REPUBLIK A E SHQIPËRISË PRESIDENTI I REPUBLIKËS · PDF fileluftës...

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

PRESIDENTI I REPUBLIKËS SËSHQIPËRISË

PROF. DR. BAMIR TOPI

FJALIME, MESAZHE DHE INTERVISTA

(Korrik, 2007 – Korrik, 2011)

V. 2

Me rastin e 100 - vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë

(1912-2012)

PROF. DR. BAMIR TOPI - FJALIME, INTERVISTA DHE MESAZHE

2


3

VËLLIMI II

INTERVISTA

(2007-2011)

PRINTED IN THE UNITED STATES OF AMERICALULU.COM

August, 2011


4

“PROF. DR. BAMIR TOPI- FJALIME, INTERVISTA DHE MESAZHE” (V.2)

Edited by: PETER TASE© 2011 by Peter Tase

All rights reserved.No part of this book may be reproducedin any form or by any means, except for the inclusion of briefquotations in a review, without permission in writing from thepublisher.ISBN: 978-1-257-98345-2


5

ACKNOWLEDGMENTS

This book would not have been published without the assistance andsupport of faculty and staff in the

Institute of World Politics, Washington, D.C.Many thanks

to President and Founder of IWP, Dr. John Lenczowski, Ms.Tricia Lloyd, Dean David M.L. Klocek and Mrs. Linda Strating,

for their continuous guidance and leadership;I am also grateful to IWP Library director,

Mr. James Stambaugh,for his patience and unique wisdom and experience.

The materials for this project have been gathered from the officialweb page of the President of Albania, and have served as the only

source of information for the two volumes of this publication.

Washington, D.C.,August, 2011


6


7

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “ORA E DEBATIT” TË GAZETARIT ALFRED

PEZA, NË TELEVIZIONIN ORA NEWS.

13 nëntor 2009

Gazetari: Mirëmbrëma të nderuar teleshikues të televizionit “OraNews”!Ju përshëndes drejtpërsëdrejti nga zyra e numrit një të shtetitshqiptar, zotit Bamir Topi, i cili ka patur mirësinë të na mirëpresëdhe të sakrifikojë në një farë mënyre në këtë kohë sfidash të mëdhapolitike dhe shoqërore për vendin, por edhe angazhimet e tij tëmëdha. Falemnderit zoti President që pranuat ftesën të jeni sërishpjesë e Ora e debatit! Falemnderit që keni pasur mirësinë dhe unëndjehem i nderuar për shkak se sapo keni mbëritur nga një vizitëjashtë Shqipërisë, nga Franca, nga Parisi ku keni qenë në Forumine Krans Montanës. Besoj që edhe teleshikuesit në këtë fillimemisioni janë të interesuar të kuptojnë diçka më shumë se çfarëndodhi atje dhe sa e dobishme ishte kjo.

Presidenti Topi: Falemnderit! Këtë radhë Krans Montana uzhvendos në Paris. Me ftesë të zotit Karteron unë mora pjesë në njëtakim mjaft të rëndësishëm, tematika e të cilit ishte për krimintransnacional. Sigurisht personalitetet e Shqipërisë kohë pas kohekanë qenë mjaft aktivë në këtë Forum. Unë natyrisht prezantovaShqipërinë me arritjet e saj dhe të institucioneve të saj përsa i përketluftës kundër krimit të organizuar, të gjithë atij legjislacioni që ështëndërtuar ndër vite me pjesëmarrjen e të gjitha forcave politike,rreshtimi i Shqipërisë në sistemin antiterrorist qoftë rajonal, qoftëglobal dhe padyshim të asaj sfide që ne bëjmë çdo ditë gjithnjë ngakërkesat themelore të vendeve të Bashkimit Evropian ku nedëshirojmë të anëtarësohemi shumë shpejt.

Gazetari: Në fillim të javës një nga angazhimet tuaja tërëndësishme ishte, siç u konsiderua nga media, takimi meambasadorin amerikan Uithers. Në fakt nuk pati ndonjë njoftim,sepse nuk është domosdoshmërisht e thënë të ketë gjithmonënjoftime, por pati hamendësime të ndryshme, disa komentuan se


8

takimi kishte të bënte me zhvillimet politike, kriza politike në njëfarë mënyrë përsa i përket Parlamentit për mospjesëmarrjen eopozitës, por kishte të tjerë që e lidhën këtë vizitë me takimet përluftën kundër krimit në përgjithësi dhe për reformat në drejtësi. Kandonjë përgjigje apo do mbetet...?

Presidenti Topi: Ne kemi qenë gjithmonë të hapur përkomunikimin me median. Fakti që nuk ka pasur njoftim tregon qëtakimet tona tashmë janë takime rutinë që nuk mbështillet me njëvello protokollare, por tregon vërtetë që këto takime janë tëfrytshme në funksion të punës së përditshme. Kemi diskutuar përçështje të ditës. Fakti që këto takime bëhen herë pas here tregon qëgjërat nuk lihen që të akumulohen. Ne i konsiderojmë partnerët tanëmjaft të rëndësishëm, sepse me ata kemi ndërtuar të gjithë sistemin emarrëdhënieve demokratike dhe kur flasim për partnerë, themi përaleatë, janë aleatë në NATO dhe patjetër do të jenë aleatë tëpërhershëm si aleatë strategjikë edhe në rrugën tonë drejt BashkimitEvropian. Kemi diskutuar për politikën e ditës. Kemi diskutuar përçështje akute sikurse ishe ajo që kishte të bënte me rastin e dhunimittë gazetarit Baze. Natyrisht që jo duke u fokusuar shumë tekindividi, por duke trajtuar çështje që kanë të bëjnë me raportin emedias me shoqërinë, raportin e medias me politikën dhe anasjelltas.

Gazetari: Cili është në fakt shqetësim kryesor në këtë raport midismedias dhe politikës dhe aktualisht në Shqipëri nisur dhe nga kyrast?

Presidenti Topi: Besoj se do të duhej mjaft kohë për ta analizuar,por për t’iu përshtatur një pyetjeje spontane mund të jap dhe njëpërgjigje medias mjaft të rëndësishme padyshim dhe në kushtet eShqipërisë median e kemi bashkudhëtare e ngushtë e partivepolitike, e institucioneve dhe është bërë një element i domosdoshëmpër jetën tonë të përditshme. Raportet me mediat padyshim kërkojnëmjaft kujdes. Që kurse jemi futur në një sistem pluralist kemidiskutuar për domosdoshmërinë e medias për të qenë pjesë dhepromotore shumë i rëndësishëm në zhvillimet demokratike jo thjeshtnë funksionin që ka media për të qenë mediatore e transmetimit dhe


9

e transparencës midis institucioneve dhe publikut, por për të qenëpjesë e analizave, të cilat në mjaft raste politika i fsheh, i kamuflon,i jep sipas orekseve të saj, ndërsa media, unë gjithmonë presupozojmedian objektive, median, e cila lufton për profesionalizëm, luftonpër ekuivalencë të plotë midis palëve dhe natyrisht nuk e kam këtufjalën për mediat e kanalizuar si suport i linjave të caktuara politikeapo i linjave të caktuara personave të biznesit. Flasim këtu përparime shumë të rëndësishme të demokracisë në komunikimin midisinsitucioneve-medias-publikut dhe unë besoj në të gjithë këtëkontest, media në Shqipëri besoj që ka bërë hapa mjaft tërëndësishëm, jo thjesht përsa i përket përmirësimit të ndjeshëm tëteknologjisë, por edhe mënyrës së pozicionimit. Do të veçoja këtu jovetëm televizionet që kanë lajmin e parë, që është shumë irëndësishëm, por dhe të gjitha ato forume që realizohen, debatemjaft të rëndësishme ku realisht janë vende ku marrin pjesëintelektualë, të cilët jo domosdoshmërisht duhet të vijnë ose duhet tëjenë pjesë e politikës. Këto janë pika referimi shumë të rëndësishmëpër t’i parë gjërat nga një tjetër këndvështrim, për ta pasuruardebatin publik dhe mund t’ju them që në mjaft raste këto debatekanë nxjerrë gjëra shumë të rëndësishme.

Gazetari: A është e rrezikuar dhe çfarë e rrezikon më shumëmedian?

Presidenti Topi: Unë do të besoja që nuk mund të ketë një përgjigjelakonike për këtë. Do të ishte gabim të thonim nëse media do tërrezikohej nga politika apo nga biznesi. Media ka shumë rëndësi tëjetë autoritare, të jetë profesionale, të tregojë me kuptimin e vërtetëtë fjalës personalitet dhe duhet të dijë të pozicionohet në tregunmediatik. Sigurisht media e ka të domosdoshme që të jetë nëkomunikim të vazhdueshëm, të gjejë akses mes institucioneve, tekpolitika, sepse ta themi hapur jo të gjithë gazetarët arrijnë tëpenetrojnë. Pra dhe arti i penetrimit në institucione është më vete. Ekanë detyrim që të japin transparencë. Nuk mund të themi që janë tëshkëputur totalisht nga marrëdhëniet prej subjektivisti, po i bëj njëtrajtim të përgjithshëm kur gazetarët, dhe nuk dua të hap njëparantezë këtu. Kam një vlerësim për të gjithë gazetarët, gazetarët eterrenit, analistët dhe ata që drejtojnë median janë të gjithë në një


10

sistem “netëork”-u, që janë të domosdoshëm, janë në kompeticionme njëri-tjetrin, por brenda kësaj duhet të dinë të bëjnë dhediferencën në mënyrë që televizionet sikurse dhe partitë politike,sikurse institucionet të kenë të përbashkëtat e tyre, por të kenëpatjetër dhe diferencat e tyre, por mbi të gjitha duhet të mbizotërojëobjektiviteti, duhet të mbizotërojë lajmi i vërtetë, trajtimi me shumëvërtetësi jo me paragjykime pasi brenda këtij kuadri kur flasim përmedian kemi aspekte të ndryshme. Pra kur themi që media duhet tëshikojë tek vetvetja kam parasysh shumë gjëra, ka të bëjë meintegritetin e gazetarit dhe të atyre që trajtojnë tema shumë tërëndësishme me akses publik, sepse është shumë e rëndësishme qëpubliku të marrë informacion, por më e rëndësishmë është që këtëinformacion ta marrë në mënyrë reale dhe jo të deformuar.

Gazetari: Zoti President, në këtë pjesë të parë të intervistës ku unëjam munduar të përzgjedh disa pyetje të natyrave të ndryshme, porqë kam dashur t’i bëj nga intervista e fundit që kemi bërë bashkë tëshkëpusja më ka bërë, le të themi pak çudi mënyra sesi ju këtë javëndryshe nga sjellja juaj ku nuk vini nëpër studio, në televizion apoku në përgjithësi prisni dhe mirëprisni njerëz në Presidencë, shkuatnë shtëpinë e Ismail Kadaresë. Pse kjo, le të themi, thyerjerregullash apo protokolli?

Presidenti Topi: Aspak nuk ishte një thyerje rregulli. Është njënormë qytetare. Nuk isha unë që prisja urimet, ishte zoti Kadare qëpriste një urim dhe padyshim që vendi më i mirë për të dhënë uriminështë ambjenti i shtëpisë. Kjo është arsyeja që Presidenti dhe cilidotjetër nuk duhet të futet në pjesën kornizë të zyrës, duhet patjetër taalternojë punën e zyrës me komunikimet nëpër ambjentet publikeedhe pse jo, në marrëdhënie të tilla që nuk janë thjesht për hir tëpozicionit. Me zotin Kadare unë kam miqësi personale relativisht tëvjetër jo e lidhur domosdoshmërisht me pozicionin që kam sot.

Gazetari: Zoti President, pak ditë më parë revista prestigjiozeamerikane “Times” ju renditi i dhjeti në liderët botërorë si më“hotest” domethënë e përkthyer është pak më shumë se seksi.

Presidenti Topi: Ju e dini që unë nuk lë pyetje pa përgjigje, por ju


11

sugjeroj që këtë pyetje ta fshini.

Gazetari: Do ju bëj një pyetje tjetër, uroj që të mos e fshijmë! Kamdashur të pyes, sepse ka pasur komente të ndryshme reth dekorimitqë ju i bëtë vëllait tuaj z. Flamur Topi, një kolegu ynë prej shumëvitesh. Ka bërë emisione shumë të mira në Televizionin Shqiptar, njëmjek i nderuar. Por komentet ishin që, s’duhet ta bënte vëllai.

Presidenti Topi: Nuk besoj! Së paku nga burimet e mia tëinformacionit janë të karakterit formal dhe informal, ka qenë një gjëqë jo detyrimisht lidhet me pozicionin tim. Do të ishte epapranueshme që qenia ime në këtë pozicion të pengonte njëdekorim, që nuk erdhi me inisiativën time ishte një propozim iinstitucionit dhe për kuriozitetin tuaj, Flamuri e ka filluar atëemision 40 vite më parë. Kur televizioni nuk ekzistonte ka filluar nenjë studio radioje, tek Rruga e Kavajës, aty ku u ndërtua dhe studioe parë televizive dhe për të tjerat i takon publikut të flasë dhe nuk dotë ishte efektive që unë të flas sot për vëllain tim.

Gazetari: Zëra të ndryshëm në mazhorancë pas zgjedhjeve të 28qershorit u kritikuan se përse ju nuk u prononcuat për zgjedhjet. Nëfakt kishte diçka që ju realisht në pozicionin e të parit të shtetit dhenjeriut që qëndron mbi palët duhet të jepte një mesazh për këtozgjedhje?

Presidenti Topi: Ju thoni që nuk e kam dhënë këtë mesazh.

Gazetari: Ky është pretendimi i mazhorancës.Presidenti Topi: Sot kemi rastin të flasim në retrospektivë duke iureferuar edhe momentit kur unë e dhashë këtë mesazh. Pra të gjithëaktorët politikë duhet të shikojnë tek Presidenti jo më një pozicion,që janë mësuar ta shohin. Kur prononcimet janë të çastit, janë meextempora, mund të ketë disa prononcime brenda ditës. Ky ështëprononcimi i Institucionit të Presidentit. Pra duhet të mbyllet siproces. Njerëzit duhet të kenë durim që procesi finalizohet atëherëkur janë shprehur të gjitha institucionet dhe besoj që momenti më ipërshtatshëm për të dhënë një mesazh ka qenë fillimi i punimeve ilegjislaturës së re. Besoj që ai ka qenë një mesazh që ju jeni në


12

dijeni dhe ka qenë me tërë dimensionet e veta.

Gazetari: Po, por ju e ndatë atë në shumë kopje, me DVD dhe tëgjithë elementet e tjerë modernë të ndarjes së mesazheve, porkritikat edhe këtë radhë ishin se përse ju qëndruat në llozhë dhe nukshkuat përballë deputetëve dhe ta mbanit aty dhe këtë mesazh?

Presidenti Topi: Së pari ju falëndëroj që falë teknologjisë suaj nearritëm që ta transmetojmë! Kur jepet mesazhi natyrisht jepet përKuvedin, por dhe për publikun e gjerë. Marr në konsideratë dherrethanat kritike të mungesës opozitës në Parlament patjetër që njënga mënyrat që konsiderohen legjitime, funksionale, të efektshme,në sensin që unë sapo shpreha janë dhe ato që unë përdora, që janëabsolutisht mjaft të efektshme për publikun. E rëndësishme është qëtë transmetohet mesazhi. Patjetër unë isha i pranishëm në llozhë,sepse sikur e dini është një vend që i takon Presidentit, të jetë nëllozhë, të ndjekë punimet.

Gazetari: Duke respektuar institucionin?

Presidenti Topi: Duke respektuar edhe pozicionin e Presidentit.

Gazetari: Po, por zërat kritikë thoshin sigurisht që ai është vendijuaj, por në hapjen e Parlamentit të ri, vendi ndoshta do të ishte nëfoltoren e Parlamentit?Presidenti Topi: Unë sikurse ju e dini, gjithmonë do të ketë zërakritikë. Pra vlen më shumë substanca sesa forma, e rëndësishmëështë që mesazhi kishte të bënte me parlamentin si tempullin edemokracisë, vendi ku zhvillohet dialogu politik, vendi kuzhivllohet debati politik, vendi ku debatohen ligje, vendi kumonitorohen institucionet kushtetuese. Pra të gjitha këto mesazheështë e rëndësishme që ju të gjithë, ju si media, por dhe si publik ikeni marrë në kohën e duhur dhe në vendin e duhur.

Gazetari: Dhe një pyetje të fundit të kësaj parahyrje të intervistës,para se të hyjmë në çështjet më tepër të rëndësishme të politikës sëditës, më 9 nëntor ishte 20-vjetori i rrëzimit të Murit të Berlinit. Njëjavë më parë në studion e Ora e Debatit u zhvillua një emision


13

lidhur me këtë ku erdhën shumë kujtime dhe sigurisht që u bënë dheparalelet me zhvillimet pas rënies së Murit të Berlinit në të gjithëEvropën Lindore Komuniste, por edhe pasojat apo ndikimet qëpatën ato më pas edhe në Shqipëri. Zoti President në atë periudhë, embani mend, ku keni qenë, si e keni ndjekur edhe a ka qenë aipërjetimi se edhe në Shqipëri do të ndodhin këto ndryshime që juthatë, jo duke e parë nga sot, me mendimin e sotëm, por memendimin e asaj kohe.

Presidenti Topi: Kam qenë në Tiranë. Në atë kohë punoja në njëinstitut dhe padyshim që kjo temë ishte tema e preferuar e ditës.Këto biseda si zakonisht zhvillohen në ambjentet familjare, kishinfilluar gradualisht të dilnin edhe në ambjentet shoqërore. Ishte vrarëfrika, ndonëse kishte një lloje inercie që nuk mund të them që gjëratdilnin haptaz në publik. Padyshim tek të gjithë, tek bota intelektualenë radhë të parë, parashikimi ishte i qartë që shumë shpejt lëvizjademogratike do vinte edhe në Shqipëri. Dhe ne e dinim që mbasrrëzimit të Murit të Berlinit ashtu sikurse u improvizua rënia e Murittë Berlinit si gurët e dominosë, efekti domino erdhi e u zhvillua edhenë vende të tjera të kampit lindor dhe më së fundi erdhi dhe nëShqipëri, ato ngjarje që i kemi përjetuar të gjithë së bashku.

Gazetari: Nga kjo distancë e njëzet viteve nëse do të bënim njëpërmbledhje me të qenit entuziastë të asaj kohe të lëvizjevedemokratike, të Lëvizjes së Dhjetorit dhe më pas më 22 mars 1992kur ndodhi dhe ndryshimi i madh. A ia ka arritur Shqipëria tëpërmbushë më së shumti aspiratat e atyre qindra mijëra njerëzve qëmbushën sheshet me thirrje “liri –demokraci”, dhe “e duamShqipërinë si gjithë Evropa”?

Presidenti Topi: Kjo dhe shumë gjëra u realizuan. Mjaft të tjeramund të ishin realizuar më shpejt. Disa gjëra mund të ishin realizuarmë mirë, por mbas njëzet viteve, këto procese mjaft të mëdha tëintegrimit nuk mund të gjykohen në një muaj, në një vit, mund tëthemi që Shqipëria sot ka arritur atë gjë që ka qenë epaimagjinueshme tek unë. Shqipëria sot është një nga vendet eNATO-s dhe kuptohet që e kemi ndjekur të tërë procesin. Ka qenënjë proces i gjatë që kishte të bënte me pozicionimin, me reformat,


14

kishte të bënte me një vizion të ri të Shqipërisë dhe e themgjithmonë që integrimi në NATO ka qenë pjesë e një rruge tërëndësishme që i ka shërbyer edhe integrimit në BashkiminEvropian. Janë procese që po finalizohen. Ka problematikën e vetnatyrisht, ka të bëjë me mjaft standarde që ne në mënyrë tëdetyrueshme duhet t’i realizojmë, por është një rrugë e cila ështëpërshkua dhe mbetet shumë pak për të bërë.

Gazetari: Zoti President, kjo është pak a shumë një panoramërealiste, por kohët e fundit ka pasur disa zhvillime. Kemi hyrë kështunë atë pjesën e zhvillimit të ditës në intervistën tonë, ku le të theminë datën 15 nëntor po zhvillohen zgjedhjet e pjesshme lokale nëShqipëri në pesë minibashki dhe komuna dhe opozita nuk merrpjesë. Si e vlerësoni ju këtë?

Presidenti Topi: Natyrisht mosmarrja pjesë gjithmonë sjellkeqardhje, por unë si President i Republikës në mënyrë absolute,asnjëherë, për askënd, nuk kam preferuar që të futem në vullnetinpolitik të partive. Gjithmonë nga ky pozicion kam inkurajuar dialog,kam inkurajuar pjesëmarrjen, kuptohet me dozat e duhura tëprononcimit gjithmonë pa interferuar siç e thashë në çështje tëvullnetit politik, të praktikave politike, por gjithmonë kam qenë iprononcuar fort, qartë për domosdoshmërinë e pjesëmarrjes. Kjo kaqenë, është dhe do të jetë dhe në filozofinë time.

Gazetari: Oporita në fakt nuk ka marrë pjesë në këto zgjedhje tëpjesshme lokale, por nuk është ky shqetësimi kryesor në lidhje mebojkotin sepse ka një bojkot më të madh sesa bojkoti i këtyrezgjedhjeve, i cili është bojkoti i Parlamentit. Aty opozita e partisësocialiste nuk ka marrë pjesë që në fillim dhe duke parë gjithëqëndrimet në vazhdimësi, por edhe në mitingun e fundit në qytetin eVlorës pak orë më parë, lidershipi i kësaj partie por edhe liderët esë majtës, por dhe të disa partive të djathta janë shprehur se do tavazhdojnë këtë bojkot. Po këtë si e vlerësoni?

Presidenti Topi: Natyrisht në kontekstin e përgjigjes që ju dhashëpak më parë, unë kam pasur disa prononcime dhe më i rëndësishmika qenë ai që lidhet me fillimin e punimeve të legjislaturës. Kam


15

dhënë herë pas here prononcime, por tek e fundit ndryshe nga ajoçka unë shpreh ka dhe misionet politike të partive politike. Unë edhenë këtë moment që ne po flasim do të rishpreh të njëjtin shqetësim.Shqetësimin për rifillimin e dialogut, shqetësimin për pjesëmarrjesikurse është thënë nga të gjithë aktorët, ata që janë përtej interesavepolitike, të aktorëve politikë në fushë, askush nuk mbështetmospjesëmarrjen, atë do të thoja edhe në këto momente, porgjithsesi janë çështje të vullnetit politik të partive. Ajo që mund tëthem sot është që domosdoshmëria për të rifilluar një dialog, i ciliështë shumë i rëndësishëm për kalimin e këtij momenti dhe përvazhdimin e mjaft reformave që janë të domosdoshme përShqipërinë.

Gazetari: Këtë moment politik si e vlerësoni. A e konsideroni edheju me termin që në Shqipëri ka krizë politike.

Presidenti Topi: Nuk mund të japë një përgjigje eksplicite. Kjopatjetër kërkon analizë dhe në kontensin e analizës mund të dalë qëmungesa e dialogut të mospjesëmarrja, çështje të parealizuara nëkëtë lloj konfrontimi politik patjetër që të japin idenë e sintomave tënjë krize politike. Por ajo që unë shikoj si President i Republikësështë që përgjithësisht ne kemi insitucione të stabilizuara. Erëndësishme është që partitë politike të marrin pjesë në këtë llojdialogu dhe pastaj sikurse e kanë gjetur gjuhën edhe në raste të tjeramund ta gjejnë gjuhën edhe tani për të zgjidhur pikërisht atoprobleme të cilat ata mendojnë se ekzistojnë midis tyre. Dhe patjetërqë në këtë sens mund të diskutohen të gjtihë ato gjëra që në njëmoment mund të diskutohen nga selitë e partive. Unë që flas kështu,kam qenë edhe pjesë intelekutore e disa krizave që kanë ekzistuaredhe në të kaluarën në pozicionin tim politik. Mediacioni gjithmonëështë i rëndësishëm, është pjesë e vullnetit politik të partive, nuk katë bëjë kjo në karakterin individual privat, janë pjesë e vullnetit tëpartive politike, sigurisht nuk janë të lehta për t’u realizuar, kërkojnënjerëz që dinë ta bëjnë këtë mediacion dhe patjetër si pjesë eproduktit të tyre dhe produkti nuk mund të jenë gjithmonë në favortë njërës palë. Gjithmonë produktet ndahen në mënyrë ekuivalentemidis palëve. Kjo do të ishte në të mirën e vazhdimit të një procesibashkëpunimi dhe patjetër kanë të gjitha riperkursionet e veta


16

pozitive në sensin e stabilizimit të mëtejshëm të institucioneve.

Gazetari: A kanë filluar përpjekjet për këtë dialog meqënëse juthatë që ka simptoma të një krize politike dhe a keni marrë juiniciativë të tillë? Çfarë keni bërë deri tani?.

Presidenti Topi: Unë mendoj që kam bërë atë pjesë që i takonPresidentit të bëj. Janë apele, janë takime me partnerët, me faktorëtpolitikë dhe u takon në mënyrë ekskluzive partive politike, të cilëtkanë në lidershipin e tyre njerëz me eksperiencë që të marrinvendim për të vazhduar dialogun. Nuk është një dialog që fillon menjë terren të thatë, në një terren të paeksploruar më parë mund tëthem. Pra kjo ka qenë historia e pluralizmit shqiptar në vite. Dikujanë krijuar ngrica, pastaj janë ngrohur këto marrëdhënie kanëshkuar deri diku, pastaj janë ftohur sërish dhe unë besoj se ështëpjesë e një spirale, e cila patjetër do të sjellë një dialog të ri nëpolitikën shqiptare dhe është e pamundur që skena politike shqiptarepërtej krizave të mos ketë dhe barriera krize.

Gazetari: A jeni bërë ju iniciator për fillimin e këtij dialogu?

Presidenti Topi: Unë nuk kam bërë ndonjë tentativë tëdrejtpërdrejtë për mediacion mes palëve, sepse natyrisht që duhet tashprehin vullnetin partitë politike në radhë të parë që të kërkojnëmediatorin dhe atëherë mund të futet në lojë institucioni, sepse atamund të gjejnë mediator përtej Presidentit.

Gazetari: Mediatorët në Shqipëri janë gjetur edhe përtejPresidentit, madje dhe përtej kufijve, problemi është që në raste tëtilla ekziston edhe një mundësi tjetër ku vetë mediatori nga pozicionii tij në piramidën e shtetit, por edhe pozicioni kushtetues, por edhenga formimi dhe siguria politike dhe formati i tij mund të bëhetiniciator, në rastin konkret, cilat janë për ju si President iRepublikës?

Presidenti Topi: Ju mendoni që unë nuk e arsyetoj këtë rast?Natyrisht që e arsyetoj. Çështja është që njeriu duhet të jetë koshientpër veprimet që bën dhe duhet të gjejë terren e duhur kur është


17

nevoja për të realizuar një mediacion konkret. Por çështja në radhëtë parë nuk është tek vullneti i Presidentit, i cili herë pas here edhesonte në këtë studio të improvizuar patjetër që del apeli që duhet tërifillojë dialogu politik. Por çësthja në radhë të parë epredispozicionit dhe shprehjes së vullnetit nga partitë politike. Karaste kur partitë politike mund të gjejnë mediator brenda radhëve tëtyre dhe në eksperiencën politike, sidomos atë parlamentare, këtoraste kanë qenë të qarta, që kanë dalë dhe brenda grupeveparlamentare. Kështu që mendoj që nuk është shumë i rëndësishëmvektori për ta realizuar mediacionin. I rëndësishëm është vullnetirespektiv i forcave politike. Unë e shikoj nga kjo tavolinë ju eshikoni nga ajo studio, pra të gjithë mundohemi të shikojmë me syrealë sesi ndodh. Duket që deri në këto momente ky vullnet politikduket ai që shprehet njëherë, që nuk ekziston ose është në dozapamjaftueshmërie, por gjithmonë shpresojmë që forcat politike dhe iinkurajoj me këtë rast të gjejnë një lloj predispozicionin, sikurseështë thënë dhe sot nga ambasadorët, duhet të gjejnë patjetërpredispozicionin për rifillimin apo vazhdimin e dialogut politik, qëështë shumë i rëndësishëm në demokraci

Gazetari: Por përgjigja menjëherë pas deklaratës të AmbasadoritUithers, unë e kam dhe kjo deklaratë dhe nuk besoj që ështëmomenti për t’u lexuar e gjitha, por mesazhi ishte i qartë që bojkotiështë në të keq të vendit e përkthyer pak më fort seç u shpreh edheAmbasadori dhe duhet vetë klasa politike shqiptare, ku bëni pjesëedhe ju , që ta gjeni forcën për të rifilluar këtë dialog që u shprehëtedhe ju.

Presidenti Topi: Pra pikërisht atë që unë thashë dhe pak më parë.Pra vërtetë aktorët politikë mund të jenë në Parlament, në selitë epartive, unë do preferoja që ta quaja një pozicion kushtetues, jopolitik natyrisht me pjesëmarrje të detyrueshme në mjaft aksione tëkarakterit politik konstitucional, por kjo ka të bëjë në mënyrëekskluzive me vullnetin e partive politike, të cilat e zhvillojnëveprimtarinë e tyre në selitë respektive të partive politike. Çështja einstitucioneve kushtetuese duhet të ritheksohet në mënyrë të qartë,është mbi partitë, kur është e nevojshme është mes partive për tëinkurajuar një dialog, por në mënyrë absolute për të mos qenë pjesë


18

e asnjë pale apo për të mos interferuar në çështje dhe për të treguarnjë pozicion unilateral. Ky pozicion i Presidentit që sigurisht është, icili është ndonjëherë e vështirë të kuptohet nga të gjithë, por unëmendoj që duke patur respekt për atë dokument themeltar,Institucionit të Presidentit të Republikës, duke pasur dhe njëeksperiencë politike dhe institucionale unë besoj se ky ështëpozicioni më korrekt që nuk mund të vlerësohet negativisht përmungesën e angazhimit, por ka shumë rëndësi mënyra se siangazhohesh. Të angazhohesh nuk do të thotë që të interferosh do tëthotë të japësh apelet e duhura, sikurse jep Presidenti japin partnerëtndërkombëtarë, japin analistë të pavarur të medias, mund të japindhe analistë të varur nga partitë politike për të qenë si gjithmonë tëpredispozuar për një klimë dialogu. Klima e dialogut mund të mosjetë bilaterale, ajo mund të jetë multilaterale.

Gazetari: E kuptuam mesazhin. Të dy palët duket sikur nuk lëshojnëpe të paktën nisur nga deklaratat dhe qëndrimet deri tani. Nisur dhenga përvoja juaj politike për rreth një dekadë në politikën e nivelittë lartë në Shqipëri a ka një vullnet dhe si mund të jetë ajo në këtokushte, për zgjidhjen e tij?

Presidenti Topi: Krizat e këtij karakteri nuk ndodhin vetëm nëShqipëri. Ndodhin dhe në ato vende që kanë një demokraci paksa tëgjatë, të konsoliduar. Kështu që unë mendoj që ekzisojnë edheeksperiencat sesi mund të dilet nga kriza, pra arti i negociimitvërtetë është shumë i rëndësishëm, por mbi të gjitha unë e ritheksojështë vullneti, predispozicioni për të shprehur vullnet.

Gazetari: Ky vullnet mungon deri tani?

Presidenti Topi: Përderisa nuk ka deri në këto momente tregon qëmomentalisht vullneti në këtë spirale ku jemi, ky vullnet mesa duketmungon, por kjo nuk do të thotë që nuk do jetë vullneti sepse nekemi parë që ka pasur vullnete mbi të cilat janë realizuarbashkëpunime shumë të rëndësishme. Ju e dini vetëm në prillin evitit 2008 u realizuan ndryshime kushtetuese brenda 24 orëve menjë vullnet të gjerë. Rezulton që ne kemi eksperiencë që ky vullnetmbi bazën e këtyre forcave që sot janë praktikisht në skenën politike


19

dhe nuk e demostrojnë vullnetin për të biseduar, ky vullnet kaekzistuar, për të thënë që në këtë rrugë sinusiodale kemi arriturbashkëpunim, nuk ka bashkëpunim sigurisht gjenetika e politikës dotë ketë sigurisht bashkëpunim, por gjithmonë jam i parimit që palëttë dinë çfarë kërkojnë, të dinë çfarë marrin nga njëra-tjetra dhe nukbesoj që rregullat e dialogut në demoraci janë me tendenca për tëpërfituar nga njëra anë patjetër që ato do të dinë të realizojnënegociata sikurse realizohen dhe në botën perëndimore sot.

Gazetari: Jemi rikthyer sërish në emisionin e drejtëpërdrejtë mePresidentin e Republikës, z. Bamir Topi. Zoti President, ishim dukefolur më parë lidhur me situatën politike të krijuar në vend pasbojkotit të opozitës në Parlament dhe në momentin kur të gjithapalët kanë dhënë mesazhe të qarta për zgjidhjen e kësaj krize, aposimptomave të kësaj krize ende të paquajtuar krizë në kuptimin eplotë të fjalës dhe nga ana tjetër përtej kësaj qytetarët janë tëshqetësuar jo vetëm për atë që ne diskutuam, për çështjen enegociatave dhe për vullnetin politik për zgjidhjen e këtij problemi,por nga ana tjetër qytetarët janë të shqetësuar, sepse ky bojkot ështëi lidhur me një çështje shumë të rëndësishme për ta që ka të bëjë meliberalizimi e vizave me Bashkimin Evropian. Realisht a e pengon,apo jo ky moment, apo ky bojkot i opozitës këtë proces nëperceptimin dhe në gjykimin tuaj?

Presidenti Topi: Unë do të thoja që nuk e kompleton kuadrin. Pormendoj që ai proces ka rrugën e vet. Unë kam besimin që është njëproces i pandalshëm në vetvete ky proces krijon dominantë, sepseka të bëjë me një rrugë të gjatë të institucioneve të Shqipërisë ku nëvite kontributin e tyre e kanë dhënë respektivisht partitë emazhorancës, të opozitës, duke marrë në konsideratë dhe rotacionine tyre. Sigurisht që disa gjëra frenojnë, por nuk ndalojnë. Ështëçështje e shpejtësisë së veprimeve, por në konsideratat e mia kyështë një proces, i cili do të finalizohet i parë jo thjesht në kontekstine Shqipërisë, por në kontekst rajonal. Ne vazhdimisht flasim mepartnerët ndërkombëtarë, të gjithë aktorët e institucioneve tëShqipërisë. Nuk do të guxonte askush të bënte të kundërtën. Ështënjë proces jetik. Tek e fundit, gjithçka që është arritur është bërë qëqytetarët të jenë të lirë dhe një njeri është i lirë realisht, kur nuk ka


20

kufij. Kufijtë nuk janë thjeshtë administrativë. Kufijtë janë dhepsikologjikë kështu që njeriu ka nevojë që të ketë botën e lirë. Dheështë momenti më i rëndësishëm kur qytetarët e Shqipërisë janë tëpërgatitur psikologjikisht për t’i shpërthyer barrierat e fundit tëpengesave që ekzistojnë ende për disa vende të BallkanitPerëndimor.

Gazetari: Po zoti President, por pas njëzet vjetësh duket pak etrishtueshme po të shikosh që edhe Serbia, edhe Mali i Zi, edheMaqedonia më në fund po i bashkohen atij treni ku Evropagjithmonë e më tepër Evropa po e humbet nocionin e kufijve, porShqipëria mbetet në fund fare me Bosnje Hercegovinën dhe meKosovën.

Presidenti Topi: Ju e keni dëgjuar pozicionin tim në një konferencëtë drejtpërdrejtë me mediat, në momentin kur Presidenti çek VaslavKlaus erdhi në Shqipëri. Unë gjithmonë kam përkrahur tezën qëvendet e Ballkanit Perëndimor duhet të trajtohen në bllok përsa ipërket çështjes së liberalizimit të vizave. Kjo nuk është një çështjeqë e cakton Presidenti i Republikës së Shqipërisë, por unë shprehnjë opsion të këtij institucioni duke marrë në konsideratë shumëgjëra. Sot mund ta themi me krenari që Shqipëria në kontekstinrajonal konsiderohet elementi më i rëndësishëm për disa arsye. Sëpaku politika e Shqipërisë në Ballkan ka qenë një politikë e mençur,një politikë moderatore, ka zhvilluar shumë bisedime bilaterale mefqinjët, ka marrë nota shumë pozitive në mënyrë se si e ka trajtuarçështjen e Kosovës edhe për faktin tjetër që, përtej rreagimit tëinsitucioneve të shtetit dhe të politikës, një faktor shumë irëndësishëm i stabilitetit rajonal ka qenë popullsia shqiptare që jetonnë Shqipëri, jeton në Kosovë, jeton në Maqedoni, në Mal të Zi, pra,partitë politike respektive që bëjnë jetën politike në këto vende dhekjo i ka dhënë Shqipërisë një imazh të ri. Sot Shqipëria ka njëemigracion të ri, një numër i konsiderueshëm i së cilit në Greqi, qëkonsiderohen mjaft të rëndësishëm edhe nga institucionet e Greqisëpër forcimin e uravet të miqësisë midis dy vendeve tona. Pra, ka njëmënyrë sjelljeje qoftë në terren social, qoftë në politikë dhe besoj qëduke pasur këtë rol Shqipëria dhe të mos harrojmë që Shqipëriamidis këtyre vende që unë sapo përmenda është vend i NATO-s së


21

bashku me Kroacinë. Të jesh vend i NATO-s do të thotë që të keshkaluar prova të rëndësishme që kanë të bëjnë me mënyrën e sjelljespolitike, me mënyrën e trajtimit të aspekteve të sigurisë dhe ky ështënjë moment shumë i rëndësishëm që duhet të merret në konsideratëedhe për çështjen e liberalizimit të vizave. Unë mendoj që ka disaçështje të karakterit teknik, teknologjik. Them që është kaluarmomenti i teknologjisë por çështje që kanë të bëjnë me pajisjen epopullsisë, të gjithë ato çështje teknike që më mirë të mos flas përt’ia lënë zërit të institucioneve për ta trajtuar.

Gazetari: Po si është e mundur zoti President, ngrihet pyetja, qëduke luajtur shqiptarët këtë rol në rajon xhelati i merr vizat mëshpejt se viktima që është Kosova, apo shqiptarët në përgjithësi, apodhe boshnjakët?

Presidentit Topi: Unë nuk mund t’i futem trajtimit dhe analizës sëkëndvështrimit të vendeve të Bashkimit Evropian, sepse politika ekëtyre vendeve është që të tërheqin në Bashkimin Evropian të gjithavendet. Për t’u futur në një analizë më të thellë do të thoja qëpikërisht të gjitha vendet , pra dal në tezën që unë kam prononcuar,nuk do t’u japin shansin disa vendeve që realisht kanë probleme.Pra, çështja e Serbisë është një çështje specifike që mund të shihetnga vendet e BE-së, por ende Serbia ka probleme lidhur metrajtimin jo vetëm të çështjes së Kosovës, që janë trajtime korente,por dhe me çështje që kanë të bëjnë me dorëzimin e kriminelëve tëluftës, sikurse është Radko Mlladiç. Unë nuk dëshiroj të futem nëspecifikat e këtyre marrëdhënieve, por kjo më jep rastin të them qëvendet e Ballkanit Perëndimor duhet patjetër të trajtohen në këtëmënyrë. Pavarësisht regjimit të komunikimit që ne kemi me vendetfqinjë, që nuk besoj që do të preket pavarësisht nga futja në kohë tëndryshme e këtyre vendeve në BE ka të bëjë shumë efektipsikologjik. Këto popuj janë mësua tashmë të lëvizin të lirë, tëshijojnë jo vetëm frytet e biznesit të tyre, por edhe të turizmit. Jukeni keni lëvizur dhe lëvizni drejt Kosovës dhe anasjelltas, drejtMaqedonisë, Malit të Zi. Vetëm në bregdetin shqiptar gjatë kësajvere ka pasur shumë turistë nga Kosova, nga Maqedonia. Unë besojqë sot turizmi nuk trajtohet më si turizmi në një vend të caktuar, porsi turizëm rajonal. Po ta marrim në këtë lloj konteksti, po ta marrim


22

nga takimet frekuente që bëjnë institucionet; javën që vjen unë do tëjem në Sarajevë në takimin që bëjnë Presidentët e vendeve tëBallkanit dhe është një ritual që përsëritet çdo vit dhe ku theksohetrritja dhe intensifikimi i dialogut politik çdo vit, por edhe i nevojëssë rajonalizimit të mjaft politikave që kanë të bëjnë me biznesin, nëfushën fiskale, me energjinë, me infrastrukturën, pra e kam fjalën qëtë gjitha këto vende janë duke shkuar në një ritëm harmonik dhebesoj që kjo jep shansin që edhe vendet e BE-së natyrisht do të dinëta trajtojnë në këtë mënyrë. Unë besoj që terreni ballkanik duhet nëmënyrë definitive t’i largohet atyre diferencimeve që kanë të bëjnëme të kaluarën. Unë këtu do të fusja me shumë nota pozitive dheklimën e krijuar në Kosovë. Edhe për me skeptikët situata nëKosovë konsiderohet mjaft pozitive. Edhe mënyra se si ata porealizojnë zgjedhjet e 15 nëntorit dhe nuk është thjeshtkëndvështrimi që vjen si nga subjektivizmi i Presidentit tëShqipërisë, por kam dëgjuar njerëz të rëndësishëm të politikësevropiane dhe botërore që kanë parë realizimin e fushatës elektoralenë Kosovë, në të gjitha standardet e kërkuara për një shtet mbi bazate multietnicitetit dhe besoj që dhe dita e zgjedhjeve do i japiKosovës mjaft nota pozitive.

Gazetari: Uroj të jetë kështu se pak ditë më parë krismat ishinpranë Kryeministrit Thaçi dhe për këtë u akuzua ish-kryeministriHajradinaj dhe mbështetësit e tij. Nisur nga këto zhvillime në rajontë hënën, apo të martën, pra në datat 16-17 është paralajmëruar qëministrat e jashtëm të Bashkimit Evropian të shqyrtojnë dhekërkesën e Shqipërisë për marrjen e statusit të vendit kandidat, njëkërkesë e cila është depozituar në fund të prillit dhe po shqyrtohettani. Është ndoshta një ndër periudhat më të gjata të shqyrtimit tënjë kërkese të tillë nga vendet e BE-së për një vend aspirant si dhene.

Presidenti Topi: Besoj që është një procedurë normale. Nuk ështëkollaj të kalosh klasën, të marrësh notën për të qenë pjesë e familjesevropiane. Brenda kësaj ju e dini që ka themelues skepticizmi përzgjerimin e Bashkimit Evropian. Por unë në rastin e Shqipërisë, ngainformacionet që kam, nuk kam parë elementë kontestues tërealizimit të integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian.


23

Kontaktet janë të përditshme, informacionet janë të përditshme nukkam dhe një shembull të vetëm ku të demonstrohet qoftë në mënyrëtë hapur, qoftë “underground” mungesa e dëshirës për të bërëShqipërinë pjesë të BE-së. Kjo është një çështje që mesa duket nukrealizohet për shkak të plotësimit të disa standardeve dhe besoj qëkanë të bëjnë me disa elemente teknike dhe jo me predispozicionindhe vullnetin politik të vendeve të Bashkimit Evropian.

Gazetari: Zoti President, çfarë identifikoni, apo kë problemidentifikoni ju si më kryesorin që mund të pengojë realizimin easpiratës së shqiptarëve për realizimin e liberalizimit të vizave dhepër integrimin e shpejtë le të themi.

Presidenti Topi: Unë nuk dëshiroj të marr aspektin pesimist të këtijprocesi, por që gjithësesi do të merrja në konsideratë pajisjen sa mëshpejtë të jetë e mundur me pasaporta biometrike të popullsisëshqiptare, nevojën për të realizuar disa reforma fondamentale përpërmirësimin e sistemit të drejtësisë, dhe disa reforma të tjera, tëcilat domosdoshmërisht shikohen me një sy kritik nga vendet e BE-së. Pra, pa u futur në kontekstin e diskutimit që bëmë pak më parë,por për t’iu përgjigjur në mënyrë të drejtëpërdrejtë shqetësimit që katë bëjë me pyetjen tuaj them që nevoja për pasaportat, nevoja përrealizmin e disa standardeve ku ata janë shumë të ndjeshëm nëlinjën e sistemit të drejtësisë.

Gazetari: Zoti President, do të doja të flisnim për një nga çështjetmë të ndjeshme për opinionin publik, por edhe për një çështje ku juedhe për nga pozicioni që jeni që ju bën automatikisht Kryetarin eKëshillit të Lartë të Drejtësisë, pra ju jeni kryeminstri i një ndër trepushtet kryesore në Shqipëri që është pushteti gjyqësor. Në progres-raportin e Bashkimit Evropian ky pushtet konsiderohej si një ndërtre më të korruptuarit. Realisht, si po luftohet korrupsioni në njëkollonë që ka të bëjë shumë me problematikën e qytetarëve përshkak edhe se në këto njëzet vjet në një mënyrë ose në një tjetërsecili prej tyre ka shkuar një herë në dyert e gjykatave.

Presidenti Topi: Këtë që ju po thoni sot me të drejtë, unë shfrytëzojrastin ta them në çdo lloj takimi ku kam mundësinë që të jap


24

prononcime të karakterit publik. Pra, raportet që vijnë përkorrupsionin në sistemin e drejtësisë janë raporte realiste. Kjo sepsepartnerët kanë dhe misionet e tyre në Shqipëri pranë këtij sistemi,funksionojnë linjat e EURALIUS-it dhe OPDAT-it, që kanë njëkomunikim shumë të rëndësishëm me aktorët e sistemit të drejtësisëdhe me aktorët e politikës për të reformuar sistemin e drejtësisë dheshtetin e së drejtës mbi bazën e këtyre standardeve që ne kërkojmëtë arrijmë. Për të komentuar disi Këshillin e lartë të Drejtësisë. Jo tëgjithë e dinë që është një organizëm që konsiderohet qeverisja epushtetit gjyqësor, por që përbëhet nga aktorë të ndryshëm. Pra,paralelizmi për të thënë kryeministër i sistemit të drejtësisë në rastinkonkret nuk shkon, sepse në përbërjen e Këshillit të Lartë tëDrejtësisë janë disa aktorë që vijnë nga vendimmarrje të ndryshme.Tre anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë vijnë nga Parlamenti.Nëntë anëtarë të KLD-së vijnë nga Konferenca Gjyqësore, çka do tëthotë që është atribut i vullnetit të gjyqtarëve që organizohen nëKonferencën Kombëtare Gjyqësore. Tre personazhe, respektivishtPresidenti, Ministri i Drejtësisë dhe Kryetari i Gjykatës së Lartë janëpozicione ex-officio ç’ka demonstron që Këshilli i Lartë i Drejtësisëështë një organizëm që përbëhet nga aktorë që vijnë nga institucionetë ndryshme. Problemet që kanë të bëjnë me sistemin e drejtësisë,natyrisht lidhen jo vetëm me nevojën e përmirësimit të ligjeve dhe tëlegjislacionit në fushën e drejtësisë, që është kompetencë dheekskluzivitet i vullnetit politik të shprehur …

Gazetari: Këtë shpjegim po e bëni për të larguar përgjegjësinëtuaj?

Presidenti Topi: Jo, jo, absolutisht! Është mirë që gjërat …

Gazetari: Se dhe një qeveri krijohet nga disa parti politike, por kjonuk do të thotë që përgjegjësinë nuk e ka kryeministri.

Presidenti Topi: Paralelizmi është çështja e vullnetit politik dheçështja e detyrimit institucional. Është mirë që në një komunikim,sikurse po e bëjmë sonte, të ketë një shpejgim më të detajuar, nëmënyrë që njerëzit, edhe ata që nuk e dinë, përjashto ata që e dinë, tëdinë diçka më shumë se si funksionon Këshilli i Lartë i Drejtësisë.


25

Pra, çështja është tek reformat e Këshillit të Lartë të Drejtësisë,përmirësimi i legjislacioni, përmirësimi i standardeve, por edhe tekintegriteti i gjyqtarëve në të gjithë sistemin e drejtësisë.

Gazetari: A i keni të identifikuara zoti President shkaqet që e sjellinkorrupsionin. Një nga këto mund të konsiderohet për shembull, a kaemërime për shembull kundrejt vetë korrupsionit, kundrejt pagesavenë sistemin e gjyqësorit?

Presidenti Topi: Ju e keni fjalën për zgjedhjet që bëhen nëpërmjetKLD-së?

Gazetari: Në përgjithësi në funksionimin, në emërime, nëshkarkime, në vendosjen në detyra të larta në sistemin gjyqësor, tëkryetarëve të gjykatave, të anëtarëve të ndryshëm të gjykatave...

Presidenti Topi: Atëherë unë do ju përgjigjem në formë tëdrejtëpërdrejtë që linja e emërimeve nga KLD-ja ka ardhur duke ubërë shumë transparente. Ju keni parasysh zgjedhjet që u bënë përkryetarët e gjykatave disa muaj më parë, që ishin në debatet dheballafaqimet publike të njerëzve që konkuronin dhe patjetër që çdoanëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë ka vullnetin e tij individual qëshprehet me firmë për të dhënë pëlqimin ose jo për një kandidat tëcaktuar. Mendoj kur ka transparencë në procedura, kur ka prani tëmedias në këto situata dhe kur ka vullnete individuale, nukpërjashtoj kur ka lobingje për mbështetjen e një kandidati të caktuar,por mendoj që kur gjërat jepen në transparencë, atëherë probabilitetipër të kaluar në momente korruptive në këto linja vjen edhezvogëlohet.

Gazetari: Cili është ai shkak që e stimulon korrupsionin më sëshumti në sistemin e drejtësisë? A keni ju të dhëna, a keni justudime, a keni ju informacione konkrete dhe si mund të luftohet kjogangrenë?

Presidenti Topi:. Sigurisht, kjo që unë po ju them nuk ka të bëjë mestudimet e një doktorate për këtë punë. informacionet që vijnë, vijnënga vetë institucionet. Këshilli i Lartë i Drejtësisë në atributet e veta


26

ka analizën dhe procedimin që u bëhet gjyqtarëve, të cilët dalin ngaroli i tyre në funksion të ligjit. Ju e dini fare mirë dhe keniinformacionet e duhura që gjatë dy tre viteve të fundit një numër jo ivogël gjyqtarësh kanë kaluar në KLD dhe shumica e tyre, kur kanëpasur prova për penalizim, janë penalizuar dhe kjo është në aktetzyrtare të KLD-së, që tregon për një predispozicion të shprehur tëKëshillit të Lartë të Drejtësisë për të luftuar korrupsionin. Çështja ekorrupsionit nuk duhet trajtuar thjesht në formë sistemike, por duhetparë tek secili individ, që ka dy premisa shumë të rëndësishme për tëqenë i aftë për të zbatuar me seriozitet detyrën e vet. Pra, të jetë ipavarur dhe të ketë integritet. Pavarësia nuk duhet kuptuargjithmonë në lidhje me politikën, por edhe me interesat ekonomike.

Gazetari: Po, por duke qenë një ndër sistemet që konsiderohet, tëpaktën dhe nga progres raporti si më i korruptuari është më pak indëshkuari në këtë drejtim. Puna është që ndoshta mos kemi hyrë nënjë rreth ku gjyqtari, apo prokurori, apo hetuesi edhe nëse është ikorruptuar, edhe nëse ka prova për këtë, ai nuk ndëshkohet?

Presidenti Topi: Ju keni relativisht të drejtë. Ne kemi pasur rastekur duke respektuar pavarësinë e gjykatave, këto vendime që janëmarrë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë janë apeluar në Gjykatën eLartë dhe jo në pak raste vendimet e Gjykatës së Lartë, të cilat janëabsolutisht të respektueshme, se ne e respektojmë institucionin, kanëqenë kundër vendimit të KLD-s. Kur anëtarët e KLD-së kanë marrënjë vendim mbi bazën e të dhënave konkrete, por duke respektuarpavarësinë në linjën e pushteti të gjyqësorit, Gjykata e Lartë, jo nëpak raste ka marrë vendime të ndryshme nga vendimmarrja eKëshillit të Lartë të Drejtësisë. Pra, çështja duhet parë, duhet tëskanohet në çdo segment në çdo segment të sistemit të drejtësisë dhemendoj që ndërhyrje për ta shëndetësuar sistemin e drejtësisë kanëshumë linja; pra linja e reformimit, aty ku ka boshllëqe nëlegjislacion duhet patjetër që të plotësohet. Aty ku mendohet që nëfazën që jemi, në këtë frazë demokracie, të ndërhyet për të limituarpozicione të caktuara të cilat zgjasin në një kohë relativisht të gjatëpër të shkuar në harmoni dhe me kohëzgjatjen e pozicioneve të tjerakushtetuese, çështja e imunitetit; gjithnjë themi të kufizohet tëeleminiohet imuniteti çdo gjyqtari, çdo prokurori. Duhet patjetër që


27

të mbrohet sigurisht, por duhet që të mos konsiderohet imuniteti kurbëhet fjalë për të dalë përpara shoqërisë me të gjithë transparencën.

Gazetari: Si zgjidhjet kjo?

Presidenti Topi: Kjo zgjidhet me ligj. Zgjidhet me ligj.

Gazetari: Duhet të ndryshojë ligji?

Presidenti Topi: Ligji po, por duhet patjetër edhe njëpredispozicion dhe një shprehje e qartë e vullnetit edhe nga shoqatatqë nuk kanë nevojë për imunitet. Të gjithë duhet ta thonë këtë.

Gazetari: Duket se ka në një kontraditë mes asaj se del politika dhethotë nuk ka nevojë për imuniteti dhe ka një pushtet tjetër që kërkonekstra imunitet.

Presidenti Topi: Unë mendoj që gjërat duhet të jenë kompatibël.Ajo që shprehet me fjalë, ajo duhet të realizohet me ligj.

Gazetari: Pra për rastin e politikës?

Presidenti Topi: Për gjithçka, për të gjithë sistemin. Edhe përjuristët, edhe për prokurorët për cilindo. Ky është një vend i vogël.Ka nevojë për transparencë, për thjeshtësi në procedura. Nuk kanevojë për pengesa. Ne nuk kemi nevojë për pengesa artificiale përnjë proces i cili duhet të jetë ligjor dhe duhet të jetë transparent.

Gazetari: Ka një shqetësim real zoti President, në lidhje megjyqtarët, në këtë linjë që po flasim nga ana e policisë, sepse sipasprocedurës edhe nëse një gjyqtar do të vendoset në përgjim përarsye madhore hetimi ku ndoshta shërbimet e ndryshme tëinteligjencës, apo të luftës kundër krimit mund të arrijnë nëpërfundimin që njëri nga gjyqtarët, apo nga prokurorët mund të jetëbashkëpunëtor, gjë që ka ndodhur dhe në vende më të zhvilluara sene, por …

Presidenti Topi: Në ç’sens bashkëpunëtor?


28

Gazetari: Nuk ka rëndësi. Në një mënyrë, ose në një tjetër kafavorizuar për x, apo y arsye dhe lind nevoja që ai të vendoset nëpërgjim. Por kërkesa për vendosjen në përgjim të një aktori të tillëkalon nga gjykata, gjë që kolegu gjyqtar nuk e firmos për koleguntjetër gjyqtar, ose del sekreti.

Presidenti Topi: Fakti është që kemi rastin në të kundërtën e asajqë thoni ju. Ka edhe kështu, edhe ashtu. Pra, të mos i absolutizojmëgjërat në asnjërën linjë.

Gazetari: Jo, jo! Ishte një shqetësim për gjyqësorin.

Presidenti Topi: E rëndësishme është që kur them të kemitransparencë, duhet të kemi transparencë duhet të fillojë pikërishttek çështja e imunitetit. Kur themi heqja e imunitetit e ritheksoj;dëgjojmë gjithnjë ligjërata për çështjen e imunitetit, vërtet shprehetverbalisht, por duhet të sanksionohet ligjërisht. Është shumë erëndësishme. Secili mund thotë për personin e tij që e konsideroj paimunitet. Është shumë e rëndësishme që të gjitha gjërat tësanksionohen me ligj. Sa i përket çështjes së pozicioneve subjektivepër ndjekjen e veprimtarive të gjyqtarëve, nuk mund të them që nukka doza subjektivizmi, apo doza solidariteti. Nuk do të ishte e drejtëta thoja këtë, por unë kam informacion që ka edhe raste kur ato kanëkaluar në Prokurori, kanë kaluar në ndjekje edhe të interceptimit tëveprimtarisë së tyre mbi bazën e ligjit. Pra, ka edhe raste të tilla,sikurse thashë, edhe raste të atilla. Të themi që nuk ka solidaritet nëprocedura të caktuara do të themi një gënjeshtër të madhe. Por tëthemi që ka edhe veprime konkrete në sensin e zbatimit të ligjevenatyrisht që ka dhe shohim raste konkrete.

Gazetari: Zoti President, në progres-raportin e Bashkimit Evropianpër Shqipërinë ishte dhe një shprehje ku për herë të parë përdorejse për herë të parë po përdorej kultura e mosndëshkimit. Kjo është erëndë faktikisht. Si zgjidhet?

Presidenti Topi: Zgjidhet pikërisht me atë që thashë. Dy elementëqë janë shumë të rëndësishëm: elementi parë është që ta ndjeshveten realisht të pavarur nga të gjitha llojet e dipendencës, të


29

varësisë, por kjo arrihet mbi bazën e një integriteti. Ka mjaftgjyqtarë dhe prokurorë që janë me integritet. Nuk duhet t’i fusim tëgjithë në një standard, sikur të gjithë i bëjnë bisht ligjit, apo janë tëintimiduar nga ndërhyrjet, sepse do të jepnim një imazh shumë tëkeq për sistemin e drejtësisë. Pra, sikurse ndodh në standardet enxënësve të një klase, ndodh edhe në sistem. Pra, ka që janë shumëtë mirë, janë ekselentë, ka dhe që janë shumë të dobët. Kështu ështëçështja se si të përmirësojmë kualitetin dhe kualiteti realizohetnëpërmjet skanerit që duhet të bëjë çdo institucion, Këshilli iProkurorisë, nga njëra anë, Këshilli i Lartë i Drejtësisë, Gjykata eLartë, pra janë disa hallka që kalojnë patjetër të gjithë ato që marrinnjë ndëshkim mbi bazën e ligjit. Pra, jo ndëshkime të karakteritpolitik, apo subjektiv, por ato që kanë baza reale për të ngritur njëproces ndaj gjyqtarëve. Nuk është e lehtë të nisësh një proces ndajnjë njeriu të ligjit, sepse duhet të kesh fakte konkrete, sepse përveçkonkurencës që ka ndërmjet njerëzve të drejtësisë, gjithmonë ka dhenjë lloj solidariteti po ta shikosh.

Gazetari: Ashtu si në media.

Presidenti Topi: Si kudo. Do ta shikojmë me nota realiste, apo do ikamuflojmë gjërat?!

Gazetari: Ashtu shpresojmë.

Presidenti Topi: Do të flasim haptazi. Gjithnjë ka simptoma tësolidaritetit edhe atëherë kur ai nuk duhet të ekzistojë. i shohim dhenga diskutimet. E rëndësishme është të mos nisësh procedimin pabaza. Do të ishte shumë e rëndë, nuk do të ishte e drejtë. Do të ishtenjë persekutim i të drejtave dhe lirive të njeriut, por nga ana tjetëraty ku ka baza reale, kjo punë duhet të shkojë deri në fund dhepastaj të mos vemë në provë që ky institucion e ndëshkoi, pra kyinstitucion është ndëshkues, ndërsa institucioni tjetër e toleroi. Pra,sikurse duhet të ketë solidaritet të natyrshëm, të mos dënojmë njerikot, duhet të ketë dhe një lloj solidariteti midis insitucioneve për tërespektuar dhe vendimmarrjen e kolegëve; pastaj gjërat janë mbibaza reale. Kjo është mënyra e funksionimit të institucioneve qëduhet të funksionojnë të gjitha në bllok, për të mos kaluar pastaj në


30

ato raporte ku përcaktohen si pozicionime, apo si sindroma tëmosndëshkimit.

Gazetari:Zoti President, Këshilli i Lartë i Drejtësisë, në krye të tëcilit ju jeni, edhe si President i Republikës, ka dy anëtarë më pakprej një periudhe relativisht të gjatë për funksionimin normal të tij,dhe dy të tjerë me mandat të skaduar, për shkak se u ka përfunduardiku nga janari, në mos gaboj. A është normale dhe a e pengon kjomirëfunksionimin e këtij institucioni?

Presidenti Topi: Natyrisht që normale nuk është, sepse gjithmonëkërkohet funksionim sipas standardeve të kërkuara nga ligji, por ngaana tjetër, ligji parashikon që pavarësisht nga problemet që krijohenpër plotësimin e vendeve, sikurse ndodh edhe në institucione të tjera– kemi rastin e një anëtari të Gjykatës Kushtetuese për shembull, icili ka vazhduar një vit në funksionin e tij më shumë, sepse ialejonte ligji, derisa u plotësua – pra e njëjta gjë thuhet edhe përanëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Kjo nuk duhet tëpresupozojë në mënyrë absolute që të abuzohet në këtë linjë. Faktiqë ia njeh ligji që ata të mos ndërrohen, por natyrisht duhet të bëhetsipas atyre standardeve, që i njeh po ligji,

Gazetari:Që do të thotë…

Presidenti Topi: Pra siç e parashikon ligji. Ka një ligj. Sikurse ethashë, tre anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë emërohen nëParalament, me një votim të thjeshtë, me propozimet që vijnë ngagrupet paralamentare, ku në traditën e parlamentit, gjithmonë ka njëlloj marrëveshjeje për të bërë alternimin e propozimeve, në mënyrëqë Këshilli i Lartë i Drejtësisë të mos marrë një fizionomi tëprojektimeve politike. Së paku në përvojën time parlamentare, kjoka ndodhur.

Gazetari:Duhet pritur miratimi i ligjit të ri apo duhet priturKonferenca Gjyqësore?

Presidenti Topi: Pikërisht!gazetari:Sepse miratimi i ligjit të ri do një mazhorancë të cilësuar


31

votash. Do pra, praninë e domosdoshme te opozitës në Kuvend.

Presidenti Topi: Sigurisht! Unë, me këtë cilësi që kam si President,nuk do të doja të isha interferues, sepse kam dëgjuar ditët e funditzëra të ndryshëm, të cilët janë prononcuar jo në mënyrë tësintonizuar. Nuk dëshiroj që në këtë moment, të marr në mënyrë tëqartë anën e një prononcimi apo një tjetri, sepse për mua të gjithëaktorët janë të rëndësishëm. Roli i Presidentit është i specifikuar meKushtetutë. Presidenti duhet të jetë shumë rigoroz në parimetkushtetuese. Pra mjafton kjo për të bërë edhe analizën e të gjithagjërave.

Gazetari:Dakord. Zëvendësi juaj në Këshillin e Lartë të Drejtësisëka deklaruar se ky Këshill mund të vazhdojë punën normalisht.

Presidenti Topi: I është referuar ligjit pra, ajo që thashë pak mëpërpara.

Gazetari:Pra jeni dakord me zotin Spahiu apo jo?

Presidenti Topi: Edhe njëherë, mos u futni aty ku unë bërëprofilaksinë! Thashë që unë jam në një cilësi që nuk mund të jemsupervizor apo mbikëqyrës i çdo deklarate. Ka një moment që ështëdominant në punën e Presidentit, aty ku nuk të fal askush. ËshtëKushtetuta, janë ligjet dhe Presidenti jo vetëm që nuk punon nëterrene ekstraligjore, por patjetër bën thirrjet e duhura që të gjithë tërespektojnë normat e shtetit ligjor. Pra këto janë parime shumë tëforta, kategorike.Edhe njëherë, nuk dëshiroj të futem në prononcime, sepse për muajanë të gjithë në të drejtën e tyre për t’u prononcuar. Aq më shumëqë ka njerëz, të cilët janë brenda linjës së sistemit të drejtësisë. Kanëtë drejtën të shprehen, të prononcohen, të organizohen në konsulta,por Presidenti, besoj se është minimalisht e mjaftueshme për tëthënë që u qëndroj në mënyrë shumë rigoroze parimeve kushtetuese.Dhe në rastin konkret ju mund të kërkoni shpjegime për ta nxjerrëpozicionin më qartë. Mos i kërkoni thjesht nga Presidenti! KaGjykatë Kushtetuese. Ka ligj, por në sensin e përgjithshëm do tëthoja që secili duhet të ketë përgjegjësitë e veta për të mos lënë


32

boshllëqe nëpër institucione.

Gazetari:Një pyetje më konkrete. Ka zëra që thonë se zoti KreshnikSpahiu ka shprehur opinionin tuaj, por është deklaruar që…

Presidenti Topi:Mos u merrni me zëra! Mos u merrni me zëra kurkeni personin!

Gazetari:Pikërisht pra! Nisur nga këto zëra, doja t’jua bëja pyetjenmë të drejpërdrejtë. Ju jeni dakord me deklarimin e zotit Spahiu?

Presidenti Topi: Edhe njëherë. Më duket se po flas në mënyrëshumë të qartë. Unë nuk kam referenca individuale. Kam vetëm njëreferencë. Kjo referencë është Kushtetuta. Janë ligjet e këtij shtetit.Ndryshe nuk do të kishte asnjë lloj kuptimi që Presidenti tëqëndronte në atë tryezë. Pra, referohuni Kushtetuës! Referohuniligjit! Referohuni Gjykatës Kushtetuese! Aty do të gjeni të gjithaparimet, mbi të cilat qëndron i gjithë aktiviteti i Presidentit.Gazetari:Dakord. Më datën 5 dhjetor do të mblidhet, siç ështëparalajmëruar konferenca kombëtare e gjyqtarëve dhe nëse aty,duke patur parasysh edhe qëndrimin e kryetares së kësajkonference, e cila është edhe kryetare e Gjykatës së Lartë, mund tëzgjidhen katër anëtarë të rinj të Këshillit të Lartë të Drejtësisë ngakonferenca. Në mbledhjen e parë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë,që do të zhvillohet pas saj, ju do t’i pranoni këta katër anëtarë?

Presidenti Topi: Nuk duhet të shtrojmë pyetje paragjykuese! Sëpari unë kam bindjen që çdo aktor institucional, në mënyrë tëveçantë aktorët e sistemit të drejtësisë, natyrisht që e njohin ligjinashtu sikurse e njoh edhe unë, ndoshta edhe më mirë se unë, sepseështë natyra e punës së tyre. Kështu që unë them që sot nuk kemipse të paragjykojmë se çdo të ndodhë. Mund të jetë një takimkonsultues. Mund të ketë referenca kontestuese mbi bazën ereferencave ligjore që mund të ketë një grup i caktuar. Ndoshta,ndoshta mund të parashikojmë, gjithmonë me sensin ehamendësimit. Mund të ketë apelime në Gjykatën Kushtetuese. Pra,e rëndësishme është që shteti ligjor, ajo që ne dëshirojmë tëndërtojmë të gjithë funksionon në mënyrë shumë rigoroze mbi


33

bazën e Kushtetutës dhe mbi bazën e ligjit. Dhe askush nuk do tëdëshironte, jo për rastin konkret, por në përgjithësi, që të punonte nëterrene ekstraligjore. Unë në këtë moment, në mënyrë absolute, nukkam klimë paragjykuese për askënd. Besoj tek të gjithë aktorët përnevojën e sistemimit sa më shprejt të jetë e mundur të këtyreboshllëqeve, që gjithsesi, sikurse thashë që e parashikon edhe ligji,për momentin vërtet që duhen të zëvendësohen, por nuk kemihendikape, sepse u jepet mundësia atyre që janë ende tëpazëvendësuar, të vazhdojnë veprimtarinë e tyre. Por është rastspecifik për dy të tjerë. Njëri është pjesë e Parlamentit sot.

Gazetari:Po, sepse është bërë deputetet i Partisë Socialiste…

Presidenti Topi: Një tjetër ka kaluar në Gjykatën Kushtetuese. Prajanë dy pozicione. Unë inkurajoj. I inkurajoj gjithmonë konsultat,dialogun institucional dhe zgjidhjen e një procesi, i cili të mos ketënevojë të kontestohet ligjërisht. Pra kemi piketa shumë të forta qëduhen t’u referohen në radhë të parë njerëzit e drejtësisë.

Gazetari:Po, por ndryshe nga ky mendim i juaji, PartiaDemokratike dhe mazhoranca në përgjithësi është shprehur seKonferenca mund të mblidhet dhe mund të emërojë anëtarë të rinj,por edhe Partia Socialiste dhe opozita, nuk është se janë shprehurkundër kësaj.

Presidenti Topi: Tani, të kemi respekt! Ju sot jeni në bisedë mePresidentin. Mendoni se do të kishte ndonjë President që do tëthonte se po punon jashtë parimeve kushtetuese, jashtëKushtetutës?! Këtu duhet të fillojë dhe të përfundojë pozicioni iPresidentit. Jashtë kësaj, çdo President, natyrisht duhet të gjykohetpër keq! Ju e dini se sa delikat është pozicioni i Presidentit, jo nëkontekstin për të cilin ne po diskutojmë, por në çdo lloj konteksti.Dora e fundit përsa u përket ekuilibrave sigurisht që është kyInstitucion, por ka edhe një institucion tjetër që merr në konsideratëose rrëzon vendimmarrjen e Presidentit dhe kjo është GjykataKushtetuese. Dhe gjithmonë ne jemi të prirur të zbatojmë, edhe kurbëhet fjalë për vendimmarrjen tonë, vendimet e GjykatësKushtetuese. Së paku nuk do të kisha kurajon të bëja të kundërtën.


34

Gazetari:Dakord zoti President, por nuk është se mungon vetëmligji për funksionimin e KLD-së, mungon edhe një ligj përfunksionimin e Presidencës. Pse nuk bëhet?

Presidenti Topi: Sigurisht! Kush duhet ta bëjë?

Gazetari:Sigurisht që Parlamenti!

Presidenti:Po sigurisht, sigurisht! Mungon ligji për veprimtarinë ePresidentit, sepse institucionet e tjera kanë karakter kolegjial.Këshilli i Ministrave ka karakter kolegjial. Parlamenti ka karakterkolegjial, sepse vendimmarrjet janë mbi bazat, minimalisht tërealizimit të kuorumit, ose vetëm kur janë votime të cilësuara qëkanë një numër tjetër. Ndërsa veprimtaria e Presidentit konsiderohetjo e Presidencës, por e Presidentit. Mungon ky ligj. Normalishtduhet të jetë në vullnetin e forcave politike për ta parë, sepse ështënjë institucion dhe veprimtari e Presidentit nuk është se nukrregullohet. Ajo rregullohet me Kushtetutë, me disa ligje qëkonsiderohen ligje organike edhe në funksion të veprimtarisë sëinstitucioneve të tjera, por do të ishte shumë më e preferueshme qëInstitucioni i Presidentit, për të marrë seriozitetin e plotë që nukështë thjesht funksional, por është edhe protokollar, sepse protokolliështë pjesë…

Gazetari:Është plotësisht protokollar…

Presidenti Topi:Jo plotësisht! Jo plotësisht! Jo thellësisht! Unëthem që është funksional…

Gazetari:Ka zëra në mazhorancë që thonë se…

Presidenti Topi:Pikërisht pra! Unë nuk dëshiroj që të vini këtu dhetë bëheni interpret i zërave, që nuk kanë baza! Por unë jam nëmënyrë shumë serioze i bindur që Institucioni i Presidentit, sikurseçdo institucion tjetër, ka nevojë edhe për fizionominë protokollare,sepse është fizionomia e shtetit. Por ka nevojë patjetër që të ketë meligj një rregullim për statusin e ish-presidentit. Është shumë erëndësishme.


35

Gazetari:Pse nuk bëhet kjo, zoti President? Ka njëmbëdhjetë vjet qëështë diskutuar.

Presidenti Topi: Natyrisht pra! Gjithmonë e kemi nisur këtë bisedëme çështje të vullnetit politik dhe po shkojmë në fund të bisedës dhedalim prapë te vullneti politik.

Gazetari:Mungon vullneti politik që Presidenca të funksionojë mbibazën e një ligji?

Presidenti Topi:Po unë nuk arrij të kuptoj pse nuk bëhet!Gazetari:Pra ju po thoni që nuk ekziston ky vullnet?

Presidenti Topi:Këto nuk janë çështje të karakterit personal.

Gazetari:Sigurisht që jo!

Presidenti Topi: Të jeni të sigurtë që nuk mendoj për vete, por…

Gazetari:Sigurisht që jo! Presidenca nuk është vetëm një njeri…

Presidenti Topi:Por duhet të marrim në konsideratë të gjithapërvojat e vendeve perëndimore! Në rast se keni qenë president ishtetit, patjetër që ky titull shoqëron edhe vitet ku s’jeni president.Nuk mjafton që ta certifikojmë duke thënë që ju takon kjo dhe jutakon ajo. Jo! Është çështje e figurës. Çështja e rëndësisë së figurësnuk mbyllet në ditën kalendarike kur ju ikni nga kjo zyrë. Jo! Duhettë ketë respekt, sepse gjithmonë do të ndodhin rotacione. Atë që ekanë sistemet akademike ku profesori është profesor deri kur shkonnë botën tjetër. Nga kjo pikëpamje duhet të kemi respekt, porrespekti shprehet me gjëra konkrete. Të mos jetë pjesë e vullnetevetë çastit apo vullnetarizmit! Dëshiroj, e trajtoj në këtë mënyrë. Nukdëshiroj, e trajtoj ndryshe…

Gazetari:A ka iniciativë në këto moment që po flasim?Presidenti Topi:Jo! Me sa di unë, nuk asnjë lloj iniciative.

Gazetari:A ju pengon në punën e përditshme dhe çfarë problemesh


36

nxjerr mungesa e një ligji?

Presidenti Topi:Mua nuk më pengon, se nuk është se thashë që nukrregullohet, por është ndryshe kur të jetë trajtuar në mënyrëspecifike, sepse e bën më të thjeshtë funksionimin e këtijinstitucioni. E bën më të thjeshtë në raporte me të tjerët.

Gazetari:A krijon probleme edhe të natyrave ekonomikemosfunksionimi?Presidenti Topi: Nuk besoj që ka qenë një tendencë e tillë, sepsegjërat nëse shkojnë deri në pikë, pastaj do të ishte mungesë erespektit ndaj një strukture të rëndësishme të shtetit, por gjërat nukkanë ardhur deri aty.

Gazetari:Nuk kanë ardhur?

Presidenti Topi:Jo! Jo!

Gazetari:Në buxhetin e ri të qeverisë parashikohet që paga e juaj tërritet me shtatë mijë e pesëqind lekë të reja. A jeni në dijeni përkëtë?

Presidenti Topi: Duke qenë se jeni ju në dijeni, natyrisht që do tëjem edhe unë. Çdo njeri është i vëmendshëm përsa u përket gjëravetë tilla.

Gazetari:Shpresoj dhe uroj që edhe kjo të jetë pjesë e asaj…

Presidenti Topi:Shifrën konkrete e mora vesh nga ju, porgjithmonë tendencat …

Gazetari:Ka një çështje që është diskutuar dhe ka qenë pjesë edebateve: ajo e Marrëveshjes së Shqipërisë me Greqinë për ndarjene ujërave territoriale. Është rifutur sërish në kalendarin e punimevetë Parlamentit dhe mendohet që deri në fund të vitit, ose të këtijsezoni parlamentar të rishqyrtohet, pasi ishte njëherë dhe tani pokalon në etapat parlamentare që janë Komisioni i Ligjeve dhekështu me radhë. Nëse vjen ashtu siç është, ju do ta firmosni këtë


37

Marrëveshje?

Presidenti Topi: Nuk jua jap këtë shans që të merrnit një përgjigjesot, sepse do të ishte paragjykim. Ajo që unë kam thënë dhe e themedhe sonte këtu ka qenë nevoja për një proces të plotë dhetransparent. Ju e dini që e kam bërë një prononcim, ku së pari kjoështë një çështje e seriozitetit dhe përgjegjshmërisë së aktorëveinstitucionalë. Janë të respektuar të gjithë të japin eskpertizën e tyrenë institucione, sepse vendmimmarrja do të jetë në institucione.

Së dyti, unë kam bërë një thirrje shumë të sinqertë që njerëzit qëjanë në institucione patjetër që duhet të jenë super të përgjegjshëmnë momente të tilla dhe ata që janë jashtë institucioneve, duhet tëkenë besimin e duhur tek njerëzit që janë nëpër institucione. Këtuçështja nuk është se vjen si një vendimmarrje e një aktori. Kamparasysh kontekste të tjera historike. Këtu vendimmarrjet janëinstitucionale. E kam thënë dhe po e ripërsëris, sepse është shumë erëndësishme ta them: Shqipëria sot është vend i NATO-s. Nukdëshiroj të bie në ripërsëritje, por është shumë e rëndësishme tathem. Greqia është vend i NATO-s. Italia është vend i NATO-s. Sotekspertiza jonë, edhe aty ku nuk është në nivelin e duhur vjen dheasistohet nga ekspertiza e NATO-s. pra nga kjo pikëpamje duhet tëkemi një lloj komforti psikologjik që gjërat do të realizohen mekorrektësinë e duhur. Nga ana tjetër do të dëshiroja dhe kjo është njëdëshirë që i vjen çdo njeriu që një vendimmarrje e tillë, nëse nukdiktohet në funksion të kohës nga element të tjerë, duhet patjetër tëketë një diskutim të gjerë të të gjithë spektrit politik.

Gazetari:Pra ju po thoni që duhet të ketë seriozitet dhe thellësi…

Presidenti Topi: Absolutisht!

Gazetari:…në shqyrtimin e kësaj çështjeje? Dhe nga ana tjetër tëmos ketë as alarm që mund të na marrin ndonjë copë det?

Presidenti Topi:Psikoza e alarmit është e mirë, sepse i vendosnjerëzit në një seriozitet edhe atëherë kur ky ndoshta nuk ka qenë,por të punosh vetëm me psikozë alarmi, kjo është e dëmshme, sepse


38

kur krijon psikoza, fillon e mbizotëron klima e psikozës dhe ajoështë e dëmshme. Unë kam besim tek institucionet, porvendimmarrje të kësaj natyre, janë shumë të rëndësishme, shumësensitive, shumë të ndjeshme. Është shumë e ndjeshme, sepse ne poshohim shumë njerëz që dalin, prononcohen. Kjo patjetër kërkon njëdiskutim në të gjitha strukturat dhe këto janë strukturat e shtetit.Këto janë ato që janë zgjedhur, por duhet të jetë patjetër pjesë e njëdebati, e një diskutimi, e një transparence, e një vendimmarrjeje metë gjithë spektrin politik! Gjithmonë duke qenë seriozë dhe dukemos e përdorur si kartë politike, sepse do të ishte gabim.

Gazetari:Zoti President, një pyetje, ndoshta e fundit në këtë pjesë,para se të fillojmë me pyetjen e teleshikuesve për mbylljen e dhjetëminutave të fundit. Cilat janë raportet tuaja me Kryeprokuroren eRepublikës, zonjën Ina Rama edhe për shkak të raportit që jupërcakton Kushtetuta? Por nga ana tjetër ka patur disa zhvillime.Kemi patur zgjedhjet, kemi patur rimarrje të imuniteteve, për dyçështje të dy ish-ministrave, të cilët janë sërish ministra të kabinetittë ri. Ndërkohë ka patur një presion mbi Prokurorinë përditë. Kapatur njerëz që kanë shkuar në Prokurori nga Gërdeci e kështu meradhë. Keni patur konsultime?

Presidenti Topi: Unë kam një parim shumë të fortë, gjë që mund tëprovohet. Unë ruaj raporte shumë korrekte institucionale. Nuk krijojraporte të tepruara, të cilat do të ishin në dëm të këtyre raporteveinstitucionale. Ky është parim, që unë e zbatoj me të gjithë aktorëtinstitucionalë. Pra në kuptimin e vërtetë të fjalës, respektoj ligjin qëi ka zgjedhur, ligjin nëpërmjet të cilit rregullohet veprimtaria e tyredhe respektoj pavarësinë dhe integritetin e tyre. A ka çështje që ne imarrim në diskutim? Ju siguroj që nuk ka çështje specifike që unë tëmarr në diskutim! Do të ishte shumë e dëmshme dhe nuk është nënatyrën time. Por për çështje të funksionimit me ato detyrafunksionale që e lidhin Prokurorinë me pozicionin e Presidentit,natyrisht që është detyrë ligjore dhe institucionale që do të merrem.Por që të kem sensin e interferencës për ndonjë çështje të caktuar,kjo nuk ndodh dhe vështirë se do të ndodhë ndonjëherë. Nuk ështënë natyrën time.


39

Gazetari:Gati më dogjët një pyetje që doja ta bëja meqë folët përmarrëdhëniet institucionale, meqë folët për to. Si i kenimarrëdhëniet me Kryeministrin?

Presidenti Topi: Mbeten gjithmonë në këtë linjë, në këtë terren,marrëdhëniet janë shumë të respektueshme në linjë institucionale.

Gazetari: Kur jeni takuar për herë të fundit me KryeministrinBerisha?

Presidenti Topi: Unë zakonisht shquhem për memorie remote, tëlargët shumë. Në mos gaboj në 60-vjetorin e festimit tëmarrëdhënieve shqiptaro-kineze ku kemi qenë së bashku.

Gazetari:Jo, e kisha fjalën për takime jashtë këtyre pritjepërcjelljeve që janë të detyrueshme për protokollin, përpjesëmarrjen e Presidentit apo…

Presidenti Topi: Ne gjithmonë takimet i bëjmë në sensininstitucional.

Gazetari:Nuk ka takime të tjera? Po me zonjën Topalli? Në njëintervistë në emisionin “Ora e debatit” dy javë më parë, zonjaTopalli deklaroi se nuk ka pirë kurrë kafe me ju.

Presidenti Topi: Unë ju sugjeroj që të bëhemi më seriozë nëtrajtimin e këtyre marrëdhënieve. Unë nuk besoj që politika e shtetitbëhet nëpër kafe. Marrëdhëniet edhe në këtë sens janë shumëinstitucionale.

Gazetari:Pra ju nuk keni pirë kafe, sepse s’donit të bënit politikëkafesh?

Presidenti Topi:Unë besoj që duhet të predominojnë marrëdhënietmidis institucioneve dhe pikërisht fryma e këtyre marrëdhënieve dheçështje të kafes apo kafeneve pastaj, janë çështje shumë sekondare,që nuk duhen të merren shumë në konsideratë.


40

Gazetari:Dakord! Përgjigja ishte shumë e qartë. Dhe pyetjen qëbëra për dy figura shumë të rëndësishme, të qeverisë dhe tëParlamentit, do të doja ta bëja edhe për liderin e opozitës, për zotinRama, për marrëdhëniet përtej anës institucionale. A keni patur junjë marrëdhënie jo frekuente, jo në kuptimin negative, por nëkuptimin e një raporti mes Presidentit të Republikës dhe një lideri tëopozitës në kuptimin politik, edhe për shkak të zhvillimeve që kanëndodhur pas 28 qershorit?

Presidenti Topi: Unë jam shumë i kujdesshëm. Ruaj marrëdhënietë barazlarguara me të gjithë aktorët politikë. Jo sepse nuk jamnatyrë sociale për të komunikuar me njerëzit, qofshin këta edheaktorë të rëndësishëm të politikës. Por gjithmonë kam patur merakçështjet e keqinterpretimit dhe futjes në lojë të debatit politik. Pragjithmonë marrëdhëniet kanë qenë shumë korrekte. Kjo zyrë është ehapur për cilindo për të kontaktuar, për të bashkëpunuar gjithmonënë linjat korrekte që i takojnë kësaj zyre dhe asnjëherë nuk kampreferuar dhe do të jem shumë i kujdesshëm që Presidenti të jetëpikë referimi për të trajtuar apo për të qenë pjesë e një debati politik,që zhvillohet diku tjetër.

Gazetari:Për ta mbyllur, zoti President si ndiheni kur herë pashere, në media, në opinione publike apo nëpër debate politike, flitetpër Presidentin e ardhshëm? Jo Fatos Nano, jo dikush tjetër?

Presidenti Topi: Unë, me ndërgjegjje të plotë, e konsideroj shumënatyrale çështjen e rotacionit, të qarkullimit. Dhe kam një sensliberalizmi në këtë mes që do të ishte më tepër sesa kjo që po juthem. Por e habitshme është që ka filluar të flitet për Presidentin eradhës kur unë ende nuk kisha mbushur një muaj në detyrë. Pragjithmonë do të ekzistojnë këto tendenca që në njëfarë ka njerëz, tëcilët jetojnë duke parë ëndrra se kur po rrëzohet tjetri nga kali. Kjoështë çështje e formimit të tyre, e kulturës së tyre, e vizionit të tyre.Këtu nuk është çështje individi, por është çështje institucioni dhe jue dini sa seriozë janë popujt e përparuar, individët e përparuar, ataqë kanë kulturë, ata që e vlerësojnë tjetrin, sikurse thashë, ndoshtamë shumë kur ai e lë detyrën e vet.Çështja pastaj, e nevojës së politikës për të parë dikë tjetër…


41

Natyrisht që kjo zyrë nuk është thjesht e një individi, i cili është nëtë në një moment të caktuar. Edhe sot që jam President i Republikës,unë e konsideroj pa deklarime të karakterit publik, kjo është zyrë qëu takon gjithë qytetarëve të Shqipërisë. Mjerë ai që do të mendontevetëm dhe do të aludonte për të si në kohën dhe në rregullin emonarkisë për të mbretëruar gjatë! Jo! Ky vend ka një demokraci tëre. ky vend ka nevojë për qarkullim elitash dhe patjetër që do tëvijnë të tjerë që do të jenë më të mirë se ne.

Gazetari:Pjesë të kësaj kulture, a i konsideroni edhe ato teza qëedhe djathtas mund të ketë ndonjë LSI si majtas?

Presidenti Topi:Jo, nuk futem unë… Nuk e lidh. Nuk është shumëorganike kjo që po them tani. Pra jam mësuar që kur trajtojpolitikën, ose kur jam pjesë e politikës, jam shumë konservator nëpolitikë. Është çështje e këndvështrimit tim. Kur të vijë në një zyrë,që është zyrë e një institucioni që u takon të gjithëve, natyrishtnjeriu duhet të vijë e ta luajë këtë rol në mënyrë shumë serioze. Pra,është njeriu që duhet t’i përshtatet atij pozicioni!

Gazetari: Zoti President, ka pasur disa pyetje nga teleshikuesit nëlidhje me atë që a ekziston mundësia që të bëhet nga ju një amnisti,apo një falje me rastin e festave edhe për shkak, siç thotë dikush, tëmbipopullimit të burgjeve, apo të qelive?

Presidenti Topi: Bëhet fjalë për një të drejtë, apo atribut kushtetuesqë ka Presidenti. Presidenti natyrisht që fal. Aministia merr njëkarakter tjetër. Por, Presidenti fal me një dekret presidencial. Deritani kam aplikuar falje, apo ulje dënimi për gratë dhe për tëmoshuarit. Sigurisht që është momenti për të vepruar disi më gjerë.Nuk e kam paragjykuar procesin që falja, apo ulja e dënimit të bëhetvetëm në këto kategori, por kam kontrolluar një proces, i cili, ju jusiguroj të dashur bashkëatdhetarë, që vuani dënimin në institucionetpërkatëse të Shqipërisë për të garantuar një proces shumë të pastërdhe pa ndërhyrje nga askush, duke respektuar të drejtën tuaj për uljedënimi në funksion të sjelljes, në funksion të kushteve që keni, pra,për të garantuar një proces, i cili nuk do të kishte as minimumin endërhyrjeve dhe të veprimeve korruptive nga cilido. Kjo ndoshta ka


42

qenë arsyeja që këtë proces ndoshta në një moment të caktuar unë endërpreva për ta parë me shumë kujdes, shumë kujdes, sepse ështëshumë e rëndë që të ketë ndërhyrje për një proces të tillë. E drejtaështë legjitime për cilindo. Secili e ka marrë dënimin nga drejtësia,secili po e vuan dënimin, secili shpreson në uljen e dënimit, apo tëfaljes në varësi të kushteve. Ju garantoj në këtë komunikim tëdrejtëpërdrejtë që ky proces do të jetë shumë serioz, shumë irregullt, dhe ju siguroj që nuk do të ketë, ose nuk do të pranohetasnjë ndërhyrje. Këtu do të veprojë në mënyrë shumë tëdrejtëpërdrejtë korrektësia insitucionale, një e drejtë që është jovetëm e Presidentit, por është dhe e juaja.

Gazetari: Pra do të ketë, por do të jetë shumë e kujdesshme.

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute.

Gazetari: Ka shifra se sa mund të përfitojnë? Kur mund të ndodhëkjo, brenda vitit, apo ... ?

Presidenti Topi: Nuk mund të jap shifra, nuk mund të jap data.Është një proces që edhe mua më preokupon dhe është njëpreokupacion që vjen edhe mbi bazën e së drejtës për të kërkuarsipas ligjit.

Gazetari: Zoti President, ka shumë pyetje të cilat do të doja t’ipërmblidhja në një në lidhje me një shqetësim që kanë shumëqytetarë për zyrën e përmbarimit, e cila nuk arrin që të ekzekutojësipas tyre, por nuk besoj që është vetëm shqetësim i tyre, sepse dhemediat vetë e kanë ngritur, për një pjesë të madhe të vendimeve tëgjykatave, të vendimeve të formës së prerë.

Presidenti Topi: Unë këtë temë e kam prekur në një takim tërëndësishëm të veprimtarisë së institucionit të Avokatit të Popullit.Dhe ka pasur një debat për këtë çështje. Problemi nuk është teknumri, por problemi është tek problematika që krijohet. Vërtetpërmbarimi mund të ketë çështje që i ka vërtet për t’i zgjidhur, pornatyrisht ka edhe mjaft çështje që me të drejtë qytetarët kërkojnë qëky institucion të dalë nga ai moment impasi që çdo qytetar të marri


43

një zgjidhje që ia ka dhënë gjykata mbi bazën e vendimeve tëformës së prerë. Jam në dijeni të riorganizmit të këtij sistemi tëpërmbarimit, duke e alternuar dhe me veprimtari të karakterit privat,duke e respektuar ligjin për këtë punë. Besoj që është një momentkur institucionet përgjegjëse duhet të ushtrojnë më shumëpërgjegjësi dhe seriozitet.

Gazetari: Zoti President, edhe një pyetje që po e përmbledh sërishnga një seriozitet shumë i madh në lidhje me pronat në sistemingjyqësor. Shumë ankohen nga teleshikuesit që një pjesë e vendimevegjyqësore është për bërë pa dijeninë e palës që ka humbur, apo njëpjesë tjetër ka humbur pronat pa dokumentacionet e rregullta, gjoja,sipas tyre, por nga ana tjetër dhe shqetësimi se çfarë do të bëjëkonkretisht Presidenti i Republikës edhe në pozicionin e Kryetarit tëKëshillit të Lartë të Drejtësisë që çështja e pronave të zgjidhet sa mëshpejt edhe një herë e mirë për shkak se mban peng edhetranzicionin në Shqipëri?

Presidenti Topi: Ju mendoni se është tek Presidenti?

Gazetari: Është pyetje qytetarësh, të cilët kërkojnë një mendim dhendoshta një mesazh.

Presidenti Topi: Ata që bëjnë pyetjen i respektoj, sepse është njëtemë e cila më ka preokupuar gjithnjë. Sot ata janë koshientë përndërhyrjet frekuente të miat në debatin përsa i përket çështjes sëpronave në Shqipëri. Unë besoj që është çështje mjaft komplekse,një çështje e cila ka prekur në mënyrë të drejtëpërdrejtë interesat enjerëzve që kanë legjitimitet mbi pronën, është një çështje e cila kamjaft probleme. Do të ishte gabim që unë të minimizoja problemetqë janë mbi pronën. Unë kam qenë njeri me një afinitet të madh përçështjen e legjislacionit mbi pronat, përveçse një periudhë të caktuarkam qenë Ministër i Bujqësisë dhe jam marrë drejtëpërdrejtë mekëtë punë dhe kam qenë në praninë e ekspertëve kur unë merreshame politikë aktive. Sinqerisht mund t’ju them që unë sot e kamshumë të vështirë të gjej pikën e referimit të legjislacionit mbipronat. Pra, përfytyroni një piramidë, e i cila ngrihet mbi njëbazament të dobët, pra ka gjithnjë ndërhyrje në legjislacion,


44

ndërhyrje në mënyrë të vazhdueshme, shpeshherë janë bërë përkonjuktura të çastit, konjuktura politike, interesa të çastit. Problemiështë që momenti i pronave, sidomos në kushtet e Shqipërisë, njëvend i vogël që duhet ta kishte zgjidhur me kohë, sot vjen dheriakutizohet prapë. Nuk mund të futem në elementë të veçantë, porparimi është i tillë që çështja e pronësisë, para se të mendojmë seështë një çështje që ka të bëjë me zhvillimin e ekonomisë dhe tëinvestimeve në vend, që patjetër është ashtu, është një çështje e sëdrejtës dhe duke vepruar me një konglomerat ligjesh, apo akteshnënligjore, njeriu e ka të vështirë edhe nëse është i azhornuar dheështë ekspert i fushës, e ka të vështirë që të gjejë ato pikat ekthjellta. Përfytyroni një qytetar i cili nuk e njeh procesin dhedetyrohet pastaj të futet në labirinthet e administratës, apo të sistemittë drejtësisë dhe të presë ndoshta prej vitesh ato përfundime; njerëzitqë kanë besuar më shumë tek ligji gjatë njëzet viteve dhe nuk janëpak, se gjatë një cikli njëzetvjeçar, njerëzit që kanë qenë 40 vjeç sotjanë 60 vjeç, pra janë plakur me letra nëpër duar; dhe sot pas njëzetviteve realisht problemi i pronës është një problem që i shqetësonqytetarët. Këtë e them jo mbi bazën e konsideratave të miapersonale, por mbi bazën shumë shqetësimeve, letrave dherekomandimeve që më vijnë nga njerëzit e ndryshëm, qoftë nëpronësitë urbane, qoftë në pronat që kanë në zonat rurale. Pra, ështënjë problem kompleks që nuk zgjidhet nga një aktor, dalim edhe njëherë tek pika e fillimit që duhet vullnet politik dhe ekspertizë. Pratek çështja e pronave që vjen dhe bëhet gjithnjë dhe më e vështirë,sepse sofistikohet, besoj që më shumë duhet të kishte njëpredominim të kompesimit fizik, sepse kompensimi financiar përpronat që mund të jenë në vende shumë pikante përsa i përket vlerëssë tregut, mund të kompesohet me shuma qesharake.Gazetari: Zoti President dhe një pyetje të parafundit që ngrihet ngasensibiliteti i partive politike. Pse nuk mblidhni një tryezë të partivepolitike për zgjidhjen e ngërçit të krijuar në lidhje me bojkotin eopozitës dhe afrimin e dy palëve?

Presidenti Topi: Ua thashë në fillim se respektoj dhe nuk interferojnë vullnetin e partive politike. Nëse partitë politike do të japinsinjale sado të dobëta për nevojën e një tavoline, unë do të realizojatë që kam realizuar në vjeshtën e vitit 2007 kur kam mbledhur të


45

gjithë partitë politike për nevojën e reformimit të Kodit Elektoral.Ka qenë një tryezë e frytshme që erdhi në një zgjidhje që ndoshtanuk i kënaqi të gjitha partitë politike, por realizoi një zgjidhje qëerdhi si pasojë e frymës së tryezës.

Gazetari: Falemnderit! Dhe një pyetje të fundit: “Mirëmbrëma!Desha të pyes se si është e mundur që Presidenca si institucion tëfunksionojë pa ligj dhe Konferenca Gjyqësore jo? Falemnderit!”

Presidenti Topi: Unë thashë që nuk ka një ligj specifik që rregullonveprimtarinë e institucionit të Presidentit, por gjithçka orientohetmbi bazën e ligjeve kushtetuese dhe ligjeve organike që rregullojnëveprimtarinë e institucioneve. Pra, kjo ka pasur edhe shpejgimin evet që vjen nga teknikët e së drejtës ligjore. Meqenëse roli iInstitucionit të Presidentit është i pranueshëm në mënyrë organikenë linjën e shumë institucioneve të tjera kushtetuese dhe futet nëveprimtarinë e funksionet të këtyre institucioneve, të cilat kanë njëligj të veçantë e bën disi të vështirë realizimin e një pakete ligjore qëdo të rregullonte vetëm veprimtarinë e një institucioni. KonferencaGjyqësore nuk është keq që funksionon mbi bazën e ligjit,përkundrazi është shumë mirë dhe nuk besoj që të ketë nota negativekur gjërat funksionojnë me ligj. E kundërta mund të ndodhë.

Gazetari: Falemnderit! Do të donim shumë të bënin dhe 2374pyetjet e tjera që kanë ardhur për Presidentin. Të nderuarteleshikues të televizionit Ora News. Ju falenderoj për vëmendjentuaj në këtë intervistë të drejtëpërdrejtë me Presidentin eRepublikës, z. Bamir Topi në emisionin tim të 70 – të “Ora eDebatit”! Jemi në zyrën e Kryetarit të Shtetit. Ju falemnderit zotiPresident për kohën përgjigjet dhe mundësitë që na dhatë!

Presidenti Topi: ishte kënaqësi dhe për mediat unë do të jemgjithnjë i hapur.

Gazetari: Falemnderit!


46

PRESIDENTI TOPI I PËRGJIGJET INTERESIMIT TËMEDIAVE NË KONFERENCËN PËMBYLLËSE PËR SHTYP

TË FORUMIT TË 6-TË EKONOMIK RAJONAL.

20 nëntor 2009Sarajevë

Në përfundim të Forumit Ekonomik Rajonal të Evropës Juglindore,që u mbajt në kryeqytetin e Bosnje-Hercegovinës, në Sarajevë,Presidentët e vendeve pjesëmarrëse mbajtën një konferencë tëpërbashkët shtypi. I pyetur nga agjensia e lajmeve “Reuters” se si eparashikonte të ardhmen e zhvillimit ekonomik në rajon gjatë vitit2010, duke patur parasysh se pothuajse të gjitha vendetpjesëmarrëse në këtë Forum kanë shënuar rënie në rritjen e tyreekonomike, me përjashtim të Shqipërisë, Presidenti i Republikës upërgjigj:

“U ndieva krenar që Shqipëria ka bërë përparim të dukshëm. E kemithënë dhe vazhdojmë ta themi se pa reforma, natyrisht që përparimiekonomik do të ishte në dyshim. Kështu që ne u kemi kushtuar njërëndësi shumë të madhe reformave politike dhe ekonomike. Së dyti,u kemi kushtuar një rëndësi shumë të madhe zgjerimit tëkapaciteteve dhe ndërtimit të infrastrukturës aero-portuale dhe tëinfrastrukturës rrugore. Padyshim edhe në ato sektorë ku Shqipëriamund të rritet me një dinamizëm të theksuar, kryesisht nëpërmirësimin e infrastrukturës energjitike, sidomos në zhvillimin eturizmit, i cili për kushtet specifike të Shqipërisë bëhet në një terrenrelativisht të virgjër duke u dhënë shanse qoftë investitorëveshqiptarë, qoftë atyre të huaj për të patur mundësi që të investojnënë Shqipëri.

Më e rëndësishmja nga të gjitha është që Shqipëria sot konsiderohetnjë vend shumë më i sigurtë se në të kaluarën. Kjo ndihet në mënyrëtë veçantë sidomos pas anëtarësimit të Shqipërisë në NATO dherritjes së mundësisë për të investuar në një terren liberal. Politikatfiskale kanë qenë të tilla që u japin shans investitorëve të futen mekurajo në tregun shqiptar, por do të doja të specifikoja këtu dëshirën


47

e madhe të emigracionit shqiptar për të mos u larguar pa kthim ngaShqipëria, por duke ruajtur dëshirën e madhe për të ricikluar dherikapitalizuar të ardhurat e tyre dhe për të investuar në Shqipëri.

Gjithsesi unë mendoj që siguria e përparimit të investimeve nëShqipëri padyshim është e lidhur me rritjen e kapaciteteveinvestuese në të gjithë rajonin, që sikurse e thashë i ka të gjithashanset, sepse rajoni ynë sot është më i sigurtë dhe nga ajo që poshohim, nga ajo që japin parashikimet, do të jetë pjesë erëndësishme e vëmendjes së investitorëve evropianë dhe më gjerë”.


48

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI PËR EMISIONIN“OPINION” NË TELEVIZIONIN “KLAN”.

26 nëntor 2009

Gazetari: Mirëmbrëma të nderuar teleshikues! Ju flas nga njëstudio e improvizuar e emisionit “Opinion” nga PallatiPresidencial shqiptar me një intervistë të drejtëpërdrejtë mePresidentin e Republikës, SH.T.Z. Bamir Topi. Siç e keni ndjekurdhe nga njoftimi i tre ditëve të fundit, intervista do të fokusohet tekzhvillimet politike korrente, të cilat kanë marrë një tension shumë tëmadh, të paktën kanë pasur një intensitet mjaft të madh në dhjetëditët e fundit.Zoti President, mirëmbrëma dhe falemnderit që pranuat ftesën!

Presidenti Topi: Mirëbrëma. Është kënaqësi!

Gazetari: Siç e keni ndjekur edhe sot gjatë punimeve të Parlamentitedhe nga momenti në moment ka pasur një tensionim midisKryeministrit dhe kreut të opozitës. Një tensionim, i cili është njëpërmbyllje e një tensionimi thuajse një javor. Si ndihet Presidenti iRepublikës në këtë situatë, tensionim verbal flasim gjithomonë?

Presidenti Topi: Natyrisht që shqetësim kam, shqetësiminstitucional do të thoja. Do të preferoja të mos hyja në komentet edebatit politik të ditës.

Gazetari: E keni ndjekur debatin e këtyre 10-12 javëve të fundit?

Presidenti Topi: Natyrisht është pjesë e detyrës dhe pjesë e njëangazhimi qytetar. Cilido, qoftë ky President, qoftë ky politikan,qoftë ky qytetar i thjesht në çdo lloj profesioni patjetër është ipërfshirë në këtë komunikim me median, e cila në mënyrëdominante ka përcjellë të gjithë elementet politike dhe padyshim ajoqë e bën më tërheqëse këtë punë është pjesë e debatit të fortë politik.

Gazetari: Zoti President, sot Parlamenti Evropian ka aprovuar një


49

rezolutë, në të cilën flitet me tone mjaft pozitive për zhvillimet nëShqipëri, por mbi të gjitha është një lloj çertifikimi i rrugës sëShqipërisë drejt integrimit evropian. Si e komentoni ose si e lexoniju këtë Rezolutë?

Presidenti Topi: Padyshim jo vetëm tek Rezoluta e ParlamentitEvropian, por në mënyrë të vazhdueshme kemi parë një reagimpozitiv të institucioneve ndërkombëtare, të cilat në mënyrë të qartëkanë përcaktuar perspektivën e Shqipërisë në familjen evropiane. Ekam thënë dhe kohë më parë, kam rastin ta ripërsëris sonte,Shqipëria ka një avantazh shumë të madh. Sot Shqipëria ka statusine vendit anëtar të NATO-s që në një farë mënyre është gjysma errugës së përshkruar integruese për t’u futur në BE. Natyrisht rrugapër në BE është një rrugë relativisht më e gjatë, por unë kam njëbindje absolute që kjo rrugë po përshkohet me siguri dhe kjoshikohet jo thjesht në rrugën që bën Shqipëria, institucionet, por dhenga mënyra sesi po absorbohet nga faktori politik dhe institucional iEvropës. Kështu që jemi mësuar në takime bilaterale, në tavolinarajonale, në takime me partnerë të ndryshëm të familjes evropiane,jemi mësuar të shohim një lloj predispozicioni të shtuar për të napasur në gjirin e tyre.

Gazetari: Pra ekziston kjo predispozitë realisht?

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute po. Këtu nuk ka asgjë për tavënë në dyshim. Unë e shikoj çdo ditë dhe ju siguroj që prej viteshne presim, përcjellim, marrim pjesë në aktivitete që organizohen nëmes të Evropës, tavolina rajonale ku flitet thjesht për integrimin nëBE. Është një çështje kohe, por besoj koha nuk është në terma tëgjata, do të thoja është një kohë relativisht e shkurtër për të cilën unëkam besim që Shqipëria do të jetë patjetër relativisht shpejt një vendi BE-së.

Gazetari: Ç’do me thënë shpejt në BE? A ka një datë?Presidenti Topi: E kam thënë dhe herë tjetër, e them dhe sonte.Nuk jam unë për të përcaktuar një datë. Unë thjesht bëj analizat emia. Natyrisht nuk janë analiza haluçinante, të një njeriu që do siçdo shqiptar tjetër për të qenë pjesë e Evropës, por patjetër analizë e


50

vendosur në një terren real informacioni me partnerë. Ne po takojmëpartnerë shumë të rëndësishëm që dikur nuk kishim rastin t’itakonim.

Gazetari: A do të futet analiza juaj në një promovim tëKryeministrit Papandreu që vendet e Ballkanit Perëndimor të futennë BE në 2014 me rastin e 100-vjetorit të fillimit të Luftës së ParëBotërore, që ka nisur pikërisht në Ballkan?

Presidenti Topi: Unë pata rastin ta ndaja këtë bisedë me MinistrinPlotësues që erdhi para pak ditësh në Tiranë. Unë e konsideroj jothjesht një deklaratë politike, por e ndjej racionale dhe të mundshmepër t’u realizuar. Sot jemi në vitin 2009. Viti 2014 është një afat ipranueshëm duke parë rrjedhat e logjikshme të integrimit tëShqipërisë në rajon dhe në BE.

Gazetari: Sa problem është për Shqipërinë apo dhe për qeverisjenbojkoti që opozita i ka bërë Parlamentit në këtë drejtim?

Presidenti Topi: Natyrisht unë do ta doja ta shikoja Parlamentin tëplotë. Padashur të jem inflacionist në thirrjet e mia, unë kam bërëmesazhet e mia sidomos duke u fokusuar tek fillimet e punës sëParlamentit, por do të thoja që institucionet në përgjithësi, ajo që iintereson më shumë çdo qytetari dhe Presidentit të Republikës,institucionet vazhdojnë të funksionojnë dhe do të ishte kuadri i plotësikur të gjithë të ishin të angazhuar në linjë institucionale. Gjithësesinisuar nga klima politike, nisur nga debati politik i ditës dëshirojpikërisht të qëndroj në ato deklarata që unë kam bërë.

Gazetari: Që janë dhe një herë...?

Presidenti Topi: Dhe një herë është ajo që e kam thënë dhe nëmënyrë zyrtare, që janë në prononcimin për Parlamentin eShqipërisë, si një angazhim i Presidentit për të inaguruar punimet eParlamentit shqiptar në legjislaturën e re. Çka do të thotë qëParlamenti shqiptar është jo thjesht në këndvështrimin tim, por nëkëndvështrimin e të gjithëve, tempulli i demokracisë dhe besoj qëkjo është në koshiencën e gjithësecilit.


51

Gazetari: Zoti President, cili është gjykimi ose deklarimi juaj përzgjedhjet e 28 qershorit duke pasur parasysh gjithë situatën ekrijuar nga kjo dhe duke pasur faktin që ka pasur kritika nga mediandaj jush për arsye se nuk jeni shprehur për një periudhë kohe dhekeni pritur të deklaroheni institucionalisht në fund të konsumimit të...?

Presidenti Topi: Atëherë më lejoni të bëj një analizë të ekuilibruardhe pak në retrospektivë. Ju e dini që në 21 prill të vitit 2008Parlamenti shqiptar me një konsensus të gjerë realizoi ndryshimetkushtetuese...

Gazetari: Me 115 vota.

Presidenti Topi: Ka qenë një nga dekretet që e kam firmosur nëkohë rekord duke marrë në konsideratë konsensusin e gjerë...

Gazetari: Megjithëse cënonte në një farë mase dhe Institucionin ePresidentit?

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute nuk është parë në këtë sens.Unë kam bërë një analizë në kohën e duhur për të pasur më shumëdiskutim rreth një dokumenti që është dokumenti themeltar i shtetit.Në këtë sens unë do të preferoja që të kishim një diskutim më tëgjerë, por e mbyllur nga politika në Parlament, preferova që të mosdiskutoj më dhe ta firmos dekretin për të kuptuar që nuk ka të bëjme një pozicion personal të Presidentit, por është një pozicion që itakon sipas Kushtutës dhe Presidenti për definicion është garant iKushtetutës, pra ndikon në ndryshimet kushtetuese, për të ardhur nëpyetjen tuaj, pat një ndryshim radikal në Komisionin Qendror tëZgjedhjeve. Në shtatë anëtarë në Kushtetutën e vjetër parashikohejqë dy anëtarë të KQZ-së zgjidheshin nga Parlamenti duke qenë tëkujdesshëm për të ruajtur balancën politike, dy anëtarë zgjidheshinnga Presidenti i Republikës dhe tre anëtarë nga KLD-ja. Marrë nëkonsideratë që Presidenti është dhe Kryetari i KLD-së, marrë nëkonsideratë që, ata që zgjidheshin nga KLD-ja ishin të pozicionitjurist. Duke parë ndryshimet radikale kuptohet qartë që kurpozicioni i KQZ-së është një pozicion partiak ku Presidentit i hiqet


52

mundësia e përfaqësimit . Duke ruajtur në mënyrë shumë rigorozenatyrën e Institucionit dhe pozicionit, i cili duhet të jetë shumë ikujdesshëm, kam preferuar që të kem disa pika reference tërëndësishme sikurse është KQZ-ja, që është një institucion bazë, qëbën çertifikimin e rezultatit, gjykatat që janë shumë të rëndësishmet’i referohesh, dhe një pikë shumë e rëndësishme referimi ështëraporti i monitorit ndërkombëtar që është OSBE/ODIHR. PërPresidentin nuk mund të ketë referencë tjetër. Çdo analizë e bërëgjatë rrugës, çdo analizë jashtë këtyre tre pikave të referencës do tavendoste Presidentin në një pozicion subjektiv dhe patjetër do tafuste në vorbullën e debatit politik. Pra të marrësh këto tre referenca,janë tre referenca zyrtare, të cilat janë pranuar nga klasa politike dhekonsiderohen institucione, të cilat janë pjesë e netuorkut tëçertifikimit të rezultatit. I ka qëndruar këtyre insitucioneve dhevazhdoj t’i qendroj edhe tani që po flasim bashkë. Sa kohë këtoinstitucione nuk ishin shprehur atëherë Presidentit nuk i jipejmundësia që të bënte analiza të karakterit subjektiv për t’u shprehurpara kohe.

Gazetari: Ky ka qenë shkaku i asaj që konsiderohej vonesa juaj nëdeklarimin për rezultatin e zgjedhjeve?

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute. Ju e dini natyrën time. Unë,çfarë kam, e them në mënyrë të drejtpërdrejtë. Nuk kam absolutishtasgjë underground. Janë tre pika të forta reference që vlejnë edhepër ditën e sotme.

Gazetari: Cili është përcaktimi ose etiketimi që mund t’i bënizgjedhjeve të 28 qershorit?

Presidenti Topi: Patjetër që janë ato që jepen nga KQZ-ja, ngaGjykatat e Apelit dhe nga monitorët. Referuar raportit tëOSBE/ODIHR-it, aty ka një raport shumë kompleks, i cili jeparritjet natyrisht që jep edhe defektet. Besoj që është një raport qëështë pranuar nga partitë politike. Së paku partitë politike nuk ireferohen negativisht këtij raporti, por i referohen në mënyrë shumëtë kujdesshme, sepse presupozohet që monitorët ndërkombëtarë janëarbitra të specilizuar në këtë drejtim. Nuk ka dorë subjektivizmi dhe


53

jemi të prirur që ta pranojmë ashtu sikurse ato e kanë demonstruar.E thënë ndryshe në trajtën e një raporti apo mesazhi unë e kam thënënë fjalën inagurale para deputetëve të Parlamentit shqiptar.

Gazetari: Kur jemi para një situtate ku opozita i konsideron këtonjë shans i humbur; zgjedhje të dështuara dhe ka refuzuar të hyjë nëParlament ndërkohë që mazhoranca i konsideron këto zgjedhjet mëtë mira që janë zhvilluar këto 10 vjet në Shqipëri.

Presidenti Topi: Unë ju thashë në fillim të bisedës sonë që unë nukpreferoj të futem në debatin politik të ditës, por ju dhashë trereferenca të cilat janë të qëndrueshme, janë stabël, pavarësisht kohëskur ne po e diskutojmë ose do ta diskutojmë.

Gazetari: Në takimet pak më të rezervuara që ju keni pasur meautoritet ndërkombëtare që natyrisht kanë pasur informacion përzgjedhjet. Cili është opinionin i tyre për zgjedhjet e 28 qershorit nëraport me procesin zgjedhor?

Presidenti Topi: Përgjithësisht ka qenë një trajtim në linja tëpërgjithshme. Kur është diskutuar kohë pas kohe në fuksion tëklimës paraelektorale, të ditës të zhvillimit të zgjedhjeve dhe eklimës postelektorale. Pra, duhet thënë që kemi pasur një rrugërelativisht të gjatë të trajtimit të zgjedhjeve që do të zhvilloheshin nëShqipëri. Fillimisht kanë qenë problemet që kishin të bënin meregjistrimin e popullsisë, me kartat e identitetit, pra në përgjithësime realizimin e infrastrukturës zgjedhore. Problemi më irëndësishëm ka qenë dita e zgjedhjeve çka ju e dini shumë mirë qëkemi qenë të angazhuar pë të dhënë mesazhe qetësie dhe besoj që kaqenë një ditë shumë e qetë. Një ditë e cila nuk dallonte nga standardii zgjedhjeve nga një vend i BE-së. Pastaj kemi pasur diskutime përperiudhën postzgjedhore, për kohën e daljes së rezultatit, përçështjet e numërimit. Pra mendimet kanë qenë nga më të ndryshmet,por edhe një herë duke marrë në konsideratë pozicionin delikat tëInstitucionit të Presidentit le të qendrojmë besnik tek ato trereferenca, të cilat janë bazë për gjykimin dhe që e bëjnë pozicionin ePresidentit që të jetë neutral dhe objektiv.


