SOLIDARITEIT IN KAART - FNV€¦ · Misschien wel de grootste politieke gebeurtenis voor ons in...

Jaaratlas 2016

SOLIDARITEITIN KAART

Jaaratlas Mondiaal FNV 2016 | 1

2 | Jaaratlas Mondiaal FNV 2016

WERELDKAART PROGRAMMALANDEN 2Oost-Afrika: Werknemers en werkgevers lobbyen

samen voor betere arbeidsmigratie 4

Indonesie: Dialoog in plaats van stakingen 5

WERELDKAART FNV SOLIDARITEITSPROJECTEN 6 Venezuela: De cursisten van Jan Hol durven

hun mond open te doen 8

Oeganda: Steven Ocakekon gaat weer naar school 9

Turkije: Hoofdbestuur ontvangt roze commissie 10

Honduras: Lilian Castillo heeft haar baan terug! 11

WERELDKAART VAKBONDSRECHTEN 12 Bangladesh: Een nieuw tijdperk voor landarbeiders 14

Zimbabwe: De ZCTU zet de tering naar de nering 15

WERELDKAART PRECARIOUS WORK 16Peru: Pulpwet leidt tot nieuwe generatie

vakbondsbestuurders 18

Zuid-Afrika: Community Care Workers

werken hard aan erkenning 19

WERELDKAART IMVO 20 Kinderarbeid cacaoproductie: “Niets veranderd!” 22

Database lonen: 40 miljoen bezoekers voor de

Loonwijzer/WageIndicator! 23

Terugblik met Leo Hartveld en Coen van der Veer 24

Over het werk van Mondiaal 26

Feiten en cijfers 27

INHOUDSOPGAVE

SOLIDARITEIT IN KAART JAARATLAS 2016

Op de foto en op de cover: schoolkinderen in Oeganda

Project: Bestrijding van kinderarbeid en ontwikkeling van

kinderarbeidvrije zones.

Het voorkomen en uitroeien van kinderarbeid en het verbete-

ren van de beschikbaarheid en de kwaliteit van het onderwijs

zijn belangrijke aspecten van de ontwikkeling van kinderarbeid-

vrije zones. Dit zijn gebieden waar alle kinderen naar school

gaan en niet meer hoeven te werken. Hoewel onderwijs alleen

niet genoeg is, kan de onderwijssector een essentiële bijdrage

leveren, samen met lokale en nationale overheden, de vakbe-

weging, werkgeversorganisaties en multilaterale organisaties.

Dit project van Education International past in het grotere Stop

Kinderarbeid project Out of work, Into School.

Coverfoto en onderstaande foto: Frans Dekker


VOORWOORD

SOLIDARITEIT IN KAART JAARATLAS 2016

Misschien wel de grootste politieke gebeurtenis voor ons in

2016 was het tekenen van de vrede in Colombia. Dit land staat

al decennia lang bekend als ’s werelds gevaarlijkste land voor

vakbondsactivisten. Het tekenen van de vrede tussen de rege-

ring en de rebellen van de FARC betekent dat Colombia een blad-

zijde in de geschiedenis omslaat: een aardverschuiving van hier

tot Tokyo. Het is fantastisch nieuws voor onze partners in

Colombia, met name de vakcentrale CUT. Colombia is booming.

Het land maakt als hoger middeninkomensland een snelle econo-

mische ontwikkeling door. Een sterke vakbeweging is broodno-

dig om de opbrengsten van die groei ook eerlijk te verdelen.

‘Eerlijk delen’ is bepaald nog niet de situatie op het

Colombiaanse platteland, waar grootgrondbezitters gesteund

door paramilitairen nog steeds de dienst uitmaken. Het vredes-

akkoord maakt dat er hopelijk gauw een einde aan deze ver-

schrikkelijke toestanden komt. Aanpalend goed nieuws is dat de

vakbeweging in Colombia steeds vaker samen optrekt: de vak-

centrales CUT, CTC en de CGT hebben samen actie gevoerd voor

het vredesakkoord. Vanuit Mondiaal FNV hebben wij deze

samenwerking steeds van harte ondersteund.

‘Samenwerking’ was afgelopen jaar niet alleen een buzzword in

Colombia. Zo zijn wij bij Mondiaal FNV erg blij met de samenwer-

king met de DECP (Dutch Employers’ Cooperation Programme –

dat is, zeg maar, de ‘Mondiaal’ van de Nederlandse werkgevers).

Samen met de DECP kunnen we een ‘deuk in een pakje boter’

slaan op het gebied van de sociale dialoog. Zo’n dialoog is al op

gang gebracht in Peru en Oost-Afrika (zie elders in deze

Jaaratlas), en we zoeken naar mogelijkheden in andere landen.

Interessant daarbij is de samenwerking die we zijn aangegaan

met Scandinavische vakorganisaties en hun werkgeverorganisa-

ties.

In de afgelopen periode hebben we afscheid genomen van een

aantal projectpartners die niet passen bij de keuzes in het vol-

gende vierjarenplan of met wie we de relatie na jaren willen ver-

anderen. Voor een aantal van die organisaties zijn we binnen de

FNV ‘de boer op gegaan’ om FNV-sectoren te interesseren voor

een solidariteitsrelatie. Wij zijn erg blij met het resultaat hier-

van. Zo ondersteunt FNV Diensten nu de vakbond voor dienst-

meisjes in Peru (SINTTRAHOL), de straatverkopersalliantie

KENASVIT in Kenia, de bond van huishoudelijk personeel in

Zuid-Afrika (SADSAWU) en ZISEGU, de bewakersvakbond in

Zimbabwe. FNV Handel onderzoekt of ze de straatverkopers-

alliantie in Zuid-Afrika (SAITA) kunnen ondersteunen.

FNV Zorg en Welzijn verkent samenwerking met de nieuw opge-

richte Zuid-Afrikaanse vakbond NUCWOSA voor community care

workers (zie ook elders in deze Jaaratlas). Daarnaast onder-

steunt Zorg en Welzijn, samen met actieve kaderleden in de

kinderopvang,een kinderopvangproject van vrouwenvakbond

SEWA uit India. Een aantal partners profiteert van speciale

afspraken in Nederlandse cao’s. Het gaat onder meer om de

bond van informeel werkenden (UNIWA) in Ghana, de landbouw-

bond APVVU uit Zuid-India, de transportbonden in Zuid-Azië en

de internationale bouwbond (BWI) met hun projecten tegen kin-

derarbeid in India. Ook werden in 2016 weer speciale afspraken

in cao’s gemaakt voor het project van OSHE in Bangladesh, om

de vuilnisrapers te organiseren en hun kinderen naar school te

laten gaan.

Steeds meer FNV-leden zijn actief binnen internationale solidari-

teitsprojecten in hun sector. Ze doen mee aan uitwisselingen of

zijn lid van de werkgroep internationale samenwerking. De pro-

jecten waarvoor ze zich inzetten zijn te zien op de in 2016

gelanceerde website Solidariteitsprojectenfnv.nl.

Binnen de FNV zelf is de zogenoemde ‘ketenbenadering’ steeds

meer gemeengoed geworden. Een aantal spraakmakende

FNV’ers zet zich met ziel en zaligheid in om het bewustzijn over

het belang van decent work in de hele productieketen te laten

groeien. Het zijn FNV-bestuurders uit verschillende sectoren

zoals Carla Kiburg (bankensector), Jacob Plat (textiel) en René

Kouwenhoven (bloemensector) die de geesten rijp weten te krij-

gen voor solidariteit langs de hele keten. Zodat afspraken over

maatschappelijk verantwoord ondernemen óók meetbaar effect

hebben helemaal onderin de keten. Onze partners in zuidelijke

landen hebben een vitale rol te spelen in het monitoren van de

vooruitgang en het luiden van de alarmbel als de afspraken wor-

den geschonden.

Zat te doen, kortom. Daarom is het verheugend dat we eind

2016 onze samenwerking met het ministerie van Buitenlandse

Zaken hebben vernieuwd. Opnieuw voor een periode van vier

jaar.

Dian van Unen,

Hoofd van Mondiaal FNV

EEN DEUK IN EEN PAKJE BOTER

STATES OF AMERICA

C A N A D A

XICO

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITI

DOMINICANREP.

BELIZE

PANAMA

EL SALVADOR

GUATEMALA

NICARAGUA

HONDURAS

ANTIGUA AND BARBUDAST KITTS AND NEVIS

DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO

ST VINCENT AND THE GRENADINES

VENEZUELA

COLOMBIAFRENCH GUIANA

SURINAME

GUYANA

BRAZILPERU

ECUADOR

BOLIVIA

PARAGUAY

CHILE

ARGENTINA

URUGUAY

ICELAND

NORWAY

IRELAND

UNITEDKINGDOM

FRANCE

SPAINPORTUGAL

ITALY

GERMANY

M

SWE

MOROCCO

WESTERNSAHARA

ALGERIA

MAURITANIA MALINIGER

NIGERIA

TUNISIA

SENEGALGAMBIA

GUINEA-BISSAU GUINEA

SIERRA LEONE

LIBERIA

CÔTED'IVOIRE

BURKINAFASO

GHANATOGO

BENIN

CAMEROON

EQUAT. GUINEA

GABON CON

SÃO TOMÉ AND PRINCIPE

N

COSTA RICA


PROGRAMMALANDEN WERELDWIJD

PROGRAMMALANDEN MONDIAAL FNVMondiaal FNV heeft acht landen als ‘programma-

land’ aangemerkt: Colombia, Peru, Zuid-Afrika,

Ghana, Zimbabwe, Bangladesh, Indonesië en de

regio Oost-Afrika (Kenia, Tanzania, Oeganda,

Rwanda, Burundi en Ethiopië). In de programma-

landen werkt Mondiaal FNV gedurende lange tijd

samen met projectpartners om gezamenlijk meer

resultaten te halen.

Deze gezamenlijke resultaten dragen bij aan een

eerlijker verdeling van inkomen en welvaart,

decent work, gelijke rechten en de zekerheid om

in eigen levensonderhoud te kunnen voorzien.

Op deze wereldkaart staan de speerpunten en

partners beknopt per programmaland vermeld.

Colombia

Speerpunten:Monitoring en handhaving van vakbondsrechten en col-lectieve onderhandeling in vele sectoren, terugdringen

flexarbeid en outsourcing.

Partners: De vakcentrales CTC en CUT; internationale vakbonds–

federaties en de nationale bonden voor de publieke sector, mijnbouw, energie, bloementeelt, en bouw, bouwmarkten

en beveiligingsbedrijven, arbeids-ngo’s voor vakbonds– rechten. Zie ook pag. 15.

Peru

Speerpunten: Sociale dialoog, tegengaan sectorale wetten

die rechten beperken/onzeker werk, gelijkheid mannen en vrouwen, veiligheid en

gezondheid.

Partners: Vakcentrale CGTP, vakbonden in kleding,

landbouw, voeding, overheid, huishoudelijk werk, kleine zelfstandigen; onderzoeksinstituut Plades, samenwerkende bonden op gebied van

gezondheid CIS.Zie ook pag. 18

Zuid-Afrika

Speerpunten:Campagnes voor lonen boven de armoedegrens; bevordering van het recht op organisatie en onderhandeling op de werk-vloer; sociale zekerheid en veiligheid & gezondheid; lobby

gemeentes en regionale overheden voor verbetering van de positie van straatverkopers, decent work in de wijnbouw.

Partners:Arbeids-ngo voor: training cao-onderhandelingen; media-

campagnes decent work; veiligheid & gezondheid; onzeker geworden werk; ondersteuning in de informele sector;

vakbond voor vliegveldmedewerkers en de vakbond voor huishoudelijke hulpen, platform van agrarische bonden.

M

MALTAGREECE

POLANDBELARUS

UKRAINE

ROMANIA

BULGARIA

DEN

FINLAND

R U S S I A N F E D E R A T I O N

KAZAKHSTAN

MONGOLIA

CHINA

KYRGYZSTAN

TAJIKISTANTURKMENISTAN

UZBEKISTAN

TURKEY

SYRIA

JORDANIRAQ

SAUDI ARABIA

OMAN

YEMEN

IRAN AFGHANISTAN

PAKISTAN

KASHMIR

INDIA

NEPALBHUTAN

BANGLADESH

SRI LANKA

MYANMAR(BURMA) LAOS

THAILAND VIETNAM

CAMBODIA

MALAYSIA

TAIWAN

PHILIPPINES

BRUNEI

INDONESIA

EAST TIMOR

PAPUA NEW GUINEA

SOLOMON ISLANDS

N. KOREA

S. KOREA JAPAN

PALAU

NAURU

VANUATU

AUSTRALIA

NEW ZEALAND

LIBYA EGYPT

SUDAN

CHAD

CENTRALAFRICAN REPUBLIC

A

NGO DEM. REP.OF CONGO

ERITREA

DJIBOUTI

ETHIOPIASOMALIA

KENYAUGANDA

RWANDA

BURUNDI

TANZANIA

ANGOLAZAMBIA

MALAWI

MOZAMBIQUEZIMBABWE

BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHO

SWAZILAND

COMOROS

MADAGASCAR

FIJI


PROGRAMMALANDEN WERELDWIJD

ZILA

Zimbabwe

Speerpunten:Vakbondsrechten binnen breed maatschappelijk kader van mensenrechten, democratie en goed bestuur. Scholing en

organising zijn de belangrijkste middelen.

Partners: Vakcentrale ZCTU, vakbonden in de bouwsector en de

beveiliging, onderzoeksinstituut LEDRIZ.

MALTA

BELARUS

ROMANIA

Ghana

Speerpunten:Voedselzekerheid door leefbaar loon, betere sociale zeker-heid voor informele, flexwerkers en pensioengerechtigden,

uitbreiding sociale dialoog voor werkers in de informele eco-nomie, gelijkheid mannen en vrouwen, capaciteits versterking

vakbonden.

Partners:Vakcentrale TUC, vakbonden in publieke sector, mijnbouw en

informeel werk. Onderzoeksinstituut LPRI.

NEW ZEALANDRegio Oost-Afrika: Kenia,

Tanzania, Uganda, Ethiopië, Rwanda en Burundi

Speerpunten:Leefbaar loon in bouw-, en bloemensector; opname van

decent work en sociale zekerheidclausules in cao’s; vermin-dering van loonkloof tussen mannen en vrouwen in bloe-

mensector, capaciteitsversterking, sociale dialoog regionaal (zie ook pag. 4), vakcentrale Oeganda voor decent work.

Partners:Vakcentrale Oeganda NOTU, vakcentrale Rwanda CESTRAR,

regionale vakbondsfederatie EATUC, internationale vakbondsfederatie en de aangesloten vakbonden in de

bouw; arbeids-ngo en haar partners in de bloemensector; de internationale federatie voor straatverkopers Streetnet en haar aangesloten organisaties van straatverkopers en

markthandelaren, Wage Indicator.

Indonesië

Speerpunten: Recht op organisatie en cao, sociale zekerheid, verhoging minimum loon, terugdringen van outsourcing, vakbonds-

rechten op oliepalmplantages.

Partners:Vakcentrale KSPI; vakbondsfederaties FSMI en ASPEK,

vakbonden voor mediawerkers; de internationale vakbonds-federaties voor metaal-, chemie- en elektronicasector,

publieke sector, bouw; arbeids-ngo’s voor vakbondsrechten.

CH

U

Bangladesh

Speerpunten:Voedselzekerheid door verbeterde wetgeving en bereidheid van bedrijven om een

leefbaar loon te betalen; gelijkheid mannen en vrouwen; verbeterde wetgeving over en toepassing door werkgevers van decent work met leefbaar loon, sociale zekerheid en veilige arbeidsomstandigheden; capaciteitsversterking arbeids-ngo’s en vakbonden.

Partners: Arbeids-ngo’s ten behoeve van voedselzekerheid en decent

work voor landarbeiders, kledingarbeiders, vuilnisrapers, leerlooiers; de internationale vakbondsfederaties voor metaal, kleding en bouw en de aangesloten vakbonden voor scheepsslopers, kledingarbeiders en steenbakkers. Internationale vakbondsfederaties

voor transport en publieke sector.


PROGRAMMALANDEN OOST-AFRIKA

Werknemers en werkgevers in Oost-Afrika hebben de handen ineen geslagen in een poging om de arbeids-migratie in de regio beter te regelen. In plaats van de huidige willekeur lobbyen ze voor méér vrijheid, maar met sociale bescherming.

In 1999 is de Oost-Afrikaanse Gemeenschap (EAC) opgericht,

waarin de landen Kenia, Tanzania en Oeganda (in 2007 aange-

vuld met Rwanda en Burundi) samenwerken met als doel de

regionale integratie te bevorderen. Sinds 2010 proberen de lan-

den ook echt een gemeenschappelijke markt te vormen. De

besprekingen tussen de landen verlopen traag, maar erger is dat

werkgevers en werknemers nauwelijks worden betrokken bij de

plannen om, bijvoorbeeld, de migratie van arbeid te regelen.

