T.C.

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İşletme Anabilim Dalı

Üretim Yönetimi Ve Pazarlama progamı

SOSYAL MEDYANIN TÜKETİCİ SATINALMA DAVRANIŞI

ÜZERİNE ETKİSİ

Hazırlayan

İbrahim Atilla KARATAŞ

Doktora Seminer Ödevi I

Danışman

Yrd. Doç. Dr. Yavuz CÖMERT

MALATYA- 2013

I

ÖNSÖZ

Günümüzde insanlar vakitlerinin belli bir kısmını internette geçirmektedirler.

İnternet üzerinde yer alan sosyal ağlar ile sadece bir medya ortamı değil, bireylerin

aktif olarak birbirleriyle topluluk oluşturduğu ve kimliklerini inşa ettiği söylemsel

alanlar oluşturmaktadırlar. Bu bireyler internet üzerinden satın alma kararlarına yön

vermekle beraber satın aldıkları ürün ve hizmetler konusunda yine internet üzerinden

geri bildirimde bulunabilmektedirler. Web 2.0 teknolojisi ile internette tek yönlü

bilgi paylaşımından, çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına doğru bir evrim

gerçekleşmiştir. İnternette insanlar birer yayıncı olarak içerik üretmeye başlamış ve

bunları sosyal çevreleriyle paylaşma imkanına sahip olmuşlardır. Günümüz

işletmeleri de tüm bu nedenlerden dolayı müşteri ilişkileri yönetimlerini bu yeni

mecraya da taşımak zorunda kalmışlardır.

Bu çalışmamızda sosyal medyanın, yeni nesil tüketicilerin satın alma

davranışlarındaki etkilerini inceleyeceğiz.

İÇİNDEKİLER II

GİRİŞ…………………………………………………………………….…………..I

İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………….11

I.BÖLÜM

SOSYAL MEDYA…………………………….…………….............................1

I.1. Sosyal Medya Kavramı……………….…………...………………………….1

1.1.1.Sosyal Medya’nın Gelişim Süreci……………………..………………1

I.1.2. Sosyal Medya’nın Kullanıcı Boyutu..…………………….….…...…..2

I.1.3. Sosyal Medyanın Teknolojik Boyutu…………….………….…….…...3

I.2. Sosyal Medyanın Geleneksel Medyadan Farkı………………..……………3 I.2.1 Sosyal medyada içerik daha çok kullanıcılar tarafından oluşturulur..4

1.2.2. Geleneksel medya sosyal medyadan daha masraflıdır ………………5

I.2.3. Geleneksel medyada kurumlaşma daha fazladır …………………...5

I.2.4. Geleneksel medyada uzmanlaşma ileri düzeydedir…………………..5

I.2.6. Geleneksel medya yayımlandıktan sonra değiştirilemez……………..5

I.2.7. Sosyal medya güvenilirdir ……………………………………………..6

I.2.8. Sosyal medya iletişimi kolaylaştırır……………………………………6

I.2.9. Sosyal medya firma imajını iyileştirir………………………………….6

I.3. Sosyal Medya Araçları…………………………………………….………....7

I.3.1. Bloglar……………………………………………………………......…….….7

I.3.1.1. Blog tanımı ve önemi…………………………………..…..…………7

I.3.1.2. Blogların Gelişimi………………………………………………………7

I.3.1.3.Blogların Temel Özellikleri………………………………...…………8

I.3.1.4. Blog Türleri………………...……………………………….………….9

I.3.1.4.1 Kişisel bloglar……………………………………………….…..9

I.3.1.4.2.Topluluk bloglar……………………………………………...….9

I.3.1.4.3.Gazete blogları………………………………………………..….9

I.3.1.4.4.Proje yönetiminde bloglar………………………………………9

I.3.1.4.5.Kütüphane blogları…………………………………………..….9

I.3.1.4.6. İşletme blogları(Kurumsal bloglar)…………………….…….10

I.3.1.5.Blog Pazarlama………………………………………….…….……….11

I.3.2. Mikrobloglar…………………………………………………….……...……12

I.3.2.1. Mikroblog Tanımı ve Önemi…………………………………………12

I.3.2.2. Twitter…………………………………………………………………12

I.3.3. Medya Paylaşım Siteleri………………..…………………………………..13

I.3.4.Wikiler………………………………….…..…………………………….…..14

I.3.5. Sosyal İşaretleme…………………………………………….……………... 15

I.3.6. Podcasting………………………………………………………………...….16

I.3.7. Sosyal Ağ Siteleri………………...….……………………………………….17

1.3.7.1.1. Genel sosyal ağ siteleri………………………………………………17

1.3.7.1.2. Profesyonel sosyal ağ siteleri………………………………………..17

1.3.7.1.3. Niche sosyal ağ siteleri………………………………………………17

1.3.7.2 Bir Sosyal Ağ olarak Facebook……………………………….………...18

I.3.8. Çevrimiçi Topluluklar………………………………………...…………….18

1.3.8.1.Forumlar……………..…………………………………………………18

I.3.9. Sanal Dünyalar……………………………...……………………………….19

I.4. Sosyal Medya Pazarlama……………………………………………………...19

I.4.1. Sosyal Medya Pazarlaması Süreci…………..…………………...… ……21

BÖLÜM II

SOSYAL MEDYADA TÜKETİCİ DAVRANIŞI………………….......22

II.1. Tüketici Davranışları………………………………………………..………..22

II.2. Sosyal Medyada Tüketici Davranışları……………………………...………22

II.2.1. Demografik Faktörler……………………………………………………23

II.2.2. Psikolojik Faktörler…………………………………………………...…25

II. 2.3. Sosyo-Kültürel Faktörler………………………...…………………......25

II.2.4. Durumsal Faktörler……………………………………………………...26

II.3. Sosyal Medyanın Tüketicinin Satın Alma Sürecine Etkisi………...………26

BÖLÜM III

SOSYALMEDYANINTÜKETİCİ DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMA SONUÇLARI……….…...….28

SONUÇ …………………………………………………...………………….……33

KAYNAKÇA……………………………………………………………...……….34

1

I. BÖLÜM

SOSYAL MEDYA

I.1. Sosyal Medya Kavramı

Sosyal medya zaman ve mekân sınırlaması olmadan (mobil tabanlı), paylaşımın,

tartışmanın esas olduğu bir insanî iletişim şeklidir. Sosyal medya en yüksek derecede

paylaşımın gerçekleştiği, online medyanın yeni bir türü olarak fırsatlar sunduğu en

yeni fikirlerden biridir(Vural,Bat,2010:3351).Bir başka tanıma göre ise,

Sosyal medya, katılımcıların fikir ve deneyimleri üzerine kurulu ortak ilgileri

üzerine doğal, samimi konuşma ortamı sağlayan online platformlardır. Temeli,

paylaşım ve katılımcıların ortak bir noktada bütünleşmesi ve çoğu zamanda daha iyi

seçim yapabilmek için daha çok bilgi edinme imkânı tanımasıdır(Adıgüzel,2012:7).

Temelde sosyal medya, insanların internet ortamında bilgi alışverişi yaptıkları bir

yazılım programıdır(Garnyte,Perez,2009:43).

Bir başka tanıma göre sosyal medya, hedef kitlenin katılımının olduğu,

geliştirilebilir, etkileşimli, içinde toplulukları barındıran ve toplulukları birbirine

bağlayan çevrim içi iletişim kanallarıdır(Doğdubay,Eröz,2012:135).

I.1.1.Sosyal Medya’nın Gelişim Süreci

1979’larda Duke Üniversitesi’nden Tom Truscott ve Jim Ellis internet

kullanıcılarına genel mesajlarını göndermelerine izin veren dünya çapında bir

tartışma platformu olan Usenet’i oluşturdu. Usenet, user’s network’un kısaltılmışıdır.

2

Birde fazla kullanıcıyı aynı ağ içerisinde bir araya getiren Usenet, kullanıcı temelli

içerik oluşturmaya imkân vermesiyle sosyal medyanın ilk adımı niteliğindedir. Şu an

yapabildiklerimizin çok daha eski modası da olsa BBS’ler(Bilgisayarlı bilgi

sistemleri) kullanıcıların oturum açarak birbirleriyle etkileşimine izin veren sitelerin

ilk örnekleriydi.BBS’ler eskiden telefon üzerinden modemle bağlantı kurularak

erişilen sistemlerdir. İlk BBS 1970’lerin sonunda çevrimiçi olmuştur(Ying,2012:11).

1988 yılında Internet Relay Chat’in kısaltması olan IRC yani internet aktarmalı

sohbet, dosya paylaşımı ve bağlantı paylaşımı amacıyla geliştirilmiştir. IRC, bugün

bildiğimiz anlık mesajlaşmanın ilk örneğini oluşturmuştur. 1997 yılında SixDegrees

ile kullanıcılar profil oluşturmaya başlamışlar ve arkadaşlıklar oluşturmuşlardır.

1999 yılında kurulan LiveJournal sürekli yenilenebilen bloglar üzerine kurulmuştur.

Böylece, bu ağ sayesinde kullanıcılar, diğerlerini takip etme, grup yaratma ve

diğerleriyle etkileşim konularında etkili olmaya başlamışlardır. 2000 yılında

LunarStorm, 2001 yılında Cyworld, Ryze, Wikipedia, 2002 yılında Fotolog

uygulamaları kurulmuştur. Bunlardan bazıları günümüzde de faaliyetini

sürdürmektedir. Halen oldukça etkin olan Friendster ise 2002 yılında kurulmuştur.

Bazılarına göre gerçek anlamda sosyal medyanın ilk örneğidir. Friendster profil

güncellemelerini takip ederek arkadaş olarak seçilenleri uyarmakta ve ağa katılmaya

teşvik etmektedir. Yine bu uygulamayla kişiler aynı yerde oturanlar, okuyanlar

hakkında da uyarılmaktadır(Hazar,2011:155).

Bugün sosyal medyayı iki geniş kategoriye ayırıyoruz. Biri, bloglar,Twitter,

youTube, Facebook, resim paylaşım sitesi Flickr benzerlerini ve diğer sosyal

paylaşım sitelerini kapsayan anlatımcı (expressive) sosyal medya. Diğeri

ise,Wikipedia,Rotten Tomatoes ve Craiglist gibi mecraların dahil olduğu işbirlikçi

(collaborative) medya(Kotler,Kartajaya,setiawan,2011:19)

I.1.2. Sosyal Medya’nın Kullanıcı Boyutu

Tüketici güdümlü içerik olarak da kullanılan kullanıcı tarafından yaratılan medya;

3

kullanıcıların ürünler, markalar, hizmetler, kişiler veya ilgi alanları hakkında bilgi

alma ve diğer kullanıcıları bilgilendirme amacıyla oluşturduğu, üye olduğu,

yayılmasını sağladığı ve kullandığı çevrimiçi bilginin yeni kaynak türü olarak

tanımlanmaktadır. kullanıcı tabanlı içerik:

-yapılan çalışmaların her hangi bir ortamda yayınlanmış olması,

-İçeriğin ortaya çıkarılmasında veya var olan çalışmalardan yeni bir içerik

oluşturulmasında belli bir yaratıcı çaba ortaya konulması

-genelde profesyonel bir rutine ve uygulamaya bağlı kalma gereğinin dışında

oluşturulması gibi unsurları içermelidir(İşlek,2012:9).