54

Gazetari: A keni pasur ju presion për t’u shprehur më herët ngagjykimi i këtyre tre institucioneve nga njëra palë apo tjetra.Presione qoftë publike, qoftë nën të?

Presidenti Topi: Ajo që ju e demonstruat ndërmjet pyetjes tuajështë një presion në distancë. Nuk besoj që të ketë shansin njeri qëtë bëjë presion tek Presidenti për t’u shprehur, por duhet të kenëdurimin për çështje nga më të rëndësishmet që pozocioni iPresidentit është një pozicion i cili duhet të jetë shumë i maturuar,duhet të jetë një dalje objektive dhe në kohën e duhur. Erëndësishme është që Presidenti nuk rri pa u shprehur.

Gazetari: Zoti President, partitë e opozitës ose një pjesë përveçPBDNJ-së kanë kërkuar hapjen e kutive dhe rinumërimin në disandër zonat elektorale të vendit, një numër zonash elektorale tëvendit dhe e kanë lënë këtë si kushtin bazë për hyrjen në Parlament.Cili është opinioni juaj për atë që konsiderohet ose në gjuhënpopullore quhet hapja e kutive?

Presidenti Topi: Preferoj të mos ndërhyj në debatin politik të ditës.Janë pjesë e opsioneve politike të partive politike. Marr nëkonsideratë edhe faktin që ju thashë për zërin e Presidentit në KQZ,që e kishte dhe nuk e ka, i jep pamundësinë Presidentit për të qenëaktiv edhe në diskutimin në fjalë. Pra fakti që iu referova KQZ-së,gjykatave dhe raportit të OSBE/ODIHR-it, unë preferoj ta kufizoj,ka inkapsuloj të gjithë bisedën në këto tre referenca. Pjesa tjetërështë pjesë e një debati politik, e vullnetit politik të forcave politikeku detyrimisht dëshira, tentativa për të përfshirë Presidentin në këtëdebat do të ishte e padobishme.

Gazetari: Zoti President, gjithësesi pak ditë më parë shtypi ishteshprehur që ju ishit vetofruar, në fakt nuk ishte korrekte siterminologji, për të bërë negociatorin midis dy palëve për njëgjetjen e një zgjidhje për situatën. Mund të ma sqaroni këtëmoment?

Presidenti TopiMë lejoni të bëj nëpërmjet jush, që jeni përfaqësuesi nderuar i medias të bëj një vërejtje miqësore për median, për të


55

cilën unë gëzoj një respekt të plotë dhe në çdo rast dhe në çdo llojrrethane. Kur Presidenti shprehet në mënyrë lakonike duhet patjetërpër ta vënë në sinkron. Nuk mund të bësh koment mbi komente dhemjafton një titër në një televizion e vënë gabim dhe atëherë kjoshërben për të deformuar totalisht mesazhin që jep Presidenti. Ipyetur nga gazetari ‘nëse është koha’, i thashë që ‘koha nuk është,sepse kam ardhur për një ngjarje tjetër, për të kujtuar profesorin enderuar Teki Biçoku. Për të respektuar median i kam thënë pikërishtatë që shprehet në Kushtetutë që në çdo kohë, për çdo gjë që ështënë funksion të dialogut, në parim, në princip kam thënë qëPresidenti është gjithmonë në pozicionin e vet kushtetues, por nërastin konkret e përkthyer ndryshe ose e perifrazuar ndryshe,gjithçka ka të bëjë me vullnetin politik të partive politike. Ka pasurmendime të ndryshme nga ana e medias që unë i kam dëgjuar dhe jui keni dëgjuar se cili duhet të jetë roli i Presdientit në këtë mjedispolitik të trazuar. Duhet patjetër që të thellohem, të bëj një analizëmë të thellë të situatës poltilike të të gjitha rrethanave që kanë sjellënjë kompozim të ri të Parlamentit, duhet patjetër.

Gazetari: Çdo të thotë kjo?

Presidenti Topi: Do të thotë që të mos mbesim në deklarata të thatametafizike pa iu drejtuar skemës politike sot në Shqipëri. Dikur paraligjit të ri elektoral, ju e dini shumë mirë që Parlamenti shqiptarkishte shumë parti politike.

Gazetari: Dhe ju keni marrë disa herë nisma për t’i mbledhur këtoparti politike.

Presidenti Topi: Patjetër kishte shumë aktorë, ndër ta mbas ligjit tëri patjetër që kemi një polarizim të jetës politike, pra nga të gjithëpranohet që janë dy faktorë kryesorë.

Gazetari: Partia Demokratike dhe ajo Socialiste.

Presidenti Topi: Pra është shumë e thjeshtë për të identifikuarvullnetin politik tek aktorët politikë. Unë nuk do të preferoja kurrëqë të ndërmerrja një hap pa pasur shenja sado të dobëta të të gjitha


56

palëve ose më mirë të dy palëve për të hyrë në një dialog dhe kjoështë parimore dhe nuk ka të bëjë fare me rastin konkret, çka do tëthotë që shprehja është keqinterpretuar është deformuar dhe patjetërka marrë një konotacion që sot vjen edhe në formën e një pyetje.

Gazetari: A mund të negociojë Presidenti në situatën aktuale për tëgjetur një zgjidhje midis të palëve?

Presidenti Topi: Natyrisht nëse do të kërkohet, pavarësisht ngasituata, nga palët. Unë nuk shoh të ketë asnjë lloj sinjali. Nuk pres tëketë një lloj sinjali. Është një çështje e ballafaqimit politik të palëve,të cilat sikurse e kanë gjetur vullnetin në të kaluarën mund ta gjejnëedhe tani për të bashkëpunuar. Ajo që bën Presidenti që është në tëdrejtën e tij kushtetuese, besoj edhe në një pozicion qytetar që do ebënte gjithësekush, do të inkurajonte dialog, por nuk mund tëvetëpozicionohet për t’u bërë mediator midis dy palëve që mund tarregullojnë vetë të gjithë klimën e dialogut.

Gazetari: Përse mund të negociojnë këto dy palë? Kam ndjekurkatër ditët e fundit me shumë vëmendje që e gjykojnë Presidentinsipas mendimeve të komentatorëve. Një palë mund të negociojë,sepse ka një vendim gjykate që në parim është i panegociueshëmdhe Presidenti e respekton dhe një palë tjetër që thoshte qëpavarësisht vendimit të gjykatës, Presidenti duhet të negociojë sipalë për të gjetur një zgjidhje të krizës.

Presidenti Topi: Përsa i përket çështjes së zgjedhjeve unë po e themnë mënyrë shumë esplicite: nuk futem në këtë debat! Nuk futem nëkëtë debat sepse KQZ-ja është e kompozuar me një profil partiak,çka do të thotë ka qenë vullneti i palëve për të ndërtuar KQZ-në.Nëse Presidenti do të kishte një përfaqësues atëherë do të ishtedetyrim kushtetues dhe moral që të ndërhynte. Fakti që KQZ-ja kanjë kompozicion dhe programit që e çertifikon është përgjegjësia etyre. Në mënyrë më absolute Presidenti nuk duhet të futet tekvendimi i gjykatave. Është kryetari i KLD-së. Ju e keni parë mevepra konkrete kur janë rrëzuar vendimet e KLD-së nga Gjykata eLartë, unë i kam përshëndetur. Në mënyrë absolute nuk kamndërhyrë duke i dhënë të drejtën që i takon Gjykatës së Lartë. Pra


57

është parimi i pavarësisë që ka dhe Gjyqësori sikurse nuk mund tëinfluencojë në raport me OSBE/ODIHR-in, pra janë tre referenca qëunë i ripërsëris që më japin të drejtën që të mbaj këtë pozicion qëkam mbajtur dhe nuk e shoh të arsyeshme që të ndërhyj, sepse janëmekanizma të cilat kanë çertifikuar. Janë ato tek të cilat partitëpolitike mund të gjejnë shpjegime.

Gazetari: Zoti Topi, a është Shqipëria sot në krizë të thellë politike.Opozita pretendon që është në krizë. Mazhoranca pretendon qëgjithçka është duke ecur normalisht. Cili është gjykimi ose deklarimijuaj?

Presidenti Topi: Presidentit të Republikës i intereson në radhë tëparë stabiliteti i institucioneve. Së dyti do të thoja dhe do tëpreferoja që institucionet të jenë të komplikuara në misionin e tyre.Kjo është dëshira e çdo Presidenti, i cili është garant i Kushtetutësdhe është garant i të gjitha atyre mekanizmave rregullatorë, qërregullojnë jetën politike dhe shoqërore dhe natyrisht jam garant iunitetit të popullit, që do të thotë që populli kur del në ditën ezgjedhjeve patjetër shpreh vullnetin, preferencat për parti tëndryshme politike. I kam shërbyer kësaj klime në linja kushtetuesedhe ju besoj e keni konstatuar që kam qenë shumë i kujdesshëm përtë mos qenë i njëanshëm, pavarësisht nga bekgraundi im, sepsebetimi i parë që bën Presidenti kur vjen në Presidencë ështëpaanësia. Të jesh i paanshëm natyrisht duhet të kesh njëpredispozicion të konstitucionit të karakterit dhe mënyrën së sjelljes,të komportimit. Nuk është një gjë shumë e thjeshtë, atë që të thuashatë ta realizosh. Kjo mund të sjellë dhe pakënaqësi të çastit, por kyështë detyrimi, detyrimi kushtetues, është detyrimi që e ke parakolegëve të tu, para atyre që të kanë zgjedhur duke u dhënëgarancinë që ky institucion patjetër do të jetë korrekt me linjat eKushtetutës duke pasur dhe një sjellje civile, një sjellje që tëinkurajojë dialog, një sjellje që të inkurajojë qytetari dhe të japëgaranci dhe për mjedisin shoqëror. Besoj e parë në këtë mënyrëInstitucioni i Presidentit i jep pikërisht garanci në këto linja. Pra,duhet të jesh shumë i kujdesshëm të mos bëhesh palë evendimmarrjeve politike që është diku tjetër. Derivati kryesishtështë në Parlament.


58

Gazetari: Po në analizën tuaj, a është Shqipëria në krizë?

Presidenti Topi: Unë them që ka një përkeqësim të klimës sëdialogut politik dhe kjo duket qartas, ka simptoma, pra në gjuhënmjekësore mund të kesh simptoma, por mund të mos kesh kuadër tëplotë. Unë preferoj që kjo të rekuperohet shpejt në inkurajimin e tëgjithë faktorëve patjetër politikë, institucionalë, të normalizohet dhepatjetër të shkojmë në një organizim të shëndoshë drejt rrugës sëintegrimit.

Gazetari: Jemi në një moment ku opozita ka vendosur një afat 10-ditor, për të mos përdorur fjalën ultimatum, për të mos abuzuar metermin siç ndodh rëndom në shtyp, ka vendosur nja afat 10-ditor qëe konsideron kohë reflektimi për mazhorancën për hapjen e kutive.Në të kundërt, do të përshkallëzojë protestën. Ndërkohë mazhorancaështë shprehur që nuk disktuton asnjë vendim gjykate që do të thotëqë nuk hap asnjë kuti. A është kjo një situatë problematike përShqipërinë?

Presidenti Topi: Sigurisht këto janë opsione politike dhe vullnetepolitike të partive respektive. Pra ju tentoni edhe një herë të mërisillni ... Ju jeni pronar i pyetjeve, unë jam pronar i përgjigjeve, çkado të thotë që preferoj të respektoj vullnetet politike të partive, pornë të njëjtën kohë inkurajoj, inkurajoj, inkurajoj, po e them tre herë,dialogun politik që është në të mirën të Shqipërisë.

Gazetari: Në gjykimin tuaj, si zgjidhet kjo situatë e përgjithshme?Është një situtatë ku mund të ndërhyhet në mënyrë institucionaleapo është një situatë që partitë politike do ta zgjidhin vetë.

Presidenti Topi: Unë besoj që partitë politike e kanë treguar nëretrospektivë që mbas një klime të ashpër debati relativisht të gjatëkanë ditur të gjejnë gjuhën e konsensusit dhe shifra që ju dhashë pakmë parë për ndryshimet kushtetuese është impresionante, është 115vota.

Gazetari: Që do të thotë, zoti Topi, që 115 vota që nuk prodhuanstabilitetin e premtuar. Pretendohej që 115 votat do të prodhonin


59

një stabilitet politik të admirueshëm.

Presidenti Topi: Kjo do të thotë që partitë politike dhevendimmarrjet politike kanë gjithmonë detyrimin që tëimplementohen në rregull. Çka do të thotë gjithashtu që kur kanëvullnetin politik për të realizuar ligje, është e domosdoshme që tëjenë kompatibël në zbatimin e ligjeve. Jo gjithmonë qëllon që nëShqipëri realizohet kjo.

Gazetari: Ku dështuan zgjedhjet, zoti President? Cilat janë pikat edobëta të zgjedhjeve? Ju thatë që dita e zgjedhjeve ishte e ngjashmeme çdo...

Presidenti Topi: Atë që i kam thënë monitorit ndërkombëtar edhenjë herë i referohem këtij raporti që kryesisht problemet filluan nëzgjatjen e daljes së rezultatit dhe në procesin e numërimit në disazona të izoluara.

Gazetari: Që mesa duket do të jetë një problem i vazhdueshëm izgjedhjeve shqiptare.

Presidenti Topi: Unë besoj që duhet të kemi nxjerrë mësime nga igjithë cikli i zgjedhjeve për të ardhur më së fundi në një palëzgjedhje që janë vërtetë të pakontestueshme.

Gazetari: Është diskutuar në mënyrë të vazhdueshme pothuajse tëpaktën këto 10 vjet që numëruesit partiakë të zëvendësohen nganumërues/ nëpunës civilë, gjykatës, prokurorë, mësues ose ështëhedhur dhe një opsion tjetër publik, sipas të cilit mund të vendosetnumërimi elektronik. Pra siç u bë vëzhgimi elektronik në këtozgjedhje që mesa duket nuk dha rezultat, njëra palë po konteston tëvendoset numëruesi elektronik. A mund të jenë këto opsione njëzgjidhje?

Presidenti Topi: Këto mund të jenë dhe me sa di unë këto opsionejanë hedhur në fazën e diskutimit.

Gazetari: Sa herë diskutohet Kodi


60

Presidenti Topi: Pra varet gjithmonë, unë e kam thënë dhe do tathem që gjithçka varet nga vullneti i partive. Këtu nuk është çështjee teknologjisë, bota i ka superuar momentet e teknologjisë. Nësepartitë politike bëjnë një kod zgjedhor, ku fatmirësisht këtë radhënuk ishte in-extremis, ditën e fundit, siç ndodh zakonisht, kam pasurrastin të zgjedh edhe monitorimin e zgjedhjeve. Fakti që nuk kamzgjedhur tregon që nuk arritën më të mirën e tyre, sepse pranuan qëtë bëhet një lexim gjithësesi konsiderohet sa pozitiv...

Gazetari: A duhet të ndryshohet sërisht kodi elektoral ose a mund tëpërmirësohet?

Presidenti Topi: Ne kemi gjithmonë tendencën që të ndërhymë teKodi në mënyrë të vazhdueshme. Unë nuk e shikoj të keqen tekndryshimi i Kodit. Për ta ilustruar mund të them që unë kam qenëgjithmonë i “shpërblyer” nga ligji mazhoritar.

Gazetari: Ju personalisht?

Presidenti Topi: Unë personalisht. Megjithatë kam bërë analizaedhe për shtyp ku kam preferuar sistemin që jemi sot dhe kam dhënëshpjegime dhe argumentet e duhura pse Shqipërisë i duhet një ligjpropocional rajonal.

Gazetari: Por ky ligj në të vërtetë i ka bërë padron partitë ...

Presidenti Topi: Kjo presupozon që niveli i demokracisë është nëkëtë stad. Ne kemi nevojë të përmirësojmë sikurse e përmirësuam.Unë mendoj që është një ligj shumë i mirë. Nuk është defekti i ligjit,është defekti i implementimit të ligjit. Ndërsa përsa i përket shkallëssë demokracisë në parti, besoj që nuk është në pozicionin tim tani qëtë jap vlerësime, por partitë politike patjetër kanë nevojë që të rrisinshkallën e demokracisë së tyre.

Gazetari: Zoti President, cilat kanë qenë raportet tuajapaszgjedhore me Kryeministrin ose Kryetarin e PD-së Sali Berishadhe me Kryetarin e Partisë Socialiste, zotin Rama?


61

Presidenti Topi: Unë mundohem sidomos në këto situata që të jemshumë institucional. Pra të jesh institucional do të thotë të jeshkorrekt, të jesh korrekt me ligjin. Patjetër s’më ka munguarasnjëherë predispozicioni për të pasur një komunikim qytetar. Jamgjithmonë i prirur të kem komunikim civil dhe në linjainstitucionale. Kjo do të bënte që këto marrëdhënie të ishin tëgarantuara.

Gazetari: A është i vështirë roli i juaj mes presioneve që vijnë krejttë natyrshme nga palët për ta pasur Presidentin, qoftë dhe medeklaratë.Presidenti Topi: Presidenti që është sot, më lejoni t’ju them ka njëeksperiencë politike. Unë jo vetëm jam mësuar në terrenin politikmadje në mjaft raste delikate kam qenë i mandatuar nga PD-jaatëherë kur isha Nënkryetar dhe Kryetar grupi që të dialogoja për tëgjetur konsensuse edhe për raste të tilla krizash. Ekziston njëeksperiencë politike ku një njeri ka konstitucionin dhe karakterin efortë, por ka dhe eksperiencën besoj që shumë refratar ndajpresioneve.

Gazetari: Zoti President, a e keni takuar ju Kryeministrin Berishadhe Kryetarin Rama veç e veç pas zgjedhjeve.

Presidenti Topi: Me Kryeministrin kam qenë në momentin kur uinaugurua qeveria, kur është dhënë e drejta për ta formuar qeverinësipas Kushtetutës dhe në takime në organizime e ceremoni.

Gazetari: Edhe me zotin Rama?

Presidenti Topi: Jo nuk kam pasur takime publike.

Gazetari: Si e gjykoni ju si kreu i shtetit koalicionin midis PD-sëdhe LSI-së. Ka pasur një presion të fortë politik sipas ligjit, LSI-jakishte transferuar një votë kundër Berishës në një koalicionqeverisës të drejtuar nga Berisha?

Presidenti Topi: Kjo është një çështje e zgjedhjes ose epërzgjedhjes të partive respektive, ka referenca, eksperienca


62

botërore. Ne jemi mësuar të marrim në konsideratë eksperiencaeuropiane; kemi në Itali, kemi në vende të tjera të Evropës, nëGjermani ku realizohen...

Gazetari: Ka qenë shenjë normaliteti sipas jush?

Presidenti Topi: Kjo është pjesë e politikës për të garantuar, edhenë Kushtetutë jepet në mënyrë të qartë që jepet e drejta partisëpolitike që zë vendin e parë në zgjedhje, e cila nëse ka numrat enevojshëm dhe është autosufiçient për të ndërtuar qeverinë, nësenuk i ka këto numra i jepet e drejta për të ndërtuar koalicione dhekur ka vullnete respektive për një koalicion qeveritar, ky është njëproces normal. Peshën politike të vendndodhjes në këtë koalicionpastaj e merr çdo parti vetë pastaj është ajo përgjegjëse para votavetë elektoratit dhe i takon atyre të bëjnë interpretimin. Nga pikëpamjae këtij aliazhi unë besoj që konsiderohet normale në demokracinëperëndimore, pra ndërtohen koalicione për të ndërtuar qeverisje, përt’i dhënë garanci institucionale stabilitetit të vendit.

Gazetari: Zoti President, meqënëse ju jeni Kreu i Shtetit, praautoriteti më i lartë i shtetit dhe keni dekretuar një qeveri qëkryesohet nga Kryeministri Berisha. Si është komenti juaj përpërbërjen e qeverisë?

Presidenti Topi: Sigurisht që përbërja e qeverisë..

Gazetari: Keni pasur ju hezitime për të firmosur këtë qeveri?

Presidenti Topi: Absolutisht jo! Do të thoja që kam bërë edhekomentin para se unë të dekretoja qeverinë. Në mos gaboj ka qenënë ditën inaugurale të vitit të ri shkollor. I kam njohur të drejtënpropozuesit që në rastin konkret është Kryeministri sipasKushtetutës që të ketë të drejtën ekskluzive për të prezantuarqeverinë. Pra i takon Kryeministrit, i takon dhe Parlamentit sipasrregullave kushtetuese. Pra Presidenti bën vetëm dekretimin dhe ijep të drejtën Kryeministrit që të ndërtojë qeverinë. Këto janërregulla kushtetuese të cilat nuk mund të lidhen me diskutime qëjanë bërë për çështje konkrete. Sikurse ka qenë rasti i ndonjë


63

ministri që ka pasur probleme...

Gazetari: Bëhet fjalë për rastin e zotit Mediu.

Presidenti Topi: Edhe unë jam shprehur qartë që Presidenti mëshumë se cilido tjetër i cili është dhe Kryetari i KLD-së ka të drejtënpër të analizuar në sensin e prezumimit të pafajësisë përsa kohëgjykatat nuk janë shprehur dhe kjo më duket korrekte për pozicionine Presidentit. Çdo analizë e kundërt do të ishte gabim sepse do tëbënte një paragjykim. Vërtetë mund të jetë një proces, por nuk ështëthënë fjala e fundit e gjykatës. Ndërsa kohë është në proceskonsiderohet prezumimi i pafajësisë një element substancial për tëmos qenë interferues në kompozimin e qeverisë.

Gazetari: Zoti President, a vijojnë të jenë të tensionuara raportettuaja me Kryetaren e Parlamentit zonjën Topalli?

Presidenti Topi: Unë asnjëherë nuk e kam parë në këtëkëndvështrim.

Gazetari: Në mënyrë absolute?

Presidenti Topi: Sepse sikurse thashë .....

Gazetari: Mes politikanë ekzistojnë dhe kam përshtypjen që kjoështë evidentuar vazhdimisht në ...

Presidenti Topi: Unë preferoj që të çtensionojë në çdo lloj rrethaneedhe ato momente që mund të konsiderohen në tension.

Gazetari: Dhe ja arrini?

Presidenti Topi: Unë besoj që jam në pozicionin tim dhe i japshumë rëndësi sikurse thashë marrëdhënieve institucionale. Deri mësot, ju e keni parë që nuk ka pasur asnjë lloj impasi në marrëdhënietndërinstitucionale. Besoj që ju nëse kapni një moment mund të mathoni. Pra marrëdhëniet midis ekzekutivit dhe, Parlamentit,Presidentit për çështje dekretimi, për çështje të kopetencave


64

kushtetuese unë besoj që jam në një terren institucional serioz.Sigurisht nuk jam më ato marrëdhënie që na ndanin në selinë e PD-së sepse ishte vetë aktiviteti, kontakti shumë i shpeshtë.

Gazetari: Kam përshtypjen që edhe atëherë do të kenë qenë disi tëtensionuara?

Presidenti Topi: Jo, nuk besoj.

Gazetari: Kanë qenë më miqësore atëherë marrëdhëniet tuaja?

Presidenti Topi: Kanë qenë korrekte që kondicionohej edhe ngaklima që krijohej, nga takime më të shpeshta. Tani tani secili mbannjë pozicion zyrtar

Gazetari: Jo vetëm zonjën Topalli, por dhe një pjesë e drejtuesve tëPD-së. Ndoshta prej pozicionit tuaj si President, apo prejpritshmërisë që kishte mazhoranca?

Presidenti Topi: Nëse ju konstatoni këtë duhet patjetër të pyesni..

Gazetari: Duke iu referuar shtypit...

Presidenti Topi: Shtypi ka të gjithë të drejtën për të marrë nëkonsideratë marrëdhëniet. Sot ju po më pyetni në cilësinë ePresidentit. Unë preferoj që marrëdhëniet sikurse e kamdemonstruar t’i kem korrekte, institucionale. Natyrisht nukpërjashtoj marrëdhëniet e karakterit njerëzor, të karakterit civil qëështë normale midis njerëzve që mbulojnë institucione tërëndësishme. Por ajo që duhet të prevalojë, që i intereson edhepublikut është pikërisht që marrëdhëniet institucionale konsiderohenkorrekte, serioze.

Gazetari: Zoti President, meqë më thatë që gjeni ndonjëmosmarrëveshje ose ndonjë problem institucional, unë i referohemnjë argumenti të dhënë nga shtypi shqiptar ditët e fundit, sipas tëcilit Presidenca nuk është pyetur, kur duhej të pyetej për problemine ndarjes së ujërave territoriale midis Shqipërisë dhe Greqisë. Si


65

është ky problem?

Presidenti Topi: Unë besoj ky është një moment që duhet tëinicohet nga Ministria e Punëve të Jashtme. Ka përcaktime të saktanë Kushtetutë sikurse është komentuar për çështjen e plotëfuqisë.Ka kompetenca të Presidentit, ka kompetenca të Kryeministrit, po ireferohem Nenit 84, që të mos gaboj, të Kushtetutës, Presidenti kanjë pozicion të qartë lidhur me dekretimin e ligjeve të përgjithshme,por edhe të ligjeve me karakter ratifikues të marrëveshjevendërkombëtare. Ka kohën e vet kur Presidenti duhet të ndërhyjë dheju siguroj që në këtë proces unë jam shumë rigoroz. Jemi në njëmoment ku ende nuk kemi ardhur pikërisht tek çasti kur Presidentiduhet të ndërhyjë në këta proces aq më shumë që sot ky problemndodhet në Gjykatën Kushtetuese për të respektuar

Gazetari: Një vendim që pritet të merret në datën 8 dhjetor.

Presidenti Topi: Askush nuk mund të parashikojë se ç’lloj vendimido të marrë Gjykata Kushtetuese, por për të respektuar edhe shkallëte gjyqësorit që parashikon Kushtetuta, unë mendoj që është evlefshme dhe e mjaftueshme për të trajtuar këtë.

Gazetari: Por a duhet të pyeteshit ju gjatë procesit?

Presidenti Topi: Sigurisht, kur je në marrëdhënie të karakteritshtetëror ka klauzola, por unë nuk mendoj se është momenti për t’ufutur në elemente teknikë, por siguroj publikun nëpërmjet jush që egjithë ngarkesa institucionale është e tillë që në fund fare do të japënjë qëndrim të qartë konform Kushtetutës së Shqipërisë.

Gazetari: Çfarë do të thotë një qëndrim rigoroz dhe të qartë?

Presidenti Topi: Që do të thotë, në raste të gabuara në një hallkë tëcaktuar atëherë Presidenti do ta stopojë, në rast se gjithçka ka qenënë rregull besoj se Presidenti do ta firmosë.

Gazetari: Ju do të shpreheni pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese,zoti President?


66

Presidenti Topi: Po, sigurisht. Do të ishte gabim nëse unë do tëshprehesha sot përpara Gjykatës Kushtetuese.

Gazetari: Zoti President, një nga proceset më të rëndësishme që jufolët deri tani për gjithë raportet institucionale për shqiptarët dhemë e prekshme për publikun është liberalizimi i pritshëm i vizave.Ka një premtim politik për të pasur një liberalizim në vitin 2010,gjashtë muajt e parë, një vendim që mund të hyjë në fuqi gjashtëmuajin e dytë, por kjo më shumë sesa një axhendë shqiptare ështënjë axhënde evropiane. Në gjykimin tuaj si kreu i shtetit kurShqipëria do të përfitojë nga ky vendim që besoj se është nga më tërëndësishmit për çdo qytetar.

Presidenti Topi: Sigurisht ne kemi informacionin e duhur, kemikontaktet e duhura.

Gazetari: Ju më mirë se shumë të tjerë duhet ta keni këtëinformacion.

Presidenti Topi: Unë mund të them që gjatë vizitës sime zyrtare nëSlloveni kam pasur rastin të bisedoj nga afër me Presidentin DaniloTyrk, i cili është mbështetës i fortë i integrimit të vendeve tëBallkanit Perëndimor, një mik i Shqipërisë, por si duket i angazhuarnë mënyrë specifike me Bosnje-Hercegovinën, ndërsa Italia ështëmë shumë e angazhuar me Shqipërinë. Më duket një ndarje normalee punës që bëjnë vendet e BE-së dhe e kemi parë dhe në një takim tëditëve të fundit të Ministrit Fratini me Ministrin e Jashtëm slloven,të cilët janë në sintoni të plotë për inkurajimin e hapave. Unë besojqë ka një koordinim, nuk ka pengesa, nuk ka një klimë negativistepër të shtyrë regjimin e liberalizimit të vizave. Unë e kam thënë dheherë tjetër kam rastin ta them edhe sonte që vendet e BallkanitPerëndimor, liberalizimit të vizave ku fus këtu patjetër edheKosovën, sepse është një politikë shumë profesionale e vendeve tëBE-së që nuk krijojnë gjërat në një ditë, krijojnë klimën janëreferencë edhe të standardeve të demokracisë, zgjedhjeve dhepatjetër japin edhe inkurajimin e tyre dhe i kondicionojnë përliberalizimin e vizave, por nuk do të kishte sens nëse do ta merrteMaqedonia, do ta merrte Mal i Zi, do ta merrte në një kohë më vonë


67

Shqipëria, sepse janë vende të cilat me kohë i kanë thyer barrierat ekomunikimit. Pra ka një klimë psikologjike të përbashkët, do tëthoja më të mirën e të gjitha kohërave midis vendeve të Ballkanit, kanjë komunikim të biznesit, një lëvizjë të lirë të njerëzve, pra ështëkrijuar një klimë e cila do t’i japë shansin këtyre vendeve që tësinkronizohen në procedurat e liberalizimit të vizave. Unë e shoh tëdrejtë që të shkohet në këtë linjë. Natyrisht dikush mund të ketëedhe klimë refraktare që mund të jetë shumë e izoluar por nëpërgjithësi unë shikoj një klimë shumë pozitive që vendet eBallkanit Perëndimor përfshi këtu Shqipëri shpresoj në Korrikun evitit 2010 të futen në këtë linjë.

Gazetari: Do lëvizin pa viza...

Presidenti Topi: Shpresojmë.

Gazetari: Do jenë më shumë vendimmarrje politike apo tekniketashmë?

Presidenti Topi: Mesa duket vullneti politik shprehet çdo ditë. Këtënuk e kam të dëgjuar indirekt, por e kam dëgjuar drejtpërdrejtë.Ekziston klima e duhur politike dhe besoj se secili vend duhet të tëplotësoj një diçka standarde. Ne nuk duhet të ankohemi në rast sejanë disa gjëra të karakterit teknik që nuk i bëjmë ose nuk i bëjmë nëkohë ose nuk i bëjmë mjaftueshëm. Por klima politike besoj se ështëe mjaftueshme e mirë për të na inkurajuar që çështja e liberalizimittë vizave do të jetë relativisht e shpejtë.

Gazetari: A ka paragjykim apo hezitim për rrugën integruese tëShqipërisë nga vendet e BE-së?

Presidenti Topi: Unë ju thashë edhe pak më parë jo të gjitha vendetkanë të njëjtën tregues predispozicioni. Shoh një klimë tëpërgjithshme predispozuese për të ndihmuar Shqipërinë, për taabsorbuar Shqipërinë brenda familjes së BE-së. Natyrisht ka dhevende që janë skeptike, por ne na intereson klima e përgjithshmedhe klima që ekziston në vendet që kanë një reputacion të fortë edhenë vendimmarrjen e BE-së.


68

Gazetari:Zoti President, do të doja në këtë pjesë të bëja disa pyetjeqë lidhen me problemet e drejtësisë dhe debatin e filluar aty si dhedisa pyetje që lidhen gjithashtu me angazhimin tuaj politik ndoshtaedhe përtej asaj të Presidentit. Ka një debat të mbetur pezull qëlidhet me numrin e anëtarëve të KLD-së. Për ta sqaruar edhe përpublikun nga 18 anëtarë të KLD-së, katër prej të cilëve u kambaruar mandati. Duhet të zëvendësoheshin nga KonferencaGjyqësore, nuk janë zëvendësuar, sepse nuk ka një ligj përKonferencën Gjyqësore dhe KLD-ja ka mbetur me 11 anëtarë dukeprishur ballancën në favor të politikës sepse llogjikisht duhet tëishte në favor të gjyqësorit. Përse ka ndodhur ky problem dhe tëthemi një përplasje mes KLD-së dhe Parlamentit?

Presidenti Topi: Së pari do të thoja që asnjëherë nuk është epreferueshme që në strukturat e institucioneve të ketë vende bosh.Mund t’ju them që KLD-ja sot funksionon vetëm me dy anëtarëmangut pasi sipas ligjit dy të tjerët ndonëse u ka mbaruar afati, kanëtë drejtë ta vazhdojnë deri në zëvendësimin e tyre. Pra bëhet fjalëpër dy anëtarë të KLD-së që, njëri sot është deputet, ndërsa tjetriështë anëtar i Gjykatës Kushtetuese. Sidoqoftë çështja që sillni ju nëvëmendje është mjaft e rëndësishme, sepse ka të bëjë me parimetkushtetuese të funksionimit të institucioneve dhe mënyrës sëpërzgjedhjes së njerëzve që janë pjesë e këtyre institucioneve. Ekam thënë dhe e rishpreh sot që duhet të jetë komform me parimetkushtetuese të parashikuara në Kushtetutë, Presidenti duhet të mbajënë mënyrë shumë rigoroze atë qëndrim. Pra gjithmonë me ligjin, nëzbatim të ligjit, rrethanat pse ka ardhur kjo situatë sigurisht kanë tëbëjnë me një vendim të Gjykatës Kushtetuese, e cila u shpreh muajmë parë se të mbyllej Parlamenti i legjislaturës së kaluar që patjetërdiktonte që të merrej një vendim tjetër mbi bazën e një kuote tëcilësuar votash, pra duhen 84 vota për të nxjerrë një ligj përKonferencën Gjyqësore. Fakti është që Parlamenti nuk arriti tarealizojë këtë dhe mbeti për legjislaturën ku opozita sot nuk merrpjesë në Parlament, çka do të thotë që nuk bëhen 84 vota.

Gazetari: Si do të funksionojë KLD-ja?

Presidenti Topi: Unë gjithmonë kam qenë që gjyqtarët kanë të


69

drejtën që të konsultohen, të shprehin mendimet e tyre, por sikursethash pozicioni im konstant dhe i pa ekuivok është qëndrimi sipasparimeve kushtetuese çka presupozon ligjin për funksionimin ekëtyre institucioneve. Se si do ta gjejë politika, se si do ta gjejnëpatjetër gjuhën për këtë, unë besoj se është e domosdoshme.

Gazetari:Përpara sesa të bllokohej nga Gjykata Kushtetuese ligji“Për organizimin dhe funksionimin e Konferencës Gjyqësore”, kjoKonferencë, për disa vjet rresht, ka funksionuar mbi bazën e statutittë saj, pa një ligj. Përse të mos zgjidhet në këtë mënyrë; të mblidhengjithë gjyqtarët e Shqipërisë dhe ta zgjedhin?

Presidenti Topi: Ne po diskutojmë për parimet kushtetuese dhe përligjin. Sa kohë që nuk ka një ligj dhe ka mekanizmaautorregullatorë, gjë që pranohet. Kur ka ligj, atëherë gjëratdetyrimisht shkojnë në referencat e ligjit që ekziston. Sido që të jetë,unë e di që në këtë çështje janë futur shumë aktorë. Nuk dëshiroj tëndërhyj edhe këtu në procesin e rregullimit të këtyre marrëdhënieve.Çdo gjykatës ka të drejtë të shprehet dhe të konsultohet.

Gazetari:Ka pasur një debat.

Presidenti Topi: Po, ka pasur debat dhe debati është gjithmonë imirëpritur. Unë i qëndroj parimeve kushtetuese dhe shpresoj qëgjithçka do të rregullohet në këtë linjë, aq më shumë që ne sot keminjë asistencë mjaft të kualifikuar.

Gazetari:Në ç’linjë do rregullohet?

Presidenti Topi: Ne kemi një asistencë të kualifikuar të misionit“EURALIUS” dhe “OPDATI” , janë dy misione që asistojnë. Unënuk mund të them sot mënyrat e zgjedhjes se për Presidentin janëvetëm zgjidhjet që kanë të bëjnë vetëm me ligjet.

Gazetari: Mund të mbetet Këshilli i Lartë i Drejtësisë në këtëkompozim edhe për një kohë të gjatë?

Presidenti Topi: Unë ju thashë se Këshilli i Lartë i Drejtësisë, duke


70

përjashtuar dy personat që janë sot në një pozicion tjetër, dy të tjerëtvazhdojnë të kryejnë misionin e tyre, deri në zëvendësimin nga dyanëtarët e rinj, të cilët do të zgjidhen nga Kuvendi.

Gazetari:Mund t’i zgjedhë pa ligj Konferenca Gjyqësore?

Presidenti Topi: Nuk mund t’ia bëni Presidentit të Republikës këtëpyetje, sepse Presidenti, në çdo rrethanë është shumë rigoroz meligjin.

Gazetari:Zoti Topi, jeni Kryetar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë,ndërkohë që drejtësia po vijon të jetë në qendër të vëmendjes tëkomunitetit ndërkombëtar dhe të qytetarëve, lidhur me probleme qëvijnë nga korrupsioni; shpesh herë abuzimi me ligjin ose shkelja eligjit. Sa ndieni ju personalisht përgjegjësi dhe cila mund të jetëzgjidhja në këtë drejtim?

Presidenti Topi: Presidenti, në të njëjtën kohë, është edhe Kryetari iKëshillit të Lartë të Drejtësisë dhe ju sapo e shprehët qëkompozicioni i Këshillit të Lartë të Drejtësisë është i tillë që i merrprurjet e veta nga disa institucione: I merr nga Kuvendi, i merr ngaKonferenca Gjyqësore; janë tre pozicione ex-officio, që është iPresidentit, i Ministrit të Drejtësisë dhe i Kryetarit të Gjykatës sëLartë; pra, është një kompozicion që, në mënyrë absolute, nuk mundtë merret si atribut vetëm i një institucioni që e drejton, që ështëinstitucioni i Kryetarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. E thënëndryshe, Këshilli i Lartë i Drejtësisë është qeverisja e pushtetitgjyqësor. Kuptohet që pushteti gjyqësor, ndonëse janë bërëpërpjekje të jashtëzakonshme, brenda një periudhe relativisht tëshkurtër, për të rinovuar drejtuesit e gjykatave nëpërmjet një procesitransparent, duke marrë në konsideratë begraundin e këtyregjyqtarëve, duke zbatuar ligjin edhe për sa i përket së kaluarës sëtyre, çka do të thotë se janë futur njerëz të rinj pa njolla, që kanë tëbëjnë me ligjin e lustracionit, njerëz të pastër nga e kalaura e tyre,për t’i dhënë mundësi rinovimit të drejtimit të gjykatave në të gjithëShqipërinë. Ka qenë një proces transparent, proces konkurrimi. Nejemi munduar që, brenda këtyre vlerave që ekzistojnë nëkontingjentin e gjyqtarëve, të zgjedhim relativisht më të mirët. Unë


71

vazhdoj t’i qëndroj mendimit dhe ky është mendim i konsoliduar:Që të japësh drejtësi, duhet që minimalisht të kesh dy kushte, pa tëcilat nuk mund të shkosh më tej: Integriteti i gjyqtarit, i prokuroritdhe profesionalizmi i tij. Ky është një binom...

Gazetari:Ku çalojmë kryesisht ne?

Presidenti Topi: Unë nuk mund të bëj tani një vlerësim shumëshkencor, do të thosha, sepse kërkohet patjetër që të jesh relativ nëkëndvështrime. Besoj se kemi një ekuivalencë të këtyre elementëveqë një njeri që ka integritet, përgjithësisht, është i prirë që të japëvendime të drejta, të sakta, por domosdoshmërish kërkon edhe dozaprofesionalizmi që vendimi të jetë i pjekur. Ne kemi thënë dhevazhdojmë të themi që ekzistojnë simptoma të qarta të korrupsionitnë sistemin e drejtësisë. Ky është një angazhim i të gjithë aktorëveinstitucionalë që të krijojnë klimën e duhur që të bën barrikadë efortë për të mos dalë në mbrojtje të individëve, të cilët me faktekonkrete konsiderohen persona të korruptuar.Këshilli i Lartë i Drejtësisë ka treguar me operacione konkrete nënjë rubrikë të posaçme të mbledhjeve të Këshillit të Lartë tëDrejtësisë është edhe çështja e marrjes në konsideratë akuzave qëvijnë për gjyqtarët tanë. Ne kemi futur në sitën e analizës sëKëshillit, një pjesë e tyre janë ankimuar në Gjykatën e Lartë dhemund t’ju them se ka qenë atributi i Gjykatës së Lartë për t’u dhënëpafajin, në shumicën e rasteve, dhe në ndonjë rast të veçantë, kaqenë në linjën e Këshillit të Lartë të Drejtësisë; pra, presupozohet qëduhet të ketë më shumë solidaritet.

Gazetari:Edhe nga Gjykata e Lartë, zoti President?

Presidenti Topi: Patjetër, sepse sistemi i gjykatave është një sistemintegral, i cili duhet të përshkohet nga kjo lloj prirjeje për të mbajturtë pastër sistemin e drejtësisë, por nga ana tjetër, jemi të detyruar tërespektojmë pavarësinë e çdo shkalle të gjyqësorit, ku është GjykataSupreme, e cila merr vendime edhe mbi vendimet e Këshillit tëLartë të Drejtësisë.

Gazetari:Ndërkohë që edhe Gjykata Kushtetuese po merret me


72

shumë çështje civile që s’i takojnë. Kam përshtypje se ajo sot pogjykon më shumë çështje pronash dhe çështje që lidhen me ...

Presidenti Topi: Gjykata Kushtetuese është në misionin e saj, sepsekuptohet që çështje që nuk kanë të bëjnë me Gjykatën Kushtetuesedalin jashtë objektit të kësaj gjykate. Fakti që merren në konsideratëtregon se misioni i Gjykatës Kushtetuese është për t’u marrë meçështje të karakterit substancial, dhe jo me çështje të karakterittjetër, si ajo e pronave që thatë.

Gazetari:Ose Gjykata Kushtetuese del nga misioni i saj. ZotiPresident, një nga institucionet më të vendosura në një vitrinë tëgoditjeve të shtypit është sot Prokuroria e Përgjithshme, për arsyetqë lidhen me zhvillimet politike të njërës apo të tjetrës palë, kakritika që vijnë nga të gjitha palët. A ka Prokurorja e Përgjithshme,zonja Ina Rama, besimin tuaj të plotë?

Presidenti Topi: Sigurisht, po të mos e kishte, do ta kishit dëgjuarnjë prononcim timin. Unë mbështes jo individin, por institucionin.Natyrisht është një institucion në sfidat e reformimit tëdomosdoshëm, sikurse janë edhe institucionet e tjera të drejtësisë.

Gazetari:Zoti President, a është përdorur Prokuroria ePërgjithshme nga ju personalisht për të ndërhyrë në zhvillimet ebrendshme politike?

Presidenti Topi: Kurrësesi, në asnjë rrethanë, në asnjë çast dhe përasnjë çështje.

Gazetari:Ka pasur zëra, të artikuluara mediatikisht, që ju kenipërdorur Prokuroren në dëm të kësaj mazhorance, në probleme qëlidhen me hetimet e Gërdecit, me rrugën Durrës-Kukës?

Presidenti Topi: Gjithmonë kanë ekzistuar dhe do të ekzistojnëzëra dashakeqës. Ata që më njohin mirë, njohin sjelljen time dhekarakterin tim. Jam shumë respektues në të gjitha detyrimetkushtetuese e institucionale të aktorëve të tjerë të institucioneve.Unë, në asnjë rrethanë, nuk imponoj, por kam besim te institucionet


73

që të zhvillojnë veprimtarinë e tyre brenda kuadrit ligjor.

Gazetari:Ndërkohë, ka pasur komente të tjera informale, sipas sëcilave ju jeni investuar në zgjedhjet e fundit në dëm të shumicës,kryesisht të Partisë Demokratike, forcës që i keni përkitur para sesatë zhvisheshit politikisht.

Presidenti Topi: Ju mendoni se unë mund ta hedh poshtë tëkaluarën time?!

Gazetari:Ka komente dhe gjithsesi mbetet për t’u çekuar.

Presidenti Topi: Gjithmonë mbetet pranë partive politike ose atyreqë vegjetojnë afër trotuareve ndonjëherë, gjithmonë dalin opsione qënuk janë të besueshme. Ajo që i njoh vetes është karakteri i fortëdhe falë këtij karakteri jam sot këtu ku jam. Nuk mund të bëj pazarme karakterin tim, nuk mund të hedh poshtë të kaluarën time, qëështë një e kaluar me shumë sakrifica, bashkë me kolegët e mi, përvendosjen dhe konsolidimin e demokracisë në Shqipëri. Çdo thëniee kësaj natyre është mjaft abuzive.

Gazetari:A mund të jetë kjo për të favorizuar apo disfavorizuarlobe të ndryshme brenda Partisë Demokratike?

Presidenti Topi: Me këto çështje unë nuk merrem, jo në këtorrethana që jam sot, që s’kam kohën e mjaftueshme, por s’kam atëlloj motivimi negativ për t’u marrë me të tilla gjëra. Jam njeri qëgjithnjë i kam anashkaluar këto episode edhe kur kam qenë nëPartinë Demokratike. Kam vlerësuar gjërat e mëdha që kanë të bëjnëme parimet e rëndësishme. Kam vlerësuar luajalitetin e kolegëve tëmi në rrethana nga më të ndryshmet dhe besoj se duhet të jesh njerishumë i vogël, duhet të jesh një kalteopat që të merresh me intriga tëtilla të vogla. Karakteri i njeriut nuk formohet apo deformohet nënjë ditë, ai lind me njeriun, konsolidohet, administrohet dhepasqyrohet në shoqëri e në çdo mjedis. E rëndësishme është që kykarakter gjithmonë ka qenë konstant tek unë; të merresh me gjërakaq të vogla, do të thotë që t’i bësh dëm vetes, jo personit që iadresohet.


74

Besoj se jam shumë korrekt, vlerësoj shumë çastin ku jam, vlerësojshumë të kaluarën time. Nuk ka pasur asnjë lloj handy capi nëkarrierën time në marrëdhënie me të gjithë kolegët; pastaj janë lodratë vogla të karakterit politik që nuk e cenojnë kurrë konstruksionintim shpirtëror.

Gazetari:Zoti President, ju thatë se nuk e hidhni kurrë poshtë dhe evlerësoni shumë të shkuarën, duke bërë fjalë për të shkuarën tuajpolitike. Partia Politike ose e djathta në përgjithësi është thjesht eshkuara juaj politike apo mund të jetë edhe e ardhmja juaj politike?

Presidenti Topi: Ju mendoni se njeriu mund të bëjë metamorfoza tëtilla?! Unë bëj metamorfozë për hir të pozicionit kushtetues. Unëmbaj një pozicion kushtetues, sepse në çastin që ti vendosesharbitër, duhet të jesh arbitër objektiv. Unë besoj se kështu i bëj nderkonsolidimit të demokracisë së institucioneve në Shqipëri, porafilacioni im shpirtëror nuk mund të jetë për shumë vite, tëndryshojë për dy vjet e të rikthehet prapë. Unë duhet të jem isinqertë me të gjithë. Unë kam formimin tim dhe në të gjithëformimin tim jam si pasojë e traditës sime familjare dhe formimittim individual. Këto janë parime e principe që ndërtojnë strukturën etë menduarit dhe të gjithë botëkuptimit të njeriut.Gjërat nuk janë në sipërfaqe; të jesh sipërfaqësor do të thotë të jeshnjeri që mund të lëvizësh ngado, jo. Kjo strukturë është shumë efortë dhe qëndroj fort në parimet e mia, që do të thotë se nuk kaabsolutisht asnjë lloj metamorfoze. Çdo tentativë që vijnë nga zëradashakëqij, natyrisht janë tentativa të izoluara që kanë të bëjnë mebotën e tyre të brendshme.

Gazetari:Ky që ju po e quani keqkuptim ose dashakeqësi a kaprekur dhe miqtë tuaj që jashtë pozicionit të Presidentit tëRepublikës vazhdoni të ruani Partinë Demokratike. A ka qëlluar qëmiqtë tuaj u janë ftohur e larguar duke e interpretuar, po e quajpozicionin tuaj si të dëmshëm?!

Presidenti Topi: Asnjëherë nuk ndërhyj te gjendja emocionale e tëtjerëve, në mënyrë absolute. Për mua, faktori kohë është irëndësishëm. Gjërat ratifikohen, konsolidohen e retushohen në kohë,


75

varet nga këndvështrimi ose rrëzohen në kohë; pra, në funksion tëkohës, ajo do të jetë treguesi më i mirë për të gjithë qëndrimet qësapo shprehëm.

Gazetari:Zoti President, raportet tuaja me Kryeministrin Berishaduket se janë të tensionuara në këtë çast. A janë ato tërikuperueshme apo jo? Jo thjesht institucionale, por flas njerëzore,me qenë se për një kohë të gjatë ju keni pasur pozicione edhe nëparti?

Presidenti Topi: Unë përgjigjem për mënyrën time të sjelljes. Unëju thashë që në çdo lloj rrethane unë jam i parimit për dialog dhesjellje civile, që do të nderonte cilindo, si edhe për sjelljeinstitucionale.Për shqiptarët që na dëgjojnë sot është shumë e rëndësishme tëdëgjojnë që sjellja institucionale prevalon mbi të gjitha mënyrat etjera të sjelljes dhe qëndrimit. Kur gjërat vijnë institucionalisht dhenë mënyrë shumë njerëzore, ky është maksimumi i marrëdhënieveqë u garanton stabilitet të fortë institucioneve dhe jep një përfytyrimshumë pozitiv në shoqëri. Besoj se është çasti që duhet të reflektohetnga të gjithë.

Gazetari:Zoti Topi, janë dy ligje të rëndësishëm që pritet të kalojnënë Kuvend: I pari është ligji “Kundër diskriminimit”, i cili siç ushpreh dhe Pier Mirel, njëri prej zyrtarëve të Bashkimit Evropian,është një ligj që pritet me shumë vëmendje dhe kujdes nga BashkimiEvropian.Cili është komenti juaj për këtë ligj, aq më tepër që Shqipëriadiskriminim e ka pasur traditë të vetën; i forti e dominonte tëdobëtin?

Presidenti Topi: Sigurisht. Besoj se ai është një ligj idomosdoshëm. Sot jemi në periudha kur elementet e trajtimit globaljanë bërë gjithmonë refren në mjaft biseda. Diskutohet për politikaglobale; diskutohet për ekonomi globale; për diplomaci globale;diskutohet edhe për të drejta globale për sa i përket të drejtës qëkanë të bëjnë me njeriun; pra, ajo që përbën të përgjithshmen ështëindividualja. Çdo njeri ka nevojë që të ndihet i lirë pa asnjë lloj


76

diskriminimi, aq më shumë kur ne jemi në një fazë që po tëintegrohemi në një familje, që me kohë ka një filozofi jodiskriminuese, ndonëse ka gjithmonë edhe simptoma dhe episode.

Gazetari: Si çdo shoqëri.

Presidenti Topi: Marrim substancën, të përgjithshmen; ështëfilozofi e Bashkimit Evropian, besoj edhe e Shteteve të Bashkuara tëAmerikës apo e vendeve si Kanadaja ku e ke të vështirë që tëdallosh emigrantin e Azisë me emigrantin e Evropës. Ato janë vendeqë janë ndërtuar mbi këtë bazë. Në bazë, në fondamentin ezhvillimit të këtyre shoqërive është mosdiskriminimi. Ky është njëligj që i bën nder Shqipërisë dhe e predisponon edhe palën që do taabsorbojë në familjen evropiane që do të na futet në zemrën e këtijbotëkuptimi, e këtij mentaliteti që duhet ta kenë të gjithë evropianët.Gazetari:Ligji i dytë është një ligj, për të cilin ka pasur mjaft debatenë fillim të këtij viti kur ka kaluar në Kuvend, kontestimindërkombëtar, është bllokuar nga Gjykata Kushtetuese dhe që quhetligji i lustracionit. Pa dyshim, që unë e di mendimin tuaj personal,por unë do të doja edhe mendimin tuaj si President i Republikëslidhur me të. Kam përshtypjen se është një ligj i domosdoshëm përnjë vend që ka vuajtur nga dhuna, abuzimi apo nga spiunimi, popërdor këtë fjalë popullore.

Presidenti Topi: Është një ligj, është një vonesë, se jemi gati 20vjet në demokraci...

Gazetari:Shumë i vonuar.

Presidenti Topi: Unë do të thosha se duhet ta kishim kaluar 20 herëkëtë ligj.

Gazetari:Çdo ditë që kalon e bën më të vonuar.

Presidenti Topi: Kemi qenë të vonuar, sidomos vitet e para, pasvendosjes së demokracisë, sepse gjithmonë sa më shumë t’ilargohesh atij çasti, këtu nuk bëhet fjalë për persekucion individësh,bëhet fjalë për çmontim të një psikologjie, që duhet të kishte ikur me


77

kohë.Mund t’ju them se kur ka shkuar në një delegacion të Akademisë sëShkencave në Berlinin Lindor, por që ishte i unifikuar në Perëndim.

Gazetari:I integruar ndërkohë në Perëndim.

Presidenti Topi: Në mos gaboj, ishte tematika: “Marrja e përvojës etransformimit të institucioneve të Berlinit Lindor në Perëndimor”.Nuk do ta harroj kurrë, sa të kem jetë. Ata kishin aplikuar një ligj kunjë bashkëpunëtor i STAS-it nuk mund të punonte qoftë edhe siportier i administratës shtetërore.

Gazetari: Përjashtohej krejtësisht nga administrata shtetërore.Presidenti Topi: Të thuash se Gjermania ka aplikuar modele jodemokratike, nuk mund ta thuash; përkundrazi, Gjermania është njënga shtetet kryesore të Bashkimit Evropian, por brenda kësaj ka njëfilozofi të qartë. Me kalimin e viteve gjërat sikur harrohen ekamuflohen; shikon njerëz që mund të kenë një të kaluar shumë tënjollosur, kërkojnë të katapultohen në administratë e në politikë dhekjo e bën fare të pakëndshme. Në rast se ne themi që të pastrojmëmoralisht shoqërinë, morali është pikërisht te pastrimi i moralit, jo teasgjësimi. Të kesh një moral në administratën publike, do të thotë qëato që janë në vendimmarrje, të mos marrin vendime të varura nga ekaluara e tyre, aq më shumë unë do të respektoja më shumë ata qëkanë qenë e dalin e thonë se ne s’mund të jemi pjesë, sesa ata qëkamuflohen. Kjo do të thotë se ky ligj në çdo kohë që ne do tadiskutojmë, është i domosdoshëm për shoqërinë. Shqipëria kanevojë që të ketë standarde ligjore të pranuara edhe nga Perëndimi,nga Komisioni i Venecias, të pranuar që të bëjë patjetër pastrimindhe ta bëjë sipas standardeve që mirëpriten nga Evropa.

Gazetari:Çdo të thotë standarde që mirëpriten nga Evropa?

Presidenti Topi: Pikërisht ato objeksione që kishte Komisioni iVenecias.

Gazetari:Kam parasysh që stadi moral nuk ka funksionuar në këtëvend, zoti President, për sa kohë që institucionet e drejtësisë ju


78

sollën juve për dekorim dhe ju e dekoruat një prokuror politik, i cilikishte dënuar me vdekje tre persona dhe me burgim të përjetshëmkolegun tim, zotin Lubonja, dekoratë që u hoq më pas.

Presidenti Topi:Ju bëni mirë që e risillni, sesa bëni keq.

Gazetari:E thashë që jua sollën për dekorim; kjo tregon se kodimoral nuk funksionon në institucione.

Presidenti Topi: Ose është pamjaftueshmëri informacioni ose ështëpikërisht ajo që ju thashë se njerëzit kamuflohen e futen nëadministratë; është një nga argumentet themelore që unë e shpreha.

Gazetari:Doja të thosha që ligji duhet të veprojë, sepse me sa duketmorali nuk vepron.

Presidenti Topi: Ligji ngrihet mbi bazën e një morali dhe ështëpërcaktues në rregullimin e moralint të shoqërisë. Unë jamabsolutisht dakord me ju. Jam për një administratë të pastruar nganjollat e së kaluarës. Nuk po bëjmë një trajtim ideologjik, por pobëjmë një trajtim modern rreth një çështjeje që unë e thashë se duhettë kish mbaruar me kohë përpara.

Gazetari:20 vjet përpara.

Presidenti Topi: U kemi dhënë shanse edhe persekutorëve; atamund të kacaviren, sepse ju e dini që psikologjia e persekutorëveështë e tillë: Ata kanë artin e sofistikimit dhe të kamuflimit, tëpenetrojnë, të ngjiten e të bëhen shumë afër edhe vendimmarrjes;kështu që unë qëndroj konstant dhe në çdo kohë mund të bëhet ailigj, pasi është pranuar edhe nga vendet e Bashkimit Evropian.

Gazetari:Zoti President, edhe dy pyetje të fundit: Kosova sapo kaloizgjedhjet vendore që ishin të larat pas shpalljes së Pavarësisë. Si igjykoni zgjedhjet në Kosovë dhe në përgjithësi rrugën që ajo po bënpas deklarimit të saj si shtet i pavarur për këto dy vjet?

Presidenti Topi: Ju e dini që unë kam qenë dhe mbetem i


79

apasionuar pas rrugës së Kosovës. Një pjesë e agjendës sime meinterlokutorët është edhe çështja e Kosovës. Besoj se këto që kaarritur Kosova për këto dy vjet, madje nuk janë mbushur dy vjet...

Gazetari:Është më pak se dy vjet.

Presidenti Topi: Më 17 shkurt mbushen dy vjet besoj se ështëmbresëlënëse. Kosova ka problemet e veta ekonomike, probleme tëkonsolidimit të institucioneve, qoftë edhe ato që kanë të bëjnë memonitorimin e zgjedhjeve, ndonëse në Kosovë kemi parë se këtogjëra kanë shkuar relativisht shumë mirë, duke marrë në konsideratëkohën e shkurtër të administrimit të këtyre institucioneve. Besoj seKosova sot është një element i fortë stabiliteti në rajon; i fortë jo sekërkojmë ne ta prezantojmë si të tillë, por ka qenë hallka e fundit eçmontimit të ish-Jugosllavisë ku janë përzier shumë mentalitete,shumë dëshira e infiltracione, qofshin edhe nga Shërbimit, kryesishtato të Serbisë për të krijuar çaste destabiliteti, por zgjedhjet e fundittreguan se Kosova po ndërtohet dhe ka një bazament të fortë tëndërtimit të një shteti shumetnik. Fakti që në këto zgjedhje morënpjesë edhe serbët, një pjesë e tyre, tregon se këto janë futur në njëproces.

Gazetari:Madje në koalicion, në raundin e dytë me zotin Thaçí,udhëheqësin e Ushtrisë Çlrimtare të Kosovës (UÇK-së).

Presidenti Topi: Kjo tregon se shqiptarët, ndonëse kanë vuajturshumë nga ai regjim, kanë dalë nga këto lloj kompleksesh dhe janësintonizuar shumë mirë me politikën e moderuar ndërkombëtare.

Gazetari:Zoti President, nëse unë ju pyes, sepse gjithmonë ka njëpërcaktim se “Shqipëria është vendi i fundit në Evropë” se në ç’stadndodhet Shqipëria në raport me fqinjët e saj të zhvillimit politik,ekonomik e shoqëror në përgjithësi?

Presidenti Topi: Do t’ju them diçka shumë mbresëlënëse ngatakimi i fundit në Sarajevë: Disa nga miqtë e mi që e kishin vizituarSarajevën vite më parë në kohë lufte, e shikonin tani, bënë tëmundur që të hapet një temë shumë interesante për dinamzmin e


80

zhvillimit të kryeqyteteve të Ballkanit. Kjo nuk ka kuptimin epropagandës, sepse kujt t’ia bësh këtë propagandë, sepse praktikishtje ai që e konsumon këtë realitet. Cilido që do të thoshte tëkundërtën, patjetër që nuk do të ishte realist.

Gazetari:Cili ishte gjykimi i tyre?

Presidenti Topi: Gjykimi ishte se në kryeqytetet e tjera ka lëvizurshumë pak. Vjen në Tiranë, apo në aksin Tiranë-Durrës e qytete tëtjera dhe shikon se ka një dinamizëm të jashtëzakonshëm. Ky ështëatribut, në radhë të parë, i qytetarëve të Shqipërisë, të cilët kanëpasur aftësi krijuese të jashtëzakonshme.

Gazetari:Dinamizëm i vitalitetit.

Presidenti Topi: Vitaliteti i tyre është i mahnitshëm, sepse vijnënga një e kaluar, nga një emigracion, i cili ndonëse i ka munduarshumë, ndonëse kanë kaluar ditë dhe netë të vështira, kanë arritur tëkursejnë për të investuar në Shqipëri. Pamjaftueshmëria e strehimitapo largësia nga qendrat urbane i ka bërë ata që domosdosshmërishttë krijojnë të gjitha kushtet financiare që të bëjnë një shtëpi në qytet,të jetë pjesë e integrimit që në qendrat urbane ndodh në mënyrëshumë të natyrshme. Kjo ka ndodhur në një kohë që edhe pse mundtë thotë dikush është shumë, për mua është pak në kapërcimet erëndësishme të civilizimit të një shoqërie. Këtë temë unë e prek meshumë pasion, sepse është vërtet shumë e këndshme të shohëshdinamizmi është unikal krahasimisht me vendet e tjera.

Gazetari:Fqinjët.

Gazetari:Jemi rikthyer sërish në transmetim të drejpërdrejtë përkëtë pjesë të fundit të intervistës me Presidentin e Republikës, zotinBamir Topi. Ka një numër të madh sms-ësh. Po më thonë që rrethnjëqind prej tyre janë vetëm për çështjen e amnistisë për tëburgosurit, kështu që po përfshijmë edhe një pyetje që lidhet nëparim me këtë çështje. Shpresoj që do t’i përgjigjeni në mënyrë tëshkurtër. Zoti President, kur do të ketë një amnisti për të


81

burgosurit?

Presidenti Topi: Së pari, dua të korrektoj termin. Amnistia ështënjë proces që realizohet nga Parlamenti. Ndoshta është fjala përfaljet apo të reduktimit të dënimit. Sigurisht jemi në këtë proces.Është një e drejtë kushtetuese dhe do ta konsideroja një detyrimkushtetues. Sikurse ata gëzojnë të drejtën për t’iu reduktuar dënimi,unë dua të jem shumë transparent që kam realizuar vetëm uljedënimi në disa kategori, të cilat konsiderohen të ndjeshme: përgratë, për fëmijët, për të moshuarit, por tani do ta aplikoj më gjerë,sepse kam dashur që të futet në një rrugë shumë transparente, shumëligjore dhe shumë korrekte. Dhe besoj që e kemi futur në këtë linjëdhe besoj që relativisht shpejt do ta aplikojmë.

Gazetari:Në detyrën tuaj kushtetuese, mundeni të ndikoni nëvendimet e formës së prerë të gjykatave, sepse u lodhëmtetëmbëdhjetë vjet? E ka fjalën për Përmbarimin me sa duket.

Presidenti Topi: Unë jam shprehur publikisht një vit më parë dhemenjëherë ka ardhur një kontestim nga institucioni. Unë e kammirëpritur në mënyrë shumë sportive kontestimin, por natyrisht nukjam pajtuar me të, sepse tek Përmbarimi realisht ka mjaft çështje tëpaekzekutuara. Dhe besoj që është moment inkurajimi për këtëinstitucion, i cili natyrisht ka edhe vështirësitë e veta. Kam dëgjuarqë ka edhe një inkursion për rregullim ligjor, për ta shndërruar atënë një veprimtari private. Gjithësesi është shumë e rëndësishme qëpas betejave të gjata gjyqësore, ku njeriu merr të drejtën për tëekzekutuar vendimin, ai duhet detyrimisht të ekzekutohet!

Gazetari:Një pyetje nga Kosova. A mendoni se do të ketë bashkimtë kombit tonë të ndarë nga padrejtësitë shekullore?

Presidenti Topi: Patjetër që do të ketë! Do të ketë në Bruksel, ekam thënë! Shqipëria dhe Kosova, shumë shpejt do të realizojnëëndrrën e tyre për të qenë pjesë e familjes euro-atlantike.

Gazetari: Do të festoni 28 apo 29 nëntorin?


82

Presidenti Topi: Presidenti detyrimisht feston Festën Kombëtare.Gazetari:Që është 28 nëntori…

Presidenti Topi: Unë futem në ndjesitë e të gjithë qytetarëve.Dëshiroj që pyetjen të mos ta marr në sensin provokativ, por jamshumë sensibël për të gjitha ndjeshmëritë e njerëzve që përbëjnëpopullin tim. Por Presidenti është gjithmonë ceremonial në FestënKombëtare.

Gazetari:Zoti President, kombësia shqiptare vërtetohet ngakombësia deri në dy breza apo nga shtetësia shqiptare deri në dybreza? Më është refuzuar nënshtetësia për këtë arsye pyet dikush.Kam përshtypjen që ka shumë debat për punën e shtetësive, sepse kashumë që kërkojnë…

Presidenti Topi: Ka një proces, të cilin unë jam munduar ta fus nëkanale shumë rigoroze edhe në funksion të kohës – të një koherelativisht të shkurtër, por që nuk varet thjesht nga Presidenti. Unëjam terminal i një procesi, sepse ka institucione të tjera, që ata duhett’i dinë para se të aplikojnë, siç janë Ministria e Brendshme,Shërbimi Informativ, e disa institucione të tjera që e sjellin nëPresidencë atëherë kur plotësohen të gjitha normat.

Gazetari: Zoti President, ju keni patur probleme për pronat që keninë Tiranë. Kam dëgjuar se jeni konfliktuar dhe se ka patur protestapër padrejtësi në kthimin e pronës.

Presidenti Topi: Ne jemi ankuar si familje apo të tjerët janë ankuarpër ne?

Gazetari: Kjo nuk del shumë e qartë. Të tjerët janë ankuar për ju.

Presidenti Topi: Atëherë, është gjithmonë në kuadrin e atyre zëravedashakeqës. Më lejoni të shfrytëzoj këtë moment, sepse duhet qëPresidenti të jetë shumë analitik kur bëhet fjalë për pyetje të tilla. Tëgjithë, edhe ata që nuk e njohin dhe nuk janë të orientuar në Tiranë,së paku në një vend janë të orientuar: në qendrën e Tiranës. MuzeuKombëtar, shkallët e Muzeut Kombëtar, trotuari i Muzeut Kombëtar


83

dhe një pjesë e rrugës para Muzeut janë prona të familjes Karapici.Pra familja e nënës sime, që ka shumë prona në Tiranë dherretheqark Tiranës. Edhe në hyrje të autostradës, e cila mban edheemrin e familjes. Nga babai padyshim gjithë ato prona, shumë pronanë qendër, në periferi. Ju siguroj që të jenë të qetë edhe ata, të cilëtmendojnë se Presidenti ka marrë pronat e veta, ju siguroj qëPresidenti mund të ketë marrë rreth të njëqindën e pronave të tij nëmënyrë shumë simbolike. Çka do të thotë që i jam nënshtruarlogjikës së ligjit dhe nuk e shpreh këtë me shumë kënaqësi përsa ipërket të drejtës sime për t’i marrë ato prona, por nga ana tjetër,kompatibël me këtë ndjesi, është ajo qetësia shpirtërore që kam qenëgjithmonë rob i zbatimit të ligjit sikurse mjaft nga bashkëqytetarët emi.

Gazetari: Si garant i Kushtetutës, çfarë keni bërë për çështjen epronave në përgjithësi?

Presidenti Topi: Kam folur atëherë kur kam qenë i detyruar që tëjem pjesë e një vendimmarrjeje politike. Kjo mund të dëshmojë qëkam patur një qëndrim ndryshe nga kolegët e mi, edhe pse kam qenëkryetar i grupit parlamentar.

Gazetari: Zoti President, kur të mbaroni mandatin tuaj, do tëktheheni sërish në Partinë Demokratike?

Presidenti Topi: Më lejoni që të shkoj në gjysmën e mandatit për tëmenduar rreth së ardhmes pastaj!

Gazetari: Zoti President, do ta quanit normale që nuk jeni takuarme Kryetarin e opozitës për çështjen e zgjedhjeve?

Presidenti Topi: Së pari, mund t’ju siguroj se nëse do të kishte njëkërkesë nga cilido, zyra e Presidentit është e hapur për të gjithë.

Gazetari: Në rast se ju do të ishit kryetar i grupit parlamentar tëPD-së, ç’do t’i këshillonit Kryeministrit për çështjen e kutive?Hapjen ose jo?


84

Presidenti Topi: Kam qenë gjithmonë i parimit të një diskutimi dhedebati të hapur e të sinqertë brenda grupit dhe patjetër që kam pjesëe një vendimmarrjeje kolegjiale. Në momentin që diskutohet,diskutohet. Në momentin që ka një vendimmarrje politike pë rata qëjanë mësuar që ta njohin mirë se si funksionon një parti politike,duhet të jenë pjesë e një vendimmarrjeje politike!

Gazetari: Si e shpjegoni që gjatë kësaj kohe, edhe kur ju u zgjodhëtPresident, nuk u fol asnjëherë për pasuritë e vëna nga gjyqtarët,pavarësisht deklaratave për reform në drejtësi?

Presidenti Topi: Besoj që kjo ka qenë pjesë e diskursit jo thjeshtpolitik, por edhe institucional. Të gjithë duhet të jenë nëtransparencë të plotë. Për këtë ka edhe një institucion, që ështëspecifik, ai i Deklarimit të Pasurive dhe kam rastin të them këtu qëpo bën një punë shumë të mirë.

Gazetari: A e keni pritur ndonjëherë në zyrë zonjën JozefinaTopalli?

Presidenti Topi: Natyrisht që gjatë kësaj periudhe ka patur raste qëzonja Topalli ka qenë në zyrën time.

Gazetari: Zoti President, ju jeni mjaft i lidhur me SportklubTiranën, ekip që është në hetimin e UEFA-s. Mendoni që është ipërfshirë ky ekip në afera?

Presidenti Topi: Po bëni një pyetje që del jashtë juridiksionit tim.Kam qenë president i Sportklub Tiranës dhe jam përgjithësishtamator i sportit. Nuk besoj që Tirana është nga ato klube që merretme afera.

Gazetari: Ka patur mjaft akuza të ndërsjellta të karakterit t penalmidis Partisë Socialiste dhe Partisë Demokratike. Mendoni seProkuroria po tregohet apatike në hapjen e çështjeve dhe hetimin etyre, qoftë atyre të denoncuara nga e majta, qoftë atyre tëdenoncuara nga PD-ja?


85

Presidenti Topi: Pak më parë, referuar pyetjes suaj, u shpreha qënuk kam qenë imponues në çështjet që i takojnë Prokurorisë. Çka dotë thotë që duhet të jetë përgjegjësia e institucionit të Prokurorisë tëvlerësojë sipas ligjit dhe në mënyrë të pavarur, se si duhet t’i fillojëdhe t’i vazhdojë çështjet, por gjithmonë jam i prirur të besoj qëduhet të ketë vetëm orientim tek ligji dhe vetëm tek ligji.

Gazetari: Pyetja e fundit. A keni patur gjatë këtyre dy viteve e pakkohë si President i Republikës, presione për të dhënë dorëheqjen?

Presidenti Topi: Asnjëherë!

Gazetari: Në asnjë rast?

Presidenti Topi: Në asnjë rast! Asnjëherë! Jua thashë në fillim tëbisedës që nisur nga konstitucioni, nisur edhe nga përvoja, vështirëse do të kishin kurajo që të ma kërkonin këtë gjë. Në rast se erealizojnë në mënyrë tjetër, le ta realizojën!

Gazetari: Zoti President, ju falenderoj për këtë intervistë! Eshfrytëzoj këtë rast që të mbetemi të hapur edhe në të ardhmen.

Presidenti Topi: Ju falenderoj edhe unë shumë! Kam rastin rastin tëbëj një urim, meqënëse jemi një orë përpara ditës së re të datësnjëzet e shtatë, që është dita e Bajramit. Dëshiroj të uroj të gjithëqytetarët shqiptarë, në radhë të parë besimtarët myslimanë përFestën, por edhe të gjithë shqiptarët, të cilët demonstrojnëshembullin e harmonisë perfekte që do të thotë që festa e njëkomuniteti është edhe festa e të gjithëve! Kështu që ky është njëurim për të gjithë.


86

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË AGJENSISËSË LAJMEVE KOSOVA PRESS.

15 shkurt 2010

Gazetari Shkëlzen Çoça: Mirëseerdhët në intervistën tonë të parëme një President të Shqipërisë! Zoti President, Kosova dhe pak ditëfeston 2 vjetorin e pavarësisë, si e shihni ju këtë vend 2 vjet passhpalljes së pavarësisë?

Presidenti Topi: Së pari dua t’ju falënderoj për mundësinë eshprehjes në këtë intervistë në kuadrin e dyvjetorit të pavarësisë sëKosovës. Natyrisht është një ditë, e cila do të jetë e pashlyeshme nëjetën time. 17 shkurti i vitit 2008, i shumëpritur, por dhe i përjetuarnë mënyrë shumë emocionuese. Ajo ditë përcaktoi në mënyrëdefinitive fatin dhe perspektivën e qartë të Kosovës: shtet i lirë,sovran, i pavarur dhe një shtet, i cili e ka perspektivën e tij të qartënë rrugën euro-atlantike. Unë kam pasur rast të përjetoj edhevigjiljen e shpalljes së pavarësisë pasi do të mbetet e pashlyer vizitae parë zyrtare në Kosovë në janarin e vitit 2008, vetëm pak ditëpërpara shpalljes së pavarësisë dhe një vit më vonë, në janarin e vitit2009 unë isha sërish në Kosovë, kësaj radhe si Presidenti i parë i njështeti që viziton Kosovën si një shtet i lirë, i pavarur, që vjen rrethnjë date, e cila do të mbetet në historinë jo vetëm të Kosovës, pordhe të popullit shqiptar si një datë e pashlyer dhe një pikë referencee jashtëzakonshme, që do t’u tregohet brezave në të ardhmen. Sotunë kam rastin t’ju jap përshtypjet e mia, të cilat nuk vijnë sipërshtypje thjesht individuale, por vijnë si pasojë e një pozicionimitë qartë institucional në kontakte me shumë faktorë politikë, nëkontakte me mjaft personazhe të të rëndësishëm të politikësbotërore, të cilët përgëzojnë institucionet e Kosovës; përgëzojnëritmin e ecjes drejt një shteti me standarde bashkëkohore, ku nëfokus është pikërisht motivacioni, dëshira e madhe që institucionet eKosovës, lidershipi politik, partitë politike në përgjithësi dheshoqëria e Kosovës kanë arritur të projektojnë në mënyrë definitive:ndërtimin e një shteti multietnik, çka do të thotë që pavarësisht ngatraumat e së kaluarës ky popull vital, martir, por edhe modern di të


87

ngrejë të ardhmen e një shteti, që detyrimisht do të dijë të veprojëme standardet e botës euro-atlantike. Ajo që unë ndjej dhe që ekonstatoj çdo ditë në çdo takim timin, ku mund t’ju them pa asnjëlloj reserve, se një pjesë shumë e rëndësishme e axhendës është edheinkurajimi i njohjeve të reja për Kosovën, shoh që Kosova ndryshenga ç’ishte perceptuar nga disa skeptikë sot nuk është më një pikë edobët e situatës në Ballkan. Përkundrazi është një moment, i cilikonsiderohet si faktor i një sigurie e një paqeje më të spikatur nërajonin tonë. Pjesëmarrja e autoriteteve të Kosovës dhe e PresidentitSejdiu në tryeza e në takime që nuk konsiderohen thjesht bilaterale,por edhe rajonale është kontribut i drejtpërdrejtë i angazhimit tëautoriteteve të Kosovës për të qenë pjesë e politikave të paqes dhesigurisë rajonale. Dëshiroj të them këtu që Presidenti Sejdiu ka qenëpjesë e rëndësishme edhe e një takimi që është zhvilluar në Vlorëpikërisht në muajin qershor të vitit 2009, me iniciativën time për tësjellë në një tryezë edhe Presidentët e Maqedonisë e Malit të Zi, dyvende, të cilat kanë njohur Kosovën si shtet i pavarur. Janë dy vendefqinje, të cilat janë edhe vende kontribuese për rritjen e dialogut.Kam rastin të them që duhet përshëndetur edhe politika e Kroacisë,në mënyrë të veçantë e Presidentit të mëparshëm, zotit Stipe Mesiç,i cili ka qenë shumë i ndjeshëm në ndërtimin e këtyre raporteve, gjëqë u dëshmua dhe me vizitën e tij në Kosovë dhe më dëshirën e tijpër të pasur edhe Presidentin Sejdiu nëpër tryezat e Ballkanit. Unëpas pak ditësh do të jem sërish me Presidentin Sejdiu, tashmë nëZagreb për të marrë pjesë në ceremoninë inagurale të Presidentit tëri Josipoviç, i cili ka dëshmuar edhe në deklaratat e para, se dëshironqë të jetë vazhdues i kësaj linje të bashkëpunimit dhe konsiderimit tëKosovës, patjetër si një pjesë shumë e rëndësishme e zërit politikrajonal.

Gazetari: Zoti President, pavarësisht se Kosova po përballet memungesë njohjeje, ose shumë të ngadaltë, sa mendoni që politikashqiptare dhe politika e Prishtinës zyrtare ka arritur sensibilizimindhe ka arritur të depërtojë në vendet të cilat nuk e kanë njohur qëajo të bëhet sa më shpejt që të jetë e mundur?

Presidenti Topi:Pyetja juaj është interesante dhe e drejtpërdrejtë.Unë mund t’ju them se ajo që ne konstatojmë është që aktorët


88

institucionalë në radhë të parë të Kosovës, por edhe ata të Shqipërisënë të gjitha takimet frekuente që kanë me faktorin ndërkombëtar, esjellin si një pjesë të rëndësishme të axhendës së diskutimeve,nevojën për njohje të reja të Kosovës. Natyrisht, konjukturandërkombëtare është shumë komplekse. Unë kam rastin t’ju them qëpartnerë, të cilët e ndjejnë se mund ta njohin Kosovën, kanëvështirësitë dhe situatat e tyre specifike, ndonëse ne vazhdimisht ekemi thënë që Kosova nuk ka ngjashmëri me situatën që keni mevendin, apo rajonin tuaj dhe e kemi konsideruar Kosovën si një rast“sui generis” në të gjithë specifikën e saj. Ka lëvizje diplomatike,politike edhe aty ku ne kemi pasur pamjaftueshmëri të këtij aksionipolitik dhe diplomatik. Sot është zgjeruar harta politike e interesitpër të njohur Kosovën, qoftë në Azi, qoftë në kontinentin afrikan,latino-amerikan dhe kuptohet ne shkojmë në një sinergjizëm të plotëedhe me rolin e partnerëve tanë ndërkombëtarë, në radhë të parë tëvendeve kryesore të Evropës, të SHBA-ve për të pasur një llojsintonizimi në zërat tanë, që vendet që nuk e kanë njohur, që nukkanë arsye substanciale për ta kundërshtuar, ta njohin, si dhe për tabërë Kosovën një pjesë të rëndësishme edhe të Organizatës sëKombeve të Bashkuara.

Gazetari: Sa ka ndikur në mosnjohje lobimi i politikës serbe? Sa kareflektuar negativisht në aksionet që kanë ndërmarrë edhepolitikanët e Kosovës edhe ata të Shqipërisë?

Presidenti Topi: Është mëse normale që në një situatë të tillë, kurSerbia e konteston statusin e pavarësisë së Kosovës të kemi zërakundër, çka do të thotë që politika serbe ka qenë shumë aktive nëplanin e kundërshtimit të njohjeve të reja të Kosovës, por ne kemipasur mundësinë të shohim një diplomaci aktive në të kundërtën, përtë neutralizuar të gjitha insinuatat dhe besoj dhe të gjithëinformacionin negativ që vjen nga politika e Beogradit, për tëparaqitur situatën në Kosovë si një situatë eksplozive, si një situatë ecila nuk ka shanse që të japë stabilitet rajonal. Të gjitha këto kanëqenë pjesë e politikës dhe diplomacisë serbe që kundërshton në tëgjitha mënyrat pavarësinë e Kosovës. Sot bota e qytetëruar, qoftëajo politike-diplomatike sa vjen e ndërgjegjësohet, edhe ata që janënë distancë nga rajoni ynë. Po shihet që, përderisa shtete shumë të


89

rëndësishme të botës demokratike kanë njohur Kosovën, sot keminjë mision të BE-së që është i pranishëm, kjo patjetër që sjell shumëmundësi të reja që këto njohje të shtohen.

Gazetari: Përveç lobimit anti-Kosovë në shtete të huaja, Serbiagjithmonë ndikon edhe brenda Kosovës, sidomos luan me kartën eserbëve që jetojnë brenda. Ju thatë që politika e Kosovës ka arriturqë të krijojë një shtet multietnik. Megjithatë integrimi i serbëve pomungon.

Presidenti Topi: Unë mund t’ju them që janë bërë të gjithapërpjekjet për të ndërtuar një shoqëri multietnike. Askush nuk kathënë që kjo është arritur në perfeksion, sepse jemi në stadet e paratë ndërtimit të kësaj politike. Kjo po bëhet me vullnet dhe unë e difare mirë që Kosova sot ka problemet e veta, ka probleme që lidhenme konsolidimin e institucioneve, me pjesëmarrjen e serbëve nëjetën aktive të këtyre insitucioneve për të përfaqësuar atje edheinteresat e popullsisë serbe. Nga ana tjetër për të rritur ekonominë,për të rritur investimet e huaja që do të vijnë në Kosovë, qëpadisktutim janë të domosdoshme, unë shoh që është një proces, icili nuk mund të vijë menjëherë, pra sa më e stabilizuar që të jetëKosova, sa më garanci të japin institucionet aq më shumë do tështohet besoj edhe qetësia tek serbët e Kosovës për të pranuar për tëjetuar në atë Kosovë që konsiderohet si një shtet multietnik.

Gazetari: Besoni që shteti serb duhet të mos ndikojë tek serbët nëKosovë për destabilizim të Kosovës?

Presidenti Topi: Unë këtë e kam thënë dhe vazhdoj ta them.Natyrisht që ne bëjmë deklaratat tona politike. Kërkojmë që Serbiatë mos influencojë nëpërmjet konsolidimit të strukturave paralele,por natyrisht është në optikën dhe vizionin e politikës serbe, e cilado të vazhdojë ta bëjë këtë edhe nëse ne shprehemi në të kundërt.Ne do të vazhdojmë patjetër që të japim vizionin tonë. Është njëvizion shumë demokratik, europian që politika serbe duhet t’ulargohet provokimeve, sidomos në veriun e Kosovës dhe dua të japmesazhe inkurajuese, që edhe popullsia serbe ne Kosovë tëbashkëjetojë me popullsinë shqiptare, sikurse janë edhe modelet e


90

vendeve evropiane sot, që etni të ndryshme, përkatësi të ndryshmejetojnë në një Evropë të bashkuar, pa kufij dhe pa komplekse të sëkaluarës. Ne këtë e kemi inkurajuar dhe padyshim do të vazhdojmëta inkurajojmë.

Gazetari: Kryeministri dhe Ministri Jashtëm i Shqipërisë kanëparalajmëruar një afrim ose një bashkëpunim më të mirë meBeogradin zyrtar. Sa do të reflektojë ky përafrim në raport meKosovën?

Presidenti Topi: Së pari ka linja të përgjithshme të një politike kune mendojmë të përfshihen të gjitha vendet e Ballkanit. Natyrishtçdo politikan, çdo shtet duhet të bëjë detyrat e veta, që t’ikontribuojë paqes dhe dialogut rajonal. Ne inkurajojmë dialogundhe natyrisht jemi kritikë aty ku ky dialog cënohet nga deklarataultranacionaliste dhe kjo është dëshmuar edhe në tryezat e zhvilluarakohë më parë, ku është parë edhe një tendencë e shprehur e politikësserbe për t’u kthyer në retorikat ultranacionaliste. Në disa raste, janëkundërshtuar nga një politikë e moderuar e liderëve të tjerë tërajonit, pra, rajoni ynë sot duhet të imponojë që mentalitete të vjetratë lidhura me retorika të betejave, që u kanë shkaktuar shumë dramapopujve të Ballkanit, patjetër të dalin jashtë mode dhe të gjithë sëbashku t’i afrohen një politike të bashkëpunimit në interes tëvendeve dhe popujve tanë. Ju bëtë një pyetje që si do të jetë fryma.Natyrisht ne inkurajojmë një frymë bashkëpunimi me të gjithavendet, por nga ana tjetër japim dhe qëndrimin tonë të qartë. Askushnuk mund të bëjë politikë me ambiguitet, pra me dy linja. Në rast sene inkurajojmë që edhe Serbia të bëhet pjesë e botës evropiane, ajoduhet të pranojë edhe vendimet që ka marrë bashkësia europiane, tënjohë Kosovën si shtet të lirë, Sovran, të pavarur. Nuk mund të ketëpolitika të dyfishta. Nga njëra anë kërkon të anëtarësohesh në BE,nga ana tjetër kundërshton politikat bazale të komunitetit evropian,që kanë të bëjnë me Kosovën.

Gazetari: Duke pasur parasysh këto që thatë, besoni se Serbiashpejt do ta pranojë realitetin se Kosova është shtet?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj personalisht… Nuk mund të bëj


91

deklarata, të cilat nuk i ndjej. Nga ajo që unë shoh, e parë edhe nëkontekstin e interpretimit që bën politika serbe, nuk besoj se Serbiado të pranojë realitetin që është krijuar në Kosovë, por është shumëe rëndësishme që të rritet sa më shumë numri i atyre vendeve që enjohin këtë realitet dhe pastaj ai që dëshiron të mbetet i izoluar nëmendimet e tij, le të mbetet.

Gazetari:Kosova si shtet i ri normalisht që ka nevojë edhe përpërvoja të tjera përveç ndihmës në njohje, në përvoja shtet-formouese. Sa ka arritur shteti shqiptar që të ndihmojë Kosovën qëtë krijojë kapacitetet e duhura për të jetuar apo për të funksionuar sishtet?

Presidenti Topi: Unë besoj që sot është vendosur një funksionimshumëdimensional. Sot komunikojnë të gjitha institucionet:institucioni i Presidentit, qeveria, dialogu parlamentar është rriturndjeshëm, komisioniet parlamentare, institucionet e tjerakushtetuese, vizitat janë të shpeshta, ne vijmë atje, institucionet eKosovës vijnë këtu, pra shkëmbejmë eksperiencë. Por, besoj qëeksperienca me institucionet e Kosovës nuk kufizohet vetëm ngaeksperienca me institucionet e Shqipërisë, sepse sot Kosova ështëpjesë e një realiteti evropian, kështu që edhe ne, edhe institucionet eKosovës mund të marrim eksperiencë në institucionet e Evropës, përtë mundësuar aplikimin sa më shpejtë që të jetë e mundur të atyrestandardeve, dhe sot standardet janë të unifikuara si në Shqipëri, sinë Bruksel, e patjetër ashtu do të jenë edhe në Kosovë.

Gazetari:Edhe Kosovën, edhe Shqipërinë e ka përfshirë njëperceptim: janë duke u përballuar me krimin e organizuar dhe mekontrabandën. Sa kanë arritur dy shtetet që të luftojnë këtë dukuriduke marrë parasysh që të dyja kanë synim integrimin në BE dhekëto fenomene duhen parandaluar?

Presidenti Topi: Unë besoj që politika e sigurisë rajonale është ajoqë mbizotëron në marrëdhëniet midis vendeve të Ballkanit dhe nëmënyrë specifike midis Shqipërisë dhe Kosovës. Kjo, për të krijuarnjë terren sa më të qetë kundër krimit të organizuar dhe mund t’juthem që strukturat e Shqipërisë dhe Kosovës janë pjesë e


92

infrastrukturës kundër terrorizmit ndërkombëtar, kundër krimit tëorganizuar, kundër kontrabandës. Ka dhe marrëdhënie midisinstitucioneve specifike që merren me këtë punë, ka një shkëmbimeksperience dhe një unifikim të praktikave të luftimit të këtyrefenomeneve që destabilizojnë vendin. Unë besoj që situata është nënkontroll dhe bashkëpunimi është shumë i frytshëm.

Gazetari: A i shihni këto dy vende bashkë në BE, apo njëra do tëecë më përpara?

Presidenti Topi: Unë do të dëshiroja, e nëse do të mbetej nëdëshirën time, do të doja që të ishte e njëjta ditë, e njëjta orë, që nesë bashku të ishim pjesë zyrtare e institucioneve europiane. Këtë s’ekemi në dorë ne, këtë e kanë vendet që na monitorojnë. Unë dëshirojqë Kosova të bëjë hapa shumë të rëndësishëm, përsa i përketkonsolidimit të institucioneve, rritjes ekonomike dhe besoj që nukdo të jetë e largët dita që vendet e rajonit të futen, sikurse është njëplan nga Kryeministri i Greqisë, Papandreu dhe i përqafuar edhe ngainstitucione dhe shtete të tjera, që vendet e Ballkanit të futen “enbloc” në vitin 2014 në BE. Uroj që kjo të realizohet, sepse do të jetënjë ditë shumë e shënuar si për Shqipërinë, ashtu edhe për Kosovën.

Gazetari: Ju faleminderit Zoti President!


93

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËR RADIOTELEVIZIONIN E KOSOVËS

Intervistë e Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Prof. Dr. BamirTopi dhënë për Radio Televizionin e Kosovës

17 shkurt 2010

Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi i dha sot një intervistëpër Radio Televizionin e Kosovës, gazetarit Denion Ndrenika.

Gazetari: Zoti President, fillimisht ju falenderoj që gjetët kohë tëbisedojmë për të tretën herë radhazi së bashku brenda një viti.

Presidenti Topi: Është kënaqësi, sidomos në një ditë të tillë që ekonsideroj historike.

Gazetari:Ju sapo thatë që është ditë historike. Në të vërtetë kjopërbën një histori për të gjithë shqiptarët.

Presidenti Topi: Padyshim dhe është një ditë, e cila jo vetëm do tëkujtohet gjithmonë çdo datë 17 shkurt, por ka qenë një ditë,pavarësisht nga dita ekzakte si numër, që është pritur si një ditë, ecila dy vite më parë konsiderohej jashtëzakonisht afër duke u nisurnga të gjitha premisat, nga interesi i madh, nga mbështetja endërkombëtarëve dhe në radhë të parë nga motivimi i popullit tëKosovës.

Gazetari: Zoti President, ecuria e njohjeve të Kosovës nga shtetet etjerë, për ju përbën një sukses?

Presidenti Topi: Unë besoj që po të bëjmë një analizë racionale,këto dy vite Kosova ka bërë një progres të dukshëm edhe përsa ipërket njohjeve të reja. Në rast se do të marrim në konsideratë qëKosova është njohur nga shtetet më të fuqishme dhe më tërëndësishme të botës, tregon që në këtë sens ka pasur shumëkualitet. Dhe, besoj që edhe sasia është e rëndësishme, por kjo mesa


94

shohim do të vijë hap pas hapi. E kam thënë edhe diku tjetër, që kjonuk ka të bëjë thjesht me pozicionin e shteteve të ndryshme për tanjohur ose jo Kosovën, se sa me konjuktura të momentit qëgjithsesi, me kalimin e kohës do të kthehen në konjuktura pozitivepër Kosovën.

Gazetari: Zoti Topi, a mendoni se çështja e shqyrtimit tëligjshmërisë së Kosovës në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë eka bllokuar disi procesin e njohjeve dhe përse mendoni se kjogjendje u krijua vitin e fundit?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj që të jetë ky momenti substancial imungesës ose i pamjaftueshmërisë së njohjeve të reja. Unë besoj qëështë një moment që duhet marrë në konsideratë përderisa ekzisitonky institucion. Por, sikurse e kanë thënë të gjithë zërat erëndësishëm, që nuk do të ketë efekte të karakterit juridik përstatusin e Kosovës. Mendoj që statusi i Kosovës, marrja e pavarësisëështë një moment i pakthyeshëm në çdo lloj situate. Por, sikursethashë jo vetëm që ka pasur një konjukturë të caktuar politike nëvende të ndryshme, por besoj që ka pasur edhe një diplomaci aktiveedhe në të kundërt, pra për ta kundërshtuar. Gjithsesi unë mendoj sediplomacia e Kosovës ndonëse ka qenë në hapat e parainstitucionalë, ka pasur, ka shënuar progres, sepse autoritetet eKosovës janë pritur në zyrat më të rëndësishme të globit, janë priturnë Uashington, janë pritur në kancelaritë e Europës, që do të thotë tëmarrësh kredenciale të forta për vazhdimësinë e këtij shteti të ri, icili e ka perspektivën në euroatlantizëm.

Gazetari:Zotëri, ju keni kontakte të shpeshta dhe vëllazërore medrejtuesit e shtetit të ri shqiptar, pra Kosovës. A bisedoni me ta edhepër probleme me të cilat ndeshet ky shtet kryesisht në zonat ku jetonpopullata serbe përkatësisht në veriun e Mitrovicës?

Presidenti Topi: Unë mendoj se ka pasur një mentalitetet modern tëautoriteteve shqiptare në administrimin e fateve të Kosovës pasi janëtejkaluar momentet e të kaluarës historike që kishin të bënin meretorikat e konflikteve ndërtnike, dhe është projektuar shtetimultietnik që do të thotë që çdo qytetar i Kosovës pavarësisht nga


95

etnia të ketë standarde bashkëkohore të jetesës. Kështu, çdotentativë e politikave për të bërë pushtet paralal sidomos në veriun eKosovës dhe mbi të gjitha për të ngjallur edhe njëherë konfliktet e tëkaluarës, janë politika që janë të destinuara të dështojnë.

Gazetari:Çfarë mendoni zoti President për rolin e Shqipërisë nëkëto zhvillime?

Presidenti Topi: Unë besoj që Shqipëria njihet nga faktorindërkombëtar si një faktor moderues në rajon. Pra roli i Shqipërisëështë rritur ndjeshëm vitet e fundit në rajon. Unë edhe në këto çasteqë ne po flasim ndodhem në Kroaci pikërisht për të asistuar nëinagurimin e presidentit të ri të Kroacisë, i cili sikurse e kadëshmuar në deklaratat e para kërkon të forcojë lidhjet me Kosovën.Në këtë ceremoni është ftuar edhe presidenti (Fatmir) Sejdiu, kërkonqë të vazhdojë rrugën mjaft të frytshme të ish-presidentit StipeMesiç, i cili realisht ka qenë një faktor jashtëzakonisht irëndësishëm konstruktiviteti në lidershipin politik të rajonit. Kështuqë Shqipëria përsa i përket Kosovës do të vazhdojë të ruajë njëpolitikë vëllazërore dhe mjaft korrekte përsa i përket respektimit tëkontureve.

Gazetari:Ju thoni zoti President, që roli i Shqipërisë ka qenëdomethënës në procesin e njohjes së Kosovës si edhe nështetformim. Mirëpo, duket sikur në këtë proces të njohjes, kemi njëngecje përsa i përket vendeve të Konferencës Islamike. Çfarëmendoni se duhet bëjë më shumë Shqipëria, ndoshta niveli iambasadorëve mund të jetë më i përshtatshëm? A keni njëpërshtypje për këtë?

Presidenti Topi: Unë besoj që po bëjmë përpjekjet maksimale përtë mos e ngadalësuar ritmin, por nga ana tjetër dëshirojmë që edhediplomacia e institucioneve të reja të Kosovës të vazhdojë meintensitet të lartë aktivitetin e saj. Nuk besoj se ka qenë thjeshtpamjaftueshmëri. Besoj se kemi qenë në një linjë konstantekontaktesh me faktorin ndërkombëtar, por vazhdoj ta përsëris qëështë çështje e konjukturave. Dhe, meqënëse ju përmendëtKonferencën Islamike, edhe nga këto vende ka sinjale pozitive që do


96

të ketë njohje të reja në të ardhmen e afërt.Gazetari:Në tërësinë e bashkëpunimit mes Prishtinës dhe Tiranës,çfarë do të ndreqnit që punët të shkojnë më mirë?

Presidenti Topi: Unë besoj që mundësia për t’u lidhur më shpejtme Kosovën edhe nëpërmjet rrugës së re të ndërtuar dhe kontaktetnë të gjitha nivelet institucionalë, duke filluar që nga institucionetqendrore, duke filluar nga parlamentete respektive, duke vazhduarme tavolinat e ekspertëve, do të bënin të mundur që e gjithë kjoeksperiencë e grumbulluar nga Shqipëria të mund të transmetohetedhe anasjelltas.

Gazetari: Ju përmendët më herët që Shqipëria ka qenë një faktor irëndësishëm në Ballkan në tërësi për zhvillimet. Mirëpo, ne kemi njëvend si Serbia që ka qenë problematike në rajon, madje duke qeënënismëtare po themi sipas dokumentimeve historike, e katër luftëravenë Ballkan. Përse mendoni se Shqipëria duhet të krijojëmarrëdhënie të ngrohta në këtë periudhë me këtë shtet dhe aq mëtepër kur nuk kemi një kërkesë faljeje publike për krimet e kryera nëBallkan, posaçërisht ndaj shqiptarëve?

Presidenti Topi: Së pari, në asnjë moment të intervistës time ju nukkeni dëgjuar që “duhet të kemi marrëdhënie të ngrohta”. Kështu qëdo të korrektoni ndërhyrjen tuaj në këtë intervistë …

Gazetari: Padyshim që po e korrektoj fjalën “e ngrohtë”, por dukemenduar qartësisht “marrëdhëniet”.

Presidenti Topi: Serbia duhet të reflektojë në radhë të parë përdëmet që i ka shkatuar politika paraardhëse e SllobodanMillosheviçit në rajon. Së dyti, nuk duhet të ketë një ambiguitet nëpolitikën e saj, sepse nga njera anë dëshiron të futet në BashkiminEuropian, ndërsa në tjetrën kundërshton pavarësinë e Kosovës qëështë vendim i vendeve të Bashkimit Europian. Kështu që duhet tëzgjidhë këtë kontradiktë dhe besoj se e ardhmja e vendeve të rajonit,është e ardhmja e paqes dhe jo e kthimit në retorikat dhe në situatëne luftërave ndërtnike dhe e politikave të gabuara gjithashtu.


97

Gazetari: Megjithatë, po ndërhyj zoti President. Serbia lëshongjithashtu akuzat ndaj Shqipëria për të ashtuquajturat “krime” tëUshtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Presidenti Topi: Ato janë natyrisht shprehje, të cilat nuk i besonnjeri. I besojnë vetëm ata që i thonë.

Gazetari: Zoti President, a keni diçka për të na thënë mbimarrëdhëniet e Shqipërisë me ish-Republikën Jugosllave tëMaqedonisë, apo territoret e vjetra të të quajturve katër vilajete tëShqipërisë. Ne kemi një popullatë etnike atje që nuk i gëzon të gjithatë drejtat. Çfarë duhet të nbëjë diplomacia jonë që kji të ndreqet, tëkthehet siç duhet?

Presidenti Topi: Së pari, dua t’iu them që Shqipëria dhe Republikae Maqedonisë, kanë ndërtuar marrëdhënie mjaft të mira në vitet efundit. Marrëdhëniet aktuale janë gjithashtu mjaft të mira dhe siShqipëria ashtu edhe Maqedonia janë vende që po projektohen nëNATO dhe në Bashkimin Europian, çka do të thotë që pikat ereferencës janë të qarta. Midis nesh do të vazhdojnë të zhvillohenkëto marrëdhënie përtej dialogut politik, duhet të vazhdojnë tëzhvillohen marrëdhënie ekonomike. Dhe, ne për të respektuarpikërisht interesat e popullsisë shqiptare në Maqedoni, i referoheminjë dokumenti, i cili është bazal; që është Marrëveshja e Ohrit evititi 2001, vazhdimisht e kemi kërkuar dhe vazhdojmë ta kërkojmëzbatimin me korrektësi të kësaj marrëveshjeje.

Gazetari: Më lejoni zoti president të bëj edhe një ndërhyrje tjetër,që Gjykata Kushtetuese e shtetit maqedonas e ka pezulluarpërdorimin e simboleve kombëtare që në këtë rast janë shqiptarëtgrupi etnik më i prekur. Çfarë mendoni se duhet të lëvizë në këtë?

Presidenti Topi: Unë mendoj që çdo institucion, qoftë kjo edheGjykata Kushtetuese e Maqedonisë, përsa i përket respektimit të tëdrejtave duhet t’i referohet standardeve të Këshillit të Europës.Sepse, ju e dini që Këshilli i Europës ka, ose më mirë në Strasburgku është Këshilli i Europës, është gjykata që merret me të drejtat eindividit, të drejtat e njeriut. Janë standarde të miratuara si nga


98

parlamenti shqiptar ashtu edhe nga ai maqedonas. Kështu që edheinstitucionet përkatëse duhet t’i respektojnë këto të drejta që vijnënga standardet e ratifikuara në Këshillin e Europës.

Gazetari: Në këtë ditë të pavarësisë së Kosovës, padyshim që nalind e drejta për të pyetur edhe për qëndrimin e Shqipërisë përndihmën e Shqipërisë, për përkujdesjen e Shqipërisë ndajshqiptarëve të tjerë. Bëj fjalë për ata në Malin e zi, për ata në Greqi,përfshi emigrantët, përfshi Çamërinë. A besoni se politika eShqipërisë e ka luajtur më së miri rolin e saj për të gjithë shtetasitdhe jo shtetasit?

Presidenti Topi: Shiko, së pari nuk mund të themi “më së miri”.Pra, duhet t’i largohesh termave të tillë që janë në sensin superlativ.Ne praktikisht kemi bërë mjaft progres edhe në trajtimin e këtyreelementëve, por mbetet ende akoma shumë për të bërë, sepseshqiptarët natyrisht që jetojnë në trojet e tyre ku kanë jetuar nëshekuj, por ka edhe mjaft emigrantë të rinj, të cilët padyshimkërkojnë më shumë përkujdesje nga strukturat e shtetit.

Gazetari: Zoti President, ju thatë më herët që procesi i integrimitështë i rëndësishëm dhe jetik për rajonin dhe posaçërisht përKosovën dhe për Shqipërinë si dy shtete të pavarura. Mirëpo,Shqipëria dhe Kosova mbetën jashtë procesit të lehtësimit tëregjimit të vizave. Përse ndodhi kjo, keni informacione të sakta qëedhe ne të kemi një qartësim përtej çështjes së reformave tënevojshme që duhet të përmbushë secili prej vendeve?

Presidenti Topi: Unë besoj se ju si përfaqësues i mediave do tëkërkoni shpjegime për të 10-ën apo për të 100-ën herë, këto janëgjëra që janë trajtuar janë shpjeguar dhe nuk besoj që është kontekstii intervistës për ditën e shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Por, ajoqë duhet të them është që Shqipëria dhe Kosova janë të trajtuaraqartë me një vizion euroatlantik që nënkupton edhe liberalizimin evizave, relativisht të shpejtë të regjimit të vizave, Shqipëria ndoshtamë shpejt, por shumë shpejt edhe Kosova.


99

Gazetari: Zoti president, më lejoni edhe një pyetje të fundit.Padyshim që zhvillimet në Shqipëri kanë ndikim në Kosovë, ka qenëtradicionalisht kështu. A mendoni se zhvillimet e sotme në Shqipëri,përfshi rolin tuaj si ndërmjetësues në bisedimet për të zgjidhurngërçin politik, kanë një ndikim atje dhe çfarë duhet bërë që kjo tëkalojë më shpejt?

Presidenti Topi: Shiko, situata politike në secilin vend, patjetër qëështë influente edhe për vendet e tjera. Unë nuk mendoj që situatapolitike në Shqipëri të jetë kaq problematike sa të vërë në dyshimedhe situatën qoftë në Shqipëri qoftë edhe në rajon. Unë mendoj qëështë një ngërç politik, i cili jam i bindur që do të tejkalohet shumëshpejt dhe që Shqipëria do të vazhdojë të ruajë pikërisht këtë rol nërajon dhe të shtojë intensitetin e konstruktivitetit të vet në rajon.Besoj se gjithçka është në zgjidhje e sipër dhe le ta konsiderojmë qëështë një element tranzitor.

Gazetari: Zoti President u falenderoj për bisedën!

Presidenti Topi: Gjithashtu edhe urimet më të mira dhe njëherëgëzuar pavarësinë e Kosovës”!


100

INTERVISTA E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “5 PYETJE NGA BABARAMO” NË NEWS 24.

16 mars 2010.

Gazetari: Mirëmbrëma të gjithëve! Studion e emisionit “5 pyetje”sot e kemi zhvendosur në zyrën e Kryetarit të shtetit, Presidentit tëRepublikës, zotit Bamir Topi për të diskutuar rreth zhvillimeve më tëfundit politike në vend. Zoti President, mirëmbrëma! Falemnderit qëpranuat!Presidenti Topi: Përshëndetje!

Gazetari: A u tejkalua kriza?

Presidenti Topi:Për çështje kaq të rëndësishme, pyetja është shumëlakonike.

Gazetari:Komuniteti ndërkombëtar investoi shumë tek ju, duke jureferuar si pikën e kontaktit të dy partive të mëdha, të dy kryetarëvetë tyre dhe një rezolutë e Asamblesë Parlamentare të Këshillit tëEvropës sugjeroi për të nisur negociatat mes Berishës dhe Ramëspikërisht në tryezën tuaj. Ju fillimisht kishit refuzuarndërmjetësimin. Çfarë ju bëri që të ndryshonit mendim?

Presidenti Topi:Nuk besoj që të jetë kështu. Unë e kam thënëvazhdimisht që ky Institucion, i cili për këtë periudhë mbulohet ngaky person ka pasur gjithmonë detyrimin që të inkurajojë dialogunpolitik. Kështu që edhe në këtë këndvështrim gjithmonë ka pasur njëpredispozicion për t’u shprehur, për të inkurajuar një klimë politikenormale në Shqipëri, e cila patjetër është pararendëse e shumëzhvillimeve pozitive, që kanë të bëjnë me reformat dhe meplotësimin e atyre aspiratave të thella që kemi si popull për t’uanëtarësuar, pas anëtarësimit në NATO, edhe në BashkiminEvropian. Kështu që edhe në kontekstin e mjaft zhvillimeve politike,por dhe në përgjigje të pyetjeve që vijnë edhe nga media, ka pasurnjë gatishmëri dhe asnjëherë largim nga pozicioni aktiv, që duhet tëluajë Kryetari i Shtetit jo për të ndërhyrë në vullnetin politik të


101

partive, që sikurse e kam thënë janë ekskluzivitet i këtyre forcavepolitike, por për ta inkurajuar, për ta afruar në një klimë dialogu, ecila është e domosdoshme për të pasur zhvillime politike dhedemokratike në një vend.

Gazetari:: A ishin bisedimet të vështira?

Presidenti Topi: Unë besoj që nga zhvillimet politike të kohëve tëfundit, nga mungesa e një dialogu politik, nga akuzat e ndërsjellta nëdistancë, gjëja më e rëndësishme është afrimi në një dialog nëtavolinë dhe besoj që kjo patjetër do të sillte që edhe ecuria ebisedimeve do të kishte një metodikë të veçantë, kam parasysh qëaktorët politikë nuk janë pa eksperiencë, kam parasysh që ka edhedisa detyrime që vijnë jo thjesht tek ata që kanë dhënë votën, por kaedhe detyrime ndaj partnerëve ndërkombëtarë për të ndërtuar njëfrymë dialogu, disa detyrime që kanë të bëjnë me zbatimin e njëdetyrimi, politik, kushtetues dhe institucional për vazhdimin ereformave. Besoj e dini që domosdoshmëria e një bashkëpunimi nëParlament është e lidhur me realizimin e disa reformave, të cilatkërkojnë një numër të caktuar. E thënë në mënyrë të përsëritur ngadikush, apo nga një krah politik mund të marrë edhe një llojkonotacioni jo të këndshëm, por unë do ta thoja këtë ndarë ngapraktika politike e partive politike, e them këtë si President i vendit,si Kryetar i Shtetit, i cili ka detyrimin që të japë herë pas heremesazhe, të bëjë apelin e duhur që përtej debatit politik, duhetpatjetër një lloj vëmendjeje për disa prej institucioneve që përbëjnëzemrën e shtetit, përbëjnë thelbin e demokracisë dhe natyrisht këtoinstitucione kurrësesi nuk mund të bien në gjendje pa rrugëdalje, eaq më shumë të paralizohen. Kjo është arsyeja që unë kam bërëthirrje të herë pas hershme, duke respektuar vullnetet politike tëpartive. Kam qenë shumë i vëmendshëm në këtë pikë, sepsendjeshmëria është e lartë, por brenda vullneteve të partive politikeduhet patjetër të ketë edhe një moment, i cili e tejkalon debatin editës, plotëson disa detyrime që janë madhore për institucionet eShqipërisë, sikurse thashë për të ruajtur strukturën e institucionevetë shtetit dhe pastaj debati politik është pjesë e betejës përdemokraci, e cila në një vend demokratik, në një Parlamentdemokratik ka qenë, është dhe do të jetë. Do të jetë një ditë shumë e


102

zymtë momenti, kur nuk do të ketë debat politik, pasi askush nukduhet të trembet nga debati politik. Uroj që ky debat politik të ketësa më shumë argumente dhe pas debateve politike, patjetër që duhettë precipitojnë zgjidhje, përndryshe ne futemi në një rreth vicioz,shkëmbejmë akuza, nuk dalim në zgjidhje dhe njerëzit, ju siguroj, qëjanë gjithmonë në pritje të zgjidhjeve, të cilat janë të tilla që kanë tëbëjnë me interesat e tyre dhe interesat janë nga më të larmishmet.Interesat janë për një qetësi, për një stabilitet politik, interesat janëpër një rritje të mirëqenies ekonomike, interesat e njerëzve janë përtë lëvizur të lirë, pra, për të përfituar atë që vendet ku ne mendojmëtë aderojmë, vendet e Bashkimit Evropian i kanë arritur prej vitesh, igëzojnë. Dëshiroj të them që cikli i jetës, cikli biologjik është i tillëqë duhet të bëjë që të gëzojnë edhe ata njerëz, të cilët kanë përjetuardekada në izolim, kanë dëshirë që në vitet që i kanë mbetur tagëzojnë lirinë, demokracinë, jo thjesht në retorika verbale, por tagëzojnë realisht dhe akoma më shumë, të mendojnë edhe për fëmijëte tyre, që kërkojnë të jetojnë në një vend, që i ka të gjitha kushtetpër të qenë një vend me begati ekonomike, një vend që nuk kanevojë që ta ripërsëris, që është në qendër të Evropës, qëdomosdoshmërisht kërkon një klimë politike bashkëpunuese, qëkërkon patjetër të realizojë reformat më thelbësore, që çdo njeri dota bënte të lumtur në vullnetin e gjithësecilit, por edhe me mundinpersonal të gjithësecilit. Pra, e thënë ndryshe, është një përgjegjësi emadhe e klasës politike, e cila duhet domosdoshmërisht, nuk mundtë jenë dëshira, nuk mund të ketë sens voluntarizmi që unë dëshiroje bëj, dëshiroj nuk e bëj, por përderisa merr mbi supe përgjegjësipara elektoratit, përpara shoqërisë, patjetër që ka edhe detyrime qëgjërat duhet të zgjidhen, duhet të avancojnë. Patjetër që duhet të ketësecili kurajon që gjërat t’i pranojë realisht, por duhet të ketë edhekurajon që mbi bazën e interesave që përfaqësojnë, të gjejnë atë qëështë pika e përbashkët. Dhe pikat e përbashkëta njeriu i gjenvazhdimisht dhe i ka mundësitë, boll të jetë gatishmëria, të jetë aivullnet për të parë larg, për të mos mbetur shpeshherë peng iretrospektivave politike, të cilat patjetër ne na kanë mbajtur tëfrenuar për një periudhë të gjatë.

Gazetari: Folët për një pikë kontakti, për një zgjidhje që duhet tëgjenin të dyja palët. Ju gjatë negociatave, të paktën kështu është


103

perceptuar nga publiku, përse nuk bëtë një ofertë konkrete, njëofertë me detaje?

Presidenti Topi: Së pari kur unë flas për pika takimi, flas përçështje shumë parimore. Nuk dëshiroj të futem në çështje specifike,nuk dëshiroj të futem në detaje, sepse nuk ma lejon pozicioni, poredhe nuk kemi kohë të merremi me momente të vogla, pra njeriuduhet të ketë një vizion shumë parimor për të gjetur pikat epërbashkëta të takimit. Për të dalë tek pyetja juaj specifike, se përseunë nuk solla një ofertë, apo një dokument të përgatitur nga zyra ePresidentit, do të thoja që kishte një deklaratë shumë të qartë tëAsamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës, e cila e vendoste, einkurajonte Presidentin e Republikës që të krijonte klimën përdialog, ndërsa zgjidhja duhej të vinte nëpërmjet partive politike dhebesoj që jemi absolutisht në këtë lloj filozofie, jemi në këtë frymë,jemi në këtë metodikë dhe sot fatmirësisht unë e konsideroj progresqë, nga momenti i mbledhjes së Asamblesë Parlamentare të Këshillittë Evropës, pas bisedimeve në Presidencë, sot kemi një dialog dhedebat në Parlament, ç’ka do të thotë që kemi një riinstalim tëdialogut politik, natyrisht me problemet e veta, por sot nuk kemidebate në distancë. Është shumë e rëndësishme kur ulesh nëtavolinë. Nuk është e thënë që të biesh dakord për të gjitha, porshohim dhe do të shtohen mundësitë për të arritur në pika kontaktidhe elementë të përbashkët të zgjidhjes.

Gazetari: Tryeza që ju organizuat e kreu misionin e saj, apo nësenuk gjendet një zgjidhje në Parlament për ato teknikalitete për tëcilat palët debatojnë gjatë, do ta thërrisni sërish tryezën?

