Scenariusz „Różnorodność i równość ludzi na świecie:

poznajemy rówieśników i rówieśniczki z krajów Globalnego Południa”

Grupa docelowa: dzieci w wieku 6-12

Liczba uczestników i uczestniczek: 6-20

Czas trwania: 3 godziny zegarowe

Materiały: globus, kartki papieru, długopisy, karteczki postit, papier flipczartowy, taśma

papierowa, markery, guma do przyklejania, kolorowe kredki, markery, sznurek/włóczka,

zestaw kart do metody „pajęczyna” (na końcu tego dokumentu), listy dzieci, nożyczki, kartki,

jabłka, nóż, obieraczka, talerzyk

Cele:

● Odkrycie, że świat jest wielki i różnorodny

● Zrozumienie, że świat jest wspólny i należy do wszystkich mieszkańców i mieszkanek

● Refleksja nad tym, że mieszkańcy i mieszkanki świata w wielu rzeczach są podobni

Autorka: Anna Chojnacka-Skoog

Czas Metody + cele Przebieg Materiały

10 min - przywitanie,

przygotowanie

listy obecności

Powitanie i rundka zapoznawcza

Prowadzący/a wita się z osobami uczestniczącymi

w warsztacie. Prosi każdego uczestnika

i uczestniczkę, aby powiedział/a swoje imię

i wskazał/a na piłce/globusie państwo, które

chciałby/łaby kiedyś odwiedzić. Jeden

z prowadzących zapisuje w tym samym czasie

imiona na taśmie i prosi o przyklejenie jej

w widocznym miejscu.

Jeżeli grupa się nie zna nawzajem warto w tym

miejscu zaproponować jakąś zabawę na poznawanie

imion.

Rundce zapoznawczej towarzyszy muzyka świata.

głośniki,

komputer

muzyka świata

15 min - przełamanie

pierwszych

lodów

Zabawa pt. „pralka”

Prowadzący/a prosi dzieci o to, żeby stanęły

w dwóch rzędach. Informuje, że każdy kto będzie

miał na to ochotę może poddać się darmowemu

‘praniu w komplementach’. Pierwsza osoba staje

przodem do jednego z rzędów, a tyłem do drugiego.

Osoby, które stoją twarzą w twarz dają jej uścisk

dłoni, a te z tyłu kładą rękę na ramieniu. Wykonując

te czynności (kolejno uścisk dłoni i ręka na ramieniu)

podają jeden komplement lub życzenie osobie

stojącej pomiędzy rzędami pozostałych dzieci (np.

ładnie wyglądasz, masz ciekawy kolor włosów, życzę

Ci spełnienia marzeń itp.) Zabawa kończy się, kiedy

wszyscy chętni wezmą udział.

Prowadzący/a dziękuje za udział w zabawie.

10 min - ustalenie

kontraktu -

zasad

współpracy

Kontrakt

Następnie prowadzący/a tłumaczy, że aby

pracowało się lepiej w grupie, należy wspólnie

ustalić kilka zasad, które będą obowiązywały na

zajęciach. Zbiera propozycje od uczestników

i uczestniczek, a dodatkowo ma przygotowane kilka

rysunków przedstawiających najważniejsze zasady

i wyjątkowy język migowy obowiązujący na tych

zajęciach np.: ucho symbolizujące to, że uważnie

siebie słuchamy, woda, że wolno nam pić na

zajęciach, ręka w górze symbolizująca, że ją

podnosimy, kiedy chcemy coś zapytać lub

powiedzieć skrzyżowane paluszki, które symbolizują

prośbę o wyjście do toalety, cztery paluszki w górze,

które oznaczają zgłoszenie jakiejś innej potrzeby.

