cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. (5)25. MAJ 2008. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DINARË. 1.5 EURO

DOSSIER

Matura e parëe shkollëspedagogjike

Bulqizë - Klos,ndryshon projekti?!

NGA: SHEFQET HOXHA - FAQE 7

KULTURË

Kur këndonte SulejmanBorova edhe bilbilatpushonin këngënNGA: BEQIR SINA - FAQE 12

FJALË NË SEPETE

“Lart e lart e teKobeci, poshtë eposhtë e te koteci“NGA: NAIM PLAKU - FAQE 15

Nga: Prof. Dr. BASHKIM LLESHI

Si bashkautor i Studimit të Fizibilitetit të Rrugës së Arbërit, që në

përbërje të Grupit të Studios “Infrat-ransproject Ltd” kam kryer pjesën eStudimit “Mbi kushtet gjeologo-in-xhinierike dhe gjeoteknike të rrugësTiranë-Dibër”, po ndjek në vazh-dimësi punën që po kryhet në këtërrugë, si në segmentin Bulqizë-Urae Çerenecit, ku puna vazhdon në tëtre lotet e saj që nga fillimi i këtijviti, ashtu dhe për punën që po kry-

het nga Studioja “InfatransprojectLtd” për projektin e zbatimit në seg-mentin Bulqizë-Ura e Vashës.

Nga ecuria e këtyre punimeve kamvërejtur se janë bërë disa shmangienga aksi i miratuar në Studimin eFizibilitetit, Këshilli Teknik i Drej-torisë së Përgjithshme të Rrugëve, nënëntor të vitit 2003 dhe nga KëshilliKombëtar i Rrugëve, në korrik të vitit2004, ku u miratua Studimi i Fizibi-litetit të kësaj rruge, ndryshime qëpër fat të keq çojnë në prishjen e cilë-sisë së rrugës dhe jo në përmirësimin

e saj.Puna e filluar në aksin nga Bulqi-

za deri tek Ura e Çerenecit ështëpothuajse rikonstruksion i rrugës ekz-istuese dhe jo ndërtimi i një aksi tëri, të miratuar sipas Studimit tëRrugës së Arbërit. Rruga nga Bulqi-za deri tek Ura e Çerenecit, vërtetdo të kaloje në luginën e Zallit tëBulqizës, por ajo në shumë sektorë ishmanget aksit të rrugës ekzistuesepër të çuar në përmirësimin e cilë-sisë të rrugës.

(Vijon në faqen 3)

ARKEOLOGJIHarta ezonës sëÇidhnësNga: Prof.asoc.dr. ADEM BUNGURI

(Faqe 2)

SHENIM

Ndalvdekjevenë BulqizëU desh vdekja e 43 vjecarit NovruzGjoka në stoqet e kromit të Bulqizësdhe e 60 vjecarit Mehmet Rama nëgaleritë e Batrrës, që Ministri i Ekon-omisë Genc Ruli të kërkojë ndihmëne prokurorisë për Çështjen “Bulqi-za”.

Hetimi për kushtet e sigurisë nëpunë të ndërmarrë nga Ministria eEkonomisë i ka hequr licensën njëfirmë, ndërsa prokuroria akoma nukka dhënë versionin e saj përtragjeditë. Por, ciladoqoftë ajo, aështë zgjidhje për ti thënë njëherë emirë ndal vdekjes në miniera?

Besojmë se jo. Për të arritur deriaty, është koha që institucionet sh-qiptarë të kthejnë pas në kohë dhetë nisin një hetim serioz e të paan-shëm që në kohën kur miniera u lanë mëshirë të fatit dhe privatë paidentitet filluan të shfrytëzojnë rezer-vat e kromit. Është koha e zbardhjesnjëherë e mirë të procedurave tëdhënies me koncension të pasurisësë Bulqizës. Është koha të zbardhenarsyet se pse koncensionari nuk karealizuar investimet e premtuara nëkëtë minierë. Është koha që institu-cionet shtetërore të nxjerrinpërgjegjësit e kësaj situate. Ështëkoha që opinioni publik të njohëfajtorët e vërtetë të tragjedive nëBulqizë, qofshin këto edhe (ish) poli-tikanë!

Hetimi duhet të vertetojë ose joligjshmërinë e marrjes me koncen-sion të minierës së Bulqizës nga fir-ma Darfo e deri te firmat që po eshfrytëzojnë pa kriter këtë pasuri ko-mbëtare.

Vetëm pasi të dalë e vërteta e kë-tyre hetimeve, mund të themi sengjallen shpresat që vdekja të rrijëlarg atyre qytetarëve të vuajtur.

Bulqiza, që sot numëron njëra pastjetrës dhimbjet në vatrën e saj, meri-ton një fat tjetër: Gëzimin e jetës! JA KU GABON BEN BLUSHI!

Pse lejohet të bëhen ndryshimenë Rrugën e Arbërit të aksit tëmiratuar në studimin e fizibilitetit,në dëm të cilësisë së saj!

RRUGA E ARBËRIT

REPORTAZHMidis dyDibrave,në gjurmëtë Rrugëssë ArbëritNga: HAKI KOLA

(Faqe 8-9)

VËZHGIMDibranëte Dibrëssë Madheflenë menjë syNga: Rexhep TORTE

(Faqe 5)Nga: Ahmet ÇAUSHI - faqe 6

“Risku” sh.p.k.Market “Ken”Laprakë, Tiranë

Tel: +355 4 22 50 480Cel. 068 20 36 394

2 - Maj 200825nr.

DREJTOR:Rakip Suli

Këshilli Botues:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Redaksia:Në Dibër:Rexhep TorteNë Athinë:Abdurrahim AshikuNë Itali:Selman MziuNë New York:Beqir SinaNë Tiranë:Prof. Dr. Bashkim Lleshi,Naim Plaku

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. (04) 2233 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

arkeologjiPosta e

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Gjithashtu, redaksia falenderonzotërinjtë Adi Darsi, Shpetim Cami,Argetim Fida, Alban Beqa, AgronHaxhimihali, Rozi Theohari, FerdinLicaj, Nini Mano, Kadri Skera,Shaqir Rexhvelaj, etj., për mesazhete sjella në adresën e emailit tëgazetës.

Gjithashtu, redaksia u kujtonbashkëpunëtorëve të saj, zotërinjveViron Kona, Selman Mziu, AtliDema, Ramiz Gjini, PërparimTomçini, Bernard Zotaj, XhelalRoçi, Nuredin Lushaj, MetushSkeja, Kujtim Boriçi, etj., seshkrimet e tyre, për arsye vendi nukjanë botuar në këtë numër. Ato dotë botohen në numrat e ardhshëmtë gazetës “Rruga e Arbërit”.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Redaksia falënderonz. Zaim Elezi (Zaya)për konceptimin e kokëssë gazetës dhe dizajnit.

Zona e Çidhnës gëzon kushte të mira klimatiko-tokësore, të cilat kanë stimuluarbanimin e saj të pandërprerë, duke filluar që nga periudhatmë të hershme të prehistorisë

Zona e Çidhnës shtrihet në veri tëpellgut të Peshkopisë, në një ter-

ritor të gjërë, në të dy anët e Drinittë Zi. Kufijtë e saj gjeografikë shëno-hen nga përroi i Gjelagjoshit, në anënlindore të Drinit dhe përroi i Sheutnë anën perëndimore të tij, që e nda-jnë atë nga zona e Topalltisë në lind-je të Drinit dhe ajo e Muhurit nëperëndim të tij, deri në përroin eGramës dhe atë të Nezhës në veri,që e ndajnë përkatësisht nga zonaUj’e M’Ujës (Shumbati) dhe ajo eDardhës, nga “Udha e karvaneve” nëlindje, që e veçon atë nga fshatratmbiudhase të Topalltisë deri nëlartësitë e maleve të Pllajut, në kan-ionin e Gjalicave(Xhaxhei) dhe qafëne Pratit të Grykënokës, në perëndime veriperëndim, që e ndajnë mezonat e Matit, të Lurës e të Dardhës.Ajo gjendet në një pozitë të përsh-tatshme gjeografike, në kontroll tëdy rrugëve të rëndësishme ekonomikee kulturore që kalonin në të: Udhëssë karvaneve përgjatë luginës sëDrinit të Zi, që bashkonte Egnatiannë jug me atë Lissus-Naissus në veri,dhe rrugës që lidhte Çidhnën mepellgun e Fanit e Lezhën, që kalontetek Kepi i Qytetit. Drini i Zi e ndanëÇidhnën në dy nënzona, në atë lin-dore dhe perëndimore. Në nënzonënperëndimore në krahun e majtë tëkëtij lumi janë vendosur fshatrat :Sinja e Epër, Sinja e Poshtme, Arra-si, Çidhën e Poshtme, Grykënokë,Kodër-Leshe dhe Mustafaj, ndërsa nëatë lindore : Fushë-Aliaj, Blliçe, Su-laj, Laçes, Kandër, Brest i Poshtëm,Brest i Epërm, Kukaj, Kastriot dheRencë.

Zona e Çidhnës gëzon kushte tëmira klimatiko-tokësore, të cilat kanëstimuluar banimin e saj të pandër-prerë, duke filluar që nga periudhatmë të hershme të prehistorisë. Përvlerat dhe monumentet e saj arke-ologjikë, ajo ka tërhequr prej kohëshvëmendjen e studiuesëve. I pari mi-dis tyre është padyshim H. Sadiku, icili në shënimet e tij të viteve 70 tëshekulllit të kaluar, i referohet vend-banimit të periudhës romake tëFushë-Alies në vendin e quajtur“Xhiret e Përnezhe”, në bregun edjathtë të Drinit të Zi, ku sipas tijjanë gjetur mure, mozaikë e kolone-ta tullash1. Kontributi i tij do tëpasurohej në vitet 70-80 të shekullittë kaluar nga studiuesi I. Kaca punae pasionuar e të cilit, do të regjis-tronte disa site të rëndësishëm arke-ologjike, si Kronëzat(Fushë-Alie),Kodrën e varreve(Kodër-Leshe), Kepine qytetit(Arras) dhe kalanë e Skënder-beut (Çidhën e Poshtme) etj2. Paskrijimit në Peshkopi të BërthamësArkeologjike(1982), do të kryheshinnë këtë zonë disa survejë arke-ologjikë si dhe një gërmim i vogëlme karakter sondazhi në vendban-imin prehistorik të Blliçes në shta-

Harta arkeologjike ezonës së ÇidhnësHarta arkeologjike ezonës së ÇidhnësNga Prof.asoc.dr. ADEM BUNGURI

tor 20053. Më poshtë do të japimnjë informacion të shkurtuar arke-ologjik, të organizuar sipas kro-nologjisë relative.

1. PERIUDHA E NEOLITITTË HERSHËM

Kjo është periudha më e hershmee dokumentuar arkeologjikisht nëFushë-Alie, në vendin e quajtur Kro-nëza. Lënda arkeologjike e mbledhurnga I. Kaca përbëhet nga disa sëpataguri të tipeve të zakonshme neoli-tike dhe disa fragmente qeramike tëkësaj periudhe. Në pikëpamjeteknologjike, qeramika i përket fazëssë hershme të neolitit të hershëm.Qeramika me fakturë të trashë mbi-zotëron dukshëm mbi atë me fakturëtë hollë Brumi i saj argjilor është ipërzier me rërë të pasitur, kokrrizate të cilës shpesh dalin edhe në sipër-faqen e enëve. Pjekja nuk është eplotë; në thyrje shihet gjithnjë brezime ngjyrë gri të zezë, trashësia e tëcilit kushtëzohet nga shkalla epjekjes. Mbizotërojnë fragmentet mengjyrë okër në të kuqe tulle e të ku-qërremtë, dhe më rrallë kafe të çelët,bezhë dhe të hirtë, me lëmim tëmirë, pa lustër. Zbukurohet kryesishtme barbotin dhe më pak me impres-so. Në një pjesë të vogël të enëve tëKronëzave, brumi veç rërës së trashëështë përzier edhe me byk gruri. Atokanë pjekje të dobët dhe zbukuro-hen rallë me impresso dhe incizim.Përzierja e brumit të enëve me bykështë një normë teknike mjaft epërhapur edhe në kulturat ballkano-qëndrore të zonës kalimtare gjatëfazës Starçevo-impresso4, që dësh-mon njohjen dhe kultivimin e gru-rit. Kultura e zbuluar në Kronzëzapërfshihet në kulturën Burim I5, qëpërfaqëson kulturën më të hershmeneolitike të luginës së Drinit të Zi,të sinkronizuar me faazat më të her-shme të grupit kulturor të Starçevos(Protostarçevo e Starçevo I )6.

2. EPOKA E ENEOLITITKultura eneolitike njihet nga dy

site: Rrokoçelja e Kutës(Blliçe) dheKepi i qytetit(Arras).

a. Rrokoçelja e KutësVendbanimi tarracor i Rrokoçeles

së Kutës në Blliçe përfaqëson njëvendbanim tipik eneolitik, mezgjidhje topografike të njëjtë mevendbanimet e tjera të kësaj epoke,si Gradeci e Cetushi në rajonin e

Dibrës, Burimasi në atë të Korçës,Hisari i Suharekës në Rrafshin e Duk-agjinit etj. Kultura e zbuluar nëRrokoçele përputhet me atë të fazëssë hershme eneolitike Gradec-Buri-mas, që paraprin fazën klasike Mal-iq II a7. Shtresa kulturore me trashë-si maximale 0.90-1.10m përbëhetnga dy horiozonte banimi, të përfaqë-suara nga gjurmë të dobta dys-hemeshë argjilore, me gjurmë djegje-je. Fragmentet e enëve që përbëjnëshumicën e lëndës arkeologjike, itakojnë kryesisht qeramikës mesatareme ngjyrë gri të zezë dhe të zezë dhemë pak asaj me parete të holla, melustër të zezë me shkëlqim. Formatkryesore të enëve janë: kupa sfeikeme buzë lehtë të dalluar të kthyeranga brenda ose të anuara nga jashtë,kupa me buzë të kupa me profil S-je, pjata me buzë të fryrë në trajtëjastëku etj. Forma krejt të ngjashmegjenden në vendbanimin eneolitik tëGradecit në afërsi të Peshkopisë,Burimas të Korçës, si dhe në shtresënMaliq II-a 8.

b. Kepi i Qytetit Kjo epokë përfaqësohet vetëm

nga dy profile kupash me fakturë tëhollë dhe lustër të zezë Ato janë gje-tur në hyrje te Çidhnës së Poshtme,në fushën e vogël të Macdhovës, nëanën veriore të fortesës së “Kepit tëqytetit “9. U takojnë varianteve tënjohura të kupave eneolitike me trupsferik dhe buzë të anuara nga jashtë,dhe me profil në trajtë S-je. Kjo efundit është zbukuruar në supe nganjë thimthë e vogël plastike (tab. I,1-2 ). Kupa të njëjta ose të ngjas-hme, janë gjetur në vendbanimeteneolitike të Shqipërisë ( Gradec,Blaz IV, Nezir III, Maliq IIa-b )10,Rrafshit të Dukagjinit (Hisar I-II ) 11

etj.

3. PERIUDHA E VONËE BRONZIT

1. Kreshta shkëmbore që mbanemrin “Kepi i qytetit”, ngrihet nëtrajtë të një piramide natyrore melartësi mbidetare 640m, në krahun emajtë të Setës, në fshatin Arras, buzështegut të vetëm që lidh fushën eÇidhnës së Poshtme me pellgun ePeshkopisë. Me rrënjet e thikta nëtri anë dhe mbrojtjen nga lumi i Set-ës në juglindje, kjo kreshtë formonnjë fortesë të mirëfilltë natyrore. For-tifikimi natyror është plotësuar edheme murre mbrojtëse prehistorike të

tipit Gajtan, kronologjikisht të lidhu-ra me periudhën e vonë të bronzit12.Gjithashtu në këtë fortesë është gje-tur edhe një sëpatë bronzi e tipitshkodran e fazës finale të bronzit tëvonë(shek. XII-XI para Kr), tip ipërhapur në një areal të gjërë të Sh-qipërisë veriore e përreth saj13. Ekzem-plari i Çidhnës paraqet aktualishtpikën më lindore të pëhapjes së këtijtipi në këtë trevë. Ajo përfaqëson njëvariant të ri të këtij tipi sëpatash, qëshquhet nga tuni me nervura plastike,gryka pothuajse eliptike dhe presa le-htë konvekse, elemente këto që do taafronin këtë ekzemplar me grupin esëpatave kronologjikisht më të vonatë tipit shqiptaro-dalmat. Tiparethibride të sëpatës së Çidhnës e zbres-in kronologjinë e saj në fundin e shek.XII pes ose fillimin e shek XI pes.Gjetja e saj në shtegun që lidh pell-gun e Peshkopisë me Çidhnën e Posh-tme e më tej me Lurën e Mirditën(pellgun e Fanit), dokumenton ketupraninë e një rruge tradicionale, të pa-ktën që nga etapa finale e bronzit tëvonë.

(Vijon numrin e ardhshëm)1 H. Sadiku, Kontribut për hartën arkeologjike të rrethit të

Dibrës, Buletin Arkeologjik, 3, 1971, f. 224.2 I. Kaca, Vendbanime prehistorike në rrethin e Dibrës,

Iliria VII-VIII, 1977-1978, f. 309.3 A. Bunguri, Raport mbi gërmimet e sondazhit të vitit

2005 në vendbanimin prehistorik të Blliçes, Arkivi iInstitutit Arkeologjik, Tiranë.

4 A. Benac, Prelazna Zona, Praistorija Jugoslavenskih Ze-malja II, Neolitsko Doba, Sarajevo 1979, f. 377.

5 A. Bunguri, Qytetërimi neo-eneolitik i luginës së mesmetë Drinit të Zi, disertacion, Tiranë 1992, f. 14-31.

6 A. Benac, Prelazna Zona, Praistorija Jugoslavenskih Ze-malja II, Sarajevo 1979, f. 133.

7 M. Korkuti, Neolithikum und Kalkolithikum in Albanien,Mainz am Rhein 1995, f. 248.

8 Po aty, tab.109-110; F. Prendi, La Civilisation Prehis-torique de Maliq, Studia Albanica 1, 1966, tab.XI, 3-4, 18-19.

9 Fragmentet u gjetën nga hapja aty e një furre gëlqereje nëvitet 80’. Fusha me sipërfaqe rreth 0.2 ha, ka kushte tëpërshtatshme banimi dhe është e mbrojtur mirë ngaerërat e veriut.

10 M. Korkuti, Neolithicum und Calkolithicum in Al-banien, Mainz am Rhein 1995, f. 239 - 242, tab. 109,21 - 22, tab. 110, 3 ; F. Prendi, La civilisation pehis-torique de Maliq, Studia Albanica, 1966, 1, tab. IX, 5,8 ,9 ; F. Prendi - Zh. Andrea, Të dhëna të reja mbineolitin në Shqipëri, Iliria 1981, 2, f. 23, tab. VI, 12 –13 ; Zh. Andrea, Vendbanimi shpellor i Nezirit, Iliria1989,1, f. 35, tab. IV, 6 - 7.

11 J.Todoroviç, Die Grabung Hisar und ihre verhaltnissezum Aeneolithikum und der Fruhen Bronzezeit, Ar-chaeologica Yugoslavica IV, Beograd 1963, tab. III, 1.

12 S. Islami-H. Ceka, Të dhëna të reja mbi lashtësinë ilireenë territorin e Shqipërisë, ( 15-21 nëntor 1962), Ti-ranë 1965, f. 448-449.

13 F. Prendi, Sëpata të pabotueme të epokës së bronzit tëzbulueme në Shqipëri, BUSHT, SSHSH, 1958, 1, f.207-215 ; Po ai, Epoka e bronzit në Shqipëri, Iliria VII-VIII, 1977-1978, tab. XI, 1-3 ; Po ai, Në depo sëpatashprehistorike nga Torrovica e Lezhës, Iliria 1984, 2,tab. X,2-3 ; N. Ceka, Vështrim arkeologjk mbi rrethine Elbasanit, Monumentet 1972,3, tab. II,1 ; B. Jubani,Monumente arkeologjike në Mbishkodër, Monumen-tet 1984,1, f. 129, fig.4 ; D. Garashanin, O problem-atici sekira jadranskog tipa, Provodon sekire is Sinajana Kosmetu, Archeoloski Vestnik, Acta Archaeologi-ca VI, 2, Ljubljana, f, 227, fig. 1.

Maj 2008 - 325nr.

kryesoreËshtë mirë të ndërhyhet në Drejtorinë e Përgjithshme të Rrugëve,

Ministrinë e Transporteve dhe Këshillin Kombëtar të Rrugëve,që të mos lejohen ndryshime në dëm të cilësisë

(Vijon nga faqja 1)Kështu, nga dalja e tunelit të

parashikuar në Qafën e Buallit, rru-ga është miratuar të kalonte në veril-indje të Dambës së Fabrikës së Pa-surimit të Kromit, tek varrezat e Bul-qizës, ngjitur me ish Parkun e Trans-portit dhe Repartin Ushtarak, posh-të Qytetit të Ri të Bulqizës, tek sh-kolla e vjetër fillore e Vajkalit, nëlagjen Dragun, përballë Gurëve tëSkënderbeut e zonës së Pishave dhedo të bashkohej me rrugën ekzistuesenë afërsi të Fushë-Bulqizës tek ura errugës për Dushaj, duke vazhduar mëtej në rrugën ekzistuese deri tek qen-dra, ku kanë qenë zyrat e Fushë-Bul-qizës, tek kthesa e parë shmanget ngarruga ekzistuese për të vazhduar drejt,poshtë lagjes Gjurra dhe, pasi tëkalojë Zallin e Bulqizës me një Urë(mbi Urën e sotme të Qytetit) del evazhdon në rreze të gëlqerorëve deritek Ura e vjetër e Qytetit. Pastaj vazh-don gjatë luginës së Zallit të Bul-qizës, në të majtë të rrjedhjes, dukebërë përmirësimet e nevojshme.

Edhe në vitin 2005, një jave parazgjedhjeve të 3 korrikut, për “showpolitik” u pre një shirit për fillimingjoja të Rrugës së Arbërit, afër Gurëvetë Skënderbeut, kur aksi i rrugës sere të miratuar, duhet të kalonte nëkrahun tjetër të luginës.

Aksi i rrugës i parashikuar në veritë luginës së Vajkalit, poshtë Qytetittë ri, në Dragun deri në Fushë-Bul-qizë ka disa avantazhe në krahasimme rrugën ekzistuese, se gjatë dim-rit nuk mban ngrica e akull si nërrugën ekzistuese, nuk bllokohet ngabora si rezultat i grumbullimit tëborës nga erërat e forta tek Gurët eSkënderbeut, eliminohet zbritja errezikshme, sidomos gjatë dimrit nëzonën tek pishat, aksi i rrugës kalonnë një zonë të qëndrueshme mekushte gjeologo-inxhinierike shumëtë mira dhe eliminohet kalimi nëmes të Luginës së Vajkalit, zonëmoçalore me depozitime të papër-shtatshme për ndërtimin e rrugës, sidhe hapja e rrugës së re do të bëhejpa asnjë pengesë të trafikut të rrugësekzistuese.

Mbështetur në këto të dhëna, nuke kuptoj se çfarë i ka shtyrë projek-tuesit që të shmangen nga ky aks imiratuar dhe të projektonin vazhdi-min në rrugën ekzistuese, që ështëme pasoja jo vetëm për kalimin gjatëdimrit etj., por edhe nuk lidhet si-pas aksit të studiuar me tunelin qëdel nga Qafa e Buallit.

Është për të ardhur keq se këtondryshime nga aksi i miratuar janëbërë nga e njëjta Studio që ka bërëStudimin e Fizibilitetit, bile për tëmarrë Projektet e Zbatimit, kjo Stu-dio, shoqatat dibrane i kanë bërë edhekërkesa zyrtare Ministrisë së Trans-portit dhe Drejtorisë së Përgjithshmetë Rrugëve.

