ روز گذشته30چقدر در


:ت ( غربالگري اوليه سومصرف مواد

به مصرف هر یک از بله در صورت پاسخ -3پرسش ؛2 و 1در پرسشمواد

آیا در سه ماه اخیر آن ماده را مصرف کرده اید؟

- مصwرف کwردهتwاکنون خود، کدام یک از مواد زیر را طول عمر- در 1پرسش خیربلهخیربله )فقط مصرف غیرپزشکی(اید؟

الف- انواع تنباکو )سیگار، قلیان، ناس، غیره(

ب- داروهای مسکن اپیوئیدی )ترامادول، کدئین، دیفنوکسیلات، غیره(

آور )دیازپwwام، آلwwپرازولام، کلونازپwwام، فنوباربیتwwال،بخش یwwا خwwوابج- داروهwwای آرام غیره(

های الکلی )آبجو، شراب، عرق، غیره(د- نوشیدنی

)فقط مصرف غیرپزشکی(- مواد دیگر چطور؟ 2پرسش

الف- مواد افیونی غیرقانونی )تریwwاک، شwwیره، سwwوخته، هwwرویین، کwwراک هwwروئین،غیره(

ب- حشیش )سیگاری، گراس، بنگ، غیره(

آمفتامینی )شیشه، اکستازی، اکس، ریتالین، غیره(های ج- محرک

:د- سایر- مشخص کنید

: نسخه دو

خانواده مخصوص پزشک

2

ج( ارزيابي اولیه )غير پزشك(

اختلالعضودارد

اختلالندارد

مشكوك

ارجاع

پي گيريتوضيحاتنتيجه ارجاع

134

ث( غربالگری رفتارهای تغذیه: ای

چwwه مwwیزان فعwwالیت بwwدنی در-1هفته دارد؟

) دقیقwwه30حداقل فعالیت بدنی معادل با ) بار در هفته5با تواتر

كمتر از یک ساعت و نیم در -2یک ساعت و نیم در هفته يا بيشتر هفته

بدون فعاليت بدني هدفمند

نوع روغن مصرفی عمدتا از کدام نوع -2است؟

فقط گیاهی مایع)معمولی و (مخصوص سرخ کردنی

تلفیقی از انواع روغن های مایعو نیمه جامد

روغن نیمه جامد، جامد یا حیوانی

3- واحد مصwwرفی میwwوه و سwwبزی روزانwwه چقدر است؟

واحد2كمتراز واحد 2-4 واحد يابيشتر 5

4- مصرف فست فود و/ یwwا نوشwwابه هwwای گازدار چگونه است؟

بار يابيشتر3ماهي ماهي یکی دوبار هرگز

5- واحwد مصwwرفی شwیر و لبنیwات روزانwwه چقدر است؟

كمتراز يك واحد واحد 2-1 واحد يا بيشتر 3

آیا از نمكدان سر سفره استفاده می -6کند؟

هميشهگاهيهرگز

اختلال

بيماري

مشكوك

قلب وعروق )فشارخون بالا(

دياستولسيستول

وزن.................... ......................قد

(BMI)نمايه توده بدني

………………….

5/18كمتر از

9/24- 5/18

9/29- 25

9/34- 30

9/39- 35

40بيشتراز

دهان ودندان

ريه

135

چ( واكسيناسيون

بلیواكسيناسيون فرد كامل است خیر

بلیواكسيناسيون فرد ناقص است خیر

بلیدر صورتيكه واكسيناسيون فرد ناقص است آيا پي گيري يك ماه بعد به منظور تكميل واكسيناسيون انجام شده است ؟ خیر

بلیبراي گروه هاي درمعرض خطرانجام شده است؟ B آيا واكسيناسيون هپاتيت خیر

مخصوص پزشک خانواده نسخه دو:

136

سابقه بيماريح( علامت در صورت سابقه ابتلا به هريك از موارد زير، در داخل )

توسط پزشك تكميل شود (بزنيد

دار-12 و

.................................................................... :توضيح داده شود ساير آسپيرين حساسيت به: پني سيلين

بيم-34 اريعفوني

.ساير: توضيح داده شود مالاريا هپاتيت )زردي( ايدز سل

اخت-56لالا تخون

سايرموارد هموفيلي تالاسمي ماژور تالاسمي مينور كم خوني تاييد شده توسط آزمايش خون

عفونت ریه آلرژی آسمریه-78

بيما-910 ريقلب ي

عروقي

بيماري هاي مادرزادي قلب آريتمي ها فشارخون بالا

غد-1112 د ومتابولي

سم

كم كاري تيروئيد پركاري تيروئيد ديابت چربي خون بالا

كليه -7 و

دستگاهادراري

عفونت ادراري پيلونفريت مزمن

8-

اختلالا ت

روانپز شكي تأییدشده

سایر صرع اختلال سايكوتيك اختلال اضطرابي پرخاشگری اختلال دوقطبي قصديا اقدام به خودکشی افسردگی……………

خ( معاينات فيزيكي

.اين قسمت توسط پزشك تكميل شود

ت عموميضعي

معاينه و

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استگوش

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استبيني

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استحلق

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استگردن

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استقلب وعروق

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استريه

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استشكم

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استاندام ها

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استمغز و اعصاب

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استپوست و مو

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استتناسلي ادراري

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استستون مهره ها

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استمفاصل

............................................. نوع يافته وجود يافته غيرطبيعي در معاينه سالم استروان

ساير موارد

دهان و -------------------------------------------------------------------------------------------------توضيح درباره يافته هاي غيرطبيعي در معاينهدندان

نياز به ارجاع فوري به دندانپزشك دارد دندان درد دارد

137

د( اظهارنظرپزشك عمومي


مبتلا به بيماري/ اختلال --------------------------- مي باشد سالم استجوان

---------------------------معاینات تکمیلی تخصصی دارد نداردنیاز به معاینات تکمیلی تخصصی

---- -- - ---------------------------نتيجه پيگيري دارد نداردنياز به پيگيري

----------------------------نتيجه آزمایشات تکمیلی دارد نداردنیاز به آزمایشات تکمیلی

-------- ----------------------------نتيجه ارجاع دارد نداردنياز به ارجاع

-------------------------------------------------------------------توصيه هاي پزشك عمومي

:تاریخ ............................................................... مهر و امضاء پزشک

ر( پيگيري ارجاعات و توصيه ها


توصيه هانتيجه ارجاعمحل ارجاعتاريخ ارجاعنوع اختلال/ بيماريتاريخ معاينه

138

ذ( اظهارنظرپزشك متخصص


.مبتلا به بيماري/ اختلال -------------------------- مي باشد سالم استاين جوان

توصيه هاي پزشك متخصص/ فوق تخصص و اقدامات لازم-------------------------------------------------------------------

:تاريخ ------------------- مهر و امضاء پزشك متخصص/ فوق تخصص

مخصوص پزشک خانواده نسخه دو:

راهنمای تکمیل فرم مراقبت جوانان

قسمت می باشد :12این فرم شامل

قسمتهای الف و ب توسط خود جوان تکمیل می گردد :

-سابقه بیماری در خانواده-الف-مشخصات فردی

قسمتهای "پ "تا"چ" توسط مراقب سلامت تکمیل می گردد :139

غربالگری سلامت روان- غربالگری سوء مصرف مواد : شامل سه پرسش است که مصرف غیر پزشکی مواد را در ماههای اخیر بررسی می نماید.ث- غربالگری رفتار های تغذیه ای : شامل شش سوال است که رفتار های

تغذیه ای فرد را مشخص می نماید

غربالگری سلامت روان: نمره گذاری این پرسشنامه بدین ترتیب است که برای پاسخ های همیشه ، بیشتر اوقات ، وصفر تعلق می گیرد.مجموع امتیازات هر پرسشنامه می3،2،1، 4گاهی اوقات ، بندرت و اصلا به ترتیب اعداد

یابالاتررا کسب می کنند به عنوان غربال مثبت10 باشد.افرادیکه نمره 24تواند از حداقل صفر تا حداکثر محسوب می شوندکه جهت دریافت خدمات بعدی به پزشک ارجاع می گردند .

بینی شده درجدول بپرسید . ¬ الف رابرای تمام گروه های موادپیش1غربالگری سوء مصرف مواد: پرسش -

درصورت پاسخ منفی به تمام مواد بیشترکاوش کنید: »حتی دردوره نوجوانی وجوانی؟« و درصورتی که بازهمپاسخ منفی بود ازمراجع تشکرنموده و بازخورد متناسب ارایه فرمایید

گری تکمیلی به پزشک مرکز¬درصورت پاسخ مثبت به هریک ازموارد ،ازمراجع تشکرنموده و او رابرای غربالارجاع دهید

سؤال است. گزينه اول هر يك از پرسش ها داراي صفر6غربالگری رفتار های تغذیه ای : اين پرسشنامه حاوي كه درباره مصرف3امتياز، گزينه دوم آنها داراي يك امتياز و گزينه سوم آنها دارای دو امتياز است.مثلا در پرسش

روزانه ميوه و سبزی است، اگر فرد پاسخگو عنوان كند كه روزانه اصلا ميوه مصرف نمي كند یا گاهی بندرتسبزی مصرف می کند، امتيازی كسب نخواهد کرد.

توجه : هر يك سهم ميوه معادل يك عدد سيب متوسط يا همين مقدار از هر ميوه ديگر است. هر يك سهم سبزي نيز معادل يك عدد سبزي غيربرگي متوسط مانند گوجه فرنگي، بادنجان يا هويج، و يا يك ليوان سبزي برگي نظير

سبزي خوردن يا كاهو است

كليه افراد، پس از غربالگري تغذيه اي توسط مراقب سلامت، ابتدا به پزشك جهت انجام مراحل درماني و سپساز پزشك به كارشناس تغذيه جهت دریافت رژیم غذایی ارجاع داده مي شوند.

را مشخص و دهان و دندان BMI قسمت است که وضعیت فشار خون ، 5 : شامل ارزیابی اولیه غیر پزشکج-مینماید

BMIلاغر ارجاع به پزشك5/18 کم تر

140

سال يكبار3توصيه هاي لازم براي شيوه زندگي سالم و غربالگري طبيعي9/24-5/18BMI آموزش توسط مراقب سلامت وآموزش تغذيه طبق دستورالعملاضافه وزن 25- 9/29 بين

BMI30ارجاع به پزشك و كارشناس تغذيه جهت تنظيم رژيم غذايي مناسبچاقي وبالاتر )مراجعه وكنترل توسط مشاور تغذيه بعد از يك ماه(

: این قسمت سابقه واکسیناسیون فرد را مشخص می نماید.واکسیناسیونچ-

:قسمتهای "ح" و " خ" و " د" و "ر" توسط پزشک خانواده تکمیل می گردد

: این قسمت سابقه ابتلا جوان به هر یک از بیماریها )دارو ، بيماري عفوني ، اختلالات- سابقه بيماري فردیح خونی ، ریه ، بيماري قلبي عروقي ، غدد و متابوليسم ، كليه و دستگاه ادراري ، اختلالات روانپزشكي تأیید شده ،

تناسلي ، زنان ، سابقه مصرف ، نقص عضو ، سوابق بيمارستاني و موارد ديگر( را بررسی مینماید.

،قلب وعروق : در این قسمت وضعیت جوان از نظر گوش ، چشم ، بینی ، حلق ، گردن ، ارزیابی پزشکیخ- و .... و وضعیت دهان و دندان بررسی میشود . پوست و مو ،مغز و اعصاب ، اندام ها ، شكم ، ريه

معاینات تکمیلی تخصصی ، به پيگيري ، : این قسمت وضعیت جوان را از نظر نیاز به- اظهار نظر پزشک عمومیدبه آزمایشات تکمیلی ، ارجاع ، توصيه هاي پزشك عمومي بررسی می نماید .

قسمت " ذ" در صورتی که نوجوان نیاز به ارجاع داشته باشد پس از برگرداندن نتیجه ارجاع بهپزشک خانواده ، باید نتیجه در این قسمت درج گردد .

: این قسمت بر اساس نتایج معاینات و بسته خدمتی توسط پزشکقسمت "ر" پیگیری ارجاعات و توصیه هاخانواده تکمیل می گردد.

* فرم مراقبت از جوانان پس از تکمیل در دفتر مراقبت جوانان ثبت و سپس در پرونده خانوار نگهداری می گردد.

در جاهایی که سامانه سیب وجود دارد به جای تکمیل فرم ،کلیه مراقبت جوانان، مراقبت های انجام شده جواناندر سامانه سیب ثبت می گردد.

141

دفتر مراقبت جوانان:

اسامی تمامی جوانان تحت پوشش هر خانه بهداشت در دفترمراقبت جوانان نوشته شده و بعد از انجام و ثبتمراقبت جوان در فرم مراقبتی و یا سامانه نتیجه معاینات جوان در دفتر نیز ثبت می گردد.

دانشجو بودن جوان در دفتر مشخص شود تا بتوان براساس آن پنل اطلاعات مدیریت خانه بهداشت را تکمیلنمود.

آموزش های لازم برای جوانان شامل: ازدواج سالم و پایدر،سوانح و حوادث جاده ای،پیشگیری از رفتارهای پرخطر و تروج رفتارهای سالم و آموزش مهارت های اجتماعی در جوانان می باشد، تمامی آموزش های داده شده به

جوانان باید در دفتر آموزش سلامت خانه بهداشت ثبت گردد .

