Solidariteit Tydskrif Uitgawe 5 - 2013

0 5 • 2 0 1 3

www.solidariteit.co.za

R16,95 (BTW ingesluit)Gratis aan lede

SolidariteitBeweging

DIENSLEWERING

WEN!WIELE METWOEMA

PROJEK LEERKRAGSó help Helpende Handgehalte-onderwys verseker

BLADSY 35

AfriForum pak verval vanPLAASLIKE REGERINGS

ons maak wéérGESKIEDENISNOG NADER AAN DROOM VAN AFRIKAANSE UNIVERSITEIT

SOLIDARITEIT-LEDE ONTVANG20%-AFSLAGBYAKADEMIA

BLADSY 22

ONS BOU

RETRENCHMENT:The very last option

NUWE TUISTE VIR SOL-TECH

AKADEMIA SPOG MET EERSTE DRIEJAARGRAAD

Hiér word joubelastinggeldVERMORS

SELFSTANDIGEINSTELLINGSdie ware rigsnoere

NUWE AFRIFORUM-GEBOUR5 MILJOEN INSTUDIEHULPVIR ONS LEDE!

PLAASMOORDE:

AfriForum pakpolisieminister


SolidariteitFinansiële Dienste Motor- en huisinhoudversekering deur Solidariteit is ’n pro-

duk van Auto & General. Auto & General is ’n gemagtigdeverskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 16354Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

0520

13 inhoudGEREELD

BEDRYFSNUUS

IN BEWEGING6 Met die intrapslag

Ons mag nie stilbly nie7 Seepkis

Ons lede sê hul sê8 SpreekBuys

Ons pak groot opbouprojekte54 Jy & die reg

Sosiale media: Niks in stilligheid nie73 In retrospek

Kners, briek, vashou... en vertrou

28 Retrenchment: The very last option29 Wat verkort die leeftyd van SA se myne?30 Regstellende sanksie of

regstelaksie by SAAT31 Lockout at work: What you should know32 “Ons word afgekeur omdat ons bruin is”33 Solidarity shows its mettle

at Evraz Highveld Steel34 “Skaf regstelaksie nou in staatsdiens af ”34 Wage agreement finally on paper36 Só veg Solidariteit landwyd vir sy mense

37 AfriForum stel Projek 1 000 bekend38 Webwerftender in AfriForum se visier45 Helpende Hand neem onnies na VSA46 Duisende leerlinge vind baat by assistente47 Honderde sit hand by, brei vir bejaardes48 Studielening ontluit jonge se toekoms49 Beurse skep hoop, gee

selfvertroue hupstoot50 Beleggings: Oorweeg gerus

verhuureiendom52 Sol-Tech spog met nuwe tuiste53 Oudstudent trap dat dit klap

by Deaflympics56 Solidariteit beskerm lede met durf en daad57 Die binnewerking van ’n munisipaliteit58 Onwettige mynaktiwiteite in die kollig60 Co-operating while co-parenting61 Retirement worries can age you instantly62 Fixing your mistakes in the workplace63 Dit was nie die ooreenkoms nie, sê Pik64 Stem vir Grootste Afrikaanse Liedjie

en wen groot pryse!66 Jy het die kans om ’n wenner te kies68 Buckets full of benefits for our members70 Solidariteit-dienskantore71 1 400 km te perd na Bloedrivier72 Die hartklop van ’n Bittereinder

NUUSWAARDIG10 Liberaal práát verdoesel kwaad11 Are municipalities ready to serve?12 Hiér word jou belastinggeld vermors14 Selfstandige instellings die ware rigsnoere15 AfriForum pak verval van plaaslike regerings16 Plaasmoorde: Hoe lank nog?18 Donker kant van Nasionale Ontwikkelingsplan20 Groot sprong op pad na privaat universiteit22 20%-afslag vir Solidariteit-lede by Akademia24 Eerlike juffrou ontvang uiteindelik vergoeding26 Banke neig na bondels, koste stagneer

Solidariteit Tydskrif is lid van die Ouditburo van Sirkulasieen word uitgegee deur die Solidariteit Beweging, Posbus 11760,

Centurion 0046. Geen deel van die inhoud mag sonder die toestemmingvan die redakteur elders gebruik word nie. Solidariteit of die tydskrif

aanvaar geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enigeaansprake wat deur adverteerders gemaak word nie.

SolidariteitSolidarity

SOLIDARITEIT-HOOFKANTOORSOLIDARITY HEAD OFFICEH.v. D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig

Tel: 012 644 4300www.solidariteit.co.za

0861 25 24 23

REDAKTEUR EDITOR

Johan Kruger

KOPIEREDAKTEUR COPY EDITOR

Moira-Marie Kloppers

NUUSREDAKTEUR NEWS EDITOR

Cilleste van der Walt

WEBREDAKTEUR WEB EDITOR

Daleen Gouws

ADVERTENSIES ADVERTISEMENTSDenise Viljoen – tel: 082 352 7147Adrie van Dyk – tel: 082 850 6784

ADVERTENSIE-ONTWERP ��

ADVERTISEMENT DESIGN

Martie Maree

TAALVERSORGING �� LANGUAGE EDITING

Aksent Media

INTEKENARE SUBSCRIPTIONS

Heleen Nortjé

REKENINGE ACCOUNTS

Elna Botes

MEDEWERKERS CONTRIBUTORSFlip Buys, Ilze Nieuwoudt, Reint Dykema, Johan Roos,

Esmarie Prinsloo, Daleen Gouws, Juanita du Preez, Appie Pienaar, Nico Strydom, dr. Danie Brink, Marietha Malan, Inge Strydom, Paul Mardon,

Ernst Roets, Karin Venter, Piet le Roux, Ian Cameron,Ivan Herselman, Nadia Pinto, Suné van Heerden.

UITLEG, ONTWERP, REPRODUKSIE

Tel: 082 445 4513 [email protected]

DRUKWERK PRINTINGPaarl Media Gauteng

VERSPREIDING DISTRIBUTIONPrestige Bulk Mailers, Pretoria

med i a

met die intrapslag

05/2013 • www.solidariteit.co.za6

Foto

’s: R

eint

Dyk

ema;

iSto

ckph

oto.

com

ie staat is verantwoordbaaraan sy burgers en indien dit nieso is nie, moet die rege ring totverantwoording ge roep word.Gebrekkige of geen diensle we -

ring het nou al so deel van ons lewe geword dat’n mens nie eers meer energie wil mors omdaarop te reageer nie. Ons mag egter nie ophouom daarop aan te dring dat die staat sy werkmoet doen nie. Daarsonder sal dinge eenvoudignet vinniger agteruitgaan.

Dit is vir ons as vakbond en Bewegingnoodsaaklik dat belastinggeld vir ons lede werk.Juis om hierdie rede sal jy in hierdie uitgawelees van die Leefbaarheidsmonitor vir Gautengwat onlangs deur die Solidariteit Navorsings -instituut (SNI) bekendgestel is. Die monitormeet die leefbaarheid binne munisipaliteite in ’nbepaalde provinsie. Aan die hand van ’n reeksmeetbare maatstawwe word punte aan mu -nisipaliteite toegeken. Die belang van so ’nmonitor is dat burgers, gewapen met goeienavorsing, munisipaliteite nou tot verantwoor -ding kan roep.

As Beweging het ons dit ook ten doel omsoveel druk as moontlik op die staat te plaasom sy werk te doen, hetsy by wyse van litigasieof petisies of ander vorme van protes.

In hierdie volgepakte uitgawe kyk ons ookna ander belangrike veldtogte waarmee ons asBeweging besig is. AfriForum se “Hoe lanknog?”-veldtog raak weer die krisis van plaas -moorde en plaasaanvalle aan. Ook op hierdie

terrein moet ons deurgaans ons stem laat hooren nie ophou om die regering tot verantwoor -ding te roep nie. Dit is nie goed genoeg dat dieregering eenvoudig skouers optrek en aanvoerdat plaasaanvalle nie spesiale aandag en oplos -sings verg nie. Nee, die staat het ’n verpligtingom die kwesbare boerderygemeenskap teondersteun en te beskerm, en ons kan dit niegenoeg sê nie.

Op die gebied van werkerregte maak dienuutste boek uit die pen van dr. Dirk Hermann’n belangrike bydrae tot die debat oor reg -stellende aksie. Ons berig oor sy nuutste boek,Regstellende trane – Waarom verteenwoordigend -heid nie gelykheid is nie. Deur die lens vanpersoon like vertellings van ’n aantal personewat deur regstellende aksie benadeel is, stel hydit weer aan die orde dat die regering serasbehepte model vir regstellende aksie mislukhet. Ware regstelling sal eers kom wanneer dieregering behoorlike aandag gee aan opleidingen onder wys van gehalte. Ook op hierdiegebied mag ons nie stilbly nie, maar moet onsaanhou om ons stem te laat hoor.

Geniet hierdie uitgawe wat uit sy nate barsvan lekker leesstof en laat gerus jou stem hoor!

JOHAN KRUGERREDAKTEUR

DOns mag nie STILBLY nie

Johan Kruger is hoof van kommunikasie en die Solidariteit Navorsingsinstituut.

GEBREKKIGE of GEEN DIENSLEWERING het nou al sodeel van ons lewe geword dat ’n mens nie eers meer energiewil mors om daarop te reageer nie. Ons mag egter nie ophouom daarop aan te dring dat die staat sy WERK moet doennie. Daarsonder sal dinge eenvoudig net vinniger agteruitgaan.

uit 278 MUNISIPALITEITE het in die2011/2012-boekjaar ongekwalifiseerde

oudits ontvang. Daar was ook R9,2 miljard se ONREGMATIGE BESTEDING.

Só verval ons plaaslike regerings – bladsy 15

slegs 9

C

www.solidariteit.co.za • 05/2013 7

Word deel van die gesprek by www.blog.soldariteit.co.za of op een van die sosiale netwerke. Of skryf aan Seepkis, Posbus 11760, Centurion 0046; of stuur ’n e-pos na [email protected] Seepkis

SLUIT maklik by Solidariteit AAN deur ’n SMS te stuur. Soli dariteit se diens sentrum agente sal jou terugskakel en jou vinnig en maklik helpaansluit. Al wat jy hoef te doen, is om die woord “Lid” na 34388 te stuur. SMS’e kos R2. Ons beskerm nie net jou werk nie, maar maak ’n

DAADWERKLIKE VERSKIL in ons lede én ons land se toekoms! Om jou adres te verander, stuur ’n e-pos na [email protected]

’n Mens kan nie die staat vertrouom goed gedoen te kry nie,

DOEN DINGE EERDER SELF.

b

Foto

’s: iS

tock

phot

o.co

m; v

ersk

af

Suid-Afrika staan nie terug inenige bedryf nie, maar die staat

wanbestuur hierdie voordeel.

Sê jou sê deur “Tydskrif A”, “Tydskrif B” of“Tydskrif C” na 34388 te SMS. SMS’e kos R2.

Of stem by www.tydskrif.solidariteit.co.za

van die staat?

Wat dink jy is stand

Die staat kan Suid-Afrikavooruitstrewend maak.

A

BERNINA WINNERS!Jacomien Radyn and Beryl Barnard are the winners of the first leg of Bernina’s exciting Did you Know? Campaign. They each receivea R500 gift voucher. Remember that the competition is running over three issues. The big prize to be won is a Bernina 380 valuedat R22 560. The competition closes on 14 October 2013. Read more about this great competition on page 66.

Marie Crafford skryf:Ek is so ontsteld oor diestuk wat ek gelees het oor die inkomste van diebejaardes teenoor dié van gevangenes (SolidariteitTydskrif, uitgawe 4, 2013).

Ek het nog altyd gesê dat mense deesdaemoedswillig ’n misdaad pleeg om in ’n tronk tebeland. Dit is gratis verblyf met drie etes ingesluit.Jou toiletware is gratis en ook jou klere wordgratis verskaf, gewas en gestryk. Jy het van diebeste mediese voordele en jy kry nog boonopgratis opleiding ook. Dit maak nie saak in watterrigting jy wil studeer nie. Dit alles net omdat jy ’nmisdaad gepleeg het! Vir my lyk dit of jy “beloon”word vir “verkeerde dade”. Is dit hoekom dietronke so vol is?

Ons moet sukkel om te oorleef en tenduurste betaal vir die opvoeding van ons kinderswat die reguit pad loop. Ons kry nie hulp van diestaat nie. Ons moet ten duurste vir ons ouershelp betaal wat net R1 260 pensioen kry. Geenmens kan oorleef met so min geld nie. Dis niegenoeg vir verblyf én kos nie.

Al oplossing wat ek sien vir ’n beter lewe virdie bejaardes is dat daar dan eerder “tronke virbejaardes” gebou moet word sodat hulle ook dievyfster-behandeling kan kry en ’n gemaklike lewe

kan hê tot op hul sterfdag. Help assebief die arm bejaardes. Ek werk in

’n tehuis vir bejaardes en weet hoe swaar diémense kry. – Brief verkort. Red.

Tevrede lid skryf: Ek is ’n senior wetenskap -like by ’n groot petrochemiese maatskappy.Ek is baie dankbaar dat ek agt jaar gelede bySolidariteit aangesluit het.

Ek is onlangs dissiplinêr aangekla enRobert Joubert, verteenwoordiger, asookdie senior organiseerder by die Solidariteit-dienskantoor in Vanderbijlpark, GerhardCloete, het vir my wonderlike onder -steuning en professionele advies gegee

tydens beide my dissiplinêre verhoor enklagtes van onregverdige behandeling in mywerkomgewing.

Die dissiplinêre verhoor is in my gunsbeslis en ek voel dat my klagtes ernstigopgeneem is en opgelos gaan word. As ditnie vir Solidariteit was nie, glo ek nie dit soudie geval gewees het nie. Ek wil werklik virRobert en Gerhard bedank vir hul geduld,insig en professionele ondersteuning.

Ag man, dis lekker in die TRONK


inbe

weg

ing

f you are 60 years or older, you may qualifyfor a grant to see you through your old age.If you are an older person in need of 24-hour care who wants to live in an older per-sons’ residential facility, you can apply for

residency at your nearest social worker’s officeor older persons’ residential facility. Unfortu-nately, there are so many exceptions and rulesthat it is seemingly easier to sit in jail and receivemore privileges than many members of ourolder generation do.

The maximum amount for an old age grant isR1 260 per month. If you are older than 75years, you will get R1 260 + R20. By way of illus-tration, the average “subsidy gap” for a residen-tial facility providing care for 50 persons is atleast R1 746 per person per month which addsup to a yearly deficit of R1 047 600 (a deficit ofalmost R21 000 per person).

The fundamental problem with the currentsubsidy arrangement is that it only covers a smallpart of the actual costs of providing frail care.For example, linked to this subsidy arrangement

are regulations that lay down minimum staffinglevels as well as the requirement to employ cer-tain numbers of nursing and care staff. Yet thefull costs of employing these staff are carried bythe organisations concerned.

The facilities who care for our elderly there-fore face a daily battle to keep their doors open,while the residents of these facilities also end upwith no money at all, because their whole grantgoes towards their accommodation.

The “privileges” of incarcerationSouth Africa has about 160 000 inmates in itsprisons. There are two private prisons in SouthAfrica. Of the 241 correctional centres, eight arefor women, 13 are for the youth, 129 are formen and 91 are mixed (women and men). Onthis basis, it might be said that, in 2010/11, theaverage daily cost of accommodating a prisonerwas R259. The projected figure for 2013/14, atR298, is 15% higher. That brings the totalmonthly cost for taxpayers per inmate toR9 064. That is almost five times more money

spent on inmates than our elderly. Besides the massive difference in the cost of

caring for elderly and inmates, it is difficult for theelderly to qualify for grants. To qualify for a grant,you must be a South African citizen or perma-nent resident who lives in South Africa. You maynot receive any other social grant for yourselfand mustn’t be cared for in a state institution.You do not qualify if you earn more thanR49 200 per year or own assets worth morethan R831 600 if you are single or worth morethan R1 663 200 as a couple. No wonder SouthAfrica’s prisons are bursting at their seams!

Solidarity Helping Hand works in the com-munity to prevent, terminate and alleviatepoverty. In the case of vulnerable elderly peo-ple, poverty can still be alleviated by increasingthe old age grant and relaxing the qualificationmeasures for this grant. Helping Hand is cam-paigning to get the Department of Social Devel-opment to increase the old age grant. • What is your opinion? Send us an e-mail to

[email protected] S

INMATES “better off ” than our ELDERLYThe elderly are often the FORGOTTEN GENERATION. Many of them are lonely and have limited fundsto enjoy their old age and treat ailments. Meanwhile, PRISON INMATES enjoy free food and medical careand often have opportunities for further education. The EXPENSES to care for inmates while they are incar -cerated, as well as the grants given to elderly, are funded by taxes. CILLESTE VAN DER WALT reports.

I

R1 260is the maximum amount for

an OLD AGE GRANT.

is the monthly cost fortaxpayers per INMATE.

Phot

ogra

ph: i

Stoc

kpho

to.c

om

2013 Uitgawe4 p27-50:Layout 1 7/19/13 9:51 AM Page 46

Dankie vir jul geduld, INSIG en steun

SolidariteitSolidarity


spreek Flip Buys is uitvoerende hoof van Solidariteit.Buys

Ons pak GROOT OPBOUPROJEKTE

Foto

’s: R

eint

Dyk

ema;

iSto

ckph

oto.

com

it is lankal algemene kennis datarbeidsverhoudinge in die landbaie onstuimig is sedert dieMarikana-krisis ’n jaar gelede.Hierdie is sekerlik die moeilik -

ste salarisonderhandelingsjaar in die afgelopetwee dekades. Ons standpunt bly dat mense watdie ekonomie wil benadeel, die regte van allewerknemers en hul gesinne ondermyn en brooduit mense se monde wil vat. Ons lede het bytalle brandpunte weer bewys dat Solidariteitmeer weeg as wat ons tel, omdat ons lede goedopgelei, hardwerkend en lojaal is.

Ons het ’n belangrike deurbraak behaal toeons standpunt dat die meerderheidsbeginsel indie Wet op Arbeidsverhoudinge ondemo kra -ties en uitgediend is, deur die regering, sake -leiers en die meeste ander vakbonde aanvaaris. Hierdie belangrike beleidskuif is vervat in ’nraamwerkooreenkoms wat tussen al diebelangrikste rolspelers op die arbeidsterreinonderteken is.

Dit volg ná lang onderhandelings onderleiding van adjunkpresident Kgalema Motlanthe.Daarom gaan Solidariteit nie huiwer om diesterkste stappe moontlik te neem teen maat -skappye soos Lonmin wat die raamwerkoor -eenkoms onderteken het maar nou slegs diemeerderheidsvakbond wil erken nie. Dit was

juis hierdie beleid wat in die eerste plek tot diemoeilikheid daar aanleiding gegee het.

Nuwe kollegeSolidariteit het ook besluit om voort te gaanmet die bou van ’n nuwe tegniese kollege op ’nterrein in Pretoria-Noord. Dit spruit uit diebeswaar van die Waterkloof-lugmagbasis teendie bou van ’n kollege op ’n aangrensende stukgrond wat ons gekoop het.

Hierdie beswaar is in weerwil van die feitdat ons die grond op die ope mark van ’nprivaateienaar gekoop het, nadat dit vir jareonbenut gelê het, én die feit dat die Lugmagvooraf in ons lewensvatbaarheidstudie geenbeswaar teen die bou van ons kollege gehadhet nie!

Die bou van die nuwe kollege kon nielanger uitgestel word nie, omdat ons bestaandegeriewe eenvoudig heeltemal te klein vir diegroeiende getal vakleerlinge geword het.Die nuwe kollege sal by voltooiing in Septem -ber vanjaar waarskynlik die grootste privatetegniese kollege in die land wees en sal meeras ’n duisend jongmense in ses verskillendeambagte oplei.

Die geskil met die Lugmag sal egter voort -gesit word. Die uitslag sal bepaal of ons dienuwe kollege sal huur en of ons dit tydelik vir

’n paar jaar sal gebruik totdat Die Kampus, dietuiste vir al ons opleidingsinisiatiewe, voltooi is.Die feit is dat ons ons nie sal laat onderkrydeur struikelblokke wat deur moedswilligeinstellings op ons pad geplaas word nie. Baiedankie aan al ons lede vir hul maandelikseGroeifondsbydraes wat dit vir ons moontlikmaak om vir ons kinders ’n toekoms te skep.

AfriForum-hoofkantoorDaar word ’n nuwe hoofkantoor vir AfriForumin Centurion langs ons huidige kantoorgebougebou omdat die Solidariteit Beweging só ge -groei het, dat meer kantoorruimte nodig is.Hierdie gebou vorder goed en AfriForum sal inMaart volgende jaar kan intrek. AfriForum hetin Augustus die 68 000-ledetalkerf oorskry!

Miljoene vir lede en jongmenseDit is lekker om verslag te kan doen dat al dieinstellings van ons Beweging goed presteer :• Solidariteit Helpende Hand kon die afge -

lope maande, danksy die ondersteuning vanduisende Solidariteit-lede en die publiek,weer ’n groot verskil in talle mense selewens maak. Miljoene rande se bystandmet rentevrye studielenings en beurse,voedingsprojekte by skole en ander nood -saaklike projekte is onderneem.

Solidariteit en die Solidariteit Beweging het sedert die begin van die jaar groot vorderinggemaak in die bereiking van ons strategiese DOELWITTE. Dit is duidelik as gekyk word na’n opsomming van die afgelope ses maande se gebeure. Ons BOU DAT DIT BARS énstaan vas as BETROUBARE VENNOOT in alle sektore van die ekonomie, skryf FLIP BUYS.

D

Sol-Tech se nuwe Pretoria-Noord-kampus spog met goed toegerustewerkwinkels en bobaas-toerusting.


nuuswaardig

spreekBuys

• Solidariteit presteer steeds puik op regs ge -bied, en ons wag op die hofuitsprake vanverskeie waterskeidingsake wat die afgelopemaande voorgekom het. Die vakbond seafdeling vir beroepsgesondheid en -veiligheidhet vanjaar reeds meer as R132 miljoen seeise by die Vergoedingskommissaris namensons lede met beroepsbeserings en -siektesbe ding. Daar is vanjaar ook reeds R3,4 mil joenuitbetaal aan begrafnis koste vir afgestorweSolidariteit-lede en hul afhanklikes.

• Die Virseker Trust, wat uit die Virseker Kort -termynskema gefinansier word, het onlangs ’ntjek van R900 000 aan Solidariteit oorhandig.Hiervan word R800 000 vir Die Kampus seboufonds gebruik, terwyl R100 000 aange -wend gaan word vir ’n Wiskunde sentrumwat by Sol-Tech beplan word om voorne -mende vakleerlinge met Wiskunde te help.

Hierdie is enkele voorbeelde van pre sta sies watdie afgelope ses maande behaal is. Ja, baie dingein die land gaan agteruit, maar ons moet doenwat ons kan, waar ons is, met wat ons het. DieSolidariteit Beweging is ’n eietydse Helpmekaar-beweging met ’n selfhelp kultuur wat nie vir anderwag om te kom help nie. Ons doen dit self! S

Hierdie bladsy is moontlik gemaak deur Prestige Bulk Mailers, tel: 012 327 3635

“

”

Ja, baie dinge in die land gaan AGTER UIT,maar ons moet doenwat ons kan, waar onsis, met wat ons het.

SOLIDARITEIT• R3,4 miljoen uitbetaal vir 520

begrafnisse• 88 262 arbeidsregtelike navrae

hanteer• Meer as 52 000 ander navrae hanteer

HELPENDE HAND• 5 146 kleuters by 66 kleuterskole

word landwyd gevoed• 3 700 skooltassies deur 67 takke aan

171 skole geskenk• 11 nuwe beursfondse is vanjaar gestig

ter waarde van R350 000

AFRIFORUM• Takke landwyd uitgebrei na 119• Ledetal oorskry 68 000 in Augustus

MAROELA MEDIA• Maandelikse besoekers het toege -

neem tot 250 000 in Julie 2013 • ’n Finalis in drie kategorieë van die

Pendoring-reklamekompetisie

SOL-TECH• 1 000 vakleerlinge word tans opgelei• Volledige akkreditasie deur MerSeta

met twee nuwe ambagte goedgekeur– Sweiser en Passer

• Gevorderde tegnologie wat bekom is,verhoog die gehalte van onderrig –gevorderde Siemens PLC-stelsel, laser-belyningstoestel en CNC-simulator

• Slaagsyfer van 96% met eerste vak -toetspogings.

HALFJAAR-HOOGTEPUNTE

11 212leerlinge by 23 skole vind baatby 57 onderwysassistente wat

deur Helpende Hand se Projek Leerkrag geplaas word.So dra ons daadwerklik by omGEHALTE-ONDERRIG inons skole moontlik te maak.

AfriForum se nuwe kantoorgebou in Centurion sal in Maart 2014 in gebruik geneem word.

Die Kampus sal eindelik al onsopleidingsinisiatiewe huisves.

R132MILJOENis reeds vanjaar namens lede metberoepsbeserings en -siektes by dieVergoedingskommissaris be ding.


nuus

waa

rdig

ofsake is maar ’n klein deel vandie werk wat deur dienetwerk van organisasies vandie Solidariteit Beweging ge-doen word, maar dit kry

gewoonlik baie media-aandag. Die SolidariteitBeweging se tegniese kollege, Sol-Tech, leibykans net soveel ambagslui op as al 50 kol-leges van die staat, maar dit is nie voorbladnuusnie. Solidariteit Helpende Hand se voedings -projekte, wat minstens 5 000 kleuters bykleuterskole help, is ook nie voorbladnuus nie.Net só kom die AfriForum-takke se projekteom die munisipale dienste by 100 dorpe aandie gang te help hou net in die nuus as daar ’nhofsaak is. Die werklike rede vir die Bewegingse hofsake spruit egter voort uit die ANC setradisie van die kragdadige gebruik van staats-mag om sy politieke doelwitte te bereik.

Daar is vier redes vir die Solidariteit Bewe -ging se hofstrategie. Die hoofrede is om diemisbruik van staatsmag te beveg, want as onregnie beveg word nie, word dit in die praktyk dienuwe “reg”. As die staat daarmee wegkom ommense op grond van hul ras te benadeel, worddié onreg die nuwe reg, want die staat doen ditdan nie omdat hy mag nie, maar omdat hy kán.

Die tweede rede is om te veg vir die op-pergesag van die reg sodat politici se mag nieoppermagtig word nie. Die derde rede is omdie groeiende mag van die staat te bekampomdat dit die einde van almal se vryheid kanbeteken as die staat oor alles en almal besluit.

Die stelling wat elke Suid-Afrikaner bang be-hoort te maak, is dié aanhaling uit die nasionaleontwikkelingsplan se visie: “Regering begin indie huis, groei tot in die gemeenskap, brei uit nadie stad, kring uit na die provinsies en oorspoeldie hele land.”

Die vierde rede vir Solidariteit se hofsake isom “demokratiese” rassisme te bekamp. Diepolitieke wetenskaplike Pierre Vandenberghehet gesê rassemeerderhede kan maklik hul eierassisme vermom as demokrasie. Dit behelsbyvoorbeeld die misbruik van mooi-klinkendeterme soos “regstelling” en “verteenwoordi-gendheid” om ’n dikwels blatante rassistiese

beleid te regverdig.Die hof is natuurlik nie die allerantwoord op

politieke magsmisbruik nie. Selfs die voorsteliberale intellektueel Francis Fukuyama waarskudat die waarskynlikste linkse bedreiging vir die

demokrasie kan kom van diegene wat liberaalpraat, maar die ware betekenis van binne af totdie teenoorgestelde omskep. • Flip Buys is die voorsitter van die Solidariteit

Beweging. S

Liberaal práát VERDOESEL kwaadOudregter Jan Steyn het dekades gelede al gesê die outoritêre politiek van sosialisme is onlosmaaklikdeel van die ekonomiese dele daarvan. Sosialisme kan net deur die dwang van staatsmag in werkinggestel word. Genadiglik is KUMULATIEWE WETTE – eerder as openlike geweld – deesdae dievoorkeurmetode van sosialistiese heersers, skryf FLIP BUYS.

H Die stelling wat elke Suid-Afrikaner bangbehoort te maak, is dié aanhaling uit dieNASIONALE ONTWIKKELINGS-PLAN se visie: “Regering begin in die huis,groei tot in die gemeenskap, brei uit nadie stad, kring uit na die provinsies enOORSPOEL die hele land.”

Foto

: iSt

ockp

hoto

.com


newsw

orthy

ccording to the South AfricanConstitution, municipalitieshave the responsibility to makesure that all citizens are pro-vided with services to satisfy

their basic needs. But what are the basic servicesthey should provide and in what ways should itbe provided?

What is a municipal service?Municipalities must provide citizens living in thearea they manage with at least the basic servicesthey need. There are a large number of servicesthat should be provided, including: • Water supply• Sewage collection and disposal• Refuse removal• Electricity and gas supply• Municipal health services• Municipal roads and storm water drainage• Street lighting• Municipal parks and recreation.These services should be provided to ensurehealthy and safe living. It has a direct and immedi-ate effect on the quality of the lives of people inthat community. If these services are inefficient,

it will be difficult to attract businesses, which canlead to limited job opportunities.

Who is responsible for providingservices?The citizens of a community elects a local gov-ernment (municipality) to represent them, whichmakes the municipality the sphere of governmentclosest to the people. The municipality are thenresponsible to ensure that services are deliveredto that community. One way in which municipali-ties can do this is by providing the services them-selves through the use of their own resources –finance, equipment and employees. A municipalitymay also outsource some of these services. Inother words, it may choose to hire someone elseto deliver the service, but it remains the respon-sibility of the municipality to choose the serviceprovider and to ensure proper service delivery.

Unfortunately many municipalities in SouthAfrica are unable to deliver services to residents.The reasons vary from lack of finances or lack ofcapacity to provide these services at an afford-able rate to incompetency. Such municipalitiesshould find other ways to ensure that theservices are improved and reach the people

most in need of them. Some options that theycould consider are:• Capacity building

By improving a number of skills, municipalitiesmay be better able to deliver services effec-tively and efficiently from inside.

• CorporatisationIn some cases a municipality can improve thedelivery of a service by corporatisation; inother words, creating a municipal companythat will provide the service. The companybelongs to council and is accountable for itsperformance.

• Municipal service partnerships (MSPs)There are instances where a municipalitymight feel that instead of providing theservice directly, they would rather hire some-one else (a service provider) to do it.

Whatever method a municipality chooses, it mustalways be in line with the overall goals of im-proving the quality of services, extending servicesto residents who do not have them and providingservices at an affordable cost. It is important toprovide affordable services, but municipalitiesmust do so without compromising on its abilityto operate and maintain existing services. S

Are municipalities ready to SERVE?MUNICIPAL SERVICES almost never cross our mind… except when they are absent. During the pastfew years, municipal services – or rather, the lack thereof – often let South Africans down due to POORMANAGEMENT. But who is responsible for what? CILLESTE VAN DERWALT searched for answers.

A

Phot

ogra

phs:

iSto

ckph

oto.

com

Water supply Sewage collection, disposal Refuse removal Electricity and gas supply

Municipal health services Roads and storm water Street lighting Parks and recreation

05/2013 • www.solidariteit.co.za

nuus

waa

rdig

12

Hiér word jou BELASTINGGELD vermorsDie Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) het tydens die bekendstelling van sy Leefbaarheidsmonitor virGauteng die provinsie se swakste en beste munisipaliteite aangewys, skryf CILLESTE VAN DER WALT.

ie munisipaliteite van MerafongCity, Westonaria en Randfon -tein, almal deel van die Wes-Randse Distriksmunisipaliteit,het die swakste leefbaarheids -

tellings in die SNI se Leefbaarheidsmonitor virGauteng ontvang. Eugene Brink, senior navorservan die SNI, sê die doel van die monitor is omdie leefbaarheid van die provinsie op munisipalevlak te meet. Leefbaarheid word ontleed aan diehand van ’n stel sleutelaanwysers, met subaan wy -sers wat daaronder val.

Die Leefbaarheidsmonitor is ’n nuttige gidsoor leefbaarheid in Suid-Afrikaanse munisipa li -teite en metropolitaanse gebiede. Die Leefbaar -heidsmonitor is gegrond op beskikbare inligtingen is derhalwe nie allesomvattend nie; dit is ’nmomentopname en nie ’n ontleding oor tyd nie.Soos wat inligting beskikbaar word of in dietoekoms ingesluit kan word, sal die leefbaar -heidstellings vir munisipaliteite en metropoli -taanse gebiede aangepas en met vorige jarevergelyk kan word.

Die monitor vorm deel van Solidariteit sebelastingveldtog wat vroeër vanjaar van stapelgestuur is. Die vakbond speel veral deur navor -sing ’n waghondrol om die besteding van diewerkers se belastinggeld te monitor.

“Westonaria en Merafong City het albei 5 uit10 gekry, terwyl Randfontein 5.5 uit 10 gekry het.Al die munisipaliteite val onder die Wes-RandseDistriksmunisipaliteit. Volgens die 2011 QOL-indeks is ontevredenheidsvlakke in Westonariaen Merafong van die hoogste in Gauteng, metinwoners wat onder meer ontevrede is metwatervoorsiening, sanitasie, vullisverwydering,paaie, fakturering en die koste van dienste.”

In Westonaria is daar talle vakante poste,soos dié van finansiële hoof asook ’n seniorsuper intendent vir wetstoepassing en veiligheid.Randfontein het die afgelope finansiële jaarwater verliese van R1,7 miljoen gely weens dief -stal, foutiewe meters en lekkasies. Daarbenewenshet die munisipaliteit ook kragverspreidings ver -liese van R21 miljoen gely weens onwettigeverbindings en foutiewe meters.

Brink sê Mogale City (Krugersdorp), ook deelvan die Wes-Randse Distriksmunisipaliteit, het opsy beurt 7 uit 10 gekry. “Verskeie onreël matig -hede het binne die munisipaliteit voorgekom,

insluitend die sluiting van ’n kontrak met ’ntwyfelagtige maatskappy vir die installering vanwatermeters. Twee van die drie metropolitaansemunisipaliteite, naamlik Johannesburg enTshwane, het ook 7 uit 10 gekry, terwyl Ekur -huleni met 6,5 uit 10 tevrede moes wees.

“Johannesburg het in die ouditeur-generaal sejongste ouditverslag ’n gekwalifiseerde ouditontvang, veral weens sy chaotiese rekeningstelsel.Dié metro is egter die leier wanneer dit kom bywatervoorsiening en -gehalte. In ’n mediaberigvroeër vanjaar het die graderingsagentskap

Ratings Africa aangedui dat Tshwane die swakstevaar van al die metrorade ten opsigte vanfinansiële bestendigheid. Dit lyk egter asofTshwane wel vordering gemaak het met dievoorsiening van laekostebehuising.

“Die spesiale ondersoekeenheid se onder -soek na ongerymdhede by Ekurhuleni hetonder meer opspraakwekkende onthullings oormuni sipale amptenare se vervalste matriek -sertifikate, vervalste kwitansies, spook werk -nemers en werk nemers met misdaadrekordsopgelewer,” sê Brink. S

D

Metropolitaanse munisipaliteite • Johannesburg: 7 uit 10• Tshwane: 7 uit 10• Ekurhuleni: 6.5 uit 10

Sedibeng Distriksmunisipaliteit • Lesedi-munisipaliteit: 7 uit 10• Midvaal-munisipaliteit: 6 uit 10• Emfuleni-munisipaliteit: 6 uit 10

Wes-Randse Distriksmunisipaliteit • Mogale City (Krugersdorp): 7 uit 10• Westonaria-munisipaliteit: 5 uit 10• Merafong City-munisipaliteit:

5 uit 10 • Randfontein-munisipaliteit:

5.5 uit 10

SÓ HET HULLE GEVAAR

Foto

: iSt

ockp

hoto

.com

VROTKOL

HOOPVOL

Merafong City, Westonaria enRandfon tein – almal deel van die Wes-Randse Distriksminisipaliteit

Johannesburg, Lesedi, Tshwane en Mogale City spog almal metleefbaarheidstellings van 7 uit 10


nuus

waa

rdig

r. Tom Palmer, senior genootaan die Amerikaanse Cato-instituut, het op 22 Augustus ’npraatjie oor “Die welsynstaaten sy alternatiewe” by Solida -

riteit gelewer. Volgens Palmer is die welsynstaatvandag die dominante staatsvorm: Oral glomense dat die staat vir sy burgers se welsyns -behoeftes verantwoordelik is, in plaas van datmense self vir hulle en hul medemens se ge -deelde welsynsbehoeftes voorsiening tref.

Die welsynstaat verkeer egter om twee redesin ’n krisis. In die eerste plek is die welsynstaatfinansieel onvolhoubaar. Of dit nou in die VSA,Japan, Europa of Suid-Afrika is – welsynstate issonder uitsondering geneig om meer uitkeringste belowe as wat dit op volhoubare wyse kanbekostig. Welsynstate is groot en onpersoonlikeburokratiese instellings en moderne politici maakgraag vandag beloftes waarvoor hulle nie dietoekomstige gevolge hoef te dra nie. Palmermeen dat dit grootliks ’n aktuariële onmoont -likheid vir welsynstate is om hul toekomstigeverpligtings te kan nakom.

Daar is dus geen ander moontlikheid as datdie geldkrane vir staatsuitkerings soos pensioen,mediese sorg en kindertoelaes iewers in dietoekoms sal opdroog nie. Eerder as om ’n valsegerustheid te koester, is dit nodig dat mense virhul eie aftrede, mediese sorg, en so meer voor -siening maak.

In die tweede plek is die welsynstaat ontsaglikskadelik vir ’n sin van gemeenskap. Pleks daarvandat mense ’n gesonde gemeenskapslewe metselfstandige maatskaplike instellings in stand hou,dra hulle hul verantwoordelikheid aan die staatoor. Die staat verdring dus gemeenskapsinstellings.

Volgens Palmer is daar egter ’n alternatief totdie welsynstaat, naamlik onderlinge hulporgani -sasies. Onderlinge hulporganisasies is selfstandigegemeenskapsinstellings wat, sonder belasting, metlede se bydraes mediese dienste, werkloosheids -versekering, lewensdekking en dies meer verskafhet. Sulke organisasies het ook as morele rig-s noere in die gemeenskap gefunksioneer, deurgoeie gedrag aan te moedig en lede wat hulselfaan asosiale gedrag skuldig maak, tereg te wys.

Hoewel onderlinge hulporganisasies vandag

minder bekend is, het hulle wydverspreid in dieWesterse wêreld voorgekom voordat hulle deurdie welsynstaat verdring is. Dikwels was die orga -nisasies veral ook onder minderheidgroepe sterk– omdat minderheidsgroepe nie maklik opstaats ondersteuning kon staatmaak nie. In Enge -land was twee uit drie volwassenes byvoorbeeldteen 1911 lid van sulke organisasies.

Al het die groei in die welsynstaat veral in die

afgelope eeu onderlinge hulporganisasies tot ’ngroot mate verdring, is dit belangrik om nie tevergeet wat wél moontlik is nie.

Solidariteit glo juis daaraan dat gesondegemeenskappe geken merk word deur selfstan -dige optrede en gemeenskapsinstellings, eerderas afhanklikheid van die staat. Die komende ver -brokkeling van die welsynstaat gaan skeppendedenke noodsaak. S

SELFSTANDIGE INSTELLINGS die ware rigsnoereSedert die dae van Keiser Otto von Bismarck (1815-1898) het die STAAT as instelling ’n merkwaardigeuitbreiding ondergaan.Wêreldwyd het mense gewoond geraak dat die staat vir hulle en hul naastes seWELSYN verantwoordelik is op terreine soos aftreegeld, werkloos heids uitkerings en mediese dienste. Maarin die gras van die skynbare voordele van die WELSYNSTAAT skuil daar ’n paar slange, skryf PIET LE ROUX.

D

Daar is dus geen ander moontlikheid as dat die GELDKRANEvir staatsuitkerings soos pensioen, mediese sorg en kindertoelaes

iewers in die toekoms sal OPDROOG nie. Eerder as om ’n valse gerustheid te koester, is dit nodig dat mense vir hul eie aftrede, mediese sorg, en so meer VOOR SIENING maak.

Foto

: Rei

nt D

ykem

a

Dr. Tom Palmer, senior genoot aan die Amerikaanse Cato-instituut

nuuswaardig

emeenskappe word toene -mend onder druk geplaas deurplaaslike owerhede wat ver -suim om hul plig na te kom.Dit blyk duidelik uit die

ouditeur-gene raal se gekonsolideerde verslag oordie oudit-uitkomste van munisipaliteite datmunisipaliteite tans ver tekort skiet.

AfriForum het 120 takke regoor Suid-Afrikawat daagliks met plaaslike owerhede hande vat,onderhandel en selfs baklei om uiteenlopendediensleweringsprobleme die hoof te bied.

In die 2011/2012-boekjaar het slegs nege vanSuid-Afrika se 278 munisipaliteite ongekwalifi seer -de oudits ontvang. Daar was R9,2 miljard seonregmatige besteding, terwyl 77% van muni sipalebestuurders en 82% van finansiële hoofde nie oordie wetlike bekwaamheidsvlakke beskik nie.

Dié bevindings beteken dat die administrasie

van ongeveer driekwart van die land se munisi -pa liteite bestuur word deur persone wat niebekwaam is vir dié verantwoordelikheid nie. Maardis nie die ergste nie: Lede van munisipale rade,wat ’n oorsigtelike rol moet speel oor hierdie“onbekwame” bestuur, is nie verplig om oorenige voorgeskrewe vaardighede te beskik nie.Dit is ’n resep vir ’n ramp.

Die bevindings van die ouditeur-generaalword daagliks deur gemeenskappe se ervaringsbevestig. Paaie val uitmekaar, water- en elektrisi -teitsinfrastruktuur verval, dorpe sit gereeldsonder water en elektrisiteit, riool loop in diestrate en groot bedrae geld verdwyn sonderverduideliking en sonder dat die verantwoor -delike persone tot verantwoording geroep word.

Maar AfriForum se georganiseerde gemeen -skapstrukture, wat oor die nodige hulpbronnebeskik, skep hoop en maak ’n verskil op drie

terreine: plaaslike regering, veiligheid enomgewingsake.

AfriForum ondervind dat gemeenskappe hulkapasiteit al meer sal moet ontwikkel om hulselfbuite die partypolitiek te mobiliseer. As ’n bur ger -regte-organisasie voorsien AfriForum dié stand -vastige platform. AfriForum-takstrukture biedondersteuning aan gemeenskappe om kwessiesin stede en dorpe op te los. Ge meen skapsame -wer king is tans van die grootste belang, en dit salin die toekoms van selfs groter belang wees. ’nGoed georganiseerde gemeenskap sal nooit bak -hand voor enige staatsinstelling hoef te staan enbedel nie, maar sal trots staan en beding.

Om ’n lid van AfriForum te word en ’n betertoe koms vir jou dorp te verseker, SMS jou dorpse naam na 31336. Elke SMS kos 50c.• Ivan Herselman is die bestuurder van gemeen -

skaps portefeuljes by AfriForum. S

AfriForum pak VERVAL van plaaslike regeringsDeur Ivan Herselman

G


HOE LANK NOG?

Suid-Afrikaners kan nou selfs van ’n slimfoon af ’n e-posaan die minister van polisie, Nathi Mthethwa, stuur omteen sy LAKSE HOUDING oor plaasmoorde protes

aan te teken. Hierdie elektroniese platform –hoelanknog.afriforum.co.za – is deel van AfriForumse verskerpte veldtog teen PLAASMOORDE, getiteldHoe lank nog? AfriForum sal die petisielys in November

by die Verenigde Nasies se Forum vir Minderheids-aange leenthede indien. ERNST ROETS berig.

PLAASMOORDE

Nathi Mthethwa, minister van polisie


nuuswaardig

friForum se verskerpte veld -tog teen plaasmoorde komnadat pres. Jacob Zuma in dieParlement gespog het dat syregering “oop en toeganklik”

is en dat enige lid van die publiek kwansuis vry isom enige lid van sy kabinet te kontak.

Terwyl die president oor die toeganklikheidvan sy ministers spog, spook slagoffers wie segeliefdes tydens plaasaanvalle vermoor is, nou alvir twee jaar lank om Mthethwa net sover te kryom ’n brief te lees.

Ter ondersteuning van hierdie elektroniesepetisie het AfriForum ’n verslag getiteld “DieMthethwa-dossier” bekendgestel. Die dokumentbevat die besonderhede van tien gevalle in dieafgelope twee jaar waartydens Mthethwa dieslagoffers van plaasaanvalle geminag het.

Een van die gevalle wat in die dokumentgenoem word, is die poging van Belinda vanNoord, wie se pa en broer (albei GerhardusRudolph) in Desember 2012 op hul plaas buiteBrits vermoor is, om ’n bundel van 100 briewe,wat deur slagoffers van plaasaanvalle geskryf is,aan Mthethwa te oorhandig.

Nog voordat die briewe sy kantoor bereikhet, het Mthethwa ’n mediaverklaring uitgereikwaarin hy die slagoffers se poging om hulpyn met hom te deel, bestempel het as ’n“publisiteitsfoefie” wat nie ernstig opgeneemmoet word nie. By ’n ander geleentheid hetMthethwa gepoog om ’n protesoptog ternagedagtenis aan Attie, Wilna en WillemienPotgieter wat op 1 Desember 2010 op hul plaasnaby Lindley in die Vrystaat vermoor is, tot ’nonwettige optog te verklaar.

Dit het AfriForum genoop om die Hoog -geregshof op ’n dringende basis te nader vir ’nverklarende bevel dat die optog mag voortgaan.Die hofbevel is egter deur Mthethwa geminag, enhy het eenvoudig voortgegaan en die aksie as ’nonwettige byeenkoms hanteer.

Op 19 Junie vanjaar het AfriForum saam metslagoffers van plaasaanvalle ’n verslag oor polisie -nalatigheid by die ondersoeke na plaasmoordevrygestel. Mthethwa het die verslag afgelag en asrassisties bestempel. Hierdie is maar enkelevoorbeelde van die skokfeite wat in dieMthethwa-dossier bekendgestel is. Die petisiewerk soos volg:• Dit is elektronies op die webtuiste

hoelanknog.afriforum.co.za en dien as ’nopenbare mosie van wantroue in die ministerse bekwaamheid en bereidwilligheid om dieplaasmoordkrisis aan te pak.

• Elke keer wanneer iemand die petisie invul endie “stuur”-knoppie druk, stuur die webtuisteoutomaties ’n e-pos na minister Mthethwa see-posadres.

• Die petisie sal ook in harde kopie uitgedrukword en tydens ’n opvolgaksie by die ministerse kantoor, asook by die Uniegebou afgelewerword. Diegene wat die petisie onderteken, salop hoogte gehou word met die vordering.

• Dit sal ook in November vanjaar by dieVerenigde Nasies se Forum vir Minderheids -aangeleenthede in Geneve, Switzerlandingedien word as bewys van die plaasmoord -krisis en die Suid-Afrikaanse samelewing segebrek aan vertroue in die minister om diekrisis aan te pak. Die petisie sal ‘n verslag oordie stand van minderhede in Suid-Afrikavergesel.

Die ironie is dat plaasmoorde in die verlede(minstens tot ’n mate) deur die regering as ’nprioriteit hanteer is en dat die regering seoptrede teen plaasmoorde afneem, so vinnig aswat die probleem toeneem.

Vir ’n tydperk ná 1994 was plaasmoordewel geprioritiseer en die regering het in 1997selfs ’n spitsberaad oor die voorkoming vanplaas moor de gehou. In 2003 is die kommando -stelsel egter onverwags afgeskaf, waartydensvoormalige president Thabo Mbeki aangekon -dig het die kommandostelsel sal met ’n alter -natiewe struktuur vervang word. Dit het egternooit gebeur nie.

Sedertdien was daar in 2007 ’n skerpstyging in plaasmoorde, waarna die regeringaangekondig het dat geen verdere statistiek oorhierdie mis daad vrygestel sal word nie. Intussenhet die aantal kommersiële boere in Suid-Afrika (weens verskeie faktore) volgens land -bou-unies van meer as 60 000 tot ongeveer35 000 afgeneem en word moorde op boeredeur die Instituut vir Sekerheidstudies (ISS) opongeveer 98,8 per 100 000 per jaar geskat.Dit is dubbeld so hoog soos die aantal moordeop polisielede en drie keer so hoog soos diealgemene moordsyfer in Suid-Afrika. Dit is ookveertien keer so hoog soos die wêreldgemid -delde moordsyfer.

AfriForum doen ’n beroep op die publiekom ’n minuut af te staan om die petisie te on -dersteun. Die toename in regeringslaksheid oorplaasmoorde moet begroet word met ’n toe -name in druk vanuit die burgerlike same lewingom teen die probleem op te tree.• Ernst Roets is adjunk uitvoerende hoof van

AfriForum. S

A

35000

Die aantal kommersiële boerein Suid-Afrika het die afgelope

twee dekades AFGENEEM van meer as 60 000 tot slegs

1. Die boek Treurgrond: Die realiteit van plaas -aanvalle (Kraal Uitgewers) bevat die nameen beson derhede van 1 610 plaas moordeen 3 319 plaasaanvalle sedert 1990.

2. Die meeste plaasaanvalle vind in Gautengplaas. Die minste voorvalle word in dieNoord-Kaap aangemeld.

3. Die gemiddelde aantal aanvallers per plaas -aanval is drie.

4. Die gemiddelde ouderdom van plaas -aanvalslagoffers is 53,3 jaar. Meer as 60%van slagoffers is ouer as 50 jaar.

5. Die organisasie Crimescene Cleanup, wat indie afgelope dekade meer as 2 000 mis -daad tonele in Suid-Afrika skoongemaak het,het onlangs verklaar dat plaasmoorde diewreedste misdade in die land is.

DIS ’N FEIT


nuus

waa

rdig

ie Solidariteit Navorsings -instituut (SNI) het deur middelvan die SNI se kwartaallikseArbeidsmarkrapport ’nkommentaarstuk getiteld Die

donker kant van die Nasionale Ontwikkelingsplan(NOP) vrygestel. Ná noukeurige bestudering vandie 500 bladsye waarin die NOP omskryf word,het die SNI bevind dat daar verskeie redes is omnie die plan te steun nie. Dit sluit in ’n radikalegrondhervormingsplan, dubbelsinnigheid oor dietransformasie van die regbank en ’n aansienlikgroter belastinglas.

Piet le Roux, senior ekonomiese navorser bydie SNI, sê die NOP is stellig tans dié regerings -dokument in Suid-Afrika wat die meeste aange -haal word en die wydste steun onder regeringsluien ’n breë spektrum ander politieke partye, sake -lui en nie-regeringsorganisasies geniet.

Die SNI se reaksie volg op die Suid-Afri kaan -se Instituut vir Rasseverhoudinge (SAIRV) se on -langse ontleding van die NOP. Die SAIRV maakdie plan af as onuitvoerbaar, teenstrydig en ’nblanko tjek vir meer belasting. Die SNI se ont -leding wys op vier aspekte rakende die don -kerder kant van die NOP:

1. Waarom die ANC die NOP steunEen van die redes waarom die ANC die NOP

steun, is omdat dit die Nasionale DemokratieseRevolusie (NDR) bevorder. Daarom is dit waar -skynlik dat die NOP in praktyk volgens die NDRgeïnterpreteer sal word. Die NDR is die ANC sebreë strategiese oriëntasie om beheer oor al diesentrums van mag in Suid-Afrika te verkry, omrykdom en inkomste te herverdeel en om syidee van rassetransformasie te implementeer.

2. Die NOP en die regbankDie NOP doen ’n beroep vir die transformasievan die regbank, maar dit is onduidelik watpresies dié transformasie moet behels. Die NOPlees soos volg: “For the law to be an agent of

change, it must be interpreted and enforced in aprogressive, transformative fashion. This requiresa judiciary that is progressive in its philosophyand legal inclinations.” Die tyd sal egter moet leerof hoofregter Mogoeng Mogoeng se onlangseuitsprake oor die transformasie van die regbank,waarin hy uitgevaar het teen weerstand teenverandering, onversoenbaar met die voorstellein die NOP is.

3. Radikale grondhervormingDie NOP staan ’n radikale plan vir grond her -vorming voor, waarvolgens 20% van kommer siëlelandbougrond in Suid-Afrika aan swart boereoorgedra moet word. Ingevolge die NOP moetdie staat die boere egter teen slegs 50% van diemarkwaarde van die onteiende grond vergoed.

4. Meer belasting, herverdeling en maatskaplike welsynsdienste

Soos met alle regeringsprojekte moet diefinansiering vir die implementering van dieNOP by wyse van meer belasting, inflasie oflenings vanaf die private sektor bekom word.Die NOP lees soos volg: “Ultimately, the statemust generate sufficient income from theactive groups in the population to be able toredistribute to those who are less active orinactive…” S

D

DONKER kant van Nasionale OntwikkelingsplanDie Nasionale Ontwikkelingsplan (NOP) geniet WYE STEUN onder regeringslui, politici en sakelui. Maardaar is ’n DONKER KANT aan dié plan van 500 bladsye waarvan Suid-Afrikaners bewus behoort tewees, meen die Solidariteit Navorsingsinstituut. CILLESTE VAN DER WALT het ondersoek ingestel.

20%van kommersiële landbougrondin Suid-Afrika moet teen 50%van markwaarde onteien word.

Foto

: iSt

ockp

hoto

.com


nuus

waa

rdig

ie ontsluiting van die kennis -ekonomie is vir die SolidariteitBeweging ’n hartsaak, enersydsom selfdoeninstellings en ’ningesteldheid van selfdoen te

bevorder, en andersyds om ’n ekonomies aktie -we bydrae tot die ekonomie te lewer te middevan die staat wat gemeenskappe so dikwels indie steek laat. Só sê Dr. Dirk Her mann, bestuurs -hoof van die Solidariteit Beweging.

“Soos met ons ander instellings soos Solida -riteit Helpende Hand, glo ons in opheffing deuropleiding. Om mense te bemagtig en in staat testel om hul eie toekomsrigting te bepaal, temidde van eksterne beperkings. Ons doen ditdeur hoop te skep én aktief instellings op te rigwat as’t ware ’n leer na nuwe welslae bied.”

Akademia se fakulteit ekonomiese enbestuurs wetenskappe spog benewens dieBCom-graad ook met hoër sertifikate inrekeningkunde en kantooradministrasie en ’ndiplomaprogram in bemarking asook ’ndiplomaprogram in kleinsakebestuur enentrepre neurskap.

Akademia is by die departement van hoëronderwys geregistreer en sy geakkrediteerdeprogramme voldoen aan dieselfde gehalte -vereistes as enige ander Suid-Afrikaanse univer -siteit. Met die akkreditasie van die BCom-graadgee Akademia ’n groot sprong op die weg omdie land se eerste volwaardige privaat Afrikaanseuniversiteit op die been te bring.

Die Solidariteit Beweging spog reeds met ’ntegniese opleidingskollege, Sol-Tech, wat meer as1 000 voornemende ambagslui in ses skaars teg -niese rigtings bekwaam.

Akademia doen sy huis werk behoorlik. Pleksvan ’n massa program aan biedings word deeglikemarknavorsing gedoen om vaardigheidsleemtesin die mark te identi fiseer en kwalifikasies teontwikkel wat in hierdie behoeftes kan voorsien.Kundiges in die bedryf asook eksterne akademiciword by hierdie ont wikkelingsproses betrek omte verseker dat die programme aan wêreld -standaarde voldoen. Sodoende kry studente diegemoedsrus dat die kwalifikasies in pas is met die

nuutste wêreldtendense.“Die BCom-graad bestaan uit die basiese

boustene van sakebestuur, insluitende onder -nemingsbestuur, finansiële bestuur, bemarkings -bestuur, bedryfsetiek en entrepreneurskap, endaarom bied hierdie kwalifikasie ’n wonderlikegrondslag om die ekonomiese en bestuurs-wêreld van werk te betree,” sê Marthinus Visser,besturende direkteur van Akademia.

“Akademia is die plek waar werkendes inAfri kaans studeer. Jy kan dus geld verdien terwyljy studeer! Vakke word nauurs by sewe leer -sentrums landwyd aangebied (lees meer op blad -

sy 22 en 23). Nie net spog ons met ongeloofliketegnologie nie, maar ons programme is uitersbekostigbaar as dit met die res van die markvergelyk word. Solidariteit-lede ontvang op diekoop toe 20%-afslag en kom in aanmerking om’n rentevrye studielening te bekom,” sê Visser.• Die BCom-graad kos R22 000 per jaar (voor

afslag) en registrasie vir 2014 sluit op 12 De -sem ber 2013. Besoek Akademia se webtuistevandag nog by www.akademia.ac.za en regi -streer maklik aanlyn. Jy kan ook die woord“registreer” en jou naam en van SMS na34933 en Akademia sal jou skakel! S

’n privaat AFRIKAANSE UNIVERSITEITBCOM-GRAAD groot sprong op pad na

Die Solidariteit Beweging maak wéér geskiedenis. Dié keer met AKADEMIA, die Beweging se eie Afrikaansehoëronderwysinstelling, wat van 2014 af met sy eerste volwaardige driejaargraad spog – ’n BCom(Ondernemingsbestuur). Dit is ’n groot sprong nader aan die droom van ’n volwaardige Afrikaanse universiteit.

D ABC VAN AKADEMIA SE BCOM-GRAAD

BEKOSTIGBAAR

R22 000p.j.

B

DIS MY TAAL

AFRIKAANS(die onderrigtaal &studiemateriaal)

C(en jy kry ’ngratis tablet-rekenaar!)TOEGANKLIK

A

KLASSEby 7 leersentrums landwyd Nauurs, so jy kan werk

terwyl jy swot!

REGISTREER AANLYNwww.akademia.ac.za

@

Illus

tras

ie: i

Stoc

kpho

to.c

om

SMS REGISTREER

na 34933 en ons sal jou bel!

Solidariteit-lede ontvang 20%-afslag!

Deel van die Solidariteit Beweging


nuus

waa

rdig

20%-afslag vir Solidariteit-lede by Akademia

R5 miljoen beskikbaar vir STUDIEHULPSolidariteit het ’n ooreenkoms met AKADEMIA gesluit waarvolgens lede van die vakbond 20%-afslag byAkademia kry. Dit is sowat R4 000 per jaar en indien ’n lid van die vakbond vir ’n driejaardiploma of graadinskryf, kry hy dus tot R12 000 afslag. Die bedrag is gelykstaande aan sowat 11 JAAR SE LEDEGELD.Nog goeie nuus is dat die Solidariteit Studiefonds R5 miljoen beskikbaar gestel het vir RENTEVRYESTUDIELENINGS vir behoeftige Solidariteit-lede wat by Akademia wil studeer.


nuuswaardig

• Hoër Sertifikaat in Rekeningkunde (een jaar)R18 000 per jaar (slegs R14 000 vir Solidariteit-lede).

• Hoër Sertifikaat in Kantooradministrasie (een jaar)R18 000 per jaar (slegs R14 000 vir Solidariteit-lede).

• Diploma in Kleinsakebestuur en Entrepreneurskap (drie jaar)R20 000 per jaar (slegs R16 000 vir Solidariteit-lede).

• Diploma in Bemarking (drie jaar)R20 000 per jaar (slegs R16 000 vir Solidariteit-lede).

• BCom-graad in Ondernemingsbestuur (drie jaar)R22 000 (slegs R18 000 vir Solidariteit-lede).

• Akademia is die plek waar werkendemense in Afrikaans kan studeer.

• Klasse word nauurs aangebied.Akademia maak gebruik van interaktiewehoëgehalte-videokonferensietegnologie.

• Lesings word regstreeks vanuit ’nsentrale ateljee na sewe leersentrumsdwarsoor Suid-Afrika aangebied.

• Die lesings is ten volle interaktief. Ditbeteken dat studente vrae kan stel endat daar heeltyd interaksie tussen diestudent en dosent is.

• Studente het dus die voordeel vanklasdraf, maar studeer naby aan die huis.

• Die model het ook tot gevolg dat pro -gram me bekostigbaar aangebied word.

• Akademia se model en ondersteuning issó ontwikkel dat die student se kans opsukses soveel groter is.

• Elke student ontvang ’n gratis tablet reke -naar waarop studiemateriaal gelaai word.

• Alle leersentrums het internettoegang.Jy kry dus gratis toegang tot alle inlig ting, alhet jy nie inter nettoegang by die huis nie.

Akademia-studente moet klas bywoon. Skryf in by jou naaste leersentrum. Akademia beplanook om in die volgende vyf jaar nog verskeie ander sentrums regoor die land oop te maak.• Boksburg (NG Kerk Boksburg-Suid)• Centurion (Solidariteitpark, Suidgebou)• Die Moot, Pretoria (NG Gemeente Pierneefrand)• Roodepoort (Nederduits Hervormde Kerk)• Vanderbijlpark (NG Gemeente Vanderbijlpark-Oos)• Somerset-Wes (NG Gemeente Helderberg)• Bellville (Sanlam Hoofkantoor, h.v. Strand- en Willie Hofmeyerstraat).

PROGRAMME & KOSTE VIR 2014

10GOEIEREDES

10

9

1

2

3

4

5

6

7

8

AKADEMIA SE LEERSENTRUMS VIR 2014

REGISTREER VANDAG!SMS die woord “registreer” gevolgdeur jou naam en van na 34933. Of besoek www.akademia.ac.za

FINANSIES MAG NIE KENNIS KELDER NIEDie beste voordeel wat ’n vakbond vir sy lede kan bied, is kennis. Akademia se model is só ontwerp datjy kan studeer terwyl jy werk. Dit beteken dat Solidariteit-lede hul kwalifikasies kan verbeter en hoërsalarisse kan verdien. Vir Solidariteit-lede hou dit egter groter voordele in as slegs die verbreding van eiekennis, naamlik dat Solidariteit ’n lid se kind kan help om ’n toekoms te skep. Die afslag en studiehulpis nie net vir lede beskikbaar nie, maar ook vir lede se afhanklike kinders. Finansies mag nie ons lede ofhul kinders van kennis weerhou nie. Indien finansies ’n probleem is, moet lede ons kontak sodat hullehulp uit die Solidariteit Studiefonds kan ontvang.• Wil jy meer oor Akademia of oor finansiële hulp vir jou studies by Akademia uitvind? Stuur

’n e-pos na [email protected] of besoek www.akademia.ac.za S

Foto

’s: iS

tock

phot

o.co

m

rlene Nel, ’n voormaligewiskunde- en wetenskap -onderwyser aan die Hoër -skool Kakamas, het in Julie,meer as ’n maand ná die

datum wat die Raad op Arbeidsverhoudinge indie Onderwys (Ravo) bepaal het en meer asses maande ná haar onbillike ontslag, haar ver -goe ding van die departement van onderwysont vang. Nel is in Januarie 2013 per SMS deurdie skoolhoof van Hoërskool Kakamas afge -dank omdat sy nie met sy seun se punte wouknoei om hom te laat slaag nie.

Volgens Adele Liebenberg, woordvoerdervan Solidariteit, is die vakbond verheug oorRavo se uitspraak. “Die blydskap van die uit -spraak is egter oorskadu deur die feit dat diedepartement Nel se vergoeding later uitbetaalhet as waarop daar ooreengekom is,” sê sy.

“Nel is ’n ma met finansiële verpligtings wathaar werk verloor het omdat sy eerlik opgetreehet. Ons kon nie gelate aanvaar dat sy nie betyds

vergoed word nie.” Toe Nel nie op 15 Junie 2013 (die datum

waarop ooreengekom is) haar vergoeding ont -vang het nie, het Solidariteit ’n aanma ningsbriefaan die departement van onderwys gerig met ’nversoek dat Nel binne twee weke haar ver goe -ding moet ontvang. Nel, wat sedert hoër skool ’nonder wyseres wou word, sê sy is dankbaar datdie saak nou verby is. Sy het egter nie toegelaatdat die slegte ervaring haar geloof in mense enhaar liefde vir die onderwys skend nie.

“Ek hoop regtig dat ander uit my situasie salleer en dat hulle ook die moed sal hê om op testaan vir dit wat reg is.” Sy het geen kwade ge -voelens teenoor enigiemand nie, sê sy.

“Die lewe is te kort daarvoor en ek hetsoveel positiewe lesse uit hierdie hele voorvalgeleer.” Een van die waardevolste lesse wat sygeleer het, is dat ’n mens altyd op die waarheidkan staatmaak.“Ons moet dapper wees. Dietoekoms van ons land is in ons hande en onsmoet daarom nie onregverdigheid duld nie.”

• Januarie 2012: Nel word as wiskunde-en wetenskaponderwyseres aangestel.Daar word deur die jaar by Nel ’nredelike verwagting geskep dat haardienskontrak in 2013 hernu sou word.

• Einde van 2012: Die skoolhoof versoekNel om met sy seun se punte virLewenswetenskappe (Biologie) te knoeisodat hy kan slaag. Nel weier. Die seundruip ook twee ander vakke.

• Januarie 2013: Nel word per SMS deurdie skoolhoof meegedeel dat sy nie náhaar Desemberverlof hoef terug te keerwerk toe nie, aangesien sy van haarpligte by die skool vrygestel is.

• Januarie 2013: Nel stel Solidariteit vandie voorval in kennis. Die vakbond han -teer haar saak namens haar.

• Mei 2013: Ravo beslis dat Nel onreg ma -tig afgedank is en dat sy daarom deurdie departement van onderwys vergoedmoet word.

• 15 Junie 2013: Die afsnydatum waaropNel haar vergoeding moes ontvang,soos gestipuleer deur Ravo. Nel het nognie haar vergoeding ontvang nie.

• 23 Julie 2013: Nel ontvang uiteindelikhaar vergoeding nadat Solidariteit ’naanmaningsbrief aan die departementvan onderwys gerig het. S

EERLIKE JUFFROU ontvang uiteindelik vergoedingSes maande ná haar ONBILLIKE ONTSLAG het Arlene Nel, ’n voormalige onderwyser aan dieHoërskool Kakamas, uiteindelik haar vergoeding van die departement van onderwys ontvang. Nel is deurdie skoolhoof AFGEDANK omdat sy nie met sy seun se punte wou knoei nie. INGE STRYDOM berig.

A

Só het saak ontvou

Arlene Nel

Foto

’s: iS

tock

phot

o.co

m; v

ersk

af


nuus

waa

rdig

ith bank charges stag-nating at a level ofaround R80 to R100according to thelatest Solidarity Bank

Charges Report, Capitec Bank, South Africa’sfastest growing retail bank for individuals, remainsthe best value for money banking solution in themarket. Charl Nel, Head of Strategic Communi-cations at Capitec Bank, says: “We are verypleased with the results from the Solidarityreport. It is one of the few reports that compre-hensively and independently compare like-minded banking services.”

Capitec Bank’s transparent approach to retailbanking allows consumers easy access to itsthree main banking needs: to transact at lowerfees, to earn competitive interest on savings andto access personalised credit. Its Global One

offering is an all-inclusive banking solution whereclients don’t pay fees for card purchases andenjoy free access to mobile and Internet banking– at no additional cost.

“Capitec’s fixed-fee approach to banking isdone in the interest of the client, as our immedi-ate focus is to empower our clients to manage

their money in the best way possible. Theservices we provide are secondary to this. Thewidely accepted bundled approach to bankingmay seem cost-effective at first, but consumersare inclined to spend additional costs, at inflatedrates, when the bundle expires,” says Nel.

While many South African banks opt for bun-dle offers, Capitec aims to provide bank fees thatare transparent and fixed per transaction, therebyensuring its clients know what they get in returnfor the monthly rate of just R4,50.

Capitec Bank (JSE: CPI) is South Africa’sfastest growing retail bank. With 4,2 millionclients, R5,6 billion in equity and R24,0 billion inassets (excluding cash) as of 31 August 2012,Capitec Bank offers affordable, simplified andtransparent banking with personalised service. • For further information on Capitec Bank, visit

www.capitecbank.co.za

WCapitec Bank remains BEST VALUE for money

Phot

ogra

ph: i

Stoc

kpho

to.c

omadvertorial


nuus

waa

rdig

aul Joubert, senior navorser van dieSNI, sê Standard Bank se AchieverElectronic-rekening kon in 2012goed met die ander banke sebondelrekeninge meeding. “Stan -

dard Bank se besluit om met dié rekening wegte doen, het veroorsaak dat die bank se ElitePlus-rekening nou die duurste van die vyfbanke se goedkoopste hoofstroomrekeninge is.Die ander vier banke het hul goedkoopstehoofstroomrekeninge se koste feitlik onver -anderd gehou.”

Die bankkosteverslag, wat die bankkoste vanverskillende persoonlike bankrekeninge van dievyf groot handelsbanke, naamlik Absa, FNB,Standard Bank, Nedbank en Capitec, metmekaar vergelyk, wys onder meer daarop datdaar by die meeste banke ’n sterk neiging totbondelrekeninge ten koste van betaal-per-transaksie-rekeninge is. Joubert sê dit is besigom kliënte se keuses te beperk.

“Minder keuses is nie noodwendig ’n slegteding nie, maar dit blyk wel dat hierdie neigingbesig is om bankkoste op ’n vlak van ongeveerR80 tot R100 te laat stagneer. By die ‘GrootVier’-banke het die fooie van elke individueletransaksie op die betaal-per-transaksie-rekeninge so hoog geword dat kliënte eintlikgedwing word om eerder bondelrekeningeoop te maak. Capitec bied tog steeds ’ngoedkoper betaal-per-transaksie-alternatief metminimale fooie per transaksie.”

Sedert 2012 beskik al die “Groot Vier”-banke oor nuwe rekeninge wat op mense met’n lae inkomste gemik is – ’n verskynsel watklaarblyklik deur Capitec se welslae in hierdiemarksegment gemotiveer is. Volgens Jouberthet geen van die ander banke voorheen werk -lik daarin geslaag om in terme van koste hiermet Capitec mee te ding nie.

“FNB het egter vanjaar die fooie van syEasyAccount-rekening aansienlik verlaag enhierdie rekening is nou vir die eerste keerdaartoe in staat om Capitec te klop as dit bykoste kom. Absa se Transact-rekening ding ookgoed met Capitec mee. Die Transact-rekeningbied egter nie internetbankdienste nie enrekeninghouers word tot R2 000 se transaksies

per dag beperk, wat hierdie rekening vir tallemense heeltemal onprakties maak.”

Die SNI se bankkosteverslag is vanjaar baiemeer gebruikersvriendelik as voorheen. Ditdien as ’n goeie riglyn vir mense wat hul bank -koste wil evalueer. Bankkliënte moet egter

steeds in gedagte hou dat elke individu sebankgewoontes en -behoeftes uniek is, en datelkeen ’n finale besluit op grond van sy of haareie bankgewoontes en -voorkeure moet neem. • Besoek www.navorsing.co.za vir die volledige

bankkosteverslag. S

BANKE neig na bondels, KOSTE stagneerDie bankkoste van die goedkoopste hoofstroomrekeninge van vier uit die vyf groot handelsbanke in Suid-Afrikahet die afgelope jaar FEITLIK KONSTANT gebly. Standard Bank was die uitsondering, omdat dié bank symededingendste hoofstroomrekening ná slegs een jaar vir nuwe kliënte gesluit het. Dít is enkele bevindings indie Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) se vierde jaarlikse bankkosteverslag. NICO STRYDOM berig.

P Paul Joubert, senior navorser van die Solidariteit Navorsingsinstituut, ver-duidelik die SNI se jongste bevindings oor die vyf grootste banke se bankkoste.

Foto

: Rei

nt D

ykem

a

4

321


Industrynews News from all the industries trade union Solidarity operates inas well as issues that directly influence you in the world of work.

heft of company stock andequipment costs employersmany millions in losses everyyear. Local and internationalcompanies are reluctant to risk

labour intensive investment and this lack of in-vestment hampers growth in the economy.

A vicious cycle starts here, because fewerinvestments in South African companies lead tojob cuts. Job cuts lead to a downward trend inconsumer spending power which, in turn, onceagain affects companies’ financial situation.

Why not to retrench before alternativeshave been considered:• The retrenched employee and his/her family

is likely to suffer as a result of the retrench-ment.

• First-in-first-out is a common criterion forselecting employees to be retrenched.Thiscan result in the employer losing employeeswith valuable skills which, in turn, can harmthe quality of products and services and hin-der the acquisition of new business.

• The knock-on economic effect of retrench-ments could well result in future losses forthe employer.

• Labour law does not allow employers to re-trench employees unless such retrenchmentcannot be avoided.

Although not all alternatives to retrenchmentare viable in every situation, there are some al-ternatives to be considered:• Think of new ways to increase revenue• Try to cut down on unnecessary expenses• Minimise wastage• Negotiate with employees to agree to pay

cuts for shorter working hours• Consider temporary layoffs and job sharing• Put a moratorium on new appointments.The trade union Solidarity has a comprehen-sive four step social plan with guidelines andmethods to not only absorb the impact of re-trenchments, but to investigate all possibilitiesto ward it off.

RETRENCHMENT: The very last optionThe number of companies experiencing severe financial difficulties is increasing every year due to thecurrent international and South African financial climate. JOB LOSSES are sometimes inevitable withbudget cuts, dwindling profits and cash flow problems, writes CILLESTE VAN DER WALT.

TSteps to avoid retrenchmentsJob security should be protected at all costsand any form of retrenchments should beavoided. This can be done by forming a forum(comprising of employer and trade union rep-resentatives) to investigate any problems af-fecting job security upfront. Regular skillsaudits should also be undertaken. Solidaritysuggests empowerment programmes, theestablishment of centres of opportunity(responsible for the training, placement andcounselling of employees) and the appoint-ment of social plan co-ordinators.

Proper legal process andfair proceduresSolidarity maintains that retrenchmentprocesses should be handled in terms of legalrequirements and fair retrenchment proce-dures. Laws and regulations that must be com-plied with include the following: Section 189 ofthe Labour Relations Act, the social plan asoutlined by the Department of Labour, collec-tive bargaining agreements with the relevanttrade unions, company procedures and em-ployee service agreements. The trade union isalso of the opinion that the proper handling ofcommunication and the availability of informa-tion will facilitate the process.

Alternatives to retrenchmentsEmployers should follow three steps in sucha process. Firstly, all other options within thecompany’s operational activities should beconsidered and staff planning must be done.Secondly, options such as cutting bonuses orengaging in salary negotiations should beconsidered. Lastly, downscaling temporaryand contract workers or other measuressuch as temporary retrenchments should beconsidered.

Measures to reduce the negativeimpact of retrenchmentIn its plan Solidarity suggests that, shouldretrenchments be inevitable, employersshould offer more favourable retrenchmentpackages, the training needs of employeesshould be investigated, entrepreneurship andbusiness skills should be promoted and at-tempts should be made to postpone re-trenchments. Employers have to complywith the fixed pay-out period of retrench-ment packages, must offer support withregard to the payment of unemployment in-surance and must offer counselling servicesto employees. Retrenched employees mustalso be given first option to apply for vacan-cies should any arise. S

SOLIDARITY’S FOUR STEP SOCIAL PLAN

Phot

ogra

ph:i

Stoc

kpho

to.c

om


bedryfsnuus

Myn wat nou al vir ’n paar jaarklippe kou, is Village Main Reef seBuffelsfontein-goudmyn nabyStilfontein in Noordwes. Die

bestuur van die myn het in Mei vanjaar aange-kondig dat die myn weens sy swak opbrengsvan die afgelope twee jaar gesluit moet word.Bernard Swanepoel, uitvoerende hoof van diemyn, het vroeër gesê dat vier van die myn seskagte die afgelope twee jaar onderproduseerhet.“Ons meen die myn beskik nie meer oorekonomies ontginbare gouderts nie,” sê hy.

Buffelsfontein-myn se ekonomies ontginbareleeftyd sou egter, luidens sy webtuiste, eers in2028 uitgeput gewees het – tog is die myn seleeftyd met 15 jaar kortgeknip.

Paul Joubert, senior navorser by die Solida-riteit Navorsingsinstituut, meen die rede vir ’nmyn se vervroegde sluiting kan hoofsaaklik aantwee faktore toegeskryf word: die prys van diespesifieke mineraal wat ontgin word en diekoste om die mineraal te ontgin.

“Die moontlikheid bestaan dat die ontginningvan ’n spesifieke mineraal duurder kan wees aswat die mynmaatskappy aanvanklik geraam het.Wanneer dit met ander faktore soos arbeids-onrus en die gevolglike uitwerking daarvan opdie ekonomie gepaardgaan, kan dit katastrofiesegevolge vir ’n myn inhou,” verduidelik hy.

“In die geval van die Buffelsfontein-goudmynhet die swakker as verwagte goudprys en diegraad van die spesifieke gouderts wat by diemyn ontgin is, waarskynlik tot gevolg gehad datdie myn vroeër moes sluit. Dus verskil dieekonomies-ontginbare reserwes van dieabsolute reserwes wat nog in die myn is.”

Daarby meen Gideon du Plessis, hoofse-kretaris van Solidariteit, dat die Kamer vanMynwese onlangs ’n somber prentjie gesketshet toe hy aangedui het dat 60% van Suid-Afrikaanse goudmyne nie winsgewend is nie.

“Suid-Afrika is die eerste keer in 10 jaar niedie topgoudprodusent in die wêreld nie, maaris nou sesde,” verduidelik hy. “Daarby het die

dollar-goudprys in die eerste kwartaal van2013 met 23% gedaal.”

Volgens Du Plessis kan die volgende faktoredie leeftyd van ’n myn verkort:• Ironies genoeg word myne se leeftyd verkort

deur verhoogde produksie en die byvoegingvan skofte.

• Suid-Afrika se myne is die diepste ter wêrelden myne wat dieper as 3 km is, word as ’ngroot veiligheidsrisiko beskou. Die driegrootste goudprodusente in Suid-Afrika semyne is dieper as 3 km.

• Baie myne se produktiwiteit verlaag omdatdie graad van die gouderts laag is en ditboonop moeilik is om te ontgin, wat dieproduksiekoste op sy beurt opstoot.

• Onbestendige arbeidsverhoudinge maak SA’n onbetroubare mineraalverskaffer en beïn-vloed die sluiting van langtermynkontrakte.

• Suid-Afrika se mynbedryf is oorgereguleer endit, tesame met arbeidsonrus, frustreerwerkgewers en ontmoedig uitbreiding. S

Wat verkort die LEEFTYD van SA se MYNE?Die Suid-Afrikaanse MYNBOUBEDRYF is ’n onderwerp wat deesdae op al meer mense se lippe is. Metdie Marikana-slagting nog vars in die geheue, hou almal asem op vir die uitkoms van die loononder-handelings vir werknemers in die goud- en steenkoolsektore van die Kamer van Mynwese. Dít terwyl Suid-Afrikaanse MYNE die een na die ander in die stof byt. INGE STRYDOM het meer hieroor gaan uitvind.

’n

60%van Suid-Afrika seGOUDMYNE is

nie winsgewend nie.Die land is vir die

eerste keer in 10 jaarnie die topprodusent

van GOUD nie,maar slegs sesde

ter wêreld.Gideon du Plessis

Foto

:Rei

ntD

ykem

a


bedryfsn

uus

ie doel van dié interdik is om tekeer dat SAAT senior lugvaart-tegnici-poste (“senior licensedtechnicians”) vul waaroorSolidariteit sedert verlede jaar

met regsaksie teen die lugdiens besig is.Solidariteit het verlede jaar ’n saak van onbil-

like diskriminasie op grond van ras namens diedrie lede na die Kommissie vir Versoening,Bemiddeling en Arbitrasie (KVBA) verwys,waarna die KVBA die saak na die arbeidshofverwys het. Solidariteit sê die poste behoort niegevul te word voordat regsekerheid verkry is nie.

Solidariteit was genoop om in Julie vanjaar ’ndringende hofinterdik te bekom nadat SAAT metstappe begin het om vier vakante poste watweens regstellende aksie vir swart kandidategereserveer is, te vul. Drie wit mans wat in vandié poste waargeneem het, is oor hul velkleuroor die hoof gesien en nie vir permanenteposisies oorweeg nie. Daarbenewens was daargeen geskikte swart kandidate wat die poste konvul nie. SAAT het toe, in reaksie op die interdik,op 6 Augustus met Solidariteit ooreengekom datdie drie poste vakant gelaat sal word totdat diehofsaak gefinaliseer is.

Volgens Groenewald maak Solidariteit ge-woonlik (en in die geval van SAAT) op grond vandie volgende ’n saak van onbillike diskriminasie bydie arbeidshof aanhangig:• Die reservering van poste kom op ’n kwota-

stelsel neer wat deur artikel 15(3) van dieWet op Gelyke Indiensneming verbied word.

• Die feit dat poste slegs intern geadverteerword en dat daar, ongeag lede se bevoegtheiden geskiktheid, aan hulle gesê is dat hulleweens hul ras nie aangestel sal word nie.

• Die reservering van poste vir ’n bepaalderasgroep kom neer op ’n absolute verbod opdie nie-aangewese rasgroep. Die Suid-Afri-kaanse howe het al bevestig dat regstellendeaksie nie op grond van ’n absolute verboden/of beperking op persone van die nie-aan-gewese groep, mag geskied nie.

• Laastens het die howe ook reeds daaropgewys dat enige regstellendeaksie-optredeslegs in terme van ‘n goedgekeurde regstel-lendeaksieplan toegepas mag word voordatdit as billike diskriminasie beskou mag word.In die geval van SAAT het die werkgewergeen goedgekeurde plan gevolg nie en is daarin teenstelling met die protokol opgetree. S

“Dit is duidelik dat die hele SAL-groep vasbeslote is om RASSE-KWOTAS links en regs in te stel, sonder om die meriete van elkekandidaat te oorweeg.” Só meen Dirk Groenewald, hoof van Solidariteitse Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke. Dit volg nadat Solidariteit op24 Julie 2013 ’n interdik teen South African AirwaysTechnical (SAAT),die tegniese afdeling van die SAL, bekom het. INGE STRYDOM berig.

Regstellende sanksie ofregstelaksie by SAAT?

D

olidariteit gee regtig om vir symense. Hulle láát dinge ge-beur.” Só meen Martin van

Vreeden, senior lugvaarttegnikus enSolidariteit-verteenwoordiger by die Suid-Afrikaanse Lugdiens se tegniese afdeling.Van Vreden deel sy verantwoordelikhedeas vakbondverteenwoordiger met drieander Solidariteit-lede by SAAT, naamlikFrans Botes,Willem van Tonder en CasperBadenhorst. Hulle is ook senior lugvaart-tegnici en deel sy passie vir Solidariteit sevisie en missie. Ons het hulle gevrawaarom hulle so passievol oor die vak-bond is. Hier is wat hulle te sê gehad het:

Waarom het jy aanvanklik ’n lidvan Solidariteit geword?Martin:Daar was nie vir my enige andermoontlikheid as Solidariteit nie.Frans: Ek glo in Solidariteit se saak.Willem: Vir beskerming en ondersteu-ning in die werkplek.Casper: Ek het gehou van Solidariteit seChristelike beginsels en waardes.

Wat dink jy maak vanSolidariteit ’n unieke ensuksesvolle vakbond?Martin: Solidariteit gee regtig om vir sylede.Frans: Solidariteit sorg dat geregtigheidgeskied.Willem:Die feit dat Solidariteit ’nmagtige organisasie is met verskeieinstellings wat verskeie fasette van diegemeenskap dien.Casper: Solidariteit doen moeite om aandie individu se verwagtings te voldoen. S

Dié TEGNICI isons steunpilare

“S

Martin vanVreden, Frans Botes,Willem van Tonder en Casper Badenhorst is alvier Solidariteit-verteenwoordigers by SAAT.

Foto

’s:In

geSt

rydo

m

industrynews

olidarity would like to equip its mem-bers with the necessary knowledgeregarding the so-called lockout at theworkplace. A lockout is defined as fol-lows: “An employer locking employees

out from the employer’s workplace in order tocompel employees to accept a demand regard-ing any matter of mutual interest between theemployer and employee, irrespective whetherthe employer, in the course of or for the pur-poses of that lockout, is guilty of a breach ofcontract with those employees.”

A lockout is the instrument used by employ-ers to compel workers to accept the demandsof the employer. In contrast, employees exercisetheir right to strike to force the employer to ac-cept their demands. Both these instruments maybe utilised when a dispute of interest arises be-tween the employer and employees. A typical ex-ample of a dispute of interest is a dispute arisingduring wage negotiations when the parties can-

not reach an agreement regarding the percent-age increase of the employees’ wages.“Lockout”can also be seen as the counterpart to a strike.

Therefore, a lockout can be described as thephenomenon where an employer prevents hisemployees from exercising their common lawright to provide their services for a fee to theemployer until they concede to the employer’sdemands. As in the case of a strike, the “no work,no pay” principle also applies to lockouts. There-fore, with a lockout an employer seeks to forcehis employees to agree to his demands throughthe withholding of their pay. On termination ofthe strike by the employees, the employer mayproceed with the lockout until the employeesaccept the demands of the employer.

According to the definition, an employer mayonly apply the lockout to his own employeeswith whom he is involved in a dispute.Therefore,contractors or employees of another employerwho is not involved in the dispute may not be af-

fected by a lockout. Likewise, employees cannotbe subjected to the lockout if they do not takepart in the strike. However, all members of atrade union on strike may be locked out, irre-spective whether they are striking or not.

The employer may lock out all employees tocompel them to accept his demands, irrespectiveof their participation in the strike. Before an em-ployer may lock out his employees, the followingprocedure should be followed:• The dispute should be referred to the Com-

mission for Conciliation, Mediation and Arbi-tration (CCMA) or a bargaining council. Inaddition, a certificate should be issued by theCCMA or bargaining council indicating thatthe dispute has not been resolved, or that aperiod of 30 days has elapsed since the dis-pute had been referred;

• The employer should inform the union oremployees of the lockout in a written noticeat least 48 hours before the lockout. S

LOCKOUTATWORK:What you should know

S


bedryfsn

uus

olidariteit tree op namens tienapplikante wat telkens die bestekandidate was vir die poste in dieDKD waarvoor hulle aansoek ge-doen het, maar uitsluitlik weens hul

velkleur nie aangestel is nie. Die eerste vyfapplikante het tydens die eerste deel van diehofsaak van 24 April tot 3 Mei getuig terwyl dieander vyf tydens die tweede deel van die hof-saak van 29 Julie tot 5 Augustus getuig het.

Die tweede deel van die hofsaak is oorheersdeur die getuienis van die onderskeie partye sedeskundige getuies. Paul Joubert, senior navorservan die Solidariteit Navorsingsinstituut, was dievakbond se deskundige getuie. Joubert het ver-skeie foute in die verslag van die DKD se des-kundige getuie uitgewys. Joubert het tot dieslotsom gekom dat die DKD-regstelplan ’n gebrekaan sensitiwiteit vir die werklike situasie toon.

Susan Nkomo, die DKD se spesialisgetuie,het getuig dat die departement se regstelplannie so rigied is soos wat die applikante aanvoernie, aangesien daar voorsiening gemaak wordom daarvan af te wyk.

Belastingbetalers hoesDie DKD het na beraming sowat R2,4 miljoenvan belastingbetalers se geld gebruik om syomstrede regstellendeaksieplan in die arbeids-hof in Kaapstad te verdedig. Met dié bedragkon die verhogings wat gepaardgaan met diebevorderings waarvoor die tien applikante indie saak veg, vir 12 jaar lank gefinansier word.Die saak is een van die duurste arbeidshofsakein die geskiedenis van Suid-Afrika.

Dr. Dirk Hermann, bestuurshoof van dieSolidariteit Beweging, sê in teenstelling hiermeehet Solidariteit sy saak aangevoer teen minderas ’n kwart van die geskatte koste van die DKDse regspan.

“Die vakbond het ook in teenstelling metdie DKD se twee senior advokate en tweejunior advokate slegs een senior advokaat eneen junior advokaat gebruik. Dit is ’n skokkendevermorsing van die belastingbetaler se geld.”

Só het hulle getuig• Deidré Jordaan: “Ons is veronderstel om

almal gelyk te wees in hierdie land, maar dit

is nie die geval nie. Daar word teen mygediskrimineer. Ek voel skaam en is seer-gemaak”.

• DerickWehr: Hy het getuig dat ’n 26-jarigepersoon aangestel is in die pos waarvoor hyaansoek gedoen het.“Toe dié persoon ge-bore is, het ek al vier jaar vir die departe-ment gewerk. Hoe kan dit regverdig wees?”

• Desiree Merkeur: Sy het getuig dat sy nieverstaan hoekom die DKD haar op ’nkortlys vir ’n pos sal plaas, vir ’n onderhoudsal nooi en vir die posisie sal aanbeveel ashulle weet dat bruin mense “oorverteen-woordig” is op die spesifieke posvlak nie.

• Teresa Abrahams: Sy het getuig dat syweens die DKD se raskwotas nie aangestelis in die pos waarvoor sy aansoek gedoenhet nie.“Ons word afgekeur omdat onsbruin is.”

• Jan Kotze: Kotze het aansoek gedoen omdie pos van sentrumhoof by die Draken-stein-gevangenis. Hy het van 2009 tot vroegin 2012 in die pos waargeneem. Hy is nieaangestel nie. S

“Ons word AFGEKEUR omdat ons bruin is”Uitspraak in Solidariteit se REGSTELLENDEAKSIESAAK teen die departement van korrektiewe dienste(DKD) is in die arbeidshof in Kaapstad voorbehou. Regter Hilary Rabkin-Naicker sal egter na verwagtingvoor die einde van die jaar uitspraak lewer.NICO STRYDOM doen verslag.

S

R2,4 miljoenDie bedrag wat die DKD na beraming besteehet om sy omstrede regstelaksieplan in diearbeidshof in Kaapstad te VERDEDIG.

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com


industrynews

Solidarity showsits mettle at EvrazHighveld Steel

he wage agreement that Solidarity recently reachedwith the management of Evraz Highveld Steel ineMalahleni (Witbank) is a good example of how anemployer values its employees despite financial pres-sures, thereby ensuring stability in the workplace.

The agreement reached in September includes, among other things,an 8,5% wage increase for all Solidarity members who are part of thebargaining unit. According to Deon Reyneke, spokesperson for Soli-darity, the agreement also includes an increase in members’ housing,call-out and standby allowances of between 8% and 9%.

“In Solidarity’s opinion, the agreement proves once again thatpeaceful and constructive negotiations always lead to a sensible solu-tion that is acceptable for both parties,” he explained. Solidarity firstembarked on wage negotiations with the company, where it repre-sents some 350 members, on 30 May 2013.

Interesting facts about the global steel industry• The industry directly employs more than two million people

worldwide, with a further two million contractors and four millionpeople working in supporting industries.

• Considering that steel is the key product supplied to the automo-tive, construction, transport, power and machine goods industries,the steel industry is a source of employment for more than 50million people.

• World crude steel production has increased from 851 megatons(Mt) in 2001 to 1 548 Mt in 2012. By comparison, only 28,3 Mtwas produced in 1900.

• The average steel use per capita worldwide has increased steadilyfrom 150 kg in 2001 to 215 kg in 2011.

• India, Brazil, South Korea and Turkey have all entered the top tensteel producers list in the past 40 years.

• South Africa exported 88 057 tons of primary steel products inJanuary 2013 at a price of R10 587 per ton, according to statisticsreleased by the South African Iron and Steel Institute.

• Sources: www.worldsteel.org and www.saisi.co.za S

TBy Inge Strydom

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com


bedryf

snuu

s

irk Groenewald, hoof vanSolidariteit se Sentrum virBillike Arbeidspraktyke, sê ditbeteken dat die grondwetlikedoelwit van “breë” en “billike”

verteenwoordiging in die staatsdiens dus behaalis en dat Suid-Afrika, as party tot die Internasio-nale Konvensie vir die Beëindiging van alle Vormevan Rassediskriminasie, nou verplig is om reg-stellende aksie in die staatsdiens af te skaf.

“Die Konvensie, wat deur die VerenigdeNasies aanvaar is, bepaal in artikel 2(2) datspesiale maatreëls ingestel kan word om teverseker dat sekere rasse- of etniese groepevoldoende bevorder word en dat dit nie asrassediskriminasie geag sal word nie. Daar wordegter sekere beperkings op hierdie maatreëlsgeplaas en daar word spesifiek bepaal dat dit nietot die handhawing van afsonderlike regte virverskillende rassegroepe mag lei nie en dus nievoortgesit mag word nadat die oogmerke bereikis waarvoor dit ingestel is nie.” Die Konvensieplaas dus duidelike beperkings op die staat seregstellende optrede.

Groenewald sê die doelwit van “breë” ver-teenwoordiging is bereik en indien regstellendeaksie in die staatsdiens nie afgeskaf word nie, saldit die handhawing van afsonderlike regte virverskillende rassegroepe tot gevolg hê.

“Die meeste staatsdepartemente is reedsverteenwoordigend van die land se demografie,maar afsonderlike regte geld steeds vir verskillen-de rassegroepe weens die staat se absolute be-heptheid met die verteenwoordiging van dienasionale rassedemografie. Solidariteit se regstel-lendeaksiesaak teen die departement van korrek-tiewe dienste is ’n goeie voorbeeld hiervan.”

Volgens Groenewald het die regering ’n ver-pligting ingevolge die Grondwet, die Wet opGelyke Indiensneming en die InternasionaleKonvensie vir die Beëindiging van alle Vorme vanRassediskriminasie om regstellende aksie in diestaatsdiens af te skaf.

“Versuim deur die regering om regstellendeaksie in die staatdiens nou af te skaf, kan strenggesproke neerkom op die verbreking van dieverdrag wat ons onderteken het.

“Ons het meer spesifieke inligting oor dieminister se antwoord aangevra en het driemoontlike roetes wat gevolg kan word om dieprobleem op te los: Die staat kan die verdrag endie inhoud van ons Grondwet eerbiedig enregstellende aksie afskaf, ons kan die howeversoek om die staat te verplig om dit af te skaf,of Solidariteit kan die internasionale arena betreeen die Verenigde Nasies self inlig van die verbre-king van die Konvensie met die versoek om teendie regering op te tree.” S

“Skaf regstelaksie nouin STAATSDIENS af ”Lindiwe Sisulu, minister van staatsdiens en administrasie, het vroeërvanjaar in reaksie op ’n parlementêre vraag gesê dat die staatsdiensin sy geheel GETRANSFORMEER is en die land se demografiesesamestelling weerspieël.NICO STRYDOM berig.

D

n July and August, Solidarity reachedwage agreements with the employersin, respectively, the saw mill, paper and

pulp, and fibre and particle industries ofthe National Bargaining Council for theWood and Paper Sector, following severalrounds of negotiations.

The agreement entails a 7,6% wage in-crease for the employees in the paper andpulp industries, whilst wage increases of7,25% were reached in the saw mill andfibre and particle industries respectively.The agreement in the saw mill industrywas reached on 15 August 2013, whilstthe agreements in the paper and pulp andfibre and particle industries were bothreached on 26 July 2013.

As part of the agreements reached inthe paper and pulp and the fibre and par-ticle industries, various non-substantive is-sues, such as housing, will be referred to aseparate forum. The agreement in the sawmill industry also involves, among otherthings, a 20% increase in female employ-ees’ remuneration during maternity leave.

According to Marius Croucamp,spokesperson for Solidarity, the negotia-tions were by no means free from chal-lenges and obstacles.“The negotiationsoften carried on until after midnight.Thetrade union was, however, determined tonegotiate the best possible agreement forits members and believes it attained thisgoal in the end.”

Did you know?• South Africa is ranked the 15th largest

producer of pulp in the world and24th in paper production.

• There are three main stages in paperproduction, from when the timber ar-rives at the mill as a raw material rightup to the stage when it becomes thefinal packaged product.

• No indigenous trees are used in theproduction of paper. The planning ofplantations does, however, take cogni-sance of the fact that alien tree speciesneed to co-exist with the indigenousenvironment, causing as little impact aspossible.

• Source: www.thepaperstory.co.za S

Wage agreementfinally on PAPERBy Inge Strydom

I

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com


bedryf

snuu

s

Só VEG Solidariteit LANDWYD vir sy mense

Solidariteit het ná drie rondesonderhandelings met AQUARIUS

PLATINUM in Rustenburg ’nloonooreenkoms bereik. Die

loonooreenkoms, wat op 16 Julie2013 bereik is, sluit ’n 10%-

loonverhoging en byvoordele in.Die ooreenkoms behels verder dat

die behuisingstoelaag van alleSolidariteit-lede op die A-posvlak met

10% verhoog sal word. Daarby saldie werkgewer se bydrae ten opsigte

van lede se mediese fondse naR2 130 per maand verhoog word.

Magasynmeesters en -assessors sebonusse sal na R6 310 verhoog

word en die veiligheidsbonusna R1 679 per maand.

A+ virAquariusPlatinum

Deur Inge Strydom

Foto

’s:iS

tock

phot

o.co

m

’n LOONOOREENKOMS van

is met die werkgewers in dienywerheidschemikalieësektor vandie Nasionale Bedingingsraad vir dieChemiese Bedryf (NBCCI) bereik.Dit volg nadat die geskilronde vanvanjaar se loononderhandelings op21 Junie 2013 afgesluit het.Tydens

die GESKILRONDE het diewerkgewers ’n finale aanbodvan ’n 7,5%-verhoging aan

Solidariteit en Sacwu gemaak.

7,5%SUKSESRESEP

Solidariteit het op 2 Augustus 2013 ’n loonooreenkoms met die bestuur van SASOLMYNBOU bereik. Die ooreenkoms is soos volg:• ’n uitwoontoelae (“living out allowance”) van R1 000 per maand;• ’n verhoging van 0,5% op die skoftoelae;• ’n 8%-verhoging op die minimumloon; en• ’n loonverhoging van 8% plus ’n bykomende 0,5%-verhoging in

Januarie 2014.Die ooreenkoms volg nadat die onderskeie vakbonde wat deelvan die loononderhandelings was ’n geskil met die werkgewerverklaar het.

SÓ STYG LONE BY SASOL MYNBOU

Solidariteit het op 19 Julie 2013 ’n loonooreenkoms met die bestuur van ArcelorMittal in Vander-bijlpark bereik. Dit volg ná ten minste drie rondes van onderhandelings tussen die Bedingingsraadvir die Metaal- en Ingenieursbedryf (waarvan Solidariteit ’n lid is) en die werkgewer wat op vyfverskillende posgraderings (H-L) betrekking gehad het. Die ooreenkoms, wat terugwerkend vanafApril 2013 tot 31 Maart 2014 van krag sal wees, behels onder meer die volgende:• ’n loonverhoging van 7% vir werknemers in die H-posgradering;• ’n 7,5%-verhoging vir werknemers in die I- en J-posgraderings; en• ’n verhoging van 9,95% vir werknemers in die K- en L-posgraderings.Daarbenewens sal ander toelae wat aan werknemers betaal word, waaronder hul skoftoelaag,bystandtoelaag en pensioentoelaag, met dieselfde persentasie verhoog word. Die vakbondverteenwoordig 3 500 lede by dié maatskappy.

VAKBOND WYS SY STAAL BYARCELORMITTAL

inbeweging

AfriForum stel PROJEK 1 000 bekend

friForum het in die eersteweek van September dieorganisasie se eerste Projek1 000-inisiatief in Suid-Afrikaaangepak. Omdat AfriForum

se tak in Vryburg, Noordwes die voorlopertakin die land is, is daar besluit om dié takstruktuuras bloudruk te gebruik om die organisasie totnuwe hoogtes te lei.

AfriForum kan as burgerregte-organisasienie sonder sy lede daarin slaag om oral voelersuit te steek en verskille teweeg te bring nie.AfriForum-lede gee die organisasie die vermoëom sy werk regdeur die land voort te sit.

Projek 1 000 se doelwit is om 1 000 lede bytakke landwyd in te skryf.

Wanneer dié mylpaal behaal is, sal daar byelk van die uitblinkertakke ’n eie organiseerder

aangestel word wat die tak se sake regstreekssal hanteer. Die organiseerder salverantwoordelik wees om die gemeenskapvoltyds te help met enige probleme watplaaslikeregeringsake, veiligheidskwessies enomgewingsake betref.

Wanneer AfriForum sy vermoë regoorSuid-Afrika uitbrei, sal gemeenskappe betergeorganiseerd wees om plaaslike regerings ophul tone te hou en te verseker dat hulle hulpligte teenoor gemeenskappe nakom.

Vryburg het reeds gemeenskapsveiligheid-strukture ingestel en as gevolg van dié inisiatiefhet misdaad in dele van die dorp reeds met47% gedaal.

’n Tak met 1 000 lede geniet die volgendevoordele:• ’n Voltydse organiseerder is beskikbaar om

die gemeenskap by te staan. Hierdieorganiseerder sal aktiewe lede in die dorpkoördineer om burgerlike inspraak in diedorp te versterk.

• ’n Beheerkamer sal die dorp voortdurendmonitor en strukture soos buurtwagteorganiseer. Vryburg beskik byvoorbeeld oor’n veiligheidskomitee wat as koördineerdertussen die buurtwag, motorwagte, die mu-nisipaliteit en die Suid-Afrikaanse Polisie-diens optree.

• Toegang tot AfriForum se regsdienste enregsfondse is beskikbaar. Die dorp se ver-teenwoordiger het voltyds toegang tothierdie diens om seker te maak dat plaaslikeregeringsinstellings hulle pligte nakom indiendie gemeenskap se grondwetlike regtebedreig word. S

ADeur Ian Cameron


inbeweging

Maatskappy wie se tender vir dieVrystaat regering se omstredewebtuiste nie aanvaar is nie, hetR4,5 miljoen vir dié projek geten-

der. Dié inligting is deur die eienaar van die maat-skappy aan AfriForum voorsien. Sy maatskappy issaam met al nege ander tenderaars gediskwalifi-seer in die tenderstryd nog voordat hulle die fasekon bereik waarin koste voorgelê kon word.

Die konsortium van Cherry OnlineDesign,Ikamva IT Solutions en Jugganaut se tender vanbyna R120 miljoen is uiteindelik aanvaar. Dítterwyl twee van dié maatskappye se webtuistesbedenklik is..

AfriForum het ’n onafhanklike kenner aange-stel om dié webwerftender te ondersoek, nadatdie burgerregte-organisasie daarin geslaag hetom die tenderdokumente by die kantoor van die

Vrystaatse premier, Ace Magashule, in Bloemfon-tein te verkry.

CW Els, AfriForum se organiseerder vir dieVrystaat, het gesê die buitensporige bedrae iskommerwekkend.“Hoe verder ’n mens deur diedokumente werk, hoe duideliker word dit datdaar heelwat vrae omtrent dié tender te vra is.”

Die tender beloop R119 680 231 waarmee38 webtuistes van die Vrystaatse regering oor ’ntydperk van vier jaar (2011 tot 2014) oorgedoenen in stand gehou moet word.

Els sê dit is duidelik dat die webtuistes nog nieaandag geniet het nie.“Die inligting op die blad-sye is verouderd. Kontakbesonderhede op ver-skeie webtuistes is verkeerd en dokumentasiewat ingevolge wetgewing op die webtuistesmoet verskyn, ontbreek.

“Daar is sedert 2011 reeds meer as R70 mil-

joen bestee, en ’n verdere R41 miljoen sal gedu-rende 2013/2014 uitgegee word. Dit is ’n duide-like voorbeeld van belastinggeld wat verkwisword terwyl dienslewering in die provinsietekortskiet,” het Els gesê.

Els sê dié geld kon eerder aangewend wordom die dreigende waterkrisis en ander diensle-weringsprobleme op te los.

Wanneer AfriForum se ondersoek afgehandelis, sal ’n verslag met besonderhede en bevindingsbekendgemaak word en sal verdere stappe ge-doen word om die amptenare wat die tender-prosedures ondermyn het, aan die pen te laat ry.

Die Vrystaatse premier én die OpenbareBeskermer het aangedui dat hulle ook die tenderondersoek.• Esmarie Prinsloo is die hoof van mediaskakeling

by AfriForum. S

Webwerftender in AfriForum se VISIERDeur Esmarie Prinsloo

’n

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com

MOTORBYLAEMotoring supplement

Wil jy in ons volgende motorbylaepryk? Bespreek by Denise Viljoen by082 352 7147 of stuur e-pos [email protected] of Adrievan Dyk by 082 850 6784 of stuure-pos na [email protected]

Welkom by die tweede uitgawevan ons BYLAE spesiaal vir aldie petrolkoppe en motor-geesdriftiges. Blaai ook naBLADSY 35 as jy ’n splinter-nuwe Toyota Corolla of Venter-sleepwa wil wen!.

Foto

’s:iS

tock

phot

o.co

m


SolidariteitFinansiële Dienste Motor- en huisinhoudversekering deur Solidariteit is ’n pro-

duk van Auto & General. Auto & General is ’n gemagtigdeverskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 16354Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

Motorongeluk gebeur in ’n oog-wink. Jy is besig om jou gunsteling-liedjie te luiste op pad na dieSaterdagmiddagbraai, of is dalk half

aan die slaap op pad werk toe op ’n Woens-dagoggend en skielik is jy in ’n ongeluk. Hoenou gemaak? Wat doen ’n mens eerste? Wathet ’n mens nodig en wat is volgens wet jouverpligting? Hier is ’n stap-vir-stap-verduidelikingwat jou in só ’n geval te doen staan:

Begin deur• kalm te bly en jou voertuig af te skakel;• vas te stel of enigiemand beseer is en indien

wel, hoe erg die beserings is;• as iemand ernstig beseer is, die nooddienste

te bel; en• as iemand beseer is, die polisie in kennis

te stel sodat hulle die ongelukstoneel kanbesoek.

ONGELUK: Hoe nou gemaak?

’n

advertorial


inbeweging

Helpende Handneem onnies na VSA

olidariteit Helpende Hand het in Julie vanjaar met die hulpvan verskeie borge die geleentheid gekry om ses Afrikaansewiskunde-onderwysers na die VSA te neem vir die veertien-de Swiss International Teachers’ Program (SITP). Onderwy-sers van Brasilië, Viëtnam, Suid-Afrika en die VSA is deur die

Schmidheiny Foundation in Blacksburg,Virginia, bymekaargebring virhierdie professionele ontwikkelingsprogram. Die besoek het ondermeer die volgende hoogtepunte opgelewer:• Deelnemers het lesings bygewoon oor ’n verskeidenheid opvoed-

kundige tegnologie wat in die wiskunde-klaskamer gebruik word.• Onderwysers van die deelnemende lande het vir drie weke die kans

gehad om mekaar se opvoedkundige stelsels te leer ken, te netwerken kennis uit te ruil.

• Die makro-ekonomiese simulasieprogram ECOSYS, wat deur dieinternasionale konstruksiemaatskappy Holcim ontwikkel is, is gebruikom deelnemers ’n eerstehandse ervaring van probleem-gesentreer-de klaskamers te gee. ECOSYS simuleer die bestuur en begrotingvan ’n fiktiewe land genaamd ECOLAND. Syfers en ekonomiesebeginsels gebruik Switserland as model. Aangesien ’n benadering vanprobleem-gesentreerde wiskunde-klaskamers ideaal is vir optimaleleer, het ECOSYS netjies aangesluit by wat in Suid-Afrika opwiskunde-kongresse aangebied word.

• Deelnemers het deur middel van ECOSYS ’n deeglike begrip verkryvan mikro- sowel as makro-ekonomiese faktore wat ’n invloed op ’nland, sy mense en sy ekonomie het.

Alreeds getuig die Suid-Afrikaanse deelnemers van die kennis wat hullein hul klaskamers toepas. Die Suid-Afrikaanse span het boonopuitstekend presteer. Hulle was onomwonde die kern van die kursus. Sobyvoorbeeld was een van die Suid-Afrikaanse deelnemers die ministervan finansies terwyl ’n ander een die minister van omgewingsake was –twee van die belangrikste poste in ECOLAND.

Prof. Susann Obrist van die Switserse Universiteit wat die kursusaangebied het, het erken dat die Suid-Afrikaners die kursus se suksesverseker het deurdat ECOLAND se aanvanklike probleme stadig maarseker met behulp van goeie bestuurs- en begrotingspraktyke uit dieweg geruim is.

Peter Zwicky, die Switser wat reeds vir nege jaar die kursusleier is,het erken dat die simulasieprogram vanjaar die beste ooit afgeloop het.Probleme soos hoë vlakke van besoedeling en werkloosheid is deurdoeltreffende wetgewing en verantwoordelike begrotingspraktykedramaties verminder.

Waar Suid-Afrika se verteenwoordigers in die verlede teleurgestelhet (by monde van Peter Zwicky), het vanjaar se Helpende Hand-spanalmal beïndruk en help verseker dat Suid-Afrika in die toekoms weer ’nwelkome deelnemer aan die SITP sal wees.• Dr.Danie Brink is uitvoerende direkteur van Helpende Hand. S

SDeur Dr. Danie Brink

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com


inbeweging

ie onderwysstudente worddeur Helpende Hand gesub-sidieer en word by 23 skoleregoor die land as onderwys-assistente aangewend om die

druk op oorlaaide onderwysers te verlig en selfwaardevolle indiensopleiding te ontvang.

“Met die projek verbeter ons die gehaltevan onderwys vir 11 212 leerlinge,” sê Riaan duPlooy, adjunk uitvoerende hoof: onderwys enopleiding by Solidariteit Helpende Hand.

“’n Onderwysassistentprogram verlig dieonderwyser se las en bied waardevolle indiens-opleiding aan die student.

“Die belangrikste element is egter dat leer-linge nou en in die toekoms op gehalte-onderwys kan staatmaak.

“Ons is baie opgewonde om hierdie eerste57 onderwysassistente in skole te plaas,” sê DuPlooy.“Dit is die eerste stap in die verwesen-liking van ’n groot droom. Van hier af aan gaandie projek net groter word.”

“Vandat ek kan onthou, was my grootstedroom om eendag ’n skooljuffrou te wees,” sêAnna-Mart van Niekerk, ’n derdejaaronderwys-student by die Sentrale Volkskool in Kroonstad.Sy studeer tans by die Noordwes Universiteitse Potchefstroom-kampus en werk al vir sesmaande by hierdie skool.

“Die subsidie van Helpende Hand se ProjekLeerkrag sal my help om my finalejaarstudies tekan betaal,” sê Anna-Mart.“Ek droom dat alleleerlinge ’n stukkie van dit wat hulle by mygeleer het – my menswees – saam met hullesal neem.”

Leonard Welthagen is die skoolhoof van dieSentrale Volkskool in Kroonstad. Volgens hommaak onderwysassistente dit vir skole moontlikom leerders in kleiner groepe te verdeel ensodoende meer individuele aandag aan hulle tegee. Hy is een van vele skoolhoofde wat vol lofis vir Projek Leerkrag.

“Hierdie projek gaan beslis die lewe vironderwysers draagliker maak en ons salueerHelpende Hand daarvoor,” sê hy.“Die subsidiestel skole in staat om onderwysassistente teakkommodeer en dit help om leerkragte vir dietoekoms voor te berei. Nie net kry hulleblootstelling aan praktiese onderwys nie, maarhulle ontvang ook oriëntering in die bestuur en

administrasie van die skool.“Assistente wat as onderwysers kwalifiseer,

sal praktiese ondervinding in hul CV’s kan meld.Hulle sal ook as beginneronderwysers hul

loopbaan met selfvertroue kan begin.”• Sit die krag terug in leerkrag! SMS die woord

“onnie” na 38969 en skenk só R10 aanProjek Leerkrag. S

Duisende leerlinge vind baat by ASSISTENTESolidariteit Helpende Hand se PROJEK LEERKRAG het momentum gekry toe die eerste 57 studentewat by die projek se onderwysassistenteprogram gaan baat, aangewys is, skryf JUANITA DU PREEZ.

D Só gee ons gehalte-onderwys ’n hupstootDeur by Solidariteit Helpende Hand aan te sluit, lewer jy ’n onmisbare bydrae om gehalte-onderwys ’n werklikheidte maak. Helpende Hand is trots om by 23 skole betrokke te wees, maar ten einde hierdie betrokkenheid op langtermyn volhoubaar te kan voortsit, het ons jou steun nodig! Sluit by Helpende Hand aan en help ons om jou skoolen gemeenskap se hande sterk te maak! SMS “hand” na 34388. Elke lid se R50-bydrae per maand maak die wêreldse verskil vir duisende mense! Kyk hoe het ons lede die droom van Projek Leerkrag vanjaar ’n werklikheid gemaak:

PROJEK LEERKRAG

10de 23Afrikaanse skolese posisie in die

wêreld t.o.v.wiskundekennis

skole is betrokke –4 hoërskole,

18 laerskole en1 gekombineerde

skool

57Onderwys-assistenteis geplaas –24 mans en33 vroue

11 212leerlinge word

daagliks bevoordeel.

8 550 kindersword direk

geraak.

Deur slegs R50 per maand te skenk, kan jy gehalte-onderwys in jou kind se skool helpverseker! SMS “onnie” na 34388.

se trefkrag

inbeweging

Honderde sit HAND by, brei vir bejaardes

olidariteit Helpende Hand seondersteuners het die organisasieoorval met versoeke om pakkieswol vir handtoffels aan te koop.Die organisasie het boonop van

heinde en ver foto’s ontvang van mense watmet hul handtoffels pronk.

“Ons is stomgeslaan oor mense se belang-stelling en ondersteuning van die projek,” sêMichelle Burger, die projekorganiseerder.

“Ons het tot dusver 2 880 pakkies woluitgestuur en ons word steeds oorval metbestellings.”

Die doel van die Handtoffel-projek is omgeld in te samel vir die Helpende Hand Bejaar-defonds. Die pakkies wol word teen R25 elkverkoop en die wins daaruit word vir dié fondsaangewend. Die Bejaardefonds is gestig om

bejaarde-organisasies finansieel by te staan.“Ons het met die Handtoffel-projek reeds

R24 000 ingesamel,” sê Burger.“Ons is baieopgewonde oor elke sent, maar besef dat daarnog baie meer sente nodig is om in ons bejaar-des se behoeftes te help voorsien.”

Helpende Hand se takke is baie nou betrok-ke by bejaardes en het vanjaar met hernudeywer projekte ten bate van ouer persone aan-gepak. “Helpende Hand werk in die gemeen-skap om armoede te voorkom, te verbreek ente verlig,” sê Burger.“In die geval van weerlosebejaardes kan armoede – fisiek en emosioneel– steeds verlig word.”• Wil jy betrokke raak? Stuur ’n e-pos na

[email protected] of SMS diewoord “omgee” na 38969 en skenk so R10aan die Helpende Hand Bejaardefonds.

SDeur Juanita du Preez

elpende Hand se AfrikaanseBeursinstituut het vanjaarR12,3 miljoen se studieleningsaan 693 studente toegeken.Niel Venter, ’n derdejaar LLB-

student, is een van hierdie studente.“Niel was nog van sy geboorte af vir ons net

’n bron van vreugde,” sê Riane Venter, sy ma,“hoewel dit destyds ’n uitdaging was om in onsveertigs weer ouerskap baas te raak!”

Riane en haar man, Gawie, van Potgietersrus,is nou albei 62 en afgetree. Niel het ook ’n ouerbroer (’n siviele ingenieur) en suster (’n boek-houer). “Oral waar ons werk gesoek het, is onsvertel ons is te oud,” sê Riane.“Dit was ’nfinansiële probleem, want die dag toe Niel symatriekuitslae ontvang het, het ons nie geweethoe ons vir sy studies gaan betaal nie.”

Volgens haar wou Niel van kleins af ’n proku-reur word.“Hy het almal teen die mure uitgedryfmet sy redenasies,” lag sy.“Hy het nooit ’n dingnet aanvaar omdat ons so sê nie, hy moes altyddaaroor redeneer. ”

Dieselfde dag dat hy sy matriekuitslae gekry

het, het die Venters gehoor dat ’n beursinstansie’n gedeelte van sy studies sou betaal, maar ditwas nie genoeg nie.

Kort daarna het hulle ook gehoor dat Niel seaansoek om ’n rentevrye studielening byHelpende Hand se Afrikaanse Beursinstituutgoedgekeur is.

Riane sê daar was baie trane van blydskap toehulle hierdie goeie nuus ontvang het.

Niel is ’n goeie student en neem sy studiesbaie ernstig op. Hy het reeds verskeie toeken-nings hiervoor ontvang. Hy werk ook in sy vryetyd as klankingenieur by verskeie liefdadigheids-geleenthede en is baie lief vir fietsry.

Niel wil graag ná sy studies by ’n groot maat-skappy werk en ook sy meestersgraad voltooi.Hy hou baie van kontrak- en korporatiewe regen sal graag uiteindelik ’n advokaat wil wees.

“Baie, baie dankie dat julle help om sy dromewaar te maak,” sê Riane.“Ons waardeer dit regtigso baie.”• Om jongmense soos Niel se drome te laat waar

word, skakel DinahTheron by 012 644 4428 ofstuur ’n e-pos na [email protected] S


inbeweging

Aansoeke om rentevrye studielenings sluitstiptelik op 30 September. Die aansoek-vorms kan nog tot 30 September 2013aangevra word by Melani Gerber [email protected] of deur012 644 4428 te skakel, of dit kan van diewebwerf www.helpendehand.co.za afge-laai word. Geen verouderde aansoek-vorms mag by Solidariteit-dienskantoreaangevra en ingevul word nie. Nuwe aan-soekvorms word slegs deur die AfrikaanseBeursinstituut voorsien. E-pos of faks asse-blief die volledig voltooide aansoekvormna Melani Gerber by [email protected] of 086 218 3185. Dit bly dieaansoeker se verantwoordelikheid om teverseker dat ons die aansoekvorm ont-vang het. Geen laat aansoeke sal aanvaarword nie.

Studielening ontsluit jonge se TOEKOMS

HDeur Juanita du Preez

Doen voor eindeSeptember aansoek

R12,3 miljoense lenings is vanjaar aan 693 studente toegeken

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com

inbeweging

BEURSE skep hoop, gee selfvertroue hupstoot

eur harde werk, toewyding,dissipline en gedrewenheid kanprobleme en struikelblokkeoorkom word. Dit is ’n le-wensuitkyk wat aangeleer

moet word ten spyte van moeilike omstandig-hede om selfverbetering te bewerkstellig. Diekern van dit wat ’n Helpende Hand-beurs virvoornemende studente gee, is hoop – hoop op’n beter self, beroep, toekoms en lewe.

Nicolien Welthagen, senior navorser by dieSolidariteit Navorsingsinstituut (SNI), het onlangs’n studie onderneem oor die Helpende Hand-beursstudent en watter waarde hierdie beurs tothul lewens gevoeg het.“Die bevindings van diestudie ondersteun die resultate van ander navor-sing wat bewys dat opleiding bydra tot ’n goeieselfbeeld, selfvertroue en beter lewens- enloopbaanbesluite,” verduidelik Welthagen.

“Die feit dat so baie van die respondente

aandui dat hulle nou hoop vir die toekoms het,dui terselfdertyd aan hoe hulle sonder dievooruitsig van verdere studies gevoel het. Dit duienersyds daarop dat hulle ontevrede met hulomstandighede was en nie hoop of optimismevir hul toekoms gehad het nie, en andersyds op’n strewe na selfverbetering en ontwikkeling,” sêWelthagen.

Hoop is ’n emosionele en kognitiewe funksie.Al die respondente het onderliggend dieselfdeuitgangspunt as Helpende Hand, naamlik dat op-leiding tot verbetering en ’n beter toekoms lei.

Uit die navorsing is vasgestel dat meer as diehelfte van die respondente voltyds werk. Meer as’n derde wat tans verder studeer, werk ook vol-tyds. Daarbenewens was die respondente hoof-saaklik genoodsaak om aansoek te doen om ’nbeurs omdat hul ouers nie in ’n posisie was omvir hul studies te kon betaal nie.

Verder noem van die werkende respondente

dat hul eie salaris te klein is om hul studies meete betaal, of dat hulle besig is om te skei of ’nenkelouer is.

Die navorsing toon dat mense voel dat hulleswak werkgeleenthede en beroepsvordering konverwag as hulle nie die geleentheid gekry het omverder te studeer nie. Verder sou hulle ook swaklewens- en persoonlike omstandighede in diegesig gestaar het. Hulle sou finansieel gesukkel heten ook minder selfversekerd gewees het.

Welthagen sê dit blyk duidelik uit die studiedat hoop ook daartoe lei dat iemand iets kanvisualiseer wat nie daar is of sou gewees het nie,en dit selfs kan antisipeer.

“Hoop skep dus die geleentheid om voorbe-reidings te tref vir iets nuuts. Met ander woorde,sonder hoop kan daar nie verwagtings en beplan-ning wees nie. Sonder hoop is daar ontnugtering,depressie, wanhoop en hulpeloosheid”, meenWelthagen. S

DDeur Cilleste van der Walt


inbeweging

olgens Absa se huisprysindekshet middelslaghuise in die 30 jaarsedert 1982 met gemiddeld10,3% per jaar gegroei, terwyl diealgemene inflasiekoers oor

dieselfde tydperk sowat 9,9% was.Beleggings soos vaste deposito’s verskaf wel

kontantvloei in die vorm van rente, maar die bateverloor mettertyd sy koopkrag weens inflasie endie tydwaarde van geld. Ander beleggings soosgoeie kuns of goudmunte behou hul kapitaal-waarde maar verskaf nie noodwendig ’n deur-lopende kontantvloei aan die belegger nie.

Tussen 2000 en 2006 het Suid-Afrika ’nbloeityd beleef met huispryse wat gemiddeld20% per jaar gestyg het. Dit het gelei tot ’noorwaardasie van die mark.

Vanaf 2008 het daar stagnasie in die markingetree, en het eiendomspryse konstant geblyen in sommige jare selfs gedaal. Tans is die huis-mark besig om weer sy kop op te tel. In 2012

het huispryse gemiddeld met 9,5% gestyg en dieaanduiding is dat dieselfde groei in 2013 verwagkan word.

Eiendom het een baie belangrike voordeel boander bateklasse – die moontlikheid van hef-boomfinansiering. Dit beteken dat ’n beleggerwat genoeg vir ’n deposito gespaar het, ’n batevan vyf of 10 keer soveel kan bekostig omdat dieeiendom as sekuriteit vir ’n lening by ’n bank kandien. Dit verander die opbrengsprentjie nogaldrasties indien ’n mens die opbrengs op dieoorspronklike deposito bereken pleks van opdie waarde van die eiendom as sodanig.

Kom ons neem as voorbeeld ’n belegging in’n woonstel met ’n koopprys van R600 000.Oordragkoste sal ongeveer R25 000 beloop.Teen ’n bruto huuropbrengs van 9% per jaarbehoort die maandelikse huur R4 500 te beloop,terwyl heffings waarskynlik nie meer as R800 permaand sal wees nie. Ons veronderstel verder ’ngemiddelde inflasiekoers van 6,5% per jaar, ’n

uitleenkoers van 7,5% per jaar en ’n persoonlikebelastingkoers van 40%. ’n Belegger met ’n be-skikbare beleggingsbedrag van R145 000 (20%deposito plus oordragkoste) wat die eiendom vir10 jaar uitverhuur en dan verkoop, sal waar-skynlik ’n gemiddelde nabelaste opbrengs op syR145 000 van sowat 17,7% per jaar oor dietydperk kan realiseer. Dit is nadat die uitstaandeverband afgelos en die nodige kapitaalwins-belasting betaal is. In ’n hoër inflasie-omgewing lykdie prentjie ewe goed. Met ’n gemiddelde rente-koers van 13% en inflasie van 12%, styg die op-brengs tot 23,6%.

Natuurlik is verhuring nie sonder problemenie. Daar is altyd die risiko dat ’n geskikte huurdernie gevind word nie, of dat die huurder weier omte betaal. Verder kan instandhouding, veral in diegeval van ’n huis, tyd en geld van die eienaar verg.Dit bly nietemin die moeite werd om die markdop te hou en in te klim indien ’n winskopieraakgeloop word. S

Beleggings: Oorweeg gerus VERHUUREIENDOMEIENDOM word deurlopend as een van die belangrikste bateklasse onder beleggers beskou. Soos aandelemet dividende, is eiendom een van die min BATES wat met inflasie groei én steeds ’n gereelde kontant-uitbetaling oplewer, skryf APPIE PIENAAR, finansiële hoof van Solidariteit.

V

Foto

:iSt

ockp

hoto

.com

Die gemiddelde persentasie waarteen huis-pryse in 2012 gestyg het. Die verwagting isdat dieselfde groei vanjaar behaal sal word.

9,5%


0861 10 10 05www.solidariteit.co.za

Solidariteit Finansiële Dienste sal antwoorde op al u vrae kan verskaf, ontledings doen, aanbevelingsmaak en dit rugsteun met die regte produkte wat u sak en profiel sal pas. Skakel ons vandag nog!

IS U:

> bates beskerm teen brand,diefstal of ongelukskade?

> lewe verseker om uself enu gesin te versorg in die gevalvan ’n lewensveranderendegebeurtenis?

> seker u kan eendagonafhanklik aftree?

PROFESSIONELEFINANSIËLE

ADVIES

MOTOR- ENHUISINHOUD-VERSEKERING

RISIKODEKKING

BELEGGINGS

> brand> diefstal> ongelukskade

> lewens> ongeskiktheid> inkomste-beskerming

> doelgerigtebeleggings

> spaar viraftrede

> inkomstená aftrede

> hulpbronne> ontledings> oplossings

SolidariteitFinansiële Dienste

aksentmedia•0824454513


inbeweging

Sol-Tech spog met NUWETUISTEDit het begin as ’n DROOM wat onbereikbaar ver gelyk het. Daarna is begin om PLANNE te beraamen toe was die planne op papier. Nou staan daar in Booysens in Pretoria-Wes ’n splinternuwe kampusvir die Beweging se eie tegniese opleidingskollege. Die groot trek kon begin. Eers was daar ’n berg leë bokseen toe nóg ’n groter berg bokse en toe ’n berg gebruikte bokse, skryf MOIRA-MARIE KLOPPERS.

ie nuwe Sol-Tech-kampus vervang diehuidige Booysens-en Hermanstad-kampus en maak

Sol-Tech se droom, om sy opleidingsaanbod op’n nuwe vlak aan te bied, ’n werklikheid,” sê Paulvan Deventer, besturende direkteur van Sol-Tech.“Al Sol-Tech se praktiese opleiding gaan nou

onder een dak kan plaasvind. Dié tegnieseopleidingskollege se hulpbronne gaan nie netbeter aangewend kan word nie, maar dit gaan virons studente ook makliker wees om op eengroot kampus student te kan wees.”Volgens Philip Minnaar, hoof van Sol-Tech, het

die kollege die afgelope ses jaar merkwaardigegroei beleef. “In 2007 het Sol-Tech met 64 elek-triese studente en drie personeellede begin. In2008 het die kollege na vier studierigtings met

296 studente uitgebrei. In 2009 was daar reeds371 studente en nou, skaars vier jaar later, is daar45 personeellede by Sol-Tech en meer as 1 000gretige Afrikaanse studente wat een van sesgeakkrediteerde tegniese rigtings aan Sol-Techstudeer.”Sol-Tech se studente het nie net gehelp met

die groot trek na die nuwe kampus nie, hulle hetbaie van die werk op die nuwe perseel selfgedoen.“Ons elektriese studente het groot delevan die kampus se binnebedrading self behartigas deel van hul praktiese opleiding. Dit was ’nreusetaak,” sê Minnaar.Die kampus spog met 4 200 vierkante meter

werkspasie teenoor die 2 800 vierkante meterop die ou persele én daar is genoeg parkering viral die studente. Die kampus spog ook met ’ningerigte kafeteria en private koshuisgeriewe net150 meter verder af in die straat. S

“D

MOUE OPROL – Sol-Tech sestudente het self ingespring met diegroot trek na die nuwe kampus en vandie werk soos die elektriese bedrading asdeel van hul praktiese opleiding gedoen.

RIGTINGGEWENDOm Sol-Tech se nuwe kampus te vier, stelSol-Tech ’n SPLINTERNUWE STUDIE-RIGTING bekend en studente kan dadelikinskryf! Beskik jy oor ’n relevante N2-kwalifikasie? Het jy ’n passie daarvoor ommet jou hande te werk? Doen dan dadelikaansoek om (in Afrikaans) by Sol-Tech asPASSER opgelei te word. Sol-Tech lei ookpersone op as dieselwerktuigkundiges,motorwerktuigkundiges, elektrisiëns,gereedskapmakers, meulmakers asookpassers en draaiers. Skakel Sol-Tech by0861 25 24 23, besoek die webtuistewww.sol-tech.co.za of stuur ’n e-pos [email protected]

Foto’s:ReintDykema;verskaf

inbeweging

Waldo Moolman, ’n oudstudent van Sol-Tech,het tussen 26 Julie en 4 Augustus aan die 2013-Deaflympics deelgeneem.Moolman is gekies om Suid-Afrika as lid van

die fietsryspan te verteenwoordig in die 1 000m-naelrit, ’n individuele tydtoets oor 40 km, ’npadwedren en ’n punteresies oor 50 km.Moolman het baie goed gevaar ten spyte

van ’n ernstige ongeluk tydens ’n oefensessiedie dag voor sy eerste item.“My groot liefde is bergfietsry, want elke

oomblik is ’n uitdaging en ek hou van uitda-gings,” vertel Moolman.“Ek is trots om te kan sê ek het by Sol-Tech

gestudeer waar die lektore uit hul pad gegaanhet om my tegemoet te kom en ek was selfs inSol-Tech se rugbyspan.”Moolman droom om sy studies selfs na

hoër hoogtes te voer. S

Sol-Tech0861 25 24 23www.sol-tech.co.zaSolidariteit

Beweging

SuksesOpleidingLoopbaanToekomsEkonomiese bemagtigingChristelikHoop

GEHALTE-AMBAGSOPLEIDINGnommerpas • sakpas • in pas

Oudstudent trapdat dit klap byDEAFLYMPICS“ Ek is trots om te sê ek het by

SOL-TECH gestudeer waardie lektore uit hul pad gegaanhet om my tegemoet te kom.


jy & die Stuur jou regsvrae na: Jy & die reg, Posbus 11760, Centurion 0046;stuur ’n e-pos na [email protected]; of ’n faks na 012 664 1102.Reg

VraagEk werk by ’n organisasie sonder winsoogmerken van my kollegas het onlangs neerhalendeopmerkings oor die maatskappy se bestuur opFacebook gemaak. Kan die werknemers dissi-plinêr aangekla word oor die opmerkings wathulle gemaak het?

AntwoordMeer en meer mense gebruik deesdae sosialenetwerke soos Facebook of Twitter en ditgebeur dikwels dat hulle dáár kommentaar oorhul daaglikse lewe lewer. Dit gebeur ook ge-reeld dat negatiewe of neerhalende opmer-kings oor kollegas, bestuurders of kliëntegemaak word. Die gevaar is dat neerhalende ofnegatiewe opmerkings ’n maatskappy sereputasie kan skaad.Die vraag is dan of die werkgewer in so ’n

geval dissiplinêre stappe teen die werknemerkan doen. Die werknemer kan dalk argumen-teer dat die opmerkings in sy of haar privatehoedanigheid en buite werkure gemaak is, maardaar moet in gedagte gehou word dat sosialenetwerke ook publieke netwerke is en datenigiemand, insluitend lede van die publiek ofkliënte van die maatskappy, die opmerkings kansien. Die werkgewer kan die werknemer dusdissiplinêr aankla.’n Voorbeeld van so ’n saak is Sedick &

another v. Krisray (Pty) Ltd [1](2011) 20 CCMA8.7.1 and [2011] 8 BALR 879 (CCMA).Die saak handel oor opmerkings wat ’n

bestuurder van ’n maatskappy oor die eienaaren die eienaar se familie op Facebook gemaakhet. In verskeie van die neerhalende opmer-kings is daar direk na die eienaar en die maat-skappy verwys. Die werknemer is dissiplinêraangekla en ontslaan. Die saak is na die Kom-missie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasieverwys en die kommissaris het gevind dat dieontslag wel billik was.Kortliks is die beste advies dat werknemers

hulself daarvan moet weerhou om enige neer-halende opmerkings oor hul werk, werkgewerof kollegas op sosiale netwerke of enigepublieke forum te maak. S

SOSIALE MEDIA:Niks in stilligheid nie

Foto:iStockphoto.com

SOSIALE MEDIA kan ’n aanwins én ’n las vir ’n maatskappy of individu wees. Sosiale media, watFacebook enTwitter insluit, is so vervleg met ons daaglikse lewe dat die SKEIDSLYN tussen jou werklewe,privaatheid en laster soms vaag word, skryf JOHAN ROOS.

’N KUBERVOËLTJIE HOOR FLUITTwitter is ’n gratis mikroblog-webtuiste wat in 2006 deur Jack Dorsey, EvanWilliams en BizStone begin is. OpTwitter registreer jy as gebruiker, stel jou persoonlike profiel op en dan stuurjy boodskappe (“tweets”) van tot 140 karakters aan volgelinge (mense wat jou profiel volg). Jykan ook ander se profiele volg. Gebruikers opTwitter kan skakels na ander inhoud op dieinternet by ’n twiet voeg. Volgens Craig Smith van Digital Marketing Ramblings (expandedram-blings.com), hetTwitter sowat 500 miljoen gebruikers, waarvan 200 miljoen aktiewe gebruikers is.

gebruikers, waarvan 200 miljoen aktiewegebruikers, maak van TWITTER gebruik.

500 miljoen


inbeweging

ie vakbond beskik oor een vandie grootste arbeidsregsprak-tyke in Suid-Afrika. In die Alge-mene Litigasie-afdeling is daarnege regsbeamptes waarvan

twee advokate is. Die Solidariteit-dienssentrumhet vyf arbeidsregsadviseurs waarvan twee advo-kate is. Dié regsbeamptes het in 2012 altesame641 litigasiesake hanteer teen gemiddeld 71 liti-gasies per beampte (litigasiesake is sake wat opkonsiliasie- en arbitrasievlak hanteer word).In 2012 is 91% van die sake in Solidariteit-

lede se guns beslis, hetsy deur skikkings of arbi-trasietoekennings. Intussen het Solidariteit searbeidsregsadviseurs in 2012 advies gegee in6 784 sake, wat gemiddeld 1 696 sake per ar-beidsregsadviseur is.Regsbeamptes verteenwoordig lede by konsi-

liasies en arbitrasies. Indien verteenwoordigingtoegelaat word, staan Solidariteit sy lede ook bytydens dissiplinêre verhore. Lede word ook ver-teenwoordig by afleggingsvergaderings.Twee werknemers van Solidariteit se be-

kwame regspan is onlangs albei as advokaat totdie hoër hof van Suid-Afrika toegelaat. HanlieJansen vanVuuren en AlexiaVosloo, litigante bySolidariteit se afdeling vir beroepsgesondheid enveiligheid, het hiermee ’n reuse mylpaal in hulalbei se lewens behaal.

Wat was jou motivering om diémylpaal te behaal?Hanlie:Dieselfde as waarom ek LLB begin stu-deer het: Sodat ek ’n beter diens aan ons ledekan lewer. Dit is en was nog altyd Solidariteit sebeleid dat mense beter opgelei behoort te wordom beter loopbaanvooruitsigte te skep, en hier-die mylpaal sal vir my persoonlik moontlikhedeskep wanneer ek die dag nie meer by dievakbond werk nie.Alexia:My oupa was ’n polisielid en ek het altydmet groot verwondering geluister na sy storiesoor hoe hy in ’n hofsaak moes getuig. Op hoër-skool het ek besluit dat ek graag eendag ’nadvokaat wil wees. Mense wat my ken, sal getuigdat daar geen ander beroep vir my is nie. Ek isuitgesproke, kan flink dink, hou daarvan omnavorsing te doen en is sterk gefokus op reg-verdigheid. My naam beteken nie verniet helper

en verdediger van die mensdom nie.

Wat beteken dit vir jou aswerknemer by Solidariteit om asadvokaat toegelaat te word?Alexia: Ek het my loopbaan by Solidariteit in2011 begin as ’n eisebeampte in die Beseringaan diens-afdeling. Ek het verlede jaar my LLBvoltooi, een vak met lof geslaag, terwyl ek ooksaans regskool by Tukkies bygewoon het. Ditwas nie maklik nie, aangesien my man in diebuiteland werk en ek dus alleen na my

dogtertjie van drie jaar moes omsien. Ek het inMei 2013 aansoek gedoen om ’n pos asarbeidsregsadviseur in die dienssentrum. Dit isvir my lekker om te sien dat my harde werkvan verlede jaar nou vrug dra.Hanlie:As werknemer beteken dit dat ek ’nbeter diens aan Solidariteit se lede kan lewer.Die lede kan ook altyd verseker wees dat dievakbondpersoneel uitstekend opgelei is en datelkeen ’n kenner op sy of haar gebied is – ons is’n organisasie van uitnemendheid, nie netgemiddeldheid nie! S

Solidariteit BESKERM sy lede met durf en daadDie vakbond Solidariteit het die afgelope klompie jare van krag tot krag gegaan, en het sy lede in grootHOFSAKEmet durf en daad beskerm.Die beskerming van lede in die werkplek bly Solidariteit se hooffokus,soos CILLESTE VAN DER WALT uitgevind het toe sy by die vakbond se regsafdeling ingeloer het.

D

Hanlie Jansen van Vuuren en AlexiaVosloo, litigante by Solidariteit se afdeling vir beroepsgesondheid en veiligheid.

Ons is ’n organisasie vanuitnemendheid, nie netgemiddeldheid nie!

bedryfsnuusinbew

eging

Die binnewerking van ’n MUNISIPALITEIT

lke keer as jy jou huis seligte aanskakel, ’n kraanoopdraai en daar komwater uit, op ’n geteerdepad ry, ’n biblioteek besoek

of saam met jou kinders in ’n park speel, betekendit êrens het munisipale werkers hulle werkgedoen.” Dit is die woorde vanTimothy Nast,burgemeester van die Midvaal-munisipaliteit.“Daar is natuurlik baie dinge wat kan skeef-

loop,” verduidelik dié man wat op 19-jarigeouderdom die jongste raadslid was.’n Burgemeester is die politieke hoof van ’n

munisipaliteit en word deur die heersende poli-tieke party vir ’n vyfjaartydperk aangewys. ’nBurgemeester se hooftaak is om sy party sesteun binne die munisipale grense te vergroot endie party se mandaat te bevorder. Saam metander raadslede dien die burgemeester ook in ’n

burgemeesterskomitee, wat saam besluit wat diebehoeftes in die betrokke gemeenskap is. Raads-lede of wykslede is gewone landsburgers wat diebelange van die gemeenskap op die hart dra.Hulle aanstellings is ook polities van aard enword tydens die munisipale verkiesings gedoen.Die burgemeester hou saam met die munisi-

pale raad toesig oor die besluite wat deur diemunisipale bestuurder en sy span geneem word.Die behoeftes van die gemeenskap word deurdie burgemeester aan die munisipale bestuurderen sy afdelingshoofde gekommunikeer, wat diebesluite moet uitvoer.Die pos van ’n munisipale bestuurder is ’n

niepolitieke amp. Albert de Klerk, munisipalebestuurder van Midvaal, verduidelik dat diemunisipale bestuurder soos die uitvoerendebestuurder van ’n maatskappy. is. Sy verant-woordelikheid is die bestuur en beheer van

die munisipaliteit. Daar is vyf hooffunksies:Handelsdienste soos elektrisiteits- en water-voorsiening, vullisverwydering, die bestuur vanvullishope of -areas, rioolsuiwering en -vervoervanaf huise, asook belastingsdienste. Belasting-dienste omvat die instandhouding van paaie,klinieke, parke, stadsale en biblioteke. Die spanwerk nou saam met ingenieurs, ambagslui,susters en dokters in plaaslike klinieke asookstads- en streekbeplanners.Stads- en streekbeplanners is verantwoordelik

vir die beplanning en uitleg van ’n stad of dorp en’n streek. Hulle beplan die ligging van woonbuur-te, sakesentrums, ontspanningsgeriewe ennywerheidsgebiede met inagneming van dieinwoners se behoeftes, volgens ’n ontwikkelings-plan wat tot voordeel en bevordering van diegemeenskap saamgestel word.• Lees meer by www.loopbaan.co.za S

Deur KarinVenter

“E


inbeweging

nwettige mynaktiwiteite isnie net tot diefstal beperknie, maar gaan dikwels ookmet geweld en sterftesgepaard. Die agteruitgang

van Suid-Afrika se ekonomie, die toename inafleggings in die mynbousektor en die belofte van“goeie geld” vir onwettige mynbouaktiwiteite draongelukkig daartoe by dat onwettige aktiwiteite’n bloeitydperk beleef. Om alles te kroon, draonwettige aktiwiteite by tot geweldige finansiëleverliese vir mynmaatskappye en die ekonomie,wat wetsgehoorsame werknemers se werkse-kerheid bedreig en só ’n bose kringloop voltooi.Die staat en mynmaatskappye het die afge-

lope paar jaar kragte saamgesnoer en ingrypendestappe gedoen om hierdie misdaad hok te slaan.Solidariteit het ook sy kundigheid beskikbaargestel om met die proses te help. Intussen hetdie Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) en diedepartement van binnelandse sake ook welslaebehaal. Talle onwettige myners is in hegtenisgeneem, sommige met gouddraende materiaalen vuurwapens in hulle besit.Talle is reeds skuldigbevind en die vonnisse wat opgelê is, wisseltussen twee en agt jaar tronkstraf. Onwettigemynwerkers wat ook onwettige immigrante is,word nadat hulle hul vonnisse uitgedien het, nahul lande van herkoms gedeporteer.Werknemers in die bedryf word aangemoe-

dig om onwettige mynbedrywighede aan temeld. Die SAPD se spesiale aanmeldnommer vironwettige mynaktiwiteite is 0800 001 987.Oproepe sal anoniem hanteer word en kan ookingevolge die SAPD se beleid vir vergoeding oor-weeg word indien die inligting wat verskaf word,tot suksesvolle vervolging lei. Solidariteit-lede kanonwettige aktiwiteite ook aan die hoof van veilig-heid by hul werkgewers deurgee. Indien werkne-mers inligting oor onwettige mynaktiwiteitebekendmaak, word hulle aangeraai om volledigrekord te hou van die datum, tyd en plek waardie inligting oorhandig is, aan wie dit oorhandig isen die aard van die inligting wat oorhandig is.Kom ons werk almal saam teen onwettige

mynwerkers sodat ons die veiligheid en sekuriteitvan ons wettige mynwerkers kan verseker!• Adv. Paul Mardon is hoof van Solidariteit seafdeling vir beroepsgesondheid en -veiligheid. S

Onwettige MYNAKTIWITEITE in die kolligMisdrywe in die mynbousektor, veral onwettige mynaktiwiteite, is die afgelope paar jaar kort-kort in diekollig. Dit volg ná ’n drastiese toename in ONWETTIGE AKTIWITEITE in die Witwatersrand- enWelkom-omgewing, skryf ADV. PAUL MARDON.

O

GEVARE VAN ONWETTIGE MYNBOU• Aanrandings en gewapende aanvalle op wettige mynwerkers.• Skade aan strukture, byvoorbeeld die verwydering van stutpale, knoeiery met elektrieseinstallasies en water- en lugvoorrade.

• Die uitskiet van veiligheidspilare en die verwydering van ander veiligheidsmeganismes.• Die diepte van die ondergrondse gebied waar die onwettige mynwerkers werk.• Die twyfelagtige veiligheidstandaarde en -prosedures, indien enige, wat deur hierdie mynersgevolg word.


SolidariteitFinansiële Dienste

Kry die KRAG van dieWET aan jou kant!

aksentmedia•0824454513

Legal X is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële diensteFSP-nommer: 5277


Skakel ons vandag nog by

0861 10 10 05

REGSHULPVERSEKERING

Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffervan finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

Daarom bied Solidariteit Finansiële Dienste regshulpversekeringin samewerking met Legal X om jou te help om die krag van diewet aan jou kant te kry. Kry vandag nog ’n prokureur in jou diensteen slegs R82 per maand.*

• Telefoniese regshulp – 24 uur per dag.• Regsverteenwoordiging ter waarde van R45 000 per jaar.• Onbeperkte toegang tot regsdokumentasie.• Afslagtariewe op eiendomsoordragte.

• Skakel 0861 765 734 of besoek www.legalx.co.za

* Bepalings en voorwaardes geld


inbeweging

he best way to ensure that yourchild’s upbringing is as normal aspossible is to make sure thatboth you and your ex are stillpart of his or her life after you

have divorced. It can be a sensitive situation,though, and therefore you should take heedof the things that upset the children. You as aparent should be patient, understanding andreassuring, and should make sure your childsuffers no further trauma.According to the article Tips for Divorced

Parents published on www.helpguide.org yourchildren should never be used as messengersafter a divorce.The goal of co-parenting is tocommunicate effectively with one another, inorder to help your child feel loved despite thesituation.Dr Jean Strauss, a South African guidance

counsellor for children whose parents are di-vorced, explains that it is important to focus onyour children and to allow them to make theirown decisions regarding the divorce.“Parents caneasily forget about the well-being of their chil-dren and focus on their divorce instead.Alwaysput your children first and never make them feelas though they have to choose between you andyour ex.Your child is entitled to have a relation-ship with both of you,” she explains.The article gives the following tips on how

to communicate with your ex:• Listen to one another.• Don’t let your feelings get in the way of thetwo of you communicating about the needsof your children.

• Keep you conversations focused on yourchildren.

• Talk frequently, especially if you have cus-tody. Keep your ex up to date with howyour child is doing.

• Never argue in front of your children; eitherrefrain from arguing or go outside and havea civilised conversation.

• Relax.Take it one day at a time.In the documentary Split by Ellen Bruno, an inter-national relief worker and filmmaker, 12 childrenbetween six and 12 were asked how they feltabout divorce.They responded as follows:

• The majority of the children felt that theywere to blame for the divorce.You shouldtherefore assure your children that they arenot the reason why you and your ex are di-vorcing.

• The one obstacle mentioned by every childin the documentary was that they couldn’taccept their parent’s new partner. This is a

sensitive topic and requires you as a parentto be extra careful of whom you introduceto your child.According to the article Intro-ducingYour Kids to a New Boyfriend or Girl-friend, posted on www.about.com, the bestway to introduce someone new to yourchild is to have them meet in a neutral placeand not at your home. S

Co-operating while CO-PARENTINGOne of the biggest challenges facing DIVORCED PARENTS is to raise their children after the marriagehas failed. Protracted court cases, hostility from exes, and confused and displaced children are just someof the many difficulties that come with divorce.NADIA PINTO reports.

T

Photograph:iStockphoto.com

inbeweging

hat is the exact age when an employeemust retire? The truth is that the BasicConditions of Employment Act does notprescribe an age at which employees mustretire.

If the retirement age is not prescribed, the logical next question willbe how do we determine when an employee should retire? The mostused retirement ages are anything from 55 to 65, but since labour legis-lation is silent on this issue, it will be up to the employer to prescribethe retirement age for its employees.Having said this, one must also take section 6 of the Employment

Equity Act into consideration. In terms of this act, the dismissal of anemployee based on his or her age may be seen as discrimination if theemployer cannot prove that there was an inherent requirement interms of age for the particular function the employee fulfilled. Gener-ally, this will be extremely difficult to prove.In terms of section 187 (1)(f) of the Labour Relations Act, the dis-

missal of an employee based on his or her age will automatically beunfair. Such a dispute will be dealt with by the Labour Court, and upto 24 months of the employee’s remuneration may be awarded ascompensation.The answer to this dilemma of what the proper age is to retire and

if the retirement was fairly implemented can be found in section 187(2)(b):“a dismissal based on age is fair if the employee reached thenormal or agreed retirement for persons employed in that capacity”.To explain this in a more understandable manner, we will look at

Cash Paymaster Services (Pty) Ltd v Browne (2006) 27 ILJ 281 (LAC).The Labour Appeal Court (LAC) held that “(t)he provision relating tothe normal retirement age only applies to the case where there is noagreed retirement age between the employer and the employee”.The “normal” retirement age referred to above is usually deter-

mined by the employer and agreed to by the employee in either acontract of employment or a policy linked to such a contract. If thereis no such an agreement in place, the retirement age or date must beagreed upon between the employer and employee. It is recommendedthat such an agreement should be reduced to writing in order to rebutpossible claims of discrimination upon the termination of the employ-ment relationship. S

RETIREMENT worriescan age you instantlyDreaming about everything you are going to doand see when you finally RETIRE are what pullsmost people through the difficult, busy days atwork. But what if that retirement age is yourdownfall at the end of the day?What if your em-ployer unexpectedly dismisses you based on yourage? No doubt not the type of retirement anyonehas in mind, writes CILLESTEVAN DERWALT.

W


he workplace requires you tobe professional at all times, andmaking a mistake can thereforemake you appear incompetent.Most of us would prefer not to

admit that we have made a mistake in theworkplace, but if your mistake has caused thecompany to suffer or has inconvenienced yourcolleagues, owning up is essential.According to Allison Regal, a career consult-

ant, mistakes made at a place of work can putthe company under a great amount of unwantedstress. Extra time is required to fix your mistakes,which costs the company extra money. “I cannotoveremphasise how important it is that youadmit your faults.The company can then take thenecessary steps to correct the mistake,” she says.

With that being said, a mistake is just a mis-take, and once steps have been taken to fix it,you should move on. Playing the blame gamefor weeks on end is not a productive course ofaction to follow, but accepting your mistake is avital first step to fixing the problem, accordingto the article How to Survive a Huge Mistake atWork published on www.youtern.com.The article offers a number of steps you can

take to help you fix your mistake.These are:• Admit your mistake immediately: It is impor-tant to discuss your mistake with your supe-rior, especially if it affects your colleagues.

• Don’t make excuses for your mistake:Acknowledge the fact that you have erred,don’t blame others for it, focus on what youhave done wrong, and if there are other

people involved, encourage them to comeforward.

• Approach your boss with a plan to solvethe mistake: Offer a solution to fix the mis-take and indicate how much time it will takeand what costs are involved.

• Be prepared for the repercussions: De-pending on the seriousness of the mistake,you could be fired, receive a warning, or youmight lose the trust of your boss.Whateverthe repercussions, it is important to acceptit and move on.

• Fix your mistake in your own time: Don’trob your employer of even more money byfixing your mistake on company time. Put inextra hours without expecting remunera-tion to resolve the problem. S

Fixing your MISTAKES in the workplaceEveryone makes mistakes.While this may be true,making mistakes can cause many inconveniences, es-pecially in the WORKPLACE, where mishaps cannot be overlooked that easily.NADIA PINTO reports.

T



inbeweging


bedryfsnuusinbew

eging

ik Botha het gedurende Augustusaan ’n gesprek oor regstellende aksiedeelgeneem tydens ’n bekendstellingvan dr. Dirk Hermann, bestuurshoofvan die Solidariteit Beweging, se

nuutste boek RegstellendeTrane: Waarom verteen-woordigendheid nie gelykheid is nie (uitgegee deurKraal Uitgewers).Rabelani Dagada van dieWits Business

School in Johannesburg en Hermann het ookaan die gesprek deelgeneem.Volgens Botha het die ANC die ooreenkoms

van 1994 verbreek. Hy stel dié standpunt duidelikin RegstellendeTrane.Hy reken dat daar nie ’nnuwe grondwetlike bedeling tot stand sou gekomhet as die ANC destyds daarop aangedring hetdat die bepalings van dieWet op GelykeIndiensneming en die manier waarop dit toegepasword, deel van die Grondwet moes wees nie.Hy beklemtoon dat die bedoeling in die on-

derhandelings was om die agterstand en bena-deling wat deur apartheid veroorsaak is, te

remedieer. “Maar ons het nie ingestem dat daarvir die ongeregtigheid van die verlede vergoedmoes word deur die skepping van onreg in diehede nie,” verduidelik Botha.“Diskriminasie teenoor jong mense wat niks

met apartheid te doen gehad het nie, was beslisnie deel van die verstandhouding waarop die NPen die ANC ooreengekom het nie. Ook niediskriminasie teen wit, bruin of Indiër mense indie algemeen nie. Die ANC se kwota-obsessiekom neer op ’n verwerping van kundiges wat ’nstewige bydrae kan lewer om vaardigheidsoplei-ding onder swartes te bevorder. Die boemerang-effek van dieWet op Gelyke Indiensneming is datmassas swartes steeds onopgelei en werkloos isen dat die land se ekonomiese vooruitgangbedreig word deur ’n gebrek aan vaardigheid –wat miljoene meer swartes raak as wittes.”Botha glo dat “spontane, informele maar

diepsinnige gesprekvoering tussen leiers van allerasse” nodig is sodat daar oor die pad vorentoeooreengekom kan word. S

Dit was nie die OOREENKOMS nie, sê PikTerwyl regstellende aksie in Suid-Afrika tans met ’n sterk fokus op RASSETEIKENS toegepas word,meenoudminister van buitelandse sake, PIK BOTHA, wat by die onderhandelingsproses voor 1994 betrokkewas, dat die ANC nie die ooreenkoms nakom nie, skryf ILZE NIEUWOUDT.

P

RegstellendeTrane asook die Engelse weergawe getiteld Affirmative tears: Why representivity is notequality. SMS die woord “Trane” na 34388 (elke SMS kos R2), skakel 012 644 4329, stuur ’n e-posna [email protected] of besoek www.kraaluitgewers.co.za om jou bestelling te plaas.

BESTEL NOU!

Pik Botha en dr. Dirk Hermann tydens ’n gesprek oor regstellende aksiewat in Augustus in Pretoria gehou is. Botha meen die tyd is nou ryp virSuid-Afrikaners om hulself af te vra hoe oudpres. Nelson Mandela sou

wou gehad het die land regeer moet word. Botha reken dat die antwoordopgesluit lê in Mandela se woorde:“You cannot forever blame colonialism!”

Foto:IlzeNieuwoudt

inbeweging

esers kan nou op die webwerfwww.grootsteliedjie.co.za stem virdie topvyf in elke kategorie. Teken inmet jou Facebook-rekening of e-pos-adres om aan die veldtog deel te

neem. “Die paneel beoordelaars is van meningdat die liedjies ’n goeie verteenwoordiging is vandie beste Afrikaanse musiek oor dekades heen,”sê Johan van Rensburg, voorsitter van die paneel.“Daar is sinvolle finaliste in elk van die vyfkategorieë.”Lesers het geleentheid tot 28 September om

seker te maak dat hul gunstelingliedjie uiteindelikdie finale ronde haal.“As jy sien dat jou gunste-lingliedjie nie so goed vaar soos jy gehoop hetnie, kan jy vir dié liedjie meer van jou stemmegee,” sê Susan Lombaard, bestuurder vanMaroela Media.Tydens die vorige fase van die veldtog was dit

interessant om te sien dat gewilde kunstenaarsgewilde liedjies sing.“Hoewel ons doel nie is om’n spesifieke liedjie aan ’n spesifieke kunstenaar tekoppel nie, omdat ons uiteindelik ’n liedjie én syskrywer wil vereer en nie noodwendig die sangerdaarvan nie, is dit noemenswaardig dat daar tweekunstenaars is wat elk al vyf van die top 50-lied-jies opgeneem het,” vertel Lombaard.“Dié tweekunstenaars is Laurika Rauch (liedjies in die kate-gorieë vir populêre en tydlose liedjies) en CarikeKeuzenkamp (vyf liedjies in die kinderliedjie-kategorie).”Tydens die volgende fase kan lesers vir

die vyf kategoriewenners kom stemvoordat daardie één liedjie wegstapmet die titel Die Grootste AfrikaanseLiedjie van Alle Tye.Intussen kan die publiek ook

die Ken &Wen-speletjie op dieGrootste Afrikaanse Liedjie-web-blad speel: Dié speletjie gee aan jou’n stel van vyf klanksnitte waarna jy moetluister om hulle by die vyf leidrade te pas.Indien jy al vyf antwoorde korrek het, kry jy ’ninskrywing om vir die prys van die week in aan-merking te kom. Jy kan soveel keer speel soos jy

wil. Pryse wat weekliks weggegee word, sluit inATKV-vakansies, FAK-sangbundels, iPods, wyn,CD’s en boeke.Een deelnemer aan die “Grootste Afrikaanse

Liedjie van Alle Tye”-veldtog wen ook aan dieeinde van die veldtog ’n vierdag-bootreis vir tweeop die MSC Opera, saam met die span vankykNET se Jukebox.• Kom stem by www.grootsteliedjie.co.za• Sluit ook aan by die veldtog se Facebook-blad:http://www.facebook.com/grootsteliedjie/

• Die GrootsteAfrikaanse Liedjie vanAlleTye-veldtog word aangebied deur Maroela Media.Vennote in die veldtog is kykNET en Virseker(hoofborge), Radio Pretoria, Groot FM, die ATKV,Jukebox, eNuus,AfriForum en die FAK. S

In 2012 het Isabella “Pippie” Kruger diewêreld verstom toe sy ’n grensverskui-wende veloorplanting ondergaan hetnadat sy brandwonde op 80% van haar lyfopgedoen het. Pippie se storie het hartewêreldwyd geraak en nou het haar ma,Anice, en die skrywer Colleen Naudésaamgespan om Pippie se verhaal in ’nboek vas te vang.Die boek (R169,95) bevat inhoud wat

nog nie voorheen met die publiek gedeelis nie. Pippie se pa, Erwin Kruger, vertelook van sy ervaring ná afloop van diétragiese Oujaarsaand.Lees ’n uittreksel uit die boek en kyk ’n

video van die boek se bekendstelling opMaroela Media! Besoek die webtuistewww.maroelamedia.co.za en tik “Pippie”in die snuffelgids bo-aan die bladsy.Die boek Pippie is in Afrikaans en

Engels beskikbaar en word deur CUMuitgegee. Naudé skenk 85% van haarinkomste uit die boek aan Pippie seGesiggie-fonds en CUM skenk 5%.

STEM vir Grootste AfrikaanseLiedjie en wen GROOT pryse!Maroela Media is op soek na die GrootsteAfrikaanse Liedjie vanAlleTye, en jy staan die kans om selfs ’n BOOTREISVIRTWEE tewen as jy aan dié veldtog deelneem! SUNÉVAN HEERDEN vertelmeer oor dié opwindende kompetisie.

LDie storie wat hartewêreldwyd geraak het



inbeweging

Jy het die kans om ’nWENNER te kies

WEN!

esers kan tot Maandag 30 September 2013 om 12:00 diewebtuiste www.tydskrif.solidariteit.co.za besoek om hulgunstelingfoto, -gedig of -opstel te gaan kies. Om te stem,e-pos bloot jou gunsteling se naam en kategorie [email protected]. Die lesersgunsteling sal uit dié stem-

me gekies word en saam met die algehele wenners in elke kategorie indie sesde uitgawe van Solidariteit Tydskrif aangekondig word.

KATEGORIEË WAARVOOR INGESKRYF KON WORD• Kategorie 1: Foto • Kategorie 2: Opstel • Kategorie 3: Gedig

MEER OOR DIE KATEGORIEË• Fotokategorie: Die fotograaf wat die tema die beste deur sy fotouitbeeld, sal wen.Omdat die kategorie nie so streng op tegniek fokusnie, is selfoonfoto’s ook welkom.

• Opstelkategorie:Die skrywer moet in staat wees om die temalewendig te maak deur sy of haar storie in 5 000 woorde of minderte vertel.

• Gedig: Die skrywer se digtersvermoë om die tema vas te vang, salbeoordeel word.

PRYSE WAT OP DIE SPEL IS• Fotokategorie: R5 000• Opstelkategorie: R5 000• Gedigkategorie: R5 000• Lesersgunsteling: R2 500

REËLS1. Die kompetisie is oop vir enigiemand en daar is nie ’n beperking opdie aantal inskrywings wat ingestuur mag word nie.

2. Geen inskrywingsfooi word gehef nie.3. Elke inskrywing moet die volgende bevat:• Jou foto, opstel of gedig• ’n Enkele sin wat jou foto beskryf (indien jy ’n foto inskryf)• Jou persoonlike inligting (naam, van, volledigekontakbesonderhede)

• Die kategorie waarvoor ingeskryf word.4. Die beoordelaars se beslissings is finaal.5. Enige teken van plagiaat is gronde vir diskwalifikasie.6. Solidariteit Tydskrif behou die reg voor om enige van die inskrywingsvir publikasie te gebruik. Erkenning sal wel aan die betrokke persoongegee word. S

’n Trotse deel van Suid-Afrika se erfenis engeskiedenis is hierdie jaar in die kollig met die175ste herdenking van die GrootTrek. Diesluitingsdatum van ons KOMPETISIE het aange-breek, en lesers van SolidariteitTydskrif word nouaangemoedig om vir hul gunstelingfoto, -gedig of-opstel te STEM. Daardie een wat jou trots laatuitroep: “HIÉR HET EK HELP BOU!”

LFoto:iStockphoto.com

With three membership categories, Solidarityoffers a home for everybody!

Collective membersCollective members are employed by a companywith which Solidarity has a recognition agreement,or at a workplace that is incorporated by Solida-rity in the collective division.Most members be-long to this category. Collective members qualifyfor all benefits, regardless of their age.

Individual membersIndividual members of Solidarity are memberswho are 50 years or younger at the date ofjoining and who are employed at a workplacewhere there is no recognition agreement andthat is not considered by Solidarity to be col-lective. An individual member who turns 50 orolder after joining remains an individual mem-ber of Solidarity. Individual members qualify forall Solidarity benefits.*

Supporting membersThis membership category was introduced inresponse to requests from people who sup-port Solidarity’s vision but who do not qualifyfor one of the other categories, i.e. individual

members who are 50 years or older at thedate of joining. Supporting members enjoycertain benefits, excluding benefits such ascollective bargaining, permanent disability, ma-ternity benefits and the death benefit.

A HOME FOR EVERYBODY

Buckets full of BENEFITS for our membersThis is a summary of the benefits attached to Solidarity

membership.The benefits are subject to the constitution andpolicies of the union, as well as the rules as contained in therule book and may be amended by the Executive Council of

Solidarity without prior notice. New members who can provideproof that they belonged to another trade union in a collective

company immediately prior to joining Solidarity will immediatelybe entitled to benefits, on the understanding that in instances

where such members are, upon acceptance by Solidarity,engaged in litigation or a dispute, benefit limits may be

imposed by the Executive Council at its discretion.


inbeweging

ON YOUR SIDE – ALWAYS

LABOUR MATTERSFree legal aid with labour casesMembers are advised by experts on alllabour matters, e.g. disciplinary investigations,injuries on duty and labour problems. Freelegal representation is provided for labourmatters referred to the CCMA or theLabour Court.

Assistance with investigationsAssistance is provided in connection withinvestigations by the Medical Bureau forOccupational Diseases and benefits enquiriesof the Compensation Commissioner andRand Mutual, as well as work-relateddisability claims.All claims must be submittedwithin six months.

Collective bargainingCompetent and experienced Solidarity staffmembers undertake collective bargaining tonegotiate better conditions of employmentand salaries for members.

DEATH BENEFIT (DOVES)*Funeral benefit• A dignified funeral is provided for mem-bers who qualify and their spouses.This in-cludes a coffin and the funeral services.

• For cremations, a coffin and the usual un-dertaking services are provided.

• A funeral of the same standard as that ofadults is provided for a member’s depen-dent children under the age of 21 years.The undertaking services are providedsolely by Doves funeral services.

• The spouse may apply to continue as amember after the death of main member.

• The burden of funeral arrangements is al-leviated by the fact that Solidarity andDoves will make the arrangements.

Additional cash disbursements• At the death of paid-up members, a cashamount of R3 000 is paid to the survivingspouse or dependent children.

• At the death of the spouse of a paid-upmember who pays full membership, anamount of R2 000 is paid to the member.

• Cash payments to full members at thedeath of children are:• Children aged between 14 and under21 years – R1 500

• Children younger than 14 years– R1 000

• Cash payments vary when both husbandand wife are members of Solidarity.

• All claims must be submitted within sixmonths.

Rebate on headstonesA 10% rebate on headstones has beennegotiated with Doves.

PERMANENT MEDICAL DISABILITY*Members with 12 months’ uninterruptedmembership, who provide specialist reportsand proof from their employers that theyare permanently unfit for any work in thelabour market, receive a one-off amountof R1 500.All claims must be submittedwithin six months.

MATERNITY BENEFIT*A maternity benefit of R1 250 is paid foreach confinement to female members with12 months’ uninterrupted membership ofSolidarity.Applications must be submittedwithin six months after the confinement.

SOLIDARITY MAGAZINEMembers receive six copies of SolidarityMagazine per year in which topical issuesfrom the workplace as well as the SolidarityMovement’s activities are published.

Don’t delay, joinSolidarity today!

Phone 0861 25 24 23; visit our websiteat www.solidarity.co.za; SMS the word“member” and your name to 34388; or

visit one of our local offices (see page 72).Membership costs R90 per month

for individual members and R88 permonth for collective members.

ADDITIONAL SERVICES

Car and household insuranceThis group scheme offers members excellentpremiums at Auto & General. Phone0860 34 62 53 for a free no-obligation quote.

Solidarity Legal Aid PackageMembers and their dependants can enjoy fulllegal cover outside the labour context for anadditional premium of only R77 per month.

This package provides access to civil and crimi-nal law advice; 24-hour legal advice over thetelephone; legal representation to the value ofR40 000 per year (limited to R15 000 per case);access to legal documentation; and discount on,among other things, the transfer of deeds.• Call 0861 SOL REG (0861 765 734).

Solidarity Retirement PlanSolidarity Financial Services handle the mar-keting of the Solidarity Retirement Plan. This

product was developed as a result of the fewpeople who are able to retire independently.The Solidarity Retirement Plan is offered inconjunction with Allan Gray.• Call 0861 101 005.

Wills and estate administrationEvery member is entitled to the free drawingup of a will.The administration of the member’sestate can also be done at a market-related fee.• Call 012 644 4300. S

*Termsandconditionsapply–call0861252423

•Photograph:iStockphoto.com

WIN!

69

inbeweging

www.solidariteit.co.za • 05/2013

A brand newToyota Corolla

& Venter trailerup for grabs!PAGE 35


inbeweging

Solidariteit-kantore: DIENS op jou voorstoepBellvilleEttienne Pio (litigant), Raymond Holland-Chapman,Anton Gerretsen, Bennie Harmse, Jan du PlessisAdministratiewe beampte: Nicole HarmseTel: 021 946 4440/4418Faks: 021 949 4259E-pos: [email protected]: DuToitstraat 18, Bellville

BloemfonteinPieter BurgerAdministratiewe beampte: Ingrid PapenfusTel: 051 430 6152/3Faks: 051 430 6163E-pos: [email protected]: Kellnerstraat 58C,Westdene, Bloemfontein

BoksburgFrancois van Heerden, Zirk Gous,HennieVosloo,Amanda Hattingh, FanieVosloo,Derek Mans,Coenie Rheeder (litigant) • Administratiewebeamptes: Marlindie Booyens, Natasha van Heerden,Elize Pohlman • Tel: 011 913 0783/1101Faks: 011 913 3850 • E-pos: [email protected]: Rondebultweg 232, Libradene, Boksburg

CarletonvilleDana ViljoenAdministratiewe beampte: PetroWatsonTel: 018 788 4861/018 786 2785Faks: 011 388 9854E-pos: [email protected]:Van Zyl Smitstraat 74,Oberholzer, Carletonville

EllisrasJan Pretorius, DeonViviersTel: 083 651 5760 (Jan) of 078 802 0343 (Deon)Faks: 014 763 9511E-pos: [email protected]

KlerksdorpManie Lourens,Willie MaraisAdministratiewe beampte: Nicoline CraffordTel: 018 468 8533Faks: 018 468 8563E-pos: [email protected]: Buffelspark, Kantoor 2,Buffeldoornlaan 48, Flamwood, Klerksdorp

KathuGert vanWyk,Adéle LiebenbergAdministratiewe beampte: Jaatjé ShermanTel: 053 723 1604Faks: 053 723 1407E-pos: [email protected]:Winkel 1B,Prosperitasgebou, Rietbokstraat, Kathu

LydenburgQuintus SliepAdministratiewe beampte: Bianka du PreezTel: 013 235 3698 / 013 235 4985Faks: 013 235 1814E-pos: [email protected]:Versekeringsforumgebou,h.v.Viljoen- en Maasdorpstraat, Lydenburg

NewcastleJohan BothaAdministratiewe beampte: Elize BronkhorstTel: 034 312 9711/9917Faks: 034 312 5170E-pos: [email protected]: Hardingstraat 79,Sanlampark, Blok B, Newcastle

PietersburgEric SchoemanAdministratiewe beampte:Arlene LourensTel: 015 297 0287Faks: 015 297 1589E-pos: [email protected]: Biccardstraat 79 (3A),Pietersburg

Port ElizabethPiet Veldtman,Wynand StrydomAdministratiewe beampte:Yvette StroebelTel: 041 364 3219/2925/3225Faks: 041 364 2927Straatadres: Sesdelaan 52, Newton Park,Port Elizabeth

PretoriaJack Loggenberg,Chris Roodt, Schalk de Bruin,WillieVenter,Connie Badenhorst, Johan Botha, Jahni CowleyAdministratiewe beamptes:Christa Louw,Anke CloeteTel: 012 335 9051/2 • Faks: 012 335 9002E-pos: [email protected]: H.v. Lambert Lee-&Van Rensburgstraat, Mayville

RichardsbaaiJohn SmithAdministratiewe beampte: Chantelle vd MerweTel: 035 753 1935 of 035 753 1936Faks: 035 753 1937E-pos: [email protected]: Anglers Rodstraat 12, Meerensee,Richardsbaai

RustenburgConnie Prinsloo, Johan Nell (litigant),Herman de JonghAdministratiewe beamptes: Christelle Grobler,Carisma BreetTel: 014 592 4336 • Faks: 014 592 4371E-pos: [email protected]: H.v. President Mbeki- en Heystekstraat,Total Garage, Kantoor 4, Rustenburg

SecundaAndu O’ToolAdministratiewe beampte: Sandra ScheepersTel: 017 634 5296Faks: 017 634 5297E-pos: [email protected]: EersteVloer, h.v. Joe Slovo- en Moore-straat, Uitbreiding 22, Secunda

VaaldriehoekJaco van den Berg, JohanVenter,Francois Calldo,GerhardCloete, JJ Fernandes,Lee Coetzee,Le Roy Fritz (litigant)Administratiewe beamptes:Nadia Coetzee,Rika CronjeTel: 016 931 3160/2/4Faks: 016 931 3171 of 016 981 6718E-pos: [email protected]: Rossini-boulevard 130

WelkomHennie KommerAdministratiewe beamptes: Sue NelTel: 057 352 6839Faks: 057 357 2072E-pos: [email protected]:Winkel nr. 5, Eerste vloer,The Strip,MetroVillage, Stateway 312,Welkom

WitbankCornelius van Leeuwen, Christo HattinghAdministratiewe beamptes: Irma Oberholzer,Sonja BekkerTel: 013 656 3871 • Faks: 013 656 6846E-pos: [email protected]: Bureau de Paul 2B, Corridorsingel,Route N4 Business Park, Ben Fleur X11

inbeweging

’n Geïntegreerde benadering met ’n medies ondersteunde insulienbeheer-en gewigsverliesprogram,motivering en ondersteuning deur gesondheids-praktisyns, genotvolle oefening, natuurlike aanvullers (vitamiene, kruie, ami-nosure en minerale) en voedingsleiding is nodig om jou gewigverlies-doelwitte vir die somer haalbaar te maak, sê dr. Adrien van der Merwe.

InsulienweerstandigheidInsulienweerstandigheid veroorsaak dat glukose nie doeltreffend deur dievet- en spierselle opgeneem word nie. Die oormaat glukose in die bloedword gestoor as vet vir latere gebruik, terwyl die selle eintlik honger ly.

KortisolKortisol is die langtermynstreshormoon. Enigiets wat kortisol verhoog, salbloedsuiker en insulienvlakke ook verhoog om energie vir die klassiekestresreaksie – veg of vlug – te produseer. Kortisol is verantwoordelik omdie spens vol te hou om die “maer jare” te oorleef. Die “spens” verwys najou maag of abdominale area.

Die streskonneksie en hoe jy met jouself praatGlukokortikoïede, soos kortisol en adrenalien, is stresresponschemikalieëwat op koue en honger se instinktiewe dryfkrag gebaseer is en waarteenvet die beste beskerming bied. Hierdie hormone is verantwoordelik vir diestoor van vet in die maagarea en om bloedglukosevlakke te verhoog.Negatiewe selfgesprek skep ’n gevoel van intensekoue en honger in die liggaam en verstand.• Vir meer inligting, besoekwww.healthstresswellness.com enwww.weightcontrolclinic.co.za

Dis ’n GEWIGTIGE saakpromosie


een die einde van September ver-trek Barrie Burger op sy agtstemarathon van meer as 1 000 kmte perd. Hierdie keer is ditBloedrivier toe, ’n

afstand van 1 386 km wat hy in69 skofte oor 78 dae gaanonderneem om deel tewees van die 175ste her-denking van die GrootTrek en die Slag vanBloedrivier. Sy tog beginvoor sy agterdeur opNoenieput in die Wes-Kalahari op die grens vandie ou Suidwes-Afrika.Met die eerste 330 km pak

Barrie en sy swart hings die dwars-duine van die Kalahari aan en dan lê hullenog 270 km af om ooswaarts uit die Noord-

Kaap by die suidpunt van Noordwes te kom.Daarvandaan strek hulle tog oor 676 km deurdie grasvlaktes na die oosgrens van die Vrystaat

voordat ruiter en perd die laaste 110 kmdeur die noorde van KwaZulu-Natalna Bloedrivier aandurf.

Barrie se tog loop naby ofdeur die volgende dorpe:Olifantshoek (16 Oktober);Kathu en Blikfontein (23 Ok-tober); Jan Kempdorp(30 Oktober); Christiana(6 November); gevolg deurHoopstad,Warrenton,Wesselsbron en Welkomop 13 November. Daarna

volg Virginia, Ventersburg enHennenman op 20 November;

Steynsrus en Arlingtonstasie (24 Novem-ber); Bethlehem (27 November); Reitz, Warden,

Verkykerskop, Harrismith en Glencoe (11 De-sember). Dit word gevolg deur Dundee omuiteindelik hul eindbestemming, Bloedrivier, op13 Desember te bereik.Barrie is die inspirasie vir die karakter in die

rolprent Tornado and The Kalahari Horse Whis-perer; hy was die aanbieder van kykNET se eko-reisprogram, Stofpad langs; en hy is ook ’n skry-wer en storieverteller, maar hy het homself veralbemoei met sendingwerk wat hy te perd in dieKalahari onderneem.

“Ek raak ouer, hierdie 175ste herdenking vandie Groot Trek en die Slag van Bloedrivier is ’nbesondere mylpaal vir die Afrikaner en ek sal dalknie weer die geleentheid hê om my op so ’nbesondere wyse daarmee te vereenselwig nie.Verder moet ek maar net die tog aanpak envolkstrane langs die roete biddend afdroog. Soosmy vadere vertrou het, leer ook my vertrou, oHeer,” vertel Barrie. S

1 400 km te perd na BLOEDRIVIER

T

432


inbeweging

n ’n artikel wat in 1990 in die vaktydskrifHistoria verskyn het (volume 35, nr. 1), steleen van die toonaangewende kenners oordié oorlog, prof. Fransjohan Pretorius vandie Universiteit van Pretoria, ’n kwelvraag:

“Waarom, ten spyte van alle redelikheid, hetsoveel ’bittereinders’ enduit geveg?”Volgens Pretorius se navorsing was daar teen

die einde van die oorlog nog sowat 20 000vegtende Boere. ’n Verdere 20 000 is in daardiestadium as krygsgevangenes weggevoer, entussen 15 000 en 18 000 het reeds gedurendedie oorlog die wapen neergelê. Dit blyk dus datbykans ’n derde van alle vegtende Boere as’tware tot die bittere einde bly veg het.Pretorius reken dat verskeie redes hiervoor

aangevoer kan word. Enkele van die mees uit-staande redes word in hierdie artikel kortliksaan die hand van Pretorius se navorsing be-spreek. (Kwessies soos valse berigte oor diewelslae van die oorlog en die vrees vir ge-vangeneming word nie in hierdie artikel be-spreek nie, maar het ook ’n rol in die burgersse stryd tot die bitter einde gespeel.)

VaderlandsliefdeHoewel Afrikanernasionalisme nie noodwendigvan die begin van die oorlog af die belangriksterede vir die stryd by alle vegtende Boere was nie,het dit wel later ’n baie meer prominente rolgespeel. Ook gebeure voor die oorlog (soos dieEerste Vryheidsoorlog en die Jameson-inval) hetdie opvatting by Afrikaners gevestig dat “Brittanjedie Boererepublieke wou vernietig deur Suid-Afrika te verbrits”. Uit historiese bronne blyk ditook dat talle burgers dit as hul plig beskou hetom te veg. Daarbenewens was daar ook ’nstrewe daarna om die republieke ten alle kosteonafhanklik te hou. Boonop het hulle ook later indie oorlog gereken “dat te veel dapper burgersse bloed reeds gevloei het vir hulle om die strydgewonne te gee”.

GodsdiensbeskouingsDie oorlog was vir talle burgers ’n “heilige enregverdige saak”, verduidelik Pretorius. Baie hethul aandeel in die oorlog as ’n roeping beskouen was oortuig dat God die Afrikaner geroephet om die land te bewoon. Boonop het talle

burgers tydens die oorlog ’n verdere geestelikeverdieping ervaar, wat hulle enduit laat veg het.

Weerstand teen beleidDie Britte se toepassing van die verskroeideaarde-beleid het ’n belangrike invloed op dieBoere gehad. Sommige kenners meen dat hoe-wel die besluit deur Roberts en Kitchener omdié beleid toe te pas, eintlik bedoel was om ’nvinnige einde aan die oorlog te maak, dit inwerklikheid die teenoorgestelde uitwerking opdie vegtende Boere gehad het. Dit het hulle netmeer vasberade en oortuig van hul saak gemaak.Pretorius bevestig dit verder en haal uit die dag-boek van die Duitse vrywilliger Oskar Hintrageraan, wat gesê het “dat die afbrandings die Boere-

saak bevoordeel, aangesien diegene wat geentuiste meer het nie, nie meer, soos die Boere sê,‘huis toe kan gaan nie’”.

Rol van die BoereleiersDie voorbeeld wat deur die Boereleiers gestel is,hul kragtige toesprake en ook oorlogsberigte, hetdikwels die vegtende burgers oortuig om diestryd vol te hou. Soos een burger ná ’n roerendetoespraak wat in Mei 1902 in Pelgrimsrus gehouis, getuig: “Swaarkry en honger laat mens dikwelsknak, maar as ’n aantal manne in ’n toespraakherinner word aan die glorieryke heldedade vanhul voorsate raak hulle weldra manhaftig en trots,sodat hulle luidkeels skreeu dat die stryd tot diedood toe gevoer moet word.” S

Die hartklop van ’n BITTEREINDERDit is vanjaar reeds 111 jaar sedert die ANGLO-BOEREOORLOG met die ondertekening van dieVrede van Vereeniging beëindig is.Tog bly hierdie deel van die Suid-Afrikaanse geskiedenis mense steedsprikkel.Waarom het soveel tot die bitter einde van die oorlog geveg? wil ILZE NIEUWOUDT weet.

I

BITTEREINDE VREDE – Die Britte se verskroeide aarde-beleid word beskou as een van die vernaamste redesvir die “Bittereinders” se stryd tot die einde. Hier lê hulle hul wapens neer nadat die Vrede van Vereeniging gesluit is.

Foto:B

ittereind

eVred

e,KraalUitgewers


inDeur Marietha Malan

Marietha Malan is ’n onderwyser by Alma-skool,’n skool vir gestremdes, en is ’n ma van vyf.Retrospek

it laat my dink aan die grappievan die dominee wat die ge-meentelede gewaarsku het dat’n geween en gekners vantande sal volg op al hul sondes.

En toe sy oog op ’n tandlose ou gewoonte-sondaar val, voeg hy by: “En vir die wat nie tannehet nie, tanne sal ge-‘supply’ word!”Ek weet nie watter sondes ek begaan het om

so gestraf te word nie, maar ek lewe nog enkners al klaar tande. Eers was dit die toustanery.Drie pogings net om ’n afspraak vir die leerling-lisensie te maak. Die eerste keer moes ons deurdie hele proses: Geduldig in ’n lang tou val, eersbuite, dan binne die deur. Dan op stoeltjies aan-skuif. Foto’s, oogtoetse, alles. ToeThinus uitein-delik moet betaal, kry hy ’n datum wat vir onsonmoontlik is om na te kom.Ons probeer nogvra of daar nie ’n alternatiewe datum is nie, toegil die dametjie net:“Next!” En dit was dit. Onsmoes van voor af begin. Die derde keer kon onsdarem, ná ongeveer drie ure, ’n afspraak kry.Verlig dat daar ’n stukkie nader aan die

doelwit gevorder is, koop ek ’n leerlinglisensie-boek. Meneer Baie Slim slaan die ellendige boekdie oggend voor die tyd in die motor op padskool toe vir die eerste keer oop.“Jy gaan dop!”grom ek, gedagtig aan nog ’n toustaansessie.“Neewat, Ma, dis mos maklik,” moet ek hoor. Maar toenie.“Het jy net uit daai boek geleer ou?” vraZarius. “Jy moes vraestelle op die rekenaargeoefen het.” Daar en dan vra hy ’n paar uitklop-vragies waarvanThinus geen snars weet nie.Meneer Baie Slim voel skielik nie meer so slimnie. Hy maak blitsig ’n plan. Sy ander maat,Adriaan, het blykbaar ook die rekenaarprogram.Hy bel vir Adriaan en reël dat dié sy kamer sebuitedeur vir hom oop los. Ek moet hom diemiddag vroeër kom haal sodat hy kan oefen.So gesê, so gemaak. Betyds laai ek hom op, en

ons gaan soos afgespreek sommer reguit naAdriaan se huis toe. Fluit-fluit verdwyn MeneerBaie Slim om die hoek om gou die ou vraestel-letjies kaf te draf. Ek gaan intussen gou ’n draai by

die winkel maak, en ná sowat ’n driekwartier wagek vir hom voor Adriaan se huis.Al wat kom, isSlimmie. Ek bel naderhand.“Ek kom Ma, dêmmit,”word daar in die foon gehyg. Ek wonder wataangaan, maar wag geduldig.Ná ’n rukkie daag hy natgesweet op.Adriaan

het blykbaar vergeet om die buitedeur oop telos. Hy moes toe volgens Adriaan se instruksiesdeur ’n badkamervenster inklim. Die venster wassó nou dat hy die meeste van sy klere moesuittrek en eers deur die venster gooi om te kandeurwriemel. Halfpad deur, tussen hemel enaarde, besef hy dat die venstertjie ver van diegrond af is, en dat hy baie hard gaan val. Hygebruik dus sy das om die deur nader te hak enhou daaraan vas om af te klim. Terug was min ofmeer dieselfde proses, net omgekeerd.En die resultaat? Gedop met een punt!Weer

die tou!Weer foto’s, oogtoetse en geld!Ná die volgende poging kom hy met ’n

skitterwit glimlag aangestap en hou sy hand uit virdie motorsleutel. Toe begin die eintlike tande-kners eers. En die vasgryp aan die deur. En dievrugtelose ge-briek teen die vloer van die passa-siersitplek. Sug.Om te dink ek doen hierdie helespulletjie al vir die vierde keer.Soms wonder ek of ons goeie Vader nie soms

lus kry om op te hou om ons te leer bestuur nie.Ons hele lewe lank probeer ons leer bestuur.Ons probeer ons skoolloopbaan bestuur. Dan

ons universiteitsloopbaan. Daarna ons werk, onshuwelik, ons kinders en gesin. En al die tyd is onsVader geduldig besig om vir ons die pad aan tewys, as ons maar net die Boek wil oopmaak endaarin kyk. Maar nee, ons foeter in slote in, neemroekelose besluite en sny om die draaie sonderom ’n flikkerlig aan te sit. Ons maak ons eieplanne, hang tussen hemel en aarde as die plannenie uitwerk nie, en dra die gevolge van ons eienalatigheid.“UWoord is ’n lig vir my pad en ’n lamp vir

my voet,” sê Psalm 119.Ons gaan soek oral raadvir al ons ellendes, maar vergeet van die eenvou-dige Bybelse beginsels wat ons oneindig baiegaan help om ons lewens met wysheid te be-stuur. Om deur daardie nou poort te kom,moetons al ons eiewysheid soos oortollige klere uit-pluk en doen wat Paulus in Kolossense 3:12 en14 aanbeveel: “Beklee julle… met innerlikeontferming, goedertierenheid, lankmoedigheid…En beklee julle bo dit alles met die liefde wat dieband van die volmaaktheid is.”Natuurlik is die heel beste idee nog om die

sleutel vir ons HemelseVader te gee. Hy kan joulewe bestuur soos niemand anders nie.As Thinus maar MY sleutel wou teruggee.

Laat ek maar in goedertierenheid en lankmoe-digheid verder kners, briek en vashou. En vertroudat Hy ook daardie jong hande vashou en stuur.Soos Hy met my ook doen. S

Kners, briek, vashou… en VERTROU

D


Tandekners-werk. Ek praat nouvan die proses om van ’n alwysejong man ’n VAARDIGE en veralveilige motorbestuurder te maak.


prom

osie

Volhoubare diensVolgens Anton Rijnen, uitvoerende hoof vanMedihelp, is mense dikwels verward wanneerhulle op ’n mediese skema moet besluit. Hullekom gou agter dat daar min verskille tussen diemeeste skemas se voordele-opsies is. Ook datdie prysverskille tussen vergelykbare opsies in diemeerderheid gevalle gering is.“Daar is ander maatstawwe wat gebruik kan

word om tussen skemas te onderskei, soos ’nskema se finansiële bestendigheid, eisebetalings-vermoë, grootte en vlak van kliëntediens.Al diéfaktore is egter van min waarde indien die skemanie volhoubaar is nie,” sê Rijnen.As Suid-Afrika se derde grootste oop skema

is Medihelp vir jare reeds aan die voorpunt vandie bedryf – juis omdat hy daarin geslaag het omsy dienste op ’n volhoubare grondslag te lewer.“Ná 108 jaar in die bedryf word Medihelp

steeds as een van die voorste skemas in die landgereken en dit is juis om hierdie rede dat dieskema vertroue by sy lede inboesem. Uiteindelikskep vertroue gemoedsrus en is dit eintlikwaarna medieseskemalede op soek is,” sê hy.

Vennoot in gesondheidsorg’n Mediese skema as vennoot in jou gesondheid-sorg veronderstel egter ook ’n verantwoorde-likheid van albei partye. ’n Gesonde lewenstyl isdie eerste stap na gemoedsrus, gevolg deur diekeuse van ’n voordele-opsie wat in jou en jougesin se spesifieke behoeftes voorsien.“By Medihelp glo ons dat jou gesondheid in

die eerste plek van onskatbare waarde is en datdit jou persoonlike verantwoordelikheid is omdaarna om te sien. Die klem in die gesondheid-sorgbedryf het verskuif van nasorg na voorsorgwat beteken dat die lid deesdae toenemend ver-antwoordelikheid vir sy of haar eie gesondheid-sorgbeplanning moet neem,” sê Rijnen.Medihelp ondersteun sy lede deur voordele

vir voorkomende sorg wat op al sy voordele-op-sies van toepassing is. “In vennootskap met Medi-help sal jy die gemoedsrus hê dat ons nie netvoorsiening gemaak het vir noodgevalle nie, maarook vir die dag-tot-dag bestuur van jou beleggingin die gesondheid van jouself en jou gesin,” sê hy.

Medihelp skep VERTROUE deur VOLHOUBAARHEID’n Dekade gelede was ’n mediese skema ’n plek waarmee jy net in aanraking gekom het wanneer jy siekwas of om onvoorsiene redes in die hospitaal beland het. Deesdae word ’n GOEIE SKEMA gesien as jouvennoot in gesondheidsorg. ’n Vennoot wat jou nie net die GEMOEDSRUS bied dat jou bestaande siek-tetoestand professioneel en kostedoeltreffend bestuur word nie, maar ook die VERSEKERING gee datVOORSIENING gemaak is vir tye waarin jy lewensreddende of lewensbehoudende dienste sou benodig.

Medihelp bied ’n reeks VOORKOMENDESORGVOORDELE aan sy lede, insluitende ’n pap-smeer, bloedsuikertoets, cholesteroltoets, standaardmammogram, prostaattoetes, MIV-spoedme-todetoets en beenmineraaldigtheidstoets.Hierdie voordele is bykomend tot die dag-tot-dag voordeleen vorm deel van Medihelp se strategie om sy lede te ondersteun in hul strewe na ’n gesonderlewenstyl. Ander voordele sluit in swangerskap- en babavoordele, asook voordele vir immunisering.

HET JY GEWEET?

van sterftes wêreldwyd sal teen2030 weens nie-oordraagbare siek-tes (NOS), dus leefstylverwante siek-

tes, veroorsaak word, voorspel dieWêreldgesondheidsorganisasie(WGO).NOS word meestal deur ’n ongesonde leefwyse veroorsaak,soos ’n slegte dieet, rook, gebrek aan gereelde oefening en stres oorlang tydperke.Dit verhoog weer die risiko om siektes soos hoë bloeddruk,sekere soorte kanker, hoë cholesterol, diabetes en vetsug te ontwikkel.

DIS ’N feit!69%

Foto’s:iStockphoto.com

Solidariteit Tydskrif Uitgawe 5 - 2013

Documents

Transcript of Solidariteit Tydskrif Uitgawe 5 - 2013