Këto ndryshime nga aksi i mirat-uar në Studimin e Fizibilitetit të beranë segmentin Ura e Çerenecit-Bul-qizë vazhdojnë të kenë ndikimin etyre negativ për pjesët e tjera tërrugës, sepse për t’u lidhur rruga nëdrejtim të Qafës së Buallit me tune-

Bulqizë - Klos, ndryshon projekti?!Pse lejohet të bëhen ndryshime në Rrugën e Arbërit të aksit të miratuar në studimin e fizibilitetit, në dëm të cilësisë së saj!

lin, aksi i saj është parashikuar tëkalojë mespërmes luginës së Va-jkalit, në një zonë me kushte të pa-përshtatëshme gjeologo-inxhinierike,çka është antiekonomike, pasi nukmund të ndërtohet rruga mbi depozi-timet kënetore të luginës së Vajkalit,kur kostoja e saj do të dale disa herëmë e madhe se kostoja e rrugës nëaksin e parashikuar më parë e tëmiratuar, dhe rruga nuk do të jetë esigurt.

Sipas bisedës së bërë me Drejtues-in e Studios “Infatransproject Ltd”zotin Kaba, për qafën e Buallit do tëparaqiten dy variante të kalimit, njërime tunel, projektin e të cilit e kabërë një firmë maqedonase, dhe njëripa tunel që do të paraqitet nga kjoStudio. Bëjmë pyetjen se në rast seduhen paraqitur dy variante, pse nukparaqiten njëri me tunel sa ai i Stu-dimit të Fizibilitetit dhe tjetri me njëtunel më të gjatë që rruga të dalë mecilësore. Pse duhet të paraqitet vari-anti pa tunel kur në Studimin e Fiz-ibilitetit është parashikuar dhe mirat-uar që Qafa e Buallit të kalohet metunel?

Nga Drejtoria e Përgjithshme eRrugëve detyra e projektit të Zbatimitështë dhënë edhe për të parashikuarlidhjen e kësaj rruge me Klosin. Kjoështë paradoksale, sepse nuk mundtë ulet aksi i Rrugës së Arbërit nëfunksion të lidhjes me Klosin, se irënka sipas ndonjërit, se është mëmirë për t’u lidhur me Klosin nëkurrizin ku kalon rruga ekzistueseBulqizë-Klos, kur shumë mirë Klosilidhet nga rruga e sotme e Gurit tëBardhë. Këto kapërcime po çojnë nëhamendime të shumta për të uluraksin e Rrugës së Arbërit, poshtë Urëssë Vashës, ku lugina e lumit Matështë më e gjerë, rrjedhimisht dhe

gjatësia e Urës do të jetë më e gjatëapo për të ulur lartësinë e urës sëparashikuar, se na dalka shumë eshtrenjtë dhe shpenzohen shumëpara, prandaj më mirë të ulim lartës-inë e urës, të ulim gjatësinë e saj, tëkursejmë sot ndonjë para që tapaguajnë brezat në rrugën që do tëkalojnë nesër.

Unë mendoj se në projektet ezbatimit nuk duhen lejuar ndryshimenga aksi i Studimit të Fizibilitetit nëdëm të cilësisë së rrugës, por nëdrejtim të përmirësimit të saj.

Bile, në Studimin e Fizibilitetit,kalimi me tunel është bërë me shumërezerva, për të mos dalë kostoja endërtimit të rrugës e lartë dhe kavend që në projektet teknike të zba-timit të rishihen të gjithë akset etuneleve të parashikuar, sidomoslartësitë e tyre apo për të parashikuarndonjë tunel tjetër të shkurtër përpërmirësimin më tej të rrugës.

Tuneli i Murrizës mund të parash-ikohet të fillojë edhe 100 m mëposhtë, për të rritur më tej anën cilë-sore të rrugës apo për të parashikuarkalimin me tunele të shkurtra nëgrykën e Tujanit, apo që tuneli i Gurittë Bardhë të diskutohet që të moskalojë aty ku është miratuar, por nëaksin e paraqitur në skicë-ide, nëperëndim të Gurit të Bardhë, për tëdale në lagjen Laskaj të këtij fshati,ose në perëndim të Majës së Mur-gatës, për të dalë në verilindje të fs-hatit Guri i Bardhë, pavarësisht sedel rreth 370 m më i gjatë, por ka-lon në depozitime po të qën-drueshme, me kushte të mira gjeol-ogo-inxhinierike, që hapet më lehtëdhe për t’u hapur 1 ml. tunel në këtodepozitime duhen shpenzime më tëpakta se ato të hapjes së 1 ml. tunelnë gëlqerorët ku është parashikuar,

por do të kemi edhe fitimin tjetër,se rruga do të jetë më cilësore dheatë që do të shpenzojmë pak mëshumë tek tuneli, do ta kursejmë tekura se ajo do të kaloje tek vendi kulugina e lumit Mat është më e ngush-të, mbi Urën e vjetër të Vashës, rrje-dhimisht do të dalë më e shkurtër seajo e parashikuar poshtë Urës sëVashës, ku lugina e lumit është gatidyfish më e gjerë, por që ka tenden-ca për ta sakatuar akoma, sepse kush-ton shumë dhe sepse është më mirëtë jetë më e ulët se lidhet më mirëme Klosin, etj., sikur rruga e Arbëritka synim të lidhë Klosin dhe jo Di-brën e Matin me Tiranën e Durrësin.

Edhe rruga për t’u lidhur Klosi ngaqafa e ish repartit ushtarak është mëe mirë se një rrugë e re në krahuntjetër të luginës në shpatin e rrugësekzistuese Qafë Dushk-Klos.

Aksi i rrugës së Studimit të Fiz-ibilitetit jo rastësisht doli pothuajsesipas aksit të vjetër të Rrugës së Ar-bërit, sepse kjo rrugë e studiuar dhee punuar që në lashtësi brez pas brezika qenë dhe është rruga më e shkurtërpër të lidhur Dibrën me Tiranën eDurrësin. Po të mos hapeshin tuneleqë janë mundësitë të hapen sot, ak-sit të vjetër të rrugës nuk i duhej bërëasnjë ndryshim, por me parashikimine hapjes së tuneleve dhe mundësiveqë kemi për hapjen e tyre në kohënnë të cilën jemi ne, rruga do të ketënjë përmirësim të madh cilësor, dukeju afruar cilësisë së rrugëve europi-ane të kohës. Ne dibranët nuk pre-tendojmë që të kemi një rrugë si tëEuropës perëndimore apo veriore,por një rrugë si të fqinjit tonë jugor,Greqisë, pretendojmë ta kemi. Meprojektimin dhe hapjen e rrugësRrëshen–Kalimash besoj se edhe përprojektuesit tonë ka dalë frika apo

hezitimi se ne nuk mund të ndër-tojmë rrugë të tilla. Për të parë seçfarë rruge po ndërtohet sot në aksinJaninë-Kostur-Kozanë-Veria-Selanik,se si kapërcehen kreshtat e malevedhe luginat e thepisura me tunele tëhapur njëri pas tjetrit, del se për ter-renin nga kalojnë rrugët tona duhettë parashikohen e të projektohen mëshumë tunele, sepse nuk është ndonjëvështirësi e madhe për t’u ndërtuar.Fitimi do të jetë hapja e një rrugecilësore të kohës.

Gjithashtu, projektet teknike tëzbatimit të një aksi rruge të tillë,mendoj se nuk është mirë të jepenpër 5 apo 10 km rrugë, sepse përvazhdimin më tej mund të dalinprobleme, siç po vazhdojnë të dalinme rrugën e Arbërit. Për pjesën eprojektit të zbatimit nga Bulqiza nëTiranë mendoj se më mirë do të ish-te të bëhet i plotë dhe jo me seg-mente të shkurtër e të shkëputur.

Për të gjitha këto shqetësimemendoj se është mirë të ndërhyhet,ndaj organet kompetente, Drejto-ria e Përgjithshme e Rrugëve qëmiraton këto projekte, nga Minis-tria e Transporteve dhe KëshilliKombëtar i Rrugëve, që të mos le-johen ndryshime në dëm të cilë-sisë së rrugës, sepse po të bëjmënjë rrugë të mirë sot, do të naurojnë brezat nesër, e po të bëjmënjë rrugë jo të mire, do të namallkojnë brezat. Le të bashkëren-dojmë forcat e mendimet, që temarrim urimin e brezave.

Prof. Dr. BASHKIM LLESHITiranë, 15 Maj 2008

Pamje nga punimet në Rrugën e Arbërit. Foto. Gerhans Uka

Këto ndryshime nga aksi imiratuar në Studimin eFizibilitetit të bëra nësegmentin Ura eÇerenecit-Bulqizë vazh-dojnë të kenë ndikimin etyre negativ për pjesët etjera të rrugës, sepse përt’u lidhur rruga në drejtimtë Qafës së Buallit metunelin, aksi i saj ështëparashikuar të kalojëmespërmes luginës sëVajkalit, në një zonë mekushte të papërshtatëshmegjeologo-inxhinierike, çkaështë antiekonomike, pasinuk mund të ndërtohetrruga mbi depozitimetkënetore të luginës sëVajkalit, kur kostoja e sajdo të dale disa herë më emadhe se kostoja e rrugësnë aksin e parashikuar mëparë e të miratuar dherruga nuk do të jetë esigurt.

4 - Maj 200825nr.

Modeli i Dibrës“Forcimi i Qeverisjes Lokale për Zhvillimin Rajonal” aktualitet

Në organizim të Qarkut të Dibrësdhe të Ambasadës së Mbretërisë

së Holandës në Shqipëri, të enjten,më 14 maj 2008, në Peshkopi umbajt Konferenca Modeli i Dibrësme moton “Forcimi i QeverisjesLokale për Zhvillimin Rajonal” dheme temën “Dita informuese përzhvillimin e Qarkut Dibër.

Në këtë konferencë merrnin pjesë,Ferdinand Poni, z/v ministër i Punëvetë Brendshme të Shqipërisë, NaimGazidede, kryetar i Qarkut të Dibrës,Rahim Kaleci deputet i zonës,këshilltarë të kabinetit të kryeminis-trit Sali Berisha, Argëtim Fida, kry-etar i Komunës Dibra e Madhe-Maqe-doni, Sweder van Voorts tot Voorts,ambasador i Mbretërisë së Holandësnë Tiranë, Jack Cortenraad, drejtor iSNV- Organizatës Hollandeze përZhvillim për Shqipëri dhe Maqedo-ni, të komunave dhe bashkive të kësajzone, përfaqësues të biznesit, OJQ-ve dhe donatorë.

Naim Gazidede, kryetar i Qarkuttë Dibrës, në këtë konferencë, dek-laroi se: “Qarku i Dibrës përfshinrrethet Dibër e Vogël-Peshkopi, Matdhe Bulqizë me 35 njësi vendore,2676 km katrorë dhe 196 mijë ban-orë. Problemet e këtij Qarku janëinfrastruktura e prapambetur, spita-

Rexhep Qormemeti, inxh. i diplomuar në njërën nga mbledhjet e

Këshillit të Komunës së Dibrës sëMadhe , propozoi dhe elaboroi pro-jektidenë e tij për ndërtimin e kanalitujitës të gjatë 14 kilometra me rënietë lirë të ujit nga fshati Oxhofcë teUra e Boshkut deri në Dibër të Mad-he duke vazhduar pastaj deri nëMaqellarë të Shqipërisë.Uji për nëkëtë kanal ujitës do të merret ngalumi Radikë dhe do të ketë prurjeprej 1200 litra në sekondë. Këshili iKomunës së dibrës këtë projektide emiratoi njëzëri.

Argëtim Fida,kryetar i Komunëssë Dibrës së Madhe-Maqedoni nëtakimet e tij të shpeshta për bash-këpunimin kufitar, këtë ide uaprezentoi Ilir Krosit, kryebashkiak iDibrës së Vogël-Peshkopi dheBardhyl Agollit,kryetar i Komunës sëMaqellarës-Shqipëri.Ata e mirëpritënndërtimin e këtij kanali ujitës që dotë mund ta shfrytëzojnë dy shtetetfqinje, me shpresë se nëpërmjetbashkëpunimit ndërkufitar edhe mëlehtë mund të gjenden donatorë tëjashtëm për ta financuar realizimine këtij projekti që kushton 5 milionëeuro.

Ndërtimi i këtij kanali ujitës do

PESHKOPI - PROGRAM PËR FORCIMIN E QEVERISJES LOKALE

Ambasada e Holandësndihmon zhvillimin lokal

let pa shërbim shëndetësor cilësor,pa personel dhe teknologji tënevojshme, sistem arsimor joade-kuat, ekonomi të pazhvilluar, pap-unësi dhe varfëri e lartë. Duke folurpër mundësitë e zhvillimit, ai thek-soi pasuritë natyrore minerare, ujore,pyjet, turizmin, bujqësinë, blek-torinë, pozitën strategjike, bash-këpunimin ndërkufitar me Maqedon-inë dhe Kosovën, ndërtimin e Rrugëssë Arbërit dhe popullsinë vitale, tëshkolluar e të aftë për punë.

Duke folur për historikun e këtijProgrami, ai shtoi se, “në vitin 2005me financim të Ambasadës sëHolandës dhe ndihmën teknike tëSNV finalizuam Programin “Forci-mi i Qeverisjes Lokale në Qarkun eDibrës” për qeverisje të mirë dheinvestime në kapacitete, me Këshil-lin e Qarkut zbatues, vendimmar-

rës dhe monitorues i Programit, ndërkomunat dhe bashkitë përfitues,menaxhues dhe zbatues të projek-teve”.

Zenulla Mehmeti, menaxher iProgramit, prezantoi mënyrën efunksionimit të këtij Programi për trevitet e kaluara me impakt të drejt-përdrejtë në zhvillimin e përmirë-simin e jetës sociale dheekonomike, njohuritë profesionale,në bashkëpunimin, menaxhimin eujit të pijshëm, informimin, bujqës-inë si prioritet, frutikulturën, vresh-tarinë dhe agropërpunimin”.

Ferdinand Poni, z/v ministër ipunëve të brendshme, shprehupërkushtimin e Qeverisë Shqiptarepër t’u ndenjur pranë pushtetevelokale në mbështetjen e këtyre pro-jekteve që krijojnë bazë për zhvil-limin rural, lokal, rajonal dhe

ndërkufitar, për tu ndje më mirë nërealitetin evropian.

Agim Selita, kryetar i Komunës sëLis, Roland Keta, kryetar i BashkisëBulqizë dhe Ilir Krosi, kryetar i Bash-kisë Peshkopi, paraqitën rezultatetdhe eksperiencat në realizimin e këtijProgrami në veteqeverisjen e tyrelokale.

Sweder van Voorst tot Voorst,ambasador i Hollandës, shprehukënaqësinë e tij për sukseset në reali-zimin e këtij Programi, që ka përqëllim zhvillimin e vetëqeverisjeslokale dhe ringjalljen ekonomike, dhese ky Program mund të shtrihet edhenë zonat e tjera të Shqipërisë, sepsepërbën bazë të mirë për ide të reja.

Jack Cortenraad, drejtor rajonal iSNV për Shqipëri e Maqedoni, thek-soi se: “Ky Program paraqet mundë-si për zhvillim të qëndrueshëm dhe

përmirësim të jetës së banorëve.Menaxhimi transparent i fondeve rritbesueshmërinë e komunitetit sipasstandardeve të BE. Ky Program ështëpronë e të gjithë aktorëve dhe evetëqëverisjes lokale mbi bazën estrategjisë zhvillimore dhe të prior-iteteve”.

Rahim Kaleci, deputet i Dibrës,tha se, ky takim e justifikoi punën ebërë dhe se në të ardhmen fondetdhe mbështetja e Qeverisë sëShqipërisë ndaj pushtetit lokal dotë jetë më e madhe.

Pas përfundimit të kësaj konfer-ence të praniashmit patën rastin tëvizitojnë ekspozitën e begatë me fo-tografi dhe prospekte të shumta tëzhvillimeve ekonomike, bujqësore eshëndetësore të disa zonave tëQarkut të Dibrës.

Rexhep TORTE

Qarku i Dibrës ka probleme në infrastrukturëne prapambetur, spitalet pa shërbim shëndetësorcilësor, pa personel dhe teknologji tënevojshme, sistem arsimor joadekuat, ekonomitë pazhvilluar, papunësi dhe varfëri e lartë

Toka e thatë ebujqve dibranëPret ndërtimin e kanalit të ri ujitës

të mundësonte ujitjen e 4000 hek-tarë tokë në Dibër të Madhe dhe1500 hektarë në Maqellarë.

Ndryshimet globale klimaterikekëtyre viteve dhe dimrat e butë mepak reshje bore, kanë bërë që edhenë zonën e Dibrës së Madhe të sh-terren krojet dhe bujqit dibranë tëmos kenë ujë të mjaftueshëm përujitjen e tokave të tyre.

Rritja e vazhdueshme e çmimevetë artikujve ushqimorë themelorë,dhe papunësia e madhe, janë duke eshtuar këtë shqetësim. I vetmishpëtim për ta zbutur këtë krizëekonomike për bujqit dibranë mbe-tet bujqësia dhe blegtoria. E si tëkultivohet bujqësia e blektoria papatur ujë për t’i ujitur ngastrat embjella me misër dhe ngastrat mejonxhë apo frutiklutura tjera, pa tëcilat as që mund të mendohet bujqë-sia dhe blektoria.

Tash kur Sitemi i ujitjes në Dibërtë Madhe u paralizua tërësisht përshkak të vjedhjes që hajnët ua bënëtërë stabilimenteve të Stacionit të mo-topompave që thithnin ujë ngaliqeni,ndërtimi i këtij kanali të ri ujitësështë më se i domosdoshëm për buj-qit dibranë këtej dhe matanë kufirit.

R.T.

ALI AHMETI:”Në vitin 2006 nuk u për fill vota eshumicës së shqiptarëve dhe gjërat u vendosëngabimisht.Nuk luftuam të jemi hamallë e për fatin tonëtë vendosin të tjerët.Ky shtet nuk mund të funksionojëpa u përfillur vullneti i shqiptarëve. U desht të krisëpushka e 2001 që t’i garantojmë këto të drejta... Nenuk jemi për vllavrasje, duam stabilitet, paqe, tu ga-rantojmë fëmijëve tanë mirëqenie sociale dheshpirtërore.Në Evropë nuk shkohet duke shkatërruarshtabet e BDI-së dhe duke shkrepur plumba.Rruga eArbërit është njëri nga prioritetet të BDI-së”

ARGËTIM FIDA: ”UÇK solli dinjitetin e shqiptarëvenë Maqedoni dhe BDI me 14 komunat shqiptare iandëroi pozitivisht pamjen MaqedonisëPerëndimore.VMRO-DPMNE tërë investimet i çon nëMaqedoninë Lindore. Gjatë këtyre 18 muajve Komu-nës së Dibrës nuk i është miratuar asnjë projekt.Megjithatë pushteti vendor në Dibër për dy vite ka bërërikonstruimin e monumenteve kulturore-historike, ndër-toi Qendrën sporteve ujore, bëri asfaltimin, pllakëz-imin e dhjetëra mijëra metra katrorë rrugë në qytet dhefshatra, rregulloi oborret shkollore , dy palestrat sport-ive në shkolla dhe poligonet sportive, organizoi “Ditëte kulturës Dibra 2007, ndërtoi dhjetëra kilometraujësjellës, tre zerervoare dhe kanalizime fekale e at-mosferike. Ndërtoi Bulevardin “Yliria” që Dibrës idha pamje evropiane.Punësimet aktuale që i bëjnëoponëentët tanë janë pa sistematizime dhe vendimepune. Me zvarritjen e liberalizimit të vizave Dibra hum-bi miliona euro”.

JULIJETA MARKU: “Nuk do të lejojmë të nëpërkëm-bet vota shqiptare.Nuk do t’i votoni ta që shkelën mbiinteresin kombëtar,që e nënçmojnë Dibrën njëlloj si poli-tika serbosllave.Ata që janë kundër Rrugës së Arbërit kanëqëllime antidibrane dhe antikombëtare. Dibranët janëpishtarët e arsimit shqip. Shpërngujjen e dibranëve mundta ndalojë vetëm revitalizimi i ekonomisë”.

Dibër e Madhe / Zgjedhje

BDI:

ARBËR XHAFERI: “Tani kemi politikën që kërkonfjalë të re, por për punë të vjetra.Kjo fjalë e re ështëpolitika e integrimit.Në shoqëritë multietnike nuk mundtë bëhet fjalë për bashkëjetesë,por për pranëjetësë.Neduhet të mësohemi që të jetojmë pranë njëri-tjetrit dhes’jemi të obliguar ta duam njëri tjetrin.Pabarazia nëshoqëri kushton shumë.Mungesa e oportuniteteve tënjejta për bashkësitë etnike i detyroi shqiptarët të sh-kojnë në mërgim”.

MENDUH THAÇI:”Dua tju sqaroj dy gabime të miandaj Dibrës.Thonë se shum peshq kam zënë nëDibër,por futa në liqe 40 mijë klysh peshku dhe jemizero-zero. Përmendin se paskam deklaruar në TopChanel se Rruga e Arbërit është e parëndësishme. Ju eshihni kur unë jam në pushtet 15 milionë euro in-vestohen për zgjerimin e rrugës për në Dibër. Platfor-ma e partisë sonë, është teori e vërtetë politike. Janëkuadrot tona që demonstruan se janë më të mirët, mëtë aftit, e më të përgatiturit,për të cilët nuk ka asnjëaferë mediale korruptuese.Ne i jemi mirënjohës bash-kësisë ndërkombëtare, SHBA-ve, NATO-s dhe UE-sëqë kombin tonë e pru afër rrumbullakësimit të qëllim-it historik.PDSH kur është në pushtet është parti e tërëshqiptarëve”.

Kastriot Haxhirexha: ”Platforma politike e PDSHështë një dritare e hapur ku të ardhmen e vet mund tasheh gjithsecili qytetar shqiptar.PDSH është gjithmonëe interesuar për avancimin e të drejtave tona. Ne sh-qiptarët jemi popull me traditë, i talentuar, që e duampunën dhe që mund ta ndërtojmë ardhmërinë tonë.Ideologjinë e integrimit 50 vitë e provuam në lë kurëntonë.Ne mund të integrohemi si popull e jo nëpërmjetdikujt tjetër.PDSH është parti e mundësive të mëdhapër rininë tonë.Ajo është parti e të rinjve dhe e të resë,e atyre që duan të kontribuojnë në përparimin e vendittonë.”.

PDSH

Maj 2008 - 525nr.

Qeveria, policia, gjykata dhe pushtetin vendorduhet të bashkëpunojnë me përgjegjësi

për ti dhënë fund grabitjeve të qytetarëvevëzhgimNGA VJEDHJET GRABITËSE NATËN

Dibranët e Dibrës sëMadhe flenë me një syDibranët e Dibrës sëMadhe flenë me një sy

Më shumë se një dekadë familjet dibrane në Dibër të madhe

e kanë prishur ritmin e jetës dhe tëgjumit, për shkak të hajnëve grabitëstë natës,të cilët të maskuar e të ar-matosur futen nëpër dhomat e gjumittë qytetarëve duke i torturuar për tëmarrë para dhe stoli ari.

Kështu ndodhi edhe ditë më parëkur hajnët grabitës, pas mesnate hynënë shtëpinë e Vejsel Dukës, rrahënnënën e tij, dhe kur e panë Vejselinme revole në dorë, u larguan.

Sipas deklaratave të viktimave tëkëtyre vjedhjeve,të përfaqësuesve tëpolicisë, prokurorisë dhe gjyqësisë,grabitësit operojnë të maskuar dhetë armatosur me automatikë, bom-ba dore e thika.

VJEDHJET FILLUAN MEDEMOKRACINË

Sipas të dhënave policore dherrëfimit të qytetarëve që kanëpësuar,del se vjedhjet e para në Dibërtë Madhe datojnë me ardhjen edemokracisë në këtë rajon, e sido-mos pas trazirave në Shqipëri në vitete nëntëdhjeta të shekullit që e lëmëpas. Kjo për arsye se, e para, u dobë-sua skajshëm ruajtja e kufirit nga tëdyja anët. E dyta, filloi të shtohetdukshëm intensiteti i kontrabandësnëpër kufi me njerëz, mallra dhekafshë të gjalla nga Shqipëria për nëMaqedoni. Me shkatërrimin e fer-mave blektorale në Shqipëri, mijërakokë viçash e lopësh u shitën meçmime tepër të volitshme në tregunmaqedonas. Më lirë shiteshin edhetlyni, djathi orizi dhe shumë artikujtjerë ushqimorë. Kur në Shqipëri ushterrën rezervat e lopëve,viçave e tëartikujve ushqimorë, erdhi momen-ti anasjelltas i kontrabandës ngaMaqedonia për në Shqipëri.