obrazki/rysunki

przedstawiając

e główne

zasady w

kontrakcie

15 min - szukanie

podobieństw

w grupie

Pajęczyna

Prowadzący/a trzyma kłębek wełny lub kłębek

długiego sznurka w ręku. Wybiera jedną kartę

przedstawiającą jakąś rzecz lub czynność, która

będzie przypuszczalnie lubiana przez większość

uczestników i uczestniczki (np. lody, granie w piłkę

nożną, taniec, zabawę, czekoladę itp.). Następnie

prosi, aby osoby, które lubią daną rzecz lub

czynność podniosły ręce. Wełna/sznurek wędruje

do każdego, kto podniósł rękę - ważne, by kłębek

podawany był naprzemiennie, a nie osobie obok

(dzięki temu powstanie pajęczyna). Każda następna

osoba losuje jedną kartę, pyta, kto lubi daną rzecz

lub czynność i podaje kłębek tym osobom, które

podniosły ręce. W tym czasie uczestnicy i

uczestniczki nadal trzymają sznurek/węłnę, którą

dostali przy okazji pierwszej rundki. Po zakończeniu

ćwiczenia, prowadzący/a prosi o przyjrzenie się

temu co powstało, policzeniu ile kto trzyma

sznurków, przedstawiających to co lubimy, delikatne

pociągnięcie sznurka, które pozwala odczuć

sznurek/

włóczka

zestaw kart

przedstawiają-

cych różne

rzeczy i

czynności

wzajemne odziaływanie. Pyta się również, czy coś

było zaskakujące, czy spodziewaliśmy się, że mamy

tyle wspólnego z osobami w klasie (często pada

wniosek, że dziewczynki nie spodziewały się, że

łączy ich tak wiele z chłopcami i na odwrót).

Prowadzący/a podsumowuje, że pajęczyna

przedstawia to jak wszyscy w jednej grupie jesteśmy

ze sobą w jakiś sposób powiązani i jak wiele rzeczy

nas łączy.

15 min - zrozumienie

jakie

konsekwencje

może mieć chęć

zmieniania kogoś

na siłę,

kształtowanie

wrażliwości

wobec

odmienności

Historia o człowieku i orle

Prowadzący/a odczytuje historię pt. “Człowiek i

orzeł”, autor nieznany

Był sobie człowiek, który nigdy nie widział orła.

Pewnego dnia wspaniały orzeł wylądował na jego

parapecie. Kiedy człowiek go zobaczył, wykrzyknął:

“Co za brzydkie stworzenie!”. Człowiek chwycił orła i

wciągnął go do swojego domu. Przyjrzał mu się

uważnie i stwierdził: “Najpierw naprawię Ci ten

zakrzywiony dziób.” Wziął więc duży pilnik ze swojej

walizki z narzędziami i zaczął szlifować ostrą

końcówkę dziobu. Następnie spojrzawszy na pazury

orła, powiedział: “Te długie pazury wyglądają

okropnie!” i chwycił za cążki do paznokci. Kiedy już

skończył obcinanie pazurów, powiedział do orła

“Teraz wyglądasz znacznie lepiej”. Postawił go z

powrotem na parapecie, otworzył okno i kazał mu

odlecieć. Możecie sobie tylko wyobrazić jak dalej

radził sobie ten zmieniony orzeł w swoim

środowisku.

Pytania do dyskusji:

Zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie orła. Jak

myślicie, jak ważne są ostry dziób i pazury dla orła?

Dlaczego ostry dziób i pazury są ważne dla jego

przetrwania?

Jak myślicie, dlaczego ten człowiek zmienił orła?

Czy zdawał sobie sprawę, jak ważne są dla orła jego

pazury i dziób?

Czy gdyby wiedział więcej o orłach, nadal chciałby

go zmienić?

Czy Wam zdarzyło się kiedyś zmieniać kogoś, kto był

od Was inny na siłę?

Czy zdarza się, że ludzie na świecie zachowują się

wobec innych w tak okrutny sposób jak człowiek z

naszej historii?

Co powinniśmy zrobić w takiej sytuacji?

Czy spotkaliście/łyście kiedyś kogoś o innym kolorze

skóry, kogoś kto mówi w innym języku, inaczej

wygląda? Czy zapytaliście/łyście go o coś, co było

dla Was nowe?

