Sommar i Thereses gate

Ronnie M.A.G. Larsen

S O M M A R IT H E R E S E S G A T E

Roman

© CAPPELEN DAMM AS 2012

ISBN 978-82-02-36786-2

1. utgave, 1. opplag 2012

Omslag ved Magnus Rakeng, MelkeveienSats: Type-it AS

Trykk og innbinding: Livonia Print Sia, Latvia 2012Satt i 11,5/14 pkt. "I" Antiqua

og trykt på Munken Print Cream 80/1,5

Føresegnene i åndsverklova gjeld for materialet i dennepublikasjonen. Utan særskild avtale med Cappelen Damm ASer all eksemplarframstilling og tilgjengeleggjering berre tillate

så langt det har heimel i lov eller avtale med Kopinor,interesseorgan for rettshavarar til åndsverk.

Bruk som er i strid med lov eller avtale, kan føre tilerstatningsansvar og inndraging og straffast

med bøter eller fengsel.

www.cappelendamm.no

DEL EIN

KAPITTEL 1

Henry Moan vrei seg i varmen og festa blikket påvisarane. Den fyrste trikken strauk forbi med godfart i skinnene. Den køyrde forbi 99 gonger dagleg,198 passeringar totalt om ein tek med returen. Noom sommaren gjekk den ikkje like ofte, men HenryMoan ensa den sjeldan, uansett årstid. Han låg ogtenkte på mora, på jobben, på alt og på ingenting.Henry var av den typen godt vaksne som sjeldan tokut sommarferie. Han hadde blitt pålagt nokre vekerhist og pist, men det var traurige greier. Ferie kunnehan få meir enn nok av seinare i livet. Henry Moanlåg inntulla i eit dynetrekk for ente natta på radutan å sove, utan å vere heilt vaken. Sist han såg påklokka, var den 06:35. Det må ha vore for minst eintime sidan. No var den 06:42. Det var heilt vindstillei Thereses gate.

Den gjennomsveitte puta låg bretta saman under detsølvfarga håret. Ein taxi hadde gått på tomgang iein halvtime utanfor bygarden. Det måtte vere eintaxi; dieseldur med påfølgjande stank og to utlendin-gar som snakka eige språk. Frå kjøkkenet høyrde hanLouis som romsterte i buret og venta på at herren

7

skulle fjerne teppet som stengde for sola. Til undu-lat å vere var visst Louis ein klok fugl. Henry haddekjøpt den for omlag 15 år sidan, og butikkeigarenhevda hardnakka at undulaten kunne snakke. Henryhadde korkje fått pressa klartekst eller song utav fug-len, men den hadde blitt godt selskap. Henry liktebest når dei åt frukost og ingen av dei trong stilleopplagte spørsmål. Eller svare. Stilla var det beste ommorgonen.

Henry bråvakna 07:00. Klokka ringde ikkje, dengnikka seg inn i øyrene og torturerte. «Ein draumå vakne til», stod det på øskja. Tonen låg ein plassmidt mellom ein h og ein c. Den minte om ei har-dingfele, same læta. Klokka hadde han fått i gåve fråsjefen, så det var ikkje berre å kvitte seg med den.Han tenkte ofte på kvifor sjefen hadde kjøpt ei vekk-jarklokke til ein som aldri hadde forsove seg på trettiår. Den hadde til og med kosta 599 kroner. Butikkei-gar Victor Tarkowski hadde pakka den inn, og pris-lappen hang klønete på. Kanskje han gjorde det medvilje. Det betydde mindre, men det å investere i tidvisste Henry var viktig.

– Tid er det mest dyrebare vi eig, hadde faren tilHenry sagt for femti år sidan.

Faren hadde ikkje sagt meir enn naudsynt tilsonen. Han hadde vore såpass streng at Henry hugsadet meste.

– Plantar du føtene på golvplankane, vert vegenattende til draumeland så godt som umogleg!

8

Faren gjorde inntrykk sjølv om han var i vigslajord.

Medan Henry letta på trykket, høyrde han krang-ling utanfor som steig i volum før dieselduren for-svann. Om det var krangling eller berre tonefalletsom skapte inntrykket av ein feide, var noko usik-kert, men det vart stille. Så stille som Oslo kan bli.Dagsavisen kom springande opp dei fire etasjane forå leggje seg på matta utanfor døra. Kaffien haddeHenry tappa på termos allereie kvelden før, og brød-maten, to loffskiver, stod som vanleg klar i ristaren.Då loffen spratt opp, var avisa på bordet, kaffien ikruset og Louis var nøgd. Kvar dag bladde Henryfrå sistesida i Dagsavisen for så å tippe hovudsakapå framsida. Dagen i dag var slettes ikkje vanskeleg,men det blei likevel skivebom. Henrys opplagte kan-didat, påstanden om at den nye statsministeren varein del av ei underslagssak, fekk berre ein kommen-tar nede til venstre. Sjølv Dagsavisen brydde seg omvêret. Eit gedigent bilete av tre tenåringar som hoppaut i Oslofjorden. Overskrift: «Sol Sol Sol». Han sågikkje den kome. Henry gav undulaten den siste loff-biten som vanleg.

Skinnveska var det viktigaste for Henry Moan. Omdet braut ut brann, ville han nok ha grabba den ogsprunge. Den inneheldt alt ein pianostemmar av dengode gamle sorten trong. Alt, i tillegg til eit godtbrukt polaroidkamera. Spegelen i entreen var litt forlåg, men Henry var van med å svikte i knea for å

9

sjekke om sveisen var presentabel. Iført kvitskjortelikna Henry på den verdsberømte dirigenten HerbertVon Karajan, berre noko mildare i blikket. Han haddehøyrt det med Karajan nesten heile livet, men dei sisteåra var det få som visste kven nokon av dei var.

Henry håpte dagen i dag ville bli ein blåkopi av deiføregåande dagane. Han likte det slik. Bygarden varavkjølande, men ute i sjølve gata var sola i storform.Han sniffa inn ferske brød og bollar frå bakaren.Henry tenkte på Dagsavisen og «Sol Sol Sol». Detvar nok berre ein redaksjonell glipp. I morgon varhan sikker på at dei ville finne attende overskriftermed meining. To trikkar passerte. Han trong ikkje åvere i butikken før klokka 09:00. Han rakk det kvardag.

Beethovens «Til Elise» blei spelt som ringjelyd dådøra til Tarkowski og sønns pianomanufaktur vartopna. Victor lente seg fram frå forhenget for å sjekke.

– Ah, er det deg alt?Henry lukka døra og gjekk mot disken.– Nei då.Victor Tarkowski kunne ha vore operasongar om

det var kroppsfasong og ikkje songstemme som vardet viktigaste. Han hadde gitt opp all musiseringi ung alder og ville heller sko seg på musikarane.No dreiv han farens pianoverksemd mot konkurs oghadde nok innsett at den økonomiske syndefloda varpå veg. Då han ante dei fyrste signala om at butik-ken var prega av meir pengar ut enn inn, hadde han

10

teke nokre finansielle grep. Byens beste pianostem-mar fekk to oppdrag om dagen i staden for eitt. Kvardag klaga Henry på denne doblinga av arbeidsopp-gåver, men Tarkowski fekk viljen sin. Pengane somstyrer, argumenterte han, og Henry forstod det. Detandre grepet, om ein kan kalle det eit finansielt grepi positiv forstand, var å bestille eit flygel frå Steinway& Sons. Han hadde bestilt det frå New York i mars,og kvar dag var han like ivrig på å sjekke kvar flyge-let var. Han visste at det hadde lagt frå kai den 13. Såhadde det kome til Southampton 14 dagar seinare. Pånasjonaldagen fann han ut at det hadde blitt fraktatil Amsterdam, eller var det Rotterdam? Dette haddeikkje Victor klart å greie ut om, og folk trudde handikta opp heile flygelhistoria.

– Vel – uansett, alle pianobutikkar med respekt forseg sjølve, må då ha eit flygel, sa han.

Ein besserwisserkunde hadde spurd kvifor hanikkje hadde bestilt flygel frå Steinway sin butikk iHamburg. Det svarte han aldri på.

No sat Victor slik han hadde gjort dei siste måna-dene og følgde med på nettet. Pølsefingrane hanstasta ofte meir enn ein tast om gongen, så det medsurfing var meir tidkrevjande for han enn dei flesteandre.

Henry opna ordrepermen. Fyrste oppdrag klokka 10og eit nytt allereie klokka 13. Han såg på adresseneog mot forhenget. Kor mange gonger måtte han seieifrå om at det å ha to oppdrag rett etter einannan varuhaldbart? Kva var det Victor Tarkowski ikkje for-

11

stod? Prøvde han å ta livet av den beste stemmareni hovudstaden? Han såg på permen og tok ut beggearka.

– To oppdrag, altså?Det kom ikkje noko svar.– Du, Victor …?Eit gledeshyl kom frå bakrommet. Forhenget

gjekk til side, og eit trill rundt andlet dukka opp.– Det er her! sa Victor til heile verda.Han peikte mot bakrommet, og Henry hadde ein

viss idé om kva som var på gang.– Endeleg er det her!Ingen av dei var gode på nærkontakt, og Henry

blei motvillig dradd inn bak forhenget. Han las påskjermen.

– Flygelet kom i natt.Victor sa det mest til seg sjølv og dobbelklikka på

noko slik at Henry skulle forstå og ikkje minst sjåbeviset.

– Skulle du ha sett, sa Henry.Slik stod dei begge og stira på skjermen.

Etter at ekstasen roa seg, vart Henry uroleg for tida.Han tok tak i veska og var klar for å gjere det van-lege.

– Vi snakkast då?Han sa det ikkje to gonger, Victor var oppteken

med sitt. Henry hadde aldri gjort seg vanskeleg, ogdet var viktig å stå på så lenge det var jobb. Men uan-sett korleis ting vart vridde på; kvalitet var viktigareenn kvantitet. Slik var dei ulike. Også var det sjølv-

12

sagt viktig å følgje opp kundane, men i dag skulledet halde hardt å ikkje kome for seint til nummer to.Kundar og kvalitet. Kvalitet og kundar. Burde vereeit mantra for all næringsverksemd det, tenkte hanbortetter vegen. Det var då slik Tarkowski-butikkenhadde fått Konserthuset som oppdragsgivar ein dagpå 90-talet. No var storsalen på Konserthuset i Hen-rys famn. Ein knallgod rumenar, beste i Norden påden tida, hadde hatt stemmeansvaret i Konserthusetheilt sidan oppstarten i 1977. Flygelet i storsalen varalltid stemt som silke, og virtuosane strålte og bukkatil trampeklapp. Etter rumenske ungdomsår med slithadde stemmaren endeleg suksess og pengar. Han ogkona ville unne seg ferie for fyrste gong. Det bleiei langhelg til København. Rumenaren stemde segframpå ein torsdag, og Leif Ove Andsnes skulle spelei Oslos storstove neste dag. Ekteparet la frå kai samekvelden. Fredagen gjekk strålande for Andsnes, ognormalt sett ville rumenaren, og dei som tek jobbenalvorleg, ha vore på pletten tidleg neste morgon for åsjekke om alt var stemt før laurdagens konsert. Kvensom ikkje hadde gitt beskjed om konsert-trilogien, erikkje godt å seie. Leif Ove Andsnes sat sveittare ennvanleg denne laurdagskvelden og sleit seg gjennomnoko Grieg hadde lagt all si ære i 130 år tidlegare.Rumenaren låg i eit badekar like ved Tivoli i Køben-havn og var stolt over alt han hadde fått til her i livet.Ekteparet skålte i den nest dyraste sjampanjen.

Det var kanskje ikkje fleire enn Andsnes somhøyrde at den eine A-en hadde hatt betre dagar, mendå søndagen kom og Andsnes oppdaga at ingenting

13

hadde blitt gjort med A-en og attpåtil var ein avC-ane i siget, vart han ein furten pianist.

Måndag morgon glei rumenaren og kona inn iOslofjorden, og riksavisene hadde stort sett sameoverskriftene. VG: «Lite stemte for sur Andsnes».Dagbladet: «Ustemt Grieg». Begge hadde pressa utein trear på terningen. Rumenaren kaldsveitta i tol-len, og politiet tok seg god tid før han slapp inn, sjølvom alt av papir var i orden. Det vart ikkje fleire kon-serthusoppdrag for rumenaren, og frå då til no varHenry Moan den einaste stemmaren som dugde forOslo Konserthus.

Nede ved Bislett stadion stod fem drosjebilar i kø.Sjåførane var samla utanfor bilen i midten, disku-terte fotballrunden frå i går. Det var spesielt ein fot-balldommar som burde hengjast og til naud ein lin-jemann. Ikkje var det hands og ikkje var det utvising.Ein indar sa at dommaren hadde rett, medan to sjå-førar, som ikkje hadde den ringaste interesse for fot-ball, berre lo på dei rette plassane. Henry hadde aldristemt piano for ein slik ein. Ikkje av prinsipp, men avetterspurnad. Anten hadde ikkje utlendingane inter-esse av eller tid til å spele, eller så var dei ikkjeså nøye på om instrumenta var stemde. Kanskje deitil og med hadde sin eigen stemmar. Det var mykjeHenry ikkje visste om dei, men trøysta seg med atdei visste nok endå mindre om han. No hasta hanav stad, og det vart sveitteringar i armholene på fin-skjorta. Dressjakka låg oppå veska, slik den brukte påvarme Oslo-dagar. Han gjekk langs stadionanlegget

14

og tenkte at i dag skulle det bli hardt å halde runde-tidene.

Henry sleit med ein av dei lysaste strengane. BritaLøseth hadde hatt pianoet som dekorasjon og støv-samlar i 44 år, men no hadde ho endeleg fått eit bar-nebarn i rett alder. Det såg ut som ventinga haddelønt seg. Barnebarnet skulle fint få lære seg å blimusikalsk. Henry stramma til så forsiktig han berrekunne, men tenkte mest på at Victor skulle ha voreher. Då hadde han forstått kvifor eitt, og berre eitt,oppdrag per dag var fornuftig. Om han klarte åstramme strengen ein tøddel var jobben gjort, meni pianostemmebransjen var tødlane heile skilnaden.Sleit strengen seg, så gjekk tida, men det skjeddealdri. Kunden sat i ein fløyelsstol og følgde med pådet heile. Slurpa kald kaffi, ho likte berre kald kaffi,hadde ho sagt. Dei hadde lite å snakke om etter at hohadde lagt ut om barnebarnet og kaffivanane, og detvar vel ikkje rom for det heller. Den slitne gauken ivegguret hadde lufta seg to gonger sidan Henry kom.Han hadde bretta opp skjorteerma og stod bøygdover det han definerte som ein skrothaug. Han sågmed eitt auge ned i pianoet.

– Du tek vel ikkje betalt for timen, gjer du vel?Kvifor brydde ho han med slikt vas som betaling?

No og då fall ein sveittedråpe frå nasen og ned istrenghelvetet.

– Ein kaffi ekstra per time, sa Henry smilande utanå ta blikket bort frå arbeidet.

– Det skal vi nok klare, sa ho og steig ned i tøflane.

15

Ho gjekk med korte skritt ut på kjøkkenet, nynnaog koste seg. Tøflar i denne varmen, tenkte Henryog slo den lyse tangenten ned med korte mellom-rom medan han stramma til. Og der. Den vart lysare.Kanskje det var nok, berre det ikkje vart for mykje.Han retta seg opp, tørka sveitten, såg på det heile ogsette seg på pianokrakken. Spelte ein skala. Strengenvar perfekt. Han dobbelsjekka heile sulamitten ogvar rett så nøgd. Ho kom inn med kaffien og stråltedå han spelte ein ukjend melodi.

– Nei har du sett, sa ho. Det var nok betalinga somgjorde utslaget.

Henry smilte til henne, såg på klokka og tok imotkaffien. Ho likte at han var nøgd med eigen innsats,og at han hadde tid til ein tår attpå. Han sette samandelane medan han koste seg med kaffien. Lukkatopplokket, strauk det med handflatene og la diverseutstyr attende i veska. Dette var ein jobb heilt på detjamne, og han hadde nådd målet endå ein gong. Hantok fram polaroidkameraet som alltid var i veska.

– Går det greitt om eg tek eit bilete?Den gamle stogga, vart forfjamsa og tok seg til per-

manenten. Han viste henne kameraet som om detskulle hjelpe.

– Nei, bilete, eg har jo ikkje vore hos frisøren påfleire veker og …

– Nei, eg meinte av pianoet, lo Henry slik hanbrukte.

Dama vart letta, men kunne ikkje forstå kvifor hanville forevige det gamle pianoet. Ho hadde då ikkjefått pussa og vaska det slik det ein gong var. Henry

16

knipsa utan meir snakk, og heile seansen var over påein blunk. Dama vart fascinert då biletet kom ut medein gong, ho lurte på kvar teknologien skulle ende.Henry Moan tok på seg dressjakka og forklarte detpraktiske rundt det med betaling. Ho fylte ut namnog nummer på standardskjemaet. Henry kontroll-lasskjemaet og ønskte kunden til lykke med barnebar-net.

– Eg skal ringje pjokken allereie i dag og forteljeden gode nyheita, sa ho og opna døra.

På veg ut ymta Henry frampå at det kunne verelurt med etterstemming når tropetemperaturen fekkroa seg. Ho brydde seg ikkje, no var det stemt.