Nëse bëhet një analizë socialedhe ekonomike, arrihet në konkluzi-on se, kalimet ilegale të kufirit dhekontrabandën,pikësëpari e solli pap-unësia dhe gjendja e vështirëekonomike në dy anët e kufirit.

ZONAT E DY DIBRAVEEKONOMIKISHT TË BRAKTISURA

Qeveritë në Shqipëri dhe qeveri-të në Maqedoni, as në kohën emonizmit, por as edhe sot në ditët edemokracisë, zonave kufitare të Di-brës së Vogël-Peshkopisë dhe Dibrëssë Madhe, nuk ua kushtuan vëmend-jen e duhur për t’i zhvilluarekonomikisht. Kjo gjendje hapi sh-tigjet për tu krijuar kontrabanda dhevjedhjet grabitqare.

Në vend të zhvillimit ekonomiktë këtyre zonave dhe të parandalimittë kalimeve ilegale të kufirit, në këtë

Nga: Rexhep TORTE

Shumë dibranëmendojnë edhe tëvetëorganizohenpër të patrulluarnëpër lagjet eqytetit, sepseaskush nuk ështënë gjendje t’ugarantojë sigur-inë. Deri sot nukështë kapur apodënuar ndonjëringa kryerësit ekëtyre vjedhjevegrabitqare.

periudhë kemi disa vrasje të shteta-sve shqiptarë që policia dhe ushtriamaqedonase i bëri në rripinkufitar,por edhe të disa të rinjve ngaDibra e Madhe.

Jeta në Dibër të Madhe është ska-jshëm e pasigurtë. Lopën e viçin qëe ruan me muaj e vite, ndodh që kurzgjohesh të nesërmen në mëngjes,egjen vetëm zinxhirin dhe trupin ederës të këputur, derën e hapur dhestallën e zbrazët pa viç e pa lopë.

Ndodh që kur je në pikë të gjumit,hajnët e maskuar e të armatosur tëkenë hy pa u diktuar në dhomë, nëcakun më intim familjar dhe papri-tur e pakujtuar, të zgjojnë e tëtrishtojnë,të kërcënojnë dhe të go-dasin për të grabitur para ,ose stolitëari.

Gjatë këtyre vjedhjeve në Dibërtë Madhe ka patur edhe shumë rastetë dhunës e të përleshjeve me armë,por për fat të mirë pa viktima nënjerëz.

MIRËQENIA EKONOMIKE DO T’IPAKËSONTE VJEDHJET

Këto vjedhje grabitëse nuk mundt’i arsyetojë askush. Qeveritë e Sh-qipërisë dhe Maqedonisë duhet bërëmë shumë në drejtim të rritjes sëmirëqenies ekonomike të zonavekufitare, sepse ngjallja ekonomike,hapja e vendeve të punës në dy anëte kufirit dhe ruajtja më e mirë e ku-firit, me siguri do ta zvogëlonte duk-shëm fenomenin e kalimeve ilegaletë kufirit, të kontrabandës dhe tëvjedhjeve.

Mosshfrytëzimi maksimal i vend-kalimit kufitar të Bllatës te Dibra eMadhe, mungesa e një terminali qëdo ta shtonte fluksin e kalimit tënjerëzve, mallrave, kapitalit dheideve, ndikon në gjendjen e vështirëekonomike në dy anët e kufirit.

Disa thonë se këto hajnë grabitësvijnë nga Shqipëria, disa thonë sejanë vendas, e disa thonë se janë

grupe mikse.OSBE vite më parë në Dibër të

madhe realizoi projektin për rritjene bashkëpunimit e besimit mes pol-icisë dhe qytetarëve, ku në spikamëishin marrëdhëniet mes policisë,prokurorisë, gjyqit dhe qytetarëve.Mbase në këtë drejtim ka shumë përtu bërë.

Gjatë fushatave zgjedhore kandi-datët për deputetë ose funksione ven-dore, nuk kanë nguruar që në plat-formën e tyre zgjedhore ta theksojnëpërmirësimin e gjendjes së sigurisënë Dibër, por rastet e vjedhjeve qëpo ndodhin, dëshmojnë se partitëpolitike në këtë segment nuk kanëbërë sa duhet.

FLITET PËR VETËORGANIZIM TËQYTETARËVE

Nuk mund të gjesh dibran që nukështë shqetësuar nga këto vjedhje tëdhunshme. Asnjë familje dibrane në

Dibër të Madhe sot nuk bën gjumëtë qetë. Në rendin shtëpiak vepro-het që natën në çdo moment të jetëtë zgjuar një person. Shumë familjedibrane nga nevoja edhe janë arma-tosur me leje ose pa leje. Në shumështëpi janë instaluar edhe sistemealarmi. Shumë dibranë mendojnëedhe të vetëorganizohen për tëpatrulluar nëpër lagjet e qytetit,sepse askush nuk është në gjendjetu garantojë sigurinë. Derisot nukështë kapur apo dënuar ndonjëri ngakryerësit e këtyre vjedhjeve gra-bitqare.

Këto janë argumente të fuqishmepër qeverinë, policinë, gjyqësinë dhepushtetin vendor, se ka ardhur çastii fundit të punohet më me përgjegjë-si, sepse sa është i kundërligjshëmcënimi i të drejtave të njeriut kur aiështë zgjuar, edhe më e kundër-ligjshme është kur shkelen liritë dhetë drejtat e njeriut kur nuk lejohet astë flejë i qetë.

Siç na informoi Bashkim Mashkulli, nënkryetar iShoqatës së ish të Burgosurve dhe të Dëmtuarve Poli-tikë Shqiptarë në Maqedoni dhe dhe njëherësh kryetar iDegës në Dibër, ditë më parë kjo shoqatë zhvilloi takimeveçmas me krerët e degëve të partive politike, me mo-ton që në Dibër të shmangen ekceset dhe të krijohetatmosferë për mbajtjen e zgjedhjeve të lira dhe të qeta.Si rezultat i kësaj në ambientet e Shoqatës së ish tëBurgosurve dhe të Dëmtuarve Politikë Shqiptarë-Deganë Dibër, u mbajt takimi i kryetarëve të shtabeve zgjed-hore të degëve BDI, PDSH, PPD dhe BDK në Dibër.

Ish të burgosurit dhe të dëmtuarit politikë shqiptarëduke përshëndetur këtë takim të rëndësishëm, kërkuanqë të gjitha partitë politike të marrin angazhimin dhetë bëjnë të pamundurën që në Dibër të mbahen zgjedhjetë lira e demokratike dhe që Dibra të jetë shembull iorganizimit të zgjedhjeve të qeta.

Kryetarët e shtabeve zgjedhore të partive pjesëmar-rëse në këtë takim, e përshëndetën këtë nismë dhe ga-

TAKIM I ISH TË BURGOSURVE ME PARTITË

Dibra të ketë zgjedhje të qetarantuan se do t’i ndërmarrin të gjitha masat e nevojshmepër të mos patur incidente zgjedhore,që aktivistët par-tiakë të mbahen nën kontrollin e rreptë partiak, t’i zba-tojnë urdhëresat e shtabeve zgjedhore, të mos i heqinflamujtë dhe posterat e partive tjera, që Dibra si gjith-një të mbetet djep i kulturës dhe i sjelljeve civilizuese.U vendos gjithashtu që shtabet zgjedhore të jenë vigji-lente dhe të informohen mes vedi, për t’i patur nënkontroll dhe për t’i parandaluar individët eventualëdashakeqas, të cilët do të tentojnë të kryejnë ekcesezgjedhore.

Të gjitha degët e partive unanimisht ranë dakord qëbisedat dhe premtimet në këtë takim të mos mbetenvetëm fjalë,por të zbatohen me përpikmëri edhe në ter-ren, gjithnjë me të vetmin qëllim që Dibra edhe në këtozgjedhje parlamentare që do të mbahen më 1 qershor2008, ta ruajë imazhin e vlerave kulturore dheqytetëruese.

Rexhep TORTE

Ish të burgosurit dhe tëdëmtuarit politikë sh-qiptarë duke përshëndeturkëtë takim të rëndësishëm,kërkuan që të gjitha partitëpolitike të marrin an-gazhimin dhe të bëjnë tëpamundurën që në Dibërtë mbahen zgjedhje të lirae demokratike dhe qëDibra të jetë shembull iorganizimit të zgjedhjevetë qeta.

6 - Maj 200825nr.

opinionFeja Islame nuk të lejon të gënjesh, të vjedhësh, të tradhëtosh,të ndalon çdo gjë që dëmton veten dhe shoqërinë.Feja Islame të detyron ta duash, ta mbrosh e ta ndërtosh Atdheun.

Nga: Ahmet ÇAUSHI

Sokrati e këshilloi një grua: “Parase të flasësh, kaloje fjalën tënde

nëpër tri filtra: 1- A është e vërtetëajo që do të thoni; 2- A ka për qëllimmirësinë!; 3- Sa e vlefshme është”.Romani i Ben Blushit “Të jetosh nëishull” asnjërën nuk e plotëson.

E kam lexuar me kujdes librin. Tëndërtosh një libër në bazë masht-rimin, gënjeshtrën, shpifjen,nëpërkëmbjen e vlerave fetare dheatyre kombëtare nuk është aspak etikee jo vetëm kaq, por edhe e dënuar.

Ben Blushi e nis librin me para-qitjen e pesë shtyllave të Islamit. Tëtëra i shtrembëron, bën përpjekje t’iparaqesë si tepër të vështira, antin-jerëzore dhe të dëmshme. Deri taninë historinë e fesë islame askush nukka marrë guximin të bëjë përpjekjepër një mashtrim të tillë. Si duket,ose dëshiron ta ndajë tokën sipasbesimeve: perëndimi për të krish-terët, lindja për muslimanët, kursefetë e vogla të kenë parcela në tëdjathtë ose të majtë siç bëhet mepartitë. Harron ky Beni i Blushëvese të tërë besimet kanë ardhur ngalindja e disa janë tjetërsuar. Beni dhetë tjerë kërkojnë të zhvlerësojnënamazin e muslimanëve. Sikur kypengoka punën. Aspak jo. Tre nama-ze janë natën. Dy të tjerët janë ven-dosur në kohën më të përshtatshmepër pastrim e qetësim shpirtëror dhefizik. Le ta provojë secili. Pas njëpastrimi të gjymtyrëve dhe atyrelëvizjeve të përsosura e të lehta, dotë ndjejë kënaqësi dhe lehtësimshpirtëror dhe fizik. Ben Blushi bënpërpjekje, duke mashtruar, të ulë vler-at e zekatit, duke e vështirësuar atëderi në mbarimin e pasurisë. Aspaknuk është e vërtetë. Zekati nuk jepetpër shtëpinë, tokën, veglat e punësdhe të tjera mjete jetese. Ai jepetpër fitimin, pasi të kesh siguruar edhenjë vit tjetër rezervat për jetesë.Atëherë jepet 2.5 % e tepricës. Au-tori i librit, ortodoksi i familjesBlushi, e shtrembëron qëllimshëmkëtë për t‘iu thënë lexuesve: “Po ubëtë muslimanë ju iku pasuria”. Përagjërimin tjetërson kërkesat e besimitIslam, tjetërson edhe qëllimin.Agjërimi aspak nuk të ndalon natëntë hash e të pish sa të duash dhe tëjetosh me gruan si në çdo muaj tëvitit. Po kështu vepron edhe për Hax-hin e muslimanëve. Vlerat e pesështyllave të fesë Islame nuk ka mun-dur kush në botë t‘i zhvlerësojë. Kjoështë fyerje e luftë fesë Islame.

Ky shkrimtar shkon edhe më tej.Ai kërkon që ligje të krishtërimit t‘iangjeshi fesë Islame. Në fenë krish-tere të bën të krishter prifti. Ai tëkungon me ujë dhe të pranon në fenë

Ja ku gabon Ben Blushi!Replikë mbi romanin “Të jetosh në ishull”

e tij, ai të fal gjynahet dhe të merredhe para për këto. Ai është zëvëndësi Zotit në tokë. Në fenë Islameimami nuk e ka këtë privilegj. Aiështë si gjithë të tjerët. Një njeri, siçka ndodhur e po ndodh edhe sot,mund të bëhet musliman pa e dituraskush dhe as Ben Blushi. ¨shtë emjaftueshme që të deklarojë se kavetëm një Zot e ky nuk ka as baba,as grua dhe as bir. Beni me qëllimshtrembëron dhe kërkon të tallet kurflet për emrat në fenë Islame. Nukështë aspak ashtu siç shkruan autori.Në fenë tonë nuk të bën besimtaremri. Musliman nuk të bën as imamisiç ndodh me priftin. Ka një porosiprofetike për të zgjedhur një emër tëmirë e gjuha shqipe ka plot të tillasi: Korab, Manushaqe, Valbonë, Ilir,Genti etj, e janë shumë të pëlqyer.Prindërit dhe vetë njerëzit kur kanëdëshirë mund të marrin emra edhetek popujt fqinjë etj, pse jo edhe nëvendet arabe. Besimtar të bën zem-ra, deklarimi me zemër e me gojë.Dikur, tek ne janë lënë emrat si Le-nin, Stalin, Marenglen (Marks, En-gels, Lenin) etj, e shumë prej tyrenuk u bënë komunistë. Ndoshta ivjen keq Benit të Blushëve. Po i tre-goi autorit të këtij libri një të vërtetëtë sigurtë. E di që do ti vijë keq, pornuk mund ta kurojmë. Emri më ipërhapur në Londër është emri Mu-hamed.

Ben Blushi gabon rëndë, nuk njehtë vërtetën histroike, mashtron vet-en e kërkon të mashtrojë edhe tëtjerët kur thotë se feja Islame ështëpërhapur me shpatë. Aspak jo. Nësedikush mund të ketë ushtruar forcë,ka bërë një gabim të rëndë në be-simin islam. Në Kur‘an, sure“Bekare”, faqe 71, ajeti 256, thuhetse nuk ushtrohet dhunë për të pran-uar fenë Islame. Në vitin 1520 Sull-tan Selimi vendosi të ushtrojë dhunëpër konvertim. Ishin drejtuesit e fesëIslame ata që e ndaluan. Zotni, tur-qit dhe feja janë dy. Nëse ka gabuarndonjë turk, nuk ka gabuar feja, Zotiqë e krijoi. Le ta mësojë ky Beni qësapo filloi të shkruaj gaboi rëndë, sesi është e vërteta. Aristidh Kola nëlibrin “Arvanitasit” (Athinë 1986)shkruan: “Ndërrimi i fesë së sh-qiptarëve me anë të dhunës ështëpjellë dhe shpifje e murgjëve dhe nukështë aspak e hijshme që ta preten-dojnë këtë disa historianë”. Para dyshekujsh, George Sale (1735), kypërkthyes i Kur‘anit në gjuhën an-gleze, shkruante: “Unë do t‘i hulum-toj shkaqet që bënë që feja Islame tëhasë në një mirëkuptim të paparë nëbotë, mirëpo, atyre që mendojnë seajo është përhapur vetëm me shpatë,mund t‘iu them se ata mashtrojnëveten”. Pse ky Ben Blushi nuk për-mend fare kur greku Theodhosi imadh para vitit 395 bëri ekzekutimemasive vetëm pse nuk pranonin fenëortodokse. Në stadiumin e qytetitbregdetar, Kavalla, ai theri 50.000grekë vetëm pse nuk bëheshinortodoksë, ndërsa Stefan Dushani nëbazë të ligjit nr. 8 “Nëse një priftlatin zbulohet duke u përpjekur të

kthejë një katolik në ortodoks, dëno-het me vdekje. (S. Juka, “Rilindja”,janar 1995/1, f 46/2).

Ben Blushi kërkon të tjetërsojëdhe figura të mëdha Islame si Umer-in. Nuk është si thotë ky shpifës. Per-sonaliteti i shquar amerikan MajkëllHart e rradhit Muhamedin të parin enjëqind njerëzve më me ndikim nëbotë, ndërsa Umerin e vë në vendine pesëdhjetë e dytë. Ja çfarë amanetila Umeri për të krishterët: “Unë povdes, ju lutem të interesoheni për tëkrishterët që i keni amanet prej Zotitdhe prej Pejgamberit. Shpirti i tyreështë shpirti ynë, gjaku i tyre ështëgjaku ynë, nderi i tyre është nderiynë; hapni sytë e mos i cënoni, mosi lëndoni se nesër para Zotit s`kenise si të përgjigjeni”. (Arnold i cituarH. Ali, “Zani i Naltë”, Viti i V-të,Nr.3, janar 1928, f.454).

Imagjinata është pjesë e dëshiravetë atij që e shpreh. Autori i librit nëkëtë gjykim kalon çdo kufi e, qëlli-mi i tij është i sigurtë se është tëshpifë e fyejë aq shumë e aq trashësa ta bëjë fenë Islame të papranuardhe së fundi të krijojë shqetësimeserioze për prishjen e bashkëjetesësndërfetare, aq të çmuar për popullintonë. Le t’i bëjmë një pyetje këtijplangprishësi: Po sot a më shpatë pohyn furishëm feja Islame në Europë,Amerikë e kudo në botë? Milionat emuslimanëve në Europë, Amerikë ekudo dëshmojnë të kundërtën e BenBlushit. Me gënjeshtra, shpifje, de-klarime të pa baza priftërinjsh, BenBlushi fyen rëndë muslimanët dhe,në se do t‘i shkohet pas shkatërronbashkëjetesën ndërfetare në vendintonë.

Së pari, në libër thuhet se çdo ikrishter ortodoks duhet të jetë grek.Ndoshta ky Ben Blushi është me ataqë edhe në ditët tona detyrohen meuri të ndërrojnë fe e kombësi. Ndosh-ta, ndoshta Beni që ushqehet meprodhimet më të mira të tokës sonëështë në shërbim të kishës ortodokseserbe, armiken kryesore të Kosovës etë kosovarëve. Të dhëna të bollshmevërtetojnë këtë. Dëshira e Ben Blush-it është që të ndërtojë një konfeder-atë të krishtere ballkanike e të krye-sohet nga serbët e Gjorgj Brankoviçit

(f.68-69). Pra shoku Beni, u mbetetdetyrë muslimanëve ta mbrojnë tërës-inë e tokës së shqipëtarëve. Kështuështë bërë gjithmonë. A thua se njëgrusht ortodoksësh që nuk i kalonin12 % të popullsisë shqiptare e bënëLidhjen e Prizërenit, apo shpallënpavarësinë e vendit tonë në vitin1912, apo bënë luftrat e shumtakundër tërë pushtuesve. Mazhoran-ca zotni Beni, mazhoranca Islame kambajtur peshën kryesore, qoftë tëruajtjes së kombësisë, qoftë tëmbrojtjes së vendit. Beni, historiadhe logjika të vënë në karrigen e tëakuzuarit. Prifti i dashuri yti, o Beni,ja si çirret në f.29 “më mirë një içmendur se sa një musliman”; nëf.32 “nënë, nënë mbylle derën seerdhi muslimani”, më tej njëgënjeshtër e pacipë se 50 burra pas-kan djegur Kur`anin e vazhdon methirrjen “Ibrahim o derr, Muhameditë pret në ferr, apo “Ibrahim o derrme dorën time do të therr”; në f. 36e 56 “Muslimanët janë si kafshët”.Në faqen 22 shkruan se “Kolera Is-lame ka hyrë në shtëpi. Në f. 23 “Is-lami është një kolerë që ka 1000 vjetqë përhapet me anë të shpatës” evazhdon se “ujrat Islame ndotin fs-hatin e tij” etj pa kufi. Beni, të tërajanë pjesë e imagjinatës tënde, porjanë të pa vërteta, fyese, luftënxitësee prishëse të bashkëjetesës ndërfetare.Midis kryetarëve të feve është nën-shkruar një marveshje mirëkuptimi.Atëherë ç`bën Janullatosi kur njëdjalosh i tufës si tij i del nga tufa,gënjen, poshtëron dhe lufton! A du-het të heshtë e të fërkojë duart përt`u krenuar për djaloshin që kreko-set!!! Duhet të distancohet nëse nuke ka udhëzuar kryepeshkopi.

Skënderbeu, ky hero kombëtar ipërmasave botërore, paska qenëxhuxh, tradhëtar, i pa besë, djallë-zor, turk, i ka dhënë Krujën Vene-dikut, mashtrues, musliman e qen-ka bërë i krishterë për tu bërë mbret,nuk paska luftuar për Atdhe, pran-daj nuk e paska ndihmuar as papa asVenediku (ky i fundit synonte Dur-rësin, Shkodrën, Ulqinin etj) por përpushtet, pederast se ka qenë jeniçeretj. (f.56-61). Kush je ti more zotniBeni që nëpërkëmb tani, pas 600

vjetësh, figurën më të zëshme të ko-mbit tonë, heroin që u bë symbollirie në kohën e tij dhe në kohërat emë pastajme, atë që ka qenë gjith-monë simbol i bashkimit pa dallimefetare e ngjyre!!! Kush jeni more BenKiço Blushi që kërkon të nëpërkëm-bësh birin e Dibrës, që në shekujhistoria ka shkruajtur ndryshe eimagjinata jote e ve poshtë ko-mnenëve të dyshimtë për përkatësishqiptare!

Po me Ali Pashën ç‘pate?! Ti zot-ni jo vetëm Ali Pashën, por edheSabri Godon me shokë i ke fyerrëndë. Më rëndë se të gjithë fyenibektashinjtë, sepse ata na qenkankurvarë e pederastë. Kështu shkruanti për Demir Hanin. Akuzat tuajamore Ben as toka nuk i mban. Edheprobleme të tjera që shtjellon BenBlushi nuk edukojnë, përkundraziposhtërojnë. Arianit Komneni mar-ton djalin me motrën e vet. (f.110-111). Kockat e bababit të Komneniti mbetën në Kretë, u lodh shumë,personazhi i Benit për t‘i sjellë nëGreqi, por nuk mundi. E bëri këtërrugë tre herë. Së fundi u ndihmuanga një tregtar, por kur erdhën nëSelanik, bamirësin e spiunoi, e futinë burg dhe së fundi i mori gruan.Ç’farë edukon me këtë ky Beni qëna merr përsipër të shkruajë njëlibër?! Nuk janë praktika shqiptarekëto.

Kam dëgjuar të thonë se ka njëstilistikë tërheqëse! Në libër ka qin-dra, ndoshta mijëra gabime gjuhë-sore, ndërtim fjalish, pse jo edhe tëtrasha shumë. A thua për hirë të stil-istikës bëhesh i lirë të shpifësh, tëgënjesh, të tjetërsosh apo të prishëshhistorinë e bashkëjetesën e një Ko-mbi?! Beni në shumë vende kundër-shton edhe vetveten. Në faqen 14thotë se profeti Ibrahim nuk ka qenëas i krishter as musliman. Për të parënka të drejtë, sepse Ibrahimi profet kajetuar mijëra vjet para se të vijë Je-zusi, ndërsa musliman ka qenë. Nëfaqe 268 Beni kundërshton veten etij kur shkruan se Ibrahimi ka qenëmusliman. Kjo është rrënjë e vërtetësi e gjithë profetëve duke filluar ngaAdemi, Nuhu, Ibrahimi, Musai, Isaietj. Edhe Jezusi (Isai) ka qenë musli-man por historia e tij për ne ështëndryshe. Feja Islame hap horizontepa kufi për dije (nuk djeg shkencëtarënë turra drushë). Feja Islame të sigu-ron pastërti shembullore e nuk tëlejon të jetosh 70 vjet pa u larë fare.Feja Islame fillon me fjalën “paqe”dhe njeriu ndahet nga kjo botë pome fjalën paqe. Feja Islame urdhëronpër punë, por gjithmonë të ndershme.Feja Islame të urdhëron të duash përtjetrin atë që don për vete. Feja Is-lame nuk të lejon të gënjesh, tëvjedhësh, të tradhëtosh, të ndalonçdo gjë që dëmton veten dhe sho-qërinë. Feja Islame të detyron ta du-ash, ta mbrosh e ta ndërtosh Atdhe-un. Ajo, edhe pse nuk duan Blush-ët, bëhet pjesë udhëheqëse, bash-kuese dhe e nxit njerëzimin për zh-villim e përparim të pa ndërprerë.

