SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf}...

22
jif{ !# c+s !% sf7df8f} +, z'qmaf/, ebf} &, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Aug. 24, 2007 k[i7 @$ d"No ?= *÷– cf“rn lxd]z jh|frfo{ sf7df8f} +– g]kfnL k'm6andf ;jf{lws cfsif{s …Anfrn/Ú ca Aofrn/ /x]gg\ . @& jifL{o j;Gt uf}rg o;} ;ftf j}jflxs ;DaGwdf af“lwP, lgs} cfsif{s ;'Gb/L af:gf u'?ª;“u . af:gfsf] JolQmTj slQsf] t]lhnf] 5 eg] pgL klxnf] gh/d} ;a}sf] cf“vfdf kl5{g . j;Gt / af:gfsf] ljjfx;“u} Ps hf]8Lsf] k| ]dsf] syfn] ;'vb cGTo kfPsf] 5 . cf7 jif{cl3 ;'? ePsf] pgLx¿sf] k| ]dn] 7"nf] cf/f]x–cj/f]x kf/ u¥of] / cGttM pgLx¿ b'j}tkm{sf] kl/jf/, ;fyLefO Pj+ z'elrGtssf] dg lhTb} Ps ePsf 5g\ . pgLx¿sf] k| ]dsyf ;'? x'G5, ;g\ !((( b]lv . Tof] ;do g]kfn k"/f v]ns'bdo ePsf] lyof], cf7f} + blIf0f Pl;ofnL v]ns'bsf sf/0f . cf7f} + ;fkmsf] k'm6an x]/]sf ;a}nfO{ ;Demgf x'g'k5{, kmfOgn g]kfn / a+unfb]zaLr ePsf] lyof] . g]kfn :j0f{sf nflu alnof] k|Tof;L lyof] / p;n] kmfOgn ofqf klg to u¥of], t/ pkflwsf nflu a+unfb]zLsf] r'gf}tL eg] kf/ ug{ ;s]g . g]kfn kmfOgndf !–) n] k/flht eof] . ;a} g]kfnL k'm6an ;dy{s :tAw eP . ev{/sf] l76f] j;Gtn] klg cf“;' yfDg ;s]gg\ . pgL d}bfgd} /f]P . j;Gt tTsfnLg g]kfnL k|lzIfs :6]kmfg sG;6fOgl6gsf lk|o v]nf8L lyP . xf/sf] kL8f j;Gtn] sG;6fOlG6gs} sf“wdf /f]P/ kf]v] . pgsf] ?jfO;“u} ;a} g]kfnL k'm6an k| ]dL klg /f]P . kf]v/LsL !& jifL{of af:gfn] klg j;Gtsf] ?jfOdf cfk"mnfO{ /f]Sg ;lsgg\ . geGb} af:gf klg /f]Og\ / o;qmddf pgn] ghflg“bf] k|sf/n] cfk\mgf] dg klg j;GtnfO{ lbOg\ . Tof] g} pgLx¿sf] k| ]dsf] klxnf] lg0ff{os df]8 lyof] . b'j} kf]v/fsf lyP, af:gfsf] kl/jf/n] PskN6 j;GtnfO{ vfgsf nflu 3/df lgDtf] lbof] . af:gfsf nflu j;Gtsf] glhs k'Ug] of] h:tf] /fd|f] cj;/ c¿ lyPg . klxnf] k|ToIf e]6d} af:gf j;Gtsf] JolQmTjaf6 k|efljt eOg\ clg pgLx¿ k| ]dn] ult lnof] . oBlk ljjfx;Dd cfOk'Ug pgLx¿n] 7"nf] r'gf}tL kf/ ug' {k¥of] . ysfnL / u'?ªsf] ljjfxdf ;a}eGbf 7"nf] r'gf}tL hfts} lyof] t/ kl/jf/n] ;'?d} of] ;DaGwnfO{ :jLsf/ u¥of] . j;Gt / jf:gf b'j} efjgfTds k|s[ltsf 5g\ . pgLx¿n] Tof] dWok[i7df ;fOa/ un{ ;'gLnf h'/fPsf] hf]8L km'6ann] efjgfnfO{ xfg{ lbPgg\ . pgLx¿nfO{ nfU5, of] cf7 jif{sf] ;DaGwn] pgLx¿nfO{ cem kl/kSj agfPsf] 5, pgLx¿sf] k| ]d cem sl:;Psf] 5 . …;don] xfdLnfO{ cem kl/kSj agfPsf] 5Ú j;Gt atfp“5g\ . j;Gt / af:gfsf] k| ]ddf ef}uf]lns b"/Ln] klg ef“hf] xfNg ;s]g . j;Gt g]kfnL /fli6«o l6dsf] k|d'v ;b:o 5“b} g]kfn 5f]8]/ hfkfg uP . Toxf“ b'O{ jif{ latfP/ g]kfn kmls{P . csf{tkm{ af:gf klg pRr lzIffsf nflu b'O{ jif{cl3 hfkfg uPsL lyOg\ . af“sL k[i7 @@ df tl:a/ M u0f]z v8\sf÷nEnLkf]v/f 86sd

Transcript of SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf}...

Page 1: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

jif{ !# c+s !% sf7df8f}+, z'qmaf/, ebf} &, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Aug. 24, 2007 k[i7 @$ d"No ?= *÷–

cf“rn

� lxd]z jh|frfo{sf7df8f}+– g]kfnL k'm6andf ;jf{lws cfsif{s

…Anfrn/Ú ca Aofrn/ /x]gg\ . @& jifL{o j;Gt uf}rgo;} ;ftf j}jflxs ;DaGwdf af“lwP, lgs} cfsif{s ;'Gb/Laf:gf u'?ª;“u . af:gfsf] JolQmTj slQsf] t]lhnf] 5 eg]pgL klxnf] gh/d} ;a}sf] cf“vfdf kl5{g .

j;Gt / af:gfsf] ljjfx;“u} Ps hf]8Lsf] k|]dsf]syfn] ;'vb cGTo kfPsf] 5 . cf7 jif{cl3 ;'? ePsf]

pgLx¿sf] k|]dn] 7"nf]cf/f]x–cj/f]x kf/u¥of] / cGttMpgLx¿ b'j}tkm{sf]kl/jf/, ;fyLefOPj+ z'elrGtssf]

dg lhTb } PsePsf 5g \ .pgLx¿sf] k|]dsyf; '? x ' G5, ;g \!((( b]lv . Tof]

;do g]kfn

k"/f v]ns'bdo ePsf] lyof], cf7f}+ blIf0f Pl;ofnL v]ns'bsfsf/0f . cf7f}+ ;fkmsf] k'm6an x]/]sf ;a}nfO{ ;Demgfx'g'k5{, kmfOgn g]kfn / a+unfb]zaLr ePsf] lyof] .

g]kfn :j0f{sf nflu alnof] k|Tof;L lyof] /p;n] kmfOgn ofqf klg to u¥of], t/ pkflwsfnflu a+unfb]zLsf] r'gf}tL eg] kf/ ug{ ;s]g . g]kfnkmfOgndf !–) n] k/flht eof] . ;a} g]kfnL k'm6an;dy{s :tAw eP . ev{/sf] l76f] j;Gtn] klg cf“;'yfDg ;s]gg\ . pgL d}bfgd} /f]P . j;Gt tTsfnLgg]kfnL k|lzIfs :6]kmfg sG;6fOgl6gsf lk|ov]nf8L lyP . xf/sf] kL8f j;Gtn] sG;6fOlG6gs}sf“wdf /f]P/ kf]v] . pgsf] ?jfO;“u} ;a} g]kfnL k'm6ank|]dL klg /f]P .

kf]v/LsL !& jifL{of af:gfn] klg j;Gtsf] ?jfOdfcfk"mnfO{ /f]Sg ;lsgg\ . geGb} af:gf klg /f]Og\ /o;qmddf pgn] ghflg“bf] k|sf/n] cfk\mgf] dg klgj;GtnfO{ lbOg\ . Tof] g} pgLx¿sf] k|]dsf] klxnf]lg0ff{os df]8 lyof] . b'j} kf]v/fsf lyP, af:gfsf]kl/jf/n] PskN6 j;GtnfO{ vfgsf nflu 3/df lgDtf]lbof] . af:gfsf nflu j;Gtsf] glhs k'Ug] of]h:tf] /fd|f] cj;/ c¿ lyPg . klxnf] k|ToIf e]6d}af:gf j;Gtsf] JolQmTjaf6 k|efljt eOg\ clgpgLx¿ k|]dn] ult lnof] .

oBlk ljjfx;Dd cfOk'Ug pgLx¿n] 7"nf] r'gf}tLkf/ ug'{k¥of] . ysfnL / u'?ªsf] ljjfxdf ;a}eGbf

7"nf] r'gf}tL hfts} lyof] t/ kl/jf/n] ;'?d} of];DaGwnfO{ :jLsf/ u¥of] . j;Gt / jf:gf b'j}efjgfTds k|s[ltsf 5g\ . pgLx¿n] Tof]

dWok[i7df

;fOa/ un{

;'gLnf

h'/fPsf] hf]8Lkm'6ann]

efjgfnfO{ xfg{ lbPgg\ . pgLx¿nfO{ nfU5,of] cf7 jif{sf] ;DaGwn] pgLx¿nfO{ cemkl/kSj agfPsf] 5, pgLx¿sf] k|]d cemsl:;Psf] 5 . …;don] xfdLnfO{ cemkl/kSj agfPsf] 5Ú j;Gt atfp“5g\ .j;Gt / af:gfsf] k|]ddf ef}uf]lns b"/Ln]

klg ef“hf] xfNg ;s]g . j;Gt g]kfnL/fli6«o l6dsf] k|d'v ;b:o 5“b} g]kfn5f]8]/ hfkfg uP . Toxf“ b'O{ jif{ latfP/g]kfn kmls{P . csf{tkm{ af:gf klgpRr lzIffsf nflu b'O{ jif{cl3 hfkfguPsL lyOg\ . af“sL k[i7 @@ df

tl:a

/ M u0

f]z v

8\sf÷

nEn

Lkf]v

/f 8

6sd

Page 2: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007

/+ud~r

Uofn/L

@

e"g'O{Zj/L clwsf/Låf/f lnlvt

;fdflhs pkGof; …e"g'Ú nfO{n]vs :jo+n] k|sflzt u/]sf x'g\ .km';{bsf a]nf pkGof; k9]/ ;dos6fpg]x¿sf nflu of] pkGof;Pp6f /fd|f] ;fyL x'g ;S5 .pkGof;sf] d"No %) ?k}of“ 5 .

lhGbuLsf ef]ufOx¿/x/ d/]sf OR5fx¿

slj pk]Gb|dfg df:s]sf ^#j6f ;fgf–7"nf sljtfsf] ;+u|x…lhGbuLsf ef]ufOx¿ /x/ d/]sfOR5fx¿Ú slj :jo+n] k|sflzt u/]sfx'g\ . ! ;o ^ k[i7sf] of] k':tssf]ljz]iftf eg]s} kf7sx¿n] sljsf]x:tlnlvt sljtf k9\g kfpg' xf] .of] k':tssf] d"No ! ;o ?k}of“ 5 .

k':ts

� rf/sf]ndfkm{t lrq sf]g]{ k'/fgf]k|ljlwnfO{ gof“ snfsf/ dfgaxfb'/kl/of/n] sf7df8f}+ leœofPsf 5g\ .g]kfn snfkl/ifb\df ut ;ftfb]lvk|bz{gLdf /flvPsf hghfltsfrf/sf]nlrq cfsif{s b]lvG5g\ .tLg bh{g lrqdWo] clwsf+z lrqg]kfnsf cflbjf;L, hghflt tyfblntsf cg'xf/df cfwfl/t 5 .lrtjgsf afl;Gbf dfgaxfb'/n]k|x/L ;]jfdf /x“bf e]6]sf JolQmsfcg'xf/nfO{ rf/sf]ndfkm{t ;d]6\b}hf“bf k|bz{gL of]Uo lrq ag]sf]atfP . k|bz{gL Ps ;ftf rNg]5 .� snfsf/ k|ldnf snf l;h{gfdfkl/kSj b]lvPsL l5g\ . ev{/}cd]l/sfdf snfofqf ;DkGg u/]/kmls{PsL k|ldnfn] cfkm\gf] ljb]zcg'ejnfO{ Sofgef;df ptf/]sLl5g\ . b[li6 zLif{s lbOPsf] pQmk|bz{gLdf k|ldnfsf % j6f lrq/flvPsf 5g\ .�gfuk~rdLsf] cj;/ kf/]/g]kfnsf !& snfsf/n] gfu;DaGwLb'O{ bh{g lrq tof/ kf/]sf 5g\ .nflhDkf6sf] xf]nL cf6{ Uofn/Ldfk|blz{t gfulrq km/s z}nLdfptfl/Psf 5g\ . …g]kfnL ;dfhdfgfuÚ zLif{s lbOPsf] pQm k|bz{gLdflg;sf] hLjg;“u ;/f]sf/ /fVg]vfnsf] 5 .� a"9fgLns07 cf>dsf u'? :jfdL

‰ofDn]d'Gb|]

Do'lhs g]kfnn]uLlt;+u|x …‰ofDn]d'Gb|]Ú ;fj{hlgs u/]sf]5 . ufos–snfsf/eLid sf}lzssf cf7j6f nf]ssd]8LuLt of] ;+u|xdf ;dfj]z 5g\ .:j/, zAb tyf ;+uLt ;a}sf}lzss} /x]sf] of] ;+u|xdfhlxn ]b ] lv , el G5g \ cfdf ,k9fPgg\, r'nf]df cfuf], P d]/fbfHo', w]/ ef]–w]/ ef], hfGg]n] eGy]/ jNnf 3/sf] sfn]n] af]nsf uLt;dfj]z 5g\ .

pu|uf]dgvgfn z]v/

/ l/hfn lzjz+s/-vl/ hf]8L_ sf] rf}yf]u fO {hfq ] ; +u |x…pu|uf]dgÚ >f]tfdfemcfPsf ] 5 . odgDo'lhsn] ahf/df NofPsf] of];+u|xsf] efu Psdf pb\3f]if0f,;+jfb, b/af/ ef] adaxfb'/ -uLt_,;+jfb, vf]Sg' vf]Sof} k|r08 -e}+;Lkfn]/af6 lnPsf] ;+uLtdf_ ;dfj]z5g\ . efu b'O{df w]/} hn] k'TnfxlNnPg e'Tnf -af]s]bf¥xL ;+u|xaf6lnOPsf] uLt_, b'ud{ :jf:Yorf}sL-k|x;g_, ;+jfb, /fh;+:yf /x'Gh]n-k"j{ hfg] /]nsf] efsfaf6 lnOPsf]¥ofk uLt_ ;dfj]z 5g\ .

xªsª l;ª\ufk'/ufos dx]z a"9fyf]sLsf]

nf]sbf]xf]/L uLlt;+u|x …xªsªl;ª\ufk '/Ú >f ]tfdfemcfPsf] 5 . ;Kt/+uLDo'lhsn] ahf/dfNo fPsf ] o f ]uLlt;+u|xdf ufosa"9fyf]sLsf cltl/Qml; Gw ' dNn /;Tosnf /fO{n] :j/k|bfg u/]sf 5g\ . uLlt;+u|xsf]efu ! df xªsª l;ª\ufk'/ tyfefu @ df rf}aGbL rf]nL uLt;dfj]z 5g\ . ;+u|xdf no tyfzAb dx]z a'9fyf]sL / /fde§/fO{sf] 5 .

Sof;]6

nfOe zf]

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfHof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

d]if

Hof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

of] ;ftfsf] k~rf·ebf} & ut] M PsfbzL, !! ut] hg}k"l0f{df, !@ ut] ufO{hfqf

efUon] ;fy lbg]5 . ;f]Rg] zlQmPj+ k/fqmd a9\g]5 . dfg;Ddfg kfOg]5 .cWoogdf ;kmntf k|fKt x'g]5 . ;lhn}c¿sf] ljZjf; lhTg ;lsg]5 .cfkmGtx¿n] ;xof]u ug]{5g\ . ofqfx'g;S5 . cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . wg cfh{g ug]{cj;/ h'6\g]5 . :jf:Yo u8a8 /xg]x'“bf vfgkfgdf ljrf/ k'¥ofpg'xf]nf .

;ftf dWod /xg]5 . ;'?df;f]Rg] zlQm a9\g]5 . dg k|;Gg/xnf . sfddf ;'wf/ cfpg]5 .ofqf ug]{ cj;/ h'6\g]5 . c¿n]tkfO{ +sf] e/f];f ug] {5g\ . wgcfh{g x'g;S5 . zq'l;t ;hu/xg 'x f ]n f . ;kmntfsf nflu:jf:Yodf Wofg lbg'kg]{ a]nf 5 .uf]klgotfdf hf]8 lbg'xf]nf .

;do cg's"n aGb} hfg]5 . ;'?dfdfg;Ddfg ldNg]5 eg] ef]het]/df;+nUg x'g kfOg]5 . ;ef–;Dd]ngx¿dfpkl:yt /xg]5 . af]nLsf] k|efj Pj+k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg]tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 . wfld{ssfo{df dg hfg]5 . efUon] klg ;fylbg]5 . c¿af6 k|z+;f klg kfpg'xf]nf .cfly{s dfu{ Tolt cg's"n b]lv“b}g .

;ftfsf] cf/Dedf :jf:Yo sdhf]//xg]5 . sfddf cj/f]w cfpgfn] dgf]an36\g]5 . 3/]n' ;d:ofn] ;tfpg ;S5 .ljZjf; u/]sfx¿n] wf]sf lbg]5g\ . c¿sf]sfd w]/} ug'{kg]{5 . cfOtaf/b]lv wfld{ssfo{df ?lr a9\g'sf ;fy} efUon];fy lbg]5 . dfg;Ddfg k|fKtx'g]5 . wg cfh{g ug]{ cj;/h'6\g]5 . k|z+;f klg kfpg'xf]nf .

cfkmGtx¿sf] ;xof]u ldNg]5 .gof“ ldql;tsf] enfs';f/Ln] dgk|;Gg agfpnf . k/fqmd Pj+ ;f]Rg]zlQm a9\g'sf ;fy} dxŒjk"0f{ sfddf;kmntf ldNg]5 . vr{ a9] klgnufgL plrt sfo{df nfUg]5 . em"6fcf/f]k nfUg] x'“bf c¿sf] ljZjf;ul/xfNg' plrt x'“b}g . ;kmntfsfnflu cfkm}“n] k|of; ug'{kg]{5 .

;'?df vr{ Pj+ ljjfb a9\g]5 .:jf:Yo u8a8 /xg]5 . s'/f sf6\g]x¿;lqmo x'g]5g\ . ljZjf; u/]sfx¿n]wf]sf lbg;S5g\ . cfly{s ;+s6 a9\g]5eg] z/L/df rf]6k6s Pj+ em"6f cf/f]knfUg ;S5 . cfOtaf/b]lv Joj;fo Pj+sfddf ;'wf/ cfpg], k/fqmd a9\g] tyfcw'/f sfd aGg] of]u eP klg :jf:Yoeg] u8a8 /xg ;S5 .

ofqf ug]{ tyf e]63f6df/dfpg] cj;/ ldNg]5 . k/fqmda9\g], cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of ]u 5 . wfld{ssfo{df dg hfg]5 . efUon] klg;fy lbg ]5 . cfOtaf/ tyf;f]daf/ :jf:Yo u8a8 /xg],sfddf cj/f]w cfpg] tyf lrGtfa9\g] b]lvG5 .

;ftf alnof] 5 . ;'?df k/fqmdPj+ k|;Ggtf a9\g]5 . cw'/f sfd aGg'sf;fy} gof“ sfd kfOg] of]u 5 .dfg;Ddfg klg k|fKt x'g]5 .cfkmGtx¿sf] plrt ;xof]u h'6\g]5 .wg cfh{g x'g;S5 . c¿nfO{ cfslif{tug{ ;lsg]5 . s'/f sf6\g]x¿ k|z+;fug{ yfNg]5g\ . efUon] ;fy lbg]5 .wfld{s sfo{df dg hfg]5 .

;'?df /f]u Pj+ zq' a9\g]5g\ .sfddf cj/f]w cfpg]5 . ;dodflg0f{o gx'“bf c¿af6 cfnf]lrtx'g'knf{ . ljZjf; u/]sfx¿n] wf]sflbg ;S5g\ . wfld{s sfo{df afwf v8fx'g ;S5 . l cfOtaf/ tyf ;f]daf/k|;Ggtf a9\g], sfddf ;kmntfldNg] tyf ofqf x'g] of]u 5 . wgcfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

u|x uf]r/ /fd|f 5g\ . k/fqmd,k|;Ggtf Pj+ af]nLsf] k|efj a9\g]5 .c¿af6 k|z+;f kfOg]5 . cw'/f sfdaGg] tyf gof“ sfd xft nfUg] of]u5 . Jofj;flos tyf wfld{s ofqfx'g;S5 . wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .cWoogdf xfl;n x'g] ;kmntf sfod}/xg]5 . 7"nf JolQmaf6 k|z+;fkfpg'xf]nf . a'l4 k|an x'g]5 .

;ftf dWod 5 . zq' a9\g]tyf kfl/jfl/s lrGtfn] ;tfpg]of]u eP klg cfkm\g} k|of;n] sfddf;kmntf k|fKt u/L wg cfh{g ug{;lsg]5 . dfg;Ddfg ldNg]5 .Joj;fodf ;'wf/ cfpg'sf ;fy} ofqfx'g;S5 . ef]het]/df ;+nUg x'g]cj;/ ldn] klg cfOtaf/ tyf ;f]daf/vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g] b]lvG5 .

zq'b]lv ;hu /xg'xf]nf .:jf:Yosf] klg Vofn ug'{kg]{ ;do 5 .c¿sf] e/f];f ul/xfNg' plrt x'“b}g .cfkm\g} k|oTgn] dfq ;kmntf ldNg]5 .dfg;Ddfg kfOg] Pj+ wg cfh{g x'g]of]u 5 . k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/fsfd aGg] tyf gof“ sfd xfl;n x'g]of]u eP klg d+unaf/ / a'waf/ vr{,ljjfb Pj+ lrGtf a9\g] b]lvG5 .

� lhNnfsf ;b/d'sfdx¿df gf6\or]tgf a9\g yfn]sf] 5 . hgr]tgfhufpg gf6s k|efjsf/L dfWodePsfn] o; ljifodf rf;f] a9]sf]xf] . xfn g]kfnsf @$ lhNnfdfgf6\o ;+:yfx¿ ;lqmo /x]sf]hfgsf/L /fhwfgLdf cfof]lhtPs sfo{qmddf lbOof] .

� ;j{;fwf/0fdf hgr]tgf hufpg]p2]Zon] lIflth gf6\o kl/jf/,kf“ry/n] lhNnfdf hgr]tgfd"ns;8s gf6s k|:t't ug{ yfn]sf]5 . gf6sn] ;+ljwfg;eflgjf{rgdf dtbftf lzIff,lgjf{rg k|0ffnL k|lqmof, sd{rf/Ltyf gful/s ;dfhsf] e"ldsfnfO{k|:t't u/]sf] 5 . kf“ry/sf %!j6} uflj;df gf6\o sfo{qmd

;~rfng ul/g] ePsf] 5 .� lj1fgsyfkl5 ca lj1fg

gf6ssf] kfnf] cfPsf] 5 ./fhwfgLdf k|blz{t …nf;3/Úg]kfnL gf6\ok/Dk/fdf lj1fgsf]k|j]z ePsf] b]lvPsf] 5 . x'gtgf6sdf lj1fg pTkflbt k|sfz,;Hhf cflbsf] cfjZostf gkg]{xf]Og, ljifoj:t'd} lj1fgsf]k|j]z eg] Tolt ePsf] lyPg ./fhwfgLdf k|blz{t …nf;3/Ú dfeg] c:ktfnsf] nf; /fVg]sf]7fdf nf;x¿aLr ePsf]s ' / fsfgLdf sDKo '6/sf ];xof]un] k'ghL{ljt x'g] OR5fk|:t't ul/Psf] 5 . of] gf6snfO{uf ]kL ;fksf ]6fn ] lgb ] {zgu/]sf x'g\ .

rGb|]zsf snfs[ltdfly sljtf l;h{gfePsf 5g\ . ut ;ftf :jfdL rGb|]zsfsnfdfly /fhwfgLsf bh{gf}+ sljn]sljtf l;h{gf u/] . ;+uLt, snf, 1fgtyf j}/fUodf Voflt sdfPsf :jfdLrGb|]zsf snfn] :jtM sljtf l;h{gfu/]sf] sljx¿n] atfP . pgsf] snfdfsljtf sf]g]{x¿df >Lcf]d >]i7 /f]bg,eLid pk|]tL, bfdf]b/ k'8f;}gL, n'd8Lcfrfo{, /d]z lIflth, efujt cfrfo{,uf]a4{g k"hf, uLtf lqkf7L, lqnf]rgcfrfo{ cflb lyP .

Page 3: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 #;ftf ;+If]k;ftf ;+If]k dfgjclwsf/ pRrfo'Qmsf] k|ltj]bg

of]ª sDo'lg:6 lnu unt af6f]df;fpg #@— ¿s'ddf jfO{;LPn

cfqmd0f, c;O{;lxt $ 3fOt] .• jfO{;LPnåf/f g]skf -Pdfn]_ sf

;f+;b ;f]dk|;fb kf08]dflysf7df8f}+sf] gof“ afg]Zj/dfePsf] cfqmd0fsf] ;+;b\df lgGbf,5fglag cfof]u u7g ug{ dfu .

• lje"if0f ljw]os kfl/t, /fhfsf]lje"if0f af“8\g] clwsf/ ;dfKt .

• g]lj;+3–clvn qmflGtsf/LaLr ;+jfb,;xdltsf] /fhgLlt ug]{ ;xdlt .

ebf} !— wg'iffdf xltof/wf/L ;d"xåf/fls;fg k|]daxfb'/ yfkfsf] xTof,xTofkl5 a9]sf] tgfjsf sf/0fabL{af;df sk\mo'{ cfb]z hf/L .

• kf“rj6f lgjf{rg sfg'g tof/,;+ljwfg;efsf 7"nf k|fljlwssfo { k "/f ePsf ] lgjf {rgcfof]uåf/f hfgsf/L .

ebf} @— rf/ dlxgfkl5 cf7 bnsf]zLif{ a}7s, g]skf -dfcf]jfbL_ n]u0ftGqsf ;DaGwdf :ki6geP;DDd ;+o'Qm x:tfIf/ gug]{ .

• clvn qmf l Gtsf/L tyfg]lj;+3aLr ug{ vf ]lhPsf];xdlt ePg, kqmfp ul/PsfljBfyL { g5'6];Dd SofDk;x8\tfn, ljBfyL{x¿åf/f lj/f]w .

ebf} #— clvn qmflGtsf/Låf/fz}lIfs x8\tfn lkmtf{, g]lj;+3tyf qmflGtsf/LaLr ;Demf}tf .

• lgjf{rg cfof]uåf/f lgjf{rgsfo{qmd tyf cfrf/;+lxtf kfl/t,c;f]h !* df pDd]bjf/L btf{ .

• g]kfn jfo' ;]jf lgudn] j6f ljdfglsGg], af/fsf] lghu9 tyf n'lDagLdfcGt/f{li6«o ljdfg:yn aGg] ;+:s[lt,ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqLk[YjL ;'Aaf u'?ªåf/f hfgsf/L .

• hgdf]rf{ g]kfnsf tkm{af6 zlz>]i7 :jf:Yo tyf hg;+Vof/fHodGqL lgo'Qm .

• ;+;bLo ;ldltåf/f b]ze/ :yfgLod"Nod} s'/f ug{ kfpg] lg0f{o ug{b"/;~rf/ k|flws/0fnfO{ lgb]{zg .

ebf} $— kfNkfdf a; b'3{6gf, @%sf] d[To', $% 3fOt] .

• g]skf -dfcf]jfbL_ åf/f ;/sf/;dIf@@ a'“b] dfu k|:t't, dfu k"/fgeP c;f]h ! ut]b]lv r/0fa4sfo{qmdsf] 3f]if0ff, ;+ljwfg;efcl3g} u0ftGq x'g'kg]{ d'Vo dfu .

• /fhkl/jf/sf] ;DklQ /fli6«os/0fug{ u[xdGqLsf] cWoIftfdf kf“r;b:oLo ;ldlt u7g .

— dw];L hgclwsf/ kmf]/d;“u ePsf]jftf{ km]l/ klg 6'ª\uf]df k'u]g .

ebf} %— t/fO{ hgtflGqs df]rf{-uf]Ot_ jftf{df a:g tof/ ePsf];/sf/nfO{ hfgsf/L, ;+o'Qm/fi6«;+3sf] dWo:ttfdf jftf{ x'g] .

• tTsfnLg zfxL cfof ]usfkbflwsf/Ldfly sf/afxL ug{dlGqkl/ifb\sf] cfb]z .

• :yfgLo lgsfodf ;j{bnLo;+oGq agfpg] dlGqkl/ifb\sf]lg0f{o, cf7 bnafx]s :yfgLobn ePsf] v08df To;nfO{ klgdfGotf lbOg] .

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+— g]skf

-dfcf]jfbL_ o'jfx¿sf] ;+u7g of]ªsDo'lg:6 lnusf untlqmofsnfksf af/]df JolQm,;d"x tyf ;~rf/dfWodaf6k|ltlqmof cfO/x] klg To;nfO{pQm ;+u7gn] c:jLsf/ ub}{cfPsf] 5 . jfO{;LPnn] /fd|f] sfdubf{ klg g/fd|F] k|ltlqmof cfPsf]eGb} :jo+ dfcf]jfbL cWoIfk|r08n] klg To;sf] arfp ub}{cfPsf 5g\ .

ut df3df dfq u7gePsf] pQm ;+u7gsf] Jojxf/;'wf/ ub}{ hfg'kg]{ ;'emfj/fhg}lts bn tyf ljleGg ;+3–;+:yfx¿n] lb“b} cfP klg p;n]o:tf ;+:yfx¿ cfkm}+ ;'w|g'kg]{k|ltlqmof lbg] u/]sf] 5 . o:t}cj:yfdf ;+o'Qm /fi6«;+3Lodfgjclwsf/ pRrfo'Qmsf]g]kfnl:yt sfof{non] of]ªsDo'lg:6 lnusf b'Jo{jxf/nfO{lnP/ ljz]if cWoog–k|ltj]bg;fj{hlgs u/]sf] 5 .

k|ltj]bgn] o;cl3jfO{;LPnsf af/]df nfUg] u/]sfcf/f]knfO{ k'li6 dfq u/]sf] 5}g,pQm ;+u7g qmdzM c/fhstftkm{al9/x]sf] ;ª\s]t klg u/]sf] 5 .jfO{;LPndf /x]sf clwsf+z g]tftyf sfo{stf{ dfcf]jfbLsf ;z:qb:tfsf dxŒjk"0f{ ;b:o /x]sfn]klg pQm ;+u7g zflGtk"0f{cj:yfdf klg c/fhstftkm{pGd'v ePsf] k|ltj]bgn]cf}+NofPsf] 5 .

pQm ;+u7gn] dt JoQmug{, e]nf x'g, ;+3;+:yf vf]Ngkfpg] :jtGqtfdf /f]s nufPsf]b]lvPsf] 5 . To;}u/LpRRffo'Qmsf] sfof{nosf]cWoogn] jfO{;LPnn] JolQmut:jtGqtf, ;'/Iff tyf zf/Ll/scv08tfsf] clwsf/sf] ank"j{sb'?kof]u u/]sf] atfPsf] 5 .

jfO;LPnsf] u7g ePnuQ}

sf7df8f}+ pkTosfleq ljleGgcf/f]kdf JolQm ckx/0f tLj|u/]sf] tyf s'6lk6 u/]sf] bh{gf}+pbfx/0f km]nf k/]sf] pRrfo'Qmsf]sfof{nosf] bfaL 5 . cWoogn]JolQmdfly ceb| Jojxf/ u/]sf],/fli6«o ;DklQsf] ljgfz u/]sf],/fhg}lts ultljlw layf]n]/c:tJo:t kf/]sf] b]lvPsf]atfPsf] 5 . k|ltj]bg eG5,…g]skf -dfcf]jfbL_åf/fljutdf ul/Psf b'Jo{xf/dfjfO{;LPnsf o:tf ultljlwn]k'/fgf] 8/nfO{ cem an k'¥ofpg]sfd u/]sf 5g\ .Ú

k|ltj]bgn] clxn];DdjfO{;LPnåf/f xTof ePsf] l/kf]6{k|fKt geP klg g]kfnL sf+u|];sfPs sfo{stf{ ckx/0fkl5 a]kQfePsf] atfPsf] 5 . To;afx]szflGt–;'/Iffsf lglDt ;/sf/n]:yfkgf u/]sf k|x/Lrf}sLnfO{sfd ug{ glbg], k|x/LnfO{ lkmtf{k7fpg] sfd u/]sf] 5 . bnsfcWoIf k|r08n] hgcbfnt vf/]he};s]sf] atfP klg b'u{dlhNnfsf sltko :yfgdfdfcf]jfbL sfo{stf{n] lgjf{w¿kdf hgcbfnt rnfO/x]sf]k|ltj]bgdf pNn]v 5 .

pRrfo'Qmsf] k|ltj]bgdfjfO{;LPnsf gfddfJoj;foLx¿nfO{ k|ltdlxgf @)xhf/b]lv Psd':6 $ nfvrGbflbg afWo kfl/Psf] s'/f klgpNn]v 5 . rGbf glbg]Joj;foLx¿nfO{ kq tyfkmf]gdfkm{t wDsL cfpg cem} aGbge};s]sf] klg /fi6«;+3Lodfgjclwsf/ pRrfo'Qmsf]sfof{non] cf}+NofPsf] 5 ./fhg}lts ultljlw layf]lng]If]qdf ;a}eGbf a9L klZrdg]kfnsf If]q 5g\ eg] ckx/0ftyf wDsLsf l/kf]6{dWodf~rn If]qaf6 k|fKt ePsf]dfgjclwsf/ pRrfo'Qmsf]sfof{non] hgfPsf] 5 .

k"jL{ g]kfndf o:tf l/kf]6{sd eP klg lgld6\ofGg gePsf]k|ltj]bgdf pNn]v 5 . ut h]7df!% lbgleq sf7df8f}+pkTosf;lxt l;Gw'nL, ¿kGb]xL,s}nfnL, gjnk/f;L, uf]vf{,dsjfgk'/, /fd]5fk, emfkf, af“s]tyf ;'v]{tdf jfO{;LPnåf/fsDtLdf @$ hgf JolQmckx/0fdf k/]sf] hgfOPsf] 5 .klZrd g]kfndWo] ckx/0f kg]{df¿kGb]xLsf dfq !* hgf 5g\ .

;+o'Qm /fi6«;+3Lodfgjclwsf/ pRrfo'Qmsf]sfof{non] s]xL kLl8t tyfkLl8tsf kl/jf/n] cGofodf k/]/klg k|ltzf]wsf 8/n] 36gf9fs5f]k ub}{ cfPsf] atfPsf] 5 ./fHoåf/f ;'/Iff cg'e"lt gePsfjf /fHosf] pkl:ylt gePsfIf]qdf o:tf] cj:yf cfPsf]sfof{non] hgfPsf] 5 .sltko cj:yfdf l/kf]6{ k|fKt ePklg cfkm\gf s'/f gp7fOlbgkLl8tn] cg'/f]w u/]sf] k|ltj]bgdfpNn]v 5 .

cfkm\gf] wf/0ff ljk/Ltsf/fhg}lts bnsf g]tf tyfsfo{stf{nfO{ sfnf]df];f] bNg],h'Qfsf] dfnf nufP/ ;x/kl/qmdf ug]{, cfkm\gf] If]qsfhgtf;“u e]63f6 ug{glbg], s'6lk6 ug]{ 36gf klglbgx'“h;f] e}/x]sf] k|ltj]bgn]pNn]v u/]sf] 5 .

;+ljwfg;ef JolQm–cleJolQm;+ljwfg;ef lgjf{rgdf jf:tljs nf]stflGqs k2lt a;fNg b'j}

sf+u|];aLr PsLs/0f x'g'k5{ . k|of; ubf{ klg kf6L{ PsLs/0f x'g;s]g eg] lgjf{rgdf g]skf -Pdfn]_ ;“u ldn]/ hfg'kg]{ afWotfcfp“5 . ;+ljwfg;ef ;+Vofsf] v]n xf]Og, of] ljrf/ k4lt, Ph]08fsf]k|d'v dfu{ xf] . olb d"n sf+u|];;“u k|of; ubf{ klg ldNg ;lsPg eg]Pdfn];“u ;xsfo{ ug'{ k|hftflGqs sf+u|];sf] afWotf x'g hfG5 .

ljdn]Gb| lglw, g]tf, g]sf -k|hftflGqs_

xfdLn] ;+ljwfg;ef l8:6a{ ug{ vf]h]sf] eg]/ k|rf/ ul/“b}5, t/xfdLn] To;f] u/]sf 5}gf}+ . xfdL ;+ljwfg;ef cem a9L s;/L ;dfj]zLx'g ;S5 eg]/ nflu/x]sf xf}+ . ;+ljwfg;efcufl8 g} d"ne"t d'2fx¿df/fli6«o ;xdlt eof] eg] ;+ljwfg;efkl5 lsrnf] pTkGg x'“b}g . a?;+ljwfg;ef lgjf{rg l9nf] u/f}+, t/ ;+ljwfg;efkl5 lsrnf] gx'g]tl/sfn] ;+ljwfg lgdf{0f u/f}+ eGg] xfd|F] dfu xf] .

pk]Gb| ofbj, cWoIf, dw];L hgclwsf/ kmf]/d

;+ljwfg;efdf ax'dtLo tyf ;dfg'kflts lgjf{rg k|0ffnLckgfpg] eGg] ;xdlt e};s]sf] 5 . o;k|lt w]/} ljjfb ug'{ cfjZos5}g . lxhf]sf k'g?TyfgjfbL, ;fdGtjfbL tyf k|ltlqmofjfbL zlQm;+ljwfg;ef lgjf{rg x'g glbg ;a} zlQm k|of]u ul//x]sf 5g\ .o:tf] a]nfdf cf7 bnn] Ps dt eP/ ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg ;Sg'kg]{xf] . d b'u{d If]q, To;df klg dlxnf eP/ t olt s'/f a'em\5' eg]skfn km'nfPsf g]tfx¿n] ;lhn} a'em\g'kg]{ xf]Og / <

>Ldfof ysfnL, d':tfªsL :yfgLo g]t[ tyf ;f+;b

;+ljwfg;ef h'g;'s} xfntdf x'g'k5{ . zflGt, ;''/Iff jf h:tf];'s}axfgfdf klg lgjf{rg /f]Sg ldNb}g . g]kfnL hgtfsf ldqx¿ d+l;/^ ut] g} lgjf{rg xf];\ eGg] rfxG5g\ . lgjf{rg ;g'{sf] cy{ xf], ykclglZrttf, yk csd{0otf . of] hgtfn] ;x“b}gg\ . ef/t ;dod};+ljwfg;ef lgjf{rg ;DkGg u/fpg cf7 bnsf] ;xdltdf h:tf];'s};xof]u ug{ klg tof/ 5 . d km]l/ klg d]/f] ;/sf/sf] tkm{af6 eG5',h;/L klg ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg ;dod} ;DkGg x'g'k5{ .

lzjz+s/ d'vhL{, g]kfnsf nflu ef/tLo /fhb"t

Page 4: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs klqsfx¿ k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

…tLtf] ;ToÚ :tDesf nflu cfkm"n]b]v]sf, ef]u]sf s6' ;To k7fpg xflb{scg'/f]w 5 .

—;Dkfbs

– lhGbuL ef]ufOdf lglxt/xG5, ;'v;on dfq hLjgxf]Og .

– olb ltdL ul/a g} xf}eg ] klg dfgl;s ¿kdf;DkGgtfsf] cg'ej u/ .

s[i0fhL yfkf, eQmk'/– hxf“ sd{sf] dof{bf x'“b}g

Toxf“ tgfj / ljWj+zsf] Hjfnfp7\5 . hxf“ dfgjtf / ;dfgtfdflje]b x'“b}g Toxf“ cfkm}++ zflGt x'G5 .

– dflg; ePkl5 ;+3if{ u/ .– x/]s sfdsf] cy{ cfkm}+df

g/fd|f] x'“b}g t/ Tof] JolQmsf]ljrf/ / l;4fGtcg'¿k km/s jfg/fd|f] x'g ;S5 .

Hof]lt ;'Aaf, lj/f6gu/– s'g} dflg;n] ltdLnfO{

9'+ufn] xfG5 eg] To;nfO{ km"nn]:jfut u/ .

– hf] cfkm" /fd|f] ePsf]df3dG8 u5{ p;nfO{ c¿n] Toltg} g/fd|f] ;f]r]sf x'G5g\ .

