1

Sağlık ve Güvenlik İşaretleri

Konu; Sağlık ve Güvenlik İşaretleri

Amaç; İşyerlerinde kullanılan sağlık ve güvenlik işaretleri hakkında bilgi edinmek…

Öğrenim hedefleri

• Sağlık ve güvenlik işaretlerinin anlamları, özellikleri,• Bu işaretlerin kullanım yerleri,• Sağlık ve güvenlik işaretleri ile iletişim,• İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak…

Alt başlıkları

• İşyerinde Kullanılan Sağlık ve Güvenlik İşaretlerio İşaret levhalarıo Işıklı işaretler ve sesli sinyalleroEl işaretlerio İlgili mevzuat

GİRİŞ

İşyerlerinin bölümlerinde ve eklentilerinde, prosesin değişik aşamaları yaşanırken,farklı tehlikeler ve riskler söz konusudur. Çalışanların, hangi amaçla olursa olsun işyerinedışarıdan gelenlerin, alt işveren ve elemanlarının bu tehlikeleri ve riskleribilmeleri gerekir. Bilgilendirme, uyarma, anımsatma ve talimat verme amaçlı olarak seslive görsel işaretler ile semboller (piktogramlar) kullanılmaktadır. Bu işaretler vesemboller Uluslar arası standarttır. Aynı zamanda, herkesin kolaycaanlayabileceği şekilde tasarlanmışlardır. Tehlike ve risklerin azaltılamadığı veyaönlenemediği durumlarda ve o bölümde bulunan herkesi bilgilendirmek veya uyarmaküzere bu semboller ve renklerle işaretlemelere başvurulmaktadır. Zaten, çıkarılanbir yönetmelikle de tehlikelere ve risklere karşı standart işaretleme ve etiketlemeyapılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu derste uyarı, bilgilendirme, yasak vetehlikelerin standart olarak nasıl gösterildiği, renklerin hangi anlama geldiği veuygulamaların nasıl yapılması gerektiği ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

Türk Standartları Enstitüsünce “Grafik semboller - Emniyet ile ilgili renk ve işaretler -Bölüm 1: İş yerleri ve halka açık alanlardaki emniyet işaretleri için tasarım prensipleri”standardı yayınlanmıştır. Bu standart; TS 7248 ISO 3864:1998 yerine TS ISO 3864-1 adıile 26.06.2007 tarihinde yayınlanmıştır.

Ayrıntılı bilgi için; ISO 3864-1: 2002, ISO 3864-1-EQV ve ISO 3864-1 kaynaklarınabakılabilir.

İşyerlerinde renkler ve anlamları;Bu renklere temel güvenlik renkleri denilmektedir. İşyerlerinde kullanılan işaretlerin verenklerin bir anlamı vardır.

2

Kırmızı: Genel olarak tehlike anlamına gelmektedir. Ancak değişik amaçlarla kırmızı renkkullanılabilmektedir.

1- Durdurmayı, kapatmayı, durmayı veya tahliye etmeyi gerektiren tehlikeli durumlarıbelirtmek için

2- Yangın önleme sistemleri ve donanımları ile bunların yerlerini işaretlemek için

3- Çeşitli hareket ve davranışları yasaklamak için;

Kırmızı renk kullanılır.

Sarı: Bir tehlike söz konusu ise; Dikkatli olunması ve önlem alınması gerektiğinibelirtmek için sarı renk kullanılır. Kırmızıda olduğu gibi sarı rengin uygulanmasında dafarklılıklar vardır.

1- “Tehlikeli bir durum var dikkat et şeklinde uyarı yapan işaretlerde”

Örneğin: “Dikkat yanıcı madde”, “dikkat yukarıdan yük düşebilir”.

2- Basamaklar, alçak geçitler, engeller vb durumlarda uyarı için.

Örneğin merdiven korkulukları sarı renkli olmalıdır.

Mavi: Uyulması zorunlu olan kuralları belirten işaretlerde mavi renk kullanılmaktadır.Kullanılması zorunlu olan kişisel koruyucu donanımları, gidilmesi zorunlu olan yönleri veyapılması zorunlu olan davranışları belirten işaretlerde mavi renk kullanılmaktadır.

Yeşil: Güvenli durumları (Sağlık ve Güvenlik) belirtmek için de yeşil renk kullanılır.

Kaçış yollarını, toplanma bölgesini, acil durum çıkışlarını, acil durum duşlarını ve İlkyardım ve kurtarma istasyonlarını belirtmek için yeşil renk kullanılmaktadır.

