Sayyid İslamcılığı Düşünmek İslam'ı (Yeniden) Düşünmek

8/16/2019 Sayyid İslamcılığı Düşünmek İslam'ı (Yeniden) Düşünmek

http://slidepdf.com/reader/full/sayyid-islamciligi-duesuenmek-islami-yeniden-duesuenmek 1/22

İSLAMCILIĞI DÜŞÜNMEK, İSLÂM'I (YENİDEN)

DÜŞÜNMEK*

BOBBY S. SAYYID

'İslâmî fundamentalizm' hakkındaki söylemi tasvi etmenin !i y"lu# !u

söylemi '"yantalizm' "laak adlandımaktı. $d%ad Said' in ön&

ele(tiisine )elin&eye kada# "yantalizm esas "laak 'D"*ulu' t"+lumlaı#

taihlei ve dillei in&eleyen disi+linlei !etimleyen akademik !i yaftaydı. ,

O taihten iti!aen ise# '!atılı "lmayan' dnyanın ev&ille(tiildi*i

iktida-!il)ideki !i faaliyeti )östee&ekti. Said'in ele(tiisinin yaattı*ı

tatı(ma# ifade mekânının !ilin&inde !i e+istem"l"inin "la!ilili*i ya da

istene!ili*ine ili(kin "laak önemli ve muhtelif te"ik hususlaa y"l a/tı.

0esela Said siyasî /atı(malaı analiz etmek zee anahta !i teim "laak

fundamentalizmin in(asının '1ashin)t"n ve 2"nda )i!i met"+"litan

mekezledeki entellektel fa!ikalaın' il)ileinden tetildi*ini iddiaetmektedi.3 Bu da fundamentalizmin 'n"maldı(ılı*ı ve mfidli*iyle'#

!atılı he)em"nyanın akledile!ilili*i ve öl/ll*yle ka(ıtlandıılmasına

izin vemektedi.4 Daha ön&eden )öd*mz )i!i# fundamentalizmi

eklemleme )ii(imlei tikel !i kltel f"masy"nun he)em"nyasının

seklile(tiilmesi ve n"malle(tiilmesi talimleidi. Bu kendi zeine

teemml ede!ilme ka!iliyetindeki e+istem"l"i 5yâni !a(a /ıkılmaz

evensel&ili*i vasayımıyla y"la /ıkmayan !i e+istem"l"i6 hakkındaki

tatı(manın "da*ında# İslâmın k"numu s"unu !ulunmaktadı7 Oyantalizm

İslâmın yeteli tasvileini sunmaya muktedi midi8

9"u&ault'nun söylemsel "lu(umla :kini ;ams&i'nin he)em"nya hak<

kındaki d n&elei le !i le t ieek Said# " antal izmin e el il i ini s" u

= B"!!y S. Sayyid# A Fundamental Fear Eurocenlrism and the Emergence o}hlamism, 2"nd"n# >ed B""ks#,??@# s. 4,<,. İn)iliz&eCden /evien7 Ahmet i*dem# Eita!ın tamamı Fadi Yayınlaı taafındanyayınlana&aktı6.

,. $d%ad Said'e ve /alı(masına entellektel !"&umun fevkalâde fakındayımG taki+ eden sayfaladaifade edilen anla(mazlıkla# kendisine !enim i/in !u ufuklaı a/ması ı(ı*ında de*elendiilmelidi.

3. Said# ,?HH# s. [email protected]. A)e.# 4@.

tezkie# üç aylık derleme, sayı: 14-15, aı-!ü", 1##$, Ankara: %adi ayınları s& 1'1-14'&



,33 t & z k i &

layan )/l !i ele(tii in(a etmi(ti.H Oyantalizmin D"*u'yu in&eleyen

taafsız âlimane !i etkinlik "lma iddialaını eddedeek# "yantalizmin#

Islâm dnyasına em+eyalist yayılım&a mmkn kılındı*ı s"nu&una

vamı(tı . $( zamanlı "laak !u yayıl ım "yantalizm taafından

sa*lanmaktaydı. Böyle&e "yantalizm +ati*i# amansız&a Islâm dnyasının

!yk kısmındaki em+eyalist tahakkmle mukayyeddi.

Said daha öz)l "laak# "yantalizmin Islâm 5ve D"*u'nun6 döt ana

tema etafında ö)tlenen de*elendimele sundu*unu iddia etmi(ti. Bu

temaladan !iin&isi# 'D"*u ve Batı aasındaki sistemik ve mutlak faklılık<

ladı'@. İkin&isi# D"*u tasaımlaının# 'm"den D"*u )e/eklikleinden' zi<

yade# metinsel tefsilee dayalı "lmasıdı.J K/n&s# D"*u de*i(mez#!i!i< /imli ve kendini ifade etmekten a&izdi. ? Dödn&s# D"*u ya

k"kula&ak ya da tahakkm altına alına&ak !i (eydi. ,L Oyantalizm

muhtelif te"ik anlatıla i/eisinde i(le7 "yantalizm !i des+"tik iktida#

t"+lumsal de*i(me# ekz"tizm ve asy"nalite te"isidi. ,, Btn !u

anlatıla# İslâm'ın Batı'dan "n< t"l"ik "laak ayı(ık "ldu*u vasayımına

dayalıdı. Islâma yöelik "yantalist yakla(ım# Möz&# am+iist ve taihsi&iM,3 "laak özetlene!iliG özle(tii&i !i kaikat eteek İslâm'ın zen)in

faklılı*ını se:lle(timektedi.

Said'in ele(tiisi iki faklı f"mla !i aaya )elmektedi. Bi f"mda "<

yantalist te(e!!s !i !il)i s"sy"l"isi +es+ekti:nden )ömektedi# yâni

!uada ele(tii !atılı in&elemelein# !atılı em+eyalizmle yakınlı*ıyla nasıl

tesine /evildi*ini ve D"*u'nun )e/ekli*inin "yantalizm taafından nasıl

tahif edildi*ini )östemeye /alı(maktadı. Bu !enim 'zayıf "yantalizm'

"laak adlandıdı*ım (eydi. $n iyi öne*i de Said taafından (o)ering

*slam 5,?J, 6'da veilmi(ti.

'>ayıf' vesiy"nunda "yantalizm# Av+a'nm )l"!al yayılımının taihsel

"laak öz)l (atlaın&a enf"me edilen !i !il)i-iktida söylemidi. Said

Avu+a'nın 'di*eiyle' ili(kileini kaakteize edilen daha eski ön&lle

5Eadim ;ekle# Na/lıla6 !ulundu*unun fakında "lmasına a*men# "yan<

talizmin !a(lan)ı&ının a+"le"n'un 0ısı'ı i()aliyle tevafuk i/inde kaydet<

meyi !a(aı. $( dee&ede "yantalizm s"ununun di*einin temsili

H. Said# ,?Ja# s.4LL.. A)e.# s .@. Bu# faklı '"yantalizm' ti+lei Batılı fethe tâ!i di*e alanlaa i(e k"(ulma ihtimalini "tadankaldı[email protected]# ,?Ja# s.4LL.J. Said# ,?Ja# s. 4LL<4L,.?. A)e.,L.A)e.,,.Pune# ,?J?# s.4,<4.,3.Pune# ,?@J# s. @.



*sl+mcılıüı üünmek, .sl/m0ı emden2 üünmek ,34

ak temellendimede yetesiz kalı. S"nu/ "laak Said'in !i (iddet edimi

"laak "yantalizm "kuması sınılıdı. Onun i/in "yantalizmin (iddeti 'İslâm'

zeinde iktidadan )elmektedi< yâni (iddet +"litikti# 'felsefî' de*il. Bu !i<

/imiyle "yantalizm em+eyalizmin söylemsel !i imkânı "laak kalmakta<

dı.

Said'in ele(tiisinin di*e f"mu# "yantalist te(e!!sn te"ize edilme <

sini# )e/elili*i de*il# "yantalizmi D"*u'yu )e/ekten nasıl kudu*u esa<

sında ele almaktadı. Bu da !enim 'kuvvetli "yantalizm' "laak adlandıdı<

*ım (eydi. Bu söylemsel<te"ik yakla(ımda "yantalizmle mesele# "nun

sade&e ')e/ek' D"*u'yu tahif etmesinden de*il# D"*u'nun !izzat

kendisinin "yantalizmin !i yaatısı "lmasından kaynaklanmaktadı.

'Euvvetli "yantalizm'# 'zayıf "yantalizm' kada )eli(mi( de*ildi. Bu

esasında Said'in De< ida'nın te(e!!s hakkındaki )öeli (+he&ili*inin

kendisini# "yantalizmin (iddetini sade&e iktida ili(kileinde de*il# !atı

meta:zi*inin mantı*ına yele(timekten de alık"ymasından ilei )eli. Said

9"u&ault ve Deida aasındaki ka(ıla(mayı metnin ne "ldu*una ili(kin !i

m&adele "laak y"umlamaktadı. Said'e )öe Deida metni# yzeyi ve

fasılalaında evensel )ama< t"l"ik !i s"unsalın haekete )e/ti*i !i

+aQis "laak )ömektedi. Oysa 9"u&ault i/in metnin va"lu(u# 'yazaın

teksesli "t"itesine de*ilG yaza# metin ve k"nuyu "lu(tuan# "nlaa /"k

saih !i d(nle!ililik ve etkililik katan !i söylemle !i aaya )elen s"n

dee&e faklıla(tıılmı( ve y"*unlu*u s"*ulmu( taihsel iktidaa' !a*lıdı.,4

Oyantalizm ele(tiisi# "yantalistlei k"l"nyal kuumlan ve !il)i-iktida

i li(k ile indeki D"*u'yu ta ihselle(ti mek ve a/ ı*a /ıkamaya

dayandı*ından# Said'in neden 9"u&alt'nun taafını tut< Nması )eekti*ini

anlamak k"laydı. An&ak a&il 5fakat nitelikli6 DeidaR eddi# 'kuvvetli

"yantalizmi' /"k daha tutalı !i (ekilde te"ize etmek zee Deida

taafından )eli(tiilen aa/laı kullanmayı !a(aamadı*ı anlamına

)elmektedi.

'Euvvetli "yantalizmin' sundu*u imkânlaın !i i(aeti Byan Pume'in

"yantalizm "kumasm&a veilmektedi. Pune# Said'e# "yantalizmin kendi<

sini !i yı*ın ikili ka(ıtlıkla aa&ılı*ıyla kudu*u k"nusunda katılmakla

!ilikte# İslâm'ın "l)usal ka(ıtlıkla sunan !i imkân "laak uyalanma !i<

/imini vu)ulama hususunda keskindi. Bu İslâm in&elemesinin Nistiyan<lık-Batı-m"demiteye !i ka(ıtlık "laak !a(laması demektiG yâni "yanta<

lizm Batı'nın kimli*ini kuma ve +eki(time aa&ıdı. Batı taihini 'di*einin'

taihi aa&ılı*ıyla yazma )ii(imidi. 'D"*u' hakkındaki "yantalist anlatıla

' ,H

,4.Said# ,?@J# s. @L4.,H.Söz)elimi fe"dalizmden ka+italizme )e/i( taihini yazmaya /alı(an s"sy"l")la aasındaki tatı( <maya ve Asyatik devlet ya+ılaının dayanıklılı*ın&a "taya k"nulan s"unla. Bkz# 1i&kham# ,?J.