Presidenti Topi: Unë mendoj që fakti që bisedimet kanë shkuar nëParlament, fakti që Partia Socialiste është rikthyer në Parlament,fillimisht për të kryer betimin, së dyti për t’u futur në bisedimekonkrete në një komision të posaçëm, ku po diskutohet pikërisht përatë çështje që e ka mbajtur Partinë Socialiste jashtë Kuvendit, besojqë është një element, i cili duhet inkurajuar për të vazhduar atje.Nuk besoj që është momenti për të bërë parashikime se si do tëshkojë. Unë jam i prirur të besoj që arritja e frymës së konsensusitpër të riinstaluar dialogun është pararendës i një klime për të


104

vazhduar e për të bashkëpunuar, për të gjetur një zgjidhje tëpërbashkët.

Gazetari: Partia Socialiste tashmë e ka bërë hapin e saj, i kanëdhënë fund bojkotit dhe ka hyrë në Parlament, të paktën kështu kanëdhënë të kuptohet. Nga ana tjetër, nga Partia Demokratike, çfarëduhet të ndodhë?

Presidenti Topi: Duhen pyetur patjetër përfaqësuesit politikë tëpartive respektive. Kjo analizë dhe marrja e pozicionit që nuk mëtakon ta marr, natyrisht që do ishte e gabuar. Duhet të pyesni kur tëkeni intervistë me përfaqësuesit politikë të dy subjekteve politike,për të parë se si do të vazhdojnë ta zgjidhin problemin. Sot kyproblem është ekskluzivisht problem në duart e dy partive kryesore,të cilat përbëjnë dhe mazhorancat e grupeve parlamentare nëParlament.

Gazetari: Transparenca si mund të kryhet? A mund të kryhettransparenca pa hapur kutitë e votimit?

Presidenti Topi: Unë kam mbajtur një qëndrim të qartë, qëndrim qëi takon këtij Institucioni. Duhet të dini që në momentin që kanëfilluar bisedimet, para se të pyes, apo të jap fjalën për pozicionin epartive, kam përcaktuar pozicionin që imponon Kryetari i Shtetit, icili më shumë se partitë politike, të cilat kanë shumë opsione përzgjidhje politike, ka një dokument themeltar që është Kushtetuta.Kam thënë që çdo zgjidhje për Presidentin është një zgjidhje brendakëtij dokumenti, ose janë opsionet e partive që gjejnë zgjidhjen dhekjo u takon absolutisht partive politike, që ato të zgjidhin çështjet,për të cilat kanë debatuar prej kohësh.

Gazetari: Në fakt kur debatojnë, ose dialogojnë dy parti lidhur meinterpretimin që i bëhet Kushtetutës, duket si një dialog shurdh-memecësh, duket sikur flitet për gjëra krejt të ndryshme. Socialistëtthonë që Kushtetuta nuk na e pengon, madje na e lejon hapjen ekutive, ndërsa Partia Demokratike thotë të kundërtën. Kush duhet tëjetë arbitri që të vendosë të thotë se cila është e vërteta?


105

Presidenti Topi: Në të tilla raste mos mendoni që Presidenti të jetëarbitër i opsioneve, pra nëse do të jetë ky opsion, apo ai. Patjetër qëkur ka çështje të karakterit kushtetues, ka edhe mekanizma. Unë nukdëshiroj të jap receta. Në një botë demokratike, kur ka çështje tëkeqinterpretimit janë institucione të tjera. Për definicion, institucioniqë është garant i Kushtetutës është Gjykata Kushtetuese. Ju e dini qëedhe në të kaluarën, edhe vendime apo dekrete të Presidentit tëRepublikës mund të kenë përfunduar në Gjykatë Kushtetuese dhe jome të njëjtin përfundim që ka pasur dekreti i Presidentit. Presidentika qenë i detyruar si çdo institucion tjetër të zbatojë vendimin eGjykatës Kushtetuese. Çështja e interpretimit të GjykatësKushtetuese, është një çështje tjetër pastaj, pasi u takon ekspertëvetë partive politike që të gjykojnë me objektivizëm për mënyrën einterpretimit të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe ka të bëjëme komisionet hetimore. Nuk është një çështje që i takonPresidentit.

Gazetari: Flasim për ligjin shumë të debatuar të SHISH-it. Keminjë deklaratë shumë të ashpër, madje më e ashpra që mund të jetëbërë nga Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës kundërprojektligjit që po diskutohet në Parlament. Ju keni një mesazhtuajin lidhur me këtë?

Presidenti Topi: Mesazhi i Presidentit vjen gjithmonë në momentinkur ka të depozituar zyrtarisht ligjin e miratuar në Parlament. Pra,Presidenti flet me dekret dhe do të ishte gabim që unë të merrja njëpozicion paragjykues për cilindo ligj, qoftë dhe për një ligj që podebatohet në strukturat parlamentare, po debatohet në media, kaprononcime. Pozicioni i Presidentit është në funksion të gjykimit qëPresidenti i Republikës do i bëjë lidhur me përputhshmërinë e ligjitnë momentin kur depozitohet në Presidencë. Ju i dini tre opsionet,janë të njohura, janë kushtetuese: një opsion është që kur ligji ështënë përputhje me parimet kushtetuese miratohet; kur Presidenti ështëi sigurtë që ka mospërputhje kushtetuese, ka opsionin e kthimit; kaedhe një opsion tjetër, atë të heshtjes, i cili presupozon që paspesëmbëdhjetë ditësh ligji futet në veprim. Sa kohë ky ligj nuk kakaluar, pra jemi në periudhën e diskutimeve dhe të debateve,natyrisht që unë nuk mund të shprehem. Do të shprehem, e kam


106

detyrim kushtetues ligjor që të shprehem në momentin kur ligji do tëvijë këtu, në Presidencë.

Gazetari: A mendoni se ndoshta mund të ndërhyet më parë, sepsesituata është e tillë që kemi dhe një deklaratë nga zyra qendrore eNATO-s në Bruksel. Aletatët janë shumë të shqetësuar ...

Presidenti Topi: Mund të ndërhyjnë shumë faktorë në këtë debat,absolutisht që procesi i miratimit të një ligji e ofron këtë mundësi qëka grupe interesi, të cilat ndërhyjnë, ndërhyn media, ndërhyjnëpartnerët dhe patjetër është e drejtë absolutisht legjitime e të gjithëkëtyre faktorëve që të ndërhyjnë në këtë debat. Presidentit nuk ilejohet që të ndërhyjë në këtë debat paraprak, sepse Presidentindërhyn vetëm në momentin kur ka ligjin në Institucionin ePresidencës dhe kur të tjerët nuk kanë ç’të thonë më, i takonPresidentit të flasë dhe të tjerët do të shohin se cili është opsioni iPresidentit.

Gazetari: Drejtimi i SHISH-it është njëri nga shkaqet që gjatëpesëmbëdhjetë viteve të fundit ka pasur shpesh fërkime mesPresidentit dhe Kryeministrit. Në këtë rast kemi të bëjmë me një gjëtë tillë?

Presidenti Topi: Unë nuk mund të them asgjë në këtë fazë. Të jeni isigurtë që unë kam qenë gjithnjë i hapur me publikun, nëpërmjetmedias, në momentin kur duhet të flitet, natyrisht që do të flitet, porsigurisht që nuk kam asgjë për të thënë tani.

Gazetari: Dje ishte dita e dyvjetorit të tragjedisë së Gërdecit. Njëzete gjashtë viktima, procesi që zvarritet dhe që nuk ka përfunduar dheqë prej dy vitesh nuk kemi asnjë të dënuar. Si e shpjegoni ju këtë?

Presidenti Topi: Këtu fusim një element tjetër, pa dashur tërikthehemi në eksperiencën e atij pozicioni që kam pasur në politikë,kur kisha diapazon të gjerë për të folur, madje edhe në eksperiencëne bashkëpunimit që kam pasur me emisionin tuaj, kemi folur gjerë egjatë. Sot unë mund të them që ndarja e pushteteve duhet patjetër tërespektohet në radhë të parë nga ky Institucion ku jam, çka do të


107

thotë që unë respektoj të gjitha institucionet. Natyrisht, meperformancën e mirë, apo të dobët të këtyre institucioneve, duhetthënë që unë pres si Kryetar i Shtetit dhe si Kryetar i Këshillit tëLartë të Drejtësisë që procese të tilla të ecin, të bëjnë progres nëfunksion të kohës, të mos ketë zvarritje natyrisht dhe të gjykohetdrejt dhe me objektivitet për një çështje, e cila patjetër konsiderohetsi një ngjarje shumë e rëndë në historinë e Shqipërisë moderne.Dëshiroj të inkurajoj në linjat parimore të gjithë ata që merren meprocesin, për t’iu përkushtuar në mënyrë ligjore këtij procesi, i cilirealisht ka një ndikim shumë kompleks në jetën e shoqërisë dhe tëinstitucioneve, në jetën e njerëzve edhe sidomos në jetën efamiljarëve të viktimave, për të arritur një proces të drejtë dhe nëkohë. Pra, nuk më mbetet gjë tjetër veçse të riinkurajoj institucionete drejtësisë që të bëjnë punën e tyre, të bëjnë punën për të cilën janëbetuar dhe besoj që nuk ka asnjë lloj fryme për të paragjykuar njëproces, i cili patjetër që do ta ketë finalen e tij.

Gazetari: Rasti i gjykimit të Gërdecit, a mendoni se tregon se kaardhur momenti që duhet të rishikohen përmasat e imunitetit tëdeputetëve?

Presidenti Topi: Unë nuk dëshiroj që ta lidh thjesht me këtëmoment, por për të folur dhe parimisht do të them atë që kam thënëdhe më përpara. Besoj që të gjithë njerëzit që janë me imunitet,përfshi edhe Presidentin e Republikës, janë njerëz, të cilët kanëardhur nga shoqëria, janë ekstraktuar nga shoqëria, dhe për të dhënëshembullin e njerëzve, të cilët nuk fshihen pas imuniteteve besoj qëqysh nga Presidenti i Republikës e të gjithë me radhë, nuk është enevojshme që në këtë shoqëri, e cila ka kaluar trauma herë pas here,nuk është e nevojshme që njerëzit të fshihen pas imunitetit. Nukkam parasysh askënd. Është një çështje që e diskutoj në një frymëshumë parimore dhe fakti që e nis me cilësinë time, me cilësinë ePresidentit, i cili nuk duhet të ketë imunitet, e rishpreh që imunitetiështë i tepërt.

Gazetari: Gjatë kësaj periudhe, gjatë dy tre muajve të ardhshëm judo të duhet të propozoni, në mos gabohem, nëntë anëtarë për dygjykatat më të larta, me nëntë vjet mandati ...


108

Presidenti Topi: Ekzaktësisht dhjetë. Dy prej të cilëve u ka skaduarafati që prej më shumë se katër muajsh.

Gazetari: Përse nuk i keni çuar zoti President emrat për t’izëvendësuar?

Presidenti Topi: Nuk është e vështirë për mua që të dërgoj dynjerëz në Parlament, por është një çështje, të cilën unë e kam bërëprezente dhe para aktorëve kryesorë politikë, e kam bërë prezent dhepara partnerëve ndërkombëtarë. Kam dashur që anëtarët e Gjykatëssë Lartë dhe ata që do të vijnë më prapa, anëtarët e GjykatësKushtetuese që nga nëntë, janë gjashtë, kanë një kohëzgjatjenëntëvjeçare, është një ndërmarrje shumë e rëndësishme, do të dojatë zgjidhen nga një Parlament ku të jenë të pranishëm të gjithë. Kamshpresuar që ata që do të dërgojmë, të jenë në një vendimmarrje tëgjerë parlamentare, por ju siguroj që ata që kanë kaluar në afat, jam idetyruar që mbas një periudhe të gjatë pritjeje, jam i detyruar t’idërgoj, ndërsa për pjesën tjetër unë uroj që të ketë një pjesëmarrje tëgjerë parlamentare, për një vendimmarrje shumë të rëndësishme, përinstitucione kaq të rëndësishme, ku politika në mjaft raste është edetyruar që të orientohet, ta ketë si pikë referimi sistemin edrejtësisë.

Gazetari: E keni gati listën e këtyre dhjetë gjykatësve të Gjykatës sëLartë dhe asaj Kushtetuese?

Presidenti Topi: Ashtu siç e kam paralajmëruar, do të ketë patjetërnjë konsultim të gjerë. Këto janë vërtetë përgjegjësi kushtetuese që injihen Presidentit, por asnjëherë zgjidhjet dhe përzgjedhjet nukduhet të jenë personale. Dëshiroj t’i jap një sfond më të gjerë.Asnjëherë njeriu nuk duhet të mendojë që di gjithçka edhe kurinformacionin e ka të brendshëm, por duhet ta bëjë objekt të njëdiskutimi. Është shumë e rëndësishme që të jenë zgjedhje shumëcilësore, mundësisht të pakontestura, dhe të japin shansin dhesigurinë që do të drejtojnë dy institucione shumë të rëndësishme qëdo të japin drejtësi për një kohë relativisht të gjatë. Janë nëntë vjet.Nëntë vjet nuk janë pak. Sipas Kushtetutës së Shqipërisë anëtarët eGjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë kanë një kohëzgjatje


109

prej nëntë vjetësh, ndërkohë që cikli i një mazhorance ështëkatërvjeçar, cikli i një Presidenti është pesëvjeçar, ndërsa këtogjykata të rëndësishme kanë një cikël nëntëvjeçar. Pra, duhet të jemijashtëzakonisht të kujdesshëm, duhet të arrijmë në finalen e njëprocesi që nuk duhet të ketë kontestime.

Gazetari: Me kë do të konsultoheni?

Presidenti Topi: Fryma e konsultimeve është e gjerë, me njerëz qëkanë eksperiencë në jurisprudencë, pse jo dhe me faktorë të jetësinstitucionale për ta kaluar pastaj në një vendimmarrje politike, ecila realizohet në Kuvend.

Gazetari: Para se t’i çoni në Kuvend, duke pasur parasysh dheprecedentin kur ju rrëzuan gjashtë propozimet tuaja, të cilat ju iquajtët një pushkatim politik që iu bë atyre gjashtë pretendentëvepër Gjykatën e Lartë, a mendoni se duhet të konsultoheni dhe meKryeministrin dhe pse jo dhe me shefin e opozitës?Presidenti Topi: Nuk besoj që në këto momente është mirë tërikthenim disa eksperienca, të cilat konsiderohen të tejkaluara. Unëbesoj që ajo që po them ofron të gjithë mundësinë ku njerëzit, tëcilët do të konsultohen, të kenë shansin të shprehin pikërisht atë qëkonsiderohet objektive dhe pastaj dihet që në finale ështëvendimmarrja politike, që realizohet në Parlament. Askush nukmund të dalë jashtë këtij vullneti sipas frymës së Kushtetutës. Tëgjitha gjërat janë të sanksionuara në ligje dhe në Kushtetutë, porështë shumë e rëndësishme që fryma e konsultimit të jetë në sensinprofesional dhe në çështje integriteti të këtyre personave, pastajvendimmarrja politike është një çështje që u takon partive politike.

Gazetari: Gjykata Kushtetuese e rrëzoi marrëveshjen për kufirindetar me Greqinë dhe qeveria bëri të ditur se do ta rinegociojë këtëmarrëveshje. Ju keni dijeni, kanë rinisur negociatat, apo gjithçka kangelur pezull?

Presidenti Topi: Mua më vjen mirë që institucionet e Shqipërisërespektojnë vendime e Gjykatës Kushtetuese, por deri në këtomomente, përderisa është marrëveshje shtetërore, që parakupton


110

edhe marrjen e pëlqimit, deri tani në Institucionin e Presidentit nukka mbërritur një kërkesë për dhënien e pëlqimit për të filluarnegociatat.

Gazetari: Një moment i rëndësishëm mbetet ai i liberalizimit tëvizave për qytetarët dhe pak ditë më parë Drejtori i Divizionit tëZgjerimit, zoti Pier Mirel, në një vizitë që bëri në Tiranë, u shprehse duhet gjetur një zgjidhje, duhet gjetur një zgjidhje para datëstetëmbëdhjetë dhe i sugjeroi Kryetares së Parlamentit që duhet tëluaj një rol konstruktiv që zgjidhja të gjehet në Parlament. Ju çfarëkeni për të shtuar në këtë çështje?

Presidenti Topi: Por besoj që shprehja e zotit Pier Mirel ka qenë eqartë dhe unë nuk kam çfarë t’i shtoj. Është bërë në një kontekst tëcaktuar, në një pozicion të caktuar, për një institucion të caktuar.Nuk e shoh të arsyeshme që të bëj një mbivendosje në shprehjen ezotit Mirel. Ata e ndjekin situatën, dinë ku është problemi. Problemitani realisht është në debatin parlamentar dhe është e natyrshme qëedhe zgjidhja duhet të jetë atje, në Parlament. Unë uroj që zgjidhjatë vijë nëpërmjet dialogut dhe një vendimmarrjeje parlamentare!

Gazetari: Nëse nuk ka zgjidhje në Parlament për shkak tëqëndrimeve, të cilat ende palët mbajnë vis a vis me njëra-tjetrën, tëkreshpëruara me njëra-tjetrën, a mendoni se ky proces iliberalizimit të vizave rrezikon?

Presidenti Topi: Sigurisht, kjo është thënë nga shumë aktorëinstitucionalë ndërkombëtarë, që gjërat janë të varura nga fryma ezhvillimeve politike në Shqipëri, nga stabiliteti politik në Shqipëridhe nga këndvështrimi parimor, patjetër që influencon. Unë dëshirojqë të gjithë të jenë të ndërgjegjshëm që ta inkurajojnë frymën edialogut, të bashkëpunimit, edhe pse natyrshëm gjithmonë do të ketëmosmarrëveshje të karakterit politik, ndryshe nuk do të kishte senspozitë dhe opozitë. Kjo është arsyeja që quhen pozitë dhe opozitë sejanë në oponencë me njëra-tjetrën, por për gjërat që kanë një interesmbarëkombëtar duhet patjetër që të shtojnë sinergjizmin e tyre, qët’i japin zgjidhje këtyre çështjeve që njerëzit i përjetojnë me shumëemocion.


111

Gazetari: Nëse nuk ka zgjidhje, a mendoni se mund të ketë zgjedhjepër të kaluar “impasse”-n në qoftë se opozita vazhdon bojkotin?

Presidenti Topi: Është shumë e thjeshtë që të realizosh këtë pyetjesi gazetar, por natyrisht edhe si President, nuk mund të jem profet.Nuk mund të jem profet. Gjithçka varet nga vullneti. Unë jam iprirur të mos shkoj tek pjesa pesimiste e çështjes. Gjithmonë jam iprirur të jem optimist, jam i prirur të mendoj se gjërat do të shkojnënë drejtimin e duhur.Gazetari: Zoti President, ju falenderoj që ishit tek “5 pyetjet”!Presidenti Topi: Edhe unë ju falenderoj!


112

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËR“DEUTSCHE WELLE”.

6 prill 2010Berlin

DW (Gazetare - Anila Shuka) : Zoti President, ju erdhët për herëtë parë në Gjermani dhe takuat për herë të parë edhe Presidentingjerman. Cilat janë përshtypjet tuaja?

Presidenti Topi: Padyshim, që ishte një pritje shumë e ngrohtë ngaana e Presidentit Këler, është shprehje e asaj marrëdhënieje tëshkëlqyer që ekziston prej vitesh ndërmjet Gjermanisë dheShqipërisë. Unë pata një ftesë zyrtare, e cila tregon se niveli idialogut politik është në nivel më të lartë, marrëdhëniet midisShqipërisë dhe Gjermanisë tashmë konsiderohen marrëdhënietradicionale, gjë që u demonstrua jo vetëm në frymën e bisedimeve,por edhe në pranimin e ftesës për të vizituar Shqipërinë në një kohësa më të shpejtë dhe për t'iu përgjigjur me një nivel sa më të plotëmarrëdhënieve, por edhe dëshirës personale, për të parë Shqipërinënga afër, arritjet e saj, natyrën por edhe të gjitha vlerat historike,arkeologjike, kulturore e tradicionale që ka Shqipëria.

DW: Qeveria aktuale gjermane është paksa e rezervuar ndajzgjerimit të mëtejshëm të BE-së. Cili është gjykimi që i bënPresidenti Këler kandidaturës së Shqipërisë?

Presidenti Topi: Unë besoj, që pavarësisht nga klima që ekziston nëBE, një lloj rezervimi për sa i përket zgjerimit, për shkak edhe tëproblemeve që janë krijuar edhe në disa vende të BashkimitEvropian, kjo nuk e zbeh suportin që Gjermania i ka dhënë dhe do t'ijapë Shqipërisë në rrugën e integrimit. Çështja e integrimit natyrishtqë ka disa faza: Sot Shqipëria është vend i NATO-s, që tregon që kapërmbushur një pjesë të rëndësishme të aspiratës së integrimit nëfamiljen euro-atlantike, kemi një stad tjetër, që ne kërkojmë taarrijmë sa më shpejt dhe besoj se kjo do të arrihet brenda këtij viti,që është liberalizimi i lëvizjes së njerëzve dhe patjetër që procesi i


113

anëtarësimit të Bashkimit Evropian, ndonëse se ka rezerva përmomentin, besoj që është një tendencë natyrale e pandalshme eShqipërisë për t'u futur në Bashkimin Evropian, por edhe të vendevetë Bashkimit Evropian për të absorbuar Shqipërinë në gjirin efamiljes evropiane.

DW: Cili është roli që luan kriza aktuale e Shqipërisë në rrugën esaj drejt BE-së?

Presidenti Topi: Natyrisht, është kusht i domosdoshëm përintegrimin që një vend të ketë stabilitet politik, përgjithësisht,institucionet e Shqipërisë janë të qëndrueshme, por klima politikedhe parlamentare, domosdoshmërisht kërkon një rritje të koshiencëssë të gjitha partive politike që kompozojnë Parlamentin, që të jenëmë bashkëpunuese, të marrin pjesë më aktivisht në realizimin ereformave, dhe përtej rëndësisë jetike që ka bashkëpunimi nëçështjet e brendshme të Shqipërisë, ka rëndësi edhe në imazhin eShqipërisë në Evropë. Besoj që është e rëndësishme, dhe partitëpolitike do të dinë ta kuptojnë rëndësinë e forcimit të imazhit.

DW: A do të angazhoheni ju edhe njëherë për zgjidhjen e kësajçështjeje?

Presidenti Topi: Unë mendoj që tryeza e Presidentit pati njërezultat konkret. Opozita tashmë realisht ka trokitur në Parlament,është bërë pjesë e Parlamentit, ndoshta jo me kapacitet të plotë, porështë një çështje që sot ndodhet realisht në Parlament. Partitëpolitike tani janë afër, pavarësisht që marrin pjesë fort në debatinpolitik që është diçka e rëndësishme për demokracinë, duhet të dinëtë bashkëpunojnë edhe për reformat e mëdha. Sa kohë që janë nëParlament, unë e shikoj të tepërt një lloj interference për t'i thënë:ejani bisedoni. Ato natyrisht ato janë duke biseduar, po debatojnëdhe janë në Parlament dhe besoj që atje duhet të gjejnë zgjidhjemidis tyre.DW: Megjithatë opozita ka paralajmëruar protesta masive, kjo nukflet për zgjidhjen e krizës.

Presidenti Topi: Po besoj, është në të drejtën e opozitës që të


114

protestojë kur mendon që duhet të protestojë, është një nga opsionete betejës demokratike, çdo parti ka të drejtë të përpunojë dhe tërealizojë taktikat dhe opsionet e veta politike. Mendoj që përtejprotestave partitë politike, do të kenë koshiencën që edhe të kenërezultate konkrete në bashkëpunimin midis tyre. Nuk mund të bëjkoment për protestat, sepse duke pasur një eksperiencë të gjatëpolitike - edhe unë kam protestuar kur kam qenë pjesë e njëformacioni politik - kështu që askush nuk mund të kontestojë tëdrejtën për të protestuar, por jam i bindur, që edhe protestat do tërealizohen brenda kuadrit ligjor, që vetë politika i ka aprovuar, i kapërpunuar, dhe duhet t'i pranojë si të tilla.

DW: Një problem tjetër që nuk po zgjidhet është ai i GjykatësKushtetuese. Si mendoni ju se mund të dilet nga kjo çështje?

Presidenti Topi: Jo, unë besoj që jemi absolutisht në kohë përGjykatën Kushtetuese. Shumë shpejt do të zbatohet linja kushtetuesee emërimit të anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese, që sipasKushtetutës do të miratohen në Parlament.

DW: Cilat janë kushtet që keni vënë ju?

Presidenti Topi: Janë vetëm kushte, të cilat unë jam i detyruar t'izbatoj sikurse përcaktohen në Kushtetutë: Që njerëzit që zgjidhen nëGjykatën Kushtetuese, e në çdo gjykatë, duhet patjetër që të jenë nëparametrat më të lartë të moralit dhe të profesionalizmit. Pastajgjithçka është pjesë e një procedure, e cila përshkruhet me shumëhollësi në Kushtetutë dhe në ligj.

DW: Ju keni ardhur me një delegacion shumë të madh ngaekonomia. Kur sheh statistikat e bilancit tregtar të Shqipërisë vihetre një dominancë e madhe e Italisë dhe Greqisë, mendoni se kaardhur koha që Shqipëria të hapet pak më shumë ndaj, përshembull, Gjermanisë?

Presidenti Topi: Unë shoqërohem me një grup biznesi dhe është nëtraditën e vizitave të mia që të shoqërohem me një grup biznesi përt'i dhënë një kuptim më dimensional vizitës që përtej politikës duhet


115

të flitet edhe me gjuhën e biznesit, duhet të flitet edhe me gjuhën einvestimeve, me bashkëpunimin që është jetik për një vend. Prania einvestitorëve gjermanë në Shqipëri është e dukshme, por nga bisedaqë pata me Presidentin, shihet e nevojshme që të rritet. Shqipëriaështë një vend i hapur, është një vend me mundësi të mëdha dhe kjopatjetër që do të rrisë edhe atraksionin e investitorëve gjermanë përtë shtuar prezencën e tyre në Shqipëri.

DW: Hera e fundit, kur një President shqiptar vizitoi Gjermaninëishte para 12 vjetësh. Si mendoni, a ka ardhur Shqipëria në këtëvizitë me një vetëdije tjetër mbas këtyre 12 vjetësh?

Presidenti Topi: Unë besoj që dymbëdhjetë vite nuk janë pak përnjë vend, i cili i është nënshtruar ndryshimeve mjaft dinamike.Shqipëria sot është vend i NATO-s, ku kemi pasur edhe një ndihmëtë drejtpërdrejtë nga Gjermania për të qenë anëtarë të NATO-s. Sotjemi në prag të lëvizjes së lirë të njerëzve, e cila është një aspiratëdhe një dëshirë e vjetër e popullit shqiptar për të qenë i lirë dhe jeminë një rrugë të pandalshme drejt Bashkimit Evropian. Jemi më afërse kurrë. Kështu që ka një ndryshim, sepse dymbëdhjetë vite nukjanë pak edhe për jetën e një njeriu, por edhe për atë të një vendi dheekonominë e tij. Kështu që sot vijmë me një imazh të ri përShqipërinë dhe për shqiptarët, edhe kjo gjë u perceptua edhe nëtakimin me Presidentin Këler.


116

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË NË SHKUPPËR TELEVIZIONIN TOP CHANNEL.

15 prill 2010Shkup, Maqedoni

Gazetari Endri Xhafo, Top Channel: Zoti President, vizita juajështë vlerësuar si shumë e rëndësishme nga Presidenca shqiptare,ndoshta për atë mesazh që ju dhatë këtu në Maqedoni dhe nëParlamentin e Maqedonisë për zbatimin e plotë të Marrëveshjes sëOhrit, por Presidenti Ivanov në përgjigjen e tij në konferencën përshtyp u tregua krenar, le të themi për faktin që kjo marrëveshjeështë pjesë e sistemit politik në Maqedoni. Ndërkohë që shtypishqiptar në Maqedoni ka dalë sot me titujt si “Presidenti rigjallëronMarrëveshjen e Ohrit.” Ju që po e ngrini këtë problem, mendoni sepo zbatohet e plotë Marrëveshja e Ohrit në Maqedoni?

Presidenti Topi: Së pari dëshiroj t’ju them që dimensioni i kësajvizite është më i madh se sa një deklaratë, sepse është vazhdimi ipërpjekjeve për të përmirësuar ndjeshëm marrëdhëniet midis dyvendeve fqinje, të cilat kanë një perspektivë, kanë perspektivëneuroatlantike. Natyrisht që lidhur me deklaratën në Parlament sa ipërket Marrëveshjes së Ohrit, po t’i kthehemi në retrospektivë vitit2001, në kohën kur u ndërtua dhe u aprovua si marrëveshje, ka qenënjë marrëveshje e bazuar në vullnetin e faktorëve politikë nëMaqedoni dhe natyrisht është realizuar me bekimin endërkombëtarëve. Sot, pas kaq vitesh askush nuk mund të thotë qëkjo marrëveshje është realizuar në të gjitha pikat e saj. Unë marr nëkonsideratë jo vetëm vrojtimet e Institucionit që mbuloj, vrojtimet einstitucioneve shqiptare, por marr në konsideratë edhe zërat efaktorit politik shqiptar në Maqedoni, të shoqërisë shqiptare nëMaqedoni. Marr në konsideratë vlerësimet në raportet endërkombëtarëve, pra kur bëhen vlerësime të kësaj natyre, pra kurka një fjalë në Parlament, fjala ndërtohet me shumë kujdes mbibazat e një realiteti konkret. Nuk kam thënë asgjë më shumë se sandërkombëtarët, që merren me monitorimin e situatës në rajonin eBallkanit Perëndimor që Marrëveshja e Ohrit është marrëveshja


117

thelbësore, e cila bën të mundur realizimin e stabilitetit tëMaqedonisë, të komunikimit mes etnive të ndryshme për të forcuarnjë shtet, i cili sikurse e thashë do e ketë orientimin patjetër nëNATO dhe në Evropë.

Gazetari: Zoti President, pikërisht për këtë për harmoni tëkomuniteteve që jetojnë në Maqedoni, ju e theksuat në mesazhin tuaje konsideruat faktorin shqiptar këtu si një faktor stabiliteti përMaqedoninë dhe si urë lidhëse midis dy vendeve, por, a mendoni sefjala juaj e plotë u zbeh ndopak nga mungesa e pesë deputetëveshqiptarë të PDSH-së në sallë?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj, sepse dje jam takuar me zotinThaçi. Takimet kanë qenë të vazhdueshme në Tiranë dhe sa herë qëunë kam ardhur në Maqedoni. Ky ka qenë një qëndrim i Partisë sëzotit Thaçi kundrejt Parlamentit dhe duhet të pyesni zotin Thaçilidhur me qëndrimin e tij, por, unë besoj që kur flas për faktorinshqiptar në Maqedoni, flas në përgjithësi edhe për faktorin shqiptarnë rajon. E kam thënë në mënyrë të vazhdueshme që institucionet eShqipërisë kanë luajtur një rol konstruktiv, moderator për qetësimine situatës në rajonin e Ballkanit. Padyshim që dhe statusi i ri iKosovës si një shtet i lirë dhe i pavarur, ka kontribuar në rritjen ekëtij stabiliteti, por institucionet nuk do të ishin asgjë në rast sefaktori njerëzor në rajon, e kam fjalën për faktorin shqiptar nëShqipëri, në Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi, nuk do të ishte iprirur për të ndërtuar urat e komunikimit. Prandaj unë i referohemgjithnjë në mënyrë konstante rolit të faktorit shqiptar në rajon, i cilika qenë shumë moderator dhe konstruktiv.

Gazetari: Ndoshta në këtë prizëm duhet parë dhe deklarata juaj përlëvizjen e lire, e cila duhet të zhvillohet pa një diferencë të madhenga njëri shtet me tjetrin dhe kur folët për lëvizjen e lirë përSerbinë, ju folët dhe për Kosovën?

Presidenti Topi: Unë nuk e shikoj këtë në mënyrë egoise dhe nuk ijap deklarata të tilla nisur nga ai predispozicion natyror që ka faktorishqiptar në rajon, por për nevojën e domosdoshme që popujt eBallkanit duhet të shkojnë gati në sinkron në përfitimin e lëvizjes së


118

lirë. Nuk do të doja ta thelloja më tepër argumentin, sepse nuk kaxhelozi për popujt e tjerë. Përkundrazi, ne jemi të gëzuar që çdopopull i Ballkanit të ketë aksesin, mundësinë për të lëvizur i lirë.Ajo që thashë dje në Parlament duke folur dhe për popullin eKosovës, e shikoj si një element të domosdoshëm që liberalizimi ilëvizjes për popujt tanë, duhet të jetë në kohë, duke iu drejtuar dheinstitucioneve të Bashkimit Evropian që lëvizja e lirë e njerëzve nukmund të ketë karakterin e njollave të leopardit, pra që diku jepet dhediku nuk jepet, sepse do të biem në një situatë0 2paradoksale kur ne kemi liberalizuar vizat me Maqedoninë dheMalin e Zi, me Kosovën gjithashtu dhe të ketë dhënie aksesi përlëvizjen e lirë për disa vende dhe për disa të tjera jo. Pra, ne i kemiparaprirë statusit të lëvizjes së lirë në rajon dhe kjo situatë, kjogjendje duhet të transferohet dhe me mundësinë e lëvizjes së lirëedhe në Evropë.

Gazetari: Zoti President, duke mbetur në këtë logjikë, dje ështënjoftuar lajmi që Shqipëria ka liberalizuar në mënyrë të njëanshmevizat me shtetasit e Serbisë. Keni ndonjë koment për këtë?

Presidenti Topi: Unë mendoj që çdo lajm që vjen për liberalizimvizash në rajon është një lajm i mirëpritur. Dëshiroj që kjo të ndodhënë të gjitha vendet e rajonit, ndryshe pastaj do të kalojmë në linjapreferenciale dhe subjektive. Kur bëhet fjalë për lirim të lëvizjes dhepërderisa bëhet fjalë për një lëvizje të të gjithë popujve të Ballkanit,besoj se nuk duhet të ketë asnjë lloj komenti në një kontekst negativ.

Gazetari: Por, a nuk duhet të kishim pritur që ata të liberalizoninnjëkohësisht vizat me ne?

Presidenti Topi: Padyshim që duhet ekuilibër, ekuivalencë që tëgjithë të përgjigjen ndaj tjetrit me të njëjtin vullnet. Patjetër që kjoduhet të realizohet dhe nga të tjerët ndaj Shqipërisë.

Gazetari: Duke mbetur tek liberalizimi i vizave, zoti President,Shqipëria dorëzoi pyetësorin në Bruksel dhe ju vetë keni shprehurbesimin se liberalizimi i vizave që ka të bëjë me statusin e venditkandidat, se kjo do të ndodhë shumë shpejt, por, ndërkohë që


119

mesazhet që vijnë, qoftë nga Parlamenti Evropian, qoftë ngakomisionerët evropianë thuhet që Shqipëria duhet të gjejë njëzgjidhje të krizës politike. Madje dhe Ministri i Jashtëm italian,Fratini, kur erdhi në Tiranë, Ambasada italiane në Tiranëshpërndau një note, sipas të cilës Shqipëria duhet të gjejë njëzgjidhje të krizës politike, përndryshe kjo do të bënte që vendet qëjanë më hezituese për momentin në Bashkimin Evropian, të dalindhe të japin mendime negative.

Presidenti Topi: Ju jeni vetë dëshmitar që unë gati çdo ditëinkurajoj përmirësimin e krizës politike në Shqipëri, për forcimin eimazhit të institucioneve në Bashkimin Evropian, ku ne tentojmë tëintegrohemi, por, unë mendoj që gjërat nuk duhet të jenë të varuranga vullnetet dhe klima politike, sepse çështja e liberalizimit tëvizave ka të bëjë me disa standarde që unë mendoj që Shqipëria i karealizuar dhe po i realizon. Pra, me fjalë të tjera, njerëzit nuk duhettë mbesin peng i humoreve politike. Njerëzit duhet të lëvizin të lirë.Kjo ka qenë arsyeja që unë kam inkurajuar dhe do të vazhdojinkurajimin e fortë, qoftë nëpërmjet deklaratave publike, qoftënëpërmjet komunikimit të vazhdueshëm me partnerëtndërkombëtarë duke thënë që e kaluara e popullit shqiptar, ajo ekaluar e hidhur e një izolimi të thellë, e përpjekjeve të mëdha gjatëtranzicionit, por edhe i përpjekjeve për të qenë moderator dhestabilizator i jetës në Ballkan bën që populli shqiptar ta meritojëlëvizjen e lirë. Ka edhe një fakt tjetër që është shumë konkret. Sotshqiptarët që jetojnë në Greqi, jetojnë në mënyrë të konsiderueshmenë Itali, jetojnë dhe në vende të tjera të Evropës dhe bëhet fjalë përtë qenë psikologjikisht të lirë për ata që dëshirojnë të lëvizin, atalëvizin për hallet e tyre, të takojnë njerëzit e tyre, për studime dheunë mendoj që do të ketë tek shqiptarët efekt abuziv dhënia e tëdrejtës për të lëvizur. Kjo është një e drejtë që shqiptarët e kanëpasur në shekuj, përveç asaj periudhe të izolimit të thellë dhe besojqë do e marrin shumë shpejt.

Gazetari: Falemnderit, zoti President!

Presidenti Topi: Falemnderit dhe ju!


120

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËRTELEVIZIONIN “TV 21” TË KOSOVËS.

22 qershor 2010

Gazetari Bahtir Cakolli: Zoti President, kohët e fundit po vërehetnjë angazhim edhe i Kosovës dhe Shqipërisë për zhvillim rajonaldhe një bashkëpunim sa më të mirë me shtetet e rajonit. Ndalemi tekTakimi i Prizrenit. Pritet që fund të kësaj jave të kemi një takim tëPresidentëve të rajonit në Prizren. Si e vlerësoni këtë takim?Presidenti Topi: Së pari, është kënaqësi të takohemi së bashku. Dota konsideroja Takimin e Prizrenit të një rëndësie të veçantë, qoftënë kontekstin historik, qoftë në kontekstin politik dhe atë rajonal.Padyshim është një nga momentet më të rëndësishme pas njohjesrajonale të Kosovës si shtet sovran dhe i pavarur. E kam vlerësuargjithmonë bashkëpunimin rajonal për vetë historikun emarrëdhënieve që kanë ekzistuar në rajonin tonë. Një rajonvazhdimisht i trazuar, me një histori konfliktesh ndëretnike dhepadyshim sot rajoni ka një situatë të re. Është një moment kur tëgjithë përgjithësisht jemi mjaft të kënaqur me atë që është arriturnatyrisht duke projektuar ato shtete të cilat sot janë në minorancë nërajon, apo individë që vazhdojnë t’i qëndrojnë retrospektivës sëmarrëdhënieve. Gjithsesi jam i prirur që të vlerësoj shumëpozitivisht Takimin e Prizrenit që në fakt është një përsëritje e atijtakimi që është zhvilluar në Vlorë, saktësisht në datat 24-25 qershortë vitit të kaluar.

Gazetari: Takimin rajonal e filluat me Vlorën, pastaj në Ohërpastaj në Prizren. Mendoni se ka pasur nisma të mira që vendet erajonit të bashkëpunojnë dhe të ecin përpara me hapa të sigurtë?

Presidenti Topi: Unë besoj që po bëhet shumë. Do të thoja që në dyvite është bërë aq shumë sa nuk është bërë në dekada me radhë. Kjofalë angazhimit të vetë vendeve tona, faktorëve politikë, faktorëveinstitucionalë, faktorëve shoqërorë dhe partnerëve ndërkombëtarë.Ballkani ka marrë një prioritet tjetër në kontekstin e marrëdhënievendërkombëtare. Pra nuk është një rajon ku referencat merren përkeq, përkundrazi në çdo lloj bisede që ne zhvillojmë, në çdo takim


121

ndërkombëtar ka një element shumë pozitiv që e bën Ballkanin tëprojektohet si një rajon që fatin e tij e ka në familjen e madheeuroatlantike. Kjo ka ndikuar shumë përsa i përket përmirësimitedhe të marrëdhënieve bilaterale. Unë shpeshherë e përmend mepartnerë ndërkombëtarë që vërtetë rajoni ballkanik ka një mentalitettë ri gjeopolitik, ka një shtet të ri të pavarur, sovran, i cili nuk i kaardhur rajonit si barrë, përkundrazi Kosova sot dëshmon që është njëpartner shumë i rëndësishëm në marrëdhëniet rajonale e bilateraledhe ka dëshmuar që në dy vite ka ndërtuar vërtetë një bazament tëfortë të ndërtimit të një shteti multietnik mbi baza të rëndësishmedemokratike dhe duke iu referuar të gjithë atyre premtimeve që i kadhënë faktori ndërkombëtar, por dhe detyrimet që kanë karshipartnerëve që e kanë njohur Kosovën. Kështu, unë mendoj qëKosova sot, pas një periudhe më shumë se dy vjet që në kuptiminrelativ konsiderohet një periudhë relativisht e shkurtër, kademostruar shumë duke dhënë premisa të forta që do të ndërtojnënjë shtet me prospritet të qartë dhe një realitet të qartë evropian dheeuroatlantik.Gazetari: Zoti President, dhe Serbia është në rajon, por ajovazhdon të injorojë çdo gjë që është kosovare, çdo takim që Kosovamerr pjesë. Mendoni se bën mirë Serbia që bën një taktikë të tillë,mundohet të injorojë Kosovën?

Presidenti Topi: Natyrisht këndvështrimet tona dhe të Serbisë janëdiametralisht të kundërta përsa i përket çështjes së Kosovës, kështuqë çdo lloj analize që unë do të bëja, natyrisht do të konsiderohej njëanalizë e njëanshme. Nëse do të diskutonim me objektivitetdeklarata të tilla ose tendenca për ta mbajtur sërisht në termat e atyrebisedave që tashmë konsiderohen të konsumuara, të kaluara, nuk dot’i bënte mirë as politikës së jashtme të Serbisë dhe as stabilitetitrajonal. Unë e konsideroj dhe jam vetëm një zë, jam zëriinsitutcional i Shqipërisë, si Kreu i Shtetit shqiptar, por në harmonidhe në sintoni të plotë me këtë që them unë, janë të gjithainstitucionet më të rëndësishme evropiane, ato të SHBA-ve, tëvendeve më demokratike dhe më të fuqishme të botës që ekonsiderojnë realitetin e ri në Kosovë një realitet mjaft pozitiv,sepse ju e vini re vetë që menjëherë pas shpalljes së pavarësisë sëKosovës, kemi jo vetëm një njohje të tërësishme globale, janë 69


122

shtete, por ajo që është me shumë rëndësi, është njohja rajonale edhenga vende që në përbërjen e tyre demografike kanë pjesë të popullitserb sikurse është Mal i Zi, ndoshta një pjesë në Maqedoni, që nukkanë qenë të influencuar qoftë edhe psikologjikisht, për të qenëpjesë e politikave institucionale duke njohur shtetin e ri të Kosovësdhe duke e parë këtë si element thelbësor për stabilitetin rajonal. Praajo që sot ndodh në pjesën më të madhe të vendeve të rajonit, urojqë të përparojë edhe në mentalitetin e politikës serbe, sepse eardhmja e vendeve të rajonit është padiskutim komunikimi, respektii sovranitetit të çdo vendi dhe të gjithë së bashku besoj që do tëpërfaqësojmë aspiratat e popujve tanë si vende që duan tëorientohen dhe të jenë pjesë e familjes evropiane dhe euroatlantike.

Gazetari: President, Shqipëria ka qenë gjithmonë e arsyeshme përKosovën. Na thoni diçka për takimin e Podgoricës, ku ishte Kosovanë këtë takim?

Presidenti Topi: Ne patëm një takim që ishte mjaft specifik, do tëthoja. Ishte për çështjen e Liqenit të Shkodrës, një çështje që prekekskluzivisht problematikën e një ekosistemi natyror mjaft tërëndësishëm që ka të bëjë me Shqipërinë dhe Malin e Zi. Por eshprehur në kontekstin e pyetjes që bëtë ju, natyrisht që edheKosova duhet të jetë e pranishme në të gjitha tryezat, sepse qoftëedhe trajtimi i ekosistemit natyror nuk mund të shihet në mënyrëshumë të kufizuar, sepse interesat e popujve tanë, të vendeve tona nëmbrojtje të ekosistemeve natyrore, por edhe të marrëdhënievehistorike që janë zhvilluar në këto treva janë të tilla që duhet tëtërheqin studiuesit e të gjitha vendeve. Unë vazhdimisht, edhe mepartnered, edhe me kolegët, të cilët sot janë në institucione tërëndësishme të vendeve të Ballkanit, e kam pjesë të pandarëdëshirën që të shpreh pikërisht atë që Kosova dhe përfaqësuesit e sajduhet të jenë të pranishëm në të gjitha tavolinat ku disktutohet përpolitikë, diskutohet për ekonomi, diskutohet për ambientin, përrritjen e tij, për kërkimin e të gjitha burimeve natyrore që ka rajoniynë dhe padyshim i tillë do të jetë interesimi dhe angazhimi im dhe iinstitucioneve të Shqipërisë për ta pasur Kosovën gjithmonë tëpranishme.


123

Gazetari: Zoti Topi, pritet që të udhëtoni edhe në Stamboll në njëtakim kulturor mes shteteve të rajonit, aty ku do të jetë dhePresidenti Tadiç. Padiskutim që duhet të jetë edhe Kosova?!

Presidenti Topi: Natyrisht sikurse e thashë, nuk ka ndodhur një rastqë në takimet rajonale të mos përmendet Kosova, jo thjesht si njëproblem politik, por si një element mjaft i rëndësishëm i traditës sëhistorisë dhe i kulturës së vendeve të rajonit. Eshtë bërë traditë qëvendet e Evropës Juglindore të mblidhen për të diskutuar përshkëmbimin e kulturave, e traditave të tyre kulturore historike.Ndërkohë tingëllon si paradoks i kohëve moderne, kur diskutohetpër një histori dhe për një traditë, e cila është integrale në rajonintone, dhe Kosova ende nuk ftohet për të marrë pjesë. Të jeni tësigurtë që unë në këtë takim do ta përmend nevojën që në takimet eardhshme Kosova të jetë pjesë integrale e këtyre tryezave.

Gazetari: Zoti President, thatë më parë që Kosovën e kanë njohur69 shtete të ndryshme të botës. Cili është roli i Shqipërisë dheangazhimi i Shqipërisë në njohje të reja të shtetit të ri të Kosovësnga vende të ndryshme, të cilat deri tani nuk e kanë njohur shtetin eri të Kosovës?

Presidenti Topi: Unë besoj se sot Kosova ka institucionet e veta tëdiplomacisë. Institucione të tilla po vazhdojnë ta kryejnë meintensitet angazhimin për t’u njohur. Nga ana tjetër institucionet eShqipërisë janë gjithmonë konstante në angazhimin e tyre qoftë nëtakimet që zhvillohen në Shqipëri kur vijnë vazhdimishtdelegacione, partnerë, ambasadorë, por edhe në takimet që ne kemijashtë Shqipërisë ku në një pjesë të rëndësishme të axhendës delpikërisht shtrirja e njohjes gjeografike të Kosovës si shtet sovrandhe i pavarur. Unë besoj që ka progres, ka tentativa për ta zgjeruargjeografinë jo thjesht në kontinent, për të shkuar në Azi, nëkontinentin afrikan dhe Amerikën Latine. Unë besoj që premisatjanë shumë premtuese.

Gazetari: Shqipëria, Kosova dhe shtetet evropiane janë në pritje tëvendimit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për Kosovën.Mendoni se do të sjellë një rezultat pozitiv dhe njohje të reja nëse


124

Gjykata vendos sipas parimeve që ka paraqitur Prishtina zyrtare nëGjykatën e Hagës?

Presidenti Topi: Është thënë vazhdimisht që vendimi i GjykatësNdërkombëtare nuk do të kishte asnjë efekt juridik për të vënë nëdyshim statusin e shtetit të ri të Kosovës, por mjaft vende janë tëorientuara nga vendimi i Gjykatës psikologjikisht për të pasur njëmoment në vendim-marrjen e tyre për njohjen e Kosovës. Unë jamoptimist që kjo linjë do të krijojë të gjithë aksesin e duhur për shumëvende, të cilat janë të orientuara, dhe presin për të marrë vesh se cilido të jetë vendimi. Jam i besimit që ky vendim do të jetë pozitiv përKosovën, çka do të imponojë mjaft shtete të tjera që lidhin vendimine tyre me Gjykatën Ndërkombëtare, për të qenë në këtë sens.

Gazetari: Kosova vazhdon të jetë me një ekonomi të varfër.Shqipëri ngadalë po ecën përpara. Cili mund të jetë angazhimi iShqipërisë për një bashkëpunim rajonal në fushën ekonomike, poredhe në fusha të tjera me rëndësi për Kosovën, por edhe meShqipërinë?

Presidenti Topi: Besoj se rrugët dhe hapësirat janë pa fund. Unë dota konsideroja një element shumë të rëndësishëm komunikimin fizikdhe infrastrukturor, gjë që është realizuar së pari me ndërtimin eKorridorit rrugor që lidh Durrësin me Kosovën dhe përpjekjet eqeverisë së Kosovës për të vazhduar këtë projekt dhe për shkuardrejt vendeve të tjera të Evropës Qendrore. Pastaj komunikimiinfrastrukturor do të hapte shumë mundësi për komunikime të tjera.Politika në radhë të parë, institucionet, parlamentet e të dyjavendeve, kanë mundësi të jashtëzakonshme për të komunikuar, përtë harmonizuar legjislacionin, sidomos atë që ka të bëjë mekomunikimin e njerëzve, të mallrave, politikat fiskale, politikatdoganore të mënyrë që të jenë të sinkronizuar. Ajo që ka ndodhurshumë vite më parë në politikën e vendeve të Bashkimit Evropian,mund të ndodhë fare lehtë edhe në vendet e rajonit ballkanik nëkuptimin e vërtetë të Shengenit ballkanik, jo vetëm për lëvizjen enjerëzve, por dhe harmonizimin e shumë politikave që do të ishin nëfavor të investimeve në të gjitha vendet e rajonit. Çdo vend qëmendon se investimet do t’i ketë vetëm për vendin e tij do të gabojë,


125

sepse sot rajoni ballkanik duhet të konsiderohet si një rajon i sigurtënga pikëpamja e mbrojtjes së investimeve, sepse kjo e bën të sigurtëpolitikën e këtyre vendeve, pavarësisht problemeve momentale qëmund të kenë për episode të veçanta politike, por në kontekstin epërgjithshëm, unë mendoj se vendet e Ballkanit ofrojnë siguri,aspiratat e tyre dhe linjat politike për t’u integruar në NATO, çka dot’i jepte rajonit një siguri më shumë, do të rriste brezin e sigurisë, dotë rriste brezin e investimeve dhe vende pastaj të cilat aspiratëntjetër e kanë për tu anëtarësuar në BE.

Gazetari: Shqipëria po ecën mirë me politikën e liberalizimit tëvizave për qytetarët e saj. Kosova është një hap prapa. KurShqipëria vërtetë do të ketë liberalizimin e vizave dhe qytetarëtshqiptarë të udhëtojnë pa viza në BE?

Presidenti Topi: Nuk është një çështje që ka të bëjë mevendimarrjen finale të vendeve të BE-së, por besoj atë që kam thënëdhe herë të tjera, mund ta them edhe sot, që do ta konsideroja joefikas, ndoshta një moment paradoksal që vendet e Ballkanit të jenënë kohë të ndryshme përsa i përket mundësisë për të lëvizur të lirë.Kjo ndodh dhe do të lidhet me momente të karakterit teknik dhe nukdo të uroja që të kishte një lloj konotacioni politik, sepse popujt eBallkanit atë që e kanë shumë të rëndësishme përsa i përket historisësë tyre, por edhe aktualitetit, e kanë koefiçent të lirë për të lëvizur tëlirë dhe besoj që kjo lidhet edhe me rezultatin për liberalizimin evizave. Unë kam kuptuar vazhdimisht jo vetëm për shqiptarët eShqipërisë, por edhe për të gjithë popullin e Kosovës që ai momenttë jetë i sinkronizuar me fatin e qytetarëve të Shqipërisë për tëlëvizur të lirë në rajon dhe në të gjithë hapësirën e Shengenit.

Gazetari: Në fund zoti President, cili është mendimi juaj siPresident i Shqipërisë përsa u përket vlerave të qytetarëve tëKosovës dhe përparimit të tyre mbi hyrjen në Evropë së bashku meShqipërinë?

Presidenti Topi: Unë e kam bindjen, sikurse e kam demonstruarderi tani edhe në vijimësi qoftë në institucion, qoftë politika eKosovës, qoftë qytetarët e Kosovës të dinë të demostrojnë që janë


126

qytetarë të vërtetë, që kanë ditur të kalojnë përmbi dramat e tyrepersonale dhe familjare, të ndërtojnë miqësi dhe të jenë në funksiontë një shteti multietnik me standarde evropiane që do t’i sjellë atyreprosperitet social dhe ekonomik. Unë jam i bindur sikurse e kamdemonstruar, se Kosova do të dijë ta demonstrojë në të ardhmen.

Gazetari: Zoti President në emër të gjithë teleshikuese të“Televizionit 21” kudo në botë ju falënderoj për intervistën!

Presidenti Topi: Edhe unë ju falënderoj dhe i përcjell të gjithëteleshikuesve të televizionit tuaj që të kenë shëndet dhe të jenëpjesëmarrës në të gjitha proceset demokratike që sot zhvillohen nëKosovë.

Gazetari: Faleminderit shumë!


127

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËRGAZETËN "INFOPRESS".

26 qershor 2010

Gazetari, Beadin Syla: Z. Topi, Prizreni do të jetë takimi i radhësnë kuadër të mini-samiteve të katër presidenteve të rajonit, ku siçdihet edhe ju keni konfirmuar pjesëmarrjen. Çfarë prisni nga kytakim?

Presidenti Topi: Kënaqësia e pjesëmarrjes në këtë takim lidhet nëradhë të parë me kontekstin historik të qytetit të Prizrenit. Natyrishtnjë takim i tillë ka rëndësi të veçantë në kontekstin e bashkëpunimitpolitik e veçanërisht në atë rajonal midis vendeve tona, sidomos pasnjohjes së shtetit të Kosovës nga vendet fqinje. Ky takim, që pasonatë të Vlorës, është dëshmia më e mirë se vendet tona si pjesë eEvropës Juglindore janë të gatshme për të vazhduar me më shumëvendosmëri drejt integrimeve euroatlantike, duke liberalizuarlëvizjen e qytetarëve të tyre, duke shtuar nivelin e bashkëpunimitpolitik e ekonomik dhe duke e thelluar akoma më tej shkëmbimintregtar.

Shqipëria i përmbahet qëndrimit se bashkëpunimi rajonal do të jetëmë i plotë, më i qëndrueshëm dhe më i dobishëm në procesin eintegrimit, duke mos mbetur vetëm në rrafshin e dialogut politik dhenë frazat për fqinjësinë e mirë. Ndaj, besoj se këto takime, i japinshtysë të mëtejshme këtij bashkëpunimi.

Gazetari: Cili është roli i këtyre takimeve dhe a është ndonjërezultat që mund të theksohet i dalë nga takimet e kaluara në Vlorëdhe Ohër?

Presidenti Topi: Në takimin e parë, atë të Vlorës më 24 e 25qershor të vitit të kaluar, synimi ka qenë jo vetem forcimiinstitucional i bashkëpunimit, i cili i kombinuar edhe me njëmarrëdhënie të mirë personale, sjell një koordinim të prioriteteve easpiratave tona të përbashkëta. Më tepër akoma takimi i Vlorëspërbën takimin e parë, tryezen e parë, samitin e parë rajonal ku


128

Kosova merrte pjesë duke i shërbyer në mënyrë të padiskutushme jovetëm realitetit të ri politik por edhe njohjeve të reja që e pasuan ngavende të tjera. Vlora provoi sërisht vullnetin e vendeve tona për tëqenë së bashku në të gjitha sfidat me të cilat na përballin zhvillimetgjeopolitike, jo vetëm rajonale.

Unë besoj se ky takim i afron më tej vendet tona, drejt një integrimimë të konsoliduar rajonal. Dhe është fakt që vendet tona, të gjithabesojnë se nxitja e integrimit rajonal i shërben krijimit të kushteve tëfavorshme për liberalizimin e tregtisë, nxitjes së investimeve, afrisësë popujve tanë, pra, i shërben thjesht zhvillimit të vendeve tona nëpërgjithësi.

Gazetari: Mini-samiti i Prizrenit pason atë të Vlorës dhe Ohrit, meidenë e kujt filloi kjo nismë?

Presidenti Topi: Siç e përmenda, Shqipëria ka qenë iniciuesja dhetakimi i parë është zhvilluar në qytetin e Vlorës më 24 e 25 qershor2009, një qytet që kontekstin historik e ka të shkrirë natyrshëm meatë turistik. Inkurajimi i përfshirjes për herë të parë e Kosovës, kaqenë në funksion të krijimit të një klime bashkëpunimi në realitetine ri të krijuar me pavarësinë e Kosovës, pavarësi që u ka dëshmuaredhe më pas, vetëm progres e stabilitet shteteve të rajonit. Duke ekuptuar këtë realitet, mund të krijojmë të gjithë së bashku urabashkëpunimi dhe integrimi të vendeve tona, por edhe si rajon. Kjoiniciativë është një mesazh i qartë se vendet tona kanë hyrë në njëfazë të qëndrueshme bashkëpunimi.

Gazetari: Presidenti serb nuk është ftuar as në takimin e Prizrenit,e keni ftuar ju atë në takimin e Vlorës, dhe a mund të cilësohen jo tëplota këto takime, kur dihet se në to nuk merr pjesë i tërë rajoni?

Presidenti Topi: Takimi i parë në Vlorë, u iniciua si një takim mevendet e Ballkanit Perëndimor, fqinjë të Shqipërisë, për vetë natyrëne specifikave të bashkëpunimit për shkak të kufijve të përbashkët.Por kjo nuk do të thotë që takime të tilla të jenë të mbyllura përvende të tjera.


129

Zhvillimi i marrëdhënieve dypalëshe me Serbinë është një elementqë zë vendin e vet në politikën rajonale të Shqipërisë. Shqipëria,këto marrëdhënie i sheh nën vizionin e perspektivës për të ardhmen.

Kushdo është i mirëpritur në funksion të bashkëpunimit pasi tëgjitha vendet e rajonit që kanë të njëjtën aspiratë, integrimineuroatlantik, mund t’i bashkohen këtyre interesave.

Gazetari: Bashkëpunimi rajonal do të jetë temë kryesore edhe ekëtij mini-samiti. A ka bashkëpunim në nivel të duhur rajonal, apoproklamimi i këtij bashkëpunimi më shumë është deklarativ?

Presidenti Topi: Nuk do e konsideroja aspak të tillë. Në mbarim tëtakimit të Vlorës, bashkë me homologët e Kosovës, Maqedonisë eMalit të Zi kemi identifikuar e rënë dakord për tri pika kryesore përrritjen e bashkëpunimit mes vendeve tona: përmirësimi iinfrastrukturës, rritja e sigurisë në rajon dhe impenjimi i përbashkëtnë integrimin e vendeve tona në strukturat euro-atlantike, të cilatjanë konkrete e përtej kuadrit të thjeshtë deklarativ. Bashkë mekolegët kemi parë si parësore lëvizjen e lirë të qytetarëve në vendettona, të biznesit e të gjitha aktiviteteve të tjera. Secili vend kapërpjekje pozitive e të dukshme në këtë drejtim. Në Shqipëri përshembull ka një përmirësim të ndjeshëm të infrastrukturës, ndërsaka vijuar sinkronizimi i interesave me vendet e tjera për një rritje tëturizmit reciprok me standarde të përmirësuara. Heqja e vizavemidis vendeve tona ka qenë pjesë e diskutimeve të samitit të parë sinjë hap shumë pozitiv i procesit të bashkëpunimit rajonal dhe tëintegrimit.

Gazetari: Janë dy shtete me shumicë absolute shqiptare në rajon.Shqiptarët e Maqedonisë, po shprehin shqetësimin për mos trajtimtë barabartë me popullsinë shumicë në këtë vend. Sa janë duke bërëShqipëria dhe Kosova, që të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni, tëarrijnë nivelin e merituar?

Presidenti Topi: Politika shqiptare ka ruajtur gjithnjë qëndrimekonstruktive për zhvillimet në Maqedoni, duke mbështetursovranitetin, integritetin dhe stabilitetin e saj.


130

Shqipëria i konsideron shqiptarët e Maqedonisë si një faktor shumë irëndësishëm stabiliteti në këtë vend. Ajo ka inkurajuar nëvazhdimësi gjatë takimeve të ndryshme dhe të shumta me palënmaqedonase, zbatimin e plotë të Marrëveshjes së Ohrit, si njëelement kyç për mirëkuptimin e mirëbesimin e brendshëm në venddhe si mënyra më e mirë e bashkëjetesës konstruktive në funksion tëpërmbushjes së aspiratave euroatlantike të popullit maqedonas, dhedo ta vijojë të vazhdimësi dhe me përgjegjësi këtë inkurajim.

Shqiptarët i kanë të gjitha mundësitë për të dhënë një kontribut tëçmuar në këtë drejtim.

Gazetari: A do të preket kjo temë në takimin e Prizrenit më 26 dhe27 të këtij muaji?

Presidenti Topi: Çdo temë që i kontribuon përmirësimit tëperformancës së vendeve tona, të rritjes së standardeve për të ecurpërpara, natyrisht që do jetë e pranishme.

Gazetari: Z. Topi si e vlerësoni ecjen e shtetit të Kosovës, në dyvitet e ekzistimit të tij?

Presidenti Topi: Do thoja se po bëhet dhe është bërë vërtetë shumë.Aktualisht Kosovën e kanë njohur 69 shtete. Në dy vitet eekzistencës së shtetit të ri të Kosovës po bëhet më shumë se ç’ështëbërë në dekada pasi ka pasur një kombinim të të gjithë faktorëve mefaktorin ndërkombëtar, roli i të cilit ka qenë i jashtëzakonshëm.Institucionet e Kosovës dhe Ministria e saj e Jashtme po punojnë nëdrejtimin e duhur. Duhet theksuar se shtetet që e kanë njohur deritani Kosovën janë mjaft të rëndësishme gjeopolitikisht dheekonomikisht, kjo duhet parë si arritje.

Republika e Kosovës ka bërë një progres të dukshëm që nga shpalljasi shtet i pavarur. Progres në ndërtimin e shtetit ligjor, konsolidimine institucioneve demokratike, kristalizimin e politikave tëbrendshme e të jashtme, afirmimin në arenën ndërkombëtare,(politike e ekonomike - FMN, Banka Botërore), përfshirjen gradualenë nismat rajonale, plotësimin e angazhimeve ndaj integrimeve


131

euroatlantike, si dhe është e angazhuar në vazhdimësi në procesin enjohjeve, etj., etj. A nuk janë këto fakte reale të progresit të saj?

Gazetari: Kosovën deri tash e kanë njohur 69 shtete, por ka pasurnjë ngecje të ritmit të njohjeve, cili është roli dhe kontributi iShqipërisë në këtë mes?

Presidenti Topi: Procesin e pakthim të njohjes së Republikës sëKosovës, nuk e shoh si “ngecje”, por si një sfidë për t’u përballur,kapërcyer e lënë pas. Dhe si çdo sfidë, ka vështirësitë e luhatjet eveta. Siç e thashë, impenjimi i Institucioneve të Kosovës është ilavdërueshëm dhe Shqipëria nga ana e saj po luan rolin e vet. Mëkonkretisht, nuk ka tryezë a Samit ku Shqipëria merr pjesë, të mostrajtohet tema e Kosovës dhe domosdoshmëria e pranimit tërealitetit të shtetit më të ri të rajonit tonë. Sa për t’ju sjellë njëshembull të freskët, unë sapo jam kthyer nga Samiti i Kryetarëve tëShteteve e Qeverive të Evropës Juglindore që u mbajt në Stamboll, eku shtrova si një domosdoshmëri të natyrshme praninë e Kosovës nënisma të tilla për të kompletuar gjeografinë e impenjimit tonë tëpërbashkët.

Kosova, e njohur nga 69 shtete, po dëshmohet si anëtare erëndësishme dhe e përgjegjshme e bashkësisë ndërkombëtare, një etreta e tyre anëtare e BE-së, ku i tërë rajoni ynë po punonintensivisht për t’u integruar. Kosova është njohur gjithashtu edhenga shumica e vendeve tё Ballkanit Perëndimor, me të cilat kavendosur marrëdhënie diplomatike në nivel ambasadorësh.

Gazetari: Institucionet e Kosovës po përballen me sfida të mëdharreth përmbushjes se kritereve për liberalizim të vizave dhe integrimnë strukturat euro-atlantike, sipas jush sa është afër Kosova nëpërmbushjen e këtyre sfidave?

Presidenti Topi: Liberalizimi i vizave dhe integrimi në strukturateuroatlantike janë procese politike dhe teknike. Janë dy sfida tëpërbashkëta të gjithë vendeve tona. Ne të gjithë në rajon, jemi tëangazhuar në realizimin e këtyre proceseve dhe i kemi prioritete tëpërbashkëta të politikave të jashtme. Për asnjë nga vendet e rajonit


132

këto procese, që kërkojnë kohë e impenjim, nuk janë të lehta. Unëkonstatoj me kënaqësi se edhe pse në nivele të ndryshme, vendettona gjenden më pranë BE-së se disa vite përpara dhe me rritme tëqëndrueshme të ecjes përpara.

Gazetari: Kosova për pak muaj po ngel i vetmi vend i rajonit, iizoluar sa i përket lëvizjes së lirë të qytetarëve për në BashkiminEvropian, si e vlerësoni ju këtë?

Presidenti Topi: Unë nuk e shoh aspak të “izoluar” Kosovën, siçthoni ju. Kosova është një shtet i ri, që ka hedhur themele tëshëndosha e po forcohet në vazhdimësi, qoftë në planin e brendshëmduke konsoliduar demokracinë e shtetin e së drejtës, qoftë në atë tëjashtëm duke u përkrahur nga miqtë në rajon e më gjerë. Kosova poecën. Dhe ky është një fakt. Në përgjithësi, lëvizja e lirë është njëndër procese e sfida të tjera që ky shtet dy-vjeçar duhet të realizojënë rrugën e tij drejt rritjes. Ndërsa, në veçanti, lëvizja e lirë përbëhetnga elementë teknikë, afati kohor i plotësimit të të cilëve ështëfaktori që kushtëzon implementimin e saj.

Gazetari: Shqipëria tanimë ka dorëzuar edhe kandidaturën përanëtarësim në BE, kur prisni që vendi të fitojë statusin e venditkandidat?

Presidenti Topi: Aktualisht, Shqipёria ёshtё në një proces tërëndësishëm dhe konstruktiv me Bashkimin Evropian pas hyrjes nëfuqi më 1 prill 2009 të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit dheaplikimit për statusin e vendit kandidat, si dhe në një periudhëintensive të plotësimit të kërkesave për liberalizimin e vizave meBashkimin Evropian.Institucionet e Shqipërisë janë të përkushtuara maksimalisht nëpërmushjen e kritereve të kërkuara për realizimin e këtyre dysynimeve shumë të rëndësishme për shqiptarët. Unë besoj, se nësepunohet me përkushtim për realizimin e angazhimeve, statusi apo,pse jo, dhe anëtarësimi i plotë mbetet çështje kohe.Gazetari: Ju faleminderit Z.President!Presidenti Topi: Faleminderit juve dhe suksese!


133

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI MERADIOTELEVIZIONIN E KOSOVËS

26 qershor 2010

RTK: Zoti President mirëmbrëma! Faleminderit që jeni me ne përsot këtë intervistë!

Presidenti Topi: Faleminderit ju!

RTK: Zoti President, cili është vlerësimi juaj për mini-samitin qëështë quajtur dhe që është e mbajtur këtu në Prevallë të Prizrenit, icili është organizuar në një nivel të mirë nga Kosova?

Presidenti Topi: Së pari më lejoni të shpreh falënderimet e para përteleshikuesit e televizionit të nderuar tuaj! Ky takim ështëorganizuar në mënyrë të shkëlqyer dhe për këtë kam falënderuarpublikisht edhe Presidentin Sejdiu, i cili mundësoi këtë takim nëvijim të takimeve të tjera të zhvilluara në Vlorë dhe në Ohër.Padyshim që është një takim i një rëndësie të veçantë, sepse jovetëm që bashkon katër presidentë të katër vendeve të rajonit, tëcilët e kanë ndërtuar bashkëpunimin e tyre në funksion të sëardhmes së popujve të tyre, por ka edhe simbolikën pasi organizohetpër herë të parë në Kosovë, ç’ka i jep Kosovës një dimension tëplotë të një shtetit sovran, të lirë dhe me parametrat e të gjithështeteve të tjera të rajonit. Kështu që unë ndjehem shumë i gëzuar qëky takim zhvillohet jo vetëm në Kosovë, por edhe në një vendshumë piktoresk dhe ky është edhe një element promocional për tëgjithë qytetarët e Shqipërisë, të Kosovës, Maqedonisë dhe Malit tëZi, kur shikojnë që klima gjeo-politike afron më së miri edhe meklimën mes njerëzve. Tema themelore e takimit tonë është lëvizja elirë mes njerëzve drejt njëri-tjetrit, për të ndërtuar ura bashkëpunimi,për të shfrytëzuar resurset e njëri-tjetrit dhe për të arritur atë ëndërr,që është ëndrra e përbashkët euroatlantike, për të qenë qytetarë tëdenjë të një Evrope moderne.

RTK: Zoti President, takimi që është mbajtur në Prevallë të


134

Prizrenit është i treti në radhë. Ai është zhvilluar në Ohër dhe nëVlorë. Çfarë mesazhi synoni të dërgoni prej këtej për vendet erajonit?

Presidenti Topi: Dëshiroj të bëj një korrigjim në renditje. Ështëqyteti historik i Vlorës, i cili ofroi mundësinë e parë të komunikimitmes katër presidentëve të rajonit. Dhe padyshim nga Vlora erdhi njësinjal shumë sinjifikativ që këto vende, të cilat i përmenda, janë tëdestinuara të shkojnë përpara, të bashkëpunojnë me njëra-tjetrën dhemund t’ju them që ekzaktësisht një vit më parë u hodhën urat e këtijkomunikimi dhe pas një viti unë mund t’ju them që ka pasur suksesetë njëpasnjëshme qoftë në njohjen e Kosovës, qoftë në vendosjen emarrëdhënieve diplomatike. Më lejoni të bëj një parantezë, e cilamund t’ju japë ju një ide më të qartë dhe për teleshikuesit që kurështë inauguruar Presidenti i ri i Maqedonisë, zoti Ivanov, në 12 majtë vitit 2009, natyrisht që Kosova nuk ishte e ftuar. Fill pas kësaj uhodh një hap shumë i rëndësishëm, në Vlorë Presidenti Ivanovpranoi ftesën, u bë pjesë e këtij komunikimi, pastaj mes Maqedonisëdhe Kosovës u vendosën marrëdhëniet diplomatike, u shkëmbyenambasadorët, janë miratuar disa marrëveshje me interes reciprok.Pra, është shumë që brenda pak muajsh është bërë një progres i tillë.Nuk diskutohet pastaj që marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Kosovësjanë shumëdimensionale, janë të një karakteri shumë specifik, janëvëllazërore, janë miqësore, janë marrëdhënie mes dy shteteve, tëcilat e kanë projektuar të ardhmen e tyre në mënyrë tëpadiskutueshme dhe mjaft korrekte në familjen evropiane. Negëzohemi shumë për përparimet e Kosovës. E kam përsëritur disaherë sot dhe nuk besoj që e teproj. Dy vite në historinë e një vendi,apo të një shoqërie nuk janë asgjë, janë shumë pak. Ndërsa dy vite tëKosovës janë dy vite prosperiteti, janë dy vite të një demonstrimishumë të qartë para opinionit ndërkombëtar, partnerëvendërkombëtarë që Kosova me institucionet e saj, me lidershipin e sajka ditur të hedhë bazamentet e një shteti modern dhe multietnik,madje duke tejkaluar edhe mbi dramat personale dhe familjare, qëerdhën si pasojë e një lufte të pa principtë, të një gjenocidi ngaregjimi i Millosheviçit dhe unë mendoj që kjo le të mbesë një ëndërre keqe e së kaluarës, sepse popujt tanë, lidershipi politik poprojektojnë një marrëdhënie totalisht të re me Evropën dhe midis


135

tyre.

RTK: Zoti President, është paralajmëruar që takimi tjetër do tëmbahet në Ohër vitin e ardhshëm. A pritet që të jetë atje edhe Serbiadhe të ndryshojë qasjen krahasimisht me nisma të tilla rajonale?

Presidenti Topi: Po më bëni një pyetje të cilën unë për hir të njëpozicioni politik dhe të pa paragjykuar, minimalisht do tërezervohesha që të shprehesha, por ju e dini që unë jam idrejtpërdrejtë dhe mundohem të jem shumë i sinqertë me qytetarët.Nuk besoj që Serbia të ndryshojë qasjen e saj, sepse, përkundrazi,unë vërej që edhe pse kanë kaluar kohë, unë besoj që ka një rritje tëmiopizmit politik nga një pjesë e lidershipit të Serbisë. E them hapurkëtë, sepse është koha, kur të gjithë duhet t’i afrohen bashkëpunimit.Nuk është koha që Kosova të përjashtohet me një lobim agresiv tëSerbisë, sikurse ka qenë rasti i fundit i mungesës së thirrjes sëKosovës në Konferencën e vendeve të Evropës Juglindore. Pra, unëi bëj patjetër apel që në këto takime, nisma, takime të drejtpërdrejtarajonale, unë jam për të inkurajuar çdo dialog politik pa asnjë llojparagjykimi. Unë jam duke inkurajuar edhe në mënyrë publikekomunikimin edhe me Serbinë dhe natyrisht mbi bazat e respektimittë sovranitetit dhe të autoritetit autentik që ka Kosova sot. Mbi atëbazë shtetet mund të komunikojnë, të interesohen për çështjereciproke, për të ardhmen e popujve të tyre, pra, nga komunikimidhe dialogu nuk vjen asgjë e keqe. Çdo tentativë për ta penguardialogun nuk është qasje evropiane, është një qasje, e cila ka njëretrospektivë jo të këndshme për vendet e Ballkanit.

RTK: Ju faleminderit!

Presidenti Topi: Faleminderit dhe ju!


136

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI ME TOP-CHANNELNGA KOSOVA.

26 qershor 2010

Top-Channel: Zoti President, ju jeni ideatori i këtij samiti nësemund ta quajmë. A mund të na thoni pse ky lloj formati?

Presidenti Topi: Ju e keni fjalën besoj për takimin e Vlorës, që uzhvillua ekzaktësisht një vit më parë. Ka qenë një nismë ndonësethatë personale, por ka qenë një nismë mbi bazën e një komunikimiparaprak me të gjithë presidentët, të cilët kanë qenë të pranishëmedhe në Vlorë, edhe sot. Erdhi si nevojë e një hapi të ri drejtpjesëmarrjes së Presidentit të Kosovës në tryezat rajonale. Ju e kenivënë re që ka pasur një lloj skepticizmi nga organizatorët e tryezavetë ndryshme të vendeve ballkanike, apo të vendeve të EvropësJuglindore për të mos e ftuar Kosovën që të jetë e pranishme. Nëfakt, takimi i katër presidentëve tregon që situata në rajon ështëndryshe. Ka filluar një komunikim njerëzor, një komunikiminstitucional, besoj edhe personal, në funksion të përmirësimit tëmarrëdhënieve dhe mund t’ju them që brenda një viti ka pasur arritjetepër të rëndësishme në komunikimin midis vendeve tona, kamparasysh këtu njohjen e Kosovës, vendosjen e marrëdhënievediplomatike, shkëmbimin e ambasadorëve, miratimin e disamarrëveshjeve me interes reciprok midis Kosovës dhe vendeve tërajonit. Kjo natyrisht që nuk merr në konsideratë pozicionin eShqipërisë, e cila që nga fillimi e në vazhdimësi ka intensifikuarmarrëdhëniet me Kosovën si dy vende fqinjë, që kanë shumë gjëratë përbashkëta. Por, më e rëndësishmja është që të gjitha vendet tonakanë komunikuar mbi bazën e konsolidimit të këtyre marrëdhënieveinstitucionale duke pasur të njëjtën ëndërr, ëndrrën e integrimiteuroatlantik. Edhe ky takim vjen si një risi, si një vazhdimësi etakimit të Vlorës dhe të Ohrit. Kjo ka qenë arsyeja që sot ne kemidiskutuar një tematikë të veçantë, atë të lëvizjes së lirë të njerëzve.Ju e keni parë që flitet për statusin e lëvizjes së lirë të njerëzve.Maqedonia dhe Mali i Zi e kanë arritur në 1 janar të vitit 2010.Shqipëria është shumë afër marrjes së vendimit zyrtar. Por, nga ana


137

tjetër nuk kemi dëgjuar të flitet për qytetarët e Kosovës. Kjo ka qenëarsyeja që ne disa herë, edhe sot, e kemi rikonfirmuar qëndrimintonë që nuk mund të ketë të izoluar në Ballkan. Qytetarët e Kosovëssigurisht që nuk mund të jenë qytetarë të dorës së dytë, janë njësoj sigjithë të tjerët dhe besoj që politika evropiane, duke parë dheangazhimin e presidentëve dhe të institucioneve të tjera, edhe tëinstitucioneve, të cilat merren në mënyrë specifike me këtë punë, dotë jenë më të prirë, që Kosova të jetë pjesë e një vendimmarrjeje përtë gjithë popujt e Ballkanit.

Top-Channel: Zoti President, a është e mundur që në të ardhmenkjo tryezë të jetë më gjithëpërfshirëse në mënyrë që në këtë tryezë tëjenë pjesë edhe presidentë të tjerë të vendeve të Ballkanit, siPresidenti i Serbisë, Tadiç, apo Presidenti i Bosnjës?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj që Kroacia ka qenë jashtëmundësisë së përfshirjes në tryeza të tilla. Kam parasyshpozicionimin e ish-Presidentit të Kroacisë, Stipe Mesiç, i cili kaqenë shumë konvergjent në të gjitha iniciativat për të qenë sëbashku. Besoj që edhe Presidenti i ri i Kroacisë, Ivo Josipoviç, besojështë i njëjtë në linjë, për një komunikim intensiv mes vendeve tërajonit. Dhe kemi bërë një apel të gjithë së bashku sot, edhe përSerbinë. Ndonëse ekzistojnë disa paragjykime të shprehura, apo tëpashprehura përmes pjesëmarrjes, apo tentativave për të prishurftesat që vijnë në drejtim të Kosovës, unë besoj që Ballkani sotoperon mbi bazën e një lidershipi, i cili tenton të shkojë drejtstandardeve perëndimore dhe mospërfshirja, mungesa e ftesës nukdo i shërbente kësaj klime kaq të mirë, që ekziston midis vendevetona në rajon. Ne e kemi thënë dhe vazhdojmë të themi që jemi tëhapur për komunikim edhe me Serbinë, për rregullimin emarrëdhënieve bilaterale. Edhe Kosova duhet të bashkëbisedojë meSerbinë dhe po ashtu e kemi thënë edhe në takime dhe nëkonferencë për shtyp, duke filluar me një stad të respektimit tësovranitetit të secilit vend, si vend të lirë, të pavarur dhe pastajçështjet që mund të diskutohen në tavolinë, mund të jenë çështje tëkarakterit politik, çështje të shkëmbimeve ekonomike, përmarrëdhëniet doganore, çështjeve fiskale, pra, sikurse ekzistojnëmarrëdhëniet midis dy vendeve fqinjë.


138

Top-Channel: A mund të na shpjegoni idenë e krijimit të zonësmini-shengen, duke qenë se bëhet fjalë vetëm për katër shtetetfqinje?

Presidenti Topi: Unë besoj se ka qenë një dëshirë e shprehur prejkohësh. Në mos gaboj, gjatë vizitës sime zyrtare në Kosovë kemidiskutuar me Presidentin Sejdiu për krijimin e një klime të mini-shengenit, ç’ka do të thotë që i njëjti format që realizohet sot nëEvropën e bashkuar, ai format mund të realizohet midis vendevetona, të cilat realisht e kanë komunikimin e lirë dhe do të tingëllonteparadoksale në rast se Kosova, sikurse e thashë pak më parë, do tëpërjashtohej momentalisht për të pasur më vonë mundësinë e fitimittë statusit të lëvizjes së lirë. Shprehja e vullnetit të katërpresidentëve sot, që është shprehur dhe nga institucionet respektivetë të gjitha vendeve për të pasur mundësinë e komunikimit të lirë,duke përfituar nga të gjitha beneficet, që ka statusi i vendeve tëshengenit evropian, do të bënte të mundur që njerëzit tëkomunikojnë të lirë, mallrat të komunikojnë të lirë dhe vendet tona,duke përjashtuar lëvizjen, të ishin më efikase në kontrollin ekontrabandës në nivel ballkanik.

Top-Channel: Zoti President, ju faleminderit!

Presidenti Topi: Dhe unë ju falënderoj!


139

INTERVISTA E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËR “ZËRINE AMERIKËS”.

24 shtator 2010

Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi dha sot një intervistëpër programin “Ditari”, të “Zërit të Amerikës” (VOA), gazetaritArben Xhixho, në përmbyllje të vizitës së tij në Shtetet e Bashkuaratë Amerikës, ku Kryetari i Shtetit mori pjesë në Sesionin e 65-të tëAsamblesë së Përgjithshme të Organizatës së Kombeve tëBashkuara.

Gazetari:: Kemi tani kënaqësinë të kemi Presidentin Topi të ftuarnga studioja e “Zërit të Amerikës” në Nju Jork. Zoti President,mirëmbrëma!

Presidenti Topi: Mirëmbrëma Arben!

Gazetari:: Zoti Topi, në fjalimin tuaj para Asamblesë sëPërgjithshme ju vutë në dukje arritjet e vendit tuaj si pranimi nëNATO dhe hapat drejt integrimit në Bashkimin Evropian. Emegjithatë, Shqipëria, vendi juaj, ndodhet sot në një udhëkryqanëtarësimi në Bashkimin Evropian, por nga ana tjetër, megjithëseka kaluar më shumë se një vit ende nuk ka zgjidhur dot probleminme zgjedhjet e përgjithshme. Përse është kaq e vështirë arritja ekonsensusit midis dy partive kryesore?

Presidenti Topi: Natyrisht që kjo është një pyetje që i takonlidershipit të partive kryesore politike në Shqipëri. Gjithsesi,Presidenti i Republikës nuk mund të rrijë pa u shprehur, pa dhënëqëndrimin e tij edhe për çështje të rëndësishme të politikësshqiptare. Pozicioni kushtetues i Presidentit është që të inkurajojëdialogun politik midis palëve, por nga ana tjetër, të mbajë edheqëndrimet e duhura, natyrisht, në përputhje me kornizënkushtetuese. Ju keni të drejtë, kur thoni që ende klima politike nëShqipëri është “e trazuar”, sepse ende nuk kemi një bashkëpunimthelbësor për reformat kryesore, të cilat domosdoshmërisht kërkojnë


140

një bashkëpunim dhe votim përtej asaj që konsiderohet mazhorancëe thjeshtë në Parlament. E kam fjalën këtu për ligje që kanë të bëjnëme sistemin e drejtësisë, disa prej të cilave kërkojnë një votim tëcilësuar. E kam fjalën për votimin e institucioneve të rëndësishme,të cilat kërkojnë gjithashtu një votim më shumë se ai i thjeshti, kamparasysh këtu votimin për Avokatin e Popullit. Nga ana tjetër e kamfjalën për ngritjen e disa institucioneve, të cilat domosdoshmërisht, ekërkon koha, funksionimi i ekonomisë së tregut dhe konsolidimi ishtetit ligjor, sikurse është Gjykata Administrative. Mora këtu nëkonsideratë dy tre shembuj për të thënë që vullneti politik shprehetpikërisht në votimin e çështjeve të rëndësishme, të cilat kërkojnëdomosdoshmërish bashkëpunimin midis pozitës dhe opozitës.

Gazetari:: Zoti Topi, një ndër kritikat e vazhdueshme që i bëhenShqipërisë është shkalla e lartë e korrupsionit. Institucioni që duhettë luftojë korrupsionin, pra sistemi i drejtësisë është akuzuar vetë sii korruptuar. Çfarë roli mund të luani ju si Kreu i Shtetit dhe siKryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë në luftën kundërkorrupsionit?

Presidenti Topi: Unë mendoj që çështja e luftës kundërkorrupsionit është detyrimisht një çështje për të cilën duhet tëluftojnë të gjithë, të gjitha institucionet. Vërtetë Presidenti ështëKryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë, por ju e dini që vetëKëshilli i Lartë i Drejtësisë përbëhet nga autoritete të gjyqësorit qëvijnë nga vetë gjyqësori, por vijnë edhe nga Parlamenti. Pra, prej mëshumë se një viti kemi një handikap për sa i përket edhefunksionimit të Konferencës Gjyqësore, e cila sipas ligjit duhet tëishte organizuar pikërisht mbi bazën e një ligji të miratuar nëParlament. Fakti që edhe kjo kërkon më shumë se sa një votim tëthjeshtë, e ka detyruar gjyqësorin që të vetëorganizohet mepredispozicionin për të mbyllur ato boshllëqe që ekzistojnë tekKëshilli i Lartë i Drejtësisë. Nga ana tjetër kërkohetdomosdoshmërisht që edhe Parlamenti, edhe vetë aktorët politikëinstitucionalë, të bashkëpunojnë për të ndërtuar një raport tëshëndoshë në mënyrë që edhe njerëzit e korruptuar në drejtësi tëgjejnë një klimë të fortë bashkëpunuese, të mos gjejnë boshllëqe,për të operuar pastaj në një klimë që u intereson vetëm atyre që janë


141

mësuar me korrupsionin. Këshilli i Lartë i Drejtësisë, besoj ju e kenindjekur, ka pasur një metodikë të saktë për të penalizuar ata gjyqtarëtë korruptuar, të cilët nuk kanë qenë në rregullin e tyre, por pastaj kaedhe një hallkë tjetër, që i jepet e drejta qoftë gjyqtarëve, qoftëGjykatës së Lartë, për të mbajtur qëndrimin e fundit, për sa i përketkritikave që vijnë nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë.

Gazetari:: Zoti President, ju sapo përmendët mungesën ebashkëpunimit, konsensusit midis dy partive të mëdha dhevështirësinë në të cilën vihet shpeshherë posti dhe roli juaj. Ju jenizgjedhur në postin e Presidentit nga një funksion i lartë i PartisëDemokratike. Por sot, marrëdhëniet mes jush dhe Kryetarit tëPartisë Demokratike, Kryeministrit Sali Berisha dhe Kryetares sëParlamentit, zonjës Jozefina Topalli, marrëdhëniet janë ulur nëthjesht institucionale. Përse mendoni se ka ndodhur kështu?

Presidenti Topi: Unë besoj se është një lajm i mirë që marrëdhëniettë jenë institucionale, gjë që tregon se Presidenti ka mbajturpozicionin që i dikton Kushtetuta. Pra, po të ishte ndryshe, do tëakuzohesha që po vazhdoj të ndjek linjën e një partie politike. Faktiqë Presidenti, në mënyrë shumë rigoroze, është orientuar në punën etij në konturet që i dikton Kushtetuta, tregon që është lajmi i mirë.

Gazetari:: Atëherë, a mund ta bëj pyetjen ndryshe. A jeni i kënaqurme bashkëpunimin që keni me Kryeministrin Sali Berisha dheKryetaren e Kuvendit, Jozefina Topalli, për të gjitha ato ligje që jusapo i përmendët që duhet të kalojnë?

Presidenti Topi: Është tjetër gjë nëse unë duhet të diskutoj përraporte të një karakteri më personal, por besoj që ai pozicion mëdetyron që të mbizotërojnë pikërisht këto marrëdhënieinstitucionale. Unë asnjëherë nuk i kam bërë koment rrëzimit tëdekreteve në Parlament, sepse ia kam njohur këtë atributParlamentit. Por, nga ana tjetër ju siguroj që Presidenti asnjëherënuk është intimiduar qoftë nga kritikat, ose presionet politike,përkundrazi kam qenë i qetë në pozicionin tim dhe vazhdoj të jem iqetë, dhe do të vazhdoj ta mbaj me shumë korrektësi e gjakftohtësi


142

pozicionin deri në përfundim të mandatit.

Gazetari:: Zoti Topi, sa e vështirë është për një President, si nërastin tuaj në Shqipëri, të kryejë funksionin e tij në klimën e njëpolarizimi të madh mes dy forcave kryesore edhe në mungesën ebashkëpunimit. A ka raste që ju e ndjeni veten të paralizuar përshkak të mungesës së kompromisit mes dy forcave kryesore?

Presidenti Topi: Këtu nuk është çështja a ndihet personalisht, apoindividualisht Presidenti. Këtu është një keqardhje që institucionetnë përgjithësi, në mungesën e klimës së bashkëpunimit, përfshirëkëtu edhe institucionin e Presidentit, ndihen jo në rolin e tyre tëplotë, sepse, kur gjërat shkojnë mirë, sigurisht shkojnë mirë për tëgjithë. Ju e keni parë që edhe në kushtet e mungesës së dialogut,institucioni i Presidentit nuk ka ndenjur spektator, përkundrazi,është vendosur në rolin e interlokutorit, pa dyshim edhe mepëlqimin dhe vullnetin e partive politike; ka vënë në dispozicionedhe ambientet e institucionit e natyrisht ajo që keni ndjekur, kaqenë totalisht në transparencë të plotë. Është së fundmi vullneti ipartive politike për të gjetur konsensusin, për të gjeturbashkëpunimin dhe për ta ushtruar atë në funksion edhe tëdetyrimeve që kanë përpara qytetarëve, sepse janë ata që janë votuarnga populli, edhe në zgjedhjet e fundit parlamentare dhe këtë duhetta demonstrojnë natyrisht në Kuvendin e Shqipërisë.

Gazetari:: Zoti President, gjatë qëndrimit në Nju Jork ju u takuatedhe me Kryeministrin e Greqisë, Papandreu. Kohët e fundit Greqiaka shfaqur përsëri interes për marrëveshjen kufitare ujore mes të dyvendeve. Marrëveshja e kaluar u hodh poshtë nga GjykataKushtetuese për shkak të një sërë shkeljesh. A mendoni se Shqipëriaështë e përgatitur për rinegociimin e marrëveshjesh dhe çfarë duhettë marrë parasysh në bisedime këtë herë?

Presidenti Topi: Këtu problemi është që kërkohet një vullnet idyanshëm për të gjetur metodikën, sepse për t’u futur në rinegociim,kërkohet edhe vullneti i palës greke. Por, unë mendoj që janë disarrugë të mundshme, që mund të konsiderohen rrugë në parim. Nukjam unë këtu sot, për të thënë se cila rrugë duhet të ndiqet, por duhet


143

marrë në konsideratë patjetër vendimi i Gjykatës Kushtetuese tëShqipërisë, i cili praktikisht konsiderohet si institucioni që ështëgarant i Kushtetutës. Rrugët janë të hapura. Mund të ketë rrugë, tëcila konsiderohen të rinegociimit, por mund të ketë edhe rrugë, tëcilat çojnë në aplikimin e vendimeve të gjykatave ndërkombëtare,me pëlqimin e të dyja palëve natyrisht. Asgjë nuk është e mbyllur,gjithçka është e hapur.

Gazetari:: Zoti President, a mendoni se nga përvoja e herës sëkaluar për një marrëveshje kaq të rëndësishme strategjike mund tëthemi për Shqipërinë, pati shkelje kushtetuese, a duhet të kishtembajtur dikush përgjegjësi për një gjë të tillë?Presidenti Topi: Kjo është çështje e përgjegjësisë së çdo individi,çdo institucioni. Unë mendoj që përderisa ka folur GjykataKushtetuese, çdo koment mbi këtë që ka ndodhur, do të ishte i tepërtsot.Gazetari:: Zoti President, edhe një pyetje të fundit. Nga takimet qëju keni pasur në Shtetet e Bashkuara me diasporën shqiptare, nëfakt ju bëtë thirrje për një bashkim të komunitetit shqiptar. Çfarëroli mendoni se mund të luajë Shqipëria për komunitetin shqiptarkëtu në Shteteve të Bashkuara?Presidenti Topi: Unë mendoj atë që kam ushtruar unë gjatë këtyreditëve këtu, duke dialoguar me të gjithë, me të gjithë përfaqësuesit,duke u dhënë mesazhe të mirëkuptimit, sepse për fat të keq,ndonjëherë polarizimi i jetës politike në Shqipëri demonstrohet edhenë diasporë. Unë mendoj që çështjet që na bashkojnë janë çështjethelbësore. Ajo që kemi bërë dhe kemi arritur, sidomos me njohjen epavarësisë së Kosovës, legjitimitetit të saj, është një nga elementëtqë duhet të na bashkojë. Unë kam marrë mesazhe shumë të mira ngadiaspora, kam vizituar të gjitha përfaqësitë fetare, kam marrëkontakt me të gjithë njerëzit që mund të kenë bindje të ndryshme,por e rëndësishme është që të gjithë së bashku, sidomos diaspora, ecila ka luajtur në dekada rolin e ambasadorit për Shqipërinë, besojqë duke u bashkuar, duke qenë bashkë dhe e sintonizuar, edhe fuqiae zërit të saj, do të jetë pa dyshim më e madhe.Gazetari:: Zoti President, ju faleminderit!Presidenti Topi: Dhe unë ju falënderoj shumë!


144

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËR RADIONE JASHTME TË KINËS

2 tetor 2010

Në përfundim të vizitës së tij disaditore në Republikën Popullore tëKinës, Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi dha njëintervistë për Radion e Jashtme të Kinës.

Gazetarja: Zoti President, kjo është pjesëmarrja e parë eShqipërisë në ekspozitën botërore. Si do të shfaqet Shqipëria paraKinës dhe botës?

Presidenti Topi: Së pari dëshiroj t’ju them që ndihem shumë igëzuar që ndodhem në këtë vizitë timen të parë si President iShqipërisë në Republikën Popullore të Kinës dhe posaçërisht nëEkspo Shangai. Ndihem gjithashtu i gëzuar që Shqipëriapërfaqësohet me një pavijon në këtë ekspozitë, që ndoshta është mëe madhja në botë, sipas informacionit që kam, dhe kjo na jepkënaqësi që Shqipëria përfaqësohet si një vend me mundësi tërëndësishme turistike, sepse Shqipëria, sikurse e dini, ndodhet në njëvend mjaft të privilegjuar në pellgun e Mesdheut. Nga ana tjetër kabukuri të mëdha natyrore, por ne po shfrytëzojmë edhe mundësinëqë na ofron lidhja tradicionale që Shqipëria ka pasur dhe vazhdon tëketë me Republikën Popullore të Kinës. Kështu që në pyetjen që jubëtë se si shfaqet Shqipëria në marrëdhëniet me Kinën dhe ndajbotës, mund t[ju them që Shqipëria tashmë është një vend i hapur,demokratik, një vend që gradualisht po integrohet në strukturat eBashkimit Evropian dhe dëshiron të ketë marrëdhënie të hapura nëtë gjitha fushat me vendet që e rrethojnë, me vendet e BashkimitEvropian, por edhe me Kinën, si një vend, që ka ndërtuar, sikurse ethashë, marrëdhënie tradicionale me Shqipërinë.

Kjo është besoj edhe një mundësi tjetër që u jepet edhe qytetarëvekinezë për ta parë Shqipërinë nëpërmjet ekspozimit të saj dhe për tëtërhequr gjithashtu edhe interesat e investitorëve kinezë, të cilët janëtë ftuar edhe nga ana ime për të ardhur në Shqipëri, për të investuar


145

dhe për të thelluar marrëdhëniet e bashkëpunimit me Shqipërinë.

Gazetarja: Shumë mirë! Si e vlerësoni zhvillimin e marrëdhënievemidis Kinës dhe Shqipërisë dhe si e shikoni perspektivën e tyre?

Presidenti Topi: Marrëdhëniet besoj se kanë arritur në një stad të ri.Janë marrëdhënie, të cilat vlerësohen si shumë të mira. Kjovlerësohet edhe nëpërmjet nivelit të lartë të dialogut politik. Sikursee shikoni, midis dy vendeve tona janë shkëmbyer vizita reciproke nënivel të lartë dhe nga të dyja palët është kërkuar që këtomarrëdhënie të forcohen edhe më tej në interes të dy vendeve dhepopujve tanë.

Pas nivelit mjaft të mirë të dialogut dhe marrëdhënieve politike, dele nevojshme që të shtohen edhe marrëdhëniet në nivelin ebashkëpunimit ekonomik, të biznesit dhe ju e dini që prej kohësh kabiznesmenë të Shqipërisë që kanë ardhur në Kinë të zhvillojnëaktivitetin e tyre dhe anasjelltas, ka investitorë kinezë që kanë nëShqipëri, madje do të vija në dukje që kohët e fundit kemi pasuredhe praninë e kompanive mjaft të rëndësishme në fushën etelekomunikacionit, por edhe në fushën e energjisë, tëinfrastrukturës e të ndërtimit. Besoj se janë të dhëna që dëshmojnëse këto marrëdhënie po intensifikohen dhe jam i bindur që interesi iinvestitorëve dhe i biznesmenëve edhe nga Shqipëria, edhe nga Kinaështë në rritje çka tregon se e ardhmja do të jetë më e mirë se esotmja.

Gazetarja: Po, vitet e fundit janë zhvilluar shumë marrëdhënietekonomiko-tregtare midis Kinës dhe Shqipërisë. Sipas jush, cilatjanë masat që duhen të ndërmerren nga të dyja palët për forcimin emëtejshëm të këtyre marrëdhënieve?

Presidenti Topi: Unë besoj që institucionet dhe politika duhet tëvazhdojnë të përgatisin ligje dhe akte administrative që t’i lehtësojnëmarrëdhëniet. Sikurse janë bërë deri tani, besoj se edhe në tëardhmen do të ketë ligje dhe akte administrative dhe marrëveshjespecifike, që do ta bëjnë më të lehtë komunikimin midis njerëzvenga të dyja vendet tona. Dhe besoj se do të orientohen në fushat më


146

prioritare që kanë interes që të zhvillohen. Unë e citova, janëmarrëdhëniet ekonomike në fushën e burimeve minerare, nëenergjetikë, në infrastrukturë, në telekomunikacion, sepse këto janëedhe fushat prioritare ku Shqipëria po orientohet për të ardhmen.

Ne si institucione dhe si përfaqësues të rëndësishëm tëinstitucioneve të shtetit kemi vullnetin t’i orientojmë aty ku duhet tëzhvillohen këto marrëdhënie dhe pastaj i takon iniciativës sënjerëzve të lirë, të biznesmenëve, të privatëve që të bëjnë më tëmirën për të rritur cilësinë e këtyre marrëdhënieve dhe zhvillimeve.

Gazetarja: Ju e dini që mes Kinës dhe Shqipërisë ekziston njëmiqësi e thellë dhe tradicionale. Si trashëgohet kjo miqësi nga brezii ri i të dy vendeve?

Presidenti Topi: Sigurisht brezi i ri ka nevojë të informohet, sepseekziston një brez, i cili e ka përjetuar më parë. Edhe brezi im i kapërjetuar marrëdhëniet mjaft të mira që kanë ekzistuar midisShqipërisë dhe Kinës. Kini parasysh që ne kemi shkëmbyer edheprodhime të artit e të kinematografisë reciprokisht nga Shqipëria nëKinë dhe anasjelltas. Madje unë kam vërejtur se ekziston edhe njënostalgji dhe një informacion shumë i mirë për filmat shqiptarë qëjanë transmetuar në kinematë kineze.

Brezi i ri ka nevojë që të informohet dhe natyrisht që informohet përnevojën e mbajtjes gjallë të kësaj tradite të marrëdhënieve, sepsepopulli kinez është një popull i madh, është një vend dhe një popullme traditë të lashtë, një popull shumë punëtor, një popull shumënovator dhe të gjitha këto janë premisa që të japin mundësinë qëedhe bashkëpunimi të jetë i frytshëm. Kjo shpjegon edhe faktin qëKina është zhvilluar shumë dhe besoj që është një mundësi e mirëdhe e madhe për Shqipërinë dhe biznesmenët shqiptarë që të kenëmarrëdhënie me Kinën. Pra komunikimi i lirë e i hapur, edhe irregulluar nëpërmjet ligjeve dhe akteve administrative, nëpërmjetmarrëveshjeve të veçanta e bën më të lehtë këtë lloj bashkëpunimi.

Gazetarja: Shumë mirë. Ju falenderoj për intervistën e dhënë përRadion e Jashtme të Kinës dhe shprehim përshtypjen se keni mbetur


147

të kënaqur nga vizita juaj në Kinë! Shpresojmë që të zhvillojmëtakime të tjera edhe në të ardhmen!

Presidenti Topi: Edhe unë ju falenderoj!


148

INTERVISTA E PRESIDENTIT TOPI PËR RADIOTELEVIZIONIN “ORA NEWS”.

15 tetor 2010

Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi dha sonte në mbrëmjenjë intervistë për emisionin “Ora e debatit” të gazetarit Alfred Pezanë Televizionin Ora News.

Gazetari, Alfred Peza: Mirëmbrëma të nderuar teleshikues ngaPresidenca, ku kam të ftuar sonte në emisionin “Ora e Debatit”,numrin një të Shtetit shqiptar, Presidentin e Republikës, zotin BamirTopi. Mirëmbrëma zoti President!

Presidenti Topi: Mirëmbrëma!

Gazetari: Falemnderit që pranuat ftesën dhe jam i nderuar që jam ipari që ju kam në këtë sezon televiziv!

Presidenti Topi: Është kënaqësi.

Gazetari: Zoti President, një nga zhvillimet më të gëzueshme të këtijviti të trazuar politik është çështja e vizave. Besoj se keni diçka përt’u thënë qytetarëve shqiptarë me këtë rast.

Presidenti Topi: Patjetër që jam pjesë e këtij gëzimi që besoj seështë një gëzim për gjithsecilin. E kam thënë dhe herë të tjera dhekam rastin ta them edhe sot, askush më shumë se sa shqiptarët nuk eka pasur të nevojshme që të vijë në këtë ditë, kur ParlamentiEvropian me shumicë dërrmuese votash, i jep të drejtën Këshillit tëMinistrave të Bashkimit Evropian që të marrë vendimin final.Askush më shumë se shqiptarët nuk e ka ëndërruar këtë ditë, dukemarrë konsideratë një retrospektivë të errët historike, që ka të bëjëme atë izolim të thellë dhe sot më vjen ndër mend një episod, qëlidhet me njerëzit tanë, njerëz, të cilët nuk patën shansin që të dalinqoftë edhe një herë për të parë se ç’bëhet jashtë. Që të marrësh nëkonsideratë këtë nevojë të jashtëzakonshme, besoj që edhe gëzimi


149

është i jashtëzakonshëm. Gëzimi është i jashtëzakonshëm, sepse ijep mundësi shqiptarëve që realisht të ndihen të lirë, psikologjikishttë ndihen të lirë, sepse në shumë gjëra, ne në mënyrë shumëintuitive dhe të natyrshme i jemi afruar Evropës. Edhe atëherë kurishim të izoluar, një pjesë e mirë e rinisë dhe e intelektualëve gjenindritaren për të qenë të informuar. Por, sot janë të lirë të mendojnë tëlirë, të lëvizin të lirë, të ushtrojnë aktivitetin e tyre, të mos jenë tëkompleksuar, sepse liria e lëvizjes, liria e kontaktit patjetër tëçkomplekson. Këtë e kanë konstatuar ata që kanë pasur mundësinëqë të lëvizin jashtë, kjo në të gjitha fushat, qoftë në fushat që kanë tëbëjnë me politikën dhe me institucionet, qoftë në fushat që kanë tëbëjnë me artin, ato që kanë të bëjnë me sportin. Sa më shumë të jeshnë kontakt, ti shikon se të tjerët janë si ty. Ajo që ne na ka bërë tëmos jemi si ata është pikërisht ajo lloj politike që izoloi Shqipërinë,e izoloi në mënyrën më unikale, çka do të thotë që dhimbja ka qenëe jashtëzakonshme, por edhe gëzimi është i jashtëzakonshëm.

Gazetari: Zoti President, a janë të përgatitur qytetarët shqiptarë nëgjykimin tuaj për t’u ballafaquar në mënyrë kaq të lirshme me tëgjithë Evropën dhe a është Evropa aq e përgatitur për të namirëpritur?

Presidenti Topi: Unë besoj që Evropa e ka kuptuar se Shqipëria,Bosnja, Ballkani Perëndimor, e kupton që edhe Kosova nuk mund tëmbetet ishull, kështu që është një rikuperim i asaj që duhej të ishtebërë. Gjithsesi unë mendoj që të futesh në Evropë, me kërkesat qëka Evropa, patjetër kjo është pjesë edhe e detyrimeve që ka secilivend. Unë jam i të njëjtit mendim kur shprehem që vërtet ti do tëfutesh në Evropë, por patjetër je dhe pjesë e plotësimit të detyrimevetë saj. Që të integrohesh në Evropë, duhet të pranosh e plotësoshrregullat e këtij komuniteti. Sikurse është rregulli për Italinë,Francën, Gjermaninë, do të jetë rregulli edhe për Shqipërinë. Jam itë njëjtit mendim, që kjo nuk ka ardhur në mënyrë spontane. Kjo kaardhur, sepse edhe shqiptarët, edhe institucionet kanë punuar që tëvijë kjo ditë. Pra, nihilizmi është jashtëzakonisht gabim.Hiperbolizimi natyrisht që është gabim. Ne duhet të jemi tëekuilibruar. Kemi të drejtë të themi që detyrat i kemi realizuar.Kemi të drejtë të themi që ne duhet të jemi në Evropë, jo thjesht nga


150

pikëpamja fiziko-gjeografike, por jemi politikisht, duhet të jemiedhe fizikisht të lirë, sepse jemi pjesë e qytetërimit të vjetër tëEvropës. Unë kam rastin këtu të falënderoj të gjitha institucionet, tëgjithë punonjësit e administratës, që kanë qenë të përfshirë afër nëkëtë proces! Ky është një proces i vendosur në kohë. Pra, vlen për tëgjithë ata që kanë punuar, dhe me të drejtë, kur vjen momenti ifinalizimit, e drejta për t’u krenuar me këtë arritje është legjitime,është normale.

Gazetari: Por, zonja Fajon, një nga avokatet tona le të themi nëParlamentin Evropian në lidhje me procesin e liberalizimit tëvizave, tërhoqi vëmendjen dhe tha se politika nuk duhet ta marrëkëtë si një fitore të saj, kjo është një fitore e qytetarëve. A po lexohetsi një fitore politike, apo si e qytetarëve?

Presidenti Topi: Unë nuk do të isha kaq i prerë, sepse së paripolitika buron nga qytetarët. E dyta, politika ka rolin e vet,institucionet kanë rolin e vet, pra, kjo është një fitore që u takonqytetarëve, por u takon edhe institucioneve. Dhe kur theminstitucionet, janë të gjitha pa përjashtim, sepse në një mënyrë, aponjë tjetër, të gjitha janë të përfshira jo thjesht për atë që i takonindividit, interesave individuale, familjare, të një rrethi të caktuarshoqëror, por i takojnë gjithë shoqërisë. Kështu që unë nuk mendojse ka gjë të prerë me thikë. Unë mendoj që mesazhi i dhënë ngazonja Fajon, personazhi që ka punuar me një motivim tëjashtëzakonshëm, sikur të jetë shqiptare, të cilën e kemi falënderuar,e falënderojmë dhe besoj falenderimet do të jenë pa masë, sepse ajoka kuptuar, ndoshta si pak njerëz, se historia e Ballkanit është njëhistori shumë specifike.

Gazetari: Për shkak sepse ajo vetë është nga Ballkani, ngaSllovenia.

Presidenti Topi: Por, Sllovenia duke qenë më afër zemrës sëEvropës, qendrës së Evropës ka luajtur një rol të dukshëminterlokutor midis interesave të Ballkanit dhe të Evropës, një rolinterlokutor edhe për psikologjinë e vendeve të Ballkanit. Kjo kaqenë arsyeja që edhe dje në takimin me Kryetarin e Parlamentit


151

slloven, unë e kam shprehur, e kam falënderuar, dhe kjo vjen edhe sipasojë e ndryshimit të një klime të përgjithshme në rajoninballkanik. Ne i marrim mesazhet në sensin që ato jepen, por unë jami bindur që kjo u takon të gjithëve.

Gazetari: Në informacionin tuaj edhe si Presidenti i Republikës, arrezikojmë ne si vend që një pjesë e qytetarëve edhe për mungesë tëinformacionit, edhe për shkak të dëshirës së tyre për të lëvizur tëlirshëm të shkelin rregullat e vizave të liberalizuara?

Presidenti Topi: Unë mendoj që nevoja për informim është njënevojë themelore. Nuk jemi të parët që e kalojmë këtë llojeksperience. Të mos harrojmë që edhe vende të tjera e kanë kaluarkëtë lloj eksperience dhe nevoja për t’u informuar është edomosdoshme. Kjo ka të bëjë me angazhimin e politikës, tëinstitucioneve, të mediave, por unë nuk e shikoj me një llojpesimzmi këtë proces, sepse një pjesë e mirë e shqiptarëve, gjatëkëtyre viteve kanë pasur mundësinë që të dalin jashtë vendit, të jenënë emigracion, kanë fituar një lloj edukimi për sa u përket dherregullave të komunitetit dhe pjesa tjetër që nuk e ka pasur shansin,patjetër që do të orientohet. Fakti që po përsëritet çdo ditë nevojapër t’u informuar me rregullat e Bashkimit Evropian, për t’uorientuar që lëvizja e lirë nuk ka të bëjë me lejen për t’u punësuar,sepse ka rregulla të tjera, besoj që kjo pjesë e qytetarëve që nuk kapasur mundësi të lëvizë jashtë vendit deri sot, mendoj që është njëpjesë shumë korrekte. Janë njerëz që kanë dëshirën për të lëvizur,për të parë familjarët e tyre, për ndonjë problem shëndetësor, përturizëm pse jo, dhe nuk besoj që do të ketë probleme të atijkarakteri, të cilat janë paralajmëruar.

Gazetari: Zoti President, ju përmendët pak më parë edhe qytetarëte Kosovës në lidhje me këtë proces të liberalizmit të vizave. Në fakt,Kosova, edhe për shkak të specifikave të afërta historike të saj nukështë përfshirë në këtë program dhe mbetet le të themi e paintegruarnë procesin e liberalizimit të vizave. Si do të veprohet dhe a popunon Shqipëria që edhe qytetarët e Kosovës të jenë pjesë e kësajlehtësie që po sjell moderniteti?Presidenti Topi: Unë mendoj që përfshirja e Kosovës në regjimin e


152

liberalizmit të vizave është një çështje e shpejtë kohore, sepse do tëpërbënte një paradoks të vërtetë që, të gjitha vendet e rajonit, të cilatnë politikën e tyre të komunikimit rajonal kanë pikërishtbashkëpunimin, komunikimin që nuk është thjesht mbi bazën ekomunikimit politik, por është komunikim fizik, biznesi. Prainvestimet që do të kryhen e po kryhen në rajon, duhet të merrnin nëkonsideratë një “ishull”, sikurse është Kosova. Mendoj që ështëedhe në politikën e Bashkimit Evropian, që çështja e Kosovës tëvendoset menjëherë në rend të ditës, sepse ndryshe pastaj do të ishtenjë shembull i shëmtuar që një popull, sidomos populli i Kosovës,që ka pasur një histori tragjike, të izolohet edhe në kohët moderne.Unë nuk besoj që në politikën e Bashkimit Evropian të mbetet eharruar tema për ta vendosur si prioritet lëvizjen e lirë të qytetarëvetë Kosovës. Ne, në të gjitha bisedat e inkurajojmë, do të vazhdojmëtë inkurajojmë, do të vazhdojmë të punojmë fort, sikurse edhe vetëinstitucionet e Kosovës, që nga ana e saj, pavarësisht problemeve tëmomentit që janë krijuar me Institucionin e Presidentit, besoj se e katë gjithë kulturën për të ndërtuar një shtet multietnik, ku secili tëketë të drejtën të lëvizë i lirë. Kjo pa marrë parasysh që një qytetariserb të Kosovës i jepet ky akses nga Serbia, por ta ketë me të drejtënlegjitime që ka shteti i ri i Kosovës, i cili çdo ditë e më shumëlegjitimohet dhe njihet nga shumë vende.

Gazetari:Zoti President, në datën shtatë tetor, kur ParlamentiEvropian votoi me shumicë dërrmuese liberalizimin e regjimit tëvizave mes Shqipërisë dhe Bashkimit Evropian, përfshihet këtu edheBosnja, ju e përshëndetët këtë akt dhe më pas keni bërë një mesazh,i cili është një mesazh, ku ju keni pritur përtej edhe disa kritikëve qëpërse nuk flet Presidenti mbi zhvillimet politike në vend, për t’udhënë mundësi shqiptarëve që të bëhen një herë me viza dhe kështubesoj që kështu e ka lexuar edhe pjesa kryesore e opinionit publik,që ju më pas të thoni fjalën tuaj për momentet dhe për disa ngazhvillimet kryesore politike në vend. Dhe në këtë mesazh ju thoni qëjeni i shqetësuar për disa zhvillime politike të kohëve të fundit, tëcilat kanë të bëjnë jo vetëm me aktorët politikë, por me shtetin,demokracinë dhe interesat e publikut të gjerë dhe të qytetarëve.Ndoshta është me vend në radhë të parë t’ju pyes unë, a e kemilexuar të drejtë heshtjen tuaj dhe cili është në thelb shqetësimi juaj


153

lidhur me këto zhvillime?

