Sjávarafl 1.tölublað 2015

f e b r ú a r 2 0 1 5 1 . t ö l u b l a ð 2 . á r g a n g u r

Viðar Garðarsson: „Þessi undirstöðuatvinnugrein verður að taka höndum saman” > 4

Fleiri tækifæri fyrir ungt fólk

Frumkvöðla- fyrirtækið Breki setur harðfiskflögur á markað í sumar > 10

Ala hrognkelsi sem notuð eru til að éta laxalús af eldislaxi > 8

Hnakkaþon, fyrsta markaðskeppnin í sjávarútvegi var haldin á dögunum > 7

Með nýrri tækni og sókn á markaði hefur ungt fólk séð sjávarútveg í nýju ljósi og sækir nú í störf í greininni.

Það hefur lengi verið vandamál hvað ungu fólki fólki finnst sjávar-útvegur óspennandi. Það hefur haft lítinn áhuga á að mennta sig í greinum tengdum sjávarútvegi og greinin var lengi vel sjaldan nefnd í þeirra hópi sem áhugaverður vettvangur til þess að starfa á

í framtíðinni. Síldarvinnslan á Neskaupsstað var eitt þeirra fyrirtækja sem hafði áhyggjur af þessu en í stað þess að hafa bara áhyggjur en aðhafast ekkert var ákveðið að bregðast við. Sumarið 2013 byrjaði Síldarvinnslan því með Sjávarútvegsskóla fyrir unglinga á Neskaupsstað. Viðtökur voru strax góðar og þótti skólinn takast svo vel að þetta var endurtekið sumarið á eftir. Samstarf hófst svo með Eskju hf. og Loðnuvinnslunni hf. ásamt Vinnslu-skóla Fjarðabyggðar og Austurbrú svo námið yrði í boði fyrir unglinga í allri Fjarðabyggð.

Persónulega finnst mér að fleiri mættu taka sér þetta frábæra framtak Austfirðinganna til fyrirmyndar, þar á meðal minn heimabær. Til þess að glæða áhuga hjá ungu fólki á sjávar-útvegi er best að byrja meðan krakkarnir eru ungir og eiga eftir að ákveða hvaða framhalds-skóla þau fara í og hvað þau vilji læra. Annað spennandi verkefni sem miðar að því að fræða krakka um sjávarútveg eru grunnskólakynn-ingar Íslenska sjávarklasans sem nú er á öðru starfsári. Farið er í elstu bekki grunnskóla og þeim kynnt hvað útvegurinn er spennandi og hvað það er margt áhugavert sem þeim er boðið upp á.

Þótt krakkar alist upp í sjávarplássi er það ekki gefið að þau hafi áhuga á sjávarútvegi. Veit það fyrir víst þar sem ég er fædd og uppalin í Vestmanna-eyjum og mörg ungmenni þar hafa ekki hugmynd um það hversu mikil-vægur sjávarútvegurinn er fyrir bæjarfélagið og þá síður hversu fjölbreyttur hann er.

Lítið hefur verið gert í þessum málum lengi sem er merkilegt í ljósi þess hve sjávarútvegur er mikilvægur fyrir Íslendinga. Það er alltaf þörf á endurnýjun, ekki síður í sjávarútvegi en öðrum greinum.Það er sorglegt að spennandi námsbrautir sem lúta að sjávarútvegi hafa verið lagðar niður vegna þess að enginn sótti um.

Mikil ásókn hefur verið í að komast í Stýrimannaskólann sem er frábært! Fyrir hrun þótt það oft vera hallærislegt að vera á sjó en það breyttist í kjöl-far hrunsins og nú eru færri sem komast að en vilja. Áður vildu allir vera í banka en núna er unga fólkið sem betur fer farið að líta til sjávarútvegs.

Ég get vel sagt það eftir mína reynslu innan sjávarútvegsins að hér eru margir spennandi hlutir að gerast á öllum sviðum og því nauðsynlegt að kynna atvinnugreinina vel fyrir ungu fólki, því þau eru jú framtíð greinar-innar.

Sædís Eva Birgisdóttir Ritstjóri Sjávarafls

Útgefandi: Sjávarafl ehf. Grandagarði 16, 101 Rvk

Sími: 8461783/8999964

Ritstjóri: Sædís Eva Birgisdóttir,

[email protected]

Ábyrgðarmaður: Hildur Sif Kristborgardóttir,

[email protected]

Vefsíða: www.sjavarafl.is

Tölvupóstur: [email protected]

Umbrot og hönnun: J&Co ehf.

Forsíðumynd: Sölvi Breiðfjörð

Prentun: Prentmet ehf.

Staðan í afla einStakra tegunda innan kvótanS:

Þorskurn Aflamark: 170.534n Afli t/ aflamarks: 92.418

54,2

Ufsin Aflamark: 49.780n Afli t/ aflamarks: 18.357

36,9%

63,1%

56,1%

55,8%

49,7%

Ýsan Aflamark: 27.390n Afli t/ aflamarks: 13.766

50,3

Karfin Aflamark: 46.105n Afli t/ aflamarks: 20.242

43,9%

Fjárfestum í framtíðinni

Korngarðar 2 | 104 Reykjavík | 525 7000 | www.eimskip.is

Með grænu leiðinni eykur Eimskip tíðni siglinga milli Norður-Ameríku, Kanada, Nýfundnalands og Evrópu.Með nýju og breyttu siglingakerfi tryggir Eimskip enn frekar áreiðanleika þjónustunnar og kemur til móts við óskir viðskiptavina sinna um óslitna flutningskeðju. Með nýju siglingakerfi eykst tíðni ferða milli Evrópu og Norður-Ameríku um allt að fimm ferðir á ári.

Á GRÆNNI LEIÐ MILLI HEIMSÁLFA

TvøroyriFæreyjar

KlaksvíkFæreyjar

ArgentiaNL, Kanada

BostonMA, Bandaríkin

BergenNoregur

MåloyNoregur

ÅlesundNoregur

SandnessjoenNoregur

HammerfestNoregur

MurmanskRússland

KirkenesNoregur

SortlandNoregur Båtsfjord

Noregur

StavangerNoregur

HalmstadSvíþjóð

FredrikstadNoregur

RigaLettland

VigoSpánn

LisbonPortúgal

PortoPortúgal

HelsinkiFinnland

St. PetersburgRússland

SzczecinPólland

GdyniaPólland

KlaipedaLitháen

GrimsbyEngland

ImminghamEngland

ÅrhusDanmörk

VestmannaeyjarÍsland

TÓRSHAVNFæreyjar

HamburgÞýskaland

ROTTERDAMHolland

NuukGrænland

AkureyriÍsland

ÍsafjörðurÍsland

GrundartangiÍsland

ReyðarfjörðurÍsland

HalifaxNS, Kanada

REYKJAVÍKÍsland

AberdeenSkotland

ScrabsterSkotland

VelsenHolland

PortlandMaine, Bandaríkin

St. AnthonyNL, Kanada

TromsøNoregur

SwinoujsciePólland

4 s j áva r a f l d e s e m b e r 2 0 1 4

Í janúar var birt í Þýskalandi ný neytendarannsókn sem Norska sjávarafurðaráðið (Norwegian Seafood Council) lét gera. Hér

er um að ræða ítarlega greiningu á kaup- og neysluvenjum þýskra neytenda á sjávarafurðum. Þetta er viðamesta markaðsrannsókn meðal þýskra neytenda varðandi sjávarafurðir sem gerð hefur verið síðastliðinn áratug.

Þekking á kaup- og neysluvenjum þýskra neytenda og neytenda á öðrum mörkuðum er grunnur að því að greina tækifæri og ógnanir á markaðnum. þetta er lykill að auk-inni verðmætasköpun til framtíðar.

Ég vek athygli á þessu vegna þess að íslenskar sjávarafurðir eiga í vök að verjast á flestum mörkuðum sín-um. Þær standa einkum höllum fæti gagnvart sjávarafurðum frá Noregi og Alaska en þeim hefur markvisst verið komið á framfæri við neyt-endur gangvart vel skilgreindum markhópum á okkar helstu sam-keppnismörkuðum síðustu tvo til þrjá áratugi. Á sama tíma höfum við eiginlega ekkert sinnt því að vekja athygli á íslenskum uppruna og fyrir hvað hann stendur. Við höfum nán-ast eingöngu stundað sölumennsku þar sem kaupendurnir eru áfram-framleiðendur, stórir dreifingarað-ilar, veitingahús/mötuneyti, og að einhverju leiti smásalar. Af þessum sökum hafa stjórnendur markaðs-mála í íslenskum sjávarútvegi dregið þá einkennilegu ályktun,

að þar sem við erum ekki nema að mjög takmörkuðu leiti sjálf að selja til neytenda beint, þá sé engin þörf á að eiga í neinum markaðslegum samskiptum við þá.

Hvernig verður samningsstaða framleiðenda og útflytjenda ís-lenskra sjávarafurða gagnvart kaup-endum sem þeir eiga í viðskiptum við þegar neytendur hætta að þrýsta á um að fiskurinn sé íslenskur? Svarið er einfalt samningstaðan veikist! Kaupendur geta haft á boð-stólnum sjávarafurðir frá hverjum sem er í staðinn fyrir þær íslensku. Þannig geta þeir þrýst niður verði íslensku sjávarafurðanna og þetta er nákvæmlega það sem er að gerast á mörgum af helstu mörkuðum fyrir íslenskar sjávarafurðir. Togkraftur neytenda gagnvart kaupendum sem annast áframvinnslu eða sölu er ekki lengur til staðar.

Þannig eru kaupmenn í Portúgal t.d. farnir að auglýsa íslenskan fisk sem norskan, Þetta kom fram í viðtali við portúgalskan ferða-málafrömuð í íslensku blaði nýlega.

Ástæðan? Meirihluti neytenda hefur mjög takmarkaða vitund um íslenskan fisk og hvað uppruni hans stendur fyrir. En neytendur vita hins vegar af norskum fiski og fyrir hvað uppruni hans stendur. Portúgalski kaupmaðurinn skellir því norska fánanum á íslenska fisk-flakið.

Íslenskir framleiðendur sjavaraf-urða hafa óþyrmilega fundið fyrir því síðustu árin að verð íslenskra sjávarafurða hefur verið að lækka í hlutfalli við verð annarra. Því til staðfestingar er bæði hægt að vísa í reynslu stjórnenda í greininni og rannsóknir.

Það er æpandi þörf fyrir sameig-inleg markaðssamskipti þeirra sem stunda framleiðslu og útflutning á íslenskum sjávarafurðum. Markaðs-samskiptum sem beint er að neyt-endum. Þessi undirstöðuatvinnu-grein verður að taka höndum saman, sýna frumkvæði og taka ábyrgð á markaðssamskiptum greinarinnar við neytendur. Þannig, og einungis þannig verður hægt að snúa vörn í

sókn. Við verðum að skilja muninn á sölustarfi og markaðsstarfi. Við verðum að átta okkur á því að þótt markaðsstarf kalli á umtalsverða fjárfestingu þá er meiri kostnaður fólginn í því að gera ekki neitt. Við verðum að átta okkur á því að jafn-vel þó varan sem við bjóðum hafi yfirburði fram yfir vöru helstu keppi-nauta þá verður það okkur ekki til tekjuauka nema neytendur viti af, eða skynji þá yfirburði.

Það þarf að fjárfesta í sameigin-legum markaðssamskiptum sem beint er að neytendum eins og helstu keppinautar okkar hafa gert í áratugi með þekktum árangri. Í gegnum sameiginlegu markaðs-samskiptin er hægt að sækja umtalsverða verðmætaaukningu. Í gegnum sameiginleg markaðssam-skipti munu íslenskar sjávarafurðir mögulega halda forystu sinni í huga neytenda um allan heim.

Að lokum langar mig aðeins að koma aftur inn á rannsóknina sem Norska sjávarafurðaráðið lét gera á Þýskalandsmarkaði. Í henni kom fram að þýskir neytendur þekkja uppruna á norskum laxi og norskum gönguþorsk. En þar er einnig að finna sterkar vísbendingar um að neytendur upp til hópa telji uppruna þorsks vera þýskan.

ViðAr GArðArsson, markaðsráðgjafi hjá markadsmenn.is

Skoðun

Er íslenski þorskurinn þýskur?

4 ú t v e g s b l a ð i ð á g ú s t 2 0 1 3

Sjór sækir hart að Kolbeinseyn Kolbeinsey, nyrsti punktur Íslands, er nú orðin tvískipt og hefur látið mjög undan ágangi sjávar, hafíss og veðra. Áhöfn varðskipsins Þórs fór nýverið í land og mældu eyjuna. Vestari hluti Kolbeinseyjar er nú 28,4m x 12,4m og hæsti punkturinn 3,8m. Austari hluti hennar er 21,6m x 14,6m. Skarðið milli eyjahlutanna er 4,1 m að breidd. Miðað var við Kol-beinsey þegar fiskveiðilög-sagan var færð út í 200 mílur og mörkuð var miðlína milli Grænlands og Íslands og hefur hún því mikið sögulegt gildi. Hafa varðskip og flug-vélar Landhelgisgæslunnar fylgst með þróun hennar gegnum tíðina.

Velta tækni-fyrirtækja í sjávarútvegi vex um 13%n Velta tæknifyrirtækja tengdum sjávarútvegi jókst árið 2012 um 13% frá árinu undan og nam veltan tæpum 66 milljörðum. Gert hafði verið ráð fyrir 5-10% vexti.Tæknifyrirtækin hanna, þróa og framleiða veiðarfæri, kör, umbúðir, vélbúnað eða hugbúað fyrir sjávarútveg og selja vörurnar undir eigin nafni og eru þetta um 70 fyr-irtæki. Á þessu sama tímabili varð lítill vöxtur í fiskveiðum og fiskeldi. Hefur vöxtur tæknifyrirtækjanna líka verið meiri en í þjóðarfram-leiðslu og fiskvinnslu. Kemur þetta fram í niðurstöðum nýrrar rannsóknar Íslenska sjávarklasans.