144

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارسواحد سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس

جوانان سلامت گروه عملکرد اهم گزارشسال....................... .........................فصل

برنامه رديف اجرا عنوان اجرا زمان اجرا مكان ی ریال مخاطبینشیوه هزینهمخاطب تعدادنوع

دستورالعمل تکمیل فرم گزارش اهم عملکرد سلامت جوانان:

145

در این فرم آموزشها، مسابقات،نمایشگاهها و کلیه اموری که در طول هر فصل برای جوانان در خانه های بهداشت انجام می گیرد ثبت و بعد از جمع آوری توسط رابط آماری مراکز جامع سلامت جمع بندی و به واحد سلامت

جوانان،نوجوانان و مدارس تحویل داده می شود در قسمت عنوان برنامه نام برنامه مثلا آموزش ازدواج سالم در جوانان، نمایشگاه دانستنیهای سلامت

جوانان،مسابقات ورزشی و.........نوشته می شود.در قسمت زمان اجرا تاریخ اجرای برنامه در طول فصل نوشته می شود.

در ستون مکان اجرای برنامه محل اجرای برنامه نوشته می شود. در ستون شیوه ی اجرای برنامه مثلا سخنرانی، اجرای نمایش،برپایی نمایشگاه، برگزاری مسابقات ورزشی و......

ثبت می گردد.در ستون مخاطبین نوع مخاطب و تعداد آن ذکر می گردد

آموزش مبانی خود مراقبتی به جوانانویژه مربیان

146

آن نیاز داردزمانی که افراد از نظwwر خود مراقبتی فعالیتی است که هر شخصی برای حفظ و ارتقاء سلامتی خود به کمی و کیفی قادر به مراقبت از خو نیستند بایستی موردحمایت قwwرار گیرنwwد. این حمwwایت می بایwwد توسwwط اعضwwای

مراقبین سلامت انجام پذیرد. تئwwوری خودمراقبwwتی، بwwرای اولین بwwار در حwوزه سwwلامت خانواده، نهادهای اجتماعی و توسط اورم مطرح شد و در اصل مفهوم آن بیان دیدگاه انسان نسبت بهخود می باشد. در این دیدگاه انسان، خwwود

است و هم هدف عمل .هم عمل کننده

مراقبت از خود فعالیت پایداری است که توسط خود فرد، برای فرد، از زمان تولwwدتا مwwرگ اتفwwاق می افتwwد. در این رویکرد، توان و ظرفیت های فرد، لازم و ضروریاست این مراقبت ها نتیجه محور بوده و به دنبال کسب هدف هwwای

147

مراقبت از خwwود بwwه تعیین شده برایسلامت میباشد. قابلیت و تمایل به انجام عمل نیز ضروری میباشد. قابلیت های آموزش و تwwربیت حاصwwل می شwwود. مهم تwwرین مرور زمان و با کمک گرفتن از تجارب دیگران، گروه های اجتماعی

قسمت مراقبت از خود “انتقاد از خود”و “مدیریت خود” می باشد. مراقبت از خود: مهارتی است کwwه در مwwوقعیت شامل آن دسwwته از زندگی فردی، فامیلی، شغلی و تحصیلی اتفاق می افتد. ضرورت های خودمراقبتی های مختلف

رفتارهایی است که به حفظ و توسعه سلامت، کمک می کند. اینضرورت هwwا، از فwwردی بwwه فwwرد دیگwwر متفwwاوت میباشد

تعریف

منظwwور بهبwwود یwwا اعwwاده مراقبت از خود، حفظ سلامت شخصی است. هرگونه فعالیتی که فرد، خانواده و جامعه به خwود شwامل تمwام تصwمیماتی اسwت کwه افwراد سلامت، درمان یا پیشگیری از بیماری ها انجام می دهد. مراقبت از

جسمی و روانی سالم بماننwwد. مwwراقبت از خwwود فعwwالیتی اسwwت بwwرای برای خود و خانواده خود می گیرند تا از نظر و سwwلامت روانی. این فعwwالیت هwwا می توانwwد شwwامل تغذیwwه خwwوب، بهداشwwت فwwردی حفwwظ آمwwادگی جسwwمانی

مناسب،اجتناب از خطرات مثل سیگار کشیدن و غیره باشد. افراد بصورت انفرادی از خودمراقبت می کنند و افراد آن ها را حمایت می کنند، تا این رفتارها ارتقاء یافتwwه حمایت کننده مانند والدین، مسئولین مدارس از طرق مختلف

می تواند شامل موارد زیر باش" خودمراقبتی"و به عملکردی پایدار منجر شود.حمایت از نوجوانان و جوانان در

داد در زمینه سلامت و بدن انسان، سبک زندگی، فعالیت فیزیکیو تغذیه سالم.•

حمایت از جوانان در زمینه بدست آوردن اطلاعات، مدیریت کردن و تفسیر آن ها•

فراهم سازی اطلاعات متناسب با فرد.•

فراهم سازی ابزارهایی برای توانمندسازی فرد جهت مراقبت از خود•

فراهم سازی ابزارهایی برای کنترل سلامتی خود و تکنولوژی کمکی•148

آموزش مهارت های زندگی•

تشکیل گروه های همتا فراهم آوری، شبکه های اجتماعی خودمراقبتی به صورت حقیقی و مجازی و•

ایجاد تغییر نگرش سلامت جو •

ایجاد محیط توانمند ساز و ارائه خدمات•

مبانی خود مراقبتی مختلف سwwلامت نشwwان می دهwwد. را در حیطه های" مراقبت از خود"امروزه شواهد زیادی وجود داردکه مؤثر بودن

خwود، از لحwwاظ جسwمی، هیجwwانی، آن دسته از وظwwایفی اسwت کwه شwامل توسwعه دانش، کنwترل" مراقبت از خود"پیشگیرانه، همکاری مستمر با یکدیگر و افراد متخصص است. عملکردهای اجتماعی، کاهش خطرات، رفتارهای

حمایت از خود مراقبتی شامل فعالیت هایی است که سwwازمان هwwا و نهادهwwای حمwwایت کننwwده بwwه صwwورت رسwwمی و غیررسمی درجهت کمک به فرد برای خود مراقبتی انجام می دهند.در این رویکwwرد بهwwترین نتیجwwه حاصwwل از برنامwwه های خودمراقبتی زمانی حاصلمی شود کwwه همکwwاری بین افwwراد، خwwانواده و مراقwwبین بهداشwwتی بعمwwل آیwwد.مراقwwبین

اصول زیر واقف باشند. سلامت و خانواده قبل از حمایت از رفتارهای خودمراقبتی بایستی به

ارزیابیاصل اول:

ارزیwwابی نیازهwwا، این رفتارها ارزیwwابی عملکwwرد، مشwwکلات و اهwwداف افwwراد، رفتارهwwای خودمراقبwwتی و موانwwع انجwwام در برنامه های مداخله ای است و اگر این مرحلwwه ترجیحات، رفتارها، آمادگی و موانع مراقبت از خود، اولین مرحله

149

افwwراد را در مwwراقبت از خwwود تسwwهیل می کنwwد.نمی تwwوان نوجwwوانی را وادار بwwه انجwwام بدرستی انجام شود مدیریتصورت گرفته باشد. رفتاری کرد بدون اینکه ارزیابی اولیه

این ارزیابی به آموزش دهندگان این امکان را می دهد که روی رفتارهای خاص متمرکز شوند و برنامه ریزی و حwwل مسئله را متناسب با نیازهای نوجوان انجام دهند.ارزیابی نگرش افراد و آمادگی بwwرای رفتwwار هwwای مwwراقبت از خwwود بسیار ضروری است.ارزیابی مهارت های پیش نیاز خود مراقبتی از قبیل مهارت حwwل مسwwئله و مهارتتصwwمیم گwwیری

و ...

