Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty … · 2018-04-20 · In de dermatologie is het van groot belang...

Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty

uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd

fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx

cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq

wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui

opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg

hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc

vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq



hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc

vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq



hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn

mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert

yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas

PROVOKE en efflorescentieleer

Dr. Annemie Galimont-dermatoloog

PROVOKE EN EFFLORESCENTIELEER

1

Inhoudsopgave

Inleiding Beoordeling van huidafwijkingen De anamnese Het klinisch onderzoek Inspectie Palpatie Het PROVOKE-systeem Beschrijving van plaats Beschrijving van rangschikking Beschrijving van omvang Beschrijving van vorm Beschrijving van omtrek Beschrijving van kleur Efflorescenties Geraadpleegde literatuur

2 3 3 3 4 5 7 7 7 7 8 9 9 10 23


2

Inleiding: Voetzorgverleners zijn dagelijks betrokken bij de behandeling van de huid in het gelaat en de hals. Zo vormen zij een belangrijke schakel tussen de cliënt en de arts. In de dermatologie is het van groot belang om huidaandoeningen nauwkeurig te beschrijven bij een doorverwijzing naar de huisarts. Eerst begint men met de anamnese en daarna met het klinisch onderzoek. In wezen verschillen deze stappen bij de voetzorgverlener niet veel van de stappen die een arts neemt. In de meeste gevallen zal de anamnese samen met het klinisch onderzoek tot een diagnose leiden. Ervaren huisartsen en dermatologen herkennen de meest voorkomende huidafwijkingen gelijk, het zijn diagnoses à vue. Soms denkt een arts aan een of meerdere aandoeningen en dan moet verder onderzoek verricht worden om tot de juiste diagnose te komen. Soms wordt een weefselmonster (biopt) afgenomen om histologisch onderzoek van het weefsel te laten uitvoeren door een patholoog. Als het nodig blijkt wordt er verder allergieonderzoek met bijvoorbeeld plakproeven uitgevoerd. In andere gevallen worden er kweken voor bacteriën, virussen of schimmels afgenomen. Bij sommige huidaandoeningen geeft bloedonderzoek meer inzicht om tot de uiteindelijke einddiagnose te komen. In deze module komen achtereenvolgens de anamnese en het lichamelijk onderzoek aan bod. De aanvullende onderzoeken, die de huisarts en de dermatoloog tot hun beschikking hebben, worden hier buiten beschouwing gelaten. Deze onderzoeken komen uitgebreid aan bod bij de bespreking van ziektebeelden in de andere modules.

Dr. Annemie Galimont-Collen Dermatoloog Huidopleiding.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.


3

Beoordeling van huidafwijkingen

De anamnese: Een anamnese bestaat uit de vragen die men stelt om een inzicht te krijgen in de ziektegeschiedenis. De uitgebreidheid is afhankelijk van de aandoening waarmee de cliënt/patiënt zich presenteert. Alhoewel dermatologie een kijkvak is, is de anamnese ook een belangrijk onderdeel van het stappenplan om tot een correcte diagnose te komen. In de meeste getallen kan de anamnese kort zijn. Voor de meeste aandoeningen waarvoor een cliënt bij de voetzorgverlener komt zal de anamnese die een voetzorgverlener afneemt in wezen niet veel verschillen van de anamnese die de huisarts of de dermatoloog afneemt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een algemene anamnese en een specifieke anamnese. De algemene anamnese bestaat uit vragen over de algemene gezondheid. Een specifieke anamnese is meer gericht op de aandoening zelf.

Vragen bij de algemene anamnese:

Vragen bij de specifieke anamnese:

• Bent u verder gezond of heeft u aandoeningen, zo ja welke?

• Heeft u in het verleden aandoeningen gehad en zo ja, hoe zijn deze behandeld?

• Bent u wel ooit opgenomen geweest of geopereerd?

• Gebruikt u medicijnen?

• Rookt u, gebruikt u drugs of alcohol?

• Komen er bepaalde aandoeningen in de familie voor?

• Bent u ergens allergisch voor? Voor medicijnen of producten?

• Bij vrouwen: bent u zwanger?

• Heeft u een pacemaker, bloedverdunners, implantaten of piercings?

• Gebruikt u voedingssupplementen?

• Waar en hoe zijn de klachten begonnen?