Algılamanın %80-90 kadarı göz ile gerçekleşmektedir. Organizmanın en çok zorlananbölümünün göz olduğu sanılmaktadır.

Gözün;

• Uyum• Düzenleme (akomodasyon)• Tespit (görüntüleme)

Olmak üzere 3 temel fonksiyonu vardır.

Bu fonksiyonların zorlanmadan yerine getirilebilmesi için çalışma ortamının uygun şekildeaydınlatılması ve renklerin uygun olarak zıtlık yaratması gerekmektedir.

Bazı faktörler görmeyi etkiler. Bunlar;

• Kişisel etkenler• Görme açısı• Bakma süresi• Görme keskinliği yanı sıra;• Çevresel etkenler• Cisim ile zemin arasındaki kontrast

3

• Zemin ışıklılığı• Zeminin yapısı ve rengi• Bakılan cismin karmaşıklığı ve gölge• Ortamdaki renkler de etkilemektedir.

0 0Gözün en iyi görebileceği bakış açısı: Yatay eksenden 30 -40 aşağısıdır.İşaretlemelerde, özellikle de acil durum işaretlemelerinde bu duruma dikkat etmekgerekir.

Zıtlık (Kontrast):Cisim ile zemin arasındaki zıtlık; Cisim ve zeminin sahip olduğuyansıtma katsayıları dikkate alınarak belirlenir.

Şekil – 1; Kontrast yaratarak en iyi fark edilebilen renk ikilileri

Fark edilmesi gereken yerlerde zıt renkler kullanılmalıdır. Renkler %50 oranında eşit

0

olmalıdır. 10 Cm. kalınlığındaki çizgiler, sol alttan sağ üste doğru 45yükselmelidir.

Zıt renkler nerelerde kullanılmalıdır?

• Kapılarda• Geçitlerde• Bordürlerde• Direklerde• Kolonlarda• Tamponlarda

Zıt renkler kullanılmalıdır.

lik açı ile

Tehlike ve Uyarı Levhaları: Bu levhalar, ortamda bir tehlikenin varlığı söz konusuolduğunda, çalışanları uyarmak ve onların dikkatini çekmek için kullanılır. Sarı üçgenzemin ve siyah üçgen çerçeveden oluşur. Siyah %35 yer kaplamalıdır. Siyah çerçeveiçinde bulunan işaret, yazı veya resim içeriğine göre anlam kazanır. Levhanın altındaayrıca yazı olabilir.

Şekil – 2; Tehlike ve Uyarı Levhası

!

4

( )Ğ T M KURUMU 2012 www u d om

Şekil – 3; Tehlike ve Uyarı Levhaları

ÇALIŞMA-1; Bu sembollerin anlamlarını bulalım

Yasak levhaları

Bazı çalışma birimlerinde, bazı işlerin ve eylemlerin yapılması veya bazı maddelerin vemalzemelerin bulundurulması ya da kullanılması yasak olabilir. Bu durumda yasaklamaişaretleri ve levhaları kullanılır. Beyaz zemin üzerinde kırmızı bir daire ve sağ alttan sol

0

yukarıya doğru 45 lik açı ile uzanan kırmızı bir kuşaktan oluşur. Kırmızılar tabelanın %35 ini kaplamalıdır. Kırmızı kuşağın altında yer alan “işi veya eylemi yapmak, malzemeveya maddeleri bulundurmak yasaktır” anlamını taşır.

Şekil – 4; Tehlike ve Yasak Levhası

Şekil – 5; Tehlike ve Yasak Levhaları

ÇALIŞMA-2; Bu sembollerin anlamlarını bulalım

5

( 1 ) www2MU 20

Şekil – 6; Yangın bilgi levhaları

Bilgi levhaları:

Sağlık ve güvenlikle ilgili bilgiler verir. Yeşil zemin içinde beyaz renkli yazı ve sembollervardır.

Şekil – 7; Sağlık ve Güvenlik işaretleri

ÇALIŞMA-3; Bu sembollerin anlamlarını bulalım

Zorunlu hareket işaretleriİşyerlerinde; İşin ve risklerin özelliklerine göre, uyulması ve uygulanması gerekenkurallar ve eylemler olabilir. Bunlar, herkesin kolayca anlayabileceği şekilde tasarlanmışşekil ve sembollerden oluşmuştur. Şekil ve semboller yanı sıra, yazı ile de anlamlarıgüçlendirilebilir. Zemin mavi renkte ve yuvarlak, içinde de beyaz renkli şekil, sembol(piktogram) veya yazı vardır.“Beyaz şekil veya yazıda ifade edilen eylemin yapılması gereklidir” anlamını taşır. Mavirenk en az %50 yer kaplar.

