Razem z Anarukiem zwiedzamy Grenlandię
description
Transcript of Razem z Anarukiem zwiedzamy Grenlandię
Razem z Anarukiem Razem z Anarukiem zwiedzamy Grenlandięzwiedzamy Grenlandię
Wyprawa zimowa uczniów klasy IIIa Wyprawa zimowa uczniów klasy IIIa
Zespołu Szkół Społecznych im. M. Reja w KielcachZespołu Szkół Społecznych im. M. Reja w Kielcach
Zdjęcia zawarte w prezentacji pochodzą ze strony internetowej: http://acobox.com/ zawierającej „darmowe” zdjęcia, Zdjęcia zawarte w prezentacji pochodzą ze strony internetowej: http://acobox.com/ zawierającej „darmowe” zdjęcia,
w większości przypadków, wykonane dla potrzeb „Wikipedii”.w większości przypadków, wykonane dla potrzeb „Wikipedii”.
Klimat GrenlandiiKlimat Grenlandii
Grenlandia jest wyspą położoną na Oceanie Atlantyckim o powierzchni około
2 milionów kilometrów kwadratowych. Jest prawie siedem razy większa od całej Polski.
Prawie cała Grenlandia jest skuta lodem. W środku wyspy grubość lodu dochodzi do
trzech kilometrów. Lód nigdy nie topnieje. Lato na Grenlandii jest krótkie. Niektóre rośliny
nie zdążą przekwitnąć i owocować. Zaczynają kwitnąć jednego lata, następnie zimują
pod śniegiem a owoce mają dopiero następną wiosną.
by Ansgar Walk source Wikimedia license CC by Fyslee source Wikimedia license GFDL
Położenie i roślinność wyspyPołożenie i roślinność wyspy Grenlandia leży w północnej części Grenlandia leży w północnej części
Oceanu Atlantyckiego i jest częścią Ameryki Oceanu Atlantyckiego i jest częścią Ameryki
Północnej. Większa jej część leży Północnej. Większa jej część leży
w północnym kole podbiegunowym. Na w północnym kole podbiegunowym. Na
Grenlandii roślinność występuje tylko Grenlandii roślinność występuje tylko
w miejscach, które choć przez krótki czas w miejscach, które choć przez krótki czas
w ciągu roku są wolne od pokrywy lodowej. w ciągu roku są wolne od pokrywy lodowej.
Rosną tu roślinny charakterystyczne dla Rosną tu roślinny charakterystyczne dla
tundry i łąki: różne gatunki traw, mchów, tundry i łąki: różne gatunki traw, mchów,
porostów i roślin zielnych. Na samym porostów i roślin zielnych. Na samym
południu kraju występują także krzewy południu kraju występują także krzewy
i karłowate gatunki drzew, m.in. brzoza, i karłowate gatunki drzew, m.in. brzoza,
olcha i jarzębina.olcha i jarzębina.
Opracowała Aleksandra Kucharczyk na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza
oraz strony:www.wikipedia.plby Connormah -Greenland_(orthographic_projection).svg
Charakterystyka EskimosówCharakterystyka Eskimosów
Eskimosi zamieszkują tereny arktyczne obejmujące Grenlandię, Kanadę, Alaskę
i Syberię. Lud ten, to jedyne dziki plemię zamieszkujące Europę. Ich życie zasadniczo
rożni się od życia innych mieszkańców świata. Mieszkają w zaśnieżonej krainie, śnieg
towarzyszy im przez cały rok. Rozwijanie się eskimoskiej mody uniemożliwia ciągły
nakaz noszenia kożuchów ze skóry zwierząt. Fakt ten zdecydowanie przeszkadza
kobietom, które chciałyby, jak większość ludzi, być ubrane oryginalnie.
Lud ten nie zna większości urządzeń elektrycznych, takich jak telewizory, komputery,
magnetofony, pralki czy nawet żarówki. W języku Eskimosów jest 30 słów określających
śnieg, jednak komputer czy telewizor zawsze pozostanie dziwnym tajemniczym
pudełkiem. Kolejnym faktem utrudniającym życie jest bardzo monotonna i tłusta kuchnia.