Nýtt mastersnám um virðiskeðju sjávar- og eldisafurða

Norrænt samstarfs-verkefni fimm háskóla

Nýtt, norrænt meistara-nám, AQFood, hefur nýlega verið innleitt við Háskóla Íslands en

námið er samstarfsverkefni fimm norrænna háskóla og munu nem-endur útskrifast með meistara-gráður frá tveimur þeirra. Náminu er ætlað að veita nemendum inn-sýn í virðisstjórnun í sjávarútvegi.

Undirbúningur að náminu var styrktur af Norrænu ráðherra-nefndinn, en Norræna nýsköp-unarmiðstöðin hefur síðan styrkt frekari þróun í tengslum við verk-efnið InTerAct. Markmiðið er að efla samstarf háskóla við fyrir-tæki á sviði sjávartengdrar starf-semi og bæta ímynd sjávarútvegs sem spennandi starfsvettvangur fyrir ungt menntað fólk. Heildar-fjöldi nemenda í haust verður milli fimm og tíu og eru í hópnum tveir

Íslendingar. Forkrafan er að nem-endur hafi BS gráðu í verkfræði eða raunvísindum þar sem námið byggir á þeim grunni. Nemendur munu dvelja eitt ár í senn við mis-munandi skóla og útskrifast með meistaragráðu frá þeim. Í boði eru þrjár námsleiðir: Frumfram-leiðsla, veiðar og eldi sem fer fram hjá UMB í Noregi fyrsta árið, Nátt-úrulegar auðlindir sem fer fram hjá NTNU í Noregi fyrsta árið og Iðnað-arframleiðsla sem fer fram hjá DTU í Danmörku fyrsta árið. Seinna árið er svo sérhæfing hjá HÍ samkvæmt skilgreindum námsleiðum sem boðið er uppá í iðnaðarverkfræði, líffræði, efnafræði /lífefnafræði og matvælafræði.

Hérlendis er AQFood vistað hjá Iðnaðarverkfræði, vélaverkfræði og tölvunarfræðideild HÍ og er áhersla lögð á umhverfis- og auð-lindafræði og tengingu við mat-vælafræði. Er þetta gert til að efla þverfræðilegan grunn virðiskeðj-

unnar og tryggja öryggi og gæði eldis- og sjávarafurða.

Mikil áhersla verður lögð á að nemendur vinni í nánum tengslum við fyrirtæki í sjávarútvegi og að verkefnin beinist að vandamálum sem upp koma í virðiskeðju sjávar-afurða. Þá sé tenging á milli þeirra og verkefnamiðlunar Sjávarklasans. Dr. Guðrún Ólafsdóttir, umsjónar-maður námsins, segir að þegar séu góð tengsl milli kennara hjá HÍ og helstu tækni-, framleiðslu og þjón-ustu fyrirtækja í greininni og þeirri góðu samvinnu verði haldið áfram þarna. Guðrún segir mikla þörf fyrir að bæta menntun á öllum sviðum og gildi það fyrir Norðurlöndin öll.

,,Í verkefninu er verið að nýta þá þekkingu sem er þegar til staðar í hverju landi og þarna fáum við samstarf milli skóla, landa á milli, svo þessi þekking nýtist enn betur. Það er svo framtíðardraumurinn að skólakerfið í heild vinni betur sam-an en það gerir núna,“ segir Guðrún.

Gunnar Stefánsson, prófessor í iðnaðarverkfræði og Guðrún Ólafsdóttir, verkefnistjóri AQFood námsins.

www.polardoors.com

Júpíter hw Júpíter t5 Herkúles t4 Neptúnus t4 Merkúr t4 Júpíter t4

Hlerar til allra togveiða

Sigrún Erna Geirsdóttir

Hjallahraun 2220 Hafnarfjörðurs. 562 3833www.Asaa.is - [email protected]

Bjóðum gott úrval afvökvakrönum fráTMP hydraulic A/S.www.tmphydraulik.dk

TMP báta og hafnarkranar

Það er æpandi þörf fyrir sameiginleg markaðssamskipti þeirra sem stunda framleiðslu og útflutning á íslenskum sjávarafurðum. Markaðssamskiptum sem beint er að neytendum. Þessi undirstöðuatvinnugrein verður að taka höndum saman, sýna frumkvæði og taka ábyrgð á markaðssamskiptum greinarinnar við neytendur.

* gildir til 30. 06. 2017

Wise lausnir ehf.Borgartún 26, 105 Reykjavík » Hafnarstræti 93-95, 600 Akureyrisími: 545 3200 » [email protected] » www.wise.is

Gold Enterprise Resource PlanningSilver Independent Software Vendor (ISV)

TM

- snjallar lausnir

Fullbúin viðskiptalausn í áskrift Microsoft Dynamics NAV

Wise býður eitt mest selda bókhaldskerfi landsins í mánaðarlegri áskrift - NAV í áskrift.

Lágmarkaðu kostnaðinn og kynntu þér málið

www.navaskrift.is

Aðgangur að Office 365 fylgir með Microsoft Dynamics NAV í áskrift*

Hýsing og afritun innifalinAzure skýjaþjónusta Microsoft er eitt

öruggasta og öflugasta gagnaver í heimi

Microsoft Azure

pr. mán. án vsk9.900kr.

FjárhagsbókhaldViðskiptavina- og lánardrottnakerfiInnkaupakerfiSölu- og birgðakerfiEignakerfiVerkbókhald

Wise sérlausnir:Rafræn VSK skilRafræn sending reikningaÞjóðskrártenging

Ótakmarkaður fjöldi fyrirtækjaReglulegar uppfærslurEnginn stofnkostnaður

Hýsing og afritun í Microsoft AzureOffice 365 fylgir með NAV í áskrift

pr. mán. án vsk17.900kr.

FjárhagsbókhaldViðskiptavina- og lánardrottnakerfiInnkaupakerfiSölu- og birgðakerfiEignakerfiVerkbókhald

Wise sérlausnir:LaunakerfiInnheimtukerfiBankasamskiptakerfiRafræn móttaka reikningaRafræn VSK skilRafræn sending reikningaÞjóðskrártenging

Ótakmarkaður fjöldi fyrirtækjaReglulegar uppfærslurEnginn stofnkostnaður

Hýsing og afritun í Microsoft AzureOffice 365 fylgir með NAV í áskrift

6 S J áva R a f l f e b r ú a r 2 0 1 5

Víkurhvarfi 8 | 203 Kópavogur | S: 519 2300 | [email protected] | www.valka.is

FRAMÚRSKARANDI lausnir fyrir fiskframleiðendurSamvals- og pökkunarflokkari

» Fyrir flök eða bita » Allt að 80 stk á mín. » Lágmarks yfirvigt

» Sjálfvirk kassamötun » Möguleiki á millileggi

» Frábær hráefnismeðh.

n Stöðugt bætast við ný frumkvöðlafyrirtæki í Húsi sjávarklasans en nú er að ljúka þriðju stækkun hússins frá opnun þess á haustdögum 2012. Alls verða um 50 fyrirtæki í húsinu þegar stækkuninni verður lokið. Instafish er nýtt fyrirtæki sem stefnir að því að selja íslenskt sjávarfang á netinu í Kína. Þá hefur Fisherman á Suðureyri við Súgandafjörð haft aðstöðu í húsinu um nokkurra vikna skeið en fyrirtækið hefur þróað og markaðssett heild-stæða þjónustu við ferðamenn á Suðureyri. Þar fá ferðmenn að upplifa lífið og tilveruna í ís-lensku sjávarþorpi. Bóas Kristjánsson fatahönnuður hefur einnig aðstöðu í Húsi sjávarklasans en hann hannar og selur karlmanns-föt úr fiskiroði sem notið hafa vinsælda. Þá hefur fyrirtækið Blámar opnað skrifstofu í hús-inu en fyrirtækið býður upp á ýmsar sjávarafurðir á neyt-endamarkaði. Loks hefur Ægir Seafood opnað skrifstofu í húsinu en það starf-rækir tvær niður-suðuverksmiðjur. Uppgangur fyrir-tækisins hefur verið ævintýra-legur á síðustu árum. Þessi fyrirtæki, og fleiri, bætast nú við þau rösklega fjörutíu fyrirtæki sem eru þegar í Húsi sjávarklasans. „Við sjáum mikil tækifæri í því að fá fjölda fyrirtækja í Hús sjávarklasans sem hanna og þróa ýmsar vörur og sérhæfa sig í markaðssetningu og sölu,“ segir framkvæmdastjóri Húss sjávarklasans.

Ný frumkvöðlafyrirtæki í Húsi sjávarklasans

Skólakynningarn Íslenski sjávarklasinn hefur undanfarna þrjá vetur heimsótt fjölda skóla á höfuðborgarsvæð-inu og Suðurnesjum og kynnt nemendum 10. bekkjar íslenskan sjávarútveg. Það eru þau Heið-dís Skarphéðinsdóttir og Sigfús Ólafur Guðmundsson sem hafa veg og vanda að kynning-unum sem hafa mælst sérstaklega vel fyrir enda vilja skólarnir fá þessar heimsóknir ár eftir ár, að sögn Heiðdísar. „Markmið kynninganna er að efla áhuga unga fólksins á sjávarútveg-inum og sýna þeim hvernig hinar ýmsu náms- og starfsleiðir tengjast þessari spennandi grein. Einnig er farið stuttlega yfir sögu og tækniþróun, helstu fiskategundir við Ísland og lífverur ásamt því að kynna fyrir þeim hinn nýja sjávarútveg með áherslu á nýsköpun“ segir Heiðdís. Kynningarnar eru skólunum að kostnaðarlausu en AVS rannsóknarsjóður í sjávarútvegi og Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi styrkja verkefnið. Nú hafa alst um 2.500 nemendur á þremur árum fengið kynninguna og vonir standa til að hægt verði að fara með þær í skóla í öðrum landshlutum von bráðar.

Þrjú samstarfsverkefni hlutu á dögunum viðurkenningu Íslenska sjávarklasans fyrir góðan árangur á árinu 2014. Viðurkenningunum er ætlað að hvetja til samstarfs fyrirtækja í vöruþróun, markaðssetningu, sölustarfi og á öðrum sviðum á grunvelli klasasamstarfs. Verkefnin þrjú sem hlutu viðurkenninguna nú eru Flavour of Iceland, Green Marine Technology og Ocean Excellence. Sigurður Ingi Jóhannsson sjávarútvegsráðherra veitti fulltrúum fyrirtækja sem standa að þessum þremur verkefnum viðurkenningu í Húsi sjávarklasans í byrjun janúar. Flavour of Iceland er samstarfsverk-efni TVG-Zimsen, Ekrunnar og fleiri fyrirtækja um sölu á matvöru og öðrum kosti til skemmtiferða-skipa sem hafa viðkomu á Íslandi. Verkefnið hefur skilað gríðarlegum árangri en milli áranna 2013 og 2014 varð 70% aukning á sölu fyrirtækjanna til

þeirra skemmtiferðaskipa sem markaðssókn þeirra beindist að. Green Marine Technology er samstarfs-verkefni 10 íslenskra tæknifyrirtækja sem selja búnað og tæknilausnir fyrir sjávarútveg. Markmið verkefnisins er markaðssókn á erlendri grund og unnið hefur verið að því á vettvangi Íslenska sjáv-arklasans frá árinu 2013. Ocean Excellence er fyrir-tæki sem þróar og selur tæknilausnir fyrir þurrkun matvæla á erlendum vettvangi. Fyrirtækin Mann-vit, Samey og Haustak standa að verkefninu en Páll Gíslason er framkvæmdastjóri fyrirtækisins.

Samstarfsverkefnin sem hljóta viðurkenninguna eiga það öll sameiginlegt að hafa kviknað á vett-vangi Íslenska sjávarklasans. Tilgangur Íslenska sjávarklasans er að geta af sér slík verkefni og fyrir-tæki, sem auka verðmætasköpun og efla útflutning á íslenskri tækni og hugviti.

Viðurkenningar Íslenska sjávarklasans 2014

Fyrsta markaðskeppnin í sjávarútvegi sem haldin hefur verið hérlendis, Hnakkaþon, fór fram 23.-24.janúar í Háskólanum í Reykjavík. Í keppninni

höfðu nemendur sólarhring til að setja fram áætlun um hvernig koma mætti ferskum íslensk-um þorskhnökkum á markað í veitingastaði eða verslanir á austurströnd Bandaríkjanna.