WERKGEVERS EN WERKNEMERS KOMEN TOT GEZAMENLIJKE POSITIE De afgelopen periode hebben de regionale werknemersorganisa-

tie EATUC en de regionale werkgeversorganisatie EAEO geza-

menlijk een onderzoek uitgevoerd naar de gevolgen van de,

vooralsnog beperkte, liberalisering van de arbeidsmigratie in de

Gemeenschap, en de voorwaarden voor het verdere opruimen

van barrières in het toelaten van arbeidskrachten uit andere lan-

den. Met de onderzoeksresultaten willen beide organisaties lob-

byen voor betere voorwaarden waaronder de liberalisering van

arbeidsmigratie kan worden voortgezet.

In de Oost-Afrikaanse regio staan werknemers en werkgevers

niet vanzelfsprekend hetzelfde beleid met betrekking tot

arbeidsmigratie voor. De werkgevers hebben uiteraard belang bij

het ruim beschikbaar zijn van goedkope arbeidskrachten, terwijl

de vakbeweging arbeidsmigranten wil beschermen tegen uitbui-

ting, en de verdringing van lokale mensen door goedkope

arbeidskrachten van elders wil tegengaan. De ervaringen van de

liberalisering binnen de Europese Unie kunnen daarbij tot lering

dienen. Toch zijn ze erin geslaagd een gezamenlijke positie te

formuleren.

WERKNEMERS EN WERKGEVERS LOBBYEN SAMEN VOOR BETERE ARBEIDSMIGRATIE

Bart Eijgenhuijsen / Hollandse Hoogte

“Het huidige onderzoeksrapport benadrukt vooral de zegenin-

gen van vrije migratie van arbeid”, stelt Rosa van Wieringen van

Mondiaal FNV. Dat is niet verrassend, getuige het grote aantal

– vooral bureaucratische – belemmeringen die de diverse landen

nu opwerpen tegen de komst van arbeidsmigranten van elders.

Voor de bonden staat in ieder geval het principe voorop dat

gelijke arbeid op dezelfde plaats, onder dezelfde voorwaarden

moet plaatsvinden. Van Wieringen: “Het beleid is nu vooral wil-

lekeur.”

De verschillende landen binnen de Oost-Afrikaanse

Gemeenschap staan tegenover elkaar als het gaat om libera-

lisatie van arbeidsmigratie. Kenia bijvoorbeeld, is voorstander

van verregaande liberalisering, terwijl Tanzania juist haar

grenzen graag zoveel mogelijk dicht houdt. Dit maakt het

voor de EAC lastig om tot een gezamenlijk beleid te komen.

GEZAMENLIJK OPTREKKENHet gezamenlijk optrekken van EATUC en EAEO is opmerkelijk

in deze regio, waar werkgevers en bonden soms hard kunnen

clashen. Bij zo’n nieuwe samenwerking past ook een nieuwe

financiering. Voor het eerst hebben Mondiaal FNV en haar even-

knie bij de werkgevers, DECP, gezamenlijk een project gefinan-

cierd. Het vertrouwen aan het eind van het project was zo groot

dat DECP Mondiaal FNV vertegenwoordigde bij de presentatie

van de gezamenlijke positie bij het Oost-Afrikaanse parlement.

“Het is een prettige samenwerking,” concludeert Van Wieringen,

“waarbij we ook nauw afstemmen met Scandinavische vakcen-

trales en werkgeversorganisaties.” De samenwerking tussen

DECP en FNV en met de Scandinavische organisaties in de steun

aan EAEO en EATUC zal in de komende periode geïntensiveerd

worden.

OOST-AFRIKAANSE GEMEENSCHAP

NOMAN

YEMEN

SUDAN

CHAD


NEANEANEANE

ONGOCCO DEM. REP.OF CONGO

REAERITR

DJIBOUTIDJ

ETHIOPIAMALIASOMA

KENYAUGANDADADAGAGA DAUGAGAUGA

RWANDA

BURUNDIIBU

TANZANIA

ANGOLAZAMBIAMBIA

ALAWIAAMMMMA

OZAMBIQUEMOZAMAZIMBABWEZ

BOTSWANA

NAMIBIA

COMOROS

MADAGAADAGASCAR


PROGRAMMALANDEN INDONESIË

“De afgelopen vijf jaar heeft de vakcentrale KSPI in Indonesië

laten zien een drijvende kracht voor de nationale vakbeweging

te zijn, mede dankzij ondersteuning door Mondiaal FNV,” aldus

een onafhankelijke evaluatie van de projecten die Mondiaal

steunde bij de KSPI.

Er ontstond in die periode dan ook een relatief gunstig vak-

bondsklimaat, maar daar is nu jammer genoeg een kentering in

gekomen, zegt Mondiaal FNV-beleidsmedewerker Tjalling

Postma: “De huidige president Joko Widodo is vooral uit op het

scheppen van een gunstig investeringsklimaat en daar passen

lastige, onafhankelijke vakbonden niet goed in.”

26 ACTIVISTEN VRIJGESPROKENMondiaal FNV heeft naast haar reguliere steun de KSPI ook

geholpen een klacht bij de International Labour Organisation

(ILO) in te dienen vanwege het geweld tegen vakbondsleden. De

ILO heeft Indonesië nu ter verantwoording geroepen en de rege-

ring geadviseerd een programma te ontwikkelen om tot betere

omgangsvormen te komen.

Een andere belangrijke zege behaalde de vakbeweging op 22

november 2016 toen de rechter 26 activisten, onder wie leiders

van partnerorganisaties van Mondiaal FNV, vrijsprak. Ze waren

een jaar eerder gearresteerd tijdens een grote demonstratie in

Jakarta tegen de nieuwe wet 78/2015 om het minimumloon vast

te stellen zonder overleg met de werknemers en werkgevers.

ONAFHANKELIJKE VAKBOND VOOR WERKNEMERS OLIEPALMPLANTAGESOndanks de verslechterde vakbondssituatie zijn er meer succes-

sen geboekt in het afgelopen jaar. Zo waren op Sumatra de

onafhankelijke vakbonden voor oliepalmplantagewerkers ver-

dwenen tot Serbundo in dat gat sprong. Deze onafhankelijke

vakbond is er in geslaagd cao’s af te sluiten met dochterbedrij-

ven van de palmoliegigant Wilmar. Op een zo’n plantage kreeg

de vakbond het bijvoorbeeld voor elkaar dat alle 68 oproep-

krachten een vast dienstverband kregen, met als bijkomend

DIALOOG IN PLAATS VAN STAKINGEN

FILM OVER EEN BILLBOARD“Laten we samen de werkplekken vrij maken van alle

seksuele intimidatie” staat er op het billboard op het

industrieterrein Kawasan Berikat Nusantara (KBN), bij de

oude haven in Jakarta. De FBLP, een federatie voor werk-

nemers in de kledingindustrie van wie 95 procent vrouw,

heeft heel wat moeite moeten doen voor ze toestem-

ming kreeg om het billboard te plaatsen. Over die moei-

zame weg maakten ze een film die in februari 2017 werd

gelanceerd. In eerste instantie zouden vrouwen in de

film vertellen over de seksuele intimidatie en aanranding

in de fabriek, maar uiteindelijk trokken ze zich allemaal

terug uit angst voor represailles. Omdat dit de noodzaak

van de film alleen maar onderstreepte, bedacht FBLP het

plan voor het billboard en maakte de film over hoe inge-

wikkeld het was om dat voor elkaar te krijgen. Het door-

zettingsvermogen van FBLP is behalve met het billboard

en de film ook beloond door het management van KBN

met een klein kantoor dat in januari 2017 is geopend en

waar vrouwen seksuele intimidatie kunnen rapporteren.

Hoewel het vakbondsklimaat in Indonesië na jaren van vooruitgang nu weer onder druk staat, sleepten de onafhankelijke vakbond Serbundo en vakcentrale KSPI toch belangrijke overwinningen voor werkne-mers binnen.

voordeel dat ze meteen lid zijn van de onafhankelijke bond.

Voor de uitladers van kunstmestzakken op deze plantage

regelde Serbundo een betere beloning en dwong de vakbond

bovendien invloed af op wie dat werk mag doen. Medewerkers

van de bond verdelen het werk nu eerlijk over de dagloners

zodat deze niet langer zijn overgeleverd aan de grillen van het

bedrijf, dat steeds dezelfde arbeiders het werk gunde.

Dat er met de komst van Serbundo weer een onafhankelijke vak-

bond is op Sumatra, heeft bovendien de communicatie met het

management verbeterd. Postma: “Daarvoor hadden de arbeiders

alleen staking als instrument om invloed uit te oefenen – nu is er

dialoog. Dat is een belangrijke verbetering.”

HUTANBHUHUHU

HADESHESHAADESH

MYANMARANMMRMA)(BU(BURRM LAOSLA

THAILAND VIETNAMVI

CAMBODIAMBOMBO ACCA

MALAYSIAA

TAIWANTA

PHILIPPINESLIPP NESPINLPHI IP

BRUNEI

INDONESIAN

EAST TIMOREA

PAPUA NPA N

PALAU

AUSTRALIA

STATES OF AMERICA

C A N A D A

COCO

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITI

DOMINICANREP.

BELIZE

PANAMACOSTA RICA

EL SALVADOR

GUATEMALA

NICARAGUA

HONDURAS


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELA


SURINAME

GUYANA

BRAZILPERU

ECUADOR

BOLIVIA

PARAGUAY

CHILE

ARGENTINA

URUGUAY

ICELAND

NORWAY

IRELAND

UNITEDKINGDOM

FRANCE

SPAINPORTUGAL

ITALY

GERMANY

M

SWE

MOROCCO

WESTERNSAHARA

ALGERIA


NIGERIA

TUNISIA

SENEGALGAMBIA


SIERRA LEONE

LIBERIA

CÔTED'IVOIRE

BURKINAFASO

GHANATOGO

BENIN

CAMEROON

EQUAT. GUINEA

GABON CON


N

XICO

COSTA RICA


INTERSECTORAAL BOUWKOLOM

WOONDIENSTEN BWIBestrijding precarious work door een

gezamenlijk project van vijf global unions, dat onderzoek, capaciteitsversterking van bonden en lobby en campagne richting

overheid en werkgevers behelst.India

BOUW BWIVoorlichting, organisatie en versterking van rechten van werknemers die uit verschillende landen naar Qatar zijn

gemigreerd om er te werken in de bouw (onder andere voor WK voetbal 2022).

Qatar

BOUW BWIOrganisatie van werknemers

en bestrijding van kinderarbeid in de baksteenindustrie; ontwikkeling van

kinderarbeidvrije zones.India

DIENSTEN SINTTRAHOLSinttrahol zet een arbeidsbemiddelings-bureau voor huishoudelijk werksters op waardoor leden een goed werkhuis kun-nen vinden met fatsoenlijke voorwaarden.

Peru

HANDEL Tia MboeikInformatie verzamelen over organisaties die kinderarbeid bestrijden op de Moluk-

ken, bij voorkeur met deelname van vakbonden, met als doel een organisatie te identificeren die kan aansluiten bij de projecten in het kader van ‘School, de

beste werkplaats’.Indonesië

HANDEL uitvoering door FNV Handel en TUICO

Kennisoverdracht aan vakbond TUICO over arbobeleid en aanpak van Arbo op de werkvloer met kaderleden en leden.

Met de opgedane kennis is TUICO in staat om zelfstandig een pilot-project in de

supermarkten op te zetten.Tanzania

INDUSTRIE/AGRARISCH FNSAVrouwen duurzaam betrekken bij het

ontwikkelingsproces van de landbouw-vakbond FNSA.

Marokko

IINDUSTRIE/AGRARISCH TIEVersterken van de onafhankelijke

vakbonden, opbouwen van vrouwen- en jongerennetwerk.

Wit-Rusland

INDUSTRIE/AGRARISCH EFOArbeidersvormingsschool

Veiligheid en gezondheid op de werkvloer.

INDUSTRIE/AGRARISCH IndustriALL

Capaciteitsversterking en organisatie van nieuwe leden van TUMEC, vakbond voor

werknemers in de mijnbouw-, energie- en chemiesector.

Democratische Republiek Congo

INDUSTRIE/AGRARISCH APVVUOpkomen voor positie en arbeidsomstan-

digheden van landarbeiders en kleine boeren.India

INDUSTRIE/AGRARISCH TIEVersterking van de positie van mijnwerkers.

Turkije

METAAL IndustriALLOrganisatie van arbeiders op de scheeps-

sloopwerven in Zuid-Azië.India, Pakistan

METAAL TIEVakbondsopbouw binnen de dochterbe-drijven van Nederlandse multinationals

actief in de metaalsector.Turkije

FNVSOLIDARITEITS- PROJECTEN

De FNV steunt met eigen financiële middelen (en

soms met menskracht) of draagt financieel bij aan

projecten die zich richten op directe uitwisseling

van kennis en ervaring tussen leden en bestuur-

ders hier en in het betreffende land, opbouw van

vakbondsnetwerken, trainingen in het voeren van

sociale dialoog of veilig en gezond werken op de

werkvloer en de bestrijding van kinderarbeid. Op

deze wereldkaart staan deze solidariteitsprojec-

ten van de FNV. Bij elk project staat vermeld in

welke sector het project plaatsvindt.

FNV SOLIDARITEITSPROJECTEN

OVERHEID EN PUBLIEK BELANG

» PSI «Gelijke kansen voor LGBT (lesbien-nes, homo’s, bi’s en transgenders)

op de werkvloer. Brazilië

TES OF AMERICA

HE BAHAMAS

DOMINICAP.

D NEVIS

DOMINICAST LUCIA

RINIDTOB

AOb» BOND VAN LERAREN «Oprichting van de Vakbondsaca-

demie, een scholingscentrum voor training in en voorlichting aan

leden over hun rechtspositie en onderwijs(ontwikkeling).

Suriname

INDUSTRIE /AGRARISCH

» FNSA «Vrouwen duurzaam betrekken bij het ontwikkelingsproces van de

landbouwvakbond FNSA. Marokko

GABONN NONCO

SÃO TOM

INDUSTRIE/AGRARISCH

» INDUSTRIALL «Capaciteitsversterking en orga-nisatie van nieuwe leden van

TUMEC, vakbond voor werknemers in de mijnbouw-, energie- en

chemiesector.Democratische Republiek Congo

MALTAGREECE

POLANDBELARUS

UKRAINE

ROMANIA

BULGARIA

DEN

FINLAND


KAZAKHSTAN

MONGOLIA

CHINA

KYRGYZSTAN


UZBEKISTAN

TURKEY

SYRIA

JORDANIRAQ

SAUDI ARABIA

OMAN

YEMEN

IRAN AFGHANISTAN

PAKISTAN

KASHMIR

INDIA

NEPALBHUTAN

BANGLADESH

SRI LANKA

MYANMAR(BURMA) LAOS

THAILAND VIETNAM

CAMBODIA

MALAYSIA

TAIWAN

PHILIPPINES

BRUNEI

EAST TIMOR

PAPUA NEW GUINEA

SOLOMON ISLANDS

N. KOREA

S. KOREA JAPAN

PALAU

NAURU

VANUATU

AUSTRALIA

NEW ZEALAND

LIBYA EGYPT

SUDAN

CHAD


A


ERITREA

DJIBOUTI

ETHIOPIASOMALIA

KENYAUGANDA

RWANDA

BURUNDI

TANZANIA

ANGOLAZAMBIA

MALAWI

MOZAMBIQUEZIMBABWE

BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHO

SWAZILAND

COMOROS

MADAGASCAR

FIJI


METAAL TIEOpbouw van een democratische en

onafhankelijke vakbeweging in Rusland, via trainingen, uitwisseling, coaching en

solidariteitsacties.Rusland

METAAL INDUSTRIE/AGRARISCH OSHE

Organisatie van afvalverzamelaars, ver-betering van hun arbeidsomstandigheden

en arbeidsrechten.Bangladesh

OVERHEID PSIVersterking van de sociale dialoog.

Moldavië

OVERHEID TIEUitwisseling Marokkaanse en Nederlandse vakbondskaderleden bij de inspectiedien-sten ONSSA en NVWA over beleid t.a.v.

voedselveiligheid binnen beide organisa-ties in de afgelopen jaren. Verspreiding van geleerde nieuwe strategieën binnen hun organisatie en vakbondskadergroep.

Marokko en Nederland

OVERHEID PUBLIEK BELANG PSI

Gelijke kansen voor LGBT (lesbiennes, homo’s, bi’s en transgenders) op de

werkvloer.Brazilië

TEXTIEL SAVEWerken aan kinderarbeidvrije zone in de

kledingindustrie in Tirupur.India

TRANSPORT ITFVersterking van de transportbonden langs

de Oost-Afrikaanse transportcorridor.Kenia, Tanzania, Oeganda, Rwanda,

Burundi

TRANSPORT ITFITF-bonden hebben de kennis en vaardig-heden om maatregelen ten behoeve van een veilige werkplek (in het vervoer) te ontwikkelen en te implementeren, en in het bijzonder om geweld tegen vrouwen

en meisjes tegen te gaan. Twaalf landen uit Azië, Afrika,

Latijns Amerika

TRANSPORT ITFOntwikkelen effectieve organising- en onderhandelingsstrategieën voor transportwerkers koerierbedrijven.