– s'g} sfd ubf{ uNtLx'g'eGbf klxn] tLg k6s ;f]rf}“ .

ljjz, sdnkf]v/L– cfkm"n] ug{ g;Sg] s'/fsf]

cfzf c?nfO{ gb]vfpm .;'lgtf ltldlN;gf, ?kGb]xL– s'/f ga'em\g];“u ;'v–b'Mv

s ]xL gaf “8, lsgls ltd | f ];+j]bgzLn s'/f klg p;sf nfludgf]/~hg x'g]5 .

ljdnf /fO{

lr7Lkq tLtf] ;To

$;DkfbsLo

–z'qmgLltcg'jfb M /fdxl/ aGhf/f

d'vfn]

ljBf, jL/tf, rt'/tf,an Pj+ w}o{tf oL kf“r rLh;xh ldq df lgG5g \ .lsgls kl08tx¿ log }j:t'sf] ;xf/faf6 cfkm\gf]hLljsf rnfp“5g\ .

cfdfafa'sf] cf1fsf/L,gfd rnfpg ;Sg] k'qnfO{ ;fy{sk'q eG5g\ . o:tf] Pp6} ;'k'qeP k'U5 . ;o hgf s'k'qx 'g 'eGbf Pp6} ;'k'q >]i7x'G5 . Pp6} ;'k'qaf6 /fd|f]x'G5, enf] x'G5 .

:jefj}n] oL dflg;sf zq'x'g\– lx+;f ug]{, b'/frf/L, C0faf ]sfpg ] afa ' , sfsf /sfsfsf] 5f]/f, Jolerfl/0fLcfdf, sfsL / a'xf/L .

;f; "–a 'xf/L, ;f }tf–;f}tf, gGb–efph', b]j/fgL–h]7fgL oL ;a} lgs6td ePklg k/:k/sf zq' g} x'g\ .

d "v { 5f ]/ f , b ' i6lrlsT;s, /Iff ug{ g;Sg]nf ] Ug ] , cToGt l/; ug ] {/fhgLlt1, wgjfg\ eP/ klgs~h'; cflb klg zq' g}x 'g .b 'i6sf nflu ;Hhg,s'n6fsf nflu kltj |tf,b'h{gsf nflu ;Hhg / d"v{sfnflu pkb]z lbg] JolQm klgzq' g} x'G5g\ .

km];gk|lt abln“bf] ;fdflhsb[li6sf]0f Pj+ r]tgfn] km];gsf]

nf ]slk|otf x\jfQ} a9]sf];'gLnf atfp“l5g\ . oL @)jifL {of o 'jtLn ] Ao '6Lkfn{/df ;f}Gbo{ tflndlng yfn]sf] cf7 dlxgfe };s ]sf ] 5 .www.clickdharan.com sf

lglDt jL/]g ;'Aaf;“u kmf]6f];];g u/fPsL ;'gLnf elG5g\– …x]o/

:6fOln:6 tyf d]sck cfl6{:6 aGgrfxG5' . Úk"j{lzIfssL oL 5f]/Lk|rf/–k|;f/ tyf yf]/} eP klgJofj;flostfsf] k|j]zn] g]kfnLdf]8lnªdf sl/o/sf] ;Defjgf /x]sf]atfp“l5g\ . klxn]eGbf w]/} cj;/5, pgL elG5g\– …ckm/ cfP Do'lhseLl8of]df v]Ng]5' .Ú % lkm6 % OGrcUnL ;'gLnfsf] zf/Ll/s agfj6#$×@$××#$ 5 . ;'gLnf y|Ln/tyf x// rnlrq eg]kl5 x'?Ss}x'lG5g\ . 6]lnlehgdf g]kfnL kkuLt tyf lxGbL l;l/onnfO{ pgLlbg s6fpg] cfwf/ dflG5g\ .…ljjfxsf af/]df t ;f]r]s} 5}g,Ú–pgn] xf“:b} elgg\ .

–/fh' l3l;ª

gLlt–lgod

sf7df8f}+sf ]kmf]x/d}nf / /fhgLlt

s'g} ljifd kl/l:yltdf afx]ssf7df8f}+ pkTosfsf ;8s, ljleGg;fj{hlgs :yn Pj+ ljz]if u/]/leqL uNnLx¿df y'lk|g] kmf]x/d}nfsf]dfqfdf sdL cfPsf] hf];'s}n] dx;';ug{ ;S5g\ . lsg o:tf] ePsf] xf]nf <gu/kflnsfx¿n] ;f“Rr} /fd|f];“usfd ug{ yfn]sf x'g\ < w]/}sf] ;f]rTotftkm{ hfg' :jfefljs xf], t/oyfy{ cs}{ 5 . gu/kflnsfn]kmf]x/nfO{ ;8saf6 dfq p7fp“53/leqaf6 xf]Og . @)$^ sf]hgcfGbf]ngkZrft\ x/]s If]qdf;+:yf / sDkgLx¿sf] k|efjsfl/tfo;/L a9\b} uof] ls kmf]x/ ;8sdfkmfn]kl5 p7fpg] j:t' xf ]Og,3/leqaf6} Joj:yfkg ug'{kg]{ xf]eGg] ;Gb]z lb“b} oL lgsfox¿n]3/ sDkfpG8leq}af6 kmf]x/ p7fpgyfn] . clxn] sf7df8f}+ pkTosfsf];du| kmf]x/d}nfdWo] $) k|ltzt/ 3/af6 p7\g] kmf]x/d}nfdWo] ^(k| ltzt log} ;+3–;+:yf Pj+sDkgLx¿n] Joj:yfkg ub{}5g\ .

sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfsf]dfq s'/f ug{] xf] eg] log} lgsfosfsf/0f jf l i f {s !@ s/f ]8?k}of“a/fa/sf] ah]6 art x'gyfn]sf] cg'dfg ug{ ;lsG5 . o;sf];Lwf k |df0 f s ] 5 eg ]dxfgu/klnsfn] jflif{s #! s/f]8?k}of“ dfq kmf]xf]/d}nf Joj:yfkgdfvr{ ul//x]sf] 5 . Tolt dfq xf]Og,lghL If]qsf sf/0f jflif{s @ s/f]8art x'G5 eGg] dxfgu/kflnsfsf]tYof+s;d]t ;fj{hlgs e};s]sf] 5 .u }/;/sf/L ; +3–; +:yfx¿n ];fj{hlgs hUufdf j[Iff/f]k0f u/Lxl/ofnL a9fPsf 5g\, sDkf]:6lgdf{0f Pj+ h}ljs v]tLsf] ljsf;ul//x]sf 5g\, tflnd lbO{ ;r]tgf

clej[l4 ub}{5g\ eg] r]tgfd"ns ljljw;fj{hlgs ;/–;kmfO sfo{qmd;~rfng u/L ;fdflhs lxtdfnfluk/]sf 5g\ . oL lgsfox¿sfaf/]df ;/sf/n] s'g} k|:6 gLltagfPsf] 5}g, g t logn] s'g} ;/sf/Lah]6 g} k|of]u u/]sf 5g\ .

a]nf–a]nfdf sf7df8f+ }sf ]kmf]x/d}nf Joj:yfkgsf ] sfo {cj?4 x'G5 . 3/–3/ / ;8sdfkmf]x/sf] dfqf a9\g u} b'u{Gwn]c:tJo:ttf 5fp“5 . /f]uJoflwl;h{gf e} hg:jf:Yodf 7"nf ]vt/f cfpg ;Sg] ;Defjgf klga9 ]/ hfG5 . o;sf ] sf/0fcfdgful/snfO{ yfxf gx'g ;S5 .

:jR5 dfgl;stf lnP/ sfdug]{ xf] eg] oxf“ gu/kflnsfsf] gt jflif{s #! s/f]8 ?k}of“ vr{ x'G5,g t gu/jf;Ln] kmf]x/sf] df/ g}v]Kg'k5{ . oxf“ ;8sdf hlt kmf]x/y'lk |G5 Tolt g} s]xL ;Lldtdflg;sf] JolQmut cfly{s ;'wf/x'G5 . kmf]x/sf] y'k|f]dflysf] /fhgLltcGTo x'g] 5f“6sf“6 klg b]lvPsf]5}g . Jofks /fhgLlt t ca ;'?ePem}+ 5 . lghL sDkgL tyf ;+3–;+:yfx¿nfO{ 6«fG;km/ :6];gdfkmf]x/ vGofpg /f]s nufOPsf] 5 .3/3/af6 p7fP/ Jojl:ytul/g'kg]{ kmf]x/ ;8sdf km\of“SgyflnPsf] 5 .

kmf]x/d}nfdf 7]s]bf/L k|yfx6fO{ gu/kflnsf cfkm}+n] sfd ug]{s'/f klg ;'lgPsf] 5 . h;nfO{ Ps?k}of“ klg lbOPsf] 5}g tL s;/L7]s]bf/ eP < h;n] u}/;/sf/L;+:yfsf ¿kdf btf{ e} ;/sf/nfO{;3fO/x ]sf 5g \ tL s;/Lgu/kflnsfsf nflu ef/L eP <oxf“ cfk\mg} vr{df ;+3–;+:yfx¿n];fj{hlgs 7fp“sf] kmf]x/ p7fPsf5g\ . vfnL /x]sf] ;/sf/L hUufdfla?jf /f]kL xl/ofnL a9fp“b} 5g\ .h}ljs kmf]x/sf] s]xL c+z eP klgsDkf]:6 agfO{ h}ljs v]tLtkm{

pGd'v x'“b}5g\ . ;]jf k'¥ofO{ hgtfn]lbPsf] ;fgf]ltgf] ;xof]u /sdhDdf u/L kmf]x/ Joj:yfkg ub}{s/f]8f}+ ?k}of“ a/fa/sf] ;/sf/L/fh:j art u/fPsf 5g\ . caoL lgsfo s;/L ck/fwL }+ eP //f ]s nufOg ] k |of; ul/ “b }5logLx¿sf ultdf <

:yfgLo ljsf;dGqLn] klgulxl/P/ ;f]Rg] tyf cWoog ug]{a]nf cfPsf] 5— lghL If]qdf sf]s;/L sfd ub}{5g\ / logLx¿sf] s]e"ldsf 5 < ;/f]sf/jfnf ;a}n] Psk6s lgofn]/ kmf ]x/d }nfsf ]dfldnfnfO{ /fli6«o ljifo agfO{ o;leqePsf] e|i6frf/, s'–s[To Pj+ kmf]x/L/fhgLltsf] cGTo ug{ Psh'6 x'gsfnflu l9nf e};s]sf] 5 .

lghL If]qnfO{ ;f´]bf/sf¿kdf lnP/ cl3 a9] dfq ;/sf/n]rf}tkmL{ ljsf; ug{ ;Dej 5 eGg]s'/f k|dfl0ft e};s]sf] of] o'udfkmf]x/d}nfsf] ljifonfO{ csf{tkm{df]8\g' b'ef{Uo xf] . ;f/f gu/jf;Ln]s] s'/f a'‰g'k5{ eg] 6f]na:tLdflgoldt y'lk|g] kmf]x/sf] dfqfdfGo"gLs/0f x'gdf log} ;+3–;+:yfsf]7"nf] e"ldsf 5 . ca ;f“Rr} lghLIf]q / ;+3–;+:yfnfO{ kmf]x/ vGofpg]7fp“df k|ltaGw nufpg] xf] eg]nfvf}“ dflg;n] ;8s, uNnL,vf]nflsgf/, rf]s, rf}/ cflbh:tf;fj{hlgs 7fp“df kmf]x/ k\mof“SgyfNg]5g\ / sf7df8f } + uGwk'/Lgu/L aGg]5 . To;kl5 cj:yfn]s:tf] ¿k lng]5, Tof] t eGg;lsGg, t/ kmf]x/d}nfdf sfo{/t;+3–;+:yf Pj+ sDkgLx¿sf ;kmfOsd{rf/L Pj+ kmf]x/kLl8t tdfdgful/sn] ;+o 'Qm :j/ cjZo}phfu/ ug] {5g\ .

– nIdLk|;fb l3ld/];b:o, g]kfn hfkfg u}/;/sf/L

;+:yf ;~hfn, sf7df8f}[email protected]

jiff}{+cl3 sf7df8f}+sf] d~rdf Psn sfo{qmd ubf{ clxn]sf rlr{tufos /fds[i0f 9sfn klg km'Rr] g} lyP . xfn} sf7df8f}+sf] k'/fgf]afg]Zj/l:yt u'?s'nsf] d~rdf csf{ Ps km'Rr] ufosn] Tolta]nf9sfnn] cfkm\gf] ufog Ifdtfaf6 h;/L bz{sx¿nfO{ cf}+nf 6f]Sg afWokf/]sf lyP, ToxL z}nLdf crlDet t'NofP . bz{sx¿ pgsf] ufosLaf6k|efljt t eP g}, Tof]eGbf a9L pgsf] ;+uLtk|ltsf] ;dk{0f /cfTdljZjf;sf] d'Qms07n] k|z+;f ul//x] . dfq !# jif{sf oL ufos;'zfGt clwsf/L hlGdPnuQ} la/fdL eP/ b; lbg c:ktfn egf{ubf{ pgsL cfdf ;l/tf clwsf/Ln] 5f]/fn] Psn ufog k|:t'tu/]sf] ;kgf b]v]sL lyOg\ . clxn] olt rf“8} pgsf] Tof] ;kgf k"/feof] . x'g] la?jfsf] lrNnf] kft eg]em}+ oL ufosn] ^ jif{sf]pd]/b]lv ;+uLtsf] lzIff lng yfn]sf x'g\ . sIff cf7df k9\bfk9\b}pgn] k|ofu ;+uLt ;ldlt, Onfxfafbsf] sf];{cg';f/ t];|f] jif{sf]cWoog yfln;s]sf 5g\ . pgn] ljleGg k|ltof]lutf tyf;df/f]xx¿df klg cfkm\gf] snf b]vfO;s]sf 5g\ . pgsf] klxnf]PNad …afnuLtsf] ;“ufnf]Ú lzIff ljefun] pTkfbg Pj+ ljt/0fub}}{5 . x]/f}+, csf]{ /fds[i0fsf] kf] hGd eof] ls <

;fOa/ un{

;x/ rrf{

;'GbL ;'gLnf

x'g] la?jf

qmflGtsf/L gfdsf] ljBfyL{;+u7g lxhf]sf] h+unL z}nLsf] gof“¿k xf] .

k|bLk kf}8]n, g]kfn ljBfyL{ ;+3;dfg'kflts lgjf{rg k|0ffnLn]

g]tfnfO{ lg/+s'z agfp“5 .z]/axfb'/ b]pjf

;efklt, g]sf k|hftflGqsclxn]s} ;'/Iffl:yltdf klg

lgjf{rg ;Dej 5 .aL= lng

pkdxf;lrj, ;+o'Qm /fi6«;+3g]kfndf hlt klg gjwgf9\o

5g\, tL ;a} sDo'lg:6 kf6L{df nfu]/wgL ePsf x'g\ .

pk]Gb| ofbjcWoIf, dw];L hgclwsf/ kmf]/d

eL;f nfu] ;a} cd]l/sfnfU5g\ . pgLx¿n] /fli6«otfsf] s'/fug{ ;'xfp“b}g .

/fds'df/ rf}w/L;f+;b, g]kfnL sf+u|];

dfcf]jfbLåf/f x'g] l56k'6cfqmd0fnfO{ dxŒj lbg] kIfdf d 5}g .

s[i0fk|;fb l;6f}nf, u[xdGqLxfdL cf7 bneGbf cu|ufdL eP/

;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdf hf“b}5f}+ .kz'kltzdz]/ /f0ff

cWoIf, /fli6«o k|hftGq kf6L{g]kfnL sf+u|]; cf7 bnsf] PsfO

xf]Og, of] Pp6f :jtGq kf6L{ xf] .ch'g{g/l;+x s];L

g]tf, g]kfnL sf+u|];;/sf/;“u jftf{sf] cf}lrTo

;dfKt e};Sof] .lszf]/ ljZjf;

pkfWoIf, dw];L hgclwsf/ kmf]/dd x]G8;d Jofok|m]G8 vf]Hb}5',

t/ clxn];Dd e]6]sL 5}g .t]n'hf vltj8f, gflosf

;lqmo x'g'k¥of]d'n'snfO{ ;+ljwfg;efdfkm{t ;a} lsl;dsf /fhg}lts, cfly{s

tyf ;fdflhs oyfl:yltaf6 gof“ o'udf k|j]z u/fpg] ;t{df af“lwPsf;a} /fhg}lts bn g]kfnL hgtf;“u;“u} clxn] ;+ljwfg;efsf]k"j{;GWofdf plePsf 5g\ . oBlk ;+ljwfg;efk|lt k|lta4 ePklg /fhg}lts bnx¿df ;+ljwfg;efsf nflu cfjZos /fhg}lts;lqmotfnfO{ eg] cfdhgtfn] dx;'; ug{ ;s]sf 5}gg\ . klxn]h]7df ug]{ elgPsf] ;+ljwfg;ef lgjf{rg clxn] c;f/ x'“b} d+l;/;DdtflgPsf] 5 . kl5Nnf] k6s ;+ljwfg;efsf nflu d+l;/ ^ ut]sf]ldlt tf]lsP klg To;cg';f/ /fhg}lts bnx¿ tfltg ;s]sf 5}gg\ .d'n'sdf ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg u/fpg] tof/Ldf Jo:t lgjf{rgcfof]un] cfkm\gf tkm{af6 ;Dk"0f{ tof/L u/]/ lgjf{rg;DaGwLsfo{tflnsf;d]t ;fj{hlgs ul/;Sbf klg /fhg}lts bnx¿sf]k|ltlqmof;d]t ;fj{hlgs x'g g;Sg'nfO{ sltko ljZn]ifs;+ljwfg;efsf] lgjf{rg ldlt cem} kl5 ws]lng] t xf]Og < eGg];Gb]xdf a:g afWo 5g\ .

lgZro klg ;+ljwfg;ef lgjf{rgsf nflu k|d'v lgjf{rgcfo'Qmn] ;fj{hlgs u/]sf s'/fx¿– ;+ljwfg;ef lgjf{rgsf nflucfof]u /]k|mL dfq xf], v]nf8Lx¿ t /fhg}lts bn g} x'g\, To;}n];+ljwfg;ef lgjf{rgsf nflu /fhg}lts bnx¿ d}bfgdf cfpg'k5{,n] clxn] g]kfnsf] /fhg}lts j[Qdf ljz]if rrf{ kfPsf] 5 .cfof]un] ;+ljwfg;ef lgjf{rgsf nflu sfo{tflnsf ;fj{hlgsul/;s]sf] cj:yfdf /fhg}lts bnx¿n] h'g ;lqmotf b]vfpg'kg]{xf] To;sf nflu l9nf] x'g yfln;s]sf] cg'ej ug{ ;lsG5 .

cfhsf ldltn] 7Ls () cf}+ lbgdf x'g'kg]{ ;+ljwfg;ef lgjf{rgxfdLn] ;f]r]h:tf] ;lhnf] klg 5}g . ;+ljwfg;ef lgjf{rg eg]sf]d'n'ssf] ;jf]{Rr sfg'g lgdf{0fsf nflu hgtfsf] k|ToIf ;xeflutfdfx'g] lgjf{rg xf] . o;sf nflu ;a} dtbftfx¿ lge{osf ;fy dtbfgs]Gb|;Dd k'Ug] jftfj/0f cfjZos x'G5, t/ clxn] d'n'sdf b]vfk/]sf] cg]s lsl;dsf hftLo tyf juL{o ;d:ofx¿nufot /fhg}ltsbnx¿df b]lvPsf cfGtl/s snxsf sf/0f sltko /fhg}lts bnx¿;+ljwfg;efdf hfg xlRsPsf] ;dfrf/ ;fj{hlgs e}/x]sf] 5 . o:tf]l:yltdf /fhg}lts bnx¿sf] ;lqmotfsf nflu lgjf{rg cfof]un]clkn ug'{ eg]sf] Ps lsl;dsf] /fhg}lts lj8Dagf xf] . o:tf]lj8Dagfsf] cGTo hlt;Sbf] rf“8f] x'g'k5{ . cGoyf ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg ltly cem} sltk6s k/ ws]lng] xf] :jo+ lhDd]jf//fhg}lts bnx¿ klg eGg ;Sg] cj:yfdf /xg]5}gg\ .

Page 5: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 %d]/f] ljrf/

tkfO{+sf] ljrf/df ;+ljwfg;ef s] xf] < o;n] s] u5{ < o;sf afwf–c8\rgx¿ s]–s] x'g\ < ltgnfO{ x6fpg s] ug'{k5{ < ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgs;/L ;kmn x'g;S5 < ;+ljwfg;efsf nflu ;/sf/ tyf gful/ssf bfloTjs]–s] x'g\ < h:tf k|Zgdf s]lGb|t /x“b} cfkm\gf wf/0ff xfdLnfO{ n]lvk7fpg'xf];\ .pTs[i6 k|sflzt ;fdu|LnfO{ gub ?= @ ;o k|bfg ul/g]5 .

;+ljwfg;efk|ltxfd|f] bfloTj

g]kfnL hgtfsf] alnbfgLk"0f{;+3if{n] nf]stGq :yfkgf ePkl5zf]lift–kLl8t g]kfnL hgtfn]jiff}{b]lv blaP/ a;]sf ;of}+ ;d:of;dfwfg x'g] ck]Iff ub}{ ;of}+ dfulnP/ lbgx'“ bafjd"ns sfo{qmd cl3;fl//x]sf 5g\ . sltko c;Gt'i6kIfsf] dfu cfkm}+df g/fd|f] 5}g .oBlk k|ltufdL Pj+ oyfl:yltjfbLtŒjx¿ ;+ljwfg;efsf] r'gfjlayf]Ng, b]znfO{ lavl08t t'Nofpgtyf ;fDk|bflos åGå l;h{gf ug{nfluk/]sf 5g\ .

c;Gt'i6 kIf Pj+ k|ltufdLtŒjsf] pS;fx6df x'g] sltkosfo{qmd g} ;+ljwfg;ef lgjf{rgsfk|d'v afws x'g\ . b]zsf] cv08tf,:jf ledfg / cGthf {tLod]nldnfksf] ;+/If0f ub}{ ;/sf/n]c;Gt'i6 kIfx¿sf] dfu jftf{sf]dfWodaf6 k"/f ug'{k5{ . k|ltufdLtŒjx¿sf] ultljlw tTsfn /f]Sg;/sf/ / cfdg]kfnL gful/s PseP/ s7f ]/tfsf ;fy k|:t'tx'g'k5{ . o;sf nflu cf7 bnsf]Pstf dxŒjk "0 f { /xG5 .;+ljwfg;efnfO{ ;kmn agfpg;/sf/sf] hlt bfloTj 5 Tolt g}gful/sx?sf] klg 5 .

gful/sx¿ cfkm" jf cfkm\gf];d"xn] p7fPsf] o:tf] dfun] /fli6«oPstf, :jfledfg, nf]stGq Pj+cfk;L d]nldnfknfO{ ;+/If0f ug'{kg]{s'/fdf ;r]t x'g'k5{ . o;afx]s;+ljwfg;efsf] cy{, dxŒj, k|lqmofcflbsf af/]df cfkm\gf 3/–kl/jf/Pj+ ;d'bfonfO{ ;r]t u/fpg' x/]s

;r]t gful/ssf] st{Jo xf] eg]eo/lxt jftfj/0f l;h{gf ug'{ tyfcfdgful/ssf] wghgsf] ;'/Iffsf]k"0f{ k|Tofe"lt lbg' ;/sf/sf] k|d'vbfloTj xf] . o;sf ;fy} lgjf{rgcfof]unfO{ ;dod} cfjZos sd{rf/L

tyf cfjZos ;fdu|L pknAw u/fpg'/ lgjf {rgk "j { ufp “ufp “dfhgr]tgfd"ns sfo{qmd ;~rfngug'{ klg ;/sf/s} bfloTj xf] . o;/Lx/]s JolQm, ;d"x Pj+ ;/sf/n] cf–cfkm\gf] bfloTjaf]w u/] ;+ljwfg;eflgjf{rg ;kmn x'g ;S5 .

–jfudfg s'n'ª, ;f]n'v'Da'

x6 x]8nfOglx/f;tdf HjfO“

gftfn] /fhf 1fg]Gb|sf HjfO“kg]{ lbjfs/ rGbnfO{ 7uLsf] cf/f]kdfk|x/Ln] kqmfp u/]sf] ;dfrf/ gof“klqsf b}lgsn] ;fpg #@ ut]k|sflzt u/]sf] 5 . ;dfrf/cg';f/lbjfs/ rGbnfO{ dx]Gb|gu/dfUnf]an Ph's];g kmfpG8];g gfdsd]l8sn sn]h ;~rfng ug]{ gfddfef/tLo gful/s gLnds'df/LnfO{7uL u/]sf] ph'/Lsf cfwf/df k|x/Ln]kqmfp u/]sf] xf] . lbjfs/ rGb /fhfdx]Gb|sL h]7L alxgL /df ef/tLsL5f]/L /hgLsf klt x'g\ .k/z'gf/fo0fsf] lax]

ljutdf /fhfnfO { ;QfxTofpg pS;fpg ] tTsfnLg/fhkl/ifb\ :yfoL ;ldltsf ;efkltk/z'gf/fo0f rf}w/Ln] *! jif{sf]pd]/df ljjfx u/]sf] ;dfrf/ gof“klqsf b}lgsn] ebf} @ ut] k|sflztu/]sf] 5 . ;dfrf/cg';f/ rf}w/Ln]cfkm"eGbf cfwf pd]/sL sf7df8f}+sn+sLdf a;f]af; ug]{ $) jifL{ofd'gf vqL -vgfn_ ;“u ljjfx u/]sfx'g . cfkm\gf] of] ljjfxnfO{ uf]Ko/fVb} cfPsf rf}w/L clxn] cd]l/sfdf/x ]sf ] v 'nf;f klg pQmklqsfn] u/]sf] 5 .dfcf]jfbLdf k|jQmfsf] ljjfb

g]kfn sDo ' lg:6 kf6L {dfcf]jfbLleq kf6L{sf] k|jQmf sf] aGg]eGg] ljifodf ljjfb pTkGg ePsf];dfrf/ b]zfGt/ ;fKtflxsn]k|sflzt u/]sf] 5 . ebf} @ ut]k|sflzt ;dfrf/cg';f/ kf6L{k|jQmfdf k|r08 kIfw/n] jif{dfg k'g…cgGtÚ sf] gfd k|:tfj u/] klgdf]xg j}B …ls/0fÚ kIfw/n] g]qljqmdrGb …ljKnjÚ nfO{ k|jQmf agfpg'kg]{c8fg lnPsf] atfOG5 . of] k|s/0fdfdfcf]jfbLx¿ k|r08–8f=e§/fO{ /ls/0f–afbn ;d"xdf ljeflht ePsf]bfjL pQm ;fKtflxssf] 5 .dfcf]jfbLsf s/f]8klt g]tfx¿

cfkm"nfO{ ;j{xf/f ju{sf ]kf6L{sf ¿kdf kl/eflift ub}{ cfPsf]g ]skf -dfcf ]jfbL_ sf Psbh{geGbf a9L g]tf s/f]8klt ePsf];dfrf/ b[li6 ;fKtflxsn] ;fj{hlgsu/]sf] 5 . ebf} $ ut] d+unaf/sf]c+sdf d'Vo ;dfrf/sf ¿kdf k|:t'tpQm ;dfrf/cg ';f/ g ]skfdfcf]jfbLsf cWoIf k|r08b]lv lnP/afa'/fd e§/fO{, df]xg j}B, ;LkL

uh'/]n, xl/af]n uh'/]n, lxtdfgzFSo, /fd sfsL{, jif{dfg k'g-cgGt_, /fdaxfb'/ yfkf -afbn_,clUg ;fksf]6f, x]dGtk|;fb cf]nL,gf/fo0fk|;fb zdf{, kmDkmf e'iffn,n]v/fh e§ cflb jl/i7 g]tfx¿sf];DklQ s/f]8f}+}+df 5 . g]tfx¿;“us/f}8f]sf] ;DklQ eP klg g]skfdfcf]jfbL :jodrflx“ lhNnfb]lvs]Gb|;Dd C0fdf r'n'{Dd 8'a]sf] s'/fpQm ;dfrf/df pNn]v 5 .;/sf/n] tfGof] /fhfsf b/af/

/fhfsf] ;DklQ /fli6«os/0fug]{ lg0f{onut} ;/sf/n] sf7df8f}+pkTosf / pkTosfaflx/ /fhfsfgfddf /x]sf s]xL b/af/nfO{;/sf/sf] gfddf gfd;f/L ul/g]ePsf] 5 . ebf} % ut] a'waf/sf]…hgcf:yfÚ ;fKtflxsn] pNn]vu/]cg';f/ o;/L gfd;f/L ul/g]b/af/x¿df xg'dfg9f]sf b/af/,ndh'ª b/af/, uf]/vf b/af/,eQmk'/ b/af/, g'jfsf]6 b/af/,nlntk'/ b/af/ 5g\ . o;afx]sb/af/sf] gfddf /x]sf] /fli6«olgs'~hx¿, lrtjgsf] lbofnf]a+unf, ;'v]{t b/af/, wgs'6f b/af/,x]6f}+8f b/af/ / gfufh'{g b/af//fli6«os/0f k|lqmofdf s]xL l9nfOx'g] s'/f;d]t dlGqkl/ifb\sf] ut;f]daf/ a;]sf] a}7sdf pNn]vul/Psf ] 5 . To;}u/L clxn]/fhkl/jf/ a;f]af; ub}{ cfPsf]gf/fo0flx6L b/af/ tTsfnLg /fhfdx]Gb |n] tTsflng >L % sf ];/sf/nfO { laqmL ul/;s]sf ]b]lvPsfn] pQm b/af/sf] gfd;f/Leg] gul/g] ePsf] 5 .hftsf] /fHodf cs}{ hftsf g]tf

d'n'ssf] /fhg}lts gS;fIf]qLo tyf hftLo cfwf/df lvRg]g]skf dfcf]jfbLn] cfkm"n] lgwf{/0fu/]sf k|fGtdf u}/hftLo Pj+u}/If]qLo JolQmx¿nfO{ sdf08

;DxfNg lbP/ ;a}nfO{ rlst kf/]sf];dfrf/ ebf} % ut] a'waf/sf];fKtflxs 36gf / ljrf/n] k|sflztu/]sf] 5 . ;dfrf/cg';f/ clxn]cfkm\gf] If]qsf] g]tf aGg] ;'ljwfdft[sf ofbj / uf]kfn ls/f“tLafx]sc¿ s;}n ] kfPsf 5 }gg \ .;dfrf/cg';f/ du/x¿sf] d+u/ft/fHosf] g]tTj x]dGt k|sfz cf]nLnfO{,u'?ªx¿sf] td'jfg /fHosf] g]t[Tjlxt/fh kf08]nfO{, tfdfªx¿sf]tfDjf;flnª /fHosf] g]t[Tj clUg;fksf]6fnfO{ tyf sf7df8f}+ pkTosf;d]l6Psf] g]jfM /fHo ;ldltsf] g]t[TjafUn'ªsf lxtdft zfSonfO{ lhDdflbOPsf] 5 . To;}u/L ef]hk'/LefifLx¿sf] ef]hk'/ /fHosf] lhDd]jf/Lxl/eQm s“8]nnfO{ / cjlw efifLx¿sf]caw /fHosf] lhDd]jf/L b]j]Gb|kf }8 ]nnfO { , lnDa "x¿sf ] /fHolnDa"jfgsf] lhDd]jf/L /fd sfsL{nfO{,k"jL{ t/fO{sf] sf]lrnf /fHosf]lhDd]jf/L xl/eQm uh'/]nnfO{ tyf;]tL dxfsfnL /fHosf] lhDd]jf/Ls'nk|;fb s];LnfO{ lbOPsf] 5 .o;}u/L yf?jfg /fHosf] lhDd]jf/LzlQm a:g]tnfO{ / e]/L s0ff{nL/fHosf] lhDd]jf/L v8\uaxfb'/ljZjsdf {nfO { lbOg 'n ] klgdfcf]jfbLx¿sf] hftLo :jfoQtfsf]:jfªsf] kf]n v'n]sf] ;dfrf/dfpNn]v 5 .bf]xf]/L /]i6'/f“df jfO{;LPn ;lrj

d'n'sdf ;dfgfGt/ ;/sf/rnfpg vf]h]sf] ;+o'Qm /fli6«o ;+3Lodfgjclwsf/ cfof]usf] k|ltj]bg;fj{hlgs e}/x“bf jfO{;LPnsf If]qLo;lrjx¿ nlntk'/sf] k'Nrf]sl:yt/flq dgf]/~hgsf] s]Gb| dflgPsf]n'lDagL /f]wL Snaaf6 xltof/;lxtkqmfp k/]sf] ;dfrf/ …sflGtk'/Úb } lgsn] k |sflzt u/ ]sf ] 5 .;dfrf/cg';f/ kqmfp kg]{ eLd;]gl3ld/] / k|sfz nfld5fg] qmdzMnlntk'/ / wflbªsf jfO{;LPnsfIf]qLo ;lrj x'g\ .

Page 6: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 ^sflGtk'/ ;dfrf/ 8fo/Lxfd|f] g]kfndf

cfly{s j[l4b/ lg/fzfhgscflYf{s jif{ @)^#÷)^$ df d'n'ssf] cfly{s j[l4b/ lg/fzfhgs

ePsf] lj1x¿n] cf} +NofPsf 5g\ . pQm cfly{s jif{df d'n'ssf]cflYf{s j[l4b/ @ bzdnj % k|ltztdf ;Lldt /x\of] . cl3Nnf] jif{dfq of] j[l4b/ @ bzdnj * k|ltzt lyof] . ut cfly{s jif{df #;o !# lsnf]ld6/ ;8s tyf & xhf/ % ;o ljBfno yk ePsfsf/0f cfp“bf jif{x¿df o;n] ;sf/fTds kl/0ffd Nofpg ;Sg]cg'dfg lj1x¿n] u/]sf 5g\ . ut cflYf{s jif{df j}b]lzs Jofkf/lg/fzfhgs ePsf] atfOPsf] 5 . pQm cfly{s jif{df /fh:j c;'lndfj[l4 x'g] dfq xf]Og, k|ltJolQm cfDbfgL klg a9]sf] 5 .

:tgkfgsf sf/0f dft[b/df sdLg]kfndf afnd[To'b/df sdL cfPsf] 5 . ljZj :jf:Yo ;+u7gsf

cg';f/ ;g\ !(() otf afnd[To'b/df sdL cfpg'sf sf/0fx¿dWo]cfdfn] lgoldt ¿kdf lzz'nfO{ b"w Vjfpg' /x]sf] hgfPsf] 5 . ;+u7gsfcg';f/ cfdfn] lgoldt b"w VjfPsf sf/0f k|To]s jif{ !@ xhf/afnaflnsfnfO{ arfpg ;lsPsf] 5 . k|To]s jif{ dg]{ ! ;o afnaflnsfdWo]cfdfsf] b"wsf sf/0f #% hgf afnaflnsfnfO{ arfpg ;lsPsf] 5 .

s[lifdf cfl>t 36]g]kfndf s[lifdf lge{/ hgtfsf] ;ª\Vof lg/Gt/ 36\b} uPsf] 5 .

klxn] s[lifdf lge{/ hgtfsf] ;ª\Vof () k|ltzt lyof] . v'nf cy{gLlt,cfly{s pbf/Ls/0f Pj+ v'nf kl/j]zn] gof“ /f]huf/Lsf] cj:yf l;h{gfu/]kl5 s[lifdf cfl>t hgtfsf] ;ª\Vof 36]sf] xf] . k|To]s jif{ ! k|ltztsfb/n] s[lifdf cfl>t hgtfsf] ;ª\Vof 36\b} uPsf] 5 . clxn] of] ;+Vof &%k|ltztdf em/]sf] 5 . s'n >ldsdWo] ^^ k|ltzt sfd s[lifn] lb“b} cfPsf]hgfOPsf] 5 . g]kfnsf] s'n e"lddWo] #( k|ltzt e"–efu s[lif pTkfbgof]Uo 5 .pQm e"lddWo] %@ k|ltzt e"ldsf] dfq k"0f{ ;b'kof]u x'g ;s]sf] 5 .

z/0ffyL{ lszf]/lszf]/Lsf] ;+Vofg]kfndf zf/0ffyL{sf ¿kdf :jLsf/ ul/Psf !* jif{d'lgsf

lszf]/lszf]/Lsf] ;+Vof $! xhf/ 5 . g]kfnsf afnaflnsfsf] l:ylt@)^# gfds k':tsdf pNn]v ePcg';f/ % b]lv !$ jif{;Ddsf sl/a@^ nfv afnaflnsf afn>ldssf ¿kdf sfo{/t /x]sf] pNn]v 5 .tLdWo] !) b]lv !% jif{sf] pd]/ ;d"xsf afnaflnsfsf] ;+Vof bf]Aa/ 5 .afnaflnsfsf] s'n hg;+Vofsf] ) bzdnj %$ k|ltzt afnaflnsfafn>ldssf ¿kdf sfo{/t 5g\ .

cf}ifwLsf] d"No s6f}tLg]kfnsf cf}ifwL pTkfbsx¿n] @$ j6f cf}ifwLsf pkef]Qmf d"Nodf

% b]lv %) k|ltzt s6f}tL ug]{ ePsf 5g\ . o;/L d"No s6f}tLx¿dWo]cf}ifwLx¿df PG6Lafof]l6S;, h'sf tyf /Qmrfk cflb /f]udf k|of]u x'g]cf}ifwL 5g\ . cf}ifwLsf] s6f}tL ul/Psf] d"No cfufdL ebf} !% ut]kl5pTkfbg x'g] cf}ifwLx¿df nfu" x'g]5 . g]kfndf clxn] $) cf}ifwL pTkfbssDkgLn] a;]{lg $ ca{ ?k}of“ a/fa/sf] cf}ifwL pTkfbg ug]{ u/]sf 5g\ .s'n vktsf] $) k|ltzt cf}ifwL g]kfnd} pTkfbg x'g] u/]sf] 5 .

Ps bzsdf sf7df8f}+sf] hg;+Vof $ u'0ffsf7df8f}+ pkTosfsf] hg;+Vof lat]sf] Ps bzsdf $ u'0ffn]

a9]sf] tYof+s sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldltn] ;fj{hlgsu/]sf] 5 . k|fKt hfgsf/Lcg';f/ ljqmd ;+jt\ @)%% df !) nfvdflg;sf] a;f]af; /x]sf] sf7df8f}+ pkTosfdf clxn] $) nfv dflg;a;f]af; u5{g\ . sf7df8f}+ pkTosfsf] a;f]af;nfO{ Jojl:yt ug{ clxn];Dd!! j6f hUuf ljsf; sfo{qmd ;DkGg e};s]sf 5g\ eg] # j6f sfo{qmdclGtd r/0fdf 5 . To;}u/L & j6f sfo{qmd ;~rflnt 5g\ eg] # j6fsfo{qmd o;} cfly{s jif{b]lv ;'? x'g] ePsf 5g\ .

af9Ln] wgL eP/fhdfg

b'O{ jif{cl3 !$ jfv|f / @afR5f lsg]sf /fhdfg oL ;a}rf}kfof af9Ln] aufPkl5 lanf}gfub}{ lyP . Tolt dfq xf]Og, af9Ls}sf/0f 3/d} kfn]sf] Pp6f e}+;L a]kQfePkl5 pgsf] cfDbfgL ;'Sof] t/efUodf ePkl5 b}jn] klg ljufg{;Sb}g eGg] pvfg /fhdfgdf nfu"eof] . pgn] c¿n] s/ u/]/ Psjif{cl3 kz' ladf u/]sf lyP . kz'ladf ubf{ pgn] hDdf ( ;o lt/]sflyP . ufp“df c¿nfO{ klg kz' ladfug{ cfu|x ul/Psf] lyof], c¿n]l;Q}df k};f lsg kmfNg] eg]/ Tof]k|:tfj c:jLsf/ u/]sf lyP . kz'ladf afkt pgn] ;a} rf}kfofsf] !nfv ($ xhf/ ?k}of“ kfpg] ePsf

5g\ . af9Ln] k'/fgf] 3/ eTsfPsfn];/sf/n] yk %) xhf/ ;xof]u/sd lbg] ePkl5 pgsf] xftdfPsfPs nfvf}+ ?k}of“ cfPsf] xf] .;Kt/Lsf] aGb|fxfdf a;f]jf; ug]{/fhdfgn] clxn];Dd Ps}k6s !)xhf/eGbf a9L /sd gb]v]sf]atfPsf 5g\ .

kf“r jif{d} h]nxfdL s;}nfO{ klg crDd

nfUg ;S5 ls kf“r jif{sL aflnsfh]ndf l5g\, t/ wgs'6f lhNnfsf]lhNnf sf/fuf/df kf“r jif{sLnltsf z]kf{ ut h]7b]lv h]ndfl5g\ . ef]hk'/ lhNnf jf]lvd uflj;–& 3/ e} wgs'6f kflv|jf;df

pgn] h]ndf cfdf;“u} a:g'k/]sf]xf] . :s'n hfg] pd]/df h]ndfa:g'k/]kl5 ljleGg ;+3–;+:yfn]pgnfO{ k9fpg / kfngkf]if0f ug]{t Tk/tf b ]v fP k lg pgsLcfdfsf] gful/stf gePsf sf/0fpgnfO{ s'g} klg ;+3–;+:yfn] nfg;ls/x]sf 5}gg\ .

leiff sfk\mn]

@% jif{kl5 h]ndfs'g} JolQmn] s'g} ck/fwdf

;hfo kfPsf] @% jif{kl5 h]ndfa:g'k/]sf] st} ;'Gg' ePsf] 5 <;'Gg'ePsf] 5}g eg] of] ;dfrf/ of];dfrf/ /fd|f];“u k9\g'xf];\ . @% jif{cl3s'6lk6 tyf c+ue+usf] d'2fdf ef]hk'/lhNnf cbfntaf6 ljqmd ;+jt\ @)#(c;f/ @$ ut] @ jif{sf] s}b ;hfokfPsf ef]hk'/ lhNnfsf] /fgLaf;uflj; xsf{ ufp“sf u8'n ljZjsdf{nfO{k|x/Ln] ut ;ftf dfq} kqmfp ug{;s]sf] 5 . kqmfp k/]kl5 ljZjsdf{nfO{pgn] u/]sf] ck/fwafkt h]n rnfgul/Psf] s'/f lhNnf k|x/L sfof{no,ef]hk'/n] hgfPsf] 5 .