Presidenti Topi: Unë sigurisht në heshtje nuk kam ndenjur. Kamqenë shumë i kujdesshëm në mesazhe, sepse Institucioni iPresidentit është mjaft i rëndësishëm, sidomos kur jeta politike merrnota të kësaj natyre, sikurse ju e cituat. Besoj që sidomos tekInstitucioni i Presidentit shprehet më shumë nevoja që të kemi njëvend stabël, një stabilitet politik, ku bashkëpunimi mes forcavepolitike të jetë i shprehur. Sigurisht, debat politik ka pasur, ka dhedo të ketë në demokraci. E kam thënë dhe herë tjetër që do të ishimfatkëqij në rast se nuk do të kishim debat politik. Por, debati politik,nënkupton patjetër përballjen e ideve, të platformave, madje je më ibesueshëm nëse ke gjëra konkrete për të zhvilluar. Debati mund tëbëhet për institucionet. Debati mund të bëhet për ekonominë. Debatimund të bëhet për tema të qytetarëve. Debati duhet të jetë i tillë, qëtë jetë i sintonizuar me atë debat që ne e shikojmë gati çdo natë ngaaktorë politikë, pasi janë tema që shqetësojnë të gjithë qytetarët. Pordebati presupozon edhe nevojën për një operim për interesa tërëndësishme të vendit.

Gazetari: Por, në fakt, a është i tillë debati politik në Shqipëri?

Presidenti Topi: Fakti që unë po e citoj dhe po e lajmëroj si temë,natyrisht ka edhe pjesën e vet të kritikës. Por, kritika bëhet në sensinqë të mos preket performanca e partive politike e menduar nga atavetë, sepse nuk mund të marrin orientime të karakterit politik ngaPresidenti i Republikës. Presidentit i takon të bëjë thirrje përbashkëpunim dhe këto thirrje nuk kanë munguar, kanë qenë tëvazhdueshme, janë bërë në terma të përgjithshëm, por janë bërëedhe në terma specifikë, kur ka qenë nevoja për të bashkëpunuar përmiratimin e ligjeve të rëndësishme, sikurse janë pjesa më e madhe eligjeve që kanë të bëjnë me drejtësinë. Pra, edhe një herë them dhedëshiroj ta riafirmoj pozicionin tim që ky vend ka nevojë përstabilitet politik, ka nevojë për një bashkëpunim, ka nevojë për njëdebat shumë konstruktiv, ka nevojë që të forcojë institucionet, kanevojë të ruajë një raport të drejtë mes institucioneve politike dheatyre të pavarura, ka nevojë që të rrisë performacën profesionale tëstafeve të institucioneve, ka nevojë që të konfrontojë opinionet, por,


154

ka nevojë patjetër edhe të bashkëpunojë. Gjërat pa bashkëpunim,patjetër që sjellin një terren ku politika nuk merr formën e vet më tëmirë, ku politika pastaj kthehet thjesht në një debat në distancë, kuprioritet marrin akuzat, të cilat janë më shumë mediatike se sainstitucionale, marrin përparësi ato që pastaj mund të mos jenë tëbazuara ligjërisht dhe marrin një imazh, që nuk është i këndshëmpër sytë e Evropës dhe të partnerëve ndërkombëtarë.

Gazetari: Zoti President, të jemi më konkretë. Si e vlerësoni jukonkretisht debatin që po bëhet kohët e fundit me aktorët politikë tëdy kaheve në lidhje me afera korruptive, në lidhje me tendera, nëlidhje me të kaluara, në lidhje me deklarime, apo mos deklarimepasurie e kështu me radhë?

Presidenti Topi: Është e drejta juaj të më thoni që të jem mëkonkret, por unë besoj që kam qenë shumë konkret. Unë mund tëflas brenda limiteve që ka kjo zyrë dhe ky institucion. Në mënyrënmë absolute, pasi nuk më duket normale dhe këtë e kam thënë dhenë mesazhin publik, nuk më duken normale, akuza të kësaj natyreku po del gjithçka, ndoshta dhe me hollësira të panevojshme,ndërkohë që institucionet ekzistojnë. Apeli im ka qenë idrejtpërdrejtë. Nëse një akuzë artikulohet politikisht, duhet tëndërtohet politikisht. Ndërsa, akuzat konkrete, duhet patjetër që tëdrejtohen në Institucionin e Prokurorisë. Fakti që unë e kamkanalizuar pikërisht në Institucionin e Prokurorisë, nuk është atributi imi dhe nuk është se po e bëj unë këtë zbulim sot. Ky është njëinstitucion i shtetit shqiptar, i cili operon me standardet einstitucioneve paralele të vendeve te tjera, ku për të njëjtat gjëra, tësë njëjtës natyrë, gjërat shkojnë në Prokurori, shkojnë në drejtësidhe fjalën e fundit e jep drejtësia. Unë mund të them shumë gjërapolitikisht. Mund të abuzohet me të drejtën e të qenit deputet dhemund të thuash gjithçka. Vërtet, Parlamenti, imuniteti të japinmundësinë që ti të flasësh dhe të mos mbash përgjegjësi për atë qëflet, por janë disa akuza, të cilat detyrimisht duhet të shkojnë nëProkurori. Dhe ka dy gjëra. Askush nuk mund të paragjykojëpërfundimin e një procesi, por askush nuk mund të dalë pa pasoja,nëse ka shpikur publikisht, sepse nuk është çështe e reputacionit tënjë partie politike, apo e një deputeti, por është çështje e


155

personalitetit të një individi, i cili është politikan, por pas tij ështënjë familje, pas atij është një farefis, pas atij është një rreth shoqëror.Pra, apeli im për politikanët është që të jenë më të kujdesshëm nëpublik, rezervat që kanë t’i orientojnë, dhe unë mbështes absolutishtsistemin e drejtësisë, i cili duhet të punojë mbi bazën e atij betimi qëka bërë secili përfaqësues, që detyra e tyre të jetë e ndershme, të jetëprofesionale dhe gjërat të marrin një fund.

Gazetari: A ka qenë e tillë në fakt e tillë puna e tyre?

Presidenti Topi: Të gjithë ne e dimë që sistemi i drejtësisë nëShqipëri ka progresin e vet, por ka edhe problemet e veta.

Gazetari: Të cilat janë?

Presidenti Topi: Askush nuk mund të ketë kurajën që të thotë segjithçka ecën mirë, apo gjithçka ecën keq, sepse Presidenti vërtetëështë Kryetarit i Këshilli të Lartë të Drejtësisë, por tek drejtësia kanëdorë dhe duhet të kenë dorë shumë institucionet. Kjo fillon patjetërme atë institucion nga ku burojnë pastaj të gjitha institucionet etjera, me Parlamentin, ku zgjidhen një pjesë e tyre, ku miratohen njëpjesë shumë e rëndësishme e të gjitha akteve rregullatore, që kanëformën e ligjit, ku sikurse e thashë, pjesa dërrmuese e ligjeve qëkanë të bëjnë me drejtësinë, ose miratohen me tre të pestat, ose nërastin e ndryshime kushtetuese duhet dy të tretat. Por, nga ana tjetërështë vetë sistemi i drejtësisë. Është Prokuroria, janë të gjithashkallët e gjyqësorit, të cilat në vetvete kërkojnë, në pjesën ligjore tëlegjislacionit, integritetin moral, kërkojnë edhe përgatitjenprofesionale. Pra, drejtësia operon në një masë të caktuar. Ka nevojëqë të rrisë performancën, ka nevojë që të rrisë kurajon, edhe kur katë bëjnë me politikën, duhet të ketë modele, që gjyqtari, apoprokurori që ka kurajë, nuk trembet, nuk influencohet, por e çondetyrën e vet deri në fund. Vetëm atëherë mund të themi se pondërtojmë realisht një shtet të së drejtës.

Gazetari: Në rastet konkrete, për të cilat po flasim dhe për debatinkonkret, si po veprojnë prokurorët?


156

Presidenti Topi: Unë mendoj, mbi bazën e të gjithë informacionitqë kam, se ndryshe nga një rregull i hershëm tradicional, ku njëdeputet nuk thirrej në Prokurori pa iu hequr imuniteti, sot ështëkrijuar një modus i pranuar nga të gjithë, që atë që e thonëpublikisht, ta thonë edhe në Prokurori dhe Institucioni i Prokurorisëpo punon në këtë drejtim.

Gazetari: Ju, në mesazhin tuaj ditën e liberalizmit të vizave, kenitërhequr vëmendjen zoti President dhe lidhur me çështjen e ligjit tëheqjes së imunitetit jo vetëm për deputetët, por edhe të një rangutjetër zyrtarësh të tjerë ...

Presidenti Topi: Duke filluar nga unë.

Gazetari: ... duke filluar nga vetja. Por, pse nuk keni qenë specifiknë mesazhin tuaj, pasi dihet që është opozita ajo që nuk po pranonta votojë në këtë rast këtë ligj. Pra, thirrja juaj i drejtohet pikërishtopozitës?

Presidenti Topi: Së pari, në apelin tim unë nuk kam parasyshkategori specifike, nëse janë në mazhorancë, apo në opozitë. Apeliim është i përgjithshëm, u drejtohet të gjithëve. Kam parasyshinstitucionin, kam parasysh parlamentarët, por kam parasysh edhenjerëzit e drejtësisë, kam parasysh dhe kategori të caktuara tëinstitucioneve të pavarura dhe kushtetuese, kam parasysh edhepersonin tim. Pra, ti je i besueshëm në publik, në momentin kurzhvishesh nga imuniteti. Vërtet ka një imunitet që i jep komoditetpunës, por kur vjen puna për akuza të kësaj natyre, unë besoj që kyimunitet nuk duhet të ekzistojë. Dhe apeli është që politika duhet tëlargohet nga parametrat demagogjikë, nëse është thënë, duhet bërë.Në rast se ai që jep një apel kaq të rëndësishëm sic është Institucionii Presidentit, që heqja e imunitetit të fillojë me imunitetin ePresidentit, besoj që ka gjithë të drejtën që të konsiderohet një apel isinqertë, i drejtë që vlen për të gjithë. Kjo pastaj do të qetësonteedhe klimën politike. Kjo do të qetësonte politikisht edhe ata qëmerren me drejtësinë. Kjo do të qetësonte edhe publikun, sepse kanëtë drejtë pastaj një pjesë e njerëzve të thjeshtë, që janë tëprofesioneve nga më të zakonshmet, që ndonjëherë kujdesi për të


157

qenë të rreptë për gjëra të karakterit fare ordiner, është i tillë që ishkohet deri në fund, ndërsa pastaj për gjëra që kanë një ndikimmjaft të hidhur në shoqëri, për gjëra të mëdha, duket shumë evështirë të punojë pastaj në mënyrë të qetë, pasi imuniteti bëhetpengesa më e madhe.

Gazetari: Ka pasur një akuzë konkrete nga ish-ministri i Ekonomisënë lidhje me një çështje që implikon Policinë e Shtetit dhe strukturatë tjera të të saj. Me cilësinë e Presidentit të Republikës, keni marrëinformacion, jeni njoftuar, jeni munduar të mësoni diçka më tepërpër kontrabandën e naftës në Shqipëri?

Presidenti Topi: Është detyrimi i institucioneve që të sjellininformacionin korrekt edhe në institucionin e Presidentit. Por, unëdëshiroj të jem i pozicionuar parimisht për aq sa thashë. Të gjithaakuzat duhet të kanalizohen dhe në dijeninë time, edhe në rastinkonkret, Prokuroria po merret me punën e hetimit dhe nuk dëshirojtë ndërhyj në hallka intermediare të procesit të hetimit, që nuk janëdetyrë e Presidentit.

Gazetari: Pra, ju jeni i qetë se gjërat janë vënë në lëvizje dhe poecin në drejtimin e duhur?

Presidenti Topi: Njeriu asnjëherë nuk mund të konsiderohet i qetë,kur çështjet dhe debati politik konsiderohet i deformuar. Këtë termsë paku mund ta modifikojmë. Unë nuk mund të ndihem i qetë. Por,në terma relative jam i qetë, sepse institucionet që e kanë për detyrëtë merren me këtë punë, e kanë shprehur dhe janë orientuar drejtkëtyre institucioneve, kanë shkuar atje dhe po punojnë.

Gazetari: Zoti President, ju përmendët pak më parë njerëzit ethjeshtë. Ju jeni në kontakt me ta qoftë në vizitat që bëni nëpërrrethe, qoftë nëpërmjet rrugëve të tjera me të cilat operon Presidentii Republikës. Si e kanë perceptuar dhe çfarë mendojnë qytetarët ethjeshtë, kur dëgjojnë të tilla debate si këto që po zhvillohen javët efundit në Shqipëri?

Presidenti Topi: Mjafton të dëgjoni emisione të drejtpërdrejta


158

televizive, apo intervista që ju vetë realizoni dhe besoj, ai është zërii qytetarit. Kanë shqetësim. Nuk duhet që gjërat të shkojnë në këtënivel. Duhet që politika të jetë shumë bashkëpunuese për interesat etyre. Qytetari ndihet mirë kur ka standardin e jetesës së mirë, ndihetmirë kur ka siguri. Mund të themi sigurisht që është bërë shumëprogres në Shqipëri, por natyrisht që ka edhe probleme, që kërkojnëpatjetër që institucionet të forcohen dhe ta bëjnë jetën më të mirë.Asnjëherë progresi nuk ndalet. Gjithnjë flitet në terma relativë. Jemimë mirë se ç’kemi qenë, por jam i bindur që nesër do të jetë mëmirë se ç’jemi, ndryshe tendenca e zhvillimit nuk do të kishte sens.Pra, të gjithë, marrin më shumë eksperiencë. Të gjithë motivohenmë shumë për veprimtarinë e tyre dhe çështja e eksperiencës ështënjë çështje më vete, por sot unë dëgjoj dhe shikoj me shumë respektqë është rritur shumë edhe niveli i artikulimit qytetar. Dikurproblemi i artikulimit ndihej edhe tek ata që merren me politikë. Sotky nivel është rritur, por është rritur shumë edhe niveli i artikulimittek qytetarët e thjeshtë, që njohin problemet, e artikulojnë mendimine tyre, mbajnë qëndrim. Kjo tregon që gjërat po evoluojnë, po ecin.

Gazetari: Zoti President, në këtë periudhë ka lindur dhe njëfenomen që nuk është se është aq shumë i ri, por gjithsesi duket sepo merr përmasa më të mëdha – merkatoja e konsideruar edeputetëve, kalimi nga një forcë politike në një tjetër, kalimi ngamazhoranca në opozitë e kështu me radhë. Si e vlerësoni këtëzhvillim?

Presidenti Topi: Natyrisht jo mirë. Unë e thashë apelin tim. Erikonfirmoj, çështja e stabilitetit politik është çështja më erëndësishme. Por, nuk mund të them, është një çështje që ka të bëjëme deputetët, por nuk më duket një fenomen që na gëzon, sepsestabiliteti politik në radhë të parë vjen nga stabiliteti i partive, vjennga stabilitetet individuale të çdo deputeti, ka të bëjë me interesat eqytetarëve, ka të bëjë me orientimin e qytetarëve. Me një fjalë unëdo të thoja që, po i kthehem edhe një herë si një lajtmotiv, qëstabiliteti politik për Shqipërinë, për institucionet, për politikën, përnjerëzit është shumë i rëndësishëm.

Gazetari: Por në fakt, a jemi duke konsumuar stabilitet politik? Si e


159

vlerësoni ju situatën aktuale?

Presidenti Topi: Pyetja juaj, shqetësimi juaj tregon që ky momentqë unë nuk e konsiderova si element pozitiv, tregon që ka dheproblemet e veta natyrisht. Por, unë kam sensin e masës për t’u future për të diskutuar mbi këto tema që janë delikate. Pra, edhe një herë,Presidenti jep apelin e përgjithshëm, jep qëndrimin e tij. Pjesa tjetërpastaj, ka të bëjë jo vetëm me ndërgjegjen individuale të deputetëve,por edhe me ndërgjegjen politike të partive politike, është njëçështje e tyre.

Gazetari: Stabiliteti politik është atëherë kur forcat politike dheinstitucionet punojnë në qetësi relative për të realizuar programetdhe detyrat e tyre. Por, ndonjëherë stabilitetin mund ta sjellin dhezgjidhje të tjera në demokraci, siç janë zgjedhjet e parakohshme.Është folur këto ditë për mundësinë e zgjedhjeve të parakohshme, simundësi krejt hipotetike, por gjithsesi. Ju e vlerësoni se njëra ngamundësitë mund të jenë zgjedhjet e parakohshme?

Presidenti Topi: Së pari nuk dëshiroj të futem në këtë temë, jo senuk kam mundësi të flas për këtë temë, por qëndroj pozicionit qëstabiliteti i Shqipërisë është shumë i rëndësishëm, kështu që gjithçkaqë del nga linja normale e institucioneve, nuk është e pëlqyeshmepër Presidentin. Pra, nuk mund të inkurajoj, nuk mund të marr pjesë,përkundrazi, e përsëris edhe një herë, dhe gjatë kësaj interviste ekam përdorur ndoshta në mënyrë shumë inflacioniste, terminstabilitet. Edhe sikur ta përmend edhe herë të tjera, natyrisht që nukdo të bëj gabim. Jam për një stabilitet të institucioneve. Jam qëzgjedhjet e radhës të jenë zgjedhje më të mira nga ç’kanë qenë dhevërtetë duhet një angazhim i të gjithëve. Duhet të bëjmë shumëkujdes që këto zgjedhje, të mos kenë asnjë lloj shansi për t’ukontestuar dhe kjo do patjetër angazhim, do angazhim nga partitëpolitike e nga institucionet dhe gradualisht njerëzit, që merren meadministrimin e zgjedhjeve duhet të kuptojnë që tifozllëku ndajpartive, nuk e ndihmon procesin. Përkundrazi, njerëz që kanë tëgjithë integritetin e tyre, strukturat e tyre për të qenë korrektë, do tandihmonin procesin dhe ne nuk do të harxhonim shumë kohë paszgjedhjeve për të thënë që zgjedhjet nuk ishin të mira.


160

Gazetari: Zoti President, ju keni përmendur stabilitetin, si njëelement shumë të rëndësishëm të zhvillimeve në vend, në mënyrë qëne të plotësojmë të gjitha ato angazhime edhe në procesetintegruese, por edhe politike për qytetarët. Nga ana tjetër, ka paturnjë proces ku ju keni qenë në qendër të vëmendjes, në lidhje mezgjidhjen e asaj që një palë e quan kriza politike në vend për shkaktë zgjedhjeve të kaluara dhe një palë tjetër e quan ngërç politik. Aështë tejkaluar kjo krizë apo ky ngërç politik, apo jemi duke ekonsumuar ende?

Presidenti Topi: Unë besoj që jemi në të njëjtat pozicione. Ju e keninë memorje edhe takimin e zhvilluar në Presidencë. Unë nuk besojqë palët kanë lëvizur. Të jemi realistë, palët janë në të njëjtatpozicione. Pra, është diskutuar gjatë, është diskutuar për nevojën efutjes në lojë të Komisionit të Venecias, të Gjykatës Kushtetuese,është diskutuar për vektorët që do ta venë në lëvizje, pra, jemipraktikisht në të njëjtën situatë. Palët janë në të njëjtin pozicion, çkatregon që ai problem është prapë i mbartur muaj pas muaji dhenatyrisht që, nuk lejon që palët të shikojnë përzgjedhjet që do vijnëpër zgjedhjet lokale, të cilat janë dekretuar në datën 8 maj të vitit2011, çka nënkupton një lloj nevoje dhe një lloj shqetësimi tënatyrshëm, që e kanë jo vetëm institucionet në Shqipëri, por e kanëedhe institucionet, të cilat në një lloj mënyre monitorojnë. Besoj embani mend fare mirë, sepse është apel i ditëve të fundit, apeli iAmbasadorit të ri të OSBE-së, i cili risolli në vëmendje të partivenevojën për t’u marrë me zgjedhjet e pushtetit vendor, të cilat janëshumë afër. Nëse do të jetë i nevojshëm, një reformim i KoditZgjedhor e për t’u përgatitur ashtu siç duhet, në mënyrë serioze, nëmënyrë që, zgjedhjet e pushtetit vendor, si zgjedhje të karakteritadministrativ, janë zgjedhje që janë më afër interesave të qytetarit,janë zgjedhje që sikurse thashë duhet të jenë të drejta, korrekte, tëpakontestuara.

Gazetari: Por a mund të jenë të tilla këto zgjedhje kur akoma kemikëto probleme të zgjedhjeve të kaluara? Çfarë duhet bërë me këtëmoment? A do ta lemë, - më falni zoti President që ju ndërpres, - ado ta lemë që këtë sëmundje ta suportojë trupi i demokracisë sonëdhe a e suporton dot, apo ne duhet ta operojmë dhe, në mënyrë që të


161

shpëtojmë, dhe të ecim përpara?

Presidenti Topi: Edhe njëherë kjo është një çështje gati-gatiekskluzive e partive politike parlamentare, sepse janë ato të cilatduhet të ofrojnë vullnete politike për të bashkëpunuar, për ta parë tënevojshme ose jo reformimin e Kodit Zgjedhor. Pra, është njëçështje që mund të ketë interes nga shumë individë, nga shumëindividë politikë apo parti, por në mënyrë të veçantë i takon partivepolitike parlamentare.

Gazetari: Sigurisht që i takon partive politike, por ju si një aktordhe një faktor shumë i rëndësishëm i jetës së vendit, duhet të keninjë gjykim tuajin, si mund të tejkalohet dhe a do të tejkalohet nëfund të fundit, sepse njerëzit presin të dëgjojnë diçka nga ju?

Presidenti Topi: Ju mendoni që mund të tejkalohet gjë pa shprehjene një vullneti politik? Mendoni që Presidenti do t’u tregojë aktorëvepolitikë rrugën e tyre, që e kanë rrugën absolutisht të qartë, që ështërruga e bashkëpunimit në parlament për të ndërtuar një ligj, pasipërndryshe ligjet nuk ndërtohen, aq më shumë kurlind nevoja për tëndryshuar ligjet e karakterit kushtetues, që domosdoshmërishtkërkojnë dy të tretat e votave në parlament. Më thoni ju nëse ka njëmekanizëm tjetër. Shqipëria nuk është Republikë Presidenciale,është Republikë Parlamentare. Apeli i Presidentit është pikërisht përtë gjetur bashkëpunimin dhe për të ruajtur patjetër seriozitetin e njëprocesi që konsiderohet mjaft jetik për Shqipërinë. Nëse ju keni njëmekanizëm tjetër, ju mund të ma thoni, por çështja është tek vullnetipolitik, çështja është tek bashkëpunimi, çështja është që t’iparaprihet një procesi, i cili kurrsesi nuk mund të ndërtohet brendadisa ditëve. Ne jemi mësuar, në retrospektivë, që të gjithandryshimet e Kodit Zgjedhor i kemi bërë “in extremis” ditën efundit, atëherë kur ka qenë dita e fundit e sesionit të fundit tëLegjislaturës së fundit. Nëse më thoni një eksperiencë tjetër, ja kjoeksperiencë ka qenë. Pra, politika shqiptare ka nevojë që tëmaturohet për t’u paraprirë gjërave. Është shumë më mirë t’iparandalosh se sa t’i mjekosh.

Gazetari: Në mungesën e vullnetit politik që ju thoni, ka shenjë


162

barazimi mes palëve apo ka dikush që është më pak i barabartë setjetri?

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute dëshiroj të ritheksoj se nukdëshiroj të vendos gishtin, sepse ju e dini që vij nga një partipolitike, ku kam qenë Kryetar i grupit parlamentar e Nënkryetar iPartisë Demokratike. Me ardhjen në Presidencë, motivimi ka qënëthellësisht institucional, duke qenë shumë i kujdesshëm për të mosndërhyrë në opsionet apo gjykimet e karakterit politik. Meqënësejeni një njeri i botës së sportit, do ju jap edhe një shembull, qëndoshta për shumë njerëz mund të jetë konsideruar si një hap ipanevojshëm. Unë, para se të vij në këtë pozicion, kam qenëPresident i Sport-Klub ‘Tiranës’ dhe e quajta të nevojshme që të japdorëheqjen, sepse edhe në botën e sportit, Presidenti duhet të jetë itë gjithëve dhe s’mund të jetë i një ekipi. Nga kjo pikëpamje, muamë hiqet e drejta që të bëj diagnozë, e cila mund të jetë ndoshta dhee karakterit subjektiv dhe mund të krijojë momente jo të mira tekpartitë politike. Kjo është arsyeja që mesazhet e Presidentit janëshumë parimore, janë mesazhe institucionale dhe janë për të gjithë,pa përjashtim.

Gazetari: Zoti President, pak ditë më parë është bërë publike letrae Komisionerit Shtefan Fyle drejtuar Kryeministrit të vendit. Citoj,në paragrafin e parafundit thuhet: “Unë do të doja të shprehshqetësimin për progresin e pamjaftueshëm në normalizimin esituatës politike në Shqipëri. Si Kryeministër dhe si Kryetar i partisëmë të madhe në qeveri, ju ndani me të gjithë kriteret e tjerë politikë,përgjegjësinë për t’i dhënë fund kësaj situate”. Si e vlerësoni këtëletër dhe a po shihni reflektim?

Presidenti Topi: Unë besoj që çfarë kemi konsumuar deri tani nëkëtë bisedë, është pak a shumë shqetësimi për zgjidhjen e atyremomenteve, të cilat nuk u japin mundësi institucioneve për t’uparaprirë etapave të tjera të rëndësishme të progresit demokratik.Pra, në rast se kemi një situatë të tillë, ku partitë politike kryesore jovetëm që nuk merren vesh, por janë në një etapë të konsumimit tëakuzave të ndërsjella, sigurisht që kjo sjell një shqetësim edhe tekBashkimi Evropian dhe tek i dërguari i posaçëm, tek Komisioneri


163

Fyle, i cili ka jo vetëm shqetësimin e Bashkimit Europian, por kadhe një lloj shqetësimi të karakterit personal, meqënëse është njeriuqë merret më nga afër me këtë problem. Dhe unë e konsideroj njëmesazh të natyrshëm, një mesazh që vlen për të gjithë, për të gjithëaktorët, duke filluar që nga ata që janë të përfshirë direkt në këtëproces si dhe për institucionet e tjera, edhe për Institucionin ePresidentit, ku të gjithë duhet të jenë më aktivë, duhet të jenë mëbashkëpunues, duhet të jenë në gjendje që të dallojnë cili ështëdominanti dhe rëndësia e një procesi politik dhe cilat janë gjëratsekondare. Kështu që nga kjo pikëpamje, unë e mirëkuptoj, por ngaana tjetër, është një deklaratë e Komisionerit që besoj që nuk kanevojë për komente, perifrazim.

Gazetari: Zoti President, në të gjithë këtë debat që po zhvillohet, kapasur një institucion, siç është Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, qëherë pas here ka hyrë në lojë për shkak të pozicionit që ka në raportme proceset elektorale dhe ka deklaruar që do t’i djegë fletët evotimit, përkundër debateve që bëhen ‘duhen djegur, s’duhendjegur’. Keni ju një mendim në lidhje me këtë gjë, pra, jo nëseduhen djegur ose jo, sepse sigurisht ajo është atribut i Komisionit,por çfarë roli mund të luante Komisioni Qendror i Zgjedhjeve si njëinstitucion kushtetues në këtë situatë, sipas jush?

Presidenti Topi: Nëse do të ma kishit bërë këtë pyetje parandryshimeve kushtetuese, jo vetëm do kisha mundësi më shumë përtë folur, por do të kisha dhe detyrimin për të folur. Ju e dini që pasndryshimeve kushtetuese pati një ndryshim edhe të strukturës tëKomisionit Qendror të Zgjedhjeve, ku, as në mënyrë tëdrejtpërdrejtë, as në mënyrë të tërthortë, dmth asnjë kandidaturë ePresidentit, qoftë si Institucion Presidenti, qoftë me atributin eKryetarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, sot pra Presidenti nuk kaasnjë përfaqësues. Partitë politike patën mirëkuptimin e plotë në atëkohë për të bërë ndryshimet kushtetuese, për të kufizuar kompetencatë caktuara, për të fuqizuar kompetenca të caktuara, për të zgjedhurPresidentin e ardhshëm me 71 vota, për të ndryshuar strukturën eKQZ-së, dhe sot, çdo gjë e ndërtuar në atë kohë, konsiderohetlegjitime. Askush pas miratimit të ligjit nuk ka të drejtë t’i bëjëkoment ligjit, sepse ligji është ligj, por nga ana tjetër duhet të


164

kuptohet që, të gjitha ato ndryshime kanë ardhur me një vullnet tëcaktuar politik të partive politike dhe tërë përgjegjësia nëKomisionin Qendror të Zgjedhjeve, ju duhet ta kuptoni, segjithmonë performanca, profili politik, natyrisht kanë edhepërfundime të karakterit politik.në në parametrat e ligjit.Unë nuk ibëj koment Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, nuk mund të them qënuk është në parametrat e ligjit. Gjithçka që është me ligj, është meligj, por përsa i përket pozicionimeve politike, kjo ka të bëjë mepërgjegësinë politike të partive politike të cilat ndërtuan njëstrukturë thellësisht politike. Të gjithë njerëzit që janë nëKomisionin Qendror të Zgjedhjeve janë të katapultuar nga vullnetetpolitike të partive politike.

Gazetari: Ky ishte një hap para apo një kthim prapa?

Presidenti Topi: Edhe njëherë, nëse unë do t’i përmbahem asaj çkathashë më përpara, që Presidenti kur dekreton një ligj, e dekreton mevullnetin e tij dhe nuk e komenton. Por ama i bën thirrje të gjithëveqë të zbatojnë ligjin. Ndryshe është kur bën komente në momentin endërtimit të ligjit. Çdo njeri, çdo i interesuar, çdo grup interesi ka tëdrejtë ta trajtojë, të japë opinionin e tij, por në momentin qëpërfundon, ligji është i detyruar për t’u zbatuar.

Gazetari: Zoti Presidenti, përmendët pak më parë, dekretimin ezgjedhjeve të reja lokale në 8 maj 2011, pra, në vitin e ardhshëm.Në vitin 2007, kur ishin zgjedhjet lokale, ju keni qenë pjesë enegociatave politike me atributin e Kreut të grupit parlamentar tëpartisë më të madhe në qeveri dhe e Nënkryetarit të kësaj partie,dhe data e zgjedhjeve u shty. Në këto zhvillime që po ndodhin, a mospo shkojmë në të njëjtën rrugë, që mund të shtyhen sërish zgjedhjetlokale?

Presidenti Topi: Sigurisht që nuk kam të drejtën, as të hamendësoj.Nuk mund të hamendësoj, nuk mund të bëj parashikime, aq mëshumë pesimiste. Dëshiroj t’i qëndroj pikërisht asaj date, e cila kaqenë data e fundit e kufirit ligjor, ku i jepet mundësia Presidentit përtë dekretuar zgjedhjet. Pra, data 8 maj është data e fundit, sipas tëgjitha përllogaritjeve dhe unë nuk mund të bëhem sigurisht njeriu që


165

merr karakteristikat e ‘Kasandrës’, përkundrazi dëshiroj t’i inkurajojtë gjithë aktorët politikë që zgjedhjet jo vetëm të zhvillohen në kohë,por të zhvillohen sipas të gjitha kushteve, të jenë korrekte, të jenë tëlira, të jenë të ndershme, të jenë të pranueshme dhe të mos vijnë sinjë moment kontestimi që do ta çonte prapë situatën politike në këtoparametra.

Gazetari: Por në fakt, a jemi në kohë për t’i bërë zgjedhjet në kohë?

Presidenti Topi: Unë mendoj që ende, ndonëse koha po kalon meshpejtësi, dhe asnjëherë dita që kalon nuk të jep shanse në rast senuk veprohet, por ende jemi prapë në limite për të bërë të gjithamodifikimet e nevojshme sipas vullnetit të partive politike.

Gazetari: Zoti President, meqë përmendëm 8 majin, Kryeministri ivendit ka akuzuar opozitën se ka lobuar për të shtyrë procesin eliberalizimit të vizave përtej kësaj date. Jeni ju në dijeni?

Presidenti Topi: Sikurse jeni ju në dijeni për deklaratat që janëpublike.

Gazetari: Për lobimin?

Presidenti Topi: Jo, në mënyrë absolute, unë s’jam në dijeni. Nukjam në dijeni dhe nuk mund të bëhem interpret apo sikurse thashëpak më parë, të perifrazoj thëniet e cilitdo individ, personazhi politikapo një njeriu të rëndësishëm të një institucioni. Është e drejta e tijtë shprehet dhe çdo pyetje mund t’i adresohet atij për të argumentuaratë që ka thënë.

Gazetari: Zoti President, në situatën në të cilën ndodhet vendi, ngatë gjitha pikëmpamjet, ju, me atributet e Kreut të shtetit, ku shikoniqë ka më shumë probleme vendi për t’i zgjidhur në mënyrëemergjente, përveç problematikës politike për të cilën po flasim?

Presidenti Topi: Unë mendoj që politika është dominanti i jetësinstitucionale, sepse vetë politika sjell, për mirë ose për keq,funksionimin edhe të institucioneve të tjera. Unë mund t’ua


166

argumentoj pikërisht me sistemin e drejtësisë. Ju jeni tëndërgjegjshëm, jeni dëshmitarë të mjaft nevojave që ka sistemi idrejtësisë për të operuar mbi bazën e ligjeve, të cilatdomosdoshmërisht kërkojnë një votim të cilësuar edhe aty kupolitika nuk funksionon mirë, sigurisht nuk vjen dhe miratimligjesh, dhe kur s’ka miratim ligjesh, ka vakuume ligjore apoinstitucionale, dhe ku ka vakuume, natyrisht edhe cilësia eshërbimeve në këto institucione lë për të dëshiruar. Pra, një politikëkonstruktive sjell patjetër dhe një funksionim më të mirë tëinstitucioneve, qofshin këto edhe institucione të pavarura.

Gazetari: Meqë natyrshëm hymë në këtë pjesë, ju, si Kreu jo vetëm iPresidencës, pra jo vetëm si Kreu i Shtetit, por edhe si Kreu i njëpushteti shumë të rëndësishëm siç është drejtësia, herë pas here kenidhënë mesazhe gjatë mbledhjeve të Këshillit të Lartë të Drejtësië,por dhe në takime të tjera, por në fakt, mund të jeni më konkretë përtë na identifikuar kush janë problemet më të mëdha që ka sot sistemidhe ky pushtet?

Presidenti Topi: Natyrisht që do na duhej një emision ekskluziv përdrejtësinë.

Gazetari: Sigurisht.

Presidenti Topi: Sepse edhe gjërat e trajtuara në pak çaste,detyrimisht të çon në trajtime sipërfaqësore duke lënë shumë gjërapa përmendur. Por, unë mendoj që institucionet e drejtësisë kanënevojë patjetër që të kenë një legjislacion, i cili do t’i garantojë atyrejo vetëm lirinë e ushtrimit të profesionit, por edhe të gjitha detyrimetqë ato kanë para Kushtetutës, ligjit, qytetarit. Kjo duket si njëterminologji e përgjithshme, por kam parasysh këtu organizimin eKonferencës Gjyqësore, e cila vjen pastaj, jo vetëm si detyrim iKushtetutës dhe i ligjit, por ka një ndikim të drejtpërdrejtë në rolin eKëshillit të Lartë të Drejtësië, i cili për hir të kalimit të afateve, tëmandateve të disa anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, e sjellkëtë institucion në vështirësi reale. Mora vetëm një shembull për tëthënë se sa e rëndësishme është politika, sa i rëndësishëm është aivotim i cilësuar, i parashikuar nga Kushtetuta. Kjo ka bërë që


167

gjyqtarët të organizohen, sikurse ju jeni në dijeni, për të mbyllurdisa vakuume, të cilat normalisht funksionojnë me Kushtetutë dheme ligj.

Gazetari: Duke i lidhur me 8 nëntorin?Presidenti Topi: Po, datë interesante është, por uroj që pavarësishtnga data, të ketë një funksionim më demokratik dhe të mbyllë njëvakuum, i cili është shumë i dëmshëm për sistemin e drejtësisë.

Gazetari: Ju i përmbaheni deklaratës që keni bërë më parë qëKonferenca Gjyqësore nuk duhet mbledhur pa u bërë ligji apo epranoni që duhet të mblidhet dhe të miratojë kandidatura përKëshillin e Lartë të Drejtësisë?

Presidenti Topi: Edhe njëherë, nuk do ta bëj kurrë atë gabim që, nëkëtë pozicion, ku dekretoj ligje, të them që bie ndesh me ligjin qërregullon, aq më shumë një ligj, i cili ka kaluar edhe nga GjykataKushtetuese. Përgjithësisht, sepse nuk dëshiroj të jem kategorik përtë thënë totalisht, i qëndroj të gjitha deklaratave të bëra në funksiontë këtij momenti. Por paralelisht, pa dashur që të ndryshoj pozicion,do t’ju jap një argument nga bota e mjekësisë. Normalisht, organet etrupit funksionojnë mbi bazën e parimeve dhe funksionevefiziologjike. Ju e keni dëgjuar ndonjëherë kur një organizëm, kurndonjë organ i rëndësishëm nuk funksionon si duhet, ndodh ajo qëquhet kompensimi i funksionit? Pra, një zemër që punon shumë, qënuk përballon, hipertrofizohet, pra zmadhohet. Ky quhet kompensimfizio-patologjik i një organi. Kjo po ndodh edhe në këtë situatë, kurpolitika, institucionet nuk po e mbyllin me ligj. Është vetë sistemi idrejtësisë, janë vetë gjyqtarët të cilët po ndërhyjnë me njëmekanizëm kompensator për të bërë të mundur që të mbyllin njëboshllëk, i cili është shumë i dëmshëm, në radhë të parë përinstitucionin e drejtësisë dhe për vetë gjyqtarët. Në rast se KLD-januk funksionon me kapacitet të plotë, pastaj do të krijohen problemetë jashtëzakonshme, që lidhen qoftë me emërimin, qoftë edhe mepenalitetet ndaj gjyqtarëve, qoftë me kontrollin e sistemit tëdrejtësisë, qoftë me ndërtimin e akteve rregullatore dhe në fund fare,me fizionominë e vetë sistemit të drejtësisë. Kështu që nga kjopikëpamje, në rast se nuk ndodh, ne nuk duhet të themi: ‘Shiko, nuk


168

duhet të ndodhë sepse ligji e parashikon këtu-këtu!’. Por në rast sepranohet nga të gjithë një lloj fryme, sikurse me sa duket ështëpranuar, e mënyrës së riorganizimit, e në çdo rrethanë, për të ruajturpozicionin kushtetues e ligjor të Presidentit, do jetë vetë Këshilli iLartë i Drejtësisë, që punon në mënyrë kolegjiale dhe mevendimmarrje ekskluzive, ai që do të gjykojë nëse ky proces ka qenëi rregullt apo jo. Dhe këtë nuk mund ta thotë Presidenti sot, sepseunë atje, pavarësisht se jam Kryetar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë,kam një votë. Kështu që i takon Këshillit të Lartë të Drejtësisë, nëditën që do të mblidhet për të gjykuar për legjitimitetin e emërimevedhe do të pres atë ditë kur të vijë ky moment.

Gazetari: Pra, ju po thoni që, ky është pra nga ato raste kur ligjetfiziologjike mund të përshtaten në funksionimin e trupit të shtetit?

Presidenti Topi: Unë në mënyrë absolute do të them gjithmonë që iqëndroj Kushtetutës, ligjit. Pra, ajo deklaratë që është dhënë mëherët, ajo po jepet edhe sot. Fakti që gjyqtarët po organizohen për tabërë të mundur një kompensim të tillë, i jep të drejtën Këshillit tëLartë të Drejtësisë, në momentin e duhur, të mblidhet për të thënënëse ky proces ishte legjitim ose jo.

Gazetari: Pra, nëse Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me shumicë votash,e pranon, atëherë?

Presidenti Topi: Natyrisht që nuk mund të bëjmë asnjë llojparashikimi sot, asnjë lloj paralajmërimi, pasi i takon pikërisht atijmomenti për ta thënë.

Gazetari: Zoti President, duke qëndruar tek institucionet që kanë tëbëjnë me vendimmarrjen në Këshillin e Lartë të Drejtësisë,Konferencën Gjyqësore e kështu me radhë. Në Këshillin e Lartë tëDrejtësisë ka një problematikë të tillë: Pesë anëtarëve të tij u kapërfunduar mandati, midis të cilëve Edmond Islamajt, BesimTrezhnjevës, Admir Thanzës, Armando Subashit e Altina Xhoxhajt.Njëri është kandidat për në Gjykatën e Lartë, njëri sot është deputeti Partisë Socialiste.


169

Presidenti Topi: Njëri është anëtar i Gjykatës Kushtetuese, AdmirThanza.

Gazetari: Përtej kësaj, janë dy anëtarë të tjerë, zoti Artan Gjermenie Hysni Demiraj, të cilëve në mos gaboj në muajin dhjetor u mbaronmandati. Pothuajse gjysmës së anëtarëve të këtij Këshilli u kambaruar afati. A e ka penguar kjo funksionimin normal të këtijinstitucioni dhe nëse deri në datën 7 dhjetor, kur u përfundonmandati i dy anëtarëve të tjerë, për t’u bërë shtatë mungesa, si do tëfunksionojë ai?

Presidenti Topi: Unë them se Këshilli i Lartë i Drejtësisë,pavarësisht nga problemet që ne sapo i shprehëm, ka funksionuar nëmënyrë normale dhe korrekte, sepse ligji “Për organizimin dhefunksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë” parashikon që derinë zëvendësimin e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, tëgjitha funksionet janë parashikuar për të vazhduar. Kjo do të thotëse ai institucion i ka zhvilluar të gjitha mbledhjet dhe i ka shlyer tëgjitha detyrimet e veta në mënyrë korrekte. Sikurse thamë, nuk ështënormale që gjërat që janë të parashikuara me ligj, edhe për afatetkohore, patjetër që duhet të zbatohen. Unë uroj që ky handikap ikrijuar të rregullohet sa më shpejt, në mënyrë që të gjithë anëtarët eKëshillit të Lartë të Drejtësisë, të jenë me mandatet që kanë të gjithainstitucionet; kështu që unë shpresoj shumë që rregullimi ifunksionit, edhe duke pasur parasysh të drejtën për të qenë në afatete tyre kohore, do të zgjidhet shumë shpejt.

Gazetari: Zoti President, nisur nga kjo problematikë e krijuar nëKëshillin e Lartë të Drejtësisë, çfarë mësimi del për ligjvënësit dhepër klasën politike, për institucionet që kanë në dorë të mos i çojnësituatat deri në këtë pikë, në mënyrë që shteti të funksionojënormalisht, pavarësisht luftës normale politike ose jo në vend?

Presidenti Topi: Është ajo që thamë qysh në fillim të intervistës, qëduhet një lloj konstruktiviteti në marrëdhëniet; aty ku ne kemi tëbëjmë me gjërat substanciale të shtetit...

Gazetari: Një prej të cilave është, sigurisht, Këshilli i Lartë i


170

Drejtësisë.

Presidenti: Patjetër, që forcat politike duhet të gjejnëbashkëpunimin; pra, beteja politike, beteja për pushtetin politikduhet konsideruar njëra anë, ndërsa beteja për të ndërtuar shtetin metë gjithë elementet e tij dhe për ta mbajtur shtetin në parametrashumë seriozë nuk duhet të kushtëzohet nga beteja për pushtetinpolitik. Ky është mesazhi im. Është shumë e rëndësishme tëkuptohet gjithmonë se në demokraci parashihet nevoja dhe mënyra errotacionit politik kudo, por shteti është shtet. Nuk duhet qërrotacioni politik të kthehet qëllim në vetvete, por duhet që çdopushtet politik, pavarësisht nga ngjyra, të kontribuojë që shteti tëjetë serioz, të mos jetë i cënuar nga emocionet politike, sepse shtetiështë i të gjithëve, si i atij që merret me politikë, si i atij që ka fobinga politika, si i atij që është indiferent, si i atij që është aktiv dhe sii atij që është në media; pra, shteti është i të gjithëve, pasi të gjithëkemi nevojë për shtet. Sa më i fortë të jetë shteti, aq më i fortë ështënë funksion të qytetarëve; edhe imazhi ynë tek ato shtete me të cilatkërkojmë të ndërtojmë marrëdhënie dhe të jemi pjesë e tyre, duhet tëjetë më i mirë.

Gazetari: Ka një problematikë në emërime dhe mungesa tëgjyqtarëve edhe në Gjykatën e Lartë. Është emëruar BashkimDedja...

Presidenti: E keni fjalën për Gjykatën Kushtetuese?

Gazetari: Më falni, se e ngatërrova! Janë emëruar disa gjyqtarë,por ka akoma disa vende vakante, një pjesë e të cilëve është nëproces. Zonja Beçaj, Kryetarja e kësaj Gjykate, ka tërhequrvëmendjen me rastin e emërimit të njërit prej anëtarëve të Gjykatës,zoti Bici, për kohën e dekretimit dhe kohën e emërimit të gjyqtarëve.A keni problem edhe ju në llogaritjen e kohës?

Presidenti Topi: Absolutisht, jo.

Gazetari: Në fakt, ku qëndron problemi në Gjykatën e Lartë?


171

Presidenti Topi: Unë po ju them diçka që e kam thënë edhe kohëpërpara: Për Presidentin e Republikës është shumë e thjeshtë mbibazën e një procesi që është realizuar ku listat e gjyqtarëve qëplotësojnë kriteret ligjore presupozojnë lista me nga 30-40 vetë; pra,nuk është problemi i emërimit në funksion të kohës, por ka qenë njëklimë e tillë politike ku më është dashur, sidomos për GjykatënKushtetuese që të gjendet një ekuilibër që vetë partitë politike që dotë jenë në Kuvend për t’i miratuar, të kishin një konsensus për sa upërket figurave, të cilat do të jenë sot në Gjykatën Kushtetuese. Meqenë se klima politike nuk e ofroi këtë mundësi, për këtë kanë dijeniedhe partnerët tanë ndërkombëtarë; pra, vonesa prej dy-tre muajshqë imponoi edhe paraqitjen disi me vonesë të disa kandidaturave tëGjykatës Kushtetuese, lidhet pikërisht me klimën politike.

Gazetari: S’po flisnim për Gjykatën e Lartë...

Presidenti Topi: Ju më thatë për Gjykatën Kushtetuese. PërGjykatën e Lartë ka pasur...

Gazetari: Nëse do të fillonin procedurat më shpejt, do të bëheshinemërimet më shpejt?

Presidenti Topi: Ka ardhur një proces natyral; edhe Kuvendi kapasur kohën e vet, sepse një pjesë e kandidaturave është miratuar,por një pjesë është rrëzuar dhe kjo e ka e ka futur në një vonesë qënuk lidhet me moszbatimin e funksioneve nga njëri institucion teknjë tjetër. Ka qenë brenda parametrave ligjorë dhe sot janë të gjithatë evaduara nga Institucioni i Presidentit, janë në Kuvend dhepresim rezultatin që do të vijë prej tij.

Gazetari: Zoti President, janë rrëzuar disa kandidaturave për nëGjykatën e Lartë dhe në atë Kushtetuese, ndërkohë që edhe ngadiskutimi që u është bërë nëpër komisione kandidaturave, duketsikur do të ketë prapë të tjera kandidatura që do të rrëzohen. Psendodh kjo gjë?

Presidenti Topi: E kam thënë edhe para dy ditësh se nuk dëshiroj tëbëj asnjë koment që konsiderohet eksluzivitet i punës së Kuvendit;


172

nuk kam bërë dhe nuk dëshiroj të bëj asnjë koment. Është e drejta eInstitucionit të Kuvendit për të gjykuar mbi kandidaturat që vijnë,sepse e tillë është marrëdhënia kushtetuese midis Institucionit tëPresidentit dhe Kuvendit. Presidenti i Republikës propozon,Kuvendi verifikon dhe nëse voton apo jo, është çështje që ka të bëjëme të dhe jo me Presidentin, sigurisht.

Gazetari:Nuk ka ndonjë problem mes jush si Institucion iPresidentit dhe shumicës, në këtë rast?

Presidenti Topi: Ju mund të tentoni të ribëni pyetje, por unë iqëndroj pozicionit tim: nuk dëshiroj të bëj asnjë koment. Unë i kamzbatuar të gjitha të drejtat dhe detyrimet e mia kushtetuese për t’iakaluar Kuvendit dhe hetimin mbi këto kandidatura e bën aiInstitucion, sepse i takon atij. Kur të keni mundësinë për ta pyetur,mund ta pyesni Kuvendin, por unë kam thënë se nuk dëshiroj të bëjasnjë koment.

Gazetari: Nuk dëshironi të bëni komente nëse ka probleme midisInstitucionit të Presidentit dhe shumicës në këto rrëzime tëkandidaturave?!

Presidenti Topi: Përderisa ka një zbatim sipas Kushtetutës sëRepublikës të propozimit dhe përderisa ekzistojnë të dyja opsionettë kalimit apo të rrëzimit, do të thotë se është një e drejtëkushtetuese e Kuvendit.

Gazetari: Në analizën tuaj, rrëzimi ka qenë i motivuar politikishtapo teknikisht?

Presidenti Topi: Zoti Peza, ju e dini shumë mirë se unë kamaftësinë për ta mbajtur edhe pesë orë emisionin edhe në këtëargument që thoni ju, por pozicioni im i Presidentit, është njëpozicion shumë parimor që nuk dëshiron të bëjë komente mbi këtëcështje. Është e drejtë e tyre dhe kanë të drejtë ta ushtrojnë atë.

Gazetari: Dakord! Ju e keni bërë me transparencë këtë gjë?


173

Presidenti Topi: Ju e dini, se pavarësisht se kjo dhomë ështëimprovizuar si studio televizive, pikërisht këtu janë bërë takime mepërfaqësuesit më me zë të drejtësisë, të Shoqatës së Avokatëve,Shoqatës së Gjyqtarëve, prokurorëve, EURALIUS-it, OPDAT-it qëmonitorojnë. Besoj se ka qenë në transparencë të plotë; madje, kapasur edhe një komunikim me mediat. Fillimisht, përjashtohen tëgjithë ata që nuk plotësojnë parametrat e ligjit; pastaj futen nëdiskutime analitike nëse këta gjyqtarë meritojnë të jenë tëkualifikuar në një gjykatë tjetër? Presidentit i jepet një produkt, njëlistë që mund të jetë me 30-40 vetë, të cilët konsiderohen se kanëfituar të drejtën e kualifikimit për të shkuar në këto gjykata. Këtupastaj futet e drejta kushtetuese e Presidentit të Republikës.

Gazetari: Dakord!

Presidenti Topi: Kjo nuk ka pse të ndahet me askënd. Presidentipropozon, Kuvendi miraton ose rrëzon.Gazetari: Ish-kolegu juaj, që ju ka zëvendësuar në të dyja postetpartiake, Astrit Patozi, Kryetari aktual i Grupit Parlamentar tëPartisë Demokratike dhe Nënkryetar i kësaj partie, në një emisiontimin, pak javë më parë, deklaroi se nga ana e Institucionit tëPresidentit ka pasur mungesë transparence këtë vit për vendetvakante në gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën e Lartë, sepse sipastij, nuk janë publikuar listat e aplikantëve për vendet vakante,ndërkohë që në vitet e tjera janë bërë publike në internet.

Presidenti Topi: Problemi është i tillë: Nëse unë e bëj një procesmë transparent nga pikëpamja metodologjike, e bëj jo se më detyronKushtetuta, sepse në Kushtetutë thuhet në mënyrë të qartë: Është edrejtë ekskluzive e Presidentit të Republikës për të emëruar anëtarëte Gjykatës së Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese. Fakti që në këtëdhomë, në këtë tavolinë kanë qenë të gjithë pjesëmarrës në praninë emediave, unë besoj se kjo është një transparencë që vjen falë edheteknologjisë televizive. Ju i keni në kujtesën tuaj dhe mund tademonstroni që ky proces ka qenë shumë transparent.

Gazetari: Domethënë, mosbërja publike në internet është thjesht njëçështje teknike dhe jo për shkak të transparencës?


174

Presidenti Topi: Besoj se ju duhet të futeni në elementet thelbësorëtë procesit.

Gazetari: Dakord! Me qenë se ju përmendët Kushtetutën dhedetyrimin tuaj kushtetues lidhur me vendimmarrjet që keni siPresident i Kushtetutës, shumica para këtij sezoni politik ka bërë njëakuzë se keni shkelur Kushtetutën për mosdekretimin e Kryetarit tëGjykatës Kushtetuese. Menjëherë ka dhënë përgjigje Këshilltari juajJuridik, Spiro Peçi; por gjithsesi, nuk keni dhënë ju një shpjegim. Aka pasur në fakt, shkelje kushtetuese, pasi shpjegimi i zoti Peçi kaqenë: Duhesh plotësuar një herë Gjykata me anëtarë dhe pastaj tëzgjidhej dhe të dekretohej Kryetari; ndërkohë, që është dekretuarKryetari dhe Gjykata nuk është plotësuar me anëtarë?

Presidenti Topi: E drejtë pyetja juaj, por ju mendoni se KëshilltariJuridik i Presidentit mund të flasë pa dijeninë e Presidentit?! Së pari,është një Këshilltar Politik, është një jurist i njohur, ish-Ministër iDrejtësisë, një zë elitar në fushën e jurisprudencës, si dhe një ish-parlamentar; kështu që gjithçka që thuhet nga Këshilltari juridik iPresidentit të Republikës është zëri i Presidentit. Ai me të drejtë kabërë një shpjegim profesional. Ju do të thoni: Pse Kryetari i ri iGjykatës Kushtetuese u zgjodh, pa u plotësuar trupa? Së pari, mundt’ju them se u zgjodh pasi ishte propozuar grupi i ri i anëtarëve tëardhshëm, të mundshëm, të Gjykatës Kushtetuese; çka në vullnetin ePresidentit do të thotë që nga të gjithë këta njerëz që janë emëruarnga Presidenti dhe ata që janë aktualë, Presidenti ka të drejtë të bëjëzgjedhje. Duke marrë në konsideratë që ky proces po zgjatej dhevazhdon të jetë ende në proces, ku ende nuk dihet nëse këtakandidatë do të fitojnë ose jo, atëherë unë gjeta mirëkuptimin mezotin Dedja, sepse duhet që patjetër të kesh pozicionin për tadrejtuar Gjykatën. Pas një bisede, natyrisht, me disa seanca, unëgjeta gatishmërinë e zotit Dedja, i cili kishte marrë një miratim ngaKuvendi; pra, ishte një figurë e miratuar si anëtar i GjykatësKushtetuese, një figurë e re, mjaft cilësore në fushën e drejtësisë,për të marrë drejtimin për tre vjet, sipas Kushtetutës, si Kryetar iGjykatës Kushtetuese. Besoj se jemi absolutisht në një terren normaldhe unë shpresoj se me miratimin e pjesës tjetër të kandidaturave,Gjykata Kushtetuese do të futet në funksion të plotë. Kjo do të thotë


175

se në gjithçka që është thënë, edhe në atë që unë po them sot, kaqenë gjithçka sipas parametrave kushtetues. Sot kemi Kryetarin e ritë Gjykatës Kushtetuese; ky është një çast i tejkaluar nëproblematikën e vet. Gjykata Kushtetuese, edhe pse ka nevojë tërinovohet, funksionon sipas të gjitha të drejtave kushtetuese që çdoanëtar, edhe pse e ka kaluar kohën, qëndron në detyrë dhe ushtron tëgjitha drejtat e veta të plota, deri në zëvendësimin e tij nga anëtari iri. Jemi në normalitet me këtë gjykatë.

Gazetari: Duket se ky çast është i tejkaluar ky çast, po të kemiparasysh se vetë udhëheqësi i shumicës, Kryeministri Sali Berisha epriti në Zyrën e tij Kryetarin e ri të Gjykatës Kushtetuese. Pyetjaështë: Ju jepni garanci se ai është personi i duhur në vendin e duhurpër shkak të specifikave që ka kjo Gjykatë?

Presidenti Topi: Unë mendoj se kam qenë në gjendje shumë tëmirë qoftë institucionale, qoftë morale e psikologjike kur kamemëruar zotin Dedja. Kam besim të plotë tek ai; është njeri mepërgatitje profesionale dhe me integritet moral, që do të dijë tëzhvillojë shumë mirë kompetencat e veta kushtetuese dheinstitucionale.

Gazetari: Falemnderit, zoti President! Kisha edhe një pyetje: Nëndryshimin e “Rregullores së Kuvendit” për votimin e dekreteve;nga votimi i mbyllur u bë me votim të hapur,me një kohë shqyrtimideri në tetë javë. Pas kësaj ju keni dhënë një reagim ku keni thënë seedhe ju do të kërkoni më shumë kohë për proceset.

Presidenti Topi: Duhet të jeni korrekt kur t’iu referohenishprehjeve të mia!

Gazetari: Ishte perifrazim, në fakt.

Presidenti Topi: Perifrazimi duhet të jetë korrekt, ndryshe pastajsjell keqkuptime dhe bëhet objekt i një debati tjetër politik. Unë kamthënë: Institucionet kanë të drejtën e tyre të ushtrojnë kompetencat etyre ligjore mbi bazën e akteve rregullative. Për deri sa është rriturrigoroziteti në kontrollin e kandidaturave, kjo imponon që edhe


176

Presidenti, në mënyrë të qetë e normale të rrisë rigorozitetin nërealizimin e të gjitha kompetencave që janë kushtetuese e ligjore;besoj se kjo është normale në administratë. Nuk janë të njëjtatrregulla që janë sot me ato që kanë qenë më parë. Tentohet gjithnjëtë perfeksionohet, të maturohet një procedurë administrative; besojse i shoh vetëm pjesën pozitive këtij elementi.

Gazetari: Falemnderit, zoti President! Në mbyllje të intervistës,nëse dëshironi apo nëse keni ndonjë mesazh për klasën politike,duke qenë se pjesa më e madhe e kësaj bisede ishte fokusuar mbishqetësimet konkrete, reale të politikës korente të vendit?

Presidenti Topi: UNË mesazhet i konsumova gjatë bisedës. Nukdëshiroj të jem në rolin e atij që jep leksione për të tjerët, sepse klasapolitike ka pjekurinë e vet, pavarësisht se kjo klasë politike ka diturtë ndërtojë edhe ligje, ka ditur të realizojë edhe institucione. Apeliim është ai që ka qenë gjithmonë: Duhet të ketë edhe debat, porduhet të ketë edhe bashkëpunim dhe konstruktivitet për të ndikuar samë shumë në forcimin e shtetit. Forcimi i shtetit është forcimi iimazhit, është gjithçka që dëshiron qytetari sot. Mesazhi im është:Bashkëpunim në funksion të politikave për qytetarin. Sa më largdebateve shterpë, sa më larg interesave që, përgjithësisht,konsiderohen egoiste dhe sa më shumë në shërbim të qytetarit. Kyështë mesazhi që vjen edhe një herë nga unë sot.

Gazetari: Falemnderit, zoti President! Falemnderit dhe ju, tënderuar teleshikues!


177

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “JETA NË KOSOVË” TË GAZETARES JETA

XHARRA NË RADIO TELEVIZIONIN E KOSOVËS.

28 tetor 2010

Gazetarja Jeta Xharra: Shikues të nderuar më 22 tetor, ditën epremte erdha nga Prishtina në Tiranë, ditën kur janë hapur të dygaleritë e tunelit. Zoti President, ishte kënaqësi kjo ana juaj. Nejemi mirë, po ju, shumë mirë?

Presidenti Topi: Kënaqësia që të jep rruga është kënaqësi besoj përçdo shqiptar. Ajo rrugë në kuptimin e vërtetë të fjalës ka thyerizolimin shekullor midis viseve shqiptare. Ajo rrugë përbën ndoshtaelementin më të dëshiruar nga të gjithë ne, sepse e sjell Prishtinënmë afër Tiranës, Tiranën më afër Prishtinës dhe besoj se është jovetëm komoditet, por është një çlirim i madh psikologjik. Kemi çarëmalet. Kemi sjellë shumë afër metropoleve të gjithë njerëzit e atyreviseve, të cilët përgjithësisht janë ndjerë të izoluar. Dhe besoj seështë jo vetëm komoditeti sikurse e thashë, por është mundësia emadhe e komunikimit qoftë për njerëzit, qoftë për turizmin, qoftëpër biznesin, qoftë për institucionet dhe unë e ndiej fare mirë atëkënaqësi që keni ndjerë dhe ju, sepse këtë kënaqësi e kam ndier unëpërpara. Më është shfaqur Kukësi, që dikur shfaqej pas shumë kohekur niseshe nga Tirana dhe tani të shfaqet menjëherë, saqë të duket epabesueshme në momentet e para. Kështu që, më vjen mirë që jukeni ardhur nëpërmjet kësaj rruge, më vjen shumë mirë që jeni këtusë bashku me mua sot, sikurse e kërkuat ju, në një komunikim tërelaksuar, për të gjitha ato çështje që unë kam shumë dëshirë t’idiskutoj me ju.

Gazetarja: Faleminderit që na keni pritur! Ne ndihemi të relaksuarsi njerëz, miq të relaksuar, duhet folur ndoshta për gjëra që janëedhe më të vështira. Kjo rrugë shumë e dashur, e dëshiruar dhe emirëpritur prej të gjithëve, por edhe për kushtuar, ka kushtuar. Ekeni filluar me plan 700 milion, tani ka shkuar 1.1 miliardëpërafërsisht. Çka mund të mësojmë ne, sepse sapo e kemi filluar


178

anën tonë dhe ne kemi shumën 700 milion që e ka ndarë shteti iKosovës mirëpo juve në fund, ju ka bërë dyfish. A duhet tëpërgatitemi edhe ne për t’i ndarë dyfish paratë?

Presidenti Topi: Së pari duhet të ndajmë që Presidenti nuk flet aspër preventiva, as për situacione.

Gazetarja: E kuptojmë këtë.

Presidenti Topi: Shteti funksionon me të gjitha institucionet e veta,Presidenti flet për filozofinë që ka kjo rrugë, flet për atë “handicap”që ne kemi pasur gjithmonë në të kaluarën, për nevojën e një rrugeqë lidh Prishtinën me Tiranën dhe mund t’ju them që gjithmonë kanevojë për t’i bërë gjërat ashtu siç duhet, por sikurse thashë, unë nukkam shansin që të futem në ato përgjithësi që kanë të gjithainstitucionet e tjera, vetëm dëshiroj të di dhe dëshiroj që ajo rrugë, ecila do të vazhdojë në të gjitha viset e Kosovës, të bëhet sa mëshpejt. E kemi thënë që filozofia e rrugës nuk është e tillë që t’ishërbejë vetëm banorëve të Shqipërisë apo banorëve të Kosovës, porta fusë tërë këtë aks në shërbim edhe të qytetarëve të Evropës, sepsekjo do të ishte patjetër një mundësi komunikimi.

Gazetarja: Kur reflektoni pas disa viteve që ka filluar të bëhet kjorrugë, tani që reflektoni afatgjatë a mendoni që ia ka vlejtur barraqeranë të paguhet dyfish. Edhe dyfish që është paguar edhe nëseështë dëmtuar buxheti dyfish, a ia ka vlejtur barra qeranë?

Presidenti Topi: Unë ju them edhe një herë që nuk futem nëelementet anwsore të kësaj rruge, por mund të them që kjo rrugëkonsiderohet një arritje e jashtëzakonshme, e kemi ëndërruar mekohë. Kam qenë një nga ata zëra që, kur merresha me politikë, ekam kërkuar të ndërtohet kjo rrugë. Kam qenë nga ata zëra që kamkërkuar ndërtimin e kësaj rruge dhe jam i lumtur sot që e shikoj tërealizuarGazetarja: Atëherë le të kushtojë sa të kushtojë, vetëm të bëhetmirë?

Presidenti Topi: Problemi është që rruga në kuptimin e vet


179

filozofik dhe në kuptimin substancial të saj, nwnkupton nevojën dhedomosdoshmërinë për ta realizuar, pjesa tjetër kuptohet që duhet tëjetë brenda të gjithë parametrave të ligjit.

Gazetarja: Për ne shqiptarët është psikologjikisht një ëndërrim imadh që e kemi tashmë këtë rrugë për aq kohë. Të flasim përbenefitet ekonomike që ka sjellë apo që prisni të sjellë kjo rrugë përShqipërinë edhe Kosovën. Cilat janë ato sipas jush?

Presidenti Topi: Së pari, e thashë që nuk ka zhvillim pakomunikim, e dyta të jep mundësinë që të zhvillosh të gjithabizneset dhe biznesi është duke filluar me politikën. Biznesi ështëduke vazhduar me ekonominë, biznesi është duke çliruar çdo llojmundësie që ka njeriu për të komunikuar për gjërat më të thjeshta,në gjërat më komplekse. Duke u hapur kjo rrugw, unë besoj sekontakti me portin e Durrësit është kontakti i parë, me portin eShëngjinit dhe me portet e tjera në Shqipëri për të pasur të gjithamundësitë për të komunikuar me Evropën nëpërmjet detit. Mundësiae dytë e madhe është për ta shfrytëzuar për qëllime turistike dhe ju edini fare mirë që nga Kosova kanë ardhur gjatë viteve të fundit meqindra mijëra turistë dhe besoj që deti është për të gjithë shqiptarëtsot. Mundësia e tretë më e madhe sot është që duke ardhurnëpërmjet rrugës, të zhvillohen njohje të reja dhe të mos themi që poshkojmë nga Kosova në Shqipëri, por të themi nga Prishtina nëTiranë dhe anasjelltas nga Tirana në Prishtinë.

Gazetarja: E vërtetë, e përmendët që ne vazhdimisht po vimë çdoverë dhe unë po vij pa u tatuar deri në Durrës dhe më tej, por psepatatet tona s’po munden të vijnë pa tatim në Shqipëri. Pse s’pomundemi të sjellim edhe patatet pa tatim?

Presidenti Topi: Unë jam i informuar edhe për këtë dhe ka paturnjë preokupim edhe nga institucionet e Shqipërisë për ta kontrolluarkëtë situatë dhe besoj se të gjitha ato pengesa që mund tëkonsiderohen artificial, uroj që të mos jenë!

Gazetarja: Momentalisht janë…


180

Presidenti Topi: Por edhe nëse janë, besoj se ato pengesa qëkonsiderohen të karakterit sekondar, artificial, do të zgjidhen sa mëshpejt dhe jam i bindur se do zgjidhen.

Gazetarja: Disa thonë patatet e Serbisë po vijnë nga Greqia patatim, ndërsa ato të Kosovës po tatohen dyfish.

Presidenti Topi: Unë nuk dëshiroj ta besoj, por edhe nëse ka ndonjëelement të së vërtetës, shpresoj që kjo çështje të zgjidhet sa mëshpejt.

Gazetarja: Kjo ishte sa i përket aspektit ekonomik, por flasim edhepër dy aspekte të tjera që më interesojnë, në radhë të parë mëintereson: Kosova momentalisht duke përdorur, megjithëse ju nukmerrni me teknikalitete, megjithatë, filozofia që Kosova po përdorprefiksin e Sllovenisë, prefiksin e Monakos të telefonit dhe prefiksine Serbisë. A nuk është e mundur që të përdoret dhe prefiksi i hyrjes iTiranës?

Presidenti Topi: Unë besoj që zhvillimi nuk vjen në mënyrë shumërevolucionare, do të thoja. Zhvillimi në vendet tona ka ardhurnëpërmjet një karakteri evolucionar. Pra, gjërat nuk kanë ardhurbrenda një dite. Unë jam i bindur që ky lloj komunikimi do të vijëduke u përmirësuar, sepse teknologjia bën të vetën, por qëgjithmonë është në funksion të kohës.

Gazetarja: A mendoni se është politikisht jo korrekte të kërkojmëpërdorimin e shifrës +355 të Shqipërisë në vend që të përdorim trishifra, të tre shteteve me të cilët kemi shumë më pak të përbashkëta?

Presidenti Topi: Unë besoj që është çështje e koordinimit, po nëfunksion të kohës, sepse gjërat nuk realizohen menjëherë. Erëndësishme është që ekziston një komunikim, një vullnet i mirë.Besoj se e njëjta gjë është për sa i përket edhe energjisë. Ka pasurnjë komunikim shumë të mirë të institucioneve përkatëse që merrenme energjinë. Ka një projekt të madh për sa i përket linjës sëtransmetimit. Ende Kosova nuk është në këtë linjë transmetimi, pordo të jetë patjetër shumë shpejt dhe alternimi i burimeve të energjisë


181

ka qenë një ndër dëshirat dhe kërkesat e institucioneve për të bërëkompensimin dhe alternimin e energjisë, dikush hidro, dikush termodhe jam i bindur që e ardhmja do i takojë patjetër një bashkëpunimishumë të ngushtë.

Gazetarja: Më vjen mirë që flisni për këto projekte, pormomentalisht shqiptarët dhe ata nga Kosova dhe ata nga Shqipëriajanë të vetmit në Ballkan që në shekullin e XXI ende kanë reduktimetë rrymës.

Presidenti Topi: Ne e kemi hasur këtë dhe vazhdojmë ta hasim dhedo e konsiderojmë këtë si një impas që vjen nga pamundësia epërdorimit të teknologjisë ...

Gazetarja: Kur? A ka më shumë fjalë se punë në këtë aspekt?Presidenti Topi: Jo, unë mendoj që ka më shumë progres, se safjalë.

Gazetarja: Për shembull?

Presidenti Topi: Ka progres, sepse situata me energjinë sot nukështë ajo që ka qenë përpara disa viteve ...

Gazetarja: Mirëpo nuk kemi kohë për energjinë që shkëmbehetmidis dy shtetesh.

Presidenti Topi: Unë besoj, nga informacionet që kam, sepse unësot nuk jam në ekzekutiv, jam në Presidencë dhe duhet të kuptoni qëPresidenti merr informacionet e nevojshme, të domosdoshme për tëqenë i informuar dhe për të kontribuar. Ajo që unë konstatoj ështënjë bashkëpunim institucional midis dikastereve përkatëse dhe gjëratjanë në progres. Dhe kjo nuk vlen vetëm për Kosovën dheShqipërinë, por vlen për të gjithë rajonin.

Gazetarja: Po mbetem edhe pak tek fusha e ekonomisë. Unë kambiseduar me disa biznese në Kosovë dhe në Shqipëri dhe disa ngaata ndihen që edhe thjesht për shkak të një lloj mafjeje edhe në këtëanë dhe në atë anë, ata nuk mund ta zgjerojnë biznesin. Kosovarët


182

nuk mund të zgjerojnë biznesin dhe e njëjta gjë ndodh në anën ekundërt. A është e mundur që mafja po tregohet më e fortë se shtetishqiptar dhe shteti i Kosovës?

Presidenti Topi: Jo, unë nuk e besoj këtë, sepse unë shoh çdo ditëqë shteti forcohet dhe natyrisht këtë besoj që ndodh kështu edhe nështetin e Kosovës. Madje, unë e përdor si argument me të gjithëinterlokutorët që vijnë dhe bisedojmë se brenda pak vitesh,pavarësisht nga problemet që ka Kosova, është e natyrshme se ështënjë shtet i ri, ka mjaft progres. Ndërsa shteti në Shqipëri, sigurisht qëçdo ditë forcon profilin e tij, forcohet shteti i së drejtës. Sigurisht qëka probleme, por ne jemi të gjithë të motivuar që këto probleme t’ieliminojmë, t’i minimizojmë në rastin më të keq, por t’i eliminojmënë rastin më të mirë, në mënyrë që shteti dhe biznesi të funksionojnëmbi bazën ...

Gazetarja: Pajtohem me ju. Kemi shumë individë që shohim sevijnë dhe punojnë nga Shqipëria në Kosovë, disa nga Kosova nëShqipëri. Mirëpo, më përmendni një shembull biznesi që po mundentë zgjerohen edhe në Kosovë edhe në Shqipëri. Të dy njëri-tjetrin poe bllokojnë.

Presidenti Topi: Ndoshta ju keni informacionet tuaja, por edhe unëkam informacionet e mia, për shembull, biznesi i ndërtimit kashumë biznesmenë që po bashkwpunojnë për sa i përket ndërtimit.Por, besoj edhe sa u përket teknologjive ushqimore. Unë dikur kamqenë Ministër i Bujqësisë dhe shoh mundësi të jashtëzakonshme tëkooperimit midis atyre që merren me bujqësi në Kosovë dhe agro-industri dhe me ata që merren me të njëjtin aktivitet në Shqipëri,sepse ndryshimi i zonave klimatike dhe mundësia që këto prodhimetë realizohen në kohë të ndryshme, jep mundësinë që të alternohenpër sa i përket sezoneve dhe të alternohen për sa u përket traditavedhe kualiteteve.

Gazetarja: Pajtohem me ju. Por, prej kohës që ju keni qenëministër punët kanë mbetur aty ku i keni lënë, në ide dhe jo nëpraktikë.


183

Presidenti Topi: Unë besoj që ju keni një trajtim jo shumë optimisttë problemeve. Unë jam i prirur të shikoj realisht dhe është detyra egazetarisë që të investigojë.

Gazetarja: Mirë, me tregoni një projekt bujqësor të suksesshëmmes Kosovës dhe Shqipërisë dhe unë po premtoj të bëhem optimiste.

Presidenti Topi: Atëherë unë po ju sugjeroj që ju të shkoni pakmetra më tej, tek Ministria e Bujqësisë dhe e Ushqimit dhe të merrninjë përgjigje shumë të kualifikuar.

Gazetarja: Do të shkoj. Falemnderit! Përveç kësaj po flasim përtema më të mëdha për shtetin tuaj të cilat po kaloni: liberalizimi ivizave, integrimi në NATO, përgatitja për në BE. Të gjitha këto, kamdëshirë të di se çfarë mund të mësojë Kosova prej këtyre procese qëkeni kaluar ju. Cilat janë gabimet që nuk duhet të bëjmë ne dhe cilatjanë vështirësitë më të mëdha që ju keni pasur? Po fillojmë ngaliberalizimi i vizave, pasi kjo është më aktuale. Jeni gati për tafituar. Ç’ka duhet të kemi ne parasysh kur të hyjmë në këtë proces?

Presidenti Topi: Së pari, Presidenti i Shqipërisë nuk merrpozicionin e profesorit për çështje që kanë të bëjnë me Kosovën,sepse ...

Gazetarja: Megjithatë ju jeni figurë tek ne në Kosovë.

Presidenti Topi: Sepse unë kam parë tek kolegët e mi në Prishtinëqë kanë të gjithë motivimin e duhur, përgatitjen e duhur për të qenëinterlokutorë në mënyrë të barabartë me të gjithë homologët e tyre.Pa përmendur emra, unë kam parë në situata të ndryshme, qëpolitikanwt e Kosovws, pavarësisht problemeve që ka, sikurse kaedhe politika në Shqipëri, kanë ditur të jenë shumë seriozë, shumëproduktivë për çështje mjaft madhore. Fakti që Kosova sot ka njëstatus tjetër, fakti që Kosova sot ka një realitet të ri, duhet thënë qëky është kontribut edhe i personaliteteve, institucioneve dhe ipolitikës së Kosovës.

Gazetarja: Megjithatë fjalën e kam për percepsionin që kanë nga


184

jashtë për ne. Ne na shohin në Evropë si shqiptarë. Përvoja juaj dotë na ndihmojë, apo do të na pengojë dhe ne në Kosovë? Ç’ka duhettë kemi parasysh?

Presidenti Topi: Çështja e eksperiencës pastaj është një çështje qëçdo lloj eksperience pozitive, qoftë dhe negative, patjetër që ështërefleksion edhe për atë ç’ka e pret Kosovën të realizojë. Unë në tëgjitha takimet, ua thashë dhe pak më parë, jashtë kësaj interviste,gjëra që i kam bërë publike, kam kërkuar që Kosova patjetër të futetnë projektet e shpejta të liberalizimit të vizave për qytetarët eKosovës, sepse do të konsiderohej në situatë paradoksale, gati-gatiabsurde që Kosova të mbesë ishull në mes të një rajoni që ështëprojektuar për t’u integruar.

Gazetarja: Ç’ka u thoni atyre evropianëve skeptikë, të cilët po uharxhohet apetiti për të pranuar më shumë vende të Ballkanit që t’uhapen vizat e sidomos shqiptarët që po perceptohen nga disaevropianë skeptikë si njerëz me predispozita që të dalin sa më shumëprej shtetit të vet. Përvoja është me shqiptarët e jugut të Serbisë, qëpo e shfrytëzojnë rastin shumë që të marrin azil, shqiptarët eMaqedonisë. Çfarë do t’u thoni këtyre popullatave? E di që jenimodest, s’po doni të jepni leksione, por si President i shtetit presimnga ju se si duhet të përballohemi me këtë percepsion që e kanë disaevropianë për shqiptarët?

Presidenti Topi: Së pari unë mendoj që euroskeptikët janë shumëpak. Para asaj vendimmarrjeje, e cila u demonstrua edhe nëParlamentin Evropian, që i dha mundësinë dhe i hapi rrugë vendimittë Ministrave të Brendshëm të Evropës për të marrë vendimin qëqytetarët e Shqipërisë të lëvizin të lirë në Evropë. Dhe do të them qëe njëjta gjë do të ndodhë dhe me Kosovën, patjetër. Pra, pjesa eatyre që e stimulojnë lëvizjen e lirë të banorëve të rajonit ballkanikështë shumë më e madhe, që edhe vendimmarrja do të jetë patjetërpozitive. Ndërsa qytetarëve mund t’u them që patjetër tëkonformohen me rregullat e Bashkimit Evropian, pra, ai regjim iliberalizimit të vizave duhet të respektohet nga çdo qytetar.

Gazetarja: Mirëpo ata që po shkojnë janë të varfrit, sepse të varfër


185

janë shqiptarët e jugut të Serbisë, por të varfër janë edhe shqiptarëte Maqedonisë, ata që po shkojnë për zor po shkojnë e po kërkojnëazil. Ç’ka nëse ata e keqpërdorin atë vizë që iu është dhënë?

Presidenti Topi: Tani, rregullat e komunikimit janë rregullakomunikimi dhe ka disa pika shumë të forta të rënies dakord mevendet e Bashkimit Evropian, ku çdo qytetar është i detyruar t’irespektojë. Unë besoj që edhe Shqipëria, por edhe vendet e tjera tëBallkanit nuk janë vende që po eksperimentojnë për herë të parë.Çështja e integrimit në Evropë është një çështje e integrimit hap pashapi. Fillon me regjimin e liberalizimit të vizave, pastaj vazhdon memarrjen e statusit të vendit kandidat dhe unë jam i bindur që të gjithavendet e rajonit, pavarësisht se është çështje kohe, rrugën eintegrimit e kanë të garantuar. Dhe kjo varet patjetër nga njëmarrëdhënie solide të seriozitetit, marrëdhënia midis këtyre vendevetë Bashkimit Evropian, ç’ka presupozon edhe korrektësinë për sa ipërket qëndrimit dhe sjelljes në vendet komunitare.

Gazetarja: Tani po flasim për integrimi në NATO që ishte një ndërsukseset më të mëdha që edhe ne në Kosovë e përjetuam suksesintuaj si tonin, sepse është përshtypja që në nuk kemi shanse një herëpër një herë që të futemi në NATO. A ju duket se kjo është e vërtetë?

Presidenti Topi: Jo, unë mendoj që politika e NATO-s, së paku ngaajo që është artikuluar nga njerëzit më të rëndësishëm të Aleancës sëpaqes dhe të sigurisë, është që vendet e rajonit janë të gjitha tëprojektuara për t’u futur në NATO. Kjo vjen jo thjesht si një qëllimstrategjik i Aleancës së Madhe, por edhe si një predispozicion ikëtyre popujve, dhe ju e dini që në një sondazh të realizuar nëShqipëri, që besoj se i njëjti qëndrim do të jetë dhe në Kosovë, gati96% e shqiptarëve kanë dëshiruar që të futen në NATO. Besoj janëraste unikale të sondazheve.

Gazetarja: E kam fjalën dhe për atë që ju me siguri, edhe aty do taluani rolin e një vëllai të madh që e ka patur Kosova.

Presidenti Topi: Në mënyrë të padiskutueshme. Dëshira jonë ështëqë ta shohim Kosovën sa më shpejt në NATO.


186

Gazetarja: Edhe për këtë, atëherë do të kaloja tek pyetja, është elidhur me lobimin dhe faktin që ne pritëm pas vendimit të GJND-sëmë shumë njohje, të cilat nuk po ndodhin. Ajo çka do t’ju pyes tashështë nga përvoja personale e diplomatëve që ju i takoni prapaskenës dhe i pushtetarëve të ndryshëm, se ç’ka po ju thonë, pse nukpo njihet Kosova në mënyrë shumë më masive seç e kemi pritur pasvendimit?

Presidenti Topi: Së pari duhet të kuptojmë që çështja e njohjesështë çështje e një procesi. Unë mund të them që, qysh nga momentii shpalljes së pavarësisë së Kosovës, kemi pasur dhe dy momente tëtjera shumë të rëndësishme, opinioni i Gjykatës Ndërkombëtare tëDrejtësisë, që erdhi shumë pozitiv për Kosovën, por edhe njërezolutë e Organizatës së Kombeve të Bashkuara, e sponsorizuardhe e mbështetur nga vendet e Bashkimit Evropian, që e vendosKosovën në një terren shumë pozitiv.

Gazetarja: Mirëpo, apo e shfrytëzon momentin? A mos po duket qëe humbëm momentin, nuk e shfrytëzuam mirë këtë moment?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj që ka humbje të momentit. Mosmendoni që diplomacia apo vullneti i vendeve të veçanta shkon nwsinkron me dëshirën tonë, kjo është një çështje, e cila do të vijë nëmënyrë shumë graduale, dhe nga informacioni që unë kam,padyshim që do të ketë vende, të cilat do ta njohin shumë shpejtKosovën. Ka vende që i japin më shumë kohë vetes, për shkak edhetë problemeve të tyre, por edhe për shkak të angazhimit të tyre nëorganizata të caktuara.

Gazetarja: Mirëpo, a pranoni që ka vende që thanë: ‘ne do tëvendosim pas vendimit të GJND-së’, dhe ato vende sot nuk kanëvendosur? A mund të na tregoni pse s’po vendosin?

Presidenti Topi: Tani, po të isha President i secilit vend, qw kapremtuar dhe s’e ka bërë, atëherë mund të ma kërkonit. Natyrishtmund të jap opinion. Në distancë, janë vende të cilat patjetër qëluajnë edhe me seriozitetin dhe reputacionin e tyre, dhe kam bindjen


187

që është çështje e një vendimarrjeje në proces. Por Kosova ka tëgjitha shanset që me kalimin e kohës të mos ketë involucion, pra, tëheqë edhe njohjen të atyre vendeve që e kanë dhënë, përkundrazi, tëketë evolucion në njohje dhe kjo në një shtrirje gjeografike, gatiglobale.

Gazetarja: Sa po mundeni praktikisht, sa e ka shteti i Shqipërisëprioritet që praktikisht ta ndihmojë lobimin e Kosovës në vendetsidomos ku diplomatët tanë as nuk mund të shkelin, për shkak se aspasaporta e Kosovës nuk pranohet, si vendet arabe apo vendetafrikane? Sa prioritet e kanë ambasadorët tuaj, për shembull, tëshkojnë të ndihmojnë në ndonjë mënyrë ose tjetër?

Presidenti Topi: Unë besoj që kjo është një çështje endërkombëtarizuar, që do të thotë që për procesin e njohjes sëKosovës, sot lobojnë shtetet më të fuqishme të botës.

Gazetarja: Ju edhe Amerika jeni të parët.Presidenti Topi: Shtetet e Bashkuara të Amerikës, vendetevropiane përgjithësisht, por besoj që dhe Shqipëria është pjesëshumë e rëndësishme e lobimit që do të bëjë për njohjen e Kosovës,dhe kjo nuk vihet në dyshim. Kjo është detyrë edhe e institucionevetë Kosovës në radhë të parë, por është detyrim edhe i diplomatëvetanë, që edhe institucionet e Shqipërisë, që sa herë kanë kontakte mepartnerë të huaj dhe me ata që nuk e kanë njohur, patjetër hapet sitemë, diskutohet, dhe besoj që kjo është një çështje që ka të bëjëpastaj me vendimarrjen e vendeve respektive.

Gazetarja: Pjesën e fundit të bisedës do të doja ta koncentroja tekajo çka po ndodh tash në Kosovë. Kosova tashmë do të hyjë nëzgjedhje. A do të jenë ato të jashtëzakonshme a të parakohshme, nuke dimë, por në zgjedhje do të hyjë. Ç’ka është përvoja, e cila duhetta marrim nga Shqipëria dhe çka është ajo që s’duhet ta marrim?Po ju pyes si një figurë unifikuese që jeni dhe që keni pasur mjaftprobleme të mëdha për ta luajtur këtë rol.

Presidenti Topi: Unë besoj që Kosova ka shansin që të marrëstandardet më të mira të Evropës dhe nuk është e thënë që të marrë


188

eksperienca thjesht shqiptare.

Gazetarja: Pse, a s’janë të mira këto eksperienca shqiptare?

Presidenti Topi: Jo, jo, nuk është e thënë që të marrë thjeshteksperiencën shqiptare, sepse edhe vetë Shqipëria sot tenton tëpërmirësojë klimën e zgjedhjeve, të realizimit të zgjedhjeve, tëmonitorimit, nga standardet evropiane. Pra, aty ku keni mundësinëqë ta merrni standardin direkt në burim, nuk keni pse e merrni nëmënyrë indirekte apo të tërthortë. Fjalën e kam që, edhe Shqipëria,edhe Kosova, kanë nevojë që të rrisin standardin e zgjedhjeve, dheunë besoj që standardet më të mira janë ato që realizohen në vendetmë demokratike të Evropës. Sigurisht, Shqipëria ka eksperienca tëveta dhe besoj që këshilla më e mirë është që merrni eksperiencatmë të mira. Unë kam bindjen që institucionet e Kosovës i kanëkaluar disa situata zgjedhore, i kanë kaluar jo keq.

Gazetarja: Po, por i kemi kaluar me organizimin e të huajve derimë tash. Për herë të parë kemi filluar t’i bëjmë vetë, si shqiptarë.

Presidenti Topi: Unë besoj se kjo është një shenjë shumë e mirë,sepse në rast se je një vend që monitorohesh nga të huajt dhe atokanë dhënë shansin që këto zgjedhje të vetëadministrohen, tregojnëqë ata kanë besim tek institucionet e Kosovës.

Gazetarja: Por nëse i bëjmë para Krishtlindjeve, a kemi shanse përtë patur aq shumë monitorues të huaj? Sa do të shënoni që mund tëjenë?

Presidenti Topi: Tek çështja e kohës, unë nuk kam asinformacionin, as tagrin e duhur që të futem, sepse kjo është çështjeqë u takon institucioneve dhe partive politike në Kosovë.

Gazetarja: E vërtetë. Çka më intereson është çfarë pengesash kenipasur ju, si President, në rolin tuaj unifikues për t’i bërë të gjithapartitë bashkë për të pranuar, për shembull, rezultatin zgjedhor.Duhet t’i paraprini, të reflektoni mbi atë që, shumë analiza nëKosovë momentalisht po flasin për një lloj skenari të Shqipërisë në


189

rast që bëhen shumë shpejt, organizohen shumë shpejt, dheacarohen, vazhdojnë të acarohen, d.m.th. marrëdhëniet mes dypartive më të mëdha dhe po flitet për, po supozohet në skenarin eShqipërisë. Si President, më intereson, çfarë pengesash keni hasurqë të dimë sa më mirë të ballafaqohemi deri më tash?

Presidenti Topi: Së pari, Presidenti i Shqipërisë nuk merret mesupozime dhe paragjykime. Ju e dini që jam gjithmonë shumëinstitucional. Dhe mund t’ju them që Presidenti, me kuadrinkushtetues dhe ligjor që ekziston në Shqipëri, gjithmonë është mbipartitë dhe kur është e nevojshme, është midis partive, për të nxiturdialogun, komunikimin, dhe pastaj, gjithçka që ka të bëjë me klimënzgjedhore është në vullnetin e partive, të cilat e manifestojnë atë nëdëshirën për të reformuar Kodin Zgjedhor fillimisht, për të vazhduarfushatën elektorale mbi bazën e një kuadri ligjor dhe për tëadministruar procesin zgjedhor që vjen nëpërmjet KomisionitQendror të Zgjedhjeve. Pra, Presidenti gjithmonë është inkurajues irealizimit të të gjithë paramentrave ligjore.

Gazetarja: Çka ju është dashur të bëni në praktikë për ta realizuarkëtë? Kur keni hasur në kriza në Shqipëri, ç’ka ju është dashur përtë shtyrë, edhe vetveten?

Presidenti Topi: Mund t’ju them sipas situatës. Për shembull,vetëm ditën e zgjedhjeve, Presidenti ka qenë shumë i pranishëm përtë inkurajuar partitë politike që ta ndjekin me shumë rigorozitetprocesin, edhe korrektësi, të bëjë thirrje për qytetarët që të marrinpjesë në procesin zgjedhor, sepse vota e tyre është shumë evlefshme për zhvillimet e ardhshme demokratike, dhe në fund fare ikam bërë thirrje për qetësi, i kam bërë thirrje që partitë politike tëadministrojnë mirë procesin, sepse në Shqipëri Komisioni Qendror iZgjedhjeve, besoj se edhe në Kosovë kështu është, është njëprojektim i vullneteve të partive politike.

Gazetarja: Mirë, kjo është në ditën e zgjedhjeve ç’ka keni bërë?Por ç’ka keni bërë pas zgjedhjeve kur një parti s’i pranoi rezultatet?Atëherë, çka keni bërë?


190

Presidenti Topi: Po ju, besoj, nuk jeni aq të painformuar sa të mabëni këtë pyetje sikur nuk jeni të informuar.

Gazetarja: Mirë, por prapa skenës çfarë nevojitet, çfarë aftësiminevojitet prapaskene?

Presidenti Topi: Presidenti gjithmonë, gjithmonë ka pasur të gjithëapelet që partitë politike të arrinin një bashkëpunim, dhe në varësi tësituatës, këto apele kanë qenë sigurisht specifike. Por, nësubstancw…

Gazetarja: Çfarë duhet me pas parasysh që të mos biem aty? Çfarëduhet me pas parasysh që të mos vijnë në një moment kur nukpranohen nga një parti zgjedhjesh?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj që të gjithë faktorët politikëinstitucionalë në Kosovë janë duke pritur se çfarë do u thotëPresidenti i Shqipërisë, sepse sikurse e thashë pak më parë, unë kamparë një maturi, një pjekuri, ndonëse është shtet i ri, Kosova, por kapasur momente kur dhe vetë faktori politik në Shqipëri ka pasurshanse që të marrë eksperienca dhe përvoja pozitive nga politika nëKosovë.

Gazetarja: Megjithatë, KQZ-ja jonë erdhi e ju vizitoi. Ma jepni njëpërshtypje. Çfarë përshtypje ju dha Komisioni Qendror Zgjedhor qëerdhi në vizitë tash?

Presidenti Topi: Ishte vizitë kortezie. I prita me shumë dëshirësikurse pres çdo delegacion që vjen nga Kosova.

Gazetarja: A ta mbushën syrin që janë gati me organizuar zgjedhjepër 45 ditë?

Presidenti Topi: Por juve e keni fjalën për eksteriorin, për pjesën ejashtme?

Gazetarja: Po, aq sa patë.


191

Presidenti Topi: M’u dukën shumë simpatikë, m’u dukën shumë tëpredispozuar që të komunikojnë dhe besoj që nga eksteriori mund tënxjerr përfundime për interiorin, që mund të jenë shumë tëstrukturuar që të administrojnë zgjedhje korrekte.

Gazetarja: Nga vizita e vetme që u bë për të përgatitur këtozgjedhje ishte Shqipëria. KQZ-ja jonë erdhi tek KQZ-ja juaj për tëmësuar.

Presidenti Topi: I takon të vijë këtu. Patjetër i takon. Por mund tëshkojnë të marrin eksperienca edhe në Bruksel. Pra, të marrësheksperiencë në shumë drejtime nuk është gjë e keqe.

Gazetarja: Përfund, përfund. Të dy shtetet kemi problem të madhme korrupsionin. Kjo është diçka që të dy shtetet po mundohen taheqin një imazh ndoshta edhe akademisht të përfituar në Evropë, sevetëm ne kemi problem me krimin e organizuar. Megjithatë, çkajanë sfidat të cilat ju keni kaluar, edhe keni arritur sukses? Çfarë?Keni arritur sukses me bind Evropën që jeni partnerë seriozë përluftimin e korrupsionit. Thjesht, kam nevojë për disa trusqe që kanëfunksionuar apo s’kanë funksionuar për ta luftuar korrupsionin?

Presidenti Topi: Së pari, është motivimi. Së dyti, mbi bazën edhe tëkëtij motivimi dhe vullneti është ndërtimi i një kuadri ligjor gjithnjëedhe më të perfeksionuar për të luftuar korrupsionin dhe krimin eorganizuar. Së treti, është forcimi i shtetit ligjor dhe patjetër ështënjë sfidë e vazhdueshme. Së katërti, është komunikimi me të gjithëpartnerët në rajon, sepse çështja e krimit të organizuar nuk është mëçështje e njëkombi, por është në një sens rajonal dhe global. Këtu kapasur rezultate konkrete. Ju e keni informacionin që mjaft bandakriminale sot janë ose duke vuajtur dënimin, ose janë në një proceshetimi, dhe besoj që kjo ka qenë shumë e dukshme, dhe e vënë nëdukje edhe nga partnerët tanë europianë.

Gazetarja: A ka qenë e vështirë me ardh deri tek këto arrestime tëmëdha, po pyes sepse në Kosovë nuk ka ndodhur ende? Çfarësfidash brenda partiake, brenda institucionale keni kaluar derisa iakeni mbërritë?


192

Presidenti Topi: Sigurisht, është vullneti, është motivimi, ështëdetyrimi para elektoratit për gjithçka çka është premtuar, ështëzbatimi i ligjit, dhe unë besoj që kur janë të gjitha këto, edherezultatet janë konkrete.

Gazetarja: Zoti President, çfarë keni bërë në rastet kur keni hasurqë, duke hulumtuar, kur duke dashur që të arrestoni bandatkriminale, keni gjetur kolegë tuaj për shembull, të partisë apopolitikanë, apo, që janë të përfshirë në to? Çfarë bëni në kësirastesh kur kriminelët mund të jenë ndër radhët tuaja?

Presidenti Topi: Juve po bëni pyetje shumë supozuese dhe shumëspecifike, por unë mund t’ju them që punohet në linjëjashtëzakonisht të fortë institucionale. Askush nuk mund të shkojëme klimë paragjykimesh. Faktet janë konkrete, faktet janë të plota.Ju mund të hulumtoni edhe në dikasteret përkatëse për të parërezultatet e luftës së institucioneve të drejtësisë kundër krimit tëorganizuar. Sikurse e thashë, mjaft banda sot po vuajnë dënimin, njëpjesë e tyre janë në proces hetimi. Edhe për ato çështje ku mund tëketë persona sipas çështjes së caktuar, natyrisht vepron Kushtetuta,vepron ligji, vepron Prokuroria dhe çdo gjë që juve e konsideronipër ta pasur në mënyrë konkrete si përgjigje, mund ta gjeni nëinstitucionet përkatëse.

Gazetarja: E vërtetë. Përfundimisht më intereson, çka ështëmendimi juaj lidhur me arsimin dhe tekstet e unifikuara? A mendoniqë ne, si shqiptarë në Kosovë, qytetarë të Kosovës, shqiptarë tëShqipërisë, a kemi nevojë për tekste të unifikuara, nëse jemi një tregprej dy milion shqiptarë, këndej-andej?

Presidenti Topi: Unë besoj që u takon njerëzve, të cilët kanë njëprofil të specializuar për këtë. I takon Ministrive të Arsimit.

Gazetarja: Mirëpo mendimi politik më intereson. A është politikishte pranueshme, jo kontraverse, nëse ne si shqiptarë, për hir të tregut,më shumë se për gjëra të tjera, kemi nevojë me pas tekste të njëjta,abetare të njëjtë?


193

Presidenti Topi: Natyrisht, abetarja është abetare.

Gazetarja: Libri i historisë deri ku po shkon?

Presidenti Topi: Libri i historisë sigurisht që ka shumë momente qëmund të jenë shumë më specifike për Shqipërinë. Ka momente qëjanë për Kosovën, ka momente kur duhet të ndërthurren, dheasnjëherë nuk duhet të themi që nuk ka nevojë që shumë ngjarje tëtrajtohen në mënyrë shkencore nga historianë të përbashkët, sepseështë një histori që e kemi konsumuar së bashku dhe unë besoj qëjanë të gjitha mundësitë që tekstet të përafrohen. Nuk mund të themnë mënyrë ekskluzive të unifikohen, por aty ku është e mundur që tëafrohen për shumë gjëra, pse jo, duhet të afrohen. Sepse jemi njëpopull. Patjetër kemi pasur një histori të përbashkët. E kemipërjetuar në mënyrë të njëjtë. Ndoshta fizikisht jo, porpsikologjikisht po. Kështu që kemi shumë mundësi, sikurse kanëbashkëpunuar akademikët e shkencave të Shqipërisë dhe tëKosovës, mund të bashkëpunojnë, të ndërtojnë patjetër tekste, tëcilat të kenë bazë të së vërtetës në të gjithë profesionalizmin që ne evlerësojmë shumë, në të dyja anët e akademive tona, dhe pse jo, tëndërtojnë edhe tekste të përbashkëta.

Gazetarja: Faleminderit shumë, zoti President që më dhatë këtëintervistë!

Presidenti Topi: Edhe unë ju falenderoj!


194

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “5 PYETJE NGA BABARAMO” NË NEWS 24.

2 nëntor 2010

Gazetari Ilir Babaramo: Mirëmbrëma të gjithëve! Sot kamkënaqësinë e veçantë të jem në zyrën e Kryetarit të Shtetit për tëzhvilluar 5 pyetjet. Pra i ftuari im i sotëm është Presidenti iRepublikës, Zoti Bamir Topi.

Zoti President, mirëmbrëma! Është kënaqësi e veçantë që jeni në 5pyetje!

Presidenti Topi: Përshëndetje! Megjithëse, formati i emisionit tuajnuk qëndron më tek 5 pyetjet. Mesa kam vënë re, ju bëni më shumëse 50 pyetje.

Gazetari: Është një lloj konvencioni.

Presidenti Topi: Është një lloj konvertimi, që i keni bërë duke ishumëzuar me 10 më duket. Është kënaqësi e veçantë për mua.

Gazetari: Do të doja ta nisnim bisedën nga vendimi i djeshëm iKomisionit të ligjeve ku vetëm me votat e Partisë Demokratike, ecila shfrytëzoi shumicën, rrëzoi tre nga katër kandidaturat, që jukishit paraqitur. Si e komentoni këtë vendim?

Presidenti Topi: Unë kam bërë një prononcim publik në mënyrëkonstante, që nuk dëshiroj të futem në komente për sa i përketpërgjegjësisë që ka institucioni i Kuvendit. Kam respektuar nëmënyrë shumë rigoroze të drejtën time kushtetuese për të prezantuarkandidaturat, pastaj i takon Kuvendit. Atje ka formacionin emazhorancës dhe të opozitës, është një gjë që i takon në mënyrëekskluzive Parlamentit.

Gazetari: Ju mbi çfarë kriteresh i keni përzgjedhur kandidatët që ikeni dërguar në Parlament?


195

Presidenti Topi: Unë besoj që është operacioni, do ta konsiderojamë i kualifikuar që mund të jetë bërë në historinë e shtetitdemokratik shqiptar për zgjedhjen e kandidaturave, aq sa kohë paskohe, edhe vetë personazhet politike e kanë vlerësuar si një processhumë të hapur, transparent dhe, ju e dini që, përpara se të shkojë nëvendimmarrje, ka disa operacione paraprake, që do të thotë, ështënjoftimi publik për hapjen e vendeve vakant në GjykatënKushtetuese dhe në Gjykatën e Lartë. Më pas vjen aplikimi dhefuten në konkurim pikërisht njerëzit që zbatojnë, ose janë konformkritereve ligjore e kushtetuese. Unë përveç këtij momenti që ështëekskluzivisht ligjor, kam futur në punë edhe një mekanizëm tjetër tëfiltrimit të kandidaturave, duke gjykuar që është një grup njerëzishprofesionistë, njerëz të karrierës, njerëz që vijnë nga qarqeakademike, por dhe përfaqësues të shoqatave të gjyqtarëve dheavokatëve, për të bërë filtrimin e dytë, që konsiderohet filtrimiprofesional. Vërtetë shumë njerëz mund të plotësojnë kriteretligjore, por disa janë më të kualifikuar se të tjerët dhe besoj që këtëmundësi, unë ua kam dhënë pikërisht atyre që i referohen kolegëvetë tyre, karrierës së tyre, cv-së së tyre për t’ia prezantuar pastajPresidentit, i cili sipas Kushtetutës, ka absolutisht të drejtën e funditpër të paraqitur kandidaturat në Kuvendin e Shqipërisë dhe besoj seka qenë dhe një proces jo vetëm i lançuar në publik, por edhe itransmetuar drejtpërdrejtë nëpërmjet edhe kamerave tuaja.

Gazetari: Rrëzimi që prej gati një viti i kandidaturave që juparaqisni në Kuvend gati po kthehet në një rutinë dhe kohë më parëzoti Berisha, shefi i shumicës qeverisëse që kontrollon ‘de facto’Parlamentin, është shprehur se do të mirëpresë dhe do të votojë çdokandidat që do t’i çoni, mjafton që ata të plotësojnë dy kritere; epara, të mos kenë qenë gjykatës ose prokurorë në kohën ekomunizmit dhe të kenë marrë, të mos kenë ushtruar gjyqe politikedhe e dyta, të mos kenë qenë pjesë e karrierës politike. Ju këtokritere i keni ndjekur kur i keni dërguar emrat në Parlament.

Presidenti Topi: Natyrisht, emrat e fundit janë absolutisht në këtëlinjë. Janë njerëz që nuk kanë marrë pjesë në asnjë lloj procesipolitik, janë njerëz që nuk kanë karrierë politike dhe ka pasur njëskrupolozitet në përzgjedhjen e kandidaturave për t’iu përshtatur


196

kësaj linje që ka mazhoranca në Parlament.

Gazetari: Ndërkohë, po dje pasi rrëzuan në komisionin e ligjeve trekandidaturat tuaja, u bë publike një nismë e një grupi deputetësh tëPartisë Demokratike që kërkon interpretimin e Kushtetutës nëGjykatën Kushtetuese për mënyrën e zgjedhjes së anëtarëve tëGjykatës së Lartë dhe të Gjykatës Kushtetuese, në mënyrë eksplicite,për rolin që ju duhet të keni në këtë përzgjedhje dhe për vendet, përrotacionin që duhet të kryhen në këto gjykata. Ndërkohë, shtypi sot eka shprehur, komentuar si një tendencë që kërkon përmes kësajnisme, Partia Demokratike kërkon t’ju nxjerrë Ju jashtë loje nëprocesin e përzgjedhjes dhe emërimit të gjyqtarëve të Gjykatës sëLartë dhe Gjykatës Kushtetuese. Ju si e komentoni?

Presidenti Topi: Fatmirësisht unë këtë analizë e bëj jo duke iureferuar shtypit të ditës, sepse ju e dini që unë kam një eksperiencëtë gjatë në politikë dhe në institucione. Unë nuk trajtoj asgjë në njëfrymë paragjykuese. Është e drejta e deputetëve në Kuvendin eShqipërisë, kur bëhen 28, për të paraqitur në Gjykatën Kushtetuesenjë propozim për një ndryshim të mundshëm, ose nevojën për njëinterpretim. Kështu që unë nuk dëshiroj të futem në një klimë të tillëkomentesh paragjykuese, të cilat mbase do ta rëndonin më shumëklimën e komunikimit. Sigurisht, mua më vjen mirë që edhe kurkujtohen të bëjnë diçka, edhe pse kujtohen me shumë vonesë, ebëjnë, sepse del nevoja për të qartësuar diçka, ne kemi institucionine Gjykatës Kushtetuese, që sipas Kushtetutës së Shqipërisë jo vetëmështë garant i Kushtetutës, por është dhe një institucion që bën edheinterpretimet e nevojshme, kur institucionet janë të paqartësuaramirë. Gjithsesi deri tani procedura ka qenë konform Kushtetutës.Gjithçka ka qenë në mënyrë shumë rigoroze në këtë linjë dheinterpretimet që bëhen, bëhen për shkak të një elementi tjetër, që jumund ta kërkoni kur të mund të bisedoni pikërisht me iniciatorët ekësaj kërkese.

Gazetari: Ju ndërkohë çfarë do të bëni? Do të prisni vendimin eGjykatës Kushtetuese pasi të shqyrtojë këtë kërkesë të këtij grupi tëdeputetëve, apo do të vazhdoni të ushtroni të drejtën tuajkushtetuese, të çoni emrat, kandidatët për të plotësuar vendet bosh


197

në Gjykatën e Lartë dhe në Gjykatën Kushtetuese?

Presidenti Topi: Praktikisht emrat që duhet të kalojnë ngaPresidenti janë të gjithë në Kuvend. Pra, Presidenti ka ezauruar tëgjithë iniciativën e tij kushtetuese dhe nga pikëpamja administrativesot ato emra administrohen nga Kuvendi i Shqipërisë. Kështu që unënuk kam asnjë emër për të dërguar.

Gazetari: Edhe kur këto tre kandidatura të rrëzohen edhe “de jure”në seancë parlamentare?

Presidenti Topi: Ka një rregull, në rast se ka diçka që kalon përinterpretim në Gjykatën Kushtetuese, i takon asaj për të marrëvendimin për ta mbajtur pezull procesin, derisa të realizojëinterpretimin e vet. Kështu që, gjërat në komunikimin institucionalsipas Kushtetutës janë të përcaktuara shumë saktë.

Gazetari: Do të doja t’ju pyesja në mënyrë të drejtpërdrejtë, psejanë të tendosura marrëdhëniet tuaja me shumicën qeverisëse dheatë në Parlament? Po sjell ndërmend një detaj që, ju krijuat njëprecedent me hapjen e sesionit parlamentar, kur iu drejtuatdeputetëve jo si kanë vepruar paraardhësit tuaj, ose duke e lexuarvetë në sallën e Kuvendit, ose duke e çuar dhe Kryetari iParlamentit e lexon vetë mesazhin e Presidentit, ose ia jep njëdeputeti për ta lexuar. Ndërsa Ju vepruat ndryshe, iu drejtuatdeputetëve përmes kamerave të televizionit, pse ndoqët këtë rrugë?

Presidenti Topi: Së pari, do të thoja që është një eksperiencë mbarëbotërore. Së dyti, do të thoja që komunikimi i institucionit tëPresidentit me Parlamentin realizohet në mënyrë shumë rigorozezyrtare. Pra, mesazhi që është dhënë publikisht, është çuar në tënjëjtën kohë edhe në administratën e Kuvendit të Shqipërisë dhemesazhi që transmetohet në televizione, falë edhe kontributit tëmedias, që është e pranishme në çdo moment, e që sot penetron nëçdo familje shqiptare.Ky mesazh i drejtohet vërtetë Parlamentit, idrejtohet politikanëve, por i drejtohet edhe mbarë shoqërisë. Dukerespektuar sikurse thashë të drejtën time, por edhe duke përdorur njëeksperiencë botërore, mënyrat janë të alternuara: mund të shkosh në


198

Kuvend, mund ta përcjellësh nga zyra. Tek e fundit, unë jamPresident i Republikës dhe i shfrytëzoj të gjitha atributet e mia dheambientet e Presidencës për të dhënë herë pas here mesazhe, kur unëe shikoj të nevojshme. Ky ishte një nga ato raste.

Gazetari: Pak ditë më parë u krye një votim tejet politik që mosgabohem qe diskutimi për imunitetin e deputetit Ilir Beqja. Në sallëishin të 140 deputetët dhe propozimi i shumicës qeverisëse morivetëm 70 vota nga 140 gjithsej. A mendoni se kjo mazhorancë nukështë më e qëndrueshme dhe nuk i ka tërësisht votat për të vazhduarpër të qeverisur e qetë?

Presidenti Topi: Unë jo vetëm që nuk mendoj se duhet të futem, tëinterferoj në numrat që sot janë në Kuvend, por nuk ju rekomandojas juve, që Presidentit të Republikës, t’i drejtoni pyetje që nuk kanëtë bëjnë as me të, as me vullnetin e tij, as me atributet e institucionittë tij. Këto janë komente që i bëjnë politikanët, i bëjnë analistët, ibëni ju si drejtues emisionesh, por me interlokutorë të tjerë.Presidentit nuk i lejohet që të bëjë komente, aq më shumë të bëjëparashikime për jetën parlamentare, në sensin e numrave, pastajqëndrimet e Presidentit për Kuvendin, janë tërësisht në linjëinstitucionale, për aq sa i takon sferës së Presidentit, gjerësisë sëgjykimit të Presidentit, thellësisë së gjykimit, por në linja shumërigoroze dhe pa ndërhyrë në ato procese, të cilat janë thellësisht“pronë” e politikanëve dhe e deputetëve.

Gazetari Por, për këtë aritmetikë votash që flitet shumë së fundi nëambientet politike, a mendoni se duhet parë dhe një stabilitet politik,që duhet të ketë vendi, sepse kërkohen të kryen reformat dhe numratnuk janë. A mendoni se vihet në rrezik ky stabilitet politik?

Presidenti Topi: Ju e dini që unë kam dhënë mesazhe shumë shpeshpër këtë punë. Dhe mesazhi i fundit ishte në këtë linjë. Pra, vërtetëvendi duhet të ketë stabilitet. Për çështjen e stabilitetit kam folur nëshumë raste, në shumë evenimente. Do të thoja që stabiliteti politikështë pararendës i stabiliteteve të tjera, i stabiliteteve institucionale, istabilitetit shoqëror, i stabilitetit ekonomik dhe i atij imazhi qëShqipëria domosdoshmërisht e ka mëse të nevojshme që ta ketë


199

pozitiv, sidomos në këto momente, kur diskutohet për njëvendimmarrje të Komisionit Evropian për perspektivën eShqipërisë.

Gazetari: Çfarë është e nevojshme që të jetë ky stabilitet? Çfarëduhet të bëjë klasa politike?

Presidenti Topi: Së pari klasa politike duhet të ketë vullnetinpolitik, pra, po e përdor në mënyrë shumë inflacioniste terminekskluzivitet, por, vërtet është tërësisht në dorën e partive politike,parlamentare që të realizojnë konvergjencat e tyre për çështje qëkonsiderohen jetike për vendin. Pra, ju e dini, pa vullnetin politiknuk realizohet asgjë, sepse nga ai Parlament, mbi bazat e atijvullneti varen të gjitha institucionet, zgjidhen të gjithë përfaqësuesite institucioneve të tjera përfshirë dhe Presidentin e Republikës,miratohen ligje jo thjesht mbi bazën e një mazhorance të thjeshtë,por dhe ligje me votim të cilësuar, një pjesë e të cilëve prej muajsh,apo prej vitesh qëndrojnë të pamiratuara, duke krijuar ndoshta dheprobleme.

Gazetari: Kriza politike nuk po zgjidhet prej muajsh, megjithësekemi një rezolutë eksplicite që hyri deri në detaje të ParlamentitEvropian dhe letërkëmbimi i fundit i dy kryetarëve të grupeveparlamentare tregon se komisioni hetimor për transparencën ezgjedhjeve të 28 qershorit, nuk ka për tu ngritur, nuk do të kemi dheduke ndjekur deklaratat e tyre, nuk do të kemi reformë zgjedhore. Juçfarë do të sugjeronit në këtë rast?

Presidenti Topi: Asgjë më shumë se ai mesazh, që konsiderohetmesazh zyrtar pikërisht nga kjo zyrë. Bashkëpunim, nëse shihet enevojshme për të reformuar kodin zgjedhor mirë, nëse nuk eshikojnë të nevojshme mund të vazhdojnë, por gjithsesi ështëdomosdoshmëri që klima politike të qetësohet, të stabilizohet dhestabilizimi nuk vjen me fjalë, nuk vjen me demagogji, nuk vjen mehipokrizi. Stabiliteti politik vjen vetëm mbi bazën e një komunikimiserioz, të një vullneti për të zgjidhur në mënyrë serioze gjërat erëndësishme, sepse ju e shikoni që nga një klimë akute, që kishte tëbënte me problemet e këtij moskomunikimi, sot gjërat janë futur në


200

një shtrat pothuajse kronik dhe dihet që, shtrati kronik nuk është ikëndshëm, sepse njerëzit fillojnë e ambientohen, njerëzit zhvillojnëdialogun jo me gatishmërinë për t’i zgjidhur gjërat. Pra, asgjë e mirënuk vjen nga mungesa e komunikimit. Ju e dini që bota sot kashumë çështje serioze, shumë çështje të rëndësishme edhe midisvendeve, që janë në një armiqësi të hapur me njëri-tjetrin,megjithatë gjenden intelekutorët, gjendet momenti për të biseduar.Jo domosdoshmërisht për gjithçka mund të bihet dakord, portregohet vullnet për diçka, bihet dakord në mënyrë që, pastaj, kjoklimë të mos shoqërohet nga një klimë abuzivizmi, që mund tëshoqërojë ndoshta dhe ndonjë vendimmarrje.

Gazetari: Çfarë vendimarrje mund të ishte?