* Myfti, Dibër

Feja Islame fillon me fjalën “paqe” dhe njeriundahet nga kjo botë po me fjalën paqe. FejaIslame urdhëron për punë, por gjithmonë tëndershme. Feja Islame të urdhëron të duash përtjetrin atë që don për vete. Feja Islame nuk tëlejon të gënjesh, të vjedhësh, të tradhëtosh, tëndalon çdo gjë që dëmton veten dhe shoqërinë.Feja Islame të detyron ta duash, ta mbrosh e tandërtosh Atdheun.Ajo, edhe pse nuk duan Blushët, bëhet pjesëudhëheqëse, bashkuese dhe e nxit njerëziminpër zhvillim e përparim të pandërprerë.

Maj 2008 - 725nr.

arsimShkolla Pedagogjike e Peshkopisë i ka hapur dyert

në shtator 1948 me dy dyzina nxënësishnga rrethet e Dibrës, Kukësit e Elbasanit

Nga: SHEFQET HOXHAIsh-nxënës në ShkollënPedagogjike të Peshkopisë

Shumë herë kam menduar të shkruaj diçkapër vitet që kam kaluar në Shkollën Peda-

gogjike të Peshkopisë (1948-1952), por nukmë është bërë për mbarë. Botimi i një fo-tografie të klasës sime (1949) në gaz. “Dibra”nga Sh. Manjani dhe meqë në vjeshtë të këtijviti do të përkujtohet 60-vjetori i saj, më nx-itën të shpalos disa të dhëna nga vitet e paratë asaj shkolle, e cila ka luajtur rol të rëndë-sishëm për arsimimin dhe emancipimin emalësorëve të Dibrës, Matit, Kukësit, Hasit,Malësisë së Gjakovës, Mirditës etj. Nga ajoshkollë kanë dalë qindra mësues, të cilët mepërkushtim shpërndanë dritën e dijes nëpërfshatra e qytete ose u bënë kuadro të vyer, pasimbaruan arsimin e lartë brenda e jashtë ven-dit, për ekonominë, kulturën etj.

Shkolla Pedagogjike e Peshkopisë i ka hapurdyert në shtator 1948 me dy dyzina nxënësishnga rrethet e Dibrës, Kukësit e Elbasanit dheunë kam qenë në tubën e nxënësve të parë tëasaj mësonjëtoreje. Në fotografinë që ka botu-ar Sh. Manjani janë këta nxënës:

Rreshti i parë: (nga e djathta): SkënderSharku, Zenel Sula, Emin Jashari;

Rreshti i dytë: Moisi Cami, Besnik Bedalli,Shefqet Hoxha, Ismail Erebara, Mefat Shehu;

Rreshti i tretë: Avni Agolli, Milaim Peza,Shuaip Halilaj, Lutfi Hanku, Fehmi Ndreu,Rruzhdi Ndreu;

Rreshti i katërt: Ilir Ramizi, Selaudin Trepça,Hamit Bajraktari, Tahir Domi, Zija Shehu.

Në këtë fotografi mungon Adem Sollaku.Mësues kujdestar i klasës sonë ka qenë Reshit

Kashari.Përbërja krahinore e nxënësve ka qenë kjo:

Nga Bicaj e Lumës qenë Hamit Bajraktari,Tahir Domi, Shuaip Halilaj, Zija Shehu,Shefqet Hoxha. Nga Dibra e Madhe: Ilir Ram-izi, Ismail Erebara. Nga rrethi i Elbasanit: Be-snik Bedalli, Milaim Peza. Të tjerët ishin ngarrethi i Dibrës.

Disa nxënës gjatë viteve të shkollës u lar-guan (Shaip Halilaj, Zija Shehu, Mefat Shehu– për arsye vetjake a familjare; Avni Agolli,Fehmi Ndreu, Rruzhdi Ndreu – për arsye poli-tike), prandaj provimet e maturës i dhanë vetëm13 nxënës: Adem Sollaku, Besnik Bedalli,Emin Jashari, Hamit Bajraktari, Ilir Ramizi,Ismail Erebara, Milaim Peza, Moisi Cami,Selaudin Trepça, Skënder Sharku, Tahir Domi,Shefqet Hoxha, Zenel Sula.

Në gjashtëdhjetëvjetorin e shkollës nukndodhen fizikisht midis nesh: Skënder Sharku,Moisi Cami, Milaim Peza, Ilir Ramizi, HamitBajraktari, Tahir Domi, Zija Shehu, AdemSollaku, Ruzhdi Ndreu, Fehmi Ndreu, porkujtimi i tyre është i gjallë, tek ne që i kemipasur bashkënxënës e shokë dhe tek ata që ikanë njohur.

Gjatë katër viteve shkollore na kanë dhënëmësim mësuesit: Rexhep Kadzadej, PandiCici, Reshit Kashari, Yrish Selfo, Ismail Tur-diu, Kleanthi Qendro, Ali Demeti, Shefik Os-mani, Jorgji Sinjari, Naxhi Shehu, Robert Prif-ti, Llazar Mbreshtanaku. Tre drejtorë kemipasur: Rexhep Kadzadejn, Pandi Cicin, ShefikOsmanin. Prej këtyrë mësuesve më pëlqen tëveçoj Jorgji Sinjarin, njeriun-histori; KleanthiQendron, shëmbëlltyrë e përpikmërisë; ShefikOsmanin-enciklopedistin zemërbardhë. Edhe

Matura e parëe shkollës pedagogjike tëPeshkopisë (1948-1952)

të tjerët, padyshim, na kanë mëkuar me dije eme urtësi dhe ua kemi borxh nderimin edhepas vdekjes. Por, nuk më hiqet nga mendjaedhe e urta Drita Zhulali, metodiste, në klasëne së cilës kam bërë praktikën pedagogjike.

Disa faktorë na patën afruar e miqësuar menjëri-tjetrin: bashkëjetesa në konvikt, vësh-tirësitë dhe privacionet e kohës, origjina ngavinim, pse shumica qemë malësorë. Për dokohë qemë strehuar në një shtëpi private nëDobrovë, ushqimi qe i pakët dhe jo cilësor,na jepej vetëm 300 gr. bukë misri, por fytyrate kuzhinierit dhe të ndihmëses së tij (AlushSela e Tixhe Bardulla) qenë gjithmonë të qe-shura me ne. Na mungonin librat dhe mjetetmësimore, por nuk na ka munguar asnjëherëkujdesi i mësuesve. Ata jetonin me ne dhepothuaj si ne, jo më mirë.

Dibra në ato vite, si të gjitha viset e tjera,qe plot halle: mungonte buka, mjetet e ko-munikacionit, dyqanet qenë pothuaj bosh ekëto vështirësonin edhe jetën tonë. Por një gjënuk na ka munguar: mikpritja dhe dashuria edibranëve. Ne nxënësit që vinim nga Bicajt eLumës gjatë katër viteve e kemi përshkuar nëkëmbë udhën për në Peshkopi, por përherë jemipritur e strehuar bujarisht në Radomirë, Kallë,Vleshë, Sllatinë, Dypjakë, Blliçe, Sohodoll...,madje edhe në qytet.

Im atë, ashtu si unë, nuk e patëm priturmirë të drejtën e studimit për në Pedagogjik-en e Peshkopisë, dëshironim një shkollë tjetër,në Shkodër a Tiranë, por, me kalimin e kohës,u mësova me jetën në Peshkopi, u miqësovame dibranët dhe bijtë e tyre, njoha mirë kra-hinën dhe historinë e saj, shfrytëzova në mak-simum kohën dhe u pajisa me dije jo më paksa mund të fitoja në një shkollë të një qytetitjetër. Dibra dhe shkolla pedagogjike e saj mëhynë në zemër. Kur mora maturën, qesh kre-nar se do të bëhesha mësues ashtu si im atë,por edhe pse i përkas brezit të parë të nxënësvetë Shkollës Pedagogjike të Peshkopisë, e cilanë jetën e rrethit të Dibrës zuri një vend tërëndësishëm, rrezatoi dritë e dije.

Edhe pse kanë kaluar 60 vjet, kujtimet përshkollën time, për vitet që kalova në Peshko-pi, miqësitë që lidha me bashkënxënës të mi,i kam të gjalla, të freskëta. Këto kujtime sikurmë rinojnë, më kthejnë në vitet e adolesh-encës, kur nisa të formohem si intelektual dhesi edukator i disa breza nxënësish. Atje patanisur të thur vargjet e para, të cilat nuk di nëseqenë pjellë e talentit, apo e shfrimeve rinore.Këso vargjesh do të ketë thurur çdo nxënës imoshës sime, por po i botoj disa, sa për tërikujtuar tani në moshën e pleqërisë kohën ebukur të djalërisë sime, që e jetova në Pesh-kopi, në Shkollën Pedagogjike të atij qyteti(1948-1952).

POEZI SHEFQET HOXHAPIRAMIDA(Epigram)

Ktu â caku i hasmit,ktu bota dysh â dae i plumb mbi parzmitkush del me pame syshtrigantonin vatan.

Peshkopi, 1952

DËSHIRI

Vjetët kaluen... Për nën kup’ t’qiellitdëshiri im flutroi.Vjetët kaluen... Si vesë e mjesit terëdëshiri im.Tash drue se bie n’humnerë pa pshtim,Pse s’shoh kund rreze dielli.

Peshkopi, 1952

JETA

Kshtu kalonte jeta çdo ditë...jeta frig’ nuk ka,frig’ jeta asht ba!

Peshkopi, 1952

DASHUNIK.D.

Gzueshëm t’shikoj msheftas me uzdajëe trupin tand të vogël që lehtas hidhete venroj mallshëm teksa si era dridhet.Un’ dorën tande shtrëngoj me dashni,pse tash po ndahemi e ti s’po m’thuenji fjal’ t’ambël: të due!

Peshkopi, 1952

NJI RREZE

Nji rreze lindidhe gzimin përtrinindër zemrat plot vner.Por drita u shue...në qiellin pa dritë,në jetën humnerë.

Peshkopi, 1950

DY LOTË(Kosovës martire)

Dy lot’ atje tej hodha ...pse syni nuk u mbyll pa qae vrapin shpejt un’ mora

tue fshâ.Qaja, pse shihja dy ftyrae derdha mnishëm dy lotë,tek pash andej e këndej dy botë.

Peshkopi, 1951

GJETHJA

Ditët mbaruen e bota ma s’të don,véri fryn e shiu të përshëndetteksa po tretesh, pse t’ftohtit tmerron

e bjen në dhetë.U mplake e ftyra t’u ndryshue krejt,pse erdhi vjeshta, tash qielli u vrâ,gjallsi s’po ke e lang s’të vlon ndër dejt

me jetë je llâ.Peshkopi, 1951

Nga ajo shkollë kanë dalëqindra mësues, të cilët mepërkushtim shpërndanë dritëne dijes nëpër fshatra e qyteteose u bënë kuadro të vyer,pasi mbaruan arsimin e lartëbrenda e jashtë vendit, përekonominë, kulturën etj.

LAJMËRIMNë kujtim të 32 dibranëve të zhdukur në ujërat e Otrantos në natën e 9marsit 1996, po përgatitet një një libër. Ftojmë të gjithë familjarët, të

afërmit dhe të tjerë që kanë dijeni për këtë ngjarje të përcjellin në adresëne gazetës “Rruga e Arbrit”, fotografi, shënime për jetën e personave,

dokumente, kujtime, etj. Le të jetë ky libër një lapidar për ta.Adresa: “Botimet “m&b”, Rr. “Zenel Baboçi”, Pall. “Ferar”, Tiranë.

(Për gazetën “Rruga e Arbërit”) . E-mail: rrugaearberit@gmail.comFaleminderit!

8 - Maj 200825nr.

cyan magenta yellow black

reportazhUdhëtim në gjurmët e vjetra të Rrugës së Arbërit:Aty ku rriten ëndrrat për të nesërmen...

Trungu dukej i stërmadh, ndoshtate të pesëdhjetat. Degët dukeshin

të freskëta, plot me kokrra. Trungu ishkurtër, vende-vende me zgavra tëthella që e përshkojnë tej e tej, dukelejuar diellin ta përshkojë e të lozëme rrezet e tij në jeshillëkun përreth.Në mendje kisha telefonatën e pa-pritur të Bimit dhe këmbënguljen etij se ishte pranë ullirit më të vjetërtë vendit. Ademi i shtoi sigurinë qëmrekullia e kësaj dhurate të madhe,që ne shqiptarëve na e fali pa kur-sim Zoti, për t’u rritur si shkëmb enë tokë e frymëzoi Skënderbeun përt’i detyruar arbërit të mbushin për-plot me të Krujën e zonat përreth,duke e futur në kanun mbjelljen etij për çdo rast martese apo lindje.Ky është ulli me emër, njerëzit du-het t’i vëne një shenjë që ta dallojëe të thotë diçka, qoftë edhe i dytiapo i treti, prapë shenja i takon. Potë ishte lis apo rrap, - thotë Bimi, -atëherë ju të pyjeve nuk do t’i nda-heshit pa ia vënë pllakën si monu-ment.

Lumi i Tiranës gjarpëron në ho-net poshtë rrugës. Duhet kujdes kurven këmbën në këtë shkallë të thep-isur, duke iu ruajtur të paprituravetë vesës së mëngjesit. Ndërsa provojtë zgjas kokën për të gjetur fundin ekanionit, dalloj ujërat kristal, të sh-kumëzuara e tallazitura në fund tështratit, që sikur nxiton të ikë ngakjo ngushticë e të çlirohet në fushëe det, më vinë ndërmend karvanet epafund që kanë kaluar male e lumenjnga viset e largëta të Shkupit apoRekës, Dibrës apo Zerqanit, drejtdetit, butësisë së Tiranës apo drejtkryeqendrave të perandorive që kanëardhur e shkuar sipas kohërave,

Nga: HAKI KOLA

Romës apo Stambollit, ndoshta edheushtarët e kryqëzatave.

Bimit i duket sikur asnjëherë nuke ka treguar deri në fund një ndodhitë xhajës së tij, që në gjysmën eparë të shekullit të kaluar, kur ishtevetëm 16 vjeç, i duhej të vinte nëkëmbë nga Zerqani e në Tiranë përtë furnizuar dyqanin. Në një rast aido të shiste arra e blinte vaj përdyqanin e shtëpisë e në kthim i du-hej të vraponte pas kalit, që bidonine shpuar që po i humbiste vajinpërpiqej ta zinte, duke përdorur sitapë një patate, e ndërkohë duhej tëzgjidhte vendin për të vënë këmbëtte shkalla e Tujanit.

Bimi këmbëngulte që pushimintjetër ta bënim, sipas traditës së her-shme, tek hani i Murrizës, por kaf-etë e Bastarit sikur na e bënin me sy.Pastaj ishte edhe Asllani që na kishtetë njohur të vjetër e nuk do të na efalte t’i kalonim pa u ndalur rrëzëdyqanit. Ai banonte në Tiranë, porpensionist hesapi, meraku i tokës qëpo e merrte lumi s’e linte rehat dhenë këtë stinë e linte Tiranën e vintetë freskonte gardhin në anë të lumite mbillte lendet e dushkut. E shoqjae kishte lënë zanatin e vjetër të in-fermieres dhe bënte banakieren nënjë kafe të vogël sajuar në ish apar-tamentin e tyre, ku vinin më së shum-ti njerëzit ditën e asistencës, pen-sionit apo rrogës.

“Njerëzit po ikin e po qe se nukhapet Rruga e Arbërit vendi do brak-tiset. Ngjitur me Tiranën është dyn-ja tjetër, dynja veç dynjaje, asqumështin nuk e dinin se duhet zier,kur unë erdha nuse, - ngacmon tëshoqin Shëngjergjësja e Asllanit. Njëgjysmë mali në derë të Tiranës dhe

duket si prapa diellit, është gjë emadhe rruga. I rrit vlerën tokës, kaf-shëve, ujit e jetës. Kot mundohetAsllani me ato projektet, Bovillen eZall Bastarin i shpëton rruga”.

“Ishalla këtë radhë e kanë megjithë mend, - thotë Bimi, - nukështë vetëm pyllëzimi, është edheshpresa se ndonjë ditë do ktheheminë këtë vend të bekuar që prodhonujë e ajër pa masë për Tiranën, pormund të bëhet edhe vend turistik et’i lehtësojë barrën e kallaballëkuttë madh të Tiranës...”

“T’ju gjejmë mushka, - thotëAsllani, - nuk është për në këmbë.Qafë Murriza jo vetëm është larg,por gjithë ajo malore deri në majëtë malit”.

Bimi ngjitet maleve çdo fundjavëe është i mësuar. Mua ma ka qejfi,por s’dua që të dorëzohem i pari etë shkel premtimin që do t’i prekimgjurmët e rrugës. Pasdite vonë diel-li tentonte të na shihte tek puthejme detin e rrezet e tij sikur kaloninQafën e Buallit e ndaleshin në Kër-cin mbi Dibër. Unë do të doja qëtë kishte reflektuar nga ndonjë dri-tare e lagjes së dibranëve e mali t’iakthente qytetit, por dukej që kjodëshirë e kalonte imagjinatën. Ven-di sikur ishte i parazgjedhur e Bimi,si alpinist i vjetër, e hap shpejtçadrën. Në anën tjetër lugina duketmë e thepisur. Bimi hedh vësht-rimin poshtë, buzëmbrëmja e kufi-zon shikimin e lugina e Gurit tëBardhë sikur shkrihet me atë tëMatit. Kulla e Pjetër Budit, dëshmie hershmërisë e dashurisë për shkrime dije, duket sikur vigjëlon hapë-sirën pas malit. Autodidakti mod-est, që i shërbeu si Gadishullit Ball-

kanik, ashtu edhe atij Apenin, au-tor i tre veprave dhe i një letre bar-itore, vargjet e fundit të së cilës Bim-it i pëlqen ta recitojë shqipen evjetër e të pakuptueshme prej asn-jërit nga ne: “anci letërorëshit sëmëdhenj, që janë të zotë me prekunipakmos aty e kafshëtë e nalta të qiel-let”. Më tutje lugina e valit të Mar-taneshit, e vendosur për së gjati, sipër të lidhur Tiranen, Bulqizën eMatin. Pjellë e karstit shekullor ajostrehon në ngrohtësinë e fshehtësinëe saj qysh në lashtësi arra shumë-formëshme natyrore, duke pretenduartë jetë një nga vatrat e kësaj kulture,ndër të ngjashmet që ajo ka në glob.Lart në anën tjetër maja e kaptinës,depo uji e kërthize e vendit, mëkonpa pushim katër lumenj, që marrinkatër drejtime të ndryshme, për t’iubashkuar të katërt detit, pasi enden eenden duke e dërguar ujin anembanëvendit.

Bimi e humbi bastin për gjurmëte Hanit të Bobës. Të nesërmen u paqë gërmimet për ndërtimin e Rrugëssë Arbërit ishin bërë si të thuash re-alitet e, nga ana tjetër, kanë zhdukurjo vetëm themelet e Hanit, por edhedisa lokale 5-6 vjeçare midis pishavejanë tronditur. E para humbje për tënë këtë udhëtim dy ditor, nga Dibralagje e një kryeqyteti, në Dibrënkryeqytet të një krahine. Ai kishtepranuar propozimin tim që të lemëpër herë tjetër teqenë e Ballenjës apofshatin Peshk. Si shpërblim, provojt’i shpjegoj se lugina në formë go-vate e Bulqizës duket si një lehonëqë sapo e ka përcjelle akullnajëngjigante të zbritur nga përroi iXhemes, fryt i ndryshimeve të atëher-shme klimatike, për çka dëshmojnë

ujërat që vazhdojnë të gëlojnë që ngagrumbulli i liqeneve: që nga Ziu ederi tek ai i Sopotit apo ato të Va-jkalit, cirqe dëshmi të gjalla akullna-jore lart në mal apo burimeve epellgjeve kënetore kudo në luginë.Ai bëhet mosbesues e do të më ndër-presë, kur idesë së tij për moshën eullirit, unë i kundërvihem me idenëqë Drini dikur kalonte ne Matin esotëm. Imagjino liqenin e madh qëkrijoi akullnaja, duke bllokuar kal-imin e deriatëhershëm të Drinit tëZi nëpër luginë të Bulqizës e Matitdrejt e në Adriatik. Një liqen gjigantqë mbuloi tërë Grykën e Madhe, ngaBulqiza në Çerenec e Maqellarë ederi në portat e qytetit të Dibrës,hipotezë që Bimi vazhdon ta kundër-shtojë edhe kur i tregoj shtresat ezhavorrit që nga fusha e Gurrës e derinë qafë të liqenit në mbi Gropas apoQafë të madhe e as kur përpiqem t’ishpjegoj kanionet anormale që kakrijuar Drini në Kovashicë, Qënokapo Skavicë, në përpjekjet e tij përtë krijuar shtratin e ri që e ka sot ekësaj dite. Toponimin “Qafa e Liq-enit” burimet e shumta e tokat elagura apo shtresëzimin e zhavorrit,pothuaj në pjesën e sipërme tëvargjeve të kodrave, i përdora aq mekëmbëngulje, sa Bimi u dorëzua dhee pranoi idenë e liqenit, bile edheatë të ndërrimit të shtratit të Drinit,por një merak i ri iu shtua kur mësoipër tunelet e hapura deri në thellës-inë 1800 metër të minierës gjigantetë kromit në Bulqizë, pasi filloi tëargumentojë ai, një tërmet apo shem-bje dheu mund të bëhen shkak qëDrini të kthehet në shtratin e vjetëre të lerë në harresë gjithë hidrocen-tralet e vendit.

Dibra e ka afër siTiranën, ashtuedhe detin. Rrugado t’i bashkojë ezhvillojë jo vetëmdibranët, por dotë zbulojë bukuritë fshehuranë male tëShqipërisë, do tëzgjerojë tregunnga varfëria eizolimi, do tërikthejë zhvillimine lavdinë që po imbulon harresa.

Midis dy Dibrave,në gjurmë tëRrugës së Arbërit

Midis dy Dibrave,në gjurmë tëRrugës së Arbërit

Maj 2008 - 925nr.

cyan magenta yellow black

Rruga do t’i bashkojë e zhvillojë jo vetëm dibranët, por do të zbulojë bukuri tëfshehura në male të Shqipërisë, do të zgjeroje tregun nga varfëria e izolimi,

do të rikthejë zhvillimin e lavdinë që po i mbulon harresa.reportazh

Në foto: Punimet gjatë aksit të Rrugës së Arbërit. Foto: G.Uka

Tek “Gurët e Skënderbeut Ademivazhdonte debatin për vendin kutraseja e re bënte të spostohejpërkujtimorja kushtuar një beteje tëfamshme të heroit kombëtar. Dikushpretendon se vetë “Gurët e Skënder-beut”, që nuk kanë luajtur sot e kësajdite, janë monumenti më i be-sueshëm e i përjetshëm. Jo vetëmgurët e lartë. - thotë si me veteAdemi, - por edhe emri i fshati Va-jkal dëshmon keqardhjen që legjen-dat e shndërrojnë në mbinjerëzore.Kjo e vajit të kalit duket si e tepruar- thotë Bimi, - ashtu si edhe ajo ePeladhisë, që marrëzisht trajtohetsi shenjë të tepricës së ushqimit etrajtimit të mirë të dhive nga popul-lata e rrethuar për kohë të gjatë ngaturqit, që të habitur pyetën nëse ish-te pelë apo dhi. Kjo vërtet duket etepruar, - ndërhyn qetësisht Ademi,- ama ajo e ndërrimit të veshjes, prae shndërrimit të ngjyrës së qashës ngae kuqja në të zezë dhe e spikave ngae zeza në të kuqe është pothuaj epranuar nga të gjithë.

Ademi drejton shikimin në njëgrup grash të moshuara që ishin drej-tuar Teqesë në anë të rrugës, dukeprovuar t’i shpjegojë Bimit se çfarëështë qasha si dhe domethënien endërrimit të ngjyrës që ishte e kuqee kombinuar me anë të spikave metë zezën, simbol i flamurit, ku e ku-qja dominon, ndërsa pas vdekjes sëSkënderbeut gratë ndërruan uni-formën, duke e bërë fushën e qashëstë zezë, ku spikasin shiritat e ngush-të nga lart poshtë të kuqe, uniformëqë mbahet sot e kësaj dite nga gratëe martuara.