,3H t & z k i &

Pune'a )öe "yantalist anlatı la# İslâm ve Batı aasındaki !i /ak

zeinde dönmektedi. Oyantalizm +ati*i# Batı'nın veimlili*inin

D"*u'nun y"klu*uyla ka(ıla(tııldı*ı !i ikili ka(ıtlıkla kmesi tesis

etmi(ti7 Batı'nın asy"nalitesi vadı# D"*u iasy"neldiG t"leans

Batı'dadı# d"*u fanatikti. Batı ilei&i# D"*u )elenekseldi.# liste se.

İslâm ısalı !i !i/imde "lumsuz ve antitetik teimlele

özde(le(tiilmektedi. Pune'm "yantalist söylemlei ve Deida'nın !atı

meta:zi*i tasvii aasındaki !enzelikle /a+ı&ıdı. De< ida Batı

meta:zi*ini !i teimin di*ei zeinde ayı&alıklı kılındı*ı 5saltı*ın# saltık

"lmayanG asy"nelin# iasy"nelG valı*ın# y"kluk zeinde v!.6 !i ikili

ka(ıtlı*ın '(edid hiyea(i'sinden mte(ekkil !i !i/imde ka< akteizeetmektedi. Pâ!i teimle hiyea(inin valı*ının )aantisidiG sistemin

dı(ındadıla# an&ak !una a*men sistemin )e/ek imkânının (atını

"lu(tumaktadıla. Oyantalist söylemde i/eilen valık meta:zi*inin

uzamsal !elilenimidi. 'Euvvetli "yantalizm'in )&# denetimin em+eyal

(e!ekeleine ili(mesinden )elmez yalnız&a# Batı'nın taihini anlatan tikel

!yk anlatılaın ö)tlenmesi ve t"tula(masından da )eli.

'Euvvetli "yantalizm'# Said'in 3rientalismini !asit !i !il)i s"sy"l"isi

"laak "kuma )ii(imleinin eksik kalma nedenini de "lu(tuu. , Oyanta<

lizm ele(tiisini akademik s"unlaa ve di*e metinsel +"!lemlee indi<

)eme )ii(imlei ise !tnyle tutasızlıktı. A/ık "lan !azı akademisyenle<

in köt ya da (eefsiz "lmalaı yahut taaf)i davanmalaı de*ildiG"yantalizmin +"!lemi 'di*ei'ne !ıakılan mekân s"unudu. Said'in

"yantalizmi# em+eyalizm !a*lamı dı(ında de*elendime )ii(imi

z"lama "lmaktadı# /nk "yantalizmi metinlein etimi zeindeki

iktida "laak ele alıken# 3rieııtallsmde in&eledi*i özel taihsel )/

ya+ılaının dı(ında "yantalizmin i(levleini nasıl sdd*n

a/ıklamada m(kilâtı vadı. SaidCin "yantalizmin kuu&u "lnn !tn

s"nu/laını anlama k"nusunda da )/lklei vadı.

Said'in ele(timenleden !i /"*u# "nun !il)i ve iktida aasında !i +a <

alellik "ldu*undaki ısaını anlamada z"lanmaktadı. Bunun yeine

Said'in D"*u hakkında !il)inin nasıl etildi*i ve da*ıtıldı*ıyla il)ili

a)manlaıyla# !u tden !i etim ve da*ıtımın han)i iktida ya+ılaın&ammkn kılındı*ını dikkate almaksızın# il)ilenilmektedi. , Said'in

ele(tiisine !akan Otad"*ulu akademisyenle "nun 'zayıf "yantalizm'

,@ '

,.Söz)elimi Nalliday# ,??# s# ,??<3L@.

,.Söz)elimi I%in# ,?J,G Al<Azm# ,?J,G 2e%is# ,?J3G N"uani# ,??,# s. 4<H y"umlaı.,@.0ani ve 9anken!e)# ,?J# s. ,@.



i

hl+mcılıt üünmek& .sl/mı eniden2 üünmek ,3

tinsel s"unlaa dön(tlmesinde etkili "lmu(tu. ,J Tne*in Said'in siyasî

ve idai metni# )nlklei ve seyahatnamelei# "yantalist yazım kate)"i <

sine i/eeek kökensel sınılaı kaı(tıdı*ı iddia "lunmaktadı. De*i(ik t <

le i/in !u dikkat eksikli*i faklıla(tıılmamı( !i ele(tiiyi !a(latmaktadı. ,?

Oyantalizm tasvileinin am+iik "laak )e/eli "ldu*u# yâni !i öl/de " <

yantalistlein tasvileine ka(ılık )elen ')e/ek !i D"*u'nun !ulundu*unu

iddia etme )ii(imlei de !ulunmaktadı. 3L Said'in "yantalizmde !uldu*u

'taaf)ili*in' !tn t"+lumlada 'di*einin' temsilinde de !uluna!ile&e*ini

)östeme /a!alaı da vadı.3, Buna )öe Said'in ele(tiisi de indi)eme&i#ta< ihsi&i ve nihayet "yantalizmi kaakteize eden D"*u ve Batı

aasındaki esaslı dik"t"miye dayanmaktadı.33 Bu ele(tiile Said'in

metnine dı(sal ya da sade&e anta)"nistik "kumalaın n de*ildiG

Said'in metninde !ulunan !"(lukladan ve !elisizlikleden d"*mu(ladı#

özelde Said'in kendisi 'kuvvetli "yantalizmin' meydan "kuyu(una nasıl

ka(ılık veilmesi )eekti*i k"nusunda emin de*ildi. Bu da 3rientalism'den

s"na Islâm'ın kadei hakkmdaki meaklı /ekin)enli*i a/ıklamaktadı. $*e

İslâm "yantalizm taafından kuulmu(sa# "yantalizm /özld*nde ne

"la&aktı8 Eala&aksa# ne tden !i İslâm kala&aktı8 Said'in esa( dedi#

!atılı entellektel ve kltel em+eyalizme ka(ı veilen m&adeledi.

Oyantalizmin İslâm'a d(manlı*ını kanıtlamakta# 'ka(ı<yazısı'"yantalizmi "lumsuzlamaya yöneltilmektedi# an&ak '"yantalizmin

"lumsuzlanması# İslâm'ın "lumlanması de*ildi'. 34 Said'in# "yantalizm

söylemi dı(ında !i İslâm'ın va"la!ile&e*ine inandı*ını )östee&ek !i (ey

y"ktu. Binde'ın !elitti*i )i!i# ötesine )idemedi*i ele(tiisinden

kaynaklanan !i çıkma"dır .3H Oyantalizmin /özlmesinin 'İslâm'ın

öz)le(tii&i y"umuna' de*il# Islâm'ın /özl(ne y"l a/an !u +aad"ks

Said'in metninin sınılaını tatı(maya a/a. 3rientalismCin "yantalizmin

ötesine )itmesi )e/ekten mmkn md8 Said'in anlamlı !i !tnlk

"laak Islâm'ı eddi# kendi +"esini tehdit ede&ekti. Fa"lmadı*ını

hesa+ladı*ınız !i ka(ı<yazı nasıl "taya /ıka!ili8

Said kendi +"zisy"nunun !elisizli*ini anla )özkmektedi. Oyanta<

lizm özneleini !i sessizli*e mahkum etti*inden# "yantalizmin özneleii/in )e/ekten k"nu(amaz. Said k"nu(a!ilmek i/in kendisini "yantalizmin

,J.0eselS !kz!# Nalliday# ,??# s. 3,4G 2e%is. ,?J3G I%in# ,?J,# s. ,L.,?. Bu akıl ytme !i/imi a(amalı !i taih kavamına !a*lı S"l&u ele(timenle aasında /"kyay)ındı ve "yantalizmde# 0aksizmin kendisine i/kin !i "yantalizmi )ömekten /"k 0aksisttaihsel )eli(me "kumasının "lumlanmasını !ulula.3L.Nalliday# ,??# s. 3,H<,.3,. Bu a)man AI<Azm taafından /"k )/l !i (ekilde ileiye slm(t# ,?J,#,J<33.33. Binde# ,?JJ# s. ,3L.34.A)e.3H.A)e.# s. ,3L<3,.



,3 t e z k i e

!ulmasını z"unlu kıla. Oyantalizmin İslâm'ı !tnyle kudu*una inanı<

y" )özken Said# !u halde e*e İslâm hakkında k"nu(usa# yeniden

"yantalizme eklemlene&ekti. S"nu/ta Said "yantalizm alanı dı(ında !i

İslâm'ın "la!ilili*iyle ili(ki "laak sessiz kalmaktadı. 3 iyetim !u

/ıkmazın anti< "yantalizmi yaattı*ını )östemekti.

Anti<"yantalizm ve İslâm

İslâm&ılı*ı in&elemek zee Said'in a)manlaının )östedi*i# İslâm

dnyasının )eni(li*i ve İslâm'ın "yantalist eklemlenmesi aasında !imteka!iliyet !ulunmadı*ıdı.3 Said'in inan&ı# akademik ve +"+le !asın

taafından temsil edildi*i !i/imiyle İslam&ılı*ın ne h"m"en ne de

m"n"litik "ldu*udu. İslâm ve lslâm&ılı*ın faklı e*ilimlei ve /e(itlei

!ulundu*unu söylemektedi. Said (öyle de7

Putalı !i haeket "lmaktan /"k öte# 'İslâm'a dön(' d(n&esiR !i s +"litik)e/eklik ihtiva ede. ABD i/in !azı zamanlada dienilmesi )eeken !i dzensizlikim)esini temsil ede# !azen de &esaetlendiilmesi )eeken. Antik"mnist Suudimslmanladan !ahsedeiz# Af)anistan'daki &esu mslman isyan&ıladan# Se<dat# Suud'daki Ealiyet ailesi# >iya l<Nakk )i!i makul mslmanladan. Bunaa*men Numeyni'nin İslâmî militanlaını# Eadda:'nin İslâmî 'K/n& Y"lu'nu taki+edeiz. Ealkali taafın&a )e/ekle(tiilen 'İslâmî &ezalandıma'ya duydudu< *umuz

hastalıklı !ylenmemizle# +aad"ksal "laak# "nun )&n# "t"ite sa*layı&ı !iaa/ "laak +eki(tiiiz. 0ısı'da İhvan# Suudi Aa!istan'da 0edine Uamiinielleinde tutan mslman militanla# Suiye'de Baas eimine muhalefet eden yineİhvan haeketi# İan'da 9edayan<i İslam ve li!ealle kada 0&ahidin haeketi.Btn !unla hakkında /"k az (ey !ildi*imiz muhalif !i "lu(umun k/k !i+a/asını te(kil edele. İlave "laak# kimliklei muhtelif +"stk"l"niyal devletle<inde ha+sedilmi( /e(itli mslman milliyetle kendi İslâmlaını aıy"la. Btn !use&in altmda<medeselede# &amiilede# kl!lede# &emaatlede# l"n&alada#+atilede# nivesitelede# t"+lumsal haeketlede# köylede ve (ehilede !tnİslâm dnyası !"yun&a< !i /"*u yleini 'hakiki' İslâm'a yönlendime iddiasındaki/e(itli İslâmî haeketle !ulunmaktadı.3@

Böyle&e Said iddia ede ki# 'İslâm' teimi itinasız&a kullanılmaktadı ve

anla(ılmaya /alı(ılan fen"men i/in ')venilmez !i indeksti'.3J Said'e )öe

İslâm'ın /"k anlamlı ta!iatı "yantalist tasvilein yetesizli*ini )östeiG İs <

lâm dnyasında yakın zamanda meydana )elen )eli(melein de*elendiil

3.A)e.3.Said# ,?J, s. [email protected])e.# s. L.3J.A)e!. s.,.