Presidenti Topi: “Check and balance” (kontrollo e balanco), pra,gjithçka që zhvillohet në këtë plan është modeli i institucioneveperëndimore. Pra, vërtetë demokracia është e ndërtuar në mënyrënqë të ketë mazhorancë, të ketë opozitë për të rregulluar pikërishtkontrollin mbi qeverisjen, se kontrolli mbi qeverisjen në fakt ështënjë instrument që i shërben mbarë shoqërisë. Në këtë sensbashkëpunimi, pjesëmarrja, respektimi i palëve është mjaft irëndësishëm. Absolutisht, askush nuk ka të drejtë të luajë rolin eomnipotentit, e të plotfuqishmit, qoftë duke iu referuar edhenumrave, sepse nuk janë numrat ata që të bëjnë të jesh omnipotent.Janë rregullat e demokracisë dhe serioziteti. Vërtetë në një momentnë parim janë duke folur për këtë, ti mund të kesh numrat, por nukështë gjithmonë gjithmonë tregues i një vendimmarrje demokratike.Kjo është arsyeja që gjërat duhet të kontrollohen. Jemi të gjithë parapublikut, duke filluar nga Presidenti dhe të gjitha institucionet meradhë. Ka një Kushtetutë, ka një kuadër ligjor. Duhet të bëhemiseriozë për të gjitha gjërat, sepse ka dhe shumë inflacionizëm nëpërdorimin e termave, e përdorimit të instrumenteve të sulmit.Gjërat duhet të bëhen në mënyrë më fisnike. Jemi 20 vjet ngamomenti i ndryshimit të madh. 20 vjet, vërtetë ka progres tëdukshëm. Gjërat janë bërë më fine, kështu që edhe politika duhet tëjetë më fine. Sot ka ndikim në shoqëri një artikulim i argumentuar,fin, i asorbueshëm nga njerëzit. Nuk besoj se është koha që tëngrenë tonet, sepse, ju e dini se, edhe psikologjikisht aty ku ngrihen


201

tonet dy janë rezultatet: ose nuk dëgjon njeri nga kakofonia, osengritja e toneve pastaj bën që artikulimi të mos jetë serioz. Kështuqë, ai apel që ka qenë gjithmonë, vazhdon të jepet. Sot stadi idemokracisë në Shqipëri, është një stad që na lejon, jo vetëm tëmarrim të drejtën për të lëvizur të lirë në Evropë, po edhe për tëhedhur hapin tjetër të marrjes së statusit kandidat. Në këtë drejtim,duhet që politika në përgjithësi të jetë më e formatuar, duhet të jetëmë e moderuar, sepse zgjidhjet në mënyrë të moderuar nuk janëzgjidhje që vijnë nga sikleti. Ato janë zgjidhje normale qëabsorbohen më mirë, shoqëria merr një shtysë për të qenë më e qetëdhe sigurisht, aty ku politika është e stabilizuar, shoqëria është eqetë dhe biznesi e ekonomia ecin më mirë ndërsa standardi i jetesëspër njerëzit është më i mirë.

Gazetari: Pak më parë aluduat për një vendimmarrje. Mund tashtjelloni këtë tezë, çfarë nënkuptoni me këtë vendimmarrje. Aekziston mundësia për një shpërndarje të Parlamentit në qoftë senuk zgjidhet kriza?

Presidenti Topi: Unë nënkuptoj pikërisht atë që e shpjegova,pikërisht duke thënë se janë gjëra që unë i diskutoj në parim dhegjërat e diskutuara në parim nuk janë aludim për asgjë, për asnjëelement specifik.

Gazetari: Por, në qoftë se nuk zgjidhet kriza dhe opozita nuk merrpjesë në zgjedhje, si dilet në zgjedhjet lokale e kam fjalën, si diletnga ky impas?

Presidenti Topi: Unë do të dëshiroja që të mos merresha, sikurse ethashë, me parashikime të panevojshme, por do të qëndroja tekmesazhi, tek apeli që kam dhënë, që forcat politike, jo vetëm qëduhet të jenë bashkëpunuese në këtë proces, që ka të bëjë mereformën zgjedhore, me përgatitjen e një klime, e cila do tëgarantojë jo vetëm zgjedhje më të mira se paraardhëset, por do tëgarantojë edhe atë shans, që ne ndoshta mund ta kishim si një shanstë parë në vitet e demokracisë, që zgjedhjet të mos kenë mundësinëqë të kontestohen nga askush. Pra, gjithçka e përgatitur me kujdes,pavarësisht nga problemet e debatet që ekzistojnë, i paraprin një


202

momenti i cili, nga pikëpamja cilësore do të jetë shumë më i mirënga elementi i demokracisë dhe problemet që kemi me zgjedhjetaktualisht. Pra, gjithçka duhet të përgatitet. Pa parapërgatitje, pa njëbashkëpunim midis forcave politike, pa një konkludim dhe rregullimtë atyre gjërave që sot përbëjnë një handikap në çështjet ezgjedhjeve, sigurisht që do të jenë po të njëjtat probleme.

Gazetari: A mund të jetë Rezoluta e Parlamentit Evropian mbibazën e negociatave mes dy palëve?

Presidenti Topi: Ajo ka qenë. Ka qenë. Ju e dini që është bërë njëdiskutim, një bisedë maratonë në zyrat e Presidentit. Dhe unë nuk ekam konsideruar asnjëherë shumë serioze që nga zyrat e Presidentit,ku ishte totalisht e mundshme, edhe me pjesëmarrjen e delegacionittë Parlamentit Evropian, të përfundosh në restorant ‘Krokodili’. Pra,duhet më respekt për institucionet e shtetit, duhet më respekt përveten, duhet më respekt për ata, të cilëve ti i ke marrë votën dhe nëfund fare, çështjet mund të zgjidhen shumë mirë vetë. Ne pranojmëasistencën, kujdesin e partnerëve tanë, sepse është një familjeinstitucionale ku ne do të shkojmë. Por, gjërat duhet të zgjidhen meseriozitetin e duhur, në ambiente institucionale. Pastaj, kur gjërashumë të rëndësishme shkojnë e përfundojnë në restorant, besoj qëkjo nuk i shërben askujt, cilitdo prej aktorëve politikë, cilitdo që dotë bëjë analizën për këtë cështje. Unë s’kam folur asnjëherë për këtë,jam duke folur sot për herë të parë, duke i dhënë rëndësi ambienteveinstitucionale dhe gjërat duhet të zgjidhen në Shqipëri. Gjërat duhettë zgjidhen në Shqipëri, sepse 20 vjet demokraci, ta lejojnë ta keshkëtë status, që vullneti politik, artikulimi i bisedës, duhet patjetër tëçojë në një vendimmarrje, sepse nuk është serioze që ne t’i hipimavionit, të shkojmë të zgjidhim një çështje, të cilën mund tazgjidhim këtu. Fakti që sot e kësaj dite, kjo çështje nuk ështëzgjidhur, natyrisht që është një problem, është një problem, por, qënuk i takon që ta riartikulojë sa herë vjen fjala Presidenti, apo cilidotjetër, pasi i takon forcave politike. Dhe janë ato, që kanë vullnetin ekur duan, e bëjnë, nëse s’duan, s’e bëjnë. Më thoni ju, nëse ka njëaktor tjetër sot, që mund të shkojë në një “deus ex machina”, në njëzgjidhje mekanike për ta zgjidhur krizën. Jua kam thënë dhe herëtjetër, Presidenti është i një Republike parlamentare. Presidenti ka


203

kompetencat e veta të kornizuara, që nuk ia japin këtë mundësi. Pra,sa kohë përgjegjësia për vendimmarrje është tek partitë politikeparlamentare, problemin duhet ta kërkoni aty, zgjidhjen duhet takërkoni aty. Çfarë po bëjnë evropianët sot ose bota perëndimore? Pojapin apel. Të njëjtën gjë po bëj edhe unë me cilësitë e Presidentit tëRepublikës, po jap apel, në mënyrë të vazhdueshme, apelin përbashkëpunim, pa marrë parasysh çfarë formimi politik kam unë. Ju edini që duke ardhur në këtë zyrë, edhe mënyra e sjelljes nuk ka qenëartificiale, ka qenë e vullnetshme për të respektuar palët, për të qenëmidis palëve, për të ekuilibruar palët, për të qenë moderator, për tërespektuar ligjin, Kushtetutën, për të kërkuar nga politika që tërespektojë në mënyrë të sinqertë institucionet e pavarura. Nëse jukeni një mekanizëm, që mund të ma sugjeroni, mund të ma thoni,por unë besoj se gjithçka varet nga vullneti i partive politike. Nësedo të kenë vullnetin, ato do ta zgjidhin. Eksperienca e viteve tëtranzicionit në Shqipëri i njeh këto probleme. Kjo është arsyeja qëmë parë unë thashë që jemi futur në një shtrat kronik të krizave, qëndodhin herë pas here, të cilat fatmirësisht kanë pasur edhemomentin e zgjidhjes së tyre. Unë jam optimist që gjërat dozgjidhen, duke i ribërë dhe njëherë apelin paryive politike që tëbashkëpunojnë, sepse bashkëpunimi për zgjedhjet e radhës, ështënjë bashkëpunim për imazhin dhe perspektivën e Shqipërisë. Kyështë mesazhi që vjen nga Presidenti i Republikës.

Gazetari: Përtej mesazhit, a jeni i gatshëm, në kontekstin ezgjidhjes së krizës, jo në restorant ‘Krokodili’ në Strasburg, apodiku gjetkë, që të merrni përsipër rolin e ndërmjetësit, të ulni palëtnë tavolinë, t’u jepni një draft, ta negocioni?

Presidenti Topi: Ju mendoni që Presidenti nuk e ka pasur këtëdëshirë? Çështja është që, ka një fjalë, ndoshta nuk i takon këtijkomunikimi apo këtyre marrëdhënieve: ‘Aty ku hanë dhe nuk tëftojnë, mos u fut. Aty ku bisedojnë dhe nuk të pyesin, mos fol’.Çështja është se i takon atyre të vendosin, nëse kërkojnë të kenëkontributin direkt, sikurse e kanë pasur, dhe ky kontribut ka qenë.Madje ka qenë jashtëzakonisht serioz. Pra, jo rastësisht, ParlamentiEvropian u mblodh dhe i dha rolin e moderatorit Presidentit tëRepublikës. Jo rastësisht palët erdhën në Presidencë. Jo rastësisht


204

morën apele dhe vazhdojnë të marrin apele. Çështja e zgjidhjesdefinitive të problemeve që ekzistojnë, padashur të futemi në terma,të cilat mund të marrin nuancë tjetër, as ngërç, as krizë, por,çështjeve, problemeve që ekzistojnë, i kanë në dorë mazhoranca dheopozita. Dhe apeli është shumë i thjeshtë, është shumë i qartë, apeliështë shumë i shkurtër: Tentoni të gjeni vullnetin politik për tëzgjidhur problemet! Sepse problemet e partive politike pastaj,përkthehen në probleme të njerëzve.

Gazetari: Nëse nuk zgjidhet kriza, a mendoni që në një rast të dytëtë ndërhyni, apo gjithnjë do të prisni që t’ju thërrasin?

Presidenti Topi: Ju zoti Babaramo, jeni shumë insistues. Unë endjek me shumë kujdes situatën, me shumë kujdes! Jo vetëm ështëkthyer në një refleks të jetës së përditshme si politikan, por medetyrimin e këtij institucioni për t’i ndjekur gjërat dhe për t’ianalizuar në qelizë. Të jeni i sigurt që unë jam shumë i motivuar tëbëj detyrën time, të mos ndërhyjj aty ku s’duhet të ndërhyj. Pra, tëluaj vërtetë rolin e katalizatorit. Vërtetë ka mendime nga më tëndryshmet, që Presidenti duhet të jetë më imponues. Mendoni qëmund të imponohesh aty ku e kanë në dorë vullnetin të tjerët? Jo!Nëse do të kishim një status kushtetues të ndryshëm nga ky aktual,atëherë rritet roli i Presidentit. Me këtë që është, Presidentirespekton në mënyrë shumë rigoroze konturet e Kushtetutës, sepsekëtu jemi, pikërisht jo si në peshoren e fruta-zarzavateve. Këtu jeminë peshore farmaceutike. Ju e dini që, një fjalë më shumë të thuashnë diskursin tënd, krijon reaksion tek një palë. Një fjalë më shumënë sensin tjetër, krijon reagim tek pala tjetër. Dhe ju e dini që klimapolitike në Shqipëri është shumë e ndjeshme. Nuk është probleminëse individi që sot është President, nuk zotëron as verbin dhe asndjeshmërinë për të qenë një aktor i fortë në politikë. Jo, është sensii masës. Ky institucion ka sensin e masës dhe ju këtë e shihni vetë.Retrospektiva, apo perspektiva pastaj është tjetër gjë, por statusiaktual më detyron, më imponon, duke shprehur edhe në mënyrë tëvullnetshme këtë lloj pozicioni, që të jem shumë i kujdesshëm edhenë mesazhe. Kjo për t’i dhënë rëndësinë e duhur interlokutorëvepolitikë, ata që kanë vërtetë jo vetëm vullnetin politik, por kanë edhemundësinë e vendimmarrjes në Parlament. Pra, gjërat janë fare të


205

qarta.

Gazetari: Në kontekstin e ndryshimeve të mundshme në KodinZgjedhor, cili është opinioni juaj. A mendoni se duhet të ndryshojësistemi, nga një sistem proporcional, të ndryshojë për shembull, tëkthehet në mazhoritar kryesisht, siç ishte më parë?

Presidenti Topi: Unë mund të kem shumë mendime. Një pjesë emendimeve të mia kanë qenë pjesë e shtypit të shkruar dikur,atëherë kur unë mund të shprehesha politikisht. Këtu në këtëpozicion, edhe njëherë, jam i detyruar të pres se çfarë thonë të tjerët.Unë kam vetëm një mundësi, të arsyetoj mbi bazën evendimmarrjeve të Parlamentit, sikurse kam arsyetuar në firmosjene ndryshimeve kushtetuese, ku ishte edhe pjesa e Kodit Zgjedhor,edhe ligjet e tjera që vijnë këtu. Gjykimi im pastaj këtu është ligjor,është institucional, kurrsesi nuk mund të jetë politik, s’mund të jetëemocional. Pra, ky pozicion të detyron të sillesh në këtë mënyrë.Çdo pozicion tjetër jashtë kësaj zyre pastaj, Presidenti psh, që nuk eka më statusin e Presidentit, por është qytetar, është politikan, kamundësi pafund të artikulojë, të japë opsione, të debatojë, të merretpastaj, duke filluar me çështjet më të rëndësishme kushtetuese derinë elementët më banalë, që kanë të bëjnë me kanalizimet.

Gazetari: Përse e konceptoni si një lloj këmishe force zyrën eKryetarit të Shtetit? Nuk ka Kryetari i Shtetit të drejtën që të japëdhe ai një opsion të tij, qoftë duke qenë mbi palët?

Presidenti Topi: Jo. Kjo e drejtë ekziston vetëm në rast se është iftuar në një tavolinë ku diskutohen të tilla gjëra, për dy arsye. Epara, që ti artikulon mendimet e tua, kur je i ftuar dhe e dyta, nëse tishprehesh dhe të tjerët nuk e marrin në konsideratë, pastaj është njëhumbje për Presidentin. Kështu që gjërat duhet të respektohen,rregullat e lojës duhet të respektohen. Lum ai që respekton rregullate lojës. Ai që del nga rregulli i lojës, mund të ketë pastaj edhepërfundime jo të këndshme për të.

Gazetari: Për ta elaboruar deri në fund këtë tezë, la të kuptohet qëjeni i gatshëm të kontribuoni, vetëm nëse do të keni ftesë nga palët


206

në negociata?

Presidenti Topi: Jo, jo! Absolutisht jo! Fola në parim, se sifunksionojnë gjërat, si funksionojnë marrëdhëniet, sepse ju iureferuat pikërisht kontureve të kësaj zyre për mënyrën e sjelljes sëPresidentit si shumë institucional. Unë ju dhashë një argument,përse Presidenti nuk mund të propozojë, përse Presidenti nuk mundtë ndërhyjë, sepse rolet janë të ndara në demokraci. Presidenti ka tëdrejtën, kur palët pasi kanë diskutuar, debatuar, kanë bërëvendimmarrjen, ia sjellin këtu për të marrë formën e dekretit, praatëherë kur ligji është miratuar, Presidenti ka të drejtën të shprehetme dekret. Ju e dini që ka tre opsione, një opsion i miratimit, njëopsion i kthimit mbrapsht dhe një opsion i mosshprehjes. Nga kjopikëpamje, unë mendoj që të vihesh në linjat e Kushtetutës, nuk dotë thotë që të jesh në një pozicion të mbyllur, absolutisht.

Gazetari: Në vazhdim të asaj që ju thatë për sa i përketkompetencave që ka Kryetari i Shtetit, a ndoshta do ishte e udhës qëtë ndryshojë Kushtetuta dhe Presidenti të zgjidhet direkt ngapopulli?

Presidenti Topi: Unë mendimin tim e kam thënë atëherë kur duhejta thoja. Nuk dëshiroj ta rimarr edhe një herë në konsideratë atëshprehje. Ju e dini fare mirë se ç’kam thënë dikur, kur unë duhej tëflisja për ndryshimet kushtetuese. Kam qenë shumë rigoroz nëmomentin kur kam firmosur për ndryshimet kushtetuese dhe i kamhequr të drejtën vetes për t’u rishprehur për atë problem. Pra,qëndrimet e mia, të cilat janë konstante, janë të pandryshuara, i kenivite më parë, pikërisht në momentin para se të votoheshinndryshimet kushtetuese, që prekën, përveç të tjerave, edhe mënyrëne zgjedhjes së Presidentit.

Gazetari: Një deklaratë e deputetit të Partisë Demokratike, e zotitOketa, bëri bujë, për hir të së vërtetës, në opinionin publik, i cili ekonsideroi të turpshëm mënyrën se si u votua në Parlament njëdekret i juaji, që u refuzua nga Parlamenti. Mesa më kujtohet uvotua dy herë, një gjë e paprecedent në një parlament normal


207

brenda një seance për një çështje të votohet dy herë. Ju përseheshtët zoti President, për mënyrën se si u votua dekreti juaj dhepërse nuk iu drejtuat Gjykatës Kushtetuese që të mbronit njëqëndrimin tuaj politik?

Presidenti Topi: Së pari, çka ndodh në Kuvend dhe mënyra se siaplikohet rregullorja në Kuvend, është atribut i njerëzve që janë atje.Ju e dini që, jeni të pranishëm si media atje, por kur ju thuhet qëduhet të dilni nga salla, ju jeni të detyruar të dilni nga salla. Pra, ajoqë ka ardhur si një artikulim i zotit Oketa, është një e drejtëlegjitime e një deputeti, i cili ka asistuar në atë proces. Asnjë ngastafi i Presidentit, jo domosdoshmërisht mund të jetë në sallën eKuvendit, sepse Kuvendi ka rregulloren e vet, ka procedurat e veta.Përgjegjësia është pikërisht tek deputetët, për të reklamuar ose përt’u prononcuar në media për dicka. Kështu që nuk besoj se ështëdetyrë e zyrës së Presidentit, që të merret me një kontestim të njëprocedure të kaluar në Parlament. Vetëm kur ajo vjen në formën enjë dokumenti zyrtar, atëherë është tjetër gjë. Ti mund tëpozicionohesh, mund ta interpretosh, por çështjet e karakteritprocedurial i takojnë pikërisht aktorëve të parlamentit, që janëdeputetët e Republikës së Shqipërisë në Parlament.

Gazetari: Edhe kur ka të bëjë me një dekretin tuaj, nuk do tëndërhyni?

Presidenti Topi: Absolutisht. Unë në këtë sens jua shpjegova.Absolutisht, sepse unë nuk mund të gjykoj për mënyrën se sivotohet atje. Kjo është arsyeja që në Parlament ka edhe mazhorancë,ka edhe opozitë, ka edhe zëra të rëndësishëm, që mund të jenëpolitikisht të formatuar, por kanë edhe zërin e tyre. Ka dhe njerëz qënuk janë konformistë, ka dhe njerëz që demonstrojnë dinjitetin etyre kur shohin që diçka nuk shkon në rregull. E thonë me zërin etyre. Kështu që, unë sot nuk mund të perifrazoj asgjë, që mund tëthuhet nga një deputet i Kuvendit të Shqipërisë. Është zëri i tyre,është e drejta e tyre, është e drejta juaj që të komunikoni me ta, t’imerrni opinionin atyre, por marrëdhëniet janë strikte në këtë linjë.


208

Gazetari: Ju keni një opinion tuajin për mënyrën se si funksiononParlamenti dhe si drejtohet ai?

Presidenti Topi: Natyrisht, unë kam opinionin tim, i cili është përmua dhe nuk mund të paraqitet kaq lehtë në publik, duke respektuarpikërisht limitet e kësaj zyre.

Gazetari: Në vijim të asaj që përmenda, zotin Oketa, të paktën negazetarëve na ka bërë përshtypje kjo lloj statistike, sepse ai është ivetmi, nga ata mbi njëzet deputetë që ishin nismëtarët që ju lançuanju si kandidat për postin e Kryetarit të Shtetit. Gjithë të tjerët ufshinë nga lista e kandidimit të Partisë Demokratike. Ju, si ish-Nënkryetar i kësaj partie, si ish-numri dy i saj, si e shikoni këtë?

Presidenti Topi: Së pari, unë asnjëherë nuk marr pozicionin për tëkomentuar gjërat me statusin e ‘ish’-it. ‘Ish-Nënkryetari’ ishteNënkryetar. Sot unë jam Presidenti i Republikës dhe ky status,sigurisht që, jo vetëm s’ma lejon, por nuk e ndiej të nevojshme tëbëj komente, siç ndodh me subjektet politike, për të garantuar edheato pozicione mbipalët, të cilat unë i kam demonstruar në mënyrë tëvazhdueshme. Seç ndodh atje, është çështje e atij subjekti politik. Seç’ndodh me palën tjetër, është çështje e subjektit tjetër politik.

Gazetari: Por, si një nga protagonistët e së djathtës, qoftë edhe siKryetar i Shtetit, a e shikoni mundësinë e krijimit të një partie të retë spektrit të djathtë apo është e vetëmjaftueshme PartiaDemokratike, që i përfaqëson të gjitha zërat, të gjitha grupimet?

Presidenti Topi: Mesa duket, unë nuk jam i vetmi parashikues imirë që ju thashë se formati juaj duhet të ndryshohet, sepse vërtetë ekeni titulluar pesë pyetje, por deri tani, i keni kaluar njëqind pyetje...

Gazetari: Jo, jo, nuk kanë shkuar.Presidenti Topi: Jeni i sigurt? Atëherë, në rast se nuk kanë shkuar,jam i bindur se do të shkojnë. Pra, jam, - duket sikur po përsëris tënjëjtin refren, - janë pyetje, të cilat, në rrethana të tjera, u jampërgjigjur me shumë kënaqësi, por sot në këtë zyrë, nuk arrij t’upërgjigjem. Ju e dini që bashkë kemi ndenjur në emisione të gjata,


209

edhe pesë-gjashtë orëshe.

Gazetari: Po, e vërtetë është.Presidenti Topi: Duhet të ketë qenë 31 maji i vitit 2005.

Gazetari: Po. I kemi ndjekur bashkë zgjedhjet e vitit 2005.

Presidenti Topi: Kemi bërë komente.

Gazetari: Parashikime, të cilat, shumë kanë dalë prej tyre, gati tëgjitha të atyre që keni bërë në atë vit.

Presidenti Topi: Më vjen mirë që jeni i vetmi që konfirmoni këtëfakt, që mua përgjithësisht më kanë dalë parashikimet. Por nukdëshiroj, pikërisht për këtë arsye, ose ndoshta edhe për këtë arsye,që të bëj parashikime për të ardhmen, se dikush pastaj mund takeqinterpretojë.

Gazetari: Qartë. Do të doja të ndryshonim argument. Do të dojat’ju pyesja për një incident që ka ndodhur në fshatin e quajturBoboshticë. Është gati një skenar “déja vu” me atë që ka ndodhurnë fshatin Kosinë. Kemi prishje të varrezave qindravjeçare tëshqiptarëve, ndërtimin sipër tyre të memorialëve të ushtarëve grekë,të vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, kemi dhe njëkompleks inferioriteti të shtetit shqiptar dhe, rasti më tipik qe ai iPrefektit të Korçës, kur thoshte se “unë nuk kam asnjë dijeni që tëjenë prishur varrezat aty, por dënoj aktin barbar të djegies sëkurorave me lule në atë fshat”. Dhe për ta plotësuar gjithë konturin,kemi sërish: kishën që merret me varrmihje dhe Konsullatën Greke,që paguan faturën e shpenzimeve përmes vizave. Ju si Kryetar iShtetit, çfarë komenti keni?

Presidenti Topi: Unë sot kam marrë pjesë në një simpozium, që dota konsideroja të radhës me përfaqësuesit më të lartë tëkomuniteteve fetare. Ishte një simpozium, që vinte në dukjepikërisht atë element të jashtëzakonshëm tradicional që ka ekzistuarmidis feve në Shqipëri, që është bërë ndoshta edhe pararendës i asajharmonie të shoqërisë dhe të gjitha mundësive që ne të shkojmë me


210

një standard të arrirë në Bashkimin Evropian, pra, harmonia fetare.Kemi folur gjerë e gjatë. Në fjalën time, nuk kam mbetur pa iudhënë një mesazh edhe atyre, që kërkojnë që ta prishin këtë klimë.Të jeni të sigurt, që për çështjet që kanë të bëjnë me interesatkombëtare, vërtetë diplomacia është shumë e rëndësishme, por nukmund të jesh në një institucion të shtetit, nëse ti nuk je në radhë tëparë në shërbim të shtetit tënd, të popullit tënd, të historisë dhe mbitë gjitha të trashëgimisë.

Gazetari: E keni fjalën për Prefektin?

Presidenti Topi: E kam fjalën për cilindo. Ajo që ka ndodhur nëBoboshticë vërtetë i vendos njerëzit e institucioneve në një llojsikleti, nëse duhet të shprehen, apo nuk duhet të shprehen. Ai që nukshprehet në të tilla momente, natyrisht që nuk bën mirë. Çdo njeriduhet ta ketë të qartë, që është në pozicion për të respektuardokumentin themeltar të shtetit, që është dokument ligjor, por ështëedhe shpirtëror. Çdo njeri që është në një institucion duhet tëgarantojë pikërisht atë që kjo shoqëri, ky popull e ka pasur tëgarantuar edhe pa u ngritur institucionet, pikërisht harmoninë fetare.Harmonia fetare nuk është tregues me të cilin ne krenohemi vetëmnë vitet 2000. Jo! Ky është një moment tradicional. Aty ku ka qenëkisha, ka qenë dhe xhamia dhe cilido që vjen nga qarqe ultranacionaliste, kurrsesi nuk duhet ta prishë këtë klimë, nuk duhet tëprishë marrëdhëniet normale dhe shumë të mira që ekzistojnë mevendet fqinjë dhe askush nuk duhet të ndihet i kompleksuar për tëngritur një problem. Por ishte një pamje makabër, kur shikon kockate paraardhësve të njerëzve, që jetojnë atje, të dala sheshit. Edhe këtëdo bëjmë sikur nuk e shohim? Këtu ka përgjegjësi në disa nivele.Përgjegjësitë duhet të jenë të ekspozuara qartë. Ju e dini qëadministrimi i territorit bëhet nga pushteti vendor, pa marrë nëkonsideratë nëse është në Boboshticë, është në Korçë, është nëTiranë, apo është në ndonjë qytet tjetër. Kjo do të thotë që edheadministrimi i varrezave bëhet nga pushteti vendor. Të gjithë sillensikur nuk do të vdesin ndonjëherë. Ju e dini që shtohen qytete,shtohen e shumëfishohen vazhdimisht, por varrezat mbeten po ato.Njeriu duhet të mendojë. Ka detyrim të mendojë për trashëgiminë,ka detyrim të mendojë për paraardhësit, të ketë respekt për varret e


211

të parëve, jo vetëm kur gjenden varre romake në Shqipëri, por nëradhë të parë të kihet respekt për varret e shqiptarëve, tëadministrojnë mirë territorin e tyre, të jenë seriozë e mos bëhenzvarranikë, sepse, po humbi identiteti, atëherë çfarë pret më. Pra,secili duhet të respektojë ligjin! Prokuroria po merret me këtë punëpër ta qartësuar fare mirë, për të ndarë në mënyrë të qartë dhe për tëmos përzier ujërat, që veprimi i individëve të mos konsiderohet siveprim i institucioneve, kurrsesi. Ne kemi marrëdhënie mjaft të mirame shtetin grek, shumë të mira, marrëdhënie të fqinjësisë së mirë,marrëdhënie të mbështetjes reciproke, të gjitha, por, kjo nuk do tëthotë që t’i lihet terren elementëve, të cilët marrin statusin ekeqbërësit. Dhe, ju e dini që çështjet fetare kanë një ndjeshmëri tëshprehur. U tha edhe sot në simpozium. Duhet të kihetjashtëzakonisht kujdes me ndjesitë fetare. Njerëzit, të cilët janëbesimtarë dhe që e besojnë Zotin me mënyrat e veta, kanë një raportshumë specifik me besimin. Ndjeshmëria tek besimtarët është nënivelin maksimal, pra, ne duhet të ndajmë në mënyrë të qartëbesimin, i cili është në harmoni të plotë. Ne krenohemi për këtë dhekëtë e thonë edhe krerët e institucioneve fetare, e thonë politikanët,por detyrimi është që shteti ligjor të frenojë, të parandalojë, por edhetë gjykojë keqbërësit, të cilët prishin rregullat e shoqërisë dhedëmtojnë identitetin kombëtar.

Gazetari: Por, përtej marrëdhënies ndërfetare, kjo është më shumëdhe një marrëdhënie ndërshtetërore. Në qoftë se në këtë mishelfusim dhe deklaratën e konsullit grek, pas të cilës zoti Godo kërkoishpalljen e tij si “persona non grata”, i cili shprehet se hyrja etrupave greke, përkujtimi i kësaj ngjarjeje, pra të hyrjes së trupavegreke gjatë Luftës së Dytë Botërore në qytetin e Korçës, është çlirimi këtij qyteti dhe duhet festuar si çlirimi i këtij qyteti. Ju mendoni seka të drejtë zoti Godo?

Presidenti Topi: Unë sigurisht që e vlerësoj shumë personalitetin ezotit Godo, absolutisht. Zoti Godo është njohës i mirë i terrenit,është një komunikues konstant me publikun, është një politikan,intelektual mjaft i vlerësueshëm dhe sigurisht që ka të drejtën e tijnë mënyrën e komunikimit. Unë, në këtë pozicion, sikurse ju endoqët, isha shumë kritik dhe natyrisht që gjërat janë për t’u parë


212

rast pas rasti. Apeli im, natyrisht edhe në kontaktet që kemi pasuredhe me personalitetet më të larta, është që individë të veçantë, nukduhet të prishin klimën e marrëdhënieve që ekzistojnë midisinstitucioneve. A do të ketë individë të tillë? Sigurisht qëeksperienca ka treguar që edhe individë të tillë ka, por këta individëmbeten gjithnjë të izoluar dhe nuk janë dominues në politikën midisdy vendeve tona, të cilat kanë ndërtuar marrëdhënie shumë të mira,dëshirojnë t’i mbajnë këto marrëdhënie shumë të mira dhe nëmënyrë reciproke të mos cënojnë në elementë, që konsiderohenthellësisht shpirtërorë. Pra, nuk duhet ngatërruar klima einstitucioneve me një klimë të individëve të caktuar.

Gazetari: E qartë! Do të doja të ndërronim sërish argument, t’jupyesja lidhur me këtë stuhi sulmesh që ndoqëm mes dy kampeve tëpolitikës, për akuzat e ndërsjella për korrupsion, vijë, e cila, për hirtë së vërtetës, duket sikur është fashitur disi ditët e fundit. Por, juthatë që Prokuroria duhet të hetojë. Ka thënë se po heton, por endenuk është marrë asnjë i pandehur për këtë çështje.

Presidenti Topi: Kur thashë që duhet të hetojë, natyrisht që duhet tëbëjë punën e vet dhe unë mendoj që po bën punën e vet. Pra, nëkuptimin e vërtetë të fjalës, një proces hetimor është një proceskompleks ku lidhen mjaft elementë profesionalë dhe të mos marrimpozicionin e atyre që dinë gjithçka, pra është profesioni i prokurorit,është përgjegjësi e institucionit. Ata po punojnë. I takon atyre tëshprehen e të mbajnë një komunikim konstant me publikun, jo nëmënyrë të tepruar, për të treguar me transparencë se çfarë po ndodh.Por, unë besoj që ata po punojnë, po marrin të gjitha të dhënat edeklaruara dhe le t’ia lemë Prokurorisë, që të bëjë punën e vetprofesionale.

Gazetari: Por, a ekziston rreziku që Prokuroria të kthehet në njëarkiv, jo në një institucion akuze, por në një arkiv ku arshivohendosjet?

Presidenti Topi: Unë uroj që, edhe në vijim të mesazheve që unëkam dhënë në institucionet e drejtësisë, që të punojnë, që të mosmarrin pikërisht atë trajtë, që ju po artikuloni tani. Unë nuk besoj që


213

Prokuroria do të punojë me këtë synim, për t’i arshivuar.Informacionet që kam natyrisht që më japin mundësinë që tëshprehem se ata po punojnë. Pra, ata vetë do të kenë një komunikimme median, me publikun, për të treguar në një moment të caktuarstadin e hetimeve për çështjet e korrupsionit. E rëndësishme ështëqë, ajo që është thënë dhe vazhdon të thuhet, është që korrupsioni ipolitikanëve, i artikuluar në mënyrë reciproke si sulme nga kampe tëndryshme, të investigohet dhe e drejta duhet të dalë. Natyrisht këtëtë drejtë e jep vetëm Gjykata. E thënë ndryshe, vërtetë që ka fjalë,ka një debat, ka sulme reciproke, por fakti që gjërat tani janë nëinstitucionin e Prokurorisë, duhet të pritet që të shprehet Prokuroria.Nëse shkon në Gjykatë, të shprehet Gjykata. Pastaj njerëzit duhet tëkuptojnë që verbi politik është i rëndësishëm, por më i rëndësishëmështë verdikti institucional i institucioneve të shtetit të së drejtës.

Gazetari: A jeni ju i kënaqur me punën e Prokurores sëPërgjithshme? E bëj këtë pyetje, sepse në një konferencë ku ju ishittë pranishëm, bëtë një deklaratë pak surprizë për opinion publik qëkemi shumë presione dhe është shumë e vështirë për të luftuarkorrupsionin, sepse kemi presion nga jakat e bardha. Mos do tëishte e udhës që në vend të saj të ishte dikush tjetër që i shikonçështjet nga ngjyra e jakave?

Presidenti Topi: Ju mendoni që Prokuroria nuk ka pasur presion?Fakti, që thuhet nga kreu i institucionit, duhet marrë si një element ivërtetë dhe presioni që i bëhet Prokurorisë, që është një profesionjashtëzakonisht shumë i vështirë, është shumë i vështirë, sepsedetyrohesh të merresh me shumë çështje, por e thënë nga kreu iinstitucionit duhet besuar, ashtu siç e ka thënë ai. Por, inkurajimi imështë që s’duhet të kenë frikë. Sot nuk jemi në vitin e frikës. Unëkam marrë një shembull ditën kur janë diplomuar 10 magjistratë qëdo të punojnë në linjën e Prokurorisë që vinte nga vitet më të errëtadhe më represive të komunizmit, pikërisht kur i nderuari ManolKonomi dha dorëheqjen si ministër, edhe atëherë kur të ikte koka.Pse? Sepse nuk qe dakord me një urdhër politik. Dhe ky ishteleksioni, dhe ky ishte sensi i mesazhit që unë dëshiroja t’i jepjamagjistratëve të rij, sepse vitet kalojnë, e ardhmja është e tyre, pornë rast se ata do të mësohen që sot, që t’i nënshtrohen presioneve,


214

atëherë ata nuk duhet të jenë profesionistë. Çdo profesion ngrihet sëpari mbi karakterin, ngrihet mbi guximin, ngrihet mbi virtytin,pastaj vjen detyra. Besoj që kjo vlen në radhë të parë pikërisht në atëinstitucion ku edhe sulmet, edhe kritikat kanë qenë më të mëdha.Pra, ata inkurajohen në punën e tyre. Uroj që ata ta bëjnë këtë punëme shumë rigorozitet, sepse shoqëria i ka sytë tek ata, sepse janëpararendës të dhënies së një vendimi të drejtë. Natyrisht, nuk ështëse e jep vetëm Prokuroria. Cështja shkon në sistemin e gjyqësorit, icili ka shkallët e veta, pra, ideja është që të respektojmë formatin eshtetit të së drejtës, ku pavarësisht nga pozicionet, ti je një qytetar ithjeshtë. Kjo është arsyeja që kur jam shprehur për nevojën e heqjessë imunitetit, nuk kam pasur ndërmend që të jap një apel politik,absolutisht, por, duke marrë pozicionin e një qytetari, në funksion tëqytetarit, ashtu sikundër janë të gjithë pa imunitet, ashtu le të jenëdhe këta pa imunitet, duke filluar që nga Presidenti i Republikës.

Gazetari: Sigurisht! Do të doja t’ju pyesja zoti President për njënga polemikat më të fundit të klasës politike shqiptare. Është ideja,ose më saktë, është kthyer në një vendim të Parlamentit përrrafshimin e Piramidës dhe ngritjen në vend të saj të një Parlamentitë ri. Ju si e gjykoni këtë? Është një veprim i duhur?

Presidenti Topi: Në fakt, kjo temë është disi delikate. Por, natyrishtedhe unë kam mendimet e mia. Ne nuk e kemi shansin, sikurse ekanë shoqëritë perëndimore, të stazhionuara në kuptimin e plotë tëfjalës në demokraci, që të kemi institucionin e referendumit për tarealizuar në mënyrë të thjeshtë dhe efikase. Kam parasysh këtuZvicrën, që bën referendume të shpeshta, të shumta, për çështje qëjanë pjesë e një sensibiliteti të lartë publik. Unë sot jam në këtëpozicion. Më thoni, çfarë pozicioni duhet të mbaj unë sot, këtu,publikisht, ndërkohë që publiku është i ndarë? Nuk do të ishteelegant një mesazh i njënashëm, që mund të japë Presidenti, qoftëedhe si produkt i ndërgjegjes së tij. Për shembull, unë do të isha, dhenjë nga variantet, sepse nëse do të vendoset që në një vendimmarrjeKuvendi i Shqipërisë të bëhet atje, natyrisht është çështje evendimmarrjes. Askush nuk mund të thotë që një vendimmarrjeështë absolutisht e drejtë në atë sens, sepse kemi mendime të ndara.Një nga mendimet e hershme ishte që, ai institucion të kthehej në


215

një institucion ku të ishte ekspozuar pikërisht ai kalvari i vuajtjeve tënjerëzve që janë vrarë, janë persekutuar, janë robëruar, janëpërndjekur nga regjimi i Enver Hoxhës. Ky mund të ishte një ngaelementët, gjë që nuk e kemi parë. Unë nuk mund të mbaj sotpozicion. Ju e dini që unë jam shumë i ndjeshëm në çështjet e tëpersekutuarve politikë, sepse janë përveç të tjerave edhe eksperiencafamiljare, edhe në rrethin farefisnor dhe shoqëror.

Gazetari: Nga kontaktet që keni me ta, çfarë opinioni ju kanëdhënë?

Presidenti Topi: Por, natyrisht, ata janë të ndjeshëm në këtë që unëmundohem të bëhem interlokutor edhe i zërit të tyre. Megjithatë, nëkëtë shoqëri nuk janë vetëm ata. Pra, unë nuk dëshiroj të ndërhyj nëvendimmarrje, nuk dëshiroj të jap një opsion timin sot. Por, ajo qëmund të them, është se ne duhet të kemi shumë kujdes meharxhimin e parave të shqiptarëve. Në rast se mendohet që njëinstitucion do të ndërtohet shumë shpejt diku tjetër, nuk kemi arsyeqë të harxhojmë shuma marramendëse për gjëra që e kanë jetënshumë të shkurtër. Nuk mund të ketë më të ndjeshëm përrregullimin e kushteve për ata që kanë punuar në Parlament dheështë domosdoshmëri që kushtet e Parlamentit të rregullohen, se nukështë thjesht ana estetike, por është ana e komunikimit. Sot jemi nëbotën e internetit, të elektronikës dhe gjithçka duhet. Unë inkurajoj,se tek e fundit është një institucion ku punohet dhe merren vendimeshumë të rëndësishme, por si institucione ne duhet të ecim me planetë sakta. Pra, është çështje e vendimmarrjes dhe nuk më takon muaajo vendimmarrje, absolutisht, edhe për arsyet që thashë. Pavarësishtmendimeve që kam unë, pavarësisht nga urrejtja që kam unë përkomunizmin, pavarësisht nga dëshira që gjërat duhet të rivendosen,është një çështje që i takon një vendimmarrjeje tjetër. Problemiështë që ne duhet t’i saktësojmë gjërat. Nuk jemi në momentet eluksit të madh për të shpenzuar shuma të mëdha, nëse do tëndërtohet një institucion tjetër. Nëse do të ndërtohet një instituciontjetër, le të ndërtohet. Gjërat bëhen me një ide të qartë, gjërat bëhetme një preventiv të qartë. ...

Gazetari: Por jo brenda dy vjetëve.


216

Presidenti Topi: Mirë pra, gjithë ajo që po them është pikërisht nëkëtë sens, që gjërat duhet të mendohen mirë. Në rast se ndërtohet njëvepër që i takon të gjithëve, pavarësisht nga konjukturat politike tëmomentit, pavarësisht nëse sot në këtë zyrë jam unë, nuk është zyraime, është zyra e Presidentit të Republikës, që pas dy vitesh do tëvijë dikush tjetër të drejtojë shtetin nga kjo zyrë. Pra, bëhen në njëkomunikim normal, në një komunikim pa emocione, ku të gjendetekuilibri. Gjëja më e mirë në këto raste është të gjesh ekuilibrin dheekuilibri është pikërisht ai moment, që ne na bëri të konsumojmëpjesën e parë të intervistës sonë, i cili nuk gjendet për fat të keq edhepër gjëra të tjera. Pra, kur mungon ai lloj ekuilibri, mungon edhe kytjetri. Pra, në përgjigjen time ju dolët pa një opsion personal, pordolët me një konsideratë të përgjithshme që gjërat duhet të bëhen nëfunksion të gjithë shoqërisë. Po ta kishim mundësinë e referendumit,referendumi do të zgjidhte një moment, ku të gjithë do të ishim mëtë qetë. Fakti që nuk është referendumi ka një vendimmarrje. Unërespektoj vendimmarrjen. Por, vendimmarrjet, nëse do të vinin nëmënyrë konsultative, të ekuilibruar do të ishin më të mirat, sepse nëvendimmarrjet politike ka projeksione të ndjeshmërive qytetare, qëjanë të orientuar në mënyrë natyrale në formacione të ndryshmepolitike.Gazetari: Zoti President, ju falënderoj shumë për intervistën!Presidenti Topi: Edhe unë ju falënderoj!


217

INTERVISTA E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËR BBC-NË,NË SEKSIONIN SHQIP.

4 nëntor 2010Londër

BBC, Seladin Xhezairi: Këto ditë, Presidenti shqiptar, Bamir Topiishte mysafir i Unionit të Oksfordit, që konsiderohet si një ngashoqatat më prestigjioze në botë në fushën e debatit. Shoqata ekrijuar në vitin e largët 1823, e ka ngritur reputacionin për shkak tëpersonaliteteve të shquara botërore, ligjëratat dhe debatet e tëcilëve, shpeshherë kanë jehonë edhe përtej mjediseve akademike tëOksfordit. Në mjediset e Unionit janë paraqitur ndër vite edhe NënëTereza, Dalai Lama, Jaser Arafati, Riçard Niksoni, Xhimi Karteri epersonalitete të tjera të shquara botërore. Dhe, siç e kemiparalajmëruar, mysafir i yni dhe bashkëbiseduesi juaj në këtë zigzagpaksa të pazakonshëm, të regjistruar në Londër, më 4 nëntor 2010,është Presidenti i Shqipërisë, zoti Bamir Topi. Unë intervistovaPresidentin shqiptar dhe fillimisht e pyeta atë se cili ishte vlerësimi itij për këtë vizitë me karakter pune, gjatë së cilës takoi edheKryeministrin britanik, Dejvid Kameron. T’i dëgjojmë përgjigjet etij:

Presidenti Topi: Unë mund t’ju them që kanë qenë dy ditëintensive pune. Jam takuar së pari me përfaqësues të Dhomës sëKomuneve, me parlamentarë të nderuar, që bëjnë pjesë në grupingjithëpërfshirës për Shqipërinë dhe për rajonin. Kanë qenë takimeku janë analizuar në mënyrë shumë specifike të gjitha marrëdhënietqë ekzistojnë midis Mbretërisë së Bashkuar dhe Shqipërisë. I kamfalënderuar për të gjithë atë kontribut që ato kanë dhënë gjatë vitevetë demokracisë, në mënyrë të veçantë për mbështetjen që i kanëdhënë ata futjes së Shqipërisë në NATO dhe tani, për atë mbështetjeqë po jepet drejt integrimit në Bashkimin Evropian. Më pas, kamtakuar Kryeministrin Dejvid Kameron, me të cilin ndava disa bisedamjaft të rëndësishme për sa i takon bashkëpunimit, kryesisht nëfushën e sigurisë, diskutuam për situatën në Afganistan, për nevojëne bashkëpunimit sa më të ngushtë të trupave tanë me trupat e


218

aleatëve, për të rritur dhe profesionalizmin dhe sigurinë e trupave.Patjetër, kemi folur dhe për çështje të shërbimit inteligjent për tapërafruar atë totalisht në parametrat dhe standardet e partnerëvetanë, duke qenë se Shqipëria tashmë është një vend i NATO-s, ku kapatjetër dhe detyrime që Shërbimi Informativ të rregullohet nëmënyrë të tillë, që të jetë plotësisht në standardet e vendeve tëNATO-s. Kemi diskutuar për bashkëpunimin ekonomik midis dyvendeve tona. I kam paraqitur zotit Kryeministër edhe njëherë tëgjitha ato prioritete që ka Shqipëria. E kam konsideruar Shqipërinësi një histori suksesi dhe me mundësi të jashtëzakonshme për tëinvestuar, duke ofruar edhe mundësinë për investime të mëtejshmenga investitorët anglezë. Më pas, kemi biseduar me Ministrin, meSekretarin e Shtetit për Evropën, Lidington, me të cilin ndamë vërtetshumë momente të politikës së jashtme të Shqipërisë, të rolitmoderator që Shqipëria po luan në rajonin ballkanik, kemi diskutuarpër Kosovën, kemi diskutuar për nevojën që Kosova ka për t’unjohur nga vende të tjera, për të rritur gjeografinë e njohjes. Kemidiskutuar për situatën politike dhe së fundmi, mund t’ju them qëkam pasur një takim me Kryetaren e Dhomës së Lordëve, meBaroneshën, e cila, disa javë më parë, vizitoi Shqipërinë. Takimi kaqenë shumë i përzemërt. Pra, në të gjitha takimet mund të them qëkemi ndarë të njëjtin opinion që marrëdhëniet midis Shqipërisë dheBritanisë së Madhe janë marrëdhënie të konsoliduara, janëmarrëdhënie që patjetër do të vazhdojnë të intensifikohen në tëgjitha fushat. Dje, unë kam pasur gjithashtu një takim me studentët eUnionit të Universitetit të Oksfordit, kam pasur një leksionrelativisht të gjatë. Pastaj, gjithçka ka kaluar në interesin estudentëve për të realizuar pyetje, gjithçka shumë të interesuar përShqipërinë, për rajonin, dhe besoj që ka qenë një komunikim shumëi natyrshëm, duke më kthyer edhe nostalgjinë e viteve tëuniversitetit.

BBC: Dhe, kur është fjala për realitetin në Shqipëri, për të cilinkeni folur edhe përpara Unionit të Oksfordit, zoti President, interesstrategjik i vendit - këtë e keni konfirmuar dhe ju – është integriminë Bashkimin Evropian. Së shpejti, pritet të jepet përfundimisht dhezyrtarisht drita jeshile që shqiptarët të udhëtojnë në zonën‘Shengen’ pa viza. Ndërkohë, pritet progres-raporti për përparimin


219

e Shqipërisë drejt BE-së. Realiteti në Tiranë, zoti President, - këtë edini më së miri ju, - duket se shtron shumë pikëpyetje, pikërisht përsa i përket klimës politike, në radhë të parë mes mazhorancës dheopozitës. Si e shikoni këtë?

Presidenti Topi: Natyrisht, para se të dalim tek problemet, duhet tëevidentojmë suksesin. Fakti që shqiptarët do të lëvizin pa viza, pra,pas vendimit të Parlamentit Evropian dhe pas atij vendimi që tëmarrin Ministrat e Brendshëm të Bashkimit Evropian, konfirmonpatjetër një linjë suksesi të institucioneve shqiptare. Patjetër pastaj,një sfidë shumë e rëndësishme para institucioneve, para shqiptarëveështë marrja e statusit të vendit kandidat. Gjithsesi, mund t’ju themqë, suksesi i liberalizimit të vizave dhe shansi për të marrë statusin evendit kandidat na lejon që të shohim edhe në perspektivën efunksionimit sa më të mirë të institucioneve. Pyetja juaj kishte tëbënte me disa momente të moskoordinimit të faktorit politik për disadebate, që juve besoj i keni ndjekur me interes, debate të cilatshfaqen në jetën politike të Shqipërisë për probleme nga më tëndryshmet. Mund t’ju them që në parim, në një vend demokratikpatjetër ekzistojnë debatet. Debatet bëhen për gjithçka. Bëhendebate sigurisht të strukturuara. Aty ka një element i cili ndoshta nabën të ndjehemi keq, që vërtetë, kur vjen problemi për tëbashkëpunuar, ose kur në përfundim të debatit, kërkohet që të diletme një produkt, dhe produkti është mirëkuptimi për ligje tëcaktuara, ne atë nuk e shikojmë. Dhe patjetër kjo na shqetëson. Kjoështë arsyeja që kohë pas kohe, unë kam dhënë apele tëdrejtpërdrejta për klasën politike. Presidenti është brenda kufijve,kontureve të Kushtetutës, por gjithçka që ndodh në Parlament, ështënë vullnetin e plotë të forcave politike për të bashkëpunuar dhe përtë zgjidhur problemet.

BBC: Kur është fjala për zgjidhjen e problemeve, krijohetpërshtypja se një tryezë nën kujdestarinë tuaj me dy aktorëtkryesorë, liderët e dy partive kryesore në Tiranë, dështoi. Ju i quanimomente të vështira, por krijohet përshtypja se për çdo sherr tëvogël, politikanët në Tiranë, sytë i kthejnë nga Brukseli, ngaUashingtoni, apo nuk hezitojnë të hanë darka në Strasburg dheefekti del shterp.


220

Presidenti Topi: Unë nuk i konsideroj takimet institucionale si njëmundësi për të deklaruar dështimin, kurrsesi. Nuk është rasti i vetëmkur unë kam organizuar tryezë në takimin midis përfaqësuesvekryesorë të mazhorancës dhe të opozitës. Ka pasur edhe një takimtjetër, ku palët kanë pasur mundësi të diskutojnë dhe të gjejnë sëpaku në atë takim, momente të përbashkëta, që kanë të bëjnë mefunksionimin e pushtetit ekzekutiv dhe të pushtetit vendor. Për sa ipërket çështjes së debatit politik të radhës, patjetër që ështëorganizuar një tryezë në Presidencë dhe më vonë kemi pasur njëtakim me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të delegacionit të AsamblesëParlamentare të Këshillit të Evropës. Pra, problemi I ka kaluarkufijtë e Shqipërisë, ka pasur një interes nga strukturat ku bën pjesëShqipëria dhe ku monitorohet, dhe fakti që nuk ka pasur një rezultatkonkret, tregon që ende ka një impas në këtë lloj marrëdhënieje, porkurrsesi nuk do ta konsideroja një dështim, sepse ta konsiderosh tëdështuar, do të thotë që të kesh mbyllur të gjitha shtigjet ekomunikimit. Besoj që është një proces dhe mbetem optimist qëkëto probleme do të gjejnë zgjidhje patjetër.

BBC: Le të kalojmë tek zhvillimet në rajon, zoti President. Thatë seme bashkëbiseduesit tuaj britanikë keni biseduar edhe për Kosovën.Kosova, më 12 dhjetor do të mbajë zgjedhjet e jashtëzakonshme. Ikeni pritur si të jashtëzakonshme këto ngjarjet e fundit në Prishtinë?

Presidenti Topi: Natyrisht i kam ndjekur me shumë vëmendjengjarjet në Kosovë. Ajo që unë mund të them, natyrisht ështëdëshira, që nuk mbetet vetëm si dëshirë e imja, por e të gjithëshqiptarëve, që problemet institucionale që janë krijuar në Kosovë tëzgjidhen në mënyrën më të mirë të mundshme, në mënyrën mëdemokratike, sepse është çështje e funksionalitetit të institucionevetë Kosovës, por është çështje edhe e imazhit të Kosovës. Unë,kurrsesi nuk mund të futem për të bërë analiza specifike për situatëne brendshme në Kosovë, sepse i takon vetë faktorëve politikë tëKosovës, i takon institucioneve të Kosovës, që të sillen në mënyrëne duhur dhe unë kam besim të plotë që klasa politike e Kosovës e kamaturinë e duhur për të diskutuar dhe për t’i zgjidhur problemet.

BBC: Zoti President, krijohet përshtypja se pas vizitës së Sekretares


221

Amerikane të Shtetit, Hilari Klinton, në Beograd dhe në Prishtinë,është vërejtur një ç’tensionim në retorikën e politikanëve kosovarëdhe atyre serbë, për sa i përket mundësisë së bisedimeve, sikundërthuhet për çështje teknike. Mendoni se do të shkohet përpara, do tëvijë koha e normalizimit të marrëdhënieve dypalëshe?Presidenti Topi: Ne shpresojmë që Serbia dhe faktori politik dheinstitucional në Serbi të ndërgjegjësohet dhe të zbresë në realitetinkonkret, çka do të thotë që ende Serbia nuk është ambientuar me atëevolucion të jashtëzakonshëm që kanë bërë institucionet e Kosovës,së pari, duke shpallur pavarësinë, së dyti, duke marrë të drejtën sinjë vendim legjitim nga opinioni i Gjykatës Ndërkombëtare tëDrejtësisë, gjithashtu, edhe nga një vendim i Organizatës sëKombeve të Bashkuara, duke aprovuar një Rezolutë, e cila usponsorizua nga vendet e Bashkimit Evropian, që do të thotëKosova ka një realitet jo vetëm të ri, por të konsoliduar. Por kjo nukdo të thotë që vendet në rajon të mos bisedojnë dhe ne do t’iinkurajonim bisedat midis institucioneve të Kosovës dheinstitucioneve të Serbisë, por sigurisht nga kushtet, nga pozicionet edy vendeve sovrane, ku asgjë nuk mund të vihet më në dyshim përlegjitimitetin e institucioneve të Kosovës. Ne dëshirojmë që tëzhvillohet dialogu politik në të gjitha vendet e rajonit, sepse të gjithavendet e rajonit, besoj të ardhmen e kanë në familjen euroatlantike.

BBC: Zoti President, ishte njoftuar më parë se homologu juaj serb,Boris Tadiç së shpejti do të vizitonte Tiranën. U përmend si datë emundshme, në mos gabohem, muaji tetor, dhe ende nuk ka ndodhur.Ka ndonjë pengesë, ka ndonjë zhvillim në këtë rrafsh?

Presidenti Topi: Është njoftuar. E kemi dëgjuar nëpërmjetmediave, por ende nuk ka një ftesë për Presidentin Tadiç për tëvizituar Shqipërinë. Dhe, duke marrë në konsideratë që kjo ftesë dotë bëhet nga Presidenti i Shqipërisë në një rast eventual, përderisaunë e konfirmoj që nuk ka ftesë, domethënë, çdo gjë tjetër qëhamendësohet, mbetet në një terren jo real. Kjo nuk do të thotë qënë një të ardhme, pikërisht në linjën e bashkëpunimit midis vendevetë rajonit, duke marrë në konsideratë që disa çështje patjetër janëçështje për të cilat ne asnjëherë nuk do të biem dakord. Unë jam ibindur që për Kosovën, ne dhe Serbia nuk do të biem dakord. Ata


222

kanë një pozicion të qartë. Ne sigurisht jemi shumë të qartë në këtëpozicion, por kjo nuk do të thotë që ne nuk do të bisedojmë për tematë tjera të rritjes së dialogut politik, të rritjes së shkëmbimeveekonomike, të përmirësimit të një klime të investimeve, por për tëbiseduar edhe për kushtet, në të cilat jetojnë shqiptarët në Serbi.

BBC: Në këtë rast, kur është fjala për bashkëpunimin rajonal, ciliështë fati i një takimi rajonal në Tiranë mes jush dhe homologëvetuaj të rajonit? Do të zhvillohet në nëntor?

Presidenti Topi: Unë e di që po punohet nga stafet për këtë. Nukështë një takim që organizohet nga Presidenti shqiptar. Përkundrazi,është një takim që është kthyer në një lloj rituali që bën ciklin e vetnë të gjitha vendet e Ballkanit. Po punohet dhe ende jemi në fazën emarrjes së konfirmimeve për të realizuar takimin. Nuk është e thënë,është paralajmëruar ndoshta për nga fundi i nëntorit, por nuk mundtë them që është caktuar një datë. Në momentet kur të gjithëpresidentët do të jenë gati dhe të liruar nga axhendat e tyre për tëmarrë pjesë në një takim të mundshëm, atëherë do të njoftohetekzaktësisht data e organizimit të këtij takimi të radhës, qëmendohet të bëhet në Tiranë.

BBC: Zoti President, thoni se shqiptarët dhe serbët kurrë nuk do tëpajtohen për gjithçka. A ekziston mundësia që ju si ndërmjetës tëorganizoni një takim mes Presidentit serb dhe homologut të tijkosovar? Është herët?

Presidenti Topi: Të jemi korrekt në artikulimin e përgjigjes që unësapo dhashë. Në termat e referencës të bisedimeve që eventualishtne do të kemi me serbët, me përfaqësuesit e institucioneve tëSerbisë, për disa gjëra është e pamundur për aq sa shikohet, që ne tëbiem dakord. Për shembull, për çështjen e Kosovës, qëndrimet tonajanë diametralisht të kundërta. Por, në termat e bisedimeve mund tëketë mjaft gjëra të tjera, për të cilat ne mund të diskutojmë, përforcimin e marrëdhënieve të karakterit ekonomik, për rritjen eklimës së investimeve, për marrëdhëniet kulturore, për lehtësimin emarrëdhënies së komunikimit të njerëzve në rajon, për politikat tëcilat janë sinergjiste qoftë për ne, qoftë për Serbinë për të shkuar në


223

Bashkimin Evropian, pra, në këtë sens, unë do të thoja që ekziston igjithë predispozicioni që unë të ftoj edhe për takime të mundshmeqë mund të realizoj, një ulje në tavolinë edhe të atyre Presidentëve,që deri më sot nuk janë ulur. Megjithatë, le t’ia lemë kohës, sepseçdo gjë do të vijë me kohë. Asgjë nuk vjen në mënyrë tëmenjëhershme, edhe politika evoluon, edhe pozicionet evoluojnë,por një gjë unë mund të konstatoj sot, që Kosova, pas dy vitesh egjysmë pavarësie, ka konsoliduar ndjeshëm pozicionin e saj dhe nëçdo bisedë të mundshme, Kosova do të diskutojë me vendet e tjerasi një vend i lirë, sovran, demokratik, i pavarur.

BBC: Zoti President, ne, këtë intervistë, këtë bashkëbisedim me ju epatëm paralajmëruar për programin tonë “Zigzag”. Në mungesë tëkohës, në një farë mënyre, le t’ju përgjigjemi, po mundohem t’iperifrazoj pyetjet, disa nga pyetjet kryesore të lexuesve tanë të faqessonë të internetit ‘bbc.albanian.com’, ku e kemi paralajmëruarpjesëmarrjen tuaj në këtë emision. Një grup pyetjesh të dëgjuesvetanë shprehin interesimin për të dëgjuar mendimin e Presidentit përatë që mund të emërtohet si identitet dhe bashkim kombëtar. Aty-këtu edhe në Tiranë, edhe në Prishtinë, edhe në Shkup, edhe nëLuginën e Preshevës dëgjohen zëra të tillë.

Presidenti Topi: Unë mendoj që vitet e fundit ka pasur mundësi tëmëdha të komunikimit midis njerëzve në rajon, në mënyrë tëveçantë midis shqiptarëve në rajon. Kjo është bërë e mundur edhenë sajë të aksesit për lëvizje të njerëzve, por është bërë e mundurdhe nëpërmjet ndërtimit të infrastrukturës. Unë do të thoja që edhemedia ka bërë punën e vet. Sot, emisionet televizive të stacioneve tëvendeve tona shikohen me lehtësi nëpërmjet valëve satelitore,kështu që në një farë mënyre mund të them që vjen dhe rritetmundësia për t’u sintonizuar elementët më të qenësishëm që ka njëkomb: gjuha, kultura, historia. Por, për sa i përket atij elementi qëjuve e cituat, që ka të bëjë me bashkimin, unë mund t’ju them që eardhmja e vendeve tona, si vende sovrane, të lira, patjetër që ështënë familjen euroatlantike, që do të thotë, ne të gjithë do tëbashkohemi në Bruksel.

BBC: Një grup pyetjesh të tjera lidhen me vlerësimin, që do të


224

dëshironin dëgjuesit tanë ta dëgjojnë, për marrëdhëniet shqiptaro-greke. Nga një lexues i yni, i krijohet përshtypja se politikashqiptare është inferiore ndaj asaj greke, përmenden disa, le t’iquajmë incidente të kohëve të fundit.

Presidenti Topi: Mund t’ju them, në mënyrë kategorike jo.Kurrsesi, politika e Shqipërisë, institucionet e Shqipërisë nuk mundtë jenë inferiore. Përkundrazi, Shqipëria dhe Greqia prej vitesh kanëkonsoliduar marrëdhëniet e tyre të fqinjësisë së mirë dhe besoj qëkjo konstatohet në rritjen e dialogut politik, në shkëmbimetekonomike dhe sigurisht, për çështje të caktuara nuk duhet tëngatërrojmë politikën institucionale, zyrtare të shteteve, të cilat, nërastet e incidenteve të ndryshme kanë reaguar në mënyrë shumëkorrekte, me qëndrime apo veprime të individëve të caktuar, apo tëqarqeve të caktuara ekstremiste. Nga kjo pikëpamje, unë mund tëthem që asgjë në marrëdhëniet midis dy vendeve nuk shkon nësensin negativ. Përkundrazi, ato forcohen, marrëdhëniet janëkorrekte, do të jenë korrekte, sepse janë dy vende, të cilat janë dyvende të NATO-s. Nga ana tjetër, janë dy vende që, njëri është vendi Bashkimit Evropian dhe tjetri, e kam fjalën për Shqipërinë, do tëjetë shumë shpejt vend i Bashkimit Evropian. Ndërsa, për sa i përketdisa incidenteve, patjetër që ka pasur dhe reagime të institucioneve,si për gjërat që kanë ndodhur në Greqi, me rastin e ushtarëve grekë,ashtu edhe për gjëra që kanë ndodhur në Shqipëri, sikurse ishte rastii fundit i varrezave të Boboshticës. Unë kam pasur një prononcim,nëpërmjet një interviste televizive, ku kam shprehur qartë që gjëratduhet të jenë shumë korrekte, çdo gjë duhet të funksionojë mbiparametrat e shtetit ligjor, asgjë nuk mund të bëhet në mënyrëabuzive, sepse të gjitha veprimet abuzive patjetër sjellin edheincidente të panevojshme.

BBC: Cili është në fakt, mendimi juaj edhe për incidentin tragjik, kunjë minoritar grek humbi jetën? Edhe kjo e plotëson mozaikun emarrëdhënieve shqiptare greke, apo?

Presidenti Topi: Përderisa ky është një moment me të cilin pomerret drejtësia, për definicion e kemi thënë që, aty ku drejtësiaështë në operim, çdo zë, çdo institucion tjetër, patjetër që duhet të


225

presë verdiktin e drejtësisë.

BBC: Dëgjuesit tanë interesohen të dinë edhe vlerësimin ePresidentit shqiptar për marrëdhëniet me Maqedoninë dhe këtokohët e fundit, nuk di sa jeni në dijeni, është zhvilluar dhe pozhvillohet një debat lidhur me hapjet, le t’i quajmë ‘dosjeve’, dheshqiptarët janë në rolin kryesor këtu, shqiptarët e Maqedonisë.

Presidenti Topi: Unë mund të them që marrëdhëniet meMaqedoninë janë marrëdhënie mjaft të konsoliduara, falë këtu edherolit të jashtëzakonshëm të faktorit politik shqiptar në Maqedoni dhegjithçka po zhvillohet në rrugë shumë normale. Unë, edhe kur kamqenë për vizitë zyrtare në Maqedoni, nga foltorja e Parlamentit tëRepublikës së Maqedonisë, jam shprehur që maqedonasit dheshqiptarët duhet të ndërtojnë harmoninë e tyre, duke iu referuar nëmënyrë shumë rigoroze Marrëveshjes së Ohrit të vitit 2001, e cilapërcakton të gjithë kuadrin e marrëdhënieve institucionale dheshoqërore në Maqedoni. Për sa i përket asaj që ju pyesni, për ligjinmjaft të debatuar të dosjeve, unë e konsideroj si një problem tëbrendshëm të institucioneve dhe të shoqërisë së Maqedonisë dhepreferoj që, për gjëra që konsiderohen të brendshme, të mos ndërhyjnga jashtë.

BBC: Dëgjuesit tanë interesohen për qëndrimet e Presidentit, përzhvillimet e brendshme në Shqipëri, për raportet e tij memazhorancën, ta zëmë, disa dekrete të Presidentit nuk kanë marrëdritën jeshile.

Presidenti Topi: Unë mendoj që detyra e Presidentit nga pikëpamjakushtetuese është që të zbatojë me rigorozitet të gjitha detyrimetkushtetuese për zgjedhjen e anëtarëve të Gjykatës së Lartë dheKushtetuese, çka do të thotë që, me ligj përcaktohen të gjithadetyrimet që duhet të kenë kandidatët që të kenë mundësi që tëaplikojnë për të kandiduar në këto dy gjykata të rëndësishme.Përderisa institucioni i Presidentit ka qenë në respekt të plotë tëparametrave të kandidaturave dhe sot këto kandidatura janë nëParlament, i takon Parlamentit që të mbajë qëndrimin përkandidaturat. Pra, gjërat në demokraci janë të ndara. Sipas


226

Kushtetutës së Shqipërisë, institucionet operojnë, por kanë edhe tëdrejtat e tyre dhe detyrimet e tyre. Sa kohë këto kandidatura janë nëParlament, patjetër që i takon vullnetit të deputetëve që të shprehen‘po’, ose ‘jo’.

BBC: Zoti President, përsëri duke iu referuar pyetjeve të dëgjuesve,cilat janë raportet e zotit Topi me Partinë e tij të deridjeshme,Partinë Demokratike dhe Partinë Socialiste?

Presidenti Topi: Unë mund t’ju them që në këtë pozicion që ështëPresidenti, që është një pozicion i lartë institucional, natyrisht që kurbëhet fjala për marrëdhëniet me subjektet politike, këto marrëdhëniejanë thellësisht institucionale, që do të thotë që Presidenti është largçdo lloj emocioni dhe larg çdo lloj arsyetimi mbi “background”- in etij politik, formimin e tij, por, ka një detyrim, një detyrim që lindnga dokumenti themeltar i shtetit, që ka të bëjë me Kushtetutën. Pra,nëse Presidenti zbaton Kushtetutën në mënyrë shumë rigoroze,patjetër që të gjitha marrëdhëniet përcaktohen dhe i konsideron sikorrekte. Në rast se ka gjykime të tjera mbi këtë, Presidentit nuk ibën asnjë lloj përshtypje, sepse, përderisa është në rregull mepozicionin e tij, pastaj diskutimet politike mund të vijnë në mënyrëedhe subjektive. Ndërsa, marrëdhëniet njerëzore pastaj janëmarrëdhënie më se normale, më se korrekte. Unë vij nga një jetëpolitike intensive. Kam shumë miq, shumë kolegë dhe mundohemqë të respektoj marrëdhëniet njerëzore edhe në politikë.

BBC: Nuk e di zoti President, a kemi dhe pak kohë t’i japimpërgjigje të disa pyetjeve. Një pyetje që vjen në mos gaboj ngaArmiri, nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, që interesohet përfatin e një projekti për ndërtimin e një xhamie në Tiranë, për çkathotë ai, ju keni dhënë një gjysmë premtimi që do të angazhohenidhe si kundërargument ai thotë se konfesione të tjera fetare,katolikët, ortodoksët, kanë objektet në kryeqytet.

Presidenti Topi: Unë, para se të vija në Britaninë e Madhe, kammarrë pjesë në një simpozium për harmoninë fetare, ku të gjithëbashkëbiseduesit kanë shprehur me një respekt të veçantë të gjithacilësitë e vyera të popullit shqiptar dhe të komuniteteve fetare për të


227

qenë në harmoni. Nga ana tjetër, disa probleme që ekzistojnë nëkomunitetet fetare kanë të bëjnë ndoshta dhe me pronat e tyre dheky është një problem i njohur. Unë, në cilësinë e Presidentit do tëinkurajoj në çdo moment zgjidhjen e problemeve që konsiderohenligjore dhe kushtetuese. Për sa i përket asaj deklarate që unë kamdhënë, në mos gaboj ditën e Bajramit, kur pashë edhe një herëshumë besimtarë që faleshin në mes të rrugës, natyrisht, kur sotinstitucionet ndërtohen dhe respektohen në të gjithë Evropën,dhashë një vlerësim me një shqetësim që besimtarët të kenë kushtete tyre për t’u falur në institucione, për të predikuar në institucione.Sigurisht që roli i Presidentit është inkurajues, është motivues, porkjo gjë varet dhe është në dorë të pushtetit ekzekutiv dhe të pushtetitvendor. Unë kam pasur rastin që ta bisedoj dhe ta inkurajoj këtëproces, dhe besoj që shumë shpejt do të marrë rrugën e zgjidhjes.

BBC: Zoti President, folët për tolerancën fetare dhe në simpoziumine para dy ditëve. Ndonjëri nga dëgjuesit tanë do t’ju pyeste, përsenuk kemi një tolerancë edhe politike mes politikanëve tanë në rajon?

Presidenti Topi: Unë e konsideroj mjaft të bukur këtë pyetje. Me saduket, besimi në Zot, të besuarit në një fe të caktuar i impononnjeriut një raport shumë spiritual me Zotin, e detyron atë që të jetëvërtet në marrëdhënie shumë harmonike, të jetë shumë i kujdesshëmnë veprimet e tij. Me sa duket, politika ende është larg këtijstandardi. Në rast se ne do të aplikonim edhe në marrëdhënietshoqërore, edhe në politikë, pikërisht atë marrëdhënie, njëmarrëdhënie shumë e ngushtë që krijohet me Zotin, besoj që gjëratdo tëishin më të relaksuara.

BBC: Dhe pyetja e fundit, përsëri duke iu referuar dëgjuesve. Tëgjithë presidentët, sidomos në Perëndim, në mandatin e parë, sapotë hyjnë, ta zëmë Presidenti amerikan në Shtëpinë e Bardhë, fillon emendon për të dytin. Pyetja e një dëgjuesi tone është nëse do tëkandidojë Presidenti Topi sërish në mandatin e dytë?

Presidenti Topi: Atëherë për këtë po jap një përgjigje disi më tëgjatë. Një nga romanet e mi të preferuar në moshën e gjimnazit ka


228

qenë romani “Bankieri” i autorit të njohur Lesli Uoller, i cili, në njëmoment duke iu referuar marrëdhënieve që krijohen në kapitalizëm,sidomos me problemet e kapitalit financiar, thoshte ‘përse vuannjeriu në kapitalizëm?’ dhe i referohet dy momenteve. ‘Së pari’, -thoshte ai, -‘njeriu vuan për nxjerrjen e sekretit, sepse konsiderohet irëndësishëm sekreti profesionale në një biznes, në një investim’ dhee dyta kishte të bënte me ‘mungesën e parashikimit’. Nisur ngakonteksti i pyetjes tuaj dhe duke dashur që të mos gaboj, së pari, nukka arsye që unë sot të nxjerr në publik asgjë, përderisa tani jam nëdetyrë. E dyta, dëshiroj që çdo hap ta bëj me shumë kujdes, sepse, jue dini që, aftësia për të parashikuar është mundësia për të pasursukses. Kështu që, nga kjo pikëpamje unë jam ende në detyrë. Nukdëshiroj të bëj plane afatgjata. Dëshiroj që të mbyll me nder këtëdetyrë që është karrigia më e lartë e shtetit, sikurse është Presidenti iRepublikës.

BBC: Dhe, zoti President, do të veçonit pak për dëgjuesit tanë këtëpërvojën e deritanishme të Presidentit. Është herët t’ju pyes se cilika qenë momenti më i vështirë, apo ai më i gëzuar në këto vite, kur ubëtë President?

Presidenti Topi: Natyrisht, njeriu në jetën e tij, qoftë familjare,qoftë shoqërore, qoftë institucionale ka momente të gëzuara, por kadhe momente, të cilat nuk konsiderohen të gëzuara. Unë preferoj tëevidentoj vetëm momentet që më japin optimizëm dhe aspakmomente që të imponojnë që të biesh në pesimizëm. Unë jam natyrëshumë optimiste dhe në memorien time kam vetëm momente tëgëzuara. Pastaj, indeksi për të vlerësuar se cili ka qenë gëzimi më imadh, natyrisht në jetë njeriu gëzimet më të mëdha nuk i ka nëpolitikë, gëzimet më të mëdha i ka në familje.

BBC: Falemnderit zoti President!

Presidenti Topi: Falemnderit dhe ju!


229

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPINË TELEVIZIONIN TOP CHANNEL.

8 nëntor 2010

Gazetari Ilir Paço: Përshëndetje zoti President!

Presidenti Topi: Përshëndetje zoti Paço!

Gazetari: Në fakt, cili është komenti dhe ndjesia juaj e parë nëlidhje me këtë proces kaq të rëndësishëm dhe kaq të pritur ngashqiptarët?

Presidenti Topi: Besoj që publikisht e them këtu, në televizionintuaj, por do jetë edhe pjesë e një mesazhi për publikun që, për muapersonalisht dhe për shumë të tjerë, është ngjarja e tretë historike nëhistorinë e kombit shqiptar: së pari pavarësia e Shqipërisë, së dytirrëzimi i komunizmit dhe së treti rrëzimi i mureve. Besoj është njëmoment i jashtëzakonshëm, i shumëpritur dhe me të drejtë çdoshqiptar, sot ka të drejtë ta festojë, ta gëzojë. Unë besoj që,pavarësisht nga elementë të tjerë të diskutimeve, sot ky ështëdominanti për Shqipërinë dhe shqiptarët. Duhet të flasim besojvetëm për këtë dhe ta gëzojmë këtë eveniment të jashtëzakonshëm,që është dhe do të mbetet i memorizuar në historinë e kombit.

Gazetari: Cilat janë hapat që e presin Shqipërinë dhe ato kritere qëajo duhet të plotësojë më pas? Vjen e nesërmja dhe të mosshkaktojmë eufori në fakt në lidhje me këtë të sotmen, ndonëse duhetfestuar dhe jam dakord me mendimin tuaj zoti President.

Presidenti Topi: Pse, ju mendoni se e sotmja erdhi në mënyrë tëpapritur?! Patjetër që dita e sotme erdhi si rezultat mjaft proceseve,që unë do i konsideroja me të vërtetë procese të një evolucioni tëthellë, që ka të bëjë me politikën shqiptare, me jetën e institucionevetë Shqipërisë, por besoj edhe me një maturitet të jashtëzakonshëm tëshoqërisë shqiptare në vite. Ne jemi pjesë e historisë së Shqipërisë,të gjithë pa përjashtim, e jetojmë këtë histori çdo ditë dhe, ndoshta


230

ndryshimi për secilin nga ne, vjen në mënyrë të pakuptueshme. Por,kur bën një bilanc të viteve të cilat ne kemi kaluar, mjafton t’ireferohesh memories fotografike, apo filmike, do të shohësh që 20vjet Shqipëria ka ndryshuar në mënyrë të jashtëzakonshme. Kështuqë, dita e sotme është pjesë e një evolucioni, sikurse e thashë, qëvërtetë përbën në vetvete një revolucion, por e nesërmja patjetërështë pjesë e një evolucioni të ri në vazhdim, që do të sjellë në një tëardhme jo të largët, edhe atë gëzim të natyrshëm, që do të vijë edhepër integrimin e Shqipërisë me të drejta të plota në BashkiminEvropian.

Gazetari: Por, kemi edhe të nesërmen, e cila duket se do të narezervojë disa kritika, zoti President, në lidhje me progres raportine Bashkimit Evropian. Mirë është që të flasim edhe për to. Çfarëduhet të bëjë në fakt politika shqiptare? Kemi vetëm të para disaditëve takimin e delegacionit të Parlamentit Evropian, i cili shprehuzhgënjim në fakt me atë që po ndodh në Shqipëri.

Presidenti Topi: Zoti Paço, unë jam pjesë e pandarë eprononcimeve të përfaqësuesve të institucioneve dhe, patjetër, nëmesazhet e mia kam lënë të kuptohet që ne duhet të punojmë akomamë shumë. Por, më lejoni ta ritheksoj që çdo ditë ka gëzimin e vetdhe ky gëzim i sotëm natyrisht merr dhe simptomat e euforisë. Jume të drejtë thoni që ka një ditë tjetër nesër. Nuk do të ketë vetëmnjë ditë, por do të ketë shumë ditë, të cilat duhet të na bëjnë që tëmendojmë më shumë, të punojmë më shumë, të rrisim kohezioninmë shumë, sepse është e vërtetë që ne po shkojmë në familjenevropiane, së pari nëpërmjet një lirie të lëvizjes së njerëzve, pordetyrimet për institucionet, për politikën shqiptare, për shoqërinëshqiptare vazhdojnë. Fatmirësisht unë mendoj se kemi për tëdiskutuar, kemi për të dialoguar, kemi për të punuar, kemi për tëdhënë produkt. Gjërat nuk jepen një herë e përgjithmonë në mënyrëstatike. Jeta e institucioneve të Shqipërisë është dinamike. Kështuqë, unë preferoj, duke iu rikthyer edhe një herë fjalisë së parë dhekëtij mesazhi të sotëm në komunikim me ju, që, këtë ditë, unëmendoj se duhet t’ia lemë gëzimit të çdo shqiptari, që pas shumëdekadash arrin të marrë një përgjigje zyrtare, institucionale ngavendet e Evropës, që i lejon ata të lëvizin të lirë. Nesër natyrisht që


231

kemi për të diskutuar, kemi për të dhënë prapë mesazhe, por unëmendoj që dominanti i ditës së sotme nuk duhet të ngatërrohet, nukduhet të interferojë me asgjë tjetër. Na lejoni të gëzojmë një ditë, qëështë një ditë e shumëpritur!

Gazetari: Pa diskutim zoti President. Por, përpara se të mbyllimkëtë lidhje, do të doja t’ju pyesja se cili është mesazhi juaj përpolitikën shqiptare në këtë ditë gëzimi?

Presidenti Topi: Mesazhi është pikërisht ai që unë jap në radhë tëparë për qytetarin, sepse edhe politika, edhe partitë politike janëekstrakte të mendimit qytetar. Kështu që, kur unë jap një mesazh përqytetarët, natyrisht që kam dhënë mesazh edhe për partitë politike.Besoj që dita e sotme duhet të japë mundësinë që të rrisin më shumësensin e mirëkuptimit, të dialogut. Së paku dita e sotme, duhet tëjetë një ditë feste. Nesër rifillon sërish debati politik, që është detyrëe partive politike. Do të jepen mesazhe patjetër në vazhdimësi edhenga përfaqësuesit e institucioneve, por dëshiroj të mos jeminflacionist në kërkesën time që, lëreni ditën e sotme, ky është apeliim për të gjithë, të jetë një ditë gëzimi, një ditë feste dhe pastaj jetado të vazhdojë në mënyrë normale. Apeli im është ky: partitëpolitike, institucionet duhet të japin një shembull, në mënyrë qëedhe qytetarët ta respektojnë këtë vendim të vendeve të BashkimitEvropian, sepse vërtetë jepet mundësia për të lëvizur, por besoj qënuk jemi i vetmi vend që kemi këtë eksperiencë. Vendet e tjera ekanë pasur përpara nesh. Serioziteti, korrektësia për ta shfrytëzuarkëtë akses për të hyrë në Bashkimin Evropian, do i japë më shumëpremisa Shqipërisë për të marrë më shumë pikë edhe për statusin eintegrimit në Bashkimin Evropian. Pra, gjërat po ndërtohen hap pashapi. Ky është detyrimi i partive politike, i institucioneve...

Gazetari: Megjithatë, duket se politika nuk po e jep këtë shembull tëmirë zoti President.

Presidenti Topi: Unë mos mendoni se nuk kam dhënë mesazhe përpolitikën. Kam dhënë mesazhe të herë pas hershme dhe, dëshirojt’ju them se, mbetem i përkushtuar për të dhënë mesazhe, për sa ipërket kësaj zyre, këtij institucioni. Sigurisht që nuk mundem të


232

interferoj në vullnetet e partive politike. Janë ata që janë interpretëtë vullnetit të njerëzve që i kanë votuar, janë ata që marrin vendime.Sigurisht, Presidenti qëndron mbi palët, midis palëve kur kërkohet,por gjithësesi vullnetet politike shprehen në Parlament, aty kukonsiderohet institucioni i sovranit. Atje projektohen vullnetetpolitike, atje miratohen ligje, atje miratohen rezoluta, atje ndërtoheninstitucione. Por, dita e sotme duhet t’i japë më shumëpredispozicon, më shumë motivim aktorëve të politikës që, gjërat erëndësishme që janë dhe në filozofinë e ndërtimit të UnionitEvropian, të jenë mbi bazën e një koherence kur duhet dhe të njëdebati atëherë kur duhet, sepse jo gjithçka sot mendoj që realizohetme një debat pa fund, ka debat, nuk ka demokraci pa debat. Por, nëçdo lloj demokracie ka dhe një produkt që vjen nga debati.

Gazetari: Tashmë mbetet vetëm Kosova, zoti President. Sa optimistjeni se zhvillimet atje do ta lejojnë një nisje të shpejtë të negociataveqoftë për liberalizimin, apo për marrjen pak më vonë ndoshta tëstatusit të vendit kandidat?

Presidenti Topi: Unë dëshiroj të jem jashtëzakonisht i qartë nëmesazhin tim për sa i përket vendeve të Bashkimit Evropian dheqëndrimit për Kosovën. Kosova, sikurse e tha dhe pak më parë zotiMustafaj, të cilin e përshëndes, është pjesë e një realiteti integral nëBallkan. Kosova, pa marrë parasysh të kaluarën e dhimbshme tëbanorëve shqiptarë të saj, nuk mund të mbetet një vend i izoluar, kurBallkani prej kohësh, e kam fjalën për Ballkanin Perëndimor, kaprezantuar një filozofi të re të bashkëpunimit. Ne në mënyrë tëvazhdueshme po shprehemi për nevojën e një “shengeni ballkanik”.Këto politika janë realizuar me pjesën dërrmuese të vendeve tëBallkanit dhe sot nuk mund të bëjmë hapa prapa, aq më shumë kurkjo ka të bëjë me Kosovën, e cila ka pjesën më të martirizuar tëshoqërive të Ballkanit Perëndimor. Patjetër ne, duke bërë edhevlerësime krahasimore dhe me vende të tjera, sikurse është Serbia,për të cilën mendojmë se edhe ata e kanë vendin në familjeneuroatlantike, por kur kanë probleme substanciale me mbrojtjen efigurave kriminale të luftës në ish-Jugosllavi, ndërkohë që Kosova,vërtet ka problemet e veta politike, këto probleme i prezantojnë edheshoqëri të stazhionuara në demokraci, pra, jam i bindur që Kosova


233

do i kalojë këto dhe nga ky proces Kosova do të dalë më e fortë, mëe konsoliduar dhe ajo që mbetet, mbetet për të ndërtuar realishtfilozofinë e ndërtimit të shtetit multietnik, ku të gjithë të ndihen tëbarabartë dhe, besoj që kjo është një ndër premisat që do e bëjnëKosovën shumë shpejt që të futet në regjimin e liberalizimit tëvizave. Pra, për mua çështja e lirisë së lëvizjes së qytetarëve tëKosovës është një çështje shumë, shumë e shpejtë.

Gazetari: Zoti President, ju falënderoj për këtë koment të parë nëlidhje me liberalizimin e vizave! Ju uroj punë të mbarë!

Presidenti Topi: Dhe unë ju falënderoj! Sukses!


234

PRESIDENTI TOPI I PËRGJIGJET INTERESIMIT TËMEDIAVE ITALIANE.

20 nëntor 2010Romë

Në përfundim të vizitës së tij në Androdoko, Presidenti Topi iupërgjigj interesimit të korrespondentit të RAI 3-shit.

Gazetari: Çfarë mund të na thoni për vizitën tuaj këtu? Si ndiheni?

Presidenti Topi: Jam shumë i emocionuar, sepse realizova njëëndërr për të ardhur këtu në Antrodoko për të parë nga afër veprëndhe njohur jetën e Lin Delisë, një artist i madh shqiptar, i cili ështëvlerësuar së tepërmi si nga ne, ashtu edhe nga italianët jo vetëm përjetën e tij artistike, por ai tregoi që ishte një njeri i vërtetë duke bërëtë pamundurën për të forcuar lidhjet dhe marrëdhëniet mes dypopujve tanë. Tashmë mes Italisë dhe Shqipërisë ekzistojnëmarrëdhënie të shkëlqyera. Do të doja të vlerësoja me këtë rastveprën e gjithë artistëve dhe të gjithë atyre që kanë jetuar këtu nëItali duke punuar me ndershmëri dhe duke dhënë gjithçka përkonsolidimin e marrëdhënieve tona. Njëri prej tyre është padyshimLin Delija.

Gazetari: Lin Delija u arratis nga Shqipëria atëhere kur praktikishtnuk mund të largohej askush. Tani janë liberalizuar vizat përqytetarët shqiptarë. Çfarë domethënieje ka kjo për ju?

Presidenti Topi: Është një arritje shumë e madhe, diçka epaimagjinueshme më parë nga shqiptarët. Vendimi për liberalizimine vizave u mor dy-tri javë më parë për të gjithë qytetarët shqiptarë.Dëshiroj që prej këtej, nga Antrodoko, të falënderoj përzemërsishtedhe qeverinë dhe shtetin italian, që kanë dhënë vërtet njëmbështetje të jashtëzakonshme për Shqipërinë. Tani jemi në njësituatë kur nuk mund të bëhen më krahasime për një vend që dikurka qenë tejet i izoluar dhe prej nga askush nuk mund të dilte jashtë.Tashmë që të gjithë qytetarët shqiptarë e kanë mundësinë për të dalë


235

jashtë dhe për të konsoliduar këto marrëdhënie me familjentradicionale evropiane. Jemi vërtet shumë të kënaqur dhe me fat,sepse jemi në prag të kësaj date kur ne do të dalim e do të lëvizim papasur nevojë për vizë.

Gazetari: Domethënë edhe Lin Delija, me ikjen e tij dhe duke qenënjë nga të parët, ka dhënë kontributin e vet në këtë drejtim?

Presidenti Topi: Lin Delinë vërtet e vlerësojmë shumë. Ai ështënderuar edhe me titullin “Nderi i Kombit” dhe kjo do të thotë që nee vlerësojmë veprën e Lin Delisë jo vetëm nga këndvështrimiartistik, por edhe nga ana e veprimit civil. Ai ishte një njeri që tregoikurajo dhe punoi së tepërmi për t’ia arritur kësaj dite.


236

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI PËR EMISIONIN“OPINION” TË GAZETARIT BLENDI FEVZIU NË

TELEVIZIONIN “KLAN”.

25 nëntor 2010

Gazetari Blendi Fevziu: Mirëmbrëma, të nderuar teleshikues! Juflas nga studioja e emisionit ‘Opinion’, si çdo të enjte në orën 21.00,në një intervistë të anunçuar gjatë katër ditëve të fundit, njëintervistë e drejtpërdrejtë me Presidentin e Republikës, Prof. Dr.Bamir Topi. Mirëmbrëma! Mirë se keni ardhur zoti Topi!

Presidenti Topi: Mirëmbrëma! Është kënaqësi!

Gazetari: Duket se ka qenë një situatë e tensionuar politike, njësituatë që ka miksuar lajme pozitive dhe negative, siç ndodh shpeshme Shqipërinë. Kemi marrë një lajm mjaft pozitiv madje do ta quajapak festiv, siç është ai i liberalizimit të vizave, pra, një ëndërr evjetër për shqiptarët, por kemi marrë një notë negative, për të mosthënë ndoshta mjaft negative, në statusin e vendit kandidat. Pra,kemi fituar diçka dhe kemi humbur diçka. Si i shihni këto dy lajmenë politikën shqiptare?

Presidenti Topi: Së pari, do të thoja që momenti i marrjes sëvendimit në mënyrë unanime për liberalizimin e vizave padyshimështë lajm i jashtëzakonshëm për shqiptarët. Kjo, e parë jo thjeshtme oportunitetet që do të kenë qytetarët, por e parë edhe në një llojrestrospektive historike, duke marrë në konsideratë që ky vend, kypopull, për pesë dekada, ka qenë në një izolim të thellë.

Gazetari: I vetizoluar më mirë, mund të thuhet…

Presidenti Topi: Pavarësisht, nëse i vetizoluar ose jo, sigurisht ivetizoluar, sepse ka qenë pasojë e një politike të mbrapshtë…

Gazetari: Të vendosur nga shqiptarët…Presidenti Topi: …të një sistemi diktatorial. Do të thoja që ata që e


237

pësuan, ishin pikërisht shqiptarët. Gjithmonë jemi mësuar tapozicionojmë Shqipërinë aty ku e ka vendin, nga pikëpamja fiziko-gjeografike, në zemër të Evropës, në zemër të Mesdheut, një vendme një qytetërim të lashtë, një popull me shumë predispozicion përtë qenë pjesë e Evropës dhe padyshim, edhe të gjitha sondazhet kanëtreguar që aspirata e shprehur nga shqiptarët është më e fortë se eçdo populli tjetër.

Gazetari: Por ai i plotëson këto kushte për të qenë pjesë e familjesevropiane, zoti Topi?

Presidenti Topi: Padyshim që jo vetëm i meriton, por i ka merituaredhe përpara 60 vitesh. Ne vërtet sot kemi shansin, ose më mirëshumë shpejt, mbas pak javësh do të lëvizim të gjithë të lirë, papërjashtim. Por shqiptarët e kanë pasur mundësinë të lëvizin edhe nëkohën e Mbretit Zog dhe do të thoja që, ajo që ndodhi në vitet ekomunizmit është e paprecedent, pra, jo vetëm një izolim i thellë,por një politikë represive dhe një lloj ngurtësimi i gjithçkaje. Pra,gjithçka përfundoi në një linjë statike, në një linjë ku gjithçkahumbi, por ajo që mbijetoi, mbijetoi si një dëshirë e zjarrtë dhe ishtepikërisht dëshira për t’iu kthyer demokracisë.

Gazetari: Por gjithsesi, ishte më shumë një vendim i marrë ngaEvropa, që do të thotë, më së fundi, Evropa vendosi të fusë dhe dyvendet, thuajse të vetmet që kishin mbetur, duke përjashtuarKosovën, që ka një histori pak më problematike, apo Shqipëriarealisht e meritonte liberalizimin e vizave?

Presidenti Topi: Unë do të thoja që ekzistojnë të dyja linjat, sepseShqipëria së pari nuk ka qenë një vend, i cili mbeti në vend. Pra,gjatë 20 viteve, të gjithë jemi dëshmitarë të ndryshimeve tërëndësishme, secili në jetën e vet konstaton ndryshime tëjashtëzakonshme, por nga ana tjetër ka një qenë edhe një politikëkonstante e Evropës, e cila e pranoi Shqipërinë si një vend që do tëfutej në familjen evropiane dhe ka qenë një politikë jashtëzakonishtinkurajuese për të gjitha vendet e Ballkanit. Por mbi të gjitha, unëmendoj si President i vendit, si një njeri që është marrë me politikë,si një njeri që i ka analizuar të gjitha situatat në vazhdimësi, unë


238

besoj që është në radhë të parë, një meritë e popullit shqiptar dhe einstitucioneve të veta.

Gazetari: Por sërish të fundit, zoti President…?

Presidenti Topi: Por, gjithmonë çështjet duhen diskutuar në njëterren shumë relativ. Padyshim që ky vend ka kaluar një tranzicionrelativisht të vështirë, por mund të themi që, edhe vende të tjera tëBallkanit kanë pasur situata mjaft të vështira, bile do të thoja qëvendet, të cilat origjinonin nga Jugosllavia, ish-Jugosllavia, kanëpasur edhe luftë. Gjithsesi, ky tranzicion i vështirë lidhej me njëkonflikt, ndoshta permanent, të rrymave të ndryshme, disa tëorigjinuara edhe nga periudha e diktaturës komuniste, por dhe njëluftë mentalitetesh, dhe padyshim jemi dëshmitarë dhe të atyretraumave të tranzicionit, të cilat kulmuan me vitin ’97-të.

Gazetari: Që është një nga ngjarjet...

Presidenti Topi: … që besoj solli jo vetëm një ndalim, por edhe njëfrenim psikologjik të rëndësishëm. Gjithsesi, unë mendoj që kypopull, këto institucione, patjetër që ditën se si të dalin nga trauma evitit ’97, iu rikthyen rrugës së institucioneve demokratike. Natyrishtkur flasim për institucione demokratike, edhe këtu flasim me termarelative dhe patjetër jemi në një moment kur kemi marrë të drejtën,sikurse e thashë, e drejtë e cila u dha si pasojë e një vote unanime,por padyshim jemi të hidhëruar për shkak të mosmarrjes së statusitkandidat.

Gazetari: Dhe nëse unë ju bëj pyetjen e drejtpërdrejtë, kush mbanpërgjegjësi për mosmarrjen e statusit të vendit kandidat, zotiPresident? Sepse edhe vetë evropianët duket sikur ua lënëshqiptarëve ta zgjidhin këtë gjë?

Presidenti Topi: Po ta shikoni raportin, raporti ështëjashtëzakonisht analitik, është në një këndvështrim mjaft kompleks,ku pak a shumë preken të gjitha institucionet. Në njëfarë mënyrë,niveli apo stadi i demokracisë është i ngjashëm me parimin e enëvekomunikuese. Në përgjithësi, institucionet kanë arritjet e veta,


239

progresin e vet të padiskutueshëm. Do të ishte një gabim në rast senuk do ta trajtonin në një sens realist, sepse ju e keni vënë re qëshpesh herë politika vendoset në një pozicion shumë mbipolar.

Gazetari: Dhe aktualisht është ndoshta “in extremis” mbipolar?

Presidenti Topi: Natyrisht “in extremis”. Pra, interesi i politikësshqiptare është që të afrojë pozicionet, sepse duke afruar pozicionet,jo vetëm arrijmë pikërisht në një moment që është kritikuar ngaKomisioni Evropian, mungesa e dialogut politik, por madje, nemund të konstatojmë edhe orët e fundit që ka patur një përkeqësimtë dialogut politik, dhe kjo nuk është e këndshme. Por mundësia eafrimit të pozicioneve nuk do të thotë që unifikojmë pozicionetpolitike. Përkundrazi, i afrohen realitetit, ku asgjë nuk mund tëhiperbolizohet, por nga ana tjetër, absolutisht nuk mund të mohohet,sepse arritjet në radhë të parë janë arritje të shoqërisë shqiptare. Ngaana tjetër, janë edhe arritje të institucioneve shqiptare. Institucionetshqiptare jo domosdoshmërisht përbëhen nga ekstrakte politike, porpatjetër që është një administratë shqiptare, e cila ka në vetvetenjerëz që militojnë nëpër parti politike, por ka dhe njerëz që jodomosdoshmërisht janë tek partitë politike.

Gazetari: Zoti President, unë konsultova në njëfarë mënyreekstraktet e raporteve për të gjitha vendet që e kanë pasur, pra, qëjanë vlerësuar nga Bashkimi Evropian dhe më del që në pjesën mëtë madhe të çështjeve konkrete, Shqipëria ka një pozicion të mirë,për të mos thënë të avancuar me Malin e Zi, apo në disa raste dheme Kroacinë. Ndërkohë, që pjesa politike është tejet, po e quaj,negative. Pra, vihet përgjegjësia tek klasa politike, tek konflikti ibrendshëm politik, tek mosfunksionimi siç duhet i Parlamentit, osemosfunksionimi në nivelin që duhet të jetë Parlamenti dhe disainstitucione të tjera që lidhen direkt me politikën. Nëse unë ju pyesnë mënyrë të drejtpërdrejtë si Kreu i shtetit, që midis dy forcavepolitike kryesore të përfshira në një konflikt, cila sipas jush mbanpërgjegjësinë kryesore për krizën e sotme në vend?

Presidenti Topi: Nuk besoj që do të merrni një përgjigje të prerë,sepse klima politike, sidomos ajo që origjinon mbas ndryshimeve


240

kushtetuese të vitit 2008-të, dhe sidomos me ndryshimin e sistemitzgjedhor, padyshim që iu imponoi një mënyrë tjetër zgjedhjejedeputetëve, një mënyrë tjetër konfigurimi i partive politike. Për tailustruar këtë, mund të them që edhe përpara është diskutuar përngërçe politike, ka pasur vazhdimisht dhe tryeza të partive politike.Sot...

Gazetari: …Por ka pasur zgjidhje…

Presidenti Topi: Natyrisht nuk mund të bëhet fjalë për tryezë tëpartive politike, sepse sot ky Kod, këto ndryshime kushtetueseimponuan që të kemi një sistem mbipolar.

Gazetari: …Dypartish kryesisht…

Presidenti Topi: Pra, kemi dy parti. Në rast se unë do ta elaborojamë tej funksionimin e partive politike, sot, edhe mënyra e rekrutimittë njerëzve që shkojnë në zgjedhje, pra të deputetëve, është e tillë qëi jep shumë forcë kryetarëve të partive. Pra, sot, ky sistem zgjedhorimponon që përgjegjësia kryesore për të gjetur zgjidhjen, për tëvazhduar dialogun të jetë vetjake, mjafton që njëri nga dy kryetarëte partive kryesore të mos jetë disponibël për të zhvilluar një dialog,për të arritur një produkt, dhe patjetër i gjithë sistemi mbetet nëngërç.

Gazetari: Zoti President, ju keni qenë dhe vetë Kryetari i GrupitParlamentar të Partisë Demokratike. Keni një karrierëparlamentare të gjatë dhe në të gjitha rastet, Shqipëria ka arritur tëgjejë marrëveshje, madje edhe në një moment tejet të tensionuar, siai i vitit 1997. Si shpjegohet që, që nga 28 qershori i vitit 2009 ederi tani, 25 nëntor 2010, një vit e gjysmë, Shqipëria nuk arrin tëgjejë një marrëveshje?

Presidenti Topi: Vërtet është një problem mjaft serioz.

Gazetari: Sepse nuk kemi pasur një histori të ngjashme.

Presidenti Topi: Është për të ardhur keq. Ju jeni vetë dëshmitar i të


241

gjitha situatave që janë krijuar. Ka pasur edhe një pjesëmarrje tëdrejtpërdrejtë të faktorit ndërkombëtar. Vetë unë, në cilësinë ePresidentit të Republikës, kam ofruar dhe institucionin për të bërë tëmundur realizimin e një tryeze, e cila konsiderohet tryezëinstitucionale e Presidentit të Republikës, patjetër me një suport tëfaktorit ndërkombëtar, - keni parasysh Rezolutën e AsamblesëParlamentare të Këshillit të Evropës. Natyrisht jemi në një pozicionku palët, ndonëse bien dakord lehtësisht për 9 pika, ndahen në pikëne 10-të.

Gazetari: Që është…?

Presidenti Topi: Sigurisht ajo që ka të bëjë me hetimin. Ju e dini,është një debat i gjatë, një debat që është diskutuar gjerë e gjatë, jovetëm në ambientet politike, por edhe mediatike. Dhe unë nuk do tëdoja këtu të merrja rolin e supervizorit për të ndarë se kush e kafajin. Unë besoj që kur flitet, flitet për problemet që ka vetë politika.Nëse unë do të isha i lirë, jo në këtë pozicion të Presidentit, sigurishtdo të bëja analizat e mia shumë më të pavarura, por përderisa jam nëpozicionin e Presidentit të Republikës, unë sot mund të jap të njëjtingjykim që jep politika evropiane, që sot politika parlamentare vërtetka probleme të rëndësishme, në radhë të parë...

Gazetari: Politika parlamentare apo funksionimi i Parlamentit?

Presidenti Topi: Po ju e dini që vullnetet e partive politikeshprehen dhe projektohen në Parlament. Politika parlamentare, ecila është shprehje e vullnetit politik të partive që janë në Parlament,padyshim e ka bazën e funksionimit në vullnetet politike, por edhenë funksionimin e të gjitha procedurave parlamentare.

Gazetari: Përse po mungojnë vullnetet politike për një zgjidhje?

Presidenti Topi: Po besoj që për këtë duhet të pyeten thjesht palët,sepse unë shoh që ka shumë retorikë, ka dalje shumë inflacioniste,gati-gati çdo ditë ajo që thuhet sot, nuk thuhet nesër. Unë mendoj qëpolitika nuk është thjesht shprehje e emocioneve të rastit. Besoj,duke pasur të drejtën të komentoj mbi politikën, për shkak edhe të


242

një karriere relativisht të gjatë në politikë, ne jemi mësuar që nëpolitikë, ndonjëherë të jemi dhe abuzivë në mënyrën e të shprehurit.Nuk e kemi problem që, atë që themi sot, ta mohojmë nesër. Politikaështë në radhë të parë një sjellje racionale. Pra, politika ndërtohetmbi bazën e një filozofie, mbi bazën e një botëkuptimi, në radhë tëparë, të një sjelljeje etike qytetare, të një filozofie e cila nukndryshon me orë. Kjo është arsyeja që ne, në shumë raste e kemishumë të vështirë të kuptojmë se si një parti e krahut të djathtë silletndonjëherë si parti e krahut të majtë dhe anasjelltas. Pra, unë mendojqë politika në Shqipëri ka një detyrë të rëndësishme, mbas 20 vitevetranzicion, që të formalizohet, që do të thotë që të jetë një politikë endërtuar mirë, racionale, programore, sipas filozofive politike tësecilës parti politike dhe mbi të gjitha, të ketë sensin e komunikimitdhe të bashkëpunimit.

Gazetari: Nëse unë ju pyes se cili do të ishte përkufizimi juaj për dypartitë kryesore politike shqiptare, 20 vjet mbas tranzicionit, pra,mbas ndryshimit të sistemit dhe në një evoluim shumë më të madh,në një etapë shumë më të pjekur të zhvillimit politik të vendit, nukgjejnë marrëveshje?

Presidenti Topi: Unë do të thoja që ...Gazetari: Duke i vënë kosto vendit, një marrëveshje me kosto semund ...Presidenti Topi: Politika, për fat të keq, nuk ka shkuar në sinkrontë plotë me interesat e qytetarit, sepse interesat e qytetarit dhe rritja eperformancës të të gjitha aktiviteteve, - e kam fjalën këtu përbiznesin, e kam fjalën këtu për rritjen e interesit me kërkesat eshoqërisë shqiptare, - janë të tilla që duhet të kishin patjetër njëklasë politike që duhet të ishte bërë mbështetëse dhe promotore dhepa i krijuar probleme e kthime mbrapa, si pasojë e konfliktit politik.

Gazetari: Zoti President, përveç deklarimeve publike, ju keni marrëdy nisma konkrete për të gjetur një zgjidhje për ngërçin politik nëvend. Një nismë fillestare në një tryezë tek Presidenti me krerët e dypartive kryesore politike, Partisë Demokratike dhe PartisëSocialiste, të shoqëruar nga kryetarët e grupeve parlamentarepërkatëse, dhe më pas, një nismë të dytë, në prani të Delegacionit të


243

Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës. Të dyja këto nismakanë dështuar. Pyetja është: a ju vjen keq për këtë dështim?

Presidenti Topi: Natyrisht, unë dhe në këtë sens jam në të njëjtënvalë me të gjithë partnerët ndërkombëtarë. Do të thoni ju që “a ekanë këtë ndjesi edhe ndërkombëtarët?”

Gazetari: E kanë?

Presidenti Topi: Po sigurisht që e kanë.

Gazetari: E kanë shprehur edhe në biseda më të rezervuara?

Presidenti Topi: Po, sigurisht që e kanë shprehur. Vazhdojnë tashprehin, sepse ky konflikt, do ta quaja i panevojshëm, tashmë ështëfutur në një rrjedhë gati kronike. Ishte momenti i artë ...

Gazetari: Që do të thotë: anormaliteti i zgjatur kthehet nënormalitet?

Presidenti Topi: Ishte një moment i artë, sidomos pas vendimit tëAsamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës…

Gazetari: …në shkurt të vitit të këtij viti

Presidenti Topi: … që imponoi edhe palët që të pranoninPresidentin.

Gazetari: …si negociator…

Presidenti Topi: Sepse jo në çdo rast palët e kanë pranuarPresidentin si mediator, gjë që është një detyrim kushtetues për tëgjithë, dhe është e mirë, dhe unë e kam thënë dhe herë tjetër, e mirae të mirave të jemi seriozë, t’i japim seriozitet vetes dheinstitucionit, t’i japim seriozitet vendit, që problemet t’i zgjidhim nëinstitucionet e vendit dhe jo të shkojmë kokëulur për t’i zgjidhur nënjë restorant, qoftë ky dhe Restorant ‘Krokodili’.


244

Gazetari: Por gjithsesi, dhe aty kishte një ndërmjetësimndërkombëtar.

Presidenti Topi: Sigurisht, por kur gjërat zgjidhen këtu dhemundësia është për t’i zgjidhur këtu, sidomos pas 20 viteve, kurdemokracia jo vetëm vjen dhe bëhet më mirë, por perfeksionohet,dhe mënyra e sjelljes politike perfeksionohet, atëherë njerëzit, ata qëmerren me politikë, njerëzit më të rëndësishëm të politikës, duhet tëkenë arsye racionale që mund të bëjnë debat, mund të bëjnë debat jopafund, dhe në fund fare të kenë një produkt. Dhe serioziteti iinstitucioneve është pikërisht jo tek personi që mbulon Institucioninnë një moment të caktuar, por është Institucioni që nuk është iPresidentit aktual, por është Institucioni i popullit shqiptar.

Gazetari: Ky ka qenë dështimi juaj personal, zoti Topi?

Presidenti Topi: Absolutisht jo!

Gazetari: Dështim i ndërkombëtarëve apo një pamundësi për tëzgjidhur një ngërç?

Presidenti Topi: Unë jua thashë edhe një herë, në rast se midis dyindividëve, mjafton njëri të mos jetë dakord. Kjo ndodh edhe nëjetën civile, në rast se një çift nuk bie dakord, qoftë dhe për njëelement të vetëm, mund të divorcohet.Gazetari: Por ama, ka një instancë të fundit ku e zgjidh këtëçështje, që është Gjykata. Në Shqipëri nuk po ka një gjykatë që tëvendosë mbi politikën.Presidenti Topi: Unë mendoj, së pari është një çështje ekredibilitetit publik. Çdo individ, sidomos çdo politikan, çdo sjelljenuk e ka thjesht të inkapsuluar në vetvete, por është një sjellje, e cilademonstrohet në publik. Pra, çdo individ, çdo parti politike merr mevete jo vetëm kredibilitetin politik, por merr dhe koston politike.

Gazetari: Zoti President, a ju ka dëmtuar ju, mosgjetja e njëkonsensusi midis forcave politike në të dy takimet, sepse në Progres-Raportin, në pjesën e Presidentit thuhet që, “Megjithatë, në disanga çështjet kryesore të debatit publik, duke përfshirë ngërçin


245

politik që nga viti 2009, roli efektiv i Presidentit të Republikës kambetur i kufizuar”. A keni qenë realisht i kufizuar?

Presidenti Topi: Natyrisht kam qenë i kufizuar, sepse Presidenti vënë dispozicion mesazhin, vë në dispozicion mjedisin, vë nëdispozicion apelin, komunikimin individual me gjithësecilin, nëfund fare, vullneti është i partive politike.

Gazetari: Ndërkohë, thuhet po ashtu që “Presidenti nuk ka qenë nëgjendje të përmbushë rolin e tij kushtetues, si garantues ikonsensusit, duke nxitur dialogun dhe konpromisin mes partive”. Sie kuptoni këtë frazë?

Presidenti Topi: Kjo periferazohet, domethënë e ka pasur tëpamundur në këtë klimë politike.

Gazetari: Ka ardhur kjo pamundësi edhe nga ndryshimi iKushtetutës në prill të vitit 2008, zoti President?

Presidenti Topi: Nuk mendoj që Presidenti aktual të ketëriperkusione për shkak të ndryshimeve.

Gazetari: Do të thotë, janë dobësuar...?

Presidenti Topi: Problemi është që ndryshimi i Kushtetutës, nësekeni fjalën për mënyrën e zgjedhjes së Presidentit…

Gazetari: Po, për këtë po flas padyshim.

Presidenti Topi: … ka të bëjë me Presidentin e ardhshëm. Ndërsandryshimi kushtetues për funksionimin dhe sistemin zgjedhor,natyrisht që, mënyra se si janë sjellë partitë politike, stadi idemokracisë në partitë politike, mënyra e komportimit të njerëzvenë partitë politike, patjetër më bën të them që ndryshimet erëndësishme kanë ndodhur sidomos në zgjedhjet e fundit nëShqipëri.

Gazetari: Zoti President, ka pasur një propozim, ose të paktën është


246

ofruar një propozim nga Partia Socialiste dhe aleatët e saj, sipas sëcilës kërkojnë hetimin e materialeve zgjedhore, pa hyrë pastaj, osepa u përcaktuar, në çështjen e fletëve të votimit, rinumërimin efletëve të votimit, që dukej sikur ishte kërkesë fillestare. Si e gjykonikëtë propozim dhe a shihni një mundësi zgjidhjeje në këtë drejtim?

Presidenti Topi: Unë mendoj që në mjedisin presidencial të ofruarpër diskutime, as unë, as partnerët ndërkombëtarë, nuk kanë mbajturqëndrime eksplicite për këtë punë, por gjithmonë kanë qenë në roline moderatorit. U ka takuar partive politike, kryetarëve të partivepolitike, kryetarëve të grupeve parlamentare që të gjejnë akordin përdaljen nga kjo situatë ngërçi. Kështu që, nga kjo pikëpamje u takonatyre, natyrisht unë kam qenë në mesazhet e mia në respekt të tëgjithë kornizës kushtetuese. Kush më shumë se sa Presidenti iRepublikës nuk duhet të bëjë apel për respektimin e të gjithë kuadritkushtetues?

Gazetari: Po në rast se kjo zgjidhje nuk gjendet, zoti President, ju injihni konseguencat që Shqipëria do të ketë?

Presidenti Topi: Sigurisht, këtë nuk e konstaton vetëm Presidenti,por përgjegjësi është për të gjithë klasën politike. Askush nuk mundtë dalë i larë nga kjo situatë.

Gazetari: Edhe ju personalisht?

Presidenti Topi: Për të gjithë, pa diskutim. Është një situatë, ku jopa qëllim në raportin e Komisionit Evropian preken të gjithainstitucionet, kush më shumë dhe kush më pak. Patjetër janë tëpërfshirë në paaftësinë për të gjetur një zgjidhje, e cila në radhë tëparë është në funksion të perspektivës evropiane të Shqipërisë.

Gazetari: Kaq e paaftë është klasa politike për të gjetur njëzgjidhje, duke i ditur konseguencat që vijnë nga moszgjidhja?

Presidenti Topi: Por, realiteti tregon që vërtet ka insufiçencë, kapamjaftueshmëri të një arsyeje racionale për t’i zgjidhur gjërat.


247

Gazetari: Përse ka insufiçencë?

Presidenti Topi: Është stadi i nivelit politik, është konfliktualiteti,është polarizimi i jetës politike, ka shumë elementë.

Gazetari: Kur e kemi gjetur 13 vjet përpara, përse nuk e gjejmëtani, zoti President?

Presidenti Topi: Po, kjo është arsye për të ardhur keq, sepse dukeardhur në një kohë më moderne, duke iu afruar më shumë dyerve tëEvropës, padyshim që, edhe vendet fqinje, edhe Italia që ka njëdemokraci shumëvjeçare, shumë më të avancuar nga ne, patjetër kaproblemet e veta politike, por nuk mendoj që ndonjëherëinstitucionet të vendosen në krizë, në impas, si pasojë e qëndrimeveshumë statike që mbajnë shpesh herë politikanët.

Gazetari: Sërish duke iu referuar Progres-Raportit, ai thotë thuajsenë alarm që: “Po vonohet shumë reforma zgjedhore, edomosdoshme për zgjedhjet e ardhshme vendore”, pa arritur njëkompromis mesa duket për çështjen e transparencës së zgjedhjeveose për zgjedhjet e 28 qershorit nuk do të kemi asnjë kod të rizgjedhor. Ç’do të ndodhë në Shqipëri?

Presidenti Topi: Po ndodh ajo që ka ndodhur dhe herë të tjera. Unëvazhdimisht, edhe kur kam qenë në Parlament, kam konstatuar qëne, zgjidhjet i bëjmë në moment të fundit. I keni parë juve, të gjithareformimet e kodeve zgjedhore që kanë marrë nota triumfatore,sepse janë bërë pikërisht ditën e fundit të seancës së fundit tësesionit të fundit të legjislaturës. Çka do të thotë, gjithçka për nëfund. Ndërkohë që, një vend i konsoliduar gjërat i bën në kohë,gjërat janë në funksion të kohës, sepse nuk mjafton të miratosh njëligj, nuk mjafton të ndryshosh një kod, por ka patjetër, pas miratimittë Kodit ka ndryshime të infrastrukturës, ka një përgatitje përzgjedhjet dhe këto janë garanci që zgjedhjet pastaj do të bëhenkorrekte dhe normale. Në rast se gjërat bëhen në sforco, bëhen nëminutën e fundit, atëherë edhe trajtimi është si në rastet eurgjencave.