Veitir innsýn í greininaKeppnin var samstarfsverkefni Samtaka fyrir-tækja í sjávarútvegi og Háskólans í Reykjavík og var opin öllum nemendum HR. Sigurvegarar í keppninni voru þau Egill Sigurðarson, Heið-rún Ingrid Hlíðberg, Helgi Már Hrafnkelsson, Jóhanna Edwald og Rebekka Rut Gunnarsdóttir en saman mynduðu þau þverfaglegt lið úr öllum akademískum deildum háskólans. Sem sigur-laun fá þau að fara til Boston í mars á stærstu sjávarútvegssýningu Norður-Ameríku og er hún jafnframt ein fjölsóttasta sjávarútvegssýning í heimi. Ferðin er í boði Icelandair Group og sendi-ráðs Bandaríkjanna á Íslandi sem voru sam-starfsaðilar að keppninni. Ari Kristinn Jónsson, rektor Háskólans í Reykjavík, segir að markmið keppninnar hafi verið að auka áhuga á sjávarút-vegi sem atvinnugrein meðal háskólanema, þar sem ímynd hans sé hjá mörgum önnur en raun-veruleikinn. „Margir sjá enn sjávarútveg þannig fyrir sér að hann snúist bara um að veiða og selja en hann er svo miklu meira en það. Sjávarút-vegur er einn áhugaverðasti atvinnugeirinn sem hægt er að vera í og þar er mikil þróun í gangi hvort sem hún snertir viðskiptahætti, veiðarfæri, kælitækni, vinnsluaðferðir, markaðssetningu, flutninga eða fleira.“

Reyndi á alla þættiAri segir grunninn að keppninni vera samkomu-lag sem HR og Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi hafa gert með sér um öflugt samstarf sem miðar að því að efla framþróun, menntun, tækni og við-skiptaþekkingu í sjávarútvegi. „Á sama tíma vild-um við líka vekja athygli á því hvað útvegurinn er áhugaverð atvinnugrein og hvað viðfangsefnin í greininni eru skemmtileg. Þetta er auðvitað með tæknivæddustu atvinnugreinum landsins og krefst mikils, bæði hvað varðar viðskiptaþekk-ingu og þekkingu á tæknilegum úrlausnum og flutningum,“ segir Ari. Það sé enda vilji skólans að nemendur horfi til sjávarútvegs sem spenn-andi starfsvettvangs í framtíðinni. Ari segir að hugmyndin að Hnakkaþoninu komi frá keppnum sem haldnar séu á ýmsum fagsviðum, sérstaklega í upplýsingatækni, þar sem nemendur fái stuttan tíma til að leysa krefjandi verkefni sem oft hafi

ekki verið búið að leysa áður. „Sama hugmynd var hér uppi á teningnum og nemendur fengu það verkefni að koma ferskum þorskhnökkum frá Íslandi alla leið á endastöð í Bandaríkjunum, hvort sem það var á veitingastað eða í verslun. Þau þurftu að horfa á virðiskeðjuna í heild sinni og athuga flutning, vinnslu, kælingu, markaðs-setningu, sölu, samninga og fleira. Það reyndi því á alla þætti í tækni og viðskiptum.“ Þannig vinna krefjist þess að nemendur vinni þverfaglega sem sé ákjósanlegt því þannig gangi hlutirnir fyrir sig í hinu daglega lífi. Ari segist ekki vita til þess að keppni af þessum toga hafi farið fram áður þótt þær séu auðvitað þekktur úr öðrum greinum. Þarna hafi því verið brautryðjandaverk á ferð-inni sem hafi heppnast afar vel. Nemendurnir hafi verið mjög spenntir fyrir keppninni enda hafi farið fram um hana miklar umræður í skólanum á undan og vegleg verðlaun í boði. „Við vorum líka með góða samstarfsaðila með okkur, svo sem HB Granda, Samherja, Iceland Seafoood, Icelandair og Matís, og það voru sérfræðingar frá þeim á staðnum sem gátu veitt nemendum greinagóðar upplýsingar um alla virðiskeðjuna, sem síðan nýttust inn í þeirra úrlausnir í verkefninu.“

Nauðsynlegt að gera beturAri segir að nemendur skólans hafi almennt áhuga á sjávarútvegi sem sjáist á verkefnum

sem nemendur vinna. „Við sjáum því að þeir horfa talsvert til sjávarútvegs en það má gera miklu betur og í raun þarf að gera það. Þetta er ein af okkar undirstöðuatvinnugreinum og hún hefur ákveðna sérstöðu því hráefnið er svo við-kvæmt. Markaðurinn eru líka síbreytilegur og við þurfum að fá vel menntaða og færa einstak-linga inn í sjávarútveginn svo við getum haldið áfram að þróa okkar vörur, vinna markaði og standa okkur framarlega í harðri samkeppni,“ segir Ari. Spurður að því hvort við eigum eftir að sjá fleiri viðburði af þessu tagi á þeirra veg-um segir Ari svo vera. „Við munum líka halda áfram að efla menntun sem er tengd sjávarút-vegi. Við erum nú þegar með námsbrautir og endurmenntun fyrir stjórnendur í sjávarútvegi og gerum mikið af því að tengja raunhæf verk-efni úr sjávarútvegi inn í námsbrautirnar. Í þróun náms horfum við til þess að þróa nám í samstarfi við aðila innan sjávarútvegs til þess að sinna þörfum greinarinnar sem allra best. Markmið okkar í HR er enda að sinna þörfum atvinnulífsins og þar með samfélagsins sem allra best, hvort sem það varðar nýsköpun, þró-un eða annað,“ segir Ari að lokum.

Hnakkaþon 2015 haldið í Háskólanum í Reykjavík

Fyrsta markaðskeppnin í sjávarútvegi

Heiðrún Ingrid Hlíðberg, Egill Sigurðarson, Helgi Már Hrafnkelsson, Rebekka Rut Gunnarsdóttir og Jóhanna Edwald.


Stofnfiskur ehf. og Hafrannsókna-stofnun vinna saman að því að ala hrognkelsi sem síðan eru flutt til Færeyja þar sem þau eru notuð til

að éta laxalús af eldislaxi. Eldið hefur gengið vonum framar.

Fer vel af staðEldisfyrirtækið Stofnfiskur ehf. hefur hingað til einbeitt sér að eldi laxaseiða en frá því síðasta hausti hefur fyrirtækið líka verið með ker full af hrognkelsaseiðum í skálum sínum. Við tók-um Sölva Sturluson, stöðvarstjóra hjá Stofnfiski, tali og spurðum hann út í upphaf hrognkelsa-eldisins. „Þetta byrjaði þannig að aðili í Færeyj-um sem kaupir af okkur laxahrogn hafði sam-band og spurði hvort við gætum hjálpað honum að leysa þetta lúsavandamál sem hrjáir laxeld-ið í Færeyjum,“ segir Sölvi. „Við höfðum í sam-einingu samband við Hafró og upp úr því hófst samstarf á milli okkar allra.“ Hugmyndin að því að nota hrognkelsi til að éta lýsnar kemur frá Noregi en þar hefur þetta verið í þróun í nokkur ár. Þykja hrognkelsin henta afar vel til verksins, betur en aðrar fisktegundir sem þeir hafa prófað í sama tilgangi. Er þetta vegna þess að hrogn-

kelsin eru náttúrulegur fiskur á norðlægum slóðum og þola betur t.d breytingar á hitastigi sökum þess hve harðger þau eru. Hrognkelsin eru minni en laxaseiðin og eru því ekki í sam-keppni við laxinn um hans fóður. Þegar hrogn-kelsin koma í kvíar sínar í Færeyjum finna þau þar fyrir knippi sem hafa verið útbúin fyrir þau og líkjast knippin þara. Hrognkelsin koma sér fyrir í knippunum og fara svo fljótlega að éta lús af laxinum. „Við segjum til gamans að þau séu að fá sér ,,snakk“ því það þarf að fóðra þau áfram.“

Vilja frjóvga sjálfir „Þegar Hafró var komið með klakfiskinn byrjuðu þeir að kreista og frjóvga. Það tókst svona ljóm-andi vel og þeir gátu afhent seiði til okkar líka til áframeldis,“ segir Sölvi. Þannig hafi verk-efnið farið af stað, skref fyrir skref. „Hingað til hafa öll skref verið góð og allt gengið upp.“

Sölvi segir það alltaf vera happdrætti þegar byrjað er að ala nýja tegund en þetta líti vel út enn sem komið er. „Hafró tókst að komast vel af stað og við fórum í samstarf með þeim. Við fengum hjá þeim helming af því sem þeim tókst að frjóvga og erum nú með um tvö hundruð þús-und seiði. Milli okkar eru þetta því milli fjögur og fimm hundruð þúsund hrognkelsi,“ segir


Hreinsa laxinn af lús Stofnfiskur og Hafró selja hrognkelsaseiði til Færeyja


Sölvi Sturluson, stöðvarstjóra hjá Stofnfiski.

Þegar Hafró var komið með klakfiskinn byrjuðu þeir að kreista og og frjóvga. Það tókst svona ljómandi vel og þeir gátu afhent seiði til okkar líka til áframeldis. Hingað til hafa öll skref verið góð og allt gengið upp.

hann. Ætlunin sé svo að frjóvga sjálfir á þessu ári og halda utan um allan ferilinn. „Bæði við og Hafró erum með fastan samning við Færey-ingana og við styðjum hvort annað vel.“ Þegar seiðin eru orðin 5-6 mánaða og 20-25 grömm eru þau svo send út en seiðin vaxa mjög hratt.

„Við erum að skipa út í gámum því sem kom út úr klakinu hjá Hafró og sérsmíðaður gámur með súrefnisgræjum og fleiru fer frá okkur aðra hverja viku,“ segir Sölvi. Allt er unnið í góðu

samstarfi við Færeyingana og saman vinna þeir að þróuninni líka. Tvo sólarhringa tekur fyrir gámana að komast til Færeyja en Hafró setur sín seiði aftur á móti í kassa sem fer í flug. Kass-arnir taka minna magn en eru aftur á móti tals-vert skemur á leiðinni. Sölvi segir að um þessar mundir sé reyndar einna erfiðast að flytja hluti milli landa, skip séu að tefjast vegna veðurs og það geti aukið afföll. Þótt Hafró noti flug hafi það einnig raskast í einhverjum tilfellum. „Það er nokkuð misjafnt með afföll. Það voru smá byrjunarörðugleikar eins og við gerðum ráð fyrir en við erum búnir að ráða bót á því og ég held að við séum komnir með þetta núna. Tafir vegna veðurs geta þó auðvitað valdið einhverj-um afföllum.“

Miklir möguleikarFæreyingar kaupa allt sem Stofnfiskur og Hafró hafa alið fram að þessu en Sölvi segir að ef vel takist til með frjóvgun hjá Stofnfiski hyggist þeir auka við framleiðsluna. „Það fer auðvitað eftir markaðinum en það er allavega

mikill áhugi á þessu erlendis og menn horfa á þetta sem góða lausn á þessum mikla lús-avanda.“ Hrognkelsin hreinsi ótrúlega mikið af laxinum og haldi toppinum niðri þannig að menn losni við að nota dýr aflúsunarefni. Bæði vilji menn helst forðast að nota aflúsunarefni við eldið og eins byggi lúsin smám saman upp ónæmi fyrir efnunum. Skýrt dæmi um hve spennandi kostur hrognkelsaeldið þykir er að nú eru að spretta upp hrognkelsaeldisstöðvar um gervallan Noreg og stefna Norðmenn að því að klekja út um 20 milljónir seiði af hrognkels-um í ár. „Við hjá Stofnfiski erum auðvitað fyrst og fremst í laxahrognum en þetta styður mjög vel hvort við annað og það er gott að vera með heildarlausn og bjóða upp á þessa leið; að selja laxahrogn og hrognkelsaseiði til kúnnans á sama tíma. Við höfum orðið varir við mikinn áhuga erlendra aðila á þessu hjá okkur en þetta er allt í þróun enn. Þetta ár og það næsta mun segja mikið um framhaldið. Ef það gengur vel mun hrognkelsaeldið verða að ágætis bú-bót,“ segir Sölvi.

„Þetta byrjaði þannig að aðili í Fær-eyjum sem kaupir af okkur laxahrogn

hafði samband og spurði hvort við gætum hjálpað honum að leysa þetta

lúsavandamál sem hrjáir laxeldið í Færeyjum,“ segir Sölvi.

„Það er nokkuð misjafnt með afföll. Það voru smá byrjunarörðugleikar eins og við gerðum ráð fyrir en við búnir að ráða bót á því og ég held að við séum komnir með þetta núna. Tafir vegna veðurs geta þó auðvitað valdið ein-hverjum afföllum.

Vökvakerfislausnir Vökvadælur, vökvamótorarog stjórnbúnaðurStjórnbúnaður skipa. Tæknibúnaður sem ætlaður er til notkunar á sjó mætir erfiðustu hugsanlegu skilyrðum. Álag óblíðrar náttúru, miklar hitabreytingar og stöðugur ágangur af söltum sjó, eykur þörf viðskiptavina fyrir áreiðanlegan og skilvirkan búnað.

Danfoss hf. Skútuvogi 6, 104 Reykjavík, Sími: 510 4100


10

„Allir hafa skoðun á harðfiski“

Harðfiskur með nýju yfirbragði

UnGT Fólk í SJávaRúTvEGI

Í sumar koma á markað harðfisksflögur frá frumkvöðlafyrirtækinu Breka en að því standa þau Kristinn Jón Ólafsson, 34 ára, framkvæmdastjóri Breka, Guð-bergur Magnússon, 33 ára, framleiðslu-stjóri og Þórdís Jóhannsdóttir Wathne, 31 árs, fjármálastjóri. Flögurnar hafa verið í þróun í eitt ár og tekið mikið mið

af þörfum neytenda.

Nýsköpunin er spennandiÞegar Kristinn kom heim frá Noregi fyrir þremur árum var hann nýútskrifaður með master í ný-sköpun og frumkvöðlafræðum. „Ég leit aðeins í kringum mig og ákvað að skoða sérstaklega geira þar sem Íslendingar sköruðu fram úr sem var annars vegar orkugeirinn og hins vegar sjáv-arútvegur.“ Kristinn segir að fljótlega hafi sjáv-arútvegur farið að heilla sig sérstaklega. Þetta hafi ekki síst verið vegna þeirra tækifæra sem hann sá í að útfæra vörur á heppilegan máta fyrir ákveðna hópa. Í kjölfarið hóf hann störf hjá Íslenska sjávarklasanum þar sem hann vann að ýmsum verkefnum og stofnsetti t.d. Sjávarklas-ann á Suðurnesjum. „Það var þar sem ég vann með Guðbergi Magnússyni framleiðslustjóra og af þessu samstarfi spratt hugmyndin að Breka harðfisksflögum. Fiskurinn er takmörkuð auð-lind og því er ennþá mikilvægara að gera hana verðmætari. Þarna er tækifæri til þess,“ segir Kristinn. Fljótlega setti hann sig í samband við Þórdísi sem hann hafði kynnst í gegnum gróskuna í frumkvöðlaumhverfinu. Þórdís, sem er iðnaðarverkfræðingur með áherslu á matvæli og nýsköpun, leist strax vel á hugmyndina. „Ég hef taugar til sjávarútvegs í gegnum fjölskyldu mína; báðir afar mínir voru skipstjórar og norsk-ir forfeður mínir komu til Íslands og kenndu Ís-lendingum að veiða síld á sínum tíma. Þar sem ég hef alltaf verið mjög áhugasöm um nýsköpun og við Kristinn unnum vel saman ákvað ég strax að slá til,“ segir Þórdís. Bæði Kristinn og Þórdís hafa líka tekið upp á sína arma hugmyndafræði þá sem Sjávarklasinn leggur mikla áherslu á en hún er að nýta þá auðlind sem felst í hafinu enn betur. „Það þarf hins vegar oft að hrista upp í fólki og ná ákveðinni vakningu. Við erum mjög framarlega á mörgum sviðum, en það má oft gera það sem er gott enn betra,“ segir Kristinn.