• Hoe zijn de klachten veranderd in de loop van de tijd?

• Wat is de last: jeuk, pijn, cosmetisch…

• Geeft de aandoening ook een gevoel van ziek zijn of koorts?

• Hebben factoren zoals stress, het werk, vakantie, seizoenen of bepaalde medicijnen een invloed op de klachten?

• Wat is er tot nu toe aan gedaan, zelfzorg medicatie of medicatie voorgeschreven door een arts? En wat was hiervan het resultaat?

• Zijn er mensen in de omgeving die dezelfde klachten hebben?

• Hebben de klachten zich in het verleden ooit eerder voorgedaan?

Afhankelijk van de aard van de klachten kunnen aanvullende gegevens van belang zijn en moeten aanvullende vragen gesteld worden. Specifieke vragen die bij bepaalde aandoeningen van belang zijn komen uitgebreid aan bod bij de bespreking van ziektebeelden in de andere modules.

Het klinisch onderzoek: In de dermatologie bestaat het klinisch (lichamelijk) onderzoek uit het kijken naar en het voelen aan de huidafwijkingen. Dermatologie is een kijken een voelvak. Kijken naar de huidafwijkingen en voelen hoe deze huidafwijking voelt is belangrijk om tot een goede diagnose te komen.


4

Inspectie: De inspectie van de huid (het bekijken van de huidafwijking) moet in een goed verlichte ruimte uitgevoerd worden. Omdat ook aan de huid gevoeld moet worden (gepalpeerd) moet eerst de handhygiëne toegepast zijn. Het lichamelijk onderzoek brengt de huidafwijking in kaart. Een dermatologisch diagnose wordt meestal op basis van het klinisch beeld gesteld. Het is daarom ook zaak om de huidaandoening nauwkeurig te beschrijven. In de leerboeken wordt het PROVOKE-systeem gebruikt om huidafwijkingen systematisch te beschrijven. In dit systeem komen alle aspecten aan bod. In de praktijk zullen weinig artsen dit routinematig zo uitgebreid doen. Het PROVOKE-system wordt alleen gebruikt voor afwijkingen aan de huid. Afwijkingen aan de nagels en de haren kunnen hiermee niet beschreven worden. Om een goed zicht op de huidafwijkingen te hebben, moet eerst de huid op een grotere afstand van ongeveer 1-2 meter beoordeeld worden en pas daarna op een kleinere afstand van ongeveer 25 centimeter. Vanop een grotere afstand is beter te zien hoe de huidafwijkingen over het aangedane gebied verspreid zijn. Hiermee kan men de plaats op het lichaam zien, hoe de huidafwijkingen gerangschikt zijn en wat de omvang van de individuele laesies is. Bij de nauwkeurigere inspectie kijkt men uit welke bouwstenen, efflorescenties, de huidafwijkingen opgebouwd zijn. In de dermatologische praktijk zijn er hulpmiddelen aanwezig om de inspectie van de huid te vergemakkelijken. Een loep met een 10 maal vergroting om de fijnere details van de huidafwijking te beoordelen. Een objectglaasje kan gebruikt worden om op de huid te duwen om te kijken of er verandering in de huidlaesie optreedt (diascopie). Een meetlint is belangrijk om de grootte van de laesie op te meten.

Bij diascopie wordt bij A niet de roodheid weggeduwd en bij B wel

Met een meetlint kan de exacte grootte van de laesie opgemeten worden

Een Woodslamp is een lamp met een UV-licht met een golflengte van 365 nm. Als de huid in een donkere kamer beschenen wordt op een afstand van 10 cm dan worden pigmentafwijkingen duidelijker zichtbaar. Ook infecties op de huid door bepaalde bacteriën of schimmels lichten op.


5

Foto A toont de hypopigmentatie die zichtbaar wordt met het gebruik van de Woodslamp. Foto B toont rode verkleuring bij gebruik van de Woodslamp.

Huisartsen en dermatologen gebruiken ook regelmatig een dermatoscoop. Dermatoscopie is het bestuderen van huidaandoeningen met een dermatoscoop. Dat is een (meestal 10x) vergrotende loep met ingebouwde verlichtingsbron. Meestal is net binnen het scherptevlak van de lens een glazen ruitje aangebracht dat op de huid wordt gedrukt. Tussen de huid en dit ruitje wordt een (heldere) gel of vloeistof aangebracht, om reflecties te verminderen. Zo kan beter door de hoornlaag heen gekeken worden, zodat dieper gelegen structuren beter zichtbaar worden. Het instrument is vooral nuttig bij bestudering van gepigmenteerde plekken, zoals verdachte moedervlekken. Bij voldoende ervaring kunnen melanomen met meer zekerheid herkend worden.