ارتقای مهارتهای عملیاصل دوم:

داده اسwwت کwwه آمwwوزش صwwرف بwwه مطالعات متعدد در مورد برنامه های خودمراقبتی افراد سالم و بیمwwاران نشwwان آموزشی مبتنی بر ارتقاء مهارت های عملی تأثیرات بهwwتری داشwwته بهبود نتایج کمکی نمی کند برعکس، برنامه های

مشwwترک و تشwwویق است.دادن اطلاعات به تنهایی باعث ارتقاء رفتارهای خودمراقبتی نمی شود. تصمیم گیری هایعمومی می شود. افراد به مشارکت در ارزیابی، برنامه ریزی باعث بهبود مهارت های

استفاده از رویکردهای غیرقضاوتیاصل سوم:

آن ها، فاقد سوگیری های قضاوتی مراقبین سلامت و والدین زمانی موفق تر عمل می کنند که برنامه های حمایتی برنامه های متعددی که برای ترک سیگار طراحی شده بود هدف قرار دهد.د باشد و رفتارهای فرد را مستقیما مور

توانسwwتند برنامwwه که در طی برنامه آموزشی نگرش منفی خود را نشان نداده انwwد بهwwتر از بقیه نشان داد پزشکانیهای خود را هدایت کنند.

150

رویکردهای غیرقضاوتی مخصوصا در ارتباط با رفتارهایی چون مصرف سیگار،سوء مصرف مواد بسیار مهم اسwwت. آموزش های مبتنی بر افزایش انگیزه افراد،در مراقبت از خود، مانند کاهش وزن، ترک سیگار بسwwیار مفیwwد خواهwwد

بود

الویت بندی، هدف گذاری و برنامه ریزی مشارکتیاصل چهارم:

نتیجwwه شخصی همراه باشد بهترین تعریف مسئله به صورت مشارکتی که با هدف گذاری واقع بینانه و برنامه ریزیارمغان می آورد. را در مراقبت از خود به

نتایج مطالعات نشان می دهدکه اگر افراد درک درستی ازتغیwwیری کwwه بایسwwتی اتفwwاق بیفتدداشwwته باشwwند، فعwwالیت، همکاریو تمکین خود را بیشتر می کنند.برنامه های آموزشی که دانش،الویت بندی، هwwدف گwwذاری وبرنامwwه ریwwزی را منتقل می کند و در کنار آن توانایی بکارگیری مهارت در موارد فوق را فراهم می کند، به افراد در مراقبت از خwwود کمک مؤثرتری می کنند.لازمه این رویکرد، تسلط افراد آموزش دهنده به ویژگی هwwای الwwویت بنwwدی وبرنامwwه ریwwزی

است.

حل مسئله مشارکتیاصل پنجم:

فرآیند حل مسئله شامل مراحلی است که طی آن فرد ابتدا، مسئله خود راتعریف می کند، سپس بwwه تنهwwایی یwwا بwwامشارکت افراد حمایت کننده، راه حل هایاحتمالی را بررسی و یکی از آن ها را انتخاب و بکار می گیرد.

سپس، شواهد حل شدن مسئله را ارزیابی و فرآیند را تکرار می کند. در این فرآیند افراد می آموزنwwد کwwه بwwا موانwwع بعنوان یک مسئله برخورد کنند و سپس با انتخاب یکی از راه حل هwwای ممکن بwwه تغیwwیر رفتwwار یwwا" مراقبت از خود"

اتخاذ یک روش پیشگیرانه اقدام کنند.

در این تعامل نوجوان یاد می گیرد که تکنیک های مختلف حل مسئله را بکwwارگیرد و آن را تبwwدیل بwwه برنامwwه و تغیwwیررفتار بکند.

151

استفاده از مهارت حل مسئله در مطالعات مختلف نشان داده است که حwwتی بیمwwاران از جملwwه بیمwwاران دیwwابتی بwwااستفاده از این تکنیک ها به تغییر سبک زندگی و کنترل بیماری فائق آمده اند.

تنوعاصل ششم:

افراد حرفه ای و غیرحرفه ای بطور مشترک می توانند تأثیرات بیشتری درایجاد رفتارهای خودمراقبتی ایجwwاد کننwwد. بشرطی که نقش ها و وظایف هر یک از اعضwwای تیم بطwwور مشخصwwی تعریwwف شwwده باشwwد و افwwراد حمwwایت کننwwده

آموزش های لازم در این موضوع را کسب کرده باشند.

برنامه های تغییر رفتار و تغییر سبک زندگی گروهی صرف نظر از اینکه فرد حرفه ای آن را هدایت کند یا نه، موفق تر عمل می کنند.همچنین می توان با اسwwتفاده از ایفwwای نقش د رآمwwوزش هwwا و بهwwره گwwیری ازمربیwwان تسwwهیل گwwر

آموزش ها را جذاب تر و موثرتر نمود.

مداخلات خودمراقبتی به روش های مختلفاصل هفتم:

آموزش های خودمراقبتی می توانwد بwه صwورت فwردی، گwروهی، تلفwنی و یwا در قwالب هwای خودآمwوزی تکنولwوژی اطلاعاتی امروزه بعنوان یک روش خلاقانه، وارد مراقبت های سwwلامتی گwwردد و دسترسwwی اسwwتفاده کننwwدگان را بwwه

خدمات و راهنمایی ها تسهیل کند.

مطالعات زیادی نشان داده است که در موارد افسردگی و اضطراب و ترس،درمان های رفتاری- شناختی بیشتر ازدرمان های معمولی مؤثر بوده اند.

پی گیری تلفنی خود مراقبتی در نوجوانان با مشکلات متعدد، میزان خودکارآمwwدی و پwwذیرش مwwوارد توجیwwه شwwده راافزایش می دهد.

152

خود کارآمدیاصل هشتم:

افزایش خود کارآمدی افرادبر طبق منابع چنین تعریف شده است:اعتقادات مردم در مورد توانایی خود برای ایجwwاد سwwطح معیwwنی از عملکwwرد و اعتقادبwwه اینکwwه خwwود کارآمwwدی در عمwwل بیش از سwwایرحوادث زنwwدگی انسwwان را تحت

تأثیرقرار می دهد.