Nauðsynleg tenging við aðrar vörurHugmyndin að þróa harðfisk sem aðgengilegt og prótínríkt millimál sem höfðar líka til ferða-manna hefur tekið mið af hugmyndum og óskum neytenda. „Það þarf að tala við markaðinn þegar verið er að þróa vöru,“ segir Þórdís. „Það er jú hann sem er að neyta vörunnar og því mikilvægt að hann sé hluti af ferlinu.“ Kristinn segir að mik-ilvægi þess að huga vel að útliti vörunnar hafi strax verið ljóst. „Harðfiskurinn í dag eru flök og bitar sem er vissulega forvitnilegt en samt ekki

nóg til þess að t.d ferðamenn ákveði almennt séð að kaupa vöruna. Við erum svo vanaföst hérna og harðfiskurinn lítur oftast eins út, flak í plasti með hvítum og bláum miða. Það er ekki mjög spennandi fyrir útlendinga sem vita ekk-ert hvað þetta er eða hvernig á að borða þetta því það er hvergi tekið fram á miðunum.“ Um leið og varan hefur verið færð nær einhverju sem ferða-menn þekkja sértu kominn nær því að þeir kaupi vöruna og það sé mikilvægt að gera sér grein fyrir þessu á meðan þróun vörunnar stendur yfir.

„Þróunarferlið hefur verið mjög skemmtilegt því það hafa allir skoðun á harðfiski. Það hefur því verið mjög áhugavert að fá viðbrögð fólks við okkar hugmyndum og við höfum lagt áherslu á að fólk sé opið og hreinskilið.“ Nánast allir hafi þó verið mjög hrifnir af vörunni og séu spenntir þrátt fyrir að einhverjir hafi verið fullir efasemda um ágæti hennar í byrjun. „Það hafa margir beð-ið um að kaupa flögurnar en þrátt fyrir að við séum farin af stað með litla tilraunasölu erum við ekki farin að framleiða í neinu magni ennþá,“ segir Þórdís. Það muni gerast með sumrinu og þá í ýmsum bragðtegundum. Í nánustu fram-tíð munu fleiri heilsuvörur bætast við, t.d.fisk jerky sem líkist hinu bandaríska beef jerky. Fyrst um sinn ætlar Breki að einbeita sér að íslenska markaðinum en seinna meir sé ekki útilokað að horft verði til markaðssetningar erlendis. „Sala erlendis gerist ekki bara 1,2 og 3 heldur þarf að leggjast í mjög mikla vinnu áður og vanda sig við það. Það þarf að greina vel markhópa fyrir heilsuvörur af þessu tagi og hvaða tækifæri eru fyrir hendi. Eftir að reynsla verður komin á markaðssetningu og sölu hérlendis getum við byggt á henni,“ segir Þórdís. Þetta verði bara

að koma í ljós. Breki hefur til þessa m.a. byggt á styrk sem hlaust frá Vaxtarsamningi Suðurnesja og segir Þórdís að slíkir styrkir séu mikilvægir frumkvöðlafyrirtækjum til að koma undir þau fótunum. „Í dag höfum við fólk og fjármagn til að fullklára vöruna og koma henni í búðir. Við erum því ekki að leita að fjárfestum núna þótt maður viti auðvitað ekkert um hvað gerist síð-ar,“ segir hún.

Gott að ræða hlutina við aðraKristinn segir að sjávarútvegur sé mjög spenn-andi fyrir ungt fólk í dag þar sem í honum séu t.d mörg tækifæri til að fullvinna hráefnið meira og gera það enn verðmætara. Margir hafi líka upp-götvað þetta og hér sé nú talsvert af ungu fólki sem vinnur að spennandi hlutum og nýsköpun, ekki síst fyrir tilstilli sjávarklasans. „Þrátt fyrir að hér starfi miklir reynsluboltar sem þekkja markaðinn vissulega vel sjáum við tækifæri í nýrri markaðssetningu og nýjum vörum. Við Ís-lendingar þurfum líka að vinna betur saman og gera hlutina á stærri skala en verið hefur lengi. Aðilar í geiranum þurfa að vinna saman að því að markaðssetja íslenskan fisk og styrkja vöru-merki hans. Slíkt gerist ekki á einum degi en ég held að þetta sé vel hægt,“ segir hann. Sjávar-klasahugmyndin, að margir komi saman til þess að ræða nýjar hugmyndir um betri nýt-ingu sjávarfangs, sé ótrúlega mikilvæg. „Þessi vettvangur sem klasinn er svo mikilvægur, það myndast svo margar tengingar, og það er virki-leg þörf á að ýta fólki meira út á þessa braut. Það þarf að ræða saman, þannig þroskast hug-myndirnar í hópi góðs fólks og boltinn fer að rúlla,“ segir Kristinn.



Ég leit aðeins í kringum mig og ákvað að skoða sérstaklega geira þar sem Íslendingar sköruðu fram úr sem var annars vegar orkugeirinn og hins vegar sjávarútvegur.


Hrönn Margrét Magnúsdóttir, 34 ára, stofnaði sprotafyrirtækið Ankra ásamt tveimur öðrum árið 2013. Fyrirtækið þróar og markaðssetur

snyrti- og heilsuvörur úr kollageni og ensímum úr þorski.

Þróar heildarlausnirMarkmið Ankra er þróun og markaðssetning á fæðubótarefnum og húðvörum úr kollageni sem unnið er úr fiskroði en hugmyndina fékk Hrönn þegar hún var í frumkvöðlasetri Íslenska sjávar-klasans að vinna að annarri hugmynd. „Ég fór á fund með Sjávarklasanum og gekk fundurinn út á kollagen og hvað hægt væri að gera við það. Í kjölfarið fór ég svo að rannsaka það og sá að það var t.d mikið notað í krem sem vinna gegn öldrun húðar og sem fæðubótarefni. Ég fann sömuleiðis rannsóknir sem sýndu fram á að

fæðubótarefnið minnkaði hrukkumyndun í húð og eins liðverki. Það kviknaði því hjá mér sú hugmynd að það væri hægt að vinna að heildarlausn, að vinna að bættri líðan og útliti að innan og utan um leið,“ segir Hrönn. Henni fannst líka spennandi að nota hráefni úr hafinu kringum landið og nýta sér um leið hreina ímynd Íslands í markaðssetningu. Það var svo árið 2014 sem Ankra setti fæðubótarefnið Amino Collagen á markaðinn en það inniheldur bæði aminósýrur og kollagen, og í loks ársins kom svo Be Kind –AGE REWIND en það er and-lits serum sem vinnur gegn öldrun. Er serumið eitt virkasta ensímserumið á markaðnum í dag og er eina húðvaran á Íslandi sem inniheldur bæði ensím og kollagen.

Skortur á fullunnum vörumKynni Hrannar af sjávarútvegi hófust eftir að hún kynntist manninum sínum, en faðir hans er með litla útgerð í Bolungarvík. Hrönn, sem er viðskiptafræðingur og með MSc í alþjóðavið-skiptum, vann á þeim tíma við vörustjórnun hjá Össuri og fór að velta fyrir sér hvað það

væri mikil synd hvað við værum að selja mikið af hráefni úr landi án þess

að fullvinna úr því vörur. „Ég fór að skoða sjávarútveg og sá þar stórt

gat hvað þetta snerti. Mér fannst að við ættum virkilega að vera

að búa til fleiri vörur úr ís-lenskum sjávarafurðum og

auka verðmætasköpunina. Við erum t.d að senda út fisk sem er pakkað í flottar umbúðir erlendis og gerðir úr honum alls kyns réttir. Af hverju erum við ekki að full-vinna þetta sjálf?“ Það

var út frá þessu sem Hrönn fór svo í frumkvöðlasetrið

og boltinn fór að

rúlla. Hrönn segir að fleiri vörur séu í burðar-liðnum hjá Ankra og í raun sé búið að þróa fimm vörur í viðbót sem bíði þess að fara á markað.

„Við viljum setja nýjar vörur á markað með ákveðnu millibili, ekki síst vegna þess að við verðum að hafa nægilegt fjármagn fyrir mark-aðssetningu hverrar vöru.“ Hrönn segir að við-tökur við vörum Ankra hafi verið framar vonum og sala gangi vel. „Við byrjuðum að selja til Dan-merkur núna í janúar og höfum fengið mikið af fyrirspurnum erlendis frá.“ Þær vilji hins vegar fara hægt í sakirnar svo þær geri örugglega allt rétt og nái að halda vel utan um alla hluti. „Fólk kaupir vöruna og það finnur mun á sér enda kaupa margir aftur og aftur. Það er líka frábært að heyra sögur frá fólki, sérstaklega þeim sem hafa haft verki í liðum en segjast finna mikinn mun á sér eftir að það fór að nota duftið frá okkur,“ segir hún. Það sé alveg einstakt að vera í þeirri stöðu að vera að skapa verðmæti úr nátt-úrulegu hráefni og að hjálpa fólki um leið.

Mörg spennandi störf í boðiHrönn segist ekki verða mikið vör við að ungt fólk sé að velta fyrir sér störfum tengdum sjáv-arútvegi en fólk verði hins vegar mjög spennt þegar hún fari að tala um það sem hún sé að gera. „Ég held að það vanti meiri fræðslu þar sem fólki er sýnt hvað það er mikið að skapast af nýjum og áhugaverðum störfum,“ segir hún. Þótt veruleikinn hafi verið sá að fá slík störf hafi verið í boði innan sjávarútvegs sé allt annað uppi á teningnum núna. „Þetta er einn mest spennandi geirinn í dag að mínu mati og hann býður upp á ótrúlega fjölbreytni og mikið af spennandi störfum fyrir ungt fólk.“ Við spyrjum Hrönn að lokum hvar hún telji að hún muni verða eftir 10 ár. „Hvort ég verð enn hjá Ankra verður bara að koma í ljós, það fer auðvitað eftir því hvernig gengur hjá okkur. Klárlega verð ég þó í starfi tengdu sjávarútvegi á einhvern hátt. Það opnaðist fyrir mér nýr heimur þegar ég kom inn í hann! Hér eru frábærir hlutir að gerast og ótrúlega mikið af tækifærum.“

„Það opnaðist fyrir mér nýr heimur“

Stofnandi sprotafyrirtækis á sviði heilsu og snyrtivara


„Ég fór á fund með Sjávarklasanum og gekk fundurinn út á kolla-gen og hvað hægt væri að gera við það. í kjölfarið fór ég svo að rannsaka það og sá að það var t.d mikið notað í krem sem vinna gegn öldrun húðar og sem fæðubótarefni. Ég fann sömuleiðis rannsóknir sem sýndu fram á að fæðubótarefnið minnkaði hrukkumyndun í húð og eins liðverki.“


Kristján Rúnar Hauksson, 34 ára, vinn-ur sem háseti á uppsjávarskipinu Jónu Eðvalds. Hann ætlaði sér að verða bakari en sér þó ekki eftir því að for-

lögin tóku í taumana.

Ætlaði að verða bakariKristján er á Jónu Eðvalds SF 200 sem er upp-sjávarskip, gert út af Skinney Þinganes. Hann byrjaði á sjónum árið 1999, þá 19 ára gamall. Hann var þá að vinna í bakaríi en greindist með heiftarlegt ofnæmi fyrir hveiti svo hann neyddist til að hætta. „Félagi minn bað mig þá að leysa sig af einn túr og ég er enn að bíða eftir því að hann komi til baka!“ segir Krist-ján og hlær. Kristján er frá Hornafirði og hefur tengingu við sjóinn því báðir afar hans voru sjómenn og pabbi hans átti veiðarfæragerðina. Hann sá því um veiðarfæri skipa á Hornafirði til fjölda ára og Kristján var mikið í kringum sjómenn og veiðarfæri. Hann hafði þó aldrei hugleitt að fara á sjó sjálfur. „Mér fannst sjó-menn alltaf vera svona töffarar með mikið á milli handanna og harðir gaurar. Sjálfur ætlaði ég alltaf að verða bakari eins og bræður mínir tveir.“ Ofnæmið kom þó í veg fyrir það. Bræð-ur hans eru reyndar með ofnæmi líka en ekki eins slæmt og hann og starfa þeir sem bakarar í dag. Þegar Kristján fór fyrst á sjóinn hafði sá sem hann leysti af byrjað á sjó 14 ára gamall og segir Kristján að þá hafi það verið algengt að menn byrjuðu svo ungir á sjó. „Í dag er hins vegar ekki óalgengt að menn séu í kringum tví-tugt þegar þeir fara í sinn fyrsta túr.“

Frábærir félagar á sjónumHvað finnst Kristjáni mest spennandi við að vera á sjó? „Það er erfitt að segja. Ætli það séu þó ekki félagarnir. Það er búið að vera nokkurn veginn sama áhöfnin á skipinu mjög lengi, sennilega frá 2006. Við erum þrettán á skipinu þegar það er á nótaveiðum og ellefu þegar það er á trolli.“ Kjarninn sé góður og segja megi að þetta sé orðið að fjölskyldu. „Ég kvíði því aldrei að fara á sjó. Þegar maður er búinn að vera í fríi í einn túr hlakkar maður til þess að fara aftur og hitta þá þótt það séu ekki nema fimm dagar síðan að maður hitti þá síðast!“ Kristján segir að það erf-iðasta sé auðvitað fjarveran frá fjölskyldunni en hann er giftur og með þrjú börn: sjö, fjögurra og eins árs. „Það tekur á að fara frá þeim að sjálf-sögðu. Svo er annað samt, flestir kannast við hvað það er gaman að koma heim frá útlöndum og sjá fjölskylduna sína aftur. Hvað það er mik-ill spenningur í manni á undan og hvað þetta er æðisleg upplifun. Þetta upplifi ég í hvert sinn sem ég kem heim!“

