statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da...

140
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 amocanebisa da testebis krebuli gamomcemloba `universali~ Tbilisi 2018

Transcript of statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da...

Page 1: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis

saxelmwifo universiteti

statistika ekonomikisa

da biznesisTvis-2

amocanebisa da testebis

krebuli

gamomcemloba `universali~

Tbilisi 2018

Page 2: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

uak (UDC) 311 : 075. 8

g. 34 winamdebare krebuli momzadebulia ivane javaxiSvilis saxelobis Tbili-sis saxelmwifo universitetis ekonomikisa da biznesis fakultetze amJamad moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic moiTxovs praqtikuli amocanebisa da magaliTebis amoxsnas. yoveli Tema Sedgeba 3 ZiriTadi kompo-nentisagan: 1) tipuri amocanebis amoxsna, 2) amocanebi damoukidebeli muSao-bisaTvis da 3) testebi. krebuli gankuTvnilia umaRlesi saswavleblebis ekonomikuri, socialu-ri, biznesis specialobebisa da fakultetebis studentebisaTvis. igi did daxmarebas gauwevs aseve praqtikos specialistebs da am sakiTxe-biT dainteresebul mkiTxvelTa farTo wres. redaqtori: ekonomikur mecnierebaTa doqtori, profesori simon gelaSvili recenzentebi: ekonomikis akademiuri doqtori, profesori ioseb arCvaZe ekonomikis akademiuri doqtori, profesori nana aslamaziSvili redaqtoris werilobiTi nebarTvis gareSe akrZalulia wignis an misi na-

wilebis nebismieri nabeWdi saxiT aslebis gamravleba da gavrceleba. am

wesis darRveva isjeba moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

© avtorTa jgufi, 2018 gamomcemloba `universali~, 2018

Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. 19, : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30 E-mail: [email protected]; [email protected] ISBN 978-9941-22-964-0

Page 3: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

Ivane Javakhishvili Tbilisi State University

STATISTICS for ECONOMICS and BUSINESS-2

Exercises and Tests

Publishing House “UNIVERSAL”

Tbilisi 2018

Page 4: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

(UDC) 311 : 075. 8

G. 34

Supplementary book is prepared on the basis of current syllabus “Statistics

for Economics and Business-2”, which is applied in the faculty of Economics and

Business in Tbilisi State University. Every theme consists of four components: 1)

typical task solution, 2) asignments for individual solution and 3) Tests.

This book is expected to be a good aid for students of business, economics

and social specialties. It might be healpful also for any person interested in

statistics.

Editor: Professor Simon Gelashvili, Ph.D Reviewers: Professor Joseb Archvadze, Ph.D Professor Nana Aslamazishvili, Ph.D

© Autors, 2018 Publishing House “UNIVERSAL”, 2018

19, I. Chavchavadze Ave., 0179, Tbilisi,Georgia : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30

E-mail: [email protected]; [email protected]

ISBN 978-9941-22-964-0

Page 5: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

5

S i n a a r s i

winasityvaoba........................................................................................................ 6 Tema 1. Sromis bazris statistika................................................................... 7

Tema 2. ZiriTadi da sabrunavi kapitalis statistika .............................. 32

Tema 3. makroekonomikuri statistikis maCvenebelTa sistema ............. 46

Tema 4. sabazro koniunqturis statistika .................................................. 63

Tema 5. safinanso-sabanko statistika .......................................................... 89

Tema 6. cxovrebis donis statistika ............................................................. 112

Tema 7. sagareo ekonomikuri urTierTobebis statistika ..................... 126

gamoyenebuli literatura .............................................................................. 139

Page 6: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

6

w i n a s i t y v a o b a

Tanamedrove pirobebSi statistikuri mecnierebis meTodebi farTod gamoiye-

neba sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi da gansakuTrebiT ki ekonomikisa da biznesis seqtorSi. amitom aucilebelia, rom Teoriul masalasTan erTad studen-tebma praqtikulad Seiswavlon konkretuli meTodebis gamoyenebis Taviseburebebi, pirobebi da sazRvrebi. es ara mxolod gauadvilebs maT sagnis Rrmad Seswavlas, ara-med moamzadebs praqtikaSi samuSaod, rac gaafarToebs maTi dasaqmebis SesaZleblo-bas. swored am miznis miRwevas emsaxureba winamdebare krebulis momzadeba, romelic did daxmarebas gauwevs rogorc studentebs, aseve praqtikos specialistebs. misi struqtura srulad Seesabameba Sesabamisi saswavlo disciplinis - ,,statistika eko-nomikisa da biznesisTvis-2” — damtkicebul silabuss. aRniSnulma silabusma eqsper-tiza gaiara rogorc saqarTveloSi, ise sazRvargareT (germaniaSi) da masze oficia-lurad miRebulia dadebiTi Sefaseba.

warmodgenili krebulis mniSvnelobas da gamoyenebis masStabebs afarToebs is-

ic, rom masSi ganxilulia ara mxolod praqtikuli amocanebis amoxsnis wesebi da teq-nika, aramed mocemulia aseve amocanebi da savarjiSoebi individualuri davalebe-bis Sesasruleblad da Sesabamisi testebi. es mniSvnelovnad gauadvilebs studentebs leqciebze mosmenili Teoriuli masalis aTvisebas da gamoumuSavebs maT misi praq-tikaSi gamoyenebis unar-Cvevebs.

krebulis momzadebis procesSi gamoyenebuli iqna rogorc qarTul, ise ingli-

sur, germanul da rusul enebze gamocemuli Tanamedrove specialuri literatura. winamdebare wigni moamzada ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo uni-versitetis ekonomikuri da socialuri statistikis kaTedram (saerTo redaqcia, wi-nasityvaoba da Tema 7 - ,,sagareo ekonomikuri urTierTobebis statistika” - simon gelaSvili; Tema 1 - ,,Sromis bazris statistika” - merab xmalaZe, qeTevan CitalaZe; Tema 2 - ,,ZiriTadi da sabrunavi kapitalis statistika” — marine mindoraSvili; Tema 3 - ,,makroekonomikuri statistikis maCvenebelTa sistema” — marine mindoraSvili; Te-ma 4 - ,,sabazro koniunqturis statistika” — qeTevan marSava; Tema 5 - ,,safinanso-sa-banko statistika” — nino abesaZe, zamira Sonia; Tema 6 - ,,cxovrebis donis statisti-ka’’ — merab xmalaZe, irine maisuraZe.

winamdebare krebuli dazRveuli ver iqneba calkeuli naklovanebebisgan; maTi

aRmofxvris mizniT gamoTqmuli yvela samarTliani SeniSvna da racionaluri winada-deba aucileblad iqneba gaTvaliswinebuli wignis Semdgomi gamocemisas.

Page 7: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

7

Tema 1. Sromis bazris statistika

1.1. tipuri amocanebis amoxsna

amocana #1 gvaqvs Semdegi monacemebi:

1. 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleoba, +15T _ 3 002,1 aTasi;

2. ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, ek.aqt.T _ 2060,2 aTasi;

3. ekonomikurad pasiuri mosaxleoba, ek.pas.T _ 941,9 aTasi;

4. dasaqmebuli mosaxleoba, dasaq.T _ 1908,5 aTasi;

5. umuSevari mosaxleoba, umuS.T _ 151,7 aTasi.

gaiangariSeT: mosaxleobis ekonomikuri aqtiurobis, ekonomikuri pasiurobis, dasaqmebisa da

umuSevrobis doneebi.

amoxsna:

1. ekonomikuri aqtiurobis done ( ek.aqt.K ) gaiangariSeba formuliT:

68,6% 100.3002,1

2060,2 100

T

TK

15

=×=×=+

ek.aqt.

aqt.ek.

2. ekonomikuri pasiurobis done ( ek.pas.K ) gaiangariSeba formuliT:

%4,311003002,1

941,9 100

T

TK

15

=×=×=+

ek.pas.

pas.ek.

3. dasaqmebis done ( das.K ) gaiangariSeba formuliT:

%6,631003002,1

1908,5 100

T

TK

15

=×=×=+

das.

das.

4. umuSevrobis done ( umuS.K ) gaiangariSeba formuliT:

%4,71002060,2

151,7 100

T

TK =×=×=

aqt.ek.

umuS.

umuS.

amocana #2

gvaqvs Semdegi monacemebi samuSao Zalis moZraobis Sesaxeb wlis ganmavlobaSi:

1. momuSaveTa ricxvi wlis dasawyisSi (T0) _ 100,0 aTasi; 2. momuSaveTa ricxvi wlis bolos (T1) _ 120,0 aTasi; 3. wlis ganmavlobaSi samuSaoze miRebulia 30 aTasi kaci; 4. wlis ganmavlobaSi samuSaodan ganTavisuflebulia 10 aTasi kaci; 5. samuSaodan ganTavisuflebulTagan:

a) xuTi aTasi kaci gavida pensiaze, an wavida sxva aucilebeli mizeziT (auci-lebeli brunva);

b) oTxi aTasi ganTavisuflda sakuTari surviliT (denadoba); g) erTi aTasi ganTavisuflda disciplinis darRvevis gamo (denadoba). gaiangariSeT:

1. momuSaveTa saSualowliuri siobrivi ricxvi, T ;

Page 8: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

8

2. samuSao Zalis mudmivobis koeficienti, Kmudm. 3. samuSao Zalis ganaxlebis koeficienti, Kganax. 4. samuSao Zalis wasvlis koeficienti mTlianad (Kwasv)da Semadgeneli kompo-

nentebis mixedviT; 5. samuSao Zalis saerTo brunvis koeficienti KsaerTo br. 6. samuSao Zalis Canacvlebis koeficienti, KCanacv.

amoxsna:

1. momuSaveTa saSualowliuri siobrivi ricxvi, T wlis dasawyisis da wlis bolos momuSaveTa ricxvis saSualo ariTmetikulis tolia:

1102

120100

2

TT T 10 =

+=

+= aTass.

2. samuSao Zalis mudmivobis koeficienti, Kmudm. gamoiTvleba mudmivad momu-SaveTa ricxvis SefardebiT momuSaveTa saSualowliur siobriv ricxvTan.

TviTon mudmivad momuSaveTa ricxvi miiReba wlis dasawyisis momuSaveTa ric-xovnobas gamoklebuli samuSaodan ganTavisuflebulTa ricxvi, e.i.

100 000 _ 10 000 = 90 000 samuSao Zalis mudmivobis koeficienti gamoiTvleba procentobiT:

81,8% 100%11090

K =×=mudm

, rac niSnavs, rom wlis ganmavlobaSi mudmivad muSa-

obda samuSao Zalis 81,8%. 3. samuSao Zalis ganaxlebis koeficienti, Kganax. gamoiTvleba samuSaoze miRe-

bulTa ricxvis SefardebiT momuSaveTa saSualowliur siobriv ricxvTan procen-tobiT.

27,2%. 100%11030

K =×=ganax.

4. samuSao Zalis wasvlis koeficienti, Kwasvl. gamoiTvleba samuSaodan ganTa-visuflebulTa SefardebiT momuSaveTa saSualowliur siobriv ricxvTan, procen-tobiT, e. i.:

9,0%. 100%11010

K =×=wasv.

ganTavisuflebulebis saerTo ricxvi Sedgeba pensiaze wasulebis, samxedro samsaxurSi gawveulebis, dainvalidebulebis da sxva aucilebeli mizeziT wasulebi-sagan, rasac ewodeba aucilebeli brunva.

Kauc.br. gamoiTvleba aucilebeli brunvis SefardebiT momuSaveTa saSualowli-ur siobriv ricxvTan, procentobiT, e. i.:

. 4,5% 100%110

5K =×=

br.auc.

sakuTari surviliT da disciplinis darRvevis gamo ganTavisuflebulTa ricxvs ewodeba samuSao Zalis denadoba1. mTlianad denadobis koefcienti ase gamo-

iTvleba: 4,5%. 100%110

5K =×=denad.

samuSao Zalis aucilebeli brunvis (Kauc.br.) da denadobis (Kdenad.) koeficiente-bis jami gvaZlevs samuSao Zalis wasvlis koeficients (Kwasv.), e. i.:

Kwasvl. = Kauc. br. + Kden. marTlac, 9% = 4,5% + 4,5%

1samuSao Zalis denadobas kidev uwodeben zedmet brunvas.

Page 9: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

9

samuSao Zalis denadoba Tavis mxriv iyofa orad: ganTavisuflebulebi sakuTa-ri surviliT da disciplinis darRvevis gamo. Sesabamisad gamoiTvleba denadobis ori koeficienti: 1) Kdenad.sak.sur. da 2) Kdenad.disc.darR. gamoisaxeba procentobiT

1) . 3,6% 100%110

4K =×=

sur.denad.sak.

2) . 0,9% 100%110

1K =×=

.darR.denad.disc

denadobis koeficients sakuTari surviliT, damatebuli denadobis koefici-enti disciplinis darRveviT, gvaZlevs denadobis mTlian koeficients. marTlac, 3,6% + 0,9% = 4,5%.

meorenairad, samuSao Zalis wasvlis koeficienti tolia: samuSao Zalis auci-lebel brunvis koeficients damatebuli samuSao Zalis denadobis koeficienti sa-kuTari surviliT da damatebuli denadobis koefcienti disciplinis darRveviT. kerZod,

Kwasvl. = Kauc. br. + Kden.sak. sur. + Kdenad.disc.darR.

marTlac: 9% = 4,5% + 3,6% + 0,9% 5. samuSao Zalis saerTo brunvis koeficienti, KsaerT.br. gaiangariSeba samuSao-

ze miRebulTa da ganTavisuflebulTa jamis SefardebiT momuSaveTa saSualowliur siobriv ricxvTan:

. 36,3% 100%*110

1030K =×+=

br. saerTo

saerTo brunvis koefcienti, ganaxlebis da wasvlis koeficentebis jamis to-lia:

KsaerT.br. = Kganax. + Kwasvl. sinamdvileSi: 36,3 = 27,3 + 9,0 6. samuSao Zalis Canacvlebis koeficienti, KCanacv. gaiangariSeba samuSaoze mi-

RebulTa ricxvis SefardebiT yvela mizeziT ganTavisuflebulTa ricxvTan.

3 1030

K ==Canac.

e. i. 300%.

es niSnavs, rom samuSaoze miRebulTa ricxvi 3-jer aRemateba ganTavisufle-bulTa ricxvs.

amocana #3

gvaqvs Semdegi monacemebi xelfasis fondisa da dasaqmebulTa ricxvis Sesaxeb. xelfasis fondma Seadgina 1596 mln. lari, xolo dasaqmebulTa ricxvma 1839,3 aTasi.

gaiangariSeT saSualo Tviuri xelfasi mocemuli wlisTvis.

amoxsna:

saSualo Tviuri xelfasi miiReba saSualo wliuri xelfasis gayofiT 12-ze.

TviT saSualo wliuri xelfasi ( f ) ki miiReba xelfasis fondis (∑F ) Sefarde-

biT dasaqmebulTa ricxvTan (∑T ) e. i.:

1839,3

1596

T

F==

∑∑f .

magram saqme isaa, rom mricxvelSi xelfasis fondis zomis erTeulia mln. lari, xolo mniSvnelSi, dasaqmebulTa ricxvis zomis erTeulia aTasi kaci.2 aseTi saxiT 2saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri dasaqmebulTa ricxvs aqveynebs aTasebSi.

Page 10: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

10

isini araSesadarisia. statistikuri Sedarebis Teoriis Tanaxmad, Sesadari sididee-bi gamosaxuli unda iyos zomis erTi da igive erTeulebiT. am ori monacemis Sesada-risobaSi mosayvanad dasaqmebulTa ricxvi gamovsaxoT milionobiT, anu 1839,3 aTasi dasaqmebuli aris 1,8393 mln. amis Semdeg, saSualo wliuri xelfasi toli iqneba:

7,8671,8393

1596 ==f laris.

Sesabamisad, saSualo Tviuri xelfasi tolia: 867,7 : 12 = 72,3 laris. saSualo xelfasi SeiZleba miviRoT meore gziTac: kerZod, milionobiT gamosa-

xuli xelfasis fondi gamovsaxoT aTasi lariT. maSin 1596 mln. lari iqneba 1596000 aTasi lari, xolo saSualo wliuri xelfasi tolia:

7,8671839,3

1596000 ==f laris

xolo saSualoTviuri xelfasi _ 867,7 : 12= 72,3 laris.

amocana #4 gvaqvs Semdegi monacemebi:

cxrili 1 dasaqmebulTa ricxovnoba da saSualo Tviuri xelfasi saqarTvelos

mrewvelobaSi

dasaqmebulTa ricxovnoba (aTasi) T

saSualo Tviuri xelfasi,

lari f

T0 T1 0f 1f

samTomopovebiTi mrewveloba

6,6 3,9 119,3 179,5

damamuSavebeli mrew-veloba

109,3 90,8 99,3 183,8

sul mrewveloba 115,9 94,7 100,4 183,6

gaiangariSeT: 1. xelfasis cvalebadi, fiqsirebuli da struqturuli Zvrebis indeqsebi; 2. saSualo xelfasis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi calkeuli faq-

torebis gavlena; 3. xelfasis fondis moculobis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi faq

torebis gavlena; 4. gaanalizeT miRebuli Sedegebi.

amoxsna: pirvel rigSi, gamoTvlebis gasaioleblad SevadginoT damxmare cxrili. mona-

cemebi gamosaxulia larebSi.3 cxrili 2

00Tf 10Tf 11Tf

samTomopovebiTi mrewve-loba

787 380 465 270 700 050

damamuSavebeli mrewve-loba

10 853 490 9 016 440 16 689 040

3 xelfasis fondi ar qveyndeba, magram mas vangariSobT saSualo xelfasis gamravlebiT dasaqmebulTa ricxvze, romelTa Sesaxeb monacemebi qveyndeba.

Page 11: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

11

sul mrewveloba 11 640 870 9 481 710 17 389 090

1) xelfasis cvalebadi, fiqsirebuli da struqturuli Zvrebis indeqsebi. xelfasis cvalebadi Semadgenlobis indeqsi gamoiTvleba formuliT:

182,8%. 100,4

183,6

115900

640870 11 :

94700

389090 17

T

T:

T

TI

0

00

1

11 ====∑∑

∑∑ ff

xelfasis fiqsirebuli Semadgenlobis indeqsi gamoiTvleba formuliT:

%.4,1831,100

6,183

94700

9481710:

94700

17389090

T

T:

T

TI

1

10

1

11 ====∑∑

∑∑ ff

xelfasis struqturuli Zvrebis indeqsi gamoiTvleba formuliT:

%.7,994,100

1,100

115900

11640870:

94700

9481710

T

T:

T

TI

0

00

1

01 ====∑∑

∑∑ ff

analizi. ganxilul periodSi saSualo xelfasi mrewvelobis orive dargSi er-

Tad TiToeul dargSi xelfasisa da dasaqmebulTa struqturis cvlilebis xarjze gaizarda 182,8%-iT. aqedan, TiToeul dargSi saSualo xelfasis zrdam gamoiwvia mTlianad mrewvelobis saSualo xelfasis zrda 183,4%-iT. rac Seexeba mrewvelobaSi dasaqmebulTa struqturuli Zvrebis cvlilebebis gavlenas, am faqtoris gavleniT inde qsma Seadgina 99,7%. e. i. saSualo xelfasi Semcirda 0,3%-iT. aRniSnuli Semci-rebis mizezia samTomopovebiT mrewvelobaSi (sadac maRali iyo saSualo xelfasi), dasaqmebulTa xvedriTi wilis Semcireba 5,7%-dan 4,1%-mde, e,i. 1,6%-iT.

indeqsebis urTierTkavSiris Tanaxmad, cvalebadi Semadgenlobis indeqsi fiq-sirebuli da struqturuli Zvrebis indeqsebis namravlis tolia. sinamdvileSi: 1,828=1,834×0,997

2) saSualo xelfasis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi calkeuli faqtorebis gavlena.

mrewvelobaSi saSualo xelfasi 110,4 laridan gaizarda 183,6 laramde, e.i. abso-luturi mateba Seadgens 83,2 lars.

1) mTlianad mrewvelobaSi saSualo xelfasis absoluturi mateba, gamowveuli samTomopovebiT da gadamamuSavebel mrewvelobaSi saSualo xelfasis cvlilebiT, gaiangariSeba Semdegnairad:

5,831,1006,18394700

9481710

94700

17389090

T

T

T

T

1

10

1

11 =−=−=−=Δ∑∑

∑∑ ff

f lars.

e. i. mocemuli faqtoris gavleniT xelfasi gaizarda 83,5 lariT. 2) xelfasis absoluturi mateba, gamowveuli calkeuli dargebSi dasaqmebulTa

xvedriwilis cvlilebiT, gaianagariSeba Semdegnairad:

3,04,1001,100115900

11640870

94700

9481710

T

T

T

T

0

00

1

01 −=−=−=−=Δ∑∑

∑∑ ff

f lars.

e .i. mocemuli faqtoris gavleniT saSualo xelfasi Semcirda 0,3 lariT. saerTo mateba tolia: 83,2 lari = 83,5 lars _ 0,3 lari.

3) xelfasis fondis moculobis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi faqtorebi.

1. xelfasis fondis moculobis absolutur matebas vadgenT formuliT:

220 748 5870 640 11-090 389 17 T - TΔF 0011 === ∑∑ ff lars.

2. xelfasis fondis absolutur matebaze TiToeul dargSi saSualo xelfasis cvlilebis gavlenas vadgenT formuliT:

380 907 7710 481 9-090 389 17 T - TΔF 10111 === ∑∑ ff lars.

Page 12: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

12

3. xelfasis fondis absolutur matebaze dasaqmebis struqturis gavlenas vad-genT formuliT:

TΔF 102 ∑= f _ 0f4 -261709507880-9481710 T 1 ==∑ lars.

4. xelfasis fondis absolutur matebaze dasaqmebulTa saerTo ricxvis cvli-lebis gavlenas vadgenT formuliT:

ΔF 103 f= ∑ 1T _ -213299011640870-9507880 T 10 ==∑ f lars.

aRniSnuli faqtorebidan xelfasis fondis zrdaze dadebiTad moqmedebs mxo-lod TiToeul dargSi saSualo xelfasis zrda. danarCeni faqtorebi moqmedeben uaryofiTad.

faqtorebs Soris arsebobs Semdegi kavSiri:

321 ΔFΔFΔF ΔF ++= marTlac: 5748220=7907380 — 26170 — 2132990.

amocana #5

Tvis ganmavlobaSi warmoebulia 5 mln. laris produqcia. Tvis dasawyisSi mo-

muSaveTa ricxvi Seadgenda 200, xolo Tvis bolos _ 210. mocemul monacemebze dayrdnobiT gaiangariSeT: saSualo Tviuri Sromis nayo-

fiereba.

amoxsna:

Sromis nayofierebis done (U) gaizomeba garkveul periodSi warmoebuli pro-

duqciis moculobis (Σq) SefardebiT momuSaveTa saSualowliur ricxvTan (ΣT). pirvel rigSi unda gamovTvaloT momuSaveTa saSualoTviuri ricxvi, romelic tolia:

2052

210200=

+.

amis Semdeg saSualoTviuri Sromis nayofiereba gaizomeba, rogorc

2439205

5000000= lars.

e. i. saSualoTviuri Sromis nayofiereba tolia 2439 laris, rac niSnavs, rom Tvis ganmavlobaSi erTi momuSave awarmoebs saSualod 2439 laris produqcias.

amocana #6

gvaqvs Semdegi monacemebi mompovebeli da damamuSavebeli mrewvelobis Sesaxeb mimdinare da sabaziso periodebSi:

cxrili 3.

dasaqmebulTa saSua-lo wliuri ricxvi

(aTasi kaci) T

Sromis nayofierebis

done (larebSi) U

T0 T1 U0 U1

samTomopovebiTi mrewveloba 6,5 8,6 10 585 17 942

damamuSavebeli mrewveloba 58,7 61,7 11 195 25 165

4

0f aris mTlianad mrewvelobis saSualo xelfasi. danarCen SemTxvevebSi calkeuli dargebis

saSualo xelfasi.

Page 13: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

13

sul mrewveloba 65,2 70,3 11 135 24 282

gaingariSeT:

1. Sromis nayofierebis cvalebadi, fiqsirebuli da struqturuli Zvrebis in-deqsebi;

2. Sromis nayofierebis donis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi faq-torebi;

3. gaanalizeT miRebuli Sedegebi.

amoxsna:

1. Sromis nayofierebis cvalebadi Semadgenlobis indeqsi gaiangariSeba formuliT:

=×+××+×

==∑∑

∑∑

2,65

7,58111955,610585:

70,3

61,7251658,617942

T

TU :

T

TU I

0

00

1

11

2,18 11135 : 24282 65,2

725950 :

70,3

1706982 === e. i. 218,0%.

miRebuli Sedegi niSnavs, rom mrewvelobaSi ganxilul periodSiSromis nayofi-ereba gaizarda 218,0%-iT. aRniSnuli zrda gamowveulia ori faqtoriT: samTomopo-vebiT da damamuSavebel mrewve-lobaSi Sromis nayofierebis donis zrdiT da maTSi dasaqmebulTa struqturis cvlilebebiT.

2. Sromis nayofierebis fiqsirebuli Semadgenlobis indeqsi gaiangariSeba

formuliT:

T

TU :

T

TU I

1

10

1

11 ==∑∑

∑∑

24284 5 : 2,18 11121 : 24282 70,3

61,7111968,610585 ==

×+×e. i.

218,0%. miRebuli Sedegi niSnavs, rom calkeul dargebSi Sromis nayofierebis zrdam

gamoiwvia Sromis nayofierebis zrda mrewvelobaSi 218,0%-iT. aqedanve Cans, rom Sromis nayofierebis zrda mrewvelobaSi mTlianad modis aRniS-nul faqtorze.

3. Sromis nayofierebis struqturuli Zvrebis indeqsi gaiangariSeba for-muliT:6

I T

UT :

T

UT

0

00

1

01 ==∑∑

∑∑ 0,999 11135 : 11121 = e. i. 99,9%.

miRebuli Sedegi niSnavs, rom dasaqmebulTa struqturulma Zvrebma Sromis na-yofiereba Seamcira 0,1%-iT.

indeqsebis urTierTkavSiris Tanaxmad, Sromis nayofierebis cvalebadi Semad-genlobis indeqsi fiqsirebuli da struqturuli Zvrebis indeqsebis namravlis to-lia, anu: 2,18 = 2,18 . 0,999.

Sromis nayofierebis absoluturi mateba gaiangariSeba cvalebadi Semadgenlo-bis indeqsis marcxena da marjvena gamosaxulebaTa mniSvnelobebis sxvaobiT. kerZod, 24282 - 11135 = 13147 lars.

Sromis nayofierebis absoluturi mateba calkeul dargSi Sromis nayofiere-bis cvlilebis xarjze gaianagariSeba Sromis nayofierebis fiqsirebuli Semadgen-lobis indeqsis marcxena da marjvena gamosaxulebebis mniSvnelobebis sxvaobiT. ker-Zod, 24282 - 11121 = 13161 lars.

5aRniSnuli maCvenebeli ukve gaangariSebulia wina indeqsSi. 6 indeqsis orive mxare ukve gaangariSebulia wina indeqsebSi.

Page 14: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

14

Sromis nayofierebis absoluturi mateba dasaqmebis struqturis gavleniT gai-angariSeba Sromis nayofierebis struqturuli Zvrebis indeqsis marcxena da marjve-na gamosaxulebebis sxvaobiT. kerZod, 11121 - 11135 = -14 lars.

aRniSnuli gaangariSebebi niSnavs, calkeul dargebSi Sromis nayofierebis zrdiT saerTo Sromis nayofiereba gaizarda 13161 lariT, xolo struqturuli Zvrebis gavleniT Semcirda 14 lariT. sinamdvileSi:

13147 = 13161 — 14.

amocana #7 gvaqvs Semdegi monacemebi mTliani Sida produqtisa (mSp)7 da dasaqmebulTa Se-

saxeb mimdinare da sabaziso periodebSi.

mSp mln. lari

q

dasaqmebulTa saSualow-liuri ricxvi, aTasi kaci

T

Sromis nayofiereba, lari

U q0 q1 T0 T1 U0 U1

6674,0 11621,0 1878,0 1745,0 3554 6660

gaiangariSeT: 1. mSp-is, dasaqmebisa da Sromis nayofierebis saerTo indeqsebi; 2. mSp-is absoluturi mateba ori periodisaTvis da masze moqmedi faqtorebi; 3. gaanalizeT miRebuli Sedegebi.

amoxsna: 1. mSp-is saerTo indeqsi mTliani Sida produqtis (Q) zrdaze moqmedebs ori faqtori: erovnul ekonomi-

kaSi dasaqmebulTa ricxvi (T) da Sromis nayofierebis done (U). erovnuli ekonomikis masStabiT Sromis nayofiereba gaiangariSeba formuliT:

T

Q U

∑∑=

mocemuli formulidan gamomdinare mSp (Q) SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc Q = Σ UT , e. i. rogorc Sromis nayofierebis da dasaqmebulTa ricxvis namravli. maSin mSp-is sa-erTo indeqsi gaiangariSeba formuliT:

741,16674412

11621700

18783554

17456660

TU

TU I

00

11Q ==

××

==∑∑

e. i. 174,1%.

miRebuli Sedegi niSnavs, rom mSp dasaqmebisa da Sromis nayofierebis cvlile-bis Sedegad gaizarda 174,1%-iT.

2. dasaqmebis indeqsi gaiangariSeba formuliT:

929,012507

11621

66601878

66601745

UT

UT I

10

11T ==

××

==∑∑

e. i. 92,9%.

miRebuli Sedegi niSnavs, rom dasaqmebulTa ricxvis Semcirebis Sedegad moce-mul periodSi mSp-is moculoba Semcirda 7,1%-iT (100 - 92,9 = 7,1%).

3. Sromis nayofierebis indeqsi gaiangariSeba formuliT:

874,16674

12507

18783534

18786660

TU

TU I

00

01U ==

××

==∑∑

e. i. 187,4%.

7 mSp aris wlis ganmavlobaSi qveynis ekonomikur teritoriaze warmoebuli produqciisa da momsaxurebis mTliani Rirebuleba.

Page 15: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

15

miRebuli Sedegi niSnavs, rom mSp-is moculoba Sromis nayofierebis donis zrdis Sedegad gaizarda 187,4%-iT.

aRmoCnda, rom mSp-is zrdaze dasaqmeba moqmedebda uaryofiTad, xolo Sromis nayifiereba _ dadebiTad. ramdenadac Sromis nayofiereba gacilebiT Zlieri faq-tori aRmoCnda, man ganapiroba mSp-is mniSvnelovani zrda. indeqsebis urTierTkavSi-ris Tanaxmad:

UTQ III ×= , e. i. 1,741 = 0,929*1,874, rac niSnavs, rom mSp-is saerTo indeqsi da-

saqmebisa da Sromis nayofierebis indeqsebis namravlis tolia. Sesabamisi indeqsebis mricxvelsa da mniSvnels Soris sxvaobebi iZleva mSp-is

absolutur matebas da am matebaSi dasaqmebis da Sromis nayofierebis zrdis gavle-nis absolutur mniSvnelobas, kerZod:

mSp-s absoluturi mateba ΔQ = 11621700 - 6674412 = 4947 mln. lars.

mSp Semcirda dasaqmebis xarjze ΔT = 11621 - 12507 = -886 mln. lars.

mSp-m moimata Sromis nayofierebis xarjze ΔU = 1250 —6674=5833 mln. lariT.

indeqsebis urTierTkavSiris Tanaxmad, ΔQ=ΔT+ΔU; konkretulad ki 4947 = (-886) + 5833.

1.2. amocanebi da savarjiSoebi damoukidebeli muSaobisaTvis

amocana #1 saqarTveloSi 2017 wlisTvis ekonomikuri aqtiurobis done (koeficienti) Se-

adgens 65,8 %. ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba 1983.1 aTass. gaiangariSeT 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleobis ricxovnoba.

amocana #2 saqarTveloSi 2017 wlisTvis ekonomikuri aqtiurobis done (koeficienti) Se-

adgens 65,8 %, xolo 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleobis ricxovnoba 3012,3 aTass. gaiangariSeT ekonomikurad aqtiuri mosaxleobis ricxovnoba.

amocana #3 ekonomikurad pasiuri mosaxleoba Seadgens 1029,2 aTass, xolo ekonomikuri pa-

siurobis done 34,2 %. gaiangariSeT 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleobis ricxov-noba.

Page 16: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

16

amocana #4

ekonomikuri pasiurobis done Seadgens 34.2 %, xolo 15 wlis da ufrosi asakis

mosaxleobis ricxovnoba 3 012,3 aTass. gaiangariSeT ekonomikurad pasiuri mosax-leobis ricxovnoba.

amocana #5

ekonomikuri pasiurobis done Seadgens 17,8 %. gaiangariSeT ekonomikuri aqti-urobis done.

amocana #6

ekonomikuri aqtiurobis done Seadgens 82,1%. gaiangariSeT ekonomikuri pasi-urobis done.

amocana #7

gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos Sesaxeb 2014 -2017 wlebSi.

2014 2015 2016 2017

dasaqmebuli mosaxleoba (aTasi kaci) 1694,4 1733,8 1717,3 1706,6

dasaqmebis done (procentobiT) 55,9 57,4 57,1 56,7

gaiangariSeT 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleoba wlebis mixedviT.

amocana #8

gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos Sesaxeb 2014-2017 wlebSi. 2014 2015 2016 2017 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleoba (aTasi ka-ci)

3031,6 3019,1 3009,4 3012,3

dasaqmebis done (procentobiT) 55,9 57,4 57,1 56,7 gaiangariSeT dasaqmebuli mosaxleobis ricxovnoba wlebis mixedviT.

Page 17: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

17

amocana #9 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos Sesaxeb 2014-2017 wlebSi.

2014 2015 2016 2017

ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba (aTasi kaci) 1984,6 2018 1996,2 1983,1 umuSevrobis done (procentobiT) 14,6 14,1 14,0 13,9

gaiangariSeT umuSevari mosaxleobis ricxovnoba wlebis mixedviT.

amocana #10 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos Sesaxeb 2014-2017 wlebSi.

2014 2015 2016 2017

umuSevari mosaxleoba (aTasi kaci) 290,2 284,2 278,9 276,4 umuSevrobis done (procentobiT) 14,6 14,1 14,0 13,9

gaiangariSeT ekonomikurad aqtiuri mosaxleobis ricxovnoba wlebis mixed-

viT.

amocana #11 mocemulia kaxeTis 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleobis ganawileba ekonomikuri aqtivobis mixedviT 2003 - 2017 wlebSi 2003 2010 2017 sul 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleoba (aTasi kaci)

283,3 272,7 251,6

sul aqtiuri mosaxleoba 194,0 192,0 186,4 dasaqmebuli 182,7 169,4 179,4 umuSevari 11,3 22,6 6,8 gaiangariSeT:

1. movlenebis zrdis tempi jaWvuri da sabaziso wesiT; 2. aqtiurobis da pasiurobis done; 3. dasaqmebis da umuSevrobis done;

Page 18: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

18

4. analogiuri gamoTvlebi damoukideblad gaakeTeT aWaris a. r. da samegrelo-zemo svaneTis monacemebiT;

5. gaakeTeT miRebuli Sedegebis analizi.

amocana #12

mocemulia 15 wlis da ufrosi asakis Tbilisis mosaxleobis ganawileba ekonomikuri aqtivobis mixedviT 2003 - 2017 wlebSi 2003 2010 2017 sul 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleoba (aTasi kaci)

836,2 893,9 912,9

sul aqtiuri mosaxleoba 463,4 494,8 510,9 dasaqmebuli 342,5 347,4 384,6 umuSevari 120,8 147,4 402,0 gaiangariSeT:

1. movlenebis zrdis tempi jaWvuri da sabaziso wesiT; 2. aqtiurobis da pasiurobis done; 3. dasaqmebis da umuSevrobis done; 4. analogiuri gamoTvlebi damoukideblad gaakeTeT imereTis monacemebiT; 5. gaakeTeT miRebuli Sedegebis analizi.

amocana #13

mocemulia Sida qarTlis 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleobis ganawileba ekonomikuri aqtivobis mixedviT 2003 - 2017 wlebSi 2003 2010 2017 sul 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleoba (aTasi kaci)

221,2 218,0 216,3

sul aqtiuri mosaxleoba 146,2 141,5 140,3 dasaqmebuli 130,2 122,1 122,2 umuSevari 15,9 19,4 90,4 gaiangariSeT:

Page 19: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

19

1. movlenebis zrdis tempi jaWvuri da sabaziso wesiT; 2. aqtiurobis da pasiurobis done; 3. dasaqmebis da umuSevrobis done; 4. analogiuri gamoTvlebi gaakeTeT damoukideblad saqarTvelos monacemebiT; 5. gaakeTeT miRebuli Sedegebis analizi.

amocana #14 dargSi samuSao Zalis mudmivobis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens: 60,1%,

65,3%, 78,9%, 82,5%. momuSaveTa saSualo ricxvi Sesabamisi wlebis mixedviT tolia (aTasi kaci): 83,2; 88,3; 90,2; 91,4.

gaiangariSeT mudmivad momuSaveTa ricxvi mocemul dargSi wlebis mixedviT.

amocana #15 dargSi samuSao Zalis mudmivobis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens: 55,9%,

68,2%, 63,1%, 72,7%. mudmivad momuSaveTa ricxvi Sesabamisi wlebis mixedviT tolia (aTasi kaci): 72,1, 79,4, 80,0, 65,7 aTasis.

gaiangariSeT momuSaveTa saSualo wliuri ricxvi8 mocemul dargSi wlebis mi-xedviT.

amocana #16

8momuSaveTa saSualo wliuri ricxvi igivea, rac momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi wlis ganmavlobaSi.