.sl+mcılıgı üünmek& .sl/mı eniden2 üünmek , 3 @

mesi a/ısından Islâm i/in kullanıla!ilili*i k"nusunda &iddî meselelee y"l

a/a. 3?

Said'in ele(tiisi İslâmî fen"menin in&elenmesi k"nusunda !azı etkile

yaatmı(tı ve İslâm ve D"*u'nun aa(tıılması hususunda klasik "yanta<

lizm zeminin zayıVatılmasında aa/sal "lmaktadı. 4L Said'in "yantalizme

!i altenatif yaatmadaki /ekin)enli*i !i /"k yazaı !i se/enek f"mle

etmeye yöneltmi(ti. İslam t"+lumlan ve kltleini analiz etmek zee#

esas "laak etkili 'maddî'# s"sy"ek"n"mik )/lee dayanan di*e te"ik

matislei kullanma y"lunda )ii(imle !ulunmaktadı. 4, Bu te"ik

mdahelele !tnyle İslâm'ın mânidalı*ı k"nusunda )eleneksel

"yantalistlein il)ileini deve dı(ında tutmaya yönelmektedi. S"nu/

"laak# İslâm'ın "l !asit !i n"minalizm "lmanın dı(ına ta(ınmı(tı.

İslâm'ın am+iik "laak ayı(ık ve Said'in ele(tiisinin İslâmî fen"menin

m"n"litik kaikatne vamayı hedeVeyen "yantalizmi öne /ıkamaya

y"*unla(tı*ını !ileek# anti<"yantalistle a(ikâ !i !i/imde öz&l*

eddeden !i İslâm te"izasy"nu etilmi(ti. Bu da İslâm'ın 'ne "ldu*unu'

tanımlayan s"nsuz !elili tözsel niteliklee indi)enemedi*i !i

de*elendimenin etildi*i anlamına )eli. 43 Böyle&e en adikal ifadesini

Namid el<>ien'de !ulan anti<öz& ve anti<"yantalist !i İslâm anlayı(ına

vaı ız. 44 $l<>ien ')e/ek Islâm'ı "taya /ıkamaya /alı(an muhtelif

ant"+"l"ik /alı(malaın !i de*elendiilmesiyle i(e !a(la. Ant"+"l"idisi+lini i/eisindeki /e(itli +"zisy"nlaı )östemek zee kullandı*ı !e(

/alı(ma zeinde y"*unla(ı.4H An&ak $l<>ien !u /alı(malaında a/ı*a

/ıktı*ı zee İslâm'la ili(kili +atiklein faklılı*ının dinî anlamın !tnl*

"ldu*u y"lundaki vasayıma meydan "kudu*u s"nu&una vaı. $*e Islâm

!u kada faklı söylemle taafından in(â ediliy"sa# hâlâ nasıl İslâm

"la!ili8 İslâm'ın !u !i !a*lamla /e(nisinde kullanıla!ilme yetisi $l<>ien'i

!iR İslâm'ın "lamıya&a*ı ve fakat sade&e Islâmla'm "la!ile&e*i s"nu&una

yönelti. D"layısıyla 'tekil# yalın !i İslâm'ın !ulundu*unu iddia etmek

mmkn de*ildi. Böyle&e $l<>ien ' İs lâm' d(n&esinin yeel

eklemlenmelee !a*ı(ık +"zitif !i muhteva !aındıdı*ından# !i kavam

"laak 'Islâm'ın sdlemeye&e*i neti&esine vaı.4 $l<>ien (öyle

demektedi7e slâm ne de din d(n&esi evensel ve de*i(mez !i niteli*e indi)ene!ilen

3?.A)e.# s. Qii.4L. Nammami ve Wi&ke# ,?JJ## s. ,LL. Nalliday ve Alavi'nin y"umlaına !kz.# ,?JJ# s. 3<4.4,.Otad"*u'ya ili(kin +"litik<iktisat /alı(malaının 3rienlalism 5,?Ja6 ı(ı*ında /"*alması i/in !kz.#;lavanis# ,??.43. Buada kullanılan öz&l*n tanımı i/in !kz.# 9uss# ,?J?# s. Qi ve ı.44. $l<>ien# ,?@?. Yine Al<Azmeh'in +"litik !i kate)"i "laak İslâm tatı(masına da !akıla!ili# ,??4#ss. 34<4,.4H. $l<>ien# ,?@@# s. [email protected]. A)e.# s. 33.



,

, 3 J t e z k i e

tif !i muhtevaya ma&aat eden !elili ve özek !i !i/imde va"lu. Din !ile(ik

ve sınılı !i !i/im "laak z"unlu !i va"lu(u !ulunmayan key: !i kate)"i hâ lini

alı. Analitik !i kate)"i "laak İslâm da da*ılı. 4

İslâm'ın analitik !i kate)"i "laak !u da*ılı(ı anti<"yantalist yakla(ı<

mın !i i(aetidi. $l<>ien'm de*elendimesindeki s"un# İslâm'ın kullanılı <

(ındaki /"*ullu*u )östeeek# İslâm'ın !i hâlinin "ldu*unu savunan "yan <

talist d(n&eyi eddede!ile&e*ine ve İslâmî +atiklein !yk /e(itlili*ini

)östeeek öz&l*e ka(ı !i tez )eli(tidi*ine inanmasıdı. "*ulluk#

öz&< l*e ka(ı !i k"unma de*ildi.4@ $l<>ien İslâm'ın !tnl*n yeel

eklemlenmelei lehine eddede. S"nu/ "laak anti<"yantalistle# tı+kıİslâm'ın "l etafından t"+lanan sa+ması )i!i# "yantalizmden /"k !yk

!i k"+u(u temsil etmezle. İslâm mslman t"+lumlaın a/ıklanmasında

"yantalist a/ıklamalaın mekezini te(kil edeken# anti<"yantalist !i

anlatıda İslâm# mekezden uzakla(tıılmı( ve da*ılmı(tı. Oyantalizmde

+a/alaın !tne 5yeel fen"men İslâm'ın özne ma&aatla a/ıklanı6#

anti<"yantalizmde !tnn kuu&u +a/alaına 5İslâm yeel "l)ulaa

yayılmı(tı6 indi)enmesiyle ka(ıla(ıız. Islâm'ın tutalı !i kavam "laak

da*ılmasıyla "taya /ıkan !"(luk !i 'k/k İslâmla' dizisiyle 5yâni İslâmî

+atiklein yeel eklemlenmeleiyle6 d"lduulu. Bu 'k/k İslâmlaı'

özde(le(time s"unu mnasi+ !i suette di*e kate)"ilee yele(tiili ve

İslâm'ın "lnn anti<"yantalist söyleme yele(tiildi*i iki ana kate)"iyi

tes!it etmek mmknd.

$tnisite Olaak İslâm

'İslâmî' kimlik etnik dayanı(ma ve /atı(malada yele(mi(ti ve etnik !i

'dam)a' "laak )ölmektedi <zaten va"lan !i etnik kimlik Xzeindeki

dam)a "laak.4J Buada iki +"!lem vadı. Biin&isi İslâm !tn etnik kim<

liklein de*il# !elili !azı !a*lamladaki etnik kimliklein dam)asıdı. $*e

Islâm !tn etnik kimliklein dam)ası de*ilse'# etnisiteye !i ilâvedi. $tnik

kimlikle ve "nlaın İslâmî dam)ası aasındaki !a*ın mahiyeti a/ık de*ildi

ve ta!iatıyla etnik kimlikle !tnyle eksiksiz "lmadık/a# !öyle !i ilâve<

nin neden z"unlu "ldu*u a/ıklanmamaktadı. $*e duum !uysa# valı*ıetnik !i kimli*i tamamlamak i/in z"unluysa# İslâm# nasıl sade&e !i ek

"la!ili84? İkin&isi# !iy"l"ik deteminizm ya da milliyet/i mutlakiyet/ilik

4. A)e.# s. 3H.4@. Bu n"ktanın a/ı*a kavu(tuulması i/in !kz.# 9uss# ,?J?# s. H.4J. >u!aida# ,?J?# s. ,L<,.4?. Bu ek d(n&esinin te"ize edilmesi i/in Deida'nm )eli(tidi*i a)mana !enzedi. Bkz.# Deida#,?@4# s. JJ<,LHG ,?@#,H,<H.



6sl/mcdı7ı üünmek& *sl/mı eniden2 üünmek , 3 ?

söylemleinin dı(ında# etnik kimliklein a +i"i ön&elli*ini anlamak )/t.

$tnik kimlikle di*e özde(le(im f"mlaı kada t"+lumsal "laak kuulmu(<

ladı.HL 0slman kimli*inin !i etnik kimlikten /"k daha ya+ay "ldu*u

d(n&esi !asit !i (ekilde !u özde(le(imlein mahiyeti in&eleneek dile

)etiilemez. Söz)elimi B"sna'daki /atı(mada mslman kimli*i Sı+laa ve

Nı< vatlaa e(it !i &emaati )östemekteydi.H, Di*e !i deyi(le !i

mslman "lmak faklı !i &emaatin +a/ası "lmak anlamına )elmekteydi.

Uemaati faklı kılan etnisitesi de*il# mslman "lu(udu. Bu anlamda etnik

!"yut ikin&il kalmı(tıR.

İde"l"i Olaak İslâm

İslâm di*e !tn inan/ sistemlei )i!i s"n tahlilde t"+lumsal ve ek"n"mik

se/ ve m&adelelein yansıması "lan !i inan/la sistemi "laak

tanımlan< makadı. öne*in 9is&he# ide"l"ilein daha deindeki ya+ısal

istemlein öts "ldu*una inanmaktadı.H3 Buada İslâm'ın "l# maddî

alanın ön&el "ldu*u idealizm ve mateyalizm aasındaki ka(ıtlık

taafından !elilenen te"ik !i /e/eveye sıkı(tıılmaktadı. H4 İde"l"i ve

t"+lumu ili(kilei sade&e dı(sallık "laak !elien iki ayı alan !i/iminde

de*elendieek 5iki alan aasındaki d(nmsel !a* !ilikle "lu(tuu6#!u anlatı İslâm'ı )e/ek öznelein 5mesela sınıVaın6 temsil alanına

yele(timeyi istemektedi. İslâm'ın "l !u duumdaR an&ak ikin&il ve

mistikle(tii&idi. İslâm me(uiyet ve temsilin d"layımlandı*ı salt !i sözlk

"laak )ölmektedi. İslâm'ı !i sözlk "laak ka!ul etti*imizde !ile#

sekle tale+lein ifade edildi*i !i kmenin aa&ı "lamazG /nk aynı

zamanda !i tale+le kmesinin in(a edildi*i !i "la!ililik duumudu da.