Prowadzący/a podsumowuje dyskusję i podkreśla,

że zawsze warto dopytywać o to, co jest dla nas

nowe w innych ludziach zamiast się tego bać lub

chcieć to zmienić.

Historię zaczerpnięto z książki „Diversity discussion starters,” 2004, The Pennsylvania State University.

15 min -refleksja nad tym, że mimo, że wszyscy jesteśmy

różni, jesteśmy równi

- zastanowienie się jak możemy sobie nawzajem

pomagać i ze sobą

współpracować - odkrywanie

relacji z osobami, które

nam w czymś pomagają

Mimo, że wszyscy jesteśmy różni, jesteśmy równi

Metoda opiera się na poniższej historii o palcach u dłoni, prowadzący/a czyta ją a następnie przechodzi

do omówienia (poniżej proponowane pytania).

Spójrzcie na moją dłoń. Chcę opowiedzieć Wam o niej pewną historię.

Pewnego dnia palce u ręki zaczęły się kłócić, który

jest najlepszym palcem.

Palec wskazujący jako pierwszy powiedział: „Uważam, że jestem najlepszym

i najważniejszym palcem, bo jak ktoś pyta o drogę, mogę wskazać mu, w którym kierunku ma się udać.

- uświadomienie sobie, że

jesteśmy od siebie wzajemnie zależni (wstęp do

globalnych współzależności)

Gdyby nie ja, każdy by się gubił!”

„Czekaj czekaj” powiedział środkowy palec „ja jestem dłuższy od każdego z Was. Największy

znaczy najlepszy.”

„Przepraszam” wtrącił palec serdeczny „oczywiście to ja jestem najważniejszy, bo noszę złoto, srebro a

nawet diamenty. Jestem najpiękniejszy.”

„Ciii, teraz moja kolej” odrzekł na to mały palec „może i jestem najmniejszy z Was, ale który

z Was potrafi wylizywać czekoladę i inne pyszności ze ścianek słoików, misek i garnków?”

Nastąpiła cisza.

Tylko kciuk jeszcze się nie wypowiedział.

„Jestem kciukiem – nie nazywają mnie nawet palcem, ale czy beze mnie moglibyście przytrzymać

ołówek, otworzyć zamek w kurtce, obrać banana albo umyć zęby? Byłoby Wam trudno wykonać te czynności, ja również nie poradziłbym sobie tak

dobrze bez Waszej pomocy. Wszyscy siebie potrzebujemy. Żaden palec nie jest lepszy od drugiego. Jesteśmy tak samo ważni. A teraz

uściśnijmy dłonie i pamiętajmy, że potrzebujemy siebie nawzajem, żeby być najlepszą ręką, na jaką

nas stać.”

Prowadzący/a kończy historię ściskając dłoń jednego dziecka i prosząc go, żeby podał uścisk kolejnej osobie, która poda uścisk dalej (aż do

końca).

Proponowane pytania do omówienia historii: Dlaczego niektóre z palców myślały, że są lepsze od

innych? Jak udało się kciukowi zakończyć kłótnie, co takiego

powiedział? Czy kiedykolwiek czuliście i czułyście się mniej ważne/ważniejsze od kogoś w szkole/domu?

Jak możemy pomóc komuś w szkole/domu, kto

czuje się „mały”/„mniej ważny”? Podajcie przykłady, kiedy ktoś Wam pomógł

w szkole/domu. Jak się czujemy, kiedy ktoś nam pomaga, albo my

komuś pomagamy?

Historię zaczerpnięto z Ferguson, Christine; Moore, Catherine,

THE RIGHT START: INTRODUCING HUMAN RIGHTS EDUCATION

WITHIN THE PRIMARY CURRICULUM,

2006, Amnesty International.

30 min - refleksja nad tym, jak wiele osób pomaga

nam i/lub uczestniczy w

naszym codziennym

życiu, tj. od jak wielu jesteśmy

zależni

Rysowanie & wycinanka

Poproś uczniów i uczennice, żeby odrysowali swoje dłonie, a następnie wycięły je wzdłuż linii. Poproś,

żeby na jednej dłoni się podpisały (mogą je też pokolorować, lub wyciąć z kolorowego papieru) a na drugiej dłoni - na każdym palcu - wypisały lub narysowały osoby, które pomogły im w zrobieniu

czegoś w ostatnich dniach, np. w domu lub w szkole.