Dikur, - vazhdoi Ademi, - ndosh-ta deri në vitet ’60, këto rrobavisheshin edhe nga të rejat, por nëuniformën e vajzave e kuqja mbeti

sot e kësaj dite predominuese.Pas Skënderbeut jetesa ndryshoi

rrënjësisht. Nëse duket e dyshimtëqë fjala Vajkal vjen nga qarja e kalitheroit, dymbëdhjetë kishat që ngaValikardha deri në Kryq të Lubaleshitdëshmojnë qartë që shndërruan nëxhami, duke lënë të braktisur manas-tirin midis Zerqanit e Sopotit, rrëno-jat e të cilit thirren sot e kësaj dite“kisha e klloqve”. Perandoria e dyzoifshatin Sopot, duke vendosur përballëlagjes tradicionale të Priftakëve,Mustafën nga Edreneja, i cili u sh-tua me Mehmetin, Zenelin, Topin eSulën, e së bashku krijuan lagjen qësot e kësaj dite mban emrin Mus-tafanjë, ku ndoshta ka rrënjë të her-shme presidenti aktual i vendit.

Bimi fillimisht kundërshton, porAdemi e qetëson me argumentin qëka sa të duash çuna Tirane që e kanëorigjinën nga njëra prej Dibrave, singa lagjja e dibranëve apo vetë Di-bra. Edhe për punën e kishave të kthy-era në xhamia, - thotë Ademi, - atoprapë vende të shenjta mbetën. Kjondodhi edhe me kishën më të mad-he të perandorisë, me Shën Sofinë,që u kthye në xhami. Janë me dh-jetëra vakëfe që dikur kanë qenë tëkishave e sot e kësaj dite mbrohen sivende të shenjta, pa pyetur nëse ësh-të i kishës apo xhamisë. Askush nukështë i sigurt se kujt feje i takojnëshenjtorët e zabelit të madh të Zer-qanit. Ata janë shenjtore dhe zabe-lin nuk e prek kush sot e kësaj dite...

Pamjet në televizor për varrin ilirtë zbuluar në Sofraçan nga fadromatqë hapin Rrugën e Arbërit dhe hum-bja e njërit prej objekteve sikur engacmon dhe e bën të jetë zevzekAdemin. Me siguri, rruga duhet tëketë qenë e gjerë dhe e kontrol-lueshme si nga kalaja e Krajkës, ash-

tu edhe ajo e Sofraçanit, që, duke upërpjekur të vlerësojë sa është dëm-tuar nga gërmimi varrezën në qafë tëSofraçanit, pak mbi tre çezmat, fil-lon të filozofojë, duke e imagjinuarushtarin që mbante parzmoren ilire.Përse të mos e mendojmë atë sidëshmorin e parë në luftën përmbrojtjen e qytetit të Dibrës ngapushtimi i Kryqëzatës së parë në vitin1107. Kushdo do t’i ndërtonte lapi-dar këtij dëshmori të asaj beteje gji-gante me një ushtri të stërmadhekalorësish normanë, të drejtuar ngaSiçiliani Bohemond. Ky duket se kaqenë një nga të pakta pushtime,ardhur nga perëndimi, për Dibrën.Pas kësaj, në shekujt e 13-të dhe të14-të, qyteti ka rënë sa në duar tëDespotatit të Epirit, në Perandorinëe dytë bullgare, në Perandorinë Bi-zantine apo nën Serbi. Lart në kodërtë Çerenecit lapidari i ushtarit ital-ian të Luftës së Dytë Botërore filli-misht pushtues e më pas dëshmorantifashist, sikur kujton se ka pasuredhe të tjerë agresorë.

Ja dhe gjurmët e Pal Gropës -thotë Ademi. Përballë varreve, ma-tanë Hurdhës së priftit duket një lënd-inë në mes disa kodrinave të quaj-tura Gropas. Disa historianë e për-mendin si ish vendbanimi i PalGropës, sunduesit të Dibrës dhe

Ohrit në kohën e anzhuinëve. Arbo-si e më tutje Karmasi në krah, qafa emadhe e ajo e liqenit të drejtojnërrugën për në fushë të Gurrës, njëish qytet i mbuluar nga dherat eenigmat që në mungesë të gërmi-meve gjeologjike zbulon herë pashere tjegulla të vjetra, mbetje enëshapo muresh, ndoshta dëshmi të ishqytetit, të cilat nga rrëshqitjet për-fundojnë në përroin e Lanës e mëlarg. Ademi hamendëson se është mëlogjike që Pal Gropa ta ketë pasurqendërbanimin në Fushë Gurrë, kugjurmët e një ish qytetërimi janëshumë më të qarta se në Gropas.

Bimi përpiqet të argumentojë selavdia ka kosto të lartë e Skënderbeui fali Dibrës si lavdi, duke zgjedhurpër t’u kthyer nga Turqia pikërishtkëtë rrugë të përforcuar me kalatë eSofraçanit, Krajkës, Vajkalit, Xibrit,Gurit të Bardhë e deri në Krujë. Për-reth çerek shekulli, në atë kohë Di-bra ishte kufiri i fundit deri ku turqitmbanin terren e kalonte sa në duartë shqiptarëve, në atë të osmanëve.Janë dy beteja të famshme tëSkëndërbeut pranë këtij qyteti, të dyjafituar prej tij, ajo e 29 prillit 1444 sidhe e 27 shtatorit 1446. E famshme- thotë Ademi, - është edhe betejakundër Hajredin Pashës, ku banorëtlanë përreth Dibrës lanë mënjanë

punët e stinës, u organizuan 9 malebashkë si në kohë të heroit dhe i bënëtronditjen finale qëndrimit të peran-dorisë në Shqipëri.

Që nga Adriatiku, dielli i kalonqafat e malit të Lopës, e mbulon nëngjyrë purpuri nga këmbët tek majamalet e Kërçinit, Deshatit, Stogovës,Jablanicës e Bistrës. Pasqyra e liqen-it të krijuar mbi Drin, në buzë qy-tetit, i reflekton rrezet e zbutura tëdiellit pak para se të fshihet, duke ireflektuar në dritaret e shtëpizave tëqytetit, pak më shumë se 600 metërmbi det e disa prej tyre reflektohennga ujërat e rrëmbyera të Radikës,që i vjen nga shpina qytetit e duketsikur do t’ia kthejë rrezatimin Tiranës,që me aq dashuri i ka strehuar shek-ullin e fundit banorët e tij.

Kjo është qyteza modeste e Di-brës së Madhe, që vitet e fundit kangritur në mes të tij një statujëmodeste të Skënderbeut, si shenjë erehatisë që ai ndjen duke u dukur sinjë nga bashkëqytetarët e tij. Duketse emri është përdorur që nga lash-tësia, fillimisht në një hartë të Ptole-meut në mes të shekullit të dytë, ethirrur Deborus. Perandori i Bizantite dinte ekzistencën e saj, ndërsa sh-kencëtari e publicisti i njohur AmiBue e vizitoi në trazirat antiturke tefillimit të shekullit XIX, sapo kishtethyer në bashkëveprim me grykën emadhe Hajredin Pashën, dukenumëruar në këtë qytezë 64 dyqanee 4200 banorë.

Në rrëzë të malit, avulli që largo-hej nga ujërat e nxehta të llixhavengrihej në formë shtëllunge.Shumëkush këto llixha së bashku meato të Peshkopisë i quan mrekull-ibërëse për dobitë që u sjellinnjerëzve, ndoshta ata do të vlerëso-hen më shumë e numri i vizitorëvedo të shtohet, kur të dy Dibrat t’ilidhë Rruga e Arbërit.

Dibra e ka afër si Tiranën, ashtuedhe detin. Rruga do t’i bashkojë ezhvillojë jo vetëm dibranët, por dotë zbulojë bukuri të fshehura nëmale të Shqipërisë, do të zgjerojetregun nga varfëria e izolimi, do tërikthejë zhvillimin e lavdinë që po imbulon harresa.

Kjo është qyteza modeste e Dibrës së Madhe,që vitet e fundit ka ngritur në mes të saj njëstatujë të Skënderbeut, si shenjë e rehatisë që aindjen duke u dukur si një nga bashkëqytetarët etij. Duket se emri është përdorur që nga lashtë-sia, fillimisht në një hartë të Ptolemeut në mestë shekullit të dytë, e thirrur Deborus. Perandorii Bizantit e dinte ekzistencën e saj, ndërsashkencëtari e publicisti i njohur Ami Bue evizitoi në trazirat antiturke të fillimit të shekullitXIX, sapo kishte thyer në bashkëveprim megrykën e madhe Hajredin Pashën, dukenumëruar në këtë qytezë 64 dyqane e 4200banorë.

“Njerëzit po ikin e po qe se nuk hapet Rruga eArbërit vendi do braktiset. Ngjitur me Tiranën ështëdynja tjetër, dynja veç dynjaje...Një gjysmë mali në derë të Tiranës dhe duket siprapa diellit, është gjë e madhe rruga. I rrit vlerëntokës, kafshëve, ujit e jetës..... Ishalla këtë radhë e kanë me gjithë mend, nukështë vetëm pyllëzimi, është edhe shpresa se ndonjëditë do të kthehemi në këtë vend të bekuar qëprodhon ujë e ajër pa masë për Tiranën, por mund tëbëhet edhe vend turistik e t’i lehtësojë barrën kalla-ballëkut të madh të Tiranës...”

10 - Maj 200825nr.

emigracion“E takova rastësisht në Omonia. Më tha se është nga,Limjani duke hapur një dritare të vogëltë ditëve të para të jetës sime...”

E takova rastësisht nëOmonia. Më tha se ësh-

të nga, Limjani duke hapurnjë dritare të vogël të ditëvetë para të jetës sime kurprindërit e mi, nga zërat epërhapur se, pasi Italia dotë sulmonte Serbinë do tëkthehej serbi dhe do të nadigjte, mori rrugën me li-rek ndër duar drejt Limjanite Vranjtit. Fshati im ishte nëfushë dhe e kishte provuardisa herë flakën serbe mbiçati e vrasjet e burrave,grave dhe fëmijëve. Ishtemarsi i vitit 1941, tre javëpara 6 prillit kur Italia sul-moi Jugosllavinë në Dibërtë Madhe. Ia thashë këtëdhe menjëherë, me mendu ngjitëm atyre maleve tëlartë, tërësisht të bardhënga gipsi dhe alabastrit,male me në krye bjeshkëne Gramës dhe masivin ebukur të Korabit. Pasi uçmallëm nisëm bisedën...

- Daut Shehu?- Daut Shehi.- Nga shehlerët e...- Limjanit.- Si i kanë futur she-

hlerët e Limjanit rrënjët nëatë mal të bardhë ?

- Siç e kam dëgjuar prejbabës historia jonë lidhetme Bagdadin. Stacioni iparë ka qenë Vërtoku prejku një pjesë erdhën nëDibër. Fillimisht u ven-dosën në Trojak, MehmetDedja i parë, prej nga mëpas u vendosën në Limjan.Të tjerët mbetën në Vërtoktë Maqedonisë. Nga Shehiqë e kishin mbiemrin ebënë Rakipi. Jemi kush-ërinj, kemi tani lidhje,shkojmë e vijmë tek njëri-tjetri.

- Sa breza kap kjo?- Nuk i dihet. Shumë

breza...- Kush ka qenë ndër she-

hlerët më të dëgjuar?- I kam në libra në shtë-

pi. Flitet për Sheh Qazimin,Sheh Shabanin e parë deritek Sheh Shabani i fundit,babai im, Sheh Luta. ShehIsmali, janë shumë.

- Janë marrë kryesishtme fenë, me klerin?

- Klerikët e Limjanit kish-in Teqen, e cila është edhesot. Xhaminë e Limjanit eka ndërtuar djali i HazisRiçkut. Musa Riçku kapaguar një sasi të madheparash për të ringriturxhaminë e Limjanit. MusaRiçkut sa të jem gjallë unënuk ia harroj.

- Sa vëllezër jeni?

STATEN ISLAND NY: Konsiderohet si një ndër dibranët,mërgimtarët e parë që shkeli “Eldoradon”, Shtetet e Bash-kuara të Amerikës, pasi Shqipëria u sundua nga regjimikomunist i Enver Hoxhës, më 1944. Shkas i arratisjes së tijbëhen vetëm spekulimet, pasi mendohet se arratisja e tij ubë ngaqë Shemsiu do dënohej me burg në mungesë. Pasishokët e tij të ngushtë u dënuan me pushkatim në GjyqinSpecial, i cili u ndërpreu jetën 17 patriotëve shqiptarë,ndër të cilët edhe profesor Bahri Omari, i shoqi i motrëssë Enver Hoxhës, i njohur edhe si miku i ngushtë i IvziShemsiut, i cili, fill pas kësaj ngjarje, u detyrua të arratisejnga Shqipëria.

Më 1944, si ish-komunist e intelektual i lidhur me seg-mente të Partisë Komuniste Shqiptare, me ndihmën e ishanëtarit të byrosë Adil Çarçanit, (shok klase me Ivziun nëSarandë), ai emërohet drejtor banke në Shqipëri. Në vitin1945, duke shfrytëzuar lidhjet e tij jashtë shtetit, sjell sh-typshkronjën e parë në Shqipëri. Mirëpo, siç e cekëm mëlart, i “rekomanduar”, më 1949 do ta lëshonte Shqipërinë.Fillimisht qëndroi disa kohë në një kamp emigrantësh ngavendet ish - komuniste, në Itali. Aty thuhet se ra në kon-taktet e para me një zyrtar amerikan të emigracionit, nëItali. Sipas disa dëshmive, zyrtari amerikan e ka këshilluarse duhej të shkonte në SHBA, arsye për të cilën asnjeri nukdi gjë. Kjo thuhet që u bë, pasi zyra amerikane në Itali ika dhënë të drejtën të emigronte për në SHBA brenda njëkohe shumë të shkurtër.

Në SHBA dallohet fillimisht si intelektual dhe gazetar.Nuk zgjat shumë dhe fillon punë në Departamentin Ameri-kan të Informacionit, me detyrën gazetar tek radio-programinë gjuhën shqipe “Evropa e Lirë”. Tek “REL” thuhet se punoipër 10 vjet, derisa iu kthye jetës private dhe martohet përsë dyti me një amerikane. Megjithëse nuk pati shumë lidhjeme shqiptarët e Amerikës, kryesisht mërgimtarët dibranë,komuniteti dibran, i mbledhur rreth Shoqatës Atdhetare

- Jam vetë i katërti vëlla.Kam tre motra.

- Si jeni shpërndarë?- Motra më e madhe ësh-

të martuar në Brezhdan tekArif Meda, motra e dytëështë martuar tek Çaushëte Deshatit, kurse motra etretë tek Spahijtë në Trenë.

- Po ju vëllezërit si jenishpërndarë?

- Dy vëllezërit janë në Ti-ranë. Kanë ikur nga fshati.Shtëpia ka mbetur vetëm“qyqe“, gjynah me thënëse është në një vend shumëtë bukur.

- Cila është gjeografia elëvizjes tënde në jetë?

- Më pëlqen të takojnjerëzit e kohës së shkuar.Më pëlqen muhabeti meburrat, më pëlqejnë Kuv-endet e vjetra të Dibrës,Sofra e Madhe dibrane. Nëkonakun tonë, në odattona mësohej historia, jeta.

- Me thatë që keni qenënë shumë qytete tëShqipërisë. Ku keni qenë?

- Kam qenë kudo.- Me çfarë pune?- Punëtor me kazmë.- Kur keni ardhur në

Greqi?- Kam trembëdhjetë vjet.

Kam ardhur malit, me gruadhe me fëmijë. Gruan ekam me origjinë nga Bur-reli, lindur e rritur nëRrëshen. Bëj një jetë nor-male.

- Si kalove malit me gruae fëmijë?

- Kam kaluar si “zotëri“me lekë. Kam paguarasokohe 750 mijë dhrah-mi. Kam ardhur direkt nëAthinë.

- Ku u vendosët?- Në Tavros.- Si e fillove ditën e parë

të punës?- E fillova si punëtor

llaçi. Më vonë fillovakasap, por paga prej 5000dhrahmi më ishte e pam-jaftueshme për të përballu-ar jetën ndaj ika. Këtu edhjetë vjet kam filluarpunën me një eteri me aj-rimet me siguracione dheme të gjitha jam.

- Ke marrë zanat?- Patjetër. E ndjej veten

mjeshtër në punimet dhemontimet e aparaturave tëajrimit të kondicionuardhe ato që lidhen me to.

- Po gruaja ku punon?- Sot për sot është në spi-

talin ushtarak. Më ndihmoinjë grek. Edhe unë e ndih-mova. U rrëzua nga mo-toçikleta. E mora dhe e

MUSA RIÇKUTnuk ia harrojBisedë me emigrantin Daut Shehi

çova në spital. Shkuam edhamë gjak të gjithë, mekunetër, nipa të mi, shokëe miq. Kur u shërua ai er-dhi në shtëpi dhe kështulindi miqësia. Ai meorigjinë të vjetër është vlon-jat, nuk din shqip, por ësh-të me gjak shqiptar. E kamsi vëlla, si shok, si mik.

- Fëmijët çfarë moshekanë?

- Vajza e madhe ështështatëmbëdhjetë. Vajza edytë është katërmbëdhjetë.Djali është njëmbëdhjetë.Vazhdojnë shkollën.

- Me Shqipërinë çfarëlidhjesh keni?

- Shqipëria është vendiim. Është Atdheu im.

- Ke ndërtuar gjë nëShqipëri?

- Kam bërë shtëpinë nëValias. Bleva tokën paradhjetë vjetësh bashkë mevëllezërit e motrat. Jemibashkë të gjithë.

- Po me Limjanin? Ambahet ajo shtëpia e ba-bait?

- Në Limjan keq më vjenpër Teqen. Mundohet vël-lai i tretë. Ai ka bërë shtëpiatje. Nuk ka ikur. Atjepresim dashamirët.

- Shkon shpesh në Lim-jan?

- Shkoj. Isha edhe paraVitit të Ri. Më kënaqi boraqë binte. Erdha më 31dhjetor në Athinë për tafestuar Vitin e Ri bashkë mefëmijët.

- Kur do të shkosh?- Tani, me kismet të

Zotit do të shkoj për pash-kë?

- Për pashkë?- Do të shkoj se kam dy

javë pushim. Më shumë dotë shkoj tek motrat, tekvëllezërit, tek disa kush-ërinj që u bënë vite që nuki kam parë. Të shkoj të hapak gjizë me speca me ta.

- Ku? Në Tiranë apo...- Në Peshkopi, në Lim-

jan. Do të shëtis nëpër tëgjithë fshatrat: në Kastriot,Sohodoll, Brest, Muhurr,Trenë, Mustafaj, GrykëNokë, Çidhën... kudo kukam sojin tim dhe tëbabës...

- Ju paska marrë shumëmalli.

- Shumë...

Abdurahim Ashiku

Një ndër gazetarët eparë dibranë në Amerikë

IVZI (ROBERT) SHEMSI(14 Maj 1914 - 1 Maj 2008)

Dibrane në Në York, e pa tëarsyeshme ta nderojë atë memirënjohjen “Si një ndër di-branët e parë në SHBA që kon-tribuoi si gazetarë në “Zërin eAmerikës”.

Një miku i tij veprimtardibran i komunitetit, RexhepErbeli, e kujton atë si një dib-ran të mirë, të dashur dhe tëafrueshëm, njeri pa komple-kse, intelektual i zoti dhe ishquar. Erbeli, i cili moripjesë në varrimi e tij, tha seai u varros në kompleksin evarrezave qytetare në StatenIsland. Gruaja e tij Drita dhee bija Margarita, nipi ArijanShemsiu, kushëriri i tij TurhanRusi dhe dhjetëra dibranë tëtjerë morën pjesë në varrimine tij, javën e kaluar.

B.SINA

botime & studio grafike

l i b r a - r e v i s t a - g a z e t a

f l e t ë p a l o s j e - p o s t e r a - b r o s h u r a

k a r t o l i n a - f t e s a - k a r t v i z i t a

s h ë r b i m f o t o g r a f i k

0 0 3 5 5 4 2 2 3 3 2 8 30 6 9 2 0 6 8 6 0 3

m b b o t i m e @ g m a i l . c o m

mi r ë . . . . b uku r . . . . l i r ë . . . .

Maj 2008 - 1125nr.

emigracion Zyrtarja e çështjeve të emigracionit u premtoi dibranëve se do t’i ngrejë disa prejproblemeve të tyre deri në Zyrën e shtetit,për t’i dhënë, brenda kuadrit ligjorë një

rrugëzgjidhje sa më mirë dhe të shpejtë këtyre çështjeve.

Nga: BEQIR SINA, New York SATEN ISLAND NY: Shoqata

Atdhetare Dibra, me bazë në StatenIsland, aty ku jetojnë më së shumtiedhe emigrantët dibranë, në lokalin“Bella Vita”, të pronarit ngaKraja, Adem Cukaj, kishte përgati-tur një takim me zyrtarë të lart tëemigracionit. Në Shtetet e Bashkuaratë Amerikës, për momentin men-dohet se jetojnë mbi 15 mijë dibranë,dhe këta kryesisht janë tëpërqendruar në ishullin shtet StatenIsland. Në takim morën pjesë edheanëtarë të disa familjeve dibrane(familja Kërkuti), të cilat, kohët efundit janë të “goditur” nga një valëarrestimesh kundra emigrantëveilegalë. Takimi u thirr, duke marrëparasysh çështjet dhe problemet eemigracionit të komunitetit shqiptarnë SHBA. Çështje, të cilat janë edhemë shqetësueset e të kësaj shtrese,tek emigrantët në përgjithësi, në tëgjithë territorin e SHBA-së.

”Diapazoni i temave është shumëi gjerë, - tha në fillim të fjalës së tijkryetari i Shoqatës Atdhetare Dibra,në New York, z. Ibrahim Kolari.Tema profesionale që kanë të bëjnëme çështjet e emigracionit, si dhetema të lidhura me përgjegjësinë eemigrantëve në Amerikë, mbajtjanën arrest dhe në disa raste deritek depërtimi i tyre, marrëdhënietmidis ligjit e shtetit ku jetojmë, sidhe zbatimi i tyre do të debatohenme ekspertët e këtyre çështjeve dhedy zyrtarëve të lartë nga (District 3 -New York City (NY) Office, UnitedStates Citizenship and ImmigrationServices, United States Departmentof Homeland Security) .

Ai tha se ka dhe çështje teknikeqë do të diskutohen për çështje tëemigracionit nga zëdhënësi i kongre-sistit Vito Fosella. Shpresoj se do tëbëhet një diskutim shumë serioz, -shprehet ai, duke kërkuarnjë komunikim më të mirë midisproblemeve e shqetësimeve të emi-grantëve dibranë dhe përgjigjeve qëdo t’u japin atyre, dy zyrtaret e lartëtë çështjeve të emigracionit ”, - katheksuar në fillim të fjalës së tij kry-etari i Shoqatës Atdhetare Dibra, nëNew York, z Ibrahim Kolari.

ÇËSHTJET E EMIGRACIONIT

DHE SHQIPTARËT Qëllimi i takimit në lokalin “Bel-

la Vita”, me pronarbashkatdhetarin e suksesshëm nëfushën e biznesit Adem Çukaj, ikërkuar nga komuniteti dibran nëNew York ishte ngritja e shqetësim-it të madh të emigrantëve shqiptarënë New York e shtetet përreth tij, qëështë shfaqur këto muajt e fundit, tëcilat kanë të bëjnë edhe me “valën”e arrestimeve të “befasishme” të

Çështjet e emigracionit në SHBAshqetësojnë komunitetin shqiptar

Megjithëse punojnë tash më shumë se 10-15vjet në SHBA dhe paguajnë taksatrregullisht, kanë blerë shtëpi dhe kanë biznese të rëndësishme e të suksesshme në New York,rreth e përqark tij, zyrat e emigracionit i kërkojnëpër t’i kthyer nga kanë ardhur ose dhe shkojnënë mes të natës për t’i arrestuar shqiptarët.

disa emigrantëve shqiptarë pa doku-mente, mbajtja e tyre në burg dhederi tek kthimi në atdhe i disa prejtyre. Emigrantë këta të quajturilegalë, të cilëve drejtësia amerikanederi tani u ka mohuar lejeqëndrimine tyre në SHBA.