Kenia, Oeganda, Tanzania, Ghana

ZORG & WELZIJN PSIDecent work en sociale zekerheid voor gemi-greerde werknemers in de gezondheidszorg.Filippijnen, Ghana, Nigeria, Sierra Leone,

Sri Lanka, Zuid-Afrika

ZORG & WELZIJN SEWAKinderopvangcentra om werk en inkomsten mogelijk te maken voor de armste vrouwen

en organisatie vuilnisraapsters.India

ZORG & WELZIJN European Public Service Union

Sterkere bonden, die representatief zijn voor de werkenden in de sector en actieve leden

hebben.Estland, Hongarije, Lithouwen,

Oekraïne, Tsjechië

AOb SNE onderwijs-bond

Train the trainers: voorkomen van schooluitval.Marokko

AOb Bond van Leraren

Oprichting van de Vakbondsacademie, een scholingscentrum voor training in en voor-

lichting aan leden over hun rechtspositie en onderwijs(ontwikkeling).

Suriname

MEERDERE SECTOREN Education International

Out of Work and Into school: bestrijding kinderarbeid via de ontwikkeling van kinder-

arbeidvrije zones. Zie ook cover en binnenkant cover.

Nicaragua, Oeganda, Mali, Zimbabwe, Turkije

SENIOREN/UITKERINGSGERECHTIGDEN APVVU

Met dit project zetten onze partners zich in om de uitvoering van de wet, die sociale zekerheid voor informeel werkenden ga-randeert, af te dwingen en werkgevers te

stimuleren om tripartiete sociale zekerheids-structuren op te zetten. Speciale aandacht

voor pensioenen voor informeel werkenden en werkgelegenheidsprogramma’s voor

seizoensarbeiders die een deel van het jaar werkloos zijn.

India

INTERSECTORAAL NETWERK ROZE FNV TIE

Uitwisselings- en trainingsprogamma voor LGBTI-rechten op de werkvloer in Turkije.

Turkije

INTERSECTORAAL NETWERK VROUWEN FNV TIE

Uitwisseling over gender tussen Nederland, Marokko en Turkije.

Nederland / Marokko / Turkije

FNV SOLIDARITEITSPROJECTEN

TRANSPORT

» ITF «Versterking van de transportbon-

den langs de Oost-Afrikaanse transportcorridor.

Kenia, Tanzania, Oeganda, Rwanda, Burundi

NGO

S I

BOUW

» BWI «Voorlichting, organisatie en ver-

sterking van rechten van werkne-mers die uit verschillende landen naar Qatar zijn gemigreerd om

er te werken in de bouw (onder andere. voor WK voetbal 2022).

Qatar

ONGOL

BOUW

» BWI «Organisatie van werknemers en

bestrijding van kinderarbeid in de baksteenindustrie; ontwikkeling

van kinderarbeidvrije zones.India

N F E D E R A T I O N

KAZAKHSTAN

ZSTANKYRGYZSTGYZSTA

TAJIKISTANJIKISTANTATAAJIKISTANKMENISTAN

UZBEKISTANANB TAN

AN

ZORG & WELZIJN

» SEWA «Kinderopvangcentra om werk en

inkomsten mogelijk te maken voor de armste vrouwen en organisatie

vuilnisraapsters.India

TEXTIEL

» SAVE «Werken aan kinderarbeidvrije zone in de kledingindustrie in Tirupur.

India

METAAL, INDUSTRIE & AGRARISCH

» OSHE «Organisatie van afvalverzamelaars,

verbetering van hun arbeidsomstandig-heden en arbeidsrechten.

Bangladesh


SOLIDARITEITSPROJECTEN VENEZUELA

DE CURSISTEN VAN JAN HOL DURVEN HUN MOND OPEN TE DOEN

Het is de enige plek in Venezuela waar werknemers kunnen

leren over vakbondswerk: de vakbondsschool die Jan Hol in 1983

heeft opgezet. Inmiddels heeft de Escuela de Formación Obrera

(EFO) in Maracay, de hoofdstad van de staat Aragua, honderden

cursisten de kneepjes van ‘echt’ vakbondswerk geleerd: kennis

over arbeidswetten, over arboregels, over de rol van de vakbe-

weging in een democratische samenleving, over het opbouwen

van een sterke organisatie, en ga zo maar door. Jan Hol: “Met de

dingen die de cursisten hier geleerd hebben, kunnen ze in hun

bedrijf een belangrijke rol spelen bij het organiseren van hun col-

lega’s. Dankzij hun kennis over de rechten kunnen ze hun mond

opentrekken. Vaak moeten we ze zelfs een beetje intomen,

want in Venezuela is het opkomen voor je rechten niet zonder

gevaar. Er zijn zat voorbeelden van mensen die hun activisme

met de dood moesten bekopen.” De huidige economische en

politieke crisis in Venezuela heeft de ruimte voor onafhankelijke

vakbonden nog verder beperkt.

‘ARCHIPEL VAN GEÏSOLEERDE EILANDJES’Zware tijden dus voor de vakbondsschool van Jan Hol.

Tegelijkertijd is de behoefte aan goedgeschoolde vakbondslei-

ders groter dan ooit. Juist nu het land de grootste crisis in decen-

nia doormaakt, is de vakbeweging uiterst zwak. Er zijn een paar

vakbondscentrales die vrijwel uitsluitend het verlengstuk zijn

van de politiek en geen rol spelen in het vertegenwoordigen van

de belangen van de werkenden. Daarnaast zijn er honderden

kleine bonden die georganiseerd zijn op bedrijfsniveau. Jan Hol

noemt het ‘een archipel van geïsoleerde eilandjes’. De EFO doet

wat ze kan om bijvoorbeeld oud-cursisten te helpen met cao-

onderhandelingen, maar vaak genoeg moeten progressieve bon-

den het afleggen tegen andere bonden in het bedrijf voor wie de

belangen van de werknemers minder tellen.

VINDINGRIJK EN OPTIMISTISCHJan Hol krijgt al jaren steun van FNV Senioren en

Uitkeringsgerechtigden. Behalve de vakbondsschool ontvangt

ook het zogenaamde Casa de la Mujer (het Vrouwenhuis) geld.

De Nederlander Jan Hol heeft een gerespecteerde vakbondsschool weten op te bouwen in zijn nieuwe vaderland Venezuela. Zijn cursisten behoren tot de weinige kaderleden die hun mond durven open te doen voor de rechten van de arbeiders. Maar acti-visme is gevaarlijk in het geteisterde Venezuela.

VAKBONDSSCHOOL VENEZUELA

Het Casa de la Mujer komt op voor vrouwen die afhankelijk zijn

van een pensioen of een uitkering. Het gaat in totaal om vijf-

tienduizend euro per jaar, een klein bedrag, maar belangrijk om

extra dingen van te doen, zegt Hol. Het is een afbouwsubsidie,

besloten is dat de EFO zoveel mogelijk op eigen benen moet

leren te staan. Met die boodschap zijn de mensen van EFO daad-

krachtig aan de slag gegaan. Op salarissen valt weinig te bezui-

nigen want bijna al het werk wordt door vrijwilligers gedaan!

Tegenwoordig verhuurt EFO leslokalen die niet worden gebruikt

voor cursussen aan derden. En voor het advieswerk en de

rechtshulp vraagt de school sinds kort een kleine vergoeding.

Voorlopig levert het niet genoeg op. Jan Hol: “Venezuela staat

aan de rand van de afgrond, dat maakt het voor ons moeilijk om

eigen inkomsten te vinden. Maar we zijn vindingrijk en optimis-

tisch. De magere jaren komen we ook wel door.”

NITED STATES OF AMERICAN D S OF AM

MEXICOME

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITIH I

DOMINICANREP.REP

ELIZELBEBELBE

PANAMANAPANAM

COSTA RICARICA

EL SALVADOR

AGUATEMGUATEMALAA

RAGUANICAR

HONDURASHONDURARA


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELAELA

COLOMBIAOMBCOFRENCH GUIANAFRE

SURINAMESSU

GUYANAAGUGGGUY

PERUPE

ECUUADOR

In september 2016 is de Vakopleidingsschool CECAL, waar EFO nauw mee

samenwerkt, een bakkerij gestart waar kansarme jongeren het vak kunnen

leren. Foto: Lucas Hoekman


SOLIDARITEITSPROJECTEN OEGANDA

Kinderarbeid is niet altijd een kwestie van tewerk-stelling van minderjarigen in fabrieken en naaiate-liers. Minder zichtbaar, maar zeker zo vaak worden kinderen geacht mee te werken met de ouders op de eigen boerderij. Of ze worden thuis gehouden om voor de jongere kinderen te zorgen terwijl beide ouders buiten de deur werken

Adole Kelemente is leraar aan een lagere school in de Erussi-

regio, in Noord-Oost Oeganda. In maart 2016 liet zijn leerling

Steven Ocakacon weten dat hij niet meer naar school zou komen:

zijn ouders hadden hem nodig op de boerderij. Kelemente liet

het er niet bij zitten. Hij ging naar de boerderij van de ouders

van Steven en na lang discussiëren beloofden ze hem dat Steven

weer naar school zou kunnen. Kelemente: “Toen hij weer op

school verscheen werd hij door alle leerlingen, een voor een,

verwelkomd. Een geweldige boost voor zijn zelfvertrouwen.”

BEWUSTZIJN OVER HET BELANG VAN ONDERWIJSAdole vertelde dit verhaal aan Samuel Grumiau van Education

International, de overkoepelende federatie van onderwijsbon-

den. Education International steunt, met financiering van

Mondiaal FNV, een project van de Oegandese onderwijsbond

UNATU (Uganda National Teachers’ Union) in de Erussi-regio.

Succesjes als met Steven zijn belangrijk want het proces is moei-

zaam. Kinderarbeid in de regio Erussi heeft meestal geen schul-

dige partij: er is geen werkgever die de regels aan z’n laars lapt.

Het zijn ouders die – soms noodgedwongen – hun kinderen thuis

houden. Wat ook niet helpt, is dat Erussi een afgelegen, ruraal

gebied is, waar scholen soms op uren lopen van de boerderijen

liggen en waar de klassen soms wel tweehonderd leerlingen tel-

len. Alleen als ouders bewust raken van de waarde van onder-

wijs voor hun kinderen zal er iets veranderen.

Het afgelopen jaar heeft UNATU trainingen en workshops geor-

ganiseerd in de regio om het bewustzijn over het belang van

onderwijs te vergroten. Vooral de leraren op de scholen, zoals

Adole Kelemente, zijn daarbij het doelwit. Samuel Grumiau: “Het

is opvallend hoe gretig de leraren zijn om mee te doen. Eigenlijk

was een klein beetje aandacht al genoeg om de leraren ‘aan

boord’ te krijgen.”

De hamvraag: hoeveel kinderen zijn inmiddels, zoals Steven,

dankzij het project naar school gegaan? Grumiau: “Dat is niet zo

makkelijk te zeggen. Wat we wel weten is dat na jarenlange

dalingen van het aantal aanmeldingen dat proces tot stilstand is

gebracht. Er is voor het eerst weer een lichte stijging te zien.

School is veel meer vanzelfsprekend geworden.”

STEVEN OCAKEKON GAAT WEER NAAR SCHOOL

KINDERARBEID OEGANDA

111 X TERUG NAAR SCHOOLIn 2016 zette de Indiase bouwvakbond RPKNMS (onderdeel

van BWI) een belangrijke stap voorwaarts bij het bestrijden

van kinderarbeid in de zandsteengroeves van Rajasthan.

Net als overal is ook hier het dilemma bij de bestrijding van

kinderarbeid dat de ouders geen leefbaar loon verdienen.

De bond ging dit probleem te lijf door voor de ouders een

beter loon te bedingen. Daarnaast wees RPKNMS ouders die

recht hebben op een uitkering de weg naar de Rajasthan

State Construction Welfare board, de Indiase sociale dienst.

Het mooie resultaat was dat 111 kinderen die hun dagen

sleten met ongezond en zwaar werk in de steengroeven in

2016 terugkeerden naar school.

SUDAN

CHAD

ROONRCENTRAL

AFRICAN REPUBLIC

UINEAAT. GU NEAAT GUINEAUINE

ONGOCCO DEM. REP.OF CONGO

REAERITR

DJIBOUTIDJ

ETHIOPIAMALIASOMA

KENYAUGANDADADAGAGA DAUGAGAUGA

RWAANDAARRRW

BURUNDIIBU

TANZANIA

ANGOLAZAMBIAMBIA

ALAWIAAMMMMA


BOTSWANA

NAMIBIA

COMOROS

MADAGAADAGASCAR

Steven (l.) en meester Kelemente. Foto: Samual Grumiau.


“Bij de start van onze samenwerking in 2011 was er binnen de

Turkse bonden helemaal niets voor LHBTI’s, lesbiennes, homo-

seksuelen, biseksuelen, transgenders en interseksuelen. We zijn

toen begonnen bijeenkomsten te organiseren om roze vak-

bondsleden samen te laten komen met onze partner KAOS GL,

een organisatie die zich sterk maakt voor de rechten van

LHBTI’s. Na verloop van tijd zijn die roze collega’s heel voorzich-

tig het onderwerp binnen hun bonden gaan bespreken. Bij de

Turkse onderwijsbond Egitim Sen heeft een aantal dappere

mensen ‘roze commissies’ opgezet in Istanbul, Izmir en Eskisehir.

Op de samenwerking met hen hebben we ons binnen het uitwis-

selingsproject van Mondiaal FNV het afgelopen jaar gefocust.

BIJZONDERE UITNODIGINGTijdens ons bezoek aan hen in november gebeurde er iets bij-

zonders. De hoofdbestuurders van de onderwijsbond in Ankara

nodigden de roze commissies en ons uit voor een formele ont-

moeting. Zoiets had ik nog nooit meegemaakt. Na een korte pre-

sentatie van de Nederlandse delegatie over hoe wij ons in

Nederland inzetten voor de rechten van LHBTI’s op de werkvloer

verlieten wij de zaal zodat de commissie en het hoofdbestuur

samen verder konden praten.

TURKSE VAKBOND

Na afloop bleken ze onder meer afgesproken te hebben dat de

LHBTI-rechten op het eerst volgende congres van de onderwijs-

bond op de agenda zullen staan. Ook bespraken zij of ze de huur-

contracten voor de dienstwoningen – in Turkije verzorgt de

werkgever soms de woonruimte voor zijn werknemers – zo zou

kunnen aanpassen dat ook partners van gelijk geslacht geregis-

treerd kunnen worden. Nu is dat verboden en staat men op

straat als er iets met de partner gebeurt.

‘HEY HALLO, IK BEN ER NOG HOOR!’Bij een uitwisseling in een land als Turkije weet je dat je gedul-

dig moet zijn; het zijn langdurige processen. Dat binnen de

onderwijsbond het hoofdbestuur nu openlijk met de roze com-

missies in gesprek gaat, is echt een verandering.

Jammer genoeg is de algemene situatie in Turkije het afgelopen

jaar erg verslechterd. Schokkend is de situatie waarin transgen-

ders zich bevinden. Zij werden meestal ontslagen zodra ze in

transitie gingen en kwamen dan niet snel meer aan het werk,

maar nu moeten ze ook steeds meer voor hun veiligheid vrezen.

Tijdens eerdere projecten in Istanbul ontmoette ik transgender

Hande Kader. Afgelopen jaar werd zij vermoord. Dat raakt je

natuurlijk diep.

Gisteren kreeg ik een appje uit een safe house in Istanbul van

een bevriend kaderlid: ‘Hey hallo, ik ben er nog hoor!’ Ze vertelde

me toen ik daar was dat ze iedere ochtend eerst op Facebook

kijkt of al haar vrienden nog leven. Zij en andere LHBTI’s vroe-

gen ons om hun lot op de agenda van mondiale bondsbijeenkom-

sten te houden: ‘Europa, laat ons alsjeblieft niet in de steek. Blijf

ons helpen!’ We kunnen natuurlijk niet elk jaar naar Turkije rei-

zen, maar we blijven wel solidair.”

SOLIDARITEITSPROJECTEN TURKIJE

HOOFDBESTUUR ONTVANGT ROZE COMMISSIE

˛

ˇ

Een ‘roze’ netwerk realiseren binnen de Turkse vakbonden is het ambitieuze doel waarvoor de Turkse organisatie KAOS GL en FNV Roze zich sinds 2011 sterk maken. Afgelopen jaar was er een doorbraak: de hoofdbestuurders van de onderwijsbond stemden in met een formele ontmoeting met de roze commissies van hun bond. FNV Roze-bestuurder Jolanda van Gool was erbij.

CEEITAITALY

GERMANYERGGE

MALTAGREECEEECECGG

UKRAINEUKRAIN

ROMANIA

GARIABULGA

TURKEY

SYRIAYRIA

ORDANJOJORJO ANIRAQQ

SAUDI ARABIA

YEMNIGER

LIBYA EGYPT

SUDAN

CHAD

NIGERIA

UNISIATUNI

REAERITR

DJIBOUTIDJ

Jolanda van Gool (links) tijdens een bezoek aan collega’s in Turkije, waar geprotesteerd wordt tegen de afgelasting van een Pridewalk. Foto: Netwerk Roze FNV.


“We worden uitgeperst als een sinaasappel en daarna wegge-

gooid,” zegt een ex-arbeidster van textielfabriek Alianza in

Guatemala. Net als Lilian Castillo werkt ook zij in een maquila-

dora – een bedrijf in een vrijhandelszone waar nauwelijks

arbeidsrechten bestaan. Per fabriek is er maar één vakbond toe-

gestaan en die is meestal corrupt. Rechten van vrouwen tellen

nauwelijks mee.