Sözlkle sade&e ifade edi&i de*il# kuu&udula da. '0addî' alan !elili !i

sözlk taafından yalnız&a ifade edilmez# daha ziyade temsilin kendisi !u

nesnenin kimli*inin kuu&usudu. ';e/eklik' 5')e/ek' öznele ya da

nesnesele6 temsile dı(saldı ve !i özel !i sözl*n kullanılmasının# !u

')e/ekli*in' kimlikleiyle d"*udan !i ili(kisi vadı.HH

HL.Benedi&t Andes"n# ,??L# milliyet/ili*in in(a edildi*i !azı mekanizmalaı )östemi(ti.

H,. Bu# Nalliday'in Islâm öznelli*ini etnik !i &emaate e(it "laak de*elendimenin )e/eli"lmaya&a*ı iddiasıyla /eli(mektedi 5,??# s. ,,#,,? ve 3,6. özne<k"numunun ön&eli*i !a*lam<!a*ımlıdı# !elili duumlada# !elili özne<k"numlaı di*eleinden daha fazla öneme sahi+ "la!ili.Nalliday'in mslman özne<k"numunun tanımdan d"layı ikin&il "ldu*u tezini !elileyen# etnikkimliklein tanımdan !iin&il "ldu*u vasayımıdı.

H3. 9is&he# ,?? L# s. ,J?.H4. 2a&lau ve 0"ue'un# ;eas'nın ele(tiisine ka(ı 5,?J@6 söylem analizi savunmasındaki idealizmve mateyalizm ta tı(masına !kz.# ,?J@# s. J<?3.HH. Bu k"nunun daha ilei !i a/ıklaması i/in !kz.# W"ty# ,?J3# s. ,?,<3,LG,??,!# s. 3,<4HG 2a&lau ve0"ue# ,?J@# s. ?4<,HJ.



, 4 L t c / . k i r e

Bu da İslâm'ın sade&e dein ya+ısal istemlein maskelendi*i !i y"l "lma<

dı*ı# aynı zamanda istemlein ve kimliklein !i/imlendiildi*i !i ama/ "l<

du*u anlamına )eli.

İslâm'ı de*elendime istikâmetindeki !u te(e!!sle a/ıklana&ak

"lanın yesizle(tiilmesine dayalıdı. Bu iki yakla(ımı !ile(tien İslâm'ı

/a*da( dnyaya yele(time# an&ak yine de muhtelif )östeilenlein

5etnisitiy# klt# sınıf vs.6 a/ıklamanın ykn ta(ıdı*ı yzeysel etkile

alanına da*ıtmak te(e!!sd. Anti<"yantalizmin etti*i# /e(itli

mslman &emaatlein muhtelif ek"n"mik# etnik ve t"+lumsal faktöleini

yansıtan !i 'k/k ls< lâmla' seisidi. Ee(fedilmek zee kalan !u 'k/k

Islâmlaa' indi)ene< meyen !i İslâm de*elendimesidi.Said'in ele(tiisi a(ikâ "laak İslâmî fen"menin in&elenmesi i/in

sade&e iki se/enek !ıakmaktadı7 ya Said'in ele(tiisi )ömezlikten

)eline&ek ve "yantalist "t"d"ksi k"una&ak ya da anti<"yantalizmle

de*i(tiile&ekti. Ya klasik "yantalizmi taki+ edi+ İslâm "laak adlandıılan

!i zatiyet !ulundu*unu vasayaak analiz nesnemiz hakkında endi(eye

mahal !i duum "lmadı*ını ve Islâm&ılı*ı !asit !i (ekilde İslâm'ın !i

a/ı*a vuumu "laak ele ala!ile&e*imizi d(ne&e*iz ya da anti<

"yantalistlei izleyeek İslâm kate)"isinin lslâm&ılıklaı anlamak i/in

!tnyle )e/esiz "ldu*unu vasaya&a*ız.H

Anti<"yantalistle siyasal iktisadın "ln vu)ulayan !i yakla(ım su<

nala. Nan)i s"sy"ek"n"mik !a*lama s"kuldu*una !a*lı "laak İslâm !u

yakla(ımda !i dizi "l "yna. Anti<"yantalistlein ya+ısal&ı 5ek"n"mist6

+es+ekti:# kendileini# adsal zatiyetlein manidâlı*ı zeinde# !i ide"l"<

izm f"mundan !aXka !i (ey "laak d(nmeleine izin vemez. İslâm'ı

adsal !i.zatiyet "laak ele almakla# anti<"yantalistle İslâm'ın

ehemmiyetini )ömemeye e*ilimlidile. Onlaa )öe# İslâm !i yaftadan

!a(ka !i (ey de*ildi ve kendi !a(ına !i önemi y"ktu# vasa !u yaftaya

ili(tiilen i/eikleden )ele!ili an&ak.H Bu sıfatla anti<"yantalist /e/eve

İslâm'ın kavamsalla(tıılması k"nusuna )venili !i altenatif sunamaz.

Buna a*men# İslâm önemlidi. A/ık !i (ekilde İslâm'ın ehemmiyetini

k/mseyen anti<"< yantalist de*elendimele !ile !elili kltel ve

siyasal +"zisy"nlaa muhalefet etme yahut destekleme aa&ı "laak

aa/sal yaalılı*ına i(aet edele# an&ak i(levleinden s"yutlamak i/in dehatıı sayılı !i /a!a )östeile.H@ S"un e*e Islâm hakikaten ikin&i

dee&eden !i unsusa# hâlâ nasıl t"+lumsal-siyasal +"elei eklemleme

"l "ynaya!ildi*inden /ıkmaktadı. Islâm'ın i(levleinin /e(itlili*inin

sa ılması İslâm'ın adının neden kseldi i s"

H. 0esela !kz.# Nalliday# ,??# s. ,,H.H. Bu +"zisy"n l lalliday ve Alavi taafından alınmı(tı# ,?JJ# s. <@.H@.önek "laak !kz.# Nalliday# ,?# s. 3L@<,L# veya She+ad# ,?J@G 9is&he# ,?JL.



.sl+mcılıüı üünmek& .sl/mı eniden2 üünmek , 4 ,

usuna &eva+ vemez. Anti<"yantalistle i/in İslâm'ın önemi# sade&e !i

sem!"lik "t"ite ve )e/elilik kayna*ı "lmasından ilei )eli# yâni sade&e

aa/sallık "laak vadı. "*u# İslâm'ın neden !u !i/imde kullanıldı*ını

aa(tımaz !ile.

İslâm önemlidi. D"layısıyla te"ize edilmeye ihtiya&ı vadı# önemlidi#

ama "yantalistlein vedi*i nedenleden öt de*il. Anti<"yantalistle

İslâm'ın "yantalist in(âmın s"unlaına dikkati /ekmekte ve İslâm'ın /"k

anlamlılı*ına i(aet etmekte haklıdıla. Buna a*men !u /"k anlamlılı*a

a*men İslâm tekilli*ini k"u. Buadaki mesele# neden mslmanlam

siyasetinde !a(ka !i isimden ziyade İslâm isminin mekezî "lu(udu. Yalnız&a 'İslâm' )östeeninin te"ize edilmesiyle İslâmla(ma

istikâmetindeki )ii(imlei anlamayı mid ede!iliiz. Anti<"yantalist

)ö(e !i altenatif Sl"va >i< zek taafından sunulmaktadı. HJ

İslâm'ın $sası

İslâm ve İslâm&ılık aasındaki ili(kiye kökten&i "lmayan !i yakla(ım

İslâm'ın islâm&ılık söyleminde kullanılma !i/imine y"*unla(a&aktı.

Oyantalist söylem i/eisinde İslâm'ın !i sıfatla t"+lamını )östee&ek

!i/imde ele alındı*ını )öm(tk. Anti<"yantalistle i/in İslâm diye !i (ey

y"ktu# an&ak sekli de*i(en !i +atikle dizisini )östeen !i teimin

kavamsal uy)ulanması vadı yalnız&a. Ya+mak istedi*im !i n"minal

unsu "laak İslâm'ın anti<"yantalist tasviiyle !a(lamak ve !u analizi#

İslâm )i!i söylemsel !i nesneyi tanımlaya!ile&e*imiz kavamlaı "taya

k"ya&ak !i/imde )eli(timekti.

İslâm'ın +"litik "lnnn analizinin !a(lan)ı/ n"ktası Saussue&

dil!ilim "lmalıdı. Saussue'n )östeen ve )östeilen aasında ya+tı*ı

ayım# !i )öste)enin katı(ıksık !i metaf" "ldu*u :kini öneiG

kavamsız !i )öste)e te"ik !i imkânsızlıktı. Saussue& dil!ilimde

akustik im)e 5)östeen6 ve kavam 5)östeilen6 aasındaki ayım# !i ses

öntsnn !a(ka !i (eye )öndeme ya+tı*ı# yâni !i anlamı "ldu*u#

/nk !i )öste)enin )östedi*inin# !i )östeilene ili(kili "ldu*u

d(n&esine dayalıdı. Bi )östeenin !elili !i muhtevasının "lmadı*ınısöylesek 5yâni !i )östeileninin "lmadı*ını6# )e/ekte )östeenin

anlamsız !i akustik im)e "ldu*unu 5yâni kav< amsız !i akustik im)e6

söyly"uz demekti. Eavam5anlam6sız !i ses önts sade&e !i

)lt "la&aktıGH? !i /"k )östeileni "la!ili an&ak he

HJ.Ayıntıla i/in !kz.# >izek# ,?J?# Bölm 4.

H?. 2a&lau 5,?# s. 4<H6 '!"( )östeenle= "laak adlandıdı*ıyla il)ili "laak !enze !i iddiayı dile



, 4 3 t & z k i e

zaman !i )östeilenle !iliktedi.

Saussue& dil!ilimin imkânlaı W"land Bathes taafından

)eni(le(tilmi(< ti. Bi semiy"l"i !ilimiR d(ledi*i eken /alı(malaında

Bathes# )östeenin e(sesli mahiyetini in&elemi(ti. Semiy"l"i# m"da#

mitlei# yiye&ek v!. he tden ya+ısal sistemlei i/ee&ek !tn

ku&aklayan !i )öste)ele !ilimi "lmak z"undaydı.L Bathes )öste)enin

!elisiz kaakteine ve /"k anlamlılık imkânına dikkat /ekti. "k

anlamlılık# !i )östeenin tekil !i )östeileninin "lmadı*ı# fakat !a*lama

uy)un "laak !i )östeilenle kmesine )öndeme ya+a!ile&e*i ilkesine

dayanı ve !i )östeenin faklı !a*lamlada eklene!ile&e*i imkânını

i/ei., Bathes !tn )öste)e sistemleinin temelinde 'd"*al' !i dil<"tantik ve (eaf !i vasat< !ulundu*unu da savundu. Bu d"*al dilin

mekezinde !i )östeilen ve )östeen aasındaki ka+alı ili(kide ikin&il

dzeyde !i dil in(â edili. Biin&il dzey dil yananlamlaın yaslandı*ı !i

anlam alanıdı. ;östeen ve )östeilen aasındaki ka+alı ili(ki# !ununla

!ilikte Bathes'm s"naki /alı(malaında# Saussue& )öste)eyi

ele(tiiken "tadan kaldıılmı( ve !iin&il !i dil dzeyi imkânı

y"ksayılmı(< tı.