Şekil – 8; Zorunlu Hareket Levhası

Zorunlu hareket levhaları; Uyulması ve dikkat edilmesi gereken kuralları, olası tehlikelerihaber veren işaretlerdir.

6

Şekil – 9; Zorunlu Hareket ve Bilgi Levhaları

ÇALIŞMA-4; Bu sembollerin anlamlarını bulalım

Boru tesisatında renkler:

Borular; içinden gaz veya sıvı halindeki akışkanların geçtiği malzemelerdir.Akışkanlığın sürekli sağlanması nedeni ile boru tesisatı her zaman tercih edilen bir taşımayöntemidir. Boru tesisatındaki borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili parçalar,içinde taşıdıkları maddelere göre ayrı renklerde boyanmalı ve kolay görülebilen yerlerebelirti işaretler konulmalıdır. Kollu veya saplı vana ve muslukların üzerinde, bunların açıkveya kapalı olduklarını gösteren işaret veya tertibat bulunmalıdır. Otomatikvanaların üzerlerinde, bunları gerektiğinde el ile çalışır duruma getirecek bir tertibatbulundurulmalıdır. Bunların yapılması yasal zorunluluktur.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde 482: “Boru tesisatındaki borular, vanalar,supaplar ve bunlarla ilgili parçalar, taşıdıkları maddelere göre ayrı renklerde boyanacakve kolay görülebilen yerlere belirli işaretler konulacak…” diye devam etmektedir.İncelenmesi gereken kaynaklar: TS ISO 14726:2004 ve ISO 9095

Karmaşık bir boru sistemi olan tesiste standart renkte boyama ve işaretleme yapılmazsaneler olur?Başta yangın olmak üzere, göçük veya başka bir acil durumda, borulardan geçenakışkanları durdurmak gerekebilir. Hangi borudan hangi akışkanın geçtiği belliolmadığında acil durumu yaratan olayın vereceğinden çok daha büyük hasar meydanagelebilir. Bu aşamada, kullanılan boyayı standart renklerde seçmelidir. Bazı borular özelolarak kaplanmış durumdadır ve boyama yapılamayabilir. Duvar ve benzeri engellerigeçtikleri yerlerde, vanalar, supaplar ve musluklar ile bağlantı yerlerinde temel tanıtımrenkli 15 Cm. bantlar yapılmalı ve akış yönü standart renklerde oklarla gösterilmelidir.

İçerik Renk

Su Yeşil

Buhar Gümüş grisi

Hava haricindeki gazlar Sarı

Çeşitli yağlar Kahverengi

Asit – Alkali Mor

Hava Açık mavi

Diğer sıvılar Siyah

Yangın suyu Kırmızı

Tablo – 1; Borularda Kullanılabilecek Renkler

7

( 2)RUMU 201 www u

Şekil – 10; Borularda temel tanıtım renkleri ve kod işaretleri uygulaması

Gaz ve buhar filtrelerinde renkler:

Gaz ve buhar filtrelerinde de renk standardı uygulanmaktadır. Renklerin yanı sıra korumayaptıkları kirleticilere göre de A, B, E ve K harfleri de kullanılmaktadır.

Bir gaz veya buhar filtresi üzerinde bu renklerden biri veya birkaçından oluşan bir bantvardır. Bu bantların rengine göre yukarıda açıklanan kirleticilere karşı koruma sağlanıyordemektir. Bknz Tablo - 2

Filtre üzerinde kahverengi, yeşil ve gri renk varsa, ayrıca ABK harfleri de yer almalıdır.Eğer sarı ve yeşil renkli bant varsa EK harfleri de yer almalıdır.

Fonksiyon Sembol RenkOrganik gaz ve buharlar Aİnorganik gaz ve buharlar BAsit gaz ve buharlar EAmonyak ve türevleri K

Tablo – 2; Gaz ve Buhar Filtrelerinde Renkler

8

( 012)UMU 2 ww

Şekil – 11; Eldivenler üzerinde bulunan semboller

Şekil – 12; Renklerin ve işaretlerin anlamları genel

Şekil – 13; Renklerin ve işaretlerin anlamları örnekler ile

9

( )M KURUMU 2012 ww u d

Şekil – 14; KKD üzerinde bulunan semboller

Şekil – 15; Kimyasal Maddeleri Taşıyan Araçlarda Bulunması Gereken Uluslar arasıKimyasal Madde Tehlike Sembolleri