I.1.3. Sosyal Medyanın Teknolojik Boyutu

Web, ağ anlamına gelen İngilizce kökenli bir kelimedir. Web, 1989 yılında

CERN’de (Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi) çalışan Tim Berners Lee

tarafından bulunmuştur . WWW (World Wide Web) denilen bu ağ sistemine Web’in

ilk aşaması olduğu için Web 1.0 da denilmektedir(İşlek,2012:13).

Web 1.0, “salt okunur” web ara yüzü ile bilgiyi aramaya ve onu okumaya olanak

tanımaktaydı. İlk web siteleri basitçe iletişim kurmak için ya da işletmelere bilgi

sağlamak için kurulmaktaydı. Tıpkı televizyon gibi, web de çok sayıda kullanıcıya

bilginin iletilmesini mümkün kılmaktaydı2. Web 1.0’da web sayfaları az sayıda

yazar tarafından, daha büyük sayıda okuyucu için yaratılmaktaydı(Adıgüzel,2012:3).

Web 2.0 ise değerin geniş bir kullanıcı katkısı ile yaratıldığı “oku-yaz” web ara

yüzüne odaklanmaktadır. Web 2.0’da her katılımcı içerik yaratıcısı olabilir ve içerik

yaratma potansiyelini maksimize etmek için çok sayıda teknolojik yardımla

donatılmaktadır. Web 2.0’ın demokratik yapısı, her tür metin, ses, video içeriğini,

etiketi, yorumu karşılıklı değiş tokuş edebilen ve hem iç hem dış grup “sayfalarına”

bağlantı yapabilen çok büyük sayıdaki iş gruplarının (arkadaş topluluklarının”

yaratımlarıyla örneklendirilebilir.

4

Sonuçta Web 1.0 ilgili bilgiye bağlantılar içeren elektronik bilgi web’in (hipertext

web), Web 2.0 ise sosyal web’i ifade etmektedir(Adıgüzel,2012:3).

I.2. Sosyal Medyanın Geleneksel Medyadan Farkı

İşletmeler, son zamanlara kadar mesajlarını hedef kitlelere gazete, dergi, radyo,

televizyon ve billboardları kullanarak ulaştırmışlardır. Fakat teknolojinin gelişimi

hem işletmelerin hem de tüketicilerin davranışlarını etkileyerek, yeni bir sürecin

başlamasına neden olmuştur.İletişimde tek yönlülükten ziyade iki yönlü olan,

bölümlenmiş hedef kitleye ulaşmada daha güçlü ve ölçümleme kolaylığı nedeni ile

iletişim faaliyetlerini geleneksel medyadan, sosyal medyaya doğru kaydırmaya

başlamıştır. Günümüzde geleneksel medya ve sosyal medyayı beraber kullanan

işletmelerin dışında sadece sosyal medya üzerinden iletişim faaliyetlerini yürüten

işletmelerde vardır (Ying,2012:49).

Stephen ve Galak tarafından yapılan bir çalışmada geleneksel medyanın pazarlama

performansı üzerinde hala önemli bir etkisinin olduğunu, sosyal medyanın ise

etkisine göre içerik yoğunluğunun daha ön planda olduğunu belirtmektedirler.

Geleneksel ve sosyal medya araçları değerlendirildiğinde;

geleneksel medyanın az yoğunlukta ve yüksek karlılık oluşturduğunu sosyal

medyanın ise fazla yoğunlukta ve düşük karlılık oluşturduğu söylenebilir.Sosyal

medyada yapılan bir faaliyet geleneksel medyada kendine yer bulurken, geleneksel

medyadaki içerikler sosyal medyada kullanıcı tabanlı içeriğin oluşmasını tetikleyen

etkenler olarak öne çıkmaktadır.Her ne kadar, ortaya çıkan her yeni pazarlama

mecrası veya medya geleneksel medyanın etkisini ve etkinliğini sorgulatsa da, ana

akım olarak her zaman belirli bir öneme sahip olacak olan geleneksel medya

araçlarına da gereken değer verilmedir (İşlek,2012:71,72).

Sosyal medya, geleneksel medyadan şu açılardan farklılık gösterir:

I.2.1 Sosyal medyada içerik daha çok kullanıcılar tarafından oluşturulur

Sosyal medya sitelerinde içeriğin genelde kullanıcılar tarafından oluşturulması

nedeni ile medya içeriği ağda yer alan kullanıcıların sayısı oranında büyür.

5

Aynı zamanda sosyal medyanın içerik miktarı geleneksel medyadan

fazladır.Geleneksel medya ise hemen hemen tüm içeriği yayıncı tarafından belirlenen

bir formata sahiptir.

1.2.2. Geleneksel medya sosyal medyadan daha masraflıdır

Genellikle geleneksel medya enformasyonun yayınlanması için belirli kaynaklara

ihtiyaç duyarken, bilgiyi yayınlamak veya erişmek için sosyal medya daha az

masraflıdır ve erişim araçları herkese açıktır (bireyler bile kullanabilir). Geleneksel

medyada milyon dolarları bulan yatırım bedelleri sosyal medyada yerini küçük

rakamlara bırakabilmektedir.Ayrıca sosyal medyada bir matbaa yatırımı veya tv

yayını yapmak için lisansa gerek olmamaktadır.

I.2.3. Geleneksel medyada kurumlaşma daha fazladır

Geleneksel medya için üretim yapmak genellikle özel şirketlerin ve hükümetlerin

sahipliğindedir; sosyal medya araçları genel olarak herkes tarafından düşük

maliyetle kullanılabilmektedir.

I.2.4. Geleneksel medyada uzmanlaşma ileri düzeydedir

Geleneksel medya üretimi çoğunlukla uzmanlaşmış yetenekler ve eğitim

gerektirmektedir. Çoğu sosyal medya için bu geçerli değildir veya bazı durumlarda

yetenekler tamamen değişmiş ve yenidir, yani herkes üretimde bulunabilmektedir.

I.2.5. Geleneksel medya iletişimlerinde zaman farkı fazladır

Geleneksel medyada meydana gelen zaman farkı (günler, haftalar, hatta aylar)

anında etki ve tepkisi olan sosyal medya ile kıyaslandığında uzun olabilmektedir

(Tepkilerin zaman aralığına katılımcılar karar verir).

I.2.6. Geleneksel medya yayımlandıktan sonra değiştirilemez

(Bir dergi makalesi basıldıktan ve dağıtıldıktan sonra aynı makale üzerinde

değişiklik yapılamaz), oysa sosyal medya yorumlar veya yeniden düzenlemeyle

anında değiştirilebilir. Kullanıcılar kendilerine ait içerikleri anında

yayınlayabilmekte, tüm dünya ile aynı anda paylaşabilmektedir.

6

I.2.7. Sosyal medya güvenilirdir

Ünlü bir Alman firma yöneticisinin dediği gibi: "Bir insana, bir firmadan daha

fazla güveniriz." İşte sosyal medya da bu cümlede anlatılmak istenenle paralel bir

yapıya sahiptir. Zira soysal medya alanında halkla ilişkiler bölümü web günlüğü

yazmaz, anlaşılması ve okunması bir o kadar uzun süren basın açıklamaları

yayımlanmaz; burada insanlar konuşmaktadır. CEO veya stajyer olsun, burada

herkes kendini ve dolayısıyla firmayı da sempatik hale getiren kişisel bakış acısını

dile getirmektedir. Böylece tüketici ile güvenilirliği baz alan yakın ve uzun vadeli bir

bağ oluşturulmuş olmaktadır.

I.2.8. Sosyal medya iletişimi kolaylaştırır.

Sosyal medyayı müşterilerle iletişime geçmek için kullanılabilmektedir. Böylece

müşterilerin uyarıları ve eleştirileri direkt işleme konulabilmekte ve bu sayede

iyileştirilmiş bir ürün veya hizmet ortaya çıkarılabilmektedir. Sosyal medyayı elbette

firma içi iletisim için de kullanılabilmektedir. Kapalı bir Twitter veya Facebook

grubu tüm çalışanların direkt şef tarafından bilgilendirileceği bicimde

yapılandırılabilmektedir. Bu tarz bir yapılandırmada dışarıdan kimse yazılanları

okuyamamaktadır.

I.2.9. Sosyal medya firma imajını iyileştirir.

Sosyal medya danışmanları için şurası kesin: Kim bu medya tipini kullanırsa

ilgiyi üzerine çeker. Kullanmayanın ise işi internette zordur. Statik bir firma web

sitesi hiçbir işe yaramaz; çünkü Twitter veya Facebook'ta yapılan bir girdi Google

arama sonuçlarında üst sıralarda yer almaktadır. Böylece potansiyel yeni müşteriler

sizin farkınıza varmaktadır (Ying,2012:22,23)

7

I.3. Sosyal Medya Araçları

I.3.1. Bloglar

I.3.1.1. Blog tanımı ve önemi

‘Blog’ kelimesi “Web log” kelimelerinin kısaltılmış şeklidir.’’Ağ

günlüğü’’,’’açık günlük’’,’’e-günlük’’ anlamlarına gelmektedir.

Bloglar,kişisel haberlerin yada günlüklerin tutulduğu çok basit web siteleri olarak

tanımlanabilir. Dünya çapında okuyucular bu yazılanlardan etkilenmektedir

(Garnyte,perez,2009:52).

Bir başka tanıma göre blog,teknik bilgi gerektirmeden,kendi istedikleri şeyleri

kendi istedikleri şekilde yazan insanların oluşturdukları,günlüğe benzeyen web

siteleridir.Webloglara kısaca internette seyir defteri tutmak denebili.Bloglar

genellikle ters kronolojik sırada (en yeni en üstte olacak şekilde)sıralandırılmış bir

sayfa üzerinde bir çok yazı gösterme esasına dayanan bir internet uygulamasıdır.

(Pırnar,2010:216).

I.3.1.2. Blogların Gelişimi

1997 yılından beri var olan bu uygulama,tasarımcı ve programcıların ilginç

internet sitelerinin linklerini unutmamak için kendi sayfalarına yazmaları ile

başlamıştır(Pırnar,2010:216).

Bloglar kullanıma açıldıklarında günlük tutma olayı daha bireysel girişimler

olarak değerlendirilmişti.Günlük yazma faaliyetinin genel kanı olarak tutmayacağı

düşünülmüştür.Bugün ise ‘’günlük tutma’’ kavramının içerisinde fotoğraf,ses ve

video da eklenmiş durumdadır(Aydede,2006:35).

İnternet üzerinde tutulan günlüklere “blog”, bu işi yapmaya “blogging”, bu işi

yapanlara ise “blogger” denilmeye başlanmıştır.

8

1999 yılında LiveJournal ve Blogger Web sitelerinin açılması ile blog yazma işi

popüler hale gelmeye başlamıştır.Bazı blogların hedefinde küçük bir katılımcı kitlesi

var iken,bazı bloglar ise katılımcı kitl elerini çokluğunu ulusal gazeteler ile

kıyaslamaktan gurur duyuyorlar (Curtis, Diaz,2011:32).

2004 yılına kadar tüm dünyada 5 milyon kullanıcısı ile blogging; spesifik bir

internet aktivitesi olarak göze çarpmaktadır. 2005 yılında bu sayı 50 milyona

çıkmıştır. 2008 sonuna kadar 346 milyon blog okuyucusu ve 184 milyon blog

kaydedilmiştir(İşlek,2012:25).

Technorati araştırma şirketine göre,2008 başlarında yaptığı bir araştırmada

dünyada aktif halde 13 milyon blog olduğunu tesbit etmiştir.Basılı medyanın okur

sayısı gibi,blogları takip eden insanların sayısı da ülkeden ülkeye değişiyor.İnternet

kollanıcılarının %74’ünün blog okuduğu Japonya’nın aksine ABD’de internet

kullanıcılarının sadece %27’si blogları takip ediyor.Okur oranının düşüklüğüne

karşın,ABD’de blogları takip edenlerin %34’nü toplumda etki sahibi kişiler

oluşturuyor.Bu yüzden ABD’de bloglar,okurlarının %28’ine kendilerini

izletebiliyorlar.Tanınmış pazarlamacı Seth Godin’in her gün yeni bir fikir sunarak

kendisini gönüllü olarak izleyen binlerce insanı etkilediği çok popüler bir internet

sitesi va (Kotler,Kartajaya,setiawan,2011:19).

I.3.1.3.Blogların Temel Özellikleri

Blogların blogroll, permalink, yorumlar, geri izleme (trackback) ve abone olma

gibi bir takım temel özellikleri bulunmaktadır. Blogroll, kişisel blog listeleri olarak

adlandırılabilir. Bloglarda bulunan bir bölümde blog yazarının beğendiği ve takip

ettiğini belirttiği blogların linklerinin listelenmiş haline blogroll denilmektedir.Bir

diğer özellik ise geri izleme, yani trackback’dir. Geri izleme özelliği bir blogun

başka bir blogdan referans alması ile oluşmaktadır.

9

Bu özelliğin kullanılabilinmesi için her iki blogun da bu özelliğe sahip olması

gerekmektedir Subscribe, beğenilen ve takip etmek istenilen blogların abone olma

uygulamaları aktif edilerek, bu bloglardaki güncellemelerden, yeni gönderilerden ve

yorumlardan e-posta yoluyla haberdar olmak mümkündür(İşlek,2012:26-27).

I.3.1.4. Blog Türleri

I.3.1.4.1 Kişisel bloglar

Kişisel zevk, yaratıcı deneyim ve kişisel günlüğe benzer şekilde dijital hafıza ve

arşiv oluşturmak içindir.

I.3.1.4.2.Topluluk blogları

Bu bloglar, herhangi birinin bir link ile katkıda bulunabileceği ya da yorum

gönderebileceği şekilde topluluklar tarafından kullanılmaktadır.

I.3.1.4.3.Gazete blogları

Pek çok gazete, şu anda en iyi online haberleri, makaleleri ve analizleri bir günlük

şeklindeki formda kendi bloglarında yürütmektedir. Örneğin, Minneapolis Star,

Tribune ve London Guardian gibi. Bu haber blog sitelerinin çoğu, gönderilen

makaleler hakkında okuyucu yorumlarını teşvik etmek için katılım kuralları

tanımlamıştır.

I.3.1.4.4.Proje yönetiminde bloglar

Bir proje yönetim aracı olarak, tüm üyelerinin projenin gelişimi hakkında

bilgilendirilmelerini, fikirlerin tartışılmasını ve geliştirilmesini içeren bloglardır.

I.3.1.4.5.Kütüphane blogları

Bloglar okumak için yeni ve ilginç bir kitap ve gazete arayan araştırmacılar için

güçlü bir kaynaktır.

10

I.3.1.4.6. İşletme blogları(Kurumsal bloglar)

Kurumsal bir blog ağ oluşturmak ve satışları etkilemek için bir platformdur.

Kurumsal bloglar, satışa yardımcı olmayı sağlayan, bunun için bir topluluk

oluşturmayı kolaylaştıran ve yaratan, şirket veya ürünle ilgili olarak söylenti

oluşturmaya imkân tanıyan, karşılıklı konuşma formatında web sitelerinin aktif bir

türüdür(Karcıoğlu,Kurt,2009:4).

Her işletme, müşterileriyle gerçek bir kişi gibi konuşan bir bloga sahip olmalıdır.

Bloglar, firmalar için kurumsal basın duyurularını yaptıkları bir yer olmaktan ziyade,

her zaman konuşmaya hazır ve etkileşimli olmalıdır. Firmanın yapmış olduğu

yenilikler ve kampanyalar gibi tüketiciye fayda sunan iletilere öncelik ve önem

verilmelidir(İşlek,2012:26-27).

Tüm dünyada şirketleri bloglara yönelten temel neden tüketicilerin alışkanlıklarının

değişmesi olmuştur. İnternet sayesinde her ürün hakkında en ince detayına kadar

bilgi edinebilen tüketici, resmi açıklamalar ve klişe laflarla tatmin olmamakta,

karşısında dürüst ve samimi satıcılar bulmak istemektedir. İşte bu noktada devreye

şirket blogları girmektedir. Birçok şirket müşterilerine ulaşmak amacıyla blogları

kullanmaktadır. Kimi zaman şirketin CEO’su, kimi zaman bir personel, hatta

şirketten dileyen herkes bloglara yazı girerek şirket, ürün ya da hizmet hakkında bilgi

vermektedir. Elbette ki blogların ürünler hakkında olumsuz yorumlarla dolup

taşmasından çekinen, bu yüzden blog işine soğuk bakan şirketler de çıkmaktadır.

Uzmanlar bu yorumları gazetelerde veya başka internet sitelerinde görmektense

şirketin kendi blogunda görmenin daha hayırlı olduğu görüşündedirler. Bu sayede

şirketin kötü ünü piyasaya yayılmadan önlem alınarak müşterilerin şikayeti

giderilebilir, ürün bu yönde geliştirilebilir. Bloga gelen sorular yanıtlanarak, ürün

hakkında bilinmeyenler anlatılabilir, müşterinin ne istediği ortaya çıkarılarak uygun

politikalar belirlenebilir(Karcıoğlu,Kurt,2009:5).

11

I.3.1.5. Blog Pazarlama

Bloglar, kullanıcıların tecrübelerini, düşüncelerini veya söylemek istediklerini

aktardıkları bir günlük formatına sahip olsa da, işletmeler için yeni ve daha fazla

müşteriye ulaşmak için fırsatlar sunmaktadırlar.

Blog sahibi olmanın kolay ve zahmetsiz olması, ciddi bir teknik bilgi

gerektirmemesi ve çok fazla sayıda kullanıcı tarafından takip edilmesi işletmeleri

blog sahibi olmaya itmektedir (İşlek,2012:30).

Kurumsal bloglar, kendi içerisinde iki gruba ayrılmaktadır. Bunlar; dış şirket

blogları ve iç şirket bloglarıdır.Dış şirket blogları, şirket dışından bireylerin şirketle

iletişim kurabildikleri bloglardırBu bloglar, şirketlerin pazarlanmasını, ilişkiler

yaratılmasını ve müşteriler için pozitif düşünceler geliştirilmesinde yardımcı

olabilmektedir. Bu gelişmelerin sağlanmasında yardımcı olanbilgi blogları, problem

çözme blogları, bağlantı blogları, görüntü blogları, kılavuz blogları, toplanma yeri

blogları, haber bloglarıdır.Dış şirket blogları, şirketlerin mevcut ve potansiyel

müşterileriyle arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde etkili bir yoldur.İç şirket

blogları, sadece şirket içerisindekilerin erişebildiği bloglardır. İç şirket blogları ise

proje yönetiminde iletişimin sağlanmasında, pazarlama faaliyetlerinin

yürütülmesinde, fikir oluşturma ve araştırılmasını, çalışan bağlılığı ve bağlantısını,

tüm örgütle takım ve proje iletişimini, yönetimsel iletişimi, dinamik takım

yaratılmasını sağlamaya destek olmaktadır(Kılıç,2011:144).

Her gün on binlerce blog yazılmaktadır. Bunlar müşterilerin

davranışları,beklentileri,memnun oldukları veya olmadıkları durumlar gibi pek çok

alanda bilgi içermektedir.Bu adeta bir bilgi patlamasıdır.Bütün bu bilgiler pazarlama

için inanılmaz bir fırsattır.Ford firması müşterilerinin,otomobilleri hakkında ne

konuştuklarını öğrenmek için blog tarayıcı bir firma ile iş birliği

yapmıştır(Baloğlu,Karadağ,2008:89).

12

I.3.2. Mikrobloglar

I.3.2.1. Mikroblog Tanımı ve Önemi

Mikrobloglar; kısa yorumların bağlantılar ağıyla paylaşıldığı sosyal medya

araçlarıdır. Mikroblog, özelleşmiş bir blog türüdür. Mikroblogging, genelde 140

karakter veya daha az olmak şartıyla, Twitter, Plurk, Jaiku gibi çevrimiçi araçları

kullanarak kısa güncellemeleri yayınlamaya yarayan bir Web sitesi formatıdır

(İşlek,2012:33).

İnsanların anlık olarak ne yaptıklarını başkalarıyla paylaşmalarını sağlayan mikro

bloglar, özellikle profesyoneller tarafından bilgi ve haber paylaşımı amaçlı

kullanılmaktadır. Dünyanın herhangi bir yerinde olan bir gelişmeyi en hızlı duyuran

platformlar Mikro Bloglar’dır. Mikro Bloglar; bir iki cümleyle sınırlı içerik ile

güncellenebilen, cep telefonu ve iPhone gibi mobil araçlar ile kolayca kullanılabilen,

içeriğin hızlı bir şekilde yayılmasına olanak sağlayan sosyal mecralardır. En popüler

ve en çok kullanılan mikro bloglama servisi olan Twitter, Mart 2006’da yayına

açılmıştır. SMS servisleriyle uyumlu şekilde işleyen Twitter, kullanıcılarına

hayatlarının her anında o an neler yaptıklarını arkadaşlarıyla paylaşabilme olanağı

sunmaktadır(Ying,2012:17,18).

I.3.2.2. Twitter

Twitter’da en fazla 140 karakterden oluşan iletilere “tweet” adı verilir. Twitter, her

geçen gün kullanıcı sayısını arttıran bir sosyal medya aracıdır. Genellikle twitter

kullanıcıları internette blog,podcast,haber makale linkleri,şirket ifadeleri,resimler ve

videolara ulaşmaları mümkün olsa da,düşüncelerini,fikirlerini ve tecrübelerini twetler

ile arkadaşları ile paylaşmaktadırlar(Garnyte,Pérez2009:59).

13

Mashable’ın hazırladığı infografiğe göre; Twitter Mart 2008’de 1.3 milyon kayıtlı

kullanıcıya sahipken Nisan2009’da 6 milyon, Nisan 2010’da 105 milyon, Eylül

2010’da 145 milyon ve son olarak Eylül 2011’de 200 milyon kayıtlı kullanıcı

sayısına ulaşmıştır(İşlek,2012:33).

Şirketler twitter’dan azami derecede faydalanmalıdır. Tüketiciyi anlamak ve satış

gücünü artırmak için çok az bir zaman harcayarak kolay bir şekilde twitter’ı

kullanmak, gittikçe artan bu online fısıltıları değerlendirmek, uğraşmaya değer bir

faaliyettir.Bu yapılan çalışmanın getirisi de kısa bir zamanda ivedi bir şekilde

kanıtlanabilir(Zarrella,2010:31).

I.3.3. Medya Paylaşım Siteleri

Medya paylaşım siteleri, kullanıcılara kullanıcı tabanlı içerik olarak adlandırılan

multimedya içeriği oluşturma ve yükleme imkânı veren sitelerdir. Medya paylaşım

siteleri bazı yazarlar tarafından içerik toplulukları içerik paylaşım siteleri gibi

kavramlar ile tanımlanırken bazı kaynaklarda resim, ses ve video paylaşım siteleri

olarak ayrı ayrı ele alınmıştır. Medya paylaşım sitelerinde, sosyal ağ sitelerinde

olduğu gibi üye olmak, profil oluşturmak ve diğer kullanıcılar ile arkadaş olmak gibi

özellikler bulunmaktadır. Fakat, bu tür sitelerde sosyal ağ kurmaya yoğunlaşmaktan

ziyade belirli bir türde içeriğin paylaşılmasına odaklanılmaktadır(İşlek,2012:37).

Kullanıcıların arkadaşlarıyla sürekli bir iletişim içinde kalmasına ve metin, fotoğraf

video ve müzik gibi içeriklerini paylaşmalarına izin veren sosyal ağlar bu gibi ortak

paydalar etrafında kullanıcıların birbirleriyle bağlantı kurmalarını sağlayan

sitelerdir.Bu ağlara örnek olarak Facebook, Linkedin. MySpace gösterilebilir

(Ying,2012:17).

Facebook, twitter, myspace, linkedln, g+, blogger gibi yaygın

olarak kullanılan sosyal paylaşım ağları vardır. Bunlardan Türkiye’de

14

en yaygın kullanıma sahip Facebook’tur. TÜİK2012 Hane halkı

Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması’na

göre Dünyada 1.9 milyar internet kullanıcısı var. Türkiye’de hane

halkının internete erişim imkanı %47,2. Socialbakers sitesinin

Facebook üzerine yaptığı 2012 raporuna göre ise, Dünyada 750

milyon facebook kullanıcısı var iken Türkiye’de 31.2 milyon.

Facebook kullanımında Dünyada 6, Avrupa’da birinci sıradayız. Yine

TÜİK raporlarına göre internet kullanan her 5 kişiden biri internet

üzerinden alışveriş yapıyor ve her 10 kişiden 9’unun facebook üyeliği

var(Halis,2012:158).

Medya paylaşım siteleri resim ve video paylaşımı yapılan siteler olarak iki farklı

şekilde ele alınabilir. Flickr, resim paylaşma hizmeti sunan ve bu alanda en popüler

olan site özelliğinin taşımaktadır. Site, üyelerin resimlerini siteye yükleyebilmesine

ve bu resimlerin kimler tarafından görüleceğine karar vermeye imkân tanımaktadır.

Flickr'da birçok üye grubu bulunmaktadır. Günümüzde birçok video paylaşım sitesi

olmasına rağmen en popüler olanı YouTube’dir. Video paylaşımına izin veren diğer

siteler; Google Video, Metacafe, Dailymotion, İzlesene ve Vimeo olarak sayılabilir.

YouTube kullanıcılarına video yükleme, videoları izleme, diğer sitelerde paylaşma

ve bir kanal sahibi olma hizmetleri sunmaktadır. Fakat bütün medya paylaşım siteleri

sadece resim veya video paylaşımı yapmak zorunda değildir. Bazı siteler her ikisine

de imkân tanırken (www. Dropshots.com), bazıları ise resim ve video haricinde bir

medya türü olan sunu dosyalarını(www.SlideShare.com) paylaşmaktadır. Bu tür

siteler de medya paylaşım sitesi olarak değerlendirilmektedir(İşlek,2012:39,40).

I.3.4. Wikiler

Wiki,kolektif ve işbirliğine dayalı bir iletişim ortamını ifade eder.İlk wiki,1995

yılında Ward Cunningham tarafından oluşturulmuştur.Cunnigham Hawai dilinde

‘’hızlı’’anlamına gelen ‘’wiki wiki’’kelimesinden esinlenmiştir.Yazılı ve görsel

15

belgelerin kolektif üretim ve paylaşıma dayalı bir modelini oluşturan

wiki,günümüzde birçok topluluk yada cemaat tarafından,kolektif bazı tasarılar ve

amaçlar üzerinde işbirliği yapmak ya da enformasyon akışının hızını artırmayı

sağlamak için kullanılmaktadır.Wiki’nin weblog’dan farkı ,genel olarak,weblog’un

siteyi kuran bir tek kişinin ya da birkaç kişinin düşüncelerini,yorum,analiz ya da

taleplerini dile getirmesine karşılık;wiki’ni ortak çıkarları ya da felsefeyi paylaşan bir

gurubun sesini açığa vurmasıdır.Belli başlı wiki siteleri Adminet,Meatball ve

Wikipedia’dır(Köse,2007:284).

Bir wiki, bir blog’un meydana getirdiği web sitesinden daha fazlasını verir.

Wiki’ler tam bir işbirliği ile bir araya gelmeyi tasarladıkları için, işbirliği sınıfı

olarak kategorize olmaya daha yatkındırlar.

(http://www.dessci.com/en/company/training/misc/mathtype_with_social_media-

full_handout.pdf).

Bir wiki sayfasının sonunda “edit text of this page” (bu sayfadaki metni düzenle)

yazılı bir bağlantı bulunur. O bağlantıya tıklanıldığında, ilgili sayfadaki metne katkı

sağlamak, istediğiniz değişikliği (ekleme, çıkarma) izin almadan yapmak

mümkündür. Wikiler, genellikle herkesin kullanımına açıktır ve sitelere giriş için

zorunlu üyelik ya da izin alma gibi sınırlamalar yoktur (Kutlu,2012:113).

İşletmeler wikileri birçok farklı alanda kullanabilirler. Şirket çalışanlarının işletme

politikaları, prosedürler, üretim ve satış durumları, şirket tarihi gibi birçok farklı

konuda işbirliği içinde içerik oluşturmasını sağlama işletme içi wiki kullanımı ile

daha kolay hale gelebilmektedir Wikipedia, 2012 yılı itibariyle 20 milyona yaklaşan

makale sayısı ve 30 milyonu aşkın üye sayısı ile her geçen gün kullanıcı sayısı ve

içeriği genişleyen bir platformdur. Bünyesinde 281 farklı dilde makale olan sitede,

3.700.000 civarında makale ile İngilizce en fazla makale yayınlanmış olan dil olarak

öne çıkarken, onu yaklaşık 1.300.000 ile Almanca ve 1.160.000 ile Fransızca takip

etmektedir. Türkçe makale sayısı ise 175 bin civarındadır(İşlek,2012:43,44).

I.3.5. Sosyal İşaretleme

16

Sosyal işaretleme uygulamaları internetteki linkleri veya içerikleri toplamaya ve

oylamaya imkân tanıyan grup tabanlı Web 2.0 sistemleridir (İşlek,2012:44).

Önde gelen sosyal işaretleme siteleri; Digg, Delicious ve Stumble Upon olarak

sayılabilir. Her bir sosyal işaretleme sitesİ işbirlikli ve katılımlı bir etiketleme

hizmeti sunmaktadır. Etiketleme; sosyal işaretleme sitelerinden önce de kullanılan

bir özelliktir. Kullanıcıların internet sayfalarını görüntülemesi için kullandıkları

tarayıcılar tarafından sağlanan bir özellik olarak ortaya çıkmıştır.Sosyal etiketleme

siteleri sayesinde kullanıcılar beğendikleri site veya içerikleri diğer kullanıcılarla

paylaşarak bu içeriklerin yayılmasına ve dağıtılmasına yardımcı olmaktadırlar.Sosyal

işaretleme sitelerini son kullanıcılar haricinde işletmelerde sosyal medya

kampanyaları için kullanmaktadırlar (İşlek,2012:44,45).

I.3.6. Podcasting

Podcast’lar konuşmaları,görüşmeleri ve konferansları genellikle MP3 fomatında

kaydeden dizüstü bilgisayarlar ya da elde kullanılan değişik elektronik

cihazlar(kamera,ipod vs ) ile ses ve video olarak yayına aktaran sosyal medya

aracıdır(Anderson,2007:10).

Podcast kelimesi Apple’ın iPod cihazından gelen “pod” ve İngilizcede yayınlamak

anlamına gelen “broadcast” kelimesinin birleştirilmesi ile Oluşturulmuştur.

Podcastlerin öneminin ortaya çıkmasının ve bir sosyal medya aracı olarak

anılmasının temeli, kullanıcılara RSS yemleri ile abonelik hizmeti sunuyor olmasıdır.

İnsanların ve kurumların internete ses ve video yüklemeleri yeni bir şey değildir.

Fakat podcastler kullanıcılara abone olma imkânı tanıyarak podcastlerin sürekliliğini

ve kullanıcının podcast yayınlarına olan bağını ortaya çıkarmıştır. İnternette abone

olunan bir podcastte yeni bir bölüm yayınlandığında, iTunes gibi uyumlu programlar

bu yeni bölümü bilgisayara otomatik olarak indirmekte ve böylece kullanıcıların

yayına istediği zamanda istediği şekilde ulaşmasını sağlamaktadır.eMarketer’in

yaptığı araştırmaya göre 2008 yılında 6.5 milyon Amerikalı haftada en az bir kez

olmak koşuluyla podcast indirmiştir ve bu sayının 2012 yılında 25 milyon olması

17

beklenmektedir Bir işletme için Podcasting; müşterilerle, çalışanlarla ve

yatırımcılarla iletişim kurmada etkin bir yöntemdir (İşlek,2012:48).

I.3.7. Sosyal Ağ Siteleri

Web tabanlı sosyal ağlar, katılımcıların ilişkiler kurabildiği ve diğer

kullanıcılarla Web üzerinde kaynakları paylaşabildiği online

topluluklardır Sosyal ağ siteleri, kullanıcıların birbirleriyle bağlantı

ve iletişim kurmalarına imkan veren, kişisel içeriğin paylaşılması

kadar kişisel bir ağ kurmalarını sağlayan online topluluklardır. Bu

sitelerde üyeler kendi kişisel profillerini yaratırlar ve başkalarına

sunarlar. Sosyal ağ siteleri, bir nevi arama ve iletişim aracı yeteneği

sunmaktadır (Akar,2010:110).

Sosyal ağ sitelerinin birçoğu diğer sosyal medya araçlarında bulunan özelliklere

sahiptir. Örneğin; Facebook’ta YouTube’da olduğu gibi video yükleme yapılabilir,

Flickr’da olduğu gibi resim yüklenebilir, blog yazar gibi not yazılabilir veya sosyal

işaretleme sitelerinde olduğu gibi beğenilen linkler paylaşılabilir. Fakat Facebook’un

bir sosyal ağ sitesi olarak temel misyonu ve kullanıcılara sunduğu temel hizmeti

bunlardan biri değildir. Onun temel misyonu; kullanıcılara bir arkadaş ağı

sunmasıdır.Sosyal ağ sitelerini genel olarak 3’e ayırabiliriz.

I.3.7.1.1.Genel sosyal ağ siteleri

Genel sosyal ağ siteleri, Facebook ve Google Plus gibi her kullanıcının kullanımına

açık sitelerdir.

I.3.7.1.2. Profesyonel sosyal ağ siteleri

Profesyonel sosyal ağ siteleri ise profesyonellerin iş dünyasındaki ilişkilerini

geliştirmek ve devam ettirmek için kullandıkları sosyal ağ olarak tanımlanabilir.

Linkedin ve Xing gibi Web siteleri profesyonel ağlara örnektirler.

I.3.7.1.3.Niche sosyal ağ siteleri

18

Niche sosyal ağ siteleri ise sadece belirli bir kullanıcı grubuna özel olan, kullanıcı

sayısı görece daha az fakat kullanıcıların isteklerine yönelik özelliklere sahip sosyal

ağ siteleridir. Sadece akademisyenlerin bir araya geldiği Acedemia.edu veya sadece

üniversite öğrencilerinin üye olabildiği Hocam.com gibi Web siteleri bu tür sosyal

ağlara örnek gösterilebilir (İşlek,2012:50,56).

1.3.7.2. Bir Sosyal Ağ olarak Facebook

Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckenberg ve birkaç

arkadaşı tarafından Şubat 2004 yılında kurulan Facebook, bugün

dünyanın en çok ziyaret edilen sitelerinden biridir. 2012 yılı

sonunda 1 milyara ulaşması beklenen kullanıcı sayısıyla Facebook,

dünyanın bir numaralı sosyal paylaşım platformu ve en hızlı

büyüyen internet sitesi haline gelmiştir. Durum güncellemeleri ile

anlık mesajlar ya da fotoğraf, video gibi içerik paylaşımları

gerçekleştirmek, paylaşılan içeriklere yorum yapmak,

beğenmek/beğenmemek mümkündür (Kutlu,2012:118).

Facebook sitesine üye Türk sayısı 30 milyonun üstündedir. Facebook kullanan

Türk internet kullanıcılarının % 63,3’ü erkek kullanıcılar iken, % 36,7’si kadın

kullanıcılardır. Yaş gruplarında ise Türkiye’deki Facebook kullanıcılarının genç

oldukları gözlenmektedir. Buna göre Facebook kullanıcılarının % 33,6’sı 18-24 yaş

arasında iken, yine kullanıcıların % 28,6’sı 25-34 yaş arasındadır(İşlek,2012:58).

I.3.8. Çevrimiçi Topluluklar

Sanal ya da çevrimiçi topluluk kavramı, ortak bir ilgi alanı ile ilişkili, iletişimi

internet teknolojilerini kullanarak sağlayan ve coğrafi olarak birbirlerinden uzak olan

kimselerin bir araya geldikleri toplulukları ifade etmektedir(İşlek,2012:58).

19

1.3.8.1.Forumlar

Forumlar çevrimiçi toplulukların özelleşmiş bir türüdür. İlan tahtası olarak

da adlandırılan forumlar, genellikle özel ilgi alanlarına yönelik bilgi

ve fikir alışverişinin yapılabildiği uygulamalardır. Tartışma ve

paylaşım platformu olan forumlar, mesaj panoları şeklinde de tarif

edilebilir. Wikiler ve bloglardan farklı olarak forumlarda, sıkı bir

şekilde denetlenen üyelik sistemleri ve kuralları vardır. Bu

denetleme forum yöneticisi olarak adlandırılan yetkili kişiler

tarafından yapılır.

Forum yöneticileri, konuşmaların/tartışmaların belirli kurallar

çerçevesinde yürütülmesine dikkat ederler ve kurallara uymayan

kullanıcıları uyarırlar ya da forumdan üyeliklerini

silebilirler(Kutlu,2012:114).

Sosyal ağlar kümelenmiş büyük internet toplulukları olarak değerlendirilirken

çevrimiçi topluluklar daha çok küçük ve özelleşmiş niche topluluklar olarak tanımlar.

İşletmelerin çevrimiçi topluluk kurmaları için bir takım nedenler vardır.Çevrimiçi

topluluklar müşterilerle güçlü bağlar kurmak için etkili bir yoldur.Çevrimiçi

topluluklar faydalı bir geri bildirim mekanizmasıdır. Çevrimiçi topluluklar marka

tutkunlarının olumlu ağızdan ağza iletişimi yayabilecekleri yerlerdir. İşletmelerin

kurabileceği ve yönetebileceği üç tür çevrimiçi topluluk vardır. Bunlar; müşteri

toplulukları, çalışan topluluklar ve bayi/ortak topluluklarıdır(İşlek,2012:63).

I.3.9. Sanal Dünyalar

Sanal dünya, kullanıcıların oyun oynayarak veya o ortamlarda yaşayarak

birbirleriyle etkileşimde bulunacağı bilgisayar tabanlı bir dünya veya ortam

simülasyonudur.Sanal dünyalar sosyal ağ oluşturmada ve internette keyifli vakit

geçirmede kullanıcılara ve o mecrada pazarlama faaliyetlerine izin vererek firmalara

faydalar sağlayabilecek Web platformlarıdır (İşlek,2012:59).

20

I.4. Sosyal Medya Pazarlama

Sosyal medya pazarlaması, sosyal medya sitelerini kullanarak internet üzerinde

görünürlüğü artırmak ve mal ve hizmetleri tutundurmak olarak

tanımlanabilir(Özgen,Doymuş,2013:95).

Sosyal medya kanalları pazarlama yaklaşımına yeni bir boyut

kazandırmaktadır. İnternet’in getirmiş olduğu yenilikler ve

özellikler, geleneksel medyanın sahip olmadığı farklılıkları

içermektedir. Bu farklılıklar sadece teknolojik özelliklerden değil;

insanlar arasında ve kurumların insanlarla bire bir iletişimi gibi

sosyal içerikli ilişki ve iletişim kurma fırsatından

kaynaklanmaktadır(Köksal,Özdemir,2013:326).

Sosyal ağlar, sofistike ve güçlü bir yeni pazarlama kanalı türü

olarak ortaya çıkmaktadır. Sosyal ağ siteleri, pazarlamacılara profil

bilgilerini kullanarak hiper-hedefleme kampanyaları için yeni

yetenekler vermekte, arkadaş grupları içerisindeki sosyal ağlarla

bağlantı oluşturarak topluluk üyelerini birbirine bağlamakta,

sistematik olarak mevcut müşteri tabanı üzerinden ağızdan ağıza

pazarlamayı ilerletmekte, ve böylece pazarlama, doğru, kişisel ve

sosyal hale gelmektedir(Akar,2010:118).

Tutundurma faaliyetleri açısından yeni gelişen bir alan olan

sosyal medyanın pazarlama iletişimi karması içerisindeki yeri

konusunda bir fikir birliğine rastlanmamakta, farklı yaklaşımların

olduğu görülmektedir. Genel yaklaşımla, iki görüş ön plana

çıkmaktadır. Bazı yazar ve aktivistler Palmer ve Lewis, sosyal

21

medyayı, kişilerle doğrudan iletişime geçme özelliği yönüyle onu

doğrudan pazarlama içerisinde ele almakta ve bir doğrudan

pazarlama kanalı olarak değerlendirmektedirler. Bazı yazarlar ise

(Mangold ve Faulds, Chaffey ve Smith, sosyal medyanın

tutundurma karması içerisinde yeni bir eleman olduğunu

savunmaktadırlar(Köksal,Özdemir,2013:330).

Sosyal medya; katılım ve içerik yaratma özellikleriyle kullanıcılara ürünün bir

parçası olmayı sağlar. Eskiden büyük organizasyonlar tarafından üretilen ürünler,

içerikler ve bilgiler artık sosyal medya sayesinde tüketicilerin ve kullanıcıların

katkısıyla oluşturulmaya başlamıştır. Tüketiciler bu ürün, içerik ve bilgilerin

oluşması aşamasında veya oluştuktan sonra geri bildirim alınması noktasında hem

büyük organizasyonlara yardımcı olmakta hem de büyük organizasyonlara gerek

kalmadan internette oluşturulan topluluklar sayesinde kendi içerik, bilgi ve ürünlerini

oluşturabilmektedir.

Örneğin YouTube, kendi müziğini yapan insanları popüler birer şarkıcı yapma

veya bloglar, fikirlerini bloglarında yazan yazarların etki derecelerinin yüksek

olmasının fırsatını sunmaktadır(İşlek,2012:64).

I.4.1. Sosyal Medya Pazarlaması Süreci

Birçok sosyal medya pazarlama süreci tanımlaması yapılmaktadır.Bunlardan biri

de O’Brien ve Terschluse tarafından yapılmıştır. Dinleme, ölçme, bağlanma ve

optimize etme adımlarından oluşan bu süreçte, firmalar öncelikli olarak sosyal

medyada oluşan ilgili ve etkili karşılıklı konuşmaları dinlemeli ve bu konuşmalara

gerçek zamanlı öngörüler dâhil etmelidirler. dinleme sonrası oluşan yeni bir ürün

fikri veya firmaya yüksek kazançlar sağlayabilecek kampanya, yeni bir ödeme

sistemi gibi yeniliklerin ortaya çıkması, rakipler hakkında bilgi edinme ve onların

eksik yönlerini görebilme olarak sayılabilir. Herhangi bir müşterinin bir problem

veya rahatsızlık yaşaması durumunda ona hızlı bir şekilde cevap verebilme ve onunla

iletişime geçebilmedir. Daha sonra sosyal medya ve Web analitiklerinden

22

faydalanarak çevrimiçi konuşmaları ölçmeli ve derecelendirmelidirler. elde edilen

verilerin tanımlanması ve bu bilgileri nasıl, nerede ve hangi amaçla kullanılacağının

kararının verilmesi gerekmektedir. konuşmaların nerede yani hangi sitelerde

yapıldığını bilmek önemlidir. sosyal medya aracının kullanıcı profilinin nasıl olduğu

gibi sorular da firma için önemlidir. Sonraki aşamada ise müşterilerle uzun dönemli

etkili ilişkiler ve aktif diyaloglar kurmanın yollarına gidilmelidir. Tüketicinin ne

istediği, sunulan çözümün ne kadar uygun ve etkili olduğunu bilmek firmaya değerli

geri bildirimler sunabilecektir. Bu iletişimleri optimize ederek en başa yani dinleme

sürecine geri dönen firmalar böylece süreci tekrarlamış olurlar(İşlek,2012:73).

II. BÖLÜM

SOSYAL MEDYADA TÜKETİCİ DAVRANIŞI

II.1. Tüketici Davranışları

Tüketici davranışları, kişilerin veya grupların ihtiyaç ve isteklerini karşılamak için

mal, hizmet, fikir veya deneyimleri tercih etme, kullanma veya bunlardan vazgeçme

sürecindeki tüm davranışlarıdır (İşlek,2012:79).

II.2. Sosyal Medyada Tüketici Davranışları

23

Sosyal medya devrimi sonrasında ortaya çıkan kavramlardan birisi de sosyal

tüketici kavramıdır. Sosyal tüketiciler bilgiye birçok farklı kanaldan erişir, yeni

haberleri Twitter, Facebook, Friendfeed gibi sosyal ağlardan öğrenir. Sosyal tüketici,

networkunde bulunan kişilerin verdikleri haberlere ve yorumlara öncelik

tanır(Adıgüzel,2012:13).

Kozinets , tüketime ilişkin ilgileri temelinde oluşmuş sanal topluluk alt gruplarını,

sanal tüketim toplulukları olarak tanımlamaktadır. Topluluk üyeleri belli tüketim

faaliyetlerine ilişkin heyecanı ve bilgiyi paylaşmaktadırlar. Tüketiciler, sanal

ortamda da diğer tüketicilerin fikirlerini giderek artan boyutta aramakta, kişisel web

siteleri, bloglar, sosyal ağlar ve alışveriş siteleri vb. aracılığıyla ürünler ve tüketim

deneyimleri hakkında etkileşimde bulunmakta ve kendi temsillerini tüketim

bağlamında oluşturmaktadırlar(Dedeoğlu,Üstündağlı,2011:26).

Durukan, Bozaci ve Hamsioğlu'nun sosyal medya araçlarında tüketime yönelik

davranışlar ile ilgili yapmış olduğu çalışma bu davranışları üçe ayırmaktadır. Bunlar;

Tüketime etki eden davranışlar (olumlu ağızdan ağıza iletişim, olumsuz ağızdan

ağıza iletişim, fikir liderliği)

Tüketim hakkında başkalarından etkilenen davranışlar (ürünler hakkında bilgi

arama, arkadaşların düşüncelerini araştırma)

Tüketicilerle satın almaya karar verme noktasında ve firmalarla şikayet,

memnuniyetsizlik ve memnuniyeti bildirme konusunda kullanmak üzere sosyal

medyayı bir iletişim aracı olarak kullanmak. Bu bağlamda tüketici davranışlarına etki

eden demografik, psikolojik, sosyokültürel ve durumsal faktörler sosyal medyadaki

etkileriyle beraber ele alınmaktadır(İşlek,2012:82).

II.2.1. Demografik Faktörler

Sosyal ağların; tüketicilerin yaş, cinsiyet, medeni durum vb. demografik

bilgilerine sahip olması ve bu bilgilerin tüketiciler tarafından, kendi istekleriyle

24

sürekli güncellenmesi, firmaların hedef kitleye en etkili şekilde ulaşabilmelerine

imkân vermektedir(Kara,Coşkun,2012:75).

Sosyal medya kullanıcılarının davranış farklılığı gösterdiği temel değişkenlerden

biri yaş olarak göze çarpmaktadır. Farklı yaş gruplarının sosyal medya kullanımı ve

sosyal medyadaki içeriklerden etkilenme noktasında farklılık gösterdiği yapılan

çalışmalarda ortaya konmuştur. Nielsen araştırma şirketinin 2011’de yapmış olduğu

araştırmaya göre sosyal ağlara en fazla giriş yapan yaş grubu 18-34 yaş arası

kullanıcılar olurken, onları takip eden yaş grubu ise 35-49 yaş arası kullanıcılar

olmuştur(İşlek,2012:82).

2010 yılında ABD’de yapılan bir başka sosyal medya araştırmasında ise; erkek

sosyal medya kullanıcılarının sosyal ağlarda firmalar ile etkileşim kurarken kadın

kullanıcılara göre daha fazla bilgi arama amacı taşıdıklarını, kadın kullanıcıların ise

daha fazla indirim ve fırsatlardan yararlanmayı hedeflediklerini ortaya

koymuştur(İşlek,2012:82).

Bir zamanlar sadece gençlerin arenası olarak görülen sosyal ağlar hızla yaş ve

konumdan bağımsız ağlara dönüşmektedir. Nielsen’in Mart 2009’da yayınladığı

rapora göre Facebook’un hızlı büyümesinin ardında 35_49 yaş grubunun katılımı ve

18 yaşa oranla iki kat daha fazla artış gösteren 50 – 64 yaş grubu var. Bu veriler

sosyal medyanın sadece gençlere yönelik markalar için bir deneysel bir mecra olarak

değerlendirilmemesi gerektiğini göstermektedir(Ying,2012:50).

Farklı bölgelerdeki tüketiciler sosyal medyada farklı davranışlar sergilemektedirler.

Örneğin Brezilya’da Facebook yerine Orkut isimli sosyal ağ sitesi en çok kullanılan

sosyal ağ sitesi olurken Rusya’da Odnoklassniki ve V Kontakte isimli sosyal ağ

siteleri 2011 yılı itibariyle Rusya’da Facebook’tan daha fazla sayıda kullanıcı

sayısını sahiptirler(İşlek,2012:85).

Meslek ve gelir grupları sosyal medya davranışına da etki eden demografik

faktörlerdendir. Örneğin LinkedIn Web sitesi daha çok profesyonel çalışanların

25

kullandığı bir iş ağı olarak bilinirken Myspace daha çok müzik ile ilgilenen

kullanıcıların bir araya geldiği sosyal medya araçları olarak ortaya çıkmışlardır.

Nielsen’in yapmış olduğu araştırmaya göre ortalama bir sosyal ağ kullanıcısının

yıllık geliri 50.000 doların altında iken, blog yazarlarının ortalama yıllık gelirleri

75.000 doların üstündedir(İşlek,2012:86).

Araştırmalarda demografik faktörler hem sosyal medya kullanımı hem de sosyal

medyadan etkilenme derecesine etki etmektedir. Dolayısı ile sosyal medya

pazarlaması yapmak isteyen firmalar hedef kitlelerinin demografik özelliklerine uyan

bir sosyal medya stratejisi geliştirmek durumundadırlar.

II.2.2. Psikolojik Faktörler

Sosyal medyada tüketicinin ürün/hizmet veya marka hakkında öğrenmesini,

güdülenmesini, algılamasını ve tutum geliştirmesini farklılaştıracak şirket kökenli,

paylaşımcı kampanyalar ve tüketici kaynaklı kurumsal iletişimden bağımsız içerikler

yer almaktadır.Sosyal medya kullanıcılarının içeriklere yönelik gösterdikleri

psikolojik reaksiyonlar; kabul etme, dikkat etme, onaylama, takdir etme, güvenme,

övme ve bir grubun parçası olma olarak sayılabilir(İşlek,2012:87).

Facebook, site içinde marka ve şirketlere hayran sayfaları oluşturma imkânı

vermesi, kullanıcıların profil bilgilerine göre sayfasında reklam yayınlaması ve viral

kampanyalar için çok uygun bir mecra olması ayrıca facebook, reklam hizmetinin

yanı sıra firmalara ücretsiz olarak sayfa açma, hayran sayfaları kurma, kampanya,

oyun, çekiliş gibi uygulamalara olanak sağlayan yapısı ile tüketiciler üzerinde

oldukça etkili olabilmekte, tüketiciler firmayla etkileşimlerini dinamik bir yapıya

sahip ve günlük hayatlarına büyük oranda dahil ettikleri Facebook üzerinden

kurmayı tercih edebilmektedirler(Kara,Coşkun,2012:76).

26

II. 2.3. Sosyo-Kültürel Faktörler

Sosyal medya araçlarında kullanıcıların diğer kullanıcılar ile yaptıkları konuşmalar

neticesinde ortaya çıkan iletişim doğrudan ve dolaylı olarak etkilemektedir.

Doğrudan etki kullanıcıların satın alma kararlarının uyumlu olması olarak oluşurken,

dolaylı etki ürün gelişimine katkı vererek kendini göstermektedir. Sosyal medya

araçlarındaki sosyalleşme olgusu kişinin hiç tanışmadığı, kimliğini bilmediği kişileri

de kapsamaktadır(İşlek,2012:91).

II.2.4. Durumsal Faktörler

Durumsal etkiler veya faktörler sosyal medyadaki kullanıcıları

etkileyebilmektedir. Öyle ki, bir markanın sosyal ağ profilinde zaman geçiren bir

tüketici o durumda markanın sayfasının yönlendirmesiyle ürün satın alabilir veya o

ürünü beğendiğini diğer kullanıcılar ile paylaşabilir. Bu durumda işletmeler,

durumsal faktörlerin ortaya çıkması ve tüketicinin bu anlamda davranışını

farklılaştırması için sosyal medyada görünür olmalı ve tüketiciye bu medyada

mesajını iletmelidir (İşlek,2012:98).

II.3. Sosyal Medyanın Tüketicinin Satın Alma Sürecine Etkisi

Yeni medya olanakları bir yandan kullanıcıyı bireyselleştirmekte, öte yandan da

yeni bir şekilde toplumsallaştırmaktadır. Kullanıcı sanal ortamdaki toplumsal

ilişkilerini gerçek yaşamdan bildiği ve güvenilir bulduğu toplumsal ağlar üzerinden

yeniden kurmakta ve geliştirmektedir. Birey ve grup kimliğinin inşası, demokratik

kültür içinde kendiliğinden bütünleşen bir unsurdur. Bireyler, kişisel zevklerini ve

27

yaşam tarzlarını dijital medya aracılığıyla paylaşarak, bu deneyimlerle birbirleriyle

bağlantılı hale gelmekte ve grup kimlikleri inşa etmektedirler(Koçak,2012:86).

Çevrimiçi toplulukların düşünceleri günümüz tüketicisi için oldukça büyük bir

önem arz etmektedir. Öncelikle, tüketiciler satın almak istedikleri veya ilgi

duydukları ürün ve hizmetler ile ilgili çevrimiçi bir araştırma yapmaktadırlar. Bu

çevrimiçi araştırma sadece arama motorlarıyla sınırlı kalmayıp blogları, tweetleri,

forumları ve değerlendirme sitelerini de kapsamaktadır. İkinci olarak, tüketiciler bir

ürün veya hizmet satın aldıktan sonra söz konusu ürün/hizmet ile ilgili düşüncelerini

ve yorumlarını yine sosyal medya araçlarında paylaşmaktadırlar. Beklentilerinin

karşılanıp karşılanmadığı, ürünün kullanım tecrübesinin nasıl olduğunu ve pozitif ve

negatif yönleriyle ürünün tüm özelliklerini yorumlayan tüketiciler böylece diğer

tüketiciler için ürünler hakkında bilgi sağlamış olmaktadırlar(İşlek,2012:101).

İskandinav tasarımlı ucuz mobilya perakendecisi IKEA,2009 yılında maliyet

tasarrufu amacı ile,resmi yazı fontunu göze hoş görünen alışılmış Futura’dan daha

işlevsel olan Verdana’ya çevirmiştir.Tüketiciler buna büyük tepki göstermişler ve

olay Twitter’da konuşulmaya başlamıştır.Sosyal medya şikayetlerin hızla

yayılmasını sağlamıştır Amazon.com sitesinde okurların kitaplar hakkında

düşündüklerini yazması ve kitapları birbirlerine önermesi çok yaygındır.Aynı şekilde

eBay’de de insanlar alıcı ve satıcıları değerlendirip onlar hakkındaki yorumlarını

yazarlar,bu yorumlarda sitedeki alıcı ve satıcıların itibarı üzerinde etkili olur

(Kotler,Kartajaya,setiawan,2011:64-77).

28

III. BÖLÜM

SOSYALMEDYANINTÜKETİCİ DAVRANIŞLARINA ETKİS

ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMA SONUÇLARI

N.Gizem Koçak tarafından yapılan bir doktora tezi araştırmasında (Koçak,2012)

da Eskişehir ili örneğinde bireylerin sosyal medya kullanım motivasyonlarını

kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında ortaya koymaya yönelik araştırma,

aynı zamanda bireylerin sosyal medya kullanım örüntüleri konusunda detaylı bir

resim çizmeyi de amaçlamıştır. Bu kapsamda, Eskişehir merkezde yaşamakta olan

401 kişiye anket uygulanmıştır. 401 kişilik örneklem grubunun 203 kadın ve 198

erkekten oluştuğu görülmektedir. Bu bağlamda ulaşılan ve öne çıkan sonuçlar ile, bu

sonuçlardan hareketle getirilen öneriler aşağıda sunulmuştur.

29

Genel olarak sosyal medya platformlarını en sık kullanan ve sosyal medyada en

fazla zaman geçiren bireylerin 15-24 yaş aralığındaki gençler olduğu anlaşılmıştır.

Ayrıca, kullanım sıklıkları açısından 15-24 yaş grubunu 25-34 yaş grubu

izlemektedir. sosyal medyada 4 saatten fazla zaman geçiren katılımcılar içerisinde

15-24 yaş grubunun daha yüksek bir orana (%37,6) sahip olduğu görülmektedir. 1 ila

3 saat arasında zaman geçiren katılımcılar içerisinde en yüksek oranın (%22,9) 35-44

yaş grubuna ait olduğu görülmektedir.1 saatten az zaman geçiren katılımcılar

arasında en yüksek orana sahip olan grup ise, %23,3 ile 55-69 yaş grubudur.

Araştırma kapsamında, sosyal medya kullanım sıklıklarına ilişkin anlamlı

farklılıkların genel olarak, 1980 sonrası doğan ve ‘’dijital yerliler‟ olarak kabul

edilebilecek 15-24 yaş grubu ve bunu izleyen 25-34 yaş grubu ile,’’dijital

göçmenler‟ olarak kabul edilebilecek 45-69 yaş grubu arasında oluşmuştur.

Ortaya çıkan bu durum farklı nesilleri temsil eden bu yaş gruplarının dijital

teknolojilerle ilgili farklı alışkanlık ve tercihlere sahip olmalarıyla ilişkilendirilebilir.

Sosyal medyada en baskın olarak öne çıkan grubun dijital yerliler olarak ifade

edilebilecek nesil olması, bu grubun dikkatle izlenmesinin önem taşıdığına işaret

etmektedir. Bu genç nüfusun ihtiyaç, istek, beklenti ve eğilimlerinin takip edilmesi,

gerek sosyal medya uygulayıcıları, gerek iletişim faaliyetlerinde sosyal medyaya yer

veren kurumlar için de son derece önemli hale gelmektedir. Diğer yandan, hedef

kitleleri özellikle gençler olan kurumların da bu gruba en etkili şekilde ulaşma

yolunun dijital teknolojilerden geçtiğini göz önünde bulundurarak, sosyal medyayı

daha iyi tanımak ve yönetmek konusuna olabildiğince eğilmeleri gerekmektedir.

Özellikle bu noktada, sosyal medya konusunda profesyonelleşmiş bireylerin istihdam

edilmesi de önem arz etmektedir.

En sık kullanılan sosyal medya platformu olarak sosyal ağ siteleri öne çıkmaktadır.

Buna paralel şekilde, katılımcıların çok büyük bir çoğunluğu (%86,8), en çok takip

ettikleri sosyal medya platformunu bir sosyal ağ sitesi olan “Facebook” olarak

belirtmişlerdir. Diğer sosyal medya platformlarının kullanım sıklıklarının daha düşük

30

olması, bu platformlara ilişkin bilgi sahibi olmayan katılımcıların da bulunmasıyla

ilişkilendirilebilir.

Özellikle sosyal ağ sitelerinin, herkesin kolaylıkla iletişim ve etkileşim

sağlayabileceği platformlar olması, bireylerin sosyal ağ sitelerine ilişkin

farkındalıkların yüksek olmasını sağlarken, daha spesifik amaçlarla ortaya çıkan

sosyal medya platformlarının daha sınırlı bir kitleye hitap etmesi, bireylerin

farkındalık düzeylerindeki değişkenliği açıklayıcı bir özellik olarak düşünülebilir.

Sosyal medya platformlarının kullanım sıklıklarına eğitim düzeyleri açısından

bakıldığında ise, anlamlı farklılıkların sadece mesleki ağ siteleri, forumlar ve wikiler

için oluştuğu görülmüştür. Sonuçlara göre, lisansüstü eğitim mezunları, wikileri,

diğer tüm eğitim düzeylerinden daha sık kullanmaktadır.

Wikilerin ve özellikle en bilinen örneği olan Wikipedia‟nın akla gelebilecek hemen

hemen her konuyla ilgili bir çevrimiçi ansiklopedi işlevi görmesi ve bilgilendirici

yönü ağır basan bir sosyal medya platformu olması, eğitim düzeyi daha yüksek olan

bireylerin bu platformu bir başvuru kaynağı olarak görmeleriyle ilişkilendirilebilir.

Mesleki ağ sitelerini en az kullanan katılımcıların ise ilköğretim mezunları olduğu ve

diğer tüm eğitim düzeylerinin bu platformu ilköğretim mezunlarına göre daha sık

kullandığı ortaya konmuştur. Bu durum, özellikle profesyonellere yönelik bir

platform olan mesleki ağ sitelerinin kullanımı konusunda, eğitim düzeyinin önemli

bir etken olduğunu göstermektedir. Forumlar açısından bakıldığında da, eğitim

düzeyi arttıkça forum kullanma sıklığının arttığı görülmüştür.

Sosyal medya günümüze olduğu kadar, çok büyük bir ihtimalle önümüzdeki

yıllara da damgasını vurmaya devam edecek bir medya olsa da, televizyonun da

bireyler için önemini kaybetmediği söylenebilir. Katılımcıların en çok takip ettikleri

medya türlerine ilişkin sonuçlar da, İnternetin hemen ardından televizyonun geldiğini

göstermektedir. Ancak televizyonu sosyal medyanın bir alternatifi olarak görmek de

doğru bir bakış açısı olmayacaktır. Televizyon ve sosyal medya birbirlerinden sürekli

olarak beslenen ve içerik anlamında birbirlerine katkı sağlayan araçlar haline

gelmişlerdir.

31

Dikkat çekici olarak görülebilecek bir diğer sonuç ise, sosyal medyaya daha fazla

zaman ayıran bireylerin sosyal etkinliklere daha sık katılan (sinema, tiyatro, konser,

kafe/bar/restorana gitme), aile/arkadaşlarıyla daha sık zaman geçiren ve hobileriyle

daha sık uğraşan bireyler olmalarıdır. Bu sonuç, sosyal medyanın, sunduğu olanaklar

sayesinde bireyleri daha fazla biraraya getiren, etkinliklerden haberdar olmalarını

sağlayan ve ilgi alanlarına yönelik açılımlar yaratarak insanların sosyalleşmesine

katkı sağlayan bir araç olmasıyla ilişkilendirilebileceği gibi, sosyal medyanın gerçek

hayatla iyi bir bütünleşme eğiliminde olmasıyla da ilişkilendirilebilir.

Eğlenceli zaman geçirme ve rahatlamanın da katılımcılar için sosyal medya

kullanımı konusunda öne çıkan motivasyon unsurları olduğu görülmüştür.

Sosyal medya platformlarının özellikle haberdar olma ve eğlence

motivasyonlarıyla kullanılıyor olması, pazarlama iletişimi açısından bakıldığında da

yol gösterici olmaktadır. Bu noktada, kurumların ürün ve hizmetleriyle ilgili

gelişmeler, tanıtım veya bilgilendirme faaliyetleri konularında ve tüketicinin nabzını

tutmak anlamında sosyal medyaya başvurmaları, oldukça etkili bir iletişim sağlaması

itibariyle önem taşımaktadır.

Mahmut Sami İşlek tarafından yapılan bir yüksek lisans tezi araştırmasında

(İşlek,2012) sosyal medyanın tüketici davranışına nasıl etki ettiğini incelemek ve

ortaya koymak sosyal medyanın tüketiciler tarafından ne kadar kullanıldığını, hangi

sosyal medya araçlarının, hangi demografik özelliklere sahip tüketiciler tarafından,

hangi yoğunlukta kullanıldığının ortaya konulması amaçlanmıştır .Anket formu

Google Documents Web sitesi kullanılarak oluşturulmuş ve anket formunun linki

Facebook, Twitter, bloglar ve forumlar gibi sosyal medya araçları ve eposta

gönderimi ile dağıtılarak katılımcıların ankete katılması hedeflenmiştir. 15.12.2011

ve 31.01.2012 tarihleri arasında yayında olan ankete 845 sosyal medya kullanıcısı

katılım göstermiş ve soruların tamamına cevap vermiştir. Bu sonuçlar ışığında

çalışmanın ortaya koyduğu öneriler aşağıdaki gibidir:

32

Sosyal medya, tüketicilerin yoğunlukla kullandığı araçlar olarak öne çıkmaktadır

ve tüketicilerin sosyal medya araçlarını kullanım düzeyi ile bu araçlardan etkilenme

düzeyi paralellik göstermektedir. Bu bağlamda, işletmelerin, kurumların ve tüm

kurumsal yapıların sosyal medya ortamında var olması pazarlama faaliyetleri adına

elzemdir.

Tüketicilerin sosyal medya kullanımı yaş, cinsiyet ve eğitim durumu gibi

demografik faktörlere göre değişmemektedir. Bununla birlikte, aylık gelir düzeyinin

tüketicilerin sosyal medyada satın alma öncesi ve sonrası davranışında farklılık

ortaya koyduğu işletmelerin dikkat etmesi gereken bir husustur. Bu durum,

işletmelerin bölümlendirme, hedefleme, konumlandırma gibi pazarlama ve

pazarlama iletişimi faaliyetleri sürecinde önemlidir.

İşletmeler sosyal medya kampanyalarını tüketicinin sosyal medya satın alma öncesi

ve sonrası davranışları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğunu göz önünde

bulundurarak düzenlemelidirler.

Tüketiciler, sosyal medyada memnuniyetlerini dile getirmede şirket sayfalarını

değil kendi profillerini tercih etmektedirler. Bu duruma paralel olarak işletmeler

tüketicilerin profil sayfalarını takip ve analiz etmelidir.

Tüketicilerin sosyal medya araçları içinde en fazla sosyal ağları kullanması ve yine

en fazla sosyal ağlarlardaki paylaşımlardan etkileniyor olması, işletmelerin sosyal

medya kampanyalarının merkezine sosyal ağları koymasını gerektirmektedir. Bazı

özel durumlarda diğer sosyal medya araçları daha önemli hale gelebilmektedir Fakat

sosyal ağlar en fazla kullanılan ve en fazla etkilenilen araç olduğu için işletmeler için

önemlidir.

Tüketicilerin sosyal medya araçlarında ürün/hizmetler ile ilgili araştırma yaptığı

göz önünde bulundurularak, işletmeler ürün/hizmetleri, markaları ve firmaları ile

ilgili tanıtıcı bilgileri sosyal medya araçlarında paylaşmalıdırlar.

Sosyal medyada ürün ile ilgili olan bilginin kaynağının tüketici olması durumunda,

33

o bilgiye olan güvenin arttığının gözlemlenmesi, işletmelerin sosyal medyada

tüketicilere konuşacak şeyler sunması gerektiğini ortaya koymaktadır. İşletmeler

kendileri konuşmak yerine, tüketicilerin kendilerini konuşmasını önemsemelidirler.

Tüketicilerin; sosyal medyanın, tüketiciler ile iletişime geçmek için doğru bir yer

olduğunu belirtmesi ile paralel olarak, işletmeler de bir an önce sosyal medya

araçlarını pazarlama iletişimi noktasında etkili kullanmalıdırlar.

SONUÇ

İlk sosyal paylaşım platformu 1997 yılında kurulan sixdegrees.com’dur.Bu

tarihten sonra son on beş yıl içinde internet ve sosyal medya olağanüstü bir gelişme

gösterdi. Özellikle 2000’li yıllar itibari ile firmalar ürün ve hizmetlerini pazarlarken

internetten faydalanmaya başladılar. Sosyal medya faaliyetleri sayesinde,(Web

1.0 )monolog yani tek taraflı iletişimin yerini; diyalog (web 2.0)yani karşılıklı

iletişim modeli almıştır. Sosyal medya ile müşterinin sesi hiç bu kadar güçlü ve

etkili olmamıştır. Geleneksel medya üzerinden yapılan iletişimin de devam ettiği

çağımızda, Geleneksel medya, ve sosyal medya birbirlerinden sürekli olarak

beslenen ve içerik anlamında birbirlerine katkı sağlayan araçlar haline gelmişlerdir.

Dijital yani sosyal medya üzerinden yapılan karşılıklı iletişimin, hem müşteriler

hem de firmalar için daha etkili olduğunu görebiliriz.Artık yeni ürünlerin,hizmetlerin

ve fikirlerin oluşmasında tüketiciler daha baskın bir rol üstlenmiş durumdalar.Durum

böyle olunca Sosyal medyanın, müşteri ilişkileri yönetiminin tamamen yerine

geçeceği düşünülmemekle birlikte her alanda müşteri memnuniyetini arttırmanın bir

34

yolu olarak sosyal platformlar daha da çok kullanılmaya başlanacaktır.İşletmelerde

gittikçe gücü ve etkinliği artan, kapsam alanı içerisine milyonlarca insanı alan bu

devasa yapıya daha etkin bir şekilde dahil olmalı sosyal medya araçlarını pazarlama

iletişimi noktasında etkili kullanmalıdırlar.

KAYNAKÇA

ADIGÜZEL İbrahim,(2012)’’Sosyal Medyanın Müşteri Memnuniyetine Etkisi’’Işık

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-MBA Bitirme Projesi

AKAR,Erkan(2010),’’Sanal Toplulukların Bir Türü Olarak Sosyal Ağ

Siteleri’’,Anadolu Üniversitesi Sosyall Bilimler Dergisi,2010,S.1,s.107-122.

ANDERSON, Paul(2007) What is Web 2.0? Ideas, technologies and implications

for education , Nottingham:Jısh Technology & Standards Watch

AYDEDE , Ceyda(2006),Blog Çağı,İstanbul:Hayat Yayıncılık

BALOĞLU , Arzu(2008),İnternet ve Pazarlama,Bursa:Ekin Yayınları

CURTİS Jessica,DİAZ Shelly(2011),The Health Communicator’s Social Media Toolkit Table of Contents,

35

DEDEOĞLU,A.Özhan,ÜSTÜNDAĞLI,Elif(2011)’’ Sanal Topluluklar Bağlamında

Tüketicilerin Tüketim, Yasam Tarzı ve Kimlik Yönünden Değerlendirilmesi’’,

Business and Economics Research Journal,S.2,s.23-40,

DOĞDUBAY Murat,ERÖZ Sibel,(2012)’’ Turistik Ürün Tercihinde Sosyal

Medyanın Rolü ve Etik İlişkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler

Fakültesi Dergisi, Cilt:27 , 2012, S.1 s.133-157.

GARNYTE Monika, PEREZ Ana de Ávila (2009), Exploring Social

Media Marketing,Aarhus, University of Aarhus

HALİS,Büşra(2012) ,’’Tüketimin Değisen Yüzü: Elektronik Ticaret Uygulamaları

ve Sosyal Paylasım Ağlarının Rolü’’,Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi

Aralık 2012,S.Özel Sayı,s.149-160

HAZAR Murat,(2011)’’ Sosyal Medya Bağımlılığı-Bir Alan Çalışması’’Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi,Bahar,2011,S.32,s.151-176.

İŞLEK Mahmut Sami,(2012)’’Sosyal Medyanın Tüketici Davranışlarına

Etkileri:Türkiye’deki Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerine Bir

Araştırma’’Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek

Lisans Tezi

KARA,Yasemin,COŞKUN,Ali,(2012)’’Sosyal Ağların Pazarlama Aracı Olarak

Kullanımı:Türkiye’deki Hazır Giyim Firmaları Örneği’’, Afyon Kocatepe

Üniversitesi, İİBF Dergisi,S.2,s.73-90,

KARCIOĞLU,Fatih,KURT,Esat(2009),’’Örgütsel İletişimin Etkinliği

Açısından Kurumsal Bloglar ve Birkaç Kurumsal Bloğun

36

İncelenmesi’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,

S 3.2009

KILIÇ,Hicran,(2011),Kurumsal Blog Sahibi Olmanın Şirketlerin Gelir

ve Karına Etkisi’’,Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF

Dergisi,Nisan 2011,S.1,s.139-162

KOTLER,Philip,KARTAJAYA,Hermawan,SETİAWAN(2010)’’Pazarlama3.0’(ÇevKıvanç Dündar) ,İstanbul:Optimist Yayın

KÖKSAL,Özdemir,ÖZDEMİR,Şuayp(2013)’’Bir İletişim Aracı Olarak Sosyal

Medyanın Tutundurma Karması İçerisindeki Yeri Üzerine Bir İnceleme’’, Süleyman

Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,S.1,s.323-337,

KÖSE,Hüseyin(2007),Alternatif Medya,İstanbul:Yirmidört Yayınevi

KUTLU, Tezcan(2012),İnternet Yayıncılığı, Eskişehir:T.C Anadolu Üniversitesi

Açıköğretim Fakültesi Yayınları

KOÇAK,N.Gizem,(2012)’’Bireylerin Sosyal Medya Kullanım Davranışlarının ve

Motivasyonlarının Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında

İncelenmesi’’,Eskişehirde Bir Uygulama’’, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Ekim 2012, Doktora Tezi

MATHEWS,Bob’’Facebook, Twitter, and Other Social Media—Teaching Tools?

Really?’’ErişimTarihi:10.05.2013,

http://www.dessci.com/en/company/training/misc/mathtype_with_social_media-

full_handout.pdf

37

ÖZGEN,Ebru,DOYMUŞ ,Hüsnur(2013)’’ Sosyal Medya Pazarlamasında

Farklılaştırıcı Bir Unsur Olarak İçerik Yönetimi Konusuna İletişimsel Bir Yaklaşım’’

,Online Academic Journal of Information Technology,Kış 2013,S.11,s.1309-1581.

PIRNAR,İge(2010),Doğrudan Pazarlama,Ankara:Seçkin Yayınları

VURAL Akncı Beril,BAT Mikail,(2010)’’Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal

Medya:Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma’’Yaşar

Üniversitesi,2010,S.5,s.3351

YİNG Murat,(2012)’’ Sosyal Medya Platformları Üzerinden Pazarlama ve Bu

Mecrayı Etkin Kullanan Sektörler’’Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Yüksek Lisans Tezi

ZARELLA,Dan(2010),The Social Media Marketing Book,Canada: Published by

O’Reilly Media,