Ajo që është shumë shqetësuese,u tha në takim me drejtoren e Zyrëssë Emigracionit në Distriktin -3,Andrea J. Quarantillo, (District 3 -New York City (NY) Office, UnitedStates Citizenship and ImmigrationServices, United States Departmentof Homeland Security) është se Zyrae Emigracionit në New York ështëduke arrestuar dhe trajtuar si emi-grantë ilegalë dhe “shkelës të ligjit”edhe shqiptarët, të cilët kanë më sedy dekada që jetojnë e punojnë këtunë New York. Madje, edhe nga ataka njerëz pa probleme me policinëdhe shtetin amerikan. Taksapaguesdhe pronarë biznesesh dhe kanëblerë edhe shtëpi. Kanë fëmijë të lin-dur këtu dhe shkolluar e edukuarkëtu.

Me këtë rast, me gëzim të madhu prit në takim dhe lirimi pas dymuajve mbajtje në burg, e njërit prejdibranëve të prekur nga këto çështjedhe probleme me emigracionin. Aiquhet Namik Kërkuti. Ndërkohë, qëbabai i tij Ruzhdi dhe xhaxhai i tijende mbahen në burg të emigracion-it.

SHQIPTARËT, “VIKTIMAT”E DREJTËSISË AMERIKANE

Fillimisht, ajo u kërkoi të pran-

ishmëve t’i bëjnë pyetje dhe të shfa-qin shqetësimet e tyre lidhur meçështjet e emigracionit. Anëtarë tëfamiljeve të cilët morën fjalën prekënçështjet më prekëse të komunitetitshqiptar. Kështu, njëri prej tyre ngritidomosdoshmërinë e diskutimit dhedhënies se një rrugëzgjidhje në fa-vor të atyre shqiptarëve, të cilët,megjithëse punojnë tash më shumëse 10-15 vjet në SHBA dhe që kanëpaguar taksat rregullisht, kanë blerështëpi dhe që kanë biznese të rëndë-sishme dhe të suksesshme në NewYork e rreth e përqark tij, por që zyrate emigracionit i kërkojnë për t’i kthy-er nga kanë ardhur ose shkojnë nëmes të natës duke arrestuar sh-qiptarët.

Si qytetarë amerikanë jemi tëgjithë të obliguar të zbatojmë ligjinamerikan. Mendojmë se këto çka pondodhin duhet të jenë vetëm për ataqytetarë amerikanë legalë apoilegalë, të cilët kanë kryer krime,kanë probleme me shtetin dhe nukjanë të rregullt me taksat. Ata llojemigrantësh ilegalë janë për t’i kthy-er ose për t’i burgosur, por jo ata qëkanë qenë e janë ende në rregull metë gjithë legjislacionin amerikan, mepërjashtim të lejeqëndrimit. Kjo nuk

është e arsyeshme për të kryer njëveprim të tillë. Raste të tilla –u thames lotëve dhe dhimbjes, po shkatër-rojnë edhe bizneset e tyre e deri edhefamiljet e emigrantëve shqiptarë.

INTEGRIMI I PLOTËI SHQIPTARËVE NË

JETËN AMERIKANE... Zyrtarja e çështjeve të emigracionit

Andrea J. Quarantillo tha se do t’upërgjigjej shqetësimeve dhe u shprehse ishte e gatshme të dëgjojë prob-lemet e komunitetit shqiptar në shte-tin e New Yorkut dhe përkatësisht nëdistriktin ku ajo shërben, Distriktin3. Ajo, mbasi dëgjoi me vëmendjedisa nga shqetësimet e shqiptarëve,u premtoi atyre se do t’i ngrejë disaprej problemeve dhe çështjeve tëtyre deri në Zyrën e shtetit, për t’idhënë, sipas saj brenda kuadritligjorë një rrugëzgjidhje sa më mirëdhe të shpejtë këtyre çështjeve. Ajotheksoi se ishte e befasuar së për herëtë parë në punën e saj me grupe em-igrantësh nga komunitetet e ndryshmenë SHBA, shihte një komunitet kaqtë integruar në jetën amerikane.

Sidomos asaj i ka bërë përshtypjetë madhe eksenti i gjuhës angleze,përdorur nga shqiptarët gjatë këtijkomunikimi. Quarantillo, - tha se“sinqerisht nuk arrita të kuptojë seisha mes shqiptarëve apo ndonjë gru-pi me qytetarë amerikanë”. Mirëpoajo tërhoqi vëmendjen se komunite-ti ynë duhet të edukohet më shumëme çështjet e emigracionit. Dhe tëketë shumë kujdes me avokatët, tëcilët po i “rrjepin” klientët e tyre mekëto çështje. Madje, ajo rekoman-doi se ka edhe zyra qeveritare, të cilatmerren me çështjet e emigracionitdhe janë falas.

Takimi u mbyll me mundësinë etakimeve të tjera më të zgjeruara tekomunitetit shqiptar dhe zyrtarëve tëemigracionit në New York.

Prof. Dr.Mark Tirta

Të thuash se në të nëntë malet e Dibrës, po dhe në fushë të saj, ka

grupe popullsie, sado të pakët, me pre-jardhje nga Mirdita. Gjinia Fanda nëShumbat të Ujë e m’ Ujës ka ardhurdikur nga Xhuxha e Fandit. Po kështuvllaznia Kaza e këtij fshati e ka pre-jardhjen nga Oroshi i Mirditës. Grupime banim në Vleshë të Ujë e m’ Ujëska ardhur nga Selita e Mirditës, ndërsaDypjaka e ka prejardhjen nga Shën Palii së njëjtës krahinë. Po kështu Biba nëVleshë ka ardhur nga Selita e Mirditës,ndërsa Pali nga Shën Pali, si sipër.Shënojmë se farefiset a gjinitë mebanim në Muhurr si: Çoku, Voci, Voka,Laci, Farruku, Kaleshi, Sina (Loci) janëme origjinë të hershme nga Mirdita.Dine Hoxha me Ballën, Preçin janëMarkaj e të ardhur motit nga Mirdita.

Në Zallë-Dardhë farefisi Murati ësh-të gjak me Çokun në Orosh e pra tëardhur prej andej. Sala në Qidhnë ësh-të fis me Ndokun e Zajsit në Selitë(Mirditë). Në Grykë të Vogël: Leka,Lleshi, Markja janë me prejardhje ngaKurbneshi i Selitës. I jati i Markut kaqenë quajtur Zog, pra nga Zogajt eKurbneshit. Prej tyre është formuar dhefshati Zogjaj i Dibrës, me farefisin Lle-shaj, që janë në zanafillë të njëjtët meZogajt e së njëjtës rrënjë. Pra i kësajrrënje është dhe farefisi i Haxhi Lleshit.Zogjajt e Dibrës, sipas traditës së her-shme, njihen si “katund i 12 shtëpive”,si më të parat, më të themelit. Më vonëjanë shtuar shumë e përhapur në visetë ndryshme të Dibrës e më tej.

Në Qafë – Murrë ka disa farefise agjini prej Mirdite a vise afër me këtëkrahinë. Leka, Biba e Lleshi janë tëardhur nga Lura a viset afër saj e nukbëjnë martesa mes tyre, duke e kon-sideruar njeri – tjetrin të afërt në “gjake gjini”. Ndërsa Nikajt, Daçi, Mandreka,Toka, Prejsi janë të ardhur herët ngafshatra të Mirditës. Biba e Lleshi janëtë ardhur nga malet në Mirditë e prejkëtej në Qafë – Murrë ku banojnë dhesot. Neka, Duka e Përhati e kanë zana-fillën e tyre më të largët, sipas vetëdijessë vetë banorëve, nga Hasi i Gjakovëse prej andej janë ngulur në Mirditë; mëvonë janë shpërngulur nga kjo krahinëe janë vendosur më Qafë – Murrë. EdheGjera e Turja e kanë prejardhjen ngaMirdita.

Në Katundin e Ri në Arape kaardhur e është ngulur aty Nikolli prejMirdite. Cani e Lleshi më parë kanëardhur nga Mirdita në Bulaç, herëtshumë, e më vonë nga Bulaçi kanëardhë e ngulë në Katund të Ri ku je-tojnë edhe sot. Edhe Nezha i Arapesështë i ardhur nga Mirdita.

Mirditadhe Dibra

12 - Maj 200825nr.

Çfarë kishte në programin të ansamblit “Liman Kaba”të Dibrës së Madhe ?

Ishte se në programin e ansamblit “Liman Kaba”, tëDibrës së Madhe, kishte më shumë këngë e valle memotive patriotike. Aty bëhej zgjimi i këngës populloreshqiptare, kryesisht nga kjo trevë e dalluar në historinëe kombit tonë. Por kënga patriotike, tek ansambli “LimanKaba”, gjeti edhe më “frymëmarrje” dhe i kalojë kufijtëe Dibrës. Ky ansambël - i këndojë këngët e Bajram Currit,në një kohë që në ish- Jugosllavinë që nuk ekzistonishte shumë e rrezikshme të këndoje figurave të tillakombëtare. Ishte koha që asnjë ansambël ose këngëtarnuk këndonte për Ded GjoLulin, Jakup Ferren, e deritek kënga e shkronjave shqipe, “Alfabeti i Shqipes”.

Gjithçka çfarë bënte ansambli “Liman Kaba” në atëkohë, ishte e mbushur plotë me sakrifica dhe me vësh-tirësi e vuajtje.”Shpërblimi” ynë ishte që pas çdo kon-certi, si në Dibër dhe qytetet e tjera në viset shqiptare,e sidomos në Kosovë, të shoqëroheshim nga thirrjet nëzyrat e policisë për biseda informative siç i quanin ataatëherë. Mirëpo , si për çudi më kujtohet se asnjëri prejpjesëtarëve të ansamblit,”Liman Kaba”, nuk u thye, dhenuk u ndal në rrugën e tyre të përcjelljes së këngës evalles dibrane, tek shqiptarët kudo në Kosovë, e Maqe-doni dhe deri në Shqipëri.

Dhe mendojë se ia arritëm qëllimit. Jo vetëm qëfituam adhurimin, duartrokitjet dhe brohoritjet e pub-

I N T E R V I S T Alikut të shumtë kudo që na ndoqi, por se mbajtëm edhetë gjallë kudo ku shkuam frymën kombtare. Ne bëmënëpërmjet këngës edhe zgjimin e shumë këngëtarëve, tëcilët megjithëse ushtronin aktivitetin e tyre, por disi të“censuruar” nga regjimi. Mbas nesh u ri-aktivizuan sho-qëria muzikore”Agimi” e Prizrenit, “Xhemal Gaba” ePejës, shoqëritë muzikore të Gjakovës, Ferizajt,Prishtinës,Mitrovicës, Gjilanit, e të tjera që nuk më kujtohen. Veçasaj që nën shembullin tonë, u ngritën edhe shoqëri tëtjera muzikore, edhe në diasporë. Një punë e mirë u bëedhe në Gllogovc - Drenicë, ku në saj të punës sonë ungritë, edhe ansambli i parë i kësaj ane, e cila më pasbëri emër në të gjithë Kosovën.

Nga momentet më të veçanta, kë veçoni?Është shumë e vështirë të të jap një përgjigje të saktë

për këtë pyetje. Pasi që janë aq shumë saqë do t’i mbet-sha “borxhli” vetvetes nëse do të harroja dikë. Kështu qëmë duhet të veçojë një rast, i cili nuk harrohet kurrë. Aiështë ku jepnim koncert me rastin e 500 vjetorit, të vde-kjes së heroit tonë kombëtar Gjergji - Kastrioti Skënder-beu, në qytetin kreshnik të Gjakovës. Aty këndovakëngën, “Skënderbeu tek Guri i Vashës”, dhe ansamblitLiman Kaba, në këtë manifestim iu dha nderi ta mbyllatë manifestim të madh kulturorë. Dhe e paharrueshmedo të mbetet në jetën time, kënga ime në fund të kon-certit në stadiumin e lojërave sportive me dorë, në pran-inë e rreth 7.000 vetëve, të cilët, si në korë spontanisht,

bashkë me mua kënduam së bashku“Skënderbeu tek Guri i Vashës”. Mëpas turma e njerëzve të ekzaltuar thër-risnin fuqishëm, ”Dibra - SulejmanBorova - Gjakova”.

Çfarë suksesesh keni arritur ?Kemi arritur të marrim disa

mirënjohje në manifestimin muzikor“Akordet e Kosovës”.”Fyellin e Artë”në festivalin e Ditëve të Ilidenit,qytetin e alfabetit shqip në Manas-tir. Në festivaln e Ferizajt, kemimarrë disa çmime. Ndërsa kulminqë arritëm më 1977, në një konkur-rencë ndërkombëtare, ku morën pjesëansamble nga e gjithë bota dhe an-sambli “Liman Kaba” i Dibrës sëMadhe zuri vendin e parë.

portret“Ju keni zgjedhur rrugën më të shkurtër përnë zemrat e njerëzve - muzikën, ndaj urojmëqë kënga mos t’ju pushojë kurrë”.

Nga: BEQIR SINA

Në një material biografik, në librin “Një jetë me Shoqërinë

“Liman Kaba” të Dibrës, mësojmëse këngëtari Suljeman Borova, u lindnë Dibër të Madhe, ku e kreu sh-kollën fillore, ndërkaq shkollën emesme të tekstilit e kreu në Gjak-ovë. Rrjedh nga një familje e nder-shme dhe bujare e Dibrës, ku përveçpunës pasion e kanë pasur edhekëngën, sepse pos Sulçes, i cili bëriemër në fushën e muzikës popullore,shumë nga paraardhësit dhepasardhësit e familjes së tij kanë kën-duar apo luajtur në instrumente tëndryshme muzikore.

S’ka dyshim, Sulejman Borovaështë njëri ndër yjet e muzikës pop-ullore shqiptare në përgjithësi dhe ikëngës dibrane në veçanti. Filloi tëkëndonte që në fëmijërinë e tij tëhershme. Talentin e tij i pari e zbu-loi Abedin Shehu-Dervishi, për tainkuadruar menjëherë në grupinmuzikor të shkollës, së bashku meMitko Stratshevskin dhe Emihan Ba-hollin (e cila mërgoi në Turqi), tëcilët më vonë u bënë emra të njohurnë interpretimin e këngës popullore.

Qysh në paraqitjen e tij të parënë garat e shkollës në vitin 1953,Sulçja dallohet nga moshatarët e vetkëngëtarë, ndaj me meritë zë vendine parë ndër talentet e rinj.

Nga ky vit kënga do ta shoqërojëSulejmanin gjatë tërë jetës së tij, ndajshpejt atë e ftojnë në Shoqërinë eposariformuar të Dibrës së Madhe,ftesë kjo që ai e pranoi mekënaqësi(viti 1955).Kështu Sulçjabëhet njëri ndër shtylla kryesore tëSHKA “Liman Kaba”, për t’i kënaqurvite të tëra dashamirët e këngës pop-ullore shqipe në të gjitha trojet tona.Zëri i tij i bukur gjente zbatim prak-tik në interpretimin e këngëve lirikee sidomos atyre epike, ku Sulçja medevocion u këndonte heronjve tanëkombëtarë dhe ngjarjeve të shënu-ara të popullit tonë, sidomos atyreqë kishin të bënin me dibranët dheme krahinën e Dibrës.

Për fat të keq, një karrierë e sh-këlqyeshme prej këngëtari popullordo të këputet në vitin 1987, kurtragjedia familjare, e ndau Sulçennga kënga dhe dashamirët e shumtëtë zërit dhe interpretimit të tij, sepsepikëllimi për djalin e humbur qe mëe fortë se dashuria e tij jetike-kënga.Megjithatë, mbeten të paharruarainterpretimet e tij si para adhuruesvedibranë, po ashtu edhe gjithandej kuparaqitej si anëtar i SHKA “LimanKaba”, si solist i Radio Prishtinës,apo në festivale të ndryshme në venddha jashtë.

Sulejman Borova, ishte njëri ndërinterpretuesit e dalluar të grupit pop-ullor të Radio Prishtinës i prirë ngaQazim Oruçi, pjesëmarrës ishumëfishtë i festivalit “Akordet eKosovës” (në duet me ShahindereBërlajollin zuri vendi e tretë mekëngën “Vasha dibrane” te NazmiKabës), pastaj i Festivalit Folklorik “Ditët e Ilindenit” në Manastir (shpal-let solisti më i mirë dhe nderohet meshpërblimin e parë të Festivalit”Fyelli

Kur këndonte Sulejman Borova edhebilbilat pushonin këngën

Sulejman Borova - është njëri ndër yjet emuzikës populloreshqiptare në përgjithësidhe i këngës dibranenë veçanti. Ai dheansambli ”LimanKaba” përcjelljellkëngën dhe vallendibrane tek shqiptarëtkudo në Kosovë,Maqedoni dhe deri nëShqipëri e diasporë

i Artë”), merr pjesë jashtë konkurrencenë Festivalin”Kosovarja këndon” tëFerizajt dhe në Festivalin Ndërko-mbëtar të Folklorit në Zagreb tëKroacisë(ku SHKA “Liman Kaba” zëvendin e parë),etj.

Është njëri ndër solistët e popu-llarizuar të RTV Prishtinës e të Shk-upit, anëtar shumë vjeçar i Estradës“Lyra e Kosovës” dhe lauerat i shumëshpërblimeve e mirënjohjeve. Pra,një karrierë e pasur prej këngëtaripopullor, për vetë SHKA “ LimanKaba”, dhe mburrje për qytetin eDibrës.

Sulçja në kujtimet e veta veçonrastin kur së bashku me NexhmijePagarushën e ftojnë të marrë pjesë siveteran ne kremtimin e 25- vjetorittë RTV Shkupit si dhe shpërblimin“Fyelli i Artë” nga Festivali Folkloritnë Manastir. Sulejman Borova thotë;se për ngritjen e tij profesionale, postalentit te padiskutueshëm, kontributtë veçantë kanë dhënë sidomos ko-mpozitorët dibranë i ndjeri MusaPiperku, e Nazmi Kaba, por edhe tëndjerët Rexho Mulliqi e Lorenc An-toni, pastaj Qazim Oruçi, PërparimTomçini.

Pas paraqitjeve shumë të suk-sesshme nëpër koncertet e SHKA“Liman Kaba” në Dibër, Maqedoni,Kosovës, SHBA, Shqipëri e në vendetë tjera, për këtë këngëtar ka pasurshkrime mjaft afirmative në mjetete informimit masiv, sidomos në“Rilindja” e në “Zëri” të Prishtinës,në “Flaka” të Shkupit, në gazetën “Drita” të Tiranës, etj. Sulejman Boro-va ka pasur paraqitje shumë të suk-sesshme në emisionet muzikore tëRTV të Shkupit, të Prishtinës dhe tëTiranës.

Si përfundim për këtë këngëtar mësë miri do të qëndronin fjalët epërkushtimit që ia shkruandashamirët e këngës popullore nëLaç të Shqipërisë, në librin që aidhuruan pas koncertit të SKA “LimanKaba” në këtë qytete më 1972; “Jukeni zgjedhur rrugën më të shkurtërpër në zemrat e njerëzve - muzikën ,andaj urojmë që bilbili të cilin e keninë gurmaz mos t’ju pushojë kurrë”.

Aktualisht Sulejman Borova ësh-të i mërguar dhe jeton së bashku mefamiljen e tij në New Jersy. Vizitonshpeshherë Dibrën, dhe Kosovën përt’u takuar me kolegët e tij.

Ansambli “Liman Kaba”në një turne

Maj 2008 - 1325nr.

kulturëNga: Agron TUFA

Babai ka kthyer nga Greqia, pasdite vonë, kur ai ende flinte. Në shtëpi gjendet vetëm Blerimi i vogël me të ëmën.Vëllezërit dhe motra kanë shkuar me pushimet verore te

daja.Blerimi i ka lënë pa prekur dhuratat. Atë nuk e tërheqin

lodrat, rrobat, bombonet, as veza kindersurprizë.Ai sillet nëpër këmbët e të atit, fytyrën e të cilit mundohet

ta kujtojë, por nuk mundet.“Po sikur ky të mos jetë babi, por një njeri tjetër?”Fytyrën e tij Blerimi mendon se e ka parë dhjetëra herë në

rrugë, sa herë del me shokët. E sheh me dyshim të atin dhe iduket se pas tij fshihet një tjetër.

Mandej turret shigjetë dhe i trishtuar, e fsheh turirin nëgjirin e mamit.

I ati i buzëqesh, e merr hopa, mundohet t’i pëshpërisë cafjalë përkëdhelëse, por Blerimi nuk ua di kuptimin dhe s’dipse, ato që i thotë i ati, i duken pa kuptim.

Ai i afrohet pas çdo fjale të këtillë të ëmës dhe e pyet nëfshehtësi të plotë, duke i çuçuritur në vesh:

“Mam, ç’do të thotë carcami?”“Mam, ç’do të thotë, oj boçe gështenje?”“Mam, ç’do të thotë picirruk? Po kacamisër?”“Ç’do të thotë, mam, tarnanaq? Po rrapatush?”“O mam, unë nuk e di ç’do të thotë pupalesh! Ma thuaj,

mam, ma thuaj, ç’do të thotë kacagjel?”Fryn një fllad i rreshkur drejt e nga hamullorja e korrur.Ka rënë muzgu.

I ati ka dalë në verandë bashkë me xhaxhi Bashkimin,sahatçiun e ujit. Ai ka lënë shatin e madh ndanë gardhit tërënduar nga kacavjerrja e kungujve, përplot lule të verdha tra-jtë hinke, stërpikur me pluhur të verdhë poleni.

Mbi verandë varet shtrazë tenda e hardhive me vile të pa-pjekura.

Dëgjohet rrufitja e kafesë që sjell mama.Mandej, mama sjell me tabaka edhe dy kupëza të vockla

kristali.Blerimit i duket se ato dy kupëza të kthjellëta u ngjajnë dy

syve të mamit.Qelqi me lëngun e tejdukshëm të pijes vetëtin nën llampën

e dobët të verandës.

“Fjalor me shprehje e njësifrazeologjike nga Dibra” është njëvepër e re e autorit të njohur dibranMevlut Buci, që sapo ka dalë nëqarkullim. Mevlud Buci tashmë ësh-të autor i disa veprave të llojeve egjinive nga më të ndryshme letraresi vëllime në poezi e prozë për tërritur e fëmijë, publicistikë letrare,vështrime historike e kritikë letrare,poema satirike e sidomos me disapërmbledhje të suksesshme volumi-noze me fabula, aforizma, epigramee epitafe që përbëjnë një kontributreal në letërsinë tonë. Mund të për-mendim këtu botimin dinjitoz“Metafora e shpirtit” të vitit 2000me rreth 1500 aforizmaapo përm-bledhjen “Krushqit e korbit” me fab-ula, satira, epigrame, etj., ribotim ivitit 2002.

Në të gjitha botimet e MevludBucit vihet re një dëshirë e madhepër të shpalosur bukuritë e gjuhës sëpopullit në pasqyrimin e ndjesiveartistike.Këtu ka gjetur një mbësh-tetje të fuqishme arti i tij, në tra-ditën, kulturën e krijimtarinë popu-llore, duke u shquar si një njohës imirë, si një mbledhës i zellshëm ifolklorit dibran, veçanërisht atij tëKatër Grykëve, ku me aq zell epërkushtim punoi për dekada tëtëra.Në një mjedis të tillë, ku si gur-ra e maleve buronte krijimtaria pop-ullore aq e gjerë dhe e pasur, në këtëoaz vlerash gjuhësore e letrare, au-tori arriti t’i përvetësojë, t’i mbledhëe të na i dhurojë sot në këtë botim

B l e r i m iDy burrat cakrrojnë gotat.“Gëzuar e shyqyr që i gjete shëndoshë!”, thotë xhaxhi Bash-

kimi.Sërish rrufitja e trashë e filxhanëve të kafesë.Brenda në sallon, dëgjohet zhurma e gjalpit që bën shamatë

në tigan e, pas pak, - era e karateristike e qepës së njomë.Blerimi i vogël ka rënë përmbys mbi çimento, rrëzë këm-

bëve të burrave dhe nxit me një fije kashte gruri dy thnegla, tëmësyjnë njëra-tjetrën.

Mandej vjen sërish mama, e veshur me petka të reja dhenjë përparëse të bardhë e të qëndisur me lajle vishnje dhe tëgjelbër.

Ajo sjell pjata të mbushura me sallatë të freskët dhe mishtë skuqur.

Mami duket shumë e re. Gati-gati, më e bukur se edukator-ja e Blerimit.

Blerimit i vjen inat që e kanë harruar.Dy-tre herë ai bën përpjekje të thotë diçka:-”Ba, o ba!”Por babi është i zënë. Ai i lyp çiftelinë mamit, e merr në

dorë dhe, si i shtrëngon telat disa herë, shtrëngon e mbledhbuzët dhe provon akordin e kërkuar.