Şekil – 15 a; Kimyasal Maddeleri Taşıyan Araçlarda Bulunması Gereken Uluslar arasıKimyasal Madde Tehlike Sembolleri

1010

Şekil – 16; Kimyasal Maddeler Tehlike Sembolleri

Şekil – 17; Global Harmonize Sisteme göre Kimyasal Maddelerin Tehlike Sembolleri

GENEL ÇALIŞMA ANLAMLARINI BULALIM

1111

EK – I

İŞYERİNDE KULLANILAN GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ İLE İLGİLİASGARİ GENEL GEREKLER

1. Genel hususlar

1.1. Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesindeki genel kurala göre,işyerinde bulunması gereken güvenlik ve sağlık işaretleri Ek–II’denitibaren tüm eklerde belirtilen özel koşullara uygun olacaktır.

1.2. Bu ekte; yukarıda (1.1.)’de belirtilen gereklerin tanıtımı, güvenlik ve sağlıkişaretlerinin değişik kullanımları ve bu işaretlerin birlikte veya birbirininyerine kullanılmasındaki genel kurallar belirlenmiştir.

1.3. Güvenlik ve sağlık işaretleri sadece bu Yönetmelikte belirlenen mesaj veyabilgiyi iletmek üzere kullanılacaktır.

2. İşaret çeşitleri

2.1. Sabit ve kalıcı işaretler

2.1.1. Sabit ve kalıcı işaret levhaları; yasaklamalar, uyarılar ve yapılmasızorunlu işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerininyerlerinin belirtilmesi ve tanınması için kullanılacaktır.

Yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası vekırmızı renkle kalıcı şekilde işaretlenecektir.

2.1.2. Konteynır ve borular üzerindeki işaretler Ek–III’te belirtildiği şekildeolacaktır.

2.1.3. Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası vegüvenlik rengi ile kalıcı şekilde belirlenecektir.

2.1.4. Trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.

2.2. Geçici işaretler

2.2.1. Gerekli hallerde ve aşağıda 3 üncü maddede belirtildiğişekilde işaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılma imkanı dadikkate alınarak; tehlike sinyali vermek, insanların bellibir takım hareketleri yapması ve acil tahliyesi için ışıklıişaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

2.2.2. Gerekli durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya datehlikeli manevralar yapan kimseleri yönlendirmek için el işaretlerive/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

3. İşaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılması

3.1. Aynı derecede etkili ise, aşağıdaki işaretlerden herhangi biri kullanılabilir:

– Engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlikrengi

– Işıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü haberleşme

1212

– El işaretleri veya sözlü haberleşme

3.2. Aşağıda belirtilen işaretler birlikte kullanılabilir.

– Işıklı işaret ve sesli sinyal.

– Işıklı işaret ve sözlü haberleşme.

– El işaretleri ve sözlü haberleşme.

Aşağıdaki tabloda yer alan hususlar güvenlik rengi kullanılan tüm işaretlereuygulanır.

Renk Anlamı veya Amacı Talimat ve Bilgi

Yasak işareti Tehlikeli hareket veya davranış

Tehlike alarmıDur, kapat, düzeneği acil durdur,tahliye et

Kırmızı

Yangınla mücadeleekipmanı

Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve neolduğu

Sarı Uyarı işareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol etMavi (1)

Zorunluluk işaretiÖzel bir davranış ya da eylem

Kişisel koruyucu donanım kullanAcil kaçış, ilk yardımişareti

Kapılar, çıkış yerleri ve yolları,ekipman, tesisler

Yeşil

Tehlike yok Normale dön

(1) Mavi:

(2) Fluoresanturuncu:

Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarakkabul edilir.

Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.

Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkatçekicidir.

4. Güvenlik işaretinin işlevi aşağıda belirtilenler tarafından olumsuz etkilenmemesiiçin:

4.1. Görülmesini veya işitilmesini zorlaştıracak veya engelleyecek, aynı türdenbir başka emisyon kaynağının bulunması önlenecek, özellikle;

4.1.1. Çok sayıda işaretin birbirine çok yakın bir şekildeyerleştirilmeyecektir.

4.1.2. Karıştırılma ihtimali olan iki ışıklı işaret aynı andakullanılmayacaktır.

4.1.3. Işıklı bir işaret bir diğer ışıklı işaretin çok yakınında

4.1.4.

kullanılmayacaktır.

Birden fazla sesli sinyal aynı anda kullanılmayacaktır.