Þetta er lífiðVið spyrjum Kristján hvernig honum finnist við-horf ungs fólks til sjávarútvegs almennt vera og hvort það hafi breyst undanfarin ár eins og marg-ir telja. „Já, þetta var ekki spennandi í uppsveifl-unni árið 2007 og maður þótti óttalegur auli fyrir að vera á sjó! Nú horfir þetta öðruvísi við og fólk sem hafði það kannski svakalega gott er farið að leysa mann af á skipinu!“ Hvort verið sé að fræða krakka og unglinga um sjávarútveg viti hann ekki en sér finnist fullmikil áhersla lögð á að vera lang-skólagenginn. „Snýst ekki allt í dag um það að fara í háskóla? Mér finnst vanta að leggja áherslu á að önnur störf séu í boði en þau sem krefjast mikillar menntunar. Ég er ekki að segja að ég sé ekki hlynntur því að fólk mennti sig en háskólinn er ekki eina leiðin. Mér finnst t.d frábært hvað að-

sóknin í Stýrimannaskólann er góð núna.“ Sjálfur hefur hann ekki farið í skólann en segist oft hafa leitt hugann að því. „Ég dreif mig samt aldrei og núna þegar maður er kominn með stóra fjölskyldu er það enn erfiðara að fara í nám en hver veit hvað framtíðin ber í skauti sér.“ Ætli börn hans hafi áhuga á að feta í fótspor pabba og fara á sjó? „Stelp-urnar tvær hafa nú ekki látið í ljós neinn áhuga á því ennþá en hver veit nema litli guttinn eigi eftir að fara á sjó með pabba einn daginn.“ Kristján er ánægður með sjóinn núna en hvað með eftir tíu ár, verður hann enn á sjónum þá? „Já, ég reikna fast-lega með því. Ég vona það að minnsta kosti!“ Krist-ján segist vera kominn með sjómennskuna í blóðið og það sé ekki hægt að finna fjölskylduvænni sjó-mennsku en þá sem hann er í núna. „Sjómennsk-an og fjölskyldan, það er lífið.“


„Ég hlakka alltaf til að fara á sjóinn“ Sjómaður á uppsjávarskipi

„Já, þetta var ekki spennandi í upp-sveiflunni árið 2007 og maður þótti óttalegur auli fyrir að vera á sjó! nú horfir þetta öðruvísi við og fólk sem hafði það kannski svakalega gott er

farið að leysa mann af á skipinu!“


Sigurður Steinn Einarsson, 25 ára, starf-ar hjá Síldarvinnslunni við sérverkefni sem ná allt frá því að skipuleggja tæm-ingar á sorpgámum til þess að meta

fjárfestingarkosti. Hann segir sjávarútveg vera spennandi atvinnugrein sem bjóði upp á margt.

Ný verkefni á hverjum degiSigurður útskrifaðist sem sjávarútvegsfræðing-ur vorið 2014 og hefur verið að vinna fyrir Síld-arvinnsluna síðan í ýmsum verkefnum. „Það er erfitt að útskýra í fljótu bragði hvað það er sem ég geri nákvæmlega því verkefnin eru mjög fjöl-breytt. Núna er ég t.d að fara að halda fyrirlestur á Menntadegi Atvinnulífsins, þar er ég titlaður sem starfsmaður meðan hinir sem koma fram eru annað hvort forstjórar eða framkvæmdastjórar!“ Tengist fyrirlesturinn því að eitt stærsta verk-efnið sem Sigurður kom að á síðasta ári var að halda utan um Sjávarútvegsskóla Fjarðabyggð-ar. „Þrátt fyrir að vera ekki með nein kennslu-réttindi tókst mér að vera ráðinn rektor skólans en var hinsvegar skarplega bent á af foreldrum mínum, sem báðir hafa verið skólastjórar, að það sé skylda. Þetta tókst nú samt ágætlega þrátt fyr-ir það, sem betur fer,“ segir hann. Dagleg verk-efni Sigurðar eru því margvísleg. „Ég tek mikið saman skýrslur frá rekstri og útgerð. Í þeim tek ég saman tölulegar upplýsingar og geri þær auð-lesanlegri þannig að ákvarðanataka á grundvelli þeirra verði auðveldari fyrir aðra. Suma daga fæ ég kannski það verk í hendur að sjá um að rusla-gámurinn sé tæmdur og aðra daga að meta fjár-festingarkosti. Sem ungur maður sem er að byrja að vinna tekur maður öllum verkefnum fagn-andi, ég er að vinna þau í fyrsta sinn og því eru þau öll áhugaverð.“

Greinin tekur örum breytingumSigurður segir að sér finnist sjávarútvegurinn mjög áhugaverður enda taki greinin örum breyt-ingum. „Eins og ég horfi á þetta eru fyrirtæki í sjávarútvegi stöðugt að leita sér að nýjum verk-efnum. Samhliða því skapast ýmis tækifæri fyrir ungt fólk. Tækniþróun er einnig gífurleg enda má segja að sjávarútvegur sé hátækniiðnaður. Það eitt og sér gerir sjávarútveginn mjög áhuga-verðan.“ Með þessum auknu tækifærum er lík-legt að meira af ungu fólki streymi í greinina sem sé jákvætt þar sem meðalaldur starfsmanna í sjávarútvegi í dag sé hár. „Stjórnvöld þurfa að fara að taka ákvörðun hvernig stjórn fiskveiða eigi að vera hér á landi. Ef ákveðið verður að halda áfram á þeirri braut sem farin hefur verið, þ.e. að sjávarútvegurinn skuli vera hvað hag-kvæmastur, verður hér bylgja af nýjum fjárfest-

Mörg tækifæri fyrir ungt fólk í sjávarútvegi Í sérverkefnum hjá Síldarvinnslunni



ingum sem fyrirtækin verða að fara að ráðast í. Með þessum fjárfestingum ætlast maður til að ungt menntað fólk muni streyma inn í greinina en hún kallar nú þegar á kynslóðaskipti og fyr-irtækin verða að undirbúa sig fyrir það,“ segir hann. Sjávarútvegur sé sú atvinnugrein sem sé að breytast hvað mest og aldrei hægt að stóla á að dagurinn á morgun verði eins og dagurinn í dag. „Þessar breytingar krefjast mikillar vinnu og auðvitað fjölbreytilegra verkefni sem eru mjög spennandi. Ég held að þeir sem hafi áhuga á sjávarútvegi og leggja stund á menntun tengdri honum þurfi því ekki að hafa neinar áhyggjur af því að finna ekki vinnu við sitt hæfi.“

Fræðslan er nauðsynlegFyrst Sigurður víkur að áhuga á sjávarútvegi er ekki úr vegi að spyrja hann nánar út í starf Sjáv-arútvegsskólans. „Við töldum að hér á Austur-landi væri að alast upp kynslóð sem þekkti lítið til sjávarútvegs þrátt fyrir að alast upp í sjávar-plássi. Þótt fólk alist upp á stað þar sem það sér skip koma siglandi inn fjörðinn á hverjum degi þýðir það ekki endilega að fólk sé meðvitað um sjávarútveg. Ef við tökum Reykjavík sem dæmi þá er borgin mesta útgerðarstöð lands-ins og samt held ég að ungt fólk þar sé lítið sem ekkert að leiða hugann að sjávarútvegi. Áður fyrr kynntist fólk auðvitað meira sjávarútvegi í gegnum atvinnuþátttöku en núna fer fólk ekki að vinna í fiski fyrr en það er kannski 18 ára. Menntakerfið er heldur ekki að sinna fræðslu um sjávarútveg eins og maður skyldi ætla“ segir Sigurður. Síldarvinnslan hóf starfsemi Sjávarút-vegsskólans árið 2013 og vel þótti takast til. Hún fékk síðan í lið með sér Eskju hf. og Loðnuvinnsl-una hf. ásamt Vinnsluskóla Fjarðabyggðar og Austurbrú til að unnt yrði að bjóða upp á námið í allri Fjarðabyggð. „Í skólanum höfum við t.d farið yfir söguna og einnig hefur verið fjallað um hvernig við teljum að sjávarútvegur verði í fram-tíðinni. Þá er komið inn á það að sjávarútvegur er ekki aðeins veiðar og vinnsla heldur t.d líka gífurlegt markaðsstarf ásamt störfum í stoð-greinum sjávarútvegsins. Með því að fara út fyrir hefðbundið yfirlit um veiðar og vinnslu fengum við t.d ungmenni sem höfðu ekkert verið spennt fyrir sjávarútvegi til þess að sperra eyrun, hvort sem það voru strákar eða stelpur.“ Sigurður seg-ir að Sjávarútvegsskólinn hafi verið mjög vinsæll og nemendur hafi almennt sýnt áhuga á sjávar-

útvegi. „Vonandi höldum við áfram með þetta í ár, það er allavega verið að leggja grunn að því. Í fyrra var skólinn fyrir alla Fjarðabyggð en fram að því hafði hann bara verið fyrir Norðfjörð. Það gekk mjög vel enda er fræðsluþörfin klárlega til staðar.“ Sem dæmi um það hve menntun um sjávarútveg hafi verið lítið sinnt í gegnum tíð-ina segir Sigurður að það hafi uppgötvast fyrir nokkrum árum að nánast engin kennslubók um sjávarútveg var til hérlendis! Einhver vinna hafi farið af stað til þess að bæta úr því og fróðlegt væri að vita hvernig þau mál stæðu í dag.

Þverfaglegt námSigurður segir að sjávarútvegsfræðin hafi verið mjög skemmtilegt nám þótt það væri krefjandi líka. Hann fór t.d með fimm öðrum til Nýfundna-lands sem hluta af náminu við Háskólann á Ak-ureyri og tók eina önn þar. „Það var auðvitað skemmtileg lífsreynsla og áhugavert að sjá hvað aðstæður þar í sjávarútvegi eru ólíkar því sem hér er og hvað við stöndum í raun framarlega á Íslandi.“ Spurður um ástæður þess að hann hafi kosið þetta nám segir Sigurður að hann hafi ung-

ur fengið áhuga á sjávarútvegi og þegar kom að því að fara í nám á háskólastigi hafi hann leitað að námi sem tengdist sjávarútvegi. Þessi mennt-un hafi vakið mestan áhuga enda sé námið mjög þverfaglegt og bjóði upp á mikla starfsmögu-leika seinna meir. „Ég ólst upp í Neskaupstað þar sem allt snýst um sjávarútveg. Ef maður vill hafa flesta möguleika opna varðandi búsetu er nær-tækast að velja sér nám sem lýtur á einhvern hátt að sjávarútvegi.“ Telur Sigurður líklegt að hann mun enn starfa í sjávarútvegi eftir tíu ár? „Fyrst ég er kominn með þessa menntun þá myndi ég veðja á það! Ekki það að sem sjávarútvegsfræð-ingur gæti ég starfað á mörgum öðrum sviðum og ég held reyndar að það séu fleiri sjávarútvegs-fræðingar sem vinni annars staðar en hjá fyrir-tækjum í veiðum og vinnslu. En mér finnst sjáv-arútvegurinn mjög áhugaverður og held að ég segi ekki skilið við hann í bráð.“

Mörg tækifæri fyrir ungt fólk í sjávarútvegi Sem ungur maður sem er að byrja að vinna tekur maður öllum verkefnum fagnandi, ég er að vinna þau í fyrsta sinn og því eru þau öll áhugaverð.

„vonandi höldum við áfram með þetta í ár, það er allavega verið að leggja grunn að því. í fyrra var skólinn fyrir alla Fjarðabyggð en fram að því hafði hann bara verið fyrir norðfjörð.“


Hrannar Jón Emilsson, 27 ára, er út-gerðarstjóri hjá Þorbirni í Grindavík og hefur hann verið í því starfi í tvö ár. Hann sér um daglegan rekstur á

fjórum línuskipum og segir að starfið sé bæði fjölbreytt og skemmtilegt. Það krefjist líka tals-verðs ímyndunarafls.

Alltaf haft áhuga á sjávarútvegiStarf Hrannars felur í sér að sjá um allan dag-legan rekstur á fjórum línuskipum Þorbjarnar hf.

