Staða raunfærnimats á ÍslandiIngibjörg Elsa Guðmundsdóttir

Samningur

• Samningur ASÍ og SA við menntamála-ráðuneytið frá árinu 2003

• Nýr þjónustusamningur í janúar 2006– Að þróa aðferðir við mat á óformlegu námi og námsárangri í

samvinnu við menntamálaráðuneytið, atvinnulífið og fræðsluaðila ásamt því að þróa aðferðir við mat á raunfærni einstaklinga. FA skal vinna með menntamálaráðuneytinu að stefnumótun, uppbyggingu kerfis og prófun á því bæði fyrir fólk á vinnumarkaði með litla grunnmenntun svo og faglærða starfsmenn á vinnumarkaði. Unnið skal að öllum þáttum raunfærnimats; til styttingar á námi, bættrar stöðu á vinnumarkaði, svo og almennrar færniuppbyggingar. Einnig skal FA þróa aðferðir við uppbyggingu námsferilsskrár (nemendabókhalds) í samstarfi við fræðsluaðila og menntamálaráðuneytið þar sem tekið verði mið af mati á óformlegu námi og raunfærni.

Forgangsverkefni

• Forgangsverkefni að meta raunfærni til styttingar á námi á framhaldsskólastigi.

• 2004 Upplýsingaröflun m.a frá Noregi

• Ráðstefnur

• Tilraunaverkefni

EQF - NQF

• Evrópskur hæfnirammi EQF– ESB flokkunarkerfi fyrir færni-, þekkingar- og

hæfnimarkmið

• Íslenskur hæfnirammi NQF– Íslenskt flokkunarkerfi sem byggir á því

evrópska

• Skýrsla “Menntun og þjálfun til 2010”

Hvað er raunfærnimat?

• Raunfærnimat er staðfesting og mat á raunfærni einstaklings án tillits til þess hvernig eða hvar hennar hefur verið aflað

• Kaupmannahafnaryfirlýsingin 2002 – Evrópskar viðmiðunarreglur

• Hlutverk aðila atvinnulífsins

Hvers vegna raunfærnimat?

• Ástæður raunfærnimats– Mikilvægi mannauðsins– Hagvöxtur eykst með jöfnuði í menntun– Dýrt að læra aftur það sem maður kann fyrir– Þörf atvinnulífsins fyrir þekkingu - 1996

• Þeir sem nýta tíma sinn í símenntun þurfa að geta fengið þekkingu sína metna af óháðum aðila

– Könnun fyrir Samtök iðnaðarins 2004• 66,8% svarenda eru hlynntir því að starfsfólk geti fengið

vottað nám á vinnustöðum, sem gefi starfsréttindi

Forsendur raunfærnimats

• Samkvæmt eigin óskum einstaklingsins og honum til framdráttar – upplýst ákvörðun

• Traust og trúnaður á milli aðila

• Gagnsætt og auðvelt í notkun

• Óhlutdrægni og skilgreindir staðlar

• Niðurstöður gildar á milli fræðsluaðila

Tillögur

• Fullorðnir eiga rétt á raunfærnimati– Stór hópur fullorðinna sem ekki hefur lokið

framhaldsskólanámi– Tvær leiðir í boði

• Framhaldsskólaleið• Fullorðinsfræðsluleið

Tvær leiðir

• Framhaldsskólaleið– Í aðalnámskrá framhaldsskólanna segir

• Skólameistari ber ábyrgð á að meta fyrra nám nemenda, hvort sem um formlegt eða óformlegt nám er að ræða

• Nemandinn á þess kost að fá metna starfsreynslu sem hann hefur aflað sér í upphafi starfsnáms

• Leiki vafi á hvernig rétt sé að meta nám er eðlilegt að láta nemandann njóta vafans eða vísa honum í stöðupróf

Tvær leiðir

• Framhaldsskólaleið– Framhaldsskólarnir hafa það hlutverk að

raunfærnimeta einstaklinga sem þess óska– FA hefur verið í samstarfi við framhaldsskóla

og fleiri aðila í tilraunaverkefnum í raunfærni-mati

– Einstaklingar eiga oft erfitt með að fóta sig innan framhaldsskólans að loknu matinu

Tillögur

• Framhaldsskólaleið– Raunfærnimatið þarf að vera hluti af fram-

kvæmdaráætlun starfseminnar og gefið vægi innan hennar

– Fjármagna þarf raunfærnimat innan skólanna– Víðtækt samstarf þarf að nást við atvinnulífið

og starfsgreinaráðin– Raunfærnimatið sé framkvæmt eftir gæðavið-

miðum sem byggja á evrópskum leiðbeiningum

Tvær leiðir

• Fullorðinsfræðsluleið– Símenntunar- og fræðslumiðstöðvar hafa nú

möguleika á að bjóða upp á vottaðar námsleiðir

– Þær geta einnig boðið náms- og starfsráðgjöf, sem er mikilvæg í raunfærnimatsferlinu