4.1.5. Çok fazla ortam gürültüsü olan yerlerde sesli sinyalkullanılmayacaktır.

1313

4.2. İşaretlerin ya da sinyal aygıtlarının; uygun tasarımı, yeterli sayıda olması,uygun bir şekilde yerleştirilmesi, bakım ve onarımının iyi yapılması vedoğru çalışması sağlanacaktır.

5. İşaretler ve sinyal aygıtları imalindeki karakteristik özelliklerini ve/veya işlevselniteliğini korumak için, düzenli aralıklarla, temizlenecek, kontrol, bakım ve tamiriyapılacak ve gerektiğinde değiştirilecektir.

6. İşaretlerin ve sinyal aygıtlarının sayısı ve yerleştirileceği yerler, tehlikeninbüyüklüğüne ve bunların uygulanacağı alana göre belirlenecektir.

7. Herhangi bir enerji ile çalışan işaretlerin, enerjinin kesilmesi ve tehlikenin başkabir şekilde önlenememesi durumunda, işaretlerin yedek enerji kaynağı ile derhalçalışması sağlanacaktır.

8. Işıklı işaret ve/veya sesli sinyallerin çalışmaya başlaması, yapılacak işinveya hareketin başlayacağını belirtir. Yapılan iş veya hareket süresince ışıklıişaret veya sesli sinyal çalışmasına devam edecektir. Işıklı işaret ve seslisinyal kullanılıp durmasından hemen sonra tekrar çalışabilir olacaktır.

9. Işıklı işaretler ve sesli sinyaller, doğru ve etkili çalışmalarını sağlamak için,kullanılmadan önce ve kullanım süresince yeterli sıklıktaki aralıklarla kontroledilecektir.

10. Kişisel koruyucu kullanımından kaynaklanan hususlar da dahil olmak üzere,işçilerin görme ve işitmelerine engel olacak herhangi bir husus var ise;ilgili işaretlerin güçlendirilmesi veya değiştirilmesi için gerekli önlemleralınacaktır.

11. Önemli miktarda tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlarda, odalardaveya kapalı yerlerde bulunan her bir paket ya da kap üzerinde bulunanetiketlerin, bu yerlerde alınması gereken güvenlik önlemlerini ikaz için yeterlideğilse, Ek–III’ün 1 inci bölümünde belirtilenlere uygun olarak ikaz işaretibulundurulacak veya işaretlenecektir.

EK – II

İŞARET LEVHALARIYLA İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

1. Temel nitelikler1.1. Kendi özel amaçlarına göre; yasaklama, uyarı, emir, kaçış yolu,

acil durumlarda kullanılacak ya da yangınla mücadele amaçlıekipmanı belirten ve benzeri işaret levhalarının biçim ve renkleribölüm 3’te verilmiştir.

1.2. Piktogramlar mümkün olduğunca yalın olacak ve sadece temelayrıntıları içerecektir.

1.3. Aynı anlamı veriyorsa ve yapılan değişiklik ya da düzenleme anlamınıbelirsiz hale getirmeyecekse, kullanılan piktogramlar bölüm 3’tebelirtilenlerden biraz farklı ya da daha ayrıntılı olabilir.

1.4. İşaret levhaları kullanıldıkları ortama uygun, darbeye ve hava koşullarınadayanıklı malzemeden yapılacaktır.

1.5. İşaret levhalarının boyutları ile kolorimetrik ve fotometrik özellikleri,bunların kolayca görülebilir ve anlaşılabilir olmalarını sağlayacaktır.

2. Kullanım koşulları2.1. İşaret levhaları özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen

yakınına, genel tehlike olan yerlerin girişine, engeller dikkate alınarak,

1414

görüş seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi aydınlatılmış, erişimikolay ve görünür bir şekilde yerleştirilecektir. Doğal ışığın zayıfolduğu yerlerde fluoresan renkler, reflektör malzeme veya yapayaydınlatma kullanılacaktır.

2.2. İşaret levhasının gösterdiği durum ortadan kalktığında, işaret levhası dakaldırılacaktır.