248

Gazetari: Po në rast se një palë nuk merr pjesë në zgjedhje? Kapasur një paralajmërim nga opozita, jo direkt nga Partia Socialiste,por nga aleatë të saj, që pa gjetur një zgjidhje për ngërçin e 2009-ës, të qershorit të 2009-ës, nuk do të marrin pjesë në zgjedhjetlokale.

Presidenti Topi: Patjetër që do të ishte një humbje shumë e madhepër demokracinë shqiptare. Do të thoja që do të ishte një veprim ipamatur për cilindo që braktis zgjedhjet, sepse Shqipëria sot ështëmë e monitoruar se kurrë, pikërisht për shkak të klimës politike.Unë, në cilësinë e Presidentit të Republikës, do t’u bëja thirrje edhenga kjo studio, që të gjitha palët politike duhet që me koshiencë tëplotë, me vullnet të plotë, me vullnet të mirë, duhet të ulen, duhet t’ulargohen pozicioneve ekstreme, duhet të gjejnë pikat e kontaktit.Kjo nuk do të thotë të unifikojnë programet apo interesat, porinteresi madhor është që të gjejnë dialogun, të gjejnë mundësinë emodifikimit të Kodit, dhe patjetër të futen në zgjedhje, duke igarantuar pastaj edhe cilësinë e zgjedhjeve. Çdo tentativë për t’iushmangur zgjedhjeve është tentativë për të anatemuar pastaj tërësistemin demokratik në Shqipëri.

Gazetari: Zoti President, nga pozitat e një politikani me njëkarrierë të gjatë, thuajse sa e gjithë periudha e tranzicionit shqiptar,dhe jo në postin e Presidentit, a mendoni se kjo mund të ndodhë,apo e përjashtoni si mundësi?

Presidenti Topi: Asnjëherë nuk mund të marrësh këtë pozicionabsolutist, por unë besoj, nga eksperienca që kam, për nga ajo qëanalizoj, nuk besoj që do të ketë braktisje të zgjedhjeve të ardhshmeadministrative lokale.

Gazetari: Po flasim për ato të majit të vitit të ardhshëm?

Presidenti Topi: Po natyrisht, për ato që unë i kam dekretuar.

Gazetari: Zoti President, kisha një pyetje që lidhet me rikandidimintuaj. Dihet që në vitin 2012, në korrik të vitit 2012, mbaron mandatijuaj 5-vjeçar i Presidentit. A keni ju sërish ambicien për të


249

rikandiduar për postin e Presidentit të Republikës? Duket si pyetje eparakohshme, por gjithsesi është një pyetje ...

Presidenti Topi: Jo, mua nuk më duket shumë e parakohshme,sepse gjithmonë trajtuar në sensin relativ, kam parasysh intervistat epara, jo thjesht me ju. Pa mbushur akoma tre muaj në pozicionin ePresidentit, gazetarët ishin të interesuar se ç’do të ndodhte mePresidentin aktual mbas 5 vitesh, pra, një lloj padurimi për të parëperspektivën politike të një individi, i cili duhet të perceptohet që kanjë të tashme para se të ketë një të ardhme. Pra, unë ende jam nëushtrim të detyrës të Presidentit dhe patjetër që çdo njeri bën planete veta, por në funksion të kohës. Interesi im themelor në këtëmoment, është të ushtroj në mënyrë korrekte të gjitha detyrimet emia kushtetuese dhe në interes të popullit që përfaqësoj.

Gazetari: Dhe unë, nëse jua bëj pyetjen pak ndryshe, si një gazetarfrancez pyeste dikur Sarkozinë. Në planet tuaja, a ekzistongjithmonë ideja për të rimarrë një mandat tjetër 5-vjeçar siPresident i Republikës?

Presidenti Topi: Edhe njëherë, unë do jap një përgjigje disiindirekte. Së pari, mund t’ju them që jam në një moshë, që së pakufiziologjikisht dhe biologjikisht, më jep mundësinë që të mbetemaktiv. Por, duke iu referuar një pyetjeje që m’u bë nga një student nëUniversitetin e Oksfordit para disa ditësh, - pyetje e cila kishtengjashmëri me këtë pyetje që realizoni ju sot, - unë iu përgjigja dukekujtuar romanin e famshëm ‘Bankieri’ të Lesli Uollër, i cili thoshtese përse vuan njeriu në jetë në kushtet e kapitalizmit. Së pari, vuanpër nxjerrjen e sekretit, dhe e dyta, që është shumë e rëndësishme,për mungesën e parashikimit. Dëshiroj t’i referohem kësaj thëniejetë fortë të këtij autori të famshëm, së pari, për të mos nxjerrë ndonjësekret që secili e mbulon në veten e tij, së dyti, për të mos gabuar nëparashikim. Pra, më lejoni të ushtroj në mënyrë korrekte detyrëntime si President i Republikës.

Gazetari: Atëherë, ne kemi gjithmonë një metodë të tërthortë për tënxjerrë sekretet kur dikush nuk do që t’i nxjerrë. Dhe unë, po jua bëjpyetjen ndryshe. Ju keni pasur një karrierë të gjatë brenda Partisë


250

Demokratike, që u ndërpre për të marrë postin e Kreut, ose postinmë të lartë që në shtetin shqiptar ekziston, atë të Kreut të Shtetit.Pyetja ime është: A e keni ende mbështetjen e kësaj mazhorance ngae cila ju keni ardhur, për një kandidim të mundshëm?

Presidenti Topi: Ju keni pasur rast ta keni. Keni rast ta keni prapënë këtë studio. Këtë pyetje natyrisht mund t’ia bëni ...

Gazetari: … Kreut të mazhorancës

Presidenti Topi: Natyrisht, kreut të mazhorancës. Përderisa unënuk shpreh ndonjë ambicie të kësaj natyre, nuk keni të drejtë tëinvestigoni më tej në këtë drejtim.

Gazetari: A ka një ftohje në marrëdhëniet tuaja me kreun emazhorancës?

Presidenti Topi: Jo, unë besoj që ...

Gazetari: …Se unë, sa herë që e pyes, më thotë që marrëdhënietinstitucionale janë shumë të mira, por unë doja ta pyesja tej kësaj,ka marrëdhënie institucionale, ka ...

Presidenti Topi: Ju mendoni që karriera ime është ngritur nëboshllëk? Absolutisht që jo! Unë kam rastin të them që kam dalënga Partia Demokratike mbi bazën e një karriere relativisht të gjatënë Partinë Demokratike, duke ruajtur marrëdhënie mjaft korrekte mekolegët e mi, natyrisht edhe me Kryetarin e Partisë që sot ështëKryeministër, dhe në rast se i referohemi pikërisht hyrjes të kësajinterviste, kam pasur gjithmonë parasysh që, politika ka nevojë qët’i bëjë njerëzit shumë racionalë. Një politikë racionale, me njësjellje etike qytetare, natyrisht nënkupton respekt, respekt për tëgjithë mjedisin politik, në radhë të parë për kolegët, me të cilët kemindarë natyrisht mjaft opsione të përbashkëta, por edhe opsionediferenciale. Dhe kjo nuk nënkupton absolutisht që të krijohet njëdominant që nuk ka të bëjë me pozicionin institucional. Nga kjopikëpamje, Presidenti, Kryeministri dhe institucione të tjera tentojnëtë ruajnë marrëdhënie korrekte institucionale.


251

Gazetari: Kur ka ndodhur një thyerje mes jush? Ka një thyerje,qoftë dhe personale mes jush dhe a dini të thoni se përse ka ndodhurkjo? Ka qenë ndryshimi i Kushtetutës?Presidenti Topi: Unë nuk mendoj që, nëse ka probleme që nukkanë të njëjtin pozicion mendimi, lidhen me atë që s’kanë të bëjnënë mënyrë individuale personale. Për shembull, ndryshimetkushtetuese nuk besoj të jenë çështje personale.

Gazetari: Ka pasur një tezë të atëhershme të Kryeministrit të venditqë, thuajse la të kuptohet, se ju tentonit të krijonit minorancabllokuese?

Presidenti Topi: Jo, jo. Absolutisht që jo! Ka qenë një deklaratë tëcilën unë e kam kuptuar si një deklaratë politike, por kurrsesi, nukjam investuar asnjëherë në mënyrë absolute për të infiltruar brendagrupit të Partisë Demokratike, sepse nuk e kam quajtur akt tëmoralshëm. Duhet të keni parasysh që unë kam ruajtur kontakte,vazhdoj të ruaj kontakte me të gjithë spektrin politik, me të gjithëmiqtë e mi, dhe veprimet e mia nuk konsiderohen veprimekonspirative, sepse jam Presidenti i Republikës. Çdo gjë është thënënë mënyrë të drejtpërdrejtë, në mënyrë të hapur, kam qenë shumëtransparent. Ju e dini që, kur më është dashur të flas për tema tërëndësishme dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë, unë jam shprehur idrejtpërdrejtë.

Gazetari: Padyshim.

Presidenti Topi: Ka të bëjë kjo me konstitucionin tim, ka të bëjëme pozicionin tim, ka të bëjë me karrierën time, dhe në fund fare,nuk ia jap si atribut askujt tjetër. Në rast se unë duhet të them sotdiçka sepse është kështu, të jeni i sigurt që, atë që them, atë gjëpërceptoj, atë gjë ndiej. Pra, nuk ka asnjë lloj kamuflimi në mënyrëne sjelljes sime politike institucionale.

Gazetari: Dy javë më parë, Kryeministri i vendit, i ulur në të njëjtinpozicion ku jeni ju aktualisht, u shpreh që ‘Zotit Topi, i takon atij tëvendosë në një moment që kur të largohet nga Kreu i shtetit, pranga posti i Kreut të shtetit, pa e përcaktuar se kur mund të ndodhë


252

kjo, pra, këtë mandat apo në një mandat të dytë, është i mrirëpriturose mund të kthehet të militojë në Partinë Demokratike. E kenimenduar këtë si një opsion, pavarësisht se kur mund të vijë?

Presidenti Topi: Po të mos dalim tani në një mënyrë alternative tëdhënies së përgjigjes, përderisa unë sapo u shpreha. Por të jeni isigurt, të gjithë vendimmarrjen unë e kam personale. Pra, nuk e kamtë dipenduar nga askush.

Gazetari: Padyshim. Megjithatë, ka pasur komente të shprehuradhe në shtyp, që ju do të tentoni të krijoni një forcë politike tuajën.Është e vërtetë apo është në kuadrin e ...?

Presidenti Topi: Nëse ju vazhdoni të pyesni për të njëjtën gjë, unëbesoj që, e konsideroj të panevojshme, sepse nuk ka absolutishtasnjë plan, që unë mund ta demonstroj sonte. Së pari, sepse nuk mëlejohet që të kem plane të tilla. Përderisa unë, me vullnet të plotëshkova në pozicionin e Presidentit, shkova duke bërë edhe njëbetim, që është betim jo vetëm kushtetues, por edhe moral, që do tëjem President i të gjithëve. Kam demonstruar, - së paku kështu unë eperceptoj dhe e ndiej, - që kam qenë President i të gjithëve. Kjo kaqenë arsyeja që shpesh herë ka pasur dhe mendime subjektive që pomban pozicionin e këtij apo të atij, por ju siguroj që i kam qëndruarnjë pozicioni shumë të ekuilibruar, vetëm në të mirë të atijinstitucioni, të atij pozicioni që është shumë i rëndësishëm, jo vetëmpër partitë politike, por për të gjithë shqiptarët.

Gazetari: Meqë ju pyeta për marrëdhëniet me kreun emazhorancës, doja t’ju pyesja se si janë marrëdhëniet tuaja,gjithmonë flas politike me kreun e opozitës?

Presidenti Topi: Janë raporte shumë transparente. Ju i keni parë qëkur ka pasur takime, këto takime kanë qenë në funksion të njëkërkese, të nevojës për të biseduar. Pra, jam gjithmonë në atëpozicionin që i takon Presidentit të Republikës.

Gazetari: Zoti President, përpara se të kaloj në problemet që lidhenme Parlamentin, me kalimin dhe moskalimin e disa dekreteve për


253

Gjykatat Superiore, e të tjera, do t’ju bëj 2-3 pyetje që lidhen medrejtësinë. Është një nga fushat më të rëndësishme të shoqërisëshqiptare, ju keni pasur një debat, nëse mund të quhet debat, porgjithsesi, dhe me Prokuroren e Përgjithshme, lidhur me rolin qëduhet të kenë gjyqtarët në shoqërinë shqiptare, sidomos gjyqtarët eardhshëm, sepse debati u bë në Shkollën e Magjistraturës. Pyetjaime e drejtpërdrejtë është: Cili është problemi më i madh i drejtësisëshqiptare sot? Unë kam nxjerrë madje, disa gjëra nga raporti qëdrejtësia vazhdimisht është etiketuar si ...

Presidenti Topi: Së pari, më lejoni që t’ju korrigjoj! Nuk ka qenëdebat. Ka qenë një inkurajim publik i radhës së një institucioni, tëcilin unë e kam mbështetur fort, duke inkurajuar edhe magjistratët erinj, të cilët sot janë në detyrën e Prokurorit, që të mos kenë asnjëlloj frike dhe intimidimi nga askush, as nga jakat e bardha, as dhenga ata që merren me biznese, sepse shteti i së drejtës në radhë tëparë fillon pikërisht tek ai institucion.

Gazetari: A ka dështuar në fakt Prokuroria në hetimin epolitikanëve?

Presidenti Topi: Unë nuk mund të them me nota absolutiste që kadështuar, por që mund të kishte performancë më të mirë, natyrishtqë mund të kishte performancë më të mirë.

Gazetari: Pra, mund të kishte një mundësi më të mirë?

Presidenti Topi: Sigurisht që mund të kishte një mundësi më tëmirë.

Gazetari: A janë politikanët në Shqipëri sot, zoti President, realishttë paprekshëm ose të pandëshkueshëm nga drejtësia, flasim kurkanë një gjë për t’u ndëshkuar?

Presidenti Topi: Fakti tregon që asnjë nga politikanët, ndonëse nukduhet ta paragjykojmë procesin, sepse gjithmonë unë i jam referuartë drejtës që ka cilido që të marrë verdiktin nga drejtësia. Por, nga tëgjitha diskutimet, nga të gjitha debatet dhe nga gjëra gati-gati të


254

papërgjegjshme që thuhen në publik, të jep përshtypjen sikurpolitikanët kanë fituar të drejtën e paprekshmërisë. Unë e kam thënëdhe herë tjetër: Nuk e di se ku është interesi i njerëzve që merren mepolitikë, kur pranojnë që të anatemohen në publik, pranojnë që meshumë thjeshtësi, që të pranojnë që të shahen, duke filluar ngabashkëshortet, nga fëmijët, nga soj e sorollop?!

Gazetari: Ndiheni keq kur i shihni këto?

Presidenti Topi: Natyrisht që ndihem keq. Nuk është ky misioni ipolitikës. Kjo ka qenë arsyeja që kam bërë apelin publik. S’keninevojë, shkoni depozitoni paditë! Vetëm atëherë, institucionet do tëvendosen në veprim, atëherë do të marrin përgjegjësinë dhe pastajdo të koncentrohet edhe paaftësia, nëse është tek institucionet edrejtësisë apo është tek politika.

Gazetari: Të dyja palët deklarojnë, zoti President, që kanë çuardosje të tëra në Prokurori që nuk po lëvizin.

Presidenti Topi: Sigurisht, jemi në pritje. Jemi në pritje tëprononcimit të vetë organit të Prokurorisë.

Gazetari: Është ky një problem për politikën dhe shoqërinëshqiptare?

Presidenti Topi: Unë mendoj që nuk duhet të referohemi thjesht tekdosjet e fundit, por mendoj që në të gjithë eksperiencën që kainstitucioni i Prokurorisë, ka mjaft gjëra për të vlerësuar dhe mjaftgjëra të tjera për të kritikuar.

Gazetari: Kjo do të thotë që ju jeni i pakënaqur nga zonja Rama?

Presidenti Topi: Asnjëherë unë nuk mendoj që vlerësimet janëpersonale individuale.Gazetari: Jo, flasim për Prokurorinë e Përgjithshme.

Presidenti Topi: Unë mendoj pra, gjithmonë ka vlerësime, por unëmendoj që performanca duhet të jetë më e mirë.


255

Gazetari: Zoti President, ka një perceptim publik mjaft, do ta quajanegativ, për drejtësinë në Shqipëri, një perceptim që vlerësohet në tëgjitha raportet që unë kam këtu, por ka dhe shumë të tjera. Thotë:“Gjyqësori vuan nga problemet e transparencës dhe të eficencës, kapengesa serioze në hetimin e rasteve të korrupsionit në gjyqësor,kryesisht për shkak të faktit se ligji u jep imunitet gjyqtarëve” dheshumë gjëra të tjera. Thotë: “Në gjyqësor ekziston korrupsioni,rreziku për pavarësinë e gjyqësorit, mungon transparenca dhepërgjegjshmëria për shumë prej procedimeve. Ka mungesaefektshmërie, përgjegjësi në sistemin gjyqësor, për pasojë treguesite perceptimit publik shënojnë një nivel shumë të ulët besimi ndajgjyqësorit”. Natyrisht thotë: “Politizimi i emërimeve tëe gjyqtarëvenë Gjykatën e Lartë dhe Kushtetuese minon paanshmërinë dhepavarësinë e këtyre institucioneve” dhe shumë gjëra të tjera. Madje,është njëri prej raporteve shumë interesant, i cili thotë që: “Në disaburime këmbëngulin faktin që korrupsioni ndodh dhe në fazën ecaktimit për gjykatës, madje dhe në Shkollën e Magjistraturës, kuryshfeti kërkohet prej kandidatëve dhe pastaj kërkon të rikthehet”.Cili është problemi më i madh që ka drejtësia shqiptare sot? Ju jeniKryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Jeni njeriu që në njëfarëmënyre keni ndikim tek drejtësia, institucional flas. Ju e diniperceptimin publik për drejtësinë?

Presidenti Topi: Sigurisht. Sigurisht që e di perceptimin publik,bile shpesh herë marr të njëjtin pozicion që merr çdo qytetar, sepsekush më shumë se sa ai pozicion ku jam unë, është në mbështetje tëinteresave të qytetarëve. Unë marr shumë letra, komunikoj meshumë njerëz. E njoh shumë mirë problematikën e gjyqësorit dhemund t’ju them që vërtet Kryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisëkonsiderohet një pozicion shumë i rëndësishëm në sistemin edrejtësisë. Në organin e qeverisjes së gjyqësorit, por do të thoja siçdo institucion tjetër, edhe gjyqësori rrjedh nga politika. Kamparasysh këtu jo vetëm emërimet në Gjykatën Kushtetuese dhe nëGjykatën e Lartë, ...

Gazetari: Pra, është ndikim i politikës?

Presidenti Topi: Sepse është politika ajo që vendos, pavarësisht që


256

shprehet vullneti i Presidentit të Republikës nëpërmjet një dekreti,por besoj dhe shkallët e tjera të gjyqësorit patjetër në mënyrëindirekte kanë të bëjnë me pozicionimin politik të organevesuperiore, sikurse është Kuvendi. Kjo ka të bëjë me ligjet qëmiratohen në Parlament. Kam parasysh këtu për ta ilustruar ‘Ligjinpër Konferencën Gjyqësore…

Gazetari: …i cili nuk po kalon dot për arsye të mungesës së 3/5-ave?

Presidenti Topi: Kjo është arsyeja dhe kjo i detyroi gjykatësit që tëmblidhen, të vetëorganizohen, të mbledhin Konferencë Gjyqësoredhe tani mbetet për t’u çertifikuar nga Këshilli i Lartë të Drejtësisëpër drejtësinë e këtij procesi. Gjithsesi një process që nuk u realizuaashtu sikurse e kërkon ligji, Kushtetuta, sikurse e kërkon edhevendimi i Gjykatës Kushtetuese, që ishte Parlamenti ai që duhet tëmiratonte “Ligjin për Konferencën Gjyqësore”, që kërkontedomosdoshmërisht 3/5-at e votave. Pra, në një mënyrë ose në njëtjetër, gjithmonë politika mbetet dominanti, jo vetëm për tëorigjinuar të gjithë sistemin, por dhe për ta kontrolluar sistemin ngapikëpamja e kontrollit parlamentar.

Gazetari: Cila është përgjegjësia e Këshillit të Lartë të Drejtësisëqë ju drejtoni, sepse kam parasysh që një raport thotë që ngritja nëdetyrë dhe transferimi në gjykatat e larta bëhen në bazë të sistemevetë vlerësimit, të cilave u mungon transparenca si zbatimi sistematikdhe i qëndrueshëm?

Presidenti Topi: Unë besoj që Këshilli i Lartë i Drejtësisë, sidomosvitet e fundit është munduar që të vendosë në trasparencë të plotëgjithë sistemin e emërimeve. Problemi është tek sistemi i vlerësimit.

Gazetari: I cili….

Presidenti Topi: Unë kam udhëzuar që të votohet në Këshillin eLartë të Drejtësisë që gjyqtarët e rinj të futen, të shkojnë, tëkatapultohen, apo të marrin karierën vetëm mbi bazën e sistemit tëvlerësimi dhe aty ka pasur një votim, sepse ju e dini që vendimet e


257

KLD-së janë kolegjiale, ka pasur një vendim që mos t’i futemi kësajlinje. Ndërkohë që unë e quaj jashtëzakonisht të drejtë që gjyqtarëtduhet të shkojnë në karrierë vetëm sipas sistemit të vlerësimit.

Gazetari: Përse ka pasur një vendim që mos t’i futemi kësaj linje?

Presidenti Topi: Natyrisht e kanë parë të arsyeshme, ka qenëvullneti i anëtarëve të KLD-së në momentet kur është votuar, porunë i qëndroj sikurse e kam dhënë linjën dhe besoj që aty po shkon,duke marrë në konsideratë të vetmen vërejtje që ka KomisioniEvropian për KLD-në që ka të bëjë me sistemin e vlerësimit, që tëshkojë të konsolidohet, sepse është patjetër një plotësim i të gjithakushteve që zgjedhjet të jenë objektive, të jenë të paanshme, të jenëprofesionale që t’i shërbejnë karrierës së gjyqtarit.

Gazetari: Zoti President, nëse unë ju bëj një pyetje pak populiste, sishpjegohet që në këtë vend ku janë vënë përpara drejtësisë tëdënuar, politikanë, njerëz të administratës, njerëz të pushtetshëm nënjë mënyrë ose një tjetër, nuk është vënë para përgjegjësisëpothuajse asnjë gjyqtar?

Presidenti Topi: Si duket ka një lloj solidariteti edhe midisgjyqtarëve.

Gazetari: Që po krijon një imunitet të paparë “de facto”.Presidenti Topi: Unë mund t’jua them fare haptaz, sepse publiku kanevojë që gjërat t’i marrë vesh haptaz.

Gazetari: Kaq haptaz dhe do të ishte shumë mirë.

Presidenti Topi: Natyrisht, sepse nuk do të kishte sens që tëmbahen rezerva. Ju e dini që KLD-ja duke marrë në konsideratëvendimet e inspektoriateve qoftë të KLD-së, qoftë të Ministrisë sëDrejtësisë me të drejtën që ka Ministri i Drejtësisë për të proceduargjyqtarë, të cilët konsiderohen me gabime, ka vendosur penalizimine tyre në KLD dhe ju e dini që rezultati ka qenë i tillë që janë kthyernë detyrë, sepse ka pasur vendime të Gjykatës së Lartë për t’i kthyer


258

në detyrë. Unë sot nuk paragjykoj vendimin e Gjykatës së Lartë, pordo të ishte e pamundur që të gjitha procedimet që bën KLD-ja tëmos kenë sensin e objektivitetit. Do të thotë që dhe brendastrukturave të gjykatave të larta, të gjykatës supreme, natyrisht që kaedhe elementë subjektivë. Mua nuk më lejohet të paragjykoj, sepserespektoj Insitucionin e Gjykatë së Lartë, por për të qenë në njëanalizë më konkrete për publikun mund t’ju them që KLD-ja e kapasur motiv që të analizojë punën e gjyqtarëve, t’i vendosë ato nëskaner, kur ka qenë e nevojshme të procedohen, por duhet parë qëKushtetuta funksionon në këtë mënyrë që Gjykata e Lartë mbanqëndrimin final për këtë.

Gazetari: Si zgjidhet ky ngërç?

Presidenti Topi: Duke i bërë patjetër thirrje ndërgjegjes të çdogjyqtari që të jetë i drejtë, të jetë i paanshëm, të mos jetë konformistqoftë edhe në kushtet e solidaritetit profesional.

Gazetari: A keni kapur ju raste kur gjyqtarët paguajnë për t’utrasferuar apo emëruar nga një vend në tjetrin siç thotë dhe kyRaport?

Presidenti Topi: Natyrisht nuk është në informacionin tim kjo.Padyshim që fjalë dëgjojmë, por gjëra konkrete jo, sepse nuk do tëkishte sens që të merreshin vesh gjërat konkretisht dhe të mos kishtenjë aksion të drejtpërdrejtë të Presidentit të Republikës përpenalizimin e cilitdo.Gazetari: Zoti President, ju keni hyrë në, po përdor fjalën konflikt,ndoshta ju s’përdorni fjalën konflikt, me Parlamentin lidhur meemërimet e disa anëtarëve të gjykatave të larta: të Gjykatës së Lartëdhe Gjykatës Kushtetuese. Sipas kësaj mazhorance, ju nuk keniplotësuar kriteret politike që kjo mazhorancë ka sygjeruar;respektimi i faktit që asnjë prej kandidatëve të mos ketë pasurgjykime politike përpara vitit 1990, pra të mos ketë marrë pjesë nëgjyqet politike të periudhës komuniste; dhe e dyta, të mos ketë pasurkarrierë politike para asaj gjyqësore ose së bashku me atëgjyqësore, pra të mos ketë punuar në poste politike. A i kenirespektuar këto dy kritere në emërimet tuaja?


259

Presidenti Topi: Së pari, Presidenti është i detyruar të respektojëfillimisht kriteret kushtetuese dhe ligjore, pra sa kohë ka një kuadërtë legjitimuar atëherë do të ishte gabim që Presidenti të paragjykonteapo të dilte jashtë parametrave ligjorë kushtetues. Ju e keni parasyshqë këto komente janë bëra për kandidaturat e para megjithatë dukedashur të krijojë një klimë bashkëpunimi, konstruktiviteti nëmarrëdhënie me mazhorancën, sepse janë ata që përcaktojnë votënnë Parlament, nuk është e mirë të them që përcakton votën nëParlament kur bëhet fjalë për dy gjykata shumë të rëndësishme qëështë Gjykata Kushtetuese dhe Gjykata e Lartë, sepse janë gjykataqë u shërbejnë të gjithëve. Sidoqoftë i jam përgjigjur në mënyrëshumë konstruktive që kandidaturat e reja të jenë pikërishtkandidatura që s’kanë të bëjnë fare me sistemin tjetër. Kandidatura,të cilat kanë mbaruar studimet në demokraci, kanë realizuarmagjistraturën në demokraci dhe për fat të keq pa dashur që tëkomentoj, sepse kam mbajtur një pozicion dhe dëshiroj t’i qëndrojpozicionit që të mos komentoj zhvillimet në Parlament, sepse ështënjë e drejtë që i takon Institucionit të Parlamentit, por edhe këtokritere që ju sapo thatë që kanë të bëjnë me mënyrën e sjelljes sëmazhorancës janë realizuar dhe mënyra e sjelljes me kandidaturat …

Gazetari: I ka rrëzuar…

Presidenti Topi: Dhe praktikisht deri tani ende nuk kemi një procestë përfunduar.

Gazetari: Por kriteret profesionale a kanë qenë të përcaktuara, tëzgjedhura më së miri?

Presidenti Topi: Po më thoni ju, në rast se unë zgjedh me shkollëmagjistrature, me studentë, të cilët i kanë përfundimet e notave drejtmaksimales, kanë një performancë të lavdërueshme, atëherë unë nukbesoj të ketë arsye për kontestime?

Gazetari: Mazhoranca ose Parlamenti ka marrë një vendim për t’ingrirë shqyrtimin e dekreteve deri në marrjen e një vendimi ngaGjykata Kushtetuese. Si e keni gjykuar këtë vendim?


260

Presidenti Topi: Besoj se ka qenë një vendim politik.

Gazetari: Jo i mbështetur mbi ligjin?

Presidenti Topi: Nuk gjej arsye të them që ka qenë i mbështeturmbi ligj. Në rast se po më pyetni në mënyrë të drejtpërdrejtë nukgjej arsye, sepse po të kishte qenë i tillë nuk kishte arsye që tëezauroheshin të gjitha seancat dëgjimore në Komisionin e Ligjeve,por u ezauruan të gjitha radhë pas radhe bile një pjesë e kandidatëveu përçudnuan, madje edhe me pyetje aspak profesionale dhe etikedhe në fund të këtij procesi çohen në Gjykatë Kushtetuese.

Gazetari: A ishte …?

Presidenti Topi: Në rast se politika, në rast se insitucioni do tarespektonte që në fillim…

Gazetari: …A ishte kjo një tendencë për të përzgjedhur politikishtkandidatët e Gjykatës së Lartë dhe Kushtetuese?Presidenti Topi: Nuk e di. Nuk mund të futem në koshiencën aposubkoshiencën e atyre që kanë bërë këtë veprim. Unë gjykoj vetëmmbi bazën e kritereve ligjore institucionale dhe procedurave qërregullojnë punën midis Institucionit të Presidentit dhe Parlamentit.

Gazetari: A mund të thuhet edhe nga ekperienca e këtyre dy vitevetë fundit, që ka një tension midis Presidentit dhe Parlamentit tëShqipërisë ose mazhorancës parlamentare?

Presidenti Topi: Unë nuk e di nëse ka tension, së paku nga ana imenuk ka asnjë shenjë të ushtrimit të një presioni, apo tensioni.

Gazetari: Po nga ana e Parlamentit në drejtimin tuaj?

Presidenti Topi: Por ju e gjykoni vetë, sepse si njeri i medias kenipasur rast të shikoni, të vrojtoni, të bisedoni, të intervistoni dhebesoj që klima është e qartë.

Gazetari: T’ju bëj tre-katër pyetje që ndoshta nuk janë të këtij


261

tensioni politik, por gjithsesi janë mirëfilli politike. Ka pasur njëdebat mjaft të madh për ligjin për pronat midis jush dheParlamentit. A mund të më rithoni edhe një herë pozicionin ePresidentit të Republikës mbi ligjin e pronave duke qenë një njeri qëe keni njohur shumë thellë këtë problem këto 20 vite?

Presidenti Topi: Është për të ardhur keq që mbas 20 viteve nediskutojmë akoma me pikëpyetje të mëdha për pronën.

Gazetari: Ku është defekti? Që ekziston një defekt i tmerrshëm nëtrajtimin e këtij problemi, po…

Presidenti Topi: Ku është defeti? Te politika.

Gazetari: Përse politika? Edhe ju keni qenë pjesë e politikës.

Presidenti Topi: Po sigurisht. Keni dëgjuar që të mbaj qëndrimtjetër nga ky i sotmi? Kam qenë jashtëzakonisht konstant, por nëpolitikë ka patjetër dhe një vendimmarrje politike.

Gazetari: Kolegjiale.

Presidenti Topi: Dhe aty ku ka shumicë, dhe ajo shumicë mendonndryshe nga ç’mendon ti. Ti mund të shprehësh mendimin, mund tëdëgjosh ose jo, po vendimmarrja politike është diçka tjetër. Nëse kashembull më elokuent ku klasa dhe institucionet politike kanëdështuar gjatë këtyre 20 viteve, është çështja e pronës. Bëhet fjalëpër një vend të vogël. Bëhet fjalë për një vend, i cili e ka pasurshumë të qartë strukturën e pronësisë. Bëhet fjalë për një vend, i cilinë pjesën më të madhe të territorit nuk e ka këtë problem.

Gazetari: Sikur e ka në pjesën më të madhe të vendit?

Presidenti Topi: Kur them pjesa më e madhe e territorit, ju e dininga pikëpamja fiziko-gjeografike Shqipëria është e konfiguruar nënjë terren kryesisht malor.

Gazetari: Flasim për ato vende ku prona ka vlerë.


262

Presidenti Topi: Po të thoni, në ato vende ku prona ka vlerë, vini nëarsyetimin tim. Pra gjithmonë çështjet e pronësisë janë prezente atyku ajo ka vlerë. Pra diskutohet më shumë në Tiranë, diskutohet tanipër në bregdet. Më thoni ju, në bregdetin e Jugut çfarë problemeshka pronësia. Dikush thotë që: unë jam me të drejtën e trashëgimisë,kam një dokument që trashëgoj në pronë, dikush është me ligjin7501.

Gazetari: Problem i vogël është ky?

Presidenti Topi: Pikërisht këtë po them. Pra nuk ka një fizionomi tëqartë. Nuk ka një qëndrim unik në të gjithë territorin. E arsyeshmeju duket ju që ka ligje dhe akte administrative pafund. Tregojnë përnjë proces të konsoliduar apo një proces të pasigurtë.Gazetari: Si zgjidhet atëherë?

Presidenti Topi: I takon edhe një herë klasës politike.

Gazetari: Është i zgjidhshëm si problem?

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute nuk ka asgjë të pazgjidhshme,sidomos kur bëhet fjalë për statistika të qarta.

Gazetari: Por ka dhe raste si Dukati që ka dhe përleshje mesqytetarëve dhe policisë për arsye ndoshta edhe të mungesës së njëdokumentacioni të plotë.

Presidenti Topi: Jo nuk besoj që ka mungesë dokumentacioni.Çështjen e Dukatit unë e kam ndjekur nga afër. Natyrisht asnjëherënuk më vjen mirë që ka konftrontime sepse aty ku ligji zbatohet, atyku ligji është i qartë natyrisht nuk jep shans për konfrontime. Nëzonën e Dukatit ose më mirë në Komunën ose Bashkinë e Orikumitka dy pamje; një pamje e një bazë dokumentare ku njerëzit kanëtrashëgimi nga paraardhësit, pjesa tjetër në zonën e ish-kënetës ekanë marrë me 7501-shin. Por çuditërisht të dyja palët janë nëkërkimin e të drejtës legjitime dokumentare që ka të bëjë me Ligjin7501.


263

Gazetari: Që i mbivendosen njëra-tjetrës.

Presidenti Topi: Por a është faji banorëve që ka mbivendosje, ështëfaji banorëve që mund të ketë edhe deformime në dokumentacione?A e dini ju që unë kam edhe të dhëna konkrete si deformohen edhenëpër regjistra që sot janë bërë çështje dhe objekte të prokurorisë?

Gazetari: Nga kush?

Presidenti Topi: Nga individë, nga zyrtarë që operojnë nëpër zyratë ndryshme të shtetit. Pra nuk jemi në një terren jashtëtokësor.

Gazetari: Jemi në një terren shumë kaotik.

Presidenti Topi: Por jemi në një terren, i cili na jep shansin, për fattë keq, të konstatojmë që problemi i pronave nuk është zgjidhur aspolitikisht si duhet. Unë asnjëherë nuk e kam kundërshtuar kur kamqenë në Parlament edhe sot nuk mund të kundërshtoj një ligj edhepse ai ligj nuk ka qenë në preferencat e mia sepse çdo politikan, çdozyrtar, aq më shumë Presidenti, duhet të respektojë kuadrin ligjor tënjë vendi.

Gazetari: Por jemi në një problem që pengon gjithë zhvillimin evendit.

Presidenti Topi: Por nga ana tjetër nuk do të isha dakort që brendanjë kuadri ligjor të ketë këndvështrime të ndryshme, interpretime tëndryshme sepse kështu janë orekset e x-it apo y-it. Pra jemi në njëvend demokratik ku në çdo njësi të territorit qëndrimi për pronënduhet të jetë një qëndrim ligjor dhe nëse ka abuzime sigurisht duhetndërshkuar abuzuesit.

Gazetari: Zoti President, në korrik të këtij viti pati një përplasje nëKuvendin e Shqipërisë midis maxhorancës dhe opozitës lidhur meligjin e ri të SHIK-ut kryesisht të përmbledhur në 2-3 pika të këtijligji, sepse për pjesën tjetër pati një konsensus. Nëse ky ligj do tëvijë sërisht tek Presidenti i Republikës i kaluar në Parlament në atëdraft që ishte, pra pa ndonjë përpunim të madh, do ta firmosni ju?


264

Presidenti Topi: Kjo nuk është aq e thjeshtë në një komunikim tëthjeshtë institucional. Unë besoj të gjithë jemi koshientë qoftëaktorët politikë, qoftë aktorët në Parlament, qoftë Presidenti që sivend i NATO-s duhet të shkojmë patjetër në një konsultim të draftitnuk besoj që do të ketë…

Gazetari:…Keni pasur shqetësim ju nga ndërkombëtarët siPresident i Republikës për këtë çështje?

Presidenti Topi: Po natyrisht që kam pasur. Kam pasur kontakte,shqetësime të kësaj natyre dhe patjetër kemi bindjen që gjithëaktorët politikë dhe institucionalë janë koshientë që ky ligj irëndësishëm patjetër do të draftohet vetëm me konsultim.

Gazetari: I çertifikuar nga strukturat e NATO-s?Presidenti Topi: Besoj është kërkesë dhe patjetër është dhe njëdhënie fjale që iu është bërë partnerëve ndërkombëtarë.

Gazetari: Zoti President duket se do të ketë një rinegocim të paktitdetar mes Shqipërisë dhe Greqisë. Cili është pozicioni juaj lidhurme këtë çështje?

Presidenti Topi: Së pari pozicioni im është ai që cilido që do tëfutet në një proces të bisedimeve në emër të shtetit duhet të ketëdetyrimin që duhet të marrë plotëfuqishmërinë nga Presidenti iRepublikës.

Gazetari: I cili ka qenë i përjashtuar nga negocimin e parë?

Presidenti Topi: I cili në negocimin e parë fatkeqësisht ështëanashkaluar. Nëse konsiderohet një lapsus, ky lapsus nuk ka arsyedhe nuk duhet të ndodhë më.

Gazetari: Pra përfaqësuesi i Presidentit të Republikës nuk do tëpërfshihet në negocimin e ardhshëm do ta…

Presidenti Topi: Nuk është çështje e përfaqësuesit të Presidentit...


265

Gazetari: Po Presidenti?

Presidenti Topi: Nuk përfshihet përfaqësuesi. Përfshihet Ministria eJashtme, kështu e lejon konteksti kushtetues, por gjithmonë pasmarrjes së plotëfuqishmërisë nga Presidenti kur marrëveshja ështëndërshtetërore. Nëse marrëveshja është midis qeverive atëherë ështëautoriteti i Kryeministrit, i cili jep plotëfuqishmërinë për zhvillimine bisedimeve.Gazetari: A prisni t’i jepni plotfuqishmërinë Ministrisë së Jashtmepër të rifilluar negociatat?

Presidenti Topi: Për sa kohë nuk kam kërkesë nga Ministria eJashtme, atëherë nuk kam të drejtë të paragjykoj anjë lloj procesi qëmund të ndodhë jashtë këtij komunikimi.

Gazetari: Por jeni në negocim për një pakt detar me Greqinë?

Presidenti Topi: Unë jam konform të gjithë atyre vendimeve, tëcilat janë marrë nga Gjykata Kushtetuese. Unë ndjek rrugënkushtetuese dhe institucionale. Ne rast se diçka duhet të realizohet,të realizohet mbi bazën e parimeve ndërkombëtare. Shqipëria dheGreqia janë dy vende të NATO-s, ka 1000 mënyra, ka teknologjisupermoderne, ka një mirëkuptim që gjërat të shkojnë në të drejtënsovrane të secilit vend. Asnjëherë bisedat që zhvillohen nëpërtavolina apo që zhvillohen jashtë juridiksionit dhe kompetencave qëtë detyron Kushtetuta nuk janë rruga më e mirë për të finalizuar nëmënyrë korrekte procesin.

Gazetari: Zoti President, duket se ka pasur një dështim nëParlamentin e ri të Shqipërisë për të kaluar ligjin për GjykatënAdministrative. Një dështim, i cili i ka kushtuar Shqipërisë jo vetëmdisa milion dollarë të dhuruara nga qeveria amerikane, por edhehumbjen e besimit për projekte të mëtejshme të partnerëve tanë. Si egjykoni këtë?

Presidenti Topi: Absolutisht edhe para se të shprehet Departamentii Shtetit të SHBA-ve kam bërë thirrje edhe në përfundim tëlegjislaturës së kaluar dhe në këtë legjislaturë, nga tavolina e KLD-


266

së për nevojën dhe domosdoshmërinë e unifikimit të vullnetit epartive politike në Parlament që të votojnë ligjin për GjykatënAdministrative.

Gazetari: A keni biseduar ju me kreun e opozitën që refuzoi tavotonte këtë ligj?

Presidenti Topi: Unë nuk bëj bërë biseda të karakterit individual.Unë kam bërë apele publike dhe është në detyrimin e gjithsecilit qëtë jetë koshient për pozicionin dhe vullnete, të cilat nuk mund tëjenë personale. Gjykata Administrative ka qenë dhe ështëdomosdoshmëri, sepse e tillë është problematika, të tilla janëshqetësimet e biznesit që kërkojnë patjetër një gjykatë specifike dhepatjetër me cilësinë e Kryetarit të KLD-së, kam qenë njeriu që kambërë këtë apel më shumë se çdonjeri tjetër.

Gazetari: Zoti President, ka dështuar sërisht Parlamenti Shqiptarpër të zgjedhur Avokatin e Popullit dhe madje dhe mandatet nën tëduket se kanë kaluar limitet e tyre të lejueshme. Ka pasur një ofertëtë mazhorancës që Avokati i Popullit t’i jepet opozitës. Gjithsesi ciliështë roli juaj në këtë drejtim, ç’mund të bëhet që ky pozicion, qëgjithsesi evidentohet në të gjitha raportet e BE-së, të superohet, pratë zgjidhet?

Presidenti Topi: Unë përsëri mund të kthehem tek ai pozicion tëcilin unë e shpreha edhe në fillim të bisedës sonë. Edhe nëKushtetutë shprehet në mënyrë të qartë “Presidenti është garantues ikonsensusit politik, bën apelet e nevojshme për klasën politike”,vullnetet janë në Parlament. Pra dhe sot nga kjo studio unë i thempartive politike, është shumë i rëndësishëm pushteti politik, porpushteti politik i cilitdo partie, individ duhet të jetë në funksion tështetit. Pra struktura e shtetit asnjëherë nuk mund të dobësohet.Struktura e shtetit duhet të ketë vazhdimësi. Për hir të orekseve,emocioneve të momentit atëherë kurrsesi nuk jemi në klimënpolitike moderne, por patjetër do të krijojmë pengesa tëpanevojshme sepse shteti në rrethanat më të rëndësishme është ai qëfunksionon atëherë edhe kur partitë politike mund të kenë rënë nëkrizë.


267

Gazetari: Zoti President, duket se po ka një dështim të vazhdueshëmtë gjitha institucioneve jo vetëm atij që është më specifiku në hetimine pasurimit të politikanëve. Ka mjaft komente që lidhet me pasurinëe mundshme të politikanëve dhe deri më sot nuk kemi parë asnjëpolitikan të ndërshkuar në këtë drejtim.Presidenti Topi: Unë shikoj tek Instituti i Deklarimit të Pasurivenjë vullnet dhe një punë konkrete. Unë mbaj kontakte permanenteme këtë Institucion dhe shikoj që aty ekziston dëshira, vullneti për tëkontrolluar mbi bazën e atyre të dhënave që deklarohen.

Gazetari: A ka kapacitete Shqipëria të hetojë përtej?

Presidenti Topi: Natyrisht një institucion i vetëm nuk mund të bëjgjithçka. Por unë kam parë tek ky Institucion që ka pasur vullnetin,ka pasur lirinë, sepse duhet të kesh vullnet, por duhet të kesh edheliri individuale, duhet të kesh motivacion që gjërat t’i trajtojë dhe t’idelegojë. Nëse duhet të delegohen diku tjetër. Ai ka kapacitetet kyInstitucion? Sigurisht një institucion i vetëm, sidomos në një sistemdemokratik nuk mund të operojë. Duhet patjetër bashkëpunim sevetëm “network”-u i institucioneve mund të japë garanci përezaurimin e plotë të një procesi me sukses.

Gazetari: Kam 4 pyetje që mund mos lidhen direkt me postin ePresidentit, por mund të jenë interesante për qëndrimin tuajpersonal. Ka një vendim të Parlamentit të Shqipërisë për të ndërtuarnjë godinë të re apo një seli të re të Parlamentit që sipas komisionitndërshtetëror është vendosur të ndërtohet në territorin ku sotndodhet Qendra Ndërkombëtare e Kulturës ose ish-piramida për njëlehtësi më të madhe. Cili është qëndrimi juaj në këtë drejtim?

Presidenti Topi: Absolutisht është një çështje e një vendimmarrje tëInstitucionit të Parlamentit. Unë vij nga një eksperiencëparlamentare. Dhe në rast se do të pyetesha nëse ka nevojëShqipëria për një Parlament…

Gazetari: …Cila do të ishte përgjigjja?

Presidenti Topi: Absolutisht që po! Do t’jua ilustroj me 2-3 raste që


268

mund të kenë ndoshta jo peshën e duhur në këtë bisedë. Padyshimduhet një institucion dinjitoz. Duhet një institucion që të ketë tëgjitha dimensionet e veta funksionale, duhet një institucion që t’igarantojë dinjitet edhe shtetit edhe deputetit. Nuk kanë qenë të paktarastet kur edhe atëherë kur deputetët ishin me shoferë personalë tëvendoseshin në vështirësi se ku do të parkonin, sot deputetët janëedhe vetë shoferë. Mora rastin më të parëndësishëm të dinjitetit dhetë fizionomisë së shtetit dhe të institucionit. Kështu që nëse kanevojë do të isha absolutisht dakort në pozicionin tim për tëmbështetur ndërtimin e një Parlamenti të ri.

Gazetari: Po zona ku ai është përcaktuar për t’u ndërtuar?

Presidenti Topi: Zona këtu pastaj, politika, mendoj duhet të jetëshumë e kujdesshme.

Gazetari: Në ç’kuptim?

Presidenti Topi: Në sensin pa pasur parasysh asnjë vend, por ështënjë diskutim thellësisht në parim, duhet të konsultohet meinsitucionet dhe me ekspertë.

Gazetari: A jeni ju për shembjen e Piramidës?

Presidenti Topi: Patjetër ju u futët në një temë që është shumë endjeshme ku unë kam provuar që thëniet e mia të deformohen.

Gazetari: Gjithmonë ndodh kjo.

Presidenti Topi: Edhe nuk besoj se është misioni i medias apo iaktorëve të veçantë të medias që i deformojnë thëniet. Është njëçështje e një vendimmarrje, e cila sigurisht është ekskluziveinstitucionale, por thirrja ime është gjithmonë që patjetër të merretnë konsideratë dhe mendimi i specialistëve, mendimi iinstitucioneve, dhe patjetër për ndjeshmëri që kanë të bëjnë meretrospektivën historike të periudhës së komunizmit natyrisht që ju edini pozicionin dhe qëndrimin tim dhe nuk ka nevojë të diskutohet.


269

Gazetari: Zoti President, ka pasur një debat të hapur në televizionin“abc-news”, por më pas ka përfshirë autoritetet më të lartashtetërore dhe politikanë dhe nivele ekspertësh për idenë e krijimittë një lige të përbashkët futbolli Shqipëri-Kosovë, që do të thotë jonjë lige por një kampionati futbolli në të gjitha kategoritë e tij. Sinjë njohës i mirë i futbollit dhe si një njeri që ka shkuar në stadiumpër shumë vite, që i ri, cili do të ishte qëndrimi juaj?

Presidenti Topi: Jeni futur në një temë që natyrisht është epashmangshme.

Gazetari: Po ju zhvesh nga kostumi i Presidentit, por kërkojmendimin tuaj personal në këtë rast kështu dhe kush ju sheh mund tëmos keqkuptojë?

Presidenti Topi: Natyrisht që unë edhe në trajtimin e kësaj teme, ecila në pamje të parë duket si një temë sportive, por në vetvete ka…

Gazetari: Vendimmarrja është sportive, por impakti është tejsportivitetit në fakt.

Presidenti Topi: Ju e dini që ka pasur dhe një prononcim tëaktorëve të Federatës, me aq sa kemi ndjekur nëpërmjet medias.Besoj që dëshira është e madhe dhe rregullat janë të tilla qëimponojnë edhe një vendimmarrja nga UEFA dhe patjetër janë ataqë çertifikojnë. Tjetër është dëshira, tjetër gjë është mundësia për tapromovuar…

Gazetari: Në rast se jepet mundësia ligjore funksionon, si do tashihnit një Ligë të tillë? Në rast se nga ana ligjore nuk pengon, prae lejon këtë gjë, si do ta shihnit?

Presidenti Topi: Në rast se ligji e lejon, çdo vendim i natyrëszyrtare të UEFA-s do të ishte i mirëpritur.

Gazetari: Mendoni që një Ligë e tillë mund të përmirësonte niveline futbollit në Shqipëri.


270

Presidenti Topi: Ne kemi shansin që disa nga futbollistët shumë tëmirë që janë qytetarë të Kosovës janë të integruar në Kombëtaren eShqipërisë.

Gazetari: Thuajse gjysma.

Presidenti Topi: Thuajse gjysma dhe besoj që janë shumë cilësorë,për të mos thënë më cilësorët.

Gazetari: Zoti President, ka pasur ose ka një vendim të Kryetarit tëBashkisë së Tiranës për ndërtimin e një xhamie të re në Tiranë nëzonën e qendrës. Meqë ju jeni njohës i Tiranës, jeni një prejtiranasve autoktonë meqënëse familja e nënës tuaj ka qenëkontribuese në ndërtimin e xhamisë qendrore në Tiranë apo xhamisësë Karapicëve që u zhduk në vitin 1927 për rikonstruksionin eSheshit Skënderbej. Cili është qëndrimi juaj për këtë dhe si e gjykonivendosjen e xhamisë në atë zonë të qendrës?

Presidenti Topi: Unë nuk jam kufizuar thjesht në një deklaratëpublike të dhënë në përfundim të muajit të ramazanit ku në tënjëjtën mënyrë, në të njëjtën vend, në mënyrë aspak dinjitoze i kamparë besimtarët myslimanë, të cilët falen në rrugë, që vetëm Zoti ika ndihmuar që të bëjnë faljen në kushtet e mungesës së rreshjevendërkohë që në mes të Evropës edhe në ato vende ku ka pjesë tëpopullsisë skeptike për praninë e institucioneve të fesë myslimane,janë dhënë mundësi, janë dhënë garanci që ata të ushtrojnë të drejtëne besimit nëpër institucione. Kjo nuk i shërben harmonisë dhemundësisë së ushtrimit në mënyrë të qytetëruar të besimit. Kjo kaqenë arsyeja që unë kam kërkuar nga autoritetet që edhe besimtarëtmyslimanë të kenë xhaminë e tyre.

Gazetari: Si e gjykoni vendosjen e xhamisë në qendrën e Tiranës, tëpozicionuar në qendrën e Tiranës?

Presidenti Topi: Në rast se unë do të mbaj një qëndrim lidhur mepozicionin, atëherë menjëherë do të kishte kontestime sepse kjonatyrisht nuk më takon mua sepse sot jam i veshur me petkun ePresidentit të Republikës. Në bisedat e para që unë kam zhvilluar, në


271

atë kohë kam qenë Kryetar i Grupit Parlamentar, ka qenë gjithmonëideja për t’u ndërtuar tek pjesa e Namazgjasë.

Gazetari: Vijimi i lulishtes së Parlamentit…

Presidenti Topi: Aty kanë qenë pronat e komunitetit mysliman,sigurisht që komuniteti mysliman ka prona në disa pozicione.Natyrisht është një çështje e vendimmarrje dhe për vendimmarrje tëkësaj natyre patjetër që duhet të ketë një komunikim së pari njëmarrëveshje të karakterit institucional. Ju e keni parë që prej kohëshmungon ose është shumë i vakët bashkëpunimi midis qeverisë dhepushtetit vendor.

Gazetari: E evidenton mjaft qartë edhe Raporti.

Presidenti Topi: Edhe në rastin konkret vërtetë ekziston vullneti,nuk kam parë njeri që të dalë kundër mundësisë së ngritjes së njëxhamie, por kjo duhet të jetë në mënyrë dinjitoze, duhet të jetë menjë vendimmarrja e cila të garantojë patjetër besimin e tyre,ushtrimin e besimit të tyre dhe në mënyrë absolute edhe ky momenttë mos politizohet. Nuk më vjen mirë që në ditën e Bajramit, kurduhet të vijë mesazhi për besimtarët, kur ky mesazh duhet të vijë nëfunksion të rritjes dhe konsolidimit të harmonisë fetare, politika eshikon çështjen në këndvështrime të ndryshme. Natyrisht politika katë drejtë të debatojë, por jo atë ditë, të debatojë nëpër institucione, tëmarrë vendimet e duhura dhe gjërat të bëhen pa zhurmë sepse nërast se politika do tentojë të fusi zhurmën edhe në instucionet fetareatëherë është një gjë shumë e rëndë.

Gazetari: Edhe një pyetje të fundit për këtë pjesë. Ka pasur ditën ehënë, kjo është një gjë e vazhdueshme, e përsëritur, një kolaps nëtrafikun e Tiranës, e thash që ju e njihni mire, për arsye dhe tëpunimeve në qendrën e saj për të sjellë një qendër të re, duket se pokrijohet një problem i vazhdueshëm për qytetarët, qoftë përkëmbësorët por sidomos për trafikun. Si e shihni këtë problem nëTiranë? Nuk është thjesht Tirana, është Kryeqyteti i Shqipërisë.

Presidenti Topi: Atë ditë mund të kisha qëndruar edhe unë në


272

trafik, i bllokuar. Por atë ditë unë kam qenë në një vizitë pune nëItali dhe e kam ndjekur këtë me shqetësim nga Firenceja.

Gazetari: U informuat për atë që po ndodhte?

Presidenti Topi: Unë informohem për gjithçka në kohë reale. Mundt’ju them që jo më kot iu referova Firences. Është një qytet, sikursee dini, shumë i vjetër.

Gazetari: Shumica e bllokuar.

Presidenti Topi: Shumica e bllokuar sidomos qendra historike dheata kanë punuar në mënyrë harmonike për ta kompensuar me “by-pass”-e, me unaza reth e qark dhe qyteti funksionon për bukuri.

Gazetari: Tirana nuk po funksionon…

Presidenti Topi: Edhe një herë dalim tek problemi kronik i unazës.Nuk është meritë e askujt që vazhdon kjo situatë.

Gazetari: Flisni për Unazën e Madhe.

Presidenti Topi: Ju e dini që unë kam inicuar një tryezë në vjeshtëne vitit 2007 atëherë kur klima e komunikimit ishte më e mirë dheështë diskutuar në mënyrë të qartë vetëm për Unazën e Madhe dukemarrë në konsideratë nevojën e bashkëpunimit të qeverisë dhepushtetit vendor për të bërë një unazë që për fat të keq mbetet njënga vendimet e qeverisë së fundit komuniste e Adil Çarçanit.Ndërkohë kur Tiranë shumëfishohet. Tirana ka shumë pallate sot, kashumë automjete. S’ka një unazë ndërkohë që sot Tirana…Gazetari: Është marrë vendimi në këtë buxhet për të filluar.

Presidenti Topi: Unë e pres me padurim që ky projekt të fillojë tërealizohet. E pres jo thjesht si një përfaqësues i një insitutcioni qëkërkon që gjërat të ecin, por si qytetar.

Gazetari: A mund të ndërmerrni ju sërish një nisëm për të ulurKryeministrin dhe Kryetarin e bashkisë për të gjetur një zgjidhje për


273

qytetin?

Presidenti Topi: Natyrisht jam shumë i predispozuar që nëse do tëshihet e arsyeshme për t’i dhënë veprim gjërave që kanë ngecur jamgjithmonë i predispozuar, por jo për t’u mbledhur dhe vetëm për tëfolur. Për t’u mbledhur për gjëra konkrete dhe unë besoj që nukështë e nevojshme që të realizohen takime të tilla, sepse kuadriligjor funksionon.

Gazetari: Por gjithsesi Tirana është 1/3 e popullsisë.

Presidenti Topi: Vullneti është që patjetër që duhet një komunikimsepse vërtetë ka polemika, ka debate, ka vonesa tek e fundit ështëkosto që i shkon qytetarit dhe çdo njeri nuk është i përjashtuar qoftëky personi që lëviz me eskortë, sepse nuk është normale që ti dukelëvizur me eskortë t’i krijosh shqetësim qytetarit tjetër, nuk është edrejtë edhe nëse ti lëviz një herë të vetme, sepse rrit nervozizmin.Çdo njeri ka të drejtë të shkojë në spital, do të shkojë në institucion,do të shkojë në interesat e veta dhe nuk është e arsyeshme qëvazhdimisht të kemi bllokime për arsye sepse kalohet me eskortë,por kjo ndodh edhe në qytetet evropiane, por ka rrugë, ka mundësialternative, ka rrugë pa fund.

Gazetari: Ky është i vetmi qytet, zoti President, dhe ju e dini qëmbetet ende me rrugët e kryesisht në kohën e Italisë.

Presidenti Topi: Unë pata rastin edhe njëherë të takoj personat qëkanë planin e rregullimit të Tiranës, është plani i viteve ’30-tw. Atyshikon largpamësinë e urbanistëve italianë, të cilët kanë parashikuarqë edhe në vitin 2010 rrugët e ndërtuara, edhe largpamësinë eMbretit Zog patjetër, sepse ka qenë vizionar, i cili nuk ka vendosurvetë për gjerësinë e rrugës, por dëgjoj politikanë që përcaktojnë nëseduhet të jetë rruga 10 apo 12 metra, por politikani ka një detyrë, tëketë vendimmarje, të ketë një vizion politik dhe në fund janëspecialistët ata që e bëjnë. Ata e dinë cili është kapaciteti i qytetit, saështë popullsia, si do të jetë perspektiva. Natyrisht duhet të ketëstudime, të cilat duhet të jenë perspektiva e aksit, sa do të jetë, saështë në gjendje të absorbojë, ku do të jenë “by-pass”-et, ku do të


274

jenë unazat dhe vetëm atëherë këto gjëra garantojnë afatgjatë,garantojnë për brezat, sepse shprehja apo debati që bëhet mespolitikanëve mund të jetë në një efiçiencë afatshkurtër. Sot prandaj ethemi që Mbreti Zog ka qenë shumë vizionar. Ishte pikërisht, sepseia adresoi urbanistëve me famë botërore sikurse janë italianët dhesot e kësaj dite, ju e dini shprehjen e një udhëtari të huaj që “kamparë qytet pa rrugë, por nuk kisha parë rrugë pa qytet”, kjo tregon qëai ka qenë shumë vizionar, u ka paraprirë të gjitha zhvillimeve dhesidomos zhvillimeve kaotike.

Gazetari: Sepse po të mos ishte ajo rrugë, ai bulevard, kam frikë senë ndërtimin e kohës së komunizmit nuk do të kishim më qytet.

Presidenti Topi: Kur bllokohet bulevardi, është në stazë totalegjithë trafiku.

Gazetari: Jemi kthyer sërish në transmetim të drejtpërdrejtë në këtëintervistë me Presidentin e Republikës, Prof. Dr. Bamir Topin. Nëkëtë pjesë të dytë që do të jetë më e shkurtër, do të fokusohemi nëdisa probleme sociale dhe në pjesën e tretë do të ndiqni pyetjet edisa pedagogëve të Universitetit Evropian të Tiranës dhe tëUniversitetit “Marin Barleti”. Zoti President, do të doja t’ju pyesjapër dy tre gjëra që lidhen me imazhin e Shqipërisë dhe me problemetë forta sociale të Shqipërisë. E para është një ngjarje tragjike,dramatike, ku në Sukth katër fëmijë humbën jetën për shkak tëasfiksimit. Çfarë duhet të bëjë Shqipëria dhe ç’masa duhet të marrëvendi për të reduktuar varfërinë dhe për të mos ndodhur më ngjarjetë tilla?

Presidenti Topi: Ajo ngjarje sigurisht që ka qenë e tmerrshme.Ngjarje tragjike ...

Gazetari: Besoj ky ka qenë konsensusi i të gjithëve, ka qenëtronditëse për të gjithë.

Presidenti Topi: Por, nuk mjafton vetëm t’i konstatojmë, pasipatjetër që janë gjëra që normalisht nuk duhet të ndodhin. Porçështja e reflektimit është më e rëndësishmja.


275

Gazetari: Çfarë mund të bëjmë?

Presidenti Topi: Së pari do të thoja që drejtësia sociale, sikurseshkruante sot një nga profesorët e pedagogjisë dhe psikologjisëështë gjëja më e rëndësishme. Pra, në këtë vend vërtet ka nevojë qëtë ketë drejtësi sociale. Marr në konsideratë këtë ngjarje, arsyetpërse ndodhi ajo, sepse nga një ngjarje pastaj mund të dalin dhediskutime më të gjera, mund të themi gjërat duhet të funksionojnësipas ligjit në mënyrë korrekte në të gjitha institucionet, qofshin këtopublike, qofshin këto private. Vërtet është komentuar shumë përhistorinë e energjisë elektrike, për atë që solli, që imponoi ndezjen eqiririt. Nuk dëshiroj të merrem në mënyrë shumë analitike seç’ndodhi në rastin konkret, por dëshiroj të bëj një trajtim dhe njëapel.

Gazetari: Që është...?

Presidenti Topi: I cili ka të bëjë sërish me politikën, meinstitucionin që prodhon ligjin, ku detyrimet të mos jenë thjesht përqytetarin, por të jenë për kompanitë në radhë të parë, të cilat janë mëtë organizuara dhe duhet të jenë në funksion të qytetarëve.

Gazetari: Në ç’kuptim?

Presidenti Topi: Kuptimi është shumë i thjeshtë dhe do të jemshumë racional në këtë drejtim. Gjithmonë, e kam fjalën për rastin eshkëputjes së energjisë elektrike. Vërtet që ka nevojë që çdo qytetartë jetë shumë korrekt me pagesën. Mendohet se ajo është një pjesë epolitikës për rritjen e çmimeve, por nga ana tjetër duhet të ketë njëpërgjegjësi po aq të madhe nga kompania. Në rast se sot kërkohetpërgjegjësia vetëm tek qytetari dhe askush nuk mban përgjegjësi përmijëra e mijëra aparate të djegura nëpër familje, kur kjo ndodh edhepër persona të veshur me funksione publike dhe nuk kanëmundësinë ku të drejtohen, përfytyroni pozicionin e qytetarit tëthjeshtë se çfarë duhet të bëjnë.

Gazetari: Pa llogaritur faturime e ekzagjeruara, jo korrekte.


276

Presidenti Topi: Absolutisht, është një çështje tjetër. Pra, çështjaështë që të vendosim drejtësinë sociale. Drejtësi sociale do të thotëzbatim i ligjit dhe para ligjit të gjithë, jo vetëm ata që janë më tëpushtetshëm nga pikëpamja e organizimit të kompanisë dheburimeve financiare, që edhe kur shkojnë gjërat në gjyq pastaj ekanë më të thjeshtë për ta drejtuar, por duhet që të gjithë, sidomosinstitucionet e shtetit, vetë politika të jenë në radhë të parëmbështetëse për interesat e qytetarit. Kjo nuk është një deklaratëpopuliste, por është një deklaratë që bëhet për çështje që janëkonkrete. Jua thashë, edhe ju besoj të njëjtin problem keni, jaminteresuar dhe shumë njerëz vuajnë nga ndryshimet, luhatjet etensionit, vuajnë nga djegiet e aparaturave dhe në fund fare janë ataqë e paguajnë. Pra, e kam fjalën këtu që të gjithë duhet të jenë tëpërgjegjshëm për funksionet që kryejnë. Kompanitë private dhe ligjiduhet t’i detyrojë sikundër detyron çdo qytetar.

Gazetari: A duhet të ndërmarrë shtetit masa ndaj tyre?

Presidenti Topi: Po, sigurisht që po! Kush më shumë se sa shtetimund ta rregullojë këtë çështje?! Mund ta rregullojë nëpërmjetakteve ligjore, rregullatore, por edhe nëpërmjet inspektoriateve. Negjithmonë jemi në favor të krijimit të së gjitha kushteve për të gjithakompanitë, qofshin këto vendase, apo të huaja për të krijuar kushtekorrekte, normale të operimit, por nga ana tjetër kemi një detyrim qëçdo qytetar, qoftë ky më i thjeshti, duhet të jetë në mbrojtjen eshtetit që garanton funksionimin e ligjit.

Gazetari: Ç’mund të bëjë pushteti lokal për të garantuar, apo për tëpërmirësuar kushtet e njerëzve që janë nën limitin e varfërisë?

Presidenti Topi: Natyrisht, këto janë politika që nuk lidhen vetëmme pushtetin vendor. Këto janë politika mjaft komplekse, janëintegrale. Ju e keni fjalën për indeksin e varfërisë, për mundësinë ehapjes së fondeve të reja të punës, për integrimin e njerëzve ...

Gazetari: Meqë i hyra rastit konkret, është shumë dramatik, porgjithsesi. Pushteti lokal e dinte që një nënë largohej duke lënë katërfëmijë që quhen të mitur në një shtëpi. A duhet të marrë masa


277

pushteti lokal për ta parandaluar, se gjithçka mund të ndodhë?

Presidenti Topi: Së pari, pushteti lokal quhet pushteti më afërqytetarit. Ju keni të drejtë, pasi nëpër komuna dihet inventari injerëzve, dihet konfiguracioni i familjeve, dihet situata sociale, dihetse ku janë vendosur, pra, çdo gjë nis me detyrimin për t’uidentifikuar. Atëherë ka prioritete. Ka familje që mund të jenë mirë,por kjo nuk mund të shkojë në linjën e solidaritetit human për njëfamilje tjetër. Duhet që pushteti vendor të jetë i drejtë dhe këtudalim sërish tek tema e drejtësisë sociale. Pra, je në një komunë.Komuna ka kryetar, ka këshill komunal, patjetër që duhet të jenëshumë të kujdesshëm. Ka gjëra shumë prioritare. Në rast se janëkatër fëmijë të mitur që jetojnë në një hapësirë katër metra me katër,ku nëna detyrohet të punojë natën për t’i mbajtur ata, atëherë tregonqë këta njerëz që janë zgjedhur për të qenë të ndjeshëm, që operojnëme politika sociale dhe ekonomike, nuk janë të kujdesshëm, nukkanë bërë detyrën e tyre.

Gazetari: Zoti President, pak kohë më parë një pastor gjeti vdekjensi pasojë e gjakmarrjes pa pasur konflikt me askënd, thjesht sepsenjë i afërmi i tij kishte qenë në gjak. Çfarë mund të bëhet dhe çfarëpo ndodh me gjakmarrjen në Shqipëri?

Presidenti Topi: Është një plagë e cila ende nuk po mbyllet. Po t’ireferohemi ...

Gazetari: A është një plagë që po stimulohet nga mungesa e njëdrejtësie efikase?

Presidenti Topi: Natyrisht që çdo gjë lidhet me drejtësinë. Në rastse drejtësia funksionon, institucionet funksionojnë, në rast seautorët, të cilët në emër të gjakmarrjes, shkëmbejnë krimin nukpërfundojnë aty ku duhet të përfundojnë ...

Gazetari: Ose përfundojnë me dënime shumë të buta.

Presidenti Topi: Po, pikërisht pra. E kam fjalën për vendin evuajtjes së dënimit dhe me masën e merituar, që konsiderohet si një


278

akt kriminal se i merr jetën tjetrit, atëherë gjërat pastaj vetvetiu do tëkenë terren ku do të aplikojnë disa rregulla që quhen rregullat egjakmarrjes, që edhe këto nuk i zbatojnë. Fakti që gjakmarrja delnga ai rregull, që normalisht nuk është koha që t’i referohemi më,sepse janë kohë të reja për Shqipërinë, përfytyroni, shkon e vritetpastori, shkon vritet gruaja në emër të gjakmarrjes, këto janë jovetëm deformime, por këto janë, unë do i konsideroja çështje tëhapura të një kriminaliteti, i cili nuk mund të fshihet, qoftë edhe pastendës së gjakmarrjes.

Gazetari: Zoti President, një nga problemet më shqetësuese tëShqipërisë, i cili duket se fokusohet në një ndër investimet mëfitimprurëse të saj, tek turizmi, është problemi i plehrave. Ndërkohëqë Shqipëria duket se po klasifikohet në shumë artikuj, po ireferohem “Lonely Planet”, që është një ndër guidat më prestigjiozesot në botë, që e ka referuar si një vend për t’u vizituar. Ndërkohë,druaj se shumica e turistëve që do të vijnë në Shqipëri do të ndeshenme kapele, ose pirgjet e plehrave, që shfaqen në çdo anë rruge nëqytetet e Shqipërisë, madje edhe në vendet më turistike. Si do tëzgjidhet ky problem? Ose më mirë po ju bëj pyetjen më të thjeshtë nëbotë, si do të shpëtojmë nga plehrat?

Presidenti Topi: Është një çështje jashtëzakonisht e ndjeshme dheju përfytyroni që një vend si Italia, po i referohem prapë Italisë,problemin më të madh të karakterit politik dhe administrativ e kapikërisht me çështjen e plehrave, një çështje e cila ka marrë përmasatë asaj natyre që ka paralizuar qytete, sikurse është Napoli. Ne vërtetbëjmë politika të promovimit turistik, që është shumë erëndësishme, se është një ndër prioritetet e ekonomisë shqiptare.Edhe në mos qoftë i trajtuar në këtë mënyrë, çdo njeri duhet të jetojënë një ambient të shëndetshëm!Gazetari: Është përgjegjësi e pushtetit lokal, apo është njëpërgjegjësi e vetë qytetarëve?

Presidenti Topi: Patjetër që është një përgjegjësi e përzier, mikse.Është sa e qytetarit, aq edhe e pushtetit vendor. Por, në fund fare,përgjegjësinë institucionale e merr pushteti vendor, i cili kadetyrimin që të orientojë drejt shëndetësimit ata njerëz që nuk janë


279

të aftë të menaxhojnë territorin urban. Kështu që nga kjo pikëpamje,besoj që kjo ndjeshmëri ...

Gazetari: Ja një nga plazhet e Shqipërisë, për fatin tonë të keq!

Presidenti Topi: Është për të ardhur keq që ky plazh, kjo mundësiqë ka Shqipëria kur një vend i vogël ka një vijë të gjatë bregdetare,në kohën kur ne bëjmë promocion që të vijnë dhe të tjerët, nakthehet në një makth për shkak të papërgjegjshmërisë për ta trajtuarnë këtë mënyrë ...

Gazetari: Nuk po them pastaj për derdhjen e ujërave të zeza,pamundësinë e kontrollimit nga pushteti lokal në këtë drejtim. Mundtë ketë masa konkrete?

Presidenti Topi: Unë besoj që duhet të ketë jo vetëmvendimmarrje, por duhet të ketë një ndërgjegjësim të fortë tënjerëzve, të cilët kanë vendosur të ndërtojnë shoqëri, apoinfrastrukturë turistike. Pra, një njeri që ndërton një hotel në bregdet,patjetër që është shoqëruar me një leje që merret nga komuna, aponga bashkia.

Gazetari: Po në ato raste kur nuk zbatohen?

Presidenti Topi: Patjetër që duhet të ketë dënime, penalitete,detyrimisht!

Gazetari: Zoti President, dy pyetje që lidhen me rajonin. Kosova kahyrë në një moment mjaft delikat të ekzistencës së saj si një shtet ipavarur. Ka pasur një rrëzim të qeverisë me vetë votat e qeverisë sëzotit Thaçi. A jeni optimist për të ardhmen e Kosovës?

Presidenti Topi: Natyrisht që Kosova, brenda dy vitesh e pak, kademonstruar që ruan jo vetëm strukturën e shtetit, por patjetërpromovon edhe debatin politik. Nga ky këndvështrim, natyrisht qëmungesa e stabilitetit politik në Kosovë të sjell një keqardhje, pornga ana tjetër, mënyra e menaxhimit që po bëjnë partitë politike, tëcilat po e realizojnë edhe kalimin në një fazë tjetër zgjedhore pa


280

trauma, të bën të mendosh që klasa politike e Kosovës, institucionetpolitike të Kosovës vërtet kanë arritur në një stad maturie tëpëlqyeshëm. Kam parasysh këtu mënyrën e komunikimit, mënyrën ezgjedhjeve nëpër partitë politike, mënyrën e kompostimit të liderëvepolitikë. Sigurisht, ajo që ndodh në Kosovë sot ka ndodhur dhe nëvende që kanë demokraci të konsoliduara: futen në një situatëzgjedhore si pasojë e rënies së qeverisë, e rëndësishme është që tëdali dhe me sa duket do të dalin në mënyrë shumë korrekte nga këtozgjedhje.

Gazetari: Zoti President, pyetja e fundit para se të fus spotetpublicitare dhe të dalim tek pyetjet e pedagogëve. Ju keni folurvazhdimisht dhe duket se ka pasur një vëmendje jo vetëm shqiptare,por edhe në vende të tjera për të krijuar atë që quhet “Shengeniballkanik”, ndërkohë që pothuajse të gjithë vendet e Ballkanit këtë easpirojnë. Tani shumica, përveç Kosovës, janë futur në“Shengenin” e madh evropian dhe nuk kanë një “Shengen” midistyre. Pra, mund të udhëtosh më kollaj sot me një vizë të BashkimitEvropian në çdo vend të Evropës dhe e ke të vështirë të shkosh nëdisa nga vendet e Ballkanit. A ka ngecur kjo ide e “Shengenitballkanik”?

Presidenti Topi: Ideja e “Shengenit ballkanik” është artikuluar ngai gjithë lidershipi i vendeve të Ballkanit Perëndimor.

Gazetari: Nuk ka ndonjë zhvillim konkret?

Presidenti Topi: Mund t’ju them që investitorët e rëndësishëm nukshohin me vëmendje thjesht investimet në një vend të caktuar tëBallkanit, por shikojnë territorin ballkanik si një territor tëpërshtatshëm për investimet e tyre të mëdha. Kjo e bën tëdomosdoshëm patjetër komunikimin për një treg që konsiderohettreg pesëdhjetë milionësh dhe është shumë e rëndësishme që tëkomunikojnë mes tyre. Edhe dialogu politik, që patjetër njeh ditëtmë të mira mes vendeve të Ballkanit, detyrimisht kërkon rritjen emundësive të komunikimit të ekonomisë dhe biznesit.

Gazetari: Mund të funksionojë si ide?


281

Presidenti Topi: Absolutisht, është një ide shumë racionale dheshumë konkrete.

Gazetari: Është konkrete?

Presidenti Topi: Është konkrete.

Gazetari: Atëherë shkëputemi edhe një herë për spote publicitaredhe kthemi në pjesën e fundit të pyetjeve të Universitetit Evropiandhe atij “Marin Barleti”.

Gazetari: Jemi rikthyer sërish në transmetim të drejtpërdrejtë nëkëtë intervistë me Presidentin e Republikës, Prof. Dr. Bamir Topin.Është pjesa e pyetjeve nga studentë e pedagogë të universiteteve.Fillojmë me nga një pyetje secili, ju lutem!

Eurona Leta, pedagoge në Universitetin “Marin Barleti”: ZotiPresident, ju thatë që nuk jeni supervizor i palëve politike, por në tëvërtetë, pikërisht ju jeni arbitri i tyre. Në krizën që ka filluar që nëjanar të vitit 2009 duket sikur ju jeni duke mbajtur anën e politikësnë dëm të popullit me heshtjen tuaj. E thonë tashmë edheambasadorët që politika është bërë çështje private dhe jo publikedhe ju duhet të ndërhyni, duke vijuar më pas dhe me kritikën qëështë bërë në raportin e Komisionit Evropian që roli i Kreut tëShtetit nuk ishte një rol aktiv. Atëherë, a do të ndërhyjë Presidenti iRepublikës në zgjidhjen e kësaj krize politike? Ju falmenderit!

Presidenti Topi: Falemnderit për pyetjen! Unë mendoj që kjopyetje, në pjesën më të madhe të saj u ezaurua gjatë emisionit.Mund të them që Presidenti ka mbajtur pozicionin e duhurinstitucional dhe konstitucional. Ju e keni parasysh që Presidentinuk mund të ndërhyjë duke dhënë opsionet e veta politike, sepsepolitika është çështje e perceptimit të palëve politike. Atëherë, nëmënyrë të tërthortë, ose anasjelltas, unë do të thoja që në të njëjtënmënyrë ka dështuar edhe faktori ndërkombëtar, i cili e kasupervizuar politikën shqiptar. Pra, e thënë ndryshe, Presidenti dishumë mirë të ruajë konturet e veta, të bëjë apele publike dhe duhettë jetë shumë i kujdesshëm që të mos japë leksione, të cilat


282

konsiderohen leksione politike, por, mesazhet kanë qenë të qarta,edhe ato mesazhe që u përcollën sonte nga kjo studio. Pra, edhe njëherë, çështja e vullnetit politik është çështja që duhet të napreokupojë dhe kjo është çështje e partive politike. Edhe apeli nëkëtë studio është që palët politike duhet të dinë që të forcojnëdialogun, të forcojnë bashkëpunimin, sepse, midis dy individëve,apo dy partive politike, në rast se nuk ekziston një predispozicionpër të filluar e për të vazhduar dialogun, atëherë nuk ka ç’t’i bëjë asPresidenti, as shteti, as shoqëria dhe as ndërkombëtarët. Dhe unëbesoj që edhe ky apel doli shumë qartë sonte. Ju faleminderit!

Erion Delvina, Universiteti Evropian i Tiranës: Nga dreka e tënjëzetëve në fillim korrikun e vitit 2007, në këtë legjislaturë vetëmkatër prej tyre janë të pranishëm, njëri prej të cilëve pritet të lërëmandatin për shkak të angazhimeve të veta në zgjedhjet lokale. Samendoni se ka ndikuar kjo në dy opsionet më të pritshme prej jush,atë të rikandidimit, ose të rikthimit në strukturat drejtuese të PartisëDemokratike? Keni filluar të mendoni për një rrugë të tretë? Jufalemnderit!

Presidenti Topi: Unë besoj që vërtet kur zoti Fevziu bën pyetje dhekur unë përgjigjem, minimalisht duhet të tregohet vëmendje ngaauditori këtu në mënyrë që të mos biem në përsëritje. Por, unë përt’ju respektuar në pyetjet që bëni, mund t’ju them që nuk kam bërëkalkulime se cili është fati politik i njerëzve që militojnë në partitëpolitike, qofshin këta edhe miqtë e mi, sepse dominant ipozicionimit të personit që sot është President i Republikës ështëpikërisht ajo që u intereson të gjithë njerëzve - që të jetë njëPresident që të garantojë ekuilibrin e institucioneve, të partivepolitike dhe në radhë të parë në interes të qytetarit.Daniel Jaçe, pedagog në Universitetin “Marin Barleti”: ZotiPresident, si do ta cilësonit, si do ta gjykonit performancën eqeverisë shqiptare në luftën kundër korrupsionit, më konkretisht julutem?

Presidenti Topi: Sigurisht që çështja e korrupsionit është njëçështje që vazhdimisht është trajtuar, vazhdon të trajtohet dhe për tëqenë i konfirmuar, do të thoja edhe në opinionin e Komisionit


283

Evropian, i cili më duket një vlerësim shumë realist, shumëprofesional dhe i paanshëm. Do të thoja që mjaft gjëra janë bërë,sepse gjërat nuk kanë të bëjnë me trajtimin individual të çështjeve,por kanë të bëjnë me kuadrin ligjor, kanë të bëjnë me performancëne institucioneve që merren me zbatimin e ligjit, por, mund t’ju themqë ende mbetet shumë për të bërë. Dhe një nga elementët, të cilinunë e kam anunçuar, e kam elaboruar, e kam deklaruar, ka qenëpikërisht që të gjithë përfaqësuesit e lartë, qofshin këta politikanë,por edhe gjyqtarë duhet të dorëzojnë imunitetin dhe i jam referuarnë radhë të parë Presidentit të Republikës.

Gazetari: Edhe gjyqtarët?

Presidenti Topi: Edhe gjyqtarët, absolutisht. Bëhet fjalë për njësituatë ku gjithsecili duhet të jetë i hapur për t’u investiguar, nëse kafenomene të kësaj natyre. Çështja e korrupsionit, fenomenetkorruptive janë në të gjitha fushat.

Gazetari: E thotë edhe Raporti që ka pengesa serioze në hetimin erasteve të korrupsionit në gjyqësor, kryesisht për shkak të faktit seligji u jep gjyqtarëve imunitet të plotë.

Presidenti Topi: Kjo është arsyeja, sepse atë Raport e kam studiuar,jo e kam lexuar, por e kam studiuar në mënyrë shumë analitike, meshumë vëmendje. Fakti që jam deklaruar që është një raport shumërealist, shumë profesional, kjo është arsyeja që po i referohem fjalëpër fjalë. Pra, gjërat, vërtet thuhen, deklarohen, por duhet patjetër tëketë dhe shembuj të karakterit individual, dorëzim imuniteti.

Restina Piro, studente e Universiteti Evropian të Tiranës: SiPresident i Republikës së Shqipërisë, pse po heshtin për krizënpolitike dhe si mund të ketë një zgjidhje?

Presidenti Topi: Së pari ju falënderoj për pyetjen! Besoj që posinkronizoni në të njëjtën çështje. Nuk mendoj që Presidenti pohesht për krizën politike. Edhe një herë mund t’ju them qëPresidenti jep apelet e duhura për të mos interferuar, për të dhënëmë shumë mesazhe që normalisht që u takojnë vetë partive politike


284

që duhet ta trajtojnë dhe duhet ta deklarojnë. Pra, çështja endërhyrjes në krizën politike është një çështje shumë delikate, sepsedetyrohesh në disa raste që të jesh më i shprehur në një drejtim dhetë akuzohesh pikërisht nga ajo palë së cilës ti tenton t’i thuash se eka gabim. Ndërkohë që ka shumë mekanizma të cilat duhet taevidentojnë këtë punë. Unë po jua risjell edhe një herë në vëmendjeçështjen e Gjykatës Administrative. Kanë folur institucionet e tjera,pasi Presidenti ishte shprehur më shumë se tre katër herë. Për herë tëparë jam shprehur kur ishte ende legjislatura e kaluar. Pra, duhet tëjeni të vëmendshëm, të dëgjoni prononcimet e Presidentit në kohëne duhur. Vërtet prononcimet duhet të jenë të drejta, duhet të jenëpatjetër korrekte, nuk duhet të japin karakterin që ti po interferon nënjë proces që ka të bëjë me vullnetin e palëve, por, patjetër duhetthënë që Presidenti vërtet ka dhënë mesazhe atëherë kur duhej tëjepeshin.

Elona Bano, pedagog në Universitetin “Marin Barleti”: Pyetjaime është në lidhje me krizën, e cila ka të bëjë me përzgjedhjen eanëtarëve të Gjykatës së Lartë dhe të Gjykatës Kushtetuese. Ju keniformuar një ekip ekspertësh pranë Presidencës, të cilët janëekspertë të mirëfilltë, të paanshëm, që kanë bërë dhe këtëpërzgjedhje të këtyre anëtarëve, të cilët dolën para Komisionit tëLigjeve. Pyetja ime është: ky grup ekspertësh është marrë thjesht mepërzgjedhjen e tyre sipas disa kritereve, të cilat përputheshin apo jome kriteret e vendosura nga Komisioni i Ligjeve? A do të ishte mëmirë që këta ekspertë të vinin si palë mbrojtëse pranë këtyreanëtarëve, pasi ju u prononcuat dhe thatë se ishte një vendim politiki gjithi, dhe mbase kështu do të kalonim dhe këtë lapsus?

Presidenti Topi: Procesi i përzgjedhjes së kandidaturave tëGjykatës së Lartë dhe Kushtetuese është një atribut ekskluziv iPresidentit. Pra, gjithmonë kur ka çështje delikate, kur ka çështje tëdiskutueshme, gjithmonë ai i referohet dokumentit themeltar, faktiqë kjo pyetje vjen aq më shumë nga një pedagoge e universitetit,tregon që niveli akademik duhet të dijë të perceptojë që predominonKushtetuta. Përderisa është një atribut ekskluziv i Presidentit, mundtë mos kishte qenë fare e nevojshme që Presidenti të deklarontegrupin e ekspertëve që e mbështesin në këtë proces. Por, për ta bërë


285

procesin më transparent, për ta bërë procesin më të kujdesshëm, përtë bërë filtrimin jo vetëm të kritereve ligjore, por edhe profesionale,të karrierës, u bë ky proces që i dha mundësinë Presidentit tëzgjidhte në fund ato figura që ishin relativisht më të kompletuara.Kjo e bëri procesin më transparent, më bëri mua më komod nëpërzgjedhjen e kandidaturave dhe pastaj çështja e perceptimit dhe evlerësimit të kandidaturave kat të bëjë pastaj me atribute tëParlamentit sipas Kushtetutës.

Arbër Peçani, pedagog në Universitetin “Marin Barleti”: ZotiPresident, gjyqësori nga sondazhe të bëra dhe raporte të ndryshmerezulton të jetë i korruptuar. Gjithashtu, është i njëjti sistemgjyqësor që vendos dhe vonon drejtësinë. Ku mendoni se qytetarëtduhet të drejtohen në Strasburg, apo në vetëgjyqësi?

Presidenti Topi: Absolutisht që keni të drejtë, sepse edhe ju ireferoheni atij vlerësimi që ka edhe Komisioni Evropian përGjyqësorin. Patjetër, duhet që sistemi i Gjyqësorit në Shqipëri duhettë shëndetësohet. Njerëzit duhet ta gjejnë drejtësinë pikërisht nësistemin e drejtësisë në Shqipëri. Padyshim që ne na ofrohet dhemundësia, dhe aksesi për t’iu drejtuar Strasburgut, sikurse kandodhur me shumë procese që kanë të bëjnë sidomos me pronësinë,për çështje që duhet të zgjidheshin këtu, dhe patjetër që kjo është njëthirrje që vjen jo thjesht nga unë që jam edhe qytetar, por jam edheaktor si Kryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë, por jo i vetmiaktor, sepse këtu ka pjesën e vet politika, e kanë institucionet, e kanëvetë gjyqtarët. Pra, thirrja është, dhe kjo është një thirrje që vjen ngaçdo qytetar, që drejtësia të japë drejtësi dhe vetëm atëherë ne do tëkemi konsoliduar shtetin e së drejtës. Pra, kushdo njeri, pavarësishtnga institucioni, dhe kjo nuk është retorikë, pavarësisht ngapozicioni, kur të shkojë tek drejtësia, vendimi, verdikti që ajo do tëmarrë është ai i drejti. Sepse ju e dini që ka procese, sidomos ato qëkanë lidhje me pronën, që zgjasin prej vitesh e vitesh. Kjo patjetërqë akuzon sistemin e drejtësisë që nuk ka qenë i aftë të japëverdiktin final brenda një kohe normale.

Gazetari: Atëherë, meqë jemi në limitet kohore të përcaktuara, jufalënderoj që ishit sot në studio dhe besoj që zhvillimet politike do të


286

na mundësojnë dhe takime të tjera!

Presidenti Topi: Me kënaqësi. Dhe unë ju falënderoj që më dhatëkëtë mundësi që të komunikoj me ju, me auditorin dhe me publikune gjerë!


287

PRESIDENTI TOPI I PËRGJIGJET INTERESIMIT TËMEDIAVE

LIDHUR ME SAMITIN E ASTANASË.

2 dhjetor 2010Astana, Kazakistan

Në përfundim të Samitit të OSBE-së në Astana, Presidenti iRepublikës, i intervistuar nga Televizioni Publik Shqiptar u shpreh:

Gazetarja, Jonela Sagajeva:Zoti President, sa do të kontribuojëSamiti i Astanasë në rritjen e sigurisë në hapësirën e OSBE-së dukepasur parasysh faktin se ky Samit u mbajt pas një kohe shumë tëgjatë, pas njëmbëdhjetë vjetësh?

Presidenti Topi:Ky Samit mbahet ekzaktësisht pas njëmbëdhjetëvjetësh nga ai i fundit në Stamboll dhe besoj nga të të gjithëpjesëmarrësit u konstatua si një fakt shumë i rëndësishëm jo vetëmkonsolidimi i vlerave të organizatës së sigurisë siç është OSBE-ja,por edhe rritja e dimensoneve të saj. Ju po e shikoni që sot potrajtohet me shumë preokupacion jo vetëm zgjerimi, por edhekonsolidimi i këtyre vlerave. Ne natyrisht që kemi luajtur një rolshumë të rëndësishëm, pavarësisht dimensioneve të vendit, sepsekëtu ka vende me hapësira të mëdha fizike-gjeografike, porShqipëria konsiderohet si një vend shumë i rëndësishëm nëpromovimin e paqes dhe sigurisë rajonale, madje është një nga atovlera, të cilat ne po i dëgjojmë edhe nga partnerët tanë. E njëjta gjë ukonstatua edhe sot, u promovua edhe sot dhe u lançua edhe sot ngaana ime duke marrë në konsideratë një situatë të re që kalon rajoniballkanik falë edhe kontributit të Shqipërisë.

Evidentova edhe rolin e jashtëzakonshëm në sensin stabilizimit tërajonit, që ka ardhur pikërisht nga momenti i krijimit të shtetit të ritë Kosovës, nga një politikë mjaft konstruktive e institucioneve tëKosovës. Vura në dukje nevojën e një komunikimi mes Kosovësdhe Serbisë natyrisht për çështje teknike nisur nga një pozicion iqartë i dy vendeve sovrane. Kjo do të bënte të mundur që të hiqeshçdo lloj iluzioni që vjen edhe nga disa zëra, rezidualë, mbetës, të një


288

politike të vjetër që vjen nga Serbia për ta mbajtur sërish Kosovënnë ato anale, të cilave normalisht u ka kaluar koha.

Sot jemi në një situatë tjetër. Ajo që predominon është dialogu,është komunikimi mbi bazën e vlerave që ka edhe kjo Organizatë.Diskutohet natyrisht edhe për çështje të luftës kundër korrupsionit,për çështjet e kontrollit të kufijve, për luftën kundër drogës dhetrafikimit të qenieve njerëzore. Besoj se është bërë progres idukshëm dhe padyshim unë jam këtu për të promovuar pikërishtkëto vlera të Shqipërisë, reformave që janë bërë në Shqipëri dherolin që ka pasur Shqipëria pikërisht për parandalimin e këtyrefenomeneve. Besoj se jemi në një rrugë të mbarë ku konsolidimi ivlerave dhe zgjerimi i hapësirave politike-gjeografike të kësajorganizate do të ndihmojë që bota në përgjithësi të ketë më shumëpaqe dhe siguri.

Gazetarja: Unë pashë një Shqipëri të ulur pranë fuqive botërore nëpolitikëbërje siç ishin Shtetet e Bashkuara të Amerikës dheGjermania. Sa i rëndësishëm do të jetë roli i Shqipërisë?Presidenti Topi:Padyshim që janë partnerë strategjikë, të cilëve neu jemi shumë mirënjohës. Pra nuk mjafton të themi që u jemimirënjohës, por ne realisht bashkëpunojmë ndjeshëm me këtovende, jo vetëm në harmonizimin e politikave, por edhe nëimplementimin e këtyre politikave. Jemi shumë të nderuar që jemipranë tyre dhe jemi shumë vlerësues dhe të impenjuar për të zbatuarpikërisht ato politika dhe po rrisim besimin e këtyre vendeve, të cilatna kanë ndihmuar shumë gjatë këtyre viteve të tranzicionit.


289

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “TOP STORY” TË GAZETARIT SOKOL

BALLA, NË “TOP CHANNEL”.

16 dhjetor 2010

Gazetari Sokol Balla: Mirëmbrëma dhe mirë se vini në “TopStory”! Është data 16 dhjetor dhe tashmë shqiptarët kanë hyrë nënjë fazë të re. Prej ditës së djeshme ata qarkullojnë lirshëm tashmënë Evropë. Për shqiptarët është hequr një burg psikologjik që ishtenë fuqi prej njëzet vjetësh, një ëndërr që në fakt nisi mbrapsht përshqiptarët në janar të vitit 1991 kur fituan lirinë brenda Shqipërisë,por nga ana tjetër iu kufizua ajo për të udhëtuar jashtë. Tashmë kymoment është kapërcyer dhe në këtë ditë të rëndësishme për të gjithëne, por natyrisht edhe për të bërë dhe një bilanc të një viti tërëndësishëm dhe plot ngjarje politike, unë sot në “Top Story” kamftuar Presidentin e Republikës, zotin Bamir Topi. Zoti Topimirëmbrëma dhe faleminderit që jeni në “Top Story” sonte!

Presidenti Topi: Mirëmbrëma! Është kënaqësi.

Gazetari: Në fakt për mua është dhe kënaqësi, sepse bashkë keminisur këtë emision gati katër vjet e ca më parë ju keni qenë i ftuari ipare, atëherë si Nënkryetar i Partisë Demokratike. Shumë kohë kakaluar apo jo?

Presidenti Topi: Kur thashë kënaqësi jo vetëm që takohemi, porkënaqësi që i rikthehem nostalgjisë, pikërisht duke kujtuar atomomente. Kam ardhur në këtë studio qoftë për diskutime tëkarakterit politik, por edhe jo politik.

Gazetari: Edhe jo politik, e vërtetë është. Kemi qenë së bashku edhepër Botërorin, atëherë kur Italia juaj u shpall Kampion bote.

Presidenti Topi: Kam ardhur në stinë të ndryshme dhe kuptohet qëduke ardhur në mes të dimrit ndiej që, ndonëse jemi nën efektin ekamerave, gjithsesi i ftohti ndihet.


290

Gazetari: Por shpresojmë që së paku të ngrohemi gjatë bisedës zotiPresident!

Presidenti Topi: Patjetër.

Gazetari: Liberalizimi i vizave, një koment i juaji?

Presidenti Topi: Është, sikurse e thatë ju, një ëndërr e realizuar. Njënga ëndrrat më të bukura. Sigurisht bëhet më e bukur kur kujton sesi kemi qenë dhe në çfarë situate izolimi kemi qenë dhe kamparasysh këtu dekada dhe jo vetëm periudhën që kemi jetuar ne, poredhe prindërit tanë. Historitë e izolimit janë histori të shumta, ngamë të ndryshmet, të përjetuara në mënyrën më unikale. Kështu që tëjesh i lirë do të thotë që të kesh fituar pikërisht shkallën e parë që tëjep mundësinë që të jesh së pari njeri, së dyti të kesh mundësi tënjohësh botën që ti i takon, së treti të rrisësh dimensionet e njëqytetari të Shqipërisë. Kemi thënë që jemi fizikisht dhegjeografikisht pjesë e Evropës. Kështu kemi qenë gjithmonë. Sotndihemi vërtetë qytetarë të lirë një Evrope vërtetë të lirë.

Gazetari: Zoti President, unë e quaj vazhdimisht burg këtë tëvizave. “Burgu i vizave”, së paku është një histori dy dekadash përShqipërinë, të themi, historinë e re të Shqipërisë, për një popull qëka përjetuar disa eksode masive, dhjetëra e mijëra familje të ndaradhe historitë përkatëse. Shumë prej nesh kanë minimumi një historiqë e sjell ndërmend pikërisht në këto ditë unikale do të thoja. A kanjë histori të tillë Presidenti i Republikës?

Presidenti Topi: Ndoshta histori të rrethit të ngushtë familjar nukkam. Ndiej një keqardhje të madhe që, ndonëse nëna ime iku ngakjo botë në vitin 1992, keqardhja më e madhe është që ajo s’arriti tëdalë një herë jashtë kufirit të Shqipërisë. Por kam përjetuar mjafthistori dhe nuk kanë qenë të pakta qoftë si politikan, qoftë edhe siPresident i Republikës, ku kam qenë i detyruar moralisht, në radhëtë parë, por edhe institucionalisht të investohem në mjaft histori, tëcilat i konsideroj histori të familjeve shqiptare, qofshin këto nevojapër një kurim shëndetësor, qofshin këto nevoja të lëvizjes për të parëtë afërmit e tyre, apo për histori tragjike familjare. Kështu që nga


291

kjo pikëpamje ndihem shumë mirë, sepse shqiptarët nuk do të kenëmë nevojë që të rrinë në radha, nuk do të jenë më me një psikozë tëfrikshme që nëse do të kenë nevojë të shkojnë të kurohen apo tëdiagnostikohen, mund të shkojnë pa asnjë lloj problemi, pa iu luturaskujt. Nuk do ta kenë më nevojën nëse një ditë mendojnë se duhettë dalin për turizëm, të fillojnë të mendojnë më shumë për historitë evizave e të radhave, sesa për kënaqësitë që ndjen njeriu kur shkonpër turizëm. Pra e parë nga një këndvështrim qytetar do të thoja qëndihemi të gjithë mirë që çdo njeri ndihet i lirë për të përballuarqoftë hallin, por edhe për të ndarë kënaqësitë e kësaj botë që s’janëvetëm brenda eko-sistemit tonë natyror.

Gazetari: Zoti President, në këtë arritje natyrisht historike përShqipërinë, e ndjeni si një vlerësim ndaj qytetarëve, politikës apoqeverisë?

Presidenti Topi: Të gjithë së bashku, pa diskutim. Në situata tilla,në arritje të tilla, unë do ta konsideroja gabim nëse do t’i ndanimgjërat. Kjo është një arritje që u takon të gjithëve pa përjashtim.Secili ka rolin e tij specifik, që nuk duhet të mohohet në asnjëmënyrë. Pra duhet të kemi ne predispozicionin që gjërat t’ivlerësojmë pozitivisht. Momenti që do të fillojmë të bëjmëdiferenca: sa i takon, pse i takon, do të ishte gabim. E rëndësishmeështë që produkti i arritur është një produkt shumë pozitiv, që utakon të gjithëve për ta përjetuar, për ta përdorur dhe patjetër çdoinstitucion, çdo politikan, çdo qytetar duhet ta përjetojë këtë ditë nëmënyrë të tillë që vetëm të japë vlerësime.

Gazetari: Zoti President, qeveria e ka kthyer këto ditë në një festëku indirekt, jo dhe aq, ajo lë të nënkuptohet se merita kryesore kaqenë e saj.

Presidenti Topi: Përderisa thashë që çdo institucion, çdo partipolitike ka nevojë të festojë, ka nevojë ta festojë sipas mënyrës sësaj, unë nuk mendoj që është gabim. Do të ishte gabim në rast se dotë merrej ky këndvështrim për të vlerësuar negativisht tentativën përta festuar. Çdo njeri është i lirë ta festojë. Unë besoj që festa apofestimi ka të bëjë me ditën, pastaj çdo gjë futet në normalitet, në një


292

rutinë dhe është në cilësitë, fiziologjike të njeriut që gjërat i feston, ikalon, duket sikur i ke pasur gjithmonë. Por gjithmonë është mirë qëtë kujtojmë që ditët e bukura vlerësohen më shumë nëse ureferohesh ndonjëherë edhe momenteve kur ti nuk e ke pasur këtëmundësi dhe është mirë gjithmonë të kthehet ndonjëherë kokambrapa për të parë se ku kemi qenë, sepse kjo botë nuk ështëabsolute dhe qëndrimet nuk janë absolutiste. Kjo botë, bukurinë e katek relativiteti dhe gjëja duket më e bukur, dukuria duket më ebukur, fenomeni duket më i bukur në rast se e krahason me njëmoment tjetër dhe përderisa ndihemi të lirë për të lëvizur, duhet tëndihemi të lirë dhe për ta festuar

Gazetari: Jo në fakt, më tepër pasi ka një pjesë të opinionit publikjo vetëm që e quan arritje, por e quan arritje të vonuar dhe njëdiskriminim të vonuar ndaj shqiptarëve, pra është kthyer pak ashumë te një pjesë të opinionit publik si një çështje dinjiteti kjo‘çështja e festës apo jo’. Pse duhet të festojmë ne diçka që në fakt nae kishin borxh prej njëzet vitesh pasi ne u bashkuam një ëndrre qëvinte prej andej, nga Evropa?

Presidenti Topi: Se si duhet të kishte ardhur, kur duhet të kishteardhur? Nëse Shqipëria duhet t’i kalonte ato trauma që ka kaluar,natyrisht që po të mos kalohej do të ishim më përpara, por erëndësishme ishte që erdhi kjo ditë dhe njerëzit në përgjithësi kanënevojë të vlerësojnë momentin e bukur. Do të thoja edhe në njëndarje të një opinioni shumë privat, shumë personal, njerëzit duhettë dinë të kapin momentin e bukur, sepse episode ndoshta jo tëkëndshme njeriut i ndodhin në jetën e përditshme në mënyrë tëvazhdueshme, pra duhet të dinë të vlerësojnë momentin e bukur dheta kapin këtë moment.

Gazetari: Në fakt, le ta quajmë për një moment të bukur dhe të mirëpër të gjithë shqiptarët pavarësisht mënyrës sesi e përjeton dikushsiç e thatë ju. Kjo ngjarje zoti President, liberalizimi i vizave qëështë padyshim një ngjarje e rëndësishme dhe pozitive, e bën pak tëvështirë nëse tentojmë të vlerësojmë të gjithë këtë vit që po lëmë pas,pra vitin 2010, nga pikëpamja politike kuptohet, por dhe jo vetëm. Ezëmë po të mos ishte ky vendim, do të mjaftonin kriza e pazgjidhur


293

dhe e rënduar politike gjatë këtyre muajve, opinioni negativ iBashkimit Evropian për ta cilësuar këtë vit, në rastin më të mirë, njëvit i vështirë dhe në rastin më të keq, ndoshta një nga vitet politikeme më shumë njolla të errëta ndoshta të dekadës së fundit.

Presidenti Topi: Unë personalisht nuk do të merrja në konsideratësë paku përkufizimin e dytë.

Gazetari: …Po vit i vështirë ishte, apo jo?

Presidenti Topi: …Natyrisht vit i vështirë, por nuk do takonsideroja si një vit të errët, kurrësesi. Unë do të konsideroja njëvit të errët në të gjithë periudhën e pluralizmit politik, traumat ejashtëzakonshme të vitit ’97-të. Çdo gjë tjetër pastaj e parë në këtësens është …

Gazetari:…është relative.

Presidenti Topi: …është tepër relative dhe unë do të vlerësojashumë momente që kanë të bëjnë me progresin e Shqipërisë. Unëjam Presidenti i Republikës dhe i shoh gjërat me objektivitetin eduhur, dhe arritjet, qoftë ato që kanë të bëjnë me NATO-n, qoftë atoqë kanë të bëjnë me statusin e lëvizjes së lirë të qytetarëve, por dheme progresin që është bërë drejt integrimit në Bashkimit Evropian.Pavarësisht mungesës së marrjes së statusit të vendit kandidat, unëdo të them që janë më shumë elementë pozitivë, pastaj politikasigurisht ka problemet e veta. Debati politik, i cili shpesh herë nukarrin të sjellë produktin e duhur vërtetë që është problematik përShqipërinë, por nuk është një fenomen thjesht shqiptar. Ju e shikoniqë edhe tani që po diskutojmë, Italia sapo ka përballuar një problem,një problem që ka të bëjë pikërisht me një debat politik që ekzistonmidis partive politike, qëndrime të ndryshme brenda maxhorancësaktuale italiane dhe bëhet fjalë për një shtet, i cili që ka traditë nëdemokraci. Pra problemet politike gjithmonë janë të pranishmekudo.

Gazetari: Unë jam dakort, në teori është vërtetë ashtu, apo në Italiështë në praktikë ashtu? Pra jeta politike ka uljet-ngritjet e veta, por


294

jeta e qytetarëve dhe e shoqërisë vazhdon deri diku normale pasi mekrizën e fundit në Itali u vunë në dyshim shumë gjëra demokratike tëshoqërisë, por deri diku jeta vazhdonte normale. Ndërkohë që këtutek ne, zoti President, nëse themi humori politik është i keq, gjithçkatjetër duket sikur nuk ecën.

Presidenti Topi: Natyrisht kur unë i referohem Italisë …

Gazetari:…ka një ndikim shumë të madh në jetën e përditshme…

Presidenti Topi: …Nuk mund të them që janë pamje ekuivalente.Shkalla e demokracisë në Shqipëri, në një demokraci relativisht tëre, sepse edhe 20 vite duhen parë edhe një herë në sensin relativ.Kur i shikon si 20 vite nuk janë pak, por kur shikon rrugën ekonsolidimit të demokracisë natyrisht që duken pak. Unë mendoj qëshumë gjëra këtu kanë ecur, por mjaft gjëra të tjera duhet të bëhenmë mirë. Pra ne i kemi konsumuar vazhdimisht në takime, nëveprimtari të ndryshme, momente kur na është dashur që të japimapele, të japim një mesazh. Qoftë dhe në krizën politike kur ështëdashur të luajmë rolin e mediatorit, na është dashur të japim dheapelet dhe kritikat e duhura për situatën. Por unë mendoj qëndërgjegjia e politikës shqiptare duhet të jetë më e maturuar, për t’ikaluar problemet më shpejt. Debati politik, e kam thënë në mënyrëtë vazhdueshme dhe nuk e teproj ta përsëris, është i domosdoshëmnë demokraci. Do të ishte ditë e zezë për demokracinë, në rast senuk do të ketë debat politik. E kemi parë eksperiencën e vendeve tëtjera, të parlamenteve të tjera që bëhet debat dhe tek e fundit, arrihetnë një produkt dhe nga ky produkt pikërisht ata që vuajnë më shumëjanë qytetarët, sepse përkthehet në mungesën e një ligji, përkthehetnë mungesën e një reforme të shumëkërkuar nga qytetarët, sidomosnë sistemin e drejtësisë, ku ligjet për këtë sistem në pjesën më tëmadhe të tyre, kërkojnë një votim të cilësuar. Kërkohet një gjykatë ere e munguar, pra mjaft gjëra që lidhen domosdoshmërisht meambientin dhe me klimën parlamentare.

Gazetari: Pikërisht, jemi vend anëtar i NATO-s siç thatë ju, porjemi një vend ku nuk ka një demokraci funksionale. Kemi Kuvend,por s’kemi Parlament të mirëfilltë. Kemi Kryetare Kuvendi dhe një


295

administratë të politizuar dhe këto nuk i them unë, por i thotëopinioni i shprehur nga Bashkimi Evropian pas kërkesë tonë për tëmarrë statusin e vendit kandidat.

Presidenti Topi: Ne e kemi parë, e kemi studiuar dhe është një pikëreferimi e punës së përditshme i gjithë Raporti i KomisionitEvropian ku çdo institucion, çdo parti politike gjen veten e vet,sepse e kemi vlerësuar qëndrimin e Komisionit Evropian si njëqëndrim objektiv mjaft realist, mjaft profesional. Është edomosdoshme që çdo njeri i cili është në një pozicion të caktuar,çdo parti politike duhet patjetër që ta studiojë në mënyrë tëvazhdueshme, sepse gjërat edhe kur duhen të rekuperohen, kurduhen të përmirësohen nuk mund të përmirësohen brenda ditës.Këto janë çështje që kanë të bëjnë me formimin dhe mepozicionimin e çdo faktori, patjetër edhe me komunikimin. Është epamundur që gjërat të realizohen mirë në rast se nuk ka dialog, nukka komunikim, nuk ka një lloj predispozicioni për t’i zgjidhur gjërat,sidomos kur klima apo spektri politik në Shqipëri ka pësuarndryshime të rëndësishme veçanërisht pas ndryshimeve kushtetuesetë vitit 2008. Keni dëgjuar ju të diskutohet më për tryeza të partivepolitike? Gjithmonë përdoret, ose më mirë përdorej. Tani është gati-gati e pamundur dhe e panevojshme, sepse spektri politik ështëkoncentruar, partitë politike të vogla sot janë pjesë e formacionevetë mëdha politike, kështu që kur bëhet fjalë, bëhet fjalë për tëdiskutuar për përfaqësuesit kryesorë të mazhorancës dhe opozitës.Nëse do të duhet të ulen, nëse do të duhet të ndajnë opinion, nëse dotë duhet të arrijnë një produkt. Pra e parë nga pikëpamja e njëstudimi politik do të thoja që gjërat edhe në këtë sens kanëndryshuar në Shqipëri. Kjo ka bërë të nevojshme që partitë politikekryesore patjetër të strukturohen në mënyrë të tillë për të kuptuar qëpa një bashkëpunim, gjërat do të mbeten në mes. Kur janë dyindividë, këtë e them në të gjitha komunikimet parimore që ndodhinnë jetën e përditshme. Në rast se janë dy idividë, mjafton njëri tëmos jetë dakort, atëherë gjërat mbeten të parealizuara.

Gazetari: Pra kemi cënim të pluralizmit, thoni ju?

Presidenti Topi: Unë besoj që nuk është çështje sesi e ke ndërtuar


296

sistemin. Kur unë kam pasur mundësi që të prononcohem politikishtkam qenë një nga ata që kam promovuar sistemin aktualpropocional-rajonal. Jam munduar ta agumentoj me nevojën e njëpërfaqësimi harmonik dhe politik të gjitha rajoneve të Shqipërisë, tëgjithë specifikave që ka Shqipëria, por mënyra e interpretimit…

Gazetari: …Por çfarë nuk funksionoi në zbatimin në praktikë, zotiPresident?

Presidenti Topi: …zbatimi praktik është ky që, e thashë. Edhe njëherë, kjo ka bërë që të koncentrohen vullnetet politike, tëkoncentrohen pikërisht në dy apo tre parti të cilat sot janë nëParlament, qofshin këto dhe katër. Sa më shumë koncentrohet, aqmë shumë ndihet e nevojshme që të ketë një komunikim dhe njëmarrëveshje për ta realizuar një proces. Përfytyroni dy individë, tëcilët kanë dëshirën për të realizuar diçka, e realizojnë më thjeshtsesa duke qenë dhjetë, por përfytyroni sikur një nga këta dy individëmos ta ketë dëshirën, atëherë tregon që procesi…

Gazetari:…i hiqet mundësia një të treti për të ndërmjetësuar….Presidenti Topi: Absolutisht.

Gazetari: Megjithatë në Parlamentin shqiptar ka ndodhur edhe mëkeq se kaq po marr një shembull shumë konkret atë të votimit tëligjit për pronat kur nga deputetë të vetë mazhorancës ka pasurreklamime, siç është zoti Oketa, reklamime të hapura për një votim,le të themi, të manipuluar. Pra shkon më tutje se kaq. Duket se kysistem po prodhon mosfunksionalitet të institucioneve tërëndësishme, siç është vetë Kuvendi.

Presidenti Topi: Sistemet janë të provuara. Unë nuk e shikojdefektin tek sistemet…

Gazetari:Atëherë ka ose sisteme të gabuara, ose fajin e kanëindidivët që e zbatojnë…

Presidenti Topi:Unë mendoj se është një lloj interpretimi i sistemit.


297

Çdo individ ka përgjegjësinë e vet. Unë nuk dëshiroj të futem nëkomente, të cilat s’më takojnë t’i bëj, por nëse bëj një vlerësim …

Gazetari:… duhet t’i mbetet dikujt përgjegjësia…, gafa politike apojo?

Presidenti Topi: Po natyrisht.

Gazetari:…S’mund të ketë faj jetim në rast të tillë.

Presidenti Topi: Parlamenti funksionon mbi bazën e rregullavespecifike për Parlamentin. Ju siguroj që sot këtu mund të flas mëshumë për Parlamentin, nga eksperienca, sesa për Presidencën…

Gazetari:…Sidomos për kohën kur ju keni qenë kur debati osedialogu politik funksiononte në mënyrë perfekte.

Presidenti Topi: Parlamenti ka rregulla shumë të qarta. Vërtet nukka një ligj që të rregullojë Parlamentin, por ka një rregullore qërregullon Parlamentin dhe aty është detyrimi i mazhorancës dhe iopozitës që të korrigjojnë njëra-tjetrën. Pra opozita në Parlament kadetyrimin që nëse diçka nuk shkon ta bëjë prezent dhe çdoinstitucion këtu monitorohet, pra dhe në rastin konkret pa u futur nëraporte që nuk i takojnë Presidentit mund të them që i takon çdoanëtari të Parlamentit, qoftë dhe zotit Oketa që është shprehur, prashikoj patjetër një kurajo politike dhe qytetare për të diskutuar përdiçka në mënyrë të hapur. Këtu nuk është problemi që po fyhetdikush, aq më shumë që është detyrë e strukturave parlamentare përta monitoruar procesin, sepse janë ata që janë sovranë, ata janëpërfaqësues të vullnetit të sovranit qoftë për të marrë vendime tërëndësishme të karakterit politik dhe legjislativ, qoftë për tërregulluar mënyrën e komunikimit midis tyre. Më shumë se kaqPresidenti nuk mund të bëjë analizë, sepse janë çështje që u takojnënë mënyrë ekskluzive të gjithë pjestarëve të politikës në Parlament.

Gazetari: Në fakt, zoti President, qeveria akuzon opozitën se ishtekriza dhe bojkoti si pjesë e krizës, si shkaktarët për opinioninnegative të Brukselit.


298

Presidenti Topi: Unë mendoj që palët politike kanë këndvështrimete tyre. Pra Presidenti s’bëhet interpret i qëndrimeve të palëvepolitike, por më shumë sesa askush tjetër e bën vetë KomisioniEvropian, i cili jep qëndrimin e vet, jep arsyet dhe arsyet atje sikursethamë janë të vlerësuara në mënyrë shumë të drejtpërdrejtë, nuk kanevojë për nëntekste, janë shumë të qarta. Çdo njeri duhet ta lexojëashtu sikurse e ka marrë verdiktin nga Komisioni Evropian.

Gazetari: Meqë folët për kritikat e drejtpërdrejta të këtij Raporti, nëfakt ky raport kishte dhe një kritikë të drejtëpërdrejtë edhe ndajjush.

Presidenti Topi: Absolutisht po!

Gazetari: E futëm në vlerë absolute, ishte një kritikë më shumëpozitive, pra nëse e citoj korrekt, ky Raport ju përmend ju për roline mosluajtur, një qëndrim më shumë pasiv sesa duhet i Institucionittë Presidentit për të ndërhyrë më shumë që kjo të tejkalohej.