خودکارآمدی یک فرآیند نیست بلکه یک نتیجه واسطه ای است که از طریق دسwwت یwwابی بwwه آن، نتwwایج دیگwwری مثwwل مراقبت از خود، تغییر رفتار اتفاق می افتد.بعبارت دیگر خودکارآمدی اعتماد فwwرد بwwه خwwود در مwwورد توانwwایی انجwwام

وظایف است.

قدرتمندترین جزء خودکارآمدی، یادگیری در حد تسلط است که ناشی از موفقیت در انجام وظایف می باشد.

پی گیری فعالپی گیری مرتب که همراه با یwادآوری وپس خورانwد باشwد، هم بwه مwراقبت کننwده و هم بwهاصل نهم: نوجوان کمک می کند تا رفتارهای خودمراقبتی پایداری داشته باشwwد ودر نتیجwwه نتwwایج مwwورد انتظwwار راحت تwwر قابwwل

وصول می گردد.

جوان از طریق دریافت فیدیک های مثبت به ادامه فعالیت ها تشویق و با دریافت فیدبک هwwای منفی، رفتwwار خwwود رااصلاح می کند.ارائه فیدبک، روابط بین مراقبت کننده و جوان را صمیمانه تر می کند.

خودمراقبتی مبتنی بر دستورالعملاصل دهم:

خودمراقبwwتی مبتwwنی بwwر دسwwتورالعمل اگwwر درسwwت تwwدوین و اجwwرا گwwردد بwwاعث می شwwود کwwه نتwwایج بهwwتری فwwراهم شود.مسائل مشترک راه حل های مشwترک دارد. بنwابراین داشwwتن چwارچوب ثwwابت بwwرای مسwwائل خwاص، از اعمwال سلیقه های فردی جلوگیری می کند و در عین حال لازم است دستورالعمل ها در برابر تفاوت های فwwردی انعطwwاف

پذیری لازم را نیزداشته باشند.

معرفی و استفاده از برنامه های اجتماعیاصل یازدهم: 153

در جوامع مختلف امکانات اجتماعی متعددی برای مسائل جوانان وجود دارد. دربwwرخی مطالعwwات نشwwان داده شwwده است که مشاوره تلفنی برای ترک سیگار اثرات بسیار مفیدی دارد.برنامه هایی شامل یادآوری تلفنی یا پیامک و یwwا

ایمیلی برای مراجعه یا مراقبت،اطمینان زیادی در مراقبت شونده ایجاد می کند.

استفاده از روش های ترکیبی در آموزش خودمراقبتی نوجوانان گwروهی پویwا و کنجکwwاو هسwwتند و ازاصل دوازدهم: روش های یکنواخت و خسته کننده استقبال نمی کنند.

در برنامه های آموزشی با هدف ارتقای مهارت های نوجوانان، بطور همزمان بایستی از روشهای آمwwوزش مکتwwوب، فیلم، کلیپ، پیام های صوتی و غیره استفاده نمود.چنان چه امکان استفاده از روش های ترکیبی در یادگیری فراهم آید، امکان تداوم برنامه نیز وجود دارد.زیرا افراد ماهیتا هم قادر به انجwwام مwwراقبت از خwود و خwwانواده خwwود هسwwتند وهم تمایل به این عمل دارند.مراقبت از خود بخشی از زندگی است و برای توسعه و احساس خwwوب بwwودن انسwwان

ها لازم است.

برای انجام فعالیت های خودمراقبتی هم زمینه های فرهنگی لازم است و هم سیستم آموزشی فعال.این فعالیت ازطریق تعاملات بین انسان ها آموخته می شود.در آموزش جوانان باید به نکات زیر توجه کرد:

در برخورد با رفتار نوجوان نباید برخورد قضاوتی کرد.•

لازم است با مشکلات و احساسات آن ها همدلی شود.•

رفتارها، واقعی و بدور از تظاهر باشد.•

آموزش و یاددهی مشارکتی باشد.•

رفتارهای آموزش دهندگان حمایتی باشد.•

شنیدن فعال داشته باشند.•154

با مشکلات و احساسات آنها با واکنش مناسب برخورد شود.•

مهارت های

خودمراقبتی

همانگونه که ذکر گردید فعالیت های خودمراقبتی، یک نوع مهارت عملی است

که بایستی آموخته شود. این مهارت ها شامل موارد زیر است:

خود مدیریتی:

خودمدیریتی به مفهوم توانایی در بکارگیری “آگاهی از هیجان ها” به منظورانعطاف پذیر مانwwدن و رفتارهwwا را مثبت هدایت کردن می باشد یعنی اینکه فردبتواند واکنش های هیجانی خwwود را در مقابwwل همwwه مwwردم و شwwرایط مختلwwف

کنترل کند.افرادی که مهارت خودمدیریتی دارند، به نقاط ضعف و قوت خود آشنایی دارند.

این افراد قادرند برای زندگی خود هدف گذاری کرده و برنامه ریزی کنند.لذا مراقwwبین سwwلامت بwwرای ایجwwاد مهwارتهای خودمراقبتی ابتدا باید تواناییمدیریت شخصی را در فرد ایجاد کنند.

مهارت های ارتباطی:

رابطه بین فردی از مهم ترین مؤلفه های زندگی از آغاز تولد تا مرگ است،هیچ یک از توانمندی های بwالقوه انسwان جز در سایه روابط فردی رشد نمی کند.فراگیری روابط بین فwwردی صwwحیح اهمیت زیwwادی در ایجwwاد سwwلامت روانی،

رشدشخصیت، هویت یابی، افزایش بهره وری، افزایش کیفیت زندگی، سازگاری وخود شکوفایی دارد.

مهارت کسب اطلاعات:

155

مراقبین علاوه بر تشویق بایستی از کسب اطلاعات مؤثق مطمئن باشند و منابعی که اطلاعwwات علمی و سwwالم را در اختیار نوجوان قرار می دهد را معرفی کنند.این اطلاعات بایستی طوری فراهم گردد که امکwwان انتخwwاب آگاهانwwه

را فراهم کند و به اشکال مختلف مکتوب و غیرمکتوب در دسترس قرار گیرد. همچنین

مراقبین بایستی از به روز بودن اطلاعات مطمئن باشwwند و این اطلاعwwات می بایسwwت متناسwwب بwwا درک نوجwwوان ازموضوع باشد به طوری که امکان بکارگیری آن درعمل وجود داشته باشد.