Page 20: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

20

samuSao Zalis ganaxlebis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens (23,2%, 21,4%, 25,3%, 27,8%. momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi Sesabamisi wlebis mixedviT tolia (aTasi kaci): 104,1; 118,0; 119,4; 120,8.

gaiangariSeT TiToeuli wlis mixedviT wlis ganmavlobaSi samuSaoze miRebul-Ta ricxvi.

amocana #17 samuSao Zalis ganaxlebis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens (procento-

biT): 22,2%, 20,5%, 24,2%, 28,9%. wlis ganmavlobaSi samuSaoze miRebulTa ricxvi Sesa-bamisad tolia (aTasi kaci): 0,7; 1,2; 1,8; 0,8. gaiangariSeT wlebis mixedviT momuSaveTa saSualowliuri ricxvi.

amocana #18 samuSao Zalis wasvlis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens (procentobiT):

10,2%, 10,9%, 12,2%, 15,1%. momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi wlebis mixedviT Se-sabamisad tolia (aTasi kaci): 104,1; 117,0; 114,3; 118,5.

gaiangariSeT wlebis mixedviT wlis ganmavlobaSi samuSaodan ganTavisuflebu-lebis ricxvi.

amocana #19 samuSao Zalis wasvlis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens (procentobiT):

11,2%, 11,9%, 13,2%, 16,1%. wlis ganmavlobaSi samuSaodan wasulebis ricxvi Sesabami-sad tolia (aTasi kaci): 0,3; 0,2; 0,6; 0,1.

gaiangariSeT wlebis mixedviT momuSaveTa saSualo wliuri ricxvi.

Page 21: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

21

amocana #20 samuSao Zalis wasvlis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens (procentobiT):

11,2%, 8,9%, 9,7%, 12,3%. samuSao Zalis saerTo brunvis koeficienti wlebis mixedviT tolia (procentobiT): 15,7%; 14,1%; 17,7%; 19,5%.

gaiangariSeT wlebis mixedviT samuSao Zalis ganaxlebis koeficienti.

amocana #21 samuSao Zalis ganaxlebis koeficienti wlebis mixedviT Seadgens (procento-

biT): 22,4%, 21,5%, 24,1%, 26,3%. samuSao Zalis saerTo brunvis koeficienti wlebis mixedviT tolia (procentobiT): 26,4%; 23,5%; 29,9%; 33,3%.

gaiangariSeT wlebis mixedviT samuSao Zalis wasvlis koeficienti.

amocana #22 gvaqvs Semdegi monacemebi wlebis mixedviT samuSao Zalis moZraobis Sesaxeb

(aTasi kaci): 2007 2008 2009 2010 2013

momuSaveTa ricxvi wlis dasawyisSi wlis ganmavlobaSi:

miRebulia samuSaoze ganTavisuflebulia samuSaodan maT Soris:

1733

35

17

1839

41

20

1831

29

15

1839

35

18

1814

20

12

pensiaze gasvlis, armiaSi gawvevis an sxva aucilebeli mizeziT sakuTari surviliT disciplinis darRvevis gamo

12 4 1

13 5 2

10 3,5 1,5

14 2 2

9 - 3

gaiangariSeT wlebis mixedviT:

1. samuSao Zalis mocemuli kategoriebis dinamika da struqtura;

Page 22: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

22

2. samuSao Zalis mudmivobis, ganaxlebis da wasvlis koeficientebi; 3. samuSao Zalis Canacvlebis koeficienti; 4. samuSao Zalis aucilebeli brunvis da denadobis maCveneblebi; 5. samuSao Zalis denadobis maCveneblebi denadobis mizezebis mixedviT; 6. daadgineT arsebuli kavSirebi motanil maCveneblebs Soris; 7. gaanalizeT miRebuli Sedegebi.

amocana #23 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos ekonomikis Sesaxeb 2013-2016 wlebSi:

2013 2014 2015 2016

dasaqmebuli mosaxleoba (aTasi kaci) 1643,4 1694,4 1733,8 1717,3 saSualo Tviuri nominaluri xelfasi (lari)

773,1 818,0 900,4 940,0

gaiangariSeT wlebis mixedviT:

1. xelfasis saSualo Tviuri, saSualo kvartaluri, saSualo naxevarwliuri da saSualo wliuri fondebi;

2. saSualo kvartaluri, saSualo naxevarwliuri da saSualo wliuri xelfasi; 3. gaaanalizeT miRebuli Sedegebi.

Page 23: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

23

amocana #24

gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos ekonomikis Sesaxeb 2004-2013 wlebSi:

dasaqmebulTa ricxov-noba

(aTasi kaci)

saSualo xelfasi (lari)

2004 T0 2013T1 2004 0f 2013 1f

saxelmwifo mmarTveloba 105,2 64,8 192,4 1152,1 ganaTleba 126,6 124,4 88,7 422,9 orive dargi 231,8 189,2 140,4 787,5

gaiangariSeT:

1. saSualo xelfasi orive dargisaTvis (Sewonili saSualo ariTmeti-kuliT) da miRebuli Sedegebi SeitaneT cxrilis marjvena svetebis qveda, cariel adgil-ze;

2. dasaqmebulTa ricxovnobis da saSualoTviuri xelfasis zrdis tempebi; 3. xelfasis cvalebadi, fiqsirebuli da struqturuli Zvrebis indeqsebi; 4. aCveneT zemoTCamoTvlil indeqsebs Soris urTierTkavSiri; 5. aCveneT saSualo xelfasis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi calke-

uli faqtorebis gavlena; 6. gaiangariSeT xelfasis fondis absoluturi mateba da am matebaze moqmedi

calkeuli faqtorebis gavlena; 7. gaanalizeT miRebuli Sedegebi.

amocana #25 2015-2017 wlebSi saSualo xelfasi or dargSi erToblivad gaizarda 110%-iT.

dargebSi dasaqmebulTa struqturis cvlilebis (struqturuli Zvrebis) xarjze sa-Sualo xelfasi gaizarda 90,5%-iT.

gaiangariSeT: rogor gaizarda erToblivi saSualo xelfasi, TiToeul dargSi saSualo xel-

fasis cvlilebis Sedegad.

Page 24: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

24

amocana #26 2012-2016 wlebSi saSualo xelfasis zrdis tempma or dargSi erToblivad Sead-

gina 46,7%. TiToeul dargSi saSualo xelfasis cvlilebis Sedegad saerTo saSualo xelfasi gaizarda 150,3 %-iT.

gaiangariSeT: rogor gaizarda saSualo xelfasi dargebSi dasaqmebulTa struqturuli

cvlilebebis (Zvrebis) Sedegad.

amocana #27

2014-2016 wlebSi saqarTvelos soflis meurneobaSi, saSualo xelfasi 504,3 la-ridan gaizarda 575,3 laramde. pirobiTad davuSvaT, rom memcenareobasa da mecxove-leobaSi dasaqmebulTa struqturis cvlilebis (struqturuli Zvrebis) Sedegad, sa-Sualo xelfasi Semcirda 70 lariT (-70).

gaiangariSeT:

1. saSualo xelfasis absoluturi mateba, saqarTvelos soflis meurneobaSi, romelic modis memcenareobasa da mecxoveleobaSi saSualo xelfasis cvli-lebaze;

2. daabalanseT xelfasis absoluturi mateba masze moqmedi faqtorebis mixed-viT.

amocana #28

daqiravebiT momuSaveTa saSualo xelfasi saqarTveloSi 2014-2016 wlebSi 818 laridan gaizarda 940 laramde. pirobiTad davuSvaT, rom ekonomikis calkeul dar-gebSi saSualo xelfasis cvlilebam gamoiwvia xelfasis absoluturi mateba 270 la-riT.

gaiangariSeT: 1. xelfasis absoluturi mateba, romelic modis erovnul ekonomikaSi dasaqme-

bis dargobrivi struqturis cvlilebaze; 2. daabalanseT xelfasis saerTo absoluturi mateba ekonomikaSi, masze moqmedi

faqtorebis mixedviT.

Page 25: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

25

amocana #29 gvaqvs Semdegi monacemebi 2011-2013 wlebSi saqarTvelos soflis meurneobis Se-

saxeb:.9 dasaqmebulTa saSua-

lo wliuri ricxvi (aTasi kaci)

produqciis moculo-ba (mln. lari)

2011

T0

2013

T1

2011

q0

2013

q1 memcenareoba 483,9 471,4 968,3 1051,6 mecxoveleoba 505,6 510,7 1013,0 1138,8 soflis meurneoba, sul 989,5 982,1 1981,3 2190,4

gaiangariSeT: 1. Sromis nayofierebis cvalebadi, fiqsirebuli da struqturuli Zvrebis in-

deqsebi; 2. aCveneT mocemul indeqsebs Soris arsebuli urTierTkavSiri; 3. gansazRvreT Sromis nayofierebis donis absoluturi mateba da am matebaze

moqmedi faqtorebi; 4. gaanalizeT miRebuli Sedegebi.

amocana #30 soflis meurneobaSi Sromis nayofierebis zrdam Seadgina 109,5%. memcenareo-

basa da mecxoveleobaSi Sromis nayofierebis zrdam, Sromis nayofiereba gazarda 131,0%-iT.

gaiangariSeT: ra gavlena moaxdina memcenareobasa da mecxoveleobaSi dasaqme-bulTa struqturulma cvlilebebma (Zvrebma) mTlianad soflis meurneobaSi Sromis nayofierebis zrdaze.

9vinaidan monacemebi memcenareobasa da mecxoveleobaSi dasaqmebulTa Sesaxeb ar gagvaCnia, soflis meurneobaSi dasaqmebulTa ricxvi ganawilebulia memcenareobasa da mecxoveleobaSi warmoebuli produqciis xvedriTi wilis proporciulad. gamoTvlebis gamartivebis mizniT momsaxurebis produqcias mxedvelobaSi ar viRebT.

Page 26: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

26

amocana #31 mTliani Sida produqtis moculoba ori periodisaTvis gaizarda 128,5%-iT,

aqedan dasaqmebulTa ricxvis cvlilebis xarjze _ 85,2%-iT. gaiangariSeT: mTliani Sida produqtis zrdis tempi, romelic modis erovnul

ekonomikaSi Sromis nayofierebis zrdis xarjze.

amocana #32 mTliani Sida produqtis moculobis absoluturma matebam ori periodisaTvis

Seadgina 7104 mln. lari. amasTan, Sromis nayofierebis zrdis xarjze matebam Seadgi-na 7315 mln. lari.

gaiangariSeT: mTliani Sida produqtis absoluturi mateba, romelic modis dasaqmebulTa ricxvis cvlilebis xarjze.

Page 27: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

27

1.3. testebi

1. ras ar Seiswavlis Sromis bazris statistika:

a) pensionerTa ricxovnobas; b) samuSao Zalis ricxovnobas; g) dasaqmebulTa ricxovnobas; d) ekonomikurad pasiuri mosaxleobis ricxovnobas.

2. mniSvnelovan statistikur monacemebs samuSao Zalis Sesaxeb viRebT: a) mrewvelobis statistikiT; b) mosaxleobis gamokvleviT; g) mimdinare statistikiT; d) SinameurneobaTa gamokvleviT.

3. statistikur informacias samuSao Zalis Sesaxeb viRebT: a) msxvili sawarmoebidan; b) saSualo da mcire sawarmoebidan; g) a da b; d) arcerTisgan.

4. statistikur informacias samuSao Zalis Sesaxeb msxvili sawarmoebidan viRebT:

a) sruli dakvirvebiT; b) arasruli dakvirvebiT; g) SerCeviTi dakvirvebiT; d) gamokiTxviT.

5. statistikur informacias samuSao Zalis Sesaxeb saSualo sawarmoebidan viRebT:

a) arasruli dakvirvebiT; b) sruli dakvirvebiT: g) SerCeviTi dakvirvebiT; d) b da g

6. statistikur informacias samuSao Zalis Sesaxeb mcire sawarmoebidan viRebT: a) angariSgebiT; b) SerCeviTi dakvirvebiT; g) a da b; d) sawarmoTa survilis mixedviT.

7. Sinameurneobebis gamokiTxvas adgilze awarmoeben: a) saqstatis muSakebi; b) Sinameurneobebis ufrosebi; g) intrviuerebi; d) yvela erTad.

8. Sinameurneobebis gamokiTxvisas gamoikiTxebian wevrebi: a) 14 wlis da ufrosi asakis; b) 15 wlis da ufrosi asakis; g) 65 wlis da umcrosi asakis mamakacebi; d) yvela asakis.

9. Sinameurneobebis wevrebidan ar gamoikiTxeba: a) wevri, romelic ar imyofeba SinameurneobaSi 12 Tvis da meti drois ganmavlobaSi; b) wevri, romelic ar imyofeba SinameurneobaSi 10 Tvis da meti drois ganmavlobaSi; g) wevri, romelic ar imyofeba SinameurneobaSi 11 Tvis da meti drois ganmavlobaSi; g) wevri, romelic ar imyofeba SinameurneobaSi 3 Tvis da meti drois ganmavlobaSi.

10. Sinameurneobis wevrebidan ar gamoikiTxeba: a) yazarmebSi mcxovrebi samxedro pirebi; b) samsaxurSi myofi policielebi; g) fsiqiatriul dawesebulebaSi moyofebi; d) arcerTi.

11. Sinameurneobis wevrebidan ar gamoikiTxeba: a) internatebSi myofni b) moxucTa TavSesafarSi myofni; g) sapatimroebSi myofni; d) yvela erTad.

12. ekonomikurad aqtiurs miekuTvneba piri, romelic: a) muSaobs; b) ar muSaobs magram sTavazobs Tavis Sromas Sromis bazars; g) orive, a da b; d) piri, romelicfizikuradjanmrTeliada aqtiuria.

13. saqarTveloSi ekonomikuri aqtiurobis qveda asakobrivi zRvaria: a) 14 weli; b) 16 weli; g) 15 weli; b d) 20 weli.

14. saqarTveloSi ekonomikuri aqtiurobis zeda asakobrivi zRvaria: a) 60 weli; b) 65 weli; g) 70 weli; d) arcerTi.

Page 28: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

28

15. ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba meorenairad iwodeba, rogorc: a) SromiT asakSi myofi mosaxleoba; b) SromiTi asakis mosaxleoba pensionerebis gareSe; g) samuSao Zala; d) SromiTi asakis mosaxleoba pensionerebis da bavSvebis gareSe.

16. dasaqmebuls miekuTvneba piri, romelic: a) gamokiTxvis momentis wina 7 dRis ganmavlobaSi muSaobda sul mcire ori dRis ganmavlobaSi; b) gamokiTxvis momentis wina 7 dRis ganmavlobaSi muSaobda erT dRis ganmavloba-Si (8 saaTiani samuSao dRiT); g) gamokiTxvis momentis wina 7 dRis ganmavlobaSi muSaobda samuSao dRis naxevar-ze mets (4 saaTze mets); d) gamokiTxvis momentis wina 7 dRis ganmavlobaSi muSaobda sul mcire erTi saaTi mainc.

17. daqiravebul mosaxleobas miekuTvneba: a) piri, romelic muSaobs garkveuli sazRauris miRebis mizniT; b) piri, romelsac aqvs samuSao adgili, magram ar muSaobs _ imyofeba Svebule baSi; g) piri, romelsac aqvs samuSao adgili, magram ar muSaobs avadmyofobis gamo; d) yvela erTad.

18. TviTdasaqmebul mosaxleobas miekuTvneba: a) afTiaqis mesakuTre, romelic TviTon yidis medikamentebs; b) fermeri, romelic daqiravebul muSebTan erTad muSaobs Tavis sakuTrebaSi myof miwaze; g) benzingasamarTi sadguris mesakuTre, romelic TviTonac asxams benzins avto mobilebis avzSi;

d) yvela erTad. 19. dasaqmebulTagan damxmares miekuTvneba piri, romelic:

a) usasyidlod muSaobs sxva SinameurneobaSi; b) usasyidlod muSaobs sxva regionSi; g) usasyidlod muSaobs Tavis SinameurneobaSi; d) simboluri gasamrjelos fasad exmareba Tavis mezobels.

20. pirovneba muSaobs or samuSaoze. erT samuSaoze iRebs 1000 lars, meoregan _ 700 lars, romeli samuSao iTvleba ZiriTad samuSaod (Semosavlis) ZiriTad wya-rod:

a) samuSao, sadac pirovneba iRebs 1000 lars; b) samuSao, sadac pirovneba iRebs 700 lars; g) samuSao, romelsac pirovneba TviTon Tvlis ZiriTadad;

d) arcerTi. 20. saqarTveloSi umuSevrobis qveda asakobrivi zRvaria:

a) 15 weli; b) 16 weli; g) 17 weli; d) arcerTi. 21. umuSevrobis zeda asakobrivi zRvaria:

a) samuSaos mimarT gulacrueba; b) sapensio asakis Sesruleba; g) adamianis fizikuri uunarobis dadgoma; d) gansazRvruli ar aris.

22. umuSevrobis iseTi kriteriumi, rogoricaa mzadyofna muSaobisTvis da samu-Saos Zebna, ganisazRvreba vadiT, gamokiTxvamde:

a) 1 kviriT; b) 2 kviriT; g) 4 kviriT; d) arcerTiT. 23. dasaqmebis da umuSevrobis kriteriumebi ganisazRvreba Semdegi saerTaSori-so organizaciis rekomendaciebiT:

a) evrostati; b) gaeros statistikuri komisia; g) Sromis saerTaSoriso organizacia; d) msoflio banki.

24. umuSevrobis gansazRvris mkacri kriteriumiT, umuSevrebs miekuTvnebian pi-rebi, romlebic:

Page 29: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

29

a) surT da imavdroulad mzad arian muSaobisaTvis; b) eZeben samuSaos; g) surT, imavdroulad mzad arian muSaobisTvis da eZeben samuSaos;

d) arian pensionerebi. 25. umuSevrobis gansazRvris Serbilebuli kriteriumiT, umuSevrebs miekuTvne-bian pirebi, romlebic:

a) mzad arian muSaobisTvis; b) surT muSaoba; g) mzad arian muSaobisaTvis, surT muSaoba, magram ukve aRar eZeben samuSaos;

d) arian pensionerebi. 26. dasaqmebisa da umuSevrobis Sesaxeb statistikur informacias viRebT:

a) mosaxleobis aRwerebidan; b) Sinameurneobebis gamokvlevidan; g) a da b d) dasaqmebis statistikidan.

27. umuSevrobis gansazRvris Serbilebuli kriteriumi gamoiyeneba: a) ganviTarebuli sabazro ekonomikis mqone qveynebisaTvis; b) gegmuri ekonomikis mqone qveynebisaTvis; g) Sereuli ekonomikis mqone qveynebisaTvis;

d) sabazro ekonomikaze gardamavali qveynebisaTvis. 28. ekonomikurad araaqtiur, anu samuSao Zalis gareT myof mosaxleobas miekuT-vneba:

a) 15 wlamde asakis mosaxleobas damatebuli pensionerebi; b) umuSevrebi; g) 15 wlis da ufrosi asakis mosaxleobas gamoklebuli ekonomikurad aqtiuri mo-saxleoba

d) yvela zemoT CamoTvlili. 29. meorad dasaqmebas ganapirobebs:

a) samuSao Zalis deficiti; b) samuSao Zalis mravalmxrivi kvalifikacia; g) ojaxis biujetis Sevseba; d) yvela zemoT CamoTvlili.

30. umuSevarTa mimdinare aRricxvas awarmoebs: a) Sinameurneobebis kvleva b) Sinagan saqmeTa organoebi; g) socialuri dacvis saxelmwifo samsaxuri; d) mosaxleobis aRwera;

31. samuSao Zalis moZraoba moicavs: a) samuSaoze miRebas; b) pensiaze gasvlas; g) armiaSi gawvevas; d) yvela zemoT CamoTvlils.

32. samuSao Zalis brunva moicavs: a) samuSaoze miRebulTa ricxvs; b) samuSaodan disciplinis darRvevis gamo ganTavisuflebulTa ricxvs; g) a da b;

d) samuSaoze miRebulTa da samuSaodan ganTavisuflebulTa jams. 33. samuSao Zalis aucilebel brunvas miekuTvneba:

a) samuSaodan wasulebs gamoklebuli zedmeti brunva; b) samuSodan wasulebs damatebuli pensiaze gasulebi; g) samuSaodan wasulebs damatebuli armiaSi gawveulebi; d) b da g.

34. samuSao Zalis zedmet brunvas miekuTvneba: a) samuSaodan sakuTari surviliT wasulebi; b) ganTavisuflebulni disciplinis darRvevis gamo; g) wasulebi SromiTi konfliqtis Sedegad;

d) yvela zemoT CamoTvlili. 35. samuSao Zalis zedmet brunvas miekuTvneba:

a) saerTo brunvas gamoklebuli samuSaoze miRebulTa ricxvi; b) samuSaodan wasulebs gamoklebuli aucilebeli brunva; g) a da b

Page 30: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

30

d) arc erTi 36. momuSaveTa siobriv ricxvSi aRiricxeba yvela, vinc:

a) sawarmoSi imuSava Tundac erTi saaTi; b) imuSava erT dReze meti; g) imuSava ori dRe da meti; d) imuSava ara naklebi erTi kvira.

37. momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi gaiangariSeba: a) saSualo qronologiuriT; b) saSualo geometriuliT; g) saSualo ariTmetikuliT; d) arcerTiT.

38. momuSaveTa saSualoTviuri siobrivi ricxvi gaiangariSeba: a) Tvis ganmavlobaSi namuSevari dReebis siobrivi ricxvis jami gayofili Tvis

kalendaruli dReebis ricxvze; b) ori Tvis siobrivi ricxvis jami gayofili 2-ze; g) naxevari Tvis siobrivi ricxvi gamravlebuli 2-ze; d) arc erTiT.

39. momuSaveTa saSualoTviuri siobrivi ricxvi erTkviriani dasaqmebis SemTxvevaSi gamoiTvleba:

a) erTi kviris siobrivi ricxvis jami gamravlebuli 4-ze; b) erTi kviris siobrivi ricxvis jami gayofili Tvis kalendaruli dReebis

ricxvze; g) a da b; d) arc erTi.

40. gacdenili samuSao Tvis saSualo siobrivi ricxvi miiReba: a) wina da momdevno Tvis pirveli ricxvis siobrivi ricxvebis jamis gayofiT 2-

ze; b) wina da momdevno Tvis saSualo siobrivi ricxvis jamis gayofiT 2-ze; g) am TveSi saSualo siobrivi ricxvi ar gaiangariSeba; d) saSUalo siobriv ricxvad aiReba wina wlis Sesabamisi Tvis saSualo siobrivi ricxvi.

41. xelfasi warmoadgens Sesrulebuli samuSaosaTvis daricxul anazRaurebas: a) fuladi formiT; b) naturaluri formiT; g) fuladi da naturaluri formiT; d) arcerTi.

42. saSualoTviuri xelfasi miiReba: a) saSualowliuri xelfasis gayofiT 12-ze; b) saSualonaxevarwliuri xelfasis gayofiT 6-ze; g) saSualokvartaluri xelfasis gayofiT 3-ze;

d) zemoT CamoTvlili samive xerxiT. 43. xelfasis wliuri fondi miiReba:

a) kvartaluri fondis gamravlebiT 5-ze; b) Tviur fondebs damatebuli naxevari wlis fondi; g) Tviuri fondis gamravlebiT 10-ze;

d) kvartaluri fondis gamravlebiT 4-ze. 44. xelfasis dones axasiaTebs:

a) saSualo saaTobrivi xelfasi; b) saSualo dRiuri xelfasi; g) saSualo Tviuri xelfasi; d) zemoT CamoTvlili samive erTad.

45. xelfasis done gamoiTvleba: a) xelfasis cvalebadi Semadgenlobis indeqsiT; b) saSualo ariTmetikuliT; g) xelfasis saSualo ariTmetikuli indeqsiT; d) zemoT CamoTvlili samive xerxiT. 46. danaxarjebi samuSao Zalaze warmoadgens danaxarjebs, romlebic dakavSire-bulia:

a) samuSao Zalis xelfasTan da premiebTan; b) samuSao Zalis biniT uzrunvelyofasTan; g) samuSao Zalis saarsebo minimumiT uzrunvelyofasTan;

Page 31: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

31

d) samuSao Zalis daqiravebasa da uzrunvelyofasTan. 47. samuSao Zalaze gaweul danaxarjebSi ZiriTadia: a) danaxarjebi sacxovrebel binebze; b) xelfasis fondi. g) danaxarjebi kadrebis momzadebaze; d) danaxarjebi socdazRvevaze; 48. Sromis nayofierebis done gamoiTvleba:

a) saSualo harmoniuliT; b) saSualo geometriuliT; g) saSualo ariTmetikuliT; d) struqturuli saSualoebiT.

49. gasul periodTan SedarebiT, samuSao Zalia ganaxlebis koeficienti Semcirda 2,1%-iT. ras udris samuSaoze miRebulTa zrdis tempi, Tu momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi darCa ucvleli?

a) 97,9%; b) 102,1%; g) 103,4%; d) 100%. 50. gasul periodTan SedarebiT, mudmivad momuSaveTa ricxvis zrdis tempma Seadgina 101,3%. ras udris samuSao Zalis mudmivobis koeficienti, Tu momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi Semcirda 3,5%-iT.

a) 103,1% b) 107,3% g) 105% d) 104,5% 57. rogori iqneba ori periodisaTvis samuSaodan ganTavisuflebulTa zrdis tempi, Tu samuSao Zalis wasvlis koeficientis zrdis tempma Seadgina 103,4%, imavdroulad momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi Semcirda 8,1%-iT:

a) 95% b) 101,3% g) 96,8% d) 97% 58. rogori iqneba ori periodisaTvis momuSveTa saSualo siobrivi ricxvis zrdis tempi, Tu samuSao Zalis denadobis koeficienti Semcirda 3%-iT, xolo denadoba Semcirda 5,4%-iT:

a) 96,5% b) 97,5% g) 97,3% d) 97,6% 59. rogori iqneba ori periodisaTvis samuSao Zalis saerTo brunvis koeficientis zrdis tempi, Tu samuSao Zalis saerTo brunva gaizarda 101,7%-iT, xolo momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi Semcirda 5,5%-iT:

a) 107,6% b) 107,7% g) 106,6% d) 106,7% 60. rogor Seicvleba ori periodisaTvis samuSao Zalis Canacvlebis koeficienti, Tu samuSao Zalis ganaxlebis koeficientis zrdis tempma Seadgina 120,1%, xolo wasvlis koeficientma — 112,3%:

a) 107,8%-iT; b) 106,9%-iT; g) 101,5%-iT; d) ucvleli darCeba.

Page 32: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

32

Tema 2. ZiriTadi da sabrunavi kapitalis statistika

2.1. tipuri amocanebis amoxsna amocana #1

firmis ZiriTadi kapitalis moculobisa da moZraobis Sesaxeb gvaqvs Semdegi monacemebi (aTasi lari): ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba wlis dasawyisSi 210 wlis ganmavlobaSi: Semovida 30 gavida cveTis gamoklebiT 4 gasuli kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba 20 cveTa wlis dasawyisisTvis(%) 20 amortizaciis wliuri norma(%) 10

gansazRvreT ZiriTadi kapitalis:

1) Rirebuleba wlis bolosaTvis 2) balansi sruli Tavdapirveli RirebulebiT 3) ganaxlebis koeficienti 4) gasvlis koeficienti 5) narCeni Rirebuleba wlis dasawyisisaTvis 6) amortizaciis wliuri moculoba 7) narCeni Rirebuleba wlis bolosaTvis 8) balansi narCeni RirebulebiT 9) cveTisa da vargisianobis koeficientebi wlis dasawyisisaTvis 10) cveTisa da vargisianobis koeficientebi wlis bolosaTvis.

amoxsna: 1. imisaTvis, rom ganvsazRvroT ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba wlis bolosaTvis, ZiriTadi kapitalis srul Tavdapirvel Rirebulebas wlis dasawyisisaTvis daemateba ZiriTadi kapitalis Semosvla wlis ganmavlobaSi da gamoakldeba gasvla: 210 + 30 - 20 = 220 aTasi lari 2. vadgenT ZiriTadi kapitalis balanss sruli Tavdapirveli RirebulebiT

(aTasi lari): cxrili 1

Semovida saangariSo periodSi

gavida saangariSo periodSi

ZiriTadi kapitali

wlis dasawyisSi sul

maT Soris axali

ZiriTadi kapitali

sul maT Soris

likvidirebulia

ZiriTadi kapitali

wlis bolos

1 2 3 4 5 6=1+2-4

210 30 30 20 - 220

3. ganaxlebis koeficienti gaiangariSeba wlis ganmavlobaSi Semosuli kapitalis

fardobiT wlis bolosaTvis arsebuli kapitalis RirebulebasTan:

K %6.13100220

30ganaxl.

4. gasvlis koeficienti tolia wlis ganmavlobaSi gasuli kapitalis fardobisa wlis dasawyisSi arsebuli kapitalis RirebulebasTan:

Page 33: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

33

%5.9100210

20gasvl.K

ganvsazRvroT ZiriTadi kapitalis narCeni Rirebuleba wlis dasawyisisa da bolosaTvis; amisaTvis jer vangariSobT Semdeg maCveneblebs: 5. ZiriTadi kapitalis narCeni Rirebuleba wlis dasawyisisaTvis = = Zir. kapitalis Rirebuleba wlis dasawyisSi _ (Zir. kapitalis Rirebuleba wlis dasawyisSi × cveTis procentze/100) =

=210 _ 168000100

20210

lari.

6. ZiriTadi kapitalis amortizaciis wliuri moculoba gaiangariSeba ZiriTadi

kapitalis saSualowliuri Rirebulebis

2

220210gadamravlebiT wliuri

amortizaciis koeficientze

100

10.

7. ZiriTadi kapitalis narCeni Rirebuleba wlis bolos iqneba: 168 + 30 _ 4 _ 21.5 = 172.5

8. aRniSnuli monacemebis gaangariSebis Semdeg SevadginoT ZiriTadi kapitalis balansi cveTis gamoklebiT (narCeni RirebulebiT), aTasi lari:

cxrili 2.

Semovida saangariSo periodSi

gavida saangariSo periodSi

ZiriTadi kapitali wlis dasawyisSi sul

maT Soris axali ZiriTadi kapitali

sulmaT Soris

likvidirebulia

amortizacia (wliuri)

(210+220)/2x0.1

ZiriTadi kapitali wlis bolos

168 30 30 4 - 21.5 172.5

am monacemebis safuZvelze gaviangariSoT cveTisa da vargisianobis koeficientebi: 9. wlis dasawyisisaTvis:

%20100210

2.0210.

cvK , %80100

210

2.0210210.

vargK an (100% _ 20%) =80%

10. wlis bolos:

%6.21100

220

5.172220

cv.K , %4.78100

220

5.172. vargK

Tu SevadarebT kapitalis mdgomareobas, SevamCnevT, rom wlis bolosaTvis cveTa gaizarda (21.6% — 20%) = 1.6%-iT.

amocana #2

sawarmos monacemebis mixedviT:

maCvenebeli (aTasi lari)

sabaziso periodi

saangariSo periodi

ZiriTadi kapitalis saSualowliuri moculoba 22250 25900

gamoSvebuli produqcia Sesadaris fasebSi 46500 49210

gansazRvreT:

Page 34: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

34

1. ZiriTadi kapitalis kapitalukugebis indeqsi

2. gamoSvebuli produqciis moculobis dinamikis indeqsi

3. ZiriTadi kapitalis saSualowliuri moculobis ( dinamikis indeqsi 4. urTierTkavSiri wina sam maCvenebels Soris.

amoxsna:

1. ZiriTadi kapitalis kapitalukugebis indeqsi : jer gaviangariSoT kapitalukugebis maCveneblebi saangariSo da sabaziso periodebisaTvis: saangariSo periodSi:

90,125900

49210 lari

sabaziso periodSi:

09,222250

46500 lari

saangariSo da sabaziso periodebis kapitalukugebis maCveneblebis fardobiT miviRebT kapitalukugebis indeqss:

909,009,2

9,1

2. gamoSvebuli produqciis moculobis )(Q dinamikis indeqsi:

0

1

Q

QiQ 058,1

46500

49210

3. ZiriTadi kapitalis saSualowliuri moculobis ( dinamikis indeqsi:

164,122250

25900

4. urTierTkavSiri wina sam maCvenebels Soris Semdeg kanonzomierebas emorCileba:

Tu mocemulia ori maTgani, SeiZleba davadginoT mesame. magaliTad, Tu gamoSvebuli produqciis moculobis dinamikis indeqss gavyofT ZiriTadi kapitalis saSualowliuri moculobis dinamikis indeqsze, miviRebT kapitalukugebis indeqss:

1,058 : 1,164 = 0,909 anu 90,9%

amocana #3 sabaziso periodSi ZiriTadi kapitalis saSualowliurma Rirebulebam Seadgina 160000 lari. rogor Seicvleba moTxovnileba ZiriTad kapitalze (absolutur da SefardebiT gamosaxulebaSi), Tu saangariSo periodSi produqciis moculoba gaizarda 1,1-jer, xolo kapitalukugeba (fondukugeba) 2,7%-iT?

amoxsna: rogorc amocanis pirobidan Cans, produqciis fizikuri moculobis indeqsma Seadgina:

011,00

1 q

qiq , xolo kapitalukugebis indeqsma: 027,0

0

1 K

KiK

Page 35: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

35

Tavis mxriv, kapitalukugebis maCvenebeli gaiangariSeba Sesabamis periodSi gamoSvebuli produqciis Rirebulebis fardobiT ZiriTadi kapitalis

saSualowliur RirebulebasTan: S

QK

Tu produqciis fizikuri moculobis indeqss SevafardebT fondukugebis indeqsTan, miviRebT kapitalis saSualowliuri Rirebulebis indeqss:

407,0027,0:011,0 Tu am indeqss gadavamravlebT kapitalis saSualo Rirebulebaze sabaziso periodSi, miviRebT kapitalis saSualowliur Rirebulebas saangariSo periodSi:

65120407,0160000 lari

rogorc Cans, mimdinare periodSi ZiriTad kapitalze moTxovnileba Semcirdeba rogorc absolutur, ise SefardebiT gamosaxulebaSi.

amocana #4 sawarmos sabrunavi saxsrebis (kapitalis) Sesaxeb gvaqvs Semdegi monacemebi, aTasi lari:

TariRi 2008 w. 2009 w.

1 ianvari 336 384

1 aprili 391 451

1 ivlisi 350 363

1 oqtomberi 400 418

31 dekemberi 368 390

realizebuli produqciis Rirebulebam 2008 wels Seadgina 3051 aTasi lari, xolo 2009 wels _ 3724 aTasi lari. gansazRvreT: a) brunvadobis koeficienti, brunvadoba dReebSi da sabrunavi saxsrebis datvirTvis koeficientebi TiToeuli wlisaTvis b) sabrunavi saxsrebis cvlileba realizebuli produqciisa da brunvadobis xarjze.

amoxsna:

brunvadobis koeficienti gaiangariSeba formuliT: C

QK brunv. , sadac

Q - raime periodSi gamoSvebuli an realizebuli produqciis Rirebulebaa sabazro

fasebSi;

C - sabrunavi saxsrebis saSualo naSTia imave periodSi. sabrunavi saxsrebis saSualo naSTi TiToeuli wlisaTvis gaviangariSoT saSualo qronologiuris gamoyenebiT: sabrunavi saxsrebis saSualo naSTi 2008 wlisTvis toli iqneba:

25,3734

1493

42

368400350391

2

336

2008

C aTasi lari.

sabrunavi saxsrebis saSualo naSTi 2009 wlisTvis toli iqneba:

75,4044

1619

42

390418363451

2

384

2009

C aTasi lari.

Page 36: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

36

brunvadobis koeficienti 2008 wlisTvis toli iqneba: 174,825,373

30512008 K

brunva.

brunvadobis koeficienti 2009 wlisTvis toli iqneba:

201,975,404

37242009 K brunva

brunvadoba dReebSi ganisazRvreba mocemuli periodis kalendaruli dReebis

ricxvis SefardebiT brunvadobis koeficientze: .brunvK

Dt

Sesabamisad, 2008 da 2009 wlebSi brunvadoba dReebSi tolia:

654,44

174,8

3652008 t dRe, 670,39

201,9

3652009 t

dRe.

sabrunavi saxsrebis datvirTvis koeficienti gaiangariSeba realizebuli saqonlis erT larze sabrunavi saxsrebis moculobiT da is brunvadobis koeficientis Sebrunebuli maCvenebelia.