Hofg hfg] lk/tLnf ] Ug ] –:jf:gLsf ] dfof

crDd}sf] x'G5 . ljjfxsf] hUu]df;a} lsl;dsf ;fdflhs ;'/Iff lbg]jfrfsf ;fy ljjfx u/ ]sL:jf:gLnfO{ nf ]Ug]n] s'g} klgcj:yfdf ;'/Iff lbg'kg]{ x'G5 . o;/Lcfkm\gL >LdtLnfO{ ;'/Iff lbg]qmddf ¿kGb]xL lhNnf sdxl/ofuflj;sf] l;d/Ldf a:g] OGb|lhtdNnfxn] cfkm\gf] Hofg u'dfpg'k/]sf]5 . 36gfqmd cg';f/ ;f]xL ufp“a:g] /fdgog e/n] cfkm \gL

>LdtL;“u ha/h:tL s/0fL ug{vf]Hbf OGb|lht dNnfxn] /fdgogsf]k|ltsf/ u/] . cfkm\gf] of]hgfdfvnn k'¥ofpg cfPsf dNnfxsf]/fdgogn] tTsfn} xTof u/] . lhNnfk|x/L sfof{no ¿kGb]xLsf cg';f//fdgogn] dNnfxsf] xTofkl5xftv'§f af“w]/ glhs}sf] vf]nfdfkm\of“lslbPsf lyP ./, cGTodf

a]n'gdf d'v jf kDkn] xfjfeg'{ ;fdfGo g} xf] t/ ;Kt/Lsf PsJolQm sfgaf6 a]n'gdf xfjf eg{;S5g\ . Tof] klg b; ;]s]]G8d} ./fhlj/fhsf #! jifL{o o'js b'u8Ps ldg]6df 5j6feGbf a9La]n'gdf xfjf eg{ ;S5g\ . o;sfnflu pgn] Ps jif{b]lv k|of;ub} { cfPsf lyP . gfs y'g]/gfsdf cfPsf] xfjf sfgdf k7fpg]pgsf] sfo{ cfZro{hgs dfq xf]Og,k|z+;fof]Uo klg 5 .

a;f]af; ub}{ cfPsL @$ jifL{ofpgsL cfdf dLgf z]kf{ cfºg}>Ldfg\nfO{ df/]sf] cf/f]kdf h]ndfk/]kl5 kf“r jifL{of nltsf klgcfdf;“u} h]ndf l5g\ . ;+/If0f /x]/rfx ug]{ cfkmGt gePsf sf/0f

ljBfyL{ glk6\g] k|lta4tfkf ]v/f, nfdfrf }/ ; | f ]t

s]Gb|cGtu{t ljleGg ljBfnosflzIfsx¿n] cfkm\gf ljBfyL{x¿nfO{glk6L k9fpg] k|lta4tf JoQmu/]sf 5g\ . nfdfrf}/ ;|f]t s]Gb|sf]cfof]hgf tyf Unf]an PS;gg]kfnsf] ;xof]udf ;~rflnt kf“rl bg ] u } / l x + ; f ty f tg fjJoj:y fkg t f lnd lnPsflzIfsx¿n] ljutdf cfkm"x¿n]ljBfy L {n fO { lk6\g ] u/ ]sfdfkZrfQfk;d]t JoQm u/]sf lyP .

…klxn] cln–cln lkl6GYof],Úcd{nfsL lzlIfsf tf/fs'df/Le§/fO {n ] elgg \ – …eg ]sf ]gdfGg ]x¿nfO { k lg jrgn ];'wfg'{k5{ eGg] 1fg cfPsf] 5 .ÚljBfnodf x'g] lx+;f sd ug{tflndsf] cfof ]hgf ul/Psf ]Unf]an PS;gsf sfo{qmd ;+of]hsefjgf ;'j ]bLn] atfOg\ . @&jif{;Dd lzIf0f k];fdf nfu]sf ;|f]ts]Gb|sf ;|f ]t JolQm n]vfgynfld5fg]n ] ljutdf cfkm "n ]ljBfyL{x¿nfO{ lk6\g] u/]sfdf s]xLkZrQfk ePsf] atfP . pgn] eg]—…lk6]sf] t pgLx¿s} nflu xf], t/;DemfPsf] eP x'g] /x]5 eGg] cg'ejePsf] 5 .Ú ;|f]ts]Gb| cGtu{tsf @)j6f ljBfnosf @& hgf lzIfssf];xeflutf /x]sf] tflnddf aRr'/fda:g]tn] k|lzIf0f lbPsf lyP .

—lqe'jg kf}8]n

Page 7: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 &

8f= afns[i0f ;fxcj;/sf] sdL tyf cfo–cfh{g

ug{ ufx|f] x'“b} uPsf] cfhsf] cj:yfdfJofj;flos lzIffsf] dxŒj a9\b}uPsf] 5 . yf]/} ;dodf g} cWoogk"/f u/]/ ;lhn} /f]huf/ kfpg ;lsg]tyf :jtGq ¿kn] Joj;fo ;~rfngug{ ;lsg] ePsfn] Jofj;floslzIffdf rfk a9]sf] xf] . Jofj;floslzIffcGtu{t d]l8sn If]qdf klg y'k|}k|fljlws ljifo pknAw 5g\ . h;sf]cWoogkZrft\ dWod:t/sf] /f]huf/LlglZrt 5 . k|fljlws lzIff tyfJofj;f los tf lnd kl/ i fb \-l;l6Ole6L_ ;fgf]l7dL, eQmk'/n];~rfng ul//x]sf] lrlsT;f If]qsf]k|jL0ftf k|df0fkq txsf ljleGgsfo{qmdnfO{ ;/sf/n] z}lIfscfwf/–k|bfg u/]kl5 oL ljifocWoog ug{ rfxg] ljBfyL{sf];+Vof cem a9\g] lglZrt 5 .

z}lIfs of]Uotf sfod gx'g]l;l6Ole6Lsf] kf7\oqmdnfO{ kl5Nnf];dodf lqe'jg ljZjljBfnosf]k|jL0ftf k|df0fkq tx a/fa/sf]dfGotf lbOPsf] 5 . lzIffljbx¿sfcg';f/ kf7\oqmd Pp6} ePsfn]l;l6Ole6Lsf] lzIffn] a/fa/Lsf]dfGotf kfPsf] xf] . To;}n] cad]l8sn k|fljlws aGg rfxg]ljBfyL{n] lrlsT;fzf:q cWoog;+:yfgn] ;~rfng u/]sf ;Lldtsn]hsf] dfq d'v tfSg'kg]{ cj:yf/x]g . l;l6Ole6LcGtu{t #) j6fsn]hdf gl;{ªsf] cWofkg x'G5 .To:t} @! j6f sn]hdf l8Knf]dfOg kmfd]{;L, !% j6f sn]hdf :jf:Yo;xfos -Pr=P_, @ j6f sn]hdf8 ] G6n ;xfos tyf Pssn]hdf Nofa 6]lS;lgl;ogsf]cWofkg u/fOG5 . l;l6Ole6Lafx]sklg lrlsT;f cWoog;+:yfgcGtu{t s]xL l;6df oL ljifocWofkg u/fOG5 .l8Knf]df Og kmfd]{;L

g]kfn ;/sf/ cf}ifwL Joj:yfljefun] cf}ifwL laqmL–ljt/0f ug{Go"gtd of]Uotf l8Knf]df Og kmfd]{;Lug'{kg]{ k|fjwfg /fv]sf sf/0f xfno;sf] cWoogdf w]/}sf] ?lr 5 .gf]a]n Ps]8]dL x]Ny ;fOG;cGtu{tkmfd]{;L Og l8Knf]dfsf sf]cl8{g]6/ch'{g ;'j]bL eG5g\– …tLg jif{sf]kmfd]{;L cWoogn] ljBfyL{nfO{ :jtGq¿kn] Joj;fo ;~rfng ug{ d2tu5{, To:t} /f]huf/Lsf] cj;/klg TolQs} pknAw u/fp“5,o;sf/0f of] kf7\oqmd k|efjsf/Lb]lvG5 .Ú l8Knf]df Og kmfd]{;LcWoog u/]sf ljBfyL{n] :gftstxdf klg ;f]xL ljifodf cWoogug{] cj;/ kfp“5g\ .

cf } i fwL laqmL–ljt/0fdf;f]x|b]lv tL; k|ltzt ;Ddsf]d'gfkmf x'g] ePsfn] klg k|foMljBfyL{n] of] sf];{kZrft\ cfkm}+Jofkf/;d]t ug{ ;Sg] kmfd]{;L sIff;~rfng ul//x]sf] lkgfsn Ps]8]dLsflk|lG;kn CifL ltjf/L atfp“5g\ .ltjf/Lsf cg';f/ Jofj;floslzIffcGtu{t klg kmfd]{;Ldf w]/} cj;/5 . gf]an sn]hdf l8Knf]df Ogkmfd]{;L cWoog/t nId0f kf08]n]cf}ifwL ljt/0fsf nflu dfq of]ljifo cWoog ug]{ eGg] s'/f untePsf] atfP . kf08]sf cg';f/ kmfd]{;LcWoog u/]/ To;}df ljlzi6 lzIffxfl;n ug{] cj;/ klg TolQs} 5 .

sf7df8f}+ pkTosfleq !)j6f sn]hdf l8Knf]df Og kmfd]{;LcWofkg x ' G5 . l;l6Ole6L–

d]l8sn k|fljlwsdf kof{Kt /f]huf/L

cGtu{tsf ;a} sn]hdf $)–$)j6f l;6 pknAw 5 . g]kfn :s'nckm x]Ny ;fOG; n}grf}/, sflGtk'/sn ]h ckm d ] l8sn ;fOG;;LtfkfOnf, lkgfsn 6]lSgsnsn]h nugv]n, cng]kfn OlG6:Ro'6ckm d]l8sn ;fOG; hf]/kf6L, g]kfnOlG6:Ro'6 km/ x]Ny ;fOG; af}4,g];gn Ps]8]dL km/ x]Ny ;fOGyaNv' , g];gn lehg sn]h afg]Zj/,>4f gl;{ª SofDk; l7dL, g];gnOlG6:Ro'6 ckm d]l8sn ;fOG;PG8 6]Sgf]nf]hL yfkfynL tyf gf]a]nPs]8]dL, l;gfd+un, sf7df8f} +pkTosfleqsf l8Knf]df Og kmfd]{;LcWofkg u/fOg] sn]h x'g\ . To:t}pkTosfaflx/ dx ]Gb |gu/-s~rgk'/_, lj/f6gu/, a'6jn, kf]v/f,lrtjg, /fhlj/fh, w/fg cflb:yfgdf o;sf] cWofkg u/fOG5 .:jf:Yo ;xfos

:jf:Yo ;xfos lgs} k'/fgf]kf7 \oqmd xf ] . lqe 'jgljZjljBfnoaf6 o;sf] cWofkgk|f/De eP klg xfn of] kf7\oqmdl;l6Ole6LcGtu{tsf sn]hdf dfq;Lldt 5 . lrlsT;ssf] ;+Vof sdx'g' / ePsf lrlsT;sx¿ klg ;x/LIf]qd} ;Lldt /x]sfn] :jf:Yo;xfosdf /f]huf/Lsf] cj:yf /fd|f]dflgG5 . vf;u/L u|fdL0f If]qsf…8fS6/Ú sf ¿kdf lrlgg] :jf:Yo;xfosn] ;fdfGo la/fdLsf] /fd|f]pkrf/ ug{ ;Sg'sf ;fy} ;fdfGolr/kmf/ Pj+ k|;"lt ;]jf klglbg;S5 . o;afx]s Pd=aL=aL=P;=sf] cWoog ug]{ cj;/ klg kfpg;lsg] ePsfn], :jf:Yo ;xfossf]cWoog ;Defjgfo'Qm dflgG5 .

:jf:Yo ;xfos cWoogsfnf lu btf { ePsf !% j6fSofDk;dWo] rf/j6f SofDk;g];gn Ps]8]dL km/ x]Ny ;fOG;aNv', g]kfn OlG:6Ro'6 ckm x]Ny;fOG; af}4, xf]nL lehg SofDk;afg]Zj/ tyf g]kfn OlG:6Ro'6 ckmd]l8sn ;fOG; PG8 6]Sgf]nf]hLyfkfynL, sf7df8f}+df 5g\ . x]Ny

cl;:6]G6 cWoogsf nflu :s'nckm x]Ny ;fOG; e/tk'/, lrtjgdf^@ j6f l;6 5g\ eg] af“sL cGo;a} sn]hdf $)–$) j6f l;65'6\ofOPsf] 5 . :jf:Yo ;xfoscWofkgsf nflu sf7df8f}+afx]slj/f6gu/, wgu9L, dx]Gb|gu/,/fhlj/fh, jL/uGh, a'6jn, kf]v/f,g ]k fnuGh, hgsk '/ tyfpnf{af/Ldf sn]h 5g\ .8]G6n ;fOG;

8]G6n ;fOG;sf] cWoogsf7df8f}+df dfq 5 . $) l;6 ePsf]sf7df8f+} df]8n c:ktfn tyf;dfh :s'n ckm 8]lG6:6«Ldfk|jL0ftf k|df0fkq txsf] cWofkgu/fOG5 . Psftkm{ bf“tsf la/fdLsf];+Vof a9\bf ] 5 eg] csf{tkm{s:d]l6s p2]Zon] bf“tsf] dfWodaf6;f}Gbo{ a9fpg] km];g rn]sfn] 8]G6n

;fOG;sf] cWoog /fd|f] b]lvG5 . xfd|f]d'n'ssf] ;Gbe{df bf“tsf] pkrf/sfnflu dWod:t/sf] hgzlQmsf] sdLePsfn] /f]huf/sf b[li6sf]0fn] of] ljifopkof]uL b]lvG5 . ;do–;dodf bf“tsf]pkrf/ ug'{k5{ eGg] hgr]tgfu|fld0f:t/;Dd km}n“b} uPsf] kfOG5 .Nofa 6]lSgl;og

k|of]uzfnf cyf{t\ Nofaljgf:jf:Yo lj1fg g} ck"/f] x'G5 . To;}n]k|df0fkq txsf] …Nofa 6]lSg;ogÚsf]dxŒj a9\bf] 5 . c:ktfnsf] ;+Vofa9\b} uPsfn] Nofa 6]lSgl;ogx¿n]cWoogkZrft\ t'?Gt} /f]huf/Lkfpg ;S5g\ . e/tk'/ lrtjgl:yt:s'n ckm x]Ny ;fOG; g]kfndfNofa k|ljlw cWofkg x'g] Ps dfqsn]h xf] . of] sn]hn] k|df0fkqtxdf k|To]s jif{ #) hgf ljBfyL{egf{ lng] u/]sf] 5 .

l;l6Ole6LcGtu{tsf ;a}z}lIfs sfo{qmddf egf{ kfpg] cfwf/Pp6} 5 . gl;{ª -:6fkm g;{_ ,l8Knf ]df Og kmfd] {;L, Pr=P,8 ] G 6n ;x fos ty f No fa6]lSgl;og s'g} klg sfo{qmddfegf{ x'g ljBfyL{n] P;Pn;LdfsDtLdf bf];|f] >]0fLdf pQL0f{ u/]sf]x 'g 'k5 { . OR5's pDd]bjf/n];DalGwt SofDk;af6 cfj]bg btf{u/fO;s]kl5 tf]lsPsf] ldltdf k|j]zk/LIff lbg'k5{ . k|j]z k/LIffdf

c+u|]hL, clgjfo{ ul0ft / lj1fgu/L tLg ljifodf %)–%) c+s u/L! ;o %) c+ssf] j:t'ut k|Zg;f]lwPsf] x'G5 . $) k|ltzt c+sNofP k/LIffyL{ pQL0f{ x'g] eP klgegf{ kfpgsf nflu pTs[i6tfsf];"rL x]l/g] ePsfn] hlt a9L c+sNofof] egf{ kfpg] ;Defjgf pltg} a9L x'G5 . Pp6f sfo{qmdsfnflu cfj]bg lbPsf] pDd]bjf/n]csf]{ sfo{qmdsf] l;6 vfnL ePegf{ kfpg ;S5 .

/]l8of]u|fkmLsf] cWoog/]l8of]u|fkmL klg lrlsT;fzf:qsf] Pp6f cleGg

c+u xf] . PS;/], lel8of] PS;/], l;6L :Sofg tyfPd=cf/=cfO{= /]l8of]u|fkmLsf d'Vo pknlAw x'g\ .g]kfndf l8Knf]df Og /]l8of]u|fkmLsf] cWooglrlsT;fzf:q cWoog ;+:yfg dxf/fhuGhdf dfq;Lldt 5 . of] ljifo cWoogsf nflu lj1fgtkm{k|jL0ftf k|df0fkq txdf sDtLdf %) k|ltzt c+sNofPsf] x'g'k5{ . k|j]z k/LIffdf ;xefuL eP/ pTs[i6!* df kg{ ;Sg] ljBfyL{n] dfq of] ljifo cWoog ug{kfp“5g\ . aL=P:;L= -/]l8of]u|fkmL_ sf] cWoogsf nflulrlsT;fzf:q cWoog ;+:yfg dxf/fhuGhdf rf/tyf aLkLs]cfO{PrP; w/fgdf 5 u/L g]kfndf hDdfb;j6f sf ]6f 5 . aL=P:;L= -/ ] l8of ]u | fkmL_rf/jif] { cWoog xf] eg] l8Knf]df Og /]l8of]u|fkmLk|df0fkq txsf] !* dlxg] cWoog xf] . b'j} txsf]cfj]bgsf nflu rflxg] Go"gtd of]Uotf Pp6} ePsfn]

ljBfyL{n] klxnf] k|fyldstf aL=P:;L= -/]l8of]u|fkmL_nfO{ lbPsf] kfOG5 .

;fdfGo PS;/], ljz]if lsl;dsf PS;/]x¿ l;6L:sfg tyf Pd=cfO{=cfO{= ug{ /]l8of]u|fkm/ geO{ x'“b}g .xfd|f] b]zsf] kl/k|]Iodf /]l8of]u|fkmL cWoog u/]sfljBfyL{sf] ;w}+ cefj 5 . sltko cj:yfdf c:ktfnn]cfkm\g} ;|f]tdf tflnd pknAw u/fPsf u}/k|fljlwsx¿n]/]l8of]u|fkm/sf] e"ldsf lgjf{x ub}{ cfPsf 5g\ .To;sf/0f klg of] ljifo /f]huf/Lsf b[li6sf]0fn] ;kmndfGg ;lsG5 . g]kfnsf /]l8of]u|fkm/n] lel8of] PS;/]cyf{t\ cN6«f;f]gf]u|fkmLrflx“ ug{ kfp“b}gg\ . lel8of]PS;/]sf] ljz]if tflnd k|fKt u/]sf /]l8of]u|fkm/n] ef/ttyf cGo d'n'sdf Tof] sfd ug{ kfp“5g\ . g]kfndfeg] /]l8of]nf]lh:6 -lrlsT;s_ n] g} of] sfd ub}{cfPsf 5g\ . To:t} k|jL0ftf k|df0fkq tx a/fa/sf]dfGotf lbOg] l8Knf]df Og /]l8of]u|fkmLsf] cWoogsf nfluP;Pn;L pQL0f{ u/]sf ljBfyL{nfO{ cj;/ lbg'kg]{ ts{ lj1x¿sf]5 . lj1x¿sf cg';f/ k|df0fkq pQL0f{ u/]sf ljBfyL{x¿nfO{k|df0fkq txs} lzIff lbg' /fd|f] xf]Og .

Page 8: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 *

lj1ffg

k|Zg M d]/f] d]n 8]lne/Ll;:6ddf tkfO{+n] k|of; ug'{ePsf]Od]n k'u]g eg]/ hjfkm cfp“5 <o;sf] sf/0f s] xf] xf]nf <

–cfl/kmpQ/ M o'h/n] d]n k7fp“bf

k|fKt ug]{sf] d]lnª 7]ufgf 6fOku/]sf] x'G5 . o;sf] cy{ o'h/sf]Od]n l;:6dn] 7]ufgf pNn]v ePsf]d]n k|fKt ug]{ JolQmsf] 8f]d]g /To;sf] d]n ;e{/sf] vf]hL u5{ .ha Od]n l;:6dn] d]n k|fKt ug]{JolQmsf] d]n ;e{/;“u ;Dks{ u5{,k7fpg nfluPsf] Od]nnfO{ ;e{/sfdfWodaf6 hfg lbg] ls /f]Sg] eGg]s'/f d]n ;e{/n] lgwf{/0f u5{ . olbd]n k|fkssf] ;e{/n] d]n k7fpg]JolQmsf] 7]ufgfnfO{ cgfjZosd]lnª -:Kofldª_ sf] ;"rLdf /fv]sf]/x]5 jf Tof] 7]ufgfnfO{ Ans u/]sf]/x]5 eg] ;e{/n] Tof] Dof;]hnfO{c:jLsf/ ul/lbG5 / cGttM k7fpg]JolQmsf] OGaS;df kms]{/ cfp“5 .

To:t} h;n] d]n k|fKt ug]{xf], p;sf] d]n ;e{/ Jo:t e}k7fOPsf] ;dodf l/l;e ug{ ;s]geg] klg Od]n lkmtf{ x'G5 . o;/Lk|fkssf] d]n ;e{/n] Od]n l/l;eug{ gkfOsg} lkmtf{ ePsf] Od]nnfO{xf8{ afpG; elgG5 . k|fkssf] d]n;e{/n] Psk6s :jLsf/ ul/;s]sf]5 eg] Od]nnfO{ k'gM lkmtf{ k7fpg;Sg] ljleGg pkfo 5g\ . k|fkssf]7]ufgf pNn]v ePsf] d]n ;e{/n]pQm 7]ufgf To; l;:6ddf rfn" 5ls 5}g vf]hL u5{ . olb 7]ufgflqmofzLn eP To;nfO{ Od]n k|fKtug]{ ;'ljwf lbg] jf /f]Sg] Joj:yfug{ ;lsG5 . 7]ufgf rfn" gePsf]v08df Od]n :jtM kmls{G5 .To;}u/L d]n k7fp“bf 7]ufgf 6fOkubf{ uNtL ePdf unt 7]ufgfdfd]n hfg] jf Tof] unt 7]ufgf klgrfn" geP d]n lkmtf{ cfp“5 . 6fOkul/Psf ] 7 ]ufgfnfO { /fd |f ]; “ubf]xf]¥ofP/ hf“Rg' plrt x'G5 .cToGt uf]Ko hfgsf/L;lxtsfOd]nx¿ c;fjwfgLjz cs}{ 7]ufgfdfk'u]sf y'k|} pbfx/0f 5g\ . 7]ufgfsf:k]lnª / 86, 8\of; z'4 6fOku/L cIf/x¿aLr vfnL 7fp“ gx'g]u/L ;a} cIf/nfO{ :dn n]6/df6fOk ug'{k5{ eg] c;fjwfgLsfsf/0f s'g} sf]8 jf 6\ofu 6fOkePsf] 5–5}g ljrf/ ug'{k5{ .

xNsf k]o :jf:Yosf nflu xflgsf/sxNsf k]o kbfy{nfO{ nfdf]

;do;Dd lau|g glbg Jofks¿kdf k|of]udf NofOg] /;fogn]dfgj hLjsf]ifnfO{ Iflt kfg{ ;Sg]tYo km ]nf k/ ]k l5 cfkm \g fafnaflnsfx¿sf] xNsf k]o kbfy{df/dfpg] k|j[lQdf c+s'z nufpgcleefjsnfO{ ;Nnfx lbOPsf] 5 .xNsf k]odf k|r'/ dfqfdf k|of]ux'g] O{ @!! -;f]l8od a]Ghf]o6_ n]8LPgPsf] dxŒjk"0f { efunfO{a]sfdsf] agfP/ sf]ifx¿df uDeL/If lt k ' ¥ofpg ;Sg ] tYocg';Gwfgn] b]vfPkl5 o:tf] qf;JoQm ul/Psf] xf] .

k|of]uzfnf k/LIf0fx¿n] pQm/;fogsf] k|of]un] kfls{G;G; tyfsn]hf]sf] l;/f]l;;h:tf zf/Ll/scj:yf laufb}{ nfg] /f]u lgDTofpg;Sg] b]vfPsf] 5 . tyflk, vfBdfgs]Gb| / k]o kbfy{sf lgdf{tfx¿k|of]udf Nofpg cg'dlt lbOg'cl3o:tf /;fogx¿sf] k/LIf0f ul/“b}cfPsf] atfp“5g\ .

O{ @!! cyjf ;f]l8od

a]Ghf]o6dfly ;]lkmN8 ljZjljBfnosfdn]s'n/ afof]nhLsf ljz]if1 lk6/lkk]/n] cg';Gwfg u/]sf x'g\ . pgn]s ] kfP eg ] pQm /;fogn ]ld6f]sf]lG8«of elgg] 8LPgPsf]dxŒjk"0f{ lx:;fnfO{ Iflt k'¥ofpg;S5 . tL /;fogx¿df l8PgPsf]ld6f]sflG8«ofnfO{ lgliqmo kfg]{ /xb};Ddsf] Iflt k'¥ofpg ;Sg];fdYo{ x'G5 .

dflg;nfO{ pmhf{ k|bfg ug{

o;nfO{ vdL/, JofS6]l/of /9';L dfg{ xNsf k]o, hfd, k|m'6 h';/ ;nfb 8«]l;ªdf k|of]u ul/G5 .le6fldg ;L;“u ld;fp“bf o;n]a]Gh]gsf] :j¿k lnG5 h'g SofG;/lgDTofpg ] Ps tŒj xf ] .sf]sfsf]nfsf k|jQmf eG5g\— …xfdLn]ld;fj6sf nflu k|of]u ug]{ ;a}tŒj a]nfot / o'/f]k]nL ;+3af6;'/lIft 5g\ egL k|dfl0ft ul/Psf5g\ . xfdLn] lgb]{zg lng] eg]sf]pgLx¿af6} xf] .Ú

vfB dfg s]Gb|sf Ps k|jQmfn];]fl8od a]Ghf]o6 tyf a]Ghf]OsPl;8 vfB k|of]hgsf nflu :jLs[ltk |fKt /;fog ePsf ] atfP .;f]l8od a]Ghf]o6dfly o'/f]k]nL ;+3/ cd]l/sL vfB tyf cf}ifwLJoj:yf ljefun] u/]sf k/LIf0fx¿w]/} k'/fgf e};s]sfn] e/ kg{g;lsg] lkk]//sf] bfjL 5 . lkk]//eG5g\— …;a} s'/fh:t} ;'/Iff hf“rklg w]/} cl3 al9;s]sf] 5 . krf;jif{cl3 ug{ g;s]sf] w]/} sl7ghf“rx¿ cfh ug{ ;lsG5 .

OlGhlgol/ª k|bz{g

sf:sL— kf]v/f OlGhlgol/ªsn]h, lkms] {sf ljBfyL {x¿n]cWoogsf qmddf l;s]sf] 1fgnfO{Ps k|bz{gLdfkm{t b]vfPsf 5g\ .…rf}yf] k]s OlGhlol/ª PS;f]–@))&Ú df ljBfyL{åf/f tof/kfl/Psf ljleGg ;fdu|L /flvPsflyP . l:jr sG6«f]n /f]af]6, :k];/f ]af ]6, On]S6 « f ] lgs jfr8u,cgnfOg, 6\ofS; k]d]G6 ckme]Osn, c6f]d]l6s ?d nfO6 sG6«f]n,ljB'tLo ef]l6ª oGq h:tf oGqk |bz {gLdf x ]g { kfOGYof ] .

ljBfyL{x¿åf/f lgdf{0f ul/Psf;fdu|Ln] b]zljsf;df 6]jf k'¥ofpg]ljZjf; cjnf]sgstf{x¿n] JoQmu/] . sn]hsf clGtd ;]d]:6f/dfcWoog/t ljBfyL {n ] l;s]sf ]1fgnfO{ k|bz{gL ug{ sn]hn] x/]sjif{ OlGhlg/oª PS:kf] ub}{ cfPsf]sn]hsf lk|lG;kn n]vaxfb'/ u'?ªn];fKtflxsnfO{ atfP .

–k|]d g]kfnL

dlxnf / x\ofG8Aofu/f]huf/df ;+nUg dlxnfx¿n]

7"nf–7"nf xft]emf]nf -x\ofG8Aofu_lnP/ lx“8\g] k|rng ljZjJofkL ¿kd}al9/x ]sf ] cj:yfdf To:tfx\ofG8Aofu lnP/ lx“8\g' :jf:Yosf]lx;fan] plrt gx'g] lrlsT;x¿n]atfPsf 5g\ . emG8} la|kms]; cfsf/dfl8hfOg ul/Psf To:tf x\ofG8AofulnP/ lx“8\bf 3f“6L tyf 6fpsf] b'Vg];d:of cfpg] u/]sf] cd]l/sfsf]6]S;f;l:yt Pp6f :jf:Yo s]Gb|sflrlsT;sx¿n] atfPsf 5g\ . # b]lv$ bzdnj % lsnf]u|fd;Ddsf] tf}n

x'g] x\ofG8Aofu lgoldth:tf] af]Sb}cfPsf dlxnfx¿df To; k|sf/sf];d:of b]lvg] u/]sf] 5 .

k]glsn/ / :jf:YokL8f sd ug{] sfddf nf]slk|o

dflgPsf], ;j{;fwf/0fn] ;]jg ug]{Pl:k|g, a|'lkmg, O;]6fldgf]lkmgh:tfcf}ifwL ;]jgn] /Qmrfk a9fpg] /Xbo/f]u nfUg] ;Defjgf /x]]sf]cd]l/sL j}1flgsx¿n] atfPsf 5g\ .kL8f sd ug]{ cf}ifwL vfg] dflg;x¿dfpQm cf}ifwL ;]jg gug]{x¿df eGbfb'O{ltxfO{ a9L /Qmrfk a9fpg]cg';Gwfgsf] qmddf k|dfl0ft ePsf]5 . ljZjdf nfvf}+ dflg;sf] 6fpsf],bf“t tyf z/L/sf] cGo s'g} efub'v]df sd ug{sf nflu b'vfO sdug]{ cf}ifwL ;]jg u/]/ pN6} /Qmrfktyf Xbo3fth:tf /f]unfO{ lgdGq0ffug' { lj8Dagfsf] ljifo ePsf]j}1flgsx¿n] atfPsf 5g\ . halssltko lrlsT;sn] Xbof3ftaf6aRg lbgsf] Ps rSsL Pl:k|g vfg];Nnfx lb“b} cfPsf 5g\ .

gf]lsofsf] Aof6«Ldf v/faLut ;ftf df]afOn ;]6 lgdf{tf

sDkgL gf]lsofsf] Psvfn] Aof6«Ldfv/faL ePsf] s'/fn] ;+;f/e/ txNsfd l R r o f ] .g f ] l s o fsDkgLn] g}c f lwsf l/s¿kdf pQmh f g s f / LlbP/ ;r]t/xg cfkm\gfu | f x s n f O {cfu|x u/]sf]l y o f ] .h f k f g s f ]d f T ; ' l ; t fA o f 6 « LO G8 l : 6 « onsDkgL lnld6]8af6 pTkflbtgf]lsof a|fG8sf aLPn–% ;L gfdsAof6«Ldf o; k|sf/sf] v/faLb ] lvPsf ] 5 . ;g \ @))%l8;]Da/b]lv @))^ gf]e]Da/;DdpTkflbt pQm a|fG8sf Aof6«Ldfk|fljlws q'l6 b]lvPsf] s'/f klgsDkgLn] hgfof] . pQm a|fG8sf Aof6«Lrfh{ ubf{ ;ls{6x¿ a9L tfTg] / To;n]k|ToIf c;/ k'Ug] s'/f atfOof] .

gf]lsofn] pQm a|f0G8sf #)s/f]8 Aof6«L pTkfbg u/]sf] lyof] .To;dWo] dfT;'l;tf sDkgLn] dfq$ s/f]8 ^ nfv Aof6«L pTkfbgu/]sf] lyof] . u|fxsn] pQm cjlwdfpTkfbg ePsf Aof6«LnfO{ gf]lsofs}j]a;fO6df hf“r ug{ ;Sg] Joj:yfldnfOPsf] 5 . gf]lsofsf] cflwsfl/sj]a;fO6 8An'8An'8An'86 gf]lsof 86

sddf uP/ Aof6«L l/Kn]:d]G6df lSnsu/L Aof6«Ldf pNn]lvt @^ c+s 6fOkubf{ Aof6«L v/fa xf] jf xf]Og kQf

nufpg ;lsG5 .v/fa Aof6«Lsf];6\6f csf]{ Aof6«L

p k n A wu / f p g ]

Joj:yfk lg

gf]lsofn] u/]sf]5 . Aof6«Lsf] sdhf]/Lsf

sf/0f clxn];Dd ;+;f/e/nueu ! ;o 36gf 36]sf 5g\,t/ o;af6 s'g} zf/Ll/s Iflt eg]ePsf] 5}g . g]kfndf gf]lsofsf]cflwsfl/s ljqm ]tf lgof ]l6 «sg]kfndfkm{t u|fxsn] Aof6«L ;f6\g;Sg] Joj:yf ldnfOPsf] 5 .

aLPn–% ;Ldf lnlyod Aof6«L/flvPsf] 5 . lnlyod k|of ]uul/Psf] Aof6«L ljut s]xL jif{b]lvg} ljjfbdf k/]sf] 5 . ;f]gLn] cfkm\gf]Nofk6kdf lnlyod k|of]u ul/Psfsl/a ! s/f]8 Aof6«L ahf/jf6 lkmtf{lnPsf] lyof] . tf]l;jf, 8]n tyfn ]gf ]efn ] klg To:t } sbdp7fpg'k/ ]sf ] lyof ] . 6f ]of ]6fsDkgLn] cfkm\gf] xfOla|8 sf/sf]Aof6«Ldf klg o:t} v/faLsf ];Defjgfsf sf/0f o;sf] nlGrªdfl9nfO ul//x]sf] 5 .

ld6f]sf]lG8«ofn] clS;hg vkt u5{/ olb To;df Iflt k'Uof] eg] hLjsf]ifn]uDeL/ ¿kdf grflx“bf] k|ltlqmof lbgyfN5 . To;kl5 kfls{G;G; / gzfnfO{a]sDdf kfg]{h:tf 8LPgPsf] Iflt;“uuf“l;Psf y'k|} /f]u 5g\ . To;dflyklg a'9\of}nLsf] k"0f{ k|lqmof g} ;'?x'G5 . sfaf] {g]6]8 k]o kbfy{nfO{;8\gaf6 /f]Sg] tŒjsf ¿kdf ;f]l8oda ]ghf ]o6nfO { k ]o kbfy {pTkfbsx¿n] k|of]udf NofO/x]sf 5g\ .

Page 9: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007ebf} &, @)^$ (

ukm} t xf]

km]l/ g]tf eP nfdfs]xL ;do s'g}

klg ; +3–; +:yfsf ]kbdf g/x]sf o'j/fhnfdfnfO{ km]l/ g]tfag]sf 5g\ . nf]s–tGqk|lt cf:yf /fVg]l;g]sdL{x¿n] u7gu/ ]sf ] ;~hfnsf ];+of]hs ePsf 5g\—nfdf . nfdf nfdf] ;dob]lv g]kfnL rnlrqarfp cleofgdf h'6]sf 5g\ . ljb]zLrnlrqlj?4 ;lqmotfsf ;fy nfu]sf nfdfn]cfkm\gf] k'/fg} sd{nfO{ lg/Gt/tf lbg] ePsf5g\ ;~hfnsf] ;+of]hs ePkl5 .

lgdf{tf ;+3, lgb] {zs ;dfhh:tf;+:yfsf cWoIf e};]s]sf nfdfn] kbdf /x“bfljb]zL rnlrqlj?4 ;+3if{ u/]sf lyP, t/kbaf6 aflxl/Pkl5 pgsf] g]kfnL rnlrqarfp cfGbf]ng t'lxPsf] lyof] . oxL df}sfsf]kmfObf p7fp“b} zfxL zf;gsfndf lxGbLrnlrqdf nfUb} cfPsf] Pd=hL= z'Ns @)k|ltztaf6 36fP/ !% k|ltzt agfOPsf]lyof] . tTsfnLg ;dodf nfdfn] Pd=hL= z'Ns36fPsf] ljifodf lj/f]w u/] klg To;sf] st};'g'jfO ePg . nfdfs} g]t[Tjdf ul7t ;~hfnn]ljb]zL rnlrqdf nufO“b} cfPsf] Go"gtd z'Nsa9fpg] of]hgf agfPsf] 5 . ;fy} pgn] ljb]zLrnlrqnfO{ sf]6f l;:6ddf Nofpg] of]hgfagfPsf 5g\ . g]kfnL rnlrqnfO{ kl/efliftug'{sf ;fy} :jb]zL rnlrqsf] ljsf;sf nfluljz]if sfo{qmd ug]{ of]hgf ;~hfnsf] 5 .

lgb]{zs Zofd e6\6/fO{ b+u5g clxn] . klxnf] rnlrqaf6} /fd|f];kmntf xft kf/]sf ZofdnfO{ cacsf]{ l;g]df agfpg] hf]; rn]sf]5 . df]km;nsf] kf]v/f, gf/fo0f3f6,latf{df]8 cflb ;x/ahf/sf xndfrnlrq rnfPsf Zofdn] tLxnaf6 /fd|f] cfDbfgL dfq u/]gg\,/]:kf]G;;d]t /fd|} kfP .

lgb]{zs Zofd dfq xf]Og, w]/}lgdf{tf pT;flxt x'g yfn]sf 5g\

gfos lbnLk /fodfemLukmf8L t 5“b}5g\, To;dfly pgLem"6 af]Ng klg dflx/ 5g\ eg]/rrf{ rNg] u/]sf] 5 . klxn] o:tf]cf/f]k e'jg s];Ldfly nfUg] u/]sf]lyof], clxn] eg] Tof] la+8f] oLrNtLsf gfosn] le/]5g\ . …lbnLksf]ukm lbg] k|j[lQsf] s'/} gu/f}+Ú,lbnLknfO { glhsaf6 lrGg ]rnlrq If]qs} pgsf Ps ldq

eG5g\ . s'/f ukmsf] dfq xf]Og,pgn] af]Ng] u/]sf] em"6sf] klg xf] .gfd rn]sf oL gfos lsg em"6af]N5g\, pgL;“u} ;f]Wg'k5{ . pgn]em"6 af]n]sf] Pp6f k|;ª\usf] s'/fu/f}+ . dfemLbfO rnlrq agfPsfl;lSsdsf ljho s]?ªn] csf]{rnlrq agfpg] hdsf]{ u/]/ gfoslbnLk /fodfemL / gflosf ;l~rtfn'O6]n;“u s'/fsfgL u/]sf lyP .

lbnLk lsg em"6f] af]N5g\ <

df}lns kmfO6sf kIfw/ of]u]Gb|…;w}+ Pp6} ;"qdf rnlrq agfP/ x'“b}g . bz{snfO{

g]kfnL rnlrqk|lt cfslif{t ug{ gof“ ljifo vf]Hg'k5{ÚeGg] of]u]Gb| >]i7 nf]stGqkl5 ;a}n] dfcf]jfbL hgo'4dfrnlrq agfpg yfn]sf] eP/ cfkm"n] g]kfnL ;]gfnfO{ ljifoagfPsf] atfPsf 5g\ . P]ltxfl;s rnlrq …jL/ u0f]zdfgÚdfåGå lgb]{zg u/]kl5 rrf{df cfPsf of]u]Gb| >]i7 calgdf{tfsf ¿kdf klg btf{ ePsf 5g\ . g]kfnL rnlrqsdhf]/ eof] eGg] s'/fdf ;xdlt hgfpg] >]i7n] agfpgnfu]sf] rnlrqsf] zLif{s g} …;}lgsÚ /flvPsf] 5 . of]u]Gb|n];"qa4 kmfO6sf] lj/f]w ub}{ cfkm\gf] rnlrq …;}lgsÚdfdf}lns kmfO6 /fVg] bfaL klg u/] . o;cl3 pgn] cfkm\gf];xf]b/ bfh' g/]Gb| >]i7sf] nufgLdf dfz{n cf6{sf v]nf8Lsf]hLjgsyfdf cfwfl/t rnlrq …v]nf8LÚ sf] lgb]{zg u/]sflyP . …;}lgsÚ eGg]lalQs} sltn] /fhg}lts rnlrq agfpgnfu]sf] eg]/ klg l6Kk0fL u/]sf 5g\, t/ ;f]let a:g]tsf]lgb]{zgdf aGg] of] rnlrq ljz'4 dgf]/~hs x'g] bfaLof]u]Gb|sf] 5 . syfgs rnlrq eP klg …;}lgsÚnfO{ pgLåGå lgb]{zssf] rnlrq eGg ?rfp“5g\ . pgsf] eg]sf]df}lns åGå klg oxL rnlrqdf x]g{ kfOg]5, t/ To;sfnflu )^% ;fn nfUg}k5{ .