Za&[ues 2a&an )e/<Bathes'ın )öste)e te"is ini )eni(let i ve

)östeenle ili(kisi dı(ında !i )östeilenin ön<va"lu(u <hatta va"lu(u<

d(n&esini !ıakı. 2a&an i/in 5s"nalaı Bathes i/in de6 )östeilen#

)östeen taafından etilmi(ti. ;östeen atık !i )östeilen temsil&isi

de*ildi /nk 2a&an )öste)eye ili(kin "laak temsili eddetmektedi.

Bundan s"na# zin&iin ya da )östeenle (e!ekesinin k"+masını

en)ellemek zee !ile(tii&i 5[uiltin) yeine# /ev.6 !i n"kta maifetiyle

söylemdeki anlamın in(âmı te"ize ede&ekti.3 Bu !ile(tii&i n"ktadı ki

!i )öndeen yanılsamasını mmkn kılmaktadı.4

Buaya kada söylenenleden İslâm'ın )östeilensiz !i )östeen

"lmadı*ını# anlamı eklemlenmesi taafından ifade edilen !i )östeen

"ldu*unu söyleye!iliiz. Buna a*men# !u duum !izi iki +"!lemle

yzyze !ıakması nedeniyle tatmin edi&i ! i ka(ı lık "laak

)özkmemektedi. İlk +"!lem hehan)i !i eklemlenmenin !a*lamıyla

L. Bkz# Bathes# ,?@4.,.;östeenin e(sesli ta!iatının !u in&eleni(i Bathes'm semiy"l"i zeine ilk /alı(malaının esasınıte(kil ede. Bkz.# Bathes ,?@4# özellikle s"n!ölm7 MBu)n 0it'.3. 2a&an'm !ile(tii&i n"ktala d(n&esi 9eud'un d*m n"ktası d(n&esinden )eli. Bkz# 9eud,?LL# s. 4JJ ve H. 9eud'a )öe yaladaki d*m n"ktalaı 'y"*unla(tıma ve )izleme ama&ıyla/"k sayıda ya d(n&esinin zeinde !i!ileine yakla(tıklaı ö*eledi.' 2a&an !u d(n&eyi)eli(tii7 '!ile(tii&i !i n"kta aa/lı*ıyla k/k )/ /iz)ileinin !i d"kunun yzeyinde!i/imlenmi(eesine he(eyin etaVaında ö)tlenmesi ve aydınlanması' 52a&an# ,?JJ# s. 4J46.4.Bi )öndeen yanılsaması !ile(timenin )eiye yönelik i(lemiyle etilmektedi. Daha fazla !il)ii/in !kz# >izek# ,?J?# s. ?.



.sl/mcıltgı üünmek& .sl/mı eniden2 üünmek , 4 4

(e!ekesindeki tikel i(levi# yâni !i d*m n"ktası "laak k"numuyla. \imdi

!u +"!lemlee sıasıyla !akmalıyız. Pe"i dzeyinde !ile# hehan)i !i )ös <

teeni 5ya da )östeenle zin&iini6 hehan)i !i )östeilenle eklemlemek

mmkndG !"(lukta )e/ekle(en !i eklemleme y"ktu. >aten )öeli "la <

ak yele(ik eklemlemlenmelein 5yani t"tusal anlamlaın6 !ulundu*u !i

alanda "taya /ıka. Ba(ka !i deyi(le# )östeenle eklemlenmi(

(e!ekelede !ulunmaktadı.H

Dahası )östeenle ön&eki eklemlenmelein izleini k"umaya yönel<

mekte ve !u izle metaf" ve met"nim mekanizmalaın&a zin&ileme !i

(ekilde ö)tlenmektedi. ihaî "laak )öndeene ma&aat etmezle#yahut daha d"*usu !u alanın dı(ında ve !u alandan !i (eye )öndeme

ya+ala. An&ak !u izle zin&ileme eklemlene!il i ve yeniden

eklemlene!ili. İslâm öne*inde# 'İslâm'ın hehan)i !i mslman

&emaatteki eklemlenmeleinin hehan)i !iinde !ea!einde ta(ıdı*ı !i

/"k (eyi kasteddi*i 5Eu'an# ]ey)am!ein Na!e&ili*i v!.6 )öle!ili. Fe

!unla# 'Islâm'ın öz)ll*n /özmeden eklemlenmeleinin dı(aısına

/ıkatılamazla.

İslâm'ın söylemle<aasılı*ı# tikel hehan)i !i söyleme i/eileek siline<

mez. Aynı dee&ede# İslâm# kendi kuu&u söylemi istisna "lmak zee# he <

han)i 8ir söylemin n "lamaz. İslâm'ın söylemle<aasılık kaaktei# ne <

yin da*ılmasına en)el "ldu*u s"usunu "taya /ıkaı7 eden# sade&e

!elili !i !a*lama ili(kili "laak de*il# ama aynı zamanda söz)elimiEu'an'a ve mslmanlaa ili(kisinde !azı ayıedi&i özellikleini ta(ımayı

sdmektedi8 Pe"ik "laak İslâm'ı kuu&u söylemleine da*ılmadan

al ık"yan !i (ey y"ktu. İslâm !u da*ı lmadan +"l itik eylemle

k"unmaktadı. ;östeen ve )östei len aasında i/sel !i !a*ın

y"klu*unda# !u !a*ın kuulmasına yönelik ihtiya/ +"litik edim ve +"lis

eylemleiyle kuula&aktı. İslâm'ı yeniden y"umlamak ve yeniden

eklemlemek istikâmetindeki muhtelif te(e!!sle daha ön&eki y"umlaın

ve eklemlemelein izini# yeniden ekleme /a!alaının s"n eklemlemenin

k"+tu*u yeden !a(laması dee&esinde zaten ta(ımaktadı. Böyle&e İslâm

!i yı*ın söylemi !i aaya )etimekte kullanıla!ilmesine a*men# !u

duumda he !i aaya )etime eyleminde kimli*i dön(tle&ekti# di*e

eklemlenmelein izleini ta(ımaya hâlâ devam ede&ekti.İslâm'ın yeniden eklemlenmeleinin !i )elene*inin "ldu*unu ve ön&eki

H. e !"( ve sade&e !i imkân "l an !i alanla ka(ıla(ıız ne de !tnyle !elilenmi( ve ka+alı !i

alan !ula!iliiz. Ne zaman ya+ısal sınılaın !elili !i !tnn !uluuz. Paihsel "laak kuulmu(anlam alanı asla !tnyle sa!it de*ildiG !elili )östeimleme "yununa izin vei# an&ak !elili !isa!itli*i vadı.



, 4 H t & @ . k i e

manda faklı söylemledeki mev&ut eklemlenmeleinin izini d& ta(ı.

Böyle&e İslâm'ın muhtevası )e/mi( ve halihazıdaki yeniden y"umlamala

aasında ki yaı(ma taafından "lu(tuulmaktadı. Bu muhtelif eklemleyi&i

+atiklein akasında# İslâm'ın zuhuunun izi vadı. Bu kök m"ment

'kökenlee dön(' /a*ısı "laak eylemeyi sdmektedi. Bu dön(

İslâm'ın '" inal anlamı'nı yeniden "taya /ıkama imkânında

!ulunmaktadı. Yeniden "taya /ıkama )ii(imi asla !i yeniden /ıkama

)ii(imi de*ildiG /nk )ii(im "taya /ıkaılması )eekeni dzenlemekte

ve !izi !u 'köklee dön(' haeketinin k"numunu s")ulamaya

z"lamaktadı. Oinal İslâm'a )ei dönme /a*ısı i/edi*i anlamlaın

/"klu*una a*men nasıl i(lemeye devam etmektedi8 Oinal !imuhtevaya !a*lanaak İslâm'a !i öz atfetmiy" muyuz8 İslâm'ın# anlamın

+"litik in(amın dı(ında !i )e/ek anlama sahi+ "ldu*unu söylemiy"umG

önedi*im İslâm )öste)esinin kuulu( taihini de ihtiva etmek zee#

eklemlenmele taihiyle !ilikte va"ldu*udu. Euulu( m"menti# ta!ii ki#

kendi öz)ll*ne sahi+ti.

İslâm ne kumu(tu8 P"t"l"ik "laak# kendisine tâ!i "lan !i &emaat

kumu(tuG İslâm iimmet Cini kumu(tu. Bu kuma ediminde İslâm !i &ema<

atin !ile(tiildi*i ve tesis edildi*i !i aa/tı7 Bi 'mslman' &emaatin !i <

li*i# Islâm'ı !i d*m n"ktası "laak kullanaak kimli*inin )eiye dönk

"laak kuulmasından )eli. \u halde İslâm sade&e !u )östeene !a*lı

"laak özel !i &emaati !ile(time i(levini yeine )etimez# aynı zamanda

mslman &emaatin kendisini özde(le(tidi*i ve )e/ekle(tidi*i addı da.

Dnyanın /e(itli yeleindeki muhtelif Islâmi +atiklei !ile(tien İslâm

adına yeine )etiilmeleidi. Islâm'ın mslmanlala ili(kisinde#

mslmanlaın di*e !a(ka !i ö*eyle ili(kileinin aksine# mslmanlaın

söyleminde# İslâm ayı&alıklı !i ye i()al# etmektedi. İslâm'ın söylemle<

aasılı*ı# )eni( öl/de# !i mslman kimli*inin in(amdaki manidâlı*ına

!a*lıdı.

Islâm'ın eklemlendi*i )östeenle aasında faklı !i stats va mıdı8

9aklı +"zisy"nlaı eklemleme aa&ı "laak kullanıla!ile&e*ini !iliy"uz# fa<

kat !u z"unlu "laak !i /"k İslâm'ın !ulundu*u anlamına )elmez. Buada

>izek'in k"ydu*u meseleye temas ede&e*im7 M0mkn !tn +"zitif /e(it<

lemeleinin ötesinde veili !i ide"l"ik alanın kimli*ini yaatan ve!esleyen nedi8M@ Bu tam da ka(ıla(tı*ımız (eyi )östei7 İslâm

öz)ll*n kay!etmeksizin !i /"k +"zisy"nu eklemleme aa&ı "laıak

d"*mu(tu. Bu da İs lam&ı +")amlaın !"(lu*undan ve İslâmî sem!"llein

köt e kullanıla!il i li inden ika et eden !i "k al ı manın meselenin

.Bu ayı&alık taihsel )önmlei nedeniyledi# özsel kaakteteitikleiyle de*il.