Blerimi i vogël s’di ç’të bëjë: ashtu, përmbys, cyt me fijene kashtës dy thneglat që prore ikin të pakënaqura nga ky afrimi dhunshëm.

Blerimi dëshiron heshturazi që xhaxhi Bashkimi të marrëshatin e tij të madh dhe të shkojë pas ujit.

Sa keq! Kjo nuk do të ndodhë shumë shpejt. Babi e kagjetur akordin e kërkuar dhe, pasi i bie një copë herë çiftelisë,ia nis një kënge të mërzitshme:

“Ej, mahmut Daci, more...”Kënga është e gjatë dhe Blerimi i vogël mundohet të përqen-

drohet me fijen e kashtës mbi thneglat që s’duan e s’duan tamësyjnë njëra-tjetrën, gjersa të sosë kënga.

Xhaxhi Bashkimi ka dredhur prej qeses së tij “Tarabosh” dycigare të trasha, të fryra në mes, që Blerimit i duken si dyhardhuca me barrë. Njërën ia hedh babit të Blerimit përkun-druall, mbi tavolinëzën e gostisë, afër pjatës së mbushur me

patate të skuqura.Babi është i zënë me fjalët e këngës: “Mahmut Daci, mor

ç’na paska thanë –eee...”. Babi vetëmse tund kokën në shenjëfalenderimi.

Blerimi i nguc sërish thneglat që duan të largohen dhe kërkontë marrë disi pjesë edhe ai në këngë, andaj, herë pas here,zhuzhin:

“E daci, daci, o hej... Daci bre, daci, o hej...!”I ati i tund kryet kërcënueshëm Blerimit. I ngrysur, balli i

t’et zbret vertikalisht midis dy vetullave. Por Blerimi nuk esheh. I mahnitur me dy thneglat, ai shpall gjithë gëzim:

“O ba, shih, o ba, shih, shih: po qihen!”Çiftelia ndalet. Zëri i t’et pushon dhe mandej, Blerimit të

vogël i erren sytë nga një flakurimë ndëshkuese. Sytë i qesinlotë:

“Qafir! Mistrec! Këput qafën, kopilhane bre...!”, ulërin iati.

“Mos, mos i bjer, pashë Zotin! Po ai ashtu kërthi...”Blerimi i vogël gëlltit lotët. Buza i dridhet. Flegrat e hundës

i zgjerohen dhe ato ia shpon një shije e athët. Sheh i tronditurtë atin. Tani Blerimi bindet: ky nuk është i ati, por thjesht nëvend të tij, ka hyrë në shtëpi një njeri i huaj. Babi nuk e di senë vend të tij...

Blerimi i vogël ndjen se ia lag diç buzën e sipërme, mandajpika të errëta i bien si shi i zi mbi bluzën e bardhë me lepurveshgjatë që e ëma ia vishte veç ditët e festave. Ai turret idëshpëruar tek ëma:

“Gjaku... gjaku... mam, gjak!”, por nuk qan.E ëma e merr për dore dhe, pa nxjerrë fjalë prej goje, e çon

në banjo tek lavamani. Në vishkullën e ujit që rreh bardhësinëe lavamanit, ajo i lan hundën, i përkëdhel flokët, i thotë qin-dra fjalë të ëmbla, me zë të dridhur e të përmallshëm, mandej,e fshin, e puth dhe e merr në krahë.

Blerimi e shtrëngon fort përqafe dhe ndjen se faqja i lagetpas mollëzave të mamit. Mandej ai ia fshin vetë sytë mamitme pëllëmbën e pasigurt që i dridhet, struket në përqafim,duke menduar me ngulm e lumturi ngushëlluese:

“Sa mirë që Zoti s’ka harruar të sajojë Mamin!”

“FJALOR ME SHPREHJE E NJËSI FRAZEOLOGJIKE NGA DIBRA”

dinjitoz, si një tufë lule të rritura nëshpirtin e popullit shprehjet e njësitëfrazeologjike, idiomat e vlerat tjerasemantike të gjuhës së gjallë shqipe.

Ky botim ka për objekt të shpal-osë disa prej vlerave të gjuhës sonë,të na njohë me njësi e shprehjefrazeologjike që janë karakteristikepër një krahinë të veçantë, siç ështëDibra, të na japë kuptimin e tyre,vendin ku i gjeti, përdorimin e tyredhe ne njëherësh të shijojmë buku-ritë e të folurit dibran,përdorimet efigurshme të fjalëve e shprehjeve plotngarkesë emocionale.Të tilla punëduan mund, kohë dhe përkushtim tëjashtëzakonshëm, duan përgatitjeprofesionale për trajtimin shkencortë lëndës, duan aftësi që këta njësigjuhësore të vendosen në korniza tësigurta të një studimi shkencor.

Fjalorë të tillë për njësi e shpre-hje frazeologjike janë botuar rrallëtek ne e sidomos krahinor.Shumë ngakëto njësi janë mbledhur prej viteshnga Instituti i Gjuhësisë dhe i Kul-turës Popullore dhe ruhen në kar-totekat përkatëse. Ata nga më për-

faqësueset u përfshinë në “Fjalorin egjuhës së sotme shqipe”,1980 dhejanë trajtuar sipas disa parimeve ekritereve të njohura në përputhje meklasën leksiko – gramatikore. Por kjonuk do të thotë,se puna ka mbaruaratje, sepse gjuha zhvillohet, lëviz,ndryshon e pasurohet vazhdimisht.Kështu ka vepruar dhe Mevlud Buci,që, pergjithësisht, ka sjellë diçka tëre, diçka të veçantë, që, edhe psekrahinore,mund të zërë vend në trun-gun e gjuhës letrare. Në shumicën erasteve është gjetur drejt gjymtyrakryesore leksikore dhe në bazë të tyresipas rendit alfabetik është është bërërenditja.Këtu mund të kishte vend,ndoshta, për gjetje më përfaqësuese,për një përzgjedhje më të mirë, që,padyshim, autori do ta ketë parasy-sh në ndonjë ribotim të mëvonshëm.Nuk duhej mbetur vetëm në gjym-tyrët emrore, por dhe ato foljore,mbiemërore etj., dhe duhej përcak-tuar më mirë gjymtyra që mbart kup-timin themelor të njësisëfrazeologjike. Le të sjellim këtu ndon-jë shembull si; valle laknash, i ka

paret me gjaca mullës, etj., ose, tazëmë, për fjalën arkë,mund tëjepeshin gjetje më të bukura, që për-doren në ligjërimin popullor e nëfolklor: si miu mbas arke ose siçthuhet në një këngë të njohur lirike:Këto mujt e gjatë/do t’i shkruj nëkartë,/Do t’i msheli n’arkë...(mshelin’arkë – nuk do t’i prek me dorë, dot’i ruaj me kujdes, etj).

Autori e sqaron që në fillim lex-uesin se mbi ç‘kritere është ndërtuarvepra, si duhet përdorë, si duhet lex-uar, për ta orientuar lexuesin e thjesh-të që ta kuptojë frazeologjinë. Ështëdhënë shpjegimi i frazeologjisë,shembujt, vendi ku është marrë, sidhe shënime të tjera sqaruese që janëtë domosdoshme për vepra tëtilla.Një risi tjetër mendoj se na sjellautori me mallkimet dhe urimet kar-akteristike dibrane, me listën e em-rave të subjekteve, që, njëkohësisht,janë mbartësit më të shquar të vler-ave gjuhësore, që i kishim e s’i kemiose i kemi e nuk do t’i kemi pas disavitesh.

Kuptohet, që një libër i këtij lloji,

e për më tepër një Fjalor i tillëfrazeologjik i një prej trevave më tëpasura të shqipes, nuk mund të jetëkurrë i përsosur, por është patjetërnjë kontribut shumë i çmuar për sh-tresa të gjera shoqërore, për shkollëntonë, mësuesit e nxënësit, për studi-uesit e gjuhës shqipe, për shkrimtarëtqë duan ta pasurojnë e t’i zgjerojnëmundësitë shprehëse të tyre, përgazetarët e medias së folur e të shk-ruar e për të gjithë të interesuarit.

Gjej rastin, që, duke marrë sot nëdorë e lexuar me vëmendje librin etij, ta përshëndes e t’i uroj botimetë tjera me vlera letrare e gjuhësore.Këtë do ta bënte çdo lexues e çdodashamirës i fjalës së ëmbël e tëbukur të gjuhës shqipe.

N.PLAKU

Një libër i këtij lloji, e për më tepër një Fjalor i tillë frazeologjik i një prej trevavemë të pasura të shqipes, nuk mund të jetë kurrë i përsosur, por është patjetër njëkontribut shumë i çmuar për shtresa të gjera shoqërore, për shkollën tonë, mësuesite nxënësit, për studiuesit e gjuhës shqipe, për shkrimtarët që duan ta pasurojnë et’i zgjerojnë mundësitë shprehëse të tyre, për gazetarët e medias së folur e tëshkruar e për të gjithë të interesuarit.

“Sa mirë që Zoti s’ka harruar të sajojë Mamin!”

14 - Maj 200825nr.

kulturë-Jo, more burrë..I thashë bën si të tjerët senuk mund t’i thoja tjetër gjë.Fusha ishte e gjërëe mund të kulloste dhe ai...

E takova rastësisht në park kur po shëtiste memikun e tij.U përshëndetëm si miq të vjetër dhe

u pyetëm me njëri tjetrin siç ndodh zakonisht nëtë tilla raste.Vërtet më kishte marrë malli për ishkryetarin e kooperativës malore të Dushkut që ekisha njohur që para njëzet e ca vitesh...Ishtezbardhur nga flokët, por mbahej mirë.Trupi idrejtë, shpatullat e gjëra, fytyra bojë gruri tregon-te akoma burrin energjik që mbaja mend unëdikur.

-Qenke mirë nga shëndeti dhe më bëhet qejfi, ithashë me gjithë sinqerit e mirësi.

-Po, po mirë jam dhe deri tani falë Zotit jamedhe pa riparime kapitale, foli duke qeshur, dukeperifrazuar shoferët, kur u zgjatin jetën makinaveme përkujdesje.

-E çtë ketë ky more dashamirë, foli miku i tij,dhe vazhdoi duke qeshur...E shikon këtë bark, dhedrejtoi dorën duke ia lëmuar.Vetëm koka qengji ekecash ka ngrënë, lere pastaj ato të shkreta pulaqë dridheshin e fshiheshin ferrave sapo kalontekryetari afër shtëpive të fshatit...

-Mirë, o mirë se kur u ndanë ato na ranë, po timore shefi i tregtisë që i gjeje të gatshme në atoanekset e hoteleve, lere pastaj ca pula të tjera qëtë bënin fresk, sapo futje këmbën në lokale.I keharruar bëmat e gjëmat e tua e flet për ato bëmatqë ishin krejt të rralla si puna e presë së ujkut.Ekështu duke bërë shaka me këto miq të vjetër uulëm nën një hije blini dhe filluam të ndjellimkujtime të së shkuarës, siç bëjnë rëndom njerzitnë këtë moshë.

-Dëgjoni burra, foli ish kryetar Ramadani.Me tëvërtetë edhe e kemi ngrënë ndonjë berr, me rastepor jo kaq siç thonë njerëz të tillë si puna e Rremës,mikut tim.Ne ishim ato që natë e ditë rrinim aravee bjeshkëve sa tek gruri e misri aq edhe nga delete dhitë në mal.Lere plani që duhej realizuar seshkarkoheshe, por quheshe edhe armik e sabota-tor e shkoje në burg e në kokërr të plumbit.Apo ike harruar ti Rremë ato miqtë në Has, apo treg-tarët në Pukë se si përfunduan, pse u kalb ca mis-ër e u dogj stalla e deleve.

-Jo qe besa nuk i kam harruar dhe të besoj,porti e mbylle mirë dhe prandaj të mbajnë mend përmirë ata malsorë të varfër që edhe sot të respek-tojnë e flasin mirë për ty...E prandaj edhe unë shëtisi qetë me ty dhe pijmë një kafe me lezet në këtohije.

-Qe besa vazhdoi Ramadani, e di unë çkamhequr, por në hak nuk i kam hyrë kujt ama, dhesa kam mundur i kam ndihmuar ...E tani jam ikënaqur sepse siç thotë i urti jam shumë mirë sekam shëndetin dhe nuk i kam borxh kujt.Se pashëndet nuk shijon as jeta.Me borxhe nuk të zengjumi e nuk ndihesh asnjëherë rehat.E borxhi nukështë vetëm punë paresh por mund të jetë edhepunë poshtërsishë që ke bërë dikur, punë sher-resh që ke kurdisur ose më e keqja e të këqijave,borxhi i gjakut që po ndizet, jo pak, si në kohën emesjetës feudale...

-Ke të drejtë, i thashë i menduar.Se nganjëherëtë zënë rrugën e të fusin në intriga njerëz pa mor-al ose kriminel të lindur që jetojnë e pasurohenvetëm me poshtërsi.

-Mirë po flet, tha Rrema, se sinqerisht po dëg-jojmë shumë gjëra e disa janë edhe bidate që nuki ka njohur as ligji, as kanuni, lere pastaj njerz-illëku e kultura tradicionale.E mirësia, ndersh-mëria, solidariteti po quhen gjëra naive, cilësi tëtë paaftëve, frikacakëve...

-Po, po, vazhdoi Ramadani. Këto gjëra kishinfilluar qysh në kohën tonë.Filloi të quhej i zoti aiqë vidhte e mashtronte më shumë.Në koopera-tivë gjysma e prodhimit vidhej që në arë, lere pastajmë tej.Dhe ai hajduti ishte më llafazani e agresivi.Indershmi mbetej fukara edhe atëherë edhe sot.

-Mirë e ke ndërhyri Rrema, por i ndershmi mbe-tet i varfër.Në fakt duhet të bësh si gjithë të tjerëtse ndryshe falimenton...Ramadani buzëqeshi dhefoli...

-Po bëjmë muhabet dhe tani do tju tregoi njëndodhi të së kaluarës.

U mbush një shekull që kur veprimtaria e Qazim Likës arriti kulmindhe po afrohet shekulli kur shuhet jeta e tij, por jo vepra.

Libri që merr në dorë lexuesi në fakt është pjesëz e historisë. Ështëshkruar për një veprimtar e luftëtar të një kohe të vështirë, shumë tëvështirë. Një drejtues për disa vite me radhë në përbërje dhe në drejtimtë qëndresës së një krahine e më tej, kur luheshin fatet e Shqipërisë, siçështë fundi i shekullit 19-të dhe fillimi i shekullit 20-të. Flitet përQazim Likën dhe, sigurisht, që Qazim Lika nuk ishte hero i vetmuar.

Duke qenë i sigurt se nuk është thënë gjithçka për Qazim Likën, lështeg edhe për hulumtime të tjera. Ajo që më bëri që të shkruaj sa-dopak për të, (dhe e quaj pak), është mendimi kontraditor që ka sund-uar deri tani. Ishte një emër që përmendej dhe heshtej. Burrat e mençure bashkëluftëtar të tij, siç del edhe në këto pak tregime, duket se mbur-ren me emrin e tij. Ndonjë heshtte, ndonjë fliste edhe ndryshe. E drejtae tyre është që dikush ta shohë me një sy tjetër. Nuk është e thënë që tëgjithë të flasin me një gojë ose të jenë në një mendje.

Mund të them se Qazim Lika shkëlqeu në disa vite të historisë sonëkombëtare, duke qenë udhëheqësi kryesor i disa lëvizjeve popullore nëLumë dhe më kryesori në Kryengritjen e Shtator-Tetorit 1913, ku edhe uplagos. Njeriu s’ka çfarë t’i japë më tepër atdheut se sa jetën. Ketë kabërë Qazim Lika.

Për herë të parë e kam dëgjuar më 1978, në një aktivitet në Kukës,në 100-vjetorin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. U përmend dhe kaq.Anatemimi kishte arsyet e veta. Djali i tij, Ismaili, në vitet e para tëkomunizmit do të vdiste në burg si armik. Në Arkivin e Ministrisë sëBrendshme, dokumentet tregojnë se ishte i pafajshëm. Aty ndodhenkatër dëshmi të pafajësisë së tij, lëshuar me shkrim nga kryetarët ekëshillave të atëhershëm të fshatrave. Megjithatë, u dënua me vdekjedhe Apeli ia ktheu me burgim të përjetshëm. Dhe vdiq aty. Pra, ishtedjali i Qazim Likës. Ishte koha.

Së dyti, sa herë bëhej fjalë për Shpalljen e Pavarësisë, kur shkruhejpër Islam Spahinë, për Ramadan Zaskocin, Shaqir Palushin e ndonjëtjetër, ashtu rrëshqanas vinte fjala edhe për Qazim Likën. Por prap izbehur. Kur m’u dha rasti të shfletoj materiale (deri atëherë rezervat) nëBibliotekën Kombëtare, hasa në shkrimin e disa gazetave të viteve tëpara të shekullit 20-të emrin e tij. I përmendin çetën, drejtimin nëluftime, pjesëmarrje në kuvende etj. Dhe atëherë mendova se duhetvlerësuar më shumë se ç’është thënë për të. Se e meriton një shqyrtesëmë të plotë, e pashë të arsyeshme kur lexova intervistën dhënë gazetës“Shqypeja e Shqypënis”, më 1911. Materialet e Arkivit të Vjenës, ku aikomunikon me diplomatë, marrje e tyre me ketë figurë, e plotësonshtysën e punimit tonë. Mungojnë të dhënat nga Arkivi i Stambollit, tëcilat ndoshta kanë më shumë për të thënë.

Së treti, është interesant se shtysa kryesore kanë qenë disa intelektu-alë të Kalasë së Dodës. Them kryesore, se mes tyre pati edhe hezitime,që vinin nga mendime “të fshehura fisesh”, si reminishencë e së kalu-arës. Kjo e fundit ndoshta qe shtysa kryesore. Sigurisht, jo për inate,por për të vërtetën.

Së fundi, shkruhet për një figurë që deri tani ishte pothuaj e panjo-hur. Dua të vlerësoj kërkimet e studiuesit Shefqet Hoxha, që ishin tëparat që filluan ndriçimin e kësaj figure kohët e fundit, të cilat më kanëndihmuar dhe jam i detyruar, për etikë, t’i përmend dhe ta falenderoj.

Moisi Murra, studiues dibran, ka shkruar edhe para vitit 1990 njëartikull për Qazim Likën në gazetën “Ushtima e maleve”. Mirënjohjepër kurajon. Dibra e njohu për “Dëshmor, atdhetar i vjetër”.

Në këtë material vetëm sa kaluam disa aspekte të kohës: fundin eshekullit XIX dhe fillimin e shekullit XX. Kaq mundëm t’i ofrojmëlexuesit për veprimtarinë e Qazim Likës e duket se kemi lënë shumë pathënë. Edhe pse me mangësi, besoj se kemi thënë atë që është kryesore:Figurë e përmendur dhe interesante në kyçet e historisë tonë kombëtare.Figurë e anatemuar për vite të tëra për shkaqe politike. E kam thënë qënë hyrje, se kjo nuk është historia, por pjesë e saj; pra pjesë, që i vlenhistorisë.

FEJZULLA GJABRI

Tregim nga Hasan Leka

Bëj si të tjerët-Fol, fol e nxita, pasi e dija se ishte si thes i miel-

lit që po ta shkundësh, vazhdon të nxjerrë miell.-Isha në zyrë, atëherë dhe vjen një fshatarë e

troket.I them të hyjë dhe e përshëndes mepërzemërsi.Ishte Lami, bujku i dalluar që mependën e qeve punonte për ditë ku ishte vendi mëi vështirë.Natën aktivizohej në vaditje.Kish pesëfëmijë të vegjël si zogj të bukur e të pastër, por tëveshur keq që të pikëllonin shpirtin kur i shikoje.Eshoqja një grua zonjë ishte e sëmurë dhe mezibënte punët e shtëpisë.E kisha porositur brigadierinqë ta aktivizonte në ndonjë punë afër shtëpisë, porato mbaronin tre muajt e verës e pastaj ajo nukmund të shkonte larg në ara e pyje ku punonin tëtjerët.Më dhimsej ai njeri i ndershëm e i mirë.

-Urdhëro Lam, eja ulu këtu pranë sobës.-Tu rrit ndera or kryetar, rrofsh e shyqyr që të

kemi.Jam gjithë pluhur e më mirë po rri këtu kujam

-Jo Lam, jo, urdhëro e ulu dhe ndize njëcigare.Duart e ashpra i dridheshin e sytë i mbantepërdhe...E pyeta për fëmijët, gruan e skuadrën ebujqve.

-Mirë janë o kryetar, mirë por fëmijët duan tëhanë.E turpshme është por unë kam miell edhe përsot në shtëpi e nesër s’di ç’të bëj...Zgjata dorënmora një letër dhe plotësova urdhërin për maga-zinier Ivziun: I jepni letërprurësit një kuintal mis-ër, dhe vureni në llogarinë 14.

-Urdhëro, i thashë, shko e merre një kuintal mis-ër, bluaje dhe ushqe fëmijët.E pashë që i ndritifytyra.Mori letrën, e palosi me kujdes dhe e futi tekkutia e duhanit.

-Shko Lam dhe përpiqu të bësh si shokët...Jaandej afër shtëpisë tuaj janë ca misra të pavjela...Dilndonjëherë andej, se kanë harruar ca kallinj ham-ulloreve, bën si bën e mblidhi ata..Shko tani tekmagazina e merre misrin.Lami iku duke falenderu-ar dhe unë po mendoja për këtë njeri të ndershëmqë punonte natë e ditë e nuk siguronte dot as bukëne gojës.Të tjerët punonin por merrnin nëpër aramisër e fasule, diku natën e diku në zheg, memarifete nga më të ndryshmet.Vishnin xhupa mexhepa të mëdhenj dhe në darkë i mbushnin mefasule.Kaluan disa javë dhe prapë më vjen Lami.Mëkërkoi prapë një kuintal misër duke qarë hallin etij.I a dhashë prapë një letër që të merrte dhe njëkuintal tjetër.Para se të largohej i thashë...

-Po pse more Lam nuk bën si shokët...Ti nuk jemë pak i zoti se ata.Përpiqu e shikoj si bëjnë ato,bën edhe ti.Ç’ti thoja tjetër...

-Po bre kryetar, por unë ditë pune kam futur bolle prapë po punoj ditë e natë.E pashë se nuk shkon-te nga ajo anë.Edhe unë s’kisha si t’i thosha ndry-she.

-Dëgjo, Lam do të caktoi roje tek magazinat emisrit.Ruaj me kujdes dhe shiko nga ato kashtat emisrit që ndajnë për bagëti.Seleksonoj ato se kaedhe kallij misri të mbetur e nuk janë kund nëinventar...Përpiqu, përpiqu e bën si gjithë të tjerët

-Falemdinderit, faleminderit për letrën dhe përatë punën që po më cakton.Edhe ata kallinjtë do tiseleksionoj dhe tjua japim viçave të kooperativës.

-Ore Lam, merr vesh ti apo jo, kujdesu së paripër ato kalamajt e tu se për viçat kujdesen të tjerë...

-Po, po o kryetar, po më dhimsen e dhe ato viçatë shkretë, se kur janë të uritur të shikojnë si fëm-ijë.

-Mirë, mirë po herë tjetër mos hajde mëkëtu.Lami iku duke lëvizur kokën e duke uruar.Pasnjë muaji erdhi prapë, ndonëse rrinte ditë e natëtek magazinat e mbushura me misër.E largova, pai dhënë letër...Është mbyllur llogaria 14 dhe nuk ehap më i thashë.Bën si bëjnë të tjerët i thashë inervozuar.U befasua, por lëvizi kokën dhe u kthyenga dera pa thënë asnjë fjalë.

-Po, po,po e marr vesh...është mbyllur llogaria14...mërmëriste me vehte.

-Po si bre i the të bëhej përvetësues e ngacmoiRrema.

-Jo, more burrë..I thashë bën si të tjerët se nukmund t’i thoja tjetër gjë.Fusha ishte e gjërë e mundtë kulloste dhe ai...

Njeriu s’ka çfarë t’i japë mëtepër atdheut se sa jetën

Qazim Likashkëlqeu në disavite të historisësonë kombëtare,duke qenëudhëheqësi krye-sor i disa lëvizjevepopullore nëLumë dhe mëkryesori në Kry-engritjen e Shta-tor-Tetorit 1913,ku edhe u plagos

Maj 2008 - 1525nr.