Z pewnością każdy z nich ma dosyć ciągłego jedzenia fok i ryb. Brak kin, teatrów,
kawiarni, restauracji sprawia, że naród ten jest zupełnie zacofany kulturalnie -
w rozumieniu cywilizowanego człowieka. Opracowała Magda Pela na podstawie lektury:
„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza
Praca eskimoskich kobietPraca eskimoskich kobiet
Kobiety eskimoskie zajmują się domem. Są bardzo pracowite - suszą
mięso, wyprawiają skóry przeżuwając je własnymi zębami, szyją odzież igłami
zrobionymi z kości foki. Zamiast nici używają suszonych jelit zwierząt. Bardzo
kochają swoje dzieci i pozwalają im na beztroską zabawę. Umieją zgodnie
współpracować. Razem z dziećmi i starcami pomagają mężczyznom w polowaniu na
foki i reny. Otaczają stado i krzykiem zaganiają zwierzęta w specjalne przygotowane
miejsce, gdzie czekają już nie mężczyźni i strzelając z łuków, pozbawiają te
zwierzęta życia. Następnie z renów jest zdejmowana skóra, a kobiety ćwiartują
mięso i sporządzają zapasy. Po polowaniu kobiety gotują zupę i przygotowują ucztę.
Opracowała Kamila Piekarska na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza
Stroje EskimosówStroje Eskimosów
Eskimosi nie noszą bielizny, zakładają futra na
koszulki z miękkich skórek ptaków, obróconych
puchem do wewnątrz. Do polowań w kajakach
używają ubrań ze skóry foki gładko wyprawionej.
Zazwyczaj noszą kaftan oraz spodnie z foki lub rena,
sięgające do kolan i buty z cholewami, składającymi
się z dwóch warstw skór: zewnętrznej – foczej,
i wewnętrznej – z futra psa lub królika. Grubą
podeszwę robią ze skóry morsa, często wkładając
jeszcze do buta warstwę suchej trawy, która dobrze
wchłania wilgoć i chroni przed mrozem. Podczas
siarczystych mrozów do łowów na lodzie myśliwi
wkładają skórę białego niedźwiedzia lub ubrania
z ciepłych, lekkich skór rena.
by Peter Winkworth Collection of Canadiana
source Wikimedia license Public Domain Opracowała Julia Adamska na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza
Zdobywanie pożywieniaZdobywanie pożywieniaOd ilości zgromadzonego mięsa i ryb zależy, czy
mieszkańcy osady będą głodować podczas zimy.
Latem Eskimosi polują na zwierzęta morskie. W tym
celu wypływają na morze kajakiem, który zbudowany
jest przeważnie z żeber powiązanych rzemieniami i
obciągniętymi skórą. Polują w grupie, a każdy
myśliwy ma harpun, dzidy i strzały. Długo, bez ruchu
oczekują na zdobycz. Kiedy ją ujrzą bez plusku wody
poruszają kajakami, aby nie spłoszyć zwierzyny.
Podpływają blisko ofiary i rzucają w nią harpunem.
Cała osada wybiega z wioski na spotkanie
myśliwym. Wyciągają na brzeg upolowane zwierzęta.
Mężczyźni długimi nożami ściągają z nich skórę. Tuż
pod nią znajduje się tłuszcz o delikatnym i słodkawym
smaku – ulubiony przysmak dzieci.Opracował Michał Kucia na podstawie lektury:
„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewiczasource FWS license Public Domain
Wspólne posiłkiWspólne posiłkiPo wyczerpującej pracy przychodzi czas na
gotowanie ulubionej zupy. W wielkim kotle przez
trzy doby gotują się – nie umyte wcześniej –
potłuczone kopyta, kości i czaszki renów. Gdy
potrawa jest gotowa, wszyscy Eskimosi siadają
w kręgu niedaleko ogniska. W środku na
drewnianej tacy znajdują się gorące kawałki
mięsa. Pierwszą porcję otrzymuje
najdzielniejszy myśliwy. Chwyta zębami kawał
mięsa i odcina go ostrym nożem tuż przy
ustach. Resztę podaje sąsiadowi. Taka
ceremonia trwa do momentu, aż wszyscy się
najedzą do syta. Eskimosi mają pocięte wargi
ponieważ do cięcia mięsa używają bardzo
ostrych noży. Zdjęcie -by George R. King.
source Wikimedia license Public Domain Opracował Michał Kucia na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza
Zabawy eskimoskich dzieciZabawy eskimoskich dzieci
Zabawy dzieci z Grenlandii są bardzo różne. Jedną z nich jest gra u nas nazywana „żabką”. Łapie się kogoś (którego można szybko złapać ręką) i podrzuca do góry na zszytych razem skórach (u nas podrzuca się na materacach , kocu itp.) Następną zabawą jest tzw. „piłka nożna”. Eskimosi grają piłką, która jest zrobiona z czaszki morsa. Trzeba ją tak zręcznie kopnąć aby upadła kłami na dół. Eskimosi urządzają też różne zawody, na przykład kto najdalej rzuci wielkim ciężkim kamieniem.