@.>izek# ,?J?# s. J@.



isl+mcıh9t üünmek& .sl/m0ı eniden2 üünmek , 4

lemlemede kullanıla!ilmesine a*men# öz)ll*n k"umakta# 'İslâm'

"laak kalmaktadı. >izek# !i söylemlilik alanının 2a&an&ı !ile(tii&i

n"ktalaın mdahelesiyle !a*lı ve !ile(ik hâle )etiildi*ini söyleyeek

s"du*u s"uyu &eva+lamaktadı.JCSöylemlilik alanının kuu&usu muhtelif

ö*ele +"zitif kimliklee sahi+ de*ildiG kimliklei ili(kisel !i temsile

i/eilmeleinden kaynaklanı. Anlamlan +"zitif muhtevalaına )öndemeyle

de*il# di*e )östeenlee ili(kili "laak veilmektedi. Bile(tii&i n"kta

!ile(tieek ve sınılaını /izeek söylemlilik alanını t"talize etme i(levini

yeine )etimekte ve !öyle&e anlamlı !i ya+ı etmektedi. ? Daha

!eli)in "laak söylemek )eekise# t"+lumsal "lanR !i yı*ın '+"t"<

ide"l"ik ö*enin 5d"la(ım halindeki )östeenlein6 !i d*m n"ktasınınhakemli*iyle !ile(ik !i alana ya+ısal< la(tıılmasıyla !i/imlenmektedi. L

Bu anlamla kmesi di*e ö*elei sa!itle# d"la(ımını !i dzene s"ka

!öyle&e !tn temsile anlamını vei. , D"la(an )östeenle kimlikleini hi/

!i zaman tam "laak ka+anmayan# d*m n"ktasın&a su/lanan anlam

temsilinde kazanıla. Bile(tii&i n"ktalaın manidâlı*ı sistemdeki di*e

!tn ö*elee )eiye yönelik !i anlam veme< sindendi. Bu n"ktadı ki#

)eiye dönk "laak ö*elein anlamlaını !elileyeek söylemsel alanı

ö)tle. 5A/ık/a söylemek )eeki ki !i d*m n"ktası i(levsel !i

kate)"idi# özsel de*ilG hehan)i !i ö)e# !i )östeim zin&iini !i aaya

)etimek zee kullanılıısa !i d*m n"ktası "la!ili.6

İslâm tasviimizi# "nu hayatî !i d*m n"ktası "laak mlahaza edi+

daha da a:ne hâle )etie!iliiz. D*m n"ktalan söylem<!a*lamsaldı#

an&ak !tn söylemle aynı d*m n"ktasına sahi+ de*ildile. İslâm'ın#

İslam&ılı*ın söyleminde !i d*m n"ktası "ldu*unu söyleye&ek kada

meseleyi )öte!iliiz# an&ak İslâm'ın ıkh söyleminde de !i d*m

n"ktası "ldu*u söylene!ile&ektiG muhtelif Su: taikatlein# muhtelif

+atiklee sahi+ mslmanlaın söyleminde de. Btn !u duumlada İslâm

!i d*m n"ktası i(levini yeine )etii. Söylemde ihtiva edilen di*e

ö*elee )eiye dönk "laak anlamla vei. 0ukayeseli dnya dinlei

söyleminde "ldu*u )i!i# ta!iatıyla İslâm'ın sade&e !i ö)e "ldu*u !a(ka

söylemle de vadı.

Btnsel !i anlam eveninde# )östeim zin&ileini ya+ısalla(tıan !i

d*m n"ktalaı /"*ullu*unu !uluuz. An&ak !unlaın aasında öz)l !i)östeen de !uluuzG !tnlk dzeyinde 5!ile(ik !i !tnlk "laak an<

lamın evenini ei e dönk "laak kumak i öen temel !i östeen.

J. Bkz.# >izek ,?J?# s. J@<J. Yine ayı&a !kz.# 2a&lau ve 0"ue# ,?J# s.l ,,<,3.

?. 2a&lau ve 0"ue# ,?J# s. ,H,. 2a&lau ve 0"ue !u d)m n"ktası<kavamını 9eud'un eseindenalmı(ladı 5Bkz# 9eud# ,?LL6. < #sı

L. >izek ,?J?# s. J@. .n&l < tQ. ^_',. 2a&lnu ve 0"ue# ,?J# s. ,L<,4. t l < #



, 4 t & z k i &

!i tikellik "laak +aad"ksal !i )östeendi. Bu sıfatla evensel !i !"yut

kazanı ve di*e !tn )östeenle i/in !i talimat me&ii "laak i()ö.

Bili*i )aanti eden ve ya+tııma !a*layan !tnl*n )östeenidi. Bizzat

valı*ıyla !tn tasala. Bu !tnl*n )östeeni di*e !tn

)östeenleinin talimat me&ii "laak i(levselle(i. 3 Pemel )östeen di*e

)östeenlein ma&aat etti*i !i )östeendiG di*e !tn )östeenlei

!ile(tii# kimlikleini sa!itle. Btn temsilin tutalılı*ını )aanti eden ve

s den sem!"lik "t"itenin !ii&ik n"ktasıdı.

An&ak ni/in 'İslâm'8 i/in !u kada faklı ve /"k. söylemlede temel !i

)östeen "laak !ulunmaktadı8 Pemel )östeen özel !i kimli*e sahi+

"lmadı*ından# töz nedeniyle de*il. Buna a*men# 'insanlada kendinde !i(ey !ulundu*unu hissettien' !i )&e sahi+ti. 4 Bu )&G '"nun neli*idi'.

Bu >i< zek'in hehan)i !i kuulu nesnenin )östeimlemesinden ka/an

)e/ek öz dedi*i (eydi.H Pemel )östeen duumunda# !i &emaati !iaada

tutan '(ey' "lu. >izek'in söyledi*i )i!i# sade&e &emaatin yelein&e

ei(e!ili "landıG d"y)unluk veendi. Bi özellikle ya da +atikle kmesi

de*ildi# /nk kendisinde 'fazladan' !i (ey vadıG '!u özelliklede mev&ut

ve "nlala )özken !i (ey'. Pemel )östeenin yeini alı# /nk &emaatin

yelei kendisine inandı*ı mddet/e &emaati !i aada tuta< )östeimin

mmkn "lmadı*ı n"ktaya 5(ey !i )öndeen !ulamadı*ı ye_ da hehan)i

!i )östeen yahut )östeenle kmesi "nu tanımlayamadı*ı i&Gin

)östeimin !a(aısız "lmasına6 i(aet etse !ile. Bu sıfatla# )östeimin

!a(aısızlı*ına i(aet etmesine a*men# valı*ının !u !a(aısızlı*ı

maskelemesi nedeniyle he(eyden ön&e +aad"ksal )östeendi.

Bu anlamdadı ki Islâm# mslman &emaatlede temel )östeen

"lmu(tu. Aynı !i/imde milletin !i /"k Avu+alı t"+lumd&i tuttu*u yee

!enzedi. Islâm !tnl* !ile(tien ve &emaati !i aada tuıtan

mekândı. İslâm !tnle(tii ve !ile(tiiG aynı zamanda &emaatin

sınılaını /ize. Yine de !u sınıla Islâm'ın mteaki+ eklemlenmelei i/in

yaı(ma alanlaıdı ve !u sınılaın etnik i(aetle# +"st<k"l"nyal !a*lam ya

da sade&e ne "lmadı*ın&a# yâni Batı 5Aa+la# Aa+ "lmayanla6 taafından

!elileni+ !elilenmedi*ini aa(tımaya z"la.

3. >izek# ,?J?# s. JJ<?.4. 9eud# ,?LL# s. 33,.H. Bu hehan)i !i !iimin !tnyle !ile(tiilmesinin imkânsızlı*ı ve temsilin !a(aısızlık n"ktasına

i(aet ede# an&ak aynı zamanda )e/ek valı*ıyla# temel )östei Gn !u imkânsızlı*ı )izle /nk)öndeen ve n"matiVik yanılsamasını yaatı# !a(ka !i deyi(le# !u !elilemenin z"unlulukyanılsamasını.

. >izek# ,??L# s. ,.. A)e.# s. 4.

I



.sl/mcıltgı üünmek& .sl/m0ı eniden2 üünmek , 4 @

İslam&ılık7 Pemel Bi ;östeen Olaak İslâm

İslâm ve Islâm&ılık aasındaki ili(ki ne "yantalistlein iddia ettiklei kada

d"laysız ne de anti<"yantalistlein sana&aklaı )i!i sade&e fısat/ıdı. Bu

ili(ki kuu&udu7 hem İslâm hem de Islâm&ılı*ın kimli*i# Islâm&ıla İslâm'ı

kendi +"eleine eklemlemeye te(e!!s ettik/e dön(mektedi#

lslâm&ılaın İslâm'ı mekezî +"litik !i, kate)"i "laak eklemleme

yetelili*i !azılaının sandı*ı )i!i İslâm'da siyaset ve dinin !ölnmezli*i

nedeniyle de*ildi.@ Bundan daha ziyade# lslâm&ılaın# İslâm'ı !i

söylemle /e(itlili*indeki !i d*m n"ktasından nasıl temel !i )östeene

dön(tme )ii(imine kalkı(tıklaının !i tevi "lmaktadı. Bu se!e+le sıksık 'İslâm /özmd' sl")anını duyaız. Bu# lslâm&ılaın İslâm'ı temel !i

)östeen# di*e !tn söylemlein )öndeme ya+malaı )eeken !i n"kta

"laak in(a edeek )enel söy< lemsellik alanını he)em"nize etme

te(e!!sd.

İslâm'ı temel !i )östeen "lmaR k"nusunda aday kılan nedi8

lslâm&ıla İslâm'ın söylemle<aası kullanılı(ını / y"ldan )e/ekle(tiileG

İslâm'ı din 5imân6# diuıya 5!tn hayat tazı6 ve de)let 5devlet ya da +"litik

dzen6 "laak tanımlala.J İslâm'ı in(a etme yönndeki !u te(e!!slein

he !ii di*e İslâm y"umlaını ka(ılama ve uyalamayı da ihtiva

etmektedi. Söz k"nusu "lanR sade&e lslâm&ılaın İslâm'ı eklemesi de*il#

!u ekleme zaten di*e eklemlemelei ve di*e söylemsel !i/imlenmelede

İslâm'ın va"lu(unun izleini i/emesidi. Islâm&ı +"e faklı söylemlede/aı(ma !i/imleini t"+lama ve İslâm'ı temel !i )östeen "laak kullanı+

!ile(time ama&ında y"*unla(maktadı.

Pemel )östeen hehan)i !i söylemsel mekânın !tnle(ti ildi*i en s" <

yut ilke "laak i(lev )ömektedi. Di*e !i deyi(le# söylemsel !i ufu*un

d*m n"ktalaı k"alisy"nlaın&a de*il# !undan ziyade !u ya+ının !tn<

l*n temsil eden !i )östeenin kullanılı(ıyla kuulmasıdı. Bi söylem ne

kada yay)ınsa# i/eisindeki he ö)e " kada daha az öz)l "la&aktıG /"k

daha )enel !i kimli*in yalnız&a di*e !i u*a*ı "laak. Tz)ll*n /ö<

zlmesi ve kuu&u ö*elein s"mutlu*u# hehan)i !i öz)l a/ı*a vuumu

"lmadı*ı sınıa vaın&aya kada temel )östeenin /"k daha s"yut "lmasının

y"lunu a/maktadı.? Yalnız&a !i !tn "laak &emaate )öndeme ya+a ve

!u &emaati "kuma ilkesi "lu <hehan)i !i t"+lumsal k"m+leksin tamam<

lanmı(lı*ının imkânsızlı*ının !i )öste)esi "laak ya+a !unu. 5nk "!<

@. 0eselâ !kz.# 2eis# ,?@# s. HHG Ee+el# ,?J# s.3,<H ve 33H<J.