Zakończ ćwiczenie siedząc z dziećmi w kole i daj im możliwość podzielenia się, kogo uwzględniły na ich

„pomocnych dłoniach”.

Wycięte dłonie z podpisami przyklejamy na plakat.

kredki, papier – kolorowy lub biały, nożyczki

40

minut

- odkrywanie, że

mamy wiele

wspólnego

z rówieśnikami/

czkami z innych

części świata

Listy rówieśników i rówieśniczek - szukanie

podobieństw

prowadzący/a pyta uczniów i uczennice jak wygląda

ich dzień:

“Jakie czynności wykonujecie każdego dnia?”

prowadzący/a zapisuje odpowiedzi na flipcharcie, a

w przypadku młodszej grupy prowadzący/a obok

hasłowych odpowiedzi rysuje symbole

przedstawiające daną czynność. Następnie

informuje dzieci, że niebawem przeczyta listy ich

rówieśników/czek z odległych krajów.

prowadzący/a pyta się dzieci, czy wiedzą na jakim

projektor

(do

wyświetlania

Google Maps),

flipchart,

kolorowe

markery,

listy: historia

Muluken

(Etiopia),

historia Saszy

(Rosja), zdjęcia

dzieci -

autorów/rek

listów.

kontynencie znajduje się Etiopia. Informuje, że

dziewczynka o imieniu Muluken, która napisała do

nich list pochodzi właśnie z tego afrykańskiego

kraju.

Włącza google maps (widok z satelity) i pyta dzieci,

gdzie się teraz znajdują. Wpisuje odpowiedź,

pokazuje im to miejsce, a następnie szuka

miejscowości, w której mieszka Muluken.

Pokazuje jaką drogę musieliby wszyscy przebyć,

żeby spotkać się z Muluken osobiście.

Pyta się również jakimi środkami transportu mogliby

tam dojechać

i i ile trwałaby ta wyjątkowa podróż.

Prowadzący/a wyjmuje list od Muluken i informuje,

że kiedy tylko dzieci usłyszą, że mają coś wspólnego

ze swoją rówiesniczką - tj. np. wykonują taką samą

czynność w ciągu dnia, mają takie same obowiązki

lub sposób spędzania wolnego czasu, mają wykonać

określony gest.

Tu prowadzący/a pokazuje gest wkręcania żarówki,

prosi dzieci, żeby również przećwiczyły ten gest.

Następnie wybiera dwie chętne osoby,

które będą zakreślały na flipcharcie wspólne dla

wszystkich dzieci czynności.

Prowadzący/a czytając listy wyświetla zdjęcia ich

autorów/rek na projektorze.

Prowadzący/a przed przeczytaniem następnego listu

rówieśnika z Rosji- Saszy, również pokazuje dzieciom

miasto, z którego pochodzi na google maps oraz

jaką drogę musiałyby przebyć, żeby spotkać się z

nim osobiście. Podczas słuchania listu, dzieci mają

to samo zadanie do wykonania, co w przypadku

historii Muluken.

Prowadzący/a pyta się dzieci, co łączy ich z dziećmi z

innych części świata

oraz czy spodziewały się, że mogą mieć tyle

wspólnego z kimś mieszkającym tak daleko,

wyglądającym inaczej i mieszkającym np. w innych

warunkach.

Historia Muluken, Etiopia

Nazywam się Muluken i mam 7 lat. Mieszkam w

wiosce zwanej Gerba Sefer, która jest położona

wysoko w górach, w Etiopii. Mój dom jest zrobiony z

ziemi oraz drewna i jest otoczony drzewami. Blisko

mojego domu znajduje się kanion. Chodzimy tam z

moją siostrą i przyjaciółmi. Wspinamy się na skały,

skąd można patrzeć w dal na wiele kilometrów i

obserwujemy żyjące daleko małpy.