مهارت تشخیص نیازهای فردی:

نوجوانان از نظرفکری، جسمی، روانی نیازها و ظرفیت های متفاوتی دارند.اینکه نوجوان قادر به تشخیص کمبودهwwا و نواقص خود در زمینه های فوق باشد نیاز به راهنمایی دارد. ابزارهای متعددی برای ارزیابی شخص وجود دارد.کwwه

شناسایی کنند. آنان را قادر می سازد بصورت واقع بینانه نقاط ضعف و قوت های خود را

مهارت هدف گذاری و برنامه ریزی:

نوجوان باید به این سطح از درک برسد که بتواند تشخیص دهد که چه چیزهایی در مورد خودش قابل تغییر اسwwت و چه سطحی از تغییر امکان پذیر اسwwت وچگwwونگی ایجwwاد تغیwwیرات نwwیز بایسwwتی بwwه او آمwwوزش داده شwwود. تصwwورات

می گردد. غیرواقع بینانه نه تنها قابل دسترسی نمی باشد بلکه به مرور زمان باعث کاهش اعتماد به نفس

مهارت استفاده از شبکه های حمایتی:

امروزه انجمن ها، سازمان های مردم نهاد و شبکه های مجwwازی متعwwددی وجwwود دارد کwwه افwwراد بwwا عضwwویت در این گروه های حقیقی و مجازی به تبادل اطلاعات وتجارب می پردازند. نوجوانان از طریق پیوسwwتن بwwه این گwwروه هwwای مرتبط با سلامت می توانند مسایل و مشکلات خود را مطرح و به دنبال چاره جویی و تغییر رفتارباشند. اما با توجه

به گستردگی فضاهای مجازی بایستی این ارتباطات هدایت شده و آگاهانه صورت گیرد.

مهارت های استفاده از تکنولوژی و ابزارها:156

امروزه تکنولوژی و تجهیزات متعددی برای کنترل وضعیت سلامتی وجود دارد که بصورت ساده و کاربردی طwwراحی شده است.مراکز متعدد مشاوره، پیامک های حاوی پیام های سلامتی،سایت ها و وبلاگ های مناسwwب و تاییwwد شwwده

فراهم می کنند. اي وجود دارند که همگی به گونه ای اطلاعات لازم برای مراقبت فردی را

همچنین پرسش نامه های متعwwددی وجwwود دارد کwه بwwا اسwwتفاده از آن، نوجوانwwان می تواننwwد شwwناخت دقیwwق تwwری از و تشویق بwwه وضعیت سلامتی خودداشته باشند. این ابزارها می توانند جنبه های خود آگاهی در نوجوانان ایجاد کرده

مراقبت نماید.

ظرفیت سازی برای مراقبت از خود

ظرفیت سازی به معنی انجام فعالیت هایی است که باعث افزایش توانایی افراد در کمک رسانی به خود و دیگwwرانشده و باعث افزایش کیفیت و مهارت های زندگی می شود.

عملکرد افراد تحت تأثیر ظرفیت ها و امکاناتی است که در محیط اجتماعی قwwرار دارد. وجwwود سwwازمان هwwایی مثwwل نظام های سلامت مدارس و مؤسسه های خیریه باعث تغیwwیرات رفتwwاری فwردی و جمعی در جامعwwه شwwده و این در

بهداشتی یا وب سایت های طول زمان به رفتارهای پایدار اجتماعی منجر می شود. بعنوان مثال اتاق های اطلاعات مورد اطمینان در محیط مدرسه و کمیتwwه هwwایی مثwwل کمیتwwه سwwلامت روان، کیفیت زنwwدگی و ... کwwه اعضwwای آن هwwا

نمایندگان دانش آموزان ووالدین و مدرسه می باشد بخشی از این ظرفیت هاست.

از ظرفیت های دیگر می توان به کتابچه های کوچک و کاربردی اشاره کرد که این کتابچه هwwا حwwاوی اصwwول و روش های عملی مراقبت از خود، باورها و طرزتفکرات و احساسات در مwورد اصwول تغییwر رفتwwار و مهwwارت هwwایی کwه

در آینwwده لازم می گردد، می باشد.

پنج ستون اصلی رفتار خود مراقبتی شامل موارد ذیل می باشد:157

اطلاعات•

آموزش مهارت ها•

ابزارهای کنترل و خودمراقبتی•

شبکه های حمایتی•

انتخاب سبک زندگی سالم•

در ظرفیت سازی در مدارس و اجتماع باید به نکات فوق توجه کرد تا مقبولیت و جذابیت لازم برای این گروه سنیفراهم شود.

ظرفیت های فردی نیز به این امکانات بایستی اضافه شود. نوجوانان بایستی دانش به روز شده ای در مورد حفwwظ و ارتقای سلامتی خود داشته باشند، همچنین شبکه های حمایتی، خدمات فرد محور را ارائwwه دهنwwد کwwه این خwwدمات متکی به نیازهای فردی هر کس می باشد. نوجوانان باید مهارت ارزیابی وضعیت شخصی، برنامwwه ریwwزی و مداخلwwه به منظور تغییر رفتار را بیاموزند و قابلیت انتقال آموخته های خود به دیگران را داشته باشند و در این میان یکی از

می باشد." مدیریت تغییر"مهارت های اساسی، مهارت

برنامه ریزی برای تغییر و مراقبت از خود

بwwرای اینکwwه نوجwwوان قwwادر بwwه برنامwwه ریwwزی شخصwwی در مwwورد نیازهwwای خwwود باشwwد بایwwد اصwwولی را در نظwwر رفتارهایی که موجب مسwئولیت پwذیری افwراد در مwورد مwدیریت شخصwwی می شwwودتعریف و بهینwه سwwازی•گرفت.

موانعی که از نظر آموزشی و روانی مانع اتخاذ رفتارهای سالم می گردد شناسایی و تغییر یابد.•شود.

تمرینات عملی، برای جوان تعریف شده و پی گیری شود.•.

تعریف درستی از رفتارهایی که بایستی در آینده اتخاذ شود صورت گیرد•158

روش های رسیدن به رفتارهای هدف مورد نظر نیز تبیین گردد.•

اهمیت برنامه ریزی شخصی و استمرار برنامه بایستی روشن گردد.•

نسخه واحدی برای ارائه برنامه به کل نوجوانان وجود ندارد. •

یکسان و واحدی دارد که آن شامل موارد مذکور می باشد: اما اصول کلیآموزش تناسب اندام عمومی•سلامت•بهداشت فردی•مهارت های زندگی•تغذیه•فعالیت فیزیکی•خواب•مدیریت استرس•نیازهای هیجانی و معنوی•روابط درون فردی و بین فردی•ایجاد تعادل بین زندگی و کار•بهداشت بلوغ•سلامت باروری جنسی•

در شروع آموزش برنامه ریزی، سؤالات ساده می تواند کمک کننده باشد:159

وقتی دچار استرس می شوی چکاری انجام می دهی؟•دوست داری چکاری را در مواجهه با استرس انجام دهی؟•نداری؟ چه چیزهایی را به توانایی های خودت می خواهی اضافه کنی که اکنون•موانعی که باعث می شود نتوانی اینکار را انجام بدهی چیست؟•

این سؤالات در زمینه سلامت جسمی، احساس افسردگی، مشکلات ارتباطی نیزقابل تعمیم است.آموزش تناسب اندام عمومی:

این مفهوم بسیار وسیع تر از مفهوم عمومی سلامت و یا احساس خوب بودن است. این مفهوم بسیار گسترده تwwر از رقابت های ورزشی، عضلات برجسwwته یاظwwاهر عمwwومی اسwwت.رژیم غwwذایی و رژیم ورزشwwی متوسwwط، در طwwول زندگی نه تنها شاخص فیزیکی را بهبود می بخشد بلکه باعث تقویت قدرت عضلانی، پوسwwت سwwالم، قلب سwwالم در طول زندگی می شود. رژیم غذایی مناسب، باعث مصرف کالری و افزایش سوخت و ساز بدن می شود و در دراز مدت باعث تقویت عضلات و ورزش های هوازی باعث مصرف چربی های اضافی و افزایش میزان سwwوخت و سwwاز

بدن می گردد.تقویت عضلات در طول زندگی باعث حفظ ثبات در وزن می گردد.