…5f]/fsf] Hofgrflx“ ;fgf] 5, t/ p;n]nufpg] sk8f eg] cfkm\gf] cfsf/eGbf bf]Aa/x]l//x]sf] 5,Ú sl/a &–* jif{cl3 clxn]sfrlr{t ¥ofk ufos ;'lbg kf]v/]nsf /fhg}lts;dLIfs a'afn] 5f]/fnfO{ sk8f lsGbf ef]u]sf]oyfy{ xf] of], cGttM 5f]/fsf] rfxgfnfO{ pgn];fy lbg}kg]{ eof] . To;otf ;'lbg nuftf/To:t} k|sf/sf klx/g nufp“b} cfPsf 5g\ .pgnfO{ To:tf kf];fs ;'xfp“5 . zf/Ll/sagf}6eGbf 7"nf kf];fs nufpg' lxkxk6« ] G8 xf ] . ; ' lbg eG5g\– tkfO { +x¿n]nufpg] klx/g / xfd|f] klx/gsf] cfsf/dfw]/} g} km/s 5 . ltg} ;'lbg sflGtk'/6]lnlehgsf] ;dfrf/ / v]ns'b;DaGwLsfo{qmddf cfddflg;sf] klx/gdf b]lvG5g\ .To;a]nf aflx/ b]lvg] ;'lbg / jf:tljs;'lbgsf] Hofgdf k|:6 cGt/ b]lvG5 . 7"nfcfsf/sf klx/g nufP/ 7"nf] Hofg b]vfpg];'lbg oltv]/ ;f“Rr} Hofg agfpg] cleofgdfnfu]sf 5g\ . gof“ afg]Zj/l:yt Ps lkm6g];;]G6/df laxfg % ah]b]lv & ah];Dd s;/tul//x]sf] e]l6g] ;'lbgsf cg';f/ clxn] g}klg pgsf] zf/Ll/s agf}6df w]/} kl/jt{gcfO;s]sf] 5 . h] xf];\, w]/} x;'/]/ df]6fpg'eGbfs;/t u/]/ Hofg agfpg' w]/} /fd|f] xf] .

Hofg agfpg] wf]sf]

lgdf{tfx¿sf] pT;fxcr]n . kl5Nnf] ;dodf k|blz{trnlrqsf] Jofkf/df ;'wf/ cfPkl5lgdf{tf, lgb]{zs Pj+ ljt/s;d]tpT;flxt x'g yfn]sf x'g . lgdf{tflr/~hLjL a:g]t eG5g\— …bz{snfO{dg kg]{ ljifodf rnlrq agfpg'k5{ .rn]g eg]/ lg/fz x'g'kg]{ l:ylt5}g .Ú d'n'ssf] ;d;fdlos cj:yfbzf{pg] u/L rnlrq …o'4Ú agfPsfa:g]tn] klg pQm rnlrqaf6 /fd|};kmntf xft kf/]sf lyP . rnlrq/fd|f] x'g'sf ;fy} xntkm{ bz{ssf]cfsif{0f;d]t a9]sfn] rnlrqsf]Jofkf/df k|ult ePsf] pgsf] 7x/5 . …clxn]s} l:ylt sfod /x\of]eg] rnlrqsf] nfut p7fpgvf;} uf¥xf] 5}g .Ú a:g]t atfP .

To;f] t clego ubf{ub} {lgdf{tf aGg k'u]sf lbnLk /fodfemLklg sd v';L 5}gg\ . klxnf]rnlrqjf6 /fd|} ;kmntf xft kf/]sflbnLkn] ca clego;“u }lgdf{0fsfo{nfO{ klg lg/Gt/tf lbg]of]hgf agfPsf 5g\ . lbnLk eG5g\—…clegoaf6 h'g ;kmntf kfPsf]lyP“, lgdf{0fsfo{af6 klg plQs}

;Gt'i6 5' .Ú klxnf] rnlrqsf];kmntfaf6 pT;flxt lbnLk of]rnlrq ;kmn x'g'nfO{ cfkm\gf] ;d"xsf];kmntf atfp“5g\ .

cl3Nnf jif{sf c;f/–;fpgdfk|bz{g ePsf rnlrqn] /fd|f] glthflb“b}gy], t/ o;kfln To:tf] ePg .df]km;n / sf7df8f}+df k|bz{gul/Psf k|foM rnlrqn] /fd|} Jofkf/u/] . ufp“7fp“df v]tLkftLsf] df};deP klg rnlrqsf] Jofkf/ /fd|} eof] .sf7df8f}+df h:t} df]km;ndf klgJofkf/ /fd|f] x'g yfn]kl5 cfdlgdf{tfpT;flxt ePsf 5g\ .

h] xf];\, sf]dn jnLnfO{dfGg}k5{, l;Sj]n z}nLdf pgn]ljjfx k|;ª\udf cfwfl/t eP/ nf]s–uLlt;+u|x ;fj{hlgs ub}{ cfPsLl5g\ . o; qmddf pgL ljjfbdfklg cfpg] u/]sL l5g\ . /ftf] ;f8L/ rf]nLdf ;lhP/ ;fj{hlgs x'g]jnLnfO{ jf:tljs hLjgdf eg]clxn];Dd /ftf] klx/g nufpg]cj;/ h'6]sf] 5}g . pd]/n] rf/ bzs3sf{pg nflu;s] klg ljjfxsf] nuggh'/]sL oL uflosfn] ^) ;fndfz"Go jif{ ePsfn] ljjfx gug]{atfPsL lyOg\ . To;kl5 pgn]xªsª cfO{8Ljfnf;“u rSs/rln/x]sf] / rf“8} g} nuguf7f]s:g] klg atfOg\, t/ clxn];Ddpgsf] cf}krfl/s ljjfx ePsf]va/ ;'Gg kfOPsf] 5}g .

pgsf] ljjfxdf xfdLnfOrf;f] x'g}k5{ eGg] 5}g, t/ pgn]>[ª\vnfa4 ¿kdf ljjfxs} k|;ª\usfuLt ufpg yfn]kl5 eg] xfdL klglsg gaf]Ng] < jnLn] ljjfxsf]k|;ª\u af/Daf/ p7fpg'df pgsf]s'07f cleJoQm ePsf] a'em\g;lsG5 . jnLsf] ljjfx gePsfn]g} x'g;S5, pgsf nflu uLt

n]lvlbg]x¿n] klg lg/Gt/ To:t}k|sf/sf uLt n]v]/ ;xof]uk'¥ofO/x]sf 5g\ .

;'?df …lax] efÚ5}g=== sf]xLdfUg cfÚ5}gÚ zLif{ssf] nf]suLtufPsL jnLn] …kf]Onf hfg kfd==ÚuLtaf6 w]/} cfnf]rgf v]Kg'k¥of] .jnLhL klg s] sd, o; k6ssf]tLhnfO{ nlIft u/]/ pgn] ljjfxe};s]sf] cg'ejdf …sfG5L a"9LNofpg kfO“b}g===Ú zLif {ssf]nf]suLlt;+u|x ahf/df NofPsLl5g\ . …lax] efÚ5}gÚ df s;}n]dfUg gcfPsf] kL8f cleJoQmu/]sL sf]dnn] bf];|f] >[ª\vnfdfeujfg\ lzj;“u kf]On hfg kfdeg]/ cfzLjf{b dfu]sL lyOg\ .oL b'j} uLt pgsf] jf:tljshLjg;“u klg d]n vfG5g\, t/o; k6ssf] sfG5L a"9L NofpgkfOb}g eGg'n] sf]dnn] slxn] lax]ul/5g\ eg]/ rf;f] a9]sf] 5 .st} sf]dnn] u'kr'k ljjfx tul/ggg\ < jf:tljs hLjgsyfufpg] sf]dnn] u'kr'k agfPsfkf]On] sfG5L leœofpg cf“6]sfn]va/bf/L ug{ t of] uLt ufPsLxf]Ogg\ <

jnLhLsf kf]O stf 5g\ <

;fpg dlxgfsf] clGtd z'qmaf/ dx]Gb| k'ln;x]Ny Snadf dg;'g l:kGh, u]6 j]6Ú zLif{sdf Pp6f8fG; kf6L{ ;DkGg eof] . sfnf] afbnn] cfsfz 5f]k];“u};f“em kg{ yfn]kl5 dx]Gb| k'ln; x]Ny Snasf]kf}8Lkf]v/Ljl/kl/ 8fG; kf6L{df /Dg rfxg]x¿sf] eL8la:tf/} a9\g yfn]sf] lyof] . lbgel/sf] em/Ln] jftfj/0fklg clns lr;} lyof] . ;fob To;}n] xf]nf, gfr]/ hLpttfpg'eGbf klxn] lx\j:sL / lao/sf] r':sLn] z/L/ttfpg]x¿ la:tf/} ;nanfpg yfn] . geGb} ;f“emsf]sl/a ;f9] ;ft aHg yfn]kl5 8L=h]= ;'bfg / ko{6g;'Gb/L s'G5fª df]Qmfgn] 8fG; kf6L{nfO{ ult lbP . clgk|f/De eof] ;f+uLlts dg;'g kmgkmgLsf] r6f/f] .

l8h] ;'bfg / 8Lh] k|j]zn] l;8L rSsf 3'dfp“b}uLt–;+uLt km]b}{ hfGy] / ;f]xL tfndf gfRg]x¿ lbnvf]n]/ /dfp“b} uP . /ftsf] sl/a kf}g] afx| ah];Dd

rsf]{ ;f+uLlts tfndf gfRg], pk|mg] qmd rln/x\of] .l:kGh Sna # ;o ^) l8u|Ln] cfof]hgf u/]sf]pQm 8fG; kf6L{df ko{6g ;'Gb/L k|ltof]lutfsfkm];g df]8lnª tyf ldl8of If]ql;t cfj4JolQmx¿sf] /fd|} hd36 lyof] .

;f+uLlts dg;'g kmgkmgL

b'j}nfO{ lnP/ rnlrq agfpg] lgwf]u/]sf s]?ªn] rnlrq 5fof+sgsfnflu b 'j } hgfnfO { l;lSsdaf]nfPsf lyP, t/ l;lSsd k'u]gfos lbnLk /fodfemL / c?l0fdfnD;fn . lgdf{tf s]?ªn] k|Zg u/]—vf]O ;l~rtf < lbnLkn] pQ/ lbP–…;l~rtfsf] xft ef“lrof], To;sf/0fc?l0fdfnfO{ lnP/ cfPsf] .Ú To;a]nfg[To lgb]{zs sdn /fO{ klg ToxL+lyP . sfd ;lsPkl5 g]kfnaf6uPsf] o'lg6 kmls{of] . gflosf;l~rtf / g[To lgb]{zs sdnaLremfkfdf 5fof+sg e}/x]sf] csf]{rnlrqsf] ;]6df e]6 eof] . sdnn];f]w]– ltd|f] xft slxn] 7Ls eof] <;l~rtf 5Ss kl/g\ . kl5 pgnfO{yfxf eof], lbnLkn] xft ef“lrPsf]eg]sfn] g[To–lgb]{zsn] ;xfg'e'ltb;f{pg To:tf] k|Zg u/]sf /x]5g\ .otf lbnLkn] eg] of] s'/f xNnfdfq} ePsf] atfP . lbnLkhL, xNnfxf] ls ;f“rf] xf] < of] t tkfO{+nfO{dfq yfxf x'g] s'/f xf] .

Page 10: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 !)

cg';Gwfg ug{ o;}df kLPr8L ug]{ ;f]r cfof] .h;nfO{ d}n] cfkm" cWoog/t sf]nlDaof o'lgel;{6Ldfk]; u/]+ . o'lgel;{6Ln] d]/f] k|:tfj :jLsf/ ub}{ 5fqj[lQlbg] atfPkl5 d]/f] ;kgf ;fsf/ ePsf] 5 .� tkfO{+nfO{ dg kg]{ efsf s'g xf] <dnfO{ …ldld{/]df efn] af;]sf], ;kgLdf ememNsf]cfO/xG5 lakgLdf ltdL xf“;]sf]Ú efsf ;a}eGbfdg k/]sf] efsf xf] . d}n] clxn]Dd oxL efsfdfbf]xf]/L ufPsL 5' .� g]kfnL nf]sbf]xf]/Lsf g/fd|f kIf s]–s] 5g\ <;du|df g]kfnL nf]sbf]xf]/L dnfO{ c;fWo} /fd|f] /;DkGg 5, t/ oxf“ /x/ k"/f ug{ PNad lgsfNg]rng /x]5, clg PNad a]r]/ Ps}rf]l6 k};f sdfpgvf]Hg] klg w]/} /x]5g\, of] /fd|f] s'/f xf]Og . csf]{s'/f c+u|]hL zAbsf] k|of]u hyfefjL x'“bf] /x]5 .w]/}h;f] uLt s]6fs]6Lsf] dfofk|]d;“u hf]l8Psf,clncln cZnLntf ePsf klg x'“bf /x]5g\, o:tf]x'g' x'“b}g . clxn]sf] o'u ;"rgf / ;~rf/sf] o'uePsfn] ;x/df ah]sf uLtx¿ Pkm=Pd= /]l8of]dfkm{tt'?Gt} ufp“ufp“df k'U5g\ . To;n] b]zsf] ;+:s[lt Pj+k/Dk/fdf cf3ft k'¥ofpg ;S5 . bf]xf]/Ln] ;dfhnfO{{dfu{lgb]{zg ug'{k5{ .� g]kfnsf] s'g–s'g 7fp“df k'u]/ cWoog ug'{eof] <d}n] u08sL / n'lDagL c~rnsf k|foM ;a} lhNnfdfk'u]/ bf]xf]/Lsf ;DaGwdf cWoog u/]sL 5' eg]k"j{sf wgs'6f / t]x|y'd;Dd k'u]sL 5' .� AjfOk|m]G8 agfpg'ePsf] 5 <5}g . clxn] d b'O{ jif{leq kLPr8L ;s]/ d]/f] sn]hsf]C0f ltg{ rfxG5' . To;kl5 dfq} AjfOk|m]G8 agfpg],ljjfx klg ug]{ .� g]kfnd} 3/hd ug]{ ljrf/ t 5}g <clxNo} To:tf] s]xL ;f]r]sL t 5}g, t/ dg]kfnLx¿sf] w]/} s'/faf6 k|efljt e};s]sL 5' .s'g} nfos o'js dg k/]sf] v08df g]kfnd}ljjfx ug{ ;S5' .� eljiodf s] ug]{ nIo 5 <d ;fg}b]lv uLt–;+uLtk|]dL lyP“ . dflg;sf] hLjg /;dfhdf ;+uLtsf] 7"nf] dxŒj x'G5 eGg] d}n] a'em]sL5' . oxL s'/f c¿nfO{ k9fP/ af“8\g rfxG5' .

–6f]k/fh zdf{

� klxnf] k6s slxn] g]kfn cfpg'ePsf] lyof] <d cf7 jif{cl3 ;g\ !((( df 3'Dg] p2]Zon] g]kfncfPsL lyP“ . To;kl5 cfpg]–hfg] qmd hf/L 5 .� bf]xf]/L uLtk|lt s;/L cfslif{t x'g'eof] <klxnf] k6s sf7df8f}+df cfp“bf Toxf“sf bf]xf]/L/]:6'/f“df a:bf g]kfnL df}lns / k/Dk/fut vfgf,Toxf“ k|:t't ul/Psf] s]6f / s]6L ;d"xsf] uLtsf]k|lt:kwf{ -o;}nfO{ bf]xf]/L eGbf /x]5g\_, snfsf/sf]klx/gh:tf s'/f dnfO{ Psbd} gf}nf] / /fd|f]nfUof] . kl5 a'em\bf oL ;a} s'/f bf]xf]/L;“ucleGg ¿kdf uf“l;Psf /x]5g\ . o;}af6 k|efljtePsL x'“ .� bf]xf]/L ufpg slxn]b]lv ;'? ug'{ef] <Ps jif{hlt eof] . klxnf] k6s ndh'ªsf] uf}+8fufp“df Pp6f 6'Ssf ufP/ ;'? u/]sL x'“ .� g]kfnL nf]sbf]xf ]/Ld} kLPr8L ug] { ;f]rs;/L cfof] <ha d nf]sbf]xf]/Laf6 k|efljt eP“ To;kl5 d}n]o;sf af/]df w]/} s'/f a'em\g] k|of; u/]+, h;af6nf]sbf]xf]/Ldf dgf]/~hg dfq ge} n}+lus lje]b,/fli6«otf, df}lnskg, a;fO“–;/fO, /xg;xg,s]6fs]6LaLr k|]d / ;Demf}tfh:tf y'k|} s'/f uf“l;Psf]yfxf eof] . clg o; ljifodf ulx/f] cWoog,

g]kfnL o'jfx¿ kfZrfTo ;+:s[lt / ;+uLt cg';/0f ug{ cu|;/ e}/x]sfa]nf Ps cd]l/sg o'jtL eg] g]kfnL nf]s;+:s[lt / k/Dk/fdfcfwfl/t nf]sbf]xf]/Ldf ;dlk{t ePsL l5g\. pgL cyf{t\ cd]l/sfsf]Dofl8;g lj:slG;g ;x/sL gful/s @& jifL{of cfgf :6f/ clxn]sf7df8f}+df a;]/ g]kfnL nf]sbf]xf]/Ldf ljBfjfl/lw -kLPr8L_ ub}{l5g\.;ft dlxgf nufP/ g]kfnL efiff l;s]sL cfgf dHhfn] bf]xf]/L ufpg;lS5g\.

xªsªdf df]8n sG6]:6sf] /Gsf]

xªsªdf klg g]kfn;'Gb/Lk|ltof]lutfsf] rxnkxn a9]sf] 5 .xªsªdf a;f]af; ug] { g]kfnLo'jtLx¿dfem ld; xªsª / ld; 6\ofn]G6xG6 xªsª tyf o'jfx¿nfO{ nlIftld:6/ xªsªh:tf k|ltof]lutf a;]{lgx'g] u/]sf 5g\ . o:tf k|ltof]lutfn]g]kfnL o'jfo'jtLx¿nfO{ x/]s If]qdfcu|;/ u/fpg] sfd u/]sf] 5 .

;g\ !((* b]lv ;'? ePsf]ld; g]kfn xªsª;“u} oxf“ df]8lnª/ ;f}Gbo{;DaGwL k|ltof]lutfx¿n]lg/Gt/tf kfpg yfn]sf x'g\ . oxf“/x]sf Jofkfl/s ;:yfx¿n] ;f}Gbo{k|ltof]lutfx¿df k|fof]hssf] e"ldsflgjf{x ug{ yfn]kl5 xªsªdfAo '6LsG6 ]:6;DaGwL ultljlwkm:6fp“b } uPsf ] xf ] . g ]kfnLo'jtLx¿sf] ?lrnfO{ Wofgdf /fv]/l8«D; cglnld6]8sf] Joj:yfkgdfhf“ul/nf o'jtLx¿ nIdL yfkf /fO{,

dldtf u'?ª tyf tf/f ;'Aafldn]/ 6\ofn]G6 xG6 d]3f df]8nsG6]:6 @))& ug{ nfu]sf x'g\ .k | ltof ] lutfn ] xªsªdf a:g ]g]kfnLx¿nfO{ dgf]/~hg k|bfg ug]{dfq xf]Og, af}l4s k|ltefx¿sf]vf]hL;d]t ub}{ cfPsf] 5 . k|ltof]lutfdfefu lnP/ pkflw lhTg] ;'Gb/Lx¿n]xªsªdf aGg] Do'lhs lel8of]b]lvrnlrqx¿;Dddf cj;/ kfO/x]sf5g\ . ;f}Gbo{;DaGwL k|ltof]lutfn]

tof/L clGtd r/0fdf k'u]sf] 5 .o; k6s x 'g nfu ]sf ]

k|ltof]lutfsf nflu bh{gf} o'jtLn]cfj]bg kmf/d e/] klg k|f/lDes5gf}6df gf} hgf o'jtL dfq k/]sf5g\ . ;a} k|ltof]uL plQs} bIf /cfTdljZjf; ePsf 5g\ . oL gf}hgf o'jtL clxn] ljleGg k|lzIf0fdfJo:t 5g\ . k|lt:kwL{ o'jtLx¿sf]kmf]6f];];g xªsªdf nf]slk|o g]kfnLj]a;fO6 Prs] g]kfn 86sdsfhut cDa' u'?ªn] u/]sf x'g\ . o;k6s k|lt:kwL{ ;'Gb/Lx¿nfO{ ef]6xfNg] Joj:yf klg ul/Psf] 5 .Prs]g]kfn 86 sdaf6 ef]6 xfnL;a}eGbf a9L ef]6 k|fKt ug] {k|lt:kwL{nfO{ ld; Eo'c/ RjfO;pkflw k|bfg ul/g] s'/f j]a;fO6sfk|wfg ;Dkfbs kzg td'n] atfP .

ld; g]kfn xªsª @)))dldtf u'?ª tyf !((& df ld:6/w/fgsf km:6 /g/–ck tf/f ;'Aafk|ltof]lutfsL d'Vo sf]l/of]u|fkm/x'g\ . k|ltof]lutfdf ;'Gb/tfsf] k|bz{gdfq ge} cGt/lglxt k|ltefnfO{ klgplQs} dxŒj lbOg] cfof]hs ;+:yfsLJoj:yflksf nIdL yfkf /fO{n]atfOg\ . k|ltof]lutfdf g]kfnsfljleGg lhNnfaf6 cfP/ xªsªdfa;f]af; ub}{ cfPsf ;'Gb/Lx¿sf];xeflutf 5 .

–lzj zdf{

tl:a/

M h

utcDa

' u'?ª

, Pr

s]g]k

fn 8

6sd

5gf}6df k/]sf o'jtLx¿

!= l/of /fO{ -;+v'jf;ef_@= ;GbLkf yfkf -w/fg_#= k"hf s“8]n -afUn'ª_$= ;'gLtf u'?ª -kf]v/f_%= zf]ef 3n] -lrtjg_^= ;'l:dtf u'?ª -e}/xjf_&= cGh'l;+x yfkf -a'6jn_*= ;f]lkmof /fO{ -;+v'jf;ef_(= gtf;f >]i7 -w/fg_

g]kfnL df]8nx¿nfO{ o; If]qdfcfpg] af6f] v'n]sf] dfq xf]Og,pgLx¿n] o;} If]qaf6 cfk\mgf] efUorDsfPsf 5g\ .

ut jif{ j}zfv dlxgfdfk|ltof]lutf eP klg o; k6s eg]k|ltof]lutf ;/]/ cu:6 @^ cyf{t\ebf} ( ut] k'u]sf] 5 . of] xªsªdfsn]h ljBfnox¿ labf x'g] ;doxf] . km';{bsf] ;do ePsfn] klgo;k6s ;xefuL o'jtLx¿sf];+Vof a9L b]lvof] . xªsªl:ytSofl/6\; sDo'lg6L lk|G; P8jf8{xndf x 'g ] k | lt:kwf { of ]k|ltof]lutfsf] t];|f] ;+:s/0f xf] .o;cl3 bLlKt yfkf yfkf j;GtLk'gn] 6\ofn]G6 xG6sf] pkflwr'ld;s]sf 5g\ . cfof]hs ;+:yfsLsf]l/of]u|fkm/ tyf k"j{ ld; g]kfnxªsª dldtf u'?ªn] lbPsf]hfgsf/Lcg';f/ k|ltof]lutfsf]

cfwf ef]6 k|zfGtsf] kIfdf;fKtflxs ;dfrf/

w/fg– t ]; | f ] O l G8ogcfO8nsf] bf}8df g]kfnL d"nsfk|lt:kwL{ k|zfGt tfdfª k|anbfa]bf/sf ¿kdf cl3 al9/x]sf5g\ . ef/tLo 6]lnlehg Rofgn…;f]gLÚn] tLg jif{b]lv cfof]hgf ub}{cfPsf] of] ;f+uLlts k|ltof]lutfdfo;kfln ;a}eGbf a9L dt k|zfGtn]k|fKt ul//x]sf] atfOG5 . utzlgaf/sf] k|lt:kwf{kl5 k|zfGtn]pTs[i6 kf“rdf k|j]z kfPsf 5g\ .

kl5Nnf] k6ssf] k|lt:kwf{df;f]gL Rofgnn] k|fKt u/]sf] s'n !%nfv dtdWo] & nfv dt k|zfGtsf]kIfdf /x]sf] atfOPsf] 5 . ;f]gLRofgnnfO{ k|fKt k|To]s $ dtdWo]Ps dt k|zfGtsf] kIfdf /xg] u/]sf]bfhL{lnªjf;Ln] ;f]gL RofgnnfO{pb \w [t ub } { atfPsf 5g \ .bfhL{lnªl:yt t'ª;'ªsf k|zfGtnfO{ljhoL agfpg g ]kfnLx¿hf]8tf]8n] nfluk/]sf 5g\ . bfhL{lnªIf]qsf k|To]s 3/af6 k|To]s ;ftfsDtLdf # ;o ef]6 k|zfGtnfO{ xfNg]ul/Psf] ljgf]b nfdf bf]ª atfp“5g\ .z'qmaf/ a]n'sLb]lv /fte/ hfu|fda;]/ pgLx¿n] ef]6 lbO/x]sf 5g\ .

nfdfsf cg';f/ sf7df8f}+, w/fg,O6x/L, lj/f6gu/, bds, latf{df]8,Onfd, sf“s8leQf cflb If]qsfafl;Gbfx¿ cfkm}+ tyf k|ltlglwx¿nfO{bfhL{lnª k7fp“b} k|zfGtnfO{ ef]6

lbO/x]sf 5g\ . pTs[i6 kf“rsf]k|lt:kwf{df k|zfGtnfO{ ef]6 lbgsf7df8f}+af6 k|Voft x]o/ l8hfOg/gLn 8]lj8 s6'jfn o;} ;ftfbfhL{lnª k'u] . k"jL { g]kfnsfafl;Gbfx¿ ;LdfjtL{ ef/tLo ahf/uO{ k|zfGtnfO{ ef]6 lbO/x]sf 5g\eg] ef/tLo e"ld k'Ug g;Sg]x¿cfkm\g} ufp“–;x/df /sd ;+sng u/Lk|ltlglwnfO{ ;Ldfkfl/ k7fP/ ef]6xfln/x]sf 5g\ . ef]6 lbg ;LdfjtL{ef/tLo ahf/ k'u]sf g]kfnLx¿nfO{ToxL+sf ;dy{sx¿n] ef]6 xfNgsflglDt ef/tLo df]afOnsf l;dsf8{pknAw u/fp“b} cfPsf 5g\ .

pTs[i6 kf“rdf k|zfGtnfO{pEofpg w/fg]x¿n] !# xhf/ ef/tLo

?k}of“sf] sl/a $ xhf/ % ;o ef]6xfn]sf] ;xof]u ;+sng ;ldltsf ;+of]hsafa'/fd of]~hgn] atfP . ;+of]hs of]~hgsfcg';f/ ^ ;ftfotf w/fg]x¿n] %)xhf/eGbf a9L ef/tLo ?k}of“ k|zfGtnfO{ef]6 lbg vr{ ul/;s]sf 5g\ .

ef]6 lbgsf lglDt /sdpknAw u/fpg]x¿sf] 3'O“rf] g} nfUg]u/]sf] of]~hgn] atfP . Ps bh{go'jf 3/–3/ 8'n]/ tyf efg'rf]sdf:6n /fv]/ k|zfGtnfO{ ef]6 lbg/sd ;+sng ul//x]sf 5g\ .pgLx¿n] ;fKtflxs ¿kdf # hgfk|ltlglw bfhL{lnª k7fO{ w/fgsftkm{af6 ef]6 lb“b} cfPsf 5g\ . @$jifL{o o'js k|zfGt PskN6 dfq…8]Gh/ hf]gÚdf k/]sf 5g\ .

x]o/ :6fOln:6 gLn 8]la8n] sf7df8f}+ dndf k|zfGtsf] kIfdf 6f“u]sf] Aofg/

/fhwfgLsf ld:6/ PG8 ld;sf7df8f}+— ljut s]xL jif{ otfb]lv x'“b} cfPsf]

ld:6/ PG8 ld; /fhwfgL zLif {ssf ] df ]8nk|ltof]lutfn] o; k6s klg lg/Gt/tf kfpg] ePsf]5 . /fhwfgLsf ;fy} df]km;ndf k|lt:kwf{Tds sfo{qmd;~rfngdf ;lqmo /x“b} cfPsf] b P/f] df]8lnª Ph]G;Ln]cfof]hgf ug] { of] k|ltof]lutf ef]ln zflgaf/cGt/f{li6«o ;Dd]ng s]Gb|df cfof]lht x'“b}5 . ;kgh]= zdf{sf] Joj:yfkg tyf l;4fGt l3ld/]sf]sf]l/of]u|fkmL /xg] k|ltof]lutfdf sl/a b'O{ bh{go'jfo'jtLsf] ;xeflutf 5 . ev{/} kf]v/fdf ;DkGgld; klZrdf~rn k|ltof]lutfsf ;xefuLx¿n] klgefu lng] of] k|lt:kwf{df ld:6/ PG8 ld;sfcltl/Qm cGo ljwfsf ljh]tfx¿ klg 5gf}6ul/g]5 . sfo{qmdnfO{ dgf]/~hgk"0f{ agfpg cGov'/fssf ;fydf afnaflnsf;DaGwL km];g ;f]klg ;dfj]z ul/g]5 .

lnl6n lhlgo; g]xfsf7df8f}+— afnclwsf/ cfhsf] cfjZostf eGg]

gf/f;lxt ut zlgaf/ &–!@ jif{ pd]/ ;d"xsf %%hgf afnaflnsf ;d]6]/ …lnl6n lhlgo; g]kfnÚzLif{ssf] afnaflnsf;DaGwL k|lt:kwf{ ;DkGg eof] .l8«d P/fsf] cfof]hgfdf ;DkGg pQm k|ltof]lutfsf;xefuLx¿ km]d km];gåf/f tof/ kfl/Psf klx/gdf;lhPsf lyP . kl/rofTds, a]:6 8«];, 6k 6\j]G6L /6k Py u/L rf/ r/0fdf ljeflht ;f] k|ltof]lutfnfO{;f]lkmof dxh{g / k'ikf yfkfn] sf]l/of]u|fkmL u/]sflyP . sf]l/of]u|fkmLdf zld{nf u'?ª / dlgnf >]i7sf]klg ;xsfo{ lyof] . %% hgf k|lt:kwL{af6 k|f/De e}6k 6\j]G6Ldf 5flgPsf ;xefuLx¿n] k|Zgf]Q/sf] ;f6f]lgb]{lzt ljifodf cfkm\gf] cleJolQm lbPsf lyP .

cGttM 6k Pydf /fd|f] / pTs[i6 k|:t'lt lbP/ g]xfdxh{gn] lnl6n lhlgo; g]kfnsf] pkflw lhltg\ .k|ltof]lutfsf] km:6 g/gck pkflwdf cleK;f a:g]tn]sAhf hdfOg\ eg] /f]lhgf bfxfn / cf:df kf]v/]n;+o'Qm ¿kdf ;]s]G8 /g/ck 5gf}6 eP . cGopkflwx¿tkm{ >'lt s'“j/ df:6/ 6\ofn]G6]8, ;f]lvgf/l~ht df:6/ l8l;lKng, ;+hLjgL ;'j]bL a]:6kmf]6f]h]lgs, Sofhl/g /l~ht d:6 k|m]G8l;k, g]xfdxh{g j]:6 :kLr, ;lgn u'?ª d:6 PlS6e, :g]xf/fgf d:6 rfld{ª k;{gfln6L, ;lrg u'?ª a]:6kkm{d]{G;, gLlndf /f0ffdu/ a]:6 :dfOn tyf t[lKtdxh{g d:6 l:j6 5flgP .

km';b{sf] s'/fsfgL

tl:j/ M ;

fOj/;

+;f/ 8

6sd

Page 11: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007

lkmNdL va/

!!

gof“ lgb ] {zs /fdhLnfld5fg]n] lgb]{zg u/]sf] rnlrq3fts ebf }sf ] clGtd ;ftfpkTosfaflx/af6 k|bz{gdf cfpg]ePsf] 5 . k|e'zdz]/ ha/fsf]lgdf{0f /x]sf] of] rnlrqdf /ldt9'+ufgf, em/gf yfkf, ;'dg l;+x,ul/df kGt, /lj a:g]t, hLjgn'O“6]n cflbsf] d'Vo e"ldsf 5 .nId0f z]ifsf] ;+uLt ;'Gg kfOg]3ftsdf b'O{j6f uLt dfq} 5g\ .

lxdfn s];Lsf] åGå tyf s'df/avtLsf] 5fof“sg /xg] …/fdan/fdÚ lr/~hLjL a:g]tsf]rf}aL;f}+ rnlrq xf] .

tLg jif {sf ] lj>fdkl5lgb]{zs t'n;L l3ld/]n] rnlrq…b]zÚ sf] lgb]{zg ug]{ ePsf 5g\ .>j0f l3ld/] lgdf{tf /xg] b]zdf/fh]z xdfn, lg?tf l;+x, lglvnpk|]tLsf] d'Vo e"ldsf /xg] kSsfePsf] 5 . To;}u/L klxnf] k6sl3ld/ ] SofDksf ] rnlrqdfzDe'lht af“:sf]6fn] ;+uLt lbg]ePsf 5g\ . …b]zÚ /fli6«o efjgfhufpg] rnlrq x'g]5 .

zf]let a:g]tåf/f lgb]{lztld;g ne Og l;lSsdsf ]5fof+sg b"|t ultdf e}/x]sf] s'/flgb]{zs a:g]tn] atfPsf 5g\ .ljqmfGt a:g]t, ?:df /fO { ,gfu]Gb| l/hfnsf ;fy} w]/}h;f]l; lSsd ] k | ltefn ] clegou l//x ]s f ] ld;g ne Ogl; l Ssdsf ] syf ljsf;cfrfo{n] n]v]sf x'g\ . o;cl3lgb]{zs a:g]tn] b;j6f rnlrqlgb]{zg ul/;s]sf 5g\ . ld;gne Og l;lSsdsf ] lgdf {0fznf]g lkmND;n] ul//x]sf] 5 .

uflosf b Lk f em fsf ]syfdf lgs} klxn] pgsf ufos>Ldfg\ plbtgf/fo0f emfn] lgdf{0fug]{ elgPsf] rnlrq …bf]af6f]ÚcGttM rnlrq lgdf{tf 6+snD;fnn] lgdf{0f u/]sf 5g\ . xfnpQm rnlrqsf ] lgdf {0fsfo{;DkGg ePsf] 5 . k|bz{gsf]tof/Ldf /x]sf] pQm rnlrqnfO{lIflth l;g] cf6{\;sf] Aofg/dflgb]{zs bof/fd bfxfnn] lgb]{zgu/]sf x'g\ . rnlrqdf /fh]zxdfn, lglvn pk|]tL tyf ul/dfkGtsf] s]Gb|Lo e"ldsf 5 eg]o;sf ] ; +u Lt zDe ' lhtaf;sf]6fn] lbPsf 5g\ .

g]kfnL rnlrqdf klgPlgd];g k|ljlwsf] k|of]u a9\b}uPsf] 5 . oxL qmddf xfndfG5]nfO{ Plgd];g u/]/ afhagfO{ p8fOPsf] rnlrq …afhÚsf]lgdf {0f e }/x ]sf ] 5 . bLksa:g]tn] lgb] {zg u/]sf] pQmrnlrqdf /fh]z 9'+ufgf, k'hgfk|wfg, wd]{Gb| cfrfo{, ¿kf kf7s,1fg'h+u yfkf cflb snfsf/sf]d'Vo e"ldsf 5 . ;fpg dlxgfsf]clGtd ;ftflt/ k|bz{gdf NofOg]pQm rnlrqdf ;'bfd yfkfn];+uLt lbPsf 5g\ .

ne u'? /]vf

d !* jifL{o o'js x'“ . xfd|f] hftdf dfdfsL5f]/L;“u ljjfx ug{ ldN5 t/ km'k"sL 5f]/LnfO{ ljjfxug{ ldNb}g . d]/f] / km'k"sL 5f]/LaLr k|]d ;DaGw5 . xfdL Ps–csf{lagf af“Rg klg ;Sb}gf}+ . km'k"sL5f]/L gftfn] pgL d]/L lbbL kl5{g\ . xfd|f cfkmGttyf ;dfhnfO{ of] s'/f kRb}g eGg] s'/f xfdLnfO{yfxf 5 . xfd|f] dfuL ljjfx c;Dej 5 . To;}n]d}n] pgnfO{ eufP/ ljjfx ug'{ plrt xf]nf ls of];DaGwnfO{ 6'ª\Uofpg' < ;xL lg0f{o lng ;ls/x]sf]5}g, d s] u¿“ <

—P;=s]=tkfO{+sf] ;d:of ;fdflhs k/Dk/f;“u uf“l;Psf]

5 . sltko k|]ldk|]ldsfn] ;a} lsl;dsf ;fdflhsk/Dk/fsf lj?4 ljb|f]x u/]sf] pbfx/0f xfdL;“u k|z:t}

kf7sx¿sf] k|]d lh1f;f Pj+ ;d:of ;dfwfg ug]{p2]Zon] xfdLn] of] :tDe ;'? u/]sf xf}+. cfkm\gfk|]d;DaGwL ljleGg ;d:of xfdLnfO{ n]lvk7fpg'xf];\. tL ;d:ofsf] ;dfwfg ljleGg ljz]if1sf] /fo–;Nnfxcg'¿k gflosf /]vf yfkfn] vf]Hg] k|of;ug'{x'g]5. of] :tDesf nflu s'g} z'Ns nfUg]5}g.cfkm\gf] ;d:of ;fKtflxssf] 7]ufgfdf k7fpg'xf]nf.

gf/fo0f k'/Låf/f lgb]{lztrnlrq cNklj/fd k|bz{gsflglDt tof/ ePsf] lgdf{0f kIfn]hgfPsf] 5 . b]zel/ Ps} k6sk|bz{gdf cfpg nfu]sf] pQmrnlrqdf dfcf ]j fb Lå f/ f;~rflnt afx| jif]{ hgo'4sf] syf;d]l6Psf] 5 . cNklj/fddfljho nfdf tyf ;'gLn kf]v|]nsf]d'Vo e"ldsf 5 . ljsf; cfrfo{sf]n]vg /x]sf] cNklj/fdsf] lgdf{0fo'g'; cG;f/L, k|bLk pbo cflbn]u/]sf x'g\ .

;LaL lkmND;sf] k|:t'ltrnlrq …/fd an/fdÚ sf ]5fof “sg k|f/De ePsf] 5 .lr/~hLjL a:g]t lgdf{tf /x]sf]rnlrq …/fd an/fdÚ df lglvnpk|]tL, c?l0fdf nD;fn, cd[th+ua:g]t tyf >Ls[i0f >]i7sf]d'Vo e"ldsf 5 . lzj /]UdLsf]lgb]{zg, ljsf; cfrfo{sf] n]vg,

5, t/ tkfO{+sL km'k"sL 5f]/L;“u tkfO{+sf] /utsf] gftf5 . xfd|f] sfg'gn] klg lglZrt k':tf;Dd /utsf]gftfdf ljjfx ug]{ cg'dlt lb“b}g . j}1flgs ts{x¿n]klg /utsf] gftfdf j}jflxs ;DaGwnfO{ c:jLsf/u5{ . o:tf] l:yltdf tkfO{+n] ;fdflhs k/Dk/f /j}1flgs ts{ b'j}sf] ;Ddfg ug'{ tkfO{+ / tkfO{+sLkm'k'sL 5f]/L b'j}sf] lxtdf b]lvG5 . t;y{ km'k"sL5f ]/LnfO{ eufP/ ljjfx ug' {eGbf tkfO{ +x¿sf];DaGwnfO{ 6'ª\Uofpg' g} plrt x'G5 . lsgeg] k|]deg]sf] k|flKt dfq} xf]Og . tkfO{+x¿n] cfkm\gf] ;DaGw6'ª\Uofpbf klg Ps csf{;“u efjgfTds ;DaGw /fVg;Sg'x 'G5 . o:tf] efjgfTds ;DaGw s'g} klglsl;dsf] zf/Ll/s k|]deGbf pRr sf]6Lsf] x'G5 eGg]k|z:t pbfx/0f 5g\ .

Page 12: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 !$

dflg;sf] e'“8L lsga9\5 < o;nfO{ s;/Lsd ug{ ;lsPnf <

e'“8L hft / k];fcg';f/ a9\5 . cfOdfO{dflg;nfO{ nf]Ug]dflg;n] a9L dfof u/] e'8La9\5, g]tfsf] e|i6frf/n] a9\5, snfsf/sf] vfggkfP/ Uof“l:6«ssf sf/0fn] a9\5, Jofkf/Lsf]hgtfnfO{ sd;n VjfP/ a9\5 . sf/0f kQfnfu]kl5 36fpg t ufx|f] 5}g lg====

bLks/fh lu/L, xf:osnfsf/e'“8L a9\g' ;DkGgtfsf] k|tLs xf] . cf/fd

ug]{, ljnfl;tfdf a:g]x¿sf] e'“8L a9\5 . nUhl/o;nfOkmaf6 6f9f /xof] eg] e'“8L cfkm}+ 36\5 .

cfnf]s>L, ;+uLtsf/s]xL gu/L vfg]–;'Tg] dfq u/]kl5 e'“8L

al9xfN5 lg, /lgª klg ug'{k¥of] . e'“8L a9\g'eg]sf] /f]u a9\g' xf] To;}n] e'“8L 36fpg Snadfhfg'k¥of] . s;}sf] e'“8L 36fpg'kg]{ eP dsxf“k7fOlbP x'G5 .

of]u]Gb| >]i7, åGå lgb]{zs,;~rfns, :6f/ Ps]8]dL

ansf nflu ge} dnsf nflu a]:;/Lx;'/]kl5 e'“8L gnfUg] t s'/} 5}g . l7Ss clgdL7f] vfg'k5{, e'“8L cfkm}+ 7Lsdf cfp“5 .

lz/f]dl0f bjf8L, snfsf/lao/ vfg] / a;La;L ukm r'6\g]x¿sf]

e'“8L gnfu]/ s;sf] nfU5 < To;}n] clgolGqttl/sfn] vfg' ePg . >LdtLn] dfof u/]gg\ eg]hlt e'“8L nfu] klg 3l6xfN5 lg .