Sesabamisad, 2008 da 2009 wlebisTvis sabrunavi saxsrebis datvirTvis koeficienti tolia:

1223,03051

25,3732008 K , 1223,0

3051

25,3732009 K

b) sabrunavi saxsrebis cvlilebam realizebuli produqciis xarjze Seadgina:

3,821223,0)30513724()(200820082009 datvKQQQ aTasi lari.

sabrunavi saxsrebis cvlilebam brunvadobis xarjze Seadgina:

7,503724)1223,01087,0()( 200920082009 QKKZ datvdatv aTasi lari.

realizebuli produqciis moculobis gadidebam 2009 wels gamoiwvia sabrunavi saxsrebis saSualo naSTis zrda 82,3 aTasi lariT, xolo brunvadobis zrdam _ naSTis Semcireba 50,7 aTasi lariT.

amocana #5 gvaqvs Semdegi monacemebi materialuri sabrunavi saxsrebis maragebis Sesaxeb wlis ganmavlobaSi. inflacia mocemul periodSi ar aRiniSneboda. brunvadobis koeficientma wina periodSi Seadgina 1,97 realizebuli produqciis Rirebulebam wlis ganmavlobaSi _ 833 355 lari.

sabrunavi kapitali wlis dasawyisisTvis

wlis bolosTvis

maragebi maT Soris: 448944 699957

nedleuli, masalebi 113269 159016

mozardeuli da suqebaze dayenebuli pirutyvi

477

468

mcirefasiani da swrafcveTadi sagnebi

28779 41270

danaxarjebi daumTavrebel warmoebaze

114433 195468

mza produqcia da saqoneli xelaxali gadayidvisaTvis

40009 188294

gadatvirTuli saqoneli 151926 113741

Page 37: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

37

momavali periodis xarjebi 51 1700

sxva maragebi - -

gansazRvreT: 1) maragebis brunvadobis koeficienti da erTi brunvis xangrZlivoba. 2) gaanalizeT maragebis dinamika wlis ganmavlobaSi. 3) gaakeTeT daskvnebi.

amoxsna: maragebis saSualowliuri Rirebuleba tolia wlis dasawyisisa da bolos maragebis jamis fardobisa 2-Tan, e. i.: (448944 + 699957) : 2 = 574450.5 amrigad, brunvadobis koeficienti = 833355 : 574450.5 = 1.45

erTi brunvis xangrZlivobaa: 365 დღე : 1,45 = 252 დღე. gavaanalizoT maragebis dinamika. SevadginoT aseTi cxrili:

sabrunavi kapitali wlis dasawyisisTvis

%-obiT maragebTan wlis dasawyisSi

wlis bolosTvis

%-obiT maragebTan wlis bolos

maragebi maT Soris:

448944 100 699957 100

nedleuli, masalebi 113269 25.23 159016 22.7

mozardeuli da suqebaze dayenebuli pirutyvi

477 0.11 468 0.06

mcirefasiani da swrafcveTadi sagnebi

28779 6.41 41270 6.0

danaxarjebi daumTavrebel warmoebaze

114433 25.5 195468 27.9

mza produqcia da saqo-neli xelaxali gadayidvisaTvis

40009 8.9 188294 26.9

gadatvirTuli saqoneli

151926 33.84 113741 16.2

momavali periodis xarjebi

51 0.01 1700 0.24

gadatvirTuli saqonlis xvedriTi wili wlis ganmavlobaSi Semcirda orjer, samagierod mza produqciis maragebi gaizarda 3-jer. es imaze metyvelebs, rom saanalizo periodSi sawarmos siZneleebi Seeqmna gasaRebasTan dakavSirebiT. amaze miuTiTebs agreTve brunvadobis koeficientis Semcirebac. Sedegad, sawarmos finansuri mdgomareoba naklebad myari gaxda, xolo aqtivebi maragebis saxiT _ nakleblikviduri.

2.2. amocanebi da testebi damoukidebeli muSaobisaTvis amocana #1

regionSi ZiriTadi kapitalis Tavdapirveli Rirebuleba cveTis gamoklebiT 22,3 mln. laris tolia. cveTis koeficienti 23%-ia, sruli aRdgeniTi Rirebuleba ki _ 21,5 mln. lari.

Page 38: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

38

gansazRvreT: a) ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba b) aRdgeniTi Rirebuleba cveTis gamoklebiT.

amoxsna:

amocana #2 2000 wels moqmedebaSi Sevida 10 mln Rirebulebis ZiriTadi kapitali. 8 wlis ganmavlobaSi cveTam 30% Seadina. 2008 wels maTi mSeneblobis fasebi 2000 welTan SedarebiT 40%-iT gaizarda. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli da agreTve aRdgeniTi Rirebuleba (sruli da narCeni).

amoxsna:

amocana #3

SeavseT cxrili, Tu cnobilia, rom wlis ganmavlobaSi moqmedebidan gavida 100 aTasi laris Rirebulebis ZiriTadi kapitali (sruli Tavdapirveli RirebulebiT):

maCvenebeli wlis dasawyisi wlis bolo

ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba, aTasi lari

1000

cveTa, lari 500 400

narCeni Rirebuleba, aTasi lari

vargisianobis koeficienti

cveTis koeficienti

gaakeTeT daskvnebi.

amoxsna:

amocana #4 200 cali erTi tipis Carxis Tavdapirveli Rirebuleba cveTis gamoklebiT wlis dasawyisisTvis 1200 aTasi laria. amortizaciis wliuri anaricxebi ki 150 aTasi lari. wlis ganmavlobaSi warmoebidan fizikurad gavida 10 Carxi, romelTa sruli Tavdapirveli Rirebuleba 75 aTasi lari iyo. gansazRvreT: 1. ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba wlis dasawyisSi da bolos 2. cveTis procenti wlis dasawyisisTvis 3. amortizaciis norma.

amoxsna:

Page 39: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

39

amocana #5

saangariSo periodSi ZiriTadi kapitalis saSualo wliurma Rirebulebam Seadgina 228 000 lari. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis moculoba sabaziso periodSi (absolutur da SefardebiT gamosaxulebaSi), Tu saangariSo periodSi produqciis moculobis indeqsma Seadgina 130%, xolo kapitaltevadoba Semcirda 0,4%-iT?

amoxsna:

amocana #6

saangariSo periodSi ZiriTadi kapitalis saSualo wliuri Rirebuleba sabaziso periodTan SedarebiT Semcirda 0,4%-iT, xolo produqciis moculoba 1,5-jer gaizarda, kapitalukugebis maCvenebelma Seadgina 1,03 lari. gansazRvreT kapitalukugeba sabaziso periodSi.

amoxsna:

amocana #7 mimdinare periodSi kapitalukugebam 1,04 lari Seadgina. rogor Seicvala (gaizarda/Semcirda) absolutur gamosaxulebaSi kapitalukugeba wina periodTan SedarebiT, Tu ZiriTadi kapitalis saSualo Rirebulebis indeqsi Semcirda 0,6%-iT, xolo gamoSvebuli produqciis indeqsi gaizarda 0,2%-iT?

amoxsna:

amocana #8 SeavseT gamotovebuli mniSvnelobebi da miuTiTeT maTi gaangariSebis meTodebi:

maCvenebeli I weli II weli

warmoebuli produqcia, aTasi lari

500 550

momuSaveTa saSualo siobrivi ricxvi

20

ZiriTadi kapitalis Rirebuleba, aTasi lari

200

kapitalukugeba 2.8

kapitalSeiaraReba 9.1

Page 40: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

40

gansazRvreT ZiriTadi kapitalis Rirebulebis cvlileba kapitalSeiaraRebisa da momuSaveTa ricxovnobis cvlilebis xarjze.

amoxsna:

amocana #9

maCvenebeli wina weli mimdinare weli

mSp Sesadar fasebSi 40 000 46 200

ZiriTadi kapitalis saSualowliuri Rirebuleba

10 000 11 000

gansazRvreT: 1. kapitalukugeba saangariSo da wina wels 2. mSp-is cvlileba absolutur da SefardebiT gamosaxulebebSi: a) zogadad; b) kapitalukugebis cvlilebis Sedegad; g) ZiriTadi kapitalis cvlilebis Sedegad.

amoxsna:

amocana #10 cnobilia, rom sabaziso periodSi ZiriTadi kapitalis Rirebulebam 40 aTasi lari Seadgina, xolo produqciis moculobam 10 aTasi lari. gansazRvreT produqciis kapitaltevadobis maCvenebeli. rogor unda Seicvalos kapitaltevadoba imisaTvis, rom ZiriTadi kapitalis 6%-iani zrdis pirobebSi uzrunvelyos produqciis mateba 8%-iT?

amoxsna:

amocana #11

ZiriTadi kapitalis gasvlis koeficienti 5%-ia, xolo 1 ivlisisTvis sruli Tavdapirveli RirebulebiT gasuli kapitalis Rirebulebam 100 mln lari Seadgina. 1 noembrisTvis moqmedebaSi Sevida 150 aTasi laris Rirebulebis kapitali, amortizaciis norma 9%-ia. gansazRvreT: 1. ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebuleba wlis dasawyisSi da bolos 2. amortizaciis anaricxebis Tanxa wlis ganmavlobaSi 3. ZiriTadi kapitalis ganaxlebis koeficienti wlis ganmavlobaSi.

amoxsna:

Page 41: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

41

amocana #12

saangariSo periodSi sabrunavi kapitalis naSTma 85 mln lari Seadina, xolo realizebuli produqciis TviTRirebulebam 715 mln lari. gansazRvreT brunvadobis koeficienti da datvirTvis koeficienti. axseniT maTi ekonomikuri Sinaarsi.

amoxsna:

amocana #13 saangariSo periodSi sabrunavi kapitalis naSTma 8 mln lari Seadgina, xolo sabiTumo fasebSi realizebulma produqciam _ 72 mln. gansazRvreT erTi brunvis xangrZlivoba (dReebSi) da sabrunavi kapitalis datvirTvis koeficienti.

amoxsna:

amocana #14 gvaqvs Semdegi monacemebi sawarmos sabrunavi kapitalis Sesaxeb:

TariRi 2007 w. 2008 w.

1 ianvari 336 384

1 aprili 391 451

1 ivlisi 350 363

1 oqtomberi 400 418

1 ianvari 430

realizebulma produqciam sabiTumo fasebSi 2007 wels Seadgina 3 051 aTasi lari, xolo 2008 wels _ 3 724 aTasi lari. rogor Seicvala brunvadobis koeficienti?

amoxsna:

amocana #15 mrewvelobaSi maragebis brunvaTa ricxvi meore kvartalSi pirvelTan SedarebiT3.8%-iT Semcirda.

Page 42: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

42

rogor Seicvala erTi brunvis xangrZlivoba dReebSi? amoxsna:

amocana #16 realizebuli produqciis moculoba 15%-iT gaizarda, xolo sabrunavi saSualebebis naSTi 8%-iT. rogor Seicvala brunvebis ricxvi?

amoxsna:

amocana #17 saangariSo periodSi sabazisosTan SedarebiT produqciis realizaciis maCvenebeli gaizarda 2,6%-iT, sabrunavi saSualebebis brunvaTa ricxvi ki _ 1,6%-iT. gansazRvreT sabrunavi saxsrebis saSualo naSTis cvlileba.

amoxsna:

amocana #18 gasul wels realizebulma produqciam 2 020 aTasi lari Seadgina, xolo saaangariSo wels 11%-iT gaizarda. sabrunavi kapitalis erTi brunvis xangrZlivoba 50-dan 48 dRemde Semcirda. gansazRvreT saangariSo periodSi sabrunavi saSualebebis saSualo naSTi da misi %-uli cvlileba wina welTan SedarebiT.

amoxsna:

amocana #19 saangariSo periodSi sabazisosTan SedarebiT erTi brunvis xangrZlivoba 44-dan 40 dRemde Semcirda. gansazRvreT, rogor Seicvala normirebuli sabrunavi saSualebebis naSTi, Tu cnobilia, rom realizebuli produqciis moculoba am periodSi gaizarda 10%-iT.

Page 43: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

43

amoxsna:

2.3. testebi 1. erovnuli simdidre aris: a) mocemuli qveynis rezidenti instituciuri erTeulebis kapitalis mTlian RirebulebaTa jami raime TariRisaTvis b) mocemuli qveynis rezidenti instituciuri erTeulebis kapitalis wminda RirebulebaTa jami drois raime periodisaTvis g) mocemuli qveynis rezidenti instituciuri erTeulebis kapitalis wminda RirebulebaTa jami raime TariRisaTvis d) mocemuli qveynis rezidenti instituciuri erTeulebis kapitalis mTlian RirebulebaTa jami drois raime periodisaTvis 2. erovnul simdidres miekuTvneba: a) moZiebuli bunebrivi resursebi, romlebic ar aris CarTuli ekonomikur procesSi b) ekonomikuri aqtivebi g) moZiebuli bunebrivi resursebi, romlebic ar warmoadgens konkretuli instituciuri erTeulebis sakuTrebas d) sahaero sivrce 3. aqtivebs ar miekuTvneba: a) adamianuri kapitali g) sasargeblo wiaRiseulis moZiebaze gaweuli danaxarjebi b) sesxebi d) xelSekrulebebi arendis Sesaxeb da sxva gadasacemi xelSekrulebebi 4. warmoebuli aqtivebia:

Page 44: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

44

a) arasacxovrebeli Senobebi g) miwa b) xelSekrulebebi da licenziebi d) gudvili 5. arawarmoebuli aqtivebia: a) gasarTobi Janris nawarmoebebis originalebi b) programuli uzrunvelyofa g) produqtuli pirutyvi d) arakultivirebadi biologiuri resursebi 6. ZiriTadi kapitalis SemadgenlobaSi Sedis: a) mcirefasiani instrumentebi g) saqoneli xelaxali gadayidvisaTvis b) mravalwliani nargavebi d) maragebi 7. aRdgeniTi Rirebuleba: a) yovelTvis naklebia Tavdapirvel Rirebulebaze b) yovelTvis metia Tavdapirvel Rirebulebaze g) yovelTvis narCeni Rirebulebis tolia d) yovelTvis kapitalis sabazro Rirebulebaa 8. Tavdapirveli RirebulebiT Sedgenil ZiriTadi kapitalis balanss safuZvlad udevs Semdegi toloba:

a)

b)

g)

d) 9. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis cveTis koeficienti (procentebSi) Semdegi monacemebis mixedviT: ZiriTadi kapitalis sruli Tavdapirveli Rirebulebaa 6 400 aTasi lari, Rirebuleba cveTis gamoklebiT - 4 800 aTasi lari, sruli aRdgeniTi Rirebuleba - 4 000 aTasi lari. a) 25 b) 50 g) 75 d) 20 10. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis sruli aRdgeniTi Rirebuleba wlis bolosaTvis Semdegi monacemebis mixedviT (mln. lari): sruli aRdgeniTi Rirebuleba wlis dasawyisisTvis 14,0 wlis ganmavlobaSi: • ganxorcielda kapitaluri dabandebebi 2,8 • moqmedebaSi Sevida axali kapitali 2,6 • gadmoeca sxa sawarmodan 0,4 • moqmedebidan gavida cveTis gamo 0,5 • moqmedebidan gavida sxva mizezebis gamo sruli aRdgeniTi RirebulebiT 0,3 a) 19,5 b) 16,2 g) 16,1 d) 19,0 11. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis amortizaciis wliuri fondi Semdegi monacemebis mixedviT (mln. lari): sruli aRdgeniTi Rirebuleba wlis dasawyisisTvis 48 modernizaciis Rirebuleba 3 kapitaluri remonti 5 ZiriTadi kapitalis salikvidacio Rirebuleb 2 momsaxurebis welTa raodenoba 9 a) 4,9 b) 6,0 g) 6,4 d) 4,2 12. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis gasvlis koeficienti (procentobiT) Semdegi monacemebis mixedviT (mln. lari): ZiriTadi kapitalis aRdgeniTi Rirebuleba wlis dasawyisSi 40 ZiriTadi kapitalis aRdgeniTi Rirebuleba wlis bolos 48 Zir.kapitalis moqmedebaSi Sesvla wlis ganmavlobaSi 11 moqmedebidan gavida wlis ganmavlobaSi sruli aRdgeniTi RirebulebiT 3

Page 45: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

45

a) 7,5 b) 6,8 g) 6,25 d) 5,0 13. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis ganaxlebis koeficienti (procentobiT) Semdegi monacemebis mixedviT (mln. lari): ZiriTadi kapitalis aRdgeniTi Rirebuleba wlis dasawyisSi 900 ZiriTadi kapitalis aRdgeniTi Rirebuleba wlis bolos 950 Zir.kapitalis moqmedebaSi Sesvla wlis ganmavlobaSi 130 moqmedebidan gavida wlis ganmavlobaSi 30 a) 13,7 b) 13,0 g) 14,4 d) 14,3 14. gansazRvreT ZiriTadi kapitalis vargisianobis koeficienti (procentobiT) Semdegi monacemebis mixedviT (aTasi lari): ZiriTadi kapitalis sruli aRdgeniTi Rirebuleba 900 aRdgeniTi Rirebuleba cveTis gamoklebiT 720 a) 72% b) 80% g) 90% d) 20% 15. sabrunavi kapitali ar aris: a) daumTavrebeli warmoeba b) satransporto saSualebebi g) maragebi d) mza produqcia 16. maragebis SemadgenlobaSi ar Sedis: a) manqana-mowyobilobebi sawyobSi b) moqmedi manqana-mowyobilobebi g) saqoneli gadasayidad d) nedleuli 17. daumTavrebeli warmoebaa: a) saqoneli da momsaxureba, romelTa warmoeba dawyebulia, magram mTlianad ar aris damTavrebuli da gagrZeldeba imave mwarmoeblis mier momaval periodSi b) nawilobriv damTavrebuli saqoneli da momsaxureba, romelsac ukve hyavs mflobeli g) nawilobriv damTavrebuli saqoneli da momsaxureba, romelic ukve gayidulia d) saqoneli da momsaxureba, romelTa warmoeba dawyebulia, magram mTlianad ar aris damTavrebuli da misi warmoeba xorcieldeba sakuTari moxmarebisaTvis 18. brunvadobis koeficienti: a) tolia faqtiuri maragebis fardobisa maragebis saSualodRiur moculobasTan b) gviCvenebs 1 laris realizebuli produqciis warmoebisaTvis saWiro sabrunavi kapitalis Rirebulebas g) gviCvenebs dros kalendarul dReebSi, romelic saWiroa sabrunavi kapitalis erTjeradad amobrunebisTvis d) axasiaTebs sabrunavi kapitalis saSualo naSTis brunvaTa ricxvs 19. moniSneT sabrunavi kapitalis samomento maCveneblebis gamoyenebis SemTxveva: a) struqturis analizi b) sawarmoo procesis uzrunvelyofis done b) dinamikis analizi d) periodis ganmavlobaSi saSualo maCveneblis gaangariSeba 20. sabaziso periodSi regionis sawarmoebma realizaciaSi gauSves 100 mln. laris produqcia, xolo sabrunavma saxsrebma Seadgina - 36 mln. lari. saangariSo periodSi realizacia gaizarda 134 mln-mde, xolo brunvadoba - 0,35-iT. sabrunavi saxsrebi saangariSo periodSi: a) ar Secvlila b) gaizarda g) Semcirda d) arc erTi pasuxi ar aris swori

Page 46: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

46

Tema 3. makroekonomikuri statistikis maCvenebelTa sistema

3.1. tipuri amocanebis amoxsna amocana #1

ukanaskneli wlebis mixedviT qveynis ekonomikuri ganviTareba Semdegi maCveneblebiT xasiaTdeba:

maCveneblebi saangariSo

periodi sabaziso periodi

ekonomikis mTliani gamoSveba, mlrd. lari 286 260

Sualeduri moxmarebis xvedriTi wili mTlian gamoSvebaSi (%)

52 50

ZiriTadi kapitalis moxmarebis xvedriTi wili mTlian damatebiT RirebulebaSi (%)

7,2 6,5

gansazRvreT mTliani gamoSvebis, mTliani damatebuli Rirebulebisa da wminda damatebuli Rirebulebis fizikuri moculobis indeqsebi.

amoxsna: amocanis amosaxsnelad saWiroa ramdenime winaswari gaangariSebis Catareba: 1. mTliani damatebuli Rirebulebis moculobis dasadgenad saWiroa ganisazRvros Sualeduri moxmarebis moculoba saangariSo da sabaziso periodebSi. amisaTvis ekonomikis mTliani gamoSveba (mimdinare fasebSi, mlrd. lari) unda gavamravloT Sualeduri moxmarebis xvedriT wilze mTlian gamoSvebaSi (%). Sesabamisad, Sualeduri moxmareba tolia:

saangariSo periodSi 286 X 0,52 = 148.7 mlrd. lari sabaziso periodSi 260 X 0,5 = 130 mlrd. lari

2. Semdeg ganvsazRvroT mTliani damatebuli Rirebuleba, romelic mTliani gamoSvebisa da Sualeduri moxmarebis sxvaobis tolia. Sesabamisad, saangariSo da sabaziso periodebSi mTliani damatebuli Rirebuleba udris:

saangariSo periodSi 286 — 148.7 = 137.3 mlrd. lari sabaziso periodSi 260 — 130 = 130 mlrd. lari

3. Semdegi etapia wminda damatebuli Rirebulebis gansazRvra, risTvisac mTlian damatebul Rirebulebas unda gamovakloT ZiriTadi kapitalis moxmareba. amitom jer ganvsazRvroT ZiriTadi kapitalis moxmarebis moculoba saangariSo da sabaziso periodebSi. ZiriTadi kapitalis moxmarebis moculoba tolia:

saangariSo periodSi 137,3 X 0,072 = 9.89 mlrd. lari sabaziso periodSi 130 X0,065 = 8.45 mlrd. lari

4. axla ganvsazRvroT wminda damatebuli Rirebuleba saangariSo da sabaziso periodebSi:

saangariSo periodSi 137.3 — 9.89 = 127.4 mlrd. lari sabaziso periodSi 130 — 8.45 = 121.6 mlrd. lari

5. ukve cnobilia mTliani gamoSvebis, mTliani damatebuli Rirebulebisa da wminda damatebuli Rirebulebis moculobebi saangariSo da sabaziso periodebSi. Sesabamisad, aRniSnuli maCveneblebis fizikuri moculobis indeqsebi iqneba: mTliani gamoSvebis 286 : 260 = 1,1 anu 110% mTliani damatebuli Rirebulebis 137.3 : 130 = 1,06 anu 106% wminda damatebuli Rirebulebis 127,4 : 121,6 = 1,05 anu 105% maSasadame, mimdinare periodSi sabaziso periodTan SedarebiT mTliani gamoSveba gaizarda 10%-iT, mTliani damatebuli Rirebuleba 6%-iT, xolo wminda damatebuli Rirebuleba 5%-iT.

Page 47: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

47

amocana #2 qveynis masStabiT gvaqvs Semdegi pirobiTi monacemebi (mln. lari):

saqonlis mwarmoebeli saqmianobebis mTliani gamoSveba (sabaziso fasebSi)

4 752

fasiani momsaxurebis gaweva 948

ufaso momsaxurebis gaweva 1 276

materialuri danaxarjebi warmoebaze maT Soris ZiriTadi kapitalis amortizacia

3 756 672

Sualeduri moxmarebis sxva elementebi 124

wminda gadasaxadebi produqtebsa da importze 247

gansazRvreT mTliani damatebuli Rirebuleba sabaziso da sabazro fasebSi.

amoxsna:

mSp-is gaangariSebis sqema warmoebis meTodiT:

saqmianobis saxeobebis mixedviT produqciis (saqonlisa da momsaxurebis) mTliani gamoSveba sabaziso fasebSi _saqonlisa da momsaxurebis gamoSvebisTvis gamoyenebuli Sualeduri moxmareba =mTliani Sida produqti sabaziso fasebSi +gadasaxadebi produqciaze da importze _subsidiebi produqtebze =mTliani Sida produqti sabazro fasebSi

1. mTliani gamoSveba sabaziso fasebSi tolia saqonlis mwarmoebeli saqmianobebis mTlian gamoSvebas damatebuli fasiani da ufaso momsaxurebaTa jami:

4 752 + 948 + 1 276 = 7 252 mln. lari 2. mTliani damatebuli Rirebulebis sabaziso fasebSi gaangariSebisTvis saWiroa jer ganvsazRvroT Sualeduri moxmareba sabaziso fasebSi. amisaTvis, warmoebaze gaweuli materialuri danaxarjebidan unda gamovricxoT ZiriTadi kapitalis amortizacia, radgan is ar Sedis Sualedur moxmarebaSi da davumatoT Sualeduri moxmarebis sxva elementebi:

(3 756 — 672) + 124 = 3 484 mln. lari 3. Tu mTlian gamoSvebas sabaziso fasebSigamovaklebT Sualedur moxmarebas, miviRebT mTlian damatebul Rirebulebas sabaziso fasebSi:

7 252 — 3 484 = 3 768 mln. lari 4. mTliani damatebuli Rirebuleba sabazro fasebSi tolia mTlian damatebul Rirebulebas sabaziso fasebSi, damatebuli wminda gadasaxadebi (gadasaxadebi _ subsidiebi) produqtebsa da importze:

3 768 + 247 = 4 015 mln. lari

amocana #3

motanili cxrilis safuZvelze gaiangariSeT saqarTvelos mSp 2003 wels ganawilebis meTodiT (mln. lari):

mln. lari, mimdinare fasebSi 2003

Sromis anazRaureba

xelfasebi 1,257.2

socialuri anaricxebi 227.6

gadasaxadebi warmoebasa da importze

gadasaxadebi produqciaze 578.3

damatebuli Rirebulebisa da aqcizis gadasaxadebi 508.0

gadasaxadi importze dRg-sa da aqcizis garda 70.3

sxva gadasaxadebi warmoebaze 128.1

Page 48: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

48

subsidiebi produqciaze 56.1

mTliani saoperacio mogeba 3,517.6

mTliani Sereuli Semosavali 2,911.3

mSp sabazro fasebSi

amoxsna:

mSp-is gaangariSebis sqema ganawilebis (Semosavlebis) meTodiT:

Semosavali dasaqmebidan daricxuli xelfasisa da danamatebis saxiT (xelfasze daricxuli gadasaxadebis CaTvliT) +TviTdasaqmebidan miRebuli Sereuli Semosavali +kompaniebis mier ekonomikuri saqmianobidan miRebuli mTliani mogeba +gadasaxadebi warmoebasa da importze _subsidiebi warmoebasa da produqtebze =mTliani Sida produqti sabazro fasebSi.

Sesabamisad, jer vangariSobT Semdeg maCveneblebs: 1. Sromis anazRaureba = xelfasebi + socialuri anaricxebi

1257.2 + 227.6 = 1 484.8 mln. lari 2. gadasaxadebi warmoebasa da importze = gadasaxadebi produqciaze + damatebuli Rirebulebisa da aqcizis gadasaxadebi + gadasaxadi importze dRg-sa da aqcizis garda + sxva gadasaxadebi warmoebaze

578.3 + 508.0 + 70.3 + 128.1 = 1 284.7 mln. lari 3. mTliani Sida produqti sabazro fasebSi Semosavlebis meTodiT: Sromis anazRaureba + gadasaxadebi warmoebasa da importze _ subsidiebi produqciaze + mTliani saoperacio mogeba + mTliani Sereuli Semosavali:

1 484.8 +1 284.7 - 56.1 + 3 517.6 + 2 911.3 = 9 142.3 mln. lari

amocana #4 gansazRvreT saqarTvelos mSp 2008 wlisTvis saboloo gamoyenebis (danaxarjebis) meTodiT (mln. lari):

mln. lari, mimdinare fasebSi 2008

xarjebi saboloo moxmarebaze

Sinameurneobebi 14,582.3

Smako (Sinameurneobebis momsaxure arakomerciuli organizaciebi)

77.2

saxelmwifo marTvis organoebi 4,936.2

individualuri saqoneli da momsaxureba 866.0

koleqtiuri momsaxureba 4,070.2

mTliani kapitalis formireba

ZiriTadi kapitalis mTliani formireba 4,098.5

maragebis cvlileba 853.1

faseulobis SeZena, wminda ...

saqonlisa da momsaxurebis eqsporti

saqonlis eqsporti 3,586.5

momsaxurebis eqsporti 1,872.7

saqonlisa da momsaxurebis importi

saqonlis importi 9,303.7

momsaxurebis importi 1,836.7

statistikuri gansxvaveba 208.6

mTliani Sida produqti sabazro fasebSi

Page 49: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

49

amoxsna:

mSp-is gaangariSebis sqema danaxarjebis meTodiT:

Sinameurneobebis samomxmareblo xarjebi +Sinameurneobebis momsaxure arakomerciuli organizaciebis mier gaweuli momsaxureba +saxelmwifo marTvis organoebis mier gaweuli koleqtiuri (saxelmwifos marTva, Tavdacva, sazogadoebrivi wesrigisa da usafrTxoebis dacva) da individualuri (ganaTlebisa da jandacvis) momsaxureba +ZiriTadi kapitalis mTliani formireba +materialuri sabrunavi saSualebebis maragebis cvlileba +saqonlisa da momsaxurebis eqsporti _saqonlisa da momsaxurebis importi =mTliani Sida produqti sabazro fasebSi.

sxvadasxva meTodiT gaangariSebuli mTliani Sida produqtis moculobebi SeiZleba erTmaneTs ar emTxveodes (radgan maTi informaciuli wyaroebi gansxvavebulia), amitom gansxvaveba aisaxeba specialur striqonSi “statistikuri gansxvaveba”. Tu is dadebiTia, bolo etapze unda davamatoT mSp-s, uaryofiTi mniSvnelobis SemTxvevaSi ki _ gamovakloT. Sesabamisad, jer unda ganvsazRvroT: 1. xarjebi saboloo moxmarebaze = Sinameurneobebis xarjebi + Smako-ebis (Sinameurneobebis momsaxure arakomerciuli organizaciebis) xarjebi + saxelmwifo marTvis organoebis xarjebi (danaxarjebi individualur saqonelsa da momsaxurebaze + koleqtiuri momsaxurebis xarjebi):

14,582.3 + 77.2 + (866.0 + 4,070.2) = 19,595.7 mln. lari 2. mTliani kapitalis formireba = ZiriTadi kapitalis mTliani formireba + maragebis cvlileba + faseulobis SeZena, wminda:

4,098.5 + 853.1 = 4,951.6 mln. lari 3. saqonlisa da momsaxurebis eqsporti = saqonlis eqsporti + momsaxurebis eqsporti:

3,586.5 + 1,872.7 =5,459.2 mln. lari 4. saqonlisa da momsaxurebis importi = saqonlis importi + momsaxurebis importi:

9,303.7 + 1,836.7 =11,140.4 mln. lari 5. mTliani Sida produqti sabazro fasebSi saboloo moxmarebis meTodiT = xarjebi saboloo moxmarebaze + mTliani kapitalis formireba + saqonlisa da momsaxurebis eqsporti _ saqonlisa da momsaxurebis importi +(-) statistikuri gansxvaveba:

19,595.7 + 4,951.6 + 5,459.2 — 11,140.4 + 208.6 = 19,074.7 mln. lari

amocana #5

mimdinare periodSi dargis gamoSvebam 56 mln lari Seadgina, xolo Sualedurma moxmarebam _ 14 mln. lari. gamoSvebaSi saqonlisa da momsaxurebis fasebi sabaziso periodTan SedarebiT 2,6-jer gaizarda, xolo Sualedur moxmarebaSi _ 2,5-jer. gaiangariSeT dargis mTliani damatebuli Rirebuleba mudmiv (Sesadar) fasebSi ormagi deflirebis meTodis gamoyenebiT.

amoxsna:

mSp-is ormagi deflireba warmoebs mTliani gamoSvebisa da Sualeduri moxmarebis cal-calke gayofiT Sesabamis fasebis indeqsze da Semdgom am maCveneblebis gamoklebiT: mTliani gamoSveba mudmiv fasebSi 56 : 2,6 = 21,91 mln. lari Sualeduri moxmareba mudmiv fasebSi 14 : 2,5 = 5,6 mln. lari

Page 50: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

50

mSp mudmiv fasebSi 21,91 — 5,6 = 16,31 mln. lari

amocana #6 gvaqvs Semdegi monacemebi qveynis ekonomikis Sesaxeb (mln. lari):

dargebi gamoSveba Sualedur

i moxmareba

arapirdapiri gadasaxadebi warmoebaze

subsidiebi

Sromis anazRaureb

a

materialuri warmoebis dargebi

3040 1430 720 96 748

momsaxurebis dargebi 1360 560 44 6 428

gansazRvreT ekonomikis mTliani mogeba.

amoxsna: ekonomikis mTliani mogeba = (mTliani gamoSveba —Sualeduri moxmareba) _ (arapirdapiri gadasaxadebi warmoebaze — subsidiebi) _ Sromis anazRaureba = (3040 + 1360) — (1430 + 560) — (720 + 44 _ 96 — 6) + (748 + 428) = 2308 mln. lari

amocana #7 gaiangariSeT mTliani erovnuli Semosavali da mTliani gankargvadi Semosavali Semdegi monacemebis safuZvelze (mln. lari):

mTliani Sida produqti 1600

rezidentebis mier sazRvargareTidan miRebuli pirveladi Semosavlebi:

sakuTrebidan

Sromis anazRaureba

gadasaxadebi warmoebaze

80 280 20

sazRvargareT gadaxdili pirveladi Semosavlebi, sul 1204

mimdinare transfertebis saldo 40

amoxsna:

mTliani erovnuli Semosavali (meS) gaiangariSeba mTliani Sida produqtisa da rezidentebis mier sazRvargareTidan miRebuli da sazRvargareT gacemuli pirveladi Semosavlebis saldos SejamebiT: meS = mTliani Sida produqti + (rezidentebis mier sazRvargareTidan miRebuli pirveladi Semosavlebi _ sazRvargareT gadaxdili pirveladi Semosavlebi) = 1600 + (80 + 280 + 20 — 1204) = 776 mln. lari. Tu meS-s davumatebT mimdinare transfertebis saldos, miviRebT mTlian gankargvad Semosavals: 776 + 40 = 816 mln. lari.

amocana #8 gamoiyeneT urTierTkavSiri makroekonomikur maCveneblebs Soris da SeavseT cxrilSi carieli ujrebi:

mln. lari, mimdinare fasebSi 2007

1 mTliani Sida produqti 16,993.8

2 pirveladi Semosavlebis miReba `danarCeni msofliodan~

803.4

3 pirveladi Semosavlebis gadaxda `danarCeni msofliosTvis~

736.8

Page 51: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

51

4 mTliani erovnuli Semosavali

5 ZiriTadi kapitalis moxmareba 1,617.0

6 wminda erovnuli Semosavali

7 mimdinare transfertebis miReba `danarCeni msofliodan~

1,280.2

8 mimdinare transfertebis gacema `danarCeni msofliosTvis~

133.7

9 wminda erovnuli gankargvadi Semosavali

10 saboloo moxmareba 15,731.9

11 wminda danazogi

amoxsna:

makroekonomikuri agregatebis gaangariSebis algoriTmi aseTi iqneba: mTliani erovnuli Semosavali (4) = mTliani Sida produqti (1) + pirveladi Semosavlebis miReba `danarCeni msofliodan~ (2) _ pirveladi Semosavlebis gadaxda `danarCeni msofliosaTvis~ (3) = 16,993.8 + 803.4 _ 736.8 =17,060.4 mln. lari wminda erovnuli Semosavali (6) = mTliani erovnuli Semosavali (4) _ ZiriTadi kapitalis moxmareba (5) = 17,060.4 _ 1,617.0 = 15,443.4 mln. lari wminda erovnuli gankargvadi Semosavali (9) = wminda erovnuli Semosavali (6) +mimdinare transfertebis miReba`danarCeni msofliodan~ (7) _ mimdinare transfertebis gacema `danarCeni msofliosaTvis~ (8) = 15,443.4 + 1,280.2 _ 133.7 = 16,589.9 mln. lari wminda danazogi (11) =wminda erovnuli gankargvadi Semosavali (9) _ saboloo moxmareba (10) = 16,589.9 _ 15,731.9 = 858 mln. lari.

amocana #9 gvaqvs Semdegi pirobiTi monacemebi (mln. lari):

maCveneblebi sabaziso periodi

saangariSo periodi

kerZo samomxmareblo danaxarjebi 335 370

mTavrobis saboloo samomxmareblo danaxarjebi

106 111

Smako-ebis saboloo samomxmareblo danaxarjebi

76 73

saqonlisa da momsaxurebis eqsporti 126 131

materialuri maragebis mateba 12 15

saqonlisa da momsaxurebis importi 124 135

ZiriTadi kapitalis formireba 22 27

gansazRvreT:

1) moxmarebis fondi; 2) dagrovebis fondi; 3) mSp da misi dinamika.

amoxsna: 1. moxmarebis fondi = kerZo samomxmareblo danaxarjebi + mTavrobis saboloo samomxmareblo danaxarjebi + Smako-ebis saboloo samomxmareblo danaxarjebi:

saangariSo periodi: 370 + 111 + 73 = 554 mln. lari sabaziso periodi: 355 + 106 +76 = 537 mln. lari

2. dagrovebis fondi = materialuri maragebis mateba + ZiriTadi kapitalis formireba:

saangariSo periodi: 15 + 27 = 42 mln. lari sabaziso periodi: 12 + 22 = 34 mln. lari

3. mSp = moxmarebis fondi + dagrovebis fondi + wminda eqsporti:

saangariSo periodi: 554 + 42 + (131 — 135) = 592 mln. lari

Page 52: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

52

sabaziso periodi: 537 + 34 + (126 — 124) = 573 mln. lari mSp-is dinamikis indeqsi:

03,1573

592

0

1 GDP

GDPGDP I

II

3.2. amocanebi damoukidebeli muSaobisaTvis amocana #1

qveynis ekonomikuri ganviTareba ukanaskneli wlebis mixedviT Semdegi maCveneblebiT xasiaTdeba:

maCveneblebi saangariSo

periodi sabaziso periodi

indeqsi (%)

ekonomikis mTliani gamoSveba, mlrd. lari 156 104

Sualeduri moxmarebis xvedriTi wili mTlian gamoSvebaSi (%)

48 108

ZiriTadi kapitalis moxmarebis xvedriTi wili mTlian damatebiT RirebulebaSi (%)

5,2 6,0

Sualeduri moxmarebis moculoba (mimdinare fasebSi, mlrd. lari)

ZiriTadi kapitalis moxmarebis moculoba (mimdinare fasebSi, mlrd. lari)

mTliani damatebuli Rirebuleba (mimdinare fasebSi, mlrd. lari)

wminda damatebuli Rirebuleba (mimdinare fasebSi, mlrd. lari)

gaiangariSeT maCveneblebi da SeavseT cxrili.

amocana #2 warmoebis meTodiT mSp-is gaangariSebis sqemis mixedviT SeavseT gamotovebuli ujrebi da gaiangariSeT saqarTvelos mTliani Sida produqtis agregatebi 2011-2012 wlebSi (mimdinare fasebSi, mln. lari):

2011 2012

mTliani gamoSveba sabaziso fasebSi 36 430,7 39 292,9

Sualeduri moxmareba 16 787,6

damatebuli Rirebuleba sabaziso fasebSi 20 975,4

gadasaxadebi produqciaze 3 790,0

subsidiebi produqciaze 124,1 128,0

mTliani Sida produqti sabazro fasebSi 24 344,0

amoxsna:

Page 53: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

53

amocana #3 motanili cxrilis safuZvelze gaiangariSeT saqarTvelos mSp ganawilebis

meTodiT 2004-2005 wlebSi (mln. lari):

mln. lari, mimdinare fasebSi 2004 2005

Sromis anazRaureba

xelfasebi 1,269.8 1,530.1

socialuri anaricxebi 371.2 447.3

gadasaxadebi warmoebasa da importze

gadasaxadebi produqciaze 892.1 1,397.3

damatebuli Rirebulebisa da aqcizis gadasaxadebi 791.9 1,273.9

gadasaxadi importze dRg-sa da aqcizis garda 100.1 123.4

sxva gadasaxadebi warmoebaze 134.1 84.4

subsidiebi produqciaze 57.3 60.8

mTliani saoperacio mogeba 4,397.1 5,263.2

mTliani Sereuli Semosavali 2,817.3 2,959.5

(=) mSp sabazro fasebSi

amoxsna:

amocana #4 gansazRvreT saqarTvelos mSp 2009 wlisTvis saboloo gamoyenebis meTodiT (mln.

lari):

mln. lari, mimdinare fasebSi 2009

xarjebi saboloo moxmarebaze Sinameurneobebi 14,600.4

Smako (Sinameurneobebis momsaxure arakomerciuli organizaciebi)

75.4

Page 54: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

54

saxelmwifo marTvis organoebi 4,399.5

individualuri saqoneli da momsaxureba 900.5

koleqtiuri momsaxureba 3,499.0

mTliani kapitalis formireba

ZiriTadi kapitalis mTliani formireba 2,755.4

maragebis cvlileba - 412.5

faseulobis SeZena, wminda ...

saqonlisa da momsaxurebis eqsporti

saqonlis eqsporti 3,163.5

momsaxurebis eqsporti 2,185.5

saqonlisa da momsaxurebis importi

saqonlis importi 7,172.9

momsaxurebis importi 1,628.4

statistikuri gansxvaveba 20.2

mTliani Sida produqti sabazro fasebSi

amoxsna:

amocana #5

2012 wels mSeneblobis gamoSvebam 4 472,4 mln lari Seadgina, xolo Sualedurma moxmarebam _ 2 715,6 mln. lari. gamoSvebaSi saqonlisa da momsaxurebis fasebis indeqsi 2011 welTan SedarebiT 2%-iT gaizarda, xolo Sualedur moxmarebaSi _ 0.1%-iT. gaiangariSeT mSeneblobis mTliani damatebuli Rirebuleba mudmiv (Sesadar) fasebSi ormagi deflirebis meTodis gamoyenebiT.

amoxsna:

amocana #6

motanili cxrilis safuZvelze gaiangariSeT saqarTvelos mTliani saoperacio

mogeba 2006-2008 wlebSi (mln. lari):

mln. lari, mimdinare fasebSi 2006 2007 2008

mSp 13,789.9 16,993.8 19,074.9

Sromis anazRaureba

Page 55: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

55

xelfasebi 1,790.3 2,530.3 3,317.0

socialuri anaricxebi 502.8 722.0 1,105.7

gadasaxadebi warmoebasa da importze

gadasaxadebi produqciaze 1,800.6 2,454.3 2,639.3

damatebuli Rirebulebisa da aqcizis gadasaxadebi 1,668.3 2,402.3 2,587.5

gadasaxadi importze dRg-sa da aqcizis garda 132.4 52.0 51.9

sxva gadasaxadebi warmoebaze 118.9 133.3 224.8

subsidiebi produqciaze 57.6 71.6 86.3

mTliani saoperacio mogeba

amoxsna:

amocana #7 gaiangariSeT saqarTvelos mTliani erovnuli Semosavali da mTliani gankargvadi

Semosavali Semdegi monacemebis safuZvelze (mln. lari):

mln. lari, mimdinare fasebSi 2006

mTliani Sida produqti 13,789.9

pirveladi Semosavlebis miReba `danarCeni msofliodan~

598.5

pirveladi Semosavlebis gadaxda `danarCeni msofliosTvis~

286.0

mTliani erovnuli Semosavali

ZiriTadi kapitalis moxmareba 1,306.4

wminda erovnuli Semosavali

mimdinare transfertebis miReba `danarCeni msofliodan~ 1,029.1

mimdinare transfertebis gacema `danarCeni msofliosTvis~ 111.7

wminda erovnuli gankargvadi Semosavali

amoxsna:

amocana #8

gamoiyeneT urTierTkavSiri makroekonomikur maCveneblebs Soris da SeavseT cxrilSi carieli ujrebi:

Page 56: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

56

mln. lari, mimdinare fasebSi 2008

1 mTliani Sida produqti 19,074.9

2 pirveladi Semosavlebis miReba `danarCeni msofliodan~ 760.1

3 pirveladi Semosavlebis gadaxda `danarCeni msofliosTvis~ 1,016.9

4 mTliani erovnuli Semosavali

5 ZiriTadi kapitalis moxmareba 1,758.0

6 wminda erovnuli Semosavali

7 mimdinare transfertebis miReba`danarCeni msofliodan~ 1,718.3

8 mimdinare transfertebis gacema`danarCeni msofliosTvis~ 121.7

9 wminda erovnuli gankargvadi Semosavali

10 saboloo moxmareba 19,595.8

11 wminda danazogi

amoxsna:

amocana 9 qveynis ekonomikis Sesaxeb gvaqvs Semdegi monacemebi:

maCveneblebi sabaziso periodi

saangariSo periodi

mTavrobis saboloo moxmareba 947 1240

kerZo moxmareba 3442 4690

ZiriTadi kapitalis formireba 1029 1429

eqsporti 542 912

importi 576 1127

maragebis mateba (-12) 35

mocemuli pirobis safuZvelze gansazRvreT: 1) moxmarebis fondi, misi struqtura da dinamika. 2) dagrovebis fondi, misi struqtura da dinamika.

amoxsna:

amocana #10

gvaqvs Semdegi pirobiTi monacemebi (mln. lari):

Page 57: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

57

maCveneblebi sabaziso periodi

saangariSo periodi

kerZo samomxmareblo danaxarjebi 750 750

mTavrobis saboloo samomxmareblo danaxarjebi 92 38

saqonlisa da momsaxurebis eqsporti 122 154

saqonlisa da momsaxurebis importi 108 149

materialuri maragebis mateba 8 12

ZiriTadi kapitalis mTliani samTavrobo formireba

24 28

ZiriTadi kapitalis mTliani kerZo formireba 224 235

gansazRvreT: 1) mSp da misi dinamika. 2) dagrovebis fondi da misi struqtura.

amoxsna:

Page 58: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

58

3.3. testebi

(SeniSvna: testebSi SeiZleba iyos erTi an ramdenime swori pasuxi)

1. mSp-is gaangariSeba umetes qveynebSi xdeba: a) Tviuri sixSiriT b) wliuri sixSiriT g) wliurad da yovelkvartalurad d) wliurad da yovelTviurad 2. damatebuli Rirebuleba aris: a) Sualeduri moxmarebis elementi b) ganmeorebiTi aRricxvis elementi g) danamati firmis danaxarjebis nakadebze d) danamati firmis sawarmoo moxmarebaze 3. Sualeduri moxmarebis gamoricxviT mTliani gamoSvebidan: a) Tavidan vicilebT ganmeorebiT aRricxvas b) vaxdenT firmis organizaciuli struqturis gavlenis Tavidan acilebas g) vangariSobT damatebul Rirebulebas d) vangariSobT wminda makroekonomikur maCveneblebs 4. mSp-is gasaangariSeblad saWiroa: a) calkeuli firmebis damatebuli Rirebulebis Sejameba b) calkeuli firmebis gamoSvebis Sejameba g) calkeuli firmebis Sualeduri moxmarebis Sejameba d) calkeuli firmebis damatebuli Rirebulebisa da gamoSvebis Sejameba 5. mSp SeiZleba gaviangariSoT rogorc: a) damatebuli Rirebulebebis jami mTliani ekonomikis mixedviT b) gamoSvebebis jams plus Sualeduri moxmarebebis jami g) damatebuli Rirebulebebis jams damatebuli Sualeduri moxmarebebi d) gamoSvebebis jams minus Sualeduri moxmarebebis jami 6. “mTliani Sida produqti” aris warmoebis Sedegi, anu: a) yvela saqoneli da momsaxureba, romelic gamoiyeneba saboloo moxmarebisTvis b) yvela saqoneli da momsaxureba, romelic gamoiyeneba dagrovebisTvis g) yvela saqoneli da momsaxureba, romelic gamoiyeneba eqsportisTvis d) yvela pasuxi sworia 7. mSp-Si sityva „Sida“ niSnavs, rom: a) produqti warmoebulia qveynis geografiul teritoriaze b) produqti warmoebulia qveynis ekonomikur teritoriaze g) produqti warmoebulia mxolod qveynis ekonomikur teritoriaze moxmarebisaTvis d) produqti warmoebulia qveynis ekonomikur teritoriaze Sida resursebis gamoyenebiT 8. mSp-Si sityva „mTliani“ niSnavs, rom: a) mSp-is Rirebulebidan gamoiricxeba rogorc ZiriTadi kapitalis moxmareba, ise Sualeduri moxmareba b) ZiriTadi kapitali ar Sedis Sualedur moxmarebaSi g) ZiriTadi kapitali Sedis Sualedur moxmarebaSi d) mSp-is Rirebulebidan ar gamoiricxeba ZiriTadi kapitalis moxmareba 9. mTliani Sida produqtis ganmartebaSi sityva “mTliani” niSnavs, rom: a) maSi Sedis rogorc kerZo, ise samTavrobo moxmareba b) is gaiangariSeba qveynis mTeli teritoriis mixedviT g) is moicavs moxmarebuli ZiriTadi kapitalis Rirebulebas d) is moicavs rezidentebis saqmianobis Sedegs 10. ZiriTadi kapitalis moxmareba: a) Sualeduri saqonlisa da momsaxurebis xarjvis analogiuria b) unda gaviangariSoT ZiriTadi kapitalis aRdgeniTi Rirebulebis mixedviT

Page 59: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

59

g) yovelTvis Seesatyviseba ZiriTadi kapitalis moxmarebaze arsebul sabuRaltro aRricxvis monacemebs d) eas-Si gaiangariSeba daCqarebuli amortizaciis safuZvelze 11. saqarTveloSi wminda Sida produqtis gaangariSeba zusti ar aris, radgan: a) ZiriTadi kapitalis moxmarebis gaangariSeba ar xdeba aRdgeniTi Rirebulebidan b) ZiriTadi kapitalis moxmarebis gaangariSeba xdeba Tavdapirveli Rirebulebidan g) ZiriTadi kapitalis moxmarebaze sabuRaltro aRricxvis monacemebi ar Seesatyvi- seba erovnul angariSTa sistemas d) ZiriTadi kapitalis amortizaciis gaangariSeba sabuRaltro aRricxvaSi SesaZle-belia daCqarebuli amortizaciis safuZvelze moxdes 12. Sualedur moxmarebaSi ar Sedis danaxarjebi: a) reklamaze b) ZiriTadi kapitalis moxmarebaze g) dazRvevaze d) spectansacmelze 13. sabaziso fasSiSedis: a) savaWro-satransporto fasnamati da gadasaxadebi b) savaWro-satransporto fasnamati da subsidiebi g) warmoebis danaxarjebi da subsidiebi d) warmoebis danaxarjebi, savaWro-satransporto fasnamati da subsidiebi 14. sabaziso fasSi ar Sedis: a) gadasaxadebi b) mogeba g) savaWro-satransporto danamati d) subsidiebi 15. myidvelis fasSi ar Sedis: a) sabaziso fasi b) savaWro-satransporto danamati g) gadasaxadebi d) subsidiebi 16. moniSneT maCvenebeli, romelic makrodoneze Seesabameba maCvenebels mTliani damatebuli Rirebuleba: a) erovnuli Semosavali b) mTliani Sida produqti g) ekonomikis mTliani mogeba d) mTliani erovnuli gankargvadi Semosavali 17. warmoebis etapze mSp ganisazRvreba rogorc: a) Sinameurneobebis, samTavrobo organizaciebis, Sinameurneobebis momsaxure arako-merciuli organizaciebis saboloo moxmarebis, mTliani dazogvisa da eqsport-impor-tis saldos jami b) mTliani damatebuli Rirebulebebis jami ekonomikuri saqmianobis saxeebis mixedviT sabazro fasebSi g) Sromis anazRaurebis, mTliani mogebis, Sereuli Semosavlebis, sakuTrebidan miRebuli Semosavlebisa da ZiriTadi kapitalis moxmarebaTa jami d) mTliani damatebuli Rirebulebebis jami mxolod mrewvelobis, soflis meurneobisa da mSeneblobis dargebSi 18. moniSneT maCveneblebi, romlebic gamoiyeneba mSp-is gasaangariSeblad warmoebis stadiaze: a) mTliani danazogi b) saboloo moxmareba g) Sualeduri moxmareba d) gamoSveba e) mTliani damatebuli Rirebuleba 19. warmoebis meTodiT mSp-is gaangariSeba SesaZlebelia Semdegi xerx(eb)iT: a) saqonlisa da momsaxurebis mTliani gamoSveba sabaziso fasebSi _ Sualeduri mox- marebis saerTo Rirebuleba + gadasaxadebi produqciaze — subsidiebi produqciaze b) saqmianobis saxeebis mixedviT mTliani damatebuli Rirebulebebis (mdR) Sejameba sabazro fasebSi g) ekonomikis seqtorebis mixedviT mdR-ebis Sejameba (sabazro fasebSi) d) yvela pasuxi sworia 20. ganawilebis meTodiT gaangariSebuli mSp: a) miiReba Semosavlebis ganawilebis stadiaze b) warmoadgens pirveladi Semosavlebis jams, romelic rezidenti ekonomikuri erTeulebis mier nawildeba saqonlisa da momsaxurebis mwarmoebelTa Soris

Page 60: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

60

g) warmoadgens Semdegi elementebis jams: daqiravebul momuSaveTa Sromis anazRaurebas + wminda gadasaxadebi warmoebasa da importze + mTliani saoperacio mogeba + mTliani Sereuli Semosavlebi d) samive 21. moniSneT maCveneblebi, romlebic gamoiyeneba mSp-is gasaangariSeblad ganawilebis stadiaze: a) mTliani saoperacio mogeba b) Sualeduri moxmareba g) mTliani gamoSveba d) Sereuli Semosavali e) gadasaxadebi warmoebasa da importze 22. moniSneT maCveneblebi, romlebic gamoiyeneba mSp-is gasaangariSeblad saboloo gamoyenebis stadiaze: a) Sinameurneobebis xarjebi saboloo moxmarebaze b) saoperacio mogeba g) Sereuli Semosavali d) saqonlisa da momsaxurebis eqsporti e) mTliani kapitalis formireba 23. mSp-is gasaangariSeblad saboloo gamoyenebis stadiazegaiTvaliswineba: a) mxolod saboloo moxmarebis xarjebi b) mxolod saboloo moxmarebisa da dagrovebis xarjebi g) mxolod saboloo moxmarebis xarjebi da eqsporti d) rogorc saboloo moxmarebis, ise dagrovebis xarjebi da eqsport-importis saldo

24. am formulaSi

01

11

00

01

00

11

pq

pq

pq

pq

pq

pq

a) asaxulia mSp-is Rirebulebis (fizikuri moculobisa da fasis namravlis) cvlileba mimdinare da sabaziso periodebSi b) pirveli Tanamamravli fasebis indeqsia g) meore Tanamamravli fizikuri moculobis indeqsia d) pirveli Tanamamravli laspeiresis meTodiT aris gaangariSebuli, meore ki _ paaSes meTodiT 25. mSp-is deflatori: a) igive sfi-a b) sfi-ze ufro srulia mocvis xarisxiT, radgan warmoebis saSualebebsac moicavs g) sfi-ze ufro naklebad srulia mocvis xarisxiT, radgan mxolod Sida inflacias moicavs d) qveynebis umetesobaSi yovelTviurad gaiangariSeba 26. SemoxazeT swori debuleba: a) deflireba gulisxmobs produqciis mimdinare moculobis gamosaxvas sabaziso fasebSi b) inflireba deflirebis sapirispiroa da gulisxmobs produqciis mimdinare moculobis gamosaxvas mimdinare fasebSi g) deflireba xdeba maqsimalurad detalizebul doneze d) Tu produqcia sakmaod erTgvarovania, pirdapiri gadaangariSebis meTods iyeneben 27. mudmiv fasebSi gadafasebuli mSp aris: a) mSp-is mimdinare fizikuri moculoba sabaziso fasebSi b) mSp-is sabaziso fizikuri moculoba mimdinare fasebSi g) mSp-is mimdinare fizikuri moculoba mimdinare fasebSi d) mSp-is sabaziso fizikuri moculoba sabaziso fasebSi 28. saangariSo periodSi mimdinare fasebSi gamosaxuli mSp 22 560 mln.-s tolia, xolo fasebis indeqsma saqonelsa da momsaxurebaze 1,26 Seadgina. Sesadar fasebSi gadaangariSebuli mSp: a) metia nominalurze b) naklebia nominalurze 29. saqonlis gamoSveba sabaziso fasebSi 200 mln. laria, momsaxurebis gamoSveba 180 mln. lari, subsidiebi produqtebsa da importze - 35 mln., gadasaxadebi

Page 61: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

61

produqtebsa da importze - 85 mln. lari. ekonomikis gamoSveba sabazro fasebSi iqneba: a) 415 mln. lari b) 465 mln. lari g) 430 mln. lari d) 500 mln. lari 30. saerTaSoriso SedarebebSi mimdinare fasebSi asaxuli mSp Semdegi agregat(eb)isaTvis gamoiyeneba Sesadar bazad (mniSvnelad): a) biujetis deficiti b) erovnuli dazogva g) eqsport-importis saldo d) yvela pasuxi arasworia 31. mSp-is deflirebis procesSi: a) mimdinare periodis mSp-is nominalur Rirebulebas yofen paaSes fasebis indeqsze b) mimdinare periodis mSp-is nominalur Rirebulebas amravleben paaSes fasebis indeqsze g) mimdinare periodis mSp-is nominalur Rirebulebas yofen laspeiresis fasebis indeqsze d) mimdinare periodis mSp-is nominalur Rirebulebas amravleben laspeiresis fasebis indeqsze 32. pirdapiri gadaangariSebis meTodi gulisxmobs: a) sabaziso periodSi warmoebuli an moxmarebuli saqonlisa da momsaxurebis raodenobis (naturalur gamosaxulebaSi) gayofas mis mimdinare fasze b) mimdinare periodSi warmoebuli an moxmarebuli saqonlisa da momsaxurebis raodenobis (naturalur gamosaxulebaSi) gayofas mis sabaziso fasze g) sabaziso periodSi warmoebuli an moxmarebuli saqonlisa da momsaxurebis raodenobis (naturalur gamosaxulebaSi) gamravlebas mis mimdinare fasze d) mimdinare periodSi warmoebuli an moxmarebuli saqonlisa da momsaxurebis raodenobis (naturalur gamosaxulebaSi) gamravlebas mis sabaziso fasze 33. mSp-is ormagi deflirebis procesSi: a) mTlian damatebul Rirebulebas ucvlel fasebSi gadaiyvanen damatebuli Rirebulebis indeqsebiT or etapad b) jer mTlian gamoSvebas akleben Sualedur momxmarebas da Semdeg gadaiyvanen ucvlel fasebSi g) mTlian gamoSvebas gadaiyvanen ucvlel fasebSi da Semdeg akleben Sualedur moxmarebas d) cal-calke gadaiyvanen mTlian gamoSvebas da Sualedur moxmarebas ucvlel fasebSi da Semdeg akleben erTmaneTs 34. eqstrapolaciis meTodis gamoyenebis SemTxvevaSi: a) cal-calke gadaiyvanen mTlian gamoSvebas da Sualedur moxmarebas ucvlel fasebSi da Semdeg akleben erTmaneTs b) mimdinare periodis mSp-is nominalur Rirebulebas yofen paaSes fasebis indeqsze g) sabaziso periodis produqciis moculoba Sesadar fasebSi mravldeba produqciis fizikuri moculobis indeqsze d) warmoebuli an moxmarebuli saqonlisa da momsaxurebis raodenobas naturalur gamosaxulebaSi amravleben mis sabaziso fasze 35. moniSneT rezidentebis mier miRebuli pirveladi Semosavlebi: a) mogeba b) xelfasi g) sakuTrebidan miRebuli procentebi d) gadasaxadebi warmoebasa da importze 36. moniSneT swori debuleba. mTliani erovnuli Semosavali warmoadgens: a) qveynis rezidentebis mier miRebuli pirveladi Semosavlebis jams mxolod qveynis SigniT b) qveynis rezidentebis mier miRebuli pirveladi Semosavlebis jams mxolod qveynis gareT g) qveynis rezidentebis mier miRebuli pirveladi Semosavlebis jams rogorc qveynis SigniT, ise mis farglebs gareT d) qveynis rezidentebis mier qveynis SigniT da mis farglebs gareT miRebuli pirveladi Semosavlebis saldos

Page 62: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

62

37. moniSneT swori debuleba. mTliani erovnuli Semosavali: a) raodenobrivad yovelTvis emTxveva mTlian Sida produqts, magram Tvisebrivad misgan gansxvavebulia b) Tvisebrivad emTxveva mTlian Sida produqts, magram raodenobrivad misgan zogjer gansxvavebulia g) ar emTxveva mTlian Sida produqts arc raodenobrivad da arc Tvisebrivad d) SeiZleba daemTxves Sida produqts, Tu rezidentebis mier sazRvargareTidan miRebuli da ararezidentebisTvis gadacemuli Semosavlebi erTmanetis tolia 38. moniSneT ekonomikis mTliani mogebis gaangariSebis swori meTodika: a) mdR _ Sromis anazRaureba b) mdR _ Sromis anazRaureba _ wminda gadasaxadebi warmoebaze g) yvela dargebis gamoSveba _ wminda gadasaxadebi warmoebaze d) mTliani pirveladi Semosavlebi + mimdinare transfertebis saldo 39. moniSneT swori Tanafardobebi: a) ekonomikis mTliani mogeba metia wminda mogebaze ZiriTadi kapitalis moxmarebis TanxiT b) ekonomikis mTliani mogeba naklebia mSp-ze sabazro fasebSi momuSaveTa xelfasisa da warmoebasa da importze wminda gadasaxadebis jamiT g) mTliani gadasaxadebi warmoebaze = gadasaxadebi warmoebaze _ subsidiebi warmoebaze d) wminda gadasaxadebi importze = gadasaxadebi importze _ subsidiebi importze 40. ekonomikis wminda saoperacio mogeba: a) yvela dargis b) gaiangariSeba rogorc sxvaoba mTlian mogebasa da ZiriTadi kapitalis moxmarebas Soris g) igivea, rac Sereuli Semosavali d) Seicavs rogorc mewarmis Semosavlebs, ise xarjebs 41. Tu mTlian erovnul Semosavals davumatebT danarCeni msofliodan miRebul transfertebs da gamovaklebT danarCeni msofliosTvis gadaxdil transfertebs, miviRebT: a) wminda Sida produqts b) mTlian erovnul gankargvad Semosavals g) wminda erovnul gankargvad Semosavals d) mTlian Sida produqts 42. mTliani gankargvadi Semosavali: a) gamoiyeneba mxolod moxmarebis mizniT b) gamoiyeneba mxolod dazogvis mizniT g) metia erovnul Semosavalze, Tu gacemuli transfertebi aWarbebs miRebuls d) naklebia erovnul Semosavalze, Tu gacemuli transfertebi aWarbebs miRebuls 43. Tu wminda erovnul gankargvad Semosavals davaklebT saboloo moxmarebas, miviRebT: a) wminda erovnul Semosavals b) wminda danazogs g) mTlian erovnul Semosavals d) mTlian gankargvad Semosavals 44. mTliani dagrovebis gamoyeneba xdeba: a) saboloo moxmarebis mizniT b) faseulobaTa SesaZenad g) sabrunavi saSualebebis maragebis Sesavsebad d) ZiriTadi kapitalis SesaZenad 45.wminda sesxeba: a) mocemuli qveynis rezidentebis finansuri aqtivebis gadametebaa mocemuli qveynis rezidentebis finansuri valdebulebebis jamze b) wminda dakreditebis simetriulia g) uCvenebs mocemuli qveynis rezidentebis mier sazRvargareTidan miRebuli resur sebis moculobas d) uaryofiTi sididea, radgan gulisxmobs rezidentebis valdebulebebis gadametebas aqtivebze

Page 63: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

63

Tema 4. sabazro koniunqturis statistika

4.1. tipuri amocanebis amoxsna

amocana #1

qarxanaSi ,,SekveTebis” portfelis Sesabamisad, II kvartalis dasawyisSi dageg-milia produqciis gamoSveba 10 000 erTeulis moculobiT. Sida moxmarebis normati-vi Seadgens gamoSvebis 20%-s.

qarxnis marketinguli samsaxuris saprognozo monacemebiT, nedleulsa da mza produqciaze fasebi gaizrdeba 5%-iT, miwodebis elastiurobis koeficienti Sead-gens +2%-s.

ganvsazRvroT qarxnis sawarmoo potenciali (sasaqonlo miwodeba) II kvarta-lis dasawyisisaTvis.

amoxsna: sawarmoo potenciali (sasaqonlo miwodeba) warmoadgens sasaqonlo masis mo-

culobas, romelic SeiZleba iqnes warmoebuli da bazarze gatanili drois gansaz-Rvrul monakveTSi.

,,SekveTebis” portfelis informaciaze dayrdnobiT sawarmoo potencialis gansazRvrisaTvis gamoiyeneba Semdegi saxis kerZo modeli:

n

i

ppijij B

TqqQ

1

.

100( ,

sadac ijq aris ,,SekveTebis” portfelis Sesabamisad j-ur sawarmoSi

gamosaSvebad dagegmili i-uri produqciis moculoba

pT _ nedleulsa da mza produqciaze fasebis matebis tempi

p _ elastiurobis koeficienti nedleulisa da mza produqciis

fasebze damokidebulebiT

B _ warmoebis Sida moxmareba

n _ i-ur sawarmoTa ricxvi, romlebTanac gaformebulia kontraqti (an igegmeba kon-traqtis gaformeba)

mocemul SemTxvevaSi, produqciis gamoSveba nedleulis da mza nakeTobebis fasebisa da miwodebis elastiurobis gaTvaliswinebiT, tolia:

11000100

251000010000

erTeulis

maSin Sida moxmarebis normativi toli iqneba:

B = 22002.011000 erTeulis sawarmoo potenciali (sasaqonlo miwodeba):

B = 8800220011000 erTeuli.

amocana #2 Sinameurneobebis qonebis specialuri sabazro gamokvlevebis mixedviT gan-

vsazRvroT saqonlis bazris tevadoba da davasabuToT bazris segmentis SerCeva Sem-degi

monacemebis mixedviT:

Page 64: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

64

socialuri jgufi Semosavlis mixedviT

Sina- meurneo-bebis ricxvi

saSualo suladob-rivi moxma-reba sabaziso peridSi 1 Sinameur-neobaze

elasti urobis % fa-sebis cvli- lebiT

elasti uro bis % Se-mosa vlis cvli lebiT

momxma-rebelTa mflobe lobaSi arsebu-li saqo-neli, er-Teuli

fizi- kuri cveTa, %

mora- luri cveTa,

%

natura-luri mox mareba saerTo moculo-basTan, %

naklebad uzrunvelyo-fili

300

1,1

-2,8

+3,6

8

3,5

5

35

saSualod uzrunvelyo-fili

150

3,1

-1,7

+2,3

12

5

9

13

maRal uzrunvelyo-fili

50

6,3

-0,5

-0,5

40

8

20

4

prognozis Tanaxmad, fasebi saangariSoperiodSisabazisosTanSedarebiTSeiZ-

lebagaizardos 10%-iT, xoloSemosavlebi (erTSinameurneobazegaangariSebiT) nak-lebaduzrunvelyofilmosaxleobaSigaizrdeba 2%-iT, saSualoduzrunvelyo-filmosaxleobaSi _ 8%-iT, xolomaRaluzrunvelyofilmosaxleobaSi _ 25%-iT.

amoxsna:

bazristevadobisgaangariSebaxorcieldebaTiToeulisocialurijgufis, anasakobrivijgufismixedviTdamaTiSexamebiT.

samomxmareblo bazris tevadoba gaiangariSeba formuliT:

btev.= ......

0 )()100100

( nawMmox.cveTcveT.gajMm.sti.SS.m.i.ff.m

bAMFbMTT

nS

n

i

ii

,

sadac btev. aris bazris tevadoba (saqonlisa da momsaxurebis raodenoba da Rirebuleba, romelic SeiZleba gaiyidos gansazRvrul periodSi)

iS _ i-uri socialuri an asakobrivi jgufis momxmarebelTa raodenoba

0in _ momxmarebelTa i-uri jgufis suladobrivi moxmarebasabaziso periodSi

.f.mT da S.m.T _ fasebis da Semosavlebis matebis tempi

i.f. da i.S. _ mosaxleobis i-uri jgufis moTxovnis elastiurobis koeficienti, ga-

mowveuli fasebisa da Semosavlebis cvlilebebiT

Mm.st.M _ moTxovnis xelovnurad stimulirebuli mateba

.gajb _ bazris gajerebuloba (momxmarebelTa mflobelobaSi arsebuli

saqonlis moculoba)

cveT.F da cveT.M _ saqonlis fizikuri da moraluri cveTa

.moxA _ moxmarebis dakmayofilebis arasabazro alternatiuli formebi

naw.b _ konkurentebis mier, maT Soris importiorebis mier dakavebuli bazris

nawili.

n _ i-uri jgufis momxmarebelTa ricxvi. Tavdapirvelad ganvaxorcieloT Sinameurneobebis TiToeuli jgufis mixed-

viT saqonlis sabaziso moxmarebis gadaangariSeba mimdinare moxmarebaze.

1. jgufi: 1,1 _ (1,1 x 0.1 x 0,028) + (1.1 x 0,02 x 0,036) = 1,1 - 0,00308 + 0,000792 = 1,0977 aTasi erTeuli.

Page 65: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

65

jgufi: 3,1 _ (3,1 x 0,1 x 0,017) + (3,1 x 0,08 x 0,023) = 3,1 - 0.00527 + 0,005704 = 3,1004 aTasi erTeuli.

2. jgufi: 6,3 _ (6,3 x 0,1 x 0,005) + (6,3 x 0,25 x 0,011) = 6,3 - 0,0315 + 0,017325 = 6,2858 aTasi erTeuli.

gaviangariSoT bazris samomxmareblo potenciali yoveli jgufis mixedviT Semdegi formulis gamoyenebiT:

1 jgufi: iS 0in 31,3290977,1300100100

i.S.S.m.i.f.f.m TT

aTasi erTeuli.

.Mm.stM = 0

gaj.b = 8,0 aTasi erTeuli

cveT.F = 8 x 0,035 = 0,28 aTasi erTeuli

cveT.M = 8 x 0,05 = 0,4 aTasi erTeuli

.moxA = (300 x 1,0577) x 0,35 = 329,31 x 0,35 = 115,26 aTasi erTeuli

naw.b = 0

bsamomx.pot.(1) = 329,31 + 0 - (8 -0,28 - 0,4) - 115,26 = 206,73 207 aTasi erTeuli

2 jgufi: bsamomx.pot(2) = (150 x 3,1004) - 12 + (12 x 0,05 + 12 x 0,09) - (150 x 3,1004 x 0,13) = = 465,06 - 12 + (0,6 +1,08) - 60,46 = 394,29395 aTasi erTeuli.

3 jgufi: bsamomx.pot.(3) = (50 x 6,2858) - 40 + (40 x 0,08 + 40 x 0,2) - (50 x 6,2858 x 0,04) = = 314,29 - 40 + (3,2 +8) - 12,57 = 272,92 273 aTasi erTeuli.

yvela jgufis mixedviT samomxmareblo potencialis jami warmoadgens saqon-lis bazris tevadobas, anu: 207+395+273=875 aTas erTeuls.

bazris segmentis SerCevis dasasabuTeblad ganvsazRvroT momxmarebelTa yo-veli jgufis wili bazris tevadobis saerTo moculobaSi:

1-li jgufi: %.7,23100875

207 me-2 jgufi: %.1,45100

875

395

me-3 jgufi: %.2,31100875

273

ramdenadac yvelaze meti wili modis me-2 jgufis tevadobaze %)1,45( , amdenad

mwarmoeblebis da Suamavlebis orientireba saqonlis warmoebisa da gayidvisas sa- Sualod uzrunvelyofil mosaxleobaze _ momgebiania.

amocana #3 ganvaxorcieloT 2007-2012 ww. sacalo saqonelbrunvis (mln. lari) ganviTare-

bis ZiriTadi tendenciis analizi da SevafasoT misi meryeobis done. 2007 w. 2008 w. 2009 w. 2010 w. 2011 w. 2012 w. 250 210 200 240 300 400

amoxsna:

ZiriTadi tendencia SeiZleba warmovadginoT analitikurad, trendis ganto-lebis (modelis) saxiT, an grafikulad.

amisaTvis saWiroa trendis formis, anu maTematikuri funqciis SerCeva, rom-lis mixedviTac iqneba ganxorcielebuli dinamikuri mwkrivebis analitikuri moswo-reba (Sesaswavli drois periodSi ama Tu im sabazro parametris cvlilebis xasiaTis gaTvaliswinebiT).

Page 66: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

66

trendis formis SerCevisas adekvaturobis sazomad gamoiyeneba sxvadasxva kriteriumi, magaliTad, aproqsimaciis standartuli Secdoma (saSualo kvadratuli gadaxra trendidan), romelic ase ganisazRvreba:

,)( 2

mn

yy t

sadac y aris sabazro parametris faqtobrivi mniSvneloba

ty _ sabazro parametris Teoriuli (gaangariSebiTi) mniSvneloba

n _ Sesaswavli dinamikuri mwkrivis doneebis ricxvi m _ parametrebis ricxvi trendis gantolebaSi.

davuSvaT, rom saqonelbrunvis ZiriTadi tendencia 2007-2012 wlebSi aRiwere-ba an wrfivi, an paraboluri funqciiT.

gamovTvaloT aRniSnuli gantolebebis parametrebi umcires kvadratTa xer-xiT. wrfiv gantolebas eqneba Semdegi saxe:

.10 taay t

parametrebis mosaZebnad amoixsneba normalur gantolebaTa Semdegi sistema:

2

10

10

tatayt

tanay

gantolebaTa am sistemis amoxsnis gasamartiveblad viyenebT pirobiTi nulidan aT-

vlis xerxs, romlis dros ,0pt sadac p _kenti xarisxia.

maSin gantolebaTa es sistema miiRebs aseT saxes:

21

0

tayt

nay

wrfivi meore rigis parabolas aqvs Semdegi saxe: .2210 tataayt

parametrebis mosaZebnad amoixsneba gantolebaTa Semdegi sistema:

42

31

20

2

32

210

2210

tatatayt

tatatayt

tatanay

analogiuri xerxiT gantolebaTa sistemas eqneba aseTi saxe:

42

20

2

21

220

tatayt

tayt

tanay

trendis gantolebis parametrebisa da aproqsimaciis gasaangariSebeli dam-

xmare cxrili aseTia:

Page 67: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

67

wlebi

y t yt

2t 2yt

4t

Yt wrf.

2)( yty wrfivi

Yt parab. 2)( yty

parabola

2007 250 -5 -1250

25 6250 625 198,7 3636,1 248,1 3,6

2008 210 -3 -610 9 1890 81 220,5 110,3 208,5 2,3

2009 200 -1 -200 1 200 1 251,3 2631,7 201,1 16,8

2010 240 1 240 1 240 1 282,1 1772,4 234,9 26

2011 300 3 900 9 2700 81 312,9 166,4 300,9 0,8

2012 400 5 2000 25 10000 625 343,7 3169,7 402,1 4,4

sul

1600

0

1080

70

21280

1414

1600

11486,6

1600

53,9

CavsvaT miRebuli jamebi Sesabamis gantolebaTa sistemebSi:

1

0

701080

61600

a

a

20

1

20

14147021280

701080

7061600

aa

a

aa

aqedan, 7,2666

16000 a

20

1

20

14147021280

701080

7,117,266

aa

a

aa

4,15

70

10801 a

gamovTvaloT konkretulad:

25,83,37 a , .4,45,8

3,372 a .1,2154,42,203042,20304 20 aa

amgvarad, wrfivi gantoleba miiRebs aseT konkretul saxes: ,4,157,266 tyt

xolo meore rigis parabola ki: 24,44,151,215 ttyt .

ganvsazRvroT saqonelbrunvis Teoriuli doneebi, miRebul modelebSi piro-biTi aRniSvnebis nacvlad Sesabamisi wlis rigiTi nomris Casmis gziT:

ty (wrf)2004 w. = 266,7 + 15,4 x (-5)=189,7 mln. lari.

ty (parab.) 2004 w. = 215,1 + 15,4 x (-5) + 4,4 x 2)5( =169,1 mln. lari.

Semdeg TiToeuli modelisaTvis gaviangariSoT aproqsimaciis standartuli

Secdomis sidide: wrfivi meore rigis parabolisaTvis

26

6,11486

= 53,6 mln. lari;

36

9,53

= 4,2 mln. lari.

Page 68: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

68

gaangariSebidan Cans, rom aproqsimaciis Secdoma parabolis gantolebisaTvis mniSvnelovnad naklebia, rac niSnavs imas, rom es modeli ufro zustad aRwers saqo-nelbrunvis ganviTarebis tendencias 2000-2005 wlebSi.

ganviTarebis tipi xasiaTdeba rogorc Tanabrad aCqarebuli zrda (vinaidan

1a >0 da 2a >0): saqonelbrunvis moculoba yovelwliurad saSualod izrdeba 30,8

mln. lariT (2 1a ), daCqarebulad _ 35,2 mln. lariT (8 1a ).

Sesaswavl periodSi saqonelbrunvis moculobis ryevadobis donis Sefasebi-saTvis viyenebT aproqsimaciis koeficients, romelic gaiangariSeba formuliT:

%,100_

yKa

sadac

aris aproqsimaciis standartuli Secdoma _

y _ saqonelbrunvis saSualo moculoba.

