REFORMAT E SEKTORIT TË

UJËRAVE - KOSOVË

Baton Begolli, Këshilltar për Politika Ujore, ZKM

SHUKALB/SHUKOS Joint Balkans Conference 201604 Nëntor 2016

Me çfarë u ballafaquam?

Menaxhimi komunal i shërbimeve të ujit:

Mbulim i ulët i shërbimeve (50% ujësjellës, 27 % kanalizim)

Klienteliste, mungesë prioritizimi

Përvojë/njohuri të mangëta në menaxhimin e shërbimeve

Ndërhyrje politike dhe emërime jo-meritore

Shkëputje nga menaxhimi i përgjithshëm i resurseve ujore

Ndër-subvencionim: rrezikimi i qëndrueshmërisë financiare

Kërkesa të mëdha, mundësitë e kufizuara

Koordinim jo efektiv i sektorit

Projekte të shtyra nga donatorët apo oferta (jo medoemos

nga nevoja)

Çfarë synonim?

Krijimin e kompanive autonome, të vet-financuara, të vet-

qëndrueshme, të orientura nga konsumatori dhe tregu.

Komunat përgjegjëse për ofrimin e shërbimeve,

pra jo vet ofrues të shërbimeve!

Si i bëmë reformat?

Caktimi i një institucioni kryesor për të shtyrë para reformat

Shthurja e aktiviteve jo-kryesore; bordet mbikëqyrëse; alokimi i stafit;

asetet

Ndarja e menaxhimit të shërbimeve ujore nga komunat

Konsolidimi (nga 30+ në 7 Kompani Rajonale të Ujit)

Krijimi i subjekteve më të mëdha (përfitim nga ekonomitë e shkalles)

Zvogëlimi i pikave të hyrjes dhe shpërndarja e barabartë e mbështetjes

Krijimi i një baze më të madhe të konsumatorëve tarifa jo diskriminuese në tërë

zonën e shërbimit

Veçimi i menaxhimit të resurseve ujore (mjedis) & shërbimeve ujore

(ekonomi)

Pavarësimi i rregullatorit për shërbimet ujore

Zyre për ujëra në Kryeministri: siguro dhe avanco reformat, bashkëpunimi

ndër-institucional

Si i konsoliduam reformat?

KRU-te u korporatizuan si shoqëri aksionare

Pronësia e aseteve: Qeveria

Shërbimet ujore përmes Ministria e Zhvillimit Ekonomik

Resurset ujore përmes Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor

Monitorim i aktivitetet financiare dhe operative të KRU-ve

Monitorimi i përformancës kundrejt një kompanie ideale

2 komuna u tërhoqën njëanshëm, por vet u kthyen në skemë

+7 komunat të reja nga decentralizimi iu bashkuan KRU-ve ekzistuese

Ri-zotim të vazhdueshëm nga Qeveritë për ruajtje & avancim të reformave

Mekanizma të bashkëpunimit me komunat

Marrëveshjet për shërbime

Përfaqësimi në Bordin e Drejtorëve

Komitetet Konsultative të Konsumatorëve

Rregullatorët

Rregullatori ekonomik u krijua në 2000, por nga 2004 ndahet

rregullatori i ujërave (dhe mbeturinave); tani “Autoriteti Rregullator për

Shërbimet e Ujit”), si një autoritet i pavarur, që i përgjigjet Kuvendit:

Rregullimi ekonomik i ofruesve të shërbimeve ujore

Licensimi i tyre

Caktimi i tarifave të shërbimeve ujore (ujësjellës, kanalizim, ujë me shumicë)

Vendosja dhe monitorimi i standardeve të shërbimit

Monitorimi i përformances

Të drejtat e konsumatorëve

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor: rregullatori mjedisor

Instituti i Shëndetit Publik: rregullatori shëndetësor

Konsolidimi i qeverisjes së ujërave

Këshilli ndër-ministror për ujërat (ish-Task forca e Ujërave)

Uji emërues i përbashkët për shumë çështje të zhvillimit

Ndërlidhja e çështjeve të ujit në institucione dhe sektorë të shumta –> qasje ndër-institucionale:

KNMU (KM + 4 Ministri) + donatorët (donator lider + donatorë të tjerë aktiv, në baza rotative)

KNMU, platformë për:

Zhvillimin e politikave reformuese të ujit

Mbështetjen e investimeve dhe sigurimin e qëndrueshmërisë,

Zgjidhjen e pengesave në bashkëpunim dhe komunikim ndër institucional.

Autoriteti i Rajonit të Pellgjeve Lumore (ende për t’u themeluar)

Organizimi i sektorit

Qeveria

ARRURregullat ekonomike (licensimi, miratimi I

tarifave, shërbimi i standardeve, monitorimi I

përformances)

MMPHResurset ujore

7 Kompani Rajonale të Ujit (dhe ujërave të zeza)

KUVENDI I KOSOVËS

KonsumatorëtKomunatKomitetet Konsultative të

Konsumatorëve

Kryeministri

Këshilli Ndërministror për Ujërat

MZHEShërbimet ujore

MFPolitika fiskale MIE

Proceset e EU

MSh – cilësia e

ujit të pijes

Bordi i Drejtorëve

Marrëveshja për Shërbime

Caktimi i anëtarëveMAFRD - ujitja

MFA - ndërkufitare

MIA – zbatimi &

emergjencat

etj.

MAPL –Qeverisja lokale

Merrni mësim

Qasje gjithë-sektoriale e jo parciale apo hisedare

Merr kohë dhe nuk mund të zëvendësohet me PSP

Procesi i reformave në thelb politik - kërkon angazhimin e plotëtë politikë-bërësve

Udhëheqja e Qeverise: vendimtare, por ndjenja e pronësisë dhepërgjegjësisë duhet të shtrihet përtej.

Objektivat tej-ambicioze mund të zvogëlojnë efikasitetin ereformave në sektor.

Respektimi i objektivave të qëndrueshmërisë financiare është njëdomosdoshmëri.

Përkrahja nga donatorët duhet kombinuar me përmirësimin epërformances

Disa vendime duhet t’u lihen menaxherëve të kompanive

Sikur të kryhej me aq, por...

Përmirësimi i përformances së KRU-ve: p.sh. UPF, EE

Konsolidimi i mëtejmë

Trajtim i qëndrueshëm i ujërave të zeza

Adaptimi ndaj ndryshimeve klimatike

Proceset e aderimit në BE

Freskimi i kuadrove: Profesionistët e rinj / forcimi i shoqërisë

civile

Ky ishte versioni i ngjeshur i 15 viteve të

reformave!

Faleminderit për vëmendjen tuaj!