;Ltf/fd kf]v/]n, ufos

s]jn Ps k|Zg

l;dl;d] kfgLdf tLhsf] /demd

bLkgu/sf] k|fª\u0fdf ut zlgaf/v'nf tLh uLt / g[To sfo{qmd;DkGg eof] . a'4e"ld o'jf Snasf]

cfof ]hgfdf :yfgLo aLaLPgRofgnsf] nf]s 5xf/L ;f+uLltssfo{qmdsf nflu 5fof+sg ul/Psf]sfo{qmddf /ftf] ;f/L / Anfphclg r'/fkf ]t];lxtsf uxgfn];lhPsf dlxnfx¿ l;dl;d]kfgLdf leHb} wLt d?Gh]n ufpg/ gfRg Jo:t eP .

jif { lbgkl5 klxnf ]k6scfof]hgf ePsfn] dlxnfx¿n]em/Lsf] jf:tf gu/L lbge/ sDd/dsf {O {–dsf {O { gfrufg u/ ] .xfdf]{lgod / dfbnsf] tfndf tLhsfy/Ly/L efvfdf ePsf] gfrufgsf]/demd x]g{ hDdf ePsf ;of}+o'jfo'jtL Pj+ j[4j[4f klg ufpg /gfRgd} d:t blvGy] . tLhcfpg cem} tLg ;ftf af“sL ePklg pQm sfo{qmdsf] jftfj/0f eg]tLhdo b]lvGYof] .

– 6f]k/fh zdf{

a'6jn– glhls+b } uPsf ]dlxnfx¿sf] k|d'v rf8 tLhnfO{nlIft u/]/ :yfgLo l;4]Zj/ df=lj=,

kfNkf— jiff{ofdsf] em/L klggegL kfNkfd} klxnf] k6scfof]hgf ul/Psf] 8fG;kf6L{n]pkl:yt ;a}nfO{ dgf]/~hg k|bfgu¥of] . l/dlemd kfgL kl//x]sf]eP klg tfg;]gsf o'jf–o'jtLn]8fG;kf6L{sf] kof{Kt dHhf lnP .du/ o'jfo'jtLx¿sf] ;d"xnfË3fnL u|'kn] cfof]hgf u/]sf]8fG;kf6L{n] tfg;]gsf] lr;f]l;/]6f]nfO{ la;f{Psf] lyof] .

>Lgu/ 8f“8fsf] sfvdf l:ytxf]6n >Lgu/df ;DkGg 8fG;kf6L{df ;of}+ o'jf–o'jtLn] efu lnP .8fG;kf6L{df du/ ;d'bfosf] afx'No/x]sf] nfË3fnL u|'k -PnhL_ sfo'jf–o'jtLsf] hd36 a9L lyof] .klxnf] k6s ePsfn] of] xfd|f nflul;Sg] cj;/ klg xf] eGb} PnhLu| 'ksf cWoIf kKk ' cfn]n ];fKtflxs;“u eg]– …cfufdL lbgdf

cem Jojl:yt ¿kdf o:tf sfo{qmdcfof]hgf ul/g]5 .Ú

slxn]sfxL+ o:tf] /dfOnf] klgx'g'k5{ eGb} tfg;]g a;kfs{sf Pso'jfn] eg]— …klxnf] k6s eP klgtfg;]gjf;L o'jfsf] hd36 /fd|}/x\of] .Ú klxn] l6s6 glas]/ x}/fgePsf cfof]hsx¿ kl5 lgs}

xf}l;P . eL8 a9\g yfn]kl5cfof]hs l6s6 laqmL g} /f]SgafWo ePsf lyP . ;f“em clnca]nf uPsf] t l6s6 g} kfOPgeGb} u]6af6 kmls{PsL Ps o'jtLn]elgg\— …ws km'sfP/gfRg] dglyof], t/ OR5f k"/f ePg .Ú

–dfwj cof{n

tfg;]gdf klxnf] 8fG;kf6L{

sf7df8f}+— ;fpg dlxgfsf]clGtd a'waf/ xf]6n ofs PG8oltl:yt /f]on Sofl;gf]df xf/–lhtsf] v]ndf cfkm\gf] efUo k/LIf0fug]{x¿sf] ;bfem}+ plQs} lyof] .Sofl;gf]sf] jftfj/0fnfO{ s]xLUNofd/; / km];gdo agfpg cl3;/]sf l6d jgsf k|sfz k|wfgsf]Joj:yfkgdf /flt ( ah]b]lvSofl;gf]sf] jftfj/0f km];gdo aGgyfNof] . df]8nåo /ldtf e08f/L /;Aa' zfx cfkm\gf ] ;d"x;lxt

¥ofDkdf pqg yfn]kl5 km];g ;f]n]ult lnof] . l:nen]; klx/g /:s6{sf ljleGg z}nLaf6 k|f/DeePsf] pQm km];g ;f] lk|G6]8l8hfOg ePsf ljleGg jg lk;klx/gsf] k|:t'lt;“u}cGt ePsf ] lyof ] .sfo{qmddf km'n n]Gy jglk; :s6{ lhG;sf :s6{,sfuf] { kfOG6, xfNkmkfOG6, ldgL dfOqmf]sn8{ sf]/8f]osf ;fydfljleGg z}nLsf l:nen];l6;6{x¿ k|:t't ul/Psf]lyof] . ;]tf] / sfnf]/+usf] ;6{ a'6 s6 lhG;dfly, ;]tf] / sfnf] /+usf]lg–n]Gy a'6, 6fpsf]dfsfpAjfo x \of6 /cf“vfdf /+uLg uuN;df7f “ l6P/ of }jgfx¿¥ofDkdf pq“bf bz{sbL3f{af6 /fd| } x'l6ªcfPsf] lyof] . sfp Ajfol;Sj]G;sf cltl/Qm:s6{ tyf l6;6{sf ]l;Sj ] G;nfO { klgbz {sx¿n ] plQs }

?rfP . Sofh'Pn j]o/sf ¿kdfUNofd/; km];gsf] k|:t'ltkl5 l8h]cfef;n] ahfPsf] ;+uLtsf] tfndf/flt cj]/Dd Sofl;gf]sf] jftfj/0f8fG;kf6L{do ePsf] lyof] .

Sofl;gf]df Sof6jfs

Page 13: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007

rnlrq

!%

lkmlnª\uf]ufp“sf] ;fdGtn] ul/adfly

ug] { zf ]if0f–bdg Pj+ cGofo–cTofrf/df cfwf l/t rnlrq…lkmlnËf]Ú sf] klxnf] Rofl/6L ;f] ut ;f ]daf/ a '6jndf;DkGg eof] . u'vf{ lkmND; k|f=ln=sf] k|:t'lt /x]sf] lkmlnËf]df ufp“sfPs ul/a afa' tyf pgsf ljBfno k9\g] pd]/sf 5f]/fn] ef]Ug'k/]sf]r/d b'Mv–kL8f Pj+ ;fdGt d'lvofsf]] cGofo–cTofrf/sf] dd{:kzL{syf 5 . d'lvofsf] cTofrf/n] ;Ldf gf3]kl5 p;s} 3/df aGwsag]sf] Pp6f lg/Lx ul/a afnsn] s;/L ljb|f]x u5{, s;/L p;s}xltof/ vf]:5 / d'lvoflj?4 ;f/f ufp“n]nfO{ Psh'6 u/fP/ cGtdfp;nfO{ sfnfdf];f] bn]/ ufp“af6 wkfpg ;kmn x'G5 eGg] s'/f rnlrqdfb]vfOPsf] 5 . rnlrqsf] ;+jfb 7]6 g]kfnL 5 . j]ze"iff, klx/g ;a}u|fdL0f kl/j]z ;'xfp“bf 5g\ . lkmlnËf]sf] syfn]vg, lgdf{0f, lgb]{zg,5fof+sg Pj+ ;Dkfbg cflb sfd zf/Ll/s ¿kdf ckfª\u nf]sWjhzfx PSn}n] u/]sf 5g\ eg] slxNo} Sofd]/f km]; gu/]sf ufp“s}snfsf/sf] clego hLjGt / cg's/0fLo 5 . cTofrf/lj?4 Psk6sp7]sf] aGb's ;fdGtnfO{ wkfPkl5 vf]nfdf lj;h{g u/]/ rnlrqdf:yfoL zflGtsf] ;Gb]z klg lbg vf]lhPsf] 5 . u'NdL lhNnfsf]zflGtk'/ If]qsf ljleGg 7fp“df 5fof+sg ul/Psf] of] rnlrqdfafnsnfsf/ ;lrg zfx -/fd] g]kfnL_, rGb|axfb'/ vqL -km';]{ g]kfnL]_tyf ls/0f zfx -d'lvof_ n] k|d'v kfqsf ¿kdf clego u/]sf 5g\ .!! nfv ?k}of“sf] nfutdf lgld{t sl/a @ 306f nfdf] Pn;L8L k|ljlwsf] of]rnlrqdf /fd]z >]i7sf] uLt–;+uLt ;'Gg kfOG5 .

–6f]k/fh zdf{

b]j/afa'kl/jfl/s rnlrqdf x/]sd/d;nf xfNg vlKk;lgdf{tf s]zj e§/fO{n]lgdf{0f u/]sf] csf]{ To:t}rnlrq …b]j/afa'Ú cfhz'qmaf/b]lv /fhwfgLsf

ljleGg l;g ]df3/x¿af6;fj{hlgs ul/+b}5 . rnlrqdf gfosåo lj/fh e§ /

/ldt 9'+ufgf rf]/ x'G5g\ . pgLx¿nfO{ rf]/L sfo{df gflosf /]vfyfkfn] klg ;xof]u k'¥ofO/x]sL x'lG5g\ . gfosåon] gflosf t[lKtnfO{efph' dfg]sf x'G5g\ . efph'nfO{ s'g} cK7]/f] k/]sf] v08df oL b'O{b]j/ ;xof]u ug{ ;w} tTk/ x'G5g\ . rnlrqsf vngfos x]dGta'9fyf]sL cflbn] pgLx¿aLrsf] ;DaGwdf tuf/f] t];f{pg] sfo{ u5{g\ .b]j/afa'sf lgb]{zs 1fg]Gb| b]phf x'g\ . ;'/h ;'Aaf …gfNaf]Ú sf] syftyf k|bLk ef/åfhsf] k6syf÷;+jfbdf lgdf{0f ePsf] of] rnlrqdf;'/]z clwsf/Lsf] ;+uLt, j;Gt >]i7sf] g[To, /fh]Gb| v8\uLsf] åGå,bL3{ u'?ªsf] 5fof“sg Pj+ /hgLgfy kGtsf] ;Dkfbg x]g{ kfOG5 .

x] a]aLcfh z'qmaf/ ;fj{hlgs

x'g] lxGbL rnlrq …x] a]aLÚ sf];a}eGbf /dfOnf ] kIf of ]rnlrqdf alnp8sf !^ hgfrlr{t cleg]tf tyf cleg]qLnfO{rnlrqsf uLtdf cltlysnfsf/sf ¿kdf g[To u/fOPsf]5 . rnlrqsf gfos cIfo s'df/, l/t ]zb]zd'v, km/lbg vfg, ljBf jfng, cg'kd v]/, jdg O/fgL,lsd zdf{ cflbsf] d'Vo e"ldsf eP klg zfx¿v vfg, x[liftf e§,cf/tL 5fjl/of, df;'dL d'lvhf, ;f]kmL rf}w/L, l/of ;]g, ldlgiff nfDaf,tf/f zdf{, cd[tf /fj, cd[tf c/f]/f, dnfOsf c/f]/f, g]xf w'lkof, zldtf;]§L, lbof ldhf{, sf]ogf ldqf tyf cldiff k6]n cltlysf ¿kdfb]lvg]5g\ . ;flhb gfl8ofjfnfåf/f lgb]{lzt of] rnlrqsf lgb]{zs;flhb vfg x'g\ . z+s/, Px;fg / nf]osf] ;+uLtdf lgdf{0f ePsf] of]rnlrq k"0f{tof xf:o rnlrq xf] . l;8\gLaf6 :gfts ;s]sf tLghgfs'df/ o'js cIfo, l/t]z / km/lbg o'jtLx¿nfO{ k|]dhfndf km;fpgvlKk; dflgG5g\ . Pp6L o'jtL ljBf jfng pgLx¿sf] hLjgdf cfp“l5g\;fy} cfkm\g} afgLsf sf/0f tLg} hgf Pp6f ;d:ofdf k5{g\ . of]rnlrqsf] 5fof“ª\sg ci6«]lnofdf ul/Psf] xf] .

jf/PS;g rnlrqsf kf/vL g]kfnL bz{snfO{

PS;g cleg]tf h]6 nLsf rnlrq lgs}dgk5{g\ . of] ;ftf ;fj{hlgs x'g] rnlrq…jf/Ú df cleg]tf h]6 nLsf] gf}nf] PS;g x]g{kfOg]5 . rnlrq …jf/Ú gfd cg';f/s} Pl;ofsfvt/gfs Uofª:6/ tyf Pkm lacfO {Ph]G6x¿aLrsf] o'4df cfwfl/t 5 .PkmlacfO{sf Ph]G6x¿ /f]Uo' gfd u/]sfPs vt/gfs Uofª\:6/sf] vf]hLdf x'G5g\ .

/f]Uo'n] Pshgf PkmlacfO{ Ph]G6sf] xTof u/]kl5 pgsf]vf]hL tLj| ¿kdf x'g yfN5 . /f]Uo' zLif{s klg /flvPsf] of] rnlrqnfO{PS;g, P8e]~r/, ly|n/, qmfOd, Uofª\:6/, An8L EjfOn]G;, ;]S;'cNnL/ Go'l86Lsf] bhf{ lbOPsf] 5 . Sofgf8fdf 5fof“sg ul/Psf] of]rnlrqdf h]6nLsf cltl/Qm h];f]g :yfd, 8]ef]g cf]sL, lgsf]n;Onf tyf n'O; u'hdfgsf] d'Vo e"ldsf 5 . rnlrqsf lgb]{zslkmlnk lh= P6j]n x'g\ .

;fgf] kbf{‘clGdgsf] af]nLÚ gfds /]l8of]

sfo{qmd cfhb]lv ;ftfsf] b'O{ k6sk|;f/0f x'“b}5 . klqsf–z}nLdf agfOPsf]!% ldg]6 nfdf] of] sfo{qmd g]kfnsf];fj{hlgs /]l8of] :6];g /]l8of] g]kfnsf];fem]bf/Ldf k|:t't ul/“b}5 . o;nfO{ ;a}/]l8of] g]6js{ / :6];gx¿nfO{ pknAwu/fOPsf] 5 . of] sfo{qmdsf] p2]Zod'n'se/sf g]kfnL ;d'bfox¿nfO{clGdg tyf g]kfnl:yt ;+o'Qm/fi6«;+3sf] 6f]nLn] zflGt k|lqmofdf s;/L;xof]u k'¥ofO/x]sf] 5 eGg] ljifodf;r]t u/fpg' xf] . xfdL cfzf /fV5f}+–o;n] ;+ljwfg;ef r'gfj;Ddsflbgx¿df zflGt k|lqmofk|ltg]kfnLx¿sf] ljZjf; a9fpg d2tk'¥ofpg]5, –clGdgsf] ;fj{hlgs ;"rgfsfof{no k|d'v ls/0f 8\jfo/n] eGg'eof] .k|f/lDes r/0fsf sfo{qmd d'VotMclGdgn] ug]{ xltof/ tyf ;]gf cg'udg/ lgjf{rg cfof]unfO{ ;+ljwfg;efr'gfj tof/Lsf nflu clGdgn] lbg]k|fljlws ;xof]u s]lGb|t x'g]5g\ . ;'?dfof] sfo{qmd g]kfnLdf k|;f/0f x'g] / s]xL;ftfleq} kf“r cGo efiff d}ynL, ef]hk'/L,cjwL, yf¿ / tfdfªdf klg k|;f/0fx'g]5 . clGdgsf] af]nL /]l8of] g]kfndfx/]s ;f]daf/ / z'qmaf/ laxfg *M!%ah], /]l8of] ;u/dfyfaf6 x/]s d+unaf/laxfg *M#) ah] / zflgaf/ laxfg (ah], pHofnf] g]6js{af6 x/]s ;f]daf// laxLaf/ ;fem]bf/ :6];gx¿sf];xdltcg';f/ laxfg M$% / &M#) sf]aLrdf, Od]h PkmPdaf6 x/]s cfOtaf// z'qmaf/ ljxfg &M!% ah] tyf sflGtk'/PkmPdaf6 x/]s d+unaf/ / z'qmaf/laxfg &M#) ah] k|;f/0f x'g]5 .

c:ktfnleq x'g] ljs[lt–lj;+ultnfO{ lrb}{ Uffos k|sfzkf}8]nn] Pp6f xf:ok|wfg 6]nL>[ª\vnfagfPsf 5g\ . 6]nL>[vnfsf] gfd g}…8fS6/ ;fÚaÚ h'/fOPsf] 5 .6]nL>[ª\vnfsf] ;Dk"0f{ 5fofª\sg Pj+;Dkfbg w/fgd} ul/Psf] 5 . pSt>[ª\vnf xfnnfO{ %@ efudf tof/

ul/Psf] kf}8]nn] atfP . c:ktfndf/f]uL / la/fdLsf] ;]jf ug]{ lrlsT;styf g;{sf ljifodf ef/tLo6]nL>[ª\vnf ;~hLjgL ag]sf] eP klgTo;af6 cfkm" k|efljt gePsf]kf}8]nn] atfP . syf / lgb]{zg klgkf}8]ns} /x]sf] >[ª\vnf 8fS6/ ;fÚadfsnfsf/x¿ ;'j0f{ kflnv], s[i0fcfrfo{, /fhLj bfxfn, sdnfclwsf/L, lzjfgL lnDa", uf]kfn bfxfncflbn] clego u/]sf 5g\ .

nf]sufos t'n;L k/fh'nLklg 6]lnlehgsf] sfo{qmdsf;~rfns ePsf 5g\ . Pgl6eL 6'af6k |;f/0f x 'g ] u/ ]sf ]nf]suLt÷;+uLt;DaGwL sfo{qmd…xfd|f ] efsf xfd|f ] ;+:s[ltÚsf];~rfng k/fh'nLn] ug{ yfn]sf x'g\ .pQm sfo{qmd x/]s a'waf/ ;f“em;ft ah] g]kfn 6]lnlehg–@ dfcfpg] u/]sf] 5 .

Od]h Rofgndf x/]s ;ftf @%ldg]6sf] v]ns'b;DaGwL sfo{qmd …v]nÚk|;f/0f x'g] u/]sf] 5 . Pp6f ;Dk"0f{ v]nklqsfsf] :j¿kdf 9flnPsf] pQmsfo{qmddf /fli6«o tyf cGt/f{li6«ov]nsf va/x¿nfO{ /f]rs 9+uaf6k|;f/0f ul/G5 . x/]s d+unaf/ ;f“em;f9] gf} ah] k|;f/0f x'g] pQm sfo{qmdsflgdf{tf tyf k|:tf]tf gL/fhg x'g\ .

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+– ;]lna|]6L cyf{t\rlr{t JolQmTj . ljz]if u/L rnlrq,;+uLt tyf v]nhut\sf rlr{tJolQmTjnfO{ …;]lna|]6LÚ eGg] rng5 . To:t] ;]lna|]6Lx¿nfO{ a6'n]/ utz'qmaf/ gS;fnl:yt j+hnfd:sf]efdf …;]lna|]6L kf6L{Ú ;DkGgu¥of] . kf6L{nfO{ tLg efudf ljefhgul/Psf] lyof] . klxnf] efudf km];g;f] /flvPsf] lyof] . b'O{j6f l;Sj]G;dfaf“l8Psf] pQm km];g ;f]sf]sf]l/of]u|fkmL cldtn] u/]sf lyP .;f]df g]kfnL b'nxLsf] kf];fsdf;lhPsL Ps ljb]zL df]8nnfO{ b]v]/pkl:yt ;]lna|]6L tyf bz{s /dfPsflyP . b'nxLsf tL kf];fsx¿sf]l8hfOg u'Go"rf]nL a'l6sn] u/]sf]lyof] . To;kl5 sfo{qmd nfOesG;6{df kl/jt{g eof] . /s ;+uLt;d"x …dfpG6 **$*Ún] emG8} Ps 306fcfkm\gf rlr{t uLtx¿ k|:t't u¥of] .To;sf ;fy} ufos ;'dg >]i7sf]cgKnU8n] klg jftfj/0fnfO{ ;+uLtdot'Nofof] . sfo{qmdsf] cGTodf ;a}nfO{grfpg] of]hgfcg'¿k l8h] aLDofgn]ljleGg lxGbL, c+u|]hL / g]kfnL 8fG;uLtx¿ 3Gsfpg yfn] . bz{sx¿ klgToxL cj;/sf] kvf{Odf lyP . pgLx¿8fG; km\nf]/df uO{ sDd/ dsf{pgyfn] . bz{sx¿ klg cfkm\gf] ;fd'Gg]ldUdf z]kf{, c?l0fdf nD;fn, k|Lltsf}/, gjLg >]i7, /fh]g kf08]sf ;fy}/fli6«o :t/sf v]nf8Lx¿ k|bLkdxh{g, lg/~hg /fodfemL, /fh'zfSoh:tf ;]lna|]6LnfO{ kfp“bf/dfO/x]sf lyP .;]lna|]6L kf6L{klxnf] ljZjcfOkf]8 xf]Og lhkf]8PKkn sDkgLn] ahf/dflgsfn]sf] cfOkf]8sf] qm]h cem}36]sf] 5}g . ;+uLtsf kf/vLo'jfk':tfnfO{ nlIft u/]/ NofOPsf]cfOkf]8sf gof“–gof“ e;{gn]ahf/df w'd dRrfO/x]sf 5g\ .cfOkf]8sf] oxL qm]h b]v]/hfkfgsf] Ps On]S6«f]lgS;sDkgLn] lhkf]8nfO{ ahf/dfNofPsf] 5 t/ o;sf] k|of]u eg]o'jtL jf dlxnfn] dfq ug{;S5g\ . lhkf]8 dlxnfn] cfkm" PSn}x'bf“ of}g;'v kfpg] l8N8f]; -t/ª\uk}bf ug]{ s[lqd lnª\u_ xf] t/o;sf] ;~rfng ;+uLtaf6 x'G5 .of] lhkf]8nfO{ s'g} klg df]afOn,6]lnkmf]g, /]l8of] jf 6]lnlehgdfhf]8]kl5 To;af6 cfPsf] Wjlgn]o;df t/Ë k}bf u5{ / To;af6of}g;'v kfpg ;lsG5 . o;sf]lgdf{tf sDkgLn] k|]dL jf >Ldfg\aflx/ x'“bf pgL;“u s'/f ub}{lhkf]8nfO{ k|of]udf Nofpg] xf] eg]o;sf] pkof]lutf cem a9\g]atfPsf] 5 . Olr/f] sfd]bfn] sl/a$ jif{ nufP/ tof/ kf/]sf]lhkf]8nfO{ xfn} hfkfgdf cfof]lht;]S; PS;kf]df klxnf] k6s k|:t'tu/]sf lyP . of] lhkf]8sf] ahf/d"No sl/a ! xhf/ ?k}of“ 5 .b/af/leq lgj{:qcGTodf ===clxn] rLgsf] cy{tGq;“u ;f/fljZjsf] cy{Joj:yf hf]l8Psf] 5 .rLgsf] ;:tf] pTkfbgn] cy{tGqdfNofPsf] kl/jt{gsf] k|efj clxn]rLgsf] of}g Joj;fodf klg kg{yfn]sf] 5 . xfn} jfl;ª\6g kf]:6n]rLgdf :jtGq ¿kdf of}g Joj;fodfnfu]sL Ps dlxnfsf] ;+3if{nfO{lkmr/sf ¿kdf k|:t't u/]sf] 5 .@@ jifL{of tL o'jtLn] b'O{ jif{cl3cfkm\gf u|xsnfO{ ;Gt'i6 u/fPafktGo"gtd kfl/>ldssf ¿kdf sl/a! xhf/ * ;o ?k}of“ lng] u/]sf]dfclxn] Tof] 36]/ k|ltJolQm %?k}of“df em/]sf] atfOPsf] 5 . pgn]b'O{ jif{cl3 dfl;s ** xhf/ ?k}of“sdfp“lyg\ / s]xL k};f arfP/3/;d]t k7fp“lyg\ . sl/a @% jif{cl3;Dd rLgdf of}gJofkf/ v'nflyPg, t/ clxn] rLgsf] a9\bf] ;x/Ls/0f Pj+ cfly{s j[l4b/n] ;x/LIf]qdf dfq geP/ u|fdL0f If]qdf ;d]t of}g Joj;fo a9\b} uPsf] 5 .Ps cg'dfgcg';f/ clxn] rLgdf !) nfv dlxnf of] Joj;fodf ;+nUg 5g\ .o'/f]ksf /fhkl/jf/nfO{xQkQ ljjfbdf d'5\g] rng 5}g .pgLx¿ cfkm}+ klg ljjfbdf kg]{sfd sd} u5{g\ t/ klg slxn]sfxL+pgLx¿nfO{ ljjfbdf Nofpg] sfde}xfN5 . clxn] 8]gdfs{sf]/fh3/fgfnfO{ o:t} lsl;dn]ljjfbdf Nofpg] k|of; ePsf] 5 .sf]k]gx]ugl:yt /fhb/af/leq Pskmf]6f]u|fkm/n] Ps of}gsdL{dlxnfnfO{ lgj{:q agfP/ lvr]sf]tl:a/ klqsfdf ;fj{hlgsePkl5 /fgL dfu{/]6 bf];|f] tyfpgsf >Ldfg\ /fhs'df/ x]gl/ssf]rrf{ a9]sf] 5 .b/af/h:tf] ;+j]bgzLn If]qTo;df klg sf]7fleq uP/ul/Psf] kmf]6f] ;];gn] b/af/sf];'/IffJoj:yfdf ;d]t k|Zglrx\gnufPsf] 5 . …;L PG8 x]o/Ú gfdspQm klqsfn] dlxnf /kmf]6f]u|fkm/sf ;DaGwdf s'g}hfgsf/L ;fj{hlgs u/]sf] 5}g, t/kmf]6f];];g ug]{ dlxnfsf] pd]/ $#jif{ ePsf] atfOPsf] 5 .

Page 14: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)$ Aug. 24, 2007d'6' d]/f] === s:tf] k|sf/sf]uLt xf] <of] dfofsf] d"Nofª\sg ul/Psf] uLtxf] . o;df dfgj z/L/ d/]/ uPkl5klg cfTdfn] dfof ul//xG5 eGg]efj 5 . k|fljlws ¿kdf of] …Kn] /sÚ6fOksf] uLt xf] .of] uLtsf nlIft >f]tf sf] x'g\ <kk uLt dg k/fpg] ;a} .uLtsf] d'Vo cfsif{0f <Do'lhs lel8of], cGt/f{li6«o:t/sf] Do'lhs lel8of] ag]sf]5 . uLtsf] zAbcg';f/ klZrdfz}nLdf c;Ld lrqsf/n] Do'lhslel8of] lgb]{zg u/]sf 5g\ .k|ltlqmof s:tf] kfpg'ePsf] 5 </fd|f] k|ltlqmof kfPsf] 5' .;~rf/sf ;a} dfWodn] ;fylbPsf 5g\ .Do'lhs lel8of]df s] /fd|f]b]Vg'ePsf] 5 <Do'lhs lel8of]df Pp6f k;nsf]kl/sNkgf ul/Psf] x'G5, Toxf“dflg; nufot ;+;f/e/sf ;a};fdfg kfOG5 . To;} qmddf Pso'jtL Toxf“ dflg; vl/b ug{cfp“l5g\ t/ To;a]nf k;nsf;a} ;fdfg laqmL e};s]sfx'G5g\ . dnfO{ dg k/]sf] kIfklg oxL g} xf] .;ftfsf] :j/ !;'dg >]i7nfOe ;f] xfo x]Nnf] M Do'lhs lel8of] lgb]{zs e'if0f bfxfn tyf snfsf/ Pj+ lgb]{zsbLks/fh lu/L Ps cgf}krfl/s sfo{qmddf . tl:a/ M km';{b 86sdb[li6ljxLg ufos >Ltfdfªn] cfkm\gf] PNad ;fj{hlgsu/]sf 5g\ . …af“;sf] tfdfÚ zLif{ssf]nf]sbf]xf]/L uLtsf] of] PNaddfufos tfdfªnfO{ csf{ b[li6ljxLgufos s[i0feQm /fO{n] ;fy lbPsf5g\ . xfn sIff !@ df cWoog/tufos tfdfªsf] ;+uLt If]qdf gfdsdfpg] OR5f 5 . PNaddf ;dfj]z;a} uLtsf] ;+uLt ;+of]hg klgpg}n] u/]sf 5g\ . pQm PNaddfuflosfx¿ nIdL Gof}kfg], b]jLdx/f, dfof clwsf/L tyf ufoscgGt kl/of/n] klg :j/ e/]sf 5g\ .h'DNofxf ufos bfh'efO/fd–nId0f xfn} cfkm\gf] hGd:ynwflbªa];Ldf cfof]lht Pssfo{qmddf k|:t't ePsf 5g\ .pgLx¿n] :yfgLo ;+uLt ;d"xx¿sf;fy cfkm\gf k|sflzt b'O{ PNad…km:6{ :6]kÚ / …af]pÚsf uLtx¿ufPsf lyP . Ps k|sf/n] pgLx¿s}Psn sfo{qmdh:tf] b]lvg] pQmsfo{qmddf :yfgLo afl;Gbfn]/dfOnf] dfg]sf lyP . oL h'DNofxfufos xfn cfkm\gf] cfufdL PNadsf]/]sl8{ªsf] tof/Ldf Jo:t 5g\ .ufos d]3 nfdf cfkm\gf]klxnf] PNad ;fj{hlgs x'g'cufj}rrf{df cfP . nfdfn] ufPsf] uLt…gf}nf] jfrf cfgLafgL ltd|f] ¿k/+u==Ú/dfOnf] vfn] Do'lhs lel8of]sfsf/0f 6]lnlehg Rofgnx¿sf]sfpG6 8fpgdf cufl8 k'lu;s]sf]5 eg] PkmPd /]l8of]x¿df klg lgs}

ckmla6ckmla6ckmla6

aHg] u/]sf] 5 . hals pQm uLt;dfj]z ul/Psf] ufos nfdfsf]PNad …ne :6]zgÚ l/ofh Do'lhsn]ev{/} dfq ;fj{hlgs u/]sf] 5 .PNaddf pQm uLtsf] l/ldS; e;{gklg ;dfj]z 5 .s]xL g]kfnL snfsf/sf];xeflutfdf xfn} gj{]df ;DkGgÚkmf]8{kmf]s km]l:6enÚ sf ;xefuLx¿of] ;ftf /fhwfgLsf] ;f+uLltsultljlwdf ;+nUg ePsf 5g\ . rLgtyf gj{]sf snfsf/x¿sf];xeflutf /x]sf] pQm sfo{qmdsf7df8f}+sf ljleGg :yfgdf k|:t'tul/of] . ;f]daf/ uf}zfnf,l+k+un:yfgl:yt g]kfn Do'lhs:s'ndf k|:t't ePkl5 pgLx¿n]d+unaf/ nlntk'/sf] z'etf/f:s'ndf cfkm\gf ;+uLtsf] hfb" 5/] .To;kl5 a'waf/ kf6g b/af/ If]qdfpgLx¿n] uLt–;+uLt ;'gfP . lx+hf]laxLaf/ dfl6{g rf}tf/Ldfnf]s;+uLt;DaGwL jx;df efulnPkl5 pQm 6f]nLn] clGtd lbgcyf{t\ cfh z'qmaf/ gS;fnl:ytafndlGb/df sfo{qmd k|:t't ub}{5 .6f]nLn] gj{]df em}+ g]kfn, gj]{ / rLgsfPsn tyf ;+o'Qm k|:t'lt b]vfPsf] 5 .ut ;ftfsf] laxLaf/bf];|f]k6s k|l;4 ef/tLo a“F;''/Ljfbskl08t /f]g'' dh''dbf/ g]kfnL d~rdfk|:t't eP . cGt/f{li6«o ;Dd]ngs]Gb|df ;DkGg sfo{qmddf pgn]em08} Ps 306f d]x/ 3/fgfsf] w'g3Gsfof] !(&$ P8Ln];fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+–Jofkf/ k|a4{gsfnflu pTkfbs tyf ljt/sn]snfsf/x¿nfO{ k|of]u ug'{ ;fdfGodflgG5 . ut z'qmaf/ klg To:t};fdfGo s'/fnfO{ g]kfnsf] rlr{t/s ;+uLt ;d"x …!(&$ P8LÚ n]a[xb\ ¿kdf k|:t't u¥of] .ofdfxfsf] UNof8Lo6/df]6/;fOsnn] cfkm\gf] Joj;fok|a4{gsf nflu u/]sf] sG;6{df!(&$ P8Ln] cfkm\gf] ;f+uLltsk|:t'ltaf6 emG8} rf/ 306f o'jfbz{sx¿nfO{ pkmf¥of] . …ofdfxfUNofl8P6/ /S; ljb !(&$ P8LÚzLif{ssf] pQm sfo{qmd ljz]if u/L:6fOln:6 df]6/;fOsnsf kf/vLo'jfx¿df ofdfxfsf] UNofl8P6/df]6/;fOsnk|lt cle?lr a9fpg' lyof] .!(&$ P8Lsf] Psn sG;6{ePsfn] bz{sx¿n] pgLx¿sf k'/fgftyf gof“ rlr{t uLt ;'Gg] df}sfkfP . z'qmaf/ …u'8 k|mfO8]Ú dgfpg]d'8 agfP/ cfPsfx¿nfO{ klg Tof]/fd|f] cj;/ ag]sf] lyof] . …;Daf]wgÚh:tf :nf] /s, …u'/f“; km'Nof]Ú h:tf]nf]s /s, clg …dg t g]kfnL xf]Úh:tf] /fli6«o efjn] cf]tk|f]t uLt;'gfp“b} pgLx¿n] ;do s6fp“b}uP . 7d]nsf] d?g n~hdf ;DkGgsfo{qmddf ;d"xsf ;b:ox¿lg/fsf/ ofSy'Daf / ;~ho >]i7c:6«]lnof uPsfn] kfx'gfsf ¿kdfpkl:yt snfsf/ dflgs j}Bn] s'g}sdL dx;'; x'g lbPgg\ .cGo ;b:ox¿df lkm/f]h:ofª\b]g, dgf]h s];L tyf Pl8«ogk|wfgn] eg] cfkm\gf] snf b]vfpgsGh':ofO“ u/]gg\ . pgLx¿n]bz{sx¿sf] cle?lrnfO{ Wofg lb“b}…k/]nLdfÚ, …lx+8\bf–lx+8\b}Ú, …lk+h8fsf];'ufÚ, …w]/}–w]/} cfp“5 dgdfÚ, …dfofn'n]Úcflb bhgf}+ uLt k|:t't u/] . ;f“em& ah] cf/De ePsf] pQm sfo{qmd/flt !! ah];Dd rn]sf] lyof] .g]kfnL >f]tfx¿nfO{ ;'gfP . ef/tsf]:jtGqtfn] ) jif{ k"/f u/]sf]v''l;ofnL af“8\g sf7df8f}+ cfPsfdh''dbf/nfO{ tanfdf /fdbf;kn;''n], kvfjhdf kl08t b''uf{k|;fbdh''dbf/ tyf ;xfos af“;''/Ljfbgdf snk]z ;~rfnsn] ;fylbPsf lyP . /fu odgaf6 k|f/DeePsf] sfo{qmddf pgn] ljleGg/fux¿nfO{ qmdzM emktfn / tLgtfn cflb tfnx¿df ld>0f ub}{cl3 a9fP . ef/tLo ;f+:s[lts;DaGw kl/ifb\, ef/tLo b"tfjf; /aLkL sf]O/fnf g]kfn–ef/tk|lti7fgsf] kxndf sf7df8f}+dfk|:t't x'g'cl3 dh''dbf/n]lj/f6gu/df cfkm\gf] sf}zn b]vfPsflyP . lktf 8f= efg'' dh''dbf/af6af“;''/L jfbgsf] lzIff lnPkl5 d]x/3/fgf;Da4 dh'dbf/n] kl08t/ljz+s/, hh{ x\ofl/;g tyfuLtf/jfbs /] s'“8'/h:tfljZjljVoft ;f+uLlts x:tLx¿;“u;xsfo{ ul/;s]sf 5g\ . Psk6sljZj k|l;4 u|fdL Pjf8{sf]dgf]gogdf kl/;s]sf dh'dbf/n]xlnp8 rnlrq …k|fOd/L sn;{Údf ;d]t ;+uLt e/]sf lyP .agf/;af6 ;+uLt ofqfyfn]sf dh''dbf/n]alnp8df cf/8Lad{g h:tf;+uLtsf/sf];flgWodf sfdu/] . To;qmddf g]kfnL d"nsf /l~ht uhd]/,dgf]xl/ l;+x tyf n''O Aof+S;;“u;d]t pgsf] ;+ut /x\of] . ;+uLtsf/zDe'lht af“:sf]6f;“u ;d]t pgn]sfd ul/;s]sf 5g\ . sfo{qmddfg]kfnL snfsf/x¿n] klg cfkm\gf]k|:t''lt lbPsf lyP .ufos /fds[i0f 9sfnn]cfkm\gL 5f]/L /fgLsf] klxnf]]hGdlbgsf cj;/df pgLk|lt;dk{0f ub}{ Pp6f uLt tof/ kf/]sf5g\ . /dfOnf] kIf s] 5 eg] ufos9sfnn] g} /r]sf] / ;+uLt e/]sf]pQm uLt pgL cfkm}n] gufP/ csf{ufos /fh]z kfon /fO{nfO{ ufpglbPsf 5g\ . /]sl8{ª e} tof/e};s]sf] pQm uLt ut zlgaf/ufos /fO{n] /fgLsf] klxnf]hGdlbgsf cj;/df 9sfnbDktLåf/f lbOPsf] /fqLef]hdf;'gfPsf lyP . xnrf]sl:yt;z:q k|x/L d'Vofnodf cfof]lhtpQm ef]hdf ufos 9sfnn] klgcfkm\gf s]xL uLt ;'gfPsf lyP .;df/f]xdf zDe'lht af“;sf]6f,;To/fh, :j¿k/fh cfrfo{, lgdf?Daf, v]d/fh u'?ª, od a/fn,glngf lrqsf/, /fh' l;+x nufotxl/j+z cfrfo{, dbgs[i0f >]i7,bLks/fh lu/L, lgd{n zdf{ cflbsnfsdL{sf] pkl:ylt lyof] .uflosf /flwsf >]i7n]cfkm\gf] :j/, ;+uLt tyf zAbsf]klxnf] Psn PNad …d]/f] dfofÚ sf]laqmLaf6 ;+slnt xfn;Ddsf] ;Dk"0f{/f]oN6L -P3f/ xhf/ Ps ;o P3f/?k}of“_ af9LkLl8t ;xof]ufy{ sf]ifdfhDdf u/fPsL l5g\ . pgsf] pQm PNadut dlxgf ahf/df cfPsf] xf] .gfos lbnLk /fodfemLa]lNhoddf /x]sf bfh'efO ufosb]j' >]i7 / l;h' >]i7sf] PNadsf]k|df];gdf vl6Psf 5g\ . utcfOtaf/ /fhwfgLsf] Ps /]:6'/f“dfgfos /fodfemLsf] kxndf ufosb]j'sf] …PDoflhÚ tyf l;h'sf]…6]i6L lnK;Ú PNad ljdf]rgeof] . sfo{qmddf PNadsfuLtsf] Do'lhs lel8of] klgk|bz{g ul/Psf] lyof] .uflosf glngf lrqsf/ xfn}yfONof08sf] /fhwfgL a}+ss k'u]/cfOg\ . o;k6ssf] pgsf] a}+ssofqf s'g} Do'lhs lel8of]sf] lgdf{0fjf s'g} ;f+uLlts sfo{qmdsf nflueg] lyPg . pgL ljZje/ zflGtNofpg] p2]Zodf sl6a4 PsljZjJofkL ;+:yf …o'y km]8/];g kmf]/jN8{ lk;Ú sf] ;b:osf] x}l;otn]Ps sfo{zfnfdf ;xefuL x'g Toxf“k'u]sL x'g\ . dfgjtfsf nflu zflGtrflxG5 eGg] p2]Zo af]s]sf] pQm;+:yfn] cfp“bf] ;g\ @)!% ;Dd;+;f/e/ zflGt 5g{ …ldn]lgod uf]nlk; @)!%Ú nIo ;fj{hlgs u/]sf]5 . /fhwfgLdf s]xL ;docl3cfof]lht o:t} vfnsf] ;Dd]ngdf;xefuL x'g] cj;/ kfPkl5 pQm;+:yfdf uflosf glngflrqsf/nfO{ g]kfnsL/fli6«o:t/sL uflosfsf] x}l;otn];b:otf lbOPsf] 5 . ;Dd]ngdfkrf; d'n'ssf k|ltlglw ;xefuLlyP . uflosf lrqsf/ cfufdLz'qmaf/ ufosåo bLk >]i7 tyflgdf ?Dafsf ;fy Ps ;f+uLltssfo{qmddf ;xefuL x'g n'Snfhf“b}l5g\ . o;sf ;fy} cfkm\gf]hGdlbgsf] cj;/df pgL cfkm\gfDo'lhs lel8of]x¿sf] Ps ;+u|x klgahf/df Nofp“b}l5g\ .lxGb ' dlxnfx¿sf] dxŒjk"0f{ rf8 xl/tflnsf tLh oxL ebf}dlxgfsf] clGtd ;ftfdf k/]sf] 5 . To;}nfO{ dWogh/ ub}{ cfhz'qmaf/b]lv cfOtaf/;Dd lqk'/]Zj/l:yt o'gfO6]8 jN8{ 6«]8 ;]G6/sf]rf}yf] tnfdf /x]sf] 8fO/]S;g g]kfnsf] k|bz{gL xndf tLg lbg] …tLhdxf]T;jÚ cfof]lht x'“b}5 . dlxnfx¿sf nflu pkof]uL ;fdu|Lx¿sf]k|bz{gL tyf laqmL ul/g] pQm dxf]T;j laxfg b; ah]b]lv ;f“em ;ftah];Dd rNg]5 . j'd]G; lqmo;gsf] cfof]hgfdf x'g]of] dxf]T;jsf] Joj:yfkg 8fO/]S;g g]kfnn]ul//x]sf] 5 .7d]nsf] lqb]jL dfu{df ev{/};~rfngdf cfPsf] a|'g lrNnL /]:6'/f“dfcfh ;f“em …km\ofG6fl:6s kmf]/Ú zLif{sdfPs 8fG;kf6L{sf] cfof]lht x'“b}5 . laDofg,qmflGt, kfon / efOen] ljleGg lxGbL,c+u|]hL tyf g]kfnL uLt÷;+uLt 3Gsfpg]of] 8fG;kf6L{ cf7 ah] k|f/De x'g]5 .hGdldlt M@@ d+l;/3/df af]nfpg] gfdMcfuGt'stkfO{+sf] kl/roMuflosfhGd:yfg M;+v'jf;efsd{ynf] Msf7df8f}+?lr M;+uLtk|sflzt PNadMjgdf km'Nof] km"nuf]Ko s'/f Muf]Ko s'/f vf]n]+ eg] uf]Ko g} /x“b}g lg;f+uLlts u'?Mu'?b]j sfdt, O{Zj/ cdfToglhssf] ;fyLMaGbgf, k|ltef, lbJof / lnhfcWoog McfO{=sd=dgkg]{ kl/sf/Mcfn'ksfpg hfg]sf] kl/sf/Mg]kfnL vfgfdgkg]{ /+u M;]tf], sfnf]dgkg]{ klx/gMkfOG6, l6;{6dgkg]{ df};dMb;}+–ltxf/sf] a]nf, z/b Ct'dgkg]{ v]nMelnankm';{bdf Mkl/jf/;“u /dfOnf] u5'{dgkg]{ cfkm\g} afgLMxf“l;/xG5'l/; p7]sf] a]nfMxNnf u5'{klxnf] PNadMjgdf km'Nof] km"nklxnf] rlr{t uLtMjgdf km'Nof] km"n;a}eGbf a9L dfofMcfdfa'afnfO{klxn] ahfPsf] afhfMxfdf]{lgodklxnf] k|]d Mcfdfklxnf] kmf]6f] ;];gMuf]bfj/Ldf

glhsaf6cfuGt's v/]n

Page 15: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 !&

lht'’rfsf] hf]S;[email protected]

sljtf n3'syf

alnbfgsf] d"No

b'O{–tLg lbgb]lv nuftf//S;L vfP/ 9ndn u/L 3/kmls{Psf] las'/fd l9nf] p7]sf] b]v]/>LdtLn] emls{+b} M s] xf] lxhf]cfht k|To]s ;f“em v'a kf6L{sf] /demd 5lg < xf]Og tkfO+{ ;w}+ To:tf] 9ndnx'g] u/L s] lkpg'x'G5 eGg'; t <

las'/fd M a'lem;\ a"9L, d}n]a'waf/ kfgLdf a|fG8L ld;fP/ vfP“,dnfO{ nfUof] . laxLaf/ kfgLdf /dld;fP/ vfP“ km]l/ nfUof], clglxhf]rflx“ kfgLdf x\jL:sL ld;fP/vfP“ km]l/ klg nfUof] . To;}n]cab]lv d slxNo} kfgL vfGg“ .