_

y = 7,2666

1600

n

y mln. lariT. %.6,1%100

7,266

2,4aK

aproqsimaciis koeficientis gaangariSebuli mniSvneloba gviCvenebs, rom sa-qonelbrunvis ganviTareba 2007-2012 wlebSi iyo mdgradi.

amocana #4

eqspertuli gziT dadgenili iqna X saqonlis xarisxis parametrebis CamonaT-vali da maTi ,,mniSvnelovnebis” rangi, romelic asaxavs TiToeuli parametris gav-lenis wils saqonlis konkurentuli Sefasebis saerTo sidideSi.

specialuri gamokvlevis Sedegad gamovlinda momxmareblebis moTxovna Ti-Toeuli parametris mimarT, gamoxatuli baluri intervalis saxiT (TiToeuli para-metrisaTvis misaniWebeli maqsimaluri bali 10-is tolia).

oTxi konkurenti firmisaTvis eqspertuli Sefasebis gziT dadgenilia TiTo-euli parametris xarisxis bali. aRniSnuli kvlevebis Sedegebi motanilia Semdeg cxrilSi:

saqonlis xarisxis parametri

xarisxis

bali

,,mniSvne-lovne-bis” rangi

momxma-rebel-Ta moT-xovnebi firma

1 firma

2 firma

3 firma

4

1. garegani saxe da dizaini

0,20 5_8 8 7 6 9

2. saimedooba 0,15 8_10 9 7 5 8

3. funqcionaluri Tvisebebi

0,30 7_10 6 7 9 5

4. gayidvis fasi 0,25 5_9 4 6 8 7

5. gamofena-gayidvebSi, konkursebSi monawile-oba

0,10 2_5 4 4 2 3

ganvsazRvroT X saqonlis konkurentunarianobis qveda da zeda sazRvari. ga-

movavlinoT mocemuli oTxi firmidan romels gaaCnia konkurentuli upiratesoba.

amoxsna:

Page 69: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

69

saqonlis konkurentunarianobis qveda da zeda sazRvari ganisazRvreba Sem-degnairad:

bmin = 5 x 0,2 + 8 x 0,15 + 7 x 0,25 + 2 x 0,1 = 1 + 1,2 + 2,1 + 1,25 + 0,2 = 5,75. bmax =8 x 0,2 + 10 x 0,15 + 10 x 0,3 + 9 x 0,25 +5 x 0,1 = 1,6 + 1,5 + 3 + 2,25 + 0,5 = 8,85.

TiToeuli firmis X saqonlis konkurentunarianobis done iqneba: _

1B = 8 x 0,2 + 9 x 0,15 + 6 x 0,3 + 4 x 0,25 +4 x 0,1 = 1,6 + 1,35 + 1,8 + 1 + 0,4 = 6,15 _

2B = 7 x 0,2 + 7 x 0,15 + 7 x 0,3 + 6 x 0,25 +4 x 0,1 = 1,4 + 1,05 + 2,1+ 1,5 + 0,4 = 6,45 _

3B = 6 x 0,2 + 5 x 0,15 + 9 x 0,3 + 8 x 0,25 +2x 0,1 = 1,2 + 0,75 + 2,7+ 2,0 + 0,2 = 6,85 _

4B = 9 x 0,2 + 8 x 0,15 + 5 x 0,3 + 7 x 0,25 +3 x 0,1 = 1,8 + 1,2 + 1,5+ 1,75 + 0,3 = 6,55.

daskvna: oTxive firmis saqoneli konkurentunariania, ramdenadac xarisxis saSua-lo bali aRemateba konkurentunarianobis qveda sazRvars. Tumca bazarze konkuren-tul upiratesobas, anu X saqonlis xarisxis yvelaze maRal qulas (6,85) flobs firma #3.

amocana #5

davaxasiaToT saqonlis gayidvis sezonuri talRa sezonurobis indeqsis gaan-gariSebisa da sriala saSualos meTodis meSveobiT.

kvartali gayidvebis

moculoba, aTasi lari

2007 w. 2008 w. 2009 w.

I 60 61 59

II 130 120 125

III 100 105 110

IV 65 64 66

amoxsna:

sezonurobis indeqsi gaiangariSeba formuliT:

%,100

_

y

yI t

S sadac

ty_

_ gayidvebis saSualo done, gaangariSebuli sam-wliani monacemebis yoveli kvar-

talis mixedviT;

ty_

_ gayidvebis saSualo done mTlianad Sesaswavl periodSi.

saqonlis gayidvis sezonurobis indeqsebis gaangariSebis cxrili (aTasi cali):

weli

kvartali

sul

I II III IV

2007 60 130 100 65 355

2008 61 120 105 64 350

2009 59 125 110 66 360

Page 70: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

70

sul 180 375 315 195 1065

saSualo done kvar-talSi

60 125 105 65 88,75

sezonurobis indeqsi, %

67,6 140,8 119,4 73,2 X

gayidvebis saSualo done yoveli kvartalis mixedviT ase gaiangariSeba:

.

_

kvy = 603

180 aTasi cali .2

_

kvy = 1253

375 aTasi cali

.3

_

kvy = 1053

315 aTasi cali .4

_

kvy = 653

195 aTasi cali.

mTliani periodis gayidvebis saSualo done gaiangariSeba sami xerxiT:

1. _

y = 75,8812

1065 aTasi cali.

2. _

y = n

yt_

= 75,884

6510512560

aTasi cali.

3. _

y = 3

_

my = 75,88

3

9075,8875,88

aTasi cali.

2005

_

y = 75,884

355 aT. cali 2006

_

y = 5,874

350 aT. cali 2007

_

y = 904

360 aT. cali.

sezonurobis indeqsebs yoveli kvartalis mixedviT gaaCnia mniSvnelobebi:

%6,67%10075,88

60)1( SI

%8,140%100

75,88

125)2( SI

%4,119%10075,88

105)3( SI

%2,73%100

75,88

65)4( SI

sezonuri talRis modelirebisaTvis avagoT Semdegi cxrili sriala saSulos meTodis gamoyenebiT:

weli kvartale-bi

gayidvebis saSualo do-ne yoveli kvartalis mixedviT

mosworebu-li doneebi

centrire-buli sria-la saSua-loebi

sezonuro-bis indeqsi

1 2 3 4 5 6

I 60

2007 II 130

III 100 88,75 88,875 1,125

IV 65 89 87,75 0,741

I 61 86,5 87,125 0,700

2008 II 120 87,75 87,625 1,369

III 105 87,5 87,25 1,203

IV 64 87 87,625 0,730

I 59 88,25 88,875 0,664

2009 II 125 89,5 89,75 1,393

Page 71: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

71

III 110 90

IV 66

saqonlis gayidvis droiTi mwkrivis doneebis mosworebisaTvis viRebT 4 kvar-

talis tol mosworebis periods (m=4). maSin pirveli sriala saSualo toli iqneba:

75,884

6510013060

aTasi cali,

meore = 894

6165100130

aTasi cali,

mesame = 5,864

1206165100

aTasi cali da a. S.

cxrilis meoTxe grafaSi gamoTvlili sriala saSualoebi mikuTvnebuli iqne-ba ara konkretuli kvartalisadmi, aramed moxvdebian kvartalebs Soris monakveTSi: pirveli sriala saSualo _ meore da mesame kvartalebs Soris, meore sriala _ mesa- me da meoTxes Soris da a. S.

imisaTvis, rom mivakuTvnoT esa Tu is sriala saSualo gansazRvrul kvar-tals, unda movaxdinoT maTi centrireba.

2007 wlis III kvartalis centrirebuli sriala saSualo toli iqneba:

875,882

8975,88

aTasi cali, IVkvartalis - 75,87

2

8975,88

aTasi cali da a.S.

saqonlis gayidvis rxevadobaSi sezonuri komponentis gamosavlenad gavianga-riSoT sezonurobis indeqsebi TiToeuli kvartalis gayidvebis faqtobrivi mocu-lobis SefardebiT mis Sesabamis centrirebul sriala saSualosTan.

miRebuli indeqsebi davajgufoT kvartalebis mixedviT:

weli kvartali

I II III IV

2007 _ _ 1,125 0,741

2008 0,700 1,369 1,203 0,730

2009 0,664 1,393 _ _

SemTxveviTi faqtorebis gavlenis aRmosafxvrelad (wlis Taviseburebebis)

yoveli kvartalisaTvis sezonurobis indeqsebis miRebuli mniSvnelobidan gavianga-riSoT saSualo ariTmetikuli.

I kvartalis indeqsis saSualo mniSvneloba Seadgens 0,682-s

2

664,0700,0, II kvartalis _ 1,381-s

2

393,1369,1 da a. S.

sezonurobis indeqsebis gaangariSebis cxrili:

kvartali sezonurobis saSualo ariTmetikuli indeqsi

I 0,682

II 1,381

III 1,164

IV 0,736

Page 72: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

72

sezonurobis miRebuli indeqsebis erToblioba axasiaTebs 2007-2009 wlebSi saqon-lis gayidvebis sezonur talRas.

amocana #6

ganvsazRvroT, ra moculobis saqoneli unda gayidos savaWro firmam imisaT-vis, rom man ar ganicados zarali. saqonlis erTeulis gasayidi fasi Seadgens 40 lars. garda amisa, saangariSo periodSi man unda dafaros sxvadasxva xarjebi, rogo- ricaa:

(aTasi lari)

savaWro farTis arenda 80

procenti kreditze 40

mmarTvelobiTi personalis xelfasi 30

gadasaxdelebi da mosakreblebi 50

saqonlis Sesasyidi fasi 15 lari

saqonlis gasayidad momzadebis xarjebi erT erTeulze 5 lari.

amoxsna: gayidvebis kritikuli moculoba (uzaralobis wertili) warmoadgens saqon-

lis moculobas, romlis realizaciisas firmas ara aqvs mogeba da arc zarali, e. i. mxolod xarjebs faravs. is ganisazRvreba formuliT:

qkrit.= ,vp

c

sadac c aris mimoqcevis mudmivi erToblivi xarjebi p _ saqonlis erTeulis fasi

v _ xvedriTi mimoqcevis xarjebi (saqonlis erT erTeulze gaangariSebiT).

mocemuli formula miiReba Semdegi tolobidan:

),( vqcpqM sadac M aris saqonlis gayidvidan miRebuli mogebis jami pq _ amonagebi gayidvebidan (saqonelbrunva)

vq _ cvalebadi mimoqcevis xarjebi.

rodesac M =0, maSin pq =c+ vq da pq _ vq =c, q ( cvp ) . aqedan q = .vp

c

qkrit.= 0,10)515(40

50304080

aTasi erTeuli.

amgvarad, y saqonlis 10 000 calze naklebi odenobis gayidva 40 larad, firmas moutans zarals.

amocana #7 50 eqspert-marketologis anketuri gamokiTxvis Sedegebis damuSavebis safuZ-

velze ganvaxorcieloT ucxouri firmis mier regionSi saqonlis gayidvebis mocu-lobaze moqmedi faqtorebis ranJireba da pasuxebis erTgvarovnebis donis Sefaseba:

faqtori

dakavebuli adgili

1 2 3 4 5

sul pasuxi

1. mosaxleobis sqesobriv- asakobrivi struqtura

18 15 7 10 _

50

2. regionis geografiuli

Page 73: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

73

mdebareoba 5 _ _ 20 25 50

3. saqonlis fasi 30 7 5 6 2 50

4. adgilobrivi konkuren-tebis arseboba

6 15 17 10 2

50

5. gayidvebis forma (xerxi) 10 16 12 8 4 50

amoxsna:

TiToeuli faqtoris ,,mniSvnelovnebis” rangi ganisazRvreba saSualo adgi-liT, romelsac eqspertebis gamokiTxvis Sedegad ikavebs mocemuli faqtori. saSua-lo adgili ganisazRvreba saSualo ariTmetikulis formuliT da is tolia:

I faqtorisaTvis 18,250

0510473152181

II faqtorisaTvis 2,450

255204030215

III faqtorisaTvis 86,150

25645372301

IV faqtorisaTvis 74,250

2510417315261

V faqtorisaTvis 6,250

4584123162101

pasuxebis erTgvarovnebis koeficienti ase ganisazRvreba: ,1

sadac aris xarisxobrivi variaciis koeficienti:

=

;1 2

22

ij

ijij

f

ff

k

k;,1 mi ;;1 nj

sadac k aris i-uri niSnis mier dakavebuli adgilebis ricxvi

ijf _ eqspertTa ricxvi, romlebmac i-ur faqtors mianiWes j-ri adgili

m _ ranJirebadi faqtorebis ricxvi n _ gamosakiTxi eqspertebis ricxvi. xarisxobrivi variaciis koeficientis gasaangariSeblad avagoT damxmare cxrili:

adgili faqtori

1 faqto-

ri 2 faqto ri

3 faqtori

4 faqtori

5

ijf

ijf 2 ijf ijf 2

ijf ijf 2 ijf ijf 2

ijf ijf 2

1 18 324 5 25 30 900 6 36 10 100

2 15 225 _ _ 7 49 15 225 16 256

3 7 49 _ _ 5 25 17 289 12 144

4 10 100 21 450 6 36 10 100 8 64

5 _ _ 25 625 2 4 2 4 4 16

sul 50 698 50 1050 50 1014 50 654 50 580

Page 74: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

74

cxrilis monacemebis mixedviT miviRebT:

1 =

961,050

69850

3

42

2

2 = 87,02500

10502500

2

3

3 = 743,0

2500

10142500

4

5

4 = 923,02500

6542500

4

5

5 = 96,0

2500

5802500

4

5

gaangariSebis Sedegebi movaTavsoT Semdeg cxrilSi: saqonlis gayidvebis moculobaze zemoqmedebis mixedviT faqtorebis ranJi-

reba da eqspertTa pasuxebis erTgvarovnebis donis Sefaseba:

faqtorebi dakavebuli adgili

faqtoris rangi ,,mniSvnelovnebis” mixedviT

pasuxebis erTgvarovnebis koeficienti

1. mosaxleobis sqesobriv-asakobrivi struqtura

2,18

2

0,039

2. regionis geografiuli mdebareoba

4,2

5

0,130

3. saqonlis fasis done 1,86 1 0,757

4. adgilobrivi konkuren-tebis arseboba

2,74

4

0,077

5. gayidvebis forma (xerxi) 2,6 3 0,040

maSasadame, eqspertebis azriT, regionSi ucxouri firmis saqonlis gayidvebis

moculobaze moqmedi mniSvnelovani faqtorebia: saqonlis fasi, mosaxleobis sqe-sobriv-asakobrivi struqtura, gayidvebis forma, xolo SedarebiT nakleb gavlenas axdens regionis geografiuli mdebareoba.

eqspertebis pasuxebi yvelaze metad erTgvarovania pirveli da meore faqto-ris mixedviT, xolo mesame da danarCeni faqtorebis mixedviT erTgvarovnebis done mniSvnelovnad dabalia.

amocana #8 mocemulia ,,delfis” meTodiT Catarebuli saeqsperto kvlevis pirveli eta-

pis safuZvelze miRebuli saqonelze moTxovnis Semdegi SesaZlo moculobebi qalaq-Si:

eqsperti eqspertis ,,mniSvnelovnebis” rangi

moTxovna, mln. lari

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15

9 4 3 4 3 5

10 4 4 5 3 5 7 6 3

14,0 19,8 18,1 16,5 19,2 20,2 15,0 21,6 18,7 20,6 22,2 18,4 16,3 21,2 23,0

Page 75: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

75

16 17 18 19 20

7 8 3 3 4

19,3 17,0 20,8 24,0 17,0

eqspertulad SevafasoT bazris parametrebi:

amoxsna: saqonlze moTxovnis SesaZlo moculobis Sesaxeb arsebuli monacemebis mixedviT

avagoT ganawilebis intervaluri mwkrivi: jgufebis ricxvi ganvsazRvroT sterjesis formuliT:

532,520lg322,31lg322,31 Nn Tanabari intervalis sidide tolia:

25

1424minmax

n

XXi mln. laris.

saqonlze moTxovnis moculobaze eqspertebis pasuxebis ganawileba aseTia:

moTxovnis moculoba pasuxebis raodenoba

14 _ 16 2

16 _ 18 4

18 _ 20 6

20 _ 22 5

22 _ 24 3

sul 20

gamovTvaloT pasuxebis statistikuri maxasiaTeblebi: mediana da kvartilebi

(pirveli da mesame). mediana ganixileba, rogorc eqspertTa jgufuri Sexedulebebi, xolo kvartilSua manZili aris eqspertTa Sexedulebebis Tanxvedris maCvenebeli:

,2/ 1

Me

MeMe f

SfixMe sadac

MeX aris medianuri intervalis qveda sazRvari;

i _ medianuri intervalis sidide;

2/f _ mwkrivis sixSireTa naxevarjami;

1MeS _ sixSireTa nazardi jami medianuriswina intervalebSi;

Mef _ medianuri intervalis sixSire. maSasadame,

3,196

62

20

218

Me mln. lari.

Page 76: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

76

1

1

114

1

Q

Q

Q f

SfixQ

.

3

13

334

3

Q

Q

Q f

SfixQ

.

5,174

24

20

2161

Q mln. lari. 2,215

124

3*20

2203

Q mln. lari.

pasuxebi, romlebic moxvda kvartilebis gareT (rogorc eqstremaluri), ar miiReba mxedvelobaSi.

pasuxebi, romlebic moxvda kvartilebs Soris (17,5 )2,21 x , iTvleba sakma-

risad SeTanxmebulad. eqspertebis mixedviT 10 pasuxi aseTia: 2, 3, 5, 6, 9, 10, 12, 14, 16, 18. SevamowmoT maTi erTgvarovneba, pasuxebis dispersiisa da variaciis koefici-

entebis gamoyenebiT:

22 x _ 2_

)(x = 01,135,38536,38610

3,196

10

51,3863222

n

x

n

x.

%1,5%10063,19

1%100

2

x

V

.

rac ufro axlosaa 2 da V nulTan, miT ufro maRalia Sefasebis reprezenta-tuloba.

eqspertuli Sefaseba aris erTgvarovani pasuxebis (10) saSualo, an modaluri daxasiaTeba.

_

x = 7,1945

6,886

37......1134

38,2073,19...31,1848,19

i

ii

R

Rxmln. lari;

3,19Mo mln. lars.

me-16 eqspertis pasuxi aTi eqspertidan ,,mniSvnelovnebiT” yvelaze maRali rangis (7) mqonea.

amocana #9

movaxdinoT sakancelario saqonlis sabiTumo bazarze saqonelbrunvis prognozis

verifikacia gadaxris SefardebiTi sididiT %2 .

periodi saqonelbrunvis prognozu-li moculoba, aTasi lari

saqonelbrunvis faqtob-rivi moculoba, aTasi la-

ri

1 504 495

2 600 609

3 549 543

4 576 600

5 624 630

6 522 513

7 507 522

Page 77: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

77

amoxsna: Tavdapirvelad gaviangariSoT saqonelbrunvis saprognozo mniSvnelobebis

faqtobrividan gadaxra SefardebiT gamosaxulebaSi:

periodi prognozis gadaxris sidide, %

1 +1,8

2 _1,5

3 +1,1

4 _4,0

5 _1,0

6 +1,8

7 _1,9

rogorc gaangariSebidan Cans, amocanis pirobaSi mocemuli gadaxris sidide

or periodSi (4 da 7) _ gadametebulia. ganvsazRvroT prognozis sizustis xarisxis koeficienti Semdegi formuliT:

,qp

pK

sadac

p aris dadasturebuli, anu sworad gakeTebuli prognozebis raodenoba;

q _ daudasturebeli prognozebis raodenoba.

71.07

5

qp

pK

saqonelbrunvis prognozi sabiTumo bazarze gamarTlda 71%-iT, e. i. sakmarisad saimedoa.

amocana #10 kontraqtis mixedviT sabiTumo firmam unda miawodos ori saxeobis saRebavi.

kontraqtis pirobebis daxasiaTeba da maTi Sesruleba mocemulia Semdeg cxrilSi:

saReba-vis saxeoba

saRebavis kg

raodenoba 1 kg-is fasi (lari)

miwodebis aTasi

moculoba, lari

kontraq-tiT

faqtobri-vi

kontraq-tiT

faqtobri-vi

kontraq-tiT

faqtobri-vi

kq Fq kp Fp kk pq FF pq

1 500 450 50 50 25 22,5

2 500 540 60 65 30 35,1

sul 1000 990 x x 55 57,6

saindeqso meTodis gamoyenebiT ganvsazRvroT orive saxeobis saRebavis mi-

xedviT kontraqtis Sesrulebaze moqmedi sami faqtoris _ raodenobis, fasisa da asortimentis gavlena.

amoxsna: sakontraqto valdebulebis Sesrulebis indeqsi kontraqtSi CamoTvlili yve-

la saxeobis mixedviT ganisazRvreba Semdegnairad:

Page 78: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

78

.047,155

6,57

KK

FFqp qp

qpI

miwodebis faqtobrivi moculobis absoluturi gadaxra kontraqtiT gaTva-liswinebulisagan RirebulebiT gamosaxulebaSi iqneba:

6,2556,57KKFF qpqpqp aTasi lari.

mocemuli cvlilebebi ganpirobebuli iyo sami faqtoris: saqonlis raodeno-bis, fasis da asortimentis gavleniT.

ganvsazRvroT TiToeuli maTganis gavlena. 1. saqonlis raodenobis gavlena:

.99.01000

990

k

Fq q

qI

55,0)199,0(55)1()( qKKq Iqpqp aTasi lari.

2. saqonlis fasis gavlena:

.049,19,54

6,57

540,060450,050

6,57

FK

FFp qp

qpI

7,29,546,57)( FKFFp qpqpqp aTasi lari.

3. saqonlis asortimentis gavlena:

008,155:45,551000

55000:

990

54900:

K

KK

F

FKd q

qp

q

qpI

45,0990)5545,55()(__

)( FKFd qppqp .

SevamowmoT gaangariSebebi:

.047,1008,1049,199,0 dpqpq IIII

.6,245,07,255,0)()()( dpq qpqpqpqp

amgvarad, sami faqtoris erToblivma gavlenam gamoiwvia miwodebuli saReba-

vis partiis Rirebulebis zrda kontraqtiT gaTvliswinebulTan SedarebiT 4,7%-iT, anu 2,6 aTasi lariT. Tu miwodebis asortimentuli struqtura da fasebi iqneboda kontraqtiT gaTvaliswinebulis Sesatyvisi, maSin misi 1%-iT Seusrulebloba miwo-debuli saRebavis raodenobis mixedviT gamoiwvevda miwodebis RirebulebiTi maCve-neblis Semcirebas 0,55 aTasi lariT.

fasebis zrdam gadaxdis dRisaTvis kontraqtis gaformebis momentTan Sedare-biT gamoiwvia saRebavebis mTeli partiis Rirebulebis gadideba 2,7 aTasi lariT.

kontraqtis pirobebis Seusruleblobam miwodebis asortimentis mixedviT (kerZod saRebavis ufro Zviri saxeobis wilis zrdam kontraqtis pirobebTan Sedare-biT) gamoiwvia miwodebis moculobis zrda RirebulebiT gamosaxulebaSi 0,45 aTasi lariT.

Page 79: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

79

4.2. amocanebi da savarjiSoebi damoukidebeli muSaobisaTvis

amocana #1 qarxanaSi ,,SekveTebis” portfelis Sesabamisad, II kvartalis dasawyisSi dageg-

milia produqciis gamoSveba 25 000 erTeulis moculobiT. Sida moxmarebis normati-vi Seadgens gamoSvebis 12%-s.

qarxnis koniunqturuli ganyofilebis marketinguli samsaxuris saprognozo SefasebiT, II kvartalis bolos nedleulsa da mza produqciaze fasebi gaizrdeba 3,5%-iT. miwodebis elastiurobis koeficienti Seadgens +2,4%-s.

gansazRvreT qarxnis sawarmoo potenciali (sasaqonlo miwodeba) II kvartalis dasawyisaTvis.

amoxsna:

amocana #2 Sinameurneobebis qonebis specialuri sabazro gamokvlevebis monacemebis mi-

xedviT gansazRvreT saqonlis bazris tevadoba da daasabuTeT bazris segmentis Ser-Ceva:

socialuri jgufi

emosavlis mixedviT

Si

nam

eu

rn

eo

be

bi

s r

ic

xv

i

saS

ual

o

su

lad

ob

ri

vi

m

ox

ma-

re

ba

sab

azi

so

pe

ri

dS

i e

rT

Si

-

nam

eu

re

ib

aze

el

ast

iu

ro

bi

s

%

fas

eb

is

cv

li

le

bi

T

el

ast

iu

ro

bi

s %

Se

mo

sav

li

s

cv

li

le

bi

T

mo

mx

ma

re

be

lT

a

mf

lo

be

lo

ba

-

Si

ars

eb

ul

i s

aqo

ne

li

, e

rT

eu

li

cv

eT

a %

-ob

iT

(f

iz

ik

ur

i)

cv

eT

a %

-ob

iT

(m

or

alu

ri

)

nat

ur

alu

ri

m

ox

mar

eb

a %

-

ob

iT

sae

rT

o m

oc

ul

ob

asT

an

naklebad uzrunvelyofili

200

0,8

_0,4

+3,3

35

5

15

26

saSualod uzrunvelyofili

130

2,2

_1,5

+2,0

7

2,6

6,8

10

maRaluzrunvelyofi-li

40

5,1

_2,2

_1,5

5

4,8

3,0

2

prognozis Tanaxmad, fasebi saangariSo periodSi sabazisosTan SedarebiT ga-

izrdeba 10%-iT, xolo Semosavlebi (erT Sinameurneobaze gaangariSebiT) nakle-

Page 80: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

80

baduzrunvelyofil mosaxleobaSi gaizrdeba 3%-iT, saSualod uzrunvelyofil mo-saxleobaSi _ 9%-iT, maRaluzrunvelyofil mosaxleobaSi ki _ 18%-iT.

amoxsna:

amocana #3 saqonlis fasi wlis pirvel naxevarSi meore naxevarTan SedarebiT gaizarda

800 laridan 832 laramde. amave periodSi saqonlis gayidvebi regionis bazrebze Sem-cirda 2,5%-iT.

gaiangariSeT moTxovnis elastiurobis koeficienti fasebze damokidebule-biT.

amoxsna:

amocana #4 mocemuli monacemebis safuZvelze ganaxorcieleT X saqonlis (aTasi erTeu-

li) moTxovnis trenduli modelis SerCeva:

2008 w. 2009 w. 2010 w. 2011 w. 2012 w. 16,4 16,9 17,8 18,3 19,1

gaakeTeT gaangariSebebis Sedegebis interpretacia.

amoxsna:

amocana #5 sawarmos sacalo saqonelbrunvis tendencia 5 kvartalis mixedviT gamosaxu-

lia paraboluri funqciiT: 24,39,95,686 ttyt aproqsimaciis standartuli Sec-

domisas 55,4 aTasi lari. ganaxorcieleT saqonelbrunvis intervaluri moklevadiani prognozireba

Sedegis 0,95 albaTobis garantiiT.

Page 81: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

81

amoxsna:

amocana #6 cxrilSi motanili monacemebis safuZvelze aageT X saqonlis fasisa da moT-

xovnis modelebi meore rigis parabolis gantolebis mixedviT:

periodebi

gayidvebis moculoba, aTasi lari

erTeulis fasi, lari

1 2 3 4 5 6

250 210 200 240 300 400

50 80

100 105 10 90

X saqonlis bazris parametrebis ganviTarebis tendenciebis monacemebi gamosaxeT grafikulad. gaakeTeT daskvnebi.

amoxsna:

amocana #7 aproqsimaciis koeficientis meSveobiT gazomeT X saqonlis bazris ganviTare-

bis mdgradoba dinamikaSi, ZiriTadi tendenciis wrfivi funqciis gantolebis gaTva-liswinebiT.

Tveebi 1 kg.-is fasi, lari

Tveebi 1 kg.-is fasi, lari

ianvari Tebervali marti aprili

ivnisi

18 15 20 16 24 28

ivlisi agvisto seqtemberi oqtomberi noemberi dekemberi

25 22 19 17 21 23

amoxsna:

Page 82: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

82

amocana #8 eqspertuli gziT dadginda X saqonlis xarisxis parametrebis CamonaTvali da ma-Ti ,,mniSvnelovnebis” rangi, romelic asaxavs TiToeuli parametris gavlenis wils saqonlis konkurentuli Sefasebis saerTo sidideSi. specialuri gamokvlevis Sedegad gamovlenil iqna momxmareblebis moTxovna TiToe-uli parametris mimarT, baluri intervalis saxiT (TiToeuli parametris maqsima-luri qula 10-is tolia). eqspertuli Sefasebis gziT mocemul saqonelze oTxi konkurenti firmis TiToeul parametrs mieniWa xarisxis qula. aRniSnuli kvlevis Sedegebi motanilia Semdeg cxrilSi:

saqonlis xaris-xis parametri

,,mniSvne-lovnebis”

rangi

momxma rebel

Ta moT- xovnebi

xarisxis bali

firma 1

firma 2

firma 3

firma 4

1. garegani saxe da dizaini

0,20 5_8 8 7 6 9

2. saimedooba 0,15 8_10 9 7 5 8

3. funqcionaluri Tvisebebi

0,30 7_10 6 7 9 5

4. gayidvis fasi 0,25 5_9 4 6 8 7

5. gamofena-gayid-vebSi, konkursebSi monawileoba

0,10

2_5

4

4

2

3

gansazRvreT X saqonlis konkurentunarianobis qveda da zeda zRvari. gamoav-

lineT mocemuli oTxidan konkurentuli upiratesobis mqone firma.

amoxsna:

Page 83: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

83

amocana #9 ganaxorcieleT regionSi saqonlis gayidvebis moculobaze moqmedi faqtore-

bis ranJireba da pasuxebis SeTanxmebulobis donis Sefaseba 87 eqspert-marketolo-gis saanketo gamokiTxvis Sedegebis damuSavebis mixedviT:

dakavebuli adgili sul

pasuxebis raodenobafaqtorebi

1 2 3 4 5 6 7

1. demografiuli 22 23 26 6 3 5 2 87

2. social-ekonomikuri 50 15 12 4 3 2 1 87

3. geografiuli 10 16 13 21 16 9 2 87

4. eTnikuri 8 14 20 23 10 8 4 87

5. fsiqologiuri 18 10 17 6 16 12 8 87

6. politikuri 4 _ _ 7 17 30 20 87

7. SemTxveviTi 1 2 _ 10 5 6 63 87

amoxsna:

amocana #10 kontraqtis mixedviT, sabiTumo firmam klients unda miawodos sami asorti-

mentis (saxeobis) saqoneli. kontraqtis pirobebis daxasiaTeba da maTi Sesruleba mocemulia Semdeg cxrilSi:

saqonlis asortmenti

miwodeba, aTasi erTeuli erTeulis fasi

kontraqtiT faqtiurad kontraqtiT faqtiurad

1 300 230 50 70

2 420 430 60 85

3 250 280 100 110

saindeqso meTodis gamoyenebiT gansazRvreT kontraqtis Sesrulebis done yvela saasortimento poziciis mixedviT, sami faqtoris _ raodenobis, fasebis da asorti-mentis gavlenis gaTvaliswinebiT.

Page 84: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

84

amoxsna:

amocana #11 ,,delfis” meTodiT Catarebuli saeqsperto kvlevis pirveli etapis safuZ-

velze miRebulia saqonlis bazris parametrebis Semdegi SesaZlo daxasiaTebebi:

eqsperti

eqspertis ,,mniSvnelovnebis” rangi

saqonlis gayidvis mo-culoba, aTasi erTeu-li

zRvruli fasi, romli-Tac myidveli mzadaa Se-iZinos erTeuli saqone-li, lari

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

4 3 3 7 3 8 7 6 5 5 3

10 4 4 3 9 4 4 3 5

6,5 4,8 5,0 6,8 6,8 5,5 5,7 3,7 6,0 7,0 7,5 5,4 7,2 6,0 8,0 6,7 6,1 4,7 8,2 6,2

13,5 12,0 16,0 15,5 12,5 13,0 14,0 14,0 14,5 13,5 15,0 17,0 13,8 14,2 16,0 12,0 15,0 13,2 14,3 13,0

moaxdineT bazris parametrebis eqspertuli Sefaseba.

amoxsna:

Page 85: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

85

4.3. testebi 1. bazris koniunqtura _ es aris: a) konkretuli ekonomikuri situacia drois mocemuli momentisaTvis, an drois Sez- Rudul monakveTSi b) bazris ganmsazRvreli pirobebis erToblioba g) a da b d) arcerTi 2. bazris koniunqtura gaizomeba niSanTa gansazRvruli wris mixedviT: a) raodenobrivi g) raodenobrivi da Tvisebrivi b) Tvisebrivi d) arcerTi 3. bazris koniunqturis statistikis amocanebis gadawyveta SeiZleba moxdes: a) erT etapad b) or etapad g) sam etapad d) oTx etapad 4. bazris gajerebulobis maCvenebeli ganisazRvreba: a) sabalanso meTodiT b) Sinameurneobebis gamokvleviT g) eqspertuli gziT d) yvela pasuxi sworia 5. wminda saqonelbrunva _es aris: a) saboloo gayidvis Rirebuleba b) Sualeduri gayidvis Rirebuleba g) Sualeduri da saboloo gayidvebis jami d) arcerTi 6. sawarmom Tavisi saqoneli biTumad miyida firmas 1000 larad. firmam momxmare-bels calobiT miyida saqoneli 1000 larad. mocemul SemTxvevaSi: a) sacalo saqonelbrunva 1000 laria b) sabiTumo saqonelbrunva 1000 laria g) saerTo saqonelbrunva 2000 laria d) yvela pasuxi sworia 7. ras gviCvenebs rgoladobis koeficienti: a) ramden rgoliania saqonlis moZraoba b) ramdeni dRe sWirdeba saqonlis gadasvlas erTi rgolidan meoreSi g) saerTo saqonelbrunvis Sefardebas wminda saqonelbrunvasTan d) a da g 8. Tu dReSi xdeba 50 cali nawarmis realizacia da es nawarmi miewodeba 10 dReSi, maSin qselSi unda iyos: a) 5 dRis maragi b) 10 dRis maragi g) 40 dRis maragi d) 4 dRis maragi 9. Tu wina periodSi miwodebis dagvianebis saSualo ricxvi iyo 5 dRe, maSin sa-dazRvevo maragi unda gavTvaloT: a) 10 dReze b) 6 dReze g) 20 dReze d) 5 dReze 10. ras gulisxmobs analitikuri mosworebis meTodi? a) saSualoebis gamoyenebas empiriuli doneebis mosasworeblad b) grafikze swori an mrude xazis gavlebas vizualurad g) romelime maTematikuri funqciis SerCevas da mis gamoyenebas mosasworeblad d) arcerTi pasuxi ar aris swori 11. saqmiani aqtiurobis maCvenebelTa qvebloks miekuTvneba: a) SekveTebis ,,portfeli”, misi Semadgenloba, Sevsebuloba da dinamika b) garigebaTa raodenoba, zoma, sixSire da dimamika g) sawarmoo simZlavreTa datviTvis done d) yvela pasuxi sworia 12. komparatiuli indeqsi _ es aris: a) statistikuri erTobliobis sxvadasxva nawilebis zrdis tempebis

urTierTSefardebis Sedegad miRebuli indikatori b) statistikuri erTobliobis sxvadasxva nawilebis zrdis tempebis

urTierTnamravlis Sedegad miRebuli indikatori g) statistikuri erTobliobis sxvadasxva nawilebis zrdis tempebis aproqsimaciis Sedegad miRebuli indikatori d) statistikuri erTobliobis sxvadasxva nawilebis zrdis tempebis

reprezentaciis Sedegad miRebuli indikatori 13. romeli faqtorebi axdenen gavlenas saqonelbrunvis cvalebadi

Page 86: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

86

Semadgenlobis indeqsze? a) fizikuri moculoba da fasi b) fasi, fizikuri moculoba da saqonelbrunva g) saqonelbrunva da fasi d) fizikuri moculoba da saqonelbrunva

14. saqonlis raodenoba (Rirebuleba), romelic SeuZlia bazars STanTqas gansaz-Rv-rul pirobebSi drois romelime monakveTSi - es aris: a) bazris gajerebuloba g) bazris proporciuloba b) bazris tevadoba d) arcerTi 15. ra vadiT keTdeba bazris koniunqturis saSualovadiani prognozi: a) dekada, Tve, kvartali, naxevari weli g) erTidan xuT wlamde b) erTi weli d) xuTi wlisaTvis da zeviT 16. sabazro sistemis raodenobrivi da xarisxobrivi maCveneblebis variaciaze moqmedi SemTxveviTi faqtoria: a) sezonuroba g) fsiqologiuri b) stiqiuri movlenebi d) politikuri 17. ra vadiT keTdeba bazris koniunqturis moklevadiani prognozi: a) dekada, Tve, kvartali, naxevari weli g) erTidan xuT wlamde b) erT wlamde d) xuTi wlisaTvis da zeviT

18. bazris koniunqturis statistikis pirveli amocanaa:

a) sabazro situaciaze moqmedi faqtorebis mizez-Sedegobrivi analizi b) sxvadasxva RonisZiebebis SemuSaveba sabazro koniunqturis gajansa Rebis mimarTulebiT g) koniunqturuli situaciis statistikuri analizi d) sabazro situaciis saprognozo ganviTarebis statistikuri amocane bis gadawyveta 19. bazris ganviTarebis donis, veqtoris, siCqaris da misi xasiaTis droSi regularulad ganmeorebadi cvlilebebi _ esaa: a) bazris masStabi g) bazris tevadoba b) bazris cikluroba d) bazris gajerebloba 20. bazris tevadoba, saqonlis yidva gayidvis operaciebis moculoba, bazarze warmodgenili sxvadasxva tipis sawarmoTa ricxvi _ esaa: a) bazris masStabi g) bazris proporciuloba b) bazris cikluroba d) bazris gajerebloba 21. bazris samomxmareblo potencialze Zlier moqmedebs Semdegi faqtori: a) saqonlis moculoba g) bazris alternatuli wyaroebi b) elastikurobis koeficienti d) yvela pasuxi sworia 22. sabazro koniunqturis Sefasebidan gamomdinare, riskis kriteriumebs miekuTvneba: a) bazris mdgradobis done g) bazris cvlilebis tendenciebi, siCqare da veqtori b) konkurenciis intensivobis Sefaseba d) yvela pasuxi sworia 23. Tu miwodeba uswrebs moTxovnas, maSin sasaqonlo maragebi: a) izrdeba b) mcirdeba g) rCeba ucvleli d) miwodebasa da moTxovnas Soris kavSiri ar arsebobs.