Een goede fotocamera en de juiste belichting zijn belangrijk om huidafwijkingen vast te leggen.

Palpatie: Niet alleen het kijken naar huidafwijkingen levert aanwijzingen op voor de diagnose. Ook het voelen aan een laesie geeft belangrijke aanwijzingen. Teledermatologie is in de digitale wereld in opkomst. Een goede beschrijving van de huidafwijkingen is daarbij essentieel omdat de voelcomponent op een afbeelding volledig afwezig is. Bij palpatie van een laesie voelt men of deze geïndureerd is (verhard), fluctueert, of de plek warm aanvoelt en wat de consistentie is. De consistentie kan week, zacht, stevig, hard, elastisch of oedemateus zijn. Niet alleen voelen aan de huid kan een aanwijzing geven, ook trekken kan inzichten geven. Zo maakt trekken aan de huid de contouren van een basaalcelcarcinoom duidelijker.

Het oprekken van de huid maakt de begrenzing van het basaalcelcarcinoom duidelijker.


6

Ook wordt bij een pityriasis versicolor de colorette schilfering duidelijker. Krabben aan de huid maakt bij een psoriasis het kaarvetfenomeen duidelijker en de puntvormige bloedingen die verschijnen wanneer men bij een psoriasispatiënt het bovenste laagje huid verwijdert. (Auspitz fenomeen)

Bij urticaria leidt krabben aan de huid tot een positieve dermografie.


7

Het PROVOKE-systeem Bij de beschrijving van een huidafwijking moeten een aantal aspecten aan bod komen. In de eerste plaats de lokalisatie van de huidafwijkingen, daarna de rangschikking, gevolgd door de vorm, de omtrek en de kleur. Als laatste komen de efflorescenties aan bod. PROVOKE is een acroniem dat staat voor Plaats, Rangschikking, Omvang, Vorm, Efflorescenties. Het PROVOKE-systeem beschrijft de huidafwijkingen systematisch.

Het PROVOKE-systeem beschrijft de huidafwijkingen systematisch:

• P: plaats- waar op het lichaam; behaarde hoofd, gelaat, romp, extremiteiten, genitalia..

• R: rangschikking- verdeling van de laesies; apart, in groepjes, samenvloeiend, diffuus…

• O: omvang- aantal (solitair, enkele) en grootte (mm-cm) van de individuele laesies

• V: vorm van de laesie; rond, ovaal….

• O: omtrek- begrenzing; scherp begrensd, verheven…..

• K: kleur-bruin, gelig, rood….

• E: efflorescentie

Beschrijving van de plaats: De plaats of de lokalisatie van een afwijking vormt samen met de efflorescenties vaak de sleutel tot de diagnose. Veel huidaandoeningen hebben voorkeurslokalisaties. Ook is het belangrijk of huidafwijkingen symmetrisch voorkomen of eenzijdig. Beschrijving van de rangschikking: Bij het beoordelen van de rangschikking kijkt men naar de onderlinge samenhang tussen de huidafwijkingen. De huidafwijking kan op de volgende wijze gerangschikt zijn:

• Solitair zijn (een laesie)

• Gegroepeerd (in groepjes), hierin onderscheidt men verschillende soorten groepjes: o Annulair (in de vorm van een ring) o Lineair o Herpetiform (in groepjes heel dicht bij elkaar) o Corymbiform (dan is er een moederlaesie met satellietlaesies)

• Discreet (van elkaar gescheiden)

• Diffuus (aaneengesloten)

• Gedissemineerd (gelijkmatig verdeeld over het lichaam)

• Reticulair (in de vorm van een net)

• Confluerend (samenvloeiend)

• Folliculair gebonden (rond de haarfollikels gelegen) Beschrijving van de omvang: Bij de omvang kijkt men niet alleen naar de grootte van een laesies maar ook naar het aantal laesies. De grootte van een laesie wordt weergegeven in mm of cm