„Það má segja að ég sé milliliður milli vinnslu og báta; ég fer yfir það hvað vantar í vinnsluna á hverjum degi og skipulegg löndunardaga, brott-farardaga og fleira. Þetta er mjög áhugavert og fjölbreytt þrátt fyrir að það sé auðvitað ákveðin rútína líka,“ segir hann. Á hverjum degi sé eitt-hvað nýtt sem hann takist á við. Hrannar hefur verið útgerðarstjóri í tvö ár en hann hefur þó ver-ið viðloðandi sjávarútveg, og fyrirtækið, frá því að hann var fjórtán ára. „Ég byrjaði þrettán ára í humarvinnslunni en fór svo yfir í vélsmiðjuna og var þar á sumrin og með skóla. Maður er alinn upp í sjávarútvegi og það var því alltaf opin leið inn þótt það hafi aldrei verið ýtt á mann. Ég hef samt alltaf haft mikinn áhuga á honum og lærði vélstjórn eftir grunnskólann.“ Eftir að því námi lauk vann Hrannar sem vélstjóri á nokkrum skipa Þorbjarnar en bauðst svo þetta starf sem hann ákvað að prófa. „Ég hef ekki séð eftir því, þetta er spennandi starfsvettvangur og það er alltaf ákveðin framþróun í gangi. Maður er líka alltaf að reyna að finna bestu leiðina til að gera hlutina. Í raun er gott ímyndunarafl nauðsynlegt í þessu starfi því maður þarf alltaf að vera að reyna að sjá fyrir hluti sem erfitt er að sjá fyrir!“

Þörf á að kynna möguleikanaHrannar segir erfitt að segja hvort ungt fólk í dag hafi almennt áhuga á sjávarútvegi. „Maður

þekkir það frá félögum sínum, það er alveg upp og ofan hvað þeir vita um sjávarútveg. Maður áttar sig stundum á því að þeir vita oft lítið um hann þegar maður fer að ræða þessi mál,“ segir hann. Mikil þörf sé á því að fræða krakka meira og sýna þeim að það sé meira í boði en vinnslan og skipið. „Það eru alls kyns störf sem tengjast atvinnugreininni á einhvern hátt, maður sér það t.d hér í Grindavík að hérna er rafmagnsverk-stæði sem sérhæfir sig í bátarafmagni og þar er fólk með sérfræðiþekkingu sem ekki er fengin úr skóla.“ Í ljósi þess hve sjávarútvegur er fjöl-breyttur sé vöntun á hnitmiðuðu námi fyrir hin ýmsu svið hans, t.d í rekstri sjávarútvegsfyrir-tækja. „Hvort fólk myndi sækja það nám er auð-vitað ekki gott segja því það vantar nemendur í greinar sem snerta sjávarútveg beint, eins og t.d netagerð, og samt er hún mjög mikil hér-lendis. Ég held að margir geri sér ekki grein fyrir því að hversu mikil sú framleiðsla er og að við Íslendingar séum að selja troll og veiðarfæri út um allan heim. Við þurfum að fá fólk í þetta nám

því það er nauðsynlegt að koma þekkingunni áfram.“ Mögulega myndi ungt fólk fara á þessar brautir ef það fengi meiri fræðslu og kynningu á því hvaða möguleikar væru í boði fyrir hverja námsbraut. „Fólk veit oft ekki hvað við erum að gera mikið í sjávarútveginum,“ útskýrir hann.

Alltaf að læra eitthvað nýttSpurður að því hvort hann telji að hann muni enn vera við störf í sjávarútvegi eftir 10 ár telur hann að svo verði. „Þetta er skemmtileg starf og maður er alltaf að læra eitthvað nýtt. Ég held að það sé erfitt að finna fjölbreyttara starfssvið en þetta. Þótt það sé kannski ekki mikið að gerast í t.d bátaþróun á Íslandi er margt að gerast á öðrum sviðum og við erum t.d sífellt að bæta við okkur þekkingu á gæðum o.fl. Þar hefur orðið mikil þróun enda eru bætt gæði hráefnis gríðar-lega mikilvæg. Það er stöðugt verið að hamra á því að gera sífellt betur og kannski á einfaldari hátt en gert hefur verið. Þetta er atvinnugrein í stöðugri þróun.“

„Tekst á við eitthvað nýtt á hverjum degi í vinnunni“

Útgerðarstjóri hjá Þorbirni hf.


Hrannar Jón Emilsson, 27 ára, er útgerðarstjóri hjá Þorbirni.


Rósa Guðmundsdóttir, 33 ára, hefur verið framleiðslustjóri hjá Guðmundi Runólfssyni hf. í Grundarfirði frá 2008. Hún segir að það séu ekki bara krakkar

sem séu ekki nógu upplýstir um sjávarútveg og fjölbreytni hans heldur fullorðnir líka.

Stöndum á krossgötumVið spurðum hana hvað felst í því að vera fram-leiðslustjóri. „Framleiðslustjóri skipuleggur framleiðsluna og ákveður t.d hvaða afurðir þarf að vinna og hvernig þær eru unnar. Þetta gerir maður á grundvelli þess hvaða afurðir maður er að selja og hvert. Það getur t.d verið flókið að halda utan um ferskar afurðir því þær fara bæði í flug og í skip og það er margt sem þarf að hafa í huga.“ Rósa segir að starfið sé bæði krefjandi og skemmtilegt. „Ég er alltaf að kynnast nýju fólki og nýjum hlutum því við lifum á spennandi tím-um og í sjávarútvegi er stöðug framþróun. Það má eiginlega segja að við stöndum á nokkurs konar krossgötum þar sem við sjáum framtíðina í greininni. Það er ótrúlegt margt að gerast núna, t.d kom nýlega á markað vatnsskurðarvél frá

Völku sem er mjög spennandi. Það er virkilega gaman að fylgjast með því hvað fólk er vakandi fyrir að prófa nýja hluti og sjá hvaða nýjungar er verið að þróa.“

Með ofnæmi fyrir ýsuRósa er frá sjávarplássinu Grundarfirði en eftir grunnskólann flutti hún til Höfuðborgarsvæðis-ins þegar hún byrjaði í Verzlunarskólanum. Eft-ir stúdent lá svo leiðin í Háskólann í Reykjavík þaðan sem hún útskrifaðist sem viðskiptafræð-ingur árið 2005. „Á þeim tíma áttu allir að vinna í banka en það átti bara ekki við mig og fólk gerði grín að mér fyrir að flytja aftur út á land. Ég fór að vinna hjá flutningafyrirtæki og svo hjá tölvu-fyrirtæki en var svo boðið þetta starf fyrir sjö árum og ég ákvað að slá til enda hef ég alltaf haft mikinn áhuga á sjávarútvegi. Ég hef sko ekki séð eftir því.“ Það vill reyndar svo einkennilega til að Rósa er með ofnæmi fyrir ákveðinni fisktegund!

„Ég vann í fiski sem krakki, bæði á sumrin og um jólin. Þegar ég var átján áttaði ég mig hins vegar á því að ég var alltaf lasin. Það kemur svo í ljós að ég var með heiftarlegt ofnæmi fyrir ýsu! Það var mikið unnið af henni þar sem ég vann svo ég neyddist til að hætta. Þegar ég fór hins vegar að vinna hérna 2008 vann ég mér upp þol fyrir

þessu svo þetta háir mér lítið í dag sem betur,“ segir hún sposk.

Á rétta staðnum í lífinuRósa segir það vera mjög misjafnt hvort ungt fólk hafi áhuga á sjávarútvegi eða ekki. „Ég held að áhuginn hafi hins vegar aukist núna þrátt fyrir að flestir vilji auðvitað vera í 101.“ Það skorti hins vegar enn meiri fræðslu fyrir krakka svo þau átti sig á að það séu fleiri störf í boði en störf á skipum og í vinnslu. „Ásamt fleirum hef ég reyndar staðið að starfsbraut í gæðaeftirliti og baader við Fram-haldsskólann í Grundarfirði en það hefur enginn sótt um þar ennþá. Þessar brautir leiða ekki til stúdentsprófs og það virðist standa í fólki. Ég veit að margir krakkar hafa sýnt þessu áhuga en for-eldrarnir hafa sett sig upp á móti því vegna þess að þau fá ekki húfu að námi loknu, hún virðist öllu máli skipta. Þau myndu hins vegar ganga beint inn í störf! Þannig að það eru ekki alltaf krakkarn-ir sem þarf að upplýsa betur heldur oft fullorðna fólkið líka.“ Þegar við spyrjum Rósu hvort hún muni enn verða starfandi við sjávarútveg eftir 10 ár segir hún að svo muni verða. „Ég ætla mér ekki að skipta um starfsvettvang, hér líður mér vel og það er gaman að lífinu. Þegar maður er kominn á þann stað veit maður að það er sé rétti.“


Framleiðslustjóri hjá Guðmundi Runólfssyni hf.

„Ótrúlega margt að gerast í sjávarútvegi“

„Ég veit að margir krakkar hafa sýnt þessu

áhuga en foreldrarnir hafa sett sig upp á móti

því vegna þess að þau fá ekki húfu að námi

loknu, hún virðist öllu máli skipta.“


Tanja Dögg Guðjónsdóttir, 24 ára, er á þriðja ári í fjarnámi í sjávarútvegsfræði við Há-skólann á Akureyri. Hún segir námið vera mjög skemmtilegt og bjóða upp á mikla mögu-leika síðar meir.

Rambaði á námið„Ég bý í Vestmannaeyjum og á tvær stelpur, 7 mánaða og 6 ára með manni mínum, Sveini Ágústi Kristinssyni, sem er sjómaður. Mig lang-aði í nám og kannaði því hvað myndi henta mínum aðstæðum best. Ég komst að því að fjarnám í sjávarútvegfræði væri heppilegast, sérstaklega þar sem sjávarútvegur er mjög mikilvægur hér í Eyjum, og ákvað að skella mér í það,“ segir Tanja. Hún segist ekki hafa haft meiri áhuga á sjávarútvegi en flestir aðrir áður en hún fór í námið en hann aukist jafnt og þétt. Hún hafði líka tekið þátt í Innovit verkefninu NIMMP sem gekk út á að vinna ákveðið verk-efni í Færeyjum á stuttum tíma með alþjóð-legum hópi nemenda. Verkefnið gekk út á að finna lausn á rekjanleika í sjávarfangi og segir Tanja að þetta hafi verið mjög skemmtilegt. „Við skoðuðum fiskeldisstöðvar, fengum kynningar og fleira og í gegnum verkefnið sá maður að það var meiri fjölbreytni í sjávarútvegi en maður hélt.“ Hún fór svo að vinna í fiski til að kynnast atvinnugreininni betur áður en námið hófst.

Námið fjölbreytt og skemmtilegtTanja segir að námið sé þverfaglegt og byggist á raungreinum, viðskiptafræði og sjávarútveg-stengdum fræðum. „Það skemmtilegasta við námið er hvað það er fjölbreytt. Á fyrsta árinu förum við í raungreinar eins og örverufræði, líf-fræði og svo viðskiptagreinar ásamt áföngum sem tengjast beint sjávarútvegnum. Allt náms-efni er reyndar mjög tengt iðnaðinum en maður er samt alltaf spenntastur fyrir fyrirlestrum sem snúast beint um sjávarútveginn. Það eru svo vinnulotur tvisvar á önn og við förum norður og gerum tilraunir í raungreinaáföngunum. Einnig er farið á sjó og tekin sýni sem unnin eru mis-jafnlega, bæði eru sýnin efnagreind og svo er leitað eftir örverum og svifi. Það er því ekki bara verið að læra eftir bókinni heldur er þetta tals-vert verklegt líka og það eykur áhugann á nám-inu enn meira. Það heldur manni líka við efnið að fara norður,“ segir Tanja. „Það er rannsóknar-stofa hér í Eyjum sem við fengum að hafa aðgang að þarna á öðru árinu þegar við vorum að rækta úr þorski og það var mjög skemmtileg reynsla. Við komum inn á rannsóknarstofuna þrisvar í viku að rækta og allir þar voru ofsalega hjálpleg-ir, hvort sem það varðaði upplýsingar eða aðra aðstoð.“ Tanja segir að námið sé krefjandi og vinnuálagið sé mikið en þrátt fyrir það sé sjávar-útvegsfræðin mjög skemmtileg og að hún mæli

„Námið býður upp á mikla möguleka“

Nemandi í sjávarútvegsfræði við HA


eindregið með því fyrir aðra. Það bjóði upp á svo margt. „Margir halda að þetta snúist um að verða verkstjóri í vinnslu og að vera með puttana í fisk-inum en þetta er svo miklu meira en það. Fólk er alltaf að spyrja mig hvað felist eiginlega í þessu námi og maður þarf að útskýra það, það veit enginn út á hvað það gengur.“ Námið nýtist mun víðar en fólk geri sér grein fyrir og sjávarútvegs-fræðingar starfi hjá margs kyns fyrirtækjum, t.d

fjármálastofnunum, rannsóknarstofum og fleira, fyrir utan sjávarútvegsfyrirtæki. „Það er svo miklu meira í sjávarútvegi en maður vissi áður, það eru svo margir hlutir sem tengjast honum og þetta er líka svo mikilvægt fyrir landið. Maður tapar heldur aldrei á að þekkja sjávarútveginn eins og hann er, þekking á fiski hefur áhrif; ef vertíð bregst t.d hefur það víða áhrif og því hafði maður ekki gert sér grein fyrir áður.“


það getur verið erfitt að sitja fyrir framan tölvu og hlusta á fyrirlestra og maður missir af umræðutímum sem er galli. Kennararnir eru þó mjög duglegir við að svara pósti og það munar miklu.“ Tanja segir að hún og hin stúlkan sem hafi verið samferða í gegnum námið hittumst líka reglulega í verkefna-vinnu og það sé afar hjálplegt. Tanja vinnur hálfan daginn á skrifstofu Vinnslustöðvar-innar við ýmis verkefni á fjármálasviði og segir hún að það kyndi enn frekar undir áhuganum. „Það er rosalega fínt, þá heyrir maður útundan sér hvað er að gerast í grein-inni og getur tengt hitt og þetta við námið. Mér finnst sjávarútvegur mjög áhugaverður, sem er gott, því hér í Eyjum gengur flest út á hann.“ Tanja stefnir á útskrift haustið 2015 og mun að öllum líkindum vinna lokaverkefnið í samstarfi við Vinnslustöðina. „Það er erfitt að spá hvað framtíðin ber í skauti sér og ég er ekki með hugmynd í kollinum um hvað felst í draumastöðunni. En ég vona allavega að það

verði starf sem byggir á náminu,“ segir hún. „Mér finnst sjávarútvegur vera mjög spenn-andi og þar eru hraðar breytingar. Ísland er alltaf að verða stærra og stærra á heimsvísu og það er mikið um nýjungar í geiranum sem áhugavert er að fylgjast með.“ Tanja segir að það sé sín tilfinning að ungt fólk spái almennt ekki mikið í sjávarútvegi og átti sig heldur ekki á því hvað hann og afurðirnar séu mikilvægar. „Þegar ég var sjálf að vinna í vinnslunni held ég að fólk hafi almennt ekki verið að gera sér grein fyrir því hvað það var með mikil verðmæti í höndunum og hvað það er t.d slæmt að missa hnakka í gólfið.“ Fræða þyrfti krakka betur um sjávarútveginn og þá sérstaklega á framhaldsskólastigi. „Það þarf að mennta fólk þannig að það fari í meira mæli inn í tækni, nýsköpun og fleira. Við þurfum að fá sem mest úr hverju kílói sem kemur uppúr sjó, þetta er ekki eins og gamla daga þegar þetta gekk bara út á að veiða fisk í soðið.“

Það þarf að mennta fólk þannig að það fari í meira mæli inn í tækni, nýsköpun og fleira. Við þurfum að fá sem mest úr hverju kílói sem kemur uppúr sjó, þetta er ekki eins og gamla daga þegar þetta gekk bara út á að veiða fisk í soðið.