24. bazris ganviTarebis mdgradobis done xasiaTdeba ZiriTadi tendenciidan faqtiuri donis gadaxriT, rac gaizomeba: a) elastiurobis koeficientiT g) dinamikis maCveneblebiT b) aproqsimaciis koeficientiT d) rgoladobis koeficientiT 25. mwarmoebelma firmam saSuamavlo firmas miyida 1000 laris Rirebulebis saqoneli. sabiTumo saSuamavlo firmam igive Rirebulebissaqoneli miyida savaWro firmas, xolo man — igive Rirebulebis saqoneli miyida sxvadasxva momxmarebels. ras udris saerTo saqonelbrunva?

a) 1000 lari b) 3 000 lari g) 2000 lari d) SeuZlebelia gansazRvra 26. samomxmareblo potenciali xasiaTdeba:

Page 87: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

87

a) monopolizaciis doniT g) bazris tevadobiT b) bazris ciklurobiT d) arcerTi 27. maRali koniunqturis niSnebia: a) gayidvebis stabiluri moculoba b) gawonasworebuli fasebi g) a da b d) arcerTi 28. dabali koniunqturis niSnebia: a) fasebis mkveTri ryevadoba g) maragebis zrda b) moTxovnis ararseboba d) yvela pasuxi sworia 29. Tu dReSi realizdeba 500 cali nawarmi da es nawarmi miewodeba 10 dReSi erTxel, risi toli unda iyos normaluri sasaqonlo maragis moculoba? a) 50 calis g) 5000 calis b) 500 calis d) maragi aucilebeli ar aris 30. savaWro qselSi saqonlis Tavisufal gayidvaSi arseboba axasiaTebs: a) bazris gajerebulobas g) bazris mdgradobas b) bazris tevadobas d) bazris proporciulobas 31. analitikuri mosworebis meTodi, romelic gamoiyeneba bazris ganviTarebis doneebis grafikze asaxuli ryevebis eliminirebisTvis — es aris: a) vizualurad gavlebuli wrfe an mrudi, romelic mkvlevaris azriT asaxavs bazris ganviTarebis tendencias b) bazris ganviTarebis tendenciebis an ciklurobis amsaxveli 3, 5 da ufro meti do-nis sriala saSualoebis gaangariSeba g) trendis statistikuri modelis ageba d) arcerTi 32. Tu moTxovnis elastiurobis empiriuli koeficienti = 1, maSin saqoneli iTvleba: a) mcired elastikur an araelastikurad g) sustad elastikurad b) elastikurad an Zlier elastikurad d) zomier elastikurad 33. bazris gajerebulobis maCvenebeli: a) zRudavs moTxovnas g) a da b b) Zlier gavlenas axdens bazris ciklurobaze d) arcerTi 34. momxmarebelTa saqonliT uzrunvelyofis done, gansazRvruli eqspertuli gziT, an Sinameurneobebis SerCeviTi gamokvlevebis safuZvelze - es aris: a) bazris gajerebuloba g) bazris mdgradoba b) bazris tevadoba d) bazris proporciuloba 35. proporciuloba _ es aris: a) myidvelebisa da gamyidvelebis Tanafardoba bazarze b) moTxovnasa da miwodebas Soris Tanafardoba bazarze g) sxvadasxva saqonlis proporcia bazarze d) arcerTi 37. sacalo samomxmareblo produqtebis gayidvis indeqsis Sefardeba momsaxurebis indeqsTan _ es aris: a) komparatiuli indeqsi b) cvalebadi Semadgenlobis indeqsi g) fiqsirebuli Semadgenlobis indeqsi d) arcerTi 38. sacalo saqonelbrunvis indeqsis Sefardeba mosaxleobis fuladi Semosav-lebis indeqsTan _ es aris: a) komparatiuli indeqsi b) cvalebadi Semadgenlobis indeqsi g) fiqsirebuli Semadgenlobis indeqsi d) arcerTi 39. bazris ganviTarebis tendenciebis an ciklurobis amsaxveli 3, 5 da ufro meti donis sriala saSualoebis gaangariSeba _ es aris: a) teqnikuri mosworebis meTodi g) analitikuri mosworebis meTodi b) meqanikuri mosworebis meTodi d) arcerTi

Page 88: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

88

40. elastiurobis koeficientis dinamikaSi gaangariSebisas gamoiyeneba formu-la:

a) 1

1

nn

nn

xx

yy:

x

y b)

01

01

xx

yy

:0

0

x

yg)

1

1

nn

nn

xx

yy.

1

1

n

n

x

y d)

1

1

nn

nn

xx

yy:

1

1

n

n

x

y

41. elastiurobis koeficientis statikaSi (dajgufebis monacemebis mixedviT) gaangariSebisas gamoiyeneba formula:

a) 1

1

nn

nn

xx

yy:

x

y b)

01

01

xx

yy

:0

0

x

yg)

1

1

nn

nn

xx

yy.

1

1

n

n

x

y d)

1

1

nn

nn

xx

yy.

1

1

n

n

x

y

43. moTxovnis elastiurobis empiriuli koeficientis gaangariSebisas gamoiyeneba formula:

a) y

x

x

y

b) x

y

:x

y

g)

y

y :

x

x d) yvela CamoTvlili

44. Tu moTxovnis elastiurobis empiriuli koeficienti >1, maSin saqoneli iTvleba: a) mcired elastikur an araelastikurad g) sustad elastikurad b) elastikurad an Zlier elastikurad d) zomier elastikurad 45. saqonelbrunvis rgoladobis koeficienti gaiangariSeba: a) saerTo saqonelbrunvis SefardebiT wminda saqonelbrunvasTan b) wminda saqonelbrunvis SefardebiT saerTo saqonelbrunvasTan g) yoveli rgolis saqonelbrunvis SefardebiT saerTo saqonelbrunvasTan d) arcerTi 46. Tu moTxovnis elastiurobis empiriuli koeficienti < 1, maSin saqoneli iTvleba: a) mcired elastikur an araelastikurad g) sustad elastikurad b) elastikurad an Zlier elastikurad d) zomier elastikurad 47. mwarmoeblidan momxmareblamde gayidvaTa jami qmnis: a) wminda saqonelbrunvasb) savaWro-saSuamavlo saqonelbrunvas g) saerTo (mTlian) saqonelbrunvas d) arcerTs d) yvela pasuxi sworia 49. saqonelbrunvis realuri moculobis dasadgenad (romelic gaivlis mTlian gzas mwarmoeblidan momxmareblamde) angariSoben Semdeg maCvenebels: a) wminda saqonelbrunva b) savaWro - saSuamavlo saqonelbrunva g) saerTo (mTliani) saqonelbrunva d) yvela zemoT CamoTvlili 50. ra vadiT keTdeba bazris koniunqturis operatiuli prognozi: a) dekada, Tve, kvartali, naxevari weli b) erTi weli g) 1-dan 5 wlamde d) xuTi weli da zeviT

Page 89: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

89

Tema 5. safinanso-sabanko statistika

5.1. tipuri amocanebis amoxsna

amocana #1

fulis masis mimoqcevis siCqaris analizis meTodika ganvixiloT Semdeg cxrilSi motanili monacemebis safuZvelze:

maCveneblebi aRniSvnebi sabaziso periodi

saangariSo periodi

mTliani Sida produqti, f. e. mSp 17 173 26 139

saerTo fuladi masa, f. e. M 664 1249

naRdi fuli, f. e. M0 239 512

gaangariSebiTi maCveneblebi: saerTo fuladi masis mimoqcevis siCqare, ramdenjer naRdi fulis mimoqcevis siCqare, ramdenjer naRdi fulis wili saerTo fulad masaSi

mSp/ M=r.br

mSp/ M0= a M0/ M= b

25,9

71,9

0,36

20,9

51,1

0,41

saerTo fuladi masis mimoqcevis siCqare saangariSo periodSi sabazisosTan

SedarebiT Semcirda 5 brunviT:

r.br = 20,9 _ 25,9 = _ 5 brunva, maT Soris: 1) naRdi fulis mimoqcevis siCqaris cvlilebis xarjze:

r.br(a). = (51,1 _ 71,9) x 0,41 = _8,6 brunva. 2) saerTo fulad masaSi naRdi fulis wilis cvlilebis xarjze:

r.br(b) = (0,41 _ 0,36) x 71,9 = 3,6 brunva. am dros daculi unda iyos toloba: _5 = _8,6+3,6.

motanili gaangariSebidan SeiZleba Semdegi daskvnis gakeTeba: saangariSo pe-riodSi adgili aqvs fuladi masis mimoqcevis siCqaris cvlilebis araxelsayrel tendencias sabazisosTan SedarebiT. saerTo fuladi masis mimoqcevis siCqare Semcirda 5 brunviT, maT Soris igi Semcirda pirveli faqtoris xarjze 8,6 brunviT (e. i. naRdi fulis mimoqcevis siCqaris dawevis xarjze). ekonomikaSi araxelsayrel tendenciaze metyvelebs mTliani Sida produqtisa da fuladi masis zrdis tempebic.

Sesaswavl periodSi mTliani Sida produqti gaizarda 1,5-jer ,17173

26139

im dros,

rodesac fuladi masa gaizarda 1,9-jer .664

1249

amocana #2 2015 welis 2014 welTan SedarebiT saqonelze fasebi gaizarda 8%-iT, xolo 2014 wels fasebis indeqsma Seadgina 1,04. ganvsazRvroT inflaciis donis maCvenebeli.

Page 90: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

90

amoxsna: inflaciis done izomeba fasebis indeqsis gamoyenebiT, anu:

10010

1

p

p

I

II inf.

radgan 08.11pI , xolo 04.1

0pI . inflaciis done iqneba:

%85.3100104.1

08.1

amocana #3

mocemulia supermarketSi saqonlis realizaciis da fasebis Semdegi monaceme-bi:

saqoneli realizacia saangariSo periodSi (lari)

mimdinare periodSi fasis cvli-leba sabazisosTan SedarebiT (%)

A B C

23000 21000 29000

+4,0 +2,3 -0,8

gaiangariSeT fasebis saSualo harmoniuli indeqsi.

amoxsna:

procentebSi fasis cvlileba gamoxatavs fasebis individualur indeqsebs da Sesabamisad, isini toli iqneba: 1,040 1,023 0,992. am SemTxvevaSi harmoniuli indeqsi gamoiTvleba Semdegnairad:

11

11

1qp

i

qpI

p

p

SevitanoT monacemebi: 016,1

992,0

29000

023,1

21000

040,1

23000290002100023000

pI .

e. i. mocemul supermarketSi fasebi saSualod gaizarda 1,6 %-iT.

amocana #4 mocemulia rZis produqtebis realizaciis Semdegi monacemebi:

saqonelbrunva (mln. lari) produqtis

dasaxeleba noembe-ri

dekemberi

fasebis cvlileba dekemberSi noemberTan SedarebiT (%)

rZe araJani

xaWo

9,7 4,5

12,9

6,3 4,0

11,5

+ 2,1 + 3,5 + 4,2

aageT da gaiangariSeT fasebis indeqsi.

Page 91: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

91

amoxsna: avagoT fasebis saSualo harmoniuli indeqsi:

035,1

042,1

5,11

035,1

0,4

021,1

3,65,110,43,6

11

11

i

qp

qpPp , anu 103,5 %.

maSasadame, fasebi gaizarda 3,5 %-iT.

amocana #5 mocemulia monacemebi ori periodis fuladi masisa da mTliani Sida produq-

tis Sesaxeb:

maCveneblebi sabaziso periodi saangariSo periodi

mSp, f. e. 740 754

fuladi masa, f. e. 280 320

gaviangariSoT: brunvadobis koeficienti da erTi brunvis xangrZlivoba.

amoxsna: brunvadobis koeficienti gamoiTvleba Semdegnairad:

br.r. = mSp/_

M .

sabaziso periodSi brunvadobis koeficienti tolia: br0 = 740/280=2,6 saangariSo periodSi es maCvenebeli iqneba: br1 = 754/320=2,4

es niSnavs imas, rom fuladi masa sabaziso periodSi dabrunda 2,6-jer, saangari-So periodSi ki 2,4 jer (e. i. mimoqcevis siCqare Senelda).

erTi brunvis xaangrZlivoba gaiangariSeba Semdegnairad:

br. x. = D/br. r. gamovTvaloT 1 brunvis xaangrZlivoba sabaziso da saangariSo periodebis miedviT. sabaziso periodSi erTi brunvis xaangrZlivoba tolia: br.x.0 = 360/2,6=138,5 dRe, saangariSo periodSi ki: br.x.1 = 360/2,4=150 dRe. vinaidan fuladi masis mimoqcevis siCqare Senelda, 754 f. e. sididis mTliani Sida produqtis realizaciis uzrunvelsayofad saWiro gaxda damatebiT Tanxis CarTva, romelic gamoiTvleba Semdegi formuliT:

M = (br. x1 _ br. x0) x mSp/D, Cvens magaliTze es maCvenebeli tolia:

M = (150 _ 138,5) x 754/360 = 24,1 f. e. brunvadobis koeficienti da erTi brunvis xangrZlivoba urTierTakavSire-

bulia erTmaneTTan. es niSnavs imas, rom Tu mocemuli maCveneblebidan cnobilia er-Ti, maSin advilad SeiZleba meoris povna.

Tu cnobilia brunvaTa ricxvi, maSin erTi brunvis xangrZlivoba (x.br) SeiZle-ba gaviangariSoT Semdegnairad:

x.br.= D/ Kbr = 360/2,6 = 138,5 dRe. Tu cnobilia erTi brunvis xangrZlivoba, maSin brunvaTa ricxvi ase ganisazRvre-ba:

r.br. = D/x.br = 360/138,5 = 2,6-jer. saangariSo periodSi fuladi masis brunvaTa raodenobis cvlileba sabazi-

sosTan SedarebiT ganpirobebulia ori faqtoris gavleniT: mTliani Sida produq-tis da mimoqcevaSi fuladi masis sididis cvlilebiT.

pirveli faqtoris gavlena ganisazRvreba formuliT:

Page 92: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

92

r.br.(mSp) = mSp1 _ mSp0 / 1M = 754 _ 740/320 = 0,04-jer.

meore faqtoris gavlena ki ase ganisazRvreba:

r.br.(M ) = mSp0 / 1M _ mSp0/ 0M = 740/320 _ 740/280 = _0,33-jer, sadac

1M da 0M _ fuladi masa, Sesabamisad, saangariSo da sabaziso periodebSi.

am dros unda iyos daculi Semdegi toloba:

r.br. = r.br.(mSp) + r.br.(M ), 2,4 _ 2,6 = 0,04+ (_0,33).

gansxvaveba ganpirobebulia damrgvalebiT. maSasadame, fuladi masis 40 f. e. gadidebam gamoiwvia misi brunvis siCqaris 0,33

brunviT Semcireba, xolo mSp-is gadidebam 0,04 brunviT gazarda mimoqcevis siCqare.

amocana #6 moklevadiani fuladi resursebis ganTavsebis piroba 3 dRe-RamisTvis Seadgens

wliur 16 %-s. ra moculobis saxsrebi ganTavsda sul, Tu operaciis Sedegad Semovida 2,5 mln.

lari? amoxsna:

maSasadame, S (anu operaciis Sedegad ganTavsebuli Tanxa) tolia 2,5 mln. laris.

i wliuri _ 16%, t dRe-Rame _ 3, T = 360 dRe.

unda gaviangariSoT P (ganTavsebuli Tanxis saerTo moculoba):

498,216.0

360

31

5,2

1

iT

tS

P

(mln. lari).

amocana #7

bankma gasca sesxi 20 mln. lari moculobiT 3 wliT, martivi 10 % wliuri procentiT. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis odenoba, Tu procenti iricxeba wlis bolos.

amoxsna:

P = 20 mln. lari, n = 3 weli, i = 10% (wliuri). S = ? martivi procentis formuliT miviRebT:

S = P(1 +ni) = 20(1+3x 0,1) = 26 (mln. lari). maSasadame, dasabrunebeli Tanxis odenobaa 26 mln. lari.

amocana #8 organizaciaze gaica sesxi 2 mln. laris odenobiT 17%-ani wliuri procentiT 1

ianvridan 1 aprilamde. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis moculoba, Tu gamoyenebuli iqneba komer-

ciuli procenti sesxis dReebis zusti ricxvis gaTvaliswinebiT.

amoxsna:

P = 2 mln. lari, t (dReebi) = 31 + 28 + 31 = 90 dRe, i (wliuri) = 17%, T = 360 dRe. S = ? dasabrunebeli Tanxis moculobis gamosaTvlelad viyenebT formulas:

i

T

tPPS

SevitanoT monacemebi formulaSi:

S = 2 mln. lari + 2 mln. lari 17,0360

90 = 2,085 mln. lari.

dasabrunebeli Tanxaa 2,085 mln. lari.

Page 93: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

93

amocana #9

vTqvaTmocemuliabankismoklevadianidakreditebismonacemebimrewvelobisoridar-gismixedviT (mlrd.lari)

kreditis saSualo naSTi

wlis manZilze, K

kreditebis dafarva

wlis ganmavlobaSi,О

dargi

saangariSo periodi

sabaziso periodi

saangariSo periodi

sabaziso periodi

,,a” 30,7 38,1 161 263

,,b” 20,3 20,6 109 113

sul 51 58,7 270 376

gansazRvreT: 1) kreditis dafarvis erTdRiani brunva calkeuli dargis mixedviT da mTlianad. 2) kreditiT sargeblobis vada. 3) kreditis sargeblobis xangrZlivobis dinamika calkeuli dargis mixedviT. 4) kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis cvalebadi, mudmivi Semadgenlo-bisa da struqturuli Zvrebis indeqsebi.

amoxsna: 1. gaviangariSoT dafarvis erTdRiani brunva calkeuli dargis mixedviT da mTlia-

nad. gamoviyenoT formula: saangariSo periodisaTvis gaangariSebuli maCveneblebi iqneba:

dargi ,,a” 1m =161 : 365=0,44; dargi ,,b” 1m =109 : 365=0,3; mTlianad 10

m =270 : 365=0,74.

sabaziso periodisaTvis ki gveqneba:

dargi ,,a” 0m =263 : 365=0,72; dargi ,,b” 0m =113 : 365=0,31; mTlianad 0m =376 :365=1,03.

2. kreditiT sargeblobis vada gaiangariSeba Semdegi formuliT:

saangariSo periodSi kreditiT sargeblobis vada iqneba: dargi ,,a”

1t =30,7:0.44=69,77; dargi ,,b”1t =20,3:0,30=67,67; mTlianad 1t =51,0:0,74=68,92.

sabaziso periodSi ki: dargi ,,a”

0t =38,1:0,72=52,92; dargi ,,b”0t =20,6:0,31=66,45; mTlianad

0t =58,7:1,03=56,99.

3) kreditis sargeblobis xangrZlivobis dinamika calkeuli dargebis mixedviT ase

gaiangariSeba: 01 tti

dargi ,,a” ; dargi ,,b”

4) avagoT kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis cvalebadi, mudmivi Semad-genlobisa da struqturuli Zvrebis indeqsebi. kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis cvalebadi Semadgenlobis indeqsia:

22.19,56:9,6831,072,0

31,045,6672,092,52:

30,044,0

30,067,6744.077,69:

0

00

1

11

m

mt

m

mt

es SeiZleba ufro martivad ase gamoTvliliyo: I = 1t : 0t = 68,92 : 56,44 = 1,22.

kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis absoluturi mateba ase gamoiT-

vleba: 48,1244,5692,6801 ttt dRe.

Page 94: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

94

kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis mudmivi Semadgenlobis indeqsia: I=

189,01,60:9,68

30,044,0

30,045,6644,092,52:

30,044,0

30,067,6744.077,69:

1

10

1

11

m

mt

m

mt

kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis absoluturi mateba calkeul dargebSi sargeblobis xangrZlivobis cvlilebis safuZvelze ase gaiangariSeba:

8,81,609,681

10

1

11

m

mt

m

mttt

struqturuli Zvrebis indeqsia:

02,157:3,58:0

00

1

10

m

mt

m

mtI , anu 102%.

kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis absoluturi mateba struqturuli Zvrebis safuZvelze dafarvis erTdRian brunvaSi ase gaiangariSeba:

3.1573,58 tt

maSasadame, kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivoba saangariSo periodSi sabazisosTan SedarebiT Semcirda 18,1%-iT, ramac absolutur gamosaxulebaSi Sead-gina 12,48 dRe. es cvlileba gamowveul iqna mrewvelobis calkeuli dargebis mixed-viT sesxebis sargeblobis xangrZlivobis 18,9%-iT gazrdiT (anu 8,8 dRiT) da dafar-vis mixedviT erTdRian brunvaSi struqturuli ZvrebiT, ramac gamoiwvia sesxebis sargeblobis saSualo xangrZlivobis 2%-iT gazrdam; absolutur gamosaxulebaSi es aris 1,3 dRe.

amocana #10 komerciuli bankis sakredito davalianebam 2013 wlis dasawyisisaTvis Seadgina 15 mln. lari, xolo wlis bolosaTvis 14 mln. lari. kreditis brunvam dabrunebadobis mixedviT Seadgina 40 mln. lari. gansazRvreT brunvadobis koeficienti da brunvadoba dReebSi.

amoxsna:

saSualo wliuri sakredito naSTi Seadgens: 5,142

1415

S mln. lari.

gaviangariSoT brunvadobis koeficienti:

76,25,14

40

S

QK .

gaviangariSoT brunvadoba dReebSi:

4,13076,2

360

K

Tt dRe.

amocana #11

komerciulma bankma sawarmoze sami wliT gasca 20 000 laris krediti. daricxva procentis mixedviT swarmoebs yovelwliurad 0,4%-is odenobiT. gansazRvreT sami wlis Semdeg sawarmos mier bankisaTvis ukan dasabrunebeli Tan-xis moculoba.

amoxsna: dasabrunebeli Tanxis moculoba gaviangariSoT Semdegi formuliT:

niPS )1(

monacemebis Setanis Semdeg miviRebT:

Page 95: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

95

28,22497)04,01(20000)1( 3 niPS lari.

maSasadame, bankisaTvis ukan dasabrunebeli Tanxis moculoba Seadgens 22 497,28 lars.

amocana #12

teqnikuri aRWurvilobisaTvis sawarmoze gacemuli kreditis sididem Seadgina 500 mln. lari, mogebis matebam ki 120 mln. lari. gansazRvreT kreditis efeqtianoba.

amoxsna: kreditis efeqtianoba ganisazRvreba Semdegi formuliT:

SevitanoT mocemuli monacemebi:

maSasadame, kreditis efeqtianobis done sawarmos teqnikur aRWurvaze Seadgens 0,24 lars.

amocana #14 firmas esaWiroeba 5 mln. laris krediti sami wliT. 20%-iani ganakveTiT erT ban-kSi kreditis aReba SesaZlebelia martivi procentiT, xolo meoreSi — rTuliT. romeli bankidan iqneba klientisaTvis kreditis aReba ufro xelsayreli?

amoxsna: gaviangariSoT sawyisi Tanxis zrdis maCveneblebi martivi da rTuli saprocento ganakveTis SemTxvevaSi.

martivi saprocento ganakveTis SemTxvevaSi vRebulobT:

0,8)2,031(5)1(1 niPS (mln lari)

xolo rTuli saprocento ganakveTis SemTxvevaSi ki:

64,8)2,01(5)1( 3

2 niPS

(mln lari).

amrigad, pirveli bankidan sesxis aReba ufro xelsayrelia, radgan am SemTxvevaSi klienti miiRebs 640 aTasi laris ekonomias (8,64 — 8,0).

amocana #15 firmas esaWiroeba 1 mln. laris krediti naxevari wliT (eqvsi Tve). erT bankSi sTavazoben 15%-ian sesxs martivi procentiT, meoreSi aseve 15%-ians - rTuli pro-centiT. romeli bankidan iqneba klientisaTvis kreditis aReba ufro xelsayreli?

amoxsna:

gaviangariSoT sawyisi Tanxis zrdis maCveneblebi martivi da rTulo saprocento ganakveTis SemTxvevaSi. martivi saprocento ganakveTis SemTxvevaSi vRebulobT:

075,1)15,05,01(1)1(1 niPS (mln lari)

xolo rTuli saprocento ganakveTis SemTxvevaSi ki:

Page 96: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

96

072,115,011)1(2

niPS (mln lari).

amrigad, xelsayreli meore bankis pirobebia, radgan am SemTxvevaSi klienti mii-Rebs 3 aTasi laris ekonomias (1,075 — 1,072).

amocana #16 200 aTasi dolaris odenobis krediti gacemulia 16%-iani wliuri ganakveTiT er-Ti wliT. procenti ganisazRvreba erTxel naxevari wlisaTvis, erTxel kvartalSi an yovel kvartalSi 4%-iani ganakveTiT. gansazRvreT nazrdi Tanxa naxevari wlisaTvis da yoveli kvartalisaTvis.

amoxsna:

nazrdi Tanxa naxevari wlisaTvis iqneba:

28,2331664,1200)16,01(200)1( 2

1

1 niPS (aTasi dolari)

yoveli kvartalisaTvis ki:

97,2331699,1200)16,01(200)1( 4

1

1 niPS (aTasi dolari).

saprocento ganakveTi naxevari wlis SemTxvevaSi aris 16,64%-i, xolo yovelkvarta-lurad 16,99%. amrigad, banki yovelkvartalurad daaricxavs procents 4,23%-is ga-nakveTiT. amitom bankisaTvis ufro momgebiania procentis daricxva yovelkvartalurad.

amocana #17 mocemulia saangariSo periodSi regionuli biujetis Semosavlebis nawilis Sesa-xeb Semdegi monacemebi:

damtkicebuli faqtiuri Sesruleba mln. lari

xvedri-Ti wili, %

mln. lari

xvedri-Ti wili, %

damtkicebuli biujetis Sesruleba, %

sul Semosavlebi maT Soris:

2562,6 100,0 2583,1 100,0 100,8

sagadasaxado Semosavlebi maT Soris:

2377,9

92,8

2394,2

92,7

100,7

mogebis gadasaxadi-dan

161,9 6,3 170,9 6,6 105,6

dRg-dan 881,6 34,4 882,1 34,1 100,1

aqcizi 254,6 9,9 252,5 9,8 99,2

gansazRvreT Semosavlebis struqtura damtkicebuli biujetisa da faqtiuri Ses-rulebis mixedviT gaaanalizeT Sedegebi da gaakeTeT Sesabamisi daskvnebi.

amoxsna:

a) Semosavlebis struqtura damtkicebuli biujetis mixedviT iqneba: sagadasaxado Semosavlebi:

8,921006,2562

9,2377 maT Soris:

mogebis gadasaxadidan misaRebi Semosavlebi: 3,61006,2562

9,161

Page 97: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

97

dRg-dan misaRebi Semosavlebi: 4,341006,2562

6,881

aqcizidan misaRebi Semosavlebi: 9,91006,2562

6,254

biujetis faqtiuri Sesruleba Semosavlebis mixedviT: 8,1001006,2562

1,2583 .

b) Semosavlebis struqtura biujetis faqtiuri Sesrulebis mixedviT iqneba: faqtiurad Semosuli sagadasaxado Semosavlebi:

7,921001,2583

2,2394

biujetis Sesrulebis mixedviT: 7,1001009,2377

2,2394

mogebis gadasaxadidan faqtiurad Semosuli Semosavlebi: 6,61001,2583

170,9

biujetis Sesrulebis mixedviT: 6,1051009,161

170,9

dRg-dan faqtiurad Semosuli Semosavlebi: 1,341001,2583

882,1

biujetis Sesrulebis mixedviT: 1,100100881,6

882,1

aqcizidan faqtiurad Semosuli Semosavlebi: 8,91001,2583

252,5

biujetis Sesrulebis mixedviT: 2,991006,254

252,5

Catarebuli analizis safuZvelze SeiZleba gamovitanoT Semdegi daskvna: 1. damtkicebuli biujeti faqtiurad Sesrulda 100,8%-iT, anu Semosavlebi gai-

zarda dagegmilze 20,5 mln. lariT. 2. rogorc damtkicebul, ise faqtiur SesrulebaSi SemosavlebSi maRali xved-

riTi wili ukavia sagadasaxado Semosavlebs (92,8% da 92,7%). 3. sagadasaxado SemosavlebSi maRali xvedriTi wili ukavia dRg-dan miRebul Se-

mosavlebs, rogorc damtkicebuli, ise faqtiuri Sesrulebis mixedviT (34,4% da 34,1%).

amocana #18

mocemulia saangariSo periodSi regionuli biujetis xarjviTi nawilis Sesaxeb Semdegi monacemebi:

damtkicebuli faqtiuri Sesruleba mln. lari

xvedriTi wili, %

mln. lari

xvedriTi wili, %

damtkicebuli biujetis

Sesruleba, %

sul Semosavlebi 2562,6 100,0 2583,1 100,0 100,8

sul xarjebi maT Soris:

2414,4 100,0 2354,9 100,0 97,5

saxelmwifo da

Page 98: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

98

adgilobrivi mmarTvelobisaTvis

67,6 2,8 66,8 2,8 98,6

sagzao meurneobis 354,9 14,7 355,7 15,1 100,2

socialur-kulturul

RonisZiebeb-ze

309,4 12,8 304,8 12,9 98,5

saxelmwifo da municipaluri valis momsaxureba

250,0 10,3 220,9 9,4 88,4

proficiti (+), an deficiti (-)

+148,3 _ +228,2 _ +153,9

gansazRvreT: 1. xarjebis struqturis maCveneblebi damtkicebuli biujetisa da faqtiuri Sesru-

lebis mixedviT. 2. proficiti / deficiti. gaanalizeT Sedegebi da gaakeTeT Sesabamisi daskvnebi.

amoxsna:

1. xarjebis struqtura damtkicebuli biujetis mixedviT iqneba:

saxelmwifo da adgilobrivi mmarTvelobis xarjebi: 8,21004,2414

67,6

sagzao meurneobis xarjebi: 7,141004,2414

354,9

socialur-kulturul RonisZiebebze gaweuli xarjebi: 8,121004,2414

309,4

saxelmwifo da municipaluri valis momsaxureba: 3,101004,2414

250,0

2. xarjebis struqtura biujetis faqtiuri Sesrulebis mixedviT iqneba:

saxelmwifo da adgilobrivi mmarTvelobis xarjebi: 8,21009,2354

66,8

sagzao meurneobis xarjebi: 1,151009,2354

355,7

socialur-kulturul RonisZiebebze gaweuli xarjebi: 9,121009,2354

304,8

saxelmwifo da municipaluri valis momsaxureba: 4,91009,2354

220,9

xarjebis mixedviT damtkicebuli biujetis faqtiuri Sesruleba: sul xarjebi:

97,51006,2562

9,2354

saxelmwifo da adgilobrivi mmarTvelobis xarjebi: 6,981006,67

66,8

sagzao meurneobis xarjebi: 2,1001009,354

355,7

Page 99: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

99

socialur-kulturul RonisZiebebze gaweuli xarjebi: 5,981004,309

304,8

saxelmwifo da municipaluri valis momsaxureba: 4,881000,250

220,9

Catarebuli analizis safuZvelze SeiZleba gamovitanoT Semdegi daskvna: 1. damtkicebuli biujeti xarjebis mixedviT faqtiurad Sesrulda 97,5%-iT anu

daixarja 2,5%-iT naklebi, proficitma (sxvaoba Semosavlebsa da gasavlebs So-ris) Seadgina 153,9 mln. lari

2. rogorc damtkicebul, ise faqtiur SesrulebaSi xarjebSi maRali xvediTi wili ukavia sagzao meurneobaze gaTvaliswinebul xarjebs (14,7% da 15,1%), amasTan am muxlSi 0,4%-iT gadaxarjva gvaqvs anu 0,8 mln. lari, rac Seexeba danarCen mux-lebs _ yvelgan ekonomiaa. kerZod, saxelmwifo da adgilobrivi mmarTvelobis xarjebi — 1,4% anu 0,8 mln. lariT naklebi, socialur-kulturul RonisZiebebze gaweuli xarjebi — 1,5% anu 4,6 mln. lariT naklebi, saxelmwifo da municipaluri valis momsaxureba — 11,6% anu 29,1 mln. lariT naklebi.

amocana #19

saojaxo qonebis dazRvevaSi 100 000 xelSekrulebaze modis 8 000 zarali. kontraq-tebis mixedviT anazRaurebuli jamuri zarali aris 10 400 000 lari, xolo saSualo sadazRvevo Tanxaa 70 000 lari. gaviangariSoT a) minimaluri neto-premia, b) bruto-premia, Tu mzRveveli awesebs 10%-ian damcav datvirTvas da xarjebisa da mogebis 71%-ian danamats.

amoxsna: minimaluri neto-premia miiReba zaralebis fardobiTi sixSirisa da zaralis saSu-alo sididis namravliT.

Cvens SemTxvevaSi, minimaluri neto-premia = 1048000

10400000

100000

8000 lars.

es niSnavs, rom yovel polisze, romlis sadazRvevo Tanxa aris 70 000 lari, mzRve-velma unda miiRos 104 laris toli minimaluri premia. minimaluri neto-premiis Sesabamisi tarifi gamoisaxeba Semdegnairad:

x

1000

104

70000 , aqedan x =1,49.

minimaluri neto-tarifi udris: 15,0100

%1049,1

x

10%-iani damcavi datvirTva udris: 1,49+0,15=1,64. 71%-iani danamati xarjebis dasafarad da mogebis uzrunvelsayofad gaiangariSeba:

1,64 - 100%

x - 71% aqedan gamomdinare, x =1,16.

sadazRvevo tarifi iqneba: minimalur neto-tarifs 10%-iani damcavi datvirTviT mimatebuli 71%-ani danamati xarjebis dasafarad da mogebis uzrunvelsayofad, e.

i.: 1,64+1,16=2,80. es imas niSnavs, rom sadazRvevo Tanxis yovel 1000 larze minimaluri neto-premia tolia 1,49 laris, xolo bruto-premia tolia 2,80 laris.

amocana #20

dagrovebadi sicocxlis dazRvevis xelSekrulebis mixedviT, mzRvevelma gana xorciela sadazRvevo gadaxdebi 529 890 laris odenobiT. dagrovebadi nawili am TanxaSi iyo 212 760 lari. mzRvevelisaTvis amave xelSekrulebiT gadaxdili iyo ris-

Page 100: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

100

kobrivi premia 384 600 lari. gamoTvaleT sadazRvevo riskis Semcirebis Sedegad mi-Rebuli mogeba.

amoxsna: sadazRvevo gadaxdebis sruli odenoba aris 529 890 lari. Tu mas gamovaklebT ga-daxdebs xelSekrulebis vadis gasvlis gamo (212 760), miviRebT gadaxdebs dazRveu-lis gardacvalebis SemTxvevaSi da igi tolia 317 130 laris. riskobriv premias Tu gamovaklebT 317 130-s, miviRebT sadazRvevo riskis Semcirebis Sedegad miRebul mogebas.

5.2. amocanebi da savarjiSoebi damoukidebeli muSaobisaTvis

amocana #1 moklevadiani fuladi resursebis ganTavsebis piroba 3 dRe-RamisTvis Seadgens 16 %-s (wliuri). ra moculobis saxsrebi ganTavsda sul, Tu operaciis Sedegad Semovi-da 11 mln. lari.

amoxsna:

amocana #2 bankma gasca sesxi 20 mln. lari moculobiT 5 wliT, wliuri martivi 14 procentiT. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis odenoba, Tu procenti iricxeba wlis bolos.

amoxsna:

amocana #3

sawarmoze gaica sesxi 4 mln. laris odenobiT 15%-iani wliuri procentiT 1 ian-vridan 1 aprilamde. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis moculoba, Tu gamoyenebuli iqneba komerciu-li procenti sesxis dReebis zusti ricxvis gaTvaliswinebiT.

amoxsna:

Page 101: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

101

amocana #4 2015 wels 2014 welTan SedarebiT saqonelze fasebi gaizarda 1%-iT, xolo 2014 wels fasebis indeqsma Seadgina 1,02. gansazRvreT inflaciis donis maCvenebeli.

amoxsna:

amocana #5 gvaqvs monacemebi ori periodis fuladi masisa da mTliani Sida produqtis

Sesaxeb:

gaiangariSeT: brunvadobis koeficienti da erTi brunvis xangrZlivoba.

amoxsna:

amocana #6 moklevadiani fuladi resursebis ganTavsebis piroba 3 dRe-RamisTvis Seadgens

10,5 % (wliuri). ra moculobis saxsrebi ganTavsda sul, Tu operaciis Sedegad Semo-vida 3,5 mln. lari?

amoxsna:

amocana #7

bankma gasca sesxi 50 mln. lari moculobiT 3 wliT, martivi 10 % wliuri procentiT. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis odenoba, Tu procenti iricxeba wlis bolos.

amoxsna:

maCveneblebi sabaziso periodi saangariSo periodi

mSp, f. e. 540 554

fuladi masa, f. e. 220 270

Page 102: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

102

amocana #8 organizaciaze gaica sesxi 7 mln. laris odenobiT 14%-ani wliuri procentiT 1

ianvridan 1 aprilamde. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis moculoba, Tu gamoyenebuli iqneba procenti sesxis dReebis zusti ricxvis gaTvaliswinebiT.

amoxsna:

amocana #9

mocemulia bankis mier moklevadiani dakreditebis Semdegi monacemebi mrewvelobis ori dargis mixedviT (mlrd. lari)

kreditis saSualo naSTi

wlis manZilze, K

kreditebis dafarva

wlis ganmavlobaSi,О

dargi

saangariSo periodi

sabaziso perodi

saangariSo periodi

sabaziso periodi

,,a” 32 33 170 260

,,b” 21 22 110 100

sul 53 55 280 290

gansazRvreT: 1) kreditis dafarvis erTdRiani brunva calkeuli dargis mixedviT da mTlianad. 2) kreditiT sargeblobis vada. 3) kreditis sargeblobis xangrZlivobis dinamika calkeuli dargebis mixedviT. 4) krediTiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis cvalebadi, mudmivi Semadgenlo-bisa da struqturuli Zvrebis indeqsebi.

amoxsna:

amocana #10 komerciuli bankis sakredito davalianebam 2016 wlis dasawyisisaTvis Seadgina 19 mln. lari, xolo wlis bolosaTvis 17 mln. lari. kreditis brunvam dabrunebadobis mixedviT Seadgina 50 mln. lari. gansazRvreT brunvadobis koeficienti da brunvadoba dReebSi.