– Opnar val á milli formlegrar og óformlegrar nálgunar að raunfærnimati

– Hlutleysi aukið gagnvart námi og námskrám

Tillögur

• Fullorðinsfræðsluleið– Fullorðinsfræðsluaðilar taki á móti fólki í

raunfærnimat vegna návígis við vinnumarkað og sérhæfingu í fullorðinsfræðslu

– Fái heimild til að votta nám á framhaldsskólastigi – FA fái heimild í upphafi

– Víðtækt samráð við aðila vinnumarkaðarins í allri þróun

– Gæðaviðmið og evrópskar leiðbeiningar hafðar að leiðarljósi

Þróun raunfærnimats

Einstaklingurinnvelur sér leið

til raunfærnimats

Framhaldsskólar Fullorðinsfræðsluaðilar

MatskerfiÞjálfun/Gæði

Vottun

Sérhannaðarnámsleiðir

Framhalds-skólar

Háskólar

Tillögur

• Niðurstöður raunfærnimats séu gildar á milli fræðsluaðila á sama stigi og innan hverrar stofnunar

• Tryggja yfirfærslumöguleika matsins milli formlegra og formlegra aðila – þróun NQF– Raunfærnimat sé framkvæmt samkvæmt lýsingum

námskrár – ekki kennslumiðað – Árangursmiða námsmarkmið – gátlistar– Stofnanir/skólar geti ekki hafnað mati, sem

framkvæmt er af viðurkenndum aðilum

Tillögur

• Réttur fullorðinna til náms á framhalds-skólastigi– Framhaldsskólar þurfa að geta tekið á móti

fullorðnu fólki í nám – jafn réttur– Fullorðinsfræðsluaðilar þurfa að geta boðið

nám á framhaldsskólastigi – sérhannaðar leiðir

– Kostur á að taka hluta af námsáföngum í samræmi við niðurstöður mats

– Tryggja rétt fullorðinna til námslána

Tillögur

• Gæði raunfærnimatskerfisins séu tryggð– Tilgangur raunfærnimatsins þarf að vera skýr –

gagnsætt ferli– Réttur einstaklingsins í brennidepli – trúnaður,

eignarréttur niðurstöðu - áfrýjunarmöguleiki– Ábyrgð stofnana og hagsmunaaðila skýr – ráðgjöf,

stuðningur, lögmætar niðurstöður– Trúnaður og traust er grundvöllurinn – ferlið í lagi– Hlutleysi matsaðila sé tryggt –hlutverk og ábyrgð skýr– Lögmæti og trúverðugleiki sé fyrir hendi –

hagsmunaaðilar með

Education

Work

Information Portfolio Self-

assessment

Assessment interview

RecognitionVerification/confirmation

process

Education

Work

Feedback - guidance

Meets standards

Does not meet standards

Further verification

Skráning á raunfærniSjálfsmat

Greining á raunfærni

matssamtal

Viðurkenningvottun

Staðfesting á raunfærni

Nám

Starf

Endurgjöf - ráðgjöf

Uppfyllir viðmið

Nánari staðfesting

Uppfyllir ekki viðmið

Nám

Starf

Upplýsingar

Raunfærni – yfirlit ferlis

Tillögur

• Samstarfshópur FA og menntamálaráðuneytis vinni að útfærslu

• Aðaláherslan á mat til styttingar náms á framhaldsskólastigi eftir tveimur leiðum

• Aðferðirnar byggi á sama grunni hvað varðar aðferðafræði og gæðamál

• Hópurinn útbúi aðgerðaáætlun og þrói nánari útfærslu

Tillögur

• Tilraunatímabil til þriggja ára

– Aðgerðaáætlun • Aðlögun laga og reglugerða• Áhersla á samstarf hagsmunaaðila• Þjálfun matsaðila• Leiðir til að leysa ágreiningsmál• Þróun í samræmi við markmið EQF/NQF• Breytingar á framhaldsskólakerfi

– Greinar sem best henta í forgangi á tilraunatímabili

Þróun raunfærnimats

• Endurskoðun á tillögu í ljósi reynslu eigi sér stað 2010

– Mat og endurskoðun verði gerð með hliðsjón af reynslugreiningu og eftir gæðastöðlum

Raunfærnimat ófaglærðra 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Athugasemdir

                 

A. Upplýsingaöflun               Fylgst með þróun annarra landa

B. Þróun aðferða og tækja               Sífelld þróun

C. Tilraunaverkefni-tilraunatímabil               Samtengt C, nýir hópar/störf

D. Stefnumörkun               Ábyrgðaraðilar skilgreindir

E. Hönnun leiðbeininga og kynningarefnis               Kynningarefni, gæðaviðmið í ferli

F. Sköpun samstarfsvettvangs               Tengslanet myndað, upplýsingaflæði

G. Ráðgjöf og gæðamál fest í sessi               Aðferðafræðingar

H. Uppbygging kerfis               Þjálfun matsaðila, þróun ferla

I. Heildstætt kerfi keyrt               Á landsvísu, ferlar virkir

J. Mat á kerfi               Skilvirkni ferla metin, endurskoðun

Raunfærnimat faglærðra 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Athugasemdir

                 

A. Upplýsingaöflun               Fylgst með þróun annarra landa

B. Þróun aðferða og tækja               Sífelld þróun

C. Tilraunaverkefni-tilraunatímabil               Samtengt C, nýir hópar/störf

D. Stefnumörkun               Ábyrgðaraðilar skilgreindir

E. Hönnun leiðbeininga og kynningarefnis               Kynningarefni, gæðaviðmið í ferli

F. Sköpun samstarfsvettvangs               Tengslanet myndað, upplýsingaflæði

G. Ráðgjöf og gæðamál fest í sessi               Aðferðafræðingar

H. Uppbygging kerfis               Þjálfun matsaðila, þróun ferla

I. Heildstætt kerfi keyrt               Á landsvísu, ferlar virkir

J. Mat á kerfi               Skilvirkni ferla metin, endurskoðun