„AlliR GetA FuNdið eittHVAð Við Sitt HÆFi“Gísli Kristjánsson, 26 ára, vinnur sem verkefnastjóri hjá HB Granda en hann er útskrifaður með MS í iðnaðarverkfræði frá Háskóla Íslands. Hann segir sjávarútveg vera ótrúlega fjölbreytta atvinnugrein.

Mörg tækifæri vegna framfara„Hjá HB Granda er ég í ýmsum verkefnum, t.d. ferlagreiningu í vinnslunni, arðsemismati og fleiru. Ég er búinn að vinna hérna í ár og líkar mjög vel“ segir Gísli. Hjá fyrirtækinu hafi hann fengið að kynnast fjölbreyttri starfsemi og sennilega hafi hann unnið með fólki úr flestum deildum HB Granda. Gísli kemur frá Ísafirði og segir að eins og svo margir sem komi frá sjávarplássi hafi hann kynnst sjávarútvegi ungur að árum. „Það má segja að ég hafi alist upp í þessum geira. Afi og pabbi hafa unnið alla tíð í sjávarútvegi og ég byrjaði að vinna í fiskvinnslunni í sumarfríum þegar ég var í grunnskóla. Eftir að ég byrjaði í háskólanum vann ég svo að ýmsum verkefnum sem tengdust fiskvinnslu, vöruþróun og fleiru og síðan hef ég einnig unnið verkefni hjá Matís varðandi markaðs-setningu sjávarafurða, kælingu og þurrkun.“ Tvö sumur hafi hann líka unnið fyrir Icelandic Group í Tokyo. Þannig að reynslan af sjávarútvegi hjá Gísla er þegar orðin drjúg. Sjávarútvegur sé einfaldlega spennandi atvinnugrein og þar sé mikið að gerast. „Þegar ég útskrifaðist vissi ég kannski ekki alveg hvað ég vildi gera en ég hafði sjávarútveg sérstaklega í huga því hann er svo fjölbreyttur.“ Miklar tækniframfarir hafi orðið bæði í veiðum og vinnslu á Íslandi sem hafi skilað sér í betri meðhöndlun og lengra geymsluþoli fisksins. Þetta hafi gefið fleiri tækifæri til vöruþróunar sem hámarki virði hrá-efnisins sem dregið sé að landi. „Afurðirnar eru því alltaf að verða fjölbreyttari og mikil aukning er í

virðisaukandi framleiðslu, allt frá niðursuðu á lifur til lækningavara. Síðan er alltaf verið að vinna dýpra inn á markaði og búa til nýja

markaði þannig að það er gríðarlega margt í gangi í íslenskum sjávarútvegi,“ segir hann.

Mikil fjölbreytniGísli segir að sé virðiskeðjan skoðuð í heild sinni ættu allir að geta fundið starf á sínu áhugasviði í sjávarútvegi, hann sé það fjölbreyttur. „Hvort sem þú hefur áhuga á líffræði, verkfræði, tölvunarfræði, sölu- og markaðsfræði, við-skiptafræði eða lögfræði, þá getur þú fundið áhugaverð

störf á þínu sviði í greinum tengdum sjávarútvegi.“ Að-spurður hvort hann sjái það fyrir sér að starfa enn við sjávar-

útveg eftir 10 ár svarar Gísli játandi. „Ég er í mjög skemmtilegu starfi sem getur að auki leitt út í svo margt, hvort sem það

tengist veiðum, vinnslu eða markaðssetningu. Svo ég held að það sé ekki ólíklegt að ég verði enn í greininni þá.“

Stefnir á framtíðarstarf í sjávarútvegiÍ Eyjum erum við tvær sem erum í fjarnámi við sjávarútvegsdeildina í HA og tvær bætast við nú í haust, sem er jákvætt að mati Tönju.

„Stelpum er að fjölga í faginu þó ég held við séum bara alls fjórar stelpur, staðnemar og fjarnemar á þriðja ári núna. Ef maður hefur sjálfsaga er svona fjarnám mjög góður kostur. Maður þarf auðvitað að halda sér vel að þessu,

Margir telja að sjávargróður sé van-nýtt auðlind þar sem mikill heilsu-farslegur ábati felst í að neyta hans. Sjávarfangið er t.d ríkt af andoxun-

arefnum og vítamínum og segja margir að neysla þess hafi bjargað Íslendingum á tímum móður-harðinda. Til langs tíma nýttum við sjávargróð-urinn vel til matar, bæði fyrir menn og dýr, og eins til eldiviðar. Annar hver maður borðaði t.d söl og segja má að þau séu eina tegundin sem eru eitthvað nýtt í dag. Við borðuðum líka fjörugrös og stórþara, og marínkjarni var einkar vinsæll, sérstaklega í grauta og brauð.

Þótt nýting sjávargróðurs hafi að mestu horf-ið hér við land á hið sama ekki við um heiminn því í dag eru fjölmargar vörur framleiddar t.d úr sjávarþörungum víðsvegar. Ræktun hefur auk-ist mikið undanfarna áratugi með aukinni eftir-spurn og nemur milljónum tonna. Japanir hafa verið einkar duglegir við framleiðsluna og er þar japansþari; kombu, fremstur í flokki. Einungis um 0,01% sjávarþörunga er hins vegar ræktað í Evrópu. Á Íslandi erum við svo lánsöm að eiga gnótt af beltisþara en hann líkist japansþara mikið, bæði hvað varðar útlit og bragð.

Kafari sagar þarannUndanfarin ár hafa nokkur fyrirtæki haslað sér völl í nýtingu sjávagróðurs og má þar t.d nefna Ís-lenska bláskel og sjávargróður sem stofnað var í Stykkishólmi árið 2007, af Símoni Má Sturlusyni og Alex Páli Ólafssyni. Markmið fyrirtækisins var í upphafi að safna og rækta bláskel á sjálfbæran hátt á línum í Breiðafirði. Þari, marínkjarni og söl hafa síðan bæst við. Hvað söl og marínkjarna varðar þá eru þau tínd með því að rölta um fjör-urnar á vöðlum. Segir Símon að yfirleitt sé einn maður að ná um 100kg í hverri ferð. „Þaravinnsla okkar byrjaði hins vegar þannig að Eyjólfur Frið-geirsson, frá Íslenskri hollustu, kom til okkar og spurði hvort við værum ekki alltaf að fá þara á kræklingalínurnar. Við svöruðum játandi, þarinn hafði sest mikið á línurnar og þetta var óttalegt vesen. Við vorum alltaf að reyna að losa okkur við þarann og þarna vildi Eyjólfur kaupa hann!“ Til viðbótar því að tína þarann af skeljalínunum eru þeir komnir með sjö sérstakar þaralínur sem þeir hafa þróað sjálfir eftir að hafa lesið sér til og próf-að sig áfram. „Þetta eru 200m línur og eru af sömu gerð og skeljalínurnar,“ segir Símon. Fer tínslan þannig fram að farið er út á pramma og síðan fer kafari niður með sög og sagar þarann. Er þetta talsvert erfitt verk þar sem stórstreymt er á svæð-inu. ,,Þetta hentar okkur vel. Í upphafi var þarinn aukaafurð en ég er sannfærður um að þetta á eftir að verða enn verðmætara en bláskelin. Eftir-spurnin á bara eftir að aukast.“

Þurrkaður á vistvænan háttÞegar komið er með þarann að landi er honum raðað á sérstakar grindur sem eru í þurrkklefa. Þar er hann þurrkaður á vistvænan hátt, við gufu frá heitu vatni. Yfirleitt er þari sólþurrkaður svo þessi aðferð veitir þaranum þeirra mikla sér-stöðu, segir Símon. „Við fengum styrk frá AVS til að þróa þarabakkana og sömuleiðis til þess að

finna góða aðferð til þess að salta þarann,“ segir Símon. Nú sé því búið að þróa gott verkferli, allt frá tínslu þar til þarinn er þurrkaður við lágan hita svo sem mest haldist í honum af næring-arefnum. ,,Við höfum mikið unnið með Matís í rannsóknarvinnu, þar er mjög hæft fólk. Bæði Sigurjón Arason og Þóra Valsdóttir hafa reynst okkur mjög vel. Það er algerlega nauðsynlegt fyrir okkar vinnu að hafa aðgengi að svo mikilli þekkingu sem þar er.“ Gaman er að geta þess að fyrirtækið hefur líka gert tilraunir með að búa til þarapestó og var það selt í Búrinu. Segir Símon pestóið hafa runnið út og gaman væri að halda áfram með framleiðsluna. Eldhúsið vanti hins vegar.

Hrein vara úr hreinum sjóÞarinn er seldur bæði saltaður og þurrkaður í nokkrum stærðum og kemur hann t.d í flög-um. Brátt verður hægt að kaupa hann mal-aðan líka og segir Símon að draumurinn sé að koma þaradufti í pilluform einn daginn og selja sem bætiefni. Símon segir að hérlendis sé þarinn lítið notaður enn, einna helst sé það Rúnar Marvinsson og veitingastaðurinn Dill sem hafi hann í sínum réttum. Annars staðar á Norðurlöndum sé þetta hins vegar vinsælt hráefni. Hann segir nauðsynlegt að bjóða upp á þarann saltaðan og þurrkaðan líka. Ferskur geymist þarinn í c.a fimm daga en saltaður og þurrkaður lengist geymslutíminn upp í ár eða

Spáir því að þetta verði að stóriðju Nýting sjávargróðurs er vaxandi atvinnugrein



Símon sýnir óvenju stóran þara.

Jens Uwe Friðriksson á heiðurinn af þessari framreiðslu

meira. Frakkar t.d vilja hann frekar saltaðan og borða mikið af honum sem snakk. Nokkuð sem Íslendingar eigi alveg eftir að tileinka sér. Sömuleiðis séu súpur oft kryddaðar þar með þara og þá sé hann oft á borðum sem meðlæti með mat. Í dag selur fyrirtækið allan sjávar-gróður sem þeir vinna. „Við erum líka alltaf að fá fyrirspurnir frá nýjum aðilum en við viljum frekar vera litlir og dýrir og ekki selja í miklu magni.“ Þari frá fyrirtækinu er t.d keyptur af veitingastaðnum Noma í Kaupmannahöfn sem þykir vera einn besti veitingastaður í heimi. Þeir kaupa þarann bæði þurrkaðan og saltaðan, og sömuleiðis söl. Símon segir að hingað til hafi ekki verið nauðsynlegt að leggja út í neina aug-lýsingavinnu. Danskur prófessor hafi t.d komið vörum þeirra til Noma sem sérhæfir sig í nor-rænum mat. ,,Prófessorinn hefur auglýst okkur út um allt og talar mikið um hversu góð vara komi frá Íslandi.“ Fyrirtækið hefur líka selt söl

til Spánar og er að færa sig til Noregs líka. Sím-on segir dæmi um að kaupendur sem hafi áður keypt sjávarfang frá Kanada og Írlandi hafi fært sig yfir til þeirra vegna hreinleika vörunn-ar. ,,Við þykjum dýrari en betri.“

Vistvæn stóriðja hugsanlegÍslenski þarinn þykir einkar góður og segir Símon ástæðuna vera m.a þá að hér þurfi þar-inn að hafa fyrir lífinu og við það verði hann bragðmeiri og betri. Hann segir fyrirtækið og

vörur þess vera orðið töluvert þekkt erlendis og margir viti af þeim. Nýverið hafi t.d verið haft samband við þá frá Frakklandi en þar sé flottur markaður með mikinn metnað. Miklar kröfur séu gerðar til hollustu varanna sem þar séu á borðum og litið sé til bakteríuinnihalds. Þá komi sér vel hvað sjórinn sé hreinn við Ísland. Sjór er almennt flokkaður í nokkra flokka út frá bakteríuinnihaldi og íslenski sjórinn er yfirleitt í A flokki þar sem undir 200 gerlar eru í líter af sjó. „Það þykir alls ekki sjálfsagt erlendis, þar er sjórinn oft í D flokki þar sem verið er að rækta bláskel.“ Á Breiðafirði sé búið að prófa sjóinn vegna bláskeljarinnar og þar sé hann einstak-lega hreinn. „Ísland er hreint og þetta veit fólk. Þetta á svo sérstaklega við Breiðafjörð því þar eru engir bændur og engin stóriðja. Frá bænd-um kemur t.d Cadmium út í náttúruna en hér er ekki um neitt slíkt að ræða. Hér er ekkert sem getur mengað eða ógnað lífríkinu.“ Hann segir það sömuleiðis sérstakt við þaravinnslu fyrir-tækisins að þeir nái í þara til manneldis. „Við handvinnum allt okkar hráefni öfugt við suma aðra og það hefur sitt að segja.“ Hann nefnir líka að erlendis sé víða farið með vélar á þara-svæði og þau algerlega hreinsuð. Það megi alls ekki gera hérlendis, vistkerfi sjávar sé við-kvæmt og mikilvægt að ganga vel um það. Sím-on segir Breiðafjörð henta einkar vel til nýtingu sjávargróðurs en Faxaflóinn sé góður líka, sem og suðurströndin. Þá gætu ákveðin svæði við Vestfirði verið heppileg líka.