Jestem otoczona moją rodziną, która mieszka obok

mnie w domach zwanych „związkiem”. Mieszkam z

moim tatą, moją starszą siostrą Esketsenaf i moją

młodszą siostrą Mekdes. Moja babcia również

mieszka z nami. Babcia jest wyjątkowa, ponieważ

gotuje dla nas wszystkich i dba o nasz dom. Moja

mama pracuje jako nauczycielka w szkole, która

znajduje się 20 kilometrów od naszego domu.

Trudno jest jeździć tak daleko do pracy każdego

dnia, dlatego mama przyjeżdża do domu na

weekendy i święta. Mój wujek i jego rodzina

mieszkają w tym samym „związku” domów, co ja.

Spotykamy się codziennie. Czasami wujek pozwala

mi jeździć na mule, który do niego należy. Moja

kuzynka Zebawork jest dla mnie jak starsza siostra.

Kolejną ważną osobą, która mieszka niedaleko

mojego domu jest sołtys/najstarszy mieszkaniec

wioski. Jest bardzo stary i mądry, a także miły dla

nas, dzieci.

W mojej wiosce bardzo łatwo jest znaleźć kogoś, kto

przyłączy się do wspólnej zabawy. Moją ulubioną

grą jest ta, w której bawimy się w „sklep”. Gramy

także w grę zwaną „Segne maksegno”. To znaczy

„poniedziałek i wtorek” i jest to rodzaj gry w klasy.

W tym roku po raz pierwszy poszłam do szkoły.

Każdego dnia po śniadaniu chodzę tam z moją

siostrą. Dojście zajmuje nam około 15 minut. Jestem

w szkole od 7.30 rano do 12.30. Popołudniami do

szkoły przychodzi inna grupa dzieci na drugą

zmianę, ponieważ klasy są zbyt małe, aby wszyscy

uczniowie/uczennice mogli/mogły się pomieścić w

tym samym czasie.

Wiele dzieci w ogóle nie chodzi do szkoły, ponieważ

ich rodzice mają gospodarstwo. Kiedy przychodzi

czas orania ziemi lub żniw dużo dzieci jest

potrzebnych do pracy na polu.

W moim domu nie ma bieżącej wody, dlatego

jednym z moich obowiązków jest przynoszenie do

domu czystej wody ze studni. Zawsze myjemy ręce

przed jedzeniem. Nie ma także elektryczności i

dlatego używamy w nocy lamp parafinowych i

gotujemy jedzenie na ognisku/palenisku. Innym

moim obowiązkiem jest zbieranie drewna na opał.

Przed pójściem spać, lubię rysować. Kiedy moja

mama jest w domu lubię się do niej przytulać przed

snem, a ona wtedy pije gorącą herbatę.

Historia Saszy

Nazywam się Sasza. Mam 8 lat i mieszkam w krainie zwanej Syberią, która znajduje się na terenie Rosji. Syberia zajmuje bardzo duży obszar, ale mieszka w

niej niewielu ludzi, ponieważ w zimie jest tutaj bardzo zimno. Dlatego właśnie muszą ubierać się

bardzo ciepło. Mieszkam z moją mamą i ojczymem, moim bratem Vanya oraz moją siostrą Yulya. Moja babcia, którą nazywamy Babuszką, także mieszka z nami. Mam

dwa zwierzątka – kota Pushok (co znaczy Puszysty) oraz psa Filka.