Page 103: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

103

amoxsna:

amocana #11 komerciulma bankma sawarmoze sami wliT gasca 15 000 laris krediti. daricxva procentis mixedviT swarmoebs yovelwliurad 0,7%-is odenobiT. gansazRvreT sami wlis Semdeg sawarmos mier bankisaTvis ukan dasabrunebeli Tan-xis moculoba.

amoxsna:

amocana #12

teqnikuri aRWurvilobisaTvis sawarmoze gacemuli kreditis sididem Seadgina 650 mln. lari, mogebis matebam ki 80 mln. lari. gansazRvreT kreditis efeqtianoba.

amoxsna:

amocana #13 firmas esaWiroeba 15 mln. laris krediti sami wliT. 20%-iani ganakveTiT erT bankSi kreditis aReba SesaZlebelia martivi procentiT, xolo meoreSi — rTuliT. romeli bankidan iqneba klientisaTvis kreditis aReba ufro xelsayreli?

amoxsna:

amocana #14

firmas esaWiroeba 2 mln. laris krediti naxevari wliT. erT bankSi sTavazoben 11%-ian sesxs martivi procentiT, meoreSi aseve 11%-ians - rTuli procentiT. romeli bankidan iqneba klientisaTvis kreditis aReba ufro xelsayreli?

Page 104: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

104

amoxsna:

amocana #15 100 aTasi dolaris odenobis krediti gacemulia 14%-iani wliuri ganakveTiT er-Ti wliT. procenti ganisazRvreba erTxel naxevari wlisaTvis, erTxel kvartalSi an yovel kvartalSi 4%-iani ganakveTiT. gansazRvreT nazrdi Tanxa naxevari wlisaTvis da yoveli kvartlisaTvis.

amoxsna:

amocana #16 mocemulia bankis moklevadiani dakreditebis Semdegi monacemebi ori sawarmos mixedviT (mln. lari):

kreditis saSualo naSTi wlis manZilze

kreditebis dafarva wlis ganmavlobaSi

sawarmo

saangariSo periodi

sabaziso periodi

saangariSo periodi

sabaziso periodi

25 24 120 220

15 17 100 113

sul 40 41 220 333

gansazRvreT: 1) kreditis dafarvis erTdRiani brunva calkeuli sawarmos mixedviT da mTlianad. 2) kreditiT sargeblobis vada 3) kreditis sargeblobis xangrZlivobis dinamika calkeuli sawarmos mixedviT 4) kreditiT sargeblobis saSualo xangrZlivobis cvalebadi, mudmivi Semadgenlo-bisa da struqturuli Zvrebis indeqsebi.

amoxsna:

Page 105: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

105

amocana #17 komerciulma bankma mcire sawarmoze xuTi wliT gasca 100 000 laris krediti. da-ricxva procentis mixedviT swarmoebs yovelwliurad 0,5%-is odenobiT. gansazRvreT xuTi wlis Semdeg sawarmos mier bankisaTvis ukan dasabrunebeli Tan-xis moculoba.

amoxsna:

amocana #18 ori banki klients sTavazobs kredits Semdegi pirobebiT: pirveli banki 11%-ia-ni wliuri ganakveTis yovelTviurad daricxviT meore — yovelTve 1,0%-iani ganak-veTiT. romeli bankis pirobaa klientisaTvis ufro mimzidveli?

amoxsna:

amocana #19 gansazRvreT, romeli piroba warmoadgens ufro momgebians bankisaTvis da kli-entisaTvis: a) wliuri 20%-iani ganakveTi weliwadSi erTxel daricxviT b) wliuri 15%-iani ganakveTi kvartalSi erTxel daricxviT.

amoxsna:

amocana #20 sawarmos esaWiroeba 100 000 aTasi dolaris moculobis sesxi 2,5 wlis vadiT. erTi banki sTavazobs kredits rTuli procentiT 12%-iani ganakveTiT, meore ki martivi procentiT 11%-iani ganakveTiT. romeli bankis pirobaa ufro misaRebi klientisaTvis da ra iqneba misi ekono-mia sesxis finansuri danaxarjis gaTvaliswinebiT swori arCevanis gakeTebis Sem-TxvevaSi?

Page 106: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

106

amoxsna:

amocana #21 meanabrem bankSi gaxsna 3 aTasi dolaris moculobis depoziti. ramdeni xnis Sem-deg miiRebs igi 3,5 aTass dolars wliuri 8%-iani martivi saprocento ganakveTis SemTxvevaSi?

amoxsna:

amocana #22 ra sididis Senatani unda gaakeToT bankSi naxevari wlis vadiT da 3%-iani ganak-veTiT, rom miiRo 15 aTasi dolari?

amoxsna:

amocana #23 sakredito xelSekruleba iTvaliswinebs 3 Tvis Semdeg 500 aTasi dolaris da-farvas. sesxis sawyisi moculoba 450 aTasi dolaria. gansazRvreT ganakveTis rTuli procentis sidide. risi toli iqneba igi marti-vi procentis SemTxvevaSi?

amoxsna:

Page 107: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

107

amocana #24 klientma 2 wlis vadaSi unda dafaros krediti. gadaxda warmoebs yoveli wlis bolos da igi Seadgens 10 aTass dolars. wliuri 10%-iani ganakveTis SemTxvevaSi gansazRvreT kreditis mTliani Tanxis sidide.

amoxsna:

amocana #25 meanabrem bankSi gaxsna 300 aTasi dolaris moculobis depoziti, 90 dRis vadiT da wliri 17%-iani ganakveTiT. ra Tanxas miiRebs igi: a) martivi procentis daricxvis SemTxvevaSi b) rTuli procentis daricxvis SemTxvevaSi.

amoxsna:

amocana #26

bankSi fuladi resursebis moklevadiani ganTavsebis ganakveTi 9 dRiT Seadgenda 17%-s (wliuri). gansazRvreT, ra moculobis fuladi saxsrebi iqna ganTavsebuli, Tu operaciis Sedegad miviReT 2,5 mln. lari.

amoxsna:

amocana #27 bankSi Setanilia 3.0 mln. lari. gansazRvreT 5 wlis Semdeg gazrdili Tanxa, Tu procenti ericxeba yoveli kvartalis bolos 43 %-iani wliuri ganakveTiT.

amoxsna:

Page 108: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

108

5.3. testebi 1. safinanso-sabanko statistikis Seswavlis uSualo sagans warmoadgens: a) sazogadoebrivi movlenebisa da procesebis raodenobrivi mxaris Sesaswavlad

saWiro kategoriebi, principebi, xerxebi da meTodebi b) meurneobis erTiani sistemis raodenobrivi mxare g) safinanso-sabanko movlenebisa da procesebis raodenobrivi mxare d) safinanso-sabanko movlenebisa da procesebis raodenobrivi mxare Tvisebriv

mxaresTan mWidro kavSirSi, konkretul drosa da sivrceSi 2. naRdi fulis mimoqcevis statistikuri maCvenebelia: a) gadaxdis dayovnebis saSualo xangrZlivoba b) vadaSi gadauxdeli dokumentebis naSTebis struqtura g) gadaxdis struqtura wyaroebis mixedviT d) msyidvelobiTi unarianobis indeqsi

3. es formula 10010

1

p

pekuTvnis:

a) d. iums b) i. fiSers g) d. keinzs d) arcerTs 4. fiskaluri statistika Seiswavlis: a) fulis mimoqcevas b) fulis masis raodenobas g) kreditis brunvadobas d) sabiujeto Semosavlebisa da danaxarjebis dones, struqturas, dinamikas da maTze

moqmedi faqtorebis korelaciur—regresiul analizs 5. CamoTvlilTagan saxelmwifo biujetis statistikis winaSe dasmul amocanebs

miekuTvneba: a) saxelmwifo valis marTvis sistemis organizaciis Seswavla b) biujetis Semosavlebisa da xarjebis saerTo moculobis, struqturis, dinamikisa da TiToeul maTganze moqmed faqtorTa korelaciuri analizi

g) saxelmwifo valis momsaxurebaze kontrolis gaZliereba d) sainvesticio aqtivobis stimulireba

6. es formula 00

11

q

qq

aris:

a) sabiujeto Semosavlebis saerTo indeqsi b) sagadasaxado bazis agregatuli indeqsi

g) sagadasaxado ganakveTis agregatuli indeqsi d) koncentraciis indeqsi

7. es formula

0

1

pq

pqp

ekuTvnis:

a) j. lous b) s. jevonss g) g. paaSes d) e. laspeiress

8. es formula

00

01

q

qq aris:

a) sagadasaxado bazis agregatuli indeqsi b) sabiujeto Semosavlebis saerTo indeqsi g) sagadasaxado ganakveTis agregatuli indeqsi d) saqonelbrunvis indeqsi 9. bankma gasca sesxi 10 mln. laris moculobiT 2 wliT, martivi wliuri 10 pro-cen-tiT. gansazRvreT dasabrunebeli Tanxis odenoba, Tu procenti iricxeba wlis bolos:

Page 109: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

109

a) 11,8 mln. lari b) 12,0 g) 12,5 d) 13,2 10. bankSi Tvis 1—li ricxvisaTvis mosaxleobis Senatanebis naSTi xasiaTdeba Sem-degi monacemebiT (aTasi lari):

იანვარი თებერვალი მარტი აპრილი მაისი ივნისი ივლისი

910,5 920,0 915,4 920,8 917,0 921,3 925,9

Senatanebis saSualo naSTis cvlilebis absoluturi mateba II kvartalSi pirvel-Tan SedarebiT tolia:

a) 4,2 aTasi laris b) 5,2 g) 3,6 d) 4,7

11. 2015 wels 2014 welTan SedarebiT sabiujeto Semosavlebi gaizarda 15%-iT, xo-

lo sagadasaxado ganakveTi Semcirda 2%—iT. sagadamxdelo bazis indeqsi tolia:

a) 35,8% b) 17,3% g) 38,0% d) 35,0% 12. sabiujeto SemosavlebSi sagadasaxados wilia 40%. sagadasaxado Semosavlebi gaizarda 20%—iT, rac sabiujeto Semosavlebs gaadidebs: a) 8% b) 40% g) 12% d) 20% 13. sabiujeto Semosavlebi II kvartalSi pirveli kvartalis mimarT gaizarda 12%—iT, III kvartalSi II kvartalTan SedarebiT 13%—iT gaizarda, IV kvartalSi III—is mi-marT 16%—iT gaizarda. sabiujeto Semosavlebi IV kvartalSi I kvartalTan Seda-rebiT gaizarda: a) 35,5% b) 40,8% g) 46,8% d) 39,5% 14. kreditis brunvaTa ricxvi ganisazRvreba Semdegi formuliT:

a) S

QK b)

S

QK

g)

D

QK d)

Q

SK

15. kreditis dReebSi brunvadobis gasaangariSeblad saWiroa:

a) mocemuli periodis kalendaruli dReebis ricxvi gavyoT brunvadobis koeficientze

b) mocemuli periodis kalendaruli dReebis ricxvis SeufardoT kreditis saSu-alo naSTs

g) kreditis saSualo naSTi SevufardoT mocemuli periodis kalendaruli dRee-bis ricxvs d) mocemuli periodis kalendaruli dReebis ricxvis SeufardoT produqciis

gamoSvebis moculobas sakredito resursebis erT larze 16. rTuli saprocento ganakveTis gasaangariSebeli formulaa:

a) niPS )1(

g) niPS )1(

b) 1)1( niPS

d) )1( iPS

17. firmas esaWiroeba 1 mln. laris krediti naxevari wliT. erT bankSi sTavazo-ben 15%—ian sesxs martivi procentiT, meoreSi aseve 15%—ians rTuli procen-tiT. klientis mier miRebuli ekonomia toli iqneba:

a) 5 aTasi laris b) 3 aTasi laris g) 2,5aTasi laris d) 4,5 aTasi laris 18. martivi procentis gasaangariSebeli formulaa:

a) )1( nPs b) )1( niPs g) )1( niPs d) 1)1( iniPs

19. firmas esaWiroeba 5 mln. laris krediti sami wliT 20%—iani ganakveTiT kre-ditis aReba SesaZlebelia rTuli procentiT. vadis damTavrebis Semdeg klien-tis mier gadaxdili Tanxa tolia:

a) 8,90 mln. laris b) 9,5 mln. laris g) 8,64 mln. laris d) 9,0 mln. laris

Page 110: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

110

20. bankSi moqalaqem 3-wliani vadiT Seitana 10,0 aTasi lari. xelSekrulebiT gaT-valiswinebulia 12% wliuri ganakveTis mixedviT rTuli procentiT anazRaure-ba. sami wlis Semdeg moqalaqe miiRebs:

a) 17,2 aTas lars b) 16,5 aTas lars g) 14,0 aTas lars d) 13,5 aTas lars 23. zaralis saSualo sidide gaiangariSeba formuliT:

a) S

qv

b)

q

Sv

g) 1

S

qv

d) k

S

qv

21. dazRvevis zaralianobis done gamoiTvleba formuliT:

a) 100W

SK b) 1000

S

WK g) 100

S

WK d) 100

S

WK

22. am formuliT 100n

n

P

WK gaiangariSeba:

a) sadazRvevo anazRaurebis done b) dazaralebuli obieqtebis wili g) sadazRvevo SemTxvevebis sixSire d) arcerTi pasuxi ar aris swori

23. am formuliT 100max

N

NK gaiangariSeba:

a) dazaralebuli obieqtebis xvedriTi wili b) sadazRvevo obieqtebis dazRveviT mocvis done g) sadazRvevo SemTxvevebis sixSiris maCvenebeli d) arcerTi pasuxi ar aris swori

24. sadazRvevo SemTxvevebis sixSiris maCvenebeli gamoiTvleba formuliT:

ა) 100m

NK ბ) ;1000

N

mK გ) 100

N

mK d) 100

N

mK

25. mosaxleobis myidvelobiTi unarianobis indeqsis mricxveli aris 2 000, xo-lo mniSvneli 18 586, maSin fasebis SemcirebiT miRebuli ekonomia iqneba:

a) 20586 b) -20586 g) 16586 d) -16586 26. Tu fasebis indeqss SevabrunebT, miviRebT:

a) samomxmareblo fasebis indeqss b) mosaxleobis msyidvelobiTi unarianobis indeqss g) mTliani Sida produqtis indeqs—deflators d) sagadasaxado korufciis indeqss 27. mTliani Sida produqtis indeqs—deflatoria: a) fasebis indeqsis Sebrunebuli sidide b) fasebisa da saqonlis fizikuri moculobis indeqsebis namravli g) saqonelbrunvis saerTo indeqsisa da saqonlis fizikuri moculobis indeqsis ganayofi d) TviTRirebulebis indeqsi

28. es formula 10010

1

p

p aris:

a) inflaciis done d) sabanko saqmianobis SefardebiTi mimzidvelobis indeqsi. b) fulis mimoqcevis siCqare g) kreditis brunvis ricxvi 29. 2007 wels saqarTveloSi mimoqcevaSi CaSvebuli (emitirebuli) iqna 211,5 mili-oni lari, xolo amoRebuli iqna 76,3 milioni lari. wminda emisia tolia:

a) 135,2 mln. lari b) 145,0 g) 150,0 d) 147,0. 30. saangariSo periodis fasebis indeqsi Seadgens 1,15 sabaziso periodis fasebis indeqsi ki 1,10. inflaciis done tolia:

a) 5,0% b) 4,5%-is g) 5,5% d) 4,0%

32. nominaluri gacvliTi kursis dinamikis dasaxasiaთeblad გამოიყენება:

Page 111: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

111

ა) 0

1

e

ek ბ)

1

0

e

ek გ) 1

0

1 e

ek დ)

0

11

e

ek

33. es formula b

a

I

I

e

eK

0

1 aris:

a) valutis realuri efeqturi gacvliTi kursis indeqsi

b) valutis nominaluri gacvliTi kursis indeqsi g) valutis efeqturi gacvliTi kursis indeqsi d) valutis realuri gacvliTi kursis indeqsi

Page 112: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

112

Tema 6. cxovrebis donis statistika

6.1. tipuri amocanebis amoxsna

amocana #1

saqarTveloSi saSualoTviurma nominalurma xelfasma 2011 wels Seadgina 636,0

lari, xolo samomxmareblo fasebis indeqsma (sfi) 102,0%, e. i. 1,020. dawereT formula da gaiangariSeT: 1. saSualoTviuri realuri xelfasi (srx). 2. laris msyidvelobiTi unarianobis indeqsi.

amoxsna:

1) lari 1,020

636,0

sfi

xelfasinomin. Tv. saS. srx 5,623

2) ,98,01,020

1ind.unar. msyid. laris anu 98%.

amocana #2

saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviurma Semosavlebma )(D 2011 wels Seadgi-

na 609,8 milioni lari, xolo mosaxleobis ricxovnobam )(S 4 469,2 aTasi.

dawereT formula da gaiangariSeT mosaxleobis Semosavlebis donis maCvenebe-

li )(d .

amoxsna: mosaxleobis Semosavlebis done gamoiTvleba Semdegnairad:

lari aTasi

larimln. 4,136

2,4469

8,609

S

Dd .

es niSnavs, rom 2011 wels erT mcxovrebze gaangariSebiT TveSi modioda 136,4 lari Semosavali.

analogiurad gaiangariSeba xarjebis done da aseve Semosavlebisa da xarjebis done erT Sinameurneobaze gaangariSebiT.

amocana #3

saSualoTviurma realurma xelfasma saqarTveloSi 2011 wels Seadgina 636,0 la-

ri. amave 2011 wels 1 kg. brinji Rirda 1,9 lari, 1 kg. puri 1,6 lari. gaiangariSeT realuri xelfasis msyidvelobiTi unarianoba aRniSnuli produq-

tebis mimarT. amoxsna:

realuri xelfasis msyidvelobiTi unarianoba gamoixateba im produqtebis mo-culobiT, romelTa yidvac SeiZleba am xelfasiT. amisaTvis realuri xelfasis mo-culoba gaiyofa produqtebis fasze.

brinjis mimarT: kg. 3359,1

636 puris mimarT: kg. 398

6,1

636

es niSnavs, rom 2011 wlis reluri xelfasiT TveSi SeiZleba gveyida 335 kg. brin-

ji da 398 kg. puri.

Page 113: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

113

amocana #4

2012 wels siRaribis donem (K) saqarTveloSi Seadgina 9,7%, xolo mosaxleobis

ricxovnobam (n) - 4497,6 aTasi.

dawereT formula da gaiangariSeT Raribi mosaxleobis ricxovnoba )(q .

amoxsna:

siRaribis done iangariSeba formuliT: 100n

qK .

ucnobi, Raribi mosaxleobis ricxovnoba q am formulis mixedviT tolia:

aTasi 3,436100:)6,44977,9(100:)( nKq

e. i. 2012 wels Raribi mosaxleobis ricxovnoba saqarTveloSi, romelTa Semosa-

vali saarsebo minimumze naklebi iyo, Seadgenda 436,3 aTass.

6.2. amocanebi da savarjiSoebi damoukidebeli muSaobisaTvis

amocana #1

saqarTveloSi oficialuri statistikis monacemebiT 2012 wels: 1. sicocxlis mosalodneli saSualo xangrZlivoba axlad dabadebulTaTvis

udris 74,5 wels. 2. mTliani erovnuli Semosavali erT mcxovrebze gaangariSebiT udris 5005,0

dolars (msyidvelunarianobis paritetis mixedviT). gaiangariSeT humanuri ganviTarebis indeqsi 2012 wlisaTvis, Tu ganaTlebis in-

deqsia 80,3%. amoxsna:

amocana #2

gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos Sesaxeb 2012–2014 wlebisaTvis:

2012 2013 2014

mTliani Sida produqti (mln. lari) 26167,3 26 847,4 29 187,0

mosaxleobis ricxovnoba (aTasi kaci) 4 497,6 4 483,8 4 490, 5

1. dawereT formula da gaiangariSeT cxovrebis donis maCveneblebi wlebis mixed-viT. 2. gaukeTeT mokle komentari miRebul Sedegebs.

Page 114: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

114

amoxsna:

amocana #3 mocemulia moxmarebis moculobisa da samomxmareblo fasebis Sesaxeb Semdegi mo-nacemebi:

saqonlis jgufebi

saangariSo periodis fasebi

moxmarebis moculoba saangariSo periodSi

fasebis indeqsi

a 115 15 1,11

b 45 180 1,08

g 11 210 1,09

d 28 26 1,13

e 56 54 1,2

gansazRvreT samomxmareblo fasebis saerTo indeqsi (cxovrebis Rirebulebis indeq-si) da gaakeTeT daskvnebi.

amoxsna:

amocana #4 mocemulia Semdegi monacemebi saangariSo da sabaziso wlebis mixedviT:

sabaziso weli saangariSo weli dargebi

momuSaveTa ricxvi, kaci

saSualo xel-fasi, lari

momuSaveTa ricxvi, kaci

saSualo xel-fasi, lari

mrewveloba 15 2500 12 3200

mSenebloba 10 3100 14 3300

soflis meurneo-ba

25 1600 24 2000

gansazRvreT:

1) xelfasis individualuri indeqsebi. 2) xelfasis cvalebadi da fiqsirebuli Semadgenlobis da struqturuli Zvre-

bis indeqsebi.

Page 115: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

115

3) xelfasis fondis cvlileba momuSaveTa ricxovnobisa da saSualo xelfasis cvlilebaTa xarjze samive dargis mixedviT.

amoxsna:

amocana #5

gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos Sesaxeb 2011–2013wlebSi:

wlebi

2011

2012

2013 saSualoTviuri nominaluri xelfasi (lari) samomxmareblo fasebis indeqsi (%%)

636,0 108,7

712,5 99,0

773,1 99,5

dawereT formula da gaiangariSeT wlebis mixedviT 1. saSualoTviuri realuri xelfasi 2. laris msyidvelobiTi unarianobis indeqsebi gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #6 gvaqvs monacemebi saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviuri Semosavlebis Se-

saxeb qalaq-soflis mixedviT da mosaxleobis ricxovnoba 2013-2014 wlebSi.

2013 2014

qalaqad soflad sul qalaqad soflad sul

Semosavlebi (mln. lari) mosaxleobis ricxovnoba (aTasi kaci)

437,9

2 410,8

353,4

2 073,0

791,3

4483,8

484,2

2 410,8

392,7

2 078,8

876,9

4490,6

dawereT formula da gaiangariSeT wlebis mixedviT: 1. mosaxleobis Semosavlebis done. 2. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

Page 116: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

116

amoxsna:

amocana #7

gvaqvs monacemebi saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviuri xarjebis Sesaxeb qalaq-soflis mixedviT da mosaxleobis ricxovnoba 2013-2014 wlebSi.

2013 2014

qalaqad soflad sul qalaqad soflad sul

xarjebi (mln. lari) mosaxleobis ricxovnoba (aTasi kaci)

388,0

2 410,8

297,7

2 073,0

685,7

4483,8

413,8

2 410,8

317,7

2 078,8

731,5

4490,6

dawereT formula da gaiangariSeT wlebis mixedviT: 1. mosaxleobis xarjebis done 2. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #8 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTveloSi xorcisa da kvercxis moxmarebis Sesa-

xeb 2010-2014 wlebSi:

wlebi produqti

2010

2011

2012

2013

2014

xorci, aTasi tona 56,4 49,3 42,6 48,4 54,8

rZe, mln. litri 587,7 582,1 589,5 604,7 656,2

mosaxleobis ricxovnoba mocemul wlebSi Sesabamisad Seadgenda: 4436,4 4469,2 4497,6 4483,8 4490,6 mln. kacs. gansazRvreT: 1) CamoTvlili produqtebis moxmareba erT sul mosaxleze wliurad. 2) erT sul mosaxleze produqtebis moxmarebis dinamika.

Page 117: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

117

amoxsna:

amocana #9 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviuri Semosav-

lebis Sesaxeb qalaq-soflis mixedviT da Sinameurneobebis ricxovnoba 2014 wels:

qalaqad

soflad

sul

Semosavlebi (mln. lari) Sinameurneobebis raodenoba (aTasi)

484,2

549,0

392,7

407,5

876,9

956,5

dawereT formula da gaiangariSeT: 1. Sinameurneobebis Semosavlebis done 2. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #10

sawarmos muSaTa saSualoTviurma xelfasma mimdinare fasebSi sabaziso wels 2000 lari Seadgina, saangariSo wels ki - 2400 lari. samomxmareblo fasebi saangariSo wels sabazisosTan SedarebiT 25%-iT gaizarda. gaiangariSeT: 1) fulis (laris) msyidvelunarianobis indeqsi 2) nominaluri xelfasis indeqsi 3) realuri xelfasis indeqsi.

amoxsna:

Page 118: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

118

amocana #11 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviuri xarjebis

Sesaxeb qalaq-soflis mixedviT da Sinameurneobebis ricxovnoba 2014 wels:

qalaqad soflad sul

xarjebi (mln. lari) 543,5 429,7 973,2

Sinameurneobebis raodenoba (aTasi)

549,0 407,5 956,5

dawereT formula da gaiangariSeT: 1. Sinameurneobebis xarjebis done 2. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #12 qvemoT mocemulia monacemebi saqarTvelos mosaxleobis fuladi Semosavlebis

Sesaxeb saSualod TveSi deciluri jgufebis mixedviT 2005-2013 wlebSi (%):

deciluri jgufebi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2005 0,8 2,0 3,1 4,3 5,6 7,2 9,1 11,9 16,7 39,3

2013 2,1 3,8 4,9 6,0 7,1 8,3 9,9 12,1 15,9 29,9

dawereT formulebi da gaiangariSeT: 1. mosaxleobis Semosavlebis diferenciaciis deciluri koeficienti. 2. fondebis koeficienti. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #13 2013 wels saqarTveloSi saSualo nominaluri xelfasi Seadgenda 773,1 lars. sa-

momxmareblo fasebis indeqsi toli iyo 99,5 procentis. amave wlisTvis produqciis saSualo fasebi larebSi toli iyo: 1 kg. brinji _ 2,1 lari, 1 kg. puri _ 1,5 lari, 1

Page 119: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

119

kg. Zroxis xorci _ 11,6 lari, 1 kg. Roris xorci _ 10,6 lari, 1 kg. qaTmis xorci _ 6,5 lari. gaiangariSeT:

1. saSualo realuri xelfasis moculoba. 2. saSualo realuri xelfasis msyidvelobiTi unarianoba aRniSnuli produqte-

bis mimarT. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #14 gvaqvs Semdegi monacemebi saqarTvelos mosaxleobis ricxovnobisa da saarsebo

Semweobis mimRebi mosaxleobis wilis Sesaxeb 2010-2014 wlebSi:

2010

2011

2012

2013

2014

Semweobis mimRebi mosaxleobis wili (%)

9,7 9,2 9,7 9,7 11,6

mosaxleobis ricxovnoba (aTasi kaci)

4 436,4 4 469,2 4 436,4 4 469,2 4 497,6

gaiangariSeT:

1. saqarTveloSi Semweobis mimRebi mosaxleobis ricxovnoba wlebis mixedviT. 2. Semweobis mimRebi mosaxleobis ricxovnobis zrdis tempebi jaWvuri da sabaziso

xerxiT. gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #15

mocemulia mosaxleobis cxovrebis donis maxasiaTebeli maCveneblebi:

maCveneblebi 2009 2010 2011 2013

fuladi Semosavlebi (saSualod erT mosaxleze TveSi, aTasi lari)

154.5

178.6

195.2

273.1

saSualoTviuri nominaluri xelfasi (aTasi lari)

556.8

597.6

636.0

773.1

gansazRvreT:

1) maCvenebelTa dinamika wlebis mixedviT.

Page 120: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

120

2) gaakeTeT daskvnebi. amoxsna:

amocana #16

2012 wels saqarTveloSi saSualo nominaluri xelfasi Seadgenda 712,5 lars. sa-momxmareblo fasebis indeqsi toli iyo 99,0 procentis. amave wlisTvis produqciis saSualo fasebi larebSi toli iyo: 1 kg. brinji _ 2,1 lari, 1 kg. puri _ 1,5 lari, 1 kg. Zroxis xorci _ 12,1 lari, 1 kg. Roris xorci _ 12,2 lari, 1 kg. qaTmis xorci _ 6,9 lari. gaiangariSeT:

1. saSualo realuri xelfasis moculoba 2. saSualo realuri xelfasis msyidvelobiTi unarianoba aRniSnuli produqte-

bis mimarT gaukeTeT komentari miRebul Sedegebs.

amoxsna:

amocana #17

ojaxis biujetis SerCeviTi gamokvlevis Sedegad, ojaxis saSualo Semosavalma sa-baziso wels 3252 lari Seadgina, romlis formirebis wyaro iyo: xelfasi _ 2341 sazogadoebrivi fondidan Semosavlis moxmareba _ 699 Semosavlebi sakuTari piradi damxmare meurneobidan _ 127 Semosavlebi sxva wyaroebidan _ 85. mimdinare wels ojaxis Semosavali gaizarda 251 lariT, romelic gamowveuli iyo xelfasis 170 lariT, sazogadoebrivi fondidan Semosavlis moxmareba 50 lariT, sa-kuTari piradi damxmare meurneobidan Semosavlebis 25 lariT da sxva wyaroebidan Semosavlis 6 lariT gazrdis Sedegad. gansazRvreT:

1) ojaxis Semosavlebis struqtura sabaziso da mimdinare periodebisaTvis 2) mTliani Semosavlisa da misi formirebis wyaroebis dinamika cal-calke.

amoxsna:

Page 121: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

121

amocana 18

sasursaTo kalaTis Rirebulebam TveSi Seadgina 90 lari. gaiangariSeT saarsebo minimumis sidide.

amoxsna:

6.4. testebi

1. cxovrebis donis გავრცელებული ganmartebaa:

a) cxovrebis done ekonomikuri kategoria b) cxovrebis done asaxavs mosaxleobis keTildReobis materialur mxares g) cxovrebis done axasiaTebs sazogadoebis wevrTa materialuri da sulieri moT-xovnilebebis dakmayofilebis xarisxs d) arcerTi pasuxi ar aris swori

2. mocemuli formula

11

11

1pq

i

pqI aris:

a) cxovrebis Rirebulebis indeqsi b) humanuri ganviTarebis indeqsi g) mosaxleobis msyidvelobiT unarianobis indeqsi d) arcerTi pasuxi ar aris swori

3. cxovrebis donis mniSvnelovan(aRiarebul) maCvenebels warmoadgens: a) Sinameurneobis Semosavlebi b) mrewvelobis produqcia erT mcxovrebze gaangariSebiT g) sicocxlis saSualo xangrZlivoba d) arcerTi pasuxi ar aris swori

4. cxovrebis done ar Seiswavleba:

a) mTeli mosaxleobis mixedviT b) sqesis mixedviT

Page 122: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

122

g) qalaqisa da soflis mixedviT d) regionebis mixedviT

5. cxovrebis donis ganmazogadebel maCveneblad SeiZleba gamoyenebuli iqnes:

a) mrewvelobis produqciis moculoba b) mSp-s moculoba g) mSeneblobis produqciis moculoba d) yvela zemoT CamoTvlili 6. cxovrebis donis ganmazogadebel maCveneblad SeiZleba gamoyenebuli iqnes: a) vaWrobis produqciis moculoba b) soflis meurneobis produqciis moculoba g) meS-is moculoba d) arcerTi pasuxi ar aris swori 7. cxovrebis donis ganmazogadebel maCveneblad SeiZleba gamoyenebuli iqnes: a) eqsportis moculoba b) mTliani danazogebi erT mcxovrebze gaangariSebiT g) kapdabandebebis moculoba d) mSp-s moculoba erT mcxovrebze gaangariSebiT 8. cxovrebis donis ganmazogadebel maCveneblad SeiZleba gamoyenebuli iqnes: a) meS-is moculoba erT mcxovrebze gaangariSebiT b) dabadebulTa ricxvi 1000 mcxovrebze gaangariSebiT g) biujetis Semosavlebis moculoba erT mcxovrebze d) yvela zemoT CamoTvlili

9. mocemuli formula sfiI

1I aris:

a) sfi-is Sebrunebuli sidide b) laris msyidvelobiTi unarianobis indeqsi g) a da b d) arcerTi pasuxi ar aris swori

10. humanuri ganviTarebis indeqsi ar moicavs:

a) ganaTlebis dones b) meS-is moculobas 1 mosaxleze g) dabadebisas adamianTa sicocxlis mosalodnel xangrZlivobas d) materialuri dovlaTisa da momsaxurebis RirebulebaTa erTobliobas

11. humanuri ganviTarebis indeqsis asagebad saWiroa vicodeT:

a) dabadebisas sicocxlis mosalodneli xangrZlivoba, ganaTlebis miRweuli done, meS-s moculoba 1 mosaxleze b) jandacvis miRweuli done, meS-s moculoba 1 mosaxleze, mSp-s moculoba 1 mosax-leze g) mSp-s moculoba 1 mosaxleze, ganaTlebisa da jandacvis miRweuli done, dabade-bulTa saSualo wliuri ricxovnoba d) meS-s moculoba 1 mosaxleze, ganaTlebis miRweuli done, dabadebulTa saSualo wliuri ricxovnoba

12. gaero-s eqspertebis mier meS_is mimarT TveSi minimalur mniSvnelobad dad-

genilia: a) 500 aSS dolari b) 163 aSS dolari g) 145 aSS dolari d) arcerTi pasuxi ar aris swori 13. humanuri ganviTarebis indeqsi gamoiTvleba: a) saSualo ariTmetikuliT b) saSualo geometriuliT g) saSualo qronologiuriT d) arcerTi pasuxi ar aris swori

14. mocemuli formuliT 3 IIEILEIHDI gamoiTvleba: a) Semosavlebis subindeqsi b) humanuri ganviTarebis indeqsi g) ganaTlebis subindeqsi d) arcerTi pasuxi ar aris swori

15. romeli ekonomistis xelmZRvanelobiT SemuSavda humanuri ganviTarebis

indeqsi: a) mahbub ul hakis b) hiqsis g) laspeiresis d) k. jinis 16. hgi-s gaangariSebis axali meTodologia dainerga: a) 2010 wlidan b) 1990 wlidan g) 1980 wlidan d) 1995 wlidan

17. mocemuli formuliT minmax

min

ii

ii

XX

XX

I gamoiTvleba:

Page 123: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

123

a) hgi-is b) siRaribis simwvaves g) biujetis deficits d) arcerTi pasuxi ara ris swori

18. hgi-Si xmax da xmin mniSvnelobebi aiReba Semdegi wlebis monacemebidan: a) 1980-2010 b) 1980-2000 g) 1990-2010 d) 1985-2005 19. hgi-s gamoTvlisas, sicocxlis mosalodneli saSualo xangrZlivobis maqsimalur mniSvnelobad dabadebisas, miRebulia: a) 80,0 weli b) 85,0 weli g) 83,2 weli d) 83,0 weli

20. hgi-s gamoTvlisas, sicocxlis mosalodneli saSualo xangrZlivobis

minimalur mniSvnelobad dabadebisas, miRebulia: a) 22 weli b) 25 weli g) 24 weli d) 20 weli 21. hgi-s gamoTvlisas, swavlis saSualo xangrZlivobis maqsimalur mniSvnelobad, miRebulia: a) 15,3 weli b) 13,2 weli g) 13,5 weli d) 14,4 weli 22. hgi-s gamoTvlisas, swavlis mosalodneli xangrZlivobis maqsimalur mniSvnelobad, miRebulia: a) 20,6 weli b) 20,2 weli g) 20,5 weli d) 21,0 weli 23. hgi-s gamoTvlisas, ganaTlebis krebsiTi indeqsis maqsimalur mniSvnelobad, miRebulia: a) 0,960 b) 0,955 g) 0,951 d) 0,950 24. hgi-s gamoTvlisas, erT mcxovrebze Semosavlis gaangariSebisas, romeli agregati gamoiyeneba: a) mTliani erovnuli Semosavali b) wminda mTliani erovnuli Semosavali g) mTliani Sida produqti d) wminda mTliani Sida produqti 25. hgi-s Tanaxmad, msoflioSi pirveli adgili cxovrebis doniT yvelaze met-jer daikava: a) iaponiam b) aSS-m g) norvegiam d) germaniam

26. saarsebo minimumi moicavs:

a) arasasursaTo saqonlis SeZenaze da aucilebeli momsaxurebisaTvis danaxarjebs b) gadasaxadebze da savaldebulo gadasaxdelebze danaxarjebs g) danaxarjebs minimaluri moxmarebisaTvis saWiro kvebis produqtebis, arasasursaTo saqonlis SeZenaze, aucilebeli momsaxurebis miRebaze, gadasaxadebze da savaldebulo gadasaxdelebze d) minimaluri moxmarebisaTvis saWiro kvebis produqtebisa da arasasursaTo saqon-lis SeZenaze danaxarjebs