3. Kullanılacak işaret levhalarıTemel nitelikler

YasaklayıcıişaretlerDaire biçiminde,

Beyaz zemin üzerine siyahpiktogram, kırmızı çerçeveve diyagonal çizgi (kırmızıkısımlar işaret alanının enaz % 35’ini kapsayacaktır)

UyarıişaretleriÜçgen şeklinde

Sarı zemin üzerine siyahpiktogram, siyah çerçeve(sarı kısımlar işaret alanınınen az % 50’sinikapsayacaktır)

EmrediciişaretlerDaire biçiminde,

Mavi zemin üzerine beyazpiktogram (mavi kısımlarişaret alanının en az %50’sini kapsayacaktır)

Acilçıkışveilkyardımişaretleri

Dikdörtgen veya karebiçiminde,

Yeşil zemin üzerine beyazpiktogram (yeşil kısımlarişaret alanının en az %50’sini kapsayacaktır)

Yangınlamücadeleişaretleri

Dikdörtgen veya karebiçiminde,

Kırmızı zemin üzerinebeyaz piktogram (kırmızıkısımlar işaret alanının enaz % 50’sini kapsayacaktır)

EK – III

BORU VE KAPLAR ÜZERİNDEKİ İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

1. İçinde tehlikeli madde veya preparatların bulunduğu veya depolandığı kaplar ilebunları ihtiva eden veya taşıyan, görünür borular; yürürlükteki mevzuata uygunolarak, renkli zemin üzerinde piktogram veya sembol bulunan etiket ileişaretlenecektir.

Birinci paragrafta belirtilen etiketler;

- Aynı piktogram veya semboller kullanılarak, Ek–II’de verilen uyarı işaretleriile değiştirilebilir.

- Tehlikeli madde veya preparatın adı ve/veya formülü ve tehlikesi hakkında ekbilgileri de içerebilir.

2. İşaretler; katlanmaz, kendinden yapışkanlı ya da boyama biçiminde olacakve görünür yüzeylere yerleştirilecektir.

1515

3. Bu Ek’in 1 inci bölümünde belirtilen işaretler, Ek–II, bölüm 1.4.’te belirtilen temelniteliklerde olacak ve Ek–II, bölüm 2’de yer alan işaret levhalarının kullanımıylailgili şartları yerine getirecektir.

4. Borular üzerinde kullanılan işaretler, 1, 2 ve 3 üncü bölümlerdebelirtilen hususlar ile birlikte, vanalar ve bağlantı yerleri gibi tehlikeli noktalarınyakınına görünür şekilde ve uygun aralıklarla konulacaktır.

5. Önemli miktarda tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlar, odalar veyakapalı yerler, Ek–II, bölüm 3.2’de yer alan uygun ikaz işareti ile belirtilecek veyaEk–III, bölüm 1’de belirtilen şekilde işaretlenecektir.

Değişik tehlikeli madde ya da preparatın depolandığı yerlerde, genel tehlikeyibelirten uyarı işareti kullanılabilir.

Bu işaret veya etiketler depolama bölgesinin yakınına ya da depo için kullanılanodanın giriş kapısına yerleştirilecektir.

EK – IV YANGINLA MÜCADELE İŞARETLERİ İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

Genel hususlar.

1. Bu Ek yangınla mücadele amacıyla kullanılan ekipmana uygulanır.

2. Yangınla mücadele ekipmanı özel bir renk ile belirtilecek ve yerini bildiren birişaret levhası ve/veya bu gibi ekipmanın bulunduğu yer ya da erişim noktalarıiçin özel bir renk kullanılacaktır.

3. Bu tür ekipmanı belirlemede kırmızı renk kullanılacaktır. Kırmızı alan, ekipmanınkolayca tanınabilmesi için yeterince geniş olacaktır.

4. Bu tür ekipmanın bulunduğu yeri işaretlemek için Ek–II, bölüm 3.5’teverilen işaret levhaları kullanılacaktır.

EK – V

ENGELLER, TEHLİKELİ YERLER VE TRAFİK YOLLARINI BELİRLEMEK İÇİNKULLANILAN İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

1. Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler

1.1. Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğuyerler; işletme tesisleri içinde işçilerin çalışmaları esnasında dolaştıklarıbölgelerde, birbirini takip eden sarı ve siyah ya da kırmızı ve beyaz renkşeritleriyle işaretlenecektir.

1.2. İşaretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılıolacaktır.

1.3. Sarı–siyah ya da kırmızı–beyaz şeritler yaklaşık olarak 45 derece açıyla veaynı büyüklükte boyanacaktır.

1.4. Örnek:

2. Trafik yollarının işaretlenmesi

2.1. Çalışma yerlerinin kullanım biçimi ve ekipmanlar, işçilerin korunmasınıgerektiriyorsa; araç trafiğine açık yollar, zemin rengi de dikkate alınarak,açıkça seçilebilir şekilde, sarı ya da beyaz renkli sürekli şeritlerlebelirtilecektir.