سلامتی: سلامتی، سطحی از بهره وری سوخت و ساز و عملکرد موجود زنwwده می باشwwد.سwwازمان بهداشwwت جهwwانی مفهwwوم سلامت را چنین تعریف کرده است: سلامتی رارفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنwوی می دانwد و نwه صwرفا

بیمار نبودن. فعالیت های منظمی توسط نظام های ارائه دهنده خدمات ارائه می شود تا به تأمین، حفظ و ارتقای سwwلامت آحwwاد

جامعه کمک کنند.اصطلاح “سلامتی” یا سالم درمورد سازمان های غیرزنده نیز استفاده می شود: مثل جامعه سالم، شهر سالم، مدرسه سالم.علاوه بwwر عوامwwل ذکwwر شwwده، شwwرایط زیwwادی وجwwود دارد کwwه سwwلامت

انسان ها را تحت تأثیر قرار می دهند مانند شرایط اجتماعی، اقتصادی، سبک زندگی و غیره.

160

هدف از برنامه های “خودمراقبتی” حفاظت از افراد توسط خودشان در مقابل این عوامwwل می باشwwد.بwwرای حفwwظسلامتی، نقش علم، سازمان های تأمین کننده برنامه های سلامتی وخودمراقبتی از اهمیت خاصی برخوردار است.

سلامت شخصwwی افwwراد بwwه این نکتwwه بسwwتگی دارد کwwه آن هwwا چگونwwه بwwه طwwور فعwwال،غیرفعwwال و یwwا هwwدایت شwwده،موضوعات را مشاهده می کنند و در حفظ سلامت خود، آن ها را بکار می گیرند.

این رفتارها شامل اقwwدامات فwwردی بwwرای پیشwwگیری از بیمwwاری هwwا، ماننwwد شسwwتن دسwwت،مسwwواک زدن، نخ دنwwدان کشwwیدن، حمwwام رفتن و تهیwwه غwwذا بwwه روش صwwحیح می باشwwد.الگwwوی خwwواب، ورزش، رفتارهwwای تغذیwwه ای همwwه

رویکردهایی هستند که افرادبرای حفظ سلامتی خود انجام می دهند. سلامت فردی، تا حد زیادی به ساختار اجتماعی فwwرد بسwwتگی دارد. برخwwورداری ازروابwwط اجتمwwاعی قwwوی، کارهwwای

داوطلبانه و سایر فعالیت های اجتماعی، به سلامتروان و افزایش طول عمر فرد کمک قابل توجهی می کند.

فعالیت فیزیکیورزش

فعالیت فیزیکی به هر نوع فعالیت بدنی که باعث حفظ تناسwwب فwwیزیکی افwwراد،سwwلامت عمwwومی و احسwwاس خwwوببودن شود اطلاق می گردد.

فعالیت فیزیکی به دلایل مختلفی انجام می شود که شامل تقویت عضلانی،سلامت قلب و عروق، کwwاهش یwwا حفwwظ وزن و همچنین برای افزایش لذت از زندگی می باشد. فعالیت ورزشی منظم و متوالی، به تقwwویت سیسwwتم ایمwwنی بدن کمک می کند و از بیماری هایی نظیر فشارخون، سکته های قلبی و مغزی، چwwاقی، بیمwwاری قنwwد پیشwwگیری می

کند. از نظر روانی افرادی که ورزش می کنند کمتر دچار افسردگی می شوند. ورزش به افزایش اعتماد به نفس، بهبود

تصور فرد از خود کمک می کند. چاقی های دوران کودکی به چاقی های دوره بزرگسالی منجر می شود.مهارت های زندگی

161

مهارت های زندگی رفتارهایی هستند که بصwwورت مناسwwب و مسwwئولانه درمwwدیریت امwwور شخصwwی بکwwار گرفتwwه می شود.این مهارت ها از راه تجربه مستقیم یا آموزش و یا دست و پنجه نرم کردن با مشکلات روزمره زندگی حاصل

می شود. موضوع مهارت های زندگی بستگی به هنجارهای اجتماعی و انتظارات اجتماعی دارد.سازمان یونیسwف اعلام کwرده است که لیست واحدی از مهارت های زندگی وجود ندارد اما بدون شک مهارت های روانی و بین فwwردی مهم تwwرین

اجزاء مهارت هایزندگی هستند.در اصل، مهارت های زندگی ترکیبی از مهارت هاست که گاهی بطور همزمان درعمل بکار گرفته می شود.

بعنوان مثال فرد در موقع تصمیم گیری، بایستی قwwدرت تفکwwر انتقwwادی داشwwته باشwwد و همچwwنین بتوانwwد ارزش هwwای زندگی خود را روشن کند. در نهایت تعامل بین مهارت های مختلف بwwاعث عملکwwردی مطمئن و نتیجwwه ای ارزشwwمند

می شود. مهارت های زندگی می تواند طیف وسیعی داشته باشد که از مهارت های پیشگیری از سوء مصرف مواد تا مهارت

مقابله با بیماری های مزمن مثل افسردگی و… را شامل می شود.مهارت های زندگی شامل ارتباطات و مهارت های عملی است که برای یک زندگی مستقل، لازم است.

مهارت های زندگی مثل بقیه مهارت های اساسی دیگری است که انسان ها یwwاد می گیرنwwد و بwwا اسwwتفاده از آن هwwارشد می یابند و بصورت مطلوب با دیگران در جامعه زندگی می کنند.