)))las'/fd la/fdL ePsf] Ps

j[4 l5d]sLnfO{ e]6\g c:ktfn k'u]5 .las'/fd cfO{;Lo"df clS;hgnufP/ ;'t]sf] l5d]sL glhs} s]plePsf] lyof], la/fdLsf] l:yltt emg\ v/fa eP5 . la/fdLn]cfkm\gf ] xft a]:;/L xNnfpgyfn]5 / s]xL n]Vg vf]h]sf] h:t}u/L O;f/f u/]5 . la/fdLn] s]xLn]Vg vf]h]sf] xf]nf eg]/ las'/fdn]

xQ g kQ cfkm\gf] uf]hLaf6 snd/ Ps 6'qmf sfuh lbP5 . la/fdLn]s]xL n]Vbfn]Vb} l5d]sLn] clGtdZjf; km]/]5 . j[4 la/fdLsf] d[To'ePsfn] sfuhdf h] n]v] klg kl5x]/f} +nf eg]/ ljs'/fdn] cfkmgf]hf]uLdf xfn]5 .

s]xL lbgkl5 ljs'/fdn]cfkm\gf] lat]sf] l5d]sLn] n]v]/lbPsf] sfuhsf] 6'qmf ofb cfP5/ Tof] sfuh /fv]sf] kfOG6 vf]Hgyfn]5 . dgdg} ;f]r]5 M kSs} klgl5d]sLn] e]6\g gkfPsf cfkm\gf5f]/fx¿nfO{ ;Gb]z n]v]sf] xf]nf .clg sfuh lgsfn]/ k9]5 M cf]las'/fd efO, t}+n] d]/f] clS;hgsf]kfOk s'Nr]/ a;]sf] 5;\, v'§f l56f]x6f, gq d d5'{ .

)))Pp6f JolQm af/df a;]/

nuftf/ /S;L lkO/x]sf] lyof] .p;sf] lkpg] z}nLaf6 5Ss kb}{csf]{ enfb\dLn] ;f]Wof], …o;f] ljrf/ubf{ tkfO{+ lgs} b'MvL x'g'x'G5 h:tf]nfUof] . To:tf] s] eof] <Ú

…xh'/ d b'MvL g} 5' . tLgdlxgf klxn] d]/L cfdf dl/g\ .pgn] d]/f] gfddf @) nfv ?k}of“hDdf u/]sL lyOg\ .Ú

…b'O{ dlxgfklxn] d]/f a'jf v;] .pgn] klg d]/f] gfddf !) nfv ?k}of“hDdf ul/lbPsf /x]5g\ .Ú

…Ps dlxgfcl3 d]/L km'k" vl;g\ .pgn] klg d]/f] gfddf * nfv ?k}of“hDdf ul/lbPsL lyOg\ .Ú

enfb \dLn ] b ' MvL x ' “ b }eGof ], …cxf ], Toltlj£g dfofug]{x¿n] nuftf/ 5f8]/ uP5g\ .w]/} b'Mvsf] s'/f xf] .Ú

/S;L lkpg]n] eGof], …;a}eGbfb'Mvsf] s'/f of] dlxgf To:tf] dfofug]{ sf]xL klg d/]gg\ .Ú

dgsf] /fhf

d]/f] dgsf] /fhf clGtd kq sf]b}{ xf]nfsnd n'sfP/ lr7L aGb ub}{ xf]nfcf“vf klg /;fP xf]nf cf]7 klg ;'s] xf]nfljut ;lDemP/ ;kgL d} kf;f] yfKg] tof/Ldf xf]nfyfs] xf]nfg\ xftx¿ c“ufnf]df af“Wg] cfzf /fvL;DxfNg] sf]l;; ub}{ xf]nf d'6'dfly 9'+uf /fvLlbnsf] /fhf dg a'emfpg tl:a/x¿ x]b}{ xf]nf,d'7Lleq /ut lemsL clGtd kq sf]b}{ xf]nf .

–;l/tf If]qL

k|]d s:tf]–s:tf] <ltdLnfO{ dfq b]lv/x"“, ltdLnfO{ dfq e]l6/x"“klxnf] k|]d s:tf]–s:tf], nfU5 Psgf; x]l//x"“ltd|} 5fof“ cl3kl5, ¿k cf“vfel/g t lgb|f g t ef]s, emNsf] 3/L–3/LkfOn}lkR5] 6]ls/x"“, ltdLnfO{ dfq e]l6/x"“klxnf] k|]d s:tf]–s:tf], nfU5 Psgf; x]l//x"“sNkgfdf sxf“ k'U5', ltd|} cf“ugdf x'G5';fydf ltdLnfO{ ge]6\bf, ;DemL–;DemL ?G5';w} ltdLnfO{ b]lv/x"“, ;w}+ ltdLnfO{ e]l6/x"“klxnf] k|]d s:tf]–s:tf] nfU5 Psgf; x]l//x"“ .

—k]|dlgzfgL du/

km'6fP/ uof} ;fg'cfkm\gf] dg cfkm};“u 6'6fP/ uof}+ ;fg';f]emf] lyP“ of] dg ;a} n'6fP/ uof} ;fg'aNnaNn k|ult kydf lx+8\g yfn]sf] lyP“

;'Gb/ ;kgfx¿ ;a} km'6fP/ uof} ;fg'cfzQm lyP“ ltdLk|lt rf]vf] dfof lbPs} lyP“em"6f] cf/f]k nufO{ ltDn] s'6fP/ uof} ;fg'af“r]sf] cy{ s] g} /x\of] / knkn dfl/xfNof}d]/f] Hofg lrtfdfly dnfdL h'6fP/ uof} ;fg' .

–;'bLk l/dfn

e'Ng} ;lsga}u'gLnfO{ cfh–ef]ln e'Ng} ;lsglgdf]{xL;“u dgsf] s'/f v]Ng} ;lsgaf]n"“ eG5' pgsf] cl3 af]Ng} cfPgcaf]w d]/f n]vgLn] n]Vg} rfx]glg/fzfsf] afbn 5fof] cfh d]/f] dgdfjxf/ 5}g h:tf] nfU5 a}u'gLsf] tgdfcfzf nfU5 dnfO{ htf uP klgcfzf nfU5 dnfO{ cem} e]6\5' ls egLlgdf]{xL;“u dgsf] s'/f vf]Ng} ;lsg .

–/fh]z af/fsf]6L

rf]/ eGg] aft cfof]w'?w? ?g kg]{ cf]xf] † s:tf] /ft cfof]cfkm\g} vNtL 5fDbf klg rf]/ eGg] aft cfof]lgd'vfsf] pkb]zdf cnÍf/ x'Gg /}Ú5;“u} lx“8g] ;fyLaf6 wf]sf vft} vft cfof];kgfsf] ;+;f/df PSsf;L v} s] eP5g;f]r]sf] sxfgLsf] bzf ;f9] ;ft cfof]s] eP5 cfh dnfO{ gvfP/} ljif nfUof]lkPsf] kn ofb} 5}g t/ cfh ;f¥x} dft cfof]km"naf/Ldf u'nfasf] km"n l6Kg vf]Hb} lyP“cgfo;} cfkm\gf] xftdf s's]sf] kft cfof] .

–z+s/ ;fksf]6f

zAbx¿ el/b]pm5'6\of] eg] st} ;fy uLtd} dnfO{ ;'lgb]pmkm"n h:tf] nfUof] eg] dfnf agfO{ plgb]pmr'na'n] dg efUg vf]Hnf lbnleq y'lg/fvxhf/f}+ d'6'n] af6f] 5]Snf s]jn d]/} d'6' r'lg/fvd tfndf tfn lbG5', ltdL zAbx¿ el/b]pmd ;/ud u'gu'gfp“5' ltdL ;+uLt 5l/b]pm;/udsf] ;f/]ud tfndf ltdL ltgf lwgfd ;f/+uL ltdL tf/ cw'/f] 5f}+ xfdL Ps lagf .

–lji0f'/fh pk|]tL

j}zfv !! ut] nf]stGq lbj; eJo ¿kdfdgfOof] . g]tfx¿n] u0ftGqsf] gf/f 3GsfP .snfsf/x¿n] cf–cfkm\gf] snf k|bz{g u/] .;lxbsf] alnbfgsf] pRr d"Nof+sg ug]{ pb\3f]ifub}{ ;lxbsf kl/jf/nfO{ km"n dfnf nufP/ :jfutul/of] . b]zel/ o:t} sfo{qmd u/]/ k|ltudgsf]jflif{sL dgfOof] .

nf]stGqsf] oqf] eJo sfo{qmd x'“bf Ps;lxbsf a'af s'gfdf r'krfk ple/x]sf lyP .g]tfhLsf] h'?Ss prfNg] efif0f, snfsf/sf]uLt / g[To tyf gf6sx¿n] klg pgnfO{ 5'g;ls/x]sf] lyPg . ;a}eGbf kfsf JolQmsf] of]Jojxf/kl5 pb\3f]ifsn] pgnfO{ d~rdf cfP/cfkm" b'MvL x'g'sf] sf/0f :ki6 kfg{ cfu|x u/] .cfkm" ;lxbsf a'jf ePsf] kl/ro v'nfp“b} tLj[4n] eg]— …d tkfO{+x¿;“u nf]stGq k|flKtsf]v';L dgfpg ;lQmg“ . lsgeg] d]/f] 5f]/fnfO{uf]nL xfGg lgb]{zg lbg] JolQmnfO{ sf/afxLePs} 5}g . ha;Dd ck/fwLn] ;hfo kfp“b}g,xfdLn] nf]stGq k|fKt ePsf] v';L af“8\gldNb}g .Új[4sf] efif0fkl5 w]/} ;lxb kl/jf/sfo{qmd alxisf/ ub}{ aflxl/P .

–lzj/fd ;fksf]6f

;+v'jf;efdf km:6fof] cNnf] v]tL;+v'jf;efdf @)$^ b]lv

cNnf]sf] Jofj;flos v]tL yflnPsf]xf] . lhNnfsf afnf, l;;'jf, tfDs',df +t]jf, ofkm ", kflye/f, g'd,dT:okf]v/L, kfjfvf]nf, afx|aL;],tfdfkm f ]s;d ]tsf uf lj;sf;fd'bflos tyf /fli6«o jgdf k|r'/dfqfdf cNnf] kfOG5 . cNnf]af6sflQsb]lv h]7;Dd kf6 ;+sngu/]/ ksfp“b} wfuf] agfOG5 . o;/Lwfuf ] agfPkl5 cNnf ] sk8fpTkfbg x'g] / of] b]zsf ljleGgahf/ x“'b} cd]l/sfb]lv hfkfg;Ddlgof{t ul/G5 .

cNnf]sf sk8f nufp“bfudL{df lr;f] / hf8f]df tftf] x'G5 .;+v'jf;efdf t cNnf]sf s'g} g s'g}sk8f k|of]u gug{] dflg; e]6\gd'l:sn x'G5 . aflx/L lhNnfaf6cfPsf cfGtl/s ko{6s tyfsd{rf/Ln] gft]bf/ Pj+ ;fyLx¿nfO{cNnf ]sf sk8f / ;fdfgpkxf/:j¿k lbg] rng 5 .

oxf “ cNnf ]af6 cf l>tkl/jf/sf] ;+Vof * ;o $% 5 .o;d} cfl>tsf] ;+Vof * xhf/eGbfa9L /x]sf] cNnf] pTyfgdf lqmofzLnlhNnfsf ;+:yfx¿n] hgfPsf 5g\ .oLdWo] sf7df8f}+df laqmL ug{ a;]sf!&, vf“baf/Ldf vl/blaqmL / sk8fpTkfbg ug{ $%, 6f]n6f]n;Dd sk8fa'Gg], kf6 ;+sng ug{], k|zf]wg ug{]sf];+Vof $ ;o #) kl/jf/ 5 .pgLx¿sf] d'Vo k];f cNnf] ;+sng,k|zf]wg, a'gfO tyf lgsf;L xf] .o;afx]s …kf6{ 6fOdÚ sfd u/]/ dfl;s% xhf/ ?k}of“;Dd sdfpg]sf] ;+Vof #

;o %# kl/jf/ 5 . b O:6 kmfpG8];gsfcNnf] ;xhstf{ ljgf]bs'df/ u'?ªsfcg';f/ ;+v'jf;efaf6 a;]{lg @) s/f]8?k}of“sf] cNnf] sk8f lgsf;L x'g]u/]sf] 5 . ufp“df a'g]sf sk8f;b/d 'sfd vf “baf/L x ' “ b }lj/f6gu/b]lv sf7df8f}+;Dd k'U5 .

d'Vo k];f cNnf]lhNnfsf afnf / l;;'jf uflj;sf

;a} 3/sf] d'Vo k];f cNnf]af6 sk8fpTkfbg ug'{ xf] . oxf“sf $ ;o %)kl/jf/sf] d'Vo k];f / cfo;|f]tcNnf ] g } ePsf ] 5 . oxf “sfs]6fs]6Lb]lv j[4f;Dd laxfg p7]b]lvxf6ahf/ hf“bf xf];\ jf ;a} k|sf/sfsfd ubf{ xftdf s'?; / cNnf]sf]hflvNdf -sRRff wfuf]_ af]s]/ sk8fa'Gg Jo:t b]lvG5g\ .

cNnf]df ;/sf/ / :yfgLo

;+3–;+:yfn] sl/a ! s/f]8 ?k}of“nufgL e};s]sf] 5 . Osf] lxdfn,b O:6 kmfpG8];g, hLljsf]kfh{gsfnflu jg sfo{qmd, l;lnr'ª Sna,;dfh ljsf; s]Gb|, dsfn' j?0f/fli6«o lgs'~h, ;fd'bflos jgpkef]Qmf ;d"x, jg sfof{no, 3/]n'tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt,lhlj;, uflj; / gu/kflnsfn]a;]{lg !) nfvsf] xf/fxf/Ldf cNnf];+/If0f / o;sf pBf]u ;~rfngdfcg'bfg lbO/x]sf 5g\ . Osf] lxdfnafnf / l;;'jf uflj;df jif{df @nfv ?k}of“ vr{ ub{} cfPsf] O{sf]lxdfnsf eLd e]6jfnn] hfgsf/LlbP . xfn;Dd Osf] lxdfnn] !)nfv ?k}of“ nufgL ul/;s]sf] 5 .

oxf“ @% j6f cNnf] cfl>tpBf]u ;~rflnt 5g\ . oL pBf]un]

dfl;s tna lbP/ # ;onfO{/f]huf/L lbPsf 5g\ . 3/]n' tyf;fgf ljsf; ;ldltn] a;]{lg cNnf]a'Gg] tflnd lb“b} cfPsf] 5 . o;/Ltflnd lng]sf] ;+Vof sl/a % ;o5 . oL ;a} cNnf] sk8f a'Gg] pBf]u;~rfng ub{} cfPsf 5g\ .

cNnf] Ps jif{] a'6\ofg xf] .of] !– @ ld6/ prfOsf] ePkl5sf6]/ Nofpg] / af]qmf lgsfn]/ kf6agfOG5 . o;/L sf6]kl5 k'gM /f]k0fgubf{ h+unaf6 of] dfl;g] qmddf5 . dsfn' a?0f /fli6«o lgs'~hIf]qdf of] dfl;g] qmddf /x]sf] 5 .o;sf] ;+/If0fdf Wofg glbPkl5dfl;g] qmd a9]sf] xf] . ;fd'bflos/ /fli6«o jgdf cNnf] ;+sngdf/f]s nufPkl5 tL jgdf kof{Kt/x] klg k|of]uljxLg ePsf / cGoqdfl;g] qmddf /x]sf] kfOG5 .clwsf+z uflj;df o;sf] /f]k0fePsf] 5}g . afnf / l;;'jfuflj;af;Lsf] d"n k];f g} cNnf]eP klg 3/ jl/kl/ dfl;Pkl5 !lbgsf] af6f] lx+8]/ h+un k'Ub} ;+sngug'{kl//x]sf] l8NnL s'n'ªn] atfOg\ .

kmfpG8];gsf] cu|;/tfdflhNnfsf dT:okf]v/L, tfdfkmf]s,hnhnf, l;4kf]v/L / g'g9fsLuflj;df ;fd'bflos jgsf] dfWodn]o;sf] ;+/If0f ;'? ul/Psf] 5 .tfdfkmf]s / dT:okf]v/Ldf aLp /sndLsf] dfWodn] g;{/L /fv]/j[Iff/f]k0f ;'? ePsf] 5 . oL If]qdfeg] cNnf]sf] h+un km}ng] qmddf/x]sf] kfOG5 .

–;'/]Gb| ;'j]bL

cfhb]lv dflnsf dxf]T;j;'b"/ klZrdf~rn ljsf;If]qsf]

ljs6 kxf8L lhNnf afh'/fsf]a8Ldflnsfdf cfh -ebf} & ut]_ b]lva8Ldflnsf dxf]T;j ;'? x'“b}5 .a8Ldflnsf wfld{s, P]ltxfl;s tyfko{6Lo b[li6sf]0fn] dxŒjk"0f{ dflgG5 .oxf“ ;fpg z'Sn rt'{bzLsf lbg7"nf] d]nf nfUg] u/]sf] 5 . o;} lbgb]jLsf] k"hf ug]{ rng 5 . of] a]nfoxf“ c5fd, aemfª, sflnsf]6,88]nw'/f, bfr{'nf, x'Dnf, h'Dnf, ;'v{]t,s}nfnL, s~rgk'/nufot ef/tsf]lkyf}/fu9 tyf g}gLtfnb]lvsftLy{ofqLx¿ cfp“5g\ .

a8Ldflnsf afh'/f lhNnfsf]s}nfzdf8f}+ uflj;df k5{, h'g ;d'b|L;txaf6 ! xhf/ $ ;o lkm6sf] prfOdf5 . afh'/f ;b'/d'sfd dft{8Laf6 &sf]; 6f9f /x]sf] a8Ldflnsf a;af6hfg rfxg]x¿n] klxn] c5fdsf];f“km]au/ k'Ug'k5{ . xjfO{hxfhaf6klg ;f“km ]au/ k'Ug ;lsG5 .;f“km]au/af6 a"9Lu+ufsf] tL/}tL/k"j{lt/ nfUg'k5{ . sl/a !)–!@ 3G6flx+8]kl5 tf}nL, s}nfzdf8f}+, a|x\dtf]nfuflj; k'luG5 . oL tLgj6} ufl;x'“b} cfkm"nfO{ ;lhnf] nfUg] af6f]af6dflnsf hfg ;lsG5 . afh'/fsf]sf]N6L ljdfg:yndf em/]/ ;b/d'sfddft{8L x'“b} a8Ldflnsf k'Ug ;lsG5t/ of] af6f] nfdf] kg{ hfG5 .

ls+jbGtLcg';f/ k/fk"j{sfndf;tLb]jLsf] d[t z/L/ af]s]/ lx“8]sflzjhL oxf“ cfOk'Ubf ;tLb]jLsf]b]a|] s'd ktg ePsf] lyof] . s'dktg;“u} a8Ldflnsf b]jLsf] pTklQePsf] syg 5 . dflnsf dftfn]>4fn' eQmhgx¿n] dfu]sf] j/ lbg]

>4fn'x¿sf] ljZjf; 5 . To;}n]eQmhgx¿ b'Mv–si6sf ;fy oxf“cfp“5g\ . af6f]df b]jL b]jtfnfO{k'sf/]/ uLt ufpg] rng 5 . oxf“/h:jnf ePsf dlxnfnfO{ hfglbO“b}g . klxn] blntnfO{ klg hfglbO“b}gYof] t/ kf]xf]/ ;fnb]lv Tof]lgod xl6;s]sf] 5 .

dflnsf k|fs[lts ;f}Gbo{sf] vfgLxf] . /+uLla/+uL km"nx¿n] of] 7fp“zf]efodfg 5 . a'sL km"nx¿sf] un+}rfcf]R5ØfOPh:t} nfU5 of] 7fp“ . kf6gdfe]8f / 3f]8fsf ayfg 3f“; rl//x]sf]b[Zo cToGt} ;'Gb/ b]lvG5 . oxf“ ljleGgk|sf/sf h8La'6Lx¿ kfOG5g\ .prfOdf ePsf sf/0f oxf“ lr;f] t 5t/ of] 7fp“ ;f}Gbo{n] el/k"0f{ 5 .

ko{6g ljsf;sf nflu gof“uGtJo a8Ldflnsf eGg] d"ngf/fsf ;fy lhlj; afh'/fsf]cfof]hgf tyf g]kfn ko{6g af]8{sf];xof]udf dflnsf dxf]T;j x'gnfu]sf] xf] . dxf]T;jdf afh'/fsf]j]ze"iff, ;+:s[lt, b]p8f gfr Pj+h8La'6L cflb k|bz{g ul/g]5 .

–g/]Gb| /f}n]

Page 16: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 !*;Gb]zhLjgsf] uf]/]6f]df

ljZjf;sf] uf]/]6f]hLjgnfO{ ;'Gb/ / ;'vdo

agfpg] rfxgf ;a}df x'G5 . yfxfx'“bfx'“b} klg sltko dflg; c¿sf;kgfnfO{ P]gf km'6];l/ km'6fpg/+ud~rsf] gfos aG5g\ clgc¿nfO{ gflosf aGg cfu|x u5{g\ .dflg;x¿sf] o:t} gf6sLo Jojxf/Pj+ ;+utn] cfºg} ultdf lx“l8/x]sf]hLjgdf cf“wL Nofp“5 .

x]bf{ gkTofp“bf] t/ sfnf] /kfkL dg ePsf] Rof“;] k'?ifsf]gf6sLo ;+utn] d]/f] hLjgdf klgk}¥xf] uPsf] 5 . Pp6f sfof{nosf]xflsd, w]/} nfdf] ;dosf] lrghfg, x]bf{5nsk6 ul/xfNnfh:tf] gnfUg] cg'xf/n]To:tf] Jojxf/ b]vfpnf eg]/ s;n] kf]ljZjf; ug{ ;S5 / <

d olt ;f]Ry]+— d'vn] h] eg]klg Jojxf/df To:tf] x'g]5}g .p;nfO{ d}n] lrg]sf ;+;f/sfk|f0fLx¿df ;/n / ljZjf; kfqsf?kdf u0fgf u/]sf] lyP“ . zf/Ll/s;DaGw dfq /fVgsf nflu t aDaO{kf] hfg'k5{, ;x/sf k];]jf/ dlxnf;“u;DaGw /fVg'k5{ . 3'sL{ nufpg],wDsL b]vfpg]n] cfÎgf] jrg klgk"/f ug'{k5{ .

kljq cl:dtf;“u xf]nL v]n]/xf“;L–xf“;L 5f]8\g ;Sg];“u y'k|}b':rl/q n's]sf] cg'dfg ug{ ;lsG5 .afx\o k|nf]egdf k/L ;DaGw ;lhn}tf]8\g ;Sg] Jolerf/LnfO{ ;'v /;Gtf]if t sxf“ ldN5 / <

ldng;f/ :jefjsfbLkss'df/ >]i7 g]kfnL ;]gfdfsfo{/t 5g\ . @) jifL{o bLksn]k|j]lzsf pQL0f{ u/]sf 5g\ .kqldqtfdf cle?lr ePsf bLksb ' Mv–; 'vdf ;fy lbg ] ,kqldqtfnfO{ lg/Gt/tf lbg];fyLsf] vf]hLdf 5g\ . pgnfO{>L tf/fbn u0f, b]jL3f6, g'jfsf]6lqz"nLdf kqfrf/ ug{ ;lsG5 .

cljjf lxt ;ljgnfld5fg]sf] pd]/ !( jif{ xf] . %lkm6 # OGr cUnf ;lag lghLk;ndf hflu/ vfG5g\ . uLt–;+uLtdf ?lr ePsf ;ljg

kq l dqt ft y fe |d0 fn fO {klg dxŒjlbG5g\ . gd|: je f js fcljjf lxt;lagn] !@sIff pQL0f{

u/]sf 5g\ . ;fyLsf] dxŒj a'em\g]tyf /utsf] gftfeGbf efjgfsf]gftf dg k/fpg] ;lagnfO{;~rosf]if ;lkª sDn]S;, k;ngDa/ @)$, lqb]jLdfu{ 7d]ndfkqfrf/ ug{ ;lsG5 .

% lkm6 & OGr cUnf;fg'afa' yfkf g]kfnL ;]gfdfsfo{/t 5g\ . ;fwf/0f n]vk9 u/]sfyfkf @! jif{sf eP . ldng;f/:jefjsf yfkf ;kmf dg ePsf,b'Mv ;'vdf;fy lbg]; f y L s f ]vf]hLdf 5g\ .pgnfO{ >L (gDa/ aflxgLc 8 \ 8 fes'08]a];Lsfe|],km"naf/Ldf kqfrf/ ug{ ;lsG5 .

;fKtflxs ;fyL

d]/f] k|]d

Tolt dfq sxf “ xf ] / †ljleGg axfgfdf ;w}+ vNtL vfnLu/]/ cfly{s Joj:yfkg ug{ cfu|xug]{n] hLjgdf n'6kf6 dRrfpg s]g} af“sL /fVof] / < d}n] t Tof]Jojxf/nfO{ ;sf/fTds ¿kdf lnP“,clg dflg; ldtJooL /x]5 eg]/d"NofÍg u/]+, clg vr{ ug]{ s'/fdf

s'g} b'ljwf /x]g, t/ slt sfnf] /lgi7'/L dg ePsf] dflg; < jf:tjdfdflg;nfO{ lrGg ;ls“bf] /x]g5 .

ltd|f] ;DaGw ca d]/f nfluljif ePsf] 5 . ltdL d]/f nfluljif clg c“Wof/f] /ft aGof} .ltdLn] 7"nf] uNtL u¥of} h;af6ltdL klg ;'vL x'b}gf} / d klg;'vL /xg]5}g .

lat]sf lbgx¿ hlt ;lDemof],Tolt l/; p7]/ cfp“5 ToxL+ uP/emlD6g dg nfU5, /ut lkpm“h:t}nfU5=== . a]nf–a]nf 3f]lTnG5', ;fobd klg Jolerf/L ePsf] eP o:tf36gf ;fdfGo dflgGy] . To;}n];Lwf–;f]emfx¿ xf]l;of/ † gf6sug]{ vnkfqx¿af6===† xfd|f] ph'/Lug]{ 7fp“ sxL+ 5}g .

—;f]emf]kgaf6 7luPsL s]6L

:s'6/df lx+8\g] ckl/lrt ldq,ltd|f] d':sfgn] d k"/} n6\l7;s]sf]5' . ltdL laxfg} :s'6/ lnP/lg:sG5Øf}, ;f“em 3/ kms{G5Øf} .3/sf] afb{nLdf pleP/ s;}nfO{vf]lh/x]sf] h:tf] ul//x]sL x'G5Øf} .x/]s lbgsf ltd|f] of] lbgrof{ d}n]glhsaf6 cjnf]sg ub}{ cfPsf] 5' .zlgaf/sf] lbg laxfg u]6df cfP/ltdLn] 5f]8]sf] d':sfgkl5 dnfO{slxn] ltdL;“u af]n"“h:tf] e}/x]sf]5 . ef]ln zlgaf/ ltdL Psk6s3/ aflx/ lg:s x}, dnfO{ ltdL;“uw]/} ukm ug'{ 5 .

hL=aL=kl/lrt tyf ckl/lrt

ldqx¿nfO{ z'esfdgf ck{0f ub}{ d;“ulgZrn Pj+ efjgfTds ldqtf uf“:grfxg]x¿nfO{ cfkm\gf] k"0f{ ljj/0f;[email protected] df d]nug'{x'g xflb{s cfu|x 5 .

;~hLja'g', ltd|f] hGdlbgsf] ljz]if

cj;/df d]/f]tkm{af6 Xbob]lvsf]z'esfdgfsf ;fy} ltd|f x/]s kfOnfn];kmntfsf] lzv/ r'd'g\ . hLjgnfO{;'vdo tyf k|]/0ffbfoL agfpg ;do;“uh'Wg'k5{ . cfkm"eGbf 7"nf tyf cfb/0fLoJolQmn] lbPsf pkb]zx¿ lng'k5{lsgls tTsfn} gdL7f] nfu] klg eljiodfnfebfos aG5 .

;"o{

;"r

gf ljhofbzdL tyf bLkfjnLsf] z'ecj;/df cfkm\gf O:6–

ldq tyf dfGohgx¿nfO{ z'esfdgf ;Gb]z k7fpg rfxg'x'g]dxfg'efjx¿n] cfkm\gf] ;Gb]z c;f]h !% ut];Dddf ;fKtflxssf]sfof{nodf cfOk'Ug] u/L k7fpg'xf]nf . ;Gb]zsf ;fy ?=@) /s'kg clgjfo{ ¿kdf ;+nUg x'g'kg]{5 .

–;Dkfbs

/]lh=, d'6'el/sf] dfof, ;fu/em}“ ulx/f];Demgf . d}n] ltd|f] gDa/df k6sk6skmf]g ubf{ klg ltdLnfO{ slxNo} e]6\g;lsg“ ;fy} sltk6s va/ k7fP“ t/e]6\g ;lsg“ . lKnh d]/f] kmf]gdf Psk6s sn u/L cfÎgf] dgsf] s'/f s] xf],eg . h;/L eP klg ;Dks{ u/ .

hLjgk|ult, d]/f] hLjgsf] nIo eGg'

g} ltdL xf}, d]/f] ;kgf–ljkgf, ;'v–b'Mv ;a}yf]s ltdL g} xf} . d s]jnltdLnfO{ rfxG5', ltdLnfO{ dfof u5'{ .

sNn'd]/f] x'g grfxg] ;fg'df d'6''el/

dfof . ltdL daf6 hlt 6f9f ePsf5f} To;sf] ljk/Lt ltdLk|lt d]/f] dfofeg] al9/x]sf] 5 . ltdL daf6 6f9feP klg ltdLnfO{ d]/f] dfofsf] sdLx'g]5}g, cGTodf ltd|f] ;'vb\ clg ;kmnhLjgsf] sfdgf .

ch'{g

;fKtflxs ;fyLsf nflu kmd{gfd M ====================================================================================

pd]/ M ========================================= prfO M ===================================

k];f M =================================== lzIff M ================================

:jefj M===================================== j}jflxs l:ylt M ======================

cle?lr M ====================================j0f{ M ===================================

Od]n M ==========================================================================================

7]ufgf M=========================================================================================

tkfO{+ s:tf] ;fyLsf] vf]hLdf x'g'x'G5 <

===========================================================================================================

===========================================================================================================

gf]6 M tl:a/ / gub ?= %).– clgjfo{ 5 . cfkm"n] pNn]vug{ rfx]sf] yk ljj/0f 5'§} kfgfdf k7fpg ;lsg]5 .

d]/f] c;kmn k|]dlk|o===

s;}sf] cl:tTjsf] k|tLs Psdfq gfd dfq t x“ 'b }g lg .cl:tTjsf] cy{ xf] Xbo, cfTdf /;fob z/L/ klg, gfd t Ifl0fs xf]hf] cfh Ps / ef]ln csf]{ x'G5 .cf7 jif{ eof] ltdLnfO{ e]6]sf] . ltdLn]dnfO{ lal;{of} . dnfO{ ofb 5, had ltd|f] glhsaf6 lx+8\y]+, ltdL k/]nfem 'sfp“Yof } + / ha ltdL d]/f ]

;fd'Gg]af6 lx+8Yof}+ d ltdLnfO{Ps6sn] x]l//xGy]+, ltd|f] cf“vfsf];d'Gb|df 8'a'NsL nufpg] k|of; ub}{,/ ltdL cfk\mgf] b[li6 ljk/Lt lbzfdf3'dfP/ d]/f] k|of; c;kmn kfl/lbGYof} .

ltdL lsg To;f] uYof}{ <d}n] slxNo} hfGg ;lsg“,g cfh cf7 jif {kl5hfGb}5', w]/} hfGg] k|of;u/]+ t/ c;kmn eP===;b}j . w]/} lr7L n]v]+ltdLnfO{, t/ g ltldn] d]/f]kq k9\of}, g k9]/ hjfkmg} lbof} .

clxn] klg d]/f ]dfg;k6ndf 3'ld/xG5,cfheGbf cf7 jif{ cl3sf]xfd|f] dfofk|Lltsf] syf .d}n ] s;/L ltldnfO {k] |dkq k7fP/ k| ]dsf]k|:tfj u/]+ < s;/L xfd|f ]

ldng eof] < d ltdLnfO{ e]6\gs;/L cfOk'Uy]+ < s;/L ltdLnfO{rfx] +, s;/L ltdLk|lt ;dlk{teP“ < cfh klg Tof] If0f ;Dem]/dg k|km'lNnt eP/ cfp“5 . :ju{dfk'u]sf] cg'e"lt x'G5 . t/ cfh Tof]cj:yf 5}g, g t Tof] dfoflk|lt g}5 . s]jn ofb 5, x/ ]s /ftl;/fgLdf d'v 5f]kL ;' “Ss–;'“Ss?g'afx]s c¿ s'g} ljsNk 5}g .t/ klg d ltdLnfO{ dfof u5'{,klxn]h:t}, clxn] klg / ul//xG5'h 'gL–h 'gL;Dd, dnfO { ltd | f ]k |tLIff 5, ltd|f ] dfq xf]Og,clkt' ltd|f] dgdl:tisdf dk|ltsf]3[0ff k|]ddf kl/jt{g x'g] k|tLIff 5,;f; g/f]lspGh]n, Xbosf] 9's9'sLgyfs'Gh ]n====== s ]jn ltd|f ]k|tLIff=======.

— cefuL k|]dL

Page 17: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 !(

dlxnfx¿nfO{ ## k|ltzt cf/If0f slt plrt xf], lsg <ca xfd|f] kfnf]

of] :tDedf xfdLn] /fv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ/k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQ/sf ;fydf cfk\mgf] k"/f gfd, 7]ufgf /pd]/ n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa/ Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf¿kdf /xg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ/ dfq :jLsf/ ul/g]5 .!= tkfO{+ k|wfgdGqL eP s] ug'{x'G5 <@= s]6f / s]6Lsf nflu ljjfx ug]{ plrt pd]/ s'g xf] < lsg <#= a'l4 7"nf] ls an < lsg <$= b]zelQm s] xf] <% b]zaf6 lx+;f cGTo ug{ s] ug'{k5{ <^= s] :ju{–gs{ eGg] s'/f x'G5 < s:tf] x'G5 jf lsg x'“b}g <&= clxn]sL cfsif{s -;]S;L_ g]kfnL gflosf sf] x'g\ / lsg <*= k|]ddf wf]sf x'g] sf/0f s] xf] <(= tkfO{+nfO{ dg kg]{ v]nf8L sf] x'g\ < lsg <!)= tkfO{+ dGqL x'g'eof] eg] s'g dGqfno /f]Hg'x'G5, lsg <!!= b;}+ / ltxf/sf] k/Dk/fnfO{ ;do ;'xfp“bf] agfpg s] ug'{ knf{ <

plrt xf]Og lsgls cfwfcfsfznfO{ cfwf g} rflxof] lg . krf;hgfsf] sfd ## hgfn] ubf{ 8fdf8f]nx'G5 . To;}n] %) g} rflxG5 .

s/jL/ pbf;L -!(_, ?s'dv} ;DkfbsHo", cfkm" t k'?if kl/of]

dlxnf ePsf] eP yfxf x'GYof] .a}Bgfy sf]O/fnf -@*_

dlxnf / k'?if eg]sf Pp6}/ysf b 'O { kfª \u | f x 'g \ . b 'O {kfª\u|fdWo] Pp6f sdhf]/ eof] eg]/y rNg ;Sb}g . To;sf/0f klgdlxnfnfO{ k'?ifsf] a/fa/Ldf Nofpg## k|ltzt cf/If0f plrt 5 .

/fd lqkf7L -@)_, ;nf{xLcf/If0feGbf cfkm} ;Ifd /

lgk'0f e} n8\g ;Sg'k5{ .6Lsf/fd cof{n, :ofª\hf

;tk|ltzt 7Ls s'/f xf] lsglsd]/L dfofn' klg dlxnf x'g\ .

ho/fd kf08] -@#_plrt g} xf] . clxn] ;a}

7fp“df dlxnfn] klg 7"nf] of]ubfglbO/x]sf 5g\ . pgLx¿sf] sfo{zlQmklg k'?if;/x g} 5 .

sdn lh;L -@#_, vf]6fªplrt xf ]Og, lsgeg ]

dlxnfx¿nfO{ cf/If0f xf]Og cj;/Pj+ lzIff rflxG5 .gf]bgfy lqtfn -@%_, s'?n], wgs'6f

k'?ifnfO{ klg cf/If0f rflxof]eg]/ eGg ldn]g, 7Ls} t xf]nf lg .