1616

2.2. Şeritler; araçlar ile araçlara yakın bulunabilecek nesneler arasındave araçlarla yayalar arasında, emniyetli bir mesafeyi belirtecek şekildeçizilecektir.

2.3. Tesislerin açık alanlarındaki sürekli trafiğin olduğu yollar, uygun bariyerlerve kaldırımlar yoksa uygulanabilir olduğu ölçüde, yukarıdabelirtildiği şekilde işaretlenecektir.

EK – VI IŞIKLI İŞARETLER İÇİN ASGARİ KURALLAR

1. Genel hususlar

1.1. Işıklı işaretler, kullanım amacına ve şartlarına uygun olarak,bulunduğu ortama göre iyi görünür ve seçilir olacak, aşırı ışıknedeniyle parlamayacak veya yetersiz ışık nedeniyle görünürlüğüazalmayacaktır.

1.2. Işıklı işaretlerin sinyal gönderen ışıklı alanı, tek renk ya da belirli bir zeminüzerinde piktogramdan ibaret olacaktır.

1.3. Kullanılan tek renk Ek–I, bölüm 4’te yer alan renk tablosuna uygunolacaktır.

1.4. İşaret bir piktogram içeriyorsa, bu piktogram Ek–II’de belirtilenilgili kuralların hepsine uygun olacaktır.

2. Özel kullanım kuralları

2.1. Bir aygıt hem sürekli hem de aralıklı işaretler gönderiyorsa,aralıklı gönderilen işaret sürekli işaretin belirttiğinden daha fazlatehlikeli bir durumu ya da daha acil olarak yapılması istenen/emredilenmüdahale ya da eylemi ifade eder. Işığın yanık kalma ve sönükkalma süreleri aşağıdaki gibi olacaktır.

- mesajın tam olarak anlaşılmasını sağlayacak ve

- diğer ışıklı işaretlerle veya sürekli yanan ışıklı işaretlerlekarışmayacaktır.

2.2. Yanıp sönen ışıklı işaret, sesli sinyal yerine ya da sesli sinyalle birliktekullanılıyorsa, aynı kodlama kullanılacaktır.

2.3. Ciddi bir tehlikeyi bildiren yanıp sönen ışıklı işaretler, özel olarak gözlemaltında tutulacak ve yedek bir lamba bulundurulacaktır.

EK – VII SESLİ SİNYALLER İÇİN ASGARİ KURALLAR

1. Genel hususlar

1.1. Sesli sinyaller;

(a) ortam gürültüsünden hayli yüksek, ancak aşırı derecede yüksek vezarar verici olmayacak şekilde duyulabilir bir ses düzeyinde olacakve

(b) teknik özellikleri itibariyle kolaylıkla tanınabilir, diğer sesli sinyallerile ortamdaki seslerden açıkça ayırt edilebilir olacaktır.

1.2. Eğer bir aygıt sabit ve değişken frekansta sesli sinyal yayıyorsa;aygıtın yaydığı değişken frekanslı sinyal, sabit frekanslı sinyalegöre daha tehlikeli bir durumu veya daha acil olarak yapılmasıistenen/emredilen müdahale ya da eylemi ifade eder.

1717

2. Kodlama

Tahliye işaretleri sürekli olacaktır.

EK – VIII SÖZLÜ HABERLEŞME İÇİN ASGARİ KURALLAR

1. Genel hususlar

1.1. Bir veya birden fazla kişiler arasında yapılan sözlü haberleşmede; belirli birformda veya kodlanmış haldeki kısa metinler, cümleler, kelime veyakelime grupları kullanılacaktır.

1.2. Sözlü mesajlar mümkün olduğunca kısa, yalın ve açık olmalıdır. Konuşanınkonuşma becerisi ve dinleyenin duyma yeteneği güvenilir bir sözlüiletişime uygun olacaktır.

1.3. Sözlü haberleşme doğrudan insan sesi veya uygun bir vasıtayla yayınlananinsan sesi ya da yapay insan sesi ile olacaktır.

2. Özel kullanım kuralları

2.1. Sözlü haberleşmede yer alan kişiler, sağlık ve güvenlik açısından istenilendavranışı yapabilmeleri için sözlü mesajı doğru telaffuz edebilecek veanlayabilecek seviyede kullanılan dili bileceklerdir.

2.2. Sözlü iletişim, el–kol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanıldığındaaşağıda verilen komutlar kullanılacaktır.