Opracowała Nadia Kuc na podstawie lektury:
„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza
by Sondrekv source Wikimedia license Public Domain
„„Kłótnie” EskimosówKłótnie” Eskimosów
W Grenlandii kłótnie wyglądają inaczej, niż w innych krajach. Eskimosi nie kłócą się zbyt często, jeśli dojdzie już do jakiejś sprzeczki, wygląda to tak: dwie osoby stają naprzeciwko siebie, przed całą ludnością osady i jeden na drugiego wymyśla złośliwe piosenki. Wygrywa ten, którego piosenki są najśmieszniejsze. Wszyscy się śmieją i cieszą, a ośmieszony przeciwnik nie zacznie na pewno tak szybko nowej kłótni.
Opracowała Martyna Wrona na podstawie lektury:
„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza
Wierzenia EskimosówWierzenia Eskimosów
Eskimosi wierzą, że pewne przedmioty
zapewniają im szczęście i pozwalają uniknąć
niebezpieczeństwa. Wysuszona łapka mewy czyni
tego, kto ją stale nosi przy sobie, doskonałym
wioślarzem, a ząb Rena-podobno świetnym
myśliwym. Wierzą również że małe kawałki skóry
Rena, naszyte na ubraniu, zabezpieczają przed
odmrożeniami. Eskimosi noszą tych amuletów
całe mnóstwo. Pieśni eskimoskie zwykle służyły
celom obrzędowym. Z ich pomocą szamani
zwracali się do duchów z prośbą o sprzyjające
warunki pogodowe, udane łowy czy uzdrowienie
chorego.
„Eskimoski szaman”-by Carpenter, Frank G. '('Frank George')', 1855-1924, photographer, collector.
source Wikimedia license Public Domain
Opracowała Magda Pela na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza
Polowanie na niedźwiedziaPolowanie na niedźwiedziaPewnego dnia Anaruk poprawiał uprząż
i nagle usłyszał krzyk. Wziął sanie i ruszył
tam, skąd dobiegał głos. Kiedy dotarł na miejsce
zobaczył powalonego na ziemię ojca, rannego
w nogę. Obok niego stał duży, biały niedźwiedź
polarny. Przestraszony Anaruk początkowo nie
ruszał się, potem zrobił krok i rzucił harpun.
Przebił niedźwiedziowi polarnemu serce na
wylot. Ucieszony tata pochwalił syna
i podziękował za jego czyn. Razem wrócili ze
zdobyczą do osady. W osadzie Tugto – tata
Anaruka nauczył go jak obwiązywać oszczep do
rannej nogi, aby ją usztywnić i zabezpieczyć
przed kolejnymi urazami. source FWS license Public Domain
Opracował Kajetan Rębiś na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza
MorsyMorsy
Mors (koń morski) - duży gatunek drapieżnego
Ssaka. Występuje w wodach przybrzeżnych Arktyki, wzdłuż
wybrzeży Ameryki Północnej i Rosji. Mors najbardziej lubi
płytkie wody w pobliżu pływających pól lodowych, więc
można go również zobaczyć jak pływa na krach lodowych.
Mors ma bardzo ciężkie ciało osiągające od 2.5 do 4.5m.
Jego masa mieści się w przedziale od 400 do 1700kg.
Wszystkie kończyny morsa są przekształcone w płetwy.
Przednie kończyny stanowią główny narząd ruchu. W
uzębieniu wyróżniają się górne kły, szczególnie silnie
rozwinięte są u samców, mogą dorastać do metra długości.
Pożywieniem morsów są bezkręgowce zamieszkujące dno
oceanu, np. małże, ślimaki i rozgwiazdy, a także skorupiaki,
ryby, foki i padlina. Morsy żyją 50 lat- jest gatunkiem
zagrożonym wyginięciem.
Opracowała Basia Kośka- na podstawie
źródła: Wikipedia source FWS license Public Domain
Morskie drapieżniki-orkaMorskie drapieżniki-orka
Orka - gatunek walenia z rodziny delfinowatych.
Duże (samce mierzą nawet 10 m długości),
charakterystycznie ubarwione zwierzę o silnie
rozwiniętej płetwie grzbietowej i długich,
zaokrąglonych, wiosłowatych płetwach piersiowych.
Grzbiet czarny, jedynie za okiem biała plama i biaława
plama za płetwą grzbietową. Spód ciała biały,
połączony z białą łatą na boku. W uzębieniu górnym
i dolnym mają po 10-12 par szpiczastych lekko
zakrzywionych do tyłu zębów. Występują we
wszystkich oceanach, ale szczególnie lubią zimne
wody. Żyją do 90 lat! Żywią się dużymi morskimi
zwierzętami (także delfinami). Każde stado ma własny
styl komunikowania się. Żyją i polują w stadach.