Símon segir framtíðina í nýtingu sjávargróð-urs vera bjarta og spáir því að hún verði að stór-iðju við Breiðafjörð. „Ég vona a.m.k að svo verði og að þetta verði allt nýtt á sjálfbæran hátt.“


Spáir því að þetta verði að stóriðjuÍsland er hreint og þetta veit fólk. Þetta á svo sérstaklega við Breiðafjörð því þar eru engir bændur og engin stóriðja. Frá bændum kemur t.d Cadmium út í náttúruna en hér er ekki um neitt slíkt að ræða. Hér er ekkert sem getur mengað eða ógnað lífríkinu.

Tilvalið er að sjóða hörpuskelina eins og bláskel . Hvoru tveggja er hreinasta lostæti.

viktor alexandersson tekur þara af línu.


Skötur eru brjóskfiskar (beinagrind þeirra er úr brjóski en ekki beini) og eru eyruggar samvaxnir haus og bol þannig að þeir mynda flata skífu sem

gefur skötum hið sérstæða en auðkennanlega útlit. Orðið „skata“ er í daglegu tali notað um hina eiginlegu skötu en er hins vegar einnig notað sem samheiti yfir allar skötutegundir. Þetta hefur haft í för með sér ýmis konar rugling og nú er svo komið að margir sjómenn eru farnir að kalla hina eiginlegu skötu gráskötu og er það við hæfi. Hér við land finnast allmargar teg-undir en af þeim algengustu ber helst að nefna tindaskötu (tindabikkja) og skötu eða gráskötu en einnig geta maríuskata, hvítaskata og skjótta skata veiðst í einhverju magni. Allar þessar sköt-ur geta orðið vel stórar eða yfir 100-150 cm nema tindaskata sem sjaldan verður stærri en 70 cm. Aðrar tegundir eru fátíðari í afla.

Í gegnum tíðina hafa Íslendingar stundað skötuveiðar, þótt lítið beri á skötum á borðum landsmanna nema á þorláksmessu, þegar stór hluti þjóðarinnar leggur sér skötu til munns. Skata þykir hið mesta lostæti í allmörgum löndum og stunduðu nokkrar þjóðir ásamt Ís-lendingum skötuveiðar við landið fyrir útfærslu landhelgarinnar. Mætti þar helst nefna Belga, Þjóðverja og Englendinga. Veiðar á skötu náðu

há-marki skömmu eftir síðari heimsstyrj-öldina en á átt-unda áratugnum, eftir útfærslu landhelg-arinnar, minnkaði skötu-afli hratt enda er líklegt að hún hafi verið ofveidd á áratug-unum á undan. Aflinn var í lágmarki 2002 eða um 84 tonn en undanfarin áratug hafa veiðarn-ar verið að meðaltali 140 tonn á ári (sjá 1.mynd). Veiðar á skötu hafa sjaldnast verið stund-aðar beint en hún er algengur meðafli í ýmis konar veiðarfæri. Á níunda áratugnum hófu Íslendingar einnig að landa tindaskötu sem er líklega tíður meðafli á flestum miðum í kringum landið. Afli undanfarinna ára hefur verið allt frá nokkuð hundruð tonnum og upp undir 2000 tonn. Tindaskata er að einhverju leyti veidd til útflutnings en einnig eru tindabikkju-börð innan um kæstu gráskötuna á borðum á þorláksmessu. Fæstir taka eftir því en sumir

telja sig þó geta greint muninn á tegund-

unum á bragðinu. En hvort sem bragðmunur finnst á

hinum ýmsu skötutegundum eða ekki, þá er mikilvægt að þekkja

mun á tegundum svo þær séu rétt skráður við löndun. Undanfarna áratugi

hefur verið hafist handa við að skrá afla á fleiri tegundum en tindaskötu og gráskötu,

eins og hvítaskötu og náskötu. Því miður hefur borið nokkuð á að skötuafli sé ekki rétt skráður (tegundir rangt greindar). Til dæmis má nefna að það hefur borið við að „skötu“afli af grálúð-uslóð fyrir vestan hefur verið skráður sem hin eiginlega skata (sem sagt gráskata) þótt það þyki afar ólíklegt að rekast á hina eiginlegu skötu á þessari veiðislóð í ljósi áhrifa dýpis, hitastigs og annarra þekktra þátta á líffræði hennar. Líklegra að þessar „skötur“ séu maríu-skötur eða jafnvel einhverjar aðrar. Á sama hátt má nefna að „skata“ af veiðislóð norður af landinu gæti stundum í raun verið hvítaskata. Náskata er enn ein tegundin sem verið skráð í afla um nokkurt skeið. Þessi tegund var alltíð

Skata er ekki bara skata

Afli undanfarinna ára hefur verið allt frá nokkuð hundruð tonnum og upp undir 2000 tonn. tindaskata er að einhverju leyti veidd til útflutnings en einnig eru tindabikkjubörð innan um kæstu gráskötuna á borðum á þorláksmessu.

NáSKAtA

Klara Jakobsdóttir og Jónbjörn Pálsson, sérfræðingar á Hafrannsóknastofnun


fyrr á árum en telst frekar sjaldgæfur fengur í dag og er því ósennilegt að þessi tegund veiðist í því magni sem skilar sér sem skráðum afla.

Það er afar mikilvægt að tegundir í afla séu í fyrsta lagi færðar til bókar og í öðru lagi rétt skráðar. Þær upplýsingar nýtast til að fylgjast með veiðisögu einstakra teg-unda en líka til að fylgjast með líffræðilegum þáttum eins og útbreiðslu og jafnvel má hindra

ofveiði ef svo ber undir. Sem dæmi má nefna að fyrir stuttu

gerðu vísindamenn sér fyrst grein fyrir að hin eiginlega skata í Norður-

sjó væri í raun tvær tegundir; gráskata (skatan sem finnst hér) og skelliskata. Sú

uppgötvun var að öllum líkindum gerð of seint því að skelliskatan gæti verið nær útdauð í Atl-antshafi en sú tegund hefur að öllum líkindum verið viðkvæmari fyrir veiðum en hin.

Þótt hinar ýmsar tegundir skötu virðist mjög

svipaðar við fyrstu sýn þá er tiltölulega einfalt að greina

á milli þeirra ef maður veit að hverju þarf að huga. Myndirnar hér

til hliðar sýna helstu einkenni þeirra skötuteg-unda sem líklegt er að veiðist sem meðafli hér við land. Við vonum að myndirnar geti hjálpað sjómönnum að greina á milli tegundanna og þar með bætt skráningu afla og einnig orðið til gamans fyrir fróðleiksfúsa veiðimenn og aðra áhugasama.

tINdASKAtA

HVÍtSKAtA

mARÍuSKAtA

SKjÓttASKAtA

Nútímalegar gamaldags fiskibollur


Fiskibollur eru alltaf vinsælar og hafa þær verið fastur liður í matarvenjum Íslendinga frá alda öðli. Hér er uppskrift að fiskibollum þar sem örlítið er búið að breyta til og nútímavæða bollurnar sígildu.

Það sem þú þarft:

» 1,5 kg þorskur

» 2 laukar

» 1 hvítlaukur (heill)

» 3 msk fljótandi kókosolía

» 2 msk maldon salt

» 2,5 tsk hvítur pipar

» 1 msk turmerik

» 2-3 tsk Best a allt krydd

» 2 egg

» 7 msk kartöflumjöl

» Ca 3 dl mjólk

Aðferð

Hakkaðu fiskinn og laukinn en það er gott að kreista fiskinn aðeins áður til að minnka vökvamagnið í honum. Allt nema mjólk er hrært vel í hrærivél og svo er mjólkinni bætt saman við smátt og smátt. Það þarf að hræra þó nokkra stund til að fá góða áferð en svo verður maður bara að fara eftir tilfinningunni varðandi þykktina; mjólkurmagnið fer aðeins eftir því hversu mikill vökvi kemur frá fiskinum. Svo er um að gera að smakka líka til að tryggja að það sé nóg krydd. Æfingin skapar meistarann.

Steikið bollurnar á vel heitri pönnu í smjöri (með pínu olíu svo þær brenni ekki). Ég set þær svo í pott með smá vatni og sýð í 2-3 mínútur. Notið soðið í sósu. Kartöflur, hrásalat og brún sósa passa auðvitað alltaf með.

Önnur uppástunga að meðlæti er nota þessa nýstár-legu sósu sem er svona “fullorðins” og er í bókinni Heilsuréttir Hagkaups en ég held að ég hafi notað fáar Hagkaupsbækur eins mikið eins og hana.

» 2 hvítlauksrif

» 1 stk skallottulaukur (eða smá laukbiti)

» 1 msk fínt saxaður engifer

» 3 msk tamarisósa

» 2 msk hvítvínsedik

» 400 ml kókosmjólk (ein dós)

» 1 tsk kjúklingakraftur

» kókosolía til steikingar (eða önnur hitaþolin)

» salt og nýmalaður svartur pipar

» 1/2-1 búnt kóríander, saxað

Fínskerið hvítlauk og engifer og steikið svo í olíu á pönnu. Bætið ediki, tamarisósu og kjúklingakrafti á pönnuna og látið sjóða í smá stund. Kókosmjólk er sett saman við og látið síðan sjóða niður í smá tíma. Þetta er kryddað með salti og pipar og að lokum er fullt af kóríander sett saman við.

UM HöFUndInn: Hrönn er sjálfstætt starfandi heilsumarkþjálfi sem hefur einlægan áhuga á matargerð þar sem hollusta og einfaldleiki er í fyrirrúmi. Hrönn er með heimasíðuna www.hronn-hjalmars.wordpress.com þar sem hún setur inn uppskriftir og ýmsan fróðleik sem tengist hollustu og heilsufari, ásamt því að bjóða upp á ein-staklingsráðgjöf, námskeið og fyrirlestra.

Samsung Galaxy S5 Active er sími sem er hannaður

fyrir íslenskar aðstæður. Með IP67 vörn og harðgerða skel

Vatns - og Rykvarinn16MP myndavélFjögurra kjarna örgjörvi

Samsung Galaxy S5 ActiveSTÝRIKERFI TENGIMÖGULEIKAR

SKJÁR

VINNSLUMINNI ÖRGJÖRVI MINNI

minniskort MYNDAVÉL

RAFHLÖÐUENDING

26 s j áva r a f l d e s e m b e r 2 0 1 4

Fullt nafn? Steinunn Guðný Einarsdóttir

Fæðingardagur og staður? 1. janúar. 1983, Reykjavík

Fjölskylduhagir: Maki: Egill Ólafsson, Sonur: Benedikt Einar svo er von á nýjum fjölskyldu meðlim í júlí.

draumabíllinn? Sem fjölskyldubíl vil ég Land Rover Disco-very (er að leita mér af slíkum ef einhver á flott eintak) svo væri nú draumur að eiga eina Teslu sem frúarbíl.

Besti og versti matur? Pizza klárlega upphaldið, er bölvaður gikkur þannig það er ansi margt sem mér finnst vont.

Fallegasti staður sem þú hefur komið á? Önundarfjörður-inn er nú er bara þar eftst á blaði.

Starf? Sjómaður

Hvað er það sem heillar þig mest við sjóinn? Logn, sól og mikið fiskerí, það er örugglega svipuð tilfinning og vinna í lottó.

Eftirminnilegasti samstarfmaðurinn á sjó og hvað er það sem gerir hann eftirminnilegri en aðra? Ég hef nú mest verið með bróðir mínum á sjó en þó líka farið á stærri línubáta, þar kom mér mest á óvart hvað skipstjórinn hafði mikið skap miðað við hvað hann er alltaf ljúfur sem lamb

í landi og ég varð nú bara pínu smeyk um að vera ekki að standa mig.

Stundar þú einhverja líkamsrækt á sjónum? Nei það er engin aðstæða til þess, en ég var með skrefmælirinn minn um daginn á sjó og það var merkilegt hvað ég fór langt miðað við að báturinn er ekki nema rúmir 11 metrar.

Ef þú myndir smíða þér skip/bát hvað myndir þú láta það heita? Báturinn okkar heitir Blossi svo ég myndi örugg-lega láta hann heita Neisti.

Hvað var draumastarfið þitt sem lítil stelpa? ætlaði nú fyrst að verða hárgreiðslukona, en annars var það aðalmálið að ég ætlaði ALDREI að vinna nálægt fiski! Það rætist aldeils ekki…

Skemmtilegasti árstíminn á sjó? Klárlega sumarið.

Hvað finnst þér erfiðast við sjómennskuna? Helvítis sjó-veikin en hún ætlar seint að gefa sig, svo kuldinn brrr

Eftirminnilegasta atvikið á sjónum? Hugsa að það sé orðin sirka tíu ár síðan, vorum að sigla út á miðin á spegil-sléttum sjó og vorum bæði hálf sofandi þegar ég sé (dreymdi) hvítan sóma bát beint fyrir framan okkur. Ég öskra svoleiðis að bróðir minn fær vægt áfall og setur allt í bak og spyr mig svo hvar báturinn sé… en höfum ekki sofnað bæði í einu síðan.

Hvaða lið verður Englandsmeistari í ár? Manchester Uni-ted þótt mér sé nú nokkuð sama.

Ef þú ættir að velja eina íþrótt til þess að keppa með áhöfninni þinni í hvaða íþrótt yrði fyrir valinu? Sund

Stolt siglir fleygið mitt með Gylfa Ægis eða Ship-o-hoj? Stolt siglir fleygið mitt.

Siginn fiskur eða gellur? Hvortugt oj

Smúla eða spúla? Smúla

Ef þú mættir breyta einhverju á Íslandi í dag, hvað væri það? svona efst í huga núna lengja og hækka fæðingaror-lofið. En vá það er sko margt sem mætti breyta en sumt sættir maður sig bara við.

Eitthvað að lokum? Dettur ekkert í hug núna...

Hin hliðin

HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · sími 590 5000 · www.audi.is

Verð frá kr. 7.990.000,- 2.0 TDI quattro, sjálfskiptur

Snjór. Frost. Ís.Skiptir engu!

Audi Q5. Fullkominn fyrir íslenskar

aðstæður.

Sjávarafl 1.tölublað 2015

Documents

Transcript of Sjávarafl 1.tölublað 2015