Visare nga Oda Dibrane / Fjalë në sepete

“Lart e lart e te Kobeci,poshtë e poshtë e te koteci“

Nga

: NA

IM P

LAK

U

traditë ... se si na vijnë këta fjalë të mençura e të bukura ndër konaqet e Dibrës,që prej kohërave që s’mbahen mend! ...

Në kohëra të lashta që s’mbahen mend, sipërkatundit të Vleshës së sotme, në një luginë të

ngushtë që futet thellë si një dorë e shtrirë në zemërtë malit, ka qenë një katund i madh, i bukur e ipasur fort, gjurmët e të cilit duken fare mirë edhetani. Ai qe vendosur këtu poshtë livadheve meskullotave të pasura, pyjeve me drunj pishe e ahudhe Krojeve të Shëngjergjit, që buronin në mesgjelbërimit e luleve. Në fund të katundit dilte njëgurrë e madhe me ujë të ftohtë, që i mjaftonte fush-ës për të rritur bimë e pemë gjithfarësh. Siç trego-nin të moshuarit me nostalgji për të kaluarën ehershme të tij, dikush thoshte se quhej Veleshëdhe ca të tjerë Vlesë. Të dyja palët pretendonin seishin të saktë duke e shpjeguar emrin me rrasën emadhe që quhej Rrasa e Velesit, e rrafshët si tepsinga lart e nga poshtë, krijonte një strehë të gjerë kumund të mërzenin qetë – qetë një tufë me dyqindberra të leshtë dhe sipër mund të vallëzonin nëtopuz më shumë se njëzetë çifte hamshorësh1. Tëparët thoshin se poshtë rrasës matnin shtatin va-jzat e reja për të provuar në se janë rritur e bërë përvlesë (për fejesë), prandaj dhe quhej Rrasa e Vlesës.Por këtë e kundërshtonte fort pala tjetër që thoshinse kjo është ajo Rrasa e Veleshit (ku ve leshin) sesipër saj thaheshin dymbëdhjetë dengje leshi përnjë sëra në vjeshtë kur vileshin të leshtat. Nejse,kjo është punë e atyre që merren me gërmime. . .

Një mbrëmje vere dy djem të rinj e të hijshëm si dybilbila ia kishin marrë ëmbël – ëmbël një kënge ma-jëkrahu:

. . . Ra kobeci në mëhallë,Ma të madhen ç‘e poditi, 2Ma të voglën ç‘e kobiti,po mor po, jo mor jo!As që u shkonte ndërmend djemve se kënga e

tyre do të sillte më vonë dhimbje. Se ç‘patën që efutën kobecin në këngë, këtë shpend të frikshëmgrabitqar, që sillet krahëhapur në kupë të qiellitdhe, kur e sajon mirë gjahun, hidhet si shigjetë!Mëtepër i pëlqejnë zogëzat dhe kinxhat e njomë, ja,si në këngë që midis dy zogëzave, ai zgjedh errëmben më të vogëlën, më të bukurën. Hej kobec,kobec!Si erdhe e hyre në këngët tona?Si trim, sifitimtar duke mashtruar apo duke fituar zemra?Ja,atje në krye të katundit kanë mbetur nja tri – katërshtëpi nga fisi i përmendur i Kobecit. Kaq kanëqenë qyshkur, se i hante shumë sakica e heshta.Kanë derdhur shumë gjak. Thonë se bajraku ityre bojëgjake kishte në mes një kobec me dykrerë, që ne sot i themi shqiponjë dykrenare. Këtëbajrak e patën ngulur fort në Bisht të Pallës dhenë Bri të Nishit, ku shtriu këmbët kulçedëra meshtatë kokë. Bënë si bënë dhe e vranë kuçedrën.Sa keq më vjen që fisi i Kobecit u shkret!Dhe nuke shkreti mejdani, por gropa e zjarrit3, vatra eprushit. Se gropa e zjarrit të potop. Nuk thonëkot: “të mbuloftë gropa e zjarrit” ose “e kishin tëkeqen në gropë të zjarrit” , kur sherri plas mesfisit e vëllazërisë. Për bëmat e Kobecit keni dëg-juar se odat e Dibrës qenë mbushur me këngët etyre, por për Pilugën dhe Latinën nuk besoj sedini gjë, për ato di veç unë që i pata dëgjuar prejasaj e ajo i kishte dëgjuar nga tjetra e tjetra ngatjetra, dyzetë e shtatë breza thellë. . .

Piluga dhe Latina nuk qenë as kunata, as shem-ra. Të ishin kunata ose shemra, hajde de!Do t’juafalnim huqet, se e dimë mirë ç‘është kunata aposhemra për një grua. E dimë atë fjalën që ka mbe-tur për gratë që hahen e shamatohen nga mëngjesideri në mbrëmje: shkojshin si dy shemra, du-heshin si dy kunata, etj. Shemra ngulej si thumbnë këmbën e gruas së parë të burrit e kunata prapnuk zë kurrë besë se vjehrra do t’i dojë njësojrejat. Prandaj kur zihen dy shemra a dy kunatamos ndodhsh afër, se të mori lumi. Piluga ishtegrua te Kobeci e Latina ishte grua te Kotari, nëkëtë katundin që patëm në gojë. Historia dhe emrii tyre ka humbur shpesh gjatë udhëtimit në shek-uj, hup e dil4 nëpër dallgët e jetës, por prapshfaqen aty – këtu, të bukura si ata me atë shtat tëlartë si bajrak, me ato flokët korb të shtërnguarafort në dy palë gërsheta, me atë hundën kalem e

ballin si hënëza pesëmbëdhjetë. Fati ua kishtesjellë shtëpitë afër e afër, aty rrëzë shkëmbit posh-të të cilit buron një curril uji, sepse dikur Kobeci eKotari kishin qenë vëllezër dhe nuk jepnin e mer-rnin me njëri-tjetrin. Të dyja ishin martuar me dydjem si yll drite vite më parë, kishin ardhur nusenë një ditë, ishin rrahur lodrat në një oborr e qenëtherur dy qe të ushqyer me urof taze. 5Hej, ç‘dasmabëheshin atëherë!Të dyja kishin bërë divan6 pranënjëra-tjetrës e kishin hyrë në Vallen e Nusevetamam si zanat e malit, të lehta e të bukura si dyflutura. Pa kur e morën horen së bashku me va-jzat e katundit, kënga mori valë e hëna u thye:

Nuset tona,Bardhë e kuq si molla,si molla. . .Dhe fillonte grishja e dy nuseve për t’u përballë

më njëra tjetrën në dyshe:Moj Pilugë, mos mbaj inatëVjen Latina e hollë, e gjatë. . .Flitej gjithandej se nuk është mirë që të merren

dy nuse të një katundi në një ditë, sepse njërësprej tyre nuk do t’i shkojë mbarë. Ato që mer-reshin me të tilla thashetheme sillnin plot shem-buj nga jeta e grave që e kishin pësuar. Por Pilugadhe Latina patën në fillim vite trë mbara. Pilugalindi një djalë e dy vajza, ndërsa Latina e mbushinjë vatër fëmijë: katër djem e tri vajza. Burrat e tyrekishin lindur mbi tehun e shpatës dhe ishin rriturnë shalë të kalit. Zogj kobeci i kishte falur Zoti.Fluturonin. Kohën e kalonin në luftëra e beteja dhenë shtëpi vinin rrallë. Kur djemtë u rritën, kishindëshirë të provoheshin, ndaj djali i vetëm i Pilugësdhe dy djemtë e mëdhenj të Latinës shkuan pasetërve të tyre. Edhe vajzat e Pilugës patën kapurRrasën e Vlesës7 dhe e ëma i mbante për syri, porajo më e vogëla i rrëshqiti dhe ra në dorën e njëtrimi e fluturoi mbi kalë të bardhë. Se dashuria kaqenë e është e bardhë në çdo kohë, kur mbahetfort në dyrekët e jetës. Pse rrëshqiti?Nuk rrëshqiti,por i kërceu zemra, se zemra hidhet e kërcen kurdon.

Dy vëllezërit, dy djemtë e Latinës, ishin kthyernga fusha dhe, pasi ishin flladitur poshtë tek ujët eftohtë, hyjnë në katund, të qeshur e të gëzuar si dypëllumba, e u shtruan atë mbrëmje mbi Rrasën eVlesës duke ia nisur këngës së njohur pa u shkuarnë mendje se dikush do ta dëgjonte e do të ndizejprej saj. As u shkonte në mendje se kënga e tyre dotë bëhej eshkë. 8 Kur shkuan në shtëpi aty te dera ekullës takuan vajzën e madhe të Pilugës dhe i folënsi zakonisht:

- Paç të mira, motër!Por motra u ktheu shpinën dhe hyri në oborr

pa i përshëndetur. Dëgjohej nga brenda zëri iPilugës, që shante e shoshte dike me tërë arsena-lin e pasur që rridhte në çaste të tilla nga goja esaj. Se gratë, sa të mira janë, aq idhnake bëhen;sa të buta bijen në mbrëmje, aq të egra gdhihen nëmëngjes;sa të ngrohta janë në behar, akull e brymëbëhen në acar. Që prej asaj dite Kobec e Kotar nisëntë ftohen. Nuk ishte më ajo vija e vogël e ujit që indante, por një mur i gurtë që rritej për çdo ditë.Piluga dhe Latina që shkelnin dikur në këmbë tënjera tjetrës, u kthyen në dy ujkonja që nxirrnin gjaknga sytë. Djemtë e asaj Kotares i kishin prekur nëplagën që i dhimbte aq shumë. Apo nuk mjaftoninfjalët, por zgjodhën dhe këngën për ta bërë stelëçerepi9 oxhakun me emër e me zë të Kobecit. Nisënpërbetimet dhe do të mjaftonte vetëm një xixë për tëndezur një flakë të madhe. Zoti na ruajtë!

Dolën cullët e u nganë,Dolën gratë e u shanë,Dolën burrat e u vranë. .Fjalët e urta e të mençura janë si fëmija që lind

mes gjakut e dhimbjeve. Ndoshta dhe ato xheva-hire të gjuhës sonë kanë lindur në momente tëtilla, sepse, kuptohet, që frymëzimi nuk mbin nënjë fushë djerr, ai është si lulja që çel në hapësirate ndjenjave njerëzore. Të tilla janë replikat e grave,kur shpërthen mllefi i grumbulluar që zien e përz-ien në gjirin e tyre jo vetëm tek ato të sorollopit,por edhe të sojit, burrnesha të vërteta siç ishin

dhe Piluga e Latina. Gratë e bukura e kanë zët10

njëra-tjetrën. Mos rafshin në një kotec se edhegjelat më të fuqishëm nuk i bëjnë zap. Natë e ditëbluajnë në mendje e gjuajnë lart e poshtë mos igjejnë shoqja shoqes ndonjë cen në pamje, sjell-je a veprime, që pastaj, kur të vijë rasti të shpërthe-jnë. Atëherë... Atëherë, mos u ndodhshim afërtyre!Se fjala, ju e dini, që është flakë e zjarr që kadjegur e shuar fise e kombe, siç u shua Kobeci.Po ç‘pate, moj Piluga, që nxore nga goja atëmëngjes, prej çardakut të kullës këtë ligjërim qëna rri varur prej shekujsh si një fragment i njëkënge të lashtë:

Nalt e nalt e te Kobeci,Poshtë e poshtë e te Koteci. . .... sepse ne e dimë që ti e poshtërove Kotaren

dhe na e bëre Kotec11 dhe e ngrite Kobecin aqlart, sa që, edhe i shuar, shkëlqen me madhështiaty, tek ai shpat i bardhë mali!?Në çast doli teçardaku i saj dhe Latina, se si mund të duronte kjogrua krenare këtë poshtërim të atij fisi me emër, qëkishte mbyllur në kotar që moti një karvan kalorë-sish të përtejmalit. Kështu shaj e pështyj, shaj emburr , shaj e shpif nga çardaku zbritën në sh-kallë, nga shkallët në rrugë. Tashmë i ndante vetëmnjë gardh i vogël ku njera ishte kapur fort mbi dyhunj si parmakë. Dhe për çfarë po bëhej gjithë kjopotere?Për një këngë?Për një fjalë?Si u përmbysgjithë kjo dashuri dhe u kthye në urrejtje e poshpërthen si rrëkeja pas breshërit?E për çfar?Për cathashetheme, do t’i quanim ne tani;për dokrra hini,do të thoshin shkodranët;për mustaqet e Çelos, dotë thoshin lebërit;për mjekrën e pashës, do tëthoshin krutanët, për doçkën e kuçkës , do tëthoshin gojëpalarët. Sido që të jetë Pilugën dheLatinën i kemi aty, përballë njera tjetrës, të bukurae të larta si kreshta, që kanë një dyluftim duke ebërë fjalën shpatë:

- A ti, moj buçë, 12ua mësove djemve atëkëngë?Po ti, moj Kotare me një mijë marre, si tamori goja gjithë atë kazan balte e ta hedhësh mbiKobecin!?

- Ua, çfar kënge, moj Pilugë, kush të mbushi ekush të ndërsej, mori aman!Po ti paske qenë ajo ekoritave13, moj çokë14!Ja ku të pamë, moj hergjele.Shti, shti në shkelma, se nuk ke tavan mbi krye. 15

- Po ti je ajo e notkave, 16moj picirrake. 17Dhepaske gojë të përmendësh vajzën time. Po janërritur gojë më gojë, moj koritë këllije. 18E kush nukështë llapaçit19 në hambarin tënd, moj kërrabë ethyeme!?

- Hej, t’u hapshin varret në kolir të zjarrit!Po ake gojë më folë, moj marremadhe, ! A u bëjnësytë dritë?A e shihni si jeni bërë e keni faqe medalë në mejdan!

- Kush na është bërë, moj aman. Ku jemi ne e kuje ti, moj . . . – Siç ishte ashtu e mbështetur përgardhi, Piluga, u rrotullua me dy duart lart, si të hyntenë valle e nisi të këndonte:

Nalt e nalt e te Kobeci,Poshtë e poshtë e te koteci. . .Ndërsa këndonte, ashtu siç ia thoshte mendja,

edhe kërcente e hidhej përpjetë, se mendonte qëvetëm kështu do të hakmerrej me Latinën e do taplaste si kokrra e kripës, tani që ishte shuar gjithëajo dashuri e respekt midis tyre. Latina, pa ç‘pa ulargua e hyri në shtëpinë e saj, por gjithmonë memendimin se tashmë gjithçka kishte krisur mesKotarit e Kobecit. I shkonin në mendje gjithë atofjalë të liga që kishin rrjedhur nga goja e fqinjësdhe s’u besonte veshëve. Si ta duronte atë fjalën erëndë se kush nuk ishte llapaçit në hambarin esaj, se Kobeci ishte ngritur aq lart e Kotarja qëna e kishte bërë Kotec, kishte rënë aq poshtë!?

Kjo qe krisa e parë, pastaj do të vinin të tjera qëdo të hapnin plagë të thella. Të nesërmen e nisinjerin djalë tek i ati, ku të ishte, që t’i thoshte njëpër një fjalët e rënda të Pilugës që s’i mbante dheue do t’i lante veç gjaku. Ishte njëri prej atyre djemveqë kishte kënduar me vëllanë atë mbrëmje mbirrasën e Vlesës. Fjala e keqe vrapon më shpejt seera dhe ngatërrohet si degët e kulpërës. E gjeti pastri ditësh e tri netësh bajrakun e Kobecit, se nën

hijen e tij luftonte dhe Kotarja.- Na kanë nxjerrë një këngë të keqe, babë. –

filloi t’i shpjegonte i biri, gjersa erdhi tek ajo fjala efundit, — Piluga na ka sharë nënën me llafe tërënda.

Kaq mjaftonte aso kohe për të ndezur sherrin.Burrat u përballën në kuvend dhe çekiçët filluantë tokin në veshët e maleve. 20Kënga atëherë thertemë shumë se shpata. Dhe për çudi a për bela , sesi u përhapën aq shpejt fjalët e Pilugës e se si ubënë dhe këngë, se dashakeqët atë duan dhekërkojnë të gjejnë një kashtë për të djegurmullarin. Kur erdhi vjeshta dhe u grumbullua ka-tundi, nisën dhe dasmat e këngët. Kobeci dheKotari qëndronin larg, pa gojë, ballë për ballë, sigjelat me lafshë të ngritur. Burrat e mençur bëhenshpesh kurbanë të grave xheloze. Dy trimat qëluftonin në një front e hanin në një çanak, përbe-toheshin se do të merrnin hak. Ja tek na doli njëditë djali i Pilugës, ai që në çdo betejë rrinte nëkëmbë të Kobecit dhe, ndoshta e nxitur nga eëma, kishte hypur atje tek ajo rrasa e njohur dheia nisi këngës duke përsëritur disa herë “ . . . nalte nalt e te Kob. . . “ gjersa vargu iu pre në mes nganjë heshtë e ngulur tej e tej gjoksit të fuqishëm.Rrasën e mbuloi gjaku, vrasësi humbi në errësirëdhe gjëma nisi bashkë me kujat e kukuvajkave.Pastaj, ju e dini, se gjaku gjak kërkon.

Gjaku në fis e vllazni rrjedh për mijëra vjet enuk menon kurrë. Kështu thonë në Dibër, pran-daj i janë ruajtur e kanë bërë karare të forta që t’ivënë fre, se ky gjak i turbullt ka shkret dhe trimërinëe bujarinë, siç u shkret dhe Kobeci i Vlesës. Ungrit burri i Pilugës dhe theri djalin e Latinës. Ungrit burri i Latinës dhe vrau burrin e Pilugës.Kobeci u shua. Kotarja u ngjall, por dhe ai iku ngaky katund, se kishte frikë nga do nipër të Kobecitqë ishin betuar për të shpaguar dajën. Siç thonëvërtet e vranë një Kotare kohë më vonë tek Ura eUjkut. Njerëzit i mori era, por fjalët mbetën. Se siështë kjo fjala, kur bën ta vrasësh, merr të tjerafuqi dhe hyn në jetë ashtu siç është , e bardhëapo e zezë. Njihuni, pra, edhe me këtë histori tëlashtë që vjen tek ne me dy fjalët që u thanë qin-dra vjet më parë tek Rrasa e Vlesës apo tek Rrasae Veleshit, si të doni, quajeni. . .

Shpjegim shprehjesh e fjalësh:

1. Çifte hamshorësh, fig. = djem e vajza të fuqishëm, metrup të madh e të rëndë.

2. Podit, -a, -ur, -em;fl. = hedh diçka me forcë, largojdike, e zhduk nga sytë.

3. Gropa e zjarrit, fig. = brenda një familje a fisi, e mbanpushkën në gropë të zjarrit – vrasje në vëllazëri, në fis.

4. Hup e dil = që shfaqet e rishfaqet, që humbet e duketpërsëri.

5. Urof taze = urof – bimë arash e shkurtër, me bishtajë,që përdoret si ushqim bagëtish. Kafshët që ushqehenme urof marrin fuqi të madhe e majmen shpejt. Si kaunë urof, fig. = i fuqishëm tej mase, që nuk përmbahet,nuk i ndalet hovi.

6. Kishin bërë divan, fig. = kishin qëndruar në krah tënjëra-tjetrës për t’ju vlerësuar bukuria nga të pranish-mi, një lloj konkursi bukurie. Dita e Divanit, dita enusërimit, e qëndrimit për muri së bashku me nuset etjera.

7. Që kishin arritur moshën për martesë. Të afta për tëkrijuar familje.

8. Ndizej nga brenda si eshkë e nuk shuhet9. Stelë çerepi, fig. = leckë çerepi, e përdorur keq, për të

hequr blozën. Çerep = ena prej balte ku piqej buka,saç e çerep.

10. Kanë zët, fig. = kanë inat, kanë mëri.11. Kotarin na e bëri kotec, fig. = Kotari që është një

ahur i madh, na e shndërron në kotec pulash, e zvogëlonme keqdashje.

12. Buçë, -a, -at. em. = femra e qenit. Këtu: grua e keqe,e përdalë.

13. E koritave, fig. = ajo që është turpëruar, që ështëkoritur.

14. Çokë, -a, -at, em. = zogëz, pula e re e aftë për të bërëvezë.

15. Nuk ke burrë që të bën zap, që të ndalon.16. Notkë, -a, -at, em. = njollë, punë e keqe.17. Picirrak, -u, -ët, em. (keq. ) = femër e lëvizshme, por

edhe me trup të hollë.18. Koritë këllije, fig. = enë druri ku hidhet këllija e

qenit, ushqimi i qenve, këtu- grua e keqe.19. Llapaçit, -a, -ur, -em, fl. = përdor dike, grua e për-

dorur nga dikush, që shkon me burra të tjerë.20. E dëgjon dhe e merr vesh gjithkush.

16 - Maj 200825nr.

cyan magenta yellow black

Grafika: Botimet “m&b”. Tel: (04) 2233 283.

reklamëPajtimet në gazetën “Rruga e Arbërit” mund t’i bëni pranë zyravetë Postës Shqiptare në çdo rreth.

PAJTOHUNI NË GAZETËN “RRUGA E ARBËRIT”

Pajtimet në Tiranë mund t’i bëni pranë redaksisë së gazetës nënumrat:Cel: 068 31 19 232 ose në numrin fiks 22 33 283.

Pajtimet në Peshkopi mund t’i bëni pranë librarisë “Fleta XXI”,pranë Gjimnazit “Said Najdeni”, me nr. tel: 0218 4233.

Pajtimet mund t’i bëni edhe pranë zyrave të Postës Shqiptare nëçdo rreth të vendit.

Të interesuarit për abonime duhet të lënë patjetër emrin e saktëdhe adresën ku presin t’ju shkojë gazeta.

KËRKOHEN KORRESPONDENTË NE RRETHET:DIBËR, LEZHË, DURRËS.

Kërkohen korrespondentë për gazetën “Rruga e Arbërit”në Peshkopi, Bulqizë, Durrës, Lezhë. Të interesuarit mundtë kontaktojnë me tel: 069 20 68 603, (04) 22 33 283ose e-mail: rrugaearberit@gmail.com.

BENI NJOFTIMIN TUAJ TE BIZNESITGazeta “Rruga e Arbërit” vendos në dispozicionin tuaj hapësira për reklamimin ebiznesit tuaj. Për më shumë informacion mbi çmimet, kontaktoni korrespondentëttanë në rrethe ose në numrat e telefonit: : 068 31 19 232, (04) 22 33 283 ose e-mail:rrugaearberit@gmail.com.

Me datë 12 prill 2008 në Tiranë tek “Taivani”, Instituti i Modess “Magic Look”

organizoi pasarelën shqiptare. Pasarela sh-qiptare konsistonte në një sfilatë me kostu-met popullore të çdo treve.

Qëllimi i këtij spektakli ishte të risë dhe tëforcojë ndjenjën kombëtare dhe gjithashtu tëbëhej një paraqitje moderne e veshjeve popu-llore.

Bëhuni pjesë e gazetës!Numri i radhës së gazetës do të dalë çdo të diel të fundit të muajit.

w w w . d i b r a . o r gw w w . r r u g a e a r b e r i t . c o m

Redaksia falenderon z. Gazmend Kërkuti për përcjelljen e gazetësnë internet për gjithë bashkatdhetarët tanë në botë.

R R U G A E A R B Ë R I Tu r a e k o m u n i k i m i t t u a j

Autostrada Tirane - Durres, Km.9Tel: +355 48 30 2046Tel: +355 48 30 2040

www.auroragroup-r.come-mail: auroragroup@auroragroup.al

koha kalon, cilësia mbetet

P R O J E K T I M - Z B A T I M

Moda, prezantohen veshjetpopullore të Zerqanit

Në këtë spektakël morën pjesë modele dhemodelë të Institutit “Magic Look”. Gjithash-tu, spektakli u prezantua nga e mirënjohuraEma Andrea dhe Enkel Demi.

Dibra u përfaqësua me dy veshje popullore(atë të Zerqanit dhe veshjen e Dibrës). Ky spe-ktakël do të zhvillohet së shpejti në Kosovëdhe në Amerikë.

Korresp. “Rruga e Arbërit”

P R O G R E S D I J E S H

Regjistrimet për vitin shkollor2008-2009 kanë filluar.

Tel: 068 20 37 865. (04) 2357 605