Presidenti Topi: Po të jemi tekstualë: ‘nuk arriti të luajë rolin në tëgjitha rastet’, pra perifrazimi i kësaj është ndryshe …

Gazetari: …Siç duket po ju kërkon që ju të angazhoheshit pak mëshumë, ndoshta?

Presidenti Topi: Është shumë e rëndësishme të lexohet dhe tëkuptohet ashtu si është shkruar, që do të thotë që jo në çdo momentështë dëgjuar apo i është dhënë mundësia. Së pari duhet të kuptohetqë, për t’iu rikthyer edhe një herë kësaj bisede, që Shqipëria ështënjë republikë parlamentare. Nuk është republikë presidenciale, që dotë thotë që Presidenti qëndron mbi palët, kur është e nevojshmeqëndron midis palëve për të nxitur dialogun, komunikimin,bashkëpunimin dhe realizimin e një paqeje sociale në një vend. Nërastin konkret ju e dini që Presidenti është angazhuar, madje jo ivetëm, së bashku me faktorë të rëndësishëm ndërkombëtarë për tërealizuar jo vetëm komunikimin e munguar, por edhe gjetjen e njëkompromisi. Fakti që në këtë sfidë Presidenti nuk ka qenë i vetëm,por ka qenë së bashku me ndërkombëtarët, dhe ata që e kanë


299

përpiluar Raportin tregon që vështirësitë kanë qenë reale, përmosarritjen e një komunikimi dhe në fund fare është ajo që ështëthënë vazhdimisht ‘mund të kesh ndërmjetës, mund të kesh faktorëshumë të rëndësishëm që të ftojnë që të arrish në një produkt’. Nësemundon vullneti politik reciprok i secilës palë atëherë nuk ka asnjëlloj faktori që të arrijë që të bëjë kompromisin. Kompromisi nukvjen si një faktor nga jashtë. Kompromisi është çështje ekomunikimit dhe e shkëmbimeve dhe shprehjes së vullnetit tëfaktorëve kryesorë politikë.

Gazetari:Këtu na bëni pak pesimistë se folët që ndryshimetkushtetuese kanë sjellë forcim të rolit të dy individëve.

Presidenti Topi: Natyrisht.

Gazetari: Të themi anashkalim apo ulje të peshës specifike tëinstitucioneve të caktuara siç është Presidenti i Republikës. Prapëunë nuk rresht së pyeturi: mund të kishit bërë më tepër zotiPresident jo për mosshkaktimin e krizës, se sa për kalimin sa më tëshpejtë të saj?

Presidenti Topi: Patjetër çdo njeri në çdo pozicion, në çdoinstitucion kur kalon koha dhe vlerëson që ‘a duhet të kishte bërëmë shumë?”, natyrisht që duhet të kishte bërë më shumë. Këtu nukështë çështje e justifikimit për të kaluar qoftë edhe një frazë të thënënë raportin e Komisionit Evropian. Çdo individ, çdo njeri mund tëbëjë më shumë që të forcojë komunikimin pastaj çështjet evendimmarrjeve politike, duhet të kuptohemi, janë çështje tënumrave, sepse demokracia përkthehet në numra. Në momentin qëke numra, çdo votëbesim kalohet. Në rast se ke numra, çdo ligjmiratohet. Në rast se nuk ke numra, pastaj konsiderohet krizë. Faktiqë janë numrat, ata vazhdojnë të jenë. Pastaj këto janë kriza tëkomunikimit, të mungesës së bashkëveprimit për të bërë edhe ligjetë përbashkëta. Pra demokracia është ndërtuar në mënyrë të tillë qënuk ka vetëm ligje që miratohen me votime të thjeshta. Ështëndërtuar në mënyrë të tillë që për gjëra që janë shumë tërëndësishme, për gjëra që kërkojnë patjetër një konsensus më tëgjerë patjetër kërkohen votime që janë me 3/5 që quhen votime të


300

cilësuara, votim me 2/3, pra sipas rëndësisë së problemit, sipasnevojës së mbështetjes nga përfaqësime që janë më shumë segjysma e popullsisë konsiderohen votime të cilësuara qëdomosdoshmërisht kërkojnë dhe një konsensus politik.

Gazetari: Zoti President, një vit më parë, në muajin dhjetor, në mosgaboj, apo diçka më vonë, patët kritikuar pothuajse në mënyrë tëdrejtpërdrejtë opozitën se po luante rolin e qaramanit, duke mospranuar rregullat e lojës. Citoj: “Rregullat e lojës që i kishte bërëpo vetë.”Sivjet, në muajin gusht, në fjalën tuaj drejtuar Kuvendit tëShqipërisë para fillimit të legjislaturës së re, theksuat qartë se pabërë transparencën e asaj që ka ndodhur në të shkuarën, nuk mundtë punohet me të tashmen, aq më pak të hidhen sytë nga e ardhmja.

Zoti President, pse ky ndryshim thelbësor në qëndrimin tuaj ndajkrizës politike, që pasoi zgjedhjet e 28 qershorit, të kundërshtuaranga opozita? Tani po bëj avokatin e djallit, duke thënë pse ishitaktiv.

Presidenti Topi: Ju gazetarët jeni vërtet shumë interesantë, sepsekeni shansin të bëni pyetjen që doni; këtu është e drejtë absolute, tëpaktën në komunikimin tim tradicional me njerëzit e medias, s’kamkërkuar ndonjë herë pyetje, nuk i kam orientuar pyetjet. Ështëshumë e rëndësishme që kur pyetja shoqërohet me një parashtresë,ku kërkohen të lidhen shprehje të shkëputura jo kontekstuale,atëherë mund të dalë një aliazh, që me të vërtetë të jep përshtypjensikur Presidenti i Republikës nuk ka qenë konstant apo koherent meshprehjet e veta; kjo nuk është e vërtetë. Kam qenë vazhdimisht nëpozicionin që duhet të ketë Presidenti i Republikës, që dukeanalizuar situatën politike, të japë mesazhin e duhur në funksion tësjelljes politike.

Gjithmonë kam qenë me idenë se duhet të ketë bashkëpunim,pavarësisht nga kundërshtimet. Ky bashkëpunim, në rast se nukrealizohet nga aktorët politikë, natyrisht, që lë shumë për tëdëshiruar, për të shpresuar në zgjidhje. Kur kam bërë apelin përKuvendin e Shqipërisë, në vigjilje të fillimit të punimeve të


301

legjislaturës së re, kam pasur parasysh rolin që ka Kuvendi iShqipërisë. Një kuvend funksionon mirë kur është i strukturuarmirë. Në rast se kemi një shumicë dhe një opozitë, pavarësisht senumrat i kalojnë të shtatëdhjetat dhe kur nuk ndihet roli aq sa duhet iopozitës, unë mendoj se këtu fillon dhe çalon demokraciaparlamentare. Unë nuk mund të futem në opsionin e partive politike;nuk jap leksione për askënd, sepse do të ishte gabim.

Çdo parti politike, çdo shumicë apo çdo opozitë, e di fare mirëmënyrën e sjelljes politike, por Presidenti i Republikës, të cilit itakon të japë mesazhe për funksionimin demokratik dhe në eficencëtë plotë të institucioneve të tjera, sikurse është edhe Kuvendi, bënapelin që marrëdhëniet në Kuvend duhet të jenë të strukturuara,duhet të ketë debat, duhet të ketë komunikim, duhet të ketëinterpelanca. Nuk i kam krijuar unë këto rregulla; ato janë rregullatë demokracisë parlamentare. Duhet të ketë bashkëpunim dhe, nëfund fare, votimi është ai që përcakton.

Nëse unë jam shprehur drejtpërdrejt për nevojën e votimit të ligjit“Për organizimin dhe funksionimin e Konferencës Gjyqësore”, kaqenë apeli i drejtpërdrejtë. Kjo i detyron palët dhe këtë e kam thënëjo në legjislaturën e re, por e kam thënë qysh në legjislaturën ekaluar kur ka qenë klima që partitë politike mund të merreshin veshpër të realizuar linjën e Konferencës Gjyqësore; dhe e detyruampastaj gjyqësorin që të vetorganizohet.

Gazetari: Në kufijtë e legjitimitetit.

Presidenti Topi: Patjetër në kufijtë e legjitimitetit dhe të realizojnëatë proces, që duhet ta kishin bërë me ligj.

Gazetari: Qëndrojmë te Konferenca Gjyqësore. Në fakt, ironia nëligjin “Për organizimin dhe funksionimin e Konferencës Gjyqësore”qëndron aty se ishte shumica ajo që, deri diku, dukej e painteresuarpër të gjetur një konsensus dhe të shtynte më shumë trupatgjyqësore....

Presidenti Topi: Nuk futem absolutisht për të analizuar qëndrimin e


302

njërës palë apo të tjetrës.

Gazetari: Zakonisht në një vit e gjysmë, bllokuese e ligjeve tërëndësishme si ai “Për Gjykatën Administrative” dhe ligje të tjeraka qenë opozita, e cila e kishte dhe e ka pjesë të marrëdhënies së sajtë kushtëzuar me Kuvendin.

Presidenti Topi: Ju mund të bëni një emision specifik vetëm përkëtë çështje, sepse mënyra e sjelljes së palëve politike mund të jetëjo vetëm politike, por mund të jetë e ndryshuar edhe në funksion tëkohës; nuk i takon këtij komunikimi për të thënë sesi ka reaguarnjëra palë apo tjetra.

Gazetari:Arsyet, pse e nxorët si argument?

Presidenti Topi: Unë e nxora si argument për të thënë qëbashkëpunimi për të realizuar ligje që konsiderohen të cilësuara, përsa i përket votimit, sjell pasoja në mënyrën e funksionimit tësistemeve të tjera. Sistemi i drejtësisë në Shqipëri,domosdoshmërisht, është një sistem që qëndron në këmbë, në sajë tëvullneteve politike.

Gazetari: Kjo është gjë e mirë apo e keqe?

Presidenti Topi: Natyrisht që është gjë e mirë, sepse ky ështërregulli i demokracisë. Strukturat, legjislacioni, emërimet, emërtesatvërtet mund të modifikohen me kalimin e kohës, por ky ështërregulli i demokracisë. Përderisa pushteti i sovranit shkon nëKuvend, është Kuvendi, institucioni që prodhon të gjithainstitucionet e tjera.

Gazetari: Dakord, por arsyeja pse e përmenda KonferencënGjyqësore është se duhet të dilja pak edhe tek e famshmja “kriza edekreteve” që vazhdon midis Institucionit të Presidentit dheshumicës, por nuk po ia vë emrin konkret dhe të shumicës, sepserefuzimi i shpeshtë dhe i vazhdueshëm, ai hetim politik ikandidaturave që Presidenti i Republikës ka paraqitur në publik dhepara Kuvendit për Gjykatën e Lartë apo Gjykatën Kushtetuese, jo


303

thjesht është perceptuar si presion politik, por është vlerësuar sipresion politik ndaj gjyqësorit, ndaj sistemit të drejtësisë ngandërkombëtarët, e përfshirë kjo dhe në opinionin e fundit. Pra, nëteori, unë jam dakord me ju që politika duhet të ketë fjalën e saj, pornë këtë rast, shpesh herë është folur që shumica ka kompleksuar oseka tentuar të kompleksojë, të ushtrojë presion mbi Presidentin eRepublikës që ai të kryejë në mënyrë funksionale rolin e tij pikërishtnë raste të tilla, siç janë dekretet tuaja për anëtarët e Gjykatës sëLartë ose Kushtetuese. Këtu diçka nuk shkon.

Presidenti Topi: Së pari, duhet të kuptoni dhe besoj se e kenikuptuar që nuk ka shans që dikush apo shumëkush të ushtrojëpresion larg ushtrimit të funksionit të Presidentit të Republikës.

Gazetari: Ndoshta nuk ka shans që ju t’i dorëzoheni këtij presioni,por që dikush mund të ushtrojë presion?

Presidenti Topi: Së paku, përderisa Presidenti i Republikës është imotivuar të kryejë funksionin e tij kushtetues dhe ligjet qëpërcaktojnë gjithë mënyrën e sjelljes së tij, çdo presion që mund tëbëhet është i papercepetueshëm nga Presidenti. Kjo ka qenë arsyejaqë unë kam bërë dallimin midis sjelljes sime politike dheinstitucionale.

Ju vetë e keni parë që mund të kem qenë shumë pasionant për tëdiskutuar tema politike dhe kam qenë shumë i ftohtë nëvendimmarrjet institucionale, por kam thënë që sipas Kushtetutësçdo institucion mundet, përderisa i është dhënë kjo e drejtë për tëgjykuar dhe nuk kam bërë komente e interpretime, por kur diçkafutet në një rrjetë kronike, pastaj nuk është domosdoshmëri ta thotëPresidenti i Republikës. Atë e gjykojnë njerëzit, e gjykon politika, egjykon media, e gjykojnë ndërkombëtarët dhe, nga ky këndvështrim,përderisa unë thashë që, me të tërë elementet e veta, raporti iKomisionit Evropian është realist dhe objektiv, gjej edhepërcaktimin që është bërë për rastin konkret.

Gazetari: Kjo që citova unë.


304

Presidenti Topi: Natyrisht, nuk e cituat ju, por ju citoni pikërishtatë që ka thënë Komisioni Evropian. Unë e kam referencë tërëndësishme të gjithë atë raport të Komisionit Evropian; madje,edhe kur flitet për mua individualisht, por edhe kur flitet përinstitucione të tjera.

Gazetari: Megjithatë, është e rëndësishme ta dëgjojmë nga ju përshembull drejtpërdrejt. Cilat kanë arsyet që u refuzuan kaq shumë,në mënyrë sistematike kandidaturat e gjyqtarëve apo u përzgjodhën....

Presidenti Topi: Nuk futem as në konshiencën dhe as nësubkonshiencën e të tjerëve.

Gazetari: Është çështje subkonshiente thoni ju?!

Presidenti Topi: Nuk futem në hollësi; e kam fjalën për të gjithamënyrat e sjelljes, qoftë në jetën institucionale, qoftë në jetënpolitike, qoftë edhe private, sepse nuk i paragjykoj të tjerët. Mendojse është gjithçka pjesë e një komunikimi që vjen nëpërmjetrregullave që ka demokracia. Kjo është arsyeja pse ne themi seniveli i demokracisë është në këtë stad apo në atë stad. Më shumësesa është media e lirë për ta interpretuar këtë rol, nuk mund të jetënjë institucion. Edhe nëse është një institucion i lirë ta bëjë, mund tabëjë në interesat që ka institucioni i tij, mund të jetë një individ;ndërsa debati që vjen nëpërmjet medias, nëpërmjet analistëve “tëpavarur”, pata një ndalesë tek kjo fjalë, sepse të jesh i pavarur,vërtetë duhet të jesh i tillë, por që nëpërmjet analistëve të pavarur,gjërat duhet të dalin siç janë realisht.

Të jesh i pavarur do të thotë të jesh vërtet vetvetja, të jesh iekuilibruar, të jesh një studiues i mirë i realitetit, të shohësh sinjërën palë, ashtu dhe palën tjetër dhe, tek e fundit, të jesh interpret injë interesi që nuk është politik; është një interes i thjeshtë qytetar.

Gazetari: Zoti President, t’ju kujtoj një çast tjetër të vështirë: Nëmuajin gusht ju u akuzuat nga shumica se shkelët Kushtetutën përtejkalim të qëllimshëm të afateve të zgjedhjes së Kreut të Gjykatës


305

Kushtetuese. Si e pritët këtë akuzë?Presidenti Topi: Për derisa isha në ndërgjegje të plotë, që gjithçkaishte sipas Kushtetutës, nuk bëri ndonjë efekt kjo akuzë.

Gazetari: Pak muaj më vonë po kjo shumicë tenton të bëjë të njëjtëngjë për mandatin e disa anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese.

Presidenti Topi: Edhe njëherë, tani është një raport, është njëmarrëdhënie që shkon midis Kuvendit të Shqipërisë dhe GjykatësKushtetuese. Shpesh herë kam dëgjuar shumë njerëz që të shprehense Presidenti i Republikës është garanti i Kushtetutës. Përdefinicion, garant i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë ështëGjykata Kushtetuese, por në mënyrë individuale, institucionale, çdoindivid që është në një karrige të rëndësishme, është garant i kësajKushtetute, sepse ai duhet të garantojë që brenda ushtrimit tëveprimtarisë së tij, duhet të jetë konform Kushtetutës, por përçështje që kanë të bëjnë me interpretimin e Kushtetutës, mevlerësimin final të së drejtës për t’u konsideruar kushtetuese ështëGjykata Kushtetuese. Fakti që ka shkuar në një komunikim të tillë,le të presin vendimin e këtij institucioni.

Gazetari: Shumë vetë janë pak skeptikë, zoti President, kur panë seKryetari i Gjykatës Kushtetuese daljen e tij të parë publike e bërikur shkoi në zyrën e Kryeministrit.

Presidenti Topi: Mos e keqinterpretoni, sepse detyra e medias ështëqë ta trajtojë realisht.

Gazetari: Po kjo pyetje ishte.

Presidenti Topi: Atë e ka thënë vetë Kryetari i GjykatësKushtetuese. Ju mendoni se njerëzit nuk do të komunikojnë?

Gazetari: Le të komunikojnë, por ai shkoi te Kryeministri.

Presidenti Topi: Natyrisht, që do të shkojë nëse ka nevojë përbuxhet, për konsolidim të strukturës, ka nevojë për mjedise dhepatjetër, kur e kërkon nevoja, do të shkojë të komunikojë me të. E


306

rëndësishme është që të mos paragjykohet qëndrimi i tij, i moralit tëtij dhe i pozicionit si Kryetar i Gjykatës Kushtetuese. Duhet qëgjërat të kuptohen ashtu siç janë. Nuk ka mbetur për të dëshmuar seka shkuar në zyrë, për të nënkuptuar se ai person do t’i nënshtrohetvullnetit e shumicës, se është gabim. Ne po themi se sot njerëzitduhet të jenë pa asnjë lloj kompleksi që të takohen me njëri-tjetrin.Ende do t’i kemi këto reminishenca nga ajo periudhë: “Shiko se aika dalë nga burgu e mos e takoni!!!”, “Shiko, se ai është me atëqëndrim politik dhe mos e takoni!!!”

Shoqëria jonë dhe, sidomos politika, duhet të çlirohet nga kjomënyrë e vlerësimit të gjërave. “Ky gazetar qëndron pranë atij.” Erëndësishme është sesi do të qëndrojë në kohë vlerësimi përpolitikanin, për gazetarin. Se kë takon, e si e takon, është nevojë dhedomosdoshmëri qytetare e ditës; njerëzit duhet të takohen me tëgjithë, pa asnjë lloj paragjykimi. Mund të rrihet për të pirë një kafe,mund të konsumohet një drekë.

Do t’i quaja jashtëzakonisht primitivë të gjithë ata që duke parë dypolitikanë që mund të jenë të partive të ndryshme së bashku, i bëjnëobjekte pa fund të gazetave, të anatemimeve, bëjnë vlerësime,ndoshta pastaj edhe të porositura për të denigruar iksin apoypsilonin. Në rast se njeriu nuk është i lirë të takojë cilido qëdëshiron të takojë, qoftë edhe për një arsye të një sjelljeje qytetare,atëherë ç’vlerë ka marrja me politikë? Çfarë besimi jep për atëtjetrin kur njerëzit shkojnë në politikë për t’u futur në llogore? Kjoështë politika më primitive e mundshme.

Tani po përfundon viti 2010 dhe unë dua të them që njeriu duhet tëjetë i lirë, sepse në këtë mënyrë ai ndihet mirë, pastaj të gjitha gjërate tjera janë në funksion të lirisë së individit. Në qoftë se ti bën hapapër të qenë i skllavëruar, atëherë është një çështje që është zgjedhurgabim.

Gazetari: S’besoj se ....

Presidenti Topi: Sot, njerëzit, sidomos ata të brezi i ri, janë shumëmë të lirë. Ata janë fatlumë që janë në atë moshë, sepse vërtet janë


307

të lirë dhe nuk kanë përvoja nga periudha e izolimit; ndihen më tëlirë dhe me më pak komplekse, sepse e kanë më të lehtë të futen nëbotën e komunikimit teknologjik me moshatarët e tyre qoftë në Itali,qoftë Amerikë, qoftë në Zvicër apo në Gjermani. Kjo është shpresadhe optimizmi i madh që dekadat që do të vijnë, patjetër, do tëreformojnë jo vetëm politikën, por edhe njeriun.

Ke shumë akademikë që janë të lirë, janë të vetëm, kanë tezat e tyre,studiojnë; ke shumë qytetarë që s’merren me politikë, janë të lirë.Vërtetë influencohen nga politika, janë patjetër konsumatorë tëvendimeve të politikës, por kur vjen puna për mënyrën e sjelljesqoftë në rrugë, qoftë në aktivitetet e tyre të përditshme janë të lirëdhe ndihen vërtetë shumë mirë. E kam dëgjuar nga shumë njerëzkëtë. Ke edhe shumë të tjerë që mund të jenë marrë me politikë dhekanë parë që politika i ka ngushtuar shumë në shpirt dhe e kanë bërënë kohën e duhur, për t’iu larguar politikës. Ke shumë të tjerë qëjanë vërtet shumë konsekuentë, e kanë paguar dhe vazhdojnë tapaguajnë çmimin e politikës. E rëndësishme është që shoqëria nëpërgjithësi duhet të emancipohet.

Emancipimi i parë është që të mos i shkojë mendja askujt që edhekur diskutohet për artin skenik, fillojnë e bëjnë vlerësime se ky ështëi këtij krahu apo i atij krahu. Ky nuk është produkt i vitit 2010.Artistët e mëdhenj janë artistë të mëdhenj, jo se kanë bindje në njëkrah apo në një tjetër, janë të mëdhenj, janë artistë, janë talente.Piktori i madh është piktor i madh; lërini njerëzit; madje, do tëthosha stimulojani atë, se çdo njeri ka bindjen e vet, mund tashprehë bindjen, e mund të mos e shprehë.

Gazetari: Pse gjithë ky agresivitet, zoti President, unë jam tërësishtme ato që thoni ju. Gjatë këtij viti kam parë sulme agresive edhendaj artit, kinematografisë, kulturës, teatrit, një ndarje e thellë qëvjen kryesisht e motivuar politikisht. Pse ndodh kjo, zoti President?

Presidenti Topi: Unë mund të kem arsyetimin pse vjen kjo? Nëradhë të parë kjo vjen se artisti që është artist duhet të ndihet ifuqishëm ndaj politikës.


308

Gazetari: Përbaltje thjesht për arsye politike.

Presidenti Topi: Ju e keni parë dhe në politikën botërore ështëshans, luks i madh i politikës, i emrave më të shquar të politikës tëkenë afër, një emblemë të artit dhe kinematografisë botërore, sepseështë aset në funksion të qëllimeve politike. Një artist të madh unëgjithnjë do ta konsideroja, një talent, qoftë ky në kinematografi, nëteatër apo në pikturë; një shkrimtar të madh do ta quaja një njeri tëpavarur, një njeri të lirë që politika ka nevojë për të, e jo ai përpolitikën.

Kjo është mënyra sesi sillet çdonjëri. Ne kemi shembuj pozitivë qëjapin një mënyrë sjelljeje dhe komunikimi me shoqërinë që të bën t’iadmirosh; natyrisht, ka edhe të tjerë që nuk dëshiroj që të merremshumë me ta, është çështje e karakteri. Karakteri mbivendos gjithçkatjetër.

Gazetari: Dakord, por kur karakteri i një individi është njëvendimmarrje apo fuqi të madhe vendimmarrjeje, natyrisht, ky ështënjë ndikim te të gjithë. Për shembull, debatin për Piramidën, unë ekam parë gjithashtu në këtë sens, sesi mundet që vullneti, qoftë edhei një shumice, të tentojë të ndryshojë arkitekturën e qendrës sëkryeqytetit.

E di që është e vështirë se jeni Presidenti i Republikës, por ku evendosni ju veten në këtë debat, të sforcuar deri diku, me thënë tëdrejtën, sipas meje?

Presidenti Topi: Unë kam bërë komentet e mia për këtë çështje.Nuk besoj se është shumë e frytshme që të rikthehemi prapë për tëdemonstruar pikërisht pozicionin. Unë kam thënë këtë: Nëse është enevojshme dhe sigurisht që është e nevojshme, të ketë një godinë tëre për Kuvendin, atëherë të gjithë duhet ta mirëpresim. Këtë mund tathem duke e njohur shumë mirë nga brenda nevojën e një kuvendifunksional. Nuk është çështja sa estetik është; edhe estetika kaçështjen e vet, sepse një gjë që bëhet nga e para, natyrisht, duhet tëjetë dhe estetike, por në radhë të parë, ajo duhet të jetë funksionale.


309

Njerëzit duhet të jenë të arsyeshëm për të parë nëse është enevojshme të bëhet. Unë them se është e nevojshme që Shqipëria tëketë një Kuvend model, pastaj mënyra e interpretimit, mënyra evendimmarrjes duhet të jetë patjetër një vendimmarrje koherente,një vendimmarrje me një lloj konsensusi, duke pyetur gjithmonëedhe specialistë të huaj. Unë deri këtu e çoj diskutimin tim, sepsepavarësisht që sot jam President i Republikës, natyrisht, nuk jamarkitekt.

Gazetari: Arkitektët, në fakt, në shumicën e tyre janë shprehur.

Presidenti Topi: Nëse unë sot jam President i Republikës nuk do tëthotë se jam inxhinier. Të ikim nga modelet kur një funksionar ilartë i shtetit di ku ka naftë, ku ka ujë, ku bëhet kjo e ajo; pra, tëjemi seriozë. Unë respektoj institucionet dhe brenda institucioneveka edhe institucione politike, edhe institucione ekspertize.

Gazetari: Kam frikë se i dhatë ndonjë ide të re dikujt; mos nazbulon naftë në sheshin “Skënderbej”, zoti President.

Presidenti Topi: Unë më shumë i referohen retrospektivave disi tëlargëta, të hidhura të Shqipërisë; nuk kam referenca aktuale, ju tëmedias jeni gjithnjë të prirur për këtë.

Gazetari: Zoti President, në këtë studio, numri dy i KLD-së, iKëshillit të Lartë të Drejtësisë, zoti Spahiu, hodhi një propozim, apopër diskutim idenë se rregullimi i situatës në sistemin e drejtësisë,por kryesisht në Gjykatën e Lartë, heqjen e atributit të politikës përzgjedhjen e anëtarëve të saj dhe trajtimin e saj si gjykatat e dyniveleve të tjera. Ju e mbështesni këtë propozim?

Presidenti Topi: Së pari do të thoja që zoti Spahiu, para se të jetëNënkryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë është një profesionist ifushës së drejtësisë, ka të gjithë të drejtën e tij për të bërë komente,për të bërë propozime dhe propozime si të zotit Spahiu mund tëkenë ardhur dhe nga aktorë të tjerë të drejtësisë, njerëz që janë marrëme politikë. Pra, do të thoja që nuk është një qëndrim institucional.Është qëndrimi i një njeriu që ka rrënjët në drejtësi. Është e drejta e


310

tij që të japë propozimet e veta, të bëhet pjesë e diskutimeve dhe çdogjë është e mundshme, çdo gjë është e mundshme. Por, nuk kandonjë pozicion zyrtar, institucional për thënë që Këshillit i Lartë iDrejtësisë është i pozicionuar në një mënyrë të tillë, sepse ne e dimëqë, para se të kthehet në një nevojë për ndryshim kushtetues, apo njëndryshim ligjor, është e drejta e rrethit të juristëve, juristëve meemër, që ta bëjnë prezent. Madje ne këtë e kemi kërkuarvazhdimisht, që kur ka qenë nevoja për të ndryshuar Kushtetutën,ajo që unë vetë kam kërkuar, ka qenë nevoja për ta bërë debatinpublik, për ta shtrirë në kohë, në mënyrë që ndryshimet të mos jenëtë menjëhershme, jo se unë personalisht kam qenë kundërndryshimeve kushtetuese. Nëse është e nevojshme që të ketëndryshime në Kushtetutë, patjetër që duhet të vijnë, por duhet tëvijnë sipas një rregulli, sipas një ligjësie ku të përfshihen patjetërfaktorët politikë, por edhe ekspertizë. Kjo do ta bënte ndryshimin tëmirë dhe të qëndrueshëm në kohë. Kështu që nga kjo pikëpamje,unë vërtetë kam një raport institucional si Kryetari i Këshillit tëLartë të Drejtësisë me Nënkryetarin, por, këto janë qëndrime...

Gazetari: Por, unë më tepër ju pyeta si e shkoni si ide, jo ngapozicioni i zotit Spahiu se sa si një person që e njeh sistemin, e di kupikon çatia.

Presidenti Topi: Sigurisht, unë flas në parim, nuk mund të futem nëelementë të veçantë, sepse …

Gazetari: Në elementë të veçantë dakord, por nuk mund të mos jenidakord një pjese të opinionit publik që shikon që Gjykata e Lartë nëfakt është kthyer në një institucion që më shumë bllokon, se sa hetonproceset e mëdha në vend.

Presidenti Topi: Edhe një herë. Në rast se unë do të mbajapozicionin, unë kam mundësinë të mbaj pozicionin tim institucional.Në momentin kur Presidenti duhet të shprehet për diçka, e bën nëseështë në një tryezë ku mirëpritet në mënyrë të vullnetshmepjesëmarrja e Presidentit për të qenë pjesë i një konsulte, porkurrsesi për të dhënë opinione, të cilat mund të keqinterpretohen,mund të deformohen dhe nuk e ndihmojnë procesin. Natyrisht që


311

edhe unë kam qëndrimin tim për gjëra të caktuara, por respektoj nëmënyrë shumë rigoroze pozicionin tim institucional.

Gazetari: Atëherë po ju pyes në parim, a mund të quhet e vjetër njëKushtetutë vetëm dymbëdhjetëvjeçare?

Presidenti Topi: Mund të quhet e vjetër në parim. Mund të quhet evjetër në parim edhe një muaj mbrapa, në rast se nuk i është vënëlargpamësi. Një ndryshimi kushtetues, mundet që koha ta sjellë që tëvjetërohet shpejt. Unë s’e kam fjalën për Kushtetutën që kemi.

Gazetari: As unë nuk ju pyeta për atë.

Presidenti Topi: Sepse vërtetë Kushtetuta që kemi ka një bazamentshumë të mirë, por që herë pas here del e nevojshme që tërevizionohet. Këtë nuk e them vetëm unë. Këtë e thonë shumë vetë,edhe ata të politikës, edhe konstitucionalistët, ata që janë marrë vetëme ndërtimin e Kushtetutës, pra, nëse koha, raportet midisinstitucioneve kërkojnë që diçka të rregullohet dhe në një vakuum tëmbyllet, një marrëdhënie të përmirësohet, atëherë përse jo?! Përse tëmos ndryshojë?! Këtë e ka në dorë, sipas mekanizmave kushtetues,e ka në dorë edhe politika, por e ka në dorë edhe një masë e caktuarnjerëzish. Por, gjithmonë ne i referohemi politikës, sepse gjërat kurshkojnë në këtë linjë, janë më pak të kushtueshme, janë më paktraumatike, janë më shumë të mundshme për t’u realizuar me cilësidhe më shumë të mundshme për të qenë në kohezion të gjerë.

Gazetari: Zoti President, ndalemi pak pikërisht tek drejtësia. Ështëkonsideruar shpesh si një vrimë e zezë e sistemit tonë funksional,demokratik. Ju, si Kreu i KLD-së gjithashtu, është një ndërfunksionet tuaja kushtetuese të qenit Kryetari i Këshillit të Lartë tëDrejtësisë. A mund të na thoni pse realisht ndodh kështu dhe këtunuk e kam fjalën kryesisht për akuzat për korrupsion, etj., etj., tëcilat padyshim janë shumë të rëndësishme, siç është i rëndësishëmkorrupsioni tek politikanët, apo e gjithë pjesa e shoqërisë civile, pore kam fjalën tek fakti që trupa e gjykatësve, e prokurorëve, emagjistratëve të rinj, tek të cilët ju shpesh jeni investuar aq shpeshduke i promovuar. Duket se nuk e kanë atë prirjen e natyrshme


312

instiktive që e kanë juristët, kryesisht në botë për t’u rezistuarpresioneve të politikës dhe këtu nuk po ndalemi, për shembull,thjesht tek Kolegji Elektoral, ai i Apelit për zgjedhjet e 2009. Nukndalemi thjesht se si magjistratët e rinj në Konferencën Gjyqësorezgjodhën me votë dërrmuese një nga xhaketat e vjetra të drejtësisëshqiptare, kërkoj ndjesë për shprehjen e përdorur, por që realishtështë kështu. E kanë një përgjegjësi edhe tek fakti se si Këshilli iLartë i Drejtësisë, përmes Nënkryetarit të tij dhe shumë individëve,më shumë se një vit e gjysmë rezistoi ndaj presionit të madh tëmazhorancës për të mos zgjedhur Konferencën Gjyqësore, ashtu si uzgjodh, përmes një ligji, por që në fund çedoi. Pra, përse ky sistem idrejtësisë është kaq vulnerabël ndaj presionit të madh që vjen ngapolitika, i cili është kudo, është në Itali, është në Amerikë, është nëAngli, por këtu tek ne ai çedon në mënyrë të frikshme?

Presidenti Topi: Patjetër që sistemi i drejtësisë është një ndërelementët kyç, strukturorë të shtetit, aty ku në mënyrë shumë realepërputhen, ose ndeshen interesa të caktuara jo vetëm politike, poredhe ekonomike. Unë besoj që kjo lidhet jo vetëm me një traditë tëcaktuar, sepse ne na është dashur të instalojmë një sistem të ridrejtësie, i cili nuk vjen në mënyrë të menjëhershme, domethënëbrenda njëzet e katër orësh në reformimin e vet, qoftë për sa i përketreformës legjislative, që e rregullon sistemin e drejtësisë, por edhenjerëzve që punojnë në sistemin e drejtësisë. Ju e dini që në njëzetvite nuk është bërë pak për sistemin e drejtësisë. Ne nuk mund tëkemi të njëjtat kushte që ka jurisprudenca britanike, për shembull,sepse gjërat janë në traditën e vendit, janë në raportin e politikës mesistemin e drejtësisë dhe anasjelltas.

Gazetari: Por, le të shkojmë tek Italia zoti President.

Presidenti Topi: Jo, jo nuk do të shkojmë fare në Itali, unë do tëshkoj në Korçë, sepse para pak ditësh ...

Gazetari: Bëtë mbledhjen e KLD-së në fakt.

Presidenti Topi: Jo, nuk ishte një mbledhje e KLD-së. U inauguruanjë ndërtesë e re, moderne, shumë funksionale e Gjykatës së Qarkut


313

të Korçës, një element vërtet i dëshiruar për të qenë në çdo qytettjetër. Pra, Gjykatën që ka Korça sot, nuk e ka as Tirana. Unëshfrytëzova atë moment për t’u takuar jo vetëm me anëtarë tëKëshillit të Lartë të Drejtësisë, por edhe me anëtarë të Gjykatës sëLartë, me gjykatës të cilët kishin ardhur, i ishin përgjigjur ftesës përtë qenë të pranishëm në një moment gëzimi edhe vlerësimi, dhesigurisht, duke bërë një analizë të hollësishme të raporteve qëekzistojnë sot midis politikës dhe gjyqësorit dhe anasjelltas, unëkam të gjithë të drejtën për thënë që sot sistemi i drejtësisë, ndjehet,duhet të ndihet i pavarur, sepse i gjithë debati që po bëhet, debatiinstitucional, debati publik, i ka dhënë një shans gjyqtarëve që tëndihen vërtet të pavarur. Sot vërtet unë nuk konstatoj, natyrisht qëraste sporadike ka dhe duhet të ketë, sepse folëm në fillim tëemisionit që nuk diskutohet se ka vend për absolutizma, por ka njëprogres të jashtëzakonshëm. Sot nëse një gjyqtar dëshiron të jetë ipavarur, mund të jetë i pavarur. Në rast se ai dëshiron të jetë i varur,dëshiron që për interesat e tij të jetë i lidhur diku për një interes tëcaktuar, është një çështje që ka të bëjë absolutisht me strukturën dheintegritetin moral të gjyqtarit. Sot unë nuk shoh arsye për të thënë qëgjyqësori, apo prokuroria kanë presion nga dikush. Këto janë temaaq të debatuara, aq të hapura në publik, saqë ne do e kishim aq zëpër të thënë: “shiko se po bëhet një presion nga dikush”. Sot unë eshikoj më shumë si një mungesë të gatishmërisë, flas jo të sistemit,por të ndonjë individi që kërkon të thotë: “shiko jam i detyruar,sepse më ka marrë filani në telefon”, “jam i detyruar, sepse prapakësaj çështjeje është filani”. T’i kthehemi retrospektivës. Në njëmbledhje të Këshillit të Lartë të Drejtësisë më shumë se një vitpërpara kam bërë një thirrje publike për cilindo, për çdo qytetar, icili duhet të përballet në prokurori, ose gjykata. Nëse konstatohet qëpas një çështjeje aludohet për dikë, duhet patjetër që ai të bëhetprezent. Kam hapur kanalin e komunikimit të Presidentit për cilindo,i cili mund të aludojë, mund të ketë dëgjuar që përmendet emri,duke filluar që nga emri i Presidentit. Dhe, të jeni i sigurt që nëmomentin e parë pas verifikimit sigurisht, do të ketë shembuj tëdrejtpërdrejtë të penaliteteve që lidhen me njerëzit që shfrytëzojnënë sfond figurën e x-it apo të y-it. Ky është një vend i vogël, njëvend i cili ka nevojë patjetër që të ketë drejtësi, një vend tek i cilimerret vesh gjithçka që ndodh. Njerëzit duhet të jenë kurajozë nëse


314

prapa petkut të një gjyqtari, të një prokurori vjen për korracë, përmburojë një x emër i cilitdo, duhet të kenë kurajë ta deklarojnë nëmënyrë institucionale, zyrtare. Natyrisht që fjalë mund të ketë nëmjedis, por natyrisht që gjërat duhet të kanalizohen në rrugë zyrtare.Ju e dini po ashtu mirë që mjaft raste kanë kaluar nga KLD-ja, kurgjyqtarët kanë pasur probleme në ushtrimin e detyrës së tyre dhejanë penalizuar. Tjetër gjë që kalojnë në hallka të tjera. Unërespektoj si President të gjithë të drejtën që ka edhe Gjykata e Lartëpër të verifikuar çështjen. Ky është një nga shembujt që tregon seekziston një pavarësi e plotë e sistemit gjyqësor, kur Gjykata eLartë, nuk ka një rast e dy, por ka disa raste, hedh poshtë vendiminkolegjial të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, aty ku është dhePresidenti i Republikës.

Gazetari: Dhe kjo ju duket normale?

Presidenti Topi: Shiko, normale mua më duket mënyra se si ështëndërtuar në Kushtetutë dhe sipas këtij ndërtimi Gjykata mbanqëndrimin e vet. Unë nuk mund të bëj gabimin që edhe për ndonjëgjë që nuk më ka pëlqyer individualisht të them që Gjykata e Lartëka gabuar, sepse në këtë mënyrë është ndërtuar, që të gjitha çështjet...

Gazetari: Kush e kontrollon abuzimin e sistemit, zoti President?

Presidenti Topi: Atëherë ky është pastaj një element që del pastajtek problemi për ndryshimin, që unë nuk dëshiroj të futem në atëdiskutim ...

Gazetari: Nuk dëshironi, por pak a shumë po e lini të kuptohetqartë...

Presidenti Topi: Qoftë edhe në mënyrë indirekte ...

Gazetari: Në mënyrë indirekte duket qartë që ju nuk jeni kundër....

Presidenti Topi: Në mënyrë indirekte, ju tentoni të penetroni dhe tëmerrni një fjalë nga ana ime.


315

Gazetari: Por është një mënyrë zgjidhjeje ama. Keni një Gjykatë tëLartë që është atrofizuar totalisht nga politika dhe një heqje eGjykatës së Lartë nga duart e politikës ...

Presidenti Topi: Ju keni të drejtë të bëni komentet tuaja, por unënuk mendoj që është kështu. Problemi është që nëse del enevojshme për të mbushur sikurse thashë disa vakuume dhe për tafutur të gjithë sistemin sikurse e kanë dhe gjithë të tjerët, çdo gjëështë e mundshme pastaj që të ketë dhe ndryshime, por i takonpatjetër politikës që të merret edhe me këtë çështje, të mos merretvetëm me çështje të karakterit të ditës, por të merret në mënyrë tëveçantë me legjislacionin e sistemit të drejtësisë, sepse dukegarantuar një sistem drejtësie korrekt, garantojmë shtetin e së drejtësnë interesin e qytetarit.

Gazetari: Pak minuta më herët, kur përshkruanit trafikun einfluencës që mund të qëndrojë si pjesë e presionit ndaj sistemit tëdrejtësisë, më risolli në mendje një moment të rëndësishëm do tëthoja unë, jo thjesht politik, por edhe publik të këtij viti. Për herë tëparë gjatë një evenimenti publik, u panë le të themi debate, apokundërshti mes Institucionit të Presidentit të Republikës dheProkurorisë së Përgjithshme. Besoj se e keni parasysh se për çfarëpo flas. E quaj debat, se unë nuk mund të gjykoj më thellë, por, ajeni i kënaqur ju zoti President nga puna e Prokurorisë sëPërgjithshme dhe nga mënyra se si ajo ka operuar, sidomos në këtëvit, që ka qenë viti i akuzave të mëdha, i kundërakuzave po aq tëmëdha?

Presidenti Topi: Askush nuk ka bërë debat ...

Gazetari: Debati nuk është shfaqje e huaj, debati është ipranueshëm.

Presidenti Topi: Jo, jo! Askush nuk ka bërë debat. Natyrisht që jamnga ata njerëz që kam pranuar gjithnjë debatin. Por, askush nuk kabërë debat. Duhet patjetër që t’i referoheni në mënyrë korrektesituatës. Kështu që...


316

Gazetari: Ju thatë atë që sapo thatë edhe tani që “nuk keni pse kenifrikë nga kollaret e bardha, apo me viza”, jakat e bardha, apo meviza, thjesht dilni dhe thojeni se kush ju bën presion.

Presidenti Topi: Natyrisht që, përderisa bëhet fjalë për njëeveniment ku diplomoheshin magjistratë të rinj, ky ishte njëmoment tjetër i inkurajimit publik të Prokurorisë, aq më tepër tëprokurorëve të rinj, për të demonstruar që, edhe pse në mjaft rasteklima është e tillë që këta gjykatës të rinj, apo prokurorë të rinjmund të intimidohen nga presioni i politikës, të kuptojnë qëprofesioni i tyre domosdoshmërisht kërkon kurajë, kërkon guxim,kërkon një sjellje civile që duhet të përballohen jo vetëm me kriminordiner, por duhet të përballohen patjetër edhe me çështje që kanë tëbëjnë edhe me politikën. Unë sapo e thashë. Në rast se ne e mbajmëtë hapur kanalin e informimit, Presidenti i Republikës është i hapurnë çdo moment të dëgjojë dhe të ndërhyjë, për aq sa i takon me ligj,për të gjitha çështjet ku mendohet që një gjyqtar, apo një prokurorka një lidhje të shkurtër me një zyrtar. Unë sapo e thashë. Unëmendoj që edhe nga media, edhe nga analistët, por ka një opinion qëmendon se Prokuroria është produkt thjesht i Presidentit tëRepublikës. Kjo nuk është kështu. Ata që e njohin mirë Kushtetutën

Gazetari: Prokuroren e Përgjithshme e ka votuar kjo mazhorancë.Kjo nuk diskutohet, por nga institucionale mund të jetë ...

Presidenti Topi: Pra, ai pozicion për Prokurorinë është për çdogjyqtar të Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë, pra ky ështërelacioni. Propozohet nga Presidenti, miratohet nga Kuvendi dhet’ju bëj një pyetje që do e përdor për të kuptuar që është ndryshe ngaç’mendoni ju. Ku raporton institucioni i Prokurorit të Përgjithshëm?Raporton tek Presidenti, apo raporton tek Kuvendi?

Gazetari: Raporton tek Kuvendi i Shqipërisë.

Presidenti Topi: Atëherë, përgjigjjen për performancën eInstitucionit duhet ta gjeni pikërisht tek parlamentarët, ata qëmonitorojnë në mënyrë të vazhdueshme punën e Institucionit tëProkurorisë.


317

Gazetari: Në fakt, në mënyrë të vazhdueshme Parlamenti aktual iaka ulur fondet Prokurorisë së Përgjithshme, ia ka ulur fondetProkurorisë së Krimeve të Rënda, ia ka ulur fondet ShërbimitInformativ Kombëtar dhe në mënyrë po aq paralele zoti Presidentështë bërë një zbehje e punës së këtyre institucioneve. Pra, unë po equaj ulje fondesh, dikush mund ta quaj presion ndaj tyre.

Presidenti Topi: Pse, mendoni se jam i kënaqur ta dëgjoj këtë? Jampo aq i shqetësuar që këto institucione nuk marrin fondet e duhura,jo vetëm për të ruajtur “status quo-në”, por janë institucione ku tëgjithë ne referohemi për të pasur një profil dhe një performancë mëtë mirë. Askush nuk është i kënaqur në rast se fondet ulen, por nukjanë ato që kërkohen. Të jeni i sigurtë dhe mos prisni një përgjigjeaprovuese për atë që ndodh. Jo! Keni dëgjuar ndonjëherë që unë tëjem ankuar për fondet e institucionit të Presidentit?

Gazetari: Që dhe ato janë shkurtuar...

Presidenti Topi: A keni dëgjuar? S’keni dëgjuar! Ndonëse epërdora si argument, nuk e thashë për t’u ankuar. Pse? Institucioni iPresidentit nuk është thjesht i atij që qëndron në një periudhë kohorenë një institucion të tillë. Institucioni i Presidentit, sikurse çdoinstitucion tjetër, duhet të shikohet me shumë vëmendje nga politikadhe institucione të tjera, sepse ka angazhimet e veta, ka detyrimet eveta, patjetër që ka edhe prezencën e vet institucionale në raport mepublikun, me institucionet e tjera dhe me ndërkombëtarët. Kjo duhettë ndodhë edhe me institucionet e tjera. Ka nevojë që, në rast se neflasim sot për rikthim të domosdoshëm në standardet më të mira tështetit të së drejtës, duhet që institucionet, të cilat përballen meshumicë me krimin ordiner, por edhe me aspektet e korrupsionit,duhet patjetër që të mbështeten në atë që kanë kërkuar. Nuk besoj qësot cilido të ketë shansin të kërkojë luksin, por domosdoshmërishtduhet të marrë atë që i jep atij mundësi që të ushtrojë aktivitetin e tijnormal.

Gazetari: Të paktën Kryetarja e Gjykatës, për shembull, të Krimevetë Rënda nuk mund të vijë me furgon nga Durrësi në Tiranë?


318

Presidenti Topi: Ai është një interpretim gazetaresk i atij momenti,i asaj dite, skupet gazetareske nuk duhet të jenë pjesë e krijimit tënjë opinioni, i cili nuk është real. Jo, nuk është ashtu!

Gazetari: Zoti President, flasim pak për vitin 2011, pasi viti 2011është kalendarikisht viti i tretë i një krize politike, që nisi në vitin2009, mbizotëroi në vitin 2010 dhe me gjasa do të vazhdojë dhe nëvitin 2011. Unë di që nëse ju pyes si mendoni se ky ngërç mund tëkapërcehet, natyrisht do të përgjigjeni në nivelin e institucionit qëjeni, pra, përmes dialogut. Ky dialog mungon, kështu që në mungesëtë këtij dialogu që mungon mund të gjykojmë ofertat konkrete. Nëfakt kemi disa hapa prapa të opozitës lidhur me disa kërkesa të sajlidhur me transparencën e zgjedhjeve dhe pak a shumë ka arriturtek ajo që duket se mazhoranca kërkonte që në fillim të sezonitpolitik, në shtator të vitit 2009, pra, një hetim të zgjedhjeve, pa folurkëtu për fletët e votimit. Nga ana tjetër, shikojmë në fakt qëmazhoranca, e cila nga shtatori i vitit 2009 e deri më sot nuk kabërë asnjë lëshim në këtë drejtim, duket se edhe këtë propozim nukpo e pret në mënyrë pozitive. Komuniteti ndërkombëtar ka hequrdorë dhe ka thënë se “duhet ta zgjidhni ju”, si Presidentit iRepublikës, Kuvendi, partitë politike edhe opinioni publik dhendoshta ky duhet të jetë për zgjidhjen e kësaj krize shansi i dytë,ndoshta pas zgjedhjeve lokale të majit, që të ketë një rivlerësim tëopinionit të Bashkimit Evropian ndaj kërkesës së qeverisë shqiptarepër statusin e vendit kandidat. U stërhollova pak për të treguar nëpak rreshta ku gjendemi sot dhe a mendoni se mund të ketë njëzgjidhje?

Presidenti Topi:Tregues më i qartë i pamundësisë për tëparashikuar është pikërisht shtrimi i pyetjes suaj. E shtruat nëmënyrë aq të gjatë. Ju jeni i qartë në përgjithësi, për në rastinkonkret ishit shumë kaotik.

Gazetari: Unë isha i saktë në përshkrimin e kaosit që ekziston.

Presidenti Topi: Kjo nuk ju jep mundësinë që e shtruar në këtëmënyrë, të japësh edhe një përgjigje të saktë, aq më shumë kur ethashë edhe pak më parë që gjithçka, gjithçka, e them dy herë, mund


319

ta them edhe tre herë, varet tek vullneti politik i palëve. Kjo duhet sinjë shprehje e konsumuar. Shumë njerëz do të thonë që kjo dihet.

Gazetari: Është vetëm ajo që kemi, me thënë të drejtën...

Presidenti Topi: Por, si do të shkojë? Përderisa, ndryshimetkushtetuese sollën një koncentrim të përgjegjësive politike në pakindividë, do të pranojmë predispozicionin për vullnet të këtyreindividëve. Ky është rregulli i demokracisë. Njerëzit shkuan nëzgjedhje. E dinin që ndryshoi sistemi nga mazhoritar me korrektimproporcional, shkoi në proporcional rajonal, pra, gjithçka erdhinëpërmjet një ndryshimi kushtetues me votat e 115 deputetëve.Dikur më patët pyetur se si e firmosët dekretin. Me një ndërgjegje tëplotë. Presidenti është zgjedhur me 85 vota. Ata që nënshkruan ishin115 dhe mund të jetë dekreti i firmosur në një kohë super reale,rrufe.

Gazetari: 20 minuta nëse nuk gaboj?

Presidenti Topi: Jo, e keni gabim! 15 sekonda, ndoshta.

Gazetari: Të paktën aq bëri lajmi për të dalë në publik ndoshta.

Presidenti Topi: Jo, jo, tjetër gjë është komunikimi me këshilltarëtqë, “më sillni për ta firmosur pozitivisht” dhe akti i firmosjes pastajka qenë shumë i shkurtër për të demonstruar që një vullnet prej 115deputetësh është diktues për Presidentin.

Gazetari: Pas kaq vitesh, zoti President nuk reflektoni pak dhethoni ndoshta po mos ta kishit bërë në ato 15 sekonda, pavarësishtse do të dilnit kundër, ndoshta sot do të ishte bërë ...?

Presidenti Topi: Jo, jo, sepse jam munduar të jem gjithmonëracional. Këtu problemi është që edhe nëse unë do e kisha kthyer, aivullnet nuk rivinte prapë, por rikonfirmohej siç e kërkon Kushtetuta.

Gazetari: Duke ju anashkaluar...?


320

Presidenti Topi: Por, të jeni të sigurt që nuk kam bërë këtëkalkulim. Kam bërë kalkulimin vetëm që vullneti i 115 vetëve duhettë respektohet, sepse është më i madh se sa ai vullnet që ka zgjedhurPresidentin. Tani, çështjet e përballimit të ndryshimeve kushtetuese,si ka ardhur, qysh ka ardhur, këto janë ndryshime demokratike, tëardhura në mënyrë demokratike, por aktorët duhet të pranojnë edheproduktin e asaj që kanë ndërtuar vetë. Apo, jo?! Dikur kam qenëedhe unë pjesë e tryezave politike, të partive politike, mbushejtryeza. Do të thoni ju që, a jeni ju për një inflacion numri partish?Jo, edhe për atë ndoshta nuk do të jem. Por, sa më shumëreduktohet, sidomos kur merr karakter bipolar, kjo shtonpërgjegjshmërinë e individëve, sepse ose arrihen gjëra tërëndësishme, ose procesi mbetet vërtet në mes. Kam parasysh disagjëra që vërtet janë shumë të rëndësishme për bashkëpunimin. Këtënuk e them thjesht për atë që unë duhet të them si President: që palëtduhet të bashkëpunojnë, por për disa produkte që janë nevojë edomosdoshme institucionale dhe funksionale për shoqërinë dheinstitucionet.

Gazetari: Pra, këto japin dhe një shembull, ngulmoj pak tek ngërçipër transparencën e zgjedhjeve, pasi duket po japim një shembull jotë mirë edhe në Kosovë. Zgjedhjet e së dielës karakterizohen sërishnga debate, kontestime, nga votime 96%.

Presidenti Topi: Tani, duhet të respektojmë që të mos futemi për tëdiskutuar çështje që nuk na takon të diskutojmë. Ajo që unë mund tëthem për zgjedhjet në Kosovë them se duhet të përshëndesrealizimin në një frymë përgjithësisht të qetë të zgjedhjeve nëKosovë. Dua të përshëndes dhe të inkurajoj konstituimin sa më tëshpejtë të institucioneve të Kosovës. Kjo është një kërkesë dhe njëapel i drejtpërdrejtë edhe i përfaqësuesve më të lartë të BashkimitEvropian dhe i Shteteve të Bashkuara, që Kosova duhet tëdemonstrojë, sikurse ka demonstruar gjatë këtyre dy viteve dhediçka më shumë, po bën gati tre vjet, në 17 shkurt bën tre vjet, dheunë e përdor shpesh si një argument të fortë duke thënë se lidershipii Kosovës, pavarësisht problemeve që ka politika e re kosovare, kaditur të sillet në mënyrë shumë perëndimore. Dhe krizën politike ditita menaxhojë shumë mirë, pavarësisht që pati lëvizje shumë të forta.


321

Brenda një periudhe të shkurtër kohore, zoti Sejdiu iku si Presidentii Kosovës, por gjatë një gare shumë demokratike iku dhe si kryetarii LDK-së, tregon një shkallë vërtet të lartë dhe vlerësuese tëemancipimit të shoqërisë dhe të politikës.

Gazetari: Ndoshta më shumë se tek ne.

Presidenti Topi: Tani nuk po bëj vlerësime relative, por jam dukevlerësuar realisht atë që ka demonstruar politika dhe institucionet nëKosovë. Ky ka qenë një vlerësim, jo sepse më ka pëlqyer tainterpretoj në këtë mënyrë, por është një vlerësim real. Madje kjo kaqenë dhe arsyeja që në tryeza ku na është dashur të debatojmë dheme lidershipin e Serbisë i kemi demonstruar, i kemi treguar qëpolitika e re kosovare është një politikë më e emancipuar se ajopolitika tradicionale e veshur me një petk modern në Serbi. Vërtetne kërkojmë që Kosova të dëshmojë para botës që është një shtetvërtet i ri, por i konsoliduar në institucione. Çështje pastaj tëproblemeve zgjedhore, ne kemi parë natyrisht që edhe në vende tëtjera ka probleme zgjedhore. Por, marr në konsideratë kohën eshkurtër të të qenit shtet, të të bërit politikë institucionale. Kjo na jepne shpresë që lidershipi politik dhe institucionet e Kosovës do tëfunksionojnë shumë mirë.

Gazetari: Zoti President, jemi në fund të bisedës dhe do të doja t’jubëja dy-tre pyetje që lidhen kryesisht me ju. Ju dëgjova sërish kuranalizuat në mënyrë të ftohtë, apo motivuat në mënyrë të ftohtëarsyet pse ju i miratuat ndryshimet kushtetuese në vitin 2008, ashtusiç keni miratuar me firmë, me zë, apo me heshtje shumë ligje tëtjera me të cilat dukshëm ju nuk keni qenë dakord. A mos vallëBamir Topi vepron, mendon akoma me kokën e llogaritë e njëpolitikani, se sa atë të një Kreu të Shtetit?

Presidenti Topi: Ju nuk ju jepet e drejta që të thoni se unë kamfirmosur dekrete me të cilat nuk kam qenë dakord, sepse këtë nuk ialejoj askujt. Jo, nuk mund të gjykoni, nuk mund të analizoni, aq mëshumë nuk mund të bëheni interpret i vendimeve të mia, sepse do tanxirrni pozicionin e Presidentit, një pozicion shumë fals. Ajo që unëfirmos, ai është vullneti i Presidentit. Por, Presidenti ka demonstruar


322

me mënyrat e reagimit konstitucional të tij që miraton dekrete, kthendekrete, qëndron në heshtje për një problem që ai ka menduar tëqëndrojë në heshtje, ka qenë vetëm një rast. Ju e dini që ka qenë ligjii lustracionit ku unë kam mbajtur një pozicion të motivuar nëheshtje. Ndërsa, të gjitha qëndrimet e mia kanë qenë të motivuarakur kam firmosur dhe nuk ka inkompatibilitet midis vendosjes sëfirmës, që formalizon një qëndrim të Presidentit, me qëndrimin,sikurse e komentoni ju, real të Presidentit. Jo, është shumëkompatibël dhe kur Presidenti firmos, ai është qëndrimi i tij, sepsenuk ka asnjë lloj mekanizmi që ta intimidojë Presidentin për tëmbajtur një qëndrim konformist, kur ai mendon që është e kundërta.Është një qëndrim i plotë, i vullnetshëm, real i Presidentit tëRepublikës.

Gazetari: Do jua bëj këtë pyetje, natyrisht ju mund të mos jenidakord, keni gjithë të drejtën të mos jeni dakord me pyetjet dhe meinterpretimet e mia, por, duhet të keni parasysh që unë bëj pyetjedhe interpretime që nuk janë thjesht të miat, janë edhe të njerëzve.

Presidenti Topi: Natyrisht ju të bëni pyetje, por jo të futeni nëkoshiencën, apo në subkoshiencën e Institucionit.

Gazetari: Jo, unë kam të drejtë të ngre pyetje, ju keni të drejtë t’ishuani ato. E them këtë, sepse disa fajësojnë llogaritë, sipas tyre tëgabuara tuajat, për një rizgjedhje në këtë post në një mandat tjetër,ndërkohë që së paku nga tendencat që po tregon kjo mazhorancëzoti President, duket se me Presidentin e ardhshëm së paku, qoftë kyBamir Topi, apo dikush tjetër, nuk do të ketë më probleme, nuk do tëketë më debat, nuk do të ketë më përplasje. Do që çfarë të miratojëajo të kalojë në Presidencë pa asnjë debat, pa asnjë oponencë, paasnjë kundërshti, thjesht me firmë dhe me bindje, mundësisht nëkohë rekord. Me thënë të drejtën, i vetmi person zoti President, qëdo t’ia plotësonte këto dëshira mazhorancës, nismat e saj ligjore,nismat e saj ekonomike, nismat e saj ekonomike është vetëm SaliBerisha. Dhe me thënë të drejtën duket se ose do të jetë SaliBerisha, ose duhet të jetë një person që duhet t’i ngjajë shumë atij.Meqë kam shumë respekt për zotin Berisha si politikan i vjetër, nukmendoj se ka një politikan tjetër që i ngjan atij dhe me sa duket po


323

shkojmë drejt një Presidenti të ri Berisha, se sa drejt një PresidentiTopi rishtazi dhe ju vërtet mendoni, zoti Topi se kjo mazhorancë,kështu siç qëndrojnë punët sot mund t’ju rikandidojë?

Presidenti Topi: Shiko, mua më vjen mirë që brenda një harkukohor prej mbi 60 minutash që ne po flasim, ju bini në dy pozicioneqë kanë të bëjnë me një kontraditë që ka të bëjë midis jush dhevetëm midis qenies dhe analistit Sokol Balla. Gjysma e parë eemisionit ishte për kontradiktat që kanë shoqëruar funksionimin ePresidentit me mazhorancën, sipas pyetjeve tuaja. Ndërsa tani bëninjë aludim të një natyre tjetër, pra qëndrimi ...

Gazetari: Jo, vetëm nisur nga historiku i marrëdhënieve, duketsikur kjo mazhorancë, një President të ri do e dojë me tipare tëndryshme nga tuajat, zoti Topi. Nuk ka asnjë kontradiktë.

Presidenti Topi: Të lutem, më lejo ta interpretoj! Më vjen shumëmirë, ndonjëherë e përcjell buzagaz që pa u mbushur tre muaj ngaqëndrimi im, nga momenti i zgjedhjes ...

Gazetari: Patët përplasjen e parë ...

Presidentit Topi: Jo, jo, përplasjen e parë, por kam dëgjuarkomente pikërisht nga këta individë që ju iu referuat se si do jetë fatipolitik i Presidentit të sapozgjedhur?

Gazetari: E vërtetë, shqiptarët zakonisht ta ndjellin shpejt fundin.

Presidenti Topi: Fakti është që Presidenca vërtet ka kaluar mëshumë se gjysmën. Unë ushtroj veprimtarinë time. Unë nuk jammësuar që perspektivën e jetës sime të shkoj ta certifikoj pikërishttek këta njerëz që kanë diskutuar fatin politik edhe tre muaj pasmomentit të zgjedhjes sime si President, sepse fati politik është njëpërzgjedhje, në radhë të parë e koshiencës individuale. Mënyra se sisillet institucioni me institucione të tjera nuk është thjesht dukeparashikuar, apo duke i bërë parashikimet e gjërave se çfarë do tëndodhë pas vitit 2012. Çështja është që çdo individ merr notën përmënyrën se si interpreton institucionin, rolin në institucion gjatë


324

periudhës së ushtrimit të funksionit të tij. Gjërat do i lemë nërrjedhën e vet natyrale. Do kemi rast për të diskutuar bashkë, edhepër të parashikuar pastaj lëvizjet e mëtejshme të individit që sotështë në atë pozicion. Por, nuk më është dukur normale që nëmënyrë të vazhdueshme të bëhen gjithnjë aludime se cili do të jetëpozicioni i Presidentit aktual. Është një çështje që ka të bëjë nëmënyrë ekskluzive me personin që po flet këtu dhe këtë nuk kamdashur ta ndaj dhe nuk do ta ndaj asnjëherë me askënd, aq mëshumë në një emision televiziv.

Gazetari: Keni parasysh që siç thotë populli “pema që ka kokrra,gjuhet” zoti President, kështu që shikojeni pozitiv faktin që opinionipublik merret me ju, apo jo?

Presidenti Topi: Natyrisht, natyrisht, po të mos ta shikoja nëmënyrë pozitive nuk do të isha kaq i qetë.

Gazetari: Një pyetje e fundit për ta mbyllur. Çfarë prisni nga viti2011 si President i Republikës së Shqipërisë?

Presidenti Topi: Së pari, ajo që njeriu që kërkon më shumë ka tëbëjë më shëndetin dhe këtë e kërkon jo vetëm tek personi, por ekërkon tek familja, tek të afërmit, e kërkon tek shoqëria. Pra, ajo qëshoqëron gjithmonë mesazhin për Vitin e Ri mund ta them edhetani, dëshiroj që njerëzit të kenë sa më shumë gëzim, të kenë sa mëpak hidhërime. Natyrisht, jeta të ofron të dyja, është e pandashme,hidhërimi është i pandashëm nga gëzimi dhe anasjelltas. Dëshiroj tëkemi sa më pak trauma, dëshiroj që të bëjmë progres. Progresi më imadh fillon pikërisht tek mënyra e komunikimit. Në rast se do tëkemi një komunikim të butë, të ekuilibruar, komunikim qytetar,atëherë dhe shanset për të realizuar gjëra të mira do të jenë më tëmëdha. Pastaj, mesazhet janë në të gjitha linjat. Mund të diskutonimkëtu për mesazhe për politikën, për institucionet, mund tëdiskutonim mesazhe për artin, për kulturën, për sportin, pra janë tëgjitha fushat që fatmirësisht të jep një tablo reale, sikurse e kaShqipëria sot. Por, një urim shumë specifik unë do e jepja edhe përmedian, sikurse ka qenë bashkëudhëtare për veprimtarinë politike tëgjithsecilit, edhe timen personale, do të doja t’i dëshiroja më shumë


325

pavarësi, më shumë pavarësi. Kjo është shumë e rëndësishme. Mëshumë pavarësi, më shumë profesionalizëm dhe më shumë gjëra nëfunksion të një qetësie psikologjike që duan qytetarët. Pastaj, arenaështë për të gjithë. Është dhe për politikanët, është dhe për të gjithënjerëzit e fushave të ndryshme dhe kjo është bukuria e demokracisëqë nuk të ushqen vetëm me politikën, por edhe me shumë tema tëtjera që janë në shumë raste dhe relaksuese kur njeriu nuk ndjehetfort në humor. Të njëjtën gjë dëshiroj edhe për ju, të keni sukses,sikurse keni qenë i suksesshëm, por njeriu tenton gjithnjë të rrisëperformancën e tij!

Gazetari: Sfidat janë pjesë e ambicies, ambicia është pjesë esuksesit. Zoti Topi, ju falënderoj që ishit sot në “Top-Story!”

Presidenti Topi: Falemnderit! Ishte një kënaqësi e veçantë.


326

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËR “ZËRINE AMERIKËS”

28 dhjetor 2010

Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi dha sot pasdite njëintervistë për gazetarin Ilirian Agolli, në “Zërin e Amerikës”.

Gazetari, Ilirian Agolli: Zoti President, në fund të vitit është ezakonshme që udhëheqësit kryesorë të shtetit të japin një vlerësimpër vitin që sapo kaloi. Viti 2010 ka qenë një vit shumë intensiv përpopullin shqiptar, për diplomacinë ndërkombëtare, për vizat aporaportin e Bashkimit Evropian, por edhe qytetarët kanë patur shumëvuajtje të natyrës ekonomike. Janari filloi me një përmbytje, nëdhjetor përsëri kemi një përmbytje. Cilat ngjarje të tjera do tëvlerësoni ju në këtë hark kohor të këtij viti?

Presidenti Topi:Vërtet, kur bën bilancin në fund të vitit,institucionet dhe njeriu i thjeshtë e ka ndoshta të vështirë të rreshtojësipas rëndësisë, cilat kanë qenë eventet më të rëndësishme. Por do takarakterizoja vitin 2010 si një vit mjaft intensiv, qoftë përinstitucionet shqiptare, qoftë për shoqërinë shqiptare. Dhe në fund tëvitit e në prag të festave të Vitit të Ri, besoj që njeriu është ipredispozuar që të shkojë tek elementët më pozitivë. Por, mecilësinë e Kryetarit të Shtetit, padyshim nuk mund t’i shmangempyetjes suaj për të trajtuar edhe ato elementë, të cilët e kanëshoqëruar në mënyrë shqetësuese shoqërinë shqiptare. Pra, do takarakterizoja si një vit përgjithësisht pozitiv për Shqipërinë, dhebesoj ngjarja më e shënuar është ajo që ka të bëjë me jetën e çdoqytetari, dhe padyshim është ngjarja që lidhet me lëvizjen e lirë tëshqiptarëve, që tashmë është bërë realitet. Unë e kam thënë dhe dikutjetër, por besoj që do të jetë pjesë e mesazhit të urimit për Vitin eRi, që kjo ngjarje do të shënohet pa diskutim me germa të arta nëhistorinë moderne të shtetit shqiptar. Patjetër edhe rruga që kanëndjekur të gjitha institucionet, përsa i përket sfidës më kryesore qëka të bëjë me integrimin evropian, ka qenë një nga drejtimetkryesore të politikave të shtetit shqiptar. Patjetër që sfidat e


327

përditshme janë ato që kanë të bëjnë me legjislacionin, që ka të bëjëkryesisht me Institucionin e Parlamentit, por nuk mund të lë jashtëkësaj marrëdhënieje kushtetuese dhe Institucionin e Presidentit, i cilii jep jetë në mënyrë definitive një ligji nëpërmjet dekretit të tij, porpatjetër, edhe mjaft ngjarje që kanë të bëjnë me jetën e përditshme tëgjithësecilit, qoftë ky i angazhuar në jetën e institucioneve, qoftë nëjetën private, qoftë në jetën e biznesit, në investimet që ai ndërmerrgjatë një viti, bashkë me sukseset, por ndoshta dhe me dështimet.

Gazetari: Zoti President, krahas heqjes së vizave tremujore përshqiptarët, pati edhe një opinion të Komisionit Evropian, që e shtyukandidimin e Shqipërisë për anëtarësim në BE. Cila ështëpritshmëria për vitin 2011 në kontekstin e zgjedhjeve vendore që poafrohen, por edhe rreth zhvillimeve ekonomike dhe standardeve tëtjera që ka kërkuar Evropa për Shqipërinë?

Presidenti Topi: Ne të gjithë e kemi konsideruar vlerësimin eKomisionit Evropian, si një vlerësim objektiv, realist, çka do tëthotë që jemi të gëzuar për atë që kemi arritur, por natyrisht jemishumë të angazhuar për të realizuar ato që duhet të arrijmë, qoftë nëperformancën institucionale që ka të bëjë me institucionet e të gjithështetit shqiptar, por edhe me rritjen e nivelit të demokracisë. Dhebesoj është një sfidë e përditshme. Është një sfidë e përditshme, pornë vazhdim, sepse për demokracinë luftojnë ende edhe vende, tëcilat ne i kemi si pikë referimi. Unë mendoj që viti 2010 sigurisht qëpati, sikurse thashë përvec arritjeve, edhe disa probleme. Kështu që2011-ta duhet patjetër që të na orientojë në korrigjimin e disamomenteve të cilat nuk kanë qenë të këndshme për shqiptarët. Nëradhë të parë, mendja të shkon menjëherë tek dialogu politik, qëedhe në fund të këtij viti është i mbarsur me dyshime. Unë uroj, padashur t’i paraprij atij momenti që ka të bëjë me akordin midispartive politike në Parlament, por gjithmonë me mesazhet qëgjithnjë kam dhënë, që komunikimi, dialogu, është jo vetëm virtyt injerëzve të qytetëruar, por është edhe një element modern i një klasepolitike moderne! Dhe unë besoj që çdo tentativë për të arriturdialogun, është e mirëpritur nga të gjithë shqiptarët. Dhe unë uroj qëky dialog të çojë patjetër në një bashkëpunim, sepse vetëmnëpërmjet bashkëpunimit vijnë zgjidhje të rëndësishme, nëpërmjet


328

ndërtimit të një legjislacioni modern, nëpërmjet miratimit të ligjeveqë janë të domosdoshme, të dyja palët, mazhorancën e opozitën, përt’u paraprirë shumë evenimenteve të tjera shumë të rëndësishme, qëkanë të bëjnë me integrimin evropian për Shqipërinë dhe shqiptarët!

Gazetari: Zoti President, Dekreti juaj me datën e zgjedhjevevendore ka dalë shumë herët, brenda afatit ligjor. Çfarë keni dashurt’i tregoni politikës me atë dekretim brenda afateve ligjore ndërkohëqë vetë forcat politike po i shkelin të gjitha afatet ligjore: përreformën zgjedhore, KQZ-në po e pengojnë të përgatisë zgjedhjet?Si e parashikoni këtë pranverë të vitit 2011 ku forcat kryesore tëpolitikës e shohin këtë garë si një sfidë politike dhe jo si një garë përpushtetin vendor?

Presidenti Topi: Sigurisht, të gjitha angazhimet që kanë të bëjnëme Institucionin e Presidentit, ato që janë të përcaktuara si afaterigoroze, që kanë të bëjnë edhe me momentin e dekretimit tëzgjedhjeve të pushtetit vendor, kanë qenë detyra parësore tëdetyrueshme për Presidentin. Asnjëherë nuk e kam paragjykuarvendosjen e një date të zgjedhjeve, lidhur me situatën politike, sepseklima politike përgjithësisht në vitet e tranzicionit kështu ka qenë nëShqipëri. Ka pasur gjithmonë debate, debate të ashpra, dhe ju jenivetë dëshmitarë që mjaft rishikime të ligjit elektoral kanë ardhurgjithmonë në ditën e fundit të seancës së fundit parlamentare. Tani,së fundmi, kemi pasur një moment që, elementët që kanë të bëjnëme ligjin elektoral janë diskutuar në kohë. Uroj që, nëse do tëndryshojë, të ndryshojë në kohë. Dhe unë besoj që klima politike qëu paraprin zgjedhjeve administrative vërtet po merr nota të fortapolitike. Është e pashmangshme që edhe zgjedhjet e pushtetitvendor të mos kenë nota politike, sepse diskutuam vizione politikepër menaxhimin e pushtetit vendor, për administrimin e një pushtetiqë është më afër qytetarit, por edhe në një kohë kur, sipas Kartës sëAutonomisë Lokale, pushteti vendor duhet të marrë më shumëpërgjegjësi mbi supe, për t’i shërbyer në radhë të parë atij që ështëelementi thelbësor i kësaj marrëdhënieje midis pushtetit qendror,pushtetit vendor dhe qytetarit. Besoj që pushteti vendor është mëafër qytetarit.


329

Gazetari:Zoti President, më lejoni që ta ritheksoj në këtë pikë!Sipas opozitës duhet patjetër të hetohen zgjedhjet e kaluaraparlamentare. Në rast se nuk ka hetim, sipas tyre, nuk do të ketë njëreformë zgjedhore. Nëse nuk ka reformë zgjedhore, vihet nëpikëpyetje pjesëmarrja e tyre në zgjedhjet vendore. Si do takomentoni apo si mund të ketë një rrugëdalje nga ky spiral, nga kyrreth vicioz parakushtesh politike?

Presidenti Topi: Së pari, këto janë çështje që u takojnëekskluzivisht partive politike, ndërsa nuk dëshiroj që të vendosasnjëherë në dyshim zgjedhjet e pushtetit vendor. Ato duhet tëzhvillohen në kohë, partitë politike duhet të punojnë në kohë dhebesoj që janë në limitet e fundit kohore për të diskutuar për mënyrënse si do të shkohet në këto zgjedhje, me çfarë ligji do të shkohet, dhepër të krijuar klimën e nevojshme dhe infrastrukturën e nevojshme,që zgjedhjet e radhës, ato të pushtetit vendor të 8 majit të vitit 2011,të zhvillohen në kushte shumë korrekte. Po të kalojmë në mënyrë tëvazhdueshme me debate të zgjatura, të cilat praktikisht të bëjnë që tëkalojë koha dhe ti të qëndrosh në vend, atëherë do të jemi një ditëshumë afër zgjedhjeve të pushtetit vendor, dhe për këtë pastaj, do tëjenë të papërgatitur mjaftueshëm qoftë partitë politike, qoftë dheqytetarët. Kështu që, thirrja ime si President është që debatetpolitike kanë vlerë, - e kam thënë dhe vazhdoj ta them, - por pasdebateve politike duhet menjëherë një akord, një produkt, në mënyrëqë jo vetëm politika, por edhe institucionet e shtetit, edhe ata që janëtë depolitizuar, por edhe qytetari i thjeshtë, të jenë të gatshëm për t’umotivuar, për të shkuar në zgjedhjet e pushtetit vendor, që tek efundit, nuk është pushtet thjesht i partive politike dhe ipërfaqësuesve të tyre, por është në radhë të parë, pushteti i qytetarit.Gazetari:Zoti President, dëshiroj të ndalemi në një pyetje përkorrupsionin. Viti 2010 ka qenë spektakolar, ka qenë shumë iveçantë në politikën shqiptare, pasi dy partitë kryesore shkëmbyennjë fushatë të jashtëzakonshme akuzash duke denoncuar dokumenterespektive për korrupsion respektiv politikanësh, deputetësh apoministrash dhe ish-ministrash respektivë. Ju drejtoni Këshillin eLartë të Drejtësisë. Si e perceptoni si President i Republikës dhe siKryetar i KLD-së këtë fushatë të madhe ndër-partiake ndër-akuzashpër korrupsion? Ku po na çon kjo rrugë?


330

Presidenti Topi: Unë kam mbajtur një qëndrim konkret në funksiontë kohës kur janë zhvilluar këto debate dhe kur këto debate kanëpasur pikun e tyre. Dhe qëndrimi im ka qenë që, gjithçka e hedhurnë publik duhet patjetër të depozitohet në institucionet e shtetit të sëdrejtës, që do të thotë në Prokurori. Dhe pastaj ky institucion do tëkalojë, nëse do ta shohë të nevojshme, do të kalojë në gjykatë njëçështje të caktuar ose jo. Por në çdo rrethanë, klasa politike,politikanët të cilët përfaqësojnë partitë kryesore në Parlament, duhetpatjetër që, me kurajo të shpalosin qëndrimet dhe faktet që kanë, porduhet të jenë shumë të kujdesshëm që të mos jenë abuzivistë, nësensin që duhet të hedhin në publik pikërisht atë që qëndron. Dhenatyrisht, etika e komunikimit është shumë e rëndësishme. Por mbitë gjitha vlen depozitimi i këtyre fakteve në Prokurori. Unë, duke unisur nga këto ngjarje, kam bërë thirrjen e radhës që Prokuroria tëjetë në kushte më komode, do të thoja, për të hetuar mbi politikanët.Duhet që të gjithë politikanët të dorëzojnë imunitetin e tyre, gjë qës’e kanë bërë. Ka pasur gjithmonë deklarime, deklarime, porpraktikisht asgjë konkrete. Unë edhe njëherë shoh të arsyeshme që,në një vend të vogël sikurse është Shqipëria, ku praktikisht të gjithëe njohim shumë mirë njëri-tjetrin, duhet patjetër që të jemi të hapurdhe më shumë të jemi konkretë kur themi që duhet të dorëzojmëimunitetin. Imuniteti i dorëzuar nuk është lënie pa mburojë e njëinstitucioni apo politikani, përkundrazi është vendosja në njëpozicion të njëjtë me atë të qytetarit të thjeshtë që të ka dhënë votën,dhe për të bërë të mundur që institucionet, sikurse është Prokuroria,të hetojë në mënyrë të qetë, pa qenë nevoja pastaj për t’u futur në atëlojën e institucioneve, nëse duhet hequr imuniteti i një zyrtari tëcaktuar ose jo. Pra, gjërat t’i bëjmë më të thjeshta, t’i bëjmë mëpraktike, t’i bëjmë më ‘komode’, në mënyrë që gjërat të ecin në njëterren më natyral.

Gazetari:Zoti Presidenti, ju lutem edhe një pyetje të fundit në lidhjeme diplomacinë. Në vitin 2010 Shqipëria ndryshoi Ministrin eJashtëm, megjithatë politika e jashtme e Shqipërisë vazhdon të jetëkonstante në raport me Bashkimin Evropian, me Shtetet eBashkuara të Amerikës, me NATON-n dhe me rajonin. Cila do tëishte ajo risi e diplomacisë shqiptare për vitin 2011? Cili ështëkomenti juaj pra për rrekjet diplomatike të Shqipërisë në rajon, në


331

Ballkan, në Evropë dhe në raport me institucionet euro-atlantike?

Presidenti Topi: Unë dëshiroj që ta veçoj në mënyrë shumëpozitive rolin e diplomacisë shqiptare, e cila vërtetë ka punuar nëmënyrë konstante shumë intensive pa u lodhur dhe në linjën ediplomacisë, sigurisht që janë sinkronizuar shumë institucione, pordo të thoja që rezultatet e kësaj diplomacie janë të dukshme, dhe joajo që thjesht na pëlqen ne të themi, por ajo që ne marrim ngapartnerët tanë më të rëndësishëm, ku padyshim roli më irëndësishëm është ai në rajonin tonë, ku Shqipëria vazhdon të luajëme shumë konstruktivitet rolin e saj moderator. Është rriturndjeshëm dialogu politik në të gjitha vendet e rajonit. Viti 2011 dota forcojë më shumë rolin e Shqipërisë dhe besoj që do të ketëkontakte politike, diplomatike, edhe me ato shtete me të cilat ne nukkemi pasur marrëdhënie. Sepse ky është një këndvështrim, ky ështënjë vizion, jo vetëm i yni, por dhe i partnerëve më të rëndësishëmndërkombëtarë, që kërkojnë që të gjitha vendet e rajonit ballkanik,nëpërmjet komunikimit, jo vetëm të rrisin dialogun politik, por tështojnë edhe bashkëpunimin ekonomik midis tyre, sepse të gjithakëto vende janë të projektuara për t’u anëtarësuar në BashkiminEvropian dhe në NATO. Praktikisht kanë vetëm një kënd vështrimi,çështja është tek niveli i emancipimit të klasave politike. Unë besojqë klasa politike shqiptare në nivelin diplomatik vërtet është më eavancuar se sa ajo që ka të bëjë me rritjen e bashkëpunimit dhevendosjes së bazave të komunikimit për të arritur në zgjidhje tërëndësishme dhe për brenda vendit. Natyrisht, ne kemi pasurrezultate konkrete, por në diplomaci kemi qenë shumë tësinkronizuar. Kjo, mesa duket ka të bëjë edhe me bashkëpunimindhe me të njëjtat kënde vështrimi me ato të aleatëve tanë strategjikë,të cilët kanë bërë të mundur që Shqipëria të jetë më e dukshme dhemë e suksesshme në diplomaci.

Gazetari:Zoti President, ju falemnderit për këtë intervistë dhegëzuar Festën!

Presidenti Topi:Gëzuar! Gëzuar edhe juve!


332

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “STUDIO E HAPUR” NË TELEVIZIONIN

ALSAT

11 janar 2011

Gazetarja, Eni Vasili: Të nderuar teleshikues, mirëmbrëma! Iftuari special i “Studios së hapur” është Presidenti i Republikës,Bamir Topi. Zoti Topi mirëmbrëma! Zoti President, falemnderit qëjeni në televizionin tonë dhe keni zgjedhur programin tonë për tëzhvilluar intervistën tuaj të parë për këtë vit, ku do të paraqisnisfidat dhe angazhimet e Presidencës tuaj për 2011!

Presidenti Topi: Mirëmbrëma! Mirë se keni ardhur! Është njëkënaqësi gjithashtu!

Gazetarja: Falemnderit! Po fillojmë bisedën e parë për 2011, porme një vështrim ndoshta dhe pak retrospektivë, pra, le të kujtojmë2010 se çfarë viti ishte në mendimin e Presidentit të Republikës sëShqipërisë, për shqiptarët natyrisht.

Presidenti Topi: Si çdo gjë në jetë, qoftë në jetën familjare, në jetënprivate, në jetën shoqërore, në jetën politike, në jetën institucionale,gjërat kanë një vështrim relativ. Por, unë jam gjithnjë i prirur tëshikoj këndin pozitiv të gjërave dhe, e thënë më thjeshtë, unë shikojpatjetër një vit ku kemi pasur progres. Progresi duhet parëpavarësisht situatave politike, sepse vërtetë politika është shumë erëndësishme për jetën e qytetarit, por jo gjithçka duhet fokusuar tekpolitika. Kur them që ka qenë një vit përgjithësisht pozitiv për jetëne qytetarëve, natyrisht shikoj që gjërat shkojnë edhe në sensinprivat. Pra, vërej që njerëzit, pavarësisht vështirësive ekonomike qëkanë, shohin gjithmonë me optimizëm të ardhmen dhe po t’ishohësh gjërat në këtë kënd retrospektiv relativ, do të shikoni që çdovit është më mirë se viti që kaloi. Për t’u futur pastaj në ngjarjet mëtë mëdha të këtij viti, padyshim e kemi thënë, dëshiroj ta rithem, pae tepruar në përsëritje, dëshiroj të them se ajo që ka të bëjë melëvizjen e lirë të shqiptarëve padyshim që është një ngjarje madhore


333

e vitit 2010. Pra, duket sikur gjërat thjeshtohen shumë kur tikomenton një dalje pa probleme jashtë kufijve të Shqipërisë. Por, pot’u kthehesh gjërave, të gjitha vështirësive në vite, po t’u ktheheshatyre torturave që kanë hequr shqiptarët, duke e çuar bisedën gati dydekada më parë, kur njerëzit janë vrarë nëpër telat me gjemba tëkufijve, pastaj atyre episodeve të pakëndshme që lidhen me trafikunklandestin të njerëzve në ngushticën e Otrantos, atyre tragjedive, kunjëra prej të cilave është përkujtuar pardje dhe ka të bëjë me 9Janarin, mund t’ju them që gjërat duhen parë me shumë gëzim përsa i përket lëvizjes së lirë. Për të mos u futur pastaj në episode qëkanë të bëjnë me jetën e çdo njeriu. Çdo njeri në jetën e tij familjareka probleme të ndryshme që lidhen qoftë me një problemshëndetësor, qoftë me nevojën për të parë dikë jashtë, qoftë menevojën e anasjelltë, dikush që është jashtë emigrant të kthehet përtë parë njerëzit e vet. Jeta është e mbushur me gëzime, është embushur me hidhërime. Pra, të ndihesh i lirë për të lëvizur besoj qëështë momenti më esencial i jetës. Të ndihesh i lirë qoftë fizikisht,qoftë psikologjikisht, i krijon mundësi njeriut të mendojë më pasedhe për gjëra të tjera. Kështu që padyshim, e ripërsëris, momenti qëka të bëjë me lëvizjen e lirë të shqiptarëve, është momenti mëmadhor i vitit 2010.

Gazetarja: Megjithatë, 2010 ka trashëguar një problem jo pak tëvogël, sidomos në kontekstin politik, zoti President, në 2011, siçështë ajo e ngërçit politik që ekziston ende në vend. Kalvari i gjatë“i djegim, apo jo” fletëvotimet ka marrë më në fund një përgjigje,cilado qoftë ajo, pra, fletëvotimet kanë filluar të digjen. Është njëproces, i cili në një farë mënyre do të marrë një rrjedhë tjetër. Ciliështë mendimi juaj për këtë kontekst politik?

Presidenti Topi: Presidenti vërtet ka një “background” politik. Vjennga politika. Jeni mësuar ta shikoni duke mbajtur pozicione të qartapolitike, në një diskurs politik. Sot jam President dhe Presidenti fletgjithmonë me gjuhën e ligjit. Kështu që edhe këtë proces, unë jamshumë i motivuar që ta trajtoj në aspektin ligjor. Mjafton t’ikthehemi ligjit për ta parë, për ta interpretuar dhe ky është pozicionii Presidentit.


334

Gazetarja: A keni ju një koment që ende palët politike në Shqipërinuk kanë një kompromis mes tyre dhe cili është impakti që do të ketëkjo në jetën në vend?

Presidenti Topi: Sigurisht që opozita dhe pozita janë të ndërtuaranë mënyrë të tillë për të pasur një debat politik. Sigurisht, nuk kaopozitë në botë që të mendojë se po lufton politikisht për tëqëndruar në opozitë. Nuk mund të ketë mazhorancë në botë që mevullnet të dorëzojë pushtetin. Pra, këto janë ligje dhe ligjësi të jetësdemokratike politike, kudo, sidomos në ato organizma, ku neaspirojmë të futemi. Kështu që, e thënë ndryshe, jodomosdoshmërisht ju do të shikoni kompromise pa fund midismazhorancës dhe opozitës. Por, këtu bëhet fjalë për mirëkuptime tënjë natyre të veçantë, që nuk bëhet në interes të thjeshtë për sa upërket interesave të mazhorancës dhe të opozitës, por në interes tëinstitucioneve, në interes të shoqërisë, në interes të ekonomisë, nëinteres të mirëqenies së çdo njeriu. Pra, i referohem dhe një herëfamiljes. Në një familje ku ka kontradikta, sigurisht që fëmijët nukrriten të shëndetshëm, qoftë fizikisht, qoftë moralisht, qoftëpsikologjikisht. Duke iu referuar zhvillimeve politike, e njëjta gjëndodh për shoqërinë. Pra, një politikë konfliktuale, një politikë, ecila në mjaft raste ka mungesë të argumentit, një politikë që nëshumë raste thjeshtëzohet në terma, të cilat unë nuk dëshiroj t’ipërsëris, sepse i marrim nga jeta e përditshme e politikës, besoj që evarfëron shumë atë për të cilën njerëzit sot vërtet edhe kanë nevojëedhe s’kanë nevojë. Kanë nevojë, sepse vendimmarrja politike ështëshumë e rëndësishme për njerëzit, por në disa raste nuk kanë nevojë,sepse jeta e tyre helmohet, intoksikohet vetëm nga debatet politike,ndërkohë që dimensioni i jetës nuk është thjesht politik. Kjo ështëarsyeja që edhe ju, në strukturën programore të televizioneve, qëtentoni të jeni në konkurencë dhe të jeni bashkëkohorë, ndërtoniedhe programe politike, por ndërtoni edhe programe argëtueseinformative. Por, dimensioni i njeriut, sidomos në kohët moderneështë i tillë që duhet ta mbushë jetën me të gjitha gjërat: ta mbushëme politikë, ta mbushë me emisione edukative, ta mbushë me sport,me argëtim, me informacion, pra, ky është dimensioni i jetës. Mjerëai njeri, ai individ, që e ka bërë veten të varur vetëm prejzhvillimeve politike! Por, kur gjërat marrin një rëndësi të veçantë


335

për perspektivën e shoqërisë, atëherë me të drejtë njerëzitshqetësohen, sidomos ata që merren me jetën institucionale,shqetësohen që të kenë mirëkuptime për gjëra që kalojnë edhe përtejinteresit të partive politike. Për ta ilustruar, që të mos jem shumëakademik në këtë lloj interpretimi të gjatë, mjafton të shikoshshqetësimin që ka biznesi dhe të tjerë për sa i përket çështjeve qëkanë të bëjnë me Gjykatën Administrative, mjafton t’ju themshqetësimet që ka pasur KLD-ja për të pasur plotësimin e vendevevakante, e cila vinte si pasojë e një detyrimi ligjor, një ligj, i cili nukerdhi dhe nuk është miratuar akoma dhe sot e kësaj dite nëParlament, apo për ligje të tjera të cilat kërkojnë domosdoshmërisht,sipas Kushtetutës, një votim të cilësuar. Pra, e ndërtuar në këtëmënyrë, Kushtetuta, jo vetëm në Shqipëri, por edhe sipas modelevetë vendeve të përparuara, ka ligje që janë thjesht politike, ku mjaftonqë të kesh një numër mazhoritar të thjeshtë, atëherë ti ke mundësi tëvotosh këto ligje dhe me të drejtë kthehen ligje politike, që janë nëprogramin e një qeverie të dalë nga zgjedhjet e përgjithshmepolitike, por askush nuk i komenton si ligje që kanë të bëjnë meefekte të dukshme kushtetuese. Ndërsa, Kushtetuta ka parashikuarqë disa ligje të kërkojnë votim të cilësuar, pikërisht sepse kërkondomosdoshmërisht një marrëdhënie pune, një marrëdhëniekompromisi midis mazhorancës dhe opozitës dhe këto janë pikërishtligjet me votim të cilësuar. Fakti që këto ligje nuk kanë ardhur,tregon se politika këtu ka qenë shumë deficitare. Nuk futem nëpërgjegjësitë se ku është faji, sepse politika duhet të dijë që taidentifikojë vetë se ku është. Vetë analistët, vetë media duhet taidentifikojnë. Por, si President i Republikës, padyshim, kur nuk vjennjë produkt, atëherë unë patjetër që e hedh fajin tek të gjitha palët.

Gazetarja: Por, si President ama mendoni se palët kanë pasurangazhimin e duhur secila për të gjetur një zgjidhje, pra angazhiminqë duhet të kishte secila palë me përgjegjësitë përkatëse?

Presidenti Topi: Vërtetë që unë jam President i Republikës, pornuk jam supervizori i profilit dhe i dinamikës politike të ngjarjeve.Përderisa nuk vjen një produkt, patjetër që gjërat kanë qenëdifektoze në një linjë komunikimi. Dikush mban një qëndrimpolitik, dikush nuk futet në një proces për shkak të defekteve


336

procedurale, pra, është një proces, i cili realisht nuk ka ardhur.Përderisa bëjmë bilancin e vitit 2010, atëherë gjërat i kemi të qarta.Pra, nuk shkojmë, nuk e shtrijmë diskutimin tonë në vitin 2009,2008. Pra, gjërat i kemi fare të qarta. Ligje, të cilat vazhdojnë tëtrashëgohen nëpër procedurat parlamentare dhe ende s’kanë akomanjë kompromis për t’u realizuar.

Gazetarja: Megjithatë, fryma e Presidencës, fryma edhe e juaja dhevullneti për të zgjidhur problemet politike është transmetuar edhepublikisht, edhe në tentativat që ju bëtë për të ulur palët në njëtryezë dialogu, apo jo zoti President? Çfarë duhet të bëjnë partitëkryesore në vështrimin gjithmonë të Presidentit të Republikës për tëgjetur një zgjidhje, kur kjo, sipas jush, pasi edhe ju e përmendët,afekton në një farë mënyre edhe jetën e qytetarëve shqiptarë, sepsenjë jetë e paqetë politike transmetohet në qeverisje, transmetohet nëmënyrën se si bëhet opozitë dhe në përditshmërinë e gjithkujt?

Presidenti Topi: Unë do e perifrazoj ndryshe këtë situatë.Presidenti ka detyrimin që të jetë transparent, sikurse çdo instituciontjetër, të jetë komunikues me mediat, por në rast se unë nuk do tëkisha vullnetin për të qenë në një emision televiziv këtu me ju,natyrisht që nuk do të ishim së bashku sot. Pra, partitë politike kanëdetyrimin të ndërtojnë shtetin, të miratojnë ligje, sepse është detyrimqë vjen pikërisht nga vokacioni i popullit që ka marrë pjesë nëzgjedhje dhe e ka përcaktuar se kush do të jetë profili politik ipartive politike. Por, nëse nuk ekziston vullneti për gjëra të caktuara,atëherë nuk ka shanse që këto gjëra të realizohen. Kjo është arsyejaqë herë pas here ne i jemi drejtuar nxitjes së vullneteve politike, pra,të kemi gadishmërinë për t’u ulur. Gjërat nuk bëhen në distancë. Kjondodh kudo. Në distancë ka vetëm deklarata, të cilat kanë tendencënqë edhe të deformohen rrugës, të marrin një nuancë tjetër, ndërsatavolina të jep shansin edhe të japësh opsionet e tua, edhe të gjeshpikat e takimit dhe të demonstrosh që në këto pika nuk bie dakord,por, tek e fundit ka një vullnet që i ul palët në tavolinë. Fakti qëgjërat nuk vijnë, kuptohet që mungon ai vullnet politik. Pra, unë,edhe një herë, në këtë bisedë me ju, bëj thirrje që t’i shkojnë me njëpredispozicion qytetar, politik, vullnetit të tyre, me njëpredispozicion për t’u afruar dhe për të biseduar. Pastaj, çështja se si


337

zgjidhen gjërat janë çështje që i takojnë në mënyrë ekskluzivepartive politike.

Gazetarja: A do të jetë Presidenca zoti President dhe jupersonalisht një shtysë për dialog, a do të ndërmerrni ndoshta ju njëhap tjetër konkret për t’i ulur palët në tryezën e bisedimeve, sidomospara zgjedhjeve lokale, të cilat po konturohen si problematike,ndoshta dhe të rrezikuara?

Presidenti Topi: Unë nuk kam munguar të jap në mënyrë frekuenteapele. Nuk kam gjetur një moment, ku sigurisht, atëherë kur ka qenëe arsyeshme për ta bërë, që të mos jap apel për klasën politikeshqiptare, sepse tek e fundit vullneti dhe predispozicioni i partivepolitike përkthehet nesër në mbështetjen qytetare. Pra, sa më shumëgadishmëri, sa më shumë vullnet të kesh, vërtetë rezultati momentalmund të jetë i padukshëm, por nesër njerëzit e shikojnë që në këtësjellje politike, njëra palë ka pasur vullnet, pala tjetër s’ka pasurvullnet. I flas gjërat në parim. Nuk kam parasysh asnjë gjë konkrete.Pra në politikë nuk duhet parë cdo gjë si një konsumim i politikësdhe i rezultatit të ditës. Politika është afatgjatë. Edhe në mos qofshinaktorët afatgjatë, politika është afatgjatë. Kështu që, nëse ne bëjmëdiçka të mirë duke projektuar një të ardhme më të mirë, atëherë dherezultati do të vijë. Kjo është arsyeja që nuk duhet të ketë ngërçe tëkësaj natyre. Çfarë nënkupton një komunikim qytetar? Nënkuptonqë takohesh, përshëndetesh, nuk është e thënë që ti të keshmendimet e mia dhe unë të tuat, por tek e fundit, aty ku na takon tëbashkëpunojmë dhe bashkëpunimi nuk është thjesht në Parlament,bashkëpunimi është edhe në Këshillin Bashkiak, bashkëpunimiështë dhe në struktura të tjera, ku marrin pjesë më shumë se sa dyinstitucione, sepse vetë shteti është ndërtuar në mënyrë të tillë, sipasmodeleve të shtetit të së drejtës, që organizmat nuk janëmonokratike, por organizmat janë kolegjiale dhe në fund fareshkohet tek një vendimmarrje.

Gazetarja: Pra, ju mund të themi se ju jeni i gatshëm për t’i ftuarpalët në një tryezë politike, nëse ato do e shprehin këtë vullnet për tëcilin folët?


338

Presidenti Topi: Nuk është e nevojshme që ta ripërsëris, sepse vetësjellja politike ka qenë e tillë. Unë nuk bëj apele që “ejani këtu”!Unë bëj apele që “gjeni kompromis”! Nëse palët dëshirojnë që tëprezantojnë diçka tek Presidenti, unë këtu jam, jam gjithmonë ipranishëm.

Gazetarja: Zoti President, a mund të mbahen zgjedhje pa opozitën?Është një togfjalësh që aktualisht në diskursin politik të ditës poshprehet rëndom edhe nga analistët e politikës. Pra, zgjedhjet lokalekanë mundësinë që të bojkotohen nga opozita për shkak të njëkonteksti politik që të gjithë e njohim mirë tashmë. Ju jeni garant iKushtetutës. A mund të thuhet se respektohet Kushtetuta nëse bëhenzgjedhje pa opozitën?

Presidenti Topi: Unë kam një respekt të plotë për analistët, sepse injoh jo thjesht nga ky pozicion si President, por i njoh nga afër gjatëgjithë jetës sime politike. Por, unë nuk mund t’i referohem asaj qëthonë analistët. Me gjithë dëshirën që mund të kem në jetën timeprivate për t’iu referuar këndvështrimeve të ndryshme, si Presidentunë nuk dëshiroj të vë në dyshim zhvillimin e zgjedhjeve. Zgjedhjetjanë dekretuar nga Presidenti për në datën 8 maj dhe këto zgjedhjedo të zhvillohen. Halucinacione nëse mund të ketë ndryshim date,nuk duhet të ketë askush, sepse ...

Gazetarja: Kemi precedentë të tillë, apo jo?Presidenti Topi: Unë flas për mënyrën e sjelljes sime institucionaledhe partitë politike, cilido analist ... Për të bërë një parantezë këtu.Unë nuk e kam luksin të ngrihem nga krevati kur të dua. Analistimund të ngrihet edhe në 12 oo, në mesditë, me pretendimin që kabërë jetë nate nëpër zyra. Unë jam i detyruar që të vij në zyrëatëherë kur e kërkon rregulli zyrtar. Në këtë kuptim, formati i zyrësështë i tillë që nuk më lejon të bëj interpretime të interpretuesve. Jo!Këtu janë çështje të një karakteri shumë zyrtar, shumë institucional.Kushtetuta të detyron që të respektosh disa afate dhe përderisa ireferohem Kushtetutës dhe është diçka shumë e formatuar, atëherëunë nuk kam shansin që si President të dal dhe të interpretoj jashtëKushtetutës. Kjo është arsyeja kur ju thatë pak më parë lidhur mefletët e votimit, Presidenti nuk bën komente jashtë ligjit. Pra,


339

referojuni ligjit për gjithçka! Unë nuk shkoj me hamendje nësedikush merr pjesë, apo jo. Është çështje e vullnetit të partivepolitike. Zgjedhjet administrative, apo zgjedhjet e pushtetit vendor,para se të jenë zgjedhje të partive politike, janë zgjedhje në funksiontë qytetarit, sepse qytetari kërkon të jetë i administruar në jetën e tij,kërkon të jetë i administruar në nevojën për dokumentacion, të jetë iadministruar në jetën e tij publike në qytet. Kjo është arsyeja që kakëshilla bashkiakë dhe komunalë. Qytetari nuk do të dijë nëse kapafundësisht prej vitesh “e ke ti, e kam unë” lidhur me Unazën eMadhe të qytetit. Nuk i intereson më askujt, se çfarë oreksi ka njëriapo ka tjetri. Kjo është një çështje që u takon qytetarëve, të cilëtmbeten të bllokuar në trafik, konsumojnë bashkë me fëmijët e tyregazra pa fund. Nuk është një çështje thjesht e oreksit individual.Çështjet që kanë të bëjnë me administrimin e jetës së qytetarit janëçështje të një përgjegjësie politike publike. Askush nuk mund tëverë në dyshim atë që është projektuar të ndodhë. Pra, në rast seështë projektuar me ligj, me dekret që data 8 maj e vitit 2011parashikon zgjedhje të pushtetit vendor, askush nuk mund të luajërolin e Kasandrës. Interpretime nëpër tavolina, nëpër kafene, nëpërstudio janë çështje që nuk më takojnë mua. Është e drejta absolute egjithsekujt në këtë vend të lirë, të diskutojë i lirë. Uroj që të jenë tëlirë edhe analistët, që të mos bëjnë interpretime as të kamufluara, astë shtyra nga “background”-et politike, por të jenë absolutisht njerëztë lirë për të diskutuar një gjë që duhet të ndodhë. Jo se është nëinteres të një personi. Zgjedhjet, qofshin këto të përgjithshmepolitike, qofshin këto administrative, që barazohen me zgjedhjet epushtetit vendor, ne duhet t’i kemi si një vend i lirë, demokratik, përtë rritur nivelin e shërbimit të qytetarit dhe për të mos pasuar pastajme ngërçe, të cilat nga ngërçe politike na kthehen pastaj në ngërçeindividësh nëpër pushtete, që janë shumë të rëndësishme përqytetarin. Bllokohet Këshilli Komunal, bllokohet Këshilli Bashkiak,diku shkojnë fondet ashtu siç e do një shumicë e caktuar, diku nukmund të lidhet dhe nuk mund të realizohet një projekt i caktuar. Pra,gjërat duhet t’i bëjmë të menduara mirë, sepse është viti 2011. Nësejanë bërë gabime në të kaluarën, nuk duhet t’i përsërisim. Ky ështëapeli që vjen jo thjesht si President i Republikës, vjen si qytetar,vjen si politikan, vjen si një njeri që konsumon shërbimin, të cilin epaguan. Unë edhe sot e kësaj dite që jam President i Republikës, i


340

paguaj të gjitha taksat. Banoj në shtëpinë time, jo në rezidencëqeveritare. Kam librezë uji, librezën e energjisë elektrike, pra, jamnjësoj si gjithë tjetër. Kjo është arsyeja që unë flas sot jo thjesht nganjë rezidencë. Jo! Unë sot flas si President dhe si interpret i interesitqytetar, flas si qytetar.

Gazetarja: E kuptoj. Ju keni të drejtë e megjithatë presidentëtshqiptarë janë ata që janë. Ju, ju kujtohet shumë mirë në 2007, kurkeni qenë nënkryetar i Partisë Demokratike, në orët e vona të natës,duke dalë nga zyrat e kësaj Presidence, keni komentuar zhvillimet easaj kohe.

Presidenti Topi: Pikërisht në këtë sallë kemi qenë. E kujtoj shumëmirë.

Gazetarja: Po, në këtë sallë keni qenë e keni bërë negociata, apojo, me opozitën, si nënkryetari i Partisë Demokratike? Një Presidenttjetër u detyrua t’i shtyjë zgjedhjet në atë kohë, pra, e kemi njëprecedent, pra, nga fundi i 2006 u shtynë për në fillim të 2007?

Presidenti Topi: Kam rastin të kujtoj pjesëmarrjen dhe involvimine jashtëzakonshëm të Presidentit Moisiu, që vërtet e kam parë në njësituatë shumë impenjative, sepse duhej të merrte mbi supepadrejtësisht mënyrën e sjelljes së individëve politikë. Por, sot jemikatër vjet nga ai moment dhe gjithmonë duhet të jemi të gatshëm qëtë mos kthehemi tek ato momente, të cilat na kanë mbushur mekujtime të hidhura.

Gazetarja: Jam dakord, por simptomat politike janë aty-aty. A kenifrikë se mund të kondicionoheni?

Presidenti Topi: Unë nuk mund të bëj parashikuesin e gjërave,edhe një herë dal në atë që thashë pak më parë se asnjë llojjustifikimi nuk do të kishte për askënd që do të paralajmërojë qoftëdhe indirekt që nuk do të marrë pjesë. Unë nuk e kam dëgjuar derimë sot. Ju e keni dëgjuar. Në këtë moment që jemi dukebashkëbiseduar, mund t’i referohemi zyrave konkrete. Unë nga kypozicion nuk e kam dëgjuar nga askush që nuk do të merret pjesë.


341

Të gjithë kanë thënë se do të marrin pjesë dhe unë jam i detyruar tëthem që pres datën 8 maj, ku partitë politike duhet patjetër që t’ikrijojnë kushte jo vetëm vetes, por qytetarëve për të ndërtuar jovetëm klimën parazgjedhore, por duhet të ndërtojnë edhe klimën përtë administruar edhe ditën e zgjedhjeve dhe rezultatin e tyre.

Gazetarja: Pra, ju si President do të refuzoni çdo mundësi për tëprekur datën 8 maj? Kjo është e rëndësishme.

Presidenti Topi: Mua më duket se jam shumë i qartë, shumëeksplicit në atë që po them.

Gazetarja: Zoti President, siç thashë ju vini nga një karrierëpolitike brenda Partisë Demokratike si nënkryetar i saj në këtë post.Zgjedhjet lokale po afrojnë dhe duket se zoti Basha do të jetë dhe aikandidati përfundimtar ndoshta i kësaj partie. Ju njiheni si një ndërpersonazhet më me influencë në Partinë Demokratike në fakt, nëTiranë. Nuk di nëse do t’ju gjente një mbështetës të tillë edhenëpërmjet mbështetësve tuaj zotit Basha në Tiranë?

Presidenti Topi: Unë e mendoj të tepërt këtë koment që po bëni,sidomos nga ana e Presidentit. Për ta ilustruar dua t’ju them që kamqenë President i Sportklub “Tiranës”. Jeta sportive nuk ka lidhje fareme atë politike por, për të hequr çdo lloj dyshimi që Presidenti iRepublikës mbështet këtë skuadër, duke krijuar ndoshta një hijedyshimi që mund ta mbështes edhe në mënyrë të pamerituar, unëkam dhënë menjëherë dorëheqjen si Presidenti i këtij klubi futbolli,Tiranës. Përfytyroni, kur e kam bërë me sportin, kur e kam bërë meekipin tim të zemrës, kur jam rritur me pasionin për atë ekip,përfytyroni se sa mund të ndërhyj në politikë. Pra, gjërat janë shumëtë qarta. Unë kam një pozicion shumë të përcaktuar kushtetues. Ebëj me dije edhe një herë që nuk ka asnjë lloj motivimi tek unë përtë qenë i kujdesshëm, për të mbështetur dikë, apo për tëkundërshtuar dikë. Jo! Absolutisht! Ky është pozicioni i Presidentittë Republikës deri në momentin që do të jem në karrigen ePresidentit të Republikës.

Gazetarja: Kur jeni zgjedhur si President i Republikës në fakt ju


342

jeni cilësuar si një individ që do e bëni Presidencën shumë blu, osetë paktën më tepër blu sesa rozë e bëri zoti Meidani si një Presidenti ardhur nga Partia Socialiste. Në fakt, le të themi të vërtetën, PartiaDemokratike nuk e sheh me dashamirësi mënyrën se si ju e drejtoniPresidencën, ose nuk mendon se e keni bërë blu, ndërkohë po kështudhe opozita nuk mendon se ju e keni pikturuar me atë ngjyrë aq saata e prisnin. Ndjeheni keq zoti President që shumë njerëz nëmazhorancë, shtëpia juaj politike, le ta quajmë kështu, e djathta,apo jo, kanë pritur diçka tjetër nga ju?

Presidenti Topi: Jo! Unë mendoj që pjesa më racionale dhe besojqë kjo është shumicë, kanë pritur që individi politik që shkon nëPresidencë të jetë ai që do garantojë ligj dhe barazi. Kjo ështëarsyeja që edhe në statutin e Partisë Demokratike nuk parashikohetqë një njeri të mbajë dy funksione, të jetë edhe President, të jetëedhe në strukturat e Partisë Demokratike. Fakti është që ne kemiqenë shumë të kujdesshëm, pasi menjëherë pas marrjes së votavepër të qenë President i Republikës, është bërë një mbledhje urgjentee Kryesisë së Partisë Demokratike për të hequr dorë nga funksionet,ose për të ngrirë anëtarësinë, sepse është kusht i domosdoshëm qëduke qenë President nuk je pjesëmarrës në jetën politike. Dhe unëbesoj që pjesa e shëndoshë, racionale nuk besoj që të mendojë nëkëtë mënyrë. Tani, njerëzit nuk janë të gjithë në një etalon. Dikushmendon ndryshe, dikush mendon në mënyrë racionale, dikush nëmënyrë iracionale. Unë jam gjithnjë i prirur që të mbart gjithmonëpjesën racionale të kontingjenteve racionale.

Gazetarja: A keni gjetur ju në Presidencë habitatin e duhur politikpër të shprehur mendimet tuaja, vokacionin tuaj si President zotiTopi, apo keni qenë herë pas here i detyruar të merrni vendime, tëmiratoni akte vetëm se një President duhet ta bëjë këtë?

Presidenti Topi: Absolutisht! Jo! E kam thënë dhe herë tjetër qëaskush nuk e detyron Presidentin që të veprojë sipas vullneteve të tëtjerëve. Jo! Kam respektuar vullnetin institucional. Kjo është tjetërgjë. Dhe sigurisht që kam qenë i lirë që të veproj në të gjithaopsionet e mia kushtetuese lidhur me dekrete, lidhur me sjelljentime institucionale. Asnjëherë nuk e kam quajtur sjellje politike,


343

kam thënë sjellje institucionale, ç’ka do të thotë që i kam dhënëshumë rëndësi kontureve të Presidencës. Ju e shikoni edhe nëprofilin e trupës politike, që është pjesë e këshilltarëve tëPresidentit. Është e ndërtuar në mënyrë të tillë, qoftë nga“background”-et e këtyre njerëzve, qoftë dhe nga shpërndarjagjeografike. Nuk kam qenë në një drejtim. Kam qenë gjithmonëshumë harmonik, sepse, kush më shumë se sa Institucioni iPresidentit është përfaqësues i të gjithë interesave, pa marrëparasysh asnjë lloj tifozllëku, në asnjë lloj sensi. Kështu që unëmendoj se kam qenë absolutisht i lirë në këtë drejtim, për të ushtruartë gjitha kompetencat e mia kushtetuese.

Gazetarja: Zoti President, vini siç thashë nga karriera juaj politikesi nënkryetar i Partisë Demokratike, i njohur për pikëpamje shumëtë forta antikomuniste. Sa i keni trupëzuar, sendërtuar këtopikëpamje në Presidencë?

Presidenti Topi: Unë i kam dhënë hapësirën e duhur edhe këtijmomenti për të rikujtuar, për të vlerësuar pikërisht ato ngjarje dheato figura, të cilat realisht kanë qenë pjesa më e persekutuar esistemit komunist. Kështu që, të gjitha gjërat janë bërë në masën eduhur dhe besoj që janë bërë me një vullnet të plotë. Kam parasyshkëtu një rast konkret. Unë kam dekoruar me titullin e lartë “Nderi iKombit” Komunën e Postribës. E kam bërë duke u nisur nga njëhistori shumë tragjike e asaj zone. Pra, nuk është dekoruar njëindivid. Është dekoruar një Lëvizje, ku natyrisht, sipas të gjithadetyrimeve ligjore, i ka takuar asaj Komune. Por, janë dekoruaredhe individë. Pra, është bërë një politikë shumë e kujdesshme përtë mos pasur edhe abuzivizëm në këtë linjë me individë të veçantë,por përkundrazi, është shkuar në ato drejtime ku qoftë lëvizjet, qoftëindividët kanë qenë ato që faktikisht janë në memorien e të gjithëve.

Gazetarja: Rikthehemi në këtë bisedë me Presidentin e Republikës,Bamir Topi. Zoti President, nuk ju pyeta më kot për vokacionin tuajnë fakt antikomunist, pasi do të doja të kaloja në një pjesë tjetër tëbisedës. Do të flisnim tani për emërimet në Gjykatat Supreme tëvendit, disa emërime tuajat të rrëzuara në Parlament, pa filluar tëflasim se ku shkon e drejta ligjore, ku fillon e juaja, ku mbaron e


344

Parlamentit etj, etj. Pyetja është kjo: a ka bërë Presidenti emërimeqë shkojnë përkundër vokacionit të tij si një antikomunist i betuar,duke emëruar në këto poste njerëz që kanë shërbyer në regjim?