– başlat : bir işlem veya hareketi başlatmak için

– dur : bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek için

– tamam : bir işlemi sona erdirmek için

– yukarı : bir yükü yukarı kaldırmak için

– aşağı : bir yükü aşağı indirmek için

– ileri – geri – sağ – sol : (Bu komutlar uygun el hareketleri ileeşgüdümlü olacak şekilde kullanılacaktır.)

– kes : acil olarak durdurmak için

– çabuk : güvenlik nedeniyle bir hareketi hızlandırmak için

EK – IX EL İŞARETLERİ İÇİN ASGARİ GEREKLER

1. Özellikler

El işaretleri kesin, yalın, yapılması ve anlaşılması kolay olacak ve benzerişaretlerden belirgin bir şekilde farklı olacaktır.

Aynı anda iki kol birden kullanılıyorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilecek vebir harekette sadece bir işaret verilecektir.

Yukarıdaki şartlara uymak, aynı anlamı vermek ve anlaşılabilir olmak kaydıyla3 üncü bölümde gösterilen işaretlerden biraz farklı veya daha detaylı işaretlerkullanılabilir.

2. Özel kullanım kuralları

2.1. İşaretçi : El–kol hareketleri ile İşaretleri veren kişi,

Operatör : İşaretçinin talimatları ile hareket eden kişi

İşaretçi, operatöre manevra talimatlarını vermek için el–kol hareketlerikullanacaktır.

1818

2.2. İşaretçi, kendisi tehlikeye düşmeyecek şekilde, bulunduğu yerden bütünmanevraları görsel olarak izleyebilmelidir.

2.3. İşaretçinin esas görevi; manevraları yönlendirmek ve manevra alanındakiişçilerin güvenliğini sağlamaktır.

2.4. Yukarıda, 2.2.’deki şart yerine getirilemiyorsa ek olarak bir veya daha fazlaişaretçi konuşlandırılacaktır.

2.5. Operatör, almış olduğu emirleri güvenlik içerisinde yerinegetiremeyeceği durumlarda yürütmekte olduğu manevrayı durdurarakyeni talimat isteyecektir.

2.6. Yardımcı unsurlar:

- Operatör, işaretçiyi kolaylıkla fark edebilmelidir.

- İşaretçi, ceket, baret, kolluk veya kol bandı gibi ayırt edici eşyalardanbir veya daha fazlasını giyecek ya da uygun bir işaret aracı taşıyacaktır.

- Ayırt edici eşyalar; parlak renkli, tercihen hepsi aynı renkte ve sadeceişaretçilere özel olacaktır.

3. Kodlanmış işaretler.

Genel hususlar

Aşağıda verilen kodlanmış işaretler, belirli sektörlerde aynı manevralar içinkullanılacaktır.

A. Genel İşaretler

Anlamı Tarifi ŞekilBAŞLAT

Hazır ol

Başlama komutu

Avuç içleri öne bakacakşekilde her iki kol yereparalel

DUR

Kesinti / ara

Hareketi durdur

Avuç içi öne bakacakşekilde sağ kol yukarıkalkık

TAMAM

İşlemin sonu

Her iki kol göğüshizasında eller kenetli

B. Dikey hareketler

Anlamı Tarifi ŞekilKALDIR Sağ kol avuç içi öne

bakacak şekilde yukarıkalkıkken yavaşça daireçizer

1919

İNDİR Sağ kol avuç içi içeribakacak şekilde yeredoğru indirilmişkenyavaşça daire çizer

DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elinarasındaki boşlukla ifadeedilir

C. Yatay HareketlerAnlamı Tarifi Şekil

İLERİ Her iki kol avuç içleriyukarı bakacak şekilde belhizasında bükülüykenkollar dirsekten kırılarakyukarı hareket eder

GERİ Her iki kol avuç içleri aşağıbakacak şekilde göğüsönünde bükülüyken kollardirsekten kırılarak yavaşçagövdeden uzaklaşır

SAĞ

Manevracının sağı

Sağ kol avuç içi yerebakacak şekilde yereparalel sağa uzatılmışkensağa doğru yavaşçaküçük hareketler

SOL

Manevracının solu

Sol kol avuç içi yerebakacak şekilde yereparalel sola uzatılmışkensola doğru yavaşça küçükhareketler

YATAY MESAFE Eller arasındaki boşlukmesafeyi ifade eder

D. Tehlike

Anlamı Tarifi Şekil

2020

TEHLİKE

Acil dur.

Avuç içleri öne bakacakşekilde her iki kol yukarıkalkık

HIZLI Bütün hareketler dahahızlı

YAVAŞ Bütün hareketler dahayavaş