Mojego ojczyma z powodu pracy często nie ma w domu i od kiedy jestem najstarszym chłopcem w domu, dużo pomagam. Każdego poranka wstaję bardzo wcześnie. Pomagam w opiece nad Yulyą, pomagając jej się ubrać. Również pomagam w innych pracach w domu. Co dwa dni przynoszę wodę ze studni. Vanya często mi pomaga, co

sprawia, że praca jest o wiele łatwiejsza. Pożyczamy sanki od naszego sąsiada, ponieważ bańki na mleko, które napełniamy wodą, są bardzo ciężkie. Musimy

razem współpracować, by móc przynieść wodę z

powrotem do domu. Zabieramy ze sobą Filka. Zimą odśnieżam także drogę do domu i przynoszę

drewno na opał. Chodzę do szkoły, która nie jest daleko. Często

biegnę do niej, tak by wyprzedzić pozostałe dzieci i zaskoczyć nauczyciela, że jestem pierwszy w szkole. W mojej klasie jest 14 dzieci. Lubię czytać historie, a

podczas przerw grać w „berka” i „ciuciu babkę”. Po szkole, pomagam przygotować obiad. Jemy około

15.30. Jestem bardzo dobry w gotowaniu. W szczególności lubię przyrządzać naleśniki, które

potem jemy z dżemem. Życie na Syberii jest różne latem i zimą. W zimie,

moją ulubioną zabawą jest robienie domku ze śniegu razem z Vanyą. Ulepienie domku ze śniegu

zajmuje prawie cały dzień. W jego środku wygładzam wszystkie ściany, a potem lepię małe

stoły, krzesła i łóżka ze śniegu. Kocham lato na Syberii. Pomagam, idąc z mamą,

ojczymem i bratem zbierać kwiaty rumianku, które rosną na polach. Używa się ich do robienia herbaty i

leków. Pracujemy wtedy od rana do 15.30 po południu. Ja bardzo lubię tak pracować. Kwiaty

rumianku wyglądają pięknie, a wokół nich latają motyle i pszczoły. Latem lubię także zbierać i jeść

jagody oraz dzikie grzyby, które znajduję pomiędzy jodłami.

Listy do metody zaczerpnięto z:

http://www.oxfam.org.uk/education/resources/your-world-

my-world

10

minut

- odkrywanie, że

wszyscy ludzie

są ze sobą

połączeni, a u

podstaw swojej

natury podobni i

tak samo ważni

OBIERANIE JABŁEK

Metoda ma na celu pokazanie dzieciom, że jabłka

mimo pozornie różnego wyglądu na zewnątrz są

takie same w środku, tj. po przekrojeniu pozostają

jabłkami. Prowadzący pokazuje dzieciom

różnokolorowe jabłka. Pyta ich o kolor i wielkość

owoców oraz czy mają np ogonek. Następnie obiera

każde z nich i pyta jak teraz wyglądają jabłka.

Podkreśla, że po obraniu jabłka są bardzo do siebie

podobne/takie same. Jabłka przekrajamy i pytamy

co znajduje się w środku? Prowadzący/a

naprowadza dzieci rozmową do dostrzeżenia

analogii pomiędzy jabłkami a ludźmi.

Kilka jabłek o

różnych

kolorach:

czerwone,

zielone, żółte

etc., talerzyk,

nóż

10

minut

- rozmowa na

temat

różnorodności

ludzi

Rozmowa o tym, jacy są ludzie na świecie

Prowadzący/a zadaje pytanie

“ jacy są ludzie na świecie?”

Podczas rozmowy zwraca uwagę na różnorodność

ludzi na świecie. Wszyscy są różni, ale podobni w

tym, że są ludźmi i w związku z tym często mają te

same potrzeby i marzenia.

10 min - ewaluacja

warsztatów

Ewaluacja

Trener/ka rozkłada na Sali trzy buźki, uczestnicy

ustawiają się w zależności od tego, jak by

odpowiedzieli na kolejne pytania:

Czy dobrze się bawiłeś/aś?

Czy zajęcia były dla Ciebie interesujące?

Czy rzeczy, o których mówiliśmy były dla Ciebie

nowe?

Kartki

z buźkami

Zestaw kart do metody „Pajęczyna”

CZEKOLADA

KOT

PIES

PLAŻA

BANAN

PIŁKA NOŻNA

GRY

KOMPUTEROWE

JAZDA NA

ROWERZE

TANIEC

LODY

RODZINA

OWOCE

SPAGHETTI

GRY PLANSZOWE

RYSOWANIE

KWIATY

ZABAWKI

KĄPIEL