J.Ayu!i# ,??,# s. J.?.>izek# ,??L# s. ,<3. >izek eski Yu)"slavya'da ya!ana d(manlı*ının d"*u(una ili(kin !enze !iya)ıda !ulunu. Buada > izek'in 'milletlik' "laak adlandıdı*ı hehan)i !i s"mut a/ı*a vuulumunötesinde !i özde(le(im kayna*ıdı.



, 4 J t e z k i e

evtiviteye dayalı !i t"+lumsal k"m+leks y"ktuG t"+lumsal "lanın i/eisin<

deki faklı m"mentle !i "lumsallı*a )öndeme ya+mazla# !undan ziyade

!i "lumsallık kuma )ii(imini te(kil edele.6 @L Pemel !i )östeenin t"+<

laması )eeken ö*ele ne kada /"ksa# tikel hehan)i !i ö*eyle !a*ı "

kada zayıf "la&aktı. Bu duumda söylemin sınılaı anta)"nist di*elein

t"+lamı taafından de*il# anta)"nizmin en )enel f"mu# (eytanın

mse&&em hâle )eli(inin ifade edilmesiyle !elilene&ekti.@, Bu 1illiam

U"nn"ly taafından s"ulan s"unun &eva!ının +a/asıdı7 9aklılıklaın

ta(ıyı&alaından a(ikâ !i tehdit "lmadı*ında# !u faklılıkla diz)esini

(eytan diye tanımlayaak# kimlikle neden kendileini ka+ala8 @3 Sade&e

(eytanın mse&&em hâle )eli(iy< ledi ki faklı ö*ele /"*unluk tek !in"ktaya y"*unla(a!ilmektedile. Bu n"ktadı ki temel !i )östeenin

siyasal mahiyeti etikten ayılamaz.@4 Pemel !i )östeenin /alı(ması

sıadan dnyevî# )ndelik a/ı*a vuumlaında +a/alanan ve kay!"lan !i

va"lu( tazını !ile(time )ii(imidi.

0slmanla i/in Islâm en s"yut )östeendi. Bu da "nun en )enelle(ti <

ilmi( !i/imiyle i(lemesine izin vei. Olay# Islâm'ın e(sesli ya da !elisiz

"lması# d"layısıyla muhtelif +"litik e*ilimlee eklene!ile&e*i de*ildiG !un <

dan ziyade W"ty'nin nihaî sözlk n"sy"nunu tasvi edeken k"ydu*u ay<

ımı kullanmaktı. İslâm# mslmanlaın nihaî sözl*nn en in&e kava<

mıdı. Bu in&elikti ki eka!eti )/le(tii. ihayet mslmanla i/in İslâm

'İyili*in mse&&em hâle )eli(inin' di*e !i adıdı. Böyle&e Islâm&ıla en iyi

idaenin İslâmî idae "lduklaını söyledikleinde# 'İslâmî' "lan iyili*in m<

se&&em "lu(una )öndeme ya+a ve iddia# en iyi idaenin iyili*in idaesi

"ldu*una dön(. Bu# İslâm'la iyili*in mse&emmli*i aasındaki ili(kiye

saldımadan# d"*udan eddedilmesi )/ !i iddiadı. Bu n"ktada İslâm

a/ık/a )/l )özk# /nk# mslmanlaın /"*unlu*u i/in İslâm iyinin

tai: "lmalıdı. Bu se!e+tendi ki Islâm&ılaın ka(ı /ıktı*ı İslâmî

hkmetle# İslâm'ın hakiki iyili*i temsil etti*ini iddia etmekten ziyade#

lslâm&ılaın )e/ek İslâm'ı temsil etmediklei iddiasıyla ka(ılık

vemi(ledi.

İslâm'ı temel !i )östeen "laak te"ize etmek# İslâm taihsel !i özle

k"numlanmadı*ından "yantalist yakla(ımın öz&l*nden ka/ını. Bu yak<

la(ım aynı zamanda# İslâm'ı stya+ısal !i m"ment "laak ele alı+#manidalı*ını minimize eden# Islâm&ılı*ın d"*u(unu de*elendimek zee

' ' ' ' <

@L. 2a&lau# ,??L# ?L<?,.@,. Bu mantı*ın öneklei Wea)an'ın S"vyetle Bili*iCni dile d(en '\eytanın İm+aat"lu*u' "laakkaakteizasy"nunda )öle!ili. Aynı (ey Numeyni&ili)in söyleminde ABD'nin Byk \eytan'aindi)enmesi i/in de )e/elidi. Bkz.# Benad ve Nalilzad# ,[email protected]"nn"ly# ,??,# s. 4.@4.>a& and Sayyid# ,??L.



.sl/mcılt;ı üünmek& *sl/m0ı eniden2 üünmek ,4?

deki !i d*m n"ktasından İslâm'ı !i temel )östeen "laak

dön(tmeyi hedeVeyen !i +"edi# özel "laak İslam&ı +"e İslâm'ı

siyasal dzenin temel )östeeni ya+ma )ii(imidiG mekezî !i k"numda

!ulunanR söylemsel !i evenin !ili*ini ve kimli*ini han)i )östeenlein

kua&a*ına ili(kin !i m&adeledi. nk !i )östeenin temel !i

)östeene dön(m# !tnn ve +a/alaının kimli*ini ve !ili*ini

mmkn kılan (eydi. Islâm&ıla i/in temel )östeenin adı İslâm'dıG

muhaliVei i/inse İslâm temel !i )östeen "lamaz. Btn mslman

t"+lululuklada se)elen /atı(ma nihaî "laak !u s"un etafında

dönmektedi.@H Islâm&ıla ve muhaliVei aasındaki !u /atı(manın

!"yutlaını "taya k"ymak i/in# muhaliVein kimlikleini ve İslâm'laili(kileini özetlemek ihtiya&ını duyuy"um. 0eak unsuu "lan# İslâm'ın

mslman t"+luluklada !i temel )östeen "lamamasından yakman# va"<

lan mslman t"+lumlaı Islâmla(tımayı ama/layan tslâm&ı +"eledi.

W$9$WAS2AW

Al<Azm# Sadi[ Zalal 5,?J,6 COientalism and "ientalism in eveseC# <hamsin, J7 <3.

Al<Azmeh# Aziz 5,??,6 CPhe dis&"use "f &ultual authenti&ity7 Islamist evivalism and

$nli)htenment univesalismC# in $li"t# Deuts&h 5ed.6# (ulture and =odernity: $ast< 1est

]es+e&tives. N"n"lulu7 `nivesity "f Na%aii ]ess.

Al<Azmeh# Aziz 5,??46 *slams and =odernities& 2"nd"n7 Fes".Amin# Sami 5,?J?6 Eurocentrism& Panslated !y Wussel 0""e. 2"nd"n7 >ed.

Andes"n# Benedi&t 5,??L6 .magined (ommunitiies: >e?ections on the 3rigin and the #

@read o Bationalism& 2"nd"n7 Fes".

Ayyu!i. azih . 5,??,6 ]"liti&al Islam7 >eligion and Cloitics in the Ara8 Dord& 2"nd"n7

W"utled)e.

Bathes# W"land 5,?@46 =ythologies& Sele&ted and tanslated f"m the 9en&h !y

Annette 2aves. 2"nd"n7 ]aladin.

Bathes# W"land 5,??L6. @.& Panslated !y Wi&had 0ille# +efa&e !y Wi&had N"%ad.

OQf"d7 Bla&k%ell.

Benad# Uheyl and Ehalilzad# >almay 5,?JH6 he !o)ernment o !od: .rans .slamic

>eu8lic& e% Y"k7 U"lum!ia `nivesity ]ess.

U"nnlly# 1illiam $. 5,?J36 Aearance and >eality in Colitics& e% Y"k7 Uam!id)e

`nivesity ]ess.U"nn"lly# 1illiam $. 5,??,6 .dentityGiHerence& Itha&a7 U"nell `nivesity ]ess.

Deida# Za&[ues 5,?@6 3 !rammatology& Baltim"e7 Z"hns N"+kins `nivesity

@H. Bu# hıs# kazanılan hakla# kısa<dönem hesa+laması# +es"nel )eli(imi v!. )i!i di*e faktöleinetkisini inkâ etmek de*ildi. atı(ma !a(ka&a faktölein davetsiz&e !i aaya )eldi*i di*e hehan)i!i +"litik /atı(ma )i!idi. $sas "lan# tslâm&ıla ve muhaliVei aasındaki ka(ıla(manın !u di*em&adelelei st!eliledi*idi.



, H L t e z k i e

Deida# Za&[ues 5,??H6 Driting and iHerence& Panslati"n and int"du&ti"n !y

Alan Bass. 2"nd"n7 W"utled)e and Ee)an ]"ul.

$l<>ien# A!dul Namid 5,?@@6 'Bey"nd ide"l")y and the"l")y7 the sea&h f"

anth"+"l")y "f Islam'# Annual >e)ieI o Anthroology, FI7 33@<H.

$nayat# Namid 5,?J36 =odern .slamic Colitical hought&2"nd"n7 0a&millan.

9is&he# 0i&hael Z. 5,?JL6 From >eligious isute to >e)olution& Uam!id)e# 0ass.7

Navad `nivesity ]ess.

9is&he# 0i&hael 0. Z. 5,?J36 'Islam and the ev"lt "f the +etit !"u)e"isie'#

aedalus, III5i6# 1inte.

9is&he# 0i&hael 0. Z. 5,?J46 'Imam Eh"meini7 f"u levels "f undestandin)'# in Z. 2.

$s+"sit" 5ed.6# ,?J4# ++. ,L<@H.

9"u&ault# 0i&hel 5,?JH6 he Arcliaelogy o <noIledge& 2"nd"n7 Pavist"&k.

9eud# Si)mund 5,?@6 he .nterretation o reams& @tandard Edition&

Nam"nds%"th7 ]en)uin.

9uss# Diana 5,?J?6 Essentially @eaking: Feminism, Essentially @eaking: Bature

and ierence& 2"nd"n7 W"utled)e.

;ellne# $nest 5,?J,6 =uslim @ociety& Uam!id)e7 Uam!id)e `nivesity ]ess.

;ellne# $nest 5,??36 Costmodernism, Weas"n and Weli)i"n. 2"nd"n7 W"utled)e.

;eas# "man 5,?J@6 ']"st<0aQism8'# Beio Jet >e)ieKo ,4# 0ay<Zune.