Opracowała Marysia Świeboda
na podstawie źródła: Wikipediaby Joe Stanford source NSF license Public Domain
ReniferyRenifery
Renifery są bardzo podobne do polskich jeleni, ale mają grubsze nogi, dłuższą głowę
i są większe. Ich rogi są mocniejsze, mniej rozgałęzione. Posiadają jasnokawową sierść,
która czasem przybiera kolor brązowy. Zimą ich sierść jest biała i bardzo puszysta.
Samce co roku zmieniają rogi. Na początku zimy tracą stare, w marcu cieszą się nowymi.
Żywią się : trawą, porostami i gałęziami małej wierzby. W zimie umieją wygrzebać
kopytami pokarm nawet z bardzo grubej (jednometrowej) warstwy śniegu. Czasem
renifery odbywają walki.
Eskimosi do polowania używają łuków i dzid. Wierzą, że gdyby zabito renifery tą samą
bronią co zwierzęta morskie, reny obraziłyby się i uciekły daleko, daleko od nich.
Eskimosi budują ogrodzenie i ustawiają za nim kamienie. Renifery myślą, że to głowy
ludzi. Młodzi mężczyźni płoszą stado, które ucieka wprost w ręce myśliwych.
Opracowała Julia Kuleta na podstawie lektury:
„Anaruk chłopiec z Grenlandii” I „Wikipedii”
Jeszcze o reniferachJeszcze o reniferachMyśliwi ściągają skóry zwierząt i ćwiartują zdobycz. Kobiety robią zapasy na zimę,
krojąc mięso na cienkie, długie płaty, po czym wieszają je na żerdziach, aby wyschło na
słońcu. Później jest uczta…
Eskimosi ze skór reniferów robią namioty i ubiór. Z kości natomiast robią broń, ze
ścięgien-nici, a mięso wykorzystują do jedzenia. Jest smaczne i zdrowe i mniej tłuste od
mięsa foki. Opracowała Julia Kuleta na podstawie lektury:
„Anaruk chłopiec z Grenlandii” I „Wikipedii”
by Max Smith source Wikimedia license Public Domain by Alexandre Buisse source Wikimedia license GFDL
Polowanie na wielorybyPolowanie na wieloryby
Eskimosi chcąc zdobyć pożywienie polują
również na wieloryby. Wypływają na morze
dużymi szalupami oraz małymi jednoosobowymi
kajakami. Zabierają ze sobą najdłuższe harpuny
oraz zwoje rzemiennej liny. Najpierw wszystkie
łodzie otaczają w półkolu wieloryba. Największa
szalupa podpływa najbliżej i myśliwi wbijają
w jego grzbiet pierwsze harpuny. Zwierzę próbuje
się ratować i zaczyna nurkować w głębiny.
Jednak coraz częściej wypływa na powierzchnię,
gdyż oddycha powietrzem atmosferycznym.
Mniejsze łodzie trzymają się z dala wyczekując
aż wieloryb wypłynie nad fale i wtedy rzucają
w niego kolejnymi harpunami. Gdy wieloryb
osłabnie, mężczyźni z całej siły ciągną zabite
zwierzę na rzemiennych linach do brzegu. by Whit Welles source Wikimedia license GFDL
Opracował Emil Pałyga na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza
Zamiast zakończeniaZamiast zakończenia
Dzięki lekturze „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czesława Centkiewicza zwiedziliśmy
niedostępne rejony Arktyki. Dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy na temat flory
i fauny Grenlandii, poznaliśmy zwyczaje, wierzenia, zabawy oraz sposób budowania
domów i zdobywania żywności przez Eskimosów. Swoją ciekawość, dotyczącą tych
rejonów Ziemi, zaspokoiliśmy szukając informacji w różnych źródłach: głównie Internecie
(na stronach: ze zdjęciami p. Adama Ławnika - www.adamlawnik.pl, których niestety nie
mogliśmy wykorzystać, ale przynajmniej obejrzeliśmy oraz http://wikipedia.pl) i lekturze.
Ta prezentacja przedstawia część naszej wiedzy na ten temat. Zdjęcia w niej zawarte
pochodzą ze strony internetowej: http://acobox.com/ zawierającej „darmowe” zdjęcia,
w większości przypadków, wykonane dla potrzeb „Wikipedii”.
Pozdrawiamy i życzymy udanej podróży po Grenlandii-
uczniowie kl. IIIa wraz z wychowawczynią