Clif/fd kf08]o -@)_, :ofª\hf

g]kfndf dlxnf / k'?ifsf];dfg clwsf/ 5 eg] adf]lhdt dlxnfx¿nfO{ %) k|ltzts}xsbf/ agfpg'k5{, To;}n] of] clnplrt ePg .

lg/f]h e§/fO{Psbd} cg'lrt xf] eGg

ldn]g, plrt} xf]nf lg .ho/fd e§/fO{, hgsk'/

dlxnfnfO{ ## k|ltzt cf/If0flbP kl5 k/]sf dlxnfx¿ cl3a9\5g\ To;}n] plrt xf] .

u+uf/fd Gof}kfg] -!&_, :ofª\hfef]het]/, kf:gL, lkslgsh:tf

vfg] 7fp“df dfq} gf/L–k'?if;dfgtfsf] cfjfh p/fNg] x] gf/Lxf], k'?ifsf] sfd slt tgfjk"0f{ 5,gkTofP x/]s $) jif{ gf3]sfk'?ifsf] 6fpsf] x]/ lrGtfn] sltskfn km'n]sf] 5 <

dbg dNn -!(_, sf7df8f}+d]/f] ljrf/df 7Ls 5, of]eGbf

a9L eof] eg]rflx“ dflQG5g\ .r"8fdl0f kf08], 3f]/fxL

;dfg ePg, lsgeg] b]zljsf;sf nflu dlxnf / k'?if b'j}sf];dfg of]ubfg rflxG5 .

zlzsfGt u'Ktf -!*_, jL/uGh

8f= /fh]Gb| eb|f

of}g lh1ff;f / ;dfwfg

k|hgg tyf of}g :jf:Yo 6\ofn]G6 sG6]:6

k|Zg M d @# jifL{o cljjflxto'js x'“ . d ?l6gcg';f/ b}lgs !306f Jofofd u5'{ / :j:y 5' . d/ d ]/L k | ] ldsfaLr b 'j }sf ];dembf/Ldf zf/Ll/s ;Dks{ e}/xG5/ of] dlxgfsf] b'O{ k6s;Dd x'G5 .d slxn]sfxL+ x:td}y'g klg u5'{ .zf/Ll/s ;Dks{sf] a]nfdf k|z:tkfs\qmL8fkl5 dfq ;Def]u sfo{ ;'?u5'{ . ;fy} ;Def]u/t 5“bf klxnf]k6s jLo{ :vng ePkl5 klg bf];|f]k6s jLo{:vng gx'“bf;Dd nuftf/;Def]u ul//xG5' . o;/L zf/Ll/s;Dks{ x'“bf d pgnfO{ k"0f{ ¿kdf;Gt'i6 kfg{ rfxG5' . pgsf] k|ltlqmofa'‰bf pgL k"0f{ ¿kdf ;Gt'i6 x'lG5g\,t/ h;/L x:td}y'gaf6 r/d;Ldfdfk'Ubfsf] If0fdf d}n] hlt cfgGbdx;'; u5{' ;Def]uaf6 r/d;Ldfdfk'Ubf Tolt cfgGb dx;'; ulb{g“ .o:tf] lsg ePsf] xf]nf <

– P=pQ/M tkfO{+ :j:y x'g'ePsf]

/ lgoldt Jofofd ug'{x'g] s'/fn]xfdLnfO{ v';L t'NofPsf] 5 . ljjfxug{ af“sL g} eP klg tkfO{+ /tkfO{+sf] ;fyLn] lgoldt of}g;'vk|fKt ul//xg'ePsf] s'/f klg kqdfpNn]v ug'{ePsf] 5 . tkfO{+n] b'O{jLo{:vngsf] aLrsf] ;dodflg/Gt/ of}g;Dks{ /fVg ;Sg'n]kSs} tkfO{+sL k|]ldsfnfO{ r/d;'vk|bfg ug{ ;xof]u u/]sf] x'g'k5{,h'g s'/f tkfO{ +n] klg pNn]vug'{ePsf] 5 . :jfefljs ¿kdf g}k'?if tyf dlxnf r/d;'vsf]l:yltkl5 k'/fg} -pQ]lht gePsf]l:ylt_df kmls{G5, t/ k'?if /dlxnfdf s]xL cfwf/e"t leGgtfx ' G5g \ . dlxnfn ] PskN6s };Dks{df ax' r/d;'v k|fKt ug{;lS5g\ t/ k'?if eg] refractoryperiod df hfG5 . o; cjlwleqk'?ifnfO{ pQ]lht kfg{ ;ls“b}g .o;sf] ;dofjlw JolQmcg';f/km/s x'g;S5 .s] lgoldt of}g;Dks{ ug{ kfp“bf klgx:td}y'g ul/G5 <

dflg; lg/Gt/ cfk\mgf] ;'vk|flKtsf nflu nflukl//x]sf] x'G5 .k|To]s cj;/nfO{ p;n] o;sf nfluk|of]u u5{ . of}gsf ;Gbe{df klgof] nfu" gx'g] s'/} ePg . of}g;'vklg Ps tl/sfn] dfq k|fKt gu/Lo;df p;n] ljljwtf vf]h]sf] x'G5 .

k |foMh;f ] JolQmn] of }g–;Dks{af6 of}g;'v k|fKt ug'{eGbf

x:td}y'gaf6} of}g;'v k|fKt u/]sf]x'G5 . ljz]if u/]/ x:td}y'gk|ltgsf/fTds ;f]r gePsf] l:yltdfp;n] o;nfO{ cfk\mgf] of}g;'vsfnflu ;Sbf] pkof]u u5{ . x:td}y'gljz]if u/]/ cljjflxtsf nfluj/bfg g} xf ] eGg ;lsG5 .PsfGtdf cfkm"nfO{ kfos k/]sf];dodf ;do / wg vr{ gu/Lof}g;'v k|fKt ug{ ;lsG5 . csf]{Jo lQm ; +nUg x 'g 'kg ] { s 'g }cfjZostf gePsf] x'“bf o;df x'g];lhnf] t cfk\mg} 7fp“df 5 .

lszf]/fj:yfdf of}g;'v k|fKtug]{ k|ToIf of}g;Dks{ /fVg] cj;/k|fKt gx'“bf x:td}y'gsf] ;xf/f lng';fdfGo s'/f g} xf] . ;fdfGotMljjfx ePkl5 jf lgoldtof}g;Dks{ /fVg] cj;/ k|fKtePkl5 x:td}y'gsf] dfWodaf6of}g;'v k|fKt ug]{ s'/fdf s]xL sdLcfp“5, t/ o;sf] cy{ of] klgxf]Og ls ljjfx x'“b}df s'g} JolQmn]x:td}y'g ug{ ljNs'n} aGb u5{ .ljjflxt JolQmx¿ jf lgoldtof}g;Dks{ u/]/ of}g;'v k|fKt ug{;Sg ] Jo lQmn ] k lg lj leGgkl/l:ylt ljz]if u/L lgoldt ?kdfof}g;Dks{ /fVg gkfPsf] l:yltdfcfk \ mgf ] of }grfxgf k "/f ug{x:td}y'gsf] ;xf/f lnG5g\ / of]Psbd} ;fdfGo k|lqmof xf] .

s'g} JolQmn] lsg o;f] u5{g\eGg] k|Zg x'g;S5 . x:td}y'g ug]{sfo{df cEo:t ePkl5 sltkoJolQmn] s;/L cfkm" ;lhn} of}gr/d;'vsf] l:yltdf k'Ug] eGg] s'/fl;S5g\ / o;sf] af/Daf/ k|of]uug{ yfN5g\ . sltko JolQm ljjfxu/]kl5 klg of] 5f]6f] af6f] ckgfpgnfnflot x'G5g\ / o;}nfO{ lg/Gt/tflbG5g\ . ljjfxk"j{sf] l:yltdf eg]x:td}y'gnfO{ o;} sf/0fn] lg/Gt/tflbg' cfZro{ gx'g ;S5 .s] o;n] ;d:of knf{ <

;fdfGotM JolQmn] ljjfxu/]kl5 cfk\mgf] pQ/bfloTj k"/f ug{klg of}g;Dks{nfO{ lg/Gt/tf lbG5

g} . cfk\mgf] hf]8Lsf] of}g]R5f zfGtkfg{ s'g} cefj dx;'; ePsf] 5}g/ ck]Iffcg'¿k b'j} v';L 5g\eg]rflx“ vf;} gsf/fTds c;/ kb}{g,t/ s;}s;}nfO{ o;/L x:td}y'gsf]nt g} nfUg ;S5 / ;fdfGock]Iffcg'¿k cfk\mgf] of}ghf]8Lsf];DaGw sfod ug{ g} g;Sg]l:yltdf k'Ug ;S5 . of}g;Dks{ g}g/flvPkl5 / cGo s'g} k|ToIfsf/0f klg gePsf] l:yltdfj}jflxs ;DaGw jf cfTdLotfdf g}klg c;/ kg{ ;S5, t/ ;fdfGotofo:tf] l:ylt clt lj/n} dfq x'G5 .;dfwfg x'g;Snf <

tkfO{ + cfk\mgL k| ] ldsfsf]cfjZostfcg'¿k of}g;Dks{nfO{lg/Gt/tf lbP/ cfk\mgf] of}g;'vsfnflu rfx]cg';f/ x:td}y'g ug{;Sg'x'G5, t/ o;} qmddf k|]ldsfjf efjL kTgL;“usf] of}g;Dks{nfO{a]jf:tf gug{ ljz]if ;hu x'g'k5{ .o;sf nflu tkfO{+n] ljz]if k|of;ug'{kg]{ x'G5 .

o:tf] l:yltnfO{ ;f“lRrs} sdug{ rfxg'x'G5 eg] tkfO{+x¿ b'j}hgf ldn]/ s;/L of}g cfgGb a9Llng ;lsG5 eGg] s'/fdf s'/fsfgLu/]/ ljleGg k|of]u ub}{ b'j} hgfnfO{cfgGbbfoL pkfosf] canDag ug{;Sg 'x ' G5 . tkfO { +n ] cfk \ mgLk|]ldsfnfO{ klg kfs\qmL8fsf qmddfg} tkfO{+sf] x:td}y'g ug]{ qmddf;+nUg u/fpg' csf]{ pkfo x'g;S5 .o;f] u/] pk]Iff u/]sf] h:tf] ge};xefuL agfObf ;xof]u k'U5 .o;af6 k|]ldsf;“usf] of}g;Dks{;fy;fy}sf] lqmofsnfksf ¿kdfPs;fy cl3 a9\g] eof] . cEo:tePkl5 o;nfO{ ;xh ¿kdf lng;lsG5 . of}g;DaGwnfO{ clxn]sf]h:t} ¿kdf lg/Gt/ hf/L /fVg;lsG5, /f]hfO tkfO{+s} xf] .

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+— cGt/f{li6«o o'jf

lbj;sf] cj;/df g]kfn kl/jf/lgof]hg ;+3 pkTosf zfvfsf]cfof]hgfdf o'jf tyf lszf]/lszf]/Lx¿sf nlfu k|hgg tyf of}g:jf:Yo -P8f]n]:s]G6 ;]S;'cnl/k|f ]8lS6e x]Ny–PP;cf/Pr_6\ofn]G6 sG6]:6 ;DkGg ePsf]5 . pQm k|ltof]lutfdf kl/jf/lgof]hg ;+3sf !# hgfsf ;fy}g]kfn /]8qm; ;f];fO6L, h]l;h,cfdfldng s]Gb|, gx'bf lSns, :6]kg]kfnsf u/]/ hDdf @) hgf dlxnfk|ltof]uLsf] ;xeflutf lyof] .

clGtd kf“r k|ltof]uLnfO{tkfO{+sf] kl/jf/df b'O{ jif{sL Pp6L5f]/L l5g\, tkfO{+sL ;f;" cfp“bf] jif{t'?Gt Pp6f gfltsf] d'v x]g]{ clt/x/ ub}{ x'g'x'G5, s] tkfO{+ ;f;"sf]/x/k|lt ;xdt x'g'x'G5 < olbx'g'x'Gg eg] lsg ;xdt x'g'x'Gg /tkfO+ { s;/L cfÎgL ;f;"nfO{;Demfpg'x'G5 < eGg] k|Zg ;f]lwPsf]lyof], h;dWo] kf6g o'jf ;"rgfs]Gb|sL ?ldl;+x dxh{gn] pko'QmpQ/ lbP/ ld; P;cf/Prsf] pkflwxfl;n ul/g\ . dxh{gn] pQ/ lbg]qmddf elgg\– …d d]/L ;f;"nfO{ljgd|tfk"j{s ;Demfp“b} eG5' ls d]/f]

b'O{ aRrfsf] aLrsf] cGt/ xfnpko'Qm 5}g / d}n] clxn] g} aRrfhGdfP“ d]/f] :jf:Yodf klg k|lts"nc;/ k5{ . To;}n] d}n] cem} tLg–rf/ jif{kZrft\ dfq csf]{ aRrfhGdfpg] lg0f{o u/]sL 5' .

To;}u/L n}lª\us ;dfgtfsf]pbfx/0f lb“b} 5f]/f / 5f]/L b'j}a/fa/ x'g\ eg]/ a'emfpg] k|oTgu5'{ .Ú dxh{gn] ld; nfOkml:snsf]pkf lw klg lhltg \ . pQmk|ltof]lutfdf o'y ;]G6/ km:6{/g/cksf] pkflw g]kfn /]8qm;;f];fO6L, eQmk'/sL s[i0fntf hf]zLn]xfl;n ul/g\ eg] ;]s]G8 /g/ckl;l4k'/ o'y ;]G6/sL lngf dxh{geOg \ . k | ltof ] lutfdf ld;kmf]6f]h]lgssf] pkflw vf]sgf o'y;]G6/sL b'uf{ nIdLn] k|fKt ul/g\ .

ld; lk/ Ph's]6/ -;fyL lzlIfsf_PG8 ld; rfld{ª s';'GtL of]y;]G6/sL k"hf sfsL{ eOg\ eg] ld;k|m]G8\nL eQmk'/ o'y OGkm/d];gkmf]/dsL /Ltf xf5]y" eOg\ .

;xefuLx¿nfO{ !% lbg;Ddk |hgg :jf:Yosf lji fodf;|f]tstf{x¿af6 tflnd pknAwu/fOPsf ] lyof ] . k | f/Dedfk|ltof]uLx¿n] kl/jf/ lgof]hg,;'/lIft ue{ktg, Pr=cfO{=eL= P8\;,n}lª\us lx+;f, nfu"kbfy{ b'Jo{;g,:tgkfg, dlxgfjf/L;DaGwL ;d:ofcflb ljifodf hfgsf/L lb“b} cfkm\gf]]kl/ro lbPsf lyP . kl/ro lbg]qmddf lbOPsf] ljifodf pTs[i6sf;fy k|:t't x'g] k|ltof]uLnfO { ;fyLlzlIfsf -ld; lk/ Ph's]6/_ pkflwk|bfg ul/Psf] lyof] .

Page 18: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 @)hfgsf/Lvf]h va/

tn lbOPsf] lrqdf slt ;dfgx¿ n's]sf 5g\ <

;fKtflxs /+u e/ k|ltof]lutf – $

dfly lbOPsf] lrq d'gfnsf] xf] . c+u|]hLdf o;nfO{ 6«ofuf]kfgelgG5 . g]kfndf d'Vou/L dWo kxf8L IF]qdf kfOg] d'gfn ;'Gb/r/fx¿dWo] Ps xf] . g]kfndf d'gfnnfO{ ;+/lIFt r/fsf ?kdfdfGotf lbOPsf] 5 . 6fpsf]df sNsL x'g] efn] d'gfnsf] z/L/df /ftf], sfnf] tyf ;]tf] /+usf] afx'Notf x'G5 . 7fp“ / k|s[lt x]/Ld'gfnsf klg cg]s k|hfltx¿ kfOG5g\ .

lgodx¿ M!= of] k|ltof]lutfdf sIff % b]lv !) ;Ddsf efO–alxgLx¿n] efulng ;Sg]5g\ .@= k'/:s[t lrq ;fKtflxsdf k|ltof]uLsf] tl:a/;lxt k|sflzt x'g]5 .#= k|ltof]uLn] cfkm\gf] gfd, ljBfnosf] gfd, sIff, pd]/;lxt /+uLgtl:a/ klg k7fpg'kg]{5 .$= k'/:s[t lrqnfO{ ?= @ ;o ?k}of“ k'/:sf/ lbOg]5 .%= s'g} klg ljjfbdf ;Dkfbssf] lg0f{o clGtd dflgg]5 .

k|ltof]uLsf] gfd M

sIff M

ljBfnosf] gfd M

:jl0f{d s7fot@)^) ebf} *

h;g >]i7@)%^ ebf} !#

ljkf;gf /fodfemL@)^) ebf} !)

uf}/j k/fh'nL@)^# ebf} !@

pT;j >]i7@)^! ebf} !)

z'e>L >]i7@)^) ebf} !)

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

s' k

s' k

s' k

s' k

s' k

gggg g gfd M==================================================hGd ldlt M==================================================:s'n M========================================7]ufgf M ========================================

tl:a/

clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

Plnzf cf]nL@)%^ c;f/ @@

ljj]s du/@)^) ebf} !@

hGdlbgsf] z'esfdgfhfgsf/L

tn lbOPsf] lrqdf slt ;dfgx¿ n's]sf 5g\ <

n's]sf ;dfgx¿ Ms'v'/f, ;'uf, nf6f]sf];]/f], k/]jf, xf; .

;fKtflxs /+u e/ k|ltof]lutf – %

lgodx¿ M!= of] k|ltof]lutfdf sIff % b]lv !) ;Ddsf efO–alxgLx¿n] efulng ;Sg]5g\ .@= k'/:s[t lrq ;fKtflxsdf k|ltof]uLsf] tl:a/;lxt k|sflzt x'g]5 .#= k|ltof]uLn] cfkm\gf] gfd, ljBfnosf] gfd, sIff, pd]/;lxt /+uLgtl:a/ klg k7fpg'kg]{5 .$= k'/:s[t lrqnfO{ ?= @ ;o ?k}of“ k'/:sf/ lbOg]5 .%= s'g} klg ljjfbdf ;Dkfbssf] lg0f{o clGtd dflgg]5 .

k|ltof]uLsf] gfd M

sIff M

ljBfnosf] gfd M

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

tl:a/

clgjfo{

cfO{z e§/fO{@)^) ebf} *

hGdlbgsf] z'esfdgfr'/f]6 tTsfn 5f8f}+ k/LIf0fdf n;'g

z/L/df /x ]sf ]sf]nf]:6«f]nsf] dfqf 36fpg tyfZjf;k|Zjf; tGb'?:t agfpg;xof]u k'Ug] egL ljZjf;ul/Psf] sf“rf] n;'g pkof]uL;fljt x'g g;s]sf] kfOPsf] 5 .cd]l/sL ;/sf/n] n;'gsf]pkof]lutf;DaGwL jf:tljstfkQf nufpg u/]sf] cWoogn]n;'g :jf:Yosf nflu pkof]uLl;4 x'g g;s]sf] kfOPsf] xf] .n;'gn] z/L/df /x]sf] sf]nf]:6«f]nsd ug]{ / Zjf;k|Zjf;nfO{tGb'?:t /fVg'sf cltl/QmXbo/f]u, SofG;/nufot cGo;+qmldt /f]u / nfdv'§]sf]6f]sfOaf6 arfpg pkof]uL x'g]ljZjf; lnOPsf] lyof], t/j}1flgs cg';Gwfgaf6 tL ;a}lg/y{s k|dfl0ft ePsf] 5 .

dflg;sf] dlitis rnfv agfpg] d';fcd]l/sL j}1flgsx¿ kfgLd';fsf]

dl:tissf] lhgdf kl/jt{g u/L :d/0frSsL ljsf; ug{ nfluk/]sf 5g\ . d';fsf]lhgdf /x]sf] clj:d/0fLo zlQmnfO{ljsf; u/L :d/0f rSsL agfOg]j}1flgsx¿n] atfPsf 5g\ . klxnf]r/0fdf d';fsf] lhgaf6 rSsL agfpg]/ To;kl5 pQm rSsL dflg;nfO{ ;]jgu/fO{ To;af6 k/]sf] k|efjsf] k/LIf0f

ul/g]5 . o;n] :d/0fzlQm ¥xf; x'g] clNhdfOh/h:tf /f]usf] pkrf/df;xof]u k'Ug] ljZjf; j}1flgsx¿sf] 5 .

dw'd]x / dxcd]l/sfsf] ljslG;g ljZjljBfnosf Ps lrlsT;sn] dxsf] k|of]un]

dw'd]x / cN;/ /f]usf nflu ljiffQm kl/sf/af6 To:tf ljiffQm tŒjnfO{x6fpg] s'/fsf] hfgsf/L lbPsf 5g\ . pgn] cfkm\gf cfwf bh{geGbfa9L la/fdLnfO{ dxsf] y]/fkL ubf{ k|fKt ePsf] ;kmntfsf] cfwf/df;f] s'/f ;fj{hlgs u/]sf x'g\ . pgn] dw'd]x / cN;/sf sf/0f d/]sf]5fnfdf afSnf] u/L dx n]kg u/]/ ljiffn' hLjf0f' x6fpg] dx y]/fkL ub}{cfPsf 5g\ . dxdf /x]sf] Pl;8n] To; k|sf/sf ;"Id hLjf0f'x¿ dfg]{ /To:tf hLjf0f'x¿sf] k|j]zdf /f]syfd ug]{ ePsfn] To;f] x'g uPsf] xf] .

k|f0fLsf] x]g]{ Ifdtfx/]s hLjhGt'df x]g]{ Ifdtf

km/s–km/s x'G5 . dflg;sf]cf“vfn] b]Vg g;Sg] ;"o{ls/0fcN6«fEjfOn]6 / OGk|mf/]8nfO{ df}/Ln];lhn} b]Vg ;S5 . sltko k|f0fLdfx]g]{ Ifdtf t]lhnf] x'G5, h;n] lgs}6f9faf6 klg ;"Id j:t'nfO{ ;lhn}b]Vg ;S5 . r/fdWo] ;a}eGbf t]lhnf]x]g]{ Ifdtf afhdf x'G5 . afhn] ! xhf/ld6/ 6f9faf6 s'g} 7fp“df a;]sf]e“u]/fnfO{ ;lhn} b]Vg ;S5 . afhn] pl8/x]sf avtdf ! xhf/ ;o ld6/ 6f9faf6 klg b]Vg ;S5 .

! ;o ld6/sf] b"/Lsf cfwf/df dflg;n] x]g]{ zlQmnfO{ cGok|f0fL;“u t'ngf ug]{ xf] eg] dflg;sf] cf“vfn] ;o ld6/sf] b"/Laf6! bzdnj ^% ;]lG6ld6/ Jof; ePsf] j:t'nfO{ b]Vg ;S5 .afhn] ! xhf/ ^ ;o ld6/dfly cfsfzsf] b"/Laf6 hldgdf/x]sf] d';f]nfO{ :ki6 b]Vg ;S5 . dflg;sf cf“vfdf Ps–Psj6fdfq n]G; x'G5g\, hals 8«Øfugk\mnfO{ gfds sL/fsf b'O{j6fcf“vfn] b;f}+ xhf/ n]G; x'G5 . To;}n] o;n] hldgjl/kl/ x'g];fgf]eGbf ;fgf] kl/jt{gnfO{ 7Dofpg ;S5 / vt/f x'g]lalQs}pl8xfN5 . o;}u/L efOk/ ¥of6n :g]s / x]8 :g]ssf] cf“vfsf]b'li6 sdhf]/ x'G5 . logsf] cf“vfsf] aLrdf ;fgf] Kjfn x'G5,ToxL Kjfnsf] d2tn] o:tf ;k{sf] cf“vfdf OGk|m/]8 lrq aGgk'U5 / To;s} cfwf/df ;k{n] l;sf/ kqmG5 .

!% s/f]8 jif{ k'/fgf] 8fOgf];/ch]{lG6gfdf !% s/f]8 jif{

k'/fgf] df;' vfg] b'O{v'§] 8fOgf];/sf]cjz]if xfn} pTvgg u/L lgsflnPsf]5 . @# lkm6 cUnf] ;ft lkm6 nfdf]pQm 8fOgf];/sf] cjz]if kfOg'nfO{pTvgg sfo {d f ; +nUg e " –ue{j ]Qfx¿n] dxŒjk "0f { 36gfatfPsf 5g\ . blIf0fL ch]{lG6gfdf Ps hd{g 8fOgf];/ ljz]if1sf]d2tn] Ps jif{cl3b]lv g} pTvgg sfo{ ul/“bf 8fOgf];/sf] cjz]if km]nfk/]sf xf] . pQm cjz]ifnfO{ qm]gsf] d2tn] aflx/ lgsflnPsf] lyof] .

;d'b|L cf“wLaf6 aRghfkfgsf j}1flgsx¿n]

;d'b|L cf“wL cfpg'k"j{ g} To;sf]hfgsf/L k|fKt ug]{ p2]Zon]cg';Gwfg sfo{ cl3 a9fPsf5g\ . ToxL k|of]hgsf nflupgLx¿n] ljutdf cfPsf] ;d'b|Lcf“wLsf tYox¿ ;+sng u/LsDKo'6/df /fVg yfn]sf 5g\ .o;/L ul/Psf] cg';Gwfgaf6;kmntf ldNb } uPsf ]j}1flgsx¿n] atfPsf 5g\ . of]sfo{df ;kmntf k|fKt eP;d'b | L cf “wL, e"sDk tyf;'gfdLsf af/]df k"j{hfgsf/Lkfpg ;lsg]5 .

gbLsf] /Iffsfnflu lxp“ lgdf{0f

w"dkfg kl/Tofu u/]sf] !)jif{kl5 dfq w"dkfg gug]{ ;/xsf]bl/nf] cj:yfdf k'Ug ;lsg] s'/fcd]l/sL Xbo/f]u ;+u7gn]hgfPsf] 5 . Ps lvNnL dfqr'/f]6 lkpg] jf lg/Gt/ r'/f]6lkpg], r'/f]6 glkP klg csf]{n]lkPsf] 7fp“df a:g] ;a}df Zjf–;k|Zjf;sf] dfqf a9\g] / To;n]/Qm;~rf/sf gnLx¿ ;'sfpg]u/]sf] ;f] ;+:yfn] atfPsf] 5 .To;n] kmf]S;f]sf] /f]u dfq ge}SofG;/, Xbo/f ]u;d]tnfO{lgdGq0ff lb“b} cfPsf] 5 .

rLgn ] klxnf ] k6sltAatsf] lxp“sf] k7f/df s[lqdjiff{ u/fPsf] 5 . ltAatsf]lxdfnL If]qdf lxp“ klUnP/lxdgbLx¿ ;'Sg yfn]kl5To;af6 jftfj/0fdf kg]{ ;d:oflg/fs/0f ug]{ p2]Zon] s[lqdlxp “ lgdf {0f u/L lxdfnLIf]qx¿df lxp“sf] jiff{ u/fOPsf]xf] . pQ/L ltAatsf] gfSo'sfpG6Lsf] $ xhf/ % ;o ld6/prfOsf If]qdf To:tf] s[lqdlxp“sf] jiff{ u/fOPsf] lyof] .To;/L a;f{OPsf] lxp“ z"Gobzdnj $ OGr ePsf ]df};dljb\x¿n] atfPsf 5g\ .dfgjlgld{t lxp“ s;/L tof/kl/Psf] lyof] eGg] ljifodf eg]s'g} ljj/0f lbOPsf] 5}g .

Page 19: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)$ Aug. 24, 2007 @!of}ghLjgsf nflu ;Gt'lnt ef]hgof}g eg]sf] s] xf] < of] xfd|fnflu lsg cfjZos 5 < ;fwf/0fcy{df xfdL eG5f}“, of] k'?if /dlxnfsf] ;DaGw a9fpg] k|fs[ltspkfo xf] t/ ha xfdL of}glzIffnfO{xfd|f] ;dfhdf ;Dk|]if0f ug{ vf]H5f}“ta xfdLdfly bf]if nufpg vf]Hg]jf 58\s] cf“vfn] x]g]{ dflg;x¿k|z:t} e]l6G5g\ . h;/L xfdLnfO{ef]s nfUbf vfgf vfG5f}“, ltvf{ nfUbfkfgL lkp“5f}“, To:t} csf]{ Pp6fcfjZostf / rfxgf klg xf]— of}g .;dfhdf a;]/ of}gsf] s'/f ug{ dlxnfhfltnfO{ cem} klg ;dfhn] :jLs[ltlbPsf] 5}g . olb s;}n] lxDdt u/]/of}glzIffsf] k|rf/k|;f/df kfOnfa9fpg vf]H5 eg] To;nfO{ ;dfhn]cZnLntf / lgn{Hhtfsf] ;+1f lbP/ckdflgt u5{ .of}g dfgjLo cfjZostf /hLjg k|]d;“u ;DaGw /fVg] ePsfn]of] ljifo cZnLn x'g ;Sb}g . a?o;nfO{ x]g]{ xfd|f] cf“vf jf b[li6sf]0fkl/jt{g ug'{k5{ . ;dfhn]kl/jt{gsf olt w]/} ¿k k]ml/;Sbfklg of}gsf af/]df ;a}sf] km/s–km/s dt /x]sf] kfOG5 . o;sf]k|efj kl/0ffdd'vL / ;fy{s x'g;s]sf] 5}g, lsgeg] xfd|f] ;dfhn]cem} klg o;sf af/]df v'n]/ s'/fug]{ jftfj/0f l;h{gf ug{ ;s]sf]5}g, :jtGqtf lbPsf] 5}g .;dfhsf] o:tf] ;f“3'/f] 3]/fdf xfdLo;/L clNemPsf 5f}“, h;af6 xfdLg lg:sg ;S5f}“ g ToxL+ al;/xgg} . cfh o;}sf sf/0f sltkoo'jfo'jtL tyf dlxnfx¿hLjge/ /f]O{–/f]O{ a:g afWo 5g\eg] slt cfTdxTof ug'{kg]{cj:yfdf klg k'u]sf 5g\ . o;sf]k|d'v lhDd]jf/ xfd|f] ;f“3'/f] ;dfh/ b[li6sf]0f g} xf] .k'?ifk|wfg xfd|f] ;dfhdfk'?ifx¿n] h] af]n] klg x'g], h] u/]klg x'g] t/ dlxnfx¿n] s]xL af]Nggx'g], o; ljifodf d'v vf]Ng klggkfpg], of] s:tf] la8Dagf † oxLk|j[lQ xfd|f] ;dfhdf ljBdfg /x]s}sf/0fn] of}g;DaGwL lzIff lnggrfxg], o;sf ljifodf s]xL ;'Gg

xf] < ck/fw xf] < of}g;DaGwLljifodf v'n]/ 5nkmn gu/LbafO/fVbf ljleGg lsl;dsf ;d:ofpTkGg ePsf] b]lvPsf] 5 . h:t}of}gzlQm lanfP/ hfg], of}gdf ;xdltghgfpg], r]tg dgaf6 cr]tg dgdfkl/0ft x'g], dfgl;s c;Gt'ng x'g],tgfa a9\g], csNkgLo 36gfaf6 kLl8tx'g'kg]{ afWotf 5 .of}gsf ljifodf v'n]/ s'/fsfgL,ax;, rrf{–kl/rrf{ klg gubf{,of}glzIffsf af/]df oy]i6 Wofg glb“bfxfdL g]kfnLx¿ cGo ;dfheGbf w]/}k5fl8 k/]sf 5f}“ . o;n] gf/L / k'?ifsfaLr Pp6f 7"n} kvf{n klg v8fu/]sf] 5 h;n] gf/L / k'?ifnfO{ PseP/ ;fdflhs ljsf; ug]{ sfo{dfcj/f]w l;h{gf u/]sf] 5 .d"ntM of}g nf]Ug] / :jf:gLdflg;,o'jf / o'jtLsf] ;xdltljgf ;kmn x'“b}g .b'j}sf] ;xdlt, ;dembf/L, ;'ema'emk"0f{ /k|lzlIft x'g] xf] eg] of}g :jfefljs,k|fs[lts / g};lu{s s'/f xf] . olb To;sf]ljk/Lt uP oxL s'/f anfTsf/ x'“b}of}glzIffsf af/]df s]xL yfxfgePsfn] s]xL eGg ;lSbglyg\ cyjfegf}“ pgn] cfk"mdf ePsf]of}grfxgfnfO{ klg a'‰g ;s]sLlyOg\ . oxL sf/0fn] >Ldfg\–>LdtLsfaLrdf tgfj pTkGg x'g yfn]5 /j}jflxs hLjg g} ;dfKt x'g] cj:yfdfk'u]5 . lbgx'“sf] dfgl;s kL8f /kltsf] Jojxf/af6 kLl8t eP/ pgLdfOt cfPsL lyOg\ .cflv/ o:tf] lsg eof] <…of}g–lzIffsf] cefj,Ú pQ/ ;/n5 . lsgeg] tL gf/LnfO{ of}g–lzIffsf af/]df g cfdfn] l;sfOg\,g t pgn] cf}krfl/s lzIff lngkfOg\, g ;dfhdf ax;, rrf{–kl/rrf{ g} ug{ / ;'Gg kfOg\ .;f;"–;;'/fn] o; ljifodf eGg] s'/}ePg, kltn] ;d]t To:tf] lzIff lbgpko'Qm dfg]gg\ . kl5 of}g x/]sdflg;nfO{ rflxg] k|fs[lts rLh xf]eGg] s'/f yfxf kfPkl5 pgL cfkm\gf]3/ kmls{g\ . clxn] tL kltkTgLsf]hLjg k|]ddo 5 .dflysf] tYon] s] :ki6 kf5{eg] xfd|f] ;dfhdf of}g–lzIffsf]k|rf/k|;f/, ax; tyf cWoog–cWofkg x'g' cfjZos 5 . of}gsf]k|of]u hxf“, hltv]/, hlxn], h'gcj:yf / hf];“u klg x'g'k5{ eGg] xf]Og,t/ o; ljifodf k"0f{ hfgsf/L kfpg' /lzIff lng' cToGt cfjZos 5 .o;} ;Gbe{df uflosf glngflrqsf/ elG5g\— …of] ljifo g/fd|f]xf]Og, of] Pp6f cfwf/e"tcfjZostf xf] . of}gnfO{ b'?kof]uug]{ xf]Og a? ;dod} of}g–lzIfflnP/ of] klg xfd|f] hLjgsf] cleGgc+u xf] eGg] s'/f dgg ug'{k5{ .ÚxfdLdWo] sltkon] clxn] klgof] ljifodf cem} a'‰g / ljZn]if0fug{ ;s]sf 5}gf}“, olb s'g} hfgsf/Ljf lzIff lng'k¥of] eg] n'lsl5kLn]v/rgf k9\g, lstfa vf]Hb} lx“8\gafWo 5f}“ . cfh oxL u'lD;Psf]cJoQm kL8f / Joyfn] cem egf}“cfjZostf / ;ts{tfsf] c1fgtfn]g]kfnL ;dfhnfO{ ?U0f agfPsf] 5 .of}gsf ljifodf v'n]/ ax; rnfpgg;s]sf] g]kfnL ;dfhnfO{ pTk|]l/t/ ;r]t agfpg g;s] ;d:of cema9\b} hfg] lglZrt 5 .–ljgof 1jfnL÷cfl>tL l3ld/]h;/L ;+oldt hLjg af“Rgsfnflu kf}li6s cfxf/, kof{Kt lgb|f,lgoldt Jofofdsf] cfjZostf k5{To;/L g} :j:y of}g lqmof klgxfd|f] hLjgsf] dxŒjk"0f{ efu xf] .olb s;}sf] of}g hLjg ;'vdo5}g eg] To;sf] c;/ p;sf]sfd tyf ;fdflhs Pj+ JolQmuthLjgdf k5{ cyf{t\ of}ghLjgnfO{ a]jf:tf ugf{n] xfd|f]JolQmTj klg k|efljt x'G5 . of}ghLjg slQsf] dw'/ 5 eGg] s'/fcfk;L ;DaGwdf klg lge{/ x'G5 .olb ;a} s'/f ;fdfGo x'“bfx“'b} klgz/L/n] ;fy glbPsf] v08df ;'vbof}g lqmofsf nflu cfkm\gf] ef]hgdfljz]if ¿kn] kmnkm"nnfO{ ;dfj]zug'{ cfjZos 5 h;n] of}gIfdtfnfO{ dfq ga9fP/ ;DaGwnfO{cem glhSofpg d4t u5{ .–/fd|f] of}g hLjgsf nflukof{Kt kmnkm"n ;]jg ug'{k5{ .kmnkm"naf6 xfd|f] z/L/nfO{ cfjZoszlQm k|fKt x'g'sf ;fy} o;df ePsf]PG6L clS;8]G6n] sf]n]:6«f]nnfO{ klglgoGq0fdf /fV5 . df};dcg';f/kmnkm"nsf] ;]jgn] of}g zlQm tyf