;eas# "man 5,??6 '2an)ua)e# tuth and usti&e'# BeI Jet >e)ieio, 3L?#

Zanuay<9e!< uay7 ,,L<4.

;ilsenan# 0i&hael 5,??L6 >ecogni"ing 6slant& 2"nd"n7 l.B.Pauis.

;lavanis# ]andeli 5,??6 'Oientalism and %esten feminism'. ]a+e +esented at

0iddle $ast Studies De+atment# `nivesity "f 0an&heste.;lavanis# ]andeli and Way# Eathyn 5f"th&"min)6 Colitical .slam, the @tranger

Iithin: An EKloration o Feminist discourse and Costcolonial .dentities&

Nalliday# 9ed 5,??6 .slam and the =yth o (onrontation& 2"nd"n7 l.B.Pauis.

Nalliday# 9ed and Alavi# N. 5,?JJ6 @tate and .deology in the =iddle East and

Cakistan& 2"nd"n7 0a&millan.

Nammami# Weza and Wieke# 0atina 5,?JJ6 '9eminist Oientalism and Oientalist

0aQism'# e% 2eft Wevie%# ,@L# Zuly-Au)ust7 ?4<,L.

N"uani# Al!et 5,?J46 Ara8ic hought in the Ji8eral Age 1L#$-1#M#& Uam!id)e7

Uam!id)e `nivesity ]ess.

N"uani# Al!et 5,??,6 .slam in Euroean hought& Uam!id)e7 Uam!id)e

`nivesity ]ess.

Ee+el# ;illes 5,?J6 he Crohet and Charaoh& anslated !y Z"n W"ths&hild.

2"nd"n7 Al< Sa[i B""ks.Ee# 0al&"lm 5,?JL6 'Wevie% "f Oientalism'# .nternational Nournal o middle East

@tudies, ,3# De&em!e7 HH<@.

Eisteva# Zulia 5,?JH6 >e)olution in Coetic Janguage& Panslated !y 0a)aet 1alle.

e% y"k7 U"lum!ia `nivesity ]ess.

2a&an# Za[ues 5,?@@6 Four Fundamentals o Csychoanalysis& Nam"nds%"th# `E7

]en)uin.



.sldmcilt@i iisitnmek& .sldmt enidert2 iisunmek , H ,

2a&an# Za&[ues 5,?JJ6 El @eminario de NacOues Jacan, Ji8ro M: Jas Csicosis 1#55-

1#PQ2& Buen"s Aies7 ]aid"s.

2a&lau# $nest" 5,??L6 Beio >e?ections on the >e)olutions o 3ur ime& 2"nd"n7

Fes".

2a&lau# $nest" 5,??6 $man&i+ati"n 5s6. 2"nd"n7 Fes".

2a&lau# $nest" and 0"ue# Uhaltal 5,?J@6 ']"st<0aQism %ith"ut a+"l")ies8# BeI

Jet >e)ieiu, ,# "vem!e<De&em!e7 @?<,L.

2a&lau# $nest" and za&# 2ilian 5,??H6 '0indin) the )a+7 the su!e&t "f +"liti&s'# in

$nest" 2a&lau 5ed.6# he =aking o Colitical .dentities& 2"nd"n7 Fes"# ++. u<HL.

2e%is# Benad 5,?,6 he Emergence o =odern urkey& 2"nd"n7 OQf"d `nivesity]ess.

2e%is# Benad 5,?@6 'Phe etun "f Islam'# (ommentary, Zanuay.

0ani# 2ata and 9anken!e)# Wuth C,?J6 'Phe &hallen)e "f "ientalism'# Economy

and @ociety, ,H 536# 0ay.

Said# $d%ad 1. 5,?JL6 he Ruestion o Calestine& 2"nd"n7 W"utled)e and Ee)an

]aul.

Said# $d%ad 1. 5,?J,6 (o)ering .slam: oI the =edia and the EKerts etermine

oI De @ee the >est o the 1"-d.2"nd"n7 W"utled)e and Ee)an ]aul.

Said# $d%ad 1. 5,?Ja6 3rientalism 5:st +u!lished ,?@J6. 2"nd"n7 W"uQled)e

and Ee)an ]aul.

Said# $d%ad 1. 5,?J!6 3rientalism e&"nsideed'# Wa&e and Ulass# FII 536#

Autumn7 ,<,.

Said# $d%ad 1. 5,?JJ6 'Identity# ne)ati"n and vi"l"en&e'# Beio Jet >e)ieiu, ,@,#Se+tem!e-O&t"!e7 H<3.

Said $d%ad 1. 5,??H6 (ulture and .merialism& 2"nd"n7 Finta)e.

Saussue# 9. de 5,?J36 A++"a&hes t" ;ams&i. 2"nd"n7 1ites and Weades.

Saussue# 9. de 5,?J46 (ourse in !eneral Jinguistics& Panslated and ann"tated !y

W"y Nais. 2"nd"n7 Du&k%"th.

Pune# Byan S. 5,?@H6 De8er and .slam& 2"nd"n7 W"utled)e and Ee)an ]aul.

Pune# Byan S. 5,?@J6 =arK and the End o 3rientalism& 2"nd"n7 ;e")e Allen and

`n%in.

Pune# Byan S. 5,?J?6 '9"m "ientalism t" )l"!al s"&i"l")y'# @ociology, 34546#

"vem!e7 3?<4J.

Pune# Byan S. 5,??46 'Wevie% "f +"stm"denism and Islam'# =odern Asian

@tudies, N 5H6# J?@<?L3.1i&kham# Uhis 5,?J6 Phe uni[ueness "f the $ast'# ;ournal o Ceasant @tudies, ,3

53 and 467 ,<?.

1i&kham# Uhis 5,?JJ6 'Nist"i&al mateialism# hist"i&al s"&i"l")y'# BeI Jet

>e)iei), ,@,# Se+tem!e-O&t"!e7 4<JL.

>a&# 2ilian $. 5,??6 Barrati)es o 3rder: he iscourse o the Argentinian =ilitary

>egime 5,?@<,?J46. `n+u!lished +a+e# univesity "f $sseQ# `E.

>a&# 2ilian and Sayyid# B"!!y 5,??L6 'Phe )""d and the evil7 maste<si)ni:es and

'



, H 3 t e z k i e

>iz&k# Slav" 5,??L6 '$asten $u"+e's We+u!li&s "f ;ilead'# BeI Jet >e)ieI, ,J4#

Se+< tem!e<O&t"!e7 L<3.

>izek# Slav" 5,??,6 9" hey <noI Bot Dhat hey o& 2"nd"n7 Fes".

>izek# Slav" 5,??36 En;oy our @ymtomS acOues Jacan in ollyIood and 3ut&

2"nd"n7 W"utled)e.

>u!aida# Sami 5,?J?6 .slam, the Ceole and the @tate& 2"nd"n7 W"utled)e.

>u!aida# Sami 5,??6 'Is thee a 0uslim s"&iety8 $nest ;ellne's s"&i"l")y "f Islam'#

Economy and @ociety, 3H 536# 0ay7 ,,<JJ.

VADİ YAYINLARI o ,UM DİZÎSİ

0aQ 1ite I *sl/m Byan S. Pune

0aQ 1e!e Dbn&cun@iyaset )e @osyolo;i Anth"ny;iddens

East"u B P"+f"iui ogni Zu)en Na!emas

A0 İF P"+lumun T8ukimiAhmet i*dem

Paifailik % ;eknil&A!dullah 2a"ui

Ynanmm ]"liiluu W. D.2ain)

0"X&mi% %enus

Costmodemite Deleyen70ehmet E/k

Tocuklarla @oh8etler E. D.2ain)

$mik Ayum&i`& =Aytekin Yılmaz g

em B Yöi in $bi jimkürkiye )e ürk (umhuriyettenB. >. Ava# 9. S"lak

;f-ı&kui&t F=<va!k=nUeleneksel&ı 2i C̀uN#<_F

Deniz ;sel

0edeniyetle aafmas ıSamuel ]. Nuntin)t"n

0&&fva ıv Euif Sadık;neb

Bmnda >eklam ieüketim Ol)usu .uP"+/u")lu

P"+lum# fUtiit:v e Sivasga&i B"stan&ı

0"demdin Costmodeme

@iyasal Arayi?ar Aytekin Yılmaz

Z-&is"ia Yöntem PanmaİanOme Demi

< U.D<U N&âs" Tme Demi

in @osyolo;isi 0aQ#Dkheim# 1e!e Eehe# BendiQ#W"!ets"n# vd. De. Y. Aktay# N.E"kla(

Saiafk7 S"n ;n"si`e \ması ;ndz

Carkinson <anunu . ]akins"n

Sivil -""sulik )e Casi rreni}N. Ph"eau 0. E. ;andhi

inlerde ükseli =oti?eri Sınası;ndz# $. Sank/ı")lu Y. Knal

ürk EVitim üüncesinde oaıdıkimaOsman Eafada

in )e @iyaset 0. $min E"ktab

>eah olumu 0ete;nd&)an

Yeel emokrasi WXe ürkiye Eemal;ömez

Euum-a S" y"l"-uı 0ustafa Aydın

>e;im S"mnsi 0ustafa $d"*an

<eldantUr )e Bastiinler Eadi Al!ayak

<üresellenme Sini P"fin t= Isidm 9uatEeyman . Alı Yaa Saı!ay

Costmodem"nK 7 Isİdm Eeıf&nv 73ryanudı"m A& P"+/u")lu t Yasın

Aktay

Sinİ Eadın7ürkiye0de @i)il olum ı= Eadm Ome

al_

Anayasal ü"eyde @a)uni= )e ;'leni7 Z& Ya+ılanması

Osman 0etin Oztuk

OsmanlIda Yneten )e Ynetilen Ademaylak

S"syal BZnk Stf8l)u Ome Demi 0ustafa A&a

Din )e Znanç @Y"lüVü \ması ;unduz0"demim tg Eitle P"+lumu $han

Atıke

^titmm 9"Sİuui$seE"ke

@iyaset& =edya t= [tesi 0. a&iB"stan&ı

S"sy"l"ik Dnmf Yrucrr&i Ste+henU"le

anh, Felsee&&@nu

0uhammea Atmtase t

Dıuil Ya!amın Pemel Biimlin $milDkheim

Alman Oya%aİ8m Alı OsmanOztuk

PaiZun S"nu mu8 9. 9ukuyama

ürkiye0de mZ iiderltk @orunu BekiDemık"t

Inıan NaZdan <Xe lildm De7A!dlkeım Stıu vd.

B" amanlar )e P"+lum Z&Pı&DumaXdıe

Alev $kılet<Bae

<Yklen <or kıt& AArruatnerke Kilik We Zsldm&ıhftnDOfusu B"!!y S.Sayyıd

(emaaan Ynüü mü \ (etnaat

@osyolo;isine !lri} Wamazan YelkenDem"kasi !tıenne Fa&he"t

P"öiutnda I!ölum $mil Dkheim

Zkasai @Y"lüVü Ome Demi

A!du1io

Sayyid İslamcılığı Düşünmek İslam'ı (Yeniden) Düşünmek

Documents

Transcript of Sayyid İslamcılığı Düşünmek İslam'ı (Yeniden) Düşünmek