Presidenti Topi: Unë mendoj që kjo temë është shumë ekonsumuar. Pra, në gjithë këto muaj që kanë shoqëruar këtë proces,patjetër që jam pyetur në të gjitha variantet e mundshme. Jampërgjigjur për këtë çështje, por po e bëj sërish gjithmonë duke jurespektuar, sepse çdo emision ka formatin e tij, ka këndvështrimin etij. Gjithmonë, në çështje që kanë të bëjnë me gjykatat, që i takojnëtë gjithëve, pra dalim dhe njëherë të flasim për sistemin e gjykatavenë Shqipëri, gjithmonë është artikuluar një binom shumë irëndësishëm, që nuk e artikuloj vetëm unë, por e artikulojnë edheprofesionistë, edhe politikanë ndërkombëtarë. Në gjykata kërkohetnjë binom kompatibël, ku duhet të ketë profesionalizëm dhendershmëri. Brenda kontigjentit të atyre njerëzve që plotësojnëparametrat ligjorë të atyre që bëjnë kërkesën, të atyre që futen në njëfiltër institucional, padyshim që, në të drejtën time kushtetuese, janëzgjedhur ata njerëz që kanë plotësuar pikërisht kushtet ligjore. Afolëm deri tani që Presidenti shikon vetëm ligjin? Unë nuk mund tëshkoj me opsionet e subjekteve politike, është çështje e tyre. Kjoështë arsyeja që s’kam bërë asnjëherë komente për mënyrën se sijanë zgjedhur apo mënyrën se si janë rrëzuar. Por, ju më pyetët se sie ka zhvilluar Presidenti kompetencën e tij dhe kompetenca ePresidentit është në linjën kushtetuese, në linjën e ligjit dhe në linjëne atij kontigjenti që ekziston në Shqipëri, duke marrë relativisht mëtë mirët e këtyre dy linjave që thamë, profesionistë dhe meintegritet. Kjo është arsyeja që dekretet e Presidentit shkojnë nëParlament për të marrë verdiktin final. Është një çështje emarrëdhënieve midis institucioneve që i ka zgjidhur në mënyrë tëqartë Kushtetuta. Por, asnjëherë nuk mund të dyshohet se si ka qenëPresidenti. Ka qenë i motivuar të dalë jashtë kornizave ligjore? Jo,absolutisht. Në asnjë moment!

Gazetarja: Ju flisni për ligjin, por folëm edhe për vokacione,ndërkohë që në Shqipëri ende nuk ka një ligj dosjesh, nuk është bërëende një pastrim i themeltë nga pikëpamja ligjore e kësaj çështjeje,apo jo? Le ta quajmë çështje e papërfunduar. Nëse nuk është kështu


345

si thoni ju, pra, pretendimet e mazhorancës nuk janë të drejta sa utakon njerëzve që i kanë shërbyer në regjimit, të cilët sipasmazhorancës nuk duhet të drejtojnë gjykatat supreme. Do të thotë qëju, si President keni një problem me mazhorancën, përsa kohëshumë prej emërimeve tuaja rrëzohen në Parlament?

Presidenti Topi: Unë nuk e vazhdoj linjën e këtij debati që, mëshumë se sa nga politika, mbahet gjallë nga media. Pra, erëndësishme është që Presidenti ka zbatuar në mënyrë shumërigoroze të gjithë të drejtën e vet kushtetuese mbi bazën e një kuadriligjor. Pse mendoni ju që nuk do të flitej, së pari nga juve të medias,që Presidenti ka thyer këtë pjesë të ligjit? Në rast se unë do të kishadalë jashtë kuadrit ligjor? Sigurisht që ashtu do të ishte. Por fakti qëPresidenti ka zbatuar Kushtetutën dhe ligjin për këtë punë, unë ishmangem çdo lloj komenti tjetër se cili është intensioni, se ciliështë komenti. Ato natyrisht që janë jashtë, janë jashtë institucionittë Presidentit.

Gazetarja: Po keq ju ka ardhur për këto rrëzime të emërimevetuaja?

Presidenti Topi: Pse, ju mendoni që do të them të kundërtën? Mëka ardhur mirë. Mendoni të më keni parë ndonjëherë në një pozicionhipokrit? Jo! I kam thënë gjërat ashtu siç kanë qenë.

Gazetarja: A ka një tendencë që këto emërime apo rrëzime të bëhenpër të mbajtur nën kontroll sistemin? Sa e rrezikshme është kjo, zotiPresident?

Presidenti Topi: Sigurisht, kur të keni të tjerët në studio, mund t’ipyesni për këtë punë. Unë nuk jam njeri i paragjykimeve. Aq mëshumë, nuk futem në subkoshiencën e të tjerëve, për të parë se ciliështë mendimi apo qëllimi. Unë bëj komente për ushtrimin ekompetencave të mia institucionale.

Gazetari: A ka tensione sot mes institucioneve shqiptare, zotiPresident? Ju pyes sigurisht në kontekstin e figurës suaj si Presidenti Republikës, i unitetit kombëtar, edhe i një vullneti gjithëpërfshirës.


346

A ka tensione mes institucioneve shqiptare sot, sidomos, a janëproblematike institucionet e pavarura?

Presidenti Topi: Ju vazhdimisht keni parë që ka pasur komente. Kapasur komente se cila është shkalla e pavarësisë së institucioneve tëpavarura. Unë mendoj që përgjithësisht institucionet e pavarura ekanë të drejtën e plotë, ku individët që janë në krye tëinstitucioneve, të shprehin në liri të plotë performancën e tyre. Unënuk mendoj që ka ndonjë presion që t’i detyrojë ata në atë cilësi qëkanë, që të jenë të nënshtruar. Këtë koment e kam bërë edhe përinstitucionet e drejtësisë. Sot ekziston e tërë klima që, nëse njëindivid në drejtësi apo në një institucion tjetër të jetë i ndershëm dheprofesionist, mund ta zhvillojë në mënyrë të plotë detyrën e tij. Nërast se kërkon të jetë i varur, ndonjëherë varësia është dhe medëshirë, askush nuk kërkon që ti të jesh i varur, ti shkon me dëshirë.Ti ke analistë “të pavarur” që s’i detyron askush të jenë të varur ngadikush, edhe shkojnë me dëshirë.

Gazetarja: Dakord. Analistë të pozicionuar ka kudo në botë, pornuk ka prokurori të varur, por ndoshta nuk ka ..., nëse kjo nuk ështëe ligjshme.

Presidenti Topi: Mora një paralelizëm. Aq më shumë ku njëinstitucion sot e ka plotësisht të mundur që, nëse ai vërtet dëshirontë shfrytëzojë të gjitha atributet që i ka dhënë Kushtetuta dhe ligjipër të qenë i pavarur, natyrisht relativisht i pavarur, sepse pushtetetsot vërtetë kanë statusin e pavarësisë, por edhe kontrollohen, sepseprodhohen, dalin nga Parlamenti, por herë pas here sipas detyrimitkushtetues dhe ligjor, shkojnë dhe japin llogari në Parlament, nëpërkomisione. Kjo është çështja e monitorimit, e ekuilibrit tëinstitucioneve që unë mendoj që është plotësisht e mundshme dheështë në dorë të individëve për t’i çuar këto institucione vërtetë nëparametrat e pavarësisë institucionale.

Gazetarja: Në dorën e individëve që i drejtojnë, pra tëKryeprokurores, të Kryetarëve të Gjykatave?

Presidenti Topi: Të të gjithëve pa përjashtim.


347

Gazetarja: Cili është vlerësimi juaj për këto institucione dhe siKryetar i KLD-së, zoti President?Presidenti Topi: Unë vlerësimet e mia i bëj mbi bazën ekonteksteve të caktuara. Dhe sot nuk jam këtu për të bërë njëkoment të përgjithshëm, duke futur të gjitha profilet, por ju e keniparë. Sipas temave që trajtohen, sipas çështjeve që caktohen, ka dheartikulime për performancën e institucioneve. Në rast se ne jemi nëKëshillin e Lartë të Drejtësisë, trajtohen gjëra që kanë të bëjnë meproblematikën që trajton Këshilli i Lartë i Drejtësisë. Në rast se jemidiku tjetër, flasim për ato probleme.

Gazetarja: Në një vështrim të përgjithshëm, do të doja të dija: ajeni ju, si President dhe si Kryetar i KLD-së, i kënaqur sot meperformancën e drejtësisë, gjithë sistemi i drejtësisë që ka sotShqipëria, ku futen prokuroritë, gjykatat ...?

Presidenti Topi: Kush është i kënaqur në Shqipëri, që të jetë sotPresidenti? Po juve, e keni parë që herë pas here unë kam folur përproblemet e drejtësisë. Bile, kam folur në mënyrë frekuente për këtëpunë. Kam shfrytëzuar takimet e KLD-së, tryeza publike. Nuk kaçështje që të mos lidhet sot me problemet që ka drejtësia, sepse çdonjeri është produkt i një shoqërie, i një shteti të së drejtës, dhe tëgjitha interesat e veta publike e kam fjalën. Kështu që patjetër që kaprogres, por ka dhe probleme. Dhe kur diskutohet për drejtësinë,natyrisht janë shumë aktorë që duhet të flasin për drejtësinë.

Gazetarja: Cili është problemi më i madh që ka drejtësia shqiptare,nëse ka një të parë, për Presidentin e Republikës, sigurisht?

Presidenti Topi: Problemet janë komplekse dhe nuk dëshiroj që tëvë në piedestal një problem dhe të lë një problem tjetër në fund. Jo.Problemet janë komplekse, janë duke filluar nga vullneti për tëmiratuar ligje, gjithmonë për të reformuar ligjet në sistemin edrejtësisë, por dhe të performancës individuale të gjyqtarëve, tëprokurorëve. Dhe duhet të kuptojmë që është një detyrë, e cila ështëe një rëndësie shumë të veçantë për një shtet të së drejtës, sidomospër një shtet, i cili është në përfundim të tranzicionit të tij.


348

Gazetarja: A janë ndërhyrjet politike, ndoshta një nga këtoprobleme të mëdha, me të cilat përballet sot drejtësia shqiptare, zotiPresident?

Presidenti Topi: Nuk mendoj, jo nuk mendoj. Mund të ketëndërhyrje segmentare, po. Por nuk mendoj që është problemi idrejtësisë ky sot, i ndërhyrjeve. E kam thënë dhe vazhdoj ta themme zë të lartë: nuk është çështje e ndërhyrjeve. Unë jam Presidenti iRepublikës dhe nuk bëj ndërhyrje për asgjë. Sa herë mua më vijnëprobleme, letra, i drejtoj pikërisht tek ato institucione që e trajtojnënë mënyrë ligjore problemin. Nuk kap telefona. Nuk ka ndërhyrjenëpërmjet këshilltarëve. Po të keni një rast të tillë, bëjeni publik!Këtë e kam thënë me zë të lartë. Kur nuk e bëj unë, nuk besoj ta bëjëas dikush tjetër. Por është çështja tek integriteti i vetë gjyqtarëve.Ata e kanë në dorë, ju siguroj për këtë! E kanë në dorë ata, që tëmos jenë as të intimiduar, as të varur, nëse dikush do ta interpretojënë këtë mënyrë apo jo. Dikush të mos jetë i varur as nga interesatmateriale. Ka zëra qytetarë që flasin, sidomos tek çështjet epronësisë. Të them që nuk ka ndërhyrje të kësaj natyre? Jo! Them qëndërhyrja politike është gati-gati minimale, për të mos thënëinekzistente. Kanë prevaluar gjëra të tjera, po.

Gazetarja: Korrupsioni?

Presidenti Topi: Po natyrisht që ka, në rast se unë flas përndërhyrje me anë të mekanizmave të tjera. Prandaj ju thashë qëgjyqtari duhet të jetë shumë i kujdesshëm. Kur flasim për integritet,nuk është thjesht pavarësia politike për të thënë që unë jam i pavarurpolitikisht. Jo, është një lloj pavarësie tjetër, që është pavarësia qëka të bëjë me problemet ekonomike. Pak çështje ke në gjykata, qëkanë të bëjnë me zgjidhje të çështjeve pronësore? Është një ngaproblemet më madhore që ka Shqipëria sot, çështja e pronësisë, dhepatjetër që ka grupe interesi, ka individë që kanë interes të caktuarqë tentojnë të ndërhyjnë. Të them që s’është kështu, këtë nuk ethem. Prandaj, sistemi i drejtësisë duhet të përballojë së bashku metë gjithë aktorët e tjerë, me të gjitha mekanizmat që kanë të bëjnëme transparencën e proceseve gjyqësore, me mekanizmin që kaMinistria e Drejtësisë, me mekanizmin që ka Këshilli i Lartë i


349

Drejtësisë, për të verifikuar performancën, çështjet konkrete, tëverifikojnë nëse ka çështje që vijnë nga njerëzit. Nëse mund tëfaktohen, atëherë të futen në një proces që e njeh ligji, procesi ipenalizimit. Dhe Këshilli i Lartë i Drejtësisë ka një numër të caktuarnjerëzish që punojnë në drejtësi, që janë penalizuar nëpërmjetKëshillit të Lartë të Drejtësisë, që tregon se sistemi funksionon.

Gazetarja: Sigurisht nga KLD-ja, varet nga emërimet, ngaemërimet tuaja me integritet ose jo, apo jo, zoti President, për tëgjetur zgjidhjen e këtyre problemeve që juve sapo cituat. Vazhdojmëme një element tjetër të bisedës sonë. Do të doja të ndaleshim disinë raportet tuaja me qeverisjen. Si janë raportet tuaja me qeverinë?Si janë raportet tuaja me Kryeministrin? A ka dialog mes jush,sigurisht për çështje dhe zhvillime që kanë të bëjnë me përmbushjene detyrave respektive?

Presidenti Topi: Natyrisht është thënë në mënyrë reciproke që ne iruajmë me korrektësi marrëdhëniet institucionale. Besoj që është njëpërgjigje minimalisht e majftueshme për të treguar që institucionetbashkëpunojnë.

Gazetarja: Ç’përfaqëson për ju Partia Demokratike, zotiPresident? A është ajo familja juaj politike, në kuptimin primar tëfjalës sot dhe a do të jetë nesër familja juaj politike, kur angazhimijuaj në Presidencë të mbarojë?

Presidenti Topi: Nuk mendoj që i takon bisedës së sotme për tëbërë diskutime të kësaj natyre, qoftë për retrospektivën, qoftë përperspektivën. Ne e thamë që do të jem në komunikim, gjithmonë nëfunksion të kohës. Por në këtë pozicion, si President, natyrisht qënuk mund dhe nuk duhet të futem në diskutimin apo në trajtimin etemave që prekin staturën institucionale të Presidentit të Republikës.

Gazetarja: Po me opozitën, si janë raportet tuaja, zoti President?Ajo ka ndryshuar pothuajse rrënjësisht, mund të themi qëndriminndaj jush. Fillimisht, ju ka cilësuar si një President të zgjedhur metrafik votash, ndërkohë tashmë është vlerësuese ndaj figurës suaj. Sie gjykoni këtë?


350

Presidenti Topi: Unë besoj që dhe me opozitën kam marrëdhënieinstitucionale. Nuk ka ndryshuar asgjë nga ana ime. Mënyra ime esjelljes ka qenë konstante. Ndryshe duhet pyetur, që, pse kanëndryshuar qëndrim, duhen pyetur pikërisht ata që ju mendoni qëmund të kenë ndryshuar. Pozicioni i Presidentit ka qenë konstant, kaqenë i drejtë, korrekt dhe besoj që, shumë në ekuivalencë, qoftëpërsa i përket institucionit të mazhorancës dhe të opozitës. Kjo ështëdetyra e Presidentit.

Gazetarja: Cili është mendimi juaj për cilësinë e qeverisjes sot nëShqipëri, zoti President?

Presidenti Topi: Kjo, e realizuar në një pyetje kaq të thjeshtë,patjetër që kërkon një përpunim relativisht të gjatë, sepse kurdiskutohet për qeverisjen, së pari duhet diskutuar në atë që i takonPresidentit për t’u shprehur. Ndërsa hapësira që kanë politikanët,edhe njëherë analistët, është shumë e gjerë se kaq. Unë mendoj që tëgjitha këto raporte, unë i kam shprehur në mënyrë tëherëpashershme në të gjitha komunikimet që kam pasur, qoftë nëpërinstitucione, qoftë në raste të ndryshme, ku jam i detyruar të dal nënjë prononcim publik dhe besoj që duhet t’i merrni këto fragmentepër të ndërtuar se cili është opinioni i Presidentit.

Gazetarja: Ju jeni Presidenti i vendit. E mirëkuptoj faktin që duhettë përcillni moderimin më të mirë të termave dhe të mbajtjes sëkontekstit tuaj, si President i Republikës. Ju e shprehët dhe gjatëkësaj bisede shumë diplomatike në këtë kuptim, ashtu siç ndoshta itakon vërtet një presidenti. Në këtë kontekst po ju pyes: si e shikonigjuhën me të cilën zhvillohet debati politik në Shqipëri, zotiPresident?

Presidenti Topi: Jam shprehur dhe për këtë. Mund të rishprehem paproblem. Natyrisht që politika është një art shumë interesant, ështënjë art ose kthehet në art pikërisht kur ai fjalori i zakonshëm i ditësshkon në nivelin më të lartë, apo për të përpunuar teza politike.Fjalori duhet të jetë shumë i zgjedhur, sepse të bësh politikë,natyrisht nuk është profesion i thjeshtë. Kështu që unë mendoj qëata që i futen rrugës së politikës, në radhë të parë duhet të rrezatojnë


351

sjellje qytetare që dialogu politik të mos kthehet në sherre politike.Kështu që unë mendoj që, pavarësisht se vetë natyra e politikës nëinstitucione ku ngrihet tensioni për çështje të caktuara, siç ndodhedhe në parlamente të tjera, - e shohim edhe në parlamente të tjera, -por unë nuk inkurajoj personalisht që fjalori politik të degjenerojë.Kam qenë në Parlament, së paku jap eksperiencë individuale.Argumenti politik, sipas meje, është ai që duhet të predominojë nënjë debat politik. Çështja se si përthithet nga qytetarët, është çështjeqë u takon qytetarëve.

Gazetarja: Epo, qytetarët e shprehin me votë ... (20.00)

Presidenti Topi: Ideja është shumë e qartë. Unë jam gjithmonë përnjë gjuhë të moderuar në politikë, por meqë jam unë kështu, nukështë e thënë që të jenë të tjerët, sepse pozicionet politike janë ...Kjo është arsyeja që quhet ‘spektër politik’. Nuk është shumë ikufizuar. Spektri politik është jashtëzakonisht i gjerë, shumë i gjerë.Atje ka individë të moderuar, ka individë që janë më dinamikë, kaindividë që përdorin një gjuhë të zgjedhur, ka individë që s’embajnë gjuhën të ekuilibruar. Pra, nuk dëshiroj që të futem nëkomente të profileve të caktuara. Jo! Unë mendoj që kjo është vetënatyra e jetës politike. Unë personalisht do të kisha zgjedhur, sikursee kam demonstruar edhe në të kaluarën, një gjuhë të moderuar mbibazën e argumentave të forta. Por, gjithmonë pastaj, në Parlamentvendos numri. Pra, është vendimmarrje. Gjithmonë në demokraciështë vendimmarrje. Një gjë që vërtet ti nuk mendon që duhetzgjidhur në atë mënyrë, nuk është e thënë që të artikulohesh nëmënyra nga më të ndryshmet, sepse duhet të arrihet qëllimi. Jo!Qëllimi arrihet mbi bazën e numrave.

Gazetarja: Në këto 20 vite, nëse kemi patur pak progres, në këtëkuptim, të debatit të shtruar politik, kemi patur shumë progrese tëtjera si vend. E thamë dhe gjatë bisedës. Tashmë, qytetarët mund tëlëvizin të lirë, pa viza. Marrëdhënia jonë me Bashkimin Evropiandhe vendet e tjera është në një stad tjetër, etj, etj. Mirëpo kulturapolitike, niveli i korrupsionit, zoti President, ofrimi i kujdesitshëndetësor, nuk e di, apo shfaqjet sociale të jetës së përditshme,agresiviteti në rrugë, dhuna në shkolla, ndoshta dhe në foltore


352

publike, dhuna verbale e kam fjalën, mungesa e humanizmit,mungesa e bamirësisë, etj, janë fenomene që hasen nëpërditshmërinë tonë. Ajo që dua t’ju pyes, pa dashur të hyj ndoshtaedhe në pikëpamje shumë filozofike, a mos jemi duke ecur përpara,duke u matur vetëm materialisht me vetveten dhe pa vlerësuar dheinvestuar në vlera të tjera që kanë të bëjnë edhe me shpirtin e njëkombi?

Presidenti Topi: Kam frikë se do të jem gati në sinkron me ju nëkëtë. Nuk do të dëshiroja që ta konfirmoja këtë që thatë ju, nëmënyrën më absolute, por mesa duket është etapa e zhvillimitekonomik dhe shoqëror, ku predominon interesi për zhvilliminmaterialist. Nuk them që gjërat e tjera nuk merren në konsideratë,por përsa i përket raporteve, secili element predominon mbi tjetrin,kam frikë se predominon thjesht interesi i zhvillimit materialist. Porunë mendoj që është një krizë momentale, do të thoja, dhe është epashmangshme që, të gjithë elementët që kanë të bëjnë mendjeshmëritë e shoqërisë, patjetër që do të rikthehen me tone shumëtë forta në axhendën e politikës dhe institucioneve. Ajo që thatëjuve, çështjet që kanë të bëjnë me interesat sociale, nuk është se nukmerren njerëzit, por duhet të merren më shumë. Është detyrim ipolitikës së institucionit që duhet të merren më shumë. Nuk mjaftontë shkosh të bësh një kronikë për të parë se si jeton një familje. Jo!Këto janë çështje që duhen kapur në mënyrë shumë harmonike përtë gjithë shoqërinë, pavarësisht nëse një familje jeton në mes tëTiranës apo jeton diku në periferi. Kjo është arsyeja që në tërëkuptimet e fjalës, ne duhet të ndërtojmë vërtet shtetin e së drejtës, qënuk është thjesht çështja e të drejtës së ligjit, por edhe i një kujdesimë të madh përsa i përket disa fushave, për të cilat ne vërtetë duhettë bëjmë më shumë.

Gazetarja: Meqënëse po flasim për shtetin e së drejtës, doja tëqëndroja dhe në kontekstin që po flasim. Në ç’nivel e mendoni jukorrupsionin dhe sa janë gjykatat dhe Prokuroria të angazhuara nëkëtë kuptim? Pasi do të doja të shprehesha më tej, në burgjetshqiptare për shembull sot, ju jap një shembull të thjeshtë, zotiPresident, gjenden shumë vjedhës të rëndomtë apo njerëz të akuzuarpër trafiqe të vogla, nuk e di, mbjellje të hashashit, por në këto 20


353

vite, në burgjet tona nuk janë ata që kanë shkatërruar bregdetettona, që kanë shkatërruar qytetet tona, që kanë varfëruar jetën tonë,që janë akuzuar për lidhje të forta me politikën, për lidhje të fortame krimin. Si ndiheni ju në këtë kuptim?

Presidenti Topi: Në këtë kuptim, unë besoj që qëndroj në të njëjtinpozicion, duke respektuar punën specifike që kanë institucionetspecifike. Pra, janë ato që duhet të zhvillojnë pikërisht politikën ezbatimit korrekt të ligjit të tyre. Dhe patjetër, nëse të gjitha këtoinstitucione do të punojnë në këtë linjë, patjetër që nuk do të ketëdiferenca midis trajtimit të elementëve që janë të rëndomtë apo kanënjë emër publik, siç ndodh në shoqëritë e përparuara, ku janë mësuarqë para ligjit të jenë gjithë të barabartë. Me këtë lidhet edhe apeli qëkam bërë herë pas here, që ka të bëjë qoftë me pengesat artificialeqë krijohen në proceset e monitorimit, që ka të bëjë me imunitetin.Kjo ka qenë arsyeja që herë pas here kam thënë që të çlirohetrealisht dhe psikologjikisht, qoftë shoqëria, qoftë institucionet qëmerren me zbatimin e ligjit, të gjithë njerëzit duhet të jenë paimunitet. Është vend i vogël, i ka rregullat e qarta. Për të mospenguar procese, për të mos çuar në atë që më shumë debatohetmediatikisht se sa në kanalet e këtyre institucioneve, besoj që ështënjë element që duhet ta bëjnë.

Gazetarja: Ju, çfarë mendoni se na duhet për të patur një situatë tëtillë në drejtësi? Na duhen ligje më të mira, apo përveç gjykatësvemë të fortë dhe me integritet, siç thatë ju pak më parë në bisedë, aponjë vetëdije më e madhe kombëtare, një kompromis më i madhkombëtar?

Presidenti Topi: Së pari, unë mendoj që institucionet e së drejtëskanë ligjin përballë. Pra, ata janë të detyruar të studiojnë dhe tërespektojnë ligjin ashtu siç e kanë. Kështu që, plus atyre dyelementëve që unë thashë, patjetër është nevoja që klasa politike tëreformojë në mënyrë të vazhdueshme të gjithë kuadrin ligjor që katë bëjë vetëm me sistemin e drejtësisë. Sepse ne çdo ditë shohim qëka elementë të veçantë, ku na duhet patjetër që të rakordojmë melegjislacionet e Bashkimit Evropian. Por, edhe vetë vendet eBashkimit Evropian, megjithëse kanë dekada e dekada para nesh në


354

këto fusha, e ndiejnë të nevojshme të revizionojnë të gjithëlegjislacionin e tyre. Është një proces në vazhdim. Kështu që unëmendoj që përveç atyre elementëve, këto janë elemente që duhet tëtrajtohen në mënyrë komplekse nga mbarë shoqëria, qoftë ngainstitucionet, nga klasa politike, nga vetë njerëzit e sistemit tëdrejtësisë, nga media, edhe nga qytetarët, për të krijuar të gjithëklimën e nevojshme që ky problem të atakohet nga të gjitha krahët.

Gazetarja: Zoti President, do të doja që në këtë pjesë të fundit tëndaleshim dhe të hidhnim një vështrim përtej kufijve tanë, tekshqiptarët e Kosovës. Shumë shpejt Kosova do të nisë bisedimet meSerbinë. Janë bisedime mjaft delikate. Ç’prisni ju nga këto bisedimedhe çfarë mund t’i sugjeroni klasës politike atje?

Presidenti Topi:Së pari unë pres që Kosova të formatojë sa mëshpejt të gjitha institucionet e veta, që dalin nga zgjedhjet epërgjithshme politike. Dhe besoj që nga këto zgjedhje do të dalininstitucione, të cilat do të dinë të përballojnë, sikurse kanëpërballuar edhe në të shkuarën, të gjitha sfidat e rëndësishmepolitike dhe historike që ka Kosova si një shtet i lirë, sovran, ipavarur. Janë tema të cilat janë konsoliduar edhe pas vendimit tëGjykatës Ndërkombëtare në korrikun e vitit 2010, që e kanë forcuarpozitën e Kosovës. Patjetër duke marrë në konsideratë edheRezolutën e miratuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara, esponzorizuar dhe e mbështetur nga vendet e Bashkimit Evropian qëdemonstron se Kosova është një shtet i lirë, sovran, i pavarur. Kemidëgjuar të diskutohet për nevojën e bisedimeve. Për bisedime qëduhet të jenë tërësisht të karakterit teknik, të cilat në mënyrën mëabsolute nuk do të venë asnjëherë në dyshim sovranitetin territorialtë Kosovës. Kemi dëgjuar edhe zërat e politikës ndërkombëtare, porkemi dëgjuar gjithashtu edhe shprehjet e Presidentit serb, BorisTadiç, i cili sidomos në muajt e fundit të vitit 2010, i komentontekëto zhvillime të rëndësishme përsa i përket fillimit të bisedimevemidis Kosovës dhe Serbisë.

Natyrisht gjatë kësaj kohe të gjithë ne jemi ndeshur me zhvillime tëreja, madje ajo që ka tronditur skenën politike, ka qenë ai raport ideputetit zviceran, i cili është anëtar i Parlamentit të Këshillit të


355

Evropës – i Dik Martit, për të cilin janë bërë mjaft komente.Sigurisht që janë shprehur të gjithë zërat institucionalë. E kemikomentuar atë raport si një raport anakronik. Një raport i ndërtuarnga një personazh, i cili me kohë është deklaruar kundër pavarësisësë Kosovës. Kështu që në tërësinë e tij, në motivimin e tij, ai kaqenë patjetër pro disa elementeve, të cilat kanë dashur tëdiskreditojnë politikën e institucioneve të Kosovës dhe Shqipërisëduke sajuar gjëra, të cilat jo vetëm nuk kanë ekzistuar, por edhe janëhetuar në të kaluarën. Ju mendoni që këto gjëra po hidhen sot në njëterren të virgjër? Jo! Këto gjëra janë diskutuar edhe më parë. Këtaindividë, kur vendosen në pozicione të tilla, duhet të jenë të drejtënë radhë të parë, sepse Këshilli i Evropës është një organizëmjashtëzakonisht serioz. Ne jemi anëtarë të Këshillit të Evropës prejvitit 1995 dhe ka qenë një nga arritjet më të mëdha politike tëShqipërisë hyrja në Këshillin e Evropës me të drejta të plota dhejemi pjesëmarrës aktivë. Por individë të tillë, sikurse është DikMarti, i cili ka trazuar në mënyrë të pamerituar jetën e këtyreinstitucioneve, duke mos hedhur argumente, por duke iu referuargjërave, të cilat vërtetë sot tingëllojnë jo vetëm të pabesueshme, pornuk influencojnë as në mbajtjen e kësaj klime të mirë të raporteveqë ekzistojnë në rajonin ballkanik, besojmë që bëjnë më shumë dëm.Gjithsesi ne kemi patur një reagim shtetëror, të mirëkoordinuar dukeshprehur kontestimin tonë për atë ç’ka thotë Dik Marti, por nga anatjetër, duke shprehur gjithë gatishmërinë për të qenë disponibël, përtë qenë bashkëpunues në verifikimin e të gjitha fakteve, të cilat nukekzistojnë. Por ata që kanë shkruar, të vijnë të bashkëpunojnë meseriozitet nëpërmjet institucioneve tona.

Edhe një herë, gjatë kësaj kohe, ju e dini që agjenturat, të cilat kanëpunuar kundër interesave të Kosovës dhe Shqipërisë, kanë tentuar tërekrutojnë edhe individë si dëshmitarë të rremë dhe praktikisht tëgjitha këto skema kanë dështuar. Sot kjo është një politikë e hapur.Pa fakte unë nuk flas, sepse ndoshta kjo nuk më takon si Presidentsot, por si një njeri që është marrë me biologjinë molekulare, mundtë them që të akuzosh një shtëpi, një familje të varfër në një fshat tëthellë, atje ku ka probleme të rëndësishme me infrastrukturën, përtransplante organesh, kjo tregon që kemi injorancë të plotë edhe nëfushën e transplanteve të organeve. Megjithatë nuk më takon mua që


356

të flas për këtë, sepse jam President i Republikës. Unë edhe njëherëju them që ne jemi treguar dhe do të vazhdojmë të jemi të gatshëmtë bashkëpunojmë nëpërmjet institucioneve specifike për t’iqartësuar sa më shpejt këto probleme. Të njëjtën gjë kam dëgjuaredhe nga institucionet e Kosovës, të cilat vihen në dispozicion. Praështë një gjë shumë e mirë, sepse politika moderne sot kërkon qëçdo gjë që thuhet duhet patjetër që të argumentohet. Dhe aty ku nukka argument, padyshim që edhe ky Raport bie poshtë.

Gazetarja:A e vështirëson disi Kosovën përballë këtyre bisedimevepikërisht fokusimi në këtë problem?

Presidenti Topi:Sigurisht që ka dëmtuar klimën, por askush nukmund të dëmtojë zemrën e perspektivës së shtetit të ri të Kosovës.Dhe meqenëse ju këtë e lidhët me klimën e bisedimeve që duhen tëbëhen midis Kosovës dhe Serbisë, ku natyrisht ne kemi inkurajuarqë të ketë bisedime për çështje teknike, unë mund të jap një opinionpersonal, që mbetet gjithmonë personal, i imi, si individ që fillimishttë qartësohen faktet që ai hedh, të cilat janë inekzistente, pastaj tëfuten në bisedime, sepse kjo ka qenë një politikë shumë e rafinuar eqarqeve serbe për të barazuar viktimën me xhelatin. Populli iKosovës është martir, viktimë e genocidit serb. Janë raste tëdokumentuara, të filmuara që qarkullojnë në të gjitha mediatndërkombëtare. Tentativa për të barazuar, për të bërë të barabartëxhelatin me viktimën, është një tentativë, e cila nuk shkon sot nëvitet 2010-2011. Kjo është arsyeja që këto gjëra duhet të sqarohen,por sot, ju e dini që bredh i lirë akoma kryexhelati, i cili ishte nësimbiozë me Millosheviçin: Mlladiçi. Për të mbuluar të gjithë këtësituatë, për ta bërë klimën të barabartë sajohen gjithë këto gjëra. Praështë detyrë e institucioneve që t’i sqarojnë sa më shpejt, në mënyrëqë të krijojnë një klimë reale, shumë racionale të mundësisë qëKosova dhe Serbia të futen në bisedime teknike, që të krijojnëkushte për një bashkëpunim të dy vendeve sovrane, që tëkontribuojnë edhe në zhvillimin e mëtejshëm të klimës së mirë epozitive që ekziston në Ballkan prej vitesh. Shqipëria, nga ana e vet,do ta inkurajojë këtë process në distancë, por për çështje që kanë tëbëjnë vetëm me institucionet e Shqipërisë, do të jetë e gatshme tëbashkëpunojë për të ndërtuar një klimë për vendet, të cilat nga


357

pozicione sovrane kanë një ëndërr të përbashkët – të jenë pjesë efamiljes euro-atlantike.

Gazetarja:Qëndrojmë në Maqedoni dhe le të flasim për shqiptarëtatje ku duket se problemin më të madh e kanë me vetveten, pasipartitë kryesore shqiptare janë në konflikt të pareshtur me njëra-tjetrën përsa i takon qasjes së lirive themelore të shqiptarëve atje.Marrëveshja e Ohrit duket tashmë si një kujtim i largët, ipapërmbushur kurrë plotësisht. A mendoni se faktori shqiptar atjeduhet të unifikohet në të mirë të shqiptarëve?Presidenti Topi:Unë mendoj që Marrëveshja e Ohrit e vitit 2001 kaqenë një produkt shumë i vështirë, ku përveç faktorëve politikë tëMaqedonisë, janë futur në lojë edhe institucione shumë tërëndësishme, të cilat kanë qenë garante të kësaj marrëveshje dhe tëimplementimit të saj. Unë edhe në fjalën time drejtuar Parlamentit tëMaqedonisë në vizitën time zyrtare, i jam referuar në mënyrë tëqartë edhe Marrëveshjes së Ohrit, e cila është bazale për të ndërtuarmarrëdhënie të drejta në funksion të shtetit të Maqedonisë, por edheplotësimit të interesave në mënyrë të barabartë të të gjithëqytetarëve të Maqedonisë. Nga kjo pikëpamje, natyrisht që unë jamshumë i motivuar që, edhe njëherë ta përsëris, që faktori shqiptar nëMaqedoni ka nevojë të jetë më bashkëpunues me njëri-tjetrin. Tëmos vazhdohet më me një klimë të tillë tensioni, sepse kjo dëmtonjo vetëm imazhin e shqiptarëve pa përjashtim, por edhe interesat eshqiptarëve në Maqedoni. Interesi është që të bëhet një integrim iMaqedonisë në Bashkimin Evropian, në NATO dhe mbi bazën ekësaj fryme të re, të kësaj klime të re, të plotësohen në mënyrë tëqartë interesat e çdo individi, qoftë ky me kombësi maqedonase,qoftë me kombësi shqiptare, pra është interesi i Maqedonisë, ështëinteresi i institucioneve të Maqedonisë, është interesi i shqiptarëvekudo që jetojnë dhe punojnë, është interesi i rajonit, është interesi iEvropës. Kështu që unë kam vetëm thirrje të këtij karakteri për njështensionim të gjërave, për një bashkëpunim. Sa më shumë tëbashkëpunojnë partitë politike shqiptare, aq më shumë do tëmbrohen interesat e shqiptarëve në Maqedoni.Gazetarja:Intervistës sonë ndoshta i erdhi fundi zoti President.Kemi patur një bisedë të gjatë e të detajuar jo vetëm për bilancin e2010-s, por edhe për një qasje të vitit të ri që sapo ka nisur. Edhe në


358

këtë kuptim do të doja t’ju pyesja: Cilën e konsideroni ju sfidën mëtë madhe të Presidencës suaj?

Presidenti Topi:Unë mendoj që viti 2011 është vazhdim i atyresfidave institucionale që ka patur Presidenti edhe gjatë vitit 2010.Padiskutim! Mendoj që Presidenti gjatë vitit 2011 duhet të vazhdojëtë rrisë efektin e tij në rritjen e performancës së sistemit të drejtësisë.Padiskutim! Të arrijë që të artikulojë në mënyrë bindëse dheaprovuese mesazhe për klasën politike. Patjetër të kontribuojë në njëmonitorim të qartë e të saktë të të gjitha ligjeve që vijnë nëPresidencë për çështje nga më të ndryshmet, jo vetëm si një detyrimkushtetues, por edhe si një detyrim qytetar, sepse President është njëinstitucion, i cili mbyll atë kuadër të miratimit të ligjeve, që fillojnënga një vokacion populli, shkojnë në Parlament dhe përfundojnë medekretin e Presidentit, për t’ia rikthyer atë shërbim shoqërisëshqiptare. Patjetër për të kontribuar në përmirësimin e klimës nërajonin ballkanik dhe më gjerë. Besoj se kjo ka qenë një sfidë evazhdueshme. Do të kemi patjetër zhvillime të rëndësishme tëkarakterit politik dhe diplomatik në këtë vit që jemi. Do të ketëvizita të rëndësishme të kryetarëve të shteteve. Ndoshta një fluks mëtë madh se sa ai që jemi mësuar të shohim në të kaluarën. Do të ketëdisa vizita të shpejta. Kur them të shpejta, nënkuptoj në funksion tëkohës, që kanë të bëjnë me shkurtin, me marsin. Besoj edhe ndonjëvizitë të ndonjë personazhi që do të realizojë vizitë për herë të parënë Shqipëri.

Gazetarja:Si përshembull?

Presidenti Topi:Kur të vijë momenti, do ta themi. Por që patjetër,këto vizita do të kontribuojnë në shtensionimin e situatave. Patjetërnë zhdukjen apo në minizimin e komplekseve që ekzistojnë nga ekaluara dhe në trajtimin e shumë problemeve sy më sy. Sot ky ështëtipari i diplomacisë aktive moderne, së cilës ne patjetër që do t’ibashkangjitemi në interes të popujve tanë.

Gazetarja:Zoti President, ju falenderoj që zgjodhët emisionin“Studio e Hapur” për mesazhet tuaja të para në një intervistë tëparë për vitin 2011 dhe shpresoj që do të jemi edhe më afër në një


359

vit, që do të ketë angazhime të mëdha!

Presidenti Topi:Edhe për mua ishte një kënaqësi. Dhe me këtë rastju uroj një vit të suksesshëm! Dhe patjetër që do të kemi mundësi qëtë diskutojmë sërish.

Gazetarja:Falemnderit edhe njëherë, zoti Presidenti!

Presidenti Topi:Falemnderit juve!


360

INTERVISTË E PRESIDENTIT TOPI DHËNË PËREMISIONIN “ZONA B” TË GAZETARIT BATON HAXHIU

NË TV KLANKOSOVA

24 mars 2011

Gazetari: Përshëndetje, zoti President! Është kënaqësi që të nisimnjë bisedë pas daljes së një bisede goxha të rëndë, të cilën e kalovanë Beograd. Ndoshta e rëndë profesionalisht, por që kërkon edhepërgjigjen e Presidentit shqiptar në të gjitha ato, të cilave realishtpërgjigje u dha edhe Presidenti i Serbisë, Tadiç.

Presidenti Topi: Mirë se keni ardhur! Është kënaqësi!

Gazetari: Atëherë, raporti me Serbinë është raport i ftohtë, që njëkohë të gjatë, edhe për shkak të të kaluarës, siç thuhet e folëm, përshkak të Kosovës dhe gonocidit që regjimi i Millosheviçit bëri nëKosovë. Për fillim, a mund ta ndani ju raportin me shtetin serb, tëndryshëm nga ai që e ka Kosova me Serbinë, apo ju, së pari duhet tarilaksoni këtë marrëdhënie që më vonë të vazhdojë këtë, të njëjtëngjë ta bëjë edhe Kosova?

Presidenti Topi: Do të doja të thoja në fillim, që çështjet eraporteve bilaterale në rajonin tonë ballkanik, patjetër kanë qenë tëinfluencuara edhe nga zhvillime të karakterit historik, që kanëprekur direkt apo indirekt interesat e Kosovës. Këtu dua të jem ihapur, dua të jem i qartë, dhe ky ka qenë padyshim qëndrimikonstant jo vetëm i imi personal, apo i Institucionit të Presidentit,por edhe i institucioneve shqiptare në përgjithësi. Dua të themmenjëherë që situata politike në Ballkanin Perëndimor sot ka njërealitet të ri. Kemi një ndryshim të rëndësishëm gjeo-politik. Qyshprej shkurtit të vitit 2008, Kosova është një shtet i lirë, sovran, ipavarur dhe patjetër ka institucionet e veta. Padyshim, duke iureferuar raporteve me shtetin e Serbisë, i cili në fakt është formalishtnjë derivat i zbërthimit të ish-Jugosllavisë, patjetër që kanë njënuancë të caktuar. Janë marrëdhënie të cilat kanë pasur, sikursethashë, një retrospektivë historike të caktuar, janë raporte që edhe në


361

kohët moderne, tentojnë me shumë vështirësi që të futen në njërrjedhë normale, sepse gjithmonë e kemi thënë, që në mes ka qenëdhe vazhdon të jetë çështja e Kosovës.

Gazetari: Rrjedhë normale, por, zoti Tadiç, në Beograd tha semegjithatë duhet ta zbërthejmë edhe konfliktin 130-vjeçar shqiptaro-serb. Ai e quajti që duhet të ketë një marrëveshje historikeshqiptaro-serbe. Nuk përmendi asnjëherë që duhet të ketëmarrëveshje historike mes Kosovës dhe Serbisë. Si e trajtoni ju këtëproblem?

Presidenti Topi: Sot unë mendoj që çështjet duhet të kalojnë në njëplan shumë të formalizuar institucional. Tendenca për ta kaluar nëterma të përgjithshme, tendenca për mos ta futur në institucionet,unë mendoj që është një tendencë për t’iu larguar institucioneve qësot ne i konsiderojmë legjitime në Kosovë. Unë i kam bërë një ftesëzyrtare Presidentit Tadiç. Me siguri edhe ai, ju ka njoftuar atje, gjatëbisedës së tij. Dhe kjo është bërë pikërisht për të demonstruar edhenjëherë politikën e shtetit shqiptar, të institucioneve të Shqipërisë, tëpolitikës në përgjithësi, që Shqipëria dëshiron të ketë marrëdhënienormale, marrdhënie të mira, marrdhënie ku dialogu politik të jetënë një nivel tjetër, ku marrëdhëniet diplomatike të jenë normale, kumarrëdhëniet ekonomike të fillojnë dhe të zhvillohen në interes tëpopujve dhe të vendeve tona. Padyshim, e kam thënë, vazhdoj tathem dhe nuk është asgjë e re, që ne me Serbinë na ndanpozicionimi ndaj Kosovës.

Gazetari: Jo e kaluara?

Presidenti Topi: Unë mendoj që e kaluara, sigurisht ka pjesën e vet,por në kontekstin politik aktual, besoj që çështja e Kosovës, debatiqë po zhvillohet për Kosovën, debat, i cili bëhet nga pozicionetotalisht të ndryshme, Kosova është një shtet i njohur nga vendetkryesore demokratike, nga Bashkimi Evropian, nga Shtetet eBashkuara të Amerikës, tenton të rrisë numrin e saj. Ndërsapozicioni i Serbisë është ai që është, është i ngurtë, është inert, ështërefraktar ndaj të gjitha tendencave të politikës moderne evropianedhe euroatlantike. Ka një lloj ambiguiteti të shprehur, nga njëra anë,


362

Serbia me të drejtë kërkon të futet në Bashkimin Evropian, ndërkohëqë substancialisht është kundër në esencë të politikës së BashkimitEvropian që njeh Kosovën. Ka një mision të sajin në Kosovë dhetenton që Kosova të jetë në të ardhmen pjesë e familjes evropiane.

Gazetari: Mirë. Atëherë, zoti President, Bamir Topi si President iShqipërisë, e ka para vetes një President, i cili ka ambicie tëintegrohet në Evropë dhe e ka këtë ambiguitet brenda vetes, e doedhe Evropën, edhe Kosovën. Por, këtë e kërkon përmes njëmarrëveshjeje historike shqiptaro-serbe. Për Presidentin eShqipërisë, çfarë do të thotë, si zbërthehet termi ose ky togfjalësh‘marrëveshja historike shqiptaro-serbe’, apo ju nuk e keni fare nëaxhendë këtë?

Presidenti Topi: Unë sigurisht e di që shqiptarët sot për shkak tënjë fati të caktuar historik, sot jetojnë në Shqipëri, jetojnë nëKosovë, jetojnë në Maqedoni, jetojnë në Mal të Zi. Pra, nëkontekstin e një marrëveshjeje të shprehur nga zoti Tadiç,‘marrëveshje shqiptaro-serbe’, patjetër që duhet të ketë mbrapainstitucionet e vendeve ku janë shqiptarët. Pra, ne kur themi qëdëshirojmë të ndërtojmë marrëdhënie të mira, këto padyshim që janëmarrëdhënie politike të institucionalizuara. Shtetet tona nuk shkojnënë ambiciet e personazheve, sado të rëndësishëm që të jenë nëpolitikë. Çdo ambicie personale, çdo ambicie që është përfaqësuesee një shoqërie të caktuar, vjen dhe legjitimohet në institucionet esecilit vend. Sot, Shqipëria ka institucionet e saj. Sot, Kosova kainstitucionet e saj. Edhe shqiptarët në Maqedoni janë pjesë erëndësishme e veprimeve dhe funksionime institucionale që burojnënga Marrëveshja e Ohrit. Dhe shqiptarët në Mal të Zi, ndonëse kanëproblemet e tyre, tentojnë që të fitojnë legjitimitetin, në ushtriminqoftë në pushtet qendror, qoftë në Parlamentin e Malit të Zi, porqoftë edhe në pushtet vendor. Nga kjo pikëpamje, gjërat kanë nevojëtë sqarohen dhe unë mendoj që marrëdhëniet më të mira janëvlerësimi i marrëdhënieve politike, institucionale, shtetërore, nësecilin vend, pra, aty ku vërtet ekziston dëshira, vullneti politik qëkëto marrëdhënie të çlirohen nga paragjykime, të vendosen nëekuivalencë të plotë, pavarësisht nëse është Shqipëria apo ështëKosova.


363

Gazetari: Mirë, atëherë, ai në një mënyrë apo tjetër kërkoi që, nënjë të ardhme të afërt, në një takim për një lloj marrëveshjehistorike, ta bëjë edhe me ju, edhe me zotin Berisha, edhe mepërfaqësuesit legjitimë, siç tha në Kosovë, që nuk i mohoi. Por, amendoni se më shumë ka kërkuar një ndërmjetësim nga Shqipëria,një ndihmesë nga Shqipëria, që të zgjidhet kjo marrëdhënie aporealisht ai mendon që Shqipëria është vendi, i cili mund ta zgjidhëproblemin, ose ta zgjidhë problemin shqiptaro-serb, ose Kosovë-Serbi?

Presidenti Topi: Unë mendoj që secili vend luan rolin e vetdomethënës në marrëdhëniet. Ne kemi patur mjaft raste që jemitakuar edhe në tavolina të rrumbullakta. Padyshim, kemi patur rastintë shprehim të gjitha intensionet e politikës integruese të vendeve tëBallkanit në Bashkimin Evropian dhe në familjen euro-atlantike.Padyshim kemi pasur raste kur kemi debatuar. Pra, është një çështjee cila është në evoluim nga pikëpamja e ndërtimit të marrëdhënievemidis vendeve tona.

Gazetari: Asnjëherë nuk është kërkuar nga ju që të ndërmjetësoniqë të zgjidhet ky konflikt?

Presidenti Topi: Në mënyrë absolute, as nuk është kërkuar, as nukmë është kërkuar, sepse unë edhe një herë e ritheksoj, sot, Kosovadhe Serbia, janë në bisedime, pikërisht nën kujdesin e BashkimitEvropian, që do të thotë që ka një vullnet, ka një metodikë të qartë.Zhvillimet dhe bisedat janë në vazhdim, dhe unë besoj që kjo ështëmënyra më e mirë për t’i dhënë realisht vlerat e plota reale që kaKosova si një shtet i lirë, sovran dhe i pavarur. Nga pikëpamja ekontekstit rajonal, sigurisht që Shqipëria njihet dhe vlerësohet edhenga partnerët ndërkombëtarë për rolin moderator, rolin mjaftkonstruktiv në ndërtimin e një politike paqësore në rajon. Nga kjopikëpamje, ju e dini fare mirë, edhe në kontekstin historik, por edhenë kontekstin real të politikës së ditës, Shqipëria dhe shqiptarët eShqipërisë janë shumë të ndjeshëm ndaj fateve të Kosovës. Ne nëçdo moment kemi qenë dhe jemi promotorë të zhvillimeve të reja nërajon, ku politika të jetë larg qëllimeve ultranacionaliste,nacionaliste, pavarësisht nga fizionomia e fytyrës së liderëve


364

politikë, që do të thotë, që duhet një gjuhë shumë realiste. Unë nukdo të besoja kurrë, në rast se lidershipi politik i cilitdo vendi nuk dotë bashkonte fjalët me veprën, atëherë unë gjithçka do ta konsiderojatë trajtuar me nuanca demagogjike. Sot, situata në Ballkan është eqartë. Ka një pozicion ...

Gazetari: Që nënkupton...?

Presidenti Topi: ...Që nënkupton që secili vend e ka plotësisht tëmundshme, pavarësisht nga kontestimet e caktuara, që të shkojë dhetë sinkronizohet apo të sintonizohet me një fill, që do të thotë që tëgjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, të ardhmen e tyre, së pakukëtë e kemi parë të dëgjohet, e kemi dëgjuar të artikulohet, e gjithëperspektiva e vendeve të Ballkanit Perëndimor është në Bruksel, nëtërë simbolikën e saj, qoftë në Bashkimin Evropian, qoftë në NATO.

Gazetari: Megjithatë, vendet e rajonit, por edhe BashkësiaNdërkombëtare ia njeh Shqipërisë rolin ndikues, mos të themi dherolin ndoshta, s’po them paternalist por rolin vëllazëror, të cilin eka me Kosovën. Dhe në këtë pikëpamje, ndoshta është një frikë,edhe e shtetit serb, edhe e përfaqësuesve të saj legjitimë, edhe ePresidentit Tadiç, që ju Shqipëria, ju si President, por edheKryeministri, mund të jeni ndoshta ata që në një moment vendimtarta zgjidhni këtë problem, ose ta ndihmoni ta zgjidhni këtë problem,për arsye se zoti Tadiç tha që mbas bisedave teknike, vjen momenti imarrëveshjes historike, e këto biseda teknike do të zgjasin pak mëshumë, se sa të tjerët mendojnë. Si e sqaroni këtë?Presidenti Topi: I nderuar Baton! Sigurisht që Shqipëria ështëshumë e rëndësishme në marrëdhënie dhe në interesat e Kosovës.Eshtë shumë e rëndësishme. Kjo pranohet nga të gjithë. Por nenjohim në mënyrë shumë të qartë legjitimitetin e institucioneve tëKosovës, që do të thotë, çdo bisedë që bëhet, fillohet nga këtoparakushte, nga këto pozicione. Pra, shtetet, në ekuivalencë të plotë,pavarësisht nëse një shtet është i vjetër apo është i ri, secili shtet katë drejtën legjitime të përfaqësohet në ekuivalencë të plotë, për tëdiskutuar për çështje të tyre. Elementët e jashtëm, ne konsiderohemielementë konstituivë të jashtëm, sepse jemi shtete të veçanta, do tëjapin të gjithë suportin e tyre dhe ju e dini fare mirë që ne jemi


365

shprehur në raste të ndryshme hapur për këtë cështje. Kur unë kamdebatuar disa herë për çështje të ndryshme me Presidentin Tadiç,kam debatuar sepse, ndërkohë që diskutohej për çështje në njëkontekst tjetër, për çështje të kulturës, për çështje të trashëgimisëkulturore, ka pasur një devijim nga tema kryesore për të kaluar nëçështje me interes politik që kishin të bënin me raportet e Serbisëme Kosovën. Pra, unë mendoj që një lider politik, pa dashur që tëjem ndikues, sepse natyrisht që nuk mund të jem ndikues tek tëtjerët, duhet që të kapë ritmin e politikës moderne të kohës. Sotpolitika rajonale ballkanike është një politikë që kërkon më shumëprojekte të zhvillimit ekonomik, sepse në kontekstin politik, dukenqë gjërat janë përmirësuar ndjeshëm. Dhe besoj që në lidershipin emoderuar, qoftë në atë të Serbisë, terminologjia që ka të bëjë meretrospektivën e largët, edhe të raporteve, edhe të ndjesive, edhe tëemocioneve që kanë shoqëruar raportet midis shqiptarëve dheserbëve, të tejkalohet për të kapur pikërisht elemetët më modernë tëpolitikës evropiane.

Gazetari: Atëherë, veçse po flasim për politikën rajonale. Nëse nëSerbi ekziston një bindje që problemi i veriut duhet të zgjidhet nëmënyrë asimetrike, ta zëmë. Ku i takon Shqipërisë apo Kosovës qëta shtrojë problemin e Preshevës, Bujanovcit për të njëjtën gjë, përasimetrinë, por edhe për shqiptarët në Maqedoni, për arsye se frikarealisht në Serbi, në rajon, dhe kudo tjetër, është se kush realishtduhet të kujdeset për shqiptarët në Preshevë e Bujanovc, e kush dotë kujdeset për shqiptarët në Mal të Zi, dhe kush do të kujdeset përshqiptarët në Maqedoni, që së paku, të ketë një influencë që këtoraporte në rajon të jenë të shëndosha?

Presidenti Topi: Atëherë, miku im Baton, po ju kujtoj ligjëratëntime të mbajtur në Parlamentin e Kosovës, gjatë vizitës sime zyrtare,ku jam shprehur në mënyrë të qartë për interesat e shqiptarëve nërajon. Kur kam trajtuar problemet e shqiptarëve në territorin eKosovës, në Mitrovicë, për kërkesat që kanë serbët për pakicënserbe në këtë zonë, thashë që në mënyrë të sinkronizuar,institucionet e Serbisë duhet të kenë kujdesin e duhur për tërespektuar standardet evropiane edhe për shqiptarët e Preshevës. Pra


366

e keni në ligjëratën time të mbajtur në Parlamentin e Kosovës.

Gazetari: Ia thatë edhe zotit Ivanov shumë qartë. Do t’ia thoni edhezotit Tadiç në takim?

Presidenti Topi: Të jeni i sigurt që unë jam njeri shumë i hapur.Këtë që po ju them juve këtu, politika e Kryetarit të Shtetit është njëpolitikë shumë e hapur, një politikë transparente dhe është njëpolitikë pa asnjë lloj frenimi se cili është përpara. E rëndësishmeështë që midis lidershipit politik të rajonit të ndërtohet një politikëkonstruktive, por duke i thënë gjërat realisht. Mënyra e artikulimit tëproblemeve është një mënyrë e butë, është mënyrë qytetare, porbrenda ka të gjithë sinjifikancën e saj për mbrojtjen e interesave tëshqiptarëve dhe të drejtën e gjithësecilit për të gëzuar standardet enjë populli evropian. Nuk ka mundësi që vendet e rajonit të jenë tëdestinuara për në Bashkimin Evropian, të thonë çdo ditë: ‘Po, nedëshirojmë të futemi’, dhe të mos respektojnë standardet. Unë kamkërkuar të respektohet “Marrëveshja e Ohrit” në mënyrë kosntante.

Gazetari: E kam një çështje. Ju vërtet keni kërkuar dhe ia bëtë tëqartë zotit Ivanov se nuk do t’i kishit këto probleme, po tërespektohej “Marrëveshja e Ohrit” me përpikmëri siç ështënënshkruar. Dhe, në harmonizim të kësaj, ju ia thatë zotit Ivanov, sido e ndërtoni një referencë edhe për Serbinë si dhe përmarrëdhëniet etnike në të ardhmen me shtetin serb?Presidenti Topi: Unë kam një parim dhe besoj nuk është parimthjesht në linjë personale. Janë parimet e politikës së jashtme tëinstitucioneve të Shqipërisë. Ne kemi standardizuar politikën tonë tëjashtme me të gjitha standardet më të mira të politikës së BashkimitEvropian, që do të thotë që janë terma shumë të studiuara dhesigurisht, në kontekstin specifik që juve po diskutoni, gjithçka do tëelaborohet nga institucionet, por vullneti që ju shikoni, qartësia nëshprehjen e pozicionit të shtetit shqiptar, besoj që është e dukshme.

Gazetari: E ja, zoti President, në rajon, në Maqedoni, ka njëinfluencë të jashtëzakonshme nacionalizmi. Tek ne e kemi, ose nëShqipëri është një politikë, e cila është e veshur me një patriotizëm,por nuk është primitive, nuk është e tillë fare, realisht po shërbehet


367

edhe Maqedonia, edhe Serbia. Atëherë, si vendosen këto ekuilibrakur politika shqiptare është parimore, ndërton parime mbi këtoçështje, kërkon respektim të “Marrëveshjes së Ohrit” ose idesëevropiane, kurse të tjerët nuk e bëjnë këtë? Si do të gjendeni ju nëkëtë sistem?

Presidenti Topi: Unë mendoj që intensifikimi i dialogut politik,duke ngritur probleme specifike, sa më shumë të takohesh mepartnerët, sa më shumë të takohesh me homologët, natyrisht do tëdalin gjërat në kontekst më specifik. Roli i partive politike shqiptarenë Maqedoni është shumë i rëndësishëm. Ne kemi parë vazhdimishtqë raportet midis tyre sigurisht që nuk janë harmonike, nuk janë tëmira. Dhe kemi stimuluar që duhet të ketë më shumë harmoni midisshqiptarëve, duhet të ketë më shumë harmoni midis faktorëve dhepërfaqësuesve politikë, sepse edhe qëllimet realizohen më mirë, çkado të thotë që duke qenë së bashku, dhe implementimi i“Marrëveshjes së Ohrit”, do të ndiqet më mirë dhe forca eshqiptarëve në Maqedoni për ndjekjen e një politike evropiane tëMaqedonisë, do të jetë më e fortë.

Gazetari: Ju mendoni që nuk është krejt faji në partitë politikemaqedonase, por është dhe tek ato shqiptare që “Marrëveshja eOhrit” nuk është realizuar?Presidenti Topi: Unë mendoj që e kam prezumuar pjesën tjetër qëdua të jetë shumë e kujdesshme në implementimin e “Marrëveshjessë Ohrit”, në radhë të parë është pjesa maqedonase, sepse është nëmazhorancë. Dhe unë mendoj që ne potencohemi më shumë, po tëjemi në harmoni të plotë midis nesh. Interesat politike të partivevërtetë janë interesa politike, por në radhë të parë duhet të jenëinteresat e shqiptarëve edhe në Maqedoni, të cilët kërkojnë që tërealizojnë pikërisht atë Marrëveshje që u bë me bekimin endërkombëtarëve. Pra, unë mendoj që përgjegjësia sigurisht ështëtek pala maqedonase për respektimin e plotë të “Marrëveshjes sëOhrit”, por unë kërkoj më shumë nga partitë politike shqiptare, që tëjenë në harmoni me njëra-tjetrën dhe ta potencojnë zërin e tyre.

Gazetari: Nuk kërkojnë, ose bashkësia ndërkombëtare nuk kërkonnjë paternalizëm, por megjithatë ka pak vëmendje për t’i bindur ata


368

njerëz, ose shqiptarët në Maqedoni, që të jenë së paku në raport me“Marrëveshjen e Ohrit” unik, as aty nuk janë. Ku është problemi?Pse Shqipëria dhe Kosova nuk bëjnë që partitë shqiptare atje t’iharmonizojnë qëndrimet, së paku për “Marrëveshjen e Ohrit”?

Presidenti Topi: Ne vetëm kemi nxitur, kemi nxitur dialogun, pasiajo është një çështje ekskluzive e përfaqësuesve politikë të partivepolitike shqiptare.

Gazetari: Edhe për çështje kaq të rëndësishme?

Presidenti Topi: Po, natyrisht, sepse ato veprojnë në një kontekst tëcaktuar, në një terren të caktuar politik dhe konstituiv.

Gazetari: Zoti President, Serbia bën një influencë tëjashtëzakonshme tek serbët e Kosovës ...

Presidenti Topi: Ju mendoni që ne kemi qenë jashtë këtyreinfluencave. Vazhdimisht në takimet tona...

Gazetari: Unë po pyes ...

Presidenti Topi: ...Vazhdimisht në takimet tona, ju pyesni, por jujeni edhe dëshmitar i mjaft takimeve që ne zhvillojmë mepërfaqësuesit e partive politike në Maqedoni.

Gazetari: Ku është ngërçi tek partitë politike në Maqedoni, të cilatnuk e kanë një harmonizim dhe qëndrim, së paku për “Marrëveshjene Ohrit” dhe për të drejtat, të cilat janë goxha të mëdha?

Presidenti Topi: Unë besoj që juve si gazetar keni një akses tëjashtëzakonshëm për të marrë në intervistë cilindo lider të partivepolitike. Unë nuk dëshiroj të futem në koshiencën apo nësubkoshiencën e liderëve politikë të partive politike shqiptare, pormendoj që është një çështje, e cila duhet patjetër që të tejkalohet, qëata, pavarësisht interesave alternative që kanë në politikën e tyre, tëkenë në themel pikërisht momentin që ka të bëjë me të drejtën eshqiptarëve për të gëzuar standardet evropiane të një vendi, që


369

tenton të futet në Bashkimin Evropian.

Gazetari: Atëherë po kthehemi tek një çështje, e cila rrallëkush evëren. Kur ekziston një shtet i pavarur, liderët e tyre askujt nuk ithonë ‘shteti amë’. Nuk ka lider i Kosovës, i cili ka ardhur këtu, qënuk ju është drejtuar me këtë fjalë, ose me këtë fjali, ‘shteti amë’,ose ‘shteti ynë amë’. Si e interpetoni së pari, pastaj ta zbërthejmëkëtë idenë ose qëndrimin e liderëve të Kosovës, që sa herë që idrejtohen, ose sa herë që flasin me ju, i drejtohen opinionit, thonë:‘shteti ynë amë’. Të njëjtën gjë bëri edhe zoti Pacolli pardje këtu nëtakimin tuaj. E kanë bërë edhe Kryetari i Kuvendit, edhe zoti Thaçi,edhe zoti Krasniqi, edhe zoti Sejdiu. Ç’është kjo gjuhë e liderëve qëkanë një shtet të pavarur dhe prapë e kanë një ‘shtet amë’?

Presidenti Topi: Sigurisht kjo vendoset në një kontekst ...

Gazetari: ... më shumë shpirtëror...Presidenti Topi: ... shumë spiritual, shpirtëror, edhe në kontekstinhistorik. Dhe ju e keni parë që askush nuk i komenton për keq.Përkundrazi, janë shprehje që dalin nga shpirti dhe shprehjet qëdalin nga shpirti, nuk komentohen, nuk vihen në diskutim.

Gazetari: Kjo i bie që ata brenda vetes e kanë idenë e bashkimit,gjithsesi nuk po guxojnë publikisht ta shprehin.

Presidenti Topi: Unë besoj që duhet vlerësuar ashtu siç ata eshprehin, në këtë lloj raporti ndjeshmërie, pastaj çështjet e tjera janëçështje që kanë të bëjnë me një politikë shumë të qartë institucionaledhe evropiane. Gjithçka, e ardhmja e vendeve tona do jetë nëkontekstin evropian.

Gazetari: Hiq obligimet që keni si President, që duhet të respektoniqëndrimet rajonale edhe karshi shteteve, edhe karshi Evropës dhebotës. Ngaqë ju njohin gjatë, ju keni qenë realisht një prejpolitikanëve që e keni përkrahur në një mënyrë bashkimin eShqipërisë dhe të Kosovës. Si President, a guxoni të deklaroni njëgjë të tillë apo e mbani gjithashtu shpirtërisht brenda një qëndrim tëtillë?


370

Presidenti Topi: Kur jam pyetur nga një gazetar serb, mos gaboj nëfiilimet e mia të punës si President, një nga pyetjet dhe besoj duhettë ketë qenë pyetja e fundit, ajo që e shqetësonte më shumëgazetarin serb, ishte që: ‘A do të bashkohet Shqipëria me Kosovën?’Unë menjëherë i thashë: ‘Po!’. Sigurisht u ndje i hutuar, i thashë:‘Një sekondë, nuk kam mbaruar’. ‘Do të bashkohen, - i thashë, nëBruksel’. ‘Do bashkohen në Bruksel, sepse është bindje e plotë qëShqipëria, sikurse është sot vend i NATO-s, nesër do të jetë vend iBashkimit Evropian, dhe jam i bindur plotësisht që Kosova do tëjetë vend i Bashkimit Evropian dhe vend i NATO-s’. Dhe bashkiminë të gjitha tendencat që kemi, është në simbolikën që ka Brukseli,në një simbolikë të dyfishtë. Pra, është qendra administrative eEvropës së bashkuar dhe është selia e NATO-s. Pra, gjithçka do tëshkojë në mënyrë shumë të natyrshme drejt këtij procesi dhe çdobashkëpunim, çdo intensifikim i këtij bashkëpunimi, tendenca ështëshumë e qartë për të përmirësuar infrastrukturën. Kjo rrugë, të cilësne i falemi, sepse ka afruar më shumë pikërisht atë ndjesi shpirtëroreqë ishte në distancë, e ka bërë që të jetë ndjesi shpirtërore dhe fizike.Ka rritur shanset e komunikimit njerëzor. Ka rritur shanset etransmetimit të mjaft gjërave që, në radhë të parë kanë të bëjnë meidetë, kanë të bëjnë pastaj me ekonominë, me biznesin, kanë tëbëjnë me shfrytëzimin e të gjithë territorit, qoftë të bregdetit tëShqipërisë, qoftë të territorit të Kosovës, për qëllime turistike, përqëllime ekonomike, për bashkëpunimin institucional dhe politik.Unë besoj që jemi në një terren ku, ky lloj difuzioni po bëhet nëmënyrë shumë të natyrshme.

Gazetari: Zoti Pacolli dhe ju, thatë që megjithatë, Kosovës dheShqipërisë i duhet një bashkim urgjent ekonomik, një harmonizim iligjeve, i analizimit të gjërave, të cilat na duhen para se të bëhet kjome Bashkësinë Evropiane. Ju, si President, realisht, duke ditur sekemi probleme, edhe pse e kemi rrugën, si do ta bëjmë që kyharmonizim ose edhe i ligjeve, edhe i ekonomisë, edhe i gjërave, tëcilat nuk e tangojnë bashkimin politik, të lehtësohen? Çfarë tëbëjmë, për arsye se ka goxha probleme, dhe këto probleme po nashfaqen dita-ditës?

Presidenti Topi: Baton, ka një rregull matematikor, i cili të


371

imponon që para se të bësh veprimet midis kllapave, të bëshveprimet brenda kllapës. Dhe unë i jap plotësisht të drejtëPresidentit Pacolli, i cili thotë që duhet të rritet bashkëpunimiekonomik, pra, të realizohet një mini-shengen, ide të cilën e kemipërmendur edhe me Presidentin Sejdiu më parë. Dhe, të dy vendetdo të jenë më të potencuara, më të faktorizuara për të qenë pjesë eBashkimit Evropian. Pra, procesi i integrimit në BashkiminEvropian mund të jetë një proces i mesëm ose më afatgjatë për të dyvendet, por askush nuk na pengon që të intensifikojmë marrëdhëniete bashkimit ekonomik. Dhe këtu ka nevojë të modelohet, qoftë ngapolitika e institucioneve të Shqipërisë, qoftë nga politika einstitucioneve të Kosovës, sepse ju e dini, raportet e shkëmbimeve,që janë dhe disa raporte tradicionale, duhet patjetër të rimodelohen.Unë e shikoj edhe nga një pikëpamje tjetër, nga shfrytëzimi imundësive fizike, gjeografike dhe mikroklimatike. Ne, nëbazamentin e ekonomive tona, kemi bujqësinë dhe agro-industrinë.Fakti që, nga jugu i Shqipërisë deri në veriun e Kosovës ekzistojnëdiferenca, amplituda temperature që shkojnë edhe mbi 10 gradë,tregojnë që këto janë resurse të jashtëzakonshme, që profesionistët efushës kanë mundësi që t’i vendosin në funksion të njëbashkëpunimi profesional. Nuk mjafton të japim deklarata, pordeklarata duhet të absorbohen nga ekspertiza, duhet të kthehen nëpolitika dhe duhet patjetër gjërat të lëvizin.

Gazetari: Atëherë, meqë folët për këtë çështje, për agro-kulturën,mendoj që nuk është mirë që patatet dhe rrushi të ikin në Serbi dhetë mos vijnë në Shqipëri, edhe pse fermerët në Kosovë e dinë që nukështë kjo pjesë e punës tuaj, por është e qeverisë. Por megjithatë,mund të influenconi që këto punë të rregullohen. Patatet për muajkanë pritur, po të themi kështu, në hambaret e fermerëve kosovarë,për t’ia dedikuar tregut shqiptar. Dhe më në fund, ata u orientuanqë ato t’i dërgojnë në Serbi, se tarifat doganore ishin shumë të lartapër në Shqipëri.

Presidenti Topi: I nderuar Baton! Unë nuk dëshiroj të futem nëkultura specifike të shumëllojshmërisë të kulturave bujqësore...

Gazetari: ...Por ndërtojnë marrëdhënie këto, megjithatë...


372

Presidenti Topi: ...Por unë, kur jap dimensionin politik nëkëndvështrimin tim personal dhe institucional, mendoj që janëmundësi të jashtëzakonshme. Ju siguroj, sepse unë kam një‘background’ edhe politik, edhe administrativ, kam qenë edheMinistër Bujqësie. E njoh mirë këtë fushë. Mundësitë janë tëjashtëzakonshme. Kjo qe arsyeja që thashë se para se të bëjmëveprimet midis kllapave, duhet të bëjmë disa veprime brendakllapave, për gjëra që ne kemi mundësi, që të rrisim bashkëpunimin.Unë nuk dëshiroj që të futem në elemente shumë periferikë, por,sikurse ndodh në këtë kulturë të patates, ka ndodhur dikur mekulturën e shalqirit, kur këtej prodhohej me shumicë dhe nukgjendej tregu. Atëherë, pse ne duhet të kemi vështirësi në gjetjen etregut, kur institucionet, qoftë përsa i përket atyre institucioneve qëharmonizojnë legjislacionin, duhet të punojnë. Komisionetparlamentare mund të punojnë në një komunikim të përbashkët përtë harmonizuar një legjislacion, i cili nuk do të jetë në një rreth tëmbyllur, por do të jetë një legjislacion evropian. Dhe ky legjislaciondo të japë mundësi që së bashku të harmonizojmë tregun. Nga anatjetër, të harmonizojmë edhe mënyrën e komunikimit në kufij, që tëmos ketë pengesa të natyrës artificiale. Dhe unë e shoh tëmundshme që, institucionet dhe politika të bëjë të mundur që kybashkëpunim të jetë i tillë që ta eksplorojë të gjithë territorin.

Gazetari: Atëherë, e dimë që partitë politike të para luftës edhegjatë kohës së luftës kanë qenë, ideja e parë ka qenë bashkimi meShqipërinë. Më vonë e kanë zbritur retorikën janë mënyraracionaliteti që kompromisi ka qenë pavarësia, pastajbashkëpunimi. Askush se ka pritur që ndërkohë të lindë një partipolitike që kërkon në mënyrë imediate bashkimin, ajo“Vetëvendosja”. Sikur të lindte një vetëvendosje në Shqipëri, cili dotë ishte qëndrimi i Presidentit të Shqipërisë.Presidenti Topi: Çdo invivid, çdo parti politike funksionon mbibazën e një konteskti të caktuar ligjor dhe përderisa kjo parti ështëlegjitime, respekton të gjithë platformën ligjore mbi të cilën ështëngritur, është në të drejtën e saj absolute që të ketë politikën e saj, tëshpalosë politikën e saj dhe të tërheqë votën e qytetarit pikërisht përopsionet politike që ajo ka. Nëse partitë politike kanë mundësinë qëtë jenë deçizive në vendimmarje institucionale-legjislative është një


373

problem tjetër. Fakti që skena politike qoftë në Shqipëri, qoftë nëKosovë është e larmishme patjetër që kjo i jep shanse që edhevendimmarrja të jetë mbi bazën e komunikimeve dhe të numrave tëdomosdoshëm që duhen për të miratuar një opsion të caktuar politik.Unë respektoj çdo të drejtë të partive politike për të shpalosuropsionet e tyre. Nuk mund të futem për të artikuluar nëse e ka mirëapo e ka keq, sepse këtë gjë e kam bërë edhe me terren politik tëShqipërisë në momentin kur janë zgjedhjet e Presidentit tëRepublikës, por respektoj opsionet politike të çdo partie politike mbibazën e të cilave janë marrë vota dhe ato janë sot të pranishme nëParlamentin e Kosovës.Gazetari: Ju e dini që në listën e “Vetëvendosjes” kanë qenë sëbashku edhe qytetarë nga Shqipëria edhe nga Kosova?

Presidenti Topi: Jo, këtë nuk e di!

Gazetari: Dhe një prej deputetëve është nga Shqipëria?

Presidenti Topi: Këtë nuk e di! Duhet të jem i hapur, nuk e di. Emarr këtë informacion…

Gazetari: Zoti Hysamedin e ka pasur numrin 50?

Presidenti Topi: Nuk e di! E marr këtë informacion nga ju. Do tëishte hipokrizi ta kaloja këtë pa u shprehur.

Gazetari: A e dini që “Vetëvendosja” në Kosovë funksionon epërbashkët në dy pika, Tiranë-Prishtinë me të njëjtën nivel?

Presidenti Topi: Këto janë artikulime që sigurisht është e drejta juajt’i shprehni. Unë e kam ndërtuar këtë intervistë jo thjesht mbi bazëne pyetjeve dhe përgjigjeve, por edhe me predispozicionin për tëmarrë informacion edhe nga ju.

Gazetari: Mirë atëherë, me qëllim që të merrni informacion brendakësaj interviste. Deri tek ajo që ju quani “kryeqyteti i të gjithë nevenë rajon” është Brukseli, ekziston edhe një kohë, mund të presimedhe një kohë, disa vite…


374

Presidenti Topi: Së pari le të themi që kryeqyteti i Shqipërisë ështëTirana. Kryeqyteti i Kosovës është Prishtina. Në simbolikën eintegrimit është Brukseli, sepse nuk mund të shkojmë në njëidentitet të Evropës pa konservuar qartë identitetin tonë.

Gazetari: Atëherë, cili është flamuri i Kosovës dhe i Shqipërisë, zotiPresident?

Presidenti Topi: Ju e dini që gjërat që kanë të bëjnë me një konteksformal, patjetër nuk heqin të drejtën e shpirtit.

Gazetari: Në Kosovë nuk ua falin flamurin…

Presidenti Topi: Pikërisht, po shkoj në këtë linjë për të thënë që nëaspektin formal, institucional. E drejta shpirtit është e drejtë shumëtradicionale. Nuk vjen puna të edukohesh brenda një viti apo dyvjetësh, është një edukim që ka të bëjë me historinë, ka të bëjë mebrezat, ka të bëjë pikërisht me ato leksionet e vogla që të jep gjyshi,që të jep babai. Pra janë gjëra jashtëzakonisht të rrënjosura mbibazën e një evoluimi të gjatë. Ne nuk mund të ç’bëjmë histori përnjë vit ose dy vjet.Gazetari: Mirë, atëherë t’ju pyes konkretisht. Mesa po shoh, ju nëintervistë keni dy mendime: një mendim intelektual dhe një mendimsi President. Cilin realisht e keni më për qejf?

Presidenti Topi: Unë mendoj që nuk mund të vijë në këtë pozicionaskush që nuk është intelektual. Kështu që mendimi i Presidentitsigurisht i shprehur në mënyrë të qartë në ambientet e zyrës së tij,patjetër shkon në simbiozë të plotë me të gjithë bazamentinintelektual dhe shkon në funksion të interesave substanciale tëShqipërisë dhe të shqiptarëve kudo ku jetojnë.

Gazetari: Po ta përfundonit postin e Presidentit pas dy vitesh, do tëformonit një parti politike, cili do të ishte orientimi juaj, zotiPresident?

Presidenti Topi: Së pari, dua t’ju korrigjoj sepse më dhatë shumëdy vjet.


375

Gazetari: Ka më pak se dy vjet…

Presidenti Topi: Në 2013 janë zgjedhjet politike.Gazetari: Në vitin 2012.

Presidenti Topi: Mandati i Presidentit mbaron në fundin e korrikuttë vitit 2012. Kam një parim që mundohem të realizoj detyrat editës.

Gazetari: Deri në vitin 2012 ju obligojnë detyrat e Presidentit?

Presidenti Topi: Sigurisht dhe do të ishte gabim nëse do tëprojektohesh pikërisht në funksion të kohës dhe të vendit, njëprojekt të cilin unë natyrisht nuk e kam. Projekti i vetëm që unëkërkoj ta realizoj me shumë përkushtim është ai, të cilin pomundohem ta përmbush me përputhje të plotë me të gjithë detyrimetqë ka Kushtetuta. Ju keni pasur rastin të shikoni sesi herë pas heregazetarët, kolegët tuaj e bëjnë këtë pyetje. Nuk ka qenë e lehtë nëpunën time që, nga një pozicion i lartë partiak, të vij dhe tëakomodohem për të qenë në një pozicion të ekuilibruar. Këtëpozicion nuk e kam mbajtur thjesht për ekzibicion për t’u treguar tëtjerëve që, “shiko sa i ekuilibruar jam unë”, por ky vend patjetër qëka nevojë që me partitë politike, të cilat në shumicën e rasteve kanëpozicione ekstremisht të kundërta edhe për gjëra shumë tërëndësishme, por ky vend ka nevojë që të forcojë dhe të konsolidojëinstitucione të pavaruara. Sigurisht termi institucione të pavarura kavlerësimin relativ, por çdo ditë, më shumë sesa ky institucion, i cilinë një farë mënyrë qëndron midis partive, qëndron mbi partitë dheështë garant, besoj, i fortë i jetës së këtyre institucioneve tëpavarura, duke kërkuar edhe nga partitë politike të bëjnë të njëjtëngjë, do të më hiqte çdo lloj shansi që unë të bëja një parashikim tëkarakterit politik.

Gazetari: Qëndrimi juaj pardje në konferencën për shtyp ishtendoshta për herë të parë i shprehur publikisht se nuk ndiheni komodqë të zgjidheni edhe një herë President me formulat 71 plus ose70+1?


376

Presidenti Topi: Jo nuk jam shprehur në këtë mënyrë. Ju eperifrazoni, por unë do jua them se në ç’kontekst është thënë.Gazetari: Unë e kuptova që do të ishte mirë që dhe Presidenti tëzgjidhej me votën direkt. Kjo nënkuptohet…

Presidenti Topi: Është një element i përmirësuar i standardit tëdemokracisë. Pra ti themi gjërat hapur. Këtu ka pasur disandryshime kushtetuese, që janë realizuar në prillin e vitit 2008 nëbashkëpunim midis partive politike dhe asgjë këtu nuk konsiderohetjo legjitime. Është një ndryshim legjitim, sepse ka ardhur mbi bazëne një numri të domosdoshëm kushtetues për të ndryshuarKushtetutën. Çështja e zgjedhjes së Presidentit nëse do të jetë nëopsionin në një mazhorancë të thjeshtë, e cila kuptohet që ështëpolitike, apo do të jetë në popull. Unë personalisht, preferojstandardin më të lartë të demokracisë, të zgjedhjes direkt ngapopulli.

Gazetari: Arsyen? Për arsye se nuk ndiheni komod me këtë 70+1?

Presidenti Topi: Absolutisht, kjo nuk ka të bëjë me mua.

Gazetari: Ju e thatë publikisht se nuk ka të bëjë me Bamir Topin.

Presidenti Topi: Sigurisht nuk ka të bëjë me mua. Bamir Topi ështënë detyrën e tij, duke marrë pëlqimin e Parlamentit në një vendim tëvitit 2007 dhe do ta realizojë këtë detyrë deri në ditën që do të jetënë këtë zyrë. Çështja nuk shtrohet në sens personal. Këtu diskutojmëpër çështje të një karakteri parimor në një zgjedhje relative. Të dyjajanë legjitime: edhe zgjedhja nga Parlamenti, edhe zgjedhja ngapopulli. Në preferencat e mia duke iu referuar standardeve më tëlarta të demokracisë do të mendoja se zgjedhja nga populli do tëishte zgjedhje relative më e mirë. Pse? Mund të artikuloj arsyen. Nënjë kohë kur partitë politike tentojnë që ta ekstremizojnë debatinpolitik, edhe populli, natyrisht ata që janë më shumë atraktivë ndajpolitikës shkon edhe diferencon edhe pozicionin e vet që nuk është emirë në një shoqëri. Partitë kanë dimensionin e tyre, kanë politikat etyre, por në fund fare askush nuk duhet të dalë kundër kohezionitsocial të popullit. Besoj kjo është detyra e Presidentit, i cili është


377

sipas Kushtetutës, simboli i unitetit të popullit? Fakti që ka këtëemërtim në Kushtetutë, i jep të gjitha shpjegimet racionale qëPresidenti do të jetë shumë mirë të zgjidhet nga populli. Jodomosdoshmërisht! Mund të ketë ndryshim të Kushtetutës apo tëkompetencave që e rregullojnë punën e Presidentit. KompetencatPresidenti i ka, çështja është e një suporti që askush mos tëparagjykojë nëse ky President do të jetë partiak apo do të jetë simboli unitetit.

Gazetari: A mendoni që kjo zgjedhje me formulën mazhoritare tëthjeshtë ose shumicën e thjeshtë, e dëmton realisht postin ePresidentit apo duhet të qëndroni brenda formulës ose Presidentdirekt, ose 2/3 gjithësesi?

Presidenti Topi: Jo unë nuk kam ndonjë formulë, absolutisht!

Gazetari: Nuk keni formulë?

Presidenti Topi: Nuk kam formulë, pra unë jam përgjigjur njëpyetjeje bërë nga gazetari dhe patjetër që në kuadrin e njëkomunikimi transparent me publikun, unë jam shprehur që nëopsionet e mia personale që s’kanë të bëjnë fare me dimensionet enjë karriere personale, por shumë parimore: unë do të isha i opsionit– votim nga populli.

Gazetari: A do të konkuronit edhe një herë si President me njëformulë, e cila ju ka zgjedhur President herën e kaluar?

Presidenti Topi: Nuk mund të shprehem sot për asgjë, për gjëra që itakojnë një perspektive. Një perspektive, e cila vlerësohet jo thjeshtnë distancë kohore, sepse ka njerëz vizionarë, të cilët bëjnëparashikime shumë të rëndësishme. Unë dëshiroj të jem shumë iqartë në momentet e vendimmarrjes time. Vërtet vendimmarrjaduhet të projektohet në një kohë të arsyeshme, por sa kohë jam nëkëtë pozicion, të jeni të bindur se nuk do të ketë asnjë lloj shpalosjetë një projekti që ka të bëjë me periudhën mbas mbarimit tëmandatit tim si President i Republikës.


378

Gazetari: Ju, si President gjatë kësaj kohe që jeni, a e shihni që mëmirë do të ishte që Presidenti të zgjidhej nga vota e popullit, ju edeklaruat këtë. A keni, po themi kurajon, për arsye se ndoshta jumerret si personale kjo, që t’i hyni ndryshimeve kushtetuese dhe qëPresidenti të zgjidhet direkt nga populli?

Presidenti Topi: Unë personalisht, jo!

Gazetari: Domethënë duhet të merren vesh partitë politike?

Presidenti Topi: Jo, sepse kam vlerësuar rolin e partive politikeparlamentare të cilat mund ta realizojnë këtë aksion mbi bazën evullneteve politike në mënyrë më të thjeshtë. Ka dhe metoda të tjera,por gjithsesi unë personalisht nuk do të përfshihem në një proces tëtillë.

Gazetari: Çështja e “21 janarit” është ndërkombëtarizuar. Nuk dotë hymë në çështje personale këtu brenda partive politike dhe tëpartive politike brenda jush, por kjo është tashmë edhe çështjendërkombëtare “21 janari”, tashmë ka prodhuar një krizë, e cila nëShqipëri gati ishte harruar. Ju si President e keni pasur atë qëndrimtë ekuilibruar ku njëra palë ju ka thënë që ky qëndrim i ekuilibuarnuk ju takon se je i yni, kurse pala tjetër ju ka thënë ose ka qenë eheshtur për shkak se keni ndërtuar një marrëdhënie të tillë. Lëkurajuaj prej Presidenti si është ndierë në këtë situatë kur dikush jutrajton si të tyren dhe tjetra është hezituese t’ju përkrah?

Presidenti Topi: Po them një shprehje të vjetër që ndoshta nuk ishkon elegancës së këtij komunikimi. Është një shprehje e vjetër qëthotë “Hip se të vrava, zbrit se të vrava”! Çështja është se çdoinstitucion duhet të ketë koshiencën për të qëndruar në pozicionin etij, mbi bazën e asaj që i ka dhënë Kushtetuta. Kjo është shumë erëndësishme. Ju e keni vënë re që sa të ndjeshëm ose sa të ndjeshmejanë partitë politike në rast se ka dyshime për devijim ngaKushtetuta. Për të tjerët edhe për këtë intitucion që do të thotë qëpartitë politike, në momentet që zgjidhet Presidenti nuk duhet tëshkojnë më me paragjykime për këtë intitucion. Duhet të dinë tërespektojnë institucionin. Këtu është çështje e një konsolidimi në


379

funksion të kohës të institucioneve tona. Respekti për institucioninnuk është thjesht respekti për individin. Është respekti për atë që nekërkojmë të ndërtojmë dhe arti i komunikimit institucional është njëart, të cilin e kemi parë të realizohet në institucionet evropiane dheeuro-atlantike, pra kërkohet civilizim, kërkohet mjaft qytetari,kërkohet elegancë në komunikimin institucional.

Gazetari: Ju e keni pasur gjatë asaj…?

Presidenti Topi: Unë nuk besoj se do ishte mirë që secili ngallogorja e vet institucionale të thotë gjithçka për partnerininstitucional. Janë disa parime shumë të forta për njerëzit që merrenme politikën dhe merren me pozicione të larta. Ka gjëra shumë tërëndësishme, të cilat asnjëherë nuk bëhen publike, që janë pjesë ekonfidencialitetit të zyrave. Sigurisht duke ruajtur gjithmonëtransparencën me publikun, një trasnparencë që është elegante. Kamjaft raste kur midis institucioneve, edhe në Shqipëri, nuk ka pasurrespektim edhe të etikës së komunikimit, e shikoni tek partitëpolitike. Unë besoj që e kam ruajtur me fanatizëm mënyrën ekomunikimit, sepse respektohet personi, respektohet dheinstitucioni. Natyrisht personi mund të jetë jashtë institucionit dhekjo nuk do të thotë që mund ta fyesh, sepse të jesh politikan, të jeshnë një pozicion shumë të rëndësishëm në një institucion të shtetit,vjen nga një predispozitë, vjen nga një demostrim qytetar të etikëssë komunikimit. Një gjë mund ta thuash fort dhe me një term tëbutë, por edhe duke qenë agresiv. E rëndësishme është që tëpërdorësh argument dhe unë jam partizan i komunikimit me njëetikë të plotë pa fyerje, pa sharje ku të mbizotërojë argumenti dhepastaj i takon qytetarit për të diferencuar artikulimet e arsyeshmenga ato pak të arsyeshme. Besoj se e kam ruajtur dhe do vazhdojë tëruaj gjithë këtë ekuilibër.

Gazetari: Por megjithatë, politika në Shqipëri nuk e ka ruajturkomunikimin Brenda “fairplay-it”. Gjuha është e ashpër. Gjuha kaurrejtje brenda ndoshta dhe një mungesë etike. A mendoni qërealisht Shqipëria dhe politika e saj mund të dalë nga kjo gjuhë, përarsye që është gjuhë që nuk përdoret më gati askund në botë?


380

Presidenti Topi: Jam absolutisht i bindur që do të ketë njëkonformim me etikën e komunikimit evropian. Çdo individ, jothjesht ai që merret me politikën, por kudo që të jetë, do ta kuptojësikurse ka një evoluim në të gjitha fushat pa diskutim, do ta kuptojëqë gjuha e komunikimit nuk mund të jetë me fjalorin e rrugës …

Gazetari: Pse është kjo garë zoti President, që të përdoret një gjuhëe tillë me etiketa “ad-hominem”, gjuhë e ashpër, e cila nuk dallonasnjë parti politike, fatkeqësisht nuk dallon asnjë parti politike.

Presidenti Topi: E vetmja gjë që ne kemi mundësi të themi taniështë pikërisht se çfarë kemi konstatuar. Arsyeja pse vjen kjo,sigurisht duhet kërkuar pikërisht në atë ambient që artikulohet nëkëtë mënyrë. Unë dhe ju nuk besoj që të degradojmë në mënyrën ekomunikimit, sepse nuk është sfidë thjesht e një kompeticionipolitik apo institucional. Njeriu ruan etikën e komportimit dhekomunikimit edhe pa qenë njeri publik. Kjo është domosdoshmëridhe është çështje e një tradite, mesa duket e një edukimi që bëhet nëradhë të parë jashtë ambienteve të politikës.

Gazetari: Së pari, duke qenë publik duhet të jesh dyfish më ikujdesshëm.

Presidenti Topi: Absolutish, dyfish, po edhe shumëfish! Jamdakord me ju.

Gazetari: Nuk e di, ndoshta ju nuk e keni për obligim të përgjigjeni,por megjithatë viktimat e “21 janarit” janë viktima të gjuhës, sesaplumbave.Presidenti Topi: Unë besoj se konfliktualiteti politik, debati dheretorika e ashpër, sharjet reciproke sollën një acarim tëjashtëzakonshëm që precepitoi në dhunë dhe në Shqipërinë e kohëvemoderne, Shqipëria është vend i NATO-s, me një aspiratë të qartëqë të shkojë drejt Bashkimit Evropian, çdo shenjë dhune është epapranueshme, nga cilado anë të vijë.

Gazetari: Dhuna më e madhe është dhuna e gjuhës, zoti President,është gati e pamëshirshme.


381

Presidenti Topi: Gjuha sigurisht. Ka një shprehje të vjetër sepsejam i detyruar të them dy herë një shprehje që përdoret “Gjuharrasht nuk ka, por rrasht thyen”. Pra, vërtetë historikisht gjuha ështëpërdorur si një instrument i fortë dhe për të fyer, por gjuha duhet tëpërdoret në të gjithë ndërtimin e vet anatomik me mundësi të mëdhaartikulimi, por në radhë të parë të koshiencës njerëzore, të përdoretpër fjalë të mira, për dialog të mirë. Vlen më shumë të japësh njëmesazh mirësie, se sa të fyesh.

Gazetari: Si e rregullon një President, një gjuhë liderësh të partivepolitike ose si ndihesh? Si duhet të reagojë një President ku ka njëgjuhë fyese, ofenduese ndoshta edhe rrënuese? Si mund të gjendetnjë President në një situatë të tillë për arsye se ai nuk është… Kurka gjuhë armësh zgjidhet problemi, kur ka gjuhë fjalësh, ështëproblemi më i madh.

Presidenti Topi: Së pari, këto janë përgjegjësi publike të njerëzvepublikë. Së dyti, nuk ka nevojë që Presidenti të japë leksione, sepsenuk do të ishte mirë, por Presidenti shpalos modelin e tij natyral tëkomunikimit.

Gazetari: Por kjo gjuhë zoti President, është shfaqur edhe nëmedia, edhe në rrugë dhe po bëhet…

Presidenti Topi: Ju mendoni që media është jashtë influencës sëpolitikës…?

Gazetari: Nuk e konteston askush këtë, që media si askund tjetër nëShqipëri…

Presidenti Topi: Është ndryshe mos e kontestosh dhe ndryshe tapohosh dhe elementi i moskontestimit nuk presupozon pohimin,sepse mund të mos e kontestosh dhe qëndron indiferent, por po tëjesh me kurajo, ju jeni shumë i rëndësishëm, i respektuar i medias.Sinqerisht unë ju vlerësoj personalisht, por jo vetëm unë dhe ju edini që media me gjithë revolucionin e jashtëzakonshëm që karealizuar, sigurisht është në funksion. Ndërkohë që media ka shansinpër të mos qenë totalisht e pavarur, sepse pavarësia sikurse thashë


382

është relative. Sepse kur nuk kemi ne sot në detyrimin kushtetues qëRadio-Televizioni publik Shqiptar të jetë tërësisht i pavarur…përfytyroni çfarë mund të themi për një media private. Pra nëdetyrimin kushtetues dhe ligjor Radio Televizioni Publik i çdovendi, i cili funksionon mbi bazën e taksapaguesve të cilët nukparagjykohen, nëse janë të këtij spektri apo atij spektri, duhet të ketënjë politikë harmonike, kombëtare, editiorialiste mbi bazën e njëekuilibri të plotë dhe përfytyroni çfarë mund të themi për mediatprivate. Pra çështja e emancipimit të shoqërisë shkon paralelisht meemancipimin e politikës, emancipimin e medias. Jam i bindur qëvetë përfaqësuesit e nderuar të medias, duhet ta kuptojnë që vërtetëshërbejnë me nuanca, por nuk duhet të jenë instrumenta kirurgjikalëtë politikës për të përdorur mesazhe fyerje, që nuk i shkojnëpikërisht mesazhit apo misionit që ka media për të qenë në kontakttë vazhdueshëm me publikun.

Gazetari: Zoti President, mediat private nuk i obligon askush që tëkenë një qëndrim editorial, por i obligon gjuha e urrejtjes që sëpaku atë mos ta kenë pjesë, është kodi edhe etik dhe professional,por pse jo edhe ligjor?

Presidenti Topi: Më vjen mirë që ne jemi në të njëjtën gjatësi vale,pikërisht për të përcjellë mesazhet qytetare. Ne themi që politikaështë ekstrakt i shoqërisë, pra vjen nga e gjithë përbërja e shoqërisë,pjesa më e kualifikuar dhe kjo duhet t’i përkthehet, duhet t’itransmetohet në mënyrë të amplifikuar shoqërisë me mesazhepozitive ku të jenë profesionistë, intelektualë, ligjvënës, juristë. Pratë gjithë, së bashku duhet të japin kontributin më të mirë, ekstraktinmë të kualifikuar shoqërisë dhe kjo të përkthehet pastaj në mesazheqë janë të denja për ambiente rrugicash apo stadiumesh kjo nuk doishte e mirë.

Gazetari: Atëherë, dy pyetjet e fundit kanë të bëjnë me zgjedhjet.Shoh që po i afrohemi një orë intervistë. “8 maji” është sfidandoshta e shqiptarëve ndaj Evropës, ndaj vetvetes pse jo edhe ndajLigjit dhe Kushtetuetës. Ju personalisht, duke kontaktuar meambasadorët ndërkombëtarë, a e keni analizuar ndonjëherë që çfarëe zgjidh problemin shqiptar; zgjedhjet e jashtëzakonshme apo


383

zgjedhje të rregullta dhe “8 maji” a është realisht ballafaqimi ipolitikave administrative apo i atyre politikave që prej dy vjet egjysmë jemi mësuar t’i dëgjojmë publikisht?

Presidenti Topi: Unë kam një eksperiencë relativisht të gjatëpolitike. Kam atë eksperiencën tashmë pas gati katër vitesh në zyrëne Presidentit. Besoj se nuk ka gjuhë më të qartë institucionale apoligjore apo kushtetuese kur vjen nëpërmjet dekretit të Presidentit.Unë kam dekretuar zgjedhjet e datës 8 maj. Ky ka qenë obligimkushtetues, por edhe moral i Presidentit, i cili jo vetëm ka fiksuarformalisht datën, por ka bërë të gjitha apelet për politikën dhe përqytetarët.

Gazetari: Pse kjo pala tjetër, ish bashkëpartiake tuaj, në njëmoment jeni luhatur nga kjo datë.

Presidenti Topi: Në mënyrën më absolute jo! Unë nuk dëshiroj tëbëhem pjesë e thashethemnajës, që i fut institucionet në rrethevicioze. Unë jam transparent dhe në mënyrën më absolute, shumëkonstant. Atë që unë e kam thënë vazhdimisht, e kam thënë tështrirë në kohë, me të njëjtin zë, natyrisht kjo nuk lejon askënd tëhamendësojë. Edhe sot, para se unë të vij në këtë intervistë me ju,kam dhënë apele në një Konferencë për Qeverisjen Vendore tëmbështetur nga USAID dhe kam qenë shumë i qartë, që të futemedhe në kontekstin e përgjigjes për pyetjen që ju sapo bëtë: në se dotë jenë politike apo administrative. Shqipëria, shoqëria shqiptare kanevojë të ndajë në mënyrë të qartë fizionominë e zgjedhjeve. Prazgjedhjet politike zhvillohen një herë në katër vjet, zgjedhjet përpushtetin lokal apo zgjedhjet administrative zhvillohen një herë nëkatër vjet. Pra çdo dy vjet ne kemi alternim të zgjedhjeve politikeme zgjedhjet administrative dhe kurrësesi nuk mund të jetë e njëjtagjuhë. Tendenca për ta përgjithësuar dhe për të përdorur njëterminologji të përgjthshme politike edhe në zgjedhjet e pushtetitvendor, është tendenca për t’iu larguar projekteve për qytetarin.Kam qenë gjithmonë i qartë për këtë çështje, e kam shprehur sot dhedo të vazhdoj ta shpreh. Partitë politike vërtetë kanë një“background” politik të projekteve të tyre, por projektet janë përqytetarin. Kam përdorur sot një shembull që është dhe mbetet një


384

pikë shumë e fortë referimi, për të demostruar se çfarë të bënpolitika. Politika të bën vepra të mëdha dhe shumë të mëdha, porpolitika ndonjëherë të kthehet në pengesë të jashtëzakonshme.Projekti i “Unazës së Madhe” të Tiranës, i miratuar në vitin 1989nga qeveria e Adil Çarçanit, është një referencë arkaike për shumëarsye. Po bëhen, sa vite po bëhen? Po bëhen 22 vite. Është epapranueshme që në 22 vjet, kur Tirana është shumëfishuar, kurTirana ka me qindra-mijëra pallate të reja, ka me qindra-mijëramakina. Nuk ke një rrugë të re, pse? Sepse ka mbetur peng ipolitikës. Këtë segment e bëj unë, këtë e bën ti, jo! Minimalishtkërkohet një …

Gazetari: “Fairplay” për qytetarin?

Presidenti Topi:…bashkëpunim, jo për interesat e këtij kolltuku.Kolltuku është i përkohshëm. Në rrugë do të kalojë si qytetari imajtë, si i djathtë. Si ai që është indifferent, si ai që është armik ipolitikës. Ka njerëz që nuk dëshirojnë ta shohin politikën. Por sikonsumator, si qytetar, si njeri që do të lëvizësh në mënyrë komode,si njeri që nuk do që të bllokohesh në trafik, si njeri që kërkon tëthithësh ajrin më të pastër, patjetër kërkohet që vepratinfrastrukturore, minimalisht të kenë predispozicionin e të gjithapalëve për të thënë ‘po, ky projekt është për ne të gjithë’. Pra kyështë mesazhi: Duhet ndarë qartë politika e përgjithshme ngapolitika për qytetarët!

Gazetari: Dy pyetjet e fundit. Të gjitha sondazhet që janë punuar nëShqipëri, Juve ju nxjerrin politikanin më të votuar, më të adhuruarnëse mund të themi. Nuk ka sondazh që ju nuk keni dalë i parirealisht në dëshirat e qytetarëve të Shqipërisë. Tani janë zgjedhjetlokale. Çdo fjali e juaja është ndoshta delikate për arsye se çfarëdoqë thoni.

Presidenti Topi: Mos thashë ndonjë gjë gabim në këtë të fundit?!Besoj që ishte ekuivalente.

Gazetari: …për faktin që jeni shumë i votuar në sondazhe,megjithatë një qëndrim i juaji do të ishte i rëndësishëm edhe në këto


385

zgjedhje në Shqipëri sidomos në Tiranë jeni shumë i adhuruar dhe ivotuar nga tiranasit. Si do ta përdorë zoti Topi qetësinë e tij në këtozgjedhje dhe kur e do një Tiranë me “Unazë”, një Tiranë me atoafinitete evropiane, si do ta përdorë influencën, ose si s’do tapërdorë influencën në këto zgjedhje?

Presidenti Topi: Do vazhdojë të kërkojë nga qytetarët tashmë qëzgjedhjet e 8 majit janë të fiksuara dhe të padiskutuara, në kohën kurpartitë politike janë rregjistruar, do ta përdor si një mesazh frekuentqë qytetarët të marrin pjesë në zgjedhje. Do ta përdor për të dhënëmesazhin që këto zgjedhje të jenë korrekte, të administrohen mire,sepse fati i korrektësisë së këtyre zgjedhjeve patjetër do tëinfluencojë edhe për qëndrimin që do të ketë Bashkimi Evropianndaj Shqipërisë. Do të luftojë natyrisht me të gjithë potencialet emia që të jap këto mesazhe jo vetëm në Tiranë, por në të gjithëShqipërinë.

Gazetari: A do ta ruani qetësinë që ish-bashkëpartiakëve tuaj most’u thoni asgjë, për arsye se vota juaj do të jetë ndoshta decisive?

Presidenti Topi: Unë jam jashtëzakonisht korrekt. Ju mendoni qëmua më mungon virtyti për të vlerësuar gjithçka që ka të bëjë mekarrierën time?

Gazetari: Absolutisht jo!

Presidenti Topi: … Por në pozicionin që jam, duhet të jem shumëekuivalent që do të thotë, asnjë lloj nuance për askënd, vetëmdëshiroj që nga zgjedhjet e 8 majit….

Gazetari: Qëndrimi juaj edhe në mëhallë është publik dhe shumëpublik, mund të shtrihet në të gjithë Tiranën.

Presidenti Topi: Jo, jo, të jeni i kujdesshëm! Pavarësisht se në njëmetropol si Tirana, ekzistojnë formate të ndryshme njerëzish. Që dotë thotë, dikush është i sinqertë, dikush mund të mos jetë i sinqertë,dikush mund të ketë edhe ndonjë qëllim për të hedhur një fjalë. Jusiguroj që në konstitucionin tim shpritëror, në karakterin tim, nëse


386

diçka nuk ta kam thënë drejtpërdrejt, mos kini frikë se mos ta kamthënë pas krahëve! Pra gjithçka që unë e them, e them, jo se mëdetyron njeri.

Gazetari: Natyrisht!

Presidenti Topi: Pra njeriu ka të drejtën e vet të shprehet kakurajon civile dhe ju siguroj dhe po e përsëris, që në karakterin timpo ta thashë ballë për ballë, dijeni se pas krahëve nuk keni versiontjetër, keni vetëm atë version!

Gazetari: Pyetja krejt e fundit, duke u nisuar nga kjo referencë qëjeni shumë i votuar në sondazhe. Unë kam qenë i pari gazetar qëkam bërë intervistë me ju dy ditë pas zgjedhjeve për President.

Presidenti Topi: Është e vërtetë! Është e vërtetë!

Gazetari: Ndoshta do të kem fatin që do të jem në ditët e fundit tëPresidencës ose të mandatit tuaj, që ta kem dhe një intervistë. Cilado të jetë realisht e ardhmja politike e Bamir Topit?Presidenti Topi: Meqënëse unë nuk s’ju kam vënë asnjë lloj kushtipër frekuencën e intervistave, sigurisht jeni i mirëpritur që tërealizoni intervistë atëherë kurdo e gjykoni dhe në momentin që unëmund të shprehem, do t’jua jap edhe variantin për perspektivën ekarrierës, e cila mund të jetë karrierë politike, mund të jetë jashtëpolitikës por do jua them në momentin e duhur, sepse tani jam iangazhuar vetëm me detyrimet e mia institucionale si President iRepublikës.

Gazetari: Më falni që thashë pyetja e fundit, por keni obligim ndajatyre votuesve, të cilët realisht ju rendisin shumë lart?

Presidenti Topi: Besoj, se ne në përgjithësi jo vetëm në Shqipëri,ndodh që kur fillon një profesion i ri, dhe unë do ta konsiderojapërtej angazhimit tim akademik – një nostalgji tashmë, e cila nukrikthehet dhe të bëhet reale, – patjetër për të vazhduar një llojvazhdimësie dhe koherence me interesat, besoj që politika do të jetëprofesioni ku unë do të jem i angazhuar.


387

Gazetari: Falemnderit, zoti President!

Presidenti Topi: Ishte kënaqësi për mua. Urime!


388

PRESIDENTI TOPI THEKSON RËNDËSINË E RRITJES SËBASHKËPUNIMIT EKONOMIK

14 prill 2011Stamboll, Turqi

Në përfundim të ditës së dytë të Samitit të 14-të Ekonomik Euro-Aziatik që po zhvillohet në Stamboll, Presidenti i Republikës, Prof.Dr. Bamir Topi dha një intervistë për Radio-Televizionin Turk(TRT), në të cilën theksoi rëndësinë e rritjes dhe thellimit tëbashkëpunimit ekonomik.

Gazetari i ‘’TRT’’-së: Zoti President, mirë se erdhët në Turqi! Amund të na thoni përshtypjet tuaja lidhur me Samitin e 14-të Euro-Aziatik të organizuar këto ditë në Stamboll?

Presidenti Topi: Tashmë ky Samit është shndërruar në një traditë,por çdo vit bëhet edhe më i rëndësishëm, sepse interesat janë bërëmë globale, por edhe Turqia po bëhet një vend ekonomikisht edhemë i fortë.

Stambolli ka një simbolikë shumë të veçantë qoftë përsa i përkethistorisë së tij, por edhe marrëdhënieve që ka krijuar mes Evropësdhe Azisë, ku sot Turqia, sidomos Stambolli është udhëkryqi iprojekteve shumë të rëndësishme, kryesisht atyre që kanë të bëjnëme energjinë, për të cilën të gjitha vendet kanë shumë nevojë sot.Kanë shumë nevojë qoftë për zhvillimin e industrisë së vendeve tëtyre, por qoftë edhe për konsum familjar.

Samitin e 14-të Ekonomik e vlerësova edhe për një aspekt tjetër,sepse qoftë Presidentët aktualë, qoftë ish-presidentët u shprehën përnevojën e bashkëpunimit midis këtyre vendeve. Asgjë në këtë botënuk realizohet duke qenë i vetëm!

Unë kam rastin të specifikoj marrëdhëniet me Turqinë, një vendmik, vëlla, që i është gjendur Shqipërisë në momente shumë tëvështira, por edhe në ditë të mira. Kështu që ndihem shumë mirë që


389

jam në Stamboll sot dhe ky Samit i ka dhënë një kuptim të veçantëkësaj vizite.

Gazetari i ‘’TRT’’-së: Zoti President, dëshiroj të di përshtypjettuaja lidhur me Kosovën dhe zhvillimet më të fundit atje, nëpolitikën e brendshme! Gjithashtu dëshiroj t’ju pyes edhe lidhur mebashkëpunimin mes Shqipërisë e Turqisë përsa i përket çëshjes sëKosovës, për ngjarjet e reja dhe çështje si këto!

Presidenti Topi: Qysh në fillim mund të them që i jemi mirënjohësTurqisë që e ka njohur Kosovën dhe e ka mbështur në rrugën e saj.Kosova është një shtet i ri, i cili është mëvetësuar në shkurt të vitit2008. Ka një numër të konsiderueshëm njohjesh nga vende tërëndësishme dhe sigurisht që ne presim që të njihet edhe nga mëshumë vende.

Natyrisht duke qenë një shtet i ri, Kosova ka edhe problemet e veta,kryesisht ekonomike. Ka pasur edhe disa ndryshime të shpeshta përshkak të disa problemeve kushtetuese. Sidoqoftë institucionet eshtetit të ri të Kosovës janë funksionale dhe unë besoj që atoforcohen çdo ditë e më tepër. E rëndësishme është që Kosova ështëprojektuar si një shtet i ri, modern, me parime të forta tëdemokracisë, një shtet multi-etnik dhe me një vizion të qartë euro-atlantik. Jam i bindur që të gjithë së bashku në rajon, qoftëShqipëria, qoftë Turqia do ta mbështesin Kosovën në këto sfida tërëndësishme

Gazetari i ‘’TRT’’-së: Zoti President, ju falemnderit!

Presidenti Topi: Ju falemnderit dhe në fund të kësaj interviste,dëshiroj të jap përshëndetjet më të mira për popullin turk, por edhetë vlerësoj lart ndihmën dhe rolin e Presidentit Gyl në forcimin ekësaj miqësie! I përshëndes të gjithë nëpërmjet ekranit tuaj!


390

PRESIDENTI TOPI I PËRGJIGJET INTERESIMITTË GAZETARËVE LIDHUR ME TAKIMIN E SEECP

30 qershor 2011

Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi, gjatë qëndrimit nëMal të Zi ku mori pjesë në Samitin e Kryetarëve të Shteteve dhe tëQeverive të Procesit të Bashkëpunimit të Vendeve të EvropësJuglindore (SEECP), iu përgjigj dhe interesimit të gazetarit të Top-Channel, Ardi Hoti, lidhur me këtë veprimtari.

Gazetari: Zoti President, çfarë u arrit gjatë punimeve të këtijSamiti?

Presidenti Topi: Unë besoj që forumi i vendeve të EvropësJuglindore që konsiderohet me një term tjetër procesi i kooperimit tëEvropës Juglindore është një forum, i cili këtë vit ishte nëPresidencën e Malit të Zi. Besoj që është një proces, i cili po ndjekhapat e veta të progresit. Ne kemi diskutuar çështje që kanë të bëjnëme marrëdhëniet bilaterale dhe rajonale, kemi vlerësuar progresin qëështë bërë në rajonin ballkanik kryesisht duke iu referuar qoftëhyrjes së disa vendeve të këtij rajoni në NATO, por dhe marrjes sëftesës për hyrjen e Kroacisë pas vendimit të fundit të BashkimitEvropian. Ne kemi parë edhe progresin e vendeve të tjera, kupatjetër është evidentuar edhe progresi i Shqipërisë drejt rrugës përnë Bashkimin Evropian.

Pa diskutim që jemi fokusuar në çështje, që është konsideruar njëçështje problematike, e pjesëmarrjes së Kosovës. Sikurse ju e patëKosova nuk ishte e pranishme në këtë forum. Unë pata rastin tërishpreh edhe një herë qëndrimin e shtetit shqiptar që shteti iKosovës, i cili funksionon mbi bazat e një shteti të ri modern, që pasndryshimit të gjeopolitikës në Ballkan, ka absolutisht të drejtën që tëjetë pjesë e këtyre forumeve. Askush nuk ka të drejtën që të mohojëpjesëmarrjen e Kosovës në këtë forum, sepse Kosova ndodhetfizikisht në rajon, ka institucionet e veta demokratike, po tenton nëmënyrë të qartë që të realizojë të gjitha standardet e një shteti


391

multietnik, multifetar me të gjitha aspiratat për t’u integruar nëBashkimin Evropian. Në fillim nuk ishte në draftin e deklaratës. Mëpas u vendos dhe të gjithë ranë dakord që ky proces i dialogut midisPrishtinës dhe Beogradit të vazhdojë. Natyrisht, ne në mënyrë tëqartë kemi thënë dhe vazhdojmë të themi dhe jemi në këtë pozicionsë bashku me atë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe vendevekryesore të Bashkimit Evropian që ky dialog duhet të bëhet dukerespektuar pikërisht sovranitetin e Kosovës. Jam i bindur që gjatëkëtij procesi, ku Kosova merr patjetër të gjitha të drejtat e një shtetisovran, serioz në këtë lloj bashkëpunimi bëhet mundur që tëzgjidhen probleme, të cilat, siç janë deklaruar dhe institucionet eKosovës, janë të karakterit teknik. Ky është një proces i cili do tëvazhdojë. Presidencën në vazhdim do e marrë Serbia. Ne kemi qenëjashtëzakonisht eksplicitë, kemi qenë shumë të qartë duke i kërkuarSerbisë që s’duhet të vazhdojë me politikën e mosmarrjes nëkonsideratë të Kosovës, sepse, sikurse siç thashë, çdo vend në rajonështë shumë i rëndësishëm qoftë në marrëdhëniet bilaterale, qoftëedhe për kontekstin e marrëdhënieve multilaterale në rajon.

Gazetari: Cili do të jetë qëndrimi i Shqipërisë nëse Kosova nukpranohet në këtë Samit?

Presidenti Topi: Ne natyrisht që do të marrim të gjitha vendimet, tëcilat kurrsesi nuk mund të jenë personale, ato janë institucionale. Nevazhdojmë të besojmë që klima rajonale, e cila në kontekstin e këtijforumi monitorohet dhe në një farë mënyre dhe drejtohet nga vendete Bashkimit Evropian, të arrijë në një klimë të tillë që të marrë nëkonsideratë atë që nuk është thjesht një kërkesë e Kosovës, apo eShqipërisë, por është kërkesë e kohës për rajonin, i cili nuk mund tëqëndrojë më me ambiguitete, apo me skenarë, të cilët konsiderohenskenarë të një politike të vjetër. Në mënyrë të qartë unë jamshprehur që edhe tek lidershipi i Serbisë nuk mund të ketë mëambiguitete.Ky është një realitet që duhet të pranohet. Ne sot shohim edhe njëproces i njohjeve të njëpasnjëshme nga shtete të ndryshme në arenënndërkombëtare për atë që sot po kërkohet.


392


393

This Publication Was Made Possible With The Assistance OfPIRO TASE,

Author Representative In The United States And Europe:

https://sites.google.com/site/botonilibrinonline/


394


395


396

REPUBLIK A E SHQIPËRISË PRESIDENTI I REPUBLIKËS · PDF fileluftës...

Documents

Transcript of REPUBLIK A E SHQIPËRISË PRESIDENTI I REPUBLIKËS · PDF fileluftës...