این مهارت ها شامل موارد زیر می باشد:مراقبت های شخصی•سازماندهی•احترام به خود و دیگران•ارتباط•

162

مهارت های اجتماعی•

تغذیwه تغذیه به معنی تأمین مواد لازم برای زنwده مانwدن سwwلول هwا و موجwودات زنwده می باشwد. بسwیاری از مشwکلات و

بیماری های حاضر، از طریق تغذیه سالم قابل پیشگیری است. رژیم غذایی هر موجود زنده در واقع چیزی است که مصرف می شود . انتخاب رژیم غذایی بwwه درک افwwراد از مwwواد

غذایی بستگی دارد. متخصصین تغذیه کسانی هستند که مسئول برنامه ریزی غذایی، اقتصادی وآمwwاده سwwازی مwwواد غwwذایی بwwرای افwwراد

جامعه می باشند.آن ها همچنین دوره های آموزشی لازم برای مشاوره و راهنمایی تغذیه سالم را گذرانده اند.متخصصین تغذیه بالینی افرادمتخصصی هستند که بwwه نقش تغذیهwwدر پیشwwگیری از بیمwwاری هwwای مwwزمن

تأکید دارند. آن ها قبل از تجویزدارو به اصلاح عادات تغذیه ای می پردازند. رژیم های غذایی ضعیف تأثیرجبران ناپذیری بر سلامتی دارند مانند چاقی مفرط، بیماری های قلبی و روقی، دیwwابت

و پوکی استخوان.

خwواب خواب در یک شرایط طبیعی، دوره ای است که با کwwاهش یwwا فقwwدان هوشwwیاری دردوره زمwwانی معین مشwwخص می شود.همچwwنین کلیwwه فعwwالیت هwwای حسwwی بwwه حwwالت تعلیwwق در می آیwwد و تقریبwwا تمwwام عضwwلات ارادی غیرفعwwال می

شوند.خواب، بدلیل کاهش توانایی در پاسخ به محرک ها، از بیداری متمایز می گردد. در طول خواب، فعالیت های سازندگی بwدن افwزایش می یابwد همچwwنین خwواب بwاعث جwوان سwازی و رشwwد مجwدد

سیستم های عصبی، ایمنی، عضلانی و اسکلتی می شود.خواب در پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهی ها مشاهده می شود.

163

ازمصwwرف انwرژی در طwولw%10 -5% خواب راهی است برای کاهش مصرف و ذخwیره انwرژی بطwوری کwه حwدود سwwاعت9/5-8/5سwwاله، 29-18خواب کاهش می یابد. مدت خواب بستگی به سن افwwراد دارد بطوریکwwه در جوانwwان

استساعت مطلوب است.11-10ساعت و کودکان دبستانی 9-7و این ساعت برای بزرگسالان

خواب رابطه تنگاتنگی با حافظه دارد. حافظه کاری تحت تأثیر محرومیت از خواب کاهش می یابwwدو این حافظwwه از این لحاظ حائز اهمیت است که مسئول نگهداری اطلاعات بwwرای پwwردازش بعwwدی اسwwت. این نwwوع حافظwwه درزمینwwه

تصمیم گیری، فعالیت های شناختی، استدلال مؤثر است.

مدیریت استرس مدیریت استرس اشاره داردبwwه طیwف وسwwیعی از تکنیwwک هwwا وروان درمwانی هاسwت کwwه بwwه کنwwترل اسwwترس افwراد مخصوصا در موارد مزمن کمک می کند. هدف مدیریت استرس ارتقاء فعالیت های روزمره افراد اسwwت. منظwwوراز استرس در این تعریف، توجه به جنبه های منفی آن است. اسwwترس علائم زیwwادی ایجwwاد می کنwwد از فwwردی بwwه فwwرد دیگر، از موقعیتی به مwwوقعیت دیگwwر تفwwاوت دارد،همچwwنین اسwwترس می توانwwد شwwدت هwwای متفwwاوتی داشwwته باشwwد.

استرس هم می تواندباعث بیماری های جسمی و هم روانی از جمله افسردگی شود. مدیریت استرس یکی از کلیدهای موفقیت و شwwادی در زنwwدگی مwwدرن امwwروزی اسwwت.مwwدیریت اسwwترس می توانwwد اضطراب را کم کند و به احساس خوب بودن افرادکمک کند.روش های زیادی برای کنترل اسwwترس وجwwود دارد کwwه بخشی از آن ها توسط افراد متخصص و بwwرخی توسwwط خwwود فwwرد انجwwام می شwwود. مwwدیریت اسwwترس، بwwه کwwاهش

فشارهای روحی، احساسات مثبت و احساس خوب بودن کمک می کند.

ارزیابی عملکرد

مهارت های خودمراقبتی

164

نظارت بر برنامه ریزی و مراقبت از خود، جهت اطمینان ضwwروری می باشwwد. بwwه همین منظwwور از مwwوارد زیwwر بایwwدمطمئن شدکه:

نوجوان قادر به انتخاب آگاهانه می باشد.•قادر به تشخیص نیازهای خود می باشد.•اعتماد به نفس لازم در مراقبت از خود دارد.•قادر به استفاده از تکنولوژی و ابزارها می باشد.•توانایی ملحق شدن به شبکه های اجتماعی را دارد.•توانایی تشخیص تهدیدات را دارد.•می تواند بطور مستقل عمل کند.•

منابع1 .Katherine Renpenning M. Self-care science, nursing theory and evidence-based practce: Springer Publishing Company; 2011

2 .Dodd M, Dibble S, editors. Predictors of self-care: a test of Orem’s model. Oncology nursing forum;1293

3 .Evangelista LS, Shinnick MA. What do we know about adherence and self-care? The Journal of cardiovascular nursing. 2008;23(3):250 .

4 .Weisbord MR, Weisbord M. Future search: An acton guide to fnding common ground in organizatons and communites: Berret-Koehler Store; 2000.

5 .Skovholt T, Troter-Mathison MJ. The resilient practtoner: Burnout preventon and self-care strategies

for counselors, therapists, teachers, and health professionals: Taylor & Francis; 2010.

6 .Sanders MR. Triple P-Positve Parentng Program: Towards an empirically validated multlevel parentng

and family support strategy for the preventon of behavior and emotonal problems in children. Clinical

child and family psychology review. 1999;2(2):71-90.

165

7 .Nutbeam D, Kickbusch I. Advancing health literacy: a global challenge for the 21st century. Health

Promoton Internatonal. 2000;15(3):183-4.

8 .Lauder W. The utlity of self-care theory as a theoretcal basis for self-neglect. Journal of advanced

nursing. 2001;34(4):545-51.

9 .Kickbusch I, Maag D, Saan H, editors. Enabling healthy choices in modern health societes. Eighth

European Health Forum, Bad Gastein, Austria, 5–8 October 2005; 2005.

10 .Harris PJ, Harris E, Thompson S, Harris-Roxas B, Kemp L. Human health and wellbeing in environmental

impact assessment in New South Wales, Australia: Auditng health impacts within environmental

assessments of major projects. Environmental Impact Assessment Review. 2009;29(5):310-8.

11 .Daniel B, Gilligan R, Wassell S. Child development for child care and protecton workers: Jessica Kingsley

Publishers; 2011.

166

sums.ac.ir · Web viewدرصد * ارتقاء درصد جوانان آموزش دیده با هدف...

Documents

Transcript of sums.ac.ir · Web viewدرصد * ارتقاء درصد جوانان آموزش دیده با هدف...