27. saqarTveloSi mosaxleobis Semosavlebsa da xarjebze statistikuri infor-

maciis ZiriTadi wyaroa: a) Sinameurneobis biujetebis kvlevis masalebi b) Sromis statistikis monacemebi saSualo xelfasze g) sawarmoebis, organizaciebisa da dawesebulebebis mimdinare da wliuri statisti-kuri angariSgeba d) samive pasuxi erTad 28. mosaxleobis Semosavlebis done gaiangariSeba: a) Semosavlebis moculobis gayofiT mosaxleobis saSulowliur ricxvze b) Semosavlebis moculobis gamravlebiT mosaxleobis ricxvze g) Semosavlebis moculobis gamravlebiT Sinameurneobebis ricxvze d) arcerTi pasuxi ar aris swori 29. nominalur Semosavlebs Tu gamovaklebT gadasaxadebsa da savaldebulo gada-saxdelebs, miviRebT: a) gankargvad, saboloo Semosavlebs b) saSualo nominalur xelfass g) saSualo realuri xelfass d) arcerTi pasuxi ar aris swori 30. mosaxleobis ganawileba Semosavlebis sididis mixedviT xorcieldeba: a) Semosavlebis modaluri meTodiT b) Semosavlebis medianuri meTodiT

Page 124: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

124

g) saSualo Semosavlebis meTodiT d) yvela aRniSnuli meTodiT 31. realuri Semosavlebi aris: a) saboloo Semosavlebi, romliTac SesaZlebelia sasursaTo da samrewvelo saqon-

lis SeZena b) saboloo Semosavlebi, romliTac SesaZlebelia momsaxurebis miReba g) Semosavlebi, romliTac SesaZlebelia samrewvelo saqonlis SeZena d) saboloo Semosavlebi, romliTac SesaZlebelia saqonlis SeZena da momsaxurebis

miReba

32. saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviurma nominalurma xelfasma 2010 wels 597,6 lari Seadgina, samomxmareblo fasebis indeqsma (sfi) 111,2%. laris msyidvelobiT unarianobis indeqsi tolia: a) 90% b) 98% g) 95% d) 101% 33. nominaluri da realuri Semosavlebis donis statistikuri daxasiaTebisaT-vis angariSoben: a) nominaluri da realuri Semosavlebis moculobas erT mosaxleze b) nominaluri da realuri Semosavlebis moculobas erT Sinameurneobaze g) nominaluri da realuri Semosavlebis moculobas erT mosaxleze an erT Sina- meurneobaze d) arcerTi pasuxi ar aris swori 34. saSualo nominaluri xelfasi gaiangariSeba: a) daricxuli xelfasis fondis dasaqmebulTa saerTo ricxvze gamravlebiT b) daricxuli xelfasis fondsa da gadasaxadebs Soris sxvaobiT g) daricxuli xelfasis fondis SefardebiT dasaqmebulTa saerTo ricxvTan d) realuri xelfasidan savaldebulo gadasaxdelebis gamoklebiT 35. saSualo realuri xelfasi gaiangariSeba: a) saSualo nominaluri xelfasis SefardebiT samomxmareblo fasebis indeqsze b) saSualo nominaluri xelfasidan gadasaxadebisa da savaldebulo gadasaxdelebis gamoklebiT da miRebuli Sedegis SefardebiT samomxmareblo fase-bis indeqsze g) nominaluri xelfasidan gadasaxadebisa da savaldebulo gadasaxdelebis gamok-

lebiT d) realuri xelfasis gayofiT cxovrebis Rirebulebis indeqsze

36. saqarTvelos mosaxleobis saSualoTviurma nominalurma xelfasma 2010 wels 597,6 lari Seadgina, samomxmareblo fasebis indeqsma (sfi) 111,2%. saSualoTviuri realuri xelfasi tolia: a) 560 lari b) 555 lari g) 537,4 lari d) 540 lari

37. mocemuli formula ∑ ∑ ++ −= iiii qpqpK 11 aris:

a) siRaribis simwvavis maCvenebeli b) Semosavlebis donis maCvenebeli g) siRaribis donis maCvenebeli d) koncentraciis jinis koeficienti

38. mocemuli formula 1

9

DDKd = aris:

a) siRaribis siRrmis maCvenebeli b) mosaxleobis Semosavlebis diferenciaciis deciluri koeficienti g) koncentraciis jinis koeficienti d) fondebis koeficienti

39. mocemuli formula 1

10

ddK f = aris:

a) mosaxleobis Semosavlebis diferenciaciis deciluri koeficienti b) fondebis koeficienti g) cxovrebis donis ganzogadebuli maCvenebeli

Page 125: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

125

d) Semosavlebis koncentraciis jinis koeficienti 40. Sinameurneobebis sakuTrebaSi arsebuli xangrZlivi moxmarebis sagnebs gamo-iTvlian: a) yovel 1000 mcxovrebze b) yovel 10000 mcxovrebze g) yovel 100 Sinameurneobaze d) yovel 1000 mcxovrebze an 100 Sinameurneobaze 41. saqarTveloSi 2014 wels erT Sinameurneobaze saerTo xarjebma 956,7 lari Se-adgina, maT Soris transportze modioda 66,7 lari. transportze fasis 100%—iT gadideba samomxmareblo xarjebs gaadidebs, anu cxovrebas gaaZvirebs: a) 8%—iT b) 7,5%-iT g) 7,0%-iT d) 6,5%-iT 42. Semosavlebis uTanabroba maRalia maSin, roca jinis koeficienti:

a) metia erTze b) tolia nulis g) axlosaa erTTan d) arcerTi pasuxi ar aris swori

43. mocemuli formula 100×=nqK aris:

a) siRaribis siRrmis maCvenebeli b) Semosavlebis donis maCvenebeli g) siRaribis donis maCvenebeli d) arcerTi pasuxi ar aris swori. 44. saqarTveloSi siRaribis donem 2014 wels 11,6% Seadgina, mosaxleobis ricxovnobam 4490,5 aTasi. Raribi mosaxleobis ricxovnoba tolia: a) 530 aTasi b) 520,8 aTasi g) 525,8 aTasi d) 530,4 aTasi 45. siRaribis siRrme gaiangariSeba formuliT:

a) zn

yzp

q

ii

−=∑=1

1

)( b) i

p =( )n

yz in

−∑ 1

g) 1p =

( )

nz

yz i

q

i−∑

=1 d) ip =

( )nzyz i

n 11 −−∑

46. siRaribis simwvave ase gamoiTvleba:

a) 2...12 )1(

i

iqi z

yP −==∑ b) ∑

=⎟⎠⎞

⎜⎝⎛ −=

q

i

i

zy

np

1

2

2 11

g) )1(...12

i

iqi z

yP −==∑ d)

nzy

pi

qi∑ −−=

=2

...1

2

)1(1

47. siRaribis done gamoiTvleba: a) Raribebisa da Ratakebis raodenobas Soris sxvaobiT b) Raribebis ricxovnobis SefardebiT mosaxleobis saerTo ricxovnobasTan g) Raribebis raodenobis SefardebiT Ratakebis raodenobasTan d) Ratakebis raodenobis SefardebiT Raribebis saerTo raodenobasTan

Page 126: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

126

Tema 7. sagareo ekonomikuri urTierTobebis statistika

7.1. tipuri amocanebis amoxsna amocana #1

2006 wels sagareo vaWrobis saldom Seadgina minus 505 mln aSS dolari, rac saga-reo vaWrobis mTliani moculobis 25% iyo. ramdeni miliardi aSS dolari Seadgina sagareo vaWrobis mTlianma brunvam 2010 wels, Tu 2006 welTan SedarebiT igi gaizar-da 7%-iT?

amoxsna: amocanis amosaxsnelad jer unda gaviangariSoT, Tu ramdeni miliardi aSS dola-ri iyo sagareo vaWrobis mTliani brunva (mTliani moculoba) 2006 wels. amocanis pirobis Tanaxmad, igi toli iqneba: (505 X 100) : 25 = 2020 miliardi aSS dolaris. axla ki davadginoT sagareo vaWrobis mTliani brunva 2010 wlisaTvis. es SeiZleba movaxdinoT ramdenime wesiT. pirveli wesiT, igi toli iqneba: (2020 X 107) : 100 = 2161,4 miliardi aSS dolaris, xolo meore wesiT: 2020 + (2020 X 7) : 100 = 2020 + 141,4 = 2161,4 miliardi aSS dolaris.

amocana #2

rogor Seicvleba saimporto produqciis fasebi, Tu sagareo vaWrobis brunva Sem-cirda 12%-iT, xolo produqciis fizikuri moculoba gaizarda 7%-iT.

amoxsna: am amocanis amosaxsnelad aucilebelia gavixsenoT agregatuli indeqsebi da maTi urTierTkavSiri. rogorc cnobilia, saqonelbrunvis indeqsi tolia produqciis fi-zikuri moculobis indeqsi gamravlebuli fasebis indeqsze, anu:

pqqp III , aqedan

.q

qpp I

II

CavsvamT ra Sesabamis sidideebs, miviRebT:

%.2,82100

07,1

88,0pI

maSasadame, saimporto produqciis fasebi Semcirda (100 — 82,2) = 17,8 %-iT.

amocana #3 rogor Seicvala sagareo vaWrobis saerTo brunva, Tu saerTaSoriso fasebi gai-zarda 9%-iT, xolo produqciis fizikuri moculoba Semcirda 5%-iT?

amoxsna:

am amocanis amosaxsnelad unda gamoviyenoT wina amocanaSi mocemuli agregatuli indeqsebis urTierTdamokidebuleba, e. i.:

pqqp III

Sesabamisi monacemebis CasmiT miviRebT:

%.6,10395109 pqqp III

maSasadame, sagareo vaWrobis saerTo brunva gaizarda 3,6%-iT.

amocana #4 saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris (saqstati) oficialuri monaceme-bis mixedviT, saqarTvelos sagareo vaWrobis ganzogadebuli maCveneblebi 2008 — 2016 wlebisaTvis aseTia (ix. Semdegi cxrili):

Page 127: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

127

cxrili 7.1. saqarTvelos sagareo vaWroba (mln aSS dolari)

2008

2010

2012

2014

2016

საგარეო სავაჭრო ბრუნვა 7797 6935 10220 11463 9350

საქონლის რეგისტრირებული

ექსპორტი

1495 1677 2377 2861 2114

საქონლის რეგისტრირებული

იმპორტი

6302 5257 7842 8602 7236

gaiangariSeT:

1) importisa da eqsportis moculobis Tanafardoba mocemuli wlebisaTvis cal-calke;

2) importis xvedriTi wili mTlian savaWro brunvaSi, mocemuli wlebisaTvis cal-calke;

3) eqsportis xvedriTi wili mTlian savaWro brunvaSi, mocemuli wlebisaTvis cal-calke;

yoveli kiTxvis (1, 2 da 3) mixedviT Catarebuli gaangariSebebis safuZvelze gaakeTeT mokle daskvnebi.

amoxsna:

1) importisa da eqsportis moculobis Tanafardobis gasaangariSeblad, importis moculoba gaiyofa eqsportis sidideze, radgan pirveli maCvenebeli bevrad aRemateba meores. e. i.:

EK

ImTanaf. , sadac

Im aris importis moculoba;

E - eqsportis sidide. cxrilis (7.1.) monacemebis CasmiT miviRebT (cal-calke wlebis mixedviT):

1495

63022008 K

= 4,2;

1677

52572010 K = 3,1;

2377

78422012 K = 3,3;

2861

86022014 K = 3,0;

2114

72362016 K = 3,4.

miRebuli Sedegebidan Cans, rom mocemul wlebSi yvelaze cudi maCvenebeli dafiqsirda 2008 wels, rodesac importis moculoba 4,2-jer aRemateboda eqsportis sidides, xolo analogiuri maCvenebeli SedarebiT dabali iyo 2014 wels. Tumca, zogadad am mimarTulebiT jer kidev arasasurveli tendenciaa. 2) importis xvedriTi wilis gasaangariSeblad, importis moculoba unda gavyoT mTliani savaWro brunvis moculobaze da gavamravloT 100-ze. miRebuli maCvenebeli gamoisaxeba procentobiT. maSasadame,

100Im

Q

qimp.

Page 128: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

128

cxrilis (7.1.) monacemebis CasmiT miviRebT (wlebis mixedviT):

1007797

6302(2008). impq = 80,8%; 100

6935

5257(2010). impq = 75,8%; 100

10220

7842(2012). impq =

76,7%;

100

11463

8602(2014). impq = 75,0%; 100

9350

7236(2016). impq = 77,4%.

gamoTvlis Sedegebidan Cans, rom mocemul wlebSi saqarTveloSi saqonlis imports yvelaze didi xvedriTi wili hqonda 2008 wels (80,8%), xolo analogiuri maCvenebeli Semcirda 75,0 procentamde 2014 wels. Tumca, gansaxilvel periodSi sagareo vaWrobis mTlian moculobaSi importis xvedriTi wili Zalian maRalia. 3) eqsportis xvedriTi wilis gasaangariSeblad, eqsportis moculoba unda gavyoT mTliani savaWro brunvis moculobaze da gavamravloT 100-ze. miRebuli maCvenebeli gamoisaxeba procentobiT. maSasadame,

100Q

Eqeqsp.

cxrilis (7.1.) monacemebis CasmiT miviRebT (wlebis mixedviT):

1007797

1495(2008). eqspq =19,2%; 100

6935

1677(2010). eqspq =24,2%; 100

10220

2377(2012). eqspq =23,3

%;

10011463

2861(2014). eqspq = 25,0%; 100

9350

2114(2016). eqspq = 22,6%.

gaangariSebaTa Sedegebidan Cans, rom mocemul wlebSi saqarTvelodan saqonlis eqsports yvelaze didi xvedriTi wili hqonda 2014 wels (25,0%), xolo analogiuri maCvenebeli dabali iyo 2008 wels (19,2%). Tumca, gansaxilvel periodSi sagareo vaWrobis mTlian moculobaSi eqsportis xvedriTi wili Zalian mcirea.

amocana #5

Semdeg cxrilSi mocemulia saqarTvelos finansTa saministros oficialuri monacemebi saqarTvelos saxelmwifo sagareo valis Sesaxeb 2008 — 2016 wlebisaTvis

cxrili 7.2. saqarTvelos saxelmwifo sagareo vali

(mln aSS dolari, wlis bolos)

2008 2010 2012 2015 2016

saxelmwifo sagareo vali - sul

2 692 3 937 4 357 4 315 4 516

Page 129: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

129

gaiangariSeT: 1) saxelmwifo sagareo valis moculobis absoluturi matebis sidide 2016 wels,

2008 da 2010 wlebTan SedarebiT;

2) saxelmwifo sagareo valis moculobis zrdis tempi 2016 wels, 2008 da 2010 wlebTan SedarebiT;

yoveli kiTxvis mixedviT Catarebuli gaangariSebebis safuZvelze gaakeTeT mok-le daskvnebi.

amoxsna:

1) saxelmwifo sagareo valis moculobis absoluturi matebis sididis gamo-saTvlelad, yovel momdevno maCvenebels unda gamovakloT wina sidide. es procedura formalizebulad ase gamoisaxeba:

tiij yy sadac

j calkeuli absoluturi mateba;

iy saxelmwifo sagareo valis moculoba 2016 wlis bolosTvis;

tiy sagareo valis moculoba 2008 da 2010 wlebis bolosTvis;

aqedan gamomdinare, sagareo valis moculobis absoluturi mateba 2016 wels, 2008 da 2010 wlebTan SedarebiT, iqneba:

,1824269245161

.579393745162

miRebuli Sedegi gamoisaxeba zomis imave erTeulebSi, raSic mocemulia gaanga-riSebaSi monawile maCveneblebi, anu am SemTxvevaSi mln aSS dolari. gamoTvlebis Sedegad dadginda, rom saqarTvelos saxelmwifo sagareo valis moculobas zrdis tendencia aqvs, kerZod: misma absoluturma matebam 2016 wels 2008 welTan SedarebiT Seadgina 1 824, xolo 2010 welTan SedarebiT ki — 579.

2) saxelmwifo sagareo valis moculobis zrdis tempis gasaangariSeblad gamovi-yenoT Semdegi formula:

,100ti

ij y

yK

sadac

jK calkeuli zrdis tempebi;

iy sagareo valis moculoba 2016 wlis bolosTvis;

tiy sagareo valis moculoba 2008 da 2010 wlebis bolosTvis;

saTanado monacemebis CasmiT miviRebT:

%;8,167100

2692

45161 K

%.7,114100

3937

45162 K

rogorc miRebuli Sedegebi aCvenebs, saqarTvelos saxelmwifo sagareo valis

moculobas zrdis tempma 2016 wels 2008 welTan SedarebiT Seadgina 167,8%, xolo 2010 welTan SedarebiT ki — 114,7%.

amocana #6 importis geografiuli ganawilebis Sesaxeb gvaqvs Semdegi statistikuri monace-mebi dinamikaSi:

Page 130: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

130

2006 2007 2008 2009 2010

importis moculoba (mln aSS dolari)

855,3 904,7 995,0 967,8 986,5

maT Soris:

evropis qveynebidan 438,5 473,1 500,3 481,8 490,9

aziis qveynebidan 385,8 397,9 477,5 450,1 447,5

amerikis qveynebidan 29,5 32,0 15,3 34,4 45,2

afrikis qveynebidan 1,2 1,3 1,4 1,2 2,1

okeaneTis qveynebidan 0,3 0,4 0,5 0,3 0,8

gaiangariSeT: a) qveynebis jgufebis xvedriTi wili importis mTlian moculobaSi (procentobiT) b) qveynebis jgufebis mixedviT saSualo absoluturi matebani g) qveynebis jgufebis mixedviT jaWvuri zrdis tempebi (procentobiT). yoveli kiTxvis (a, b da g) pasuxebis Sedegebis mixedviT gaakeTeT mokle daskvnebi.

amoxsna: a) imisaTvis, rom gaviangariSoT qveynebis jgufebis xvedriTi wili importis mTli-an moculobaSi, saWiroa gavixsenoT struqturis SefardebiTi sidideebis gaangari-Sebis wesi, romlis Tanaxmadac mocemuli erTobliobis calkeuli nawilebis xvedri-Ti wili gaiangariSeba maTi cal-calke gayofiT erTobliobis mTlian moculobaze da gamravlebuli 100-ze (procentuli gamosaxvis SemTxvevaSi) . maSasadame, gveqneba: evropis qveynebis xvedriTi wili importis mTlian moculobaSi, calkeuli wlebis mixedviT (procentobiT):

2006 weli - %;3,511003,855

5,438

2007 weli - %;3,551007,904

1,473

2008 weli - %;5,581000,995

3,500

2009 weli - %;3,561000,967

8,481

2010 weli - %.4,571005,986

9,490

rogorc miRebuli Sedegebi gviCvenebs, 2006-2010 wlebisaTvis saqarTvelos im-portis mTlian moculobaSi yovelwliurad udidesi xvedriTi wili, anu naxevar-ze meti evropis qveynebis jgufze modis. analogiuri wesiT gamoiTvleba sxva qveynebis jgufebis xvedriTi wili impor-tis mTlian moculobaSi. a) imisaTvis, rom gaviangariSoT qveynebis jgufebis mixedviT saSualo absolu-

turi matebani, saWiroa gavixsenoT saSualo absoluturi matebis gaangariSe-bis zogadi wesi, romlis Tanaxmadac calkeuli absoluturi matebebis jami unda gaiyos maT raodenobaze (martivi ariTmetikuli saSualo). maSasadame, sa-Tanado formulas aseTi saxe eqneba:

Page 131: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

131

_

= 1

_

n

i.

jer saWiroa calkeuli absoluturi matebis sidideebis gaangariSeba. amisaTvis wlebis mixedviT mocemul droiT mwkrivSi yovel momdevno dones gamoakldeba wina done. konkretuli gamoTvlebi movaxdinoT amerikis qveynebis jgufis mixedviT, e. i.:

;5,25,290,321 ;7,160,323,152

;1,193,154,343 .8,104,342,454

zemoT mocemul formulaSi SevitanT ra miRebul mniSvnelobebs, miviRebT: _

= 9,34

8,101,197,165,2

mln aSS dolari.

amrigad, amerikis qveynebis jgufis mixedviT saSualo absoluturma matebam 2006-2010 wlebisaTvis saqarTvelos importis mTlian moculobaSi Seadgina weliwadSi sa-Sualod 3,9 mln aSS dolari. analogiuri wesiT gamoiTvleba sxva qveynebis jgufebis mixedviT saSualo absolu-turi matebani importis mTlian moculobaSi. g) qveynebis jgufebis mixedviT jaWvuri zrdis tempebis gasaangariSeblad moce-mul droiT mwkrivSi yoveli momdevno done unda gaiyos wina doneze da miRebuli Se-degi gamravldes 100-ze (procentobiT gaangariSebisas). amisaTvis unda gamoviyenoT

Semdegi formula: 1001

i

i

y

yTzrd .

mocemuli formuliT konkretuli gaangariSebani movaxdinoT evropis qveynebis jgufis mixedviT:

%;9,1071005,438

1,4732007T %;8,105100

1,473

3,5002008T

%;3,961003,500

8,4812009T %.9,101100

8,481

9,4902010T

rogorc miRebuli Sedegebi gviCvenebs, 2006 - 2010 wlebisaTvis saqarTvelos im-portis mTlian moculobaSi evropis qveynebis jgufis mixedviT jaWvuri zrdis tem-pebi 100 %-ze metia (2009 wlis garda).

analogiuri wesiT gamoiTvleba sxva qveynebis jgufebis mixedviT saSualo abso-luturi matebani saqarTveloSi importis mTlian moculobaSi.

7.2. amocanebi da savarjiSoebi damoukidebeli muSaobisaTvis

amocana #1

2005 wels sagareo vaWrobis saldom Seadgina minus 545,8 mln aSS dolari, rac saga-reo vaWrobis mTliani moculobis 30% iyo. ramdeni miliardi aSS dolari Seadgina sagareo vaWrobis mTlianma brunvam 2010 wels, Tu 2005 welTan SedarebiT igi gaizar-da 8%-iT?

Page 132: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

132

amoxsna:

amocana #2 rogor Seicvleba saeqsporto produqciis fizikuri moculoba, Tu sagareo vaW-robis mTliani brunva gaizarda 11%-iT, xolo fasebi ucvleli darCa.

amoxsna:

amocana #3 rogor Seicvleba saimporto produqciis fasebi, Tu sagareo vaWrobis brunva Semcirda 14%-iT, xolo produqciis fizikuri moculoba gaizarda 8%-iT.

amoxsna:

amocana #4

rogor Seicvala sagareo vaWrobis saerTo brunva, Tu saerTaSoriso fasebi gai-zarda 11%-iT, xolo produqciis fizikuri moculoba Semcirda 6%-iT?

amoxsna:

amocana #5 rogor Seicvleba saeqsporto produqciis fasebi, Tu sagareo vaWrobis mTliani brunva gaizarda 15%-iT, xolo produqciis fizikuri moculobac aseve gaizarda 3%-iT?

amoxsna:

amocana #6 rogor Seicvleba saeqsporto produqciis fasebi, Tu sagareo vaWrobis mTliani brunva gaizarda 12%-iT, xolo produqciis fizikuri moculoba Semcirda 4%-iT?

Page 133: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

133

amoxsna:

amocana #7 2008 wels sagareo vaWrobis saldom Seadgina minus 540,5 mln aSS dolari, rac saga-reo vaWrobis mTliani moculobis 28% iyo. ramdeni miliardi aSS dolari Seadgina sagareo vaWrobis mTlianma brunvam 2010 wels, Tu 2008 welTan SedarebiT igi Sem-cirda 2%-iT?

amoxsna:

amocana #8 2016 wels saqarTvelos sagareo vaWrobis mTliani brunvis moculobam Seadgina 9 350 mln aSS dolari, xolo 1 sul mosaxleze gaangariSebiT ki — 2660 aTasi aSS dola-ri. gaiangariSeT mosaxleobis saSualowliuri ricxovnoba imave wlisaTvis.

amoxsna:

amocana #9

2015 wels saqarTvelos sagareo vaWrobis mTliani brunvis moculobam 1 sul mosaxleze gaangariSebiT Seadgina 2 595 aTasi aSS dolari, xolo mosaxleobis saSualowliurma ricxovnobam — 3 714 aTasi. gaiangariSeT sagareo vaWrobis mTliani brunvis moculoba.

amoxsna:

amocana #10

2015 wels eqsportis xvedriTma wilma saqarTvelos sagareo vaWrobis mTliani brunvis moculobaSi Seadgina 23,5%, xolo sagareo vaWrobis mTlianma brunvam ki — 10 219 mln aSS dolari. gaiangariSeT eqsportis absoluturi moculobis sidide.

amoxsna:

Page 134: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

134

amocana #11 2015 wels importis xvedriTma wilma saqarTvelos sagareo vaWrobis mTlian brunvaSi Seadgina 77,5%, xolo importis absoluturma moculobam ki — 7 685 mln aSS dolari. gaiangariSeT sagareo vaWrobis mTliani brunvis moculoba.

amoxsna:

amocana #12 importis geografiuli ganawilebis Sesaxeb gvaqvs Semdegi statistikuri monacemebi dinamikaSi:

2006 2007 2008 2009 2010

importis moculoba (mln aSS dolari)

885,3 924,7 985,0 967,8 1015,5

maT Soris:

evropis qveynebidan 448,5 473,1 480,3 481,8 499,9

aziis qveynebidan 395,8 407,9 477,5 450,1 457,5

amerikis qveynebidan 39,5 42,0 25,3 34,4 55,2

afrikis qveynebidan 1,2 1,3 1,4 1,2 2,1

okeaneTis qveynebidan 0,3 0,4 0,5 0,3 0,8

gaiangariSeT:

a) qveynebis jgufebis xvedri wili importis mTlian moculobaSi b) qveynebis jgufebis mixedviT saSualo absoluturi matebani g) qveynebis jgufebis mixedviT jaWvuri zrdis tempebi.

Sedegebi warmoadgineT cxrilebis saxiT da aageT seqtoruli diagramebi. gaakeTeT mokle daskvnebi.

amoxsna:

amocana #13 eqsportis geografiuli ganawilebis Sesaxeb gvaqvs Semdegi statistikuri monaceme-

bi dinamikaSi:

Page 135: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

135

2006

2007

2008

2009

2010

eqsportis moculoba (mln aSS dolari)

301,5 354,0 368,7 309,9 395,2

maT Soris:

evropis qveynebi 100,1 109,9 128,5 100,0 142,3

aziis qveynebi 145,2 158,7 179,8 147,9 180,1

amerikis qveynebi 55,4 84,3 59,3 61,2 71,4

afrikis qveynebi 0,7 0,9 0,9 0,7 1,1

okeaneTis qveynebi 0,1 0,2 0,2 0,1 0,3

gaiangariSeT:

a) qveynebis jgufebis xvedriwili eqsportis mTlian moculobaSi b) qveynebis jgufebis mixedviT saSualo absoluturi matebani g) qveynebis jgufebis mixedviT jaWvuri zrdis tempebi.

Sedegebi warmoadgineT cxrilebis saxiT da aageT svetovani diagramebi. gaakeTeT mokle daskvnebi.

amoxsna:

amocana #14 merve da mecxre amocanebSi mocemuli cxrilebis safuZvelze gaiangariSeT saga-reo vaWrobis saldo qveynebis yvela jgufis mixedviT da Sedegebi warmoadgineT cxrilis saxiT. gaakeTeT mokle daskvnebi.

amoxsna:

Page 136: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

136

7.3. testebi 1. sagareo vaWrobis moculoba tolia:

a) eqsportis moculobas gamoklebuli importis sidide b) importis moculobas gamoklebuli eqsportis sidide g) importis moculoba gamravlebuli eqsportis sidideze d) arcerTi maTgani

2. sagareo vaWrobis moculoba tolia: a) eqsportis moculoba gayofili importis sidideze b) importis moculobas gamoklebuli eqsportis sidide

g) importis moculobaს damatebuli eqsportis sidide d) arcerTi maTgani

3. mocemuli formula aris: 00

11

qp

qpI

a) sagareo vaWrobis fizikuri moculobis indeqsi b) sagareo vaWrobis fasebis indeqsi

g) sagareo vaWrobis saqonelbrunvis indeqsi d) arcerTi maTgani

4. mocemuli formula aris: 10

11

qp

qpI

a) sagareo vaWrobis fizikuri moculobis indeqsi b) sagareo vaWrobis fasebis indeqsi g) sagareo vaWrobis danaxarjebis indeqsi d) arcerTi maTgani

5. sagareo vaWrobis saldo tolia: a) eqsportis moculobas gamoklebuli importis sidide b) importis moculobas damatebuli eqsportis sidide g) importis moculoba gamravlebuli eqsportis sidideze d) eqsportis moculoba gayofili importis sidideze

6. mocemuli formula aris: 00

10

qp

qpI

a) sagareo vaWrobis fizikuri moculobis indeqsi b) sagareo vaWrobis saqonelbrunvis indeqsi g) sagareo vaWrobis danaxarjebis indeqsi d) arcerTi maTgani

7. mocemuli formula aris: 10

01

qp

qpI

a) sagareo vaWrobis fizikuri moculobis indeqsi b) sagareo vaWrobis fasebis indeqsi g) sagareo vaWrobis TviTRirebulebis indeqsi d) arcerTi maTgani

8. mocemuli formula aris: i

e

I

II

a) sagareo vaWrobis fizikuri moculobis indeqsi b) sagareo vaWrobis pirobebis indeqsi g) sagareo vaWrobis danaxarjebis indeqsi d) arcerTi maTgani

9. reeqsportis sidides moicavs: a) eqsportis mTliani moculoba b) importis moculoba

Page 137: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

137

g) importis namravli eqsportze d) arcerTi maTgani 10. reeqsportis sidide metia:

a) eqsportis moculobaze b) importis moculobaze g) importis namravli eqsportze d) arcerTi maTgani

11. reeqsportis moculoba udris: a) eqsportis mTlian moculobas b) importis moculobas plus eqsporti g) importis namravls eqsportze d) arcerTi maTgani

12. sagareo vaWrobis balansi dadebiTia maSin, rodesac: a) eqsportis moculoba metia importis sidideze b) importis moculoba metia eqsportis sidideze g) eqsportisa da importis moculobaTa jami metia nulze d) eqsportisa da importis sidideTa namravli metia erTze

13. 2005-2010 wlebSi sagareo vaWrobis moculobis mTlianma absoluturma mate-bam Seadgina 521,8 mln lari. saSualo absoluturi mateba tolia:

a) 87,0 b) 104,4 g) 191,4 d) 260,9 14. 2007-2011 wlebSi sagareo vaWrobis moculobis saSualo absoluturi matebis tempma Seadgina 7, 9 procenti. zrdis saSualo tempi tolia:

a) 107,0 b) 117,9 g) 92,1 d) 107,9 15. Tu uaryofiTi sagareo savaWro balansis pirobebSi eqsportis xvedriwili dinamikaSi ganuwyvetliv izrdeba, maSin sagareo vaWrobis deficiti:

a) Semcirdeba b) gaizrdeba g) ucvleli darCeba d) arcerTi maTgani ar aris swori

16. msoflioSi miRebuli praqtikis Tanaxmad, mTliani Sida produqtis moculobis mimarT saxelmwifo valis zeda zRvaria:

a) 50-procentiani done g) 30-procentiani done b) 40-procentiani done d) 60-procentiani done

17. saxelmwifo sagareo valis sididis zrdas ganapirobebs: a) mxolod endogenuri faqtorebi b) mxolod egzogenuri faqtorebi g) endogenuri da egzogenuri faqtorebi d) samive

18. saxelmwifo sagareo valis sididis zrdas ganapirobebs: a) saxelmwifo biujetis qronikuli proficiti b) mSp-is zrdis tempebis gadideba g) sagadasaxdelo balansis deficitis mniSvnelovani gadideba d) arcerTi

19. saxelmwifo valis sididis zrdas ganapirobebs: a) saxelmwifo biujetis qronikuli deficiti b) mSp-is zrdis tempebis Semcireba g) savaluto kursebis Zlieri ryevebi d) samive

20. istoriaSi pirveli sagadasaxdelo balansi SemuSavda: a) germaniaSi b) safrangeTSi g) aSS-Si d) did britaneTSi

21. rodis SemuSavda istoriaSi pirveli sagadasaxdelo balansi? a) me-20 saukunis 60-iani wlebis bolos b) me-20 saukunis 70-iani wlebis bolos g) me-19 saukunis 90-iani wlebis bolos d) me-20 saukunis 30-iani wlebis bolos

22. sagadasaxdelo balansi Sedgeba: a) kapitalisa da finansuri angariSisagan b) mxolod mimdinare operaciebis angariSisagan g) mimdinare operaciebis, kapitalisa da finansuri angariSebisagan d) mimdinare operaciebisa da kapitalis angariSebisagan

Page 138: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

138

23. sagadasaxdelo balansi moicavs: a) sazRvargareTidan Semosuli pirdapiri investiciebis moculobas b) sazRvargareT ganxorcielebuli pirdapiri investiciebis moculobas g) a da b d) mxolod portfelis investiciebs

24. drois konkretul intervalSi sagadasaxdelo balansis saldo pasiuria ma-Sin, rodesac:

a) qveynis Semosavlebi aWarbebs gasavlebs b) qveynis gasavlebi metia Semosavlebze g) qveynis Semosavlebi da gasavlebi erTmaneTis tolia d) arcerTi maTgani

25. mocemuli formula aris: 11

10

qE

qEI

a) pirdapiri ucxouri investiciebis moculobis indeqsi b) portfelis investiciebis moculobis indeqsi g) pirdapiri ucxouri investiciebis efeqtianobis indeqsi d) arcerTi maTgani

26. sagadasaxdelo balansSi mocemuli ,,mimdinare transfertebi” miekuTvneba: a) finansur angariSs b) kapitalis angariSs g) mimdinare operaciebis angariSs d) portfelis investiciebs

27. sagadasaxdelo balansSi mocemuli ,,sarezervo aqtivebi” miekuTvneba: a) finansur angariSs b) kapitalis angariSs g) mimdinare operaciebis angariSs d) pirdapir investiciebs

28. sagareo vaWrobis balansi (saldo) warmoadgens: a) saqonlis eqsportisa da importis sxvaobas b) saqonlisa da momsaxurebis eqsportisa da importis jams g) momsaxurebis eqsportisa da importis jams d) investiciebis eqsportisa da importis jams

Page 139: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

139

gamoyenebuli literatura

1. anderseni d., svini d., uiliamsi T. statistika biznesisa da ekonomikisTvis. me-11 ganaxlebuli gamocema. Targmani inglisuridan. Tsu, Tb., 2014. 2. gabiZaSvili b. ekonomikuri statistika. saxelmZRvanelo, gamomc. ,,zeoni“, Tb., 2006. 3. gabiZaSvili b. statistika ekonomikaSi, biznessa da menejmentSi. saxelmZRvanelo, gamomc. ,,zeoni“, Tb., 2011. 4. gabiZaSvili b. popularuli statistika ekonomikaSi, biznessa da menejmentSi. sa-xelmZRvanelo, gamomc. ,,universali“, Tb., 2008. 5. gelaSvili s. ekonomikuri procesebis statistikuri prognozireba. saxelmZRvane-lo, gamomc. ,,meridiani“, Tb., 2012. 6. kbilaZe d., abesaZe n., metreveli S. ekonomikuri statistika. saxelmZRvanelo, ga-momc. ,,universali“, Tb., 2007. 7. lokie f., bleidsi d. erovnul angariSTa sistema: rogor viswavloT da gavigoT.

Tsu, Tb., 2015 (el. versia: https//www.tsu.ge/ge/faculties/economics/library/). 8. marSava q., mindoraSvili m. erovnul angariSTa sistema /Teoria, praqtika, analizi. Tsu gamomc., Tb., 2010. 9. marSava q. komerciis statistika. Tsu gamomc., Tb., 2009. 10. praqtikuli statistika ekonomikasa da biznesSi. nawili II. damxmare saxelmZRvane-lo. gamomc. ,,universali“, Tb., 2015. 11. frankfort-naCmiasi C., leon-gerero a. socialuri statistika mravalferovani sazogadoebisaTvis. me-6 gamocemis Targmani. Tsu-s gamomcemloba, Tb., 2012. 12. xmalaZe m. statistika ekonomikasa da biznesSi. saxelmZRvanelo, me-2 Sevsebuli da gadamuSavebuli gamocema. gamomc. ,,meridiani“, Tb., 2011. 13. monetaruli da sabanko statistikis biuleteni. saqarTvelos erovnuli banki. # 1, 2, 3, 4. Tb., 2012. 14. monetaruli da sabanko statistikis biuleteni. saqarTvelos erovnuli banki. # 1, 2, 3, 4. Tb., 2011.

15. saqarTvelos statistikuri weliwdeuli. saqstati. Tb., 2010. 16. saqarTvelos statistikuri weliwdeuli. saqstati. Tb., 2011. 17. saqarTvelos statistikuri weliwdeuli. saqstati. Tb., 2012. 18. saqarTvelos statistikuriweliwdeuli. saqstati. Tb., 2013. 19. saqarTvelos statistikuriweliwdeuli. saqstati. Tb., 2015.

20. Сигел Э. Практическая бизнес статистика. Перевод с англ. – М., 2004. 21. Теория статистики. Под ред. Р. А. Шмойловой. - М., 2007. 22. Экономическая статистика, Учебник (под. ред. Ю. Н. Иванова, ИНФРА. – М., 2007. 23. Bamberg G., Baur F. Statistik. 12. Auflage. - München, 2002. 24. Essentials of Statistics for Business and Economics. David R.R. Anderson, Dennis J. Sweeney, Thomas Arthur Williams. 2005. 25. Hippmann H.-D. Statistik für Wirtschafts- und Sozialwissenschaftler. 2., korrigierte Auflage. – Stuttgart, 1997. 26. Kazmier, J.L. Theory and Problems of Business Statistics. - New York, 1999. 27. Newbold, P., Carlson, W. L., Thorne, B. Statistics for Business and Economics, 6ed. 2012. 28. www. geostat.ge 29. www. nbg.gov.ge 30. www. mof.ge

Page 140: statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2 - TSU.ge...moqmedi silabusis ,,statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2” Sesabamisad. masSi ganxilulia yvela is Tema da sakiTxi, romelic

statistika ekonomikisa da biznesisTvis-2

amocanebisa da testebis

krebuli

Statistics for Economics and Business-2

Exercises and Tests

gamomcemloba `universali~

Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. 19, : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30 E-mail: [email protected]; [email protected]