Ifdtf a9fp“5 . o:tf kmnkm"nx¿h:t}– cf“k, cgf/;, gl/jn, ;'Gtnftyf ;'s]sf vfBkbfy{x¿df abfd,k]:tf, cf]v/ cflb an–jLo{ a4{sx'G5g\ . gf;kflt, :ofp cflb/Qma4{s x'G5g\ . kmnkm"nsf] ;]jgn]chL0f{ / slAhotaf6 arfp“5 .z/L/ k'i6 Pj+ ;'ul7t x'G5 .–le6fldg …O{Ú n] of}gxfdf]{G;sf] lgdf{0fdf d2t u5{ .le6fldg …O{Ú k|fKt ug{ bfn, s]/fcflb ;]jg ug'{k5{ . oL vfBkbfy{n]of}g zlQm a9fpg'sf ;fy} dfgl;stgfj klg sd u5{g\ . oLvfBkbfy{df ePsf kf]6fl;odn]tgfjnfO{ sd ug{ d4t u5{ .dfgl;s tgfjsf] k|efj of}gzlQmdf klg k5{ .–kmnkm"nkl5 bf];|f] :yfgdfc+s'l/t cfxf/ cfp“5 . c+s'l/tcfxf/nfO{ klg kmnkm"n h:t}ksfpg' kb}{g . o;n] z/L/nfO{ zlQmk|bfg u/]/ of}g hLjgnfO{ ;'vbfosagfpg d4t u5{ .–ef]hgdf lgoldt ¿kn]t/sf/L ljz]if u/]/ xl/of] ;fukftk|of]u ug'{k5{ . t/sf/LnfO{ w]/} e'6\g'jf tfg'{x'“b}g . To;f] ugf{n] t/sf/LdfePsf] kf}li6s tŒj gi6 x'G5 .s] vfg' x'“b}g <h'g vfBkbfy{df ;]r'/]6]8km\of6 a9L x'G5 To:tf vfBkbfy{;]jg ug'{ x'“b}g . To:tf vfbkbfy{n]of}g hLjgnfO{ k|efljt u5{g\ .l3p, jg:klt, gl/jn cflbdf;]Ro'/]6]8 k\mof6 a9L x'G5 . olboL vfBkbfy{ a9L dfqfdf ;]jgul/Psf] 5 eg] To;n] of}g hLjgdfgsf/fTds k|efj kfg{ ;S5 .df+;fxf/Ln] lrsg n]u lk;/ c08fsf] kx+]nf] efu tyf d6gcflb ;]jg ug'{x'“b}g . c08fsf];]tf] efu, kDk|m]6 df5f cflb klg;]jg ug'{x'“b}g .ldNs k|f]8S6df e}+;Lsf] b"w,dVvg, klg/, b"waf6 ag]sfld7fO“x¿ cflb sd dfqfdf k|of]uug'{k5{ lsgeg] oL vfB kbfy{dfklg lrNnf]sf] dfqf a9L x'G5 .;]Ro'/]6]8 k\mof6n] ug]{ xflgx¿ M;]Ro'/]6]8 k\mof6o'Qm cfxf/n] /utuf9f x'g'sf ;fy} /Qm ;~rf/ ;'rf?¿kn] x'“b}g / xfdf]{G;sf] ;Gt'ngklg u8a8 x'g ;S5 . o:tfvfBkbfy{n] of}g hLjgnfO{ dfqk|efljt gu/]/ 8folal6h, x6{c6\ofs h:tf /f]unfO{ lgDTofp“5 .a9L dfqfdf lrgL jf u'lnof]vfBkbfy{ klg xflgsf/s x'G5 .ljz]ifu/]/ 8folal6hsf la/fdLn]u'lnof] kbfy{af6 6f9f /xg'k5{ .u'lnof vfBkbfy{df ;]Ro'/]6]8 k\mof6t x'G5 g} To;df ;'u/sf] dfqfklg a9L x'G5 .g'g M g'glagf :jflbi6ef]hgsf] sNkgf klg ug{ ;ls+b}gt/ a9L g'g ;]jg klg xflgsf/sx'g ;S5 . ljz]ifu/]/ An8k|];/sfla/fdLsf nflu t g'gn] xflg g}k'¥ofp“5 . To;}n] ;'vb of}ghLjgsf nflu g'g a9L ePsfvfBkbfy{ h:t}– crf/, kfk8 cflbvfg' x'“b}g . An8k|];/;DaGwLcf}ifwLx¿n] klg of}g hLjgdfk|lts"n k|efj kf5{g\ . To;}n]An8k|];/sf /f]uLx¿n] cf}ifwL ln+bflrlsT;s;“u of}g hLjgdf kg]{ljkl/t k|efjsf ;DaGwdf 5nkmnu/L plrt cf}ifwL k|of]u ug'{k5{ .tgfj M of}g hLjgnfO{;a}eGbf a9L k|efljt cfhsf]hLgjz}nLdf a9\bf] tgfjn] u/]sf]5 . cfhsn k|foM bDktL sfdsfhLx'G5g\, To;}n] >Ldfg\–>LdtL b'j}nfO{sfdsf] bafa x'G5 . To:tf]cj:yfdf sfdsf] a9\bf] af]em /tgfjsf] c;/ pgLx¿sf] :jf:Yodfdfq gk/]// of}g hLjgdf klgkl//x]sf] x'G5 .vfgkfg M h+s km'8sf];+:s[ltn] dflg;x¿sf] vfgkfg Pj+Jojxf/df kl/jt{g NofO/x]sf] 5 .k|foM ;f“emdf d;nf ePsf] :GofS;,xKtfdf Ps–b'O{ k6s xf]6n jf/]:6'/f“df l8g/ jf nGr ug'{ ;fdfGox'“b} uPsf] 5 . o;/L vfgkfgdfcfPsf] kl/jt{gn] xfd|f] :jf:Yo dfqk|efljt geP/ of}g hLjg klglg/; x'“b} uPsf] 5 .df]6f]kg M olb crfgs jhga9\b} uPsf] 5 eg] To;n] klgof}g hLgjdf gsf/fTds c;/kf5{ . df]6fO“ a9\b} hfgfn] of}glqmofsnfklt/ ?lr 36\b} hfG5 .r'/f]6 / dlb/f lkpg] afgL Ma9L dfqfdf r'/f]6 tyf dlb/flkpg]x¿n] klg of}g hLjgsf] k"0f{kmfObf p7fpg ;Sb}g . To;}n] :j:yof}g hLjg latfpg r'/f]6 tyfdlb/faf6 6f9} /xg'k5{ .6lgs ;]jgaf6 aRg]OG6/g]6, cZnLn rnlrq tyf6]lnlehgx¿df k|:t't ul/g] cZnLn;fdu|Lx¿n] o'jfx¿nfO{ sd pd]/d}of}gk|lt cfslif{t ul//x]sf 5g\ ./fd|f] hfgsf/Lsf] cefjsf sf/0fpgLx¿ of}g cfgGbsf nflu ahf/dfk|rlnt of}g 6lgsx¿ k|of]u ug{yfn]sf 5g\, h;n] gsf/fTds c;/k'¥ofp“5 . To;}n] hf]zdf cfP/ o:tf6lgs ;]jg ug'{x'“b}g tyf s'g} klgcf}ifwL k|of]u ug'{ cl3 lrlsT;ssf];Nnfx cjZo lng'k5{ .–c?0ff e§/fO{

klg nhfpg] / ;'g]sf] g;'Go} ug]{dflg; w]/} e]l6G5g\ .log} ljifodf ;j]{If0f ug]{qmddf Pp6L o'jtL;“u e]6 eof] .pgsf cg';f/, pgL Pp6f s]6f;fyL;“u glhlsPsf] w]/} ;dolalt;Sbf klg pgn] ;'/lIftof}gsf af/]df v'n]/ af]Ng / ;f]Wg;lsgg\ . pgdf OR5f / rfxgf x'“bx'“b}klg To;nfO{ bafpg afWo eOg\ .cGttM pgsf] ldq pgLaf6 6fl9“b} uof]/ p;n] cs}{ s]6L;“u ljjfx u¥of] .oBlk cljjflxt cj:yfdf of}gsf]rfxgf /fVg' pko'Qm / ;sf/fTdsdfGg ;ls“b}g, t/ lzIffsf]cefjdf eljiodf o;sf] untk|of]uaf6 cfpg ;Sg] b'3{6gfaf6hf]lug ;Sg] tYoaf6 tL o'jtLkl/lrt e}lbPsf] eP pgdf o;lsl;dsf] xLgtfaf]w x'g] lyPg .o;} ;Gbe{df ljleGgJolQm;“u hfGg / a'‰g vf]HbfpgLx¿sf] hjfkm o:tf] kfof}“— …of}geg]sf] xfd|f] hLjgsf] dxŒjk"0f{ kIfxf], h;ljgf of] ;[li6 ;Dej 5}g .pgLx¿sf] ljrf/df of}glzIff cltg} cfjZos 5, lsgeg] olbdflg;x¿nfO{ o; ljifosf;sf/fTds tyf gsf/fTds ljljwkIfdf yfxf x'“b}g eg] pgLx¿dfof] ljifok|lt pT;'stf a9\5 / ToxLpT;'stfn] pgLx¿nfO{ untsfo{tkm{ k|]l/t u5{ kmn:j¿kpgLx¿ ljleGg /f]usf] l;sf/ aGgk'U5g\ . Toltdfq xf]Og, ;fdflhsk|lti7f u'dfpg'sf ;fy} hLjgnfO{PSnf] jf ;xf/fljxLg klg agfpg;S5g\, o;sf] c1fgtfn] cfTdxTofug{ afWo ePsf oy]i6 36gf b]Vg–;'Gg kfOG5 .;j]{If0fcg';f/ dlxnfx¿ o;ljifodf v'n]/ s'/f ug{ a9LlxrlsrfPsf] kfOG5 . s'/f ug]{ b'j}jf ;d"xsf ;b:ox¿ g} Ps–csf{b]lv nhfPsf] cg'e"lt xfdLn]u¥of}“ . s}of}“ k9]n]v]sfx¿ klg o;ljifodf s'/f ug{, ;dLIff ug{ /ax; rnfpg lsg lxrlsrfp“5g\ <s] of] af]Ng} gx'g], eGg} gx'g] /o;sf af/]df l;sfpg} gx'g] ljifoof}glzIff cfjZostfxf] ls afWotf <cfk/flws lqmofsnfk cyf{t\b08gLo sfo{ aGg k'U5 .of}g–lzIffaf6 jl~rt s'g}dlxnf olb ljjfx aGwgdf af“lwG5g\eg] pgsf] hLjg klg ;'vdo aGg;Sb}g . o;} ljifodf Pp6f 36gfoxf“ pNn]vgLo 5 . ljjfxsf] Psjif{kl5 5f]/L dfOt cfPsf] yfxf kfO{cfdfa'jf lg/fz eP / o;/L 5f]/LdfOt cfpg'sf] sf/0f kQf nufpgyfn] . sf/0f s] /x]5 eg] pgnfO{>Ldfg\n] cfkm\gf] of}gOR5f JoQm ug{eGbf /x]5g\, t/ >LdtLnfO{

Page 20: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)$ Aug. 24, 2007 @@;fKtflxs ;dfrf/w/fg– onDa/ Sna, w/fgdfzlgaf/ ;DkGg b'O{lbg] cGt/ Snagscfp6 af:s]6an k|ltof]lutfsf]RoflDkog ag]sf] 5 . Pn]S;tfdfªsf] pTs[i6 k|bz{gdf onDa/n]kmfOgndf :jl0f{d af:s]6anSnanfO{ PskIfLo ¿kdf ;xh} &–#& :sf]/n] k/flht u/]sf] lyof] .;'g;/L lhNnfsf ( j6faf:s]6an Snasf] ;xeflutf /x]sf]k|ltof]lutfsf] ;]dLkmfOgndfonDa/n] ;+3if{k"0f{ Pjd\ /f]df~rsv]ndf cfof]hs o'gfO6]8 a|bz{nfO{&!–&) k/flht u/]sf] lyof] .:jl0f{d eg] efUosf] ;xf/fdfkmfOgndf k|j]z u/]sf] lyof] . bxf]/fOhg Sna pkl:yt gePsfn]jfscf]e/sf cfwf/df cfof]hsn]:jl0f{dnfO{ ljhoL 3f]if0ff ub}{kmfOgndf k|j]z u/fPsf lyP .k|ltof]lutfsf] ;jf]{Ts[i6 v]nf8Lsf]k'/:sf/ onDa/ Snasf /fh]zu'?ªn] k|fKt u/] .

t]SjfGbf]sf] lSng l:jk;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+– Ps} jif{ blIf0fPl;ofnL v]ns'b tyf Pl;ofnLv]ns'bdf ;kmntf sd 7"nf] pknlAwxf]Og . o:tf] l:yltdf g]kfnv]ns'b kqsf/ d~rn] cfof]hgfu/]sf] PgP;h]Pkm PnhL v]ns'bPjf8{df t]SjfGbf]sf] jr{:j x'g] s'/f…cf]kg ;]qm]6Ú h:t} lyof] .geGb} To:t} eof], t]SjfGbf]n]3f]lift ljwfsf Pjf8{dWo] rf/dfxft df¥of] . ljwfdWo] b'O{ ljz]if/ nfOkm6fOd Plred]G6 ePsf]cy{df t]SjfGbf]sf] jr{:j Psnf}6Lg} /x\of] . t]SjfGbf]n] pTs[i6 k'?if/ dlxnf v]nf8L, o'jf v]nf8L tyfk|lzIfs ;a} ljwfdf k'/:sf/ lhTof] .k'?iftkm{sf] Pjf8{ t]SjfGbf]v]nf8L bLks lji6n] lht]sf lyP .pgn] b;f}+ ;fudf :j0f{ lht]sf lyP .pgn] :j0f{sf] x\ofl6«s g} u/] . j}s'07dfgGw/kl5 blIf0f Pl;ofnLv]ns'bdf nuftf/ tLgkN6 :j0f{lhTg] klxnf] v]nf8L x'g\ . cem pgn]bf]xfdf ePsf] Pl;ofnL v]ns'bdfsf+:o klg lht] .bLks;“u} pTs[i6 k'?ifv]nf8Lsf] k|Tof;Ldf uNkmsf bLksyfkfdu/, p;'sf /fhs'df/ /;fOnL,lqms]6sf ljgf]b bf; tyfef/f]Qf]ngsf sdn clwsf/L lyP .pTs[i6 dlxnf v]nf8L dlgtf zfxLeOg\ . pgn] b;f}+ ;fudf :j0f{lht]sL lyOg\ . o:t} pgn] Pl;ofnLv]ns'bdf klg sf+:o kbs xftkfl/g\ . pgsf] ljwfsf k|TofzLdft]SjfGbf]s} cfo'iff zfSo, s/f“t]sL;'nf]rgf l;hVjfM, p;'sL ljgfv8\sf tyf Pny]l6S;sLsfG5Ldfof sf]h' lyOg\ . pTs[i6o'jf v]nf8L eg] cfo'iff eOg\ .;fudf /ht kbs lht]sLcfo'iffn] Pl;ofnL v]ns'bdf sf+:okbs klg lht]sL lyOg\ . pgnfO{of] ljwfdf 6Ss/ lbg]x¿df lqms]6sfkf/; v8\sf, ;'j]Gb| kf08] / s[i0fsfsL{ tyf k'm6ansf gL/fhg dNnlyP . ;+of]u s:tf] eg] k'/:s[ttLg}hgf t]SjfGbf] v]nf8L Pjf8{sfo{qmddf pkl:yt lyPgg\ .pgLx¿ ;a} ljz]if k|lzIf0fsfnflu blIf0f sf]l/ofsf] OGr]g ;x/df5g\ . pgLx¿sf] cg'kl:yltdf Pjf8{yfKg] sfd pgLx¿sf clejfsx¿n]u/] . v]nf8Lsf kl/jf/sf] afSnf]pkl:yltn] sfo{qmd cemefjgfTds ePsf] lyof] .bLkssf] Pjf8{ a'af dxfjL/lji6, dlgtfsf] Pjf8{ cfdf k|]dzf]efzfxL tyf cfo'iffsf] Pjf8{ a'afh'h'/Tg zfSon] yfk] . tLg}hgfn]cfk\mgf ;Gtfgsf] pknlAwdf v';LJoQm u/] / cfk"mx¿ ;kmn v]nf8Lsfcfdfa'af x'g kfPsf]df uj{ dx;';u/]sf] atfP .pTs[i6 k|lzIfs blIf0fsf]l/ofnL Sjfg x'g hf]ª eg]sfo{qmds} nflu g]kfn cfPsf lyP/ Pjf8{ kfPkl5 Tof] If0f cfk\mgf]k"/f hLjgs} pTs[i6 If0f ePsf]atfP . pgn] g]kfnLdf af]Nb} eg],…cfpg] lbg cem /fd|f] ug]{5' .ÚpTs[i6 k|lzIFssf] ljwfsf]k|lt:kwf{df lqms]6sf /f]o 8fo;,s/f“t]sf lx/fl;+x 8+uf]n, p;'sfuf]kfn >]i7 / ef/f]Qf]ngsf ltns/fpt lyP . :k];n Pjf8{Pyn]l6S;sf xl/axfb'/ /f]sfof tyfnfOkm 6fOd Plred]G6 Pjf8{ alS;ªsf;'/]z l;+x cfn] du/n] lht] .xfO{ clN6Ro'8 Dof/fygdfsLlt{dfg sfod u/]kl5 xl//f]sfofsf] gfd lulgh a's ckmjN8{ /]s8{df ;dfj]z ul/Psf] lyof] .o:t} ;'/]z cfn] du/ g]kfnL alS;ªOltxf;s} klxnf] k|lzIfs x'g\ .pgn] g} g]kfnL alS;ªsf] hua;fn]sf lyP .jL/]Gb| cGt/f{li6«o ;Dd]ngs]Gb|df cfof]lht pQm sfo{qmdnfO{sflGtk'/ 6]lnlehgn] k|ToIf k|;f/0fu/]sf] lyof] eg] o:tf] eJo sfo{qmdg]kfnL v]ns'b Oltxf;d} ePsf]lyPg . k"/f sfo{qmd /+uf/+u lyof] .pQm cj;/df :6f/ v]nf8Lx¿;+uLgf j}B, /fs]z /l~hg, d'gfaf;'snf, ozjGt ;'j]bL, gogfzfSo, nIdLdfof uf}Qd, sf]lknfpk|]tL, dlgsf /l~htsf/, /fh]zzfxL, gjLg Gof}kfg], ;GWof t'nfw/,gL/fhg /fodfemL, cd[tf zfSo,k|bLk dxh{g, ljgf]b bf; tyf e/tzfx klxnf]kN6 ¥ofDkdf plqP/klx/g k|bz{gdf ;xefuL eP .k[i7 ! af6 hf/Lclxn] klg af:gfsf] k9fO 6'lËPsf]5}g\ . …xfdL b'j} efjgfTds 5f}+,Új;Gt eG5g\— …xfdLn] ;“u} latfPsfk|To]s df]8n] xfdLnfO{ cem glhsNofPsf] 5 . xfdL v';L 5f}+ . of];DaGwnfO{ lnP/ xfd|f] kl/jf/ v';L5 . of] k|]dsf] ;'vb kl/0ffd xf] . xfdLefUodfgL 5f}+ .Úljjfx / xlgd'gsf] Psdlxgfkl5 af:gf k]ml/ hfkfg kms{+b}l5g\, cWoogsf nflu . …zf/Ll/s¿kdf 6f9f eP klg xfdLefjgfTds ¿kdf glhs g} x'g]5f}+,Új;Gt eG5g\ . j;Gtsf] cf“vfdfaf:gf ;'Gb/ l5g\, cfk"mnfO{ v'a dfoful5{g\ clg ;DaGwnfO{ lnP/ plQs}k|lta4 klg . csf{tkm{ af:gf klgj;GtnfO{ cfk\mgf nflu ;jf{lwspko'Qm dflG5g\ . …j;Gt dfofsf]k|tLs x'g\, pgL enfb\dL 5g\ clg;xof]uL klg,Ú af:gf elG5g\ .o;aLr ;fKtflxssf kf]v/f;+jfbbftf lzj zdf{ n]V5g\–klxnf] e]6df af:gfn]j;Gt;“u xtf/–xtf/ c6f]u|fkmlnOg\ . cUnL uf]/L / ;'Gb/ j0f{sLaf:gfnfO{ b]v]kl5 j;Gt klge't'Ss} gx'g] s'/} ePg . j;Gtsf]v]n z}nLsf] k|z+;s af:gf pgL;“uglhls“b} uOg\ . ;'?df b'j}n] Ps–csf{df kmf]g / Od]n cfO{8Lcfbfgk|bfg u/] .klxnf] e]6kl5 pgLx¿aLr dlxgf;Dd k|ToIf e]63f6 ePg .af:gf kf]v/f / j;Gt v]nsf]l;nl;nfdf slxn] sf7df8f}+ tslxn] ljb]zlt/ x'g'kbf{ e]63f6sf];do h'/]sf] lyPg . pgLx¿ s]jnkm'6ann] h'/fPsf] hf]8LRofl6ªdf dfq e]l6Gy] .hfkfgdf /x“bf j;Gt;“uaf:gfsf] Od]n s'/fsfgL x/]slbgh;f] x'GYof] . km'6ansf] ntnflu;s]sf j;Gt hfkfg a:g;s]gg\ . km'6and} s]xL u5'{ eg]/b'O{ jif{kl5 pgL :jb]z kmls{P .klxnf] e]6d} af:gfaf6 nf]lePsfj;Gtn] c¿ s;};“u cf“vf h'wfpg]k|of; u/]gg\ . w]/} cl3b]lv g}glhsaf6 j;Gt uf}rgj;Gt uf}rg, g]kfnsf rlr{t km'6an v]nf8L . g]kfnsf] Pl8lehgsf] km'6an Sna dgfª–d:of{ª\bLsf ld8 lkmN8/ . dgfª–d:of{ªbLcl3 pgn] Ps jif{ cf/l;6L Snaaf6 klg v]n] . uf}rgn] y'k|}/fli6«o tyf cGt/f{li6«o :t/sf] km'6an k|ltof]lutfdf ;xefuL eP/g]kfnsf] uf}/j a9fO;s]sf 5g\ . uf}rg kf]v/faf6 Ps dfq o:tf/fli6«o :t/df rlr{t km'6an v]nf8L aGg k'u] . cf7f}+ ;fkm u]ddfa]:6 Kn]o/ eP/ df]6/;fOsn kfpg] klxnf] km'6an v]nf8L pgL g}x'g\ . ToxL jif{ pgn] uf]/vf blIf0fafx' klg kfP .;'?df pgn] cfk\mgf] hGdynf] kf]v/fsf] cGgk"0f{ Sna x'“b} kf]v/f–!! af6 km'6an v]n] . v]Nbfv]Nb} sf7df8f}df lqe'jg Rofn]Gh skv]Ng] cj;/ kfP . cfheGbf sl/a !) jif{cl3 v]n]sf] of] g} pgsf]hLjgsf] klxnf] /fli6«o :t/sf] 6'gfd]G6 xf], t/ j;Gtn] o;eGbf cl3If]qLo :t/sf u]dx¿ eg] v]ln;s]sf lyP . uf}rgn] ef/t / a+unfb]zdf;fkm u]dx¿ v]n]+ . s'j]tdf Pl;og u]d tyf xªsª / hfkfgdfcf]nlDks SjflnkmfOª /fpG8 u]dx¿ v]n] . uPsf] jif{ pgn] a}+ssdfk|]mG8l;k u]d, dn]l;of tyf e'6fgdf 6'gf{d]G6 v]n]sf lyP .xfdL Ps–csf{nfO{ dfofu5f}+{ eGg] dx;'; pgLx¿n]ul/;s]sf lyP .;'?df j;Gtn] Eofn]G6fOg8]sf] cj;/ kf/]/ k|]d k|:tfj;lxtsf]sf8{ -Od]naf6_ af:gfnfO{ k7fP .af:gfn] klg k|ltpQ/df cfO{ neo' 6' n]lvPsf] cfsif{s sf8{ k|]liftul/g\ . b'O{ jif{klxn] cWoogsf nfluhfkfg k'u]sL @$ jifL{of af:gfoxf“ cfPsf] ev{/ !% lbg dfqePsf] 5 . hglk|o SofDk;,kf]v/faf6 kN; 6' ;s]/ af:gfhfkfg hfg'eGbf cl3 g}pgLx¿aLr ljjfxsf] s'/f rn]sf]lyof], t/ af:gfsf] le;f nfu]kl5ljjfx sfo{qmd TolQs}df /f]lsof] .clxn] eg] ljjfxs} nflu eg]/ pgLhfkfgaf6 cfPsL x'g .Hof]ltifLnfO{ xft x]/fP/j;Gtn] ljjfxsf] ldlt kSsf u/]kl5hfkfgaf6 cfPsf] s'/f af:gfn]atfOg\ . 8\ofd;fO8, kf]v/f :yfoL3/ ePsf @& jifL{o j;Gt / @$jifL{of af:gfn] cGttM ebf} % ut]cyf{t\ cl:t a'waf/ sf7df8f}+/fgLaf/Ll:yt /fgLb]jL dlGb/dfcfÎgf] nfdf] k|]d;DaGwnfO{ j}jflxshLjgdf ¿kfGt/0f u/] . j;GtysfnL / af:gf u'?ªsL 5f]/L .pgLx¿n] cGthf{tLo k|]d ljjfxu/]sf x'g\ . j;GtnfO{ af:gfsf]aflx/L ;'Gb/tf;“u} af]nLrfnL /7"nfnfO{ ;Ddfg ug]{ afgL c;fWo}dg k5{ . af:gfnfO{ klg ;a}n] lrGg]v]nf8Lsf] hLjg;“lugL x'g kfp“bfuj{sf] cg'ej ePsf] 5 . ljjfxkl5xlgd'gsf nflu pgLx¿n]kf]v/fnfO{ g} /f]h]sf 5g\ .

onDa/ RoflDkogAof8ldG6gdf ;z:qsf] babafk|jL0f bQlrtjg— lrtjgsf] e/tk'/dfo;} ;ftf ;DkGg #@ cf}+ /fli6«oJof8ldG6g k|ltof]lutfcGtu{t d]G;l;+unsf] kmfOgn k|lt:kwf{ lht]/b'O{ jif{b]lv nuftf/ d]G; l;+untkm{pkflw r'Db} cfPsf ;z:q k|x/Lsfan/fd yfkfn] x\ofl6«s u/]/ Oltxf;/r] . pgL;“u} k/flht eP/ k"j{RoflDkog s}nfnLsf kz'klt kg]?sf]pkflw r'Dg] /x/df k"0f{lj/fd nfUof] .la/fdL e} n8]kl5 o;kfln pgL v]nkl/Tofu ug{ afWo eP .pgLx¿aLr ePsf] klxnf] ;]6!–@! n] lht]/ kg]? cufl8 lyPeg] bf];|F] ;]6 yfkfn] @!–!( n]lht]sf lyP . dlxnftkm{sf]l;+uN;sf] pkflw klg o;k6sk"j{ljh]tfn] u'dfpg'k¥of] . k"j{ljh]tfdf]/ªsL ;'ldgf >]i7nfO{ klxnf] k6sk|ltof]lutfdf ;xefuL ePsLlqe'jg cfdL{ SnasL ;f/fb]jLtfdfªn] @!–!@, @!–!% n] ;f]emf];]6df x/fOg\ . ;f/fn] ljutsfk|ltof]lutfdf b'O{ k6s ;'ldgf;“uxf/ a]xf]g'{k/]sf] lyof] .d]G; 8ansf] pkflwsf nflule8]sf ;z:q k|x/Lsfk+sh rGb / ljzfnk|wfgn] cfkm\g} Snasfan/fd yfkf / OGb|d]xtfnfO{ @!–!(, @!–!( sf] cGt/n] k/flhtu/] . k'?if ldS;8aN;cGtu{t ePsf]k|ltof]lutfdf ;z:qk|x/Ls} an/fd yfkf /k"hf >]i7sf] hf]8Ln];f]xL Snas} OGb| d]xtf/ g]/L yfkfnfO{ k/flhtub}{ pkflw xft kf/] .e]6«fG; 8aN;cGtu{tkf“ry/sf ;f+;b j;Gt g]Djfª /s]z uf}rgsf] hf]8Ln] ;z:qk|x/Lsf k'ik tfd|fsf/ / wL/]Gb|a}/Lsf] hf]8LnfO{ x/fP . ;f+;bsf]hf]8Ln] @!–!*, !)–@! / @#–@!sf] km/flsnf] cGt/n] k|x/Lsfv]nf8LnfO{ k5fl8 5f8] .dlxnf 8aN;cGtu{tsf]v]ndf df]/ªsL ;'ldgf >]i7 /lqe'jg cfdL{ SnasL ;f/fb]jLtfdfªn] pkflw r'd]/ ;a}nfO{ b+ukf/] . pgLx¿n] ;z:q k|x/Lsf k"hf>]i7 / ;'hgf >]i7nfO{ @!–!*,@!–!# n] k5fl8 kf/]sL lyOg\ . To;}u/LcG8/ l;S;l6g AofOh l;+untkm{sf]k|lt:kwf{df ljj]s >]i7n] /TglhttfdfªnfO{ @!–!*, !)–@! / @!–!* n] lg/fz t'NofP . cG8/l;S;l6gcGt{ut uN;{cGtu{tsf]pkflw ;z:q k|x/LsL g]/L yfkfn]cfkm\g} Snasf ;'l:dtf u'?ªnfO{k5fl8 kfb}{ cfkm\gf] jr{:j hdfpg;kmn eOg\ . To:t} cG8/ gfOlG6gd]G; l;+untkm{ ;z:q k|x/Lsflszf]/ /fgfn] ;z:q k|x/Ls} /fh'kg]?nfO{ @!–!&, @!–! n] ;f]emf];]6df x/fPsf lyP .!@ Oe]G6\;df ePsf v]nx¿df;z:q k|x/Ln] * j6f Oe]G6\;df sAhfhdfof] eg] dx]Gb| k'ln; Snan] @j6f Oe]G6\;sf] pkflw cfk\mgf] kf]N6fdfkf/] . c¿ b'O{dWo] kf“ry/ / ef]hk'/n]af“8]sf lyP .k|ltof]lutfdf #@ lhNnf tyf# v]ns'b ;Da4 Snasf # ;o %)v]nf8Lsf] ;xeflutf lyof] . oLdWo]@ ;o &) k'?if / % dlxnf v]nf8Lk|lt:kwf{df plqPsf lyP .k|ltof]lutfdf klxnf] k6s /f]Nkf,afh'/f, 88]Nw'/f, tfKn]h'ª, kf“ry/sf]klg ;xeflutf /x\of] .

Page 21: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

ebf} &, @)$ Aug. 24, 2007 @#;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+– Ps bzseGbfnfdf] ;dob]lv cfof]hgf x'gg;s]sf] /fli6«o zf/Ll/s ;'u7gsf]P3f/f}+ ;+:s/0f ut zlgaf//fhwfgLdf ;DkGg eof] . cfufdLjif{ a+unfb]zn] cfof]hgf ug]{ !!cf}+ blIf0f Pl;ofnL v]ns'bk|ltof]lutfnfO{ b[li6ut u/]/ /fli6«ov]ns'b kl/ifb\n] of] k|ltof]lutfcfof]hgf u/]sf] hgfPsf] 5, t/p;n] Ps bzsb]lv of] k|ltof]lutflsg cfof]hgf x'g ;s]g eGg] s'/f:ki6 kf/]sf] 5}g .ut ;ftf bz/y /+uzfnfsf]se8{ xndf ;DkGg k|ltof]lutfdfsf7df8f}+sf ;fg' u'?ªn] !! cf}+ld:6/ g]kfnsf] pkflw xft kf/]sf5g\ . &% lsnf]u|fdeGbf dflysf]tf}n ;d"xaf6 k|lt:kwf{ u/]sf ljdnnfn >]i7, tgx'“sf an/fdanfdL /l;Gw'kfNrf]ssf;'/hs'df/ >]i7n]qmdzM klxnf],bf];|f] / t];|f] :yfgxfl;n u/]sf lyPeg] )lsnf]u|fddfsf7df8f}+sf/fdaxfb'/ bfxfn,/fhs'df/ pk|]tLtyf eQmk'/sfg/]z lbjfs/;fg'n] cfkm\gf] tf}n ;d"xdflgs6td k|ltåGåLx¿sf7df8f}+sf ;';fGt dxh{g /k;f{sf ;'gGbf/fh zfSonfO{ kl5kfb}{ cf]e/cn k|ltof]lutfsf nflu5gf}6 ePsf lyP .!& lhNnfsf &) k|ltof]uLn];xeflutf u/]sf] pQm k|ltof]lutfdf&% lsnf]u|fd tf}n ;d"xaf6sf7df8f}+sf lj? dxh{g cf]e/cnsfnflu 5gf}6 ePsf lyP . pgn]cfkm\gf] ;d"xsf ;/f]h dfgGw/ //fh]z rf}w/LnfO{ kl5 kf/]sflyP . o;}u/L &) lsnf]u|fdtf}n ;d"xdf g]kfn k|x/Lsfxl/z >]i7n] ;'g;/Lsfd'lSt/fh /fO{ / /f]zg dfgGw/nfO{kl5 kfb}{ cfkm\gf] ;d"xdf klxnf]:yfg xfl;n u/]sf lyP .% lsnf]u|fddf sf7df8f}+sf qmdzM k|yd, låtLo / t[tLo eP .pQm k|ltof]lutfsf] ;a}eGbf sdtf}n ;d"x %% lsnf]u|fdtf}n;d"xdf eQmk'/sf bof/fdlbjfs/ klxnf], ;'g;/Lsf xs{/fhlnDa" bf];|f] tyf sf7df8f}+sf td'/tfdfª t];|f] ePsf lyP .k|To]s tf}n ;d"xdf klxnf]ePsf v]nf8Lx¿aLr ePsf]cf]e/cn :kwf{df &% lsnf]u|fdeGbfdflysf] tf}n ;d"xdf klxnf] ePsf;fg' u'?ªn] ld:6/ g]kfnsf]pkflw kfP . ca pgn] cfufdL;fu v]ns'b k|ltof]lutfdfg]kfnsf] k|ltlglwTj ug]{5g\ .;fg' ut jif{ ;DkGg wd{>Lzf/Ll/s ;'u7g k|ltof]lutfdf klgklxnf] ePsf lyP .sl/a Ps bzskl5 cfof]lht/fli6«o zf/Ll/s ;'u7gk|ltof]lutfsf ( hgf k|ltof]uLdWo]cfkm\gf] ldn]sf] jlni7 z/L/ k|:t'tu/]/ ;fg' u'?ªn] ld:6/ g]kfnsf]pkflw kfP . o;cl3 pgn] wd{>Lsf]pkflw xft kf/]sf lyP . wd{>Lsf];kmntf pgn] cfkm\gf] kl/jf/nfO{b]vfpg ;s]gg\ t/ o;k6s pgsf]v]n x]g{ pgsL cfdf a]nfotaf6sf7df8f}+ cfOk'lug\ . geGb} pgn]cfkm\gL cfdfsf] cf“vfdf v';Lsf cf“;'a;f{P . la|l6«; nfx'/]sf 5f]/f ;fg'n]o;cl3 xªsªdf ;DkGg a8LlalN8ª k|ltof]lutfdf b'O{ k6s;kmntf xft kfl/;s]sf 5g\ . ld:6/g]kfnsf] ;kmntf kl5 ;fg';“uul/Psf] s'/fsfgL MhLp t ;a}nfO{ nf]Eofpg] vfnsf]agfpg'eP5 <o;}nfO{ cfkm"n] v]nsf ¿kdf dfg]kl5d]xgt t ug}{k¥of] . of] ;a} nufgL,d]xgt / nufjs} kmn xf] .d]xgt t a'lemof], t/ nufgLeGg'eof] lg <of] v]ndf d]xgt dfq eP/ x'“b}g .o;df nufgL klg ug'{k5{ . of] v]nsfnflu ljz]if lsl;dsf] k|f]l6«g ePsfljb]zL cf}ifwLx¿ vfg'k5{ . bfn, eft,df;' dfq vfP/ x'b“}g . of] z/L/agfpg dlxgfsf] sl/a $) b]lv$% xhf/sf] cf}ifwL vfg'k5{ . oxLsf/0fn] nufgL eg]sf] .k};f sxf“af6 Nofpg'x'G5 <d]/f] ;kmntfdf kl/jf/sf] 7"nf] xft5 . rflxg] ;a} /sd kl/jf/n] lbG5 .pxf“x¿ d}n] v]nsf nflu h] dfUof]Tof] k"/f ug{ ;w} tTk/ x'g'x'G5 .c¿n] a8LlaN8/af6 sdfp“5g\,tkfO{+ lg <sdfO t x'G5 t/ cfk}m“nfO{ gk'Ug]Ps k6s wd{>Lsf] pkflw lhTbf !nfv ?k}of“ k'/:sf/ kfP“, t/;fyLefOnfO{ kf6L{ / s]xL;+:yfnufot lhdsf] ljsf; ug{rGbf lb“bflb“b} d]/f] $ nfv ;lsof] .s]6Lx¿ t tkfO+{sf] hLp x]/]/nf]leG5g\ xf]nf lg <d}n] g]kfndf To:tf] vf;} cg'ejug{ kfPsf] 5}g, t/ ljb]zdf eg]nf]leG5g\ . ljb]zLx¿ alni7z/L/nfO{ d]xgtsf] kmn dfG5g\ eg]oxf“ km];g dfq .% k|Zg;fg'sf] z/L/ g} jlni7

Page 22: SAPTAHIK Aug. 24, 2007 h'/fPsf] hf ]8Lhimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ebf} &, @)^$ Aug. 24, 2007 $

x]d/fh 1jfnLåf/f sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= sf nflu k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= )!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*,email:[email protected] btf{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIFt k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M ljgf]b/fh 1jfnL, :jl:tsf l;/f]lxof, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

ebf} & @)$ Aug. 24, 2007ebf} & @)$ Aug. 24, 2007 @$clGtd kftf]k|;+u sltkoljqmd /fO{ sxf“ k'Uof] g]kfnL tf/f <clwsf+z g]kfnLsf]6]lnlehg dgf]/~hg eGg' g}ef/tLo Rofgnx¿ x'g\ . eGg] g}xf] eg] xfd|f :jb]zL Rofgnx¿klg ;+Vofsf] lx;fadf y'k|}e};s]sf 5g\ t/ klg u'0f:t/sf]k|Zgdf ef/tLo Rofgnx¿ dflykg{' Tolt gf}nf] s'/f xf]Og .bz{sn] hlxn] klg sfo{j|mdsf]:t/nfO{ k|fyldstf lbPsfx'G5g\ . o;} ;Gbe{df Ps k6sb"/bz{gaf6 k|;fl/t >[+vnf …g'Ss8Ún] ef/te/ txNsf dRrfof] . clxn]klg To;sf] l;8L tyf Sof;]6x¿la|sL e}/x]sf 5g\ . oBlk Toltv]/g]kfndf 6]lnlehg Rofgnsf]:yfkgf g} ePsf] lyPg .Toltv]/ k~rfotLzf;sx¿n] o'jfx¿sf nfluc;g, 7d]n / af}¢lt/ cZnLnlel8of] x]g]{ ;'ljwf rflx“ pknAwu/fO/x]sf lyP . To;kZrft\xfdLsxf“ klg 6]lnlehgsf];'?jft eof], ;“u;“u} b"/bz{gn]wfld{s 6]lnl;l/on …/fdfo0fÚ sf]k|;f/0f cf/De u¥of] . /fdfo0fsf]k|;f/0fkl5 ef/tLo ;dfh ho>L /fdsf] gf/fn] /lËof] .To;sf] c;/ g]kfnLx¿df gkg]{s'/} lyPg . laxfg l;l/on ;'?x'g]lalQs} ufp“3/, 6f]ndf h;sf]3/df 6]lnlehg 5 rfx] Tof]ZofdZj]t xf];\ jf /+uLg—eL8deL8 x'g yfNof], ;8s;'g;fg eP . …dxfef/tÚl;l/onn] klg ToxLk|s/0fnfO{ bf]xf]¥ofof] .kl5Nnf] ;dodf cfP/ …3/–3/sL sxfgLÚ n] t gf/Lx¿sf]af]nfO, lx“8fO / klx/g;DdnfO{k|efljt t'Nofof] . clxn] cfP/g]kfnL d"nsf ufos k|zfGttfdfªn] km]l/ Psk6scfdg]kfnLnfO{ ef/tLo 6]lnlehgx]g{ afWo agfPsf 5g\ . Tof]g]kfnL rfx] lbNnLdf b/afgL ug]{xf];\ jf d'DaO{sf] sf]7Ldf xf];\ jfsf7df8f}+sf] s'g} 3/df xf];\— ;a}of] sfo{qmdk|lt cfslif{t 5g\ .k|zfGt OlG8og cfO8n eP klggeP klg Pp6f s'/frflx“ kSs}xf]– pgsf] k|:t'ltn] ;a}g]kfnLnfO{ Ps l9Ssf agfof] .;fob g]kfnaf6 P;PdP;ug{ kfPsf] eP pgn] clxn]sf]t'ngfdf s}og\ u'0ff a9L dtkfpg] lyP . k|zfGtsf]nf]slk|otfn] ubf{ g} :jb]zLsfo{qmd …g]kfnL tf/fÚ cf]e]mndfkg{ uof] . eGg]x¿ k|zfGtnfO{ef/tLo klg eG5g\, t;y{g]kfnLx¿sf] pmk|lt lsg nufjeGg] k|Zg klg t]l;{G5 . o;k|sf/sf k|Zgsf] hjfkm lbgcfjZos klg 5}g lsgeg]ufos, gfos, ;|i6f tyf;]lna]|l6hx¿nfO{ l;dfgfn] 5]Sb}gt/ klg ef/tLo d"nsfcd]l/sLx¿n] s'g} /fd|f] sfo{ u/]eg] To;df ;a} ef/tLon] uj{u5{g\, k|zfGtdf klg ToxL s'/fnfu" x'g' c:jfefljs xf]Og [email protected]}+– x/]s cfOtaf/ ;f“em*M$) df g]kfn 6]lnlehgsf] /fli6«ok|;f/0fdf ufog k|ltefsf] vf]hLsf]rlr{t sfo{qmd …Snf]hck g]kfnLtf/fÚsf] bf];|f] ;+:s/0f k|;f/0f e}/x]sf]5 . klxn] zlgaf/ ;f“em k|;f/0f x'g]u/]sf] pQm sfo{qmdn] ;dokl/jt{gkl5 bz{sx¿ klg a9fp“b}nu]sf] 5 . ;f]gL Rofgnaf6 k|;f/0fx'g] …OlG8og cfO8nÚ;“u ;doh'Wbf pQm sfo{qmd k|efljt aGgk'u]sf] lyof] . sfo{qmdsf lgb]{zs/fh]Gb| ;ne eG5g\– …$) s/f]8sf]nufgL /x]sf] ;f]gL Rofgnsf]sfo{qmd;“u emG8} $) nfvnufgLdf lgdf{0f ul/Psf] g]kfnLsfo{qmdn] cjZo klg k|lt:kwf{ ug{;Sb}g . To;dfly o;k6s g]kfnLd"nsf ufos klg k|lt:kwL{ ePsfn]g]kfnL bz{sx¿ Psf]xf]l/Psf 5g\ .To;}n] klg g]kfnL tf/fsf] k|;f/0flbg kl/jt{g ug'{k/]sf] xf] .Úg]kfnL tf/f–@ sf] k|lt:kwf{clxn] pTs[i6 @$ af6 pTs[i6 !)5gf}6 r/0fdf k'u]sf] 5 . w/fg,gf/fo0f3f6, a'6jn, g]kfnuGh,kf]v/f / sf7df8f}+sf] …cl8;g/fpG8Údf cfPsf !! xhf/ # ;o$% k|lt:kwL{af6 # ;o @$ hgfk|f/lDes 5gf}6df k/]sf lyP .sfo{qmd >[+vnfa4 tl/sfaf6 cl3a9\b} hf“bf To;af6 pTs[i6 $)hgf 5flgP eg] To;}af6 km]l/pTs[i6 @) 5gf}6df k/] . clg km]l/…uf]N8]g rfG; /fpG8Ú dfbz{sx¿sf] P;PdP;sf cfwf/dfpTs[i6 $) r/0fdf aflxl/Psf rf/hgfsf] k'gM k|j]z eof] . utcfOtaf/sf] >[+vnfb]lv 5÷5hgfsf] ;d"x agfP/ To;af6pTs[i6 !) sf] 5gf}6 sfo{ cf/Dee};s]sf] 5 . of] qmd rf/ >[+vnf;DdrNg]5 . cfof]hsx¿ eG5g\—pTs[i6 !) sf] k|lt:kwf{ cem /f]rsx'g]5 . lsg t < sfo{qmd lgdf{tf/l~ht cfrfo{ eG5g\–…ut jif{sfk|lt:kwL{eGbf o; k6ssfk|lt:kwL{x¿ ;+uLtsf] k|lzIf0f lnP/cfPsf 5g\ . To;}n] pgLx¿sf]ufosL ljutsf k|lt:kwL{sf] eGbf/fd|f] 5 .Ú cfrfo{n] u'gf;f] u/]–…OlG8og cfO8ndf Ps hgf g]kfnLd"nsf ufos ePsfn] k|foM;~rf/dfWod pgsf] k|df];gdfnfu]sf 5g\ . Tof] /fd|f] s'/f xf], t/g]kfndf klg /fli6«o :t/df g]kfnLtf/f sfo{qmddfkm{t Ps k|ltefsf]5gf}6 e}/x]sf] 5 . o;tkm{ klg;a}sf] Wofg hfg'k5{ .Ú