INTERESSANTE ONTDEKKINGENOm de arbeidsomstandigheden toch te kunnen verbeteren, ont-

staan er vrouwennetwerken. Van zo’n netwerk uit Mexico, de

RMS (Red de Mujeres Sindicalistas) kreeg FNV-kaderlid Gesina

Hoogsteen medio 2014 het verzoek een internationale uitwis-

seling te organiseren. Met mede-kaderlid Yet ten Hoorn schreef

Gesina een projectplan en samen overtuigden ze FNV ervan dat

internationale solidariteit hard nodig is om iets te doen aan de

belabberde omstandigheden waaronder vrouwen in Midden-

Amerika kleding voor de Europese en Amerikaanse markt produ-

ceren. Daarom werd het project gefinancierd uit het FNV solida-

riteitsfonds.

In mei 2016 was het zover. Werkneemsters uit Guatemala,

Mexico, Honduras en Nederland ontmoetten elkaar in Guatemala

en deelden hun kennis en ervaringen.

Dat leverde interessante ontdekkingen op. Zo bleek dat de

werkgevers in alle drie de landen dreigden de productie naar een

van de andere landen te verhuizen als hun werkneemsters wei-

gerden nog meer overuren te draaien. De vrouwen kwamen tot

de conclusie dat het een loos dreigement was.

Ook raakten ze ervan overtuigd dat de managers in de fabriek

hen tegen elkaar uitspeelden. Als iemand haar target niet haalt,

betekent dat salariskorting voor iedereen. Doordat altijd precies

zichtbaar is waar in de productielijn het misgaat, zetten de vrou-

wen elkaar onder druk nóg harder te werken. Na de uitwisseling

hebben de vrouwen in Honduras daartegen geprotesteerd door

een grote chaos te maken van de hele productielijn. Zo maakten

ze gezamenlijk een vuist tegen de onrealistische targets en de

onbetaalde overuren.

WERELDWIJDE ACTIE VOOR LILIAN CASTILLO Maar het meest in het oog springende resultaat van de uitwisse-

ling was dat Lilian Castillo haar baan terugkreeg. Lilian werkte al

twaalf jaar voor Gildan, een van oorsprong Canadese fabriek in

Honduras, toen ze in 2013 werd ontslagen. Ze had chronische

pijnklachten en kon het productiequotum niet meer halen.

Samen met de feministische organisatie Codemuh vocht ze haar

ontslag aan. In 2016 stelde de rechter haar in het gelijk: Gildan

moest Lilian weer in dienst nemen. Toen de fabriek weigerde,

begon Codemuh protestacties te organiseren.

Dag na dag postte zij met een grote groep vrouwen voor de

poort. De kaderleden uit Nederland begonnen een campagne via

de sociale media en ook Canadese vakbonden en zusterorgani-

saties uit Guatemala en Mexico zetten druk op de zaak. Namens

de WhatsApp-groep die de vrouwen tijdens de uitwisseling had-

den opgezet en die vierhonderd leden telt, schreven de

Nederlandse kaderleden een mail aan de corporate social res-

ponsibility-manager van Gildan in Montreal.

Uiteindelijk moest de fabriek Lilian haar baan wel teruggeven.

Yet: “Natuurlijk is het slechts een klein voetje tussen de deur. Er

zitten veel vrouwen in die situatie en dat is niet ineens veran-

derd. Maar het schept wel een precedent en de vrouwen zien:

het kan!”

SOLIDARITEITSPROJECTEN HONDURASUNITED STATES OF AMERICAUN D S OF AM

MEXICOME

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITIH I

DOMINICANREP.REP

ELIZELBEBELBE

PANAMANAPANAM

COSTA RICARICA

EL SALVADOR

AGUATEMGUATEMALAA

RAGUANICAR

HONDURASHONDURARA


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELAELA


SURINAMESSU

GUYANAAGUGGGUY

BRAZILZ

PERUPE

ECUUADORVROUWENNETWERK

LILIAN CASTILLO HEEFT HAAR BAAN TERUG!

Twaalf jaar lang zette de Hondurese Lilian Castillo zo’n zesduizend mouwtjes per dag aan T-shirts. Tot ze lichamelijke klachten kreeg, haar dagelijkse target niet meer haalde en ontslagen werd. Met steun van nationale en internationale vrouwen-netwerken vocht ze haar ontslag aan en won.

Foto: FNV Vrouwennetwerk/Yet ten Hoorn.

De FNV-delegatie loopt mee met de 1 mei-demonstratie in Guatemala-Stad.

STATES OF AMERICA

C A N A D A

COCO

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITI

DOMINICANREP.

BELIZE

PANAMACOSTA RICA

EL SALVADOR

GUATEMALA

NICARAGUA

HONDURAS


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELA


SURINAME

GUYANA

BRAZILPERU

ECUADOR

BOLIVIA

PARAGUAY

CHILE

ARGENTINA

URUGUAY

ICELAND

NORWAY

IRELAND

UNITEDKINGDOM

FRANCE

SPAINPORTUGAL

ITALY

GERMANY

M

SWE

MOROCCO

WESTERNSAHARA

ALGERIA


NIGERIA

TUNISIA

SENEGALGAMBIA


SIERRA LEONE

LIBERIA

CÔTED'IVOIRE

BURKINAFASO

GHANATOGO

BENIN

CAMEROON

EQUAT. GUINEA

GABON CON


N

XICO

COSTA RICA

SOCIALE MAATSTAF


VAKBONDSRECHTEN WERELDWIJD

VAKBONDSRECHTEN

IN DE KLEMHet blijft belangrijk om vakbonden te ondersteu-

nen in hun werk. De basis hiervoor is hun (inter-

nationaal erkende) recht op organisatie en collec-

tieve onderhandeling met de daarbij horende

vrijheid om te staken. In veel landen is het name-

lijk moeilijk voor werkende mensen om zich te

organiseren en op te komen voor betere arbeids-

omstandigheden, zonder risico te lopen op ont-

slag, gevangenisstraf of zelfs moord. Maar men-

sen kunnen hun stem niet laten horen en hun

situatie niet verbeteren zonder deze mensen-

rechten. FNV steunt projecten om vakbonden te

helpen deze rechten te waarborgen, op internati-

onaal, nationaal, bedrijfs- en individueel niveau.

FNV protesteert bij regeringen en bedrijven in

geval van schending van vakbondsrechten. Op

deze wereldkaart staan de projecten met als

belangrijkste thema ‘vakbondsrechten’ in 2016

en de protestacties en -brieven die de FNV

stuurde.

VAKCENTRALE » CGTP «

Campagne met de vakbonden voor textiel, export landbouw,

overheid en huishoudelijk personeel tegen speciale wet-ten die rechten verminderen en organisatie in vakbonden

belemmeren; versterking campagne-capaciteiten en

organising in deze sectoren.Peru

LANDARBEIDERSBOND ZIMBABWE

» GAPWUZ «Organisatieversterking: organi-seren en recruteren, heropzet-ten of vernieuwd opzetten van structuren; communicatie met de leden; belangenbehartiging

en loononderhandelingen.Zimbabwe

SENEGALALALGAMBIA


SIERRA LEONE

LIBERIAA

CÔTED'IVOIRE

RKINABURKINRKINAFASOFAFAS

GHANAGGOGOTOO O

BENB

GABONN


VAKCENTRALE » ZCTU «

Versterking vakbeweging: training van scholingsmedewerkers en

leden bij vakbonden in vakbonds-rechten; ledenwerving; mobilisatie.

Zimbabwe

D A

HAHA

INTERNATIONALE FEDERATIE VOOR DE BLOEMENSECTOR

» IUF «Vakbondsrechten in de bloemen-

sector in Colombia: Bijdragen aan de organisatiever-

sterking van vakbonden, het recht op organisatie en cao-onderhan-deling, verbeteren werkomstan-digheden en bevorderen sociale dialoog in de bloemensector.

Colombia

EE

INTERNATIONALE FEDERATIE VOOR DE

PUBLIEKE SECTOR » PSI «

Recht op collectief onderhandelen in publieke sector.

Colombia

VAKCENTRALES

» CUT / CTC «NGO

» ENS «Campagne onder vakbondsleden

en leiders voor invoering en uitwerking van het vredesak-

koord tussen de overheid en de guerrillabeweging FARC, met inachtneming van arbeids- en

vakbondsrechten. Colombia

A AND BARBU

UCIA

GRENAD

S

VEN

ELANDICELAND

IRELAA

PORTUGALL

MOROCOCC

INTERNATIONALE FEDERATIE VOOR WERKNEMERS IN ONDER

ANDERE COMMERCIËLE, FINANCIËLE, GRAFISCHE EN

INDUSTRIËLE SECTOREN

» UNI «Monitoren en verdedigen van

(internationale) mensen- en vak-bondsrechten van lidbonden van UNI in Colombia bij multinational

G4S (beveiligingsbedrijf) en bouw-markt Sodimac; volledige naleving van de mondiale overeenkomsten die UNI met deze bedrijven heeft

afgesloten.Colombia

ADVOCATENCOLLECTIEF » CCAJAR «

CCAJAR werkt samen met de drie vakcentrales (CUT, CGT en CTC) aan een plan voor

collectieve schadevergoeding aan de Colombiaanse vak-

beweging vanwege ernstige mensenrechtenschendingen.

Colombia

ECUA

NGO

» ENS «Steun bij versterking vakbeweging.

De ENS levert de noodzakelijke informatie voor de vakcentrales CUT en CTC om campagne te voeren tegen schending van

vakbondsrechten.Colombia

MALTAGREECE

POLANDBELARUS

UKRAINE

ROMANIA

BULGARIA

DEN

FINLAND


KAZAKHSTAN

MONGOLIA

CHINA

KYRGYZSTAN


UZBEKISTAN

TURKEY

SYRIA

JORDANIRAQ

SAUDI ARABIA

OMAN

YEMEN

IRAN AFGHANISTAN

PAKISTAN

KASHMIR

INDIA

NEPALBHUTAN

BANGLADESH

SRI LANKA

MYANMAR(BURMA) LAOS

THAILAND VIETNAM

CAMBODIA

MALAYSIA

TAIWAN

PHILIPPINES

BRUNEI

INDONESIA

EAST TIMOR

PAPUA NEW GUINEA

SOLOMON ISLANDS

N. KOREA

S. KOREA JAPAN

PALAU

NAURU

VANUATU

AUSTRALIA

NEW ZEALAND

LIBYA EGYPT

SUDAN

CHAD


A


ERITREA

DJIBOUTI

ETHIOPIASOMALIA

KENYAUGANDA

RWANDA

BURUNDI

TANZANIA

ANGOLAZAMBIA

MALAWI

MOZAMBIQUEZIMBABWE

BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHO

SWAZILAND

COMOROS

MADAGASCAR

FIJI


VAKBONDSRECHTEN WERELDWIJD

LA

I

UNIVERSITY OF WESTERN CAPE

Opzetten kennis- en informa-tiebank ter bevordering van de naleving van de regelgeving

voor flexwerk; erkenning rechten flexwerkers, organising.

Zuid-Afrika

ONDERZOEKSINSTITUUT

» NALEDI «Democratische organisatie en erkenning van rechten op de werkplek, ook voor de meest

kwetsbare werknemers.Zuid-Afrika

NGO » TIE «

FNV NETWERK NETWERK ROZE FNV

Uitwisseling en training over LGBTI-rechten op de werkvloer.

Turkije

NGO » OPPUK «

Capaciteitsversterking vakbond oliepalmplantage-arbeiders, verbetering van de arbeidsomstandigheden en vakbondsrechten op de

oliepalmplantages.Indonesië

O

ARBEIDS-NGO » BLF «

Organisatie en bewustwording van rechten en gezondheid/veiligheid

op werkplek van werknemers leerlooierijen. Zie ook pag. 14.

Bangladesh

V

NGO » AJL «

Versterken vakbondsrechten en vakbondsorganisatie van men-sen die in de media werken,

verbetering arbeidsvoorwaarden.Indonesië

VAKBOND VOOR BEVEILIGINGSPERSONEEL

» ZISEGU «Opbouw en versterking van

de vakbond. Zimbabwe

Schrijfacties 2016

Ghana: Meer sociale zekerheid in Ghana In Ghana voeren werkers campagne voor sociale zekerheid. De miljoenen mensen die elke dag moeten overleven in de informele economie hebben niets als ze geen

inkomen kunnen verdienen. Voor ouderen is er geen AOW.De FNV-werkgroep Afrika haalde op de 1 mei-viering van de FNV 218 handtekeningen

op voor meer sociale zekerheid in Ghana.

Colombia: lid vakbond voor hoger onderwijspersoneel moet vrij

Dr. Miguel Angel Beltrán, een Colombiaanse academicus en lid van de vakbond voor personeel in het hoger onderwijs ASPU (Asociación Sindical de Profesores Universita-rios), werd in juli 2015 gearresteerd op beschuldiging van ‘oproer’ en onterecht tot

acht jaar gevangenisstraf veroordeeld. De Werkgroep Mondiaal FNV Noord haalde op het bevrijdingsfestival in Groningen

ruim vierhonderd handtekeningen op voor zijn vrijlating.

Iran: voorzitter onderwijzersbond moet vrijEsmail Abdi, voorzitter van de Iraanse onderwijzersbond, is veroordeeld tot zes jaar

gevangenisstraf omdat hij betrokken was bij een vreedzame vakbondscampagne voor de rechten van leraren in Iran. Een petitie op de relatiedag van Mondiaal FNV op

10 december leverde dertig handtekeningen op voor zijn vrijlating.

Colombia: reductie programma tegen straffeloosheid

De zorg die de FNV in haar brief aan de president van Colombia uitspreekt is dat de Colombiaanse overheid het “Programma de Descongestión”drastisch wil reduceren tot slechts één rechter met minder staf, terwijl de straffeloosheid nog steeds hoog is. De aanpak van de straffeloosheid in Colombia is in 2006 gevat in een tipartiet akkoord, getekend tussen werkgevers, werknemer en overheid onder auspiciën van de ILO.

Colombia: bedreigingenIn deze brief van de FNV aan de president en vicepresident van Colombia spreekt de FNV haar bezorgdheid uit over de bedreigingen van mensenrechtenactivisten

en vakbondsleiders waaronder Freddy Lozano Villareal, leider van de vakbond voor steenkoolmijnwerkers SINTRACARBÓN.

Indonesië: niet betalen van wettelijke compensatie

In de brief van de FNV aan kledingproducenten UNIQLO, s. Oliver, Gerry Weber, Roxy en Trutex steunt de FNV de werknemers van PT Jaba Garmindo die sinds juni 2015 wachten op de betaling van hun loon en wettelijke compensatie. Het bedrijf sloot

twee fabrieken zonder de werknemers hun wettelijk verplichte lonen, ontslagvergoe-ding en andere compensatie uit te betalen. De FNV roept de kledingproducenten die producten lieten maken in de fabrieken, de werknemers een financiële compensatie

te betalen.

Indonesië: schending vakbondsrechtenDe vakbond verlaten of ontslagen worden. Voor die keuze werden werknemers

gesteld van een palmolieplantage op het Indonesische Sumatra, die levert aan de multinational Wilmar. De FNV heeft op 29 november een protestbrief naar het kantoor van Wilmar in Nederland gestuurd. Wilmar reageerde meteen: het bedrijf zegt hieraan

te werken. Maar aanvallen op vakbonden komen op grote schaal voor.

Guatemala: moord op vakbondsmedewerkerIn de brief aan de president van Guatemala veroordeelt de FNV de moord op Brenda

Marleni Estrada Tambiento, medewerkster van de vakbond UNSITRAGUA-HISTORIA. Ze werd neergeschoten op 5 juni 2016 toen ze op weg was naar het busstation na

een bezoek aan haar vader, vakbondsleider en in onderhandeling over een cao voor medewerkers op een bananenplantage in het district Izabal.

Zuid-Afrika: staking bij wijnproducentIn een brief aan de vakbond CSAAWUU laat de FNV weten dat zij de staking van de bond bij wijnproducent Robertson Winery steunt. De bond voert actie omdat

Robertson Winery weigert de bond te erkennen en de ethische normen schendt die de grootste afnemer, het Zweedse Systembogalet, eist. CSAAWUU strijdt onder andere voor erkenning, einde van intimidatie van vakbondsleden en het recht op collectieve

onderhandeling.

Zuid-Korea: veroordeling vakbondsleiderDe FNV stuurde een brief naar President Park van Zuid-Korea om te protesteren tegen

de veroordeling tot vijf jaar gevangenisstraf van Han Sang-gyun, voorzitter van de Zuid-Koreaanse zusterorganisatie KCTU. Han krijgt deze zware straf onder andere voor het organiseren van en deelnemen aan demonstraties in solidariteit met de slachtof-

fers van een bootramp.

SRI LANKASR

VAKBOND VOOR DIVERSE SECTOREN IN ATJEH

» TRADE UNION CARE CENTER « Versterken vakbondsrechten en vakbondsorganisatie in de oliepalm- en energiesector

in Atjeh.Indonesië

CHINACHIN

TAJIKISTANANT ISTANN

NOMAN

AFGHANISTAN

PAKISTANAP

KASHMIRIRKASHMKASHMASHMIRKASHMIKK

INDIA

NEPALLNEPALHUTANBHUHUBHUTHU

HGLADESHGLABANGBAN ESHGLADESH

SRI LANKASR

MYANMARANMM(BU(BURMA)RM LALAOSLA

THAILAND

CCC


VAKBONDSRECHTEN BANGLADESH

EEN NIEUW TIJDPERK VOOR LANDARBEIDERS

“Ik dacht: we moeten hen blijven steunen want ze doen goed

werk, maar dat het ook werkelijk zou lukken, had ik niet

gedacht,” zegt beleidsmedewerkster Zuid-Azië, Wilma Roos. Ze

doelt op de inspanningen van de Bengaalse partners BLF

(Bangladesh Labour and Welfare Foundation) en OSHE

(Occupational Safety, Health and Environment Foundation) om

een vakbond voor landarbeiders op te zetten. De invloed van

beide partners bleef lang beperkt doordat de Bangladesh Labour

Act 2006 organisatie van landarbeiders verbiedt. Of beter

gezegd: verbood.

EERSTE VAKBOND VOOR LANDARBEIDERS IS MIJLPAALDie doorbraak is te danken aan de ‘politieke troef’ die BLF

inzette: haar voorzitter heeft politieke invloed in de regio Feni,

waar BLF is begonnen met het organiseren van landarbeiders.

Doordat hij lid is van de regeringspartij kon de BLF-voorzitter

ook landelijk politieke druk uitoefenen. Zo lukte het uiteindelijk

om de landelijke wet aangepast te krijgen. Daarna was het sim-

pel om de lokale vakbond te registreren. Ook OSHE slaagde er

vervolgens relatief makkelijk in een vakbond te registreren in

haar regio. Roos: “Dat de landarbeiders in Bangladesh nu voor

het eerst een vakbond hebben, is echt een mijlpaal!”

De landarbeiders behoren tot de armste groep op het platteland.

Onder hen zijn veel migranten uit andere regio’s die bijvoorbeeld

vanwege overstroming geherhuisvest worden in een ander

gebied. Ze zijn landloos en hebben alleen hun arbeidskracht om

te overleven. Ze bewerken het land voor grootgrondbezitters.

Roos: “De kersverse vakbonden maken zich nu sterk om deze

mensen toegang te geven tot landrechten, bijvoorbeeld van een

stuk kash land, dat is land dat weliswaar een paar keer per jaar

overstroomt maar dat door het slib dat achterblijft ook heel

vruchtbaar is.”

Omdat de meeste van deze landarbeiders volledig ongeschoold

zijn, verzorgt de bond ook alfabetiseringscursussen. Roos: “Een

van de vrouwen die de training had gevolgd was daar zo verrukt

over. Ze zei: ‘Eerst waren we in het donker, nu zijn we in het

licht.’”

UITWISSELING MET INDIASE LANDARBEIDERSBOND EFFECTIEF Een dergelijk gevoel hadden ongetwijfeld ook de eerste vier

vrouwen die dankzij de bond een sociale zekerheidsuitkering

ontvangen. Met een beroep op de ‘Right to Information act’ ont-

dekte de vakbond welke sociale zekerheidsstelsels er in de wet

staan, welk formulier er nodig is om de voorziening aan te vra-

gen en wie erover gaat. Het idee hiervoor kwam van de Indiase

landarbeidersbond APVVU waarmee de Bengalen dit jaar,

gesteund door Mondiaal FNV een uitwisseling hadden. Net als in

India bleken er ook in Bangladesh redelijk veel voorzieningen in

de wet te staan waar niemand gebruik van maakte. Dankzij

bemiddeling van de bond komt daar nu verandering in.

De belangrijkste missie van de vakbond voor 2017 is een federa-

tie op te richten. Daarvoor is een minimum van vijf bonden ver-

eist. Roos: “Een derde bond is nu in oprichting, dus nog twee te

gaan en dan kan er in Bangladesh eindelijk ook op landelijk

niveau voor de rechten van landarbeiders worden geijverd.”

EEEEEEEEEENNNNN NNNNNIIIIIEEEEEUUUUUWWWWW TTTTTIIIIIJJJJJDDDDDPPPPPEEEEERRRRRKKKKK VVVVVOOOOOOOOOORRRRR LLLLLAAAAANNNNNDDDDDAAAAARRRRRBBBBBEEEEEIIIIIDDDDDEEEEERRRRRSSSSS“Eerst waren we in het donker, nu zijn we in het licht,” vertelde een Bengaalse landarbeidster aan Mondiaal-beleidsmedewerkster Wilma Roos. Een alfabetiseringscursus zorgde voor die miraculeuze verandering. Maar het échte wonder was dat ze de cursus kreeg van de eerste vakbond voor landarbeiders ooit in Bangladesh.

ANGOLAZAMBIAMBIA

ALAWIMMAMAMA


BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHOLESELESO

AZILANDZSWASWWAWAZSW

COMORO

MADADAGA


VAKBONDSRECHTEN ZIMBABWE

“Een ingewikkeld en een beetje triest verhaal”, erkent Tuur

Elzinga die namens Mondiaal FNV de laatste jaren de steun aan

de ZCTU begeleidde. Ooit was de ZCTU een trouwe bondgenoot

van de Zimbabwaanse regering onder leiding van ex-vrijheids-

strijder Robert Mugabe. Maar hoe meer Mugabe zich ontpopte

als een despoot, des te meer belandde de ZCTU in de oppositie.

Vanaf de jaren negentig is de vakcentrale de belangrijkste oppo-

sitiekracht in het land.

RAMPZALIGE ECONOMISCHE SITUATIEMaar de afgelopen jaren werd ook steeds duidelijker dat de

ZCTU er onvoldoende in slaagde om financieel gezond te blijven.

Het is eigenlijk een wonder dat de centrale er desondanks in

bleef slagen om ook successen te behalen en alle projecten

gewoon uit te voeren. De ZCTU raakte ondertussen wel steeds

meer afhankelijk van buitenlandse steun, zoals van de FNV. “We

hebben de ZCTU lange tijd geholpen te overleven in extreem

moeilijke omstandigheden”, legt Elzinga uit, “maar we hebben

onze collega’s enkele jaren geleden te verstaan gegeven dat het

belangrijk is op eigen benen te staan. Andere vakbondsdonoren

waren al eerder opgestapt.” De afgelopen twee jaar heeft de

ZCTU, met steun van de FNV, een belangrijke reorganisatie door-

gemaakt. Het doel daarvan was een organisatie op te bouwen

die kan bestaan van de bijdragen van de aangesloten bonden.

Die situatie was in Zimbabwe ver te zoeken. Wegens de rampza-

lige economische situatie zijn de afdrachten aan de vakcentrale

gekelderd. Zo’n 95 procent van de Zimbabwaanse economie is

informeel. Een aantal van de informeel werkenden in Zimbabwe

heeft zich georganiseerd in de Zimbabwe Chamber for Informal

Economy Associations. De ZCIEA is inmiddels de grootste aange-

sloten bond bij de ZCTU, maar het is duidelijk dat informeel wer-

kenden slechts een minimaal bedrag kunnen bijdragen aan de

vakbond.

OP EIGEN KRACHT VERDERMondiaal FNV heeft een aantal workshops gefinancierd waarin

de collega’s van ZCTU een plan hebben gemaakt om hun vak-

bondsorganisatie financieel duurzaam te maken.. Onder andere

door bedrijven via de rechter te dwingen de vakbondsgelden af

te staan (in Zimbabwe geldt het zogenaamde check-off systeem,

waarbij de werkgever een deel van de loonkosten direct over-

maakt aan de vakbond). Daarnaast heeft de ZCTU nu beter zicht

op de lidmaatschapsinkomsten waar ze van op aankunnen en de

diensten die ze daarvoor kunnen bieden aan de leden. “De ZCTU

moet kleiner en gezonder”, zegt Elzinga. “Het wordt moeilijk

voor ze”, geeft hij toe, “maar de centrale staat er inmiddels beter

voor dan twee jaar geleden. Het is nu tijd dat ze laten zien dat

ze op eigen kracht verder kunnen.”

Met de scheiding tussen de ZCTU en de FNV zijn de banden tus-

sen de vakbewegingen in beide landen niet helemaal doorge-

sneden. FNV blijft een politieke band met ZCTU houden. En

enkele sectorale bonden krijgen nog steeds steun – dat gebeurt

met een bijdrage uit de eigen FNV solidariteitsfondsen.

DE ZCTU ZET DE TERING NAAR DE NERINGZIMBABWAANSE VAKCENTRALE OP EIGEN BENEN

Wanneer besluit je een relatie te beëindigen? Het is één van de lastigste beslissingen die je kunt nemen. Vooral als het een relatie betreft die al zo’n veertig jaar duurt. In 2016 gingen de FNV en de Zimbabwaanse vakcentrale ZCTU (Zimbabwe Congress of Trade Unions) uit elkaar.

Fo

to: Z

CT

U

Fo

to: B

LF

UNITED STATES OF AMERICA

C A N A D A

COMEXICO

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITI

DOMINICANREP.

BELIZE

PANAMACOSTA RICA

EL SALVADOR

GUATEMALA

NICARAGUA

HONDURAS


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELA


SURINAME

GUYANA

BRAZILPERU

ECUADOR

BOLIVIA

PARAGUAY

CHILE

ARGENTINA

URUGUAY

ALASKAICELAND

NORWAY

IRELAND

UNITEDKINGDOM

FRANCE

SPAINPORTUGAL

ITALY

GERMANY

M

SWE

MOROCCO

WESTERNSAHARA

ALGERIA


NIGERIA

TUNISIA

SENEGALGAMBIA


SIERRA LEONE

LIBERIA

CÔTED'IVOIRE

BURKINAFASO

GHANATOGO

BENIN

CAMEROON

EQUAT. GUINEA

GABON CON


N

MEXICO

COSTA RICA


= alle landen waarin de projecten uitgevoerd worden.

ONDERZOEKSINSTITUUT

» PLADES «Steun aan organisaties van informeel werkenden. Helpen in het voeren van lobbyen dialoogactiviteiten om voor hun rechten en gewoon goed werk op

te komen.Peru

INTERNATIONALE VAKBONDSFEDERATIE VOOR COMMERCIËLE, FINANCIËLE,

GRAFISCHE EN INDUSTRIËLE SECTOR

» UNI «Bevorderen van gewoon goed werk in multinationals G4S (beveiligingsbedrijf)

en bouwmarkt Sodimac.Colombia

INTERNATIONALE ALLIANTIE VOOR STRAATVERKOPERS

» STREETNET INTERNATIONAL «Leiderschapstraining voor het bestuur

van South African Informal Traders Alliance (SAITA), de Zuid-Afrikaanse organisatie voor straatverkopers.

Zuid-Afrika

NGO » SOUTH AFRICAN WINE

INDUSTRY TRUST «Versterking van de acht agrarische vakbonden die

lid zijn van AWETUC (Agricultural Workers Empower-ment Trade Union Council), een vakbondsfederatie in oprichting. Trainingsprogramma voor de vakbonden,

campagne voor decent work en bewustzijn landarbei-ders van hun mensenrechten.

Zuid-Afrika

VAKBONDSFEDERATIE

» GTUC « Meer informele werkers bereiken over sociale zekerheidsprogramma’s voor

informeel werkenden.Ghana

ELANDICELAND

NORWAYWAY

ALY

GERMANYGGE

ALLIANTIE VOOR STRAATVERKOPERS

» KENYA NATIONAL ALLIANCE FOR STREET VENDORS & INFORMAL

TRADERS «Versterken capaciteit van KENASVIT en haar leden voor collectieve onderhandelingen,

lobby en advocacy. Kenia

VAKBOND VOOR HUISHOUDELIJK MEDEWERKERS

» SINTRRAHOL «Training in professionele, persoonlijke en communicatieve vaardigheden van huishoudelijk medewerkers, arbeids-scholing voor leden van SINTTRAHOL.

Peru

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR MIJN-, ENERGIE-

EN MAAKINDUSTRIE » INDUSTRIALL «

Vakbonden versterken om de praktijk van uitbesteden van werk te

veranderen of af te schaffen. Colombia

IRELANDAND

SPAINPORTUGALL

MOROCOCCO

WESTERN

AL

VAKBOND IN BLOEMENSECTOR » UHISPAWU «

Opbouw en versterking jonge, kleine vakbond in de bloemensector. Onafhan-

kelijk advies over onderhandelingen, vakbondswerk, bloemenkeurmerken en, op termijn, aansluiting bij de internati-onale vakbondsfederatie in de sector:

IUF. OegandaTHE BAHAMAS

HAITIHA IDOMINICANREP.RE


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELA

GUINEA-BISSAU

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR MIJN-,

ENERGIE- EN MAAKINDUSTRIE » INDUSTRIALL «Uitbreiding van onzeker werk

beperken; de arbeidsomstandig-heden van flexibele werknemers

verbeteren; werknemers in onzeker werk in alle sectoren van IndustriALL werven als vakbonds-lid; en namens hen collectieve onderhandelingen te voeren.

Burkina Faso, Democratische Republiek Congo, Nigeria,

Senegal

ONZEKER WERK WERELDWIJDOnzeker werk (‘precarious work’) is mondiaal een

trend. Veel mensen werken in een situatie waarin

ze te weinig verdienen om in hun dagelijkse

levensonderhoud te voorzien, zonder een fatsoen-

lijk contract, uitzicht op vast werk, sociale zeker-

heid en zonder rechten om zich te organiseren.

Vaste banen worden omgezet in onzeker werk,

mensen worden gedwongen voor zichzelf te gaan

werken en komen in de informele economie

terecht. Hoe dan ook: onzeker werk ondermijnt fat-

soenlijke arbeidsvoorwaarden en vakbondsorgani-

satie en daarmee de mogelijkheid voor mensen om

een toekomst op te bouwen. FNV steunt projecten

waarin vakbonden en arbeids-ngo’s zich inzetten

voor meer zekerheid voor werkenden. Op deze

wereldkaart staat een selectie van de projecten

die Mondiaal FNV steunde in 2016 met als belang-

rijkste thema ‘meer zekerheid in werk en inkomen’

voor mensen in kwetsbaar werk. In 2016 is

Mondiaal FNV begonnen met de steun aan diverse

projecten in het kader van het Strategisch

Partnerschap voor Transformatie van de

Kledingketen. Dit strategisch partnerschap is een

innovatief programma van FNV, CNV, Fair Wear

Foundation en het Ministerie van Buitenlandse

Zaken, om arbeidsomstandigheden in de kledingin-

dustrie te verbeteren. Deze projecten zijn gemar-

keerd met een:

ONZEKER WERK WERELDWIJD

MALTAGREECE

POLANDBELARUS

UKRAINE

ROMANIA

BULGARIA

DEN

FINLAND


KAZAKHSTAN

MONGOLIA

CHINA

KYRGYZSTAN


UZBEKISTAN

TURKEY

SYRIA

JORDANIRAQ

SAUDI ARABIA

OMAN

YEMEN

IRAN AFGHANISTAN

PAKISTAN

KASHMIR

INDIA

NEPALBHUTAN

BANGLADESH

SRI LANKA

MYANMAR(BURMA) LAOS

THAILAND VIETNAM

CAMBODIA

MALAYSIA

TAIWAN

PHILIPPINES

BRUNEI

INDONESIA

EAST TIMOR

PAPUA NEW GUINEA

SOLOMON ISLANDS

N. KOREA

S. KOREA JAPAN

PALAU

NAURU

VANUATU

AUSTRALIA

NEW ZEALAND

LIBYA EGYPT

SUDAN

CHAD


A


ERITREA

DJIBOUTI

ETHIOPIASOMALIA

KENYAUGANDA

RWANDA

BURUNDI

TANZANIA

ANGOLAZAMBIA

MALAWI

MOZAMBIQUEZIMBABWE

BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHO

SWAZILAND

COMOROS

MADAGASCAR

FIJI


ONZEKER WERK WERELDWIJD

WERELDWIJD (in vijftien landen)

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR HUISHOUDE-

LIJK MEDEWERKERS

» IUF «Huishoudelijk medewerkers

claimen hun rechten en positie.

WERELDWIJD (in vijf landen)INTERNATIONALE VAKBONDSFEDERATIE

VOOR TRANSPORT

» ITF «Capaciteit van vakbonden versterken om op te komen voor betere arbeidsomstandig-

heden en positie van informele transportwer-kers, inclusief vrouwelijke medewerkers.

WERELDWIJD (in zes landen)INTERNATIONALE VAKBONDSFEDERATIE

VOOR PUBLIEKE SECTOR

» PSI «Werken aan decent work en sociale bescherming

voor arbeidsmigranten de publieke sectoren.

WERELDWIJD (in 23 landen)INTERNATIONALE ALLIANTIE

VOOR STRAATVERKOPERS

» STREETNET INTERNATIONAL « Betere arbeidsvoorwaarden en meer zekerheid

in werk voor straatverkopers.

FA

KH

TUTU

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE BOUW-

EN HOUTSECTOR » BWI «

Verbetering leef- en arbeids-omstandigheden van arbeids-

migranten in Azië.

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE MIJN-, ENERGIE- EN MAAKSECTOR

» INDUSTRIALL «Verbetering arbeidsomstandigheden

van scheepsslopers.India, Bangladesh, Pakistan

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE BOUW- EN

HOUTSECTOR

» BWI «arbeidsrechten in projecten van de Asia

Development Bank.

ARBEIDS-NGO

» OSHE & BLF«Verbeteren arbeidsomstan-digheden van ongeorga-niseerde landarbeiders,

bewustmaken rechten, vei-ligheid, opzetten organisatie die hen kan vertegenwoordi-

gen in sociale dialoog.Bangladesh

A

»UNIVERSITY«OF WESTERN

CAPEOnderzoek naar regule-ring van onzeker werk, een betere arbeidswet-geving en regelgeving.

Zuid-Afrika.

VAKBOND

» NUCWOSA «Oprichting van de vakbond voor

thuiszorgers, the National Union of Care Workers of South Africa.

Zuid-Afrika / Zie ook pag. 19

ND

ONDERZOEKSINSTITUUT IN ZIMBABWE

» LEDRIZ «Onderzoek naar de deregu-lering en flexibilisering van werk en het vookomen van

onzeker werk.Benin, Ghana, Kenia,

Malawi, Nigeria, Oeganda, Tanzania, Zambia, Zim-

babwe, Zuid-Afrika.

INTERNATIONALE VAKBONDSFEDERATIE VOOR DE BOUW- EN HOUTSECTOR

» BWI « Vakbondsorganisatie en -actie in bouwen infrastructuurprojecten in Oost-Afrika voor

gewoon goed werk. Monitoren (inter)nationale overeenkomsten, rechten werk-nemers in Kenia, Tanzania, Oeganda,

Rwanda, Zuid-Afrika, Zimbabwe

COMOROS

ARBEIDS-NGO

» WOMEN WORKING WORLDWIDE «

Vrouwelijke werknemers in de tuin-bouw hun capaciteiten en vertegen-woordiging verbeteren om effectieve

loononderhandelingen te kunnen voeren. Bestrijding discriminatie van

vrouwen op de werkvloer.Kenia, Oeganda, Tanzania

AUSTRALIA

ARBEIDS-NGO

» OSHE «Organisatie van vuilnisrapers en hen

bewust maken van veiligheid en gezondheid.Bangladesh

INTERNATIONALE VAKBONDS

FEDERATIE VOOR DE KLEDING-INDUSTRIE

» INDUSTRIALL «De veertien lidbonden van Indus-triALL in de textielsector, verenigd

in het IndustriALL Bangladesh Council, hebben als doel de organi-

satiegraad van werkneemsters en werknemers in deze sector

te verhogen, en de vakbonden te versterken.

Bangladesh

MALTA

AN

R A T I O N

MONGOLIA

LANDARBEIDERSBOND INDIA

» APVVU «ARBEIDS-NGO’S BANGLADESH

» OSHE EN BLF «Uitwisseling tussen onze Indiase

partner APVVU, die al bijna twintig jaar ervaring heeft met het organiseren van

landarbeiders in Zuid India, en twee van onze partners in Bangladesh, OSHE en BLF, die twee jaar geleden begon-nen zijn met het organiseren van deze

doelgroep. India/Bangladesh

S

PAPUA NEW GUINEAAP NEW NAURU

INTERNATIONALE VAKBONDSFEDERATIE VOOR MIJN-, ENERGIE- EN MAAKINDUSTRIE

» INDUSTRIALL « Versterken van vakbonden en het opleiden van vrouwelijke vakbondsleiders. Birma, Cambodja, Filippijnen, Indonesië

EAST TIMORE

VANUATU

FIJI

VAKBONDSFEDERATIES » FSPMI EN ASPEK «

VAKCENTRALE

» KSPI « Bereiken decent work, sociale zekerheid, gelijk-heid mannen en vrouwen en uitvoering van de

wet op outsourcing. Indonesië

MYM

REA APAJA

LANDARBEIDERSVAKBOND

» APVVU « Opkomen voor rechten, positie, arbeids-omstandigheden van ongeorganiseerde

landarbeiders; armoede op het platteland ver-minderen door het bosbeheer te verbeteren, met deelname van Adivasi (inheemse volken) en gemeenschappen die afhankelijk zijn van

het bos. India

AD

N

RA

VAKBONDS-NGO

» TIE «Versterken Zelforga-nisatie van precaire werkneemsters in de publieke sector in Nederland en

Turkije.

VAKBONDSFEDERATIE

» FEDERATIE BURUH LINTAS PABRIK «

Opzetten van een trainingsmodule over gendergelijkwaardigheid van en voor werknemers in de textielsector. Produceren korte documentaire over

gender based violence op de werkvloer in de textielsector. Indonesië

ARBEIDS-NGO

» SAVE «Verbeteren van arbeidsrechten van kledingarbeiders, bestrijding gebon-

den arbeid door meisjes. IndiaLAOSL

TAIWANTA

INTERNATIONALE VAKBONDS

FEDERATIE VOOR DE KLEDINGINDUSTRIE

» INDUSTRIALL «Organisatie van werknemers en

capaciteitsversterking van de lidbonden in de textielindustrie. Myanmar

De gemiddelde leeftijd van het bestuur van vakcentrale CGTP,

een partner van Mondiaal FNV, ligt ver boven de vijftig. Deze

generatiekloof is vooral een gevolg van de repressie van de vak-

beweging door de Peruaanse regering in de jaren negentig.

Onder het mom van terrorismebestrijding pakte ze de vakbewe-

ging keihard aan. De aanwas van nieuwe leden stokte. De leef-

tijdscategorie van twintig tot veertig jaar is ernstig onderverte-

genwoordigd bij de CGTP.

Soms kunnen dingen raar lopen. De vakbond in Peru kampt al jaren met een zichtbare veroudering van zowel het ledenbestand als het bestuur. In een poging om de rechten van jongeren af te knijpen, heeft de Peruaanse regering hen juist in de armen van de vakbeweging gedreven. Vakcentrale CGTP probeert de hernieuwde interesse van jongeren te consolideren.

PULPWET LEIDT TOT NIEUWE GENERATIE VAKBONDSBESTUURDERS

PROTEST PERUAANSE JONGERENIn 2015 lanceerde de regering een wetsvoorstel om de arbeids-

wetgeving voor jongeren te veranderen. De ‘Ley de régimen

laboral juvenil’ stond al snel bekend als de Ley Pulpín, de pulp-

wet. Voor jongeren betekende de wet vooral een aanslag op hun

bestaande rechten. En voor het eerst in lange tijd kwamen zij

massaal in verzet. Het protest van de Peruaanse jongeren sloot

naadloos aan bij de pogingen van de CGTP om de ‘verloren gene-

ratie’ bij het vakbondswerk te betrekken. Het afgelopen jaar

heeft de CGTP geïnvesteerd in het scholen van jongeren in vak-

bondswerk.

Onder hen waren Omar Alonzo Parco Mesia (40) en Lorena Carola

Chavera Caceres (30). Met zo’n dertig anderen volgden zij een

cursus vakbondsversterking voor jonge vakbondsleiders. Omar:

“De cursus duurde zeven maanden, iedere maand een vol week-

end. We werden ondergedompeld in nieuwe kennis over vak-

bondswerk: arbeidswetten, de rol van vrouwen, de invloed van

het internationale bedrijfsleven.” Lorena: “Wat ik onder andere

geleerd heb, is dat het bij vakbondswerk niet alleen moet gaan

over arbeidsvoorwaarden maar ook over algemene maatschap-

pelijke ontwikkelingen, zowel nationaal als internationaal.”

ZEVEN JONGEREN IN HET HOOFDBESTUURSociale dialoog was een belangrijk aandachtspunt tijdens de cur-

sus. Deze nieuwe koers sluit aan bij de verwachtingen van de

jonge vakbondsleden. Een van de kernpunten van de jonge

generatie is dat ze de arbeidsverhoudingen in het land willen

open gooien, vertelt Omar. “Het helpt als je de meeste knelpun-

ten kunt oplossen door middel van onderhandelingen en

gesprek. Dat is winst voor iedereen. Dat kan alleen als er enig

vertrouwen is.” Lorena: “Belangrijk is dat er een plek is waar

werknemers en werkgevers elkaar kunnen ontmoeten. Zodat je

van elkaar kunt horen wat ieder bezighoudt, waar men bang

voor is.” Omar: “Dan blijft er nog genoeg over om de degens over

te kruisen.”

De verjonging van de vakbeweging is tijdens het jaarlijkse CGTP-

congres eind 2016 bezegeld met de verkiezing van zeven jonge-

ren in het hoofdbestuur van de vakcentrale. Zowel Lorena als

Omar werd gekozen.


ONZEKER WERK PERU MEXICOME

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITIH I

DOMINICANREP.REP

ELIZELBEBELBE

PANAMANAPANAM

COSTA RICARICA

EL SALVADOR

AGUATEMGUATEMALAA

RAGUANICAR

HONDURASHONDURARA


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELAELA


SURINAMESSU

GUYANAAGUGGGUY

BRAZILZ

PERUPE

ECUUADOR

BOLIVIABO

PARAGUAYAYPPA

CHILEE

ARGENTINAAR

UUURUGUAYUU

WESSAH

GAMBIA

GUINEA-BISSAU

S

Hilariteit tijdens de cursus van CGTP. Foto: Astrid Kaag.

Lorena krijgt haar diploma van Carmela Sifuentes, voorzitter van de CGTP.

Foto: Astrid Kaag.


KWETSBAAR WERK ZUID-AFRIKA

De community care workers – thuiszorgers – van Zuid-Afrika doen zonder sociale bescherming en tegen een belabberd loon belangrijk en gevaarlijk werk. Ondanks die zware omstandigheden zijn de CCW’ers er nu in geslaagd zichzelf te organiseren. Het eerste congres van hun bond NUCWOSA (National Union of Care Workers of South Africa) in november 2016 was de kroon op een jaar van keihard, maar succesvol werken.

Het werk van de community care workers (CCW’ers) in Zuid-

Afrika is even noodzakelijk als gevaarlijk. Ze gaan van huis tot

huis om medische en sociale zorg te verlenen aan de kwetsbaar-

ste groepen: chronische zieken, ouderen, mensen die aan bed

gekluisterd zijn en weeskinderen. De beroepsgroep groeide

enorm toen CCW’ers na de afschaffing van de apartheid werden

ingezet om voorlichting te geven en medicatie te verstrekken in

de voormalige thuislanden. De CCW’ers vormden zo ook de voor-

hoede in de bestrijding van de aidscrisis. Er zijn nu ruim 70 dui-

zend community care workers, van wie 80 procent vrouw.

NIET ALS WERKNEMERS ERKEND“Ze hebben geen arbeidscontract, geen baanzekerheid en ze

worden op pad gestuurd zonder een idee te hebben van wat ze

zullen tegenkomen,” vertelt Merle Brown. De Zuid-Afrikaanse

werkt als consultant voor Workers World Media Productions

(WWMP), de partner via wie Mondiaal FNV de CCW’ers in 2016

ondersteunde. “De meeste care workers werken voor ngo’s die

daarvoor weer geld ontvangen van de overheid. Welke status de

CCW’ers hebben, is volkomen onduidelijk. Sommigen noemen

hen vrijwilligers, andere oproepkrachten. Door ze niet als werk-

nemers te erkennen, onthoud je deze groep hun arbeidsrechten.”

Ook de beloning is onder de maat: de CCW’ers verdienen maxi-

maal 2000 rand (150 euro) per maand, soms veel minder.

VAKBOND IN OPRICHTINGDe noodzaak om zich te organiseren was dus groot. In ruim een

jaar is NUCWOSA erin geslaagd vijfduizend leden aan zich te bin-

den. “En ze groeien doorlopend,” vertelt Brown. “Dit weekend

kreeg ik nog een appje uit de noordoostelijke provincie

Mpumalanga: ‘Weer 250 leden erbij!’ En zo gaat het de hele tijd.”

De bond is intussen in alle negen provincies van het land verte-

genwoordigd, heeft zijn statuten opgesteld en aangenomen en

de leden hebben een dagelijks bestuur gekozen. Merle:

‘NUCWOSA heeft in korte tijd een ongelooflijke berg werk ver-

zet. Nu is het zaak de vakbond geregistreerd te krijgen. Het pro-

bleem is dat de bond moet bewijzen financieel onafhankelijk te

zijn. De enige inkomsten bestaan uit de cash betaalde bijdragen

van de leden. Die tellen weer alleen mee als NUCWOSA voor

COMMUNITY CARE WORKERS WERKEN HARD AAN ERKENNING

iedere contributie een bonnetje kan overhandigen aan het

ministerie van arbeid. Dat is een enorme klus! Vergeet niet dat

de bond geen staf heeft; ze moeten alles zelf naast hun werk

doen. Toch weet ik zeker dat het ze gaat lukken. Deze mensen

zijn zo gedreven en zo trots op wat ze al bereikt hebben. Ik ga er

helemaal vanuit dat NUCWOSA in het eerste kwartaal van 2017

de registratie rond zal krijgen.”

BURUNDIIBU

TANZANIA

ANGOLAZAMBIAMBIA

ALAWIAAMMMMA


BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHOLESELESO

AZILANDZSWASWWAWAZSW

COMOROS

MADAGAADAGASCAR

Foto: Mario van de Luijtgaarden.

UNITED STATES OF AMERICA

C A N A D A

COMEXICO

THE BAHAMAS

JAMAICAHAITI

DOMINICANREP.

BELIZE

PANAMA

EL SALVADOR

GUATEMALA

NICARAGUA

HONDURAS


DOMINICAST LUCIA

BARBADOS

GRENADA

TRINIDADAND TOBAGO


VENEZUELA


SURINAME

GUYANA

BRAZILPERU

ECUADOR

BOLIVIA

PARAGUAY

CHILE

ARGENTINA

URUGUAY

ALASKAICELAND

NORWAY

IRELAND

UNITEDKINGDOM

FRANCE

SPAINPORTUGAL

ITALY

GERMANY

M

SWE

MOROCCO

WESTERNSAHARA

ALGERIA


NIGERIA

TUNISIA

SENEGALGAMBIA


SIERRA LEONE

LIBERIA

CÔTED'IVOIRE

BURKINAFASO

GHANATOGO

BENIN

CAMEROON

EQUAT. GUINEA

GABON CON


N

COSTA RICA

SOCIALE MAATSTAF


INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN WERELDWIJD

project in het kader van het Strategisch Partnerschap voor Transformatie van de Kledingketen.

UADDO

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE

TRANSPORT » ITF «

Werknemers in Latijns-Amerikaan-se luchtvaartindustrie organiseren, cao-onderhandelingen, verbeteren arbeidsomstandigheden en sociale

dialoog, bevorderen solidariteit werknemers in diverse landen.

Colombia en Peru

LANDBOUWVAKBOND » GAWU «

Ontwikkeling van kin-derarbeidvrije zones in

plattelandsgemeen schappen.Ghana

S OF AMERICA

C A N A D A

AMAIC

INTERNATIONALE VAKBONDSFE-DERATIE VOOR COMMERCIËLE,

FINANCIELE, GRAFISCHE EN INDUSTRIËLE SECTOREN

» UNI «UNI Network International

Het monitoren van een aantal be-drijven op naleving vakbondsrech-

ten, (internationale) campagne voeren tegen deze bedrijven in

geval van schending zodat ze hun gedrag aanpassen. Bevorderen van

gewoon goed werk in multina-tionals G4S (beveiligingsbedrijf), bouwmarkt Sodimac en banken.

Colombia

PANAMAPANAM

INTERNATIONALE VAKBONDSFEDERATIE VOOR DE BLOEMENSECTOR

» IUF « Vakbondsrechten in de bloemensector: bijdragen

aan de organisatieversterking van vakbonden, het recht op organisatie en cao-onderhandeling, ver-beteren van werkomstandigheden en bevorderen

van sociale dialoog. Colombia

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE BOUW- EN HOUTSECTOR

» BWI « Bouwbonden helpen decent work te bevorderen en cao-onderhandelingen

te voeren voor de bouwen houtsector waarin diverse multinationale onder-

nemingen actief zijn. Colombia

AN

ANTIGUA AND BARBUDAT KITTS AND

CAUCIA

BARBADOSST VIN

» ENS « Onderzoek naar het gedrag van

nationale en internationale bedrij-ven in naleving arbeidsrechten.

Colombia

IRELANDAND

PORTUGALL

» FNV BONDGENOTEN « EN DE FÉDÉRATION NATIONALE DU

SECTEUR AGRICOLE IN MAROKKO » UMT «

Scholingsproject voor kaderleden van Landbouwvakbond FNSA-UMT; opbouw sociale dialoog, scholing over veilige arbeidsomstandigheden in Marokko.

VAKBONDS-NGO

» TIE «Zelforganisatie van werknemers in Nederland en Brazilië bij DAF (Pac-car) door uitwisseling van kennis over en ervaring in vakbondswerk

en vakbondsopbouw.Nederland en Brazilië

INTERNATIONALE VAKBONDSFEDE-

RATIE PUBLIEKE SECTOR

» PSI «Begeleiden aangesloten vakbonden in

lobby voor een ander belastingsysteem, waardoor de overheidsinkomsten zullen stijgen en de werkgelegenheid in de

publieke sector behouden blijftVAKBONDSFEDERATIE VOOR

KLEDINGARBEIDERS

» FNTTP «Versterken van de capaciteit om arbeidsrechten in de textiel- en kledingsector te bewaken, te beschermen en in geval van

schending ongedaan te maken.Peru

VAKBONDSFEDERATIE VOOR WERKNEMERS IN DE LANDBOUW

»FENTAGRO «Samenwerking Fentagro en FNV in de keten van Peruaanse land-

bouwproducten die in Nederlandse supermarkten liggen met als doel

de slechte omstandigheden te verbeteren.

Peru

NORW

NITUNITINGDKINGD

AIN

A

AL

» FNV BONDGENOTEN « VAKBONDS-NGO

» TIE «UITWISSELING (KENNIS, SOLI-

DARITEIT) TUSSEN KADERLEDEN UIT DE CACAOVERWERKENDE

INDUSTRIE IN Nederland en Ghana.

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJKVERANTWOORDONDERNEMEN WERELDWIJDInternationaal maatschappelijk verantwoord

ondernemen (IMVO) door bedrijven betekent voor

de FNV dat ze zich minimaal houden aan de funda-

mentele arbeidsnormen van de Internationale

Arbeidsorganisatie ILO: de vrijheid van werkne-

mers om zich te organiseren en om te onderhande-

len over arbeidsvoorwaarden, geen kinderarbeid,

geen dwangarbeid, geen discriminatie. Maar ook

bijvoorbeeld het betalen van een leefbaar loon is

essentieel in vele landen. FNV spreekt bedrijven

aan op hun sociale beleid en ondersteunt vakbon-

den in het onderhandelen met bedrijven. Op deze

wereldkaart staan de projecten die Mondiaal FNV

in 2016 steunde en die voor een belangrijk deel

met IMVO door bedrijven te maken hebben. Ook in

Nederland zet FNV zich in voor IMVO.

MALTAGREECE

POLANDBELARUS

UKRAINE

ROMANIA

BULGARIA

DEN

FINLAND


KAZAKHSTAN

MONGOLIA

CHINA

KYRGYZSTAN


UZBEKISTAN

TURKEY

SYRIA

JORDANIRAQ

SAUDI ARABIA

OMAN

YEMEN

IRAN AFGHANISTAN

PAKISTAN

KASHMIR

INDIA

NEPALBHUTAN

BANGLADESH

SRI LANKA

MYANMAR(BURMA) LAOS

THAILAND VIETNAM

CAMBODIA

MALAYSIA

TAIWAN

PHILIPPINES

BRUNEI

INDONESIA

EAST TIMOR

PAPUA NEW GUINEA

SOLOMON ISLANDS

N. KOREA

S. KOREA JAPAN

PALAU

NAURU

VANUATU

AUSTRALIA

NEW ZEALAND

LIBYA EGYPT

SUDAN

CHAD


A


ERITREA

DJIBOUTI

ETHIOPIASOMALIA

KENYAUGANDA

RWANDA

BURUNDI

TANZANIA

ANGOLAZAMBIA

MALAWI

MOZAMBIQUEZIMBABWE

BOTSWANA

NAMIBIA

SOUTH AFRICA

LESOTHO

SWAZILAND

COMOROS

MADAGASCAR

FIJI


In Nederland werkt FNV samen met:

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN WERELDWIJD

SWSWWSW

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR BOUW- EN

HOUTSECTOR

» BWI «Meer vakbondsleden werven bij projecten in de infrastructuur in

Zuid-Afrika en Zimbabwe, actieve deelname van de bonden in on-

derhandelingen en sociale dialoog om de condities te verbeteren, met name die van werkers met precair en onzeker werk en het ondersteu-nen van bonden in het beïnvloeden

van het nationale beleid op precair/onzeker werk

Zuid-Afrika, Zimbabwe

NAURU

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE MIJN-,

ENERGIE- EN MAAKINDUSTRIE

» INDUSTRIALL «Verbeteren van de capaciteit van vakbonden om sociale dialoog

en onderhandelingen te voeren, door training hoe om te gaan met multinationals, outsourcing, het voeren van sociale dialoog en

(internationaal) netwerken, door organisatieversterking van de bond

en door eenheid op nationaal niveau tussen de bonden te

ontwikkelen.Indonesië

VANUATU

FIJI

ARBEIDS-NGO

» OPPUK «Samen met andere allianties de bedrijven, die lid zijn van RSPO (de Ronde Tafel voor Duuzame Palmolie), aan fundamentele

arbeidsnormen houden. Indonesië

INA

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE TEXTIEL

» INDUSTRIALL «Werknemers in de kledingindustrie organiseren in vakbonden zodat ze beter kunnen strijden voor

verbetering van hun arbeidsom-standigheden.Bangladesh

ARBEIDS-NGO

» BLF «Verbetering arbeidsomstan-digheden in de belangrijkste sector van Bangladesh: de

textielsector.Bangladesh

A T

NGO

» SOCIAL AWARENESS AND VOLUNTARY EDUCATION «

Uitwisseling met partners in Bangladesh (BLF, OSHE, BILS) en

de internationale vakbondsfedera-tie IndustriALL over het voeren van sociale dialoog en geweld tegen

vrouwen op de werkvloer; ontwikkeling educatief materiaal.

India, Bangladesh

A. KOREAA

ARBEIDS-NGO

» OSHE «Werken aan decent work op de

scheepssloopwervenBangladesh

MADADA

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR DE BOUW- EN

HOUTSECTOR » BWI «

Vakbondsorganisatie en -actie in bouwen infrastructuurprojecten in Oost-Afrika

voor gewoon goed werk. Monitoren (inter)nationale overeenkomsten,

rechten werknemers in Kenia, Tanzania, Oeganda, Rwanda,

Zuid-Afrika, Zimbabwe

» FNV «Mondiaal FNV en FNV-sectoren

zijn betrokken bij initiatieven voor afspreken convenanten in de IMVO

risico-sectoren: sectoren waar hoog risico is op mensenrechten-

schendingen in de keten. Nederland

I

SRI LANKASR

INTERNATIONALE VAKBONDS-FEDERATIE VOOR BOUW- EN

HOUTSECTOR

» BWI «Integratie van de fundamentele

arbeidsrechten in projecten van de Asia Development Bank in Nepal,

Pakistan, India, Bangladesh.

FNV vakbondsbestuurder Jos Hendriks houdt best van chocolade. Liefst melk (“Ik ben geen purist”, grapt hij). Pure chocolade is hem te bitter. Een bittere smaak in de mond krijgt hij zeker van de arbeidsomstandigheden waaronder de cacaobonen worden geoogst in landen als Ivoorkust, Ghana en Indonesië. Kinderarbeid en slavernij zijn nog allesbehalve uitgebannen.

GELIKTE POWERPOINTS EN KLEURIGE FOLDERS OVER DUURZAAMHEID, MAAR:

De arbeidsomstandigheden in de cacaoteelt en -verwerking zijn

al jarenlang een doorn in het oog van de vakbeweging. In de

jaren negentig van de vorige eeuw zag de Werkgroep Cacao het

licht, destijds onder de vlag van de Voedingsbond FNV. In het

‘FNV Cacao project duurzaam’ zoals de werkgroep officieel heet,

werken bestuurders en kaderleden samen om de chocoladeke-

ten vrij te maken van kinderarbeid, slavernij en onderbetaling,

en voor fatsoenlijk werk voor alle betrokkenen in de keten.

KINDERARBEID VERERGERDHet is niet onlogisch dat de Nederlandse vakbond zich sterk

maakt voor het duurzaam maken van de cacaoketen, legt

Hendriks uit. “Een kwart van alle wereldwijd geproduceerde

cacao passeert de haven van Amsterdam. Meer dan waar ook ter

wereld.” In Nederland zijn de grootste verwerkingsbedrijven

actief, zoals het Amerikaanse Cargill en OLAM waarvan het

hoofdkantoor in Singapore staat. Daarnaast zitten in Nederland

ook een aantal grote verwerkers van cacao, waarvan Mars

waarschijnlijk de bekendste is. Kortom: Nederland hééft wat

met chocolade.

Toch is Hendriks allesbehalve tevreden met de respons die zijn

werkgroep krijgt bij de werknemers in de cacao-industrie.

“Iedereen vindt natuurlijk kinderarbeid heel erg, maar als je ze

dan oproept om dit binnen hun bedrijf aan de kaak te stellen,

antwoorden ze dat hun bedrijf juist heel goed bezig is. Dat ver-

baast ons niks: werknemers van Mars bijvoorbeeld worden op

hun werk overbluft met gelikte powerpoints en kleurige folders

waarin het bedrijf de eigen prestaties op het gebied van duur-

zaamheid en arbeidsrechten roemt.”

De Werkgroep Cacao van de FNV weet dat de waarheid genu-

anceerder ligt. Hendriks: “Rond het jaar 2000 dreigde er een

importverbod van cacao in de VS vanwege de slavernij op de

plantages – slavernij ligt gevoelig in de VS. In plaats van een

verbod kwam er een convenant: in vijf jaar zou de kinderarbeid

zijn uitgebannen. In 2005 kwam er een onderzoek: er bleek

niets veranderd. In 2010 kwam er nog een onderzoek: nog niks

veranderd. In 2015 bleek kinderarbeid zelfs verergerd!” Van de

beloftes van het bedrijfsleven was niets terechtgekomen.

GEESTEN RIJP MAKEN VOOR VERANDERINGWat de aandacht van de vakbeweging en maatschappelijke

organisaties voor de misstanden in de cacao wel heeft bereikt,

is dat de duurzaamheid op de agenda staat. Bijvoorbeeld tij-

dens de tweejaarlijkse internationale conferentie van de cacao-

sector. Leden van de Cacao Werkgroep zorgen ook altijd dat ze

aanwezig zijn bij deze bijeenkomsten. Duurzaamheid en

arbeidsomstandigheden zijn daar steevast onderwerp van felle

discussies. Het is een lichtpuntje.

In 2016 streek de Wereld Cacao Conferentie neer in de

Dominicaanse Republiek. Een van de voorstellen die de

Werkgroep Cacao tijdens de conferentie deed, was het instellen

van een wereldwijd fonds om boeren te scholen en de situatie

op plantages te verbeteren. Een opslag van 4 procent op de

prijs van de cacaobonen zou jaarlijks een bedrag opleveren van

zo’n 400 miljoen euro. Hendriks: “Niet verbazingwekkend

haalde het voorstel het niet. Maar er werd wel druk over

gepraat. Zo worden langzaam de geesten rijp voor veranderin-

gen.”

“NIETS VERANDERD!”


INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN KINDERARBEID

Campagneposter 2016

DATABASE LONEN


INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN LOONWIJZER

40 MILJOEN BEZOEKERS VOOR DE LOONWIJZER / WAGEINDICATOR!

DE SITE IS EEN EYEOPENER“De situatie is in alle landen verschillend”, benadrukt Osse, “maar

door in alle landen een soortgelijke database aan te leggen, kan je

ineens onderling vergelijken.” Het resultaat in Ethiopië is bijvoor-

beeld dat nu al meer dan honderd nieuwe cao’s zijn afgesproken op

basis van de voorbeeld-cao. Deze voorbeeld-cao kon worden opge-

steld omdat de WageIndicator inzicht heeft gegeven in zo’n zeven-

honderd bestaande cao’s. Voorheen waren die gewoon niet te vin-

den, moest men steeds opnieuw het wiel uitvinden. Dat leidde tot

betere afspraken op een groot aantal gebieden, zoals loonverschil-

len tussen mannen en vrouwen, migratiearbeid en ga zo maar door.

“Het opmerkelijke is dat de ‘technische mensen’ van werknemers

en werkgevers elkaar snel vinden in zo’n beter geformuleerde,

completere cao”, zo vertelt Osse. Het invullen van de percentages

en de bedragen is vervolgens inzet van onderhandelingen en van

politiek. Zeker is dat transparantie en vergelijkbaarheid met de

situatie in andere landen leiden tot betere afspraken en cao’s.

De site is een eyeopener. “Vaak zijn er dingen veel beter geregeld

dan mensen denken. Veel cao’s blinken uit in teksten over gelijk-

heid en het voorkomen van discriminatie van vrouwen op de

arbeidsmarkt. Het probleem zit ’m in de naleving.” Als voorbeeld

noemt Osse het land Togo: “Velen zullen dit land beschouwen als

zo ongeveer het dieptepunt van de wereld. Maar iemand van de

vakbond vertelde me vol trots dat de database hem had laten zien

dat zijn land het enige is waar in de helft van de cao’s bepalingen

zijn opgenomen die discriminatie van werkende moeders verbie-

den. Dat vind ik erg cool.”

Zo’n 40 miljoen mensen wereldwijd bekeken af gelopen jaar een van de bijna honderd nationale WageIndicator-sites. Daar kunnen individuele wer-kers nagaan hoe hoog hun loon moet zijn of welke cao’s er voor hen actueel zijn. En vakbonden kunnen daar vergelijken hoe de arbeidsrechten zijn geregeld in andere landen. Dat leidt tot betere cao’s en hogere lonen.

“Inmiddels zitten we in 92 landen”, zegt Paulien Osse, met nau-

welijks verholen trots, “en we naderen de honderd!” Osse is

vanaf het begin, ruim vijftien jaar geleden, directeur van de

WageIndicator, in Nederland bekend als de Loonwijzer. In alle

landen is een speciale site waar werkgevers, vakbonden en indi-

viduele werkers informatie kunnen bekijken over lonen, cao’s en

arbeidsrecht. In het afgelopen jaar trokken de sites in de 92 lan-

den gezamenlijk 40 miljoen bezoekers!

GEBREK AAN BETROUWBARE EN VERGELIJKBARE DATAVorig jaar heeft de WageIndicator, samen met de regionale vak-

bondskoepel ITUC Afrika, in tien Afrikaanse landen (Ethiopië,

Ghana, Kenia, Malawi, Rwanda, Tanzania, Uganda, Zambia,

Zimbabwe en Zuid-Afrika) onderling vergelijkbare databases

opgezet waarin alle relevante gegevens op het gebied van lonen

en andere arbeidsvoorwaarden zijn te vinden. Zeker in Afrika is

gebrek aan betrouwbare en vergelijkbare data op het gebied van

arbeidsvoorwaarden. Zelfs vakbondsonderhandelaars weten

niet altijd hoe hun onderhandelingsresultaat zich verhoudt tot

andere cao’s in hun land of tot arbeidsvoorwaarden die in de

buurlanden gangbaar zijn. Met speciale research tools kunnen

zij, zelfs zonder statistische kennis, makkelijk inzicht krijgen in

de structuur van de afspraken in een bepaald land of een be-

paalde sector. Onderdeel van het project is dat betrokkenen van

vakbonden on the job worden getraind in het gebruik van deze

gegevens om de eigen onderhandelingspositie te verbeteren.

Illustratie: Loonwijzer


Samen met Mondiaal FNV-voorzitter Leo Hartveld en penning-

meester Coen van der Veer blikken we terug op 2016. Een

gesprek over de centrale rol van de sociale dialoog in het vak-

bondswerk, het effect van de IMVO-convenanten en een soms

opflakkerend verlangen naar revolutie.

Mondiaal FNV heeft zich ingezet voor het op gang brengen van de sociale dialoog in Peru. In 2015 leidde dat tot het ‘Akkoord van Amsterdam’ waarin vakbondsfederatie CGTP en werkgeversorganisatie SNI afspraken samen op te trek-ken. Wat heeft 2016 gebracht?LH: “Dit jaar hebben afgevaardigden van CGTP en SNI stage

gelopen bij de Stichting van de Arbeid. De Peruaanse collega’s

zagen bijvoorbeeld hoe de werkgevers ons steunden in ons ver-

zet tegen het dagloonbesluit van de overheid dat een belang-

rijke verslechtering van de WW-uitkering betekende. Een kwes-

tie waar werkgevers over het algemeen toch wat minder

gepassioneerd instaan. Dat liet zien hoe je druk kunt uitoefenen

door als werkgevers en werknemers een front te vormen.”

Hoe gaat het nu met de sociale dialoog in Peru?

klassenstrijd,’ Maar de gerichtheid binnen de bond om tegelijker-

tijd aan de onderhandelingstafel te gaan, neemt gelukkig toe.

De sfeer tussen de vakcentrale en met name de werkgevers die

zich op de binnenlandse markt richten is goed.”

Geldt dat ook voor de ‘gewone’ vakbondsleden?LH: “Er is kritiek, maar de meesten zijn positief. Dat het echt aan

het veranderen is, bleek ook tijdens het afgelopen CGTP-congres

waar wij als Nederlandse gasten voor het eerst mochten spre-

ken. Dat was vier jaar geleden nog niet mogelijk. Ik heb

gespeecht over het belang van een sterke vakbond voor de soci-

ale dialoog en omgekeerd: hoe essentieel sociale dialoog is voor

de vakbond.”

In Peru gaat het dus de goede kant op. Ook in Oost-Afrika steunt de FNV de sociale dialoog.LH: “Daar gaat het onder andere over de belangen van werkne-

mers en werkgevers in de vorming van een monetaire en econo-

mische unie tussen de landen Burundi, Kenia, Oeganda, Rwanda

en Tanzania. Onze collega’s daar kunnen leren van onze ervarin-

gen in Europa, waar de Nederlandse arbeiders worden wegge-

drukt door goedkope Poolse en Roemeense arbeiders die op hun

beurt worden uitgebuit. We hebben de lidstaten van de Oost-

Afrikaanse Unie op het hart gedrukt afspraken te maken over

arbeidsmigratie. Zij moeten onze fouten vermijden.”

Coen van der Veer valt hem bij: “Gelijk loon voor gelijk werk op

dezelfde plek: of je nou uit Soedan naar Oeganda bent komen

lopen of niet, je krijgt hetzelfde betaald. Je moet geen concur-

rentie op de arbeidsmarkt toestaan.”

Dat klinkt goed, maar als de goedkope arbeid niet naar de fabriek mag, dan gaat de fabriek naar de goedkope arbeid.CvdV: “Dat effect van globalisering is vijfhonderd jaar oud en dat

moeten we misschien maar eens accepteren. We hebben het hier

ook meegemaakt, bijvoorbeeld in de meubelindustrie. Die pro-

ductie verhuisde onder andere naar Tsjechië. Maar de kwaliteit

was zo slecht en het transport zo ingewikkeld dat de lage loon-

kosten daar niet tegen opwogen. Daar is men dus van terugge-

komen. Bovendien: bouwwerkzaamheden kun je niet verplaat-

sen, dat moet op de plek zelf. Als je daar keiharde concurrentie

op de lonen voorkomt, maakt dat een groot verschil.”

Maar in de textiel is de productie indertijd wel verplaatst. In landen als Bangladesh kunnen producenten volop gebruik maken van de slechte arbeidsomstandigheden. In juli 2016 heeft de FNV samen met de rijksoverheid, CNV en 55 partijen uit de branche een handtekening gezet onder het convenant Duurzame Kleding & Textiel. Betekent dat een waterscheiding?

TERUGBLIK JAARATLAS 2016

LH: “Er ís nog geen sociale dialoog in Peru. Formeel is er sprake

van tripartiet overleg, maar dat komt alleen bijeen als de overheid

uitnodigt. Daarom willen de bond en de werkgevers nu ook een

soort Stichting van de Arbeid oprichten om eerst samen dingen af

te kaarten. Dit soort overleg was voorheen niet eenvoudig omdat

de bond een sterke stroming van classista’s kende die zei: ‘Wij zijn

een communistische organisatie, wij zijn van de stakingen en de

Leo Hartveld in gesprek met schoonmaaksters in Peru. Foto: Astrid Kaag.

”MET ELKAAR ÉÉN KEER EEN BLAUW OOG SLAAN EN WEGLOPEN, KOM JE ER NIET”

LEO HARTVELD EN COEN VAN DER VEER:


Wat kan de vakbond de komende jaren concreet doen om de IMVO-convenanten tanden te geven?CvdV: “Bij de kleding- en bankenconvenant zijn werkgroepen aan

de slag om verder uit te werken wat de afspraken concreet bete-

kenen. Hoe ga je daar handen en voeten aan geven? Met

Mondiaal FNV zullen we ons steeds meer richten op het verduur-

zamen van de ketens. We hebben vanuit Buitenlandse Zaken

weer vier jaar subsidie gekregen. Dat geld zullen we inzetten om

sterke vakbonden op te zetten en bedrijven bij de les te hou-

den.”

Dat doen we al jaren.CvdV:“Nieuw is dat we iedereen in de keten kunnen aanspreken

op de hele keten. Vroeger kon de manager van een fabriek in

Bangladesh zeggen: sorry, maar ik krijg niet meer geld van H&M.

Nu spreken we H&M daar rechtstreeks op aan: waarom zorg jij er

niet voor dat mensen een fatsoenlijk loon krijgen?”

CvdV: “In twee opzichten wel. Grote merken die gevoelig zijn

voor de mening van het publiek moeten zich ineens publiekelijk

verantwoorden voor de hele keten die hun producten doorlopen.

Daar kunnen ze niet meer omheen. De tweede ‘waterscheiding’

is dat we door het convenant nu een vaste plek hebben waar we

een dialoog kunnen voeren. Dat is ook de kern van de sociale

dialoog die we promoten in Peru en Oost-Afrika: creëer een

gelegenheid waar je elkaar periodiek spreekt. Dan weet je: met

elkaar één keer een blauw oog slaan en weglopen, kom je er

niet. Want de volgende keer moet je weer om de tafel. Over din-

gen als mensenrechtenschendingen, kinderarbeid zijn we nu

permanent met elkaar in dialoog.”

Dat is mooi, maar soms helpt praten niet. Of zijn dingen gewoon te erg: kinderarbeid bijvoorbeeld, of slavernij. Zijn we ooit boos genoeg om te zeggen: we gaan hier staken om wat onze collega’s tienduizend kilometer verderop wordt aangedaan?LH: “Waar we bij Mondiaal FNV zeker over praten is: wat kunnen

wij als vakbond doen als bedrijven in Bangladesh blijven doen

wat ze doen? Komt er een moment dat een land zich zo mis-

draagt dat we kunnen oproepen tot consumentenactie? Dat

hebben we nog nooit gedaan. Er is een spanningsveld: als je in

dialoog bent, kun je niet tegelijk boycotten. Hoe kijk jij daar

tegenaan, Coen?”

CvdV: “In een stoute droom rijd ik naar Veghel waar de zoetwa-

renproducenten hazelnoten gebruiken die onder erbarmelijke

omstandigheid in Turkije worden geraapt door Syrische vluchte-

lingenkinderen. ‘Kijk nou effe: vind jij dat normaal? Wat zou je

ervan vinden als jouw achtjarige zoon of dochter dit werk moest

doen?’ Ik denk dat mensen boos en verontwaardigd zouden zijn.”

LH: “Mensen staken niet zomaar, daar gaat een lang traject aan

vooraf. Dat begint met informeren: dit is er aan de hand met

onze grondstoffen. Dan ga je het met de werkgever bespreken.

Als die zegt: ‘Goh ja, dat is een probleem’, dan ga je niet in sta-

king. Pas als hij zegt: ‘Niks mee te maken’, dan is het tijd voor

hardere maatregelen. De haven is wat dat betreft een gunstige

uitzondering. Die hebben destijds geweigerd grondstoffen te

lossen uit Zuid-Afrika en Chili.”

Hoewel de verstrengeling in productieprocessen en de transparantie over wat er gebeurt groter zijn geworden, lijkt de bereidheid tot zulke acties verminderd. Hoe komt dat?LH: “Dat heeft te maken met het gevoel of je iets kunt beïnvloe-

den. Mensen voelen zich steeds machtelozer. En vind je dat gek

als de acht rijkste personen net zoveel verdienen als de totale

armste helft van de wereldbevolking! Daar kan alleen een revo-

lutie een eind aan maken…”

TERUGBLIK JAARATLAS 2016

Coen van der Veer op bezoek bij de vakbond UHISPAWU in Oeganda. Foto: Frans Dekker.

OVER HET WERK VAN MONDIAAL FNV


PROJECTENMondiaal FNV is onderdeel van

Nederlands grootste werkne-

mersorganisatie, de FNV.

Mondiaal FNV geeft directe

steun aan democratische vak-

bonden en aanverwante orga-

nisaties in Afrika, Azië, Latijns-

Amerika, Midden- en

Oost-Europa en het Midden-

Oosten in de vorm van een

financiële bijdrage aan projec-

ten. Mondiaal FNV sluit aan bij

initiatieven en projecten van

de internationale vakbondsor-

ganisaties, zoals de

International Trade Union

Confederation of de Global

Union Federations (de interna-

tionaal georganiseerde secto-

rale bonden) en financiert pro-

jecten van individuele

vakbonden en arbeidngo’s.

Jaarlijks steunt Mondiaal FNV

tussen de 150 en 200 projec-

ten.

FINANCIËLE MIDDELENDe financiële middelen hiervoor

komen voor het grootste deel

van het ministerie van

Buitenlandse Zaken in het

kader van het Vakbondsmede-

financieringsprogramma.

Daarnaast ontvangt Mondiaal

FNV financiële bijdragen van

de FNV-bonden. Een aantal

FNV-bonden heeft een eigen

solidariteitsfonds. Deze fond-

sen worden door Mondiaal FNV

beheerd.

LOBBY & CAMPAGNESMondiaal FNV geeft collega’s in

ontwikkelingslanden een stem

in Nederland. Door voorlichting

te geven, acties te organiseren

en te lobbyen in Den Haag.

Mondiaal FNV is onder meer

actief in de campagne ‘Stop

Kinderarbeid. School, de beste

werkplaats’, in de Fair Wear

Foundation, de Eerlijke

Bankwijzer en Initiatief

Duurzame Handel (IDH). De vrij-

willigers van de Werkgroep

Mondiaal FNV Noord zorgen in

het noorden des lands voor

verspreiding van Mondiaal

FNV-materiaal en –acties.

SAMENWERKING MET FNV-BONDENOok de bij de FNV aangesloten

vakbonden zijn betrokken bij

het solidariteitswerk van de

FNV. FNV Bondgenoten,

Abvakabo FNV, FNV Bouw, en

de Algemene Onderwijsbond

(AOb) zijn in hun sector actief

in de ondersteuning van col-

lega’s in ontwikkelings- en

transitielanden. Door solidari-

teitsafspraken te maken met

bedrijven, waarbij een bedrag

gereserveerd wordt voor een

vakbondsproject in een ontwik-

kelingsland, onderhandelen de

bonden ook collectief voor col-

lega’s wereldwijd. En hierbij

werken ze nauw samen met

Mondiaal FNV.

EERLIJKE GROEI VIA DECENT WORK DOOR VAKBEWEGINGMondiaal FNV staat voor een

eerlijke, rechtvaardige en duur-

zame verdeling van inkomen en

groei. Een van de manieren dit

te bereiken is om te stimuleren

dat alle werkende mensen

decent work - fatsoenlijk werk

- hebben. In het kort: decent

work levert een eerlijk inkomen

op en veiligheid en gezondheid

op de werkplaats, het geeft

sociale bescherming, en vrij-

heid aan mensen om zich te

organiseren en te participeren

in sociale dialoog. Decent work

omvat mensenrechten en soci-

ale rechten, allen internatio-

naal vastgelegd.

De (internationale) vakbewe-

ging, met al haar leden op de

werkvloer, is als geen andere

organisatie in staat om op ver-

schillende niveaus aan decent

work te werken: op landelijk

niveau (wetgeving), internatio-

naal niveau (framework agree-

ments met multinationals) als

op de werkvloer (cao’s).

Mondiaal FNV stelt vakbonden

in ontwikkelingslanden in staat

om dat in hun land en in hun

context te doen. Vakbonden

zijn vaak een van de weinige

ledenorganisaties, ze zijn

onderdeel van een sociale

beweging en kunnen partner

zijn in een sociale dialoog.

Het programma van Mondiaal

FNV in 2013 – 2016 bestaat uit

drie onderdelen:

STRONGER UNIONS – BETTER WORK – BETTER LIFE Vakbonden en arbeids-ngo’s

hebben een waarneembare bij-

drage geleverd aan een meer

eerlijke verdeling van inkomen

en welvaart, met decent work,

gelijke rechten en de zekerheid

om in eigen levensonderhoud

te kunnen voorzien voor ieder-

een. Dit programma wordt uit-

gevoerd in negen landen:

Ghana, Zimbabwe, Zuid-Afrika,

Bangladesh, China (wordt afge-

bouwd), India (wordt afge-

bouwd), Indonesië, Colombia,

Peru en in een aantal landen in

Oost-Afrika: Kenia, Rwanda,

Tanzania, Oeganda, Burundi.

GLOBAL DECENT WORK PROGRAMME De focus in dit programma is

decent work en vaste banen bij

bedrijven en organisaties in de

private en publieke sectoren.

Dit programma wordt

uitgevoerd in landen die op de

PSD-landenlijst van het minis-

terie van Buitenlandse Zaken

staan.

UNION2UNIONIn dit onderdeel linkt Mondiaal

FNV FNV-bonden in Nederland

aan vakbonden in partnerlan-

den via kennisuitwisseling,

solidariteits campagnes en

lobby over onderwerpen als

leefbaar loon, capaciteitsont-

wikkeling van de vakbond,

decent work, informele econo-

mie en gelijke kansen en rech-

ten voor mannen en vrouwen.

Er wordt gekeken naar over-

eenkomsten op de vakbonds-

agenda aan beide kanten.

P

eru

Colo

mb

ia

Oe

gan

da

Rw

and

a

Bu

run

di

Tan

zan

ia

Ke

nia

Eth

iop

ië

B

ang

lad

esh

I

nd

on

esi

ë

Zu

id-A

frik

a

Zim

bab

we

Gh

ana


TOTAAL BESTEDINGEN VAN PROJECTGELDEN PER FONDS

BESTEDINGEN VMP-PROJECTGELDEN IN PROGRAMMALANDEN

BESTEDINGEN PROJECTGELDEN MONDIAAL / FNV PER SECTOR

Progr 1 Progr 2 Totaal

Van de VMP-projectgelden wordt

90% in de programmalanden besteed

FEITEN EN CIJFERS

Bangladesh 481.371 38.066 519.437

Colombia 811.644 91.899 903.543

Indonesië 692.305 46.975 739.280

Ghana 250.739 28.397 279.136

Peru 770.394 71.858 842.252

Zimbabwe 351.412 12.509 363.921

Zuid-Afrika 314.811 29.356 344.167

Burundi 41.312 13.065 54.377

Ethiopie 50.195 21.984 72.179

Kenia 161.455 13.798 175.253

Rwanda 146.833 10.897 157.730

Tanzania 144.986 13.798 158.784

Oeganda 316.201 39.640 355.841

Totaal 4.533.658 432.242 4.965.900

Sector Industrie en Agrarisch 317.859

Sector Metaal 200.784

Sector Diensten 12.715

Sector Vervoer 87.170

Sector Overheid 35.603

Sector Zorg en Welzijn 122.000

Sector Handel 47.687

Sector Bouw 300.053

Sector Publiekbelang 20.750

Sector Senioren 9.000

Sector Uitkeringsgerechtigen 9.000

Sector Media& Cultuur 7.142

Sector onderwijs 28.781

Intersectoraal 385.726

Totaal 1.584.270

VMP 5.515.271

Mondiaal / FNV 1.584.271

AOb 30.468

DECP/Hivos 237.477

Totaal 7.367.487Bij het ter perse gaan van de Jaaratlas waren deze cij-

fers nog niet bevestigd door de accountant van

Mondiaal FNV.


COLOFON

Mondiaal FNV

Postbus 8456

1005 AL Amsterdam

T 020 581 64 87

F 020 581 63 41

E [email protected]

I www.mondiaalfnv.nl

twitter.com/FNVMondiaal

Bankrekeningnummer

FNV Solidariteitsfonds

IBAN: NL87INGB 0000 136000

Mondiaal FNV heeft de ANBI-status

Uitgever: Stichting FNV Pers

Productie: Mondiaal FNV

Redactie: Marjan Brunner

Teksten: Roeland Muskens en Maaike de Hon, Wereld in Woorden

Eindredactie: Astrid van Unen, U-producties

Fotografie: Cover en binnenkant cover: Frans Dekker,

pag. 4: Bart Eijgenhuijsen / Hollandse Hoogte; pag. 5: FBLP;

pag. 8 Lucas Hoekman; pag. 9: Samual Grumiau;

pag. 10: FNV Netwerk Roze; pag. 11: FNV Vrouwennetwerk/

Yet ten Hoorn; pag. 14: BLF; pag. 15: ZCTU; Pag. 18: Astrid Kaag;

pag. 19: Mario van de Luijtgaarden; pag. 22 campagneposter van

Cocoanet.eu/Bart Vennetlbosch; pag. 23: Loonwijzer;

pag. 24: Astrid Kaag; pag. 25: Frans Dekker.

Vormgeving: Roelant Meijer, Tegenwind Grafisch Ontwerp

Druk: Drukkerij Mostert & van Onderen! Leiden

Amsterdam, April 2017

DE VISIE VAN MONDIAAL FNVEen wereld die mensen- en arbeidsrechten beschermt en respec-teert en deze rechten in geval van schending herstelt, door een effectieve, sociale dialoog tussen sociale partners en/of staten en instituten, waardoor een meer rechtvaardige en eerlijke verdeling van welvaart en inkomen gewaarborgd wordt.

MISSIEMONDIAAL FNV Mondiaal FNV draagt bij aan economische groei waarvan iedereen profiteert en die leidt tot een eerlijker verdeling van inkomsten en welvaart. Mondiaal FNV doet dat door democratische, representa-tieve en onafhankelijke vakbonden en arbeids organisaties in staat te stellen om gewoon goed werk en bestaanszekerheid voor ieder-een te bevorderen.


BIED BESCHERMING WORD DONATEUR VAN MONDIAAL FNV

Kijk op www.mondiaalfnv.nl of vraag de folder aan via [email protected]

Bankrekeningnummer: NL87INGB 0000 136000Mondiaal FNV heeft de ANBI-status

fnv.nl


SOLIDARITEIT IN KAART - FNV€¦ · Misschien wel de grootste politieke gebeurtenis voor ons in...

Documents

Transcript of SOLIDARITEIT IN KAART - FNV€¦ · Misschien wel de grootste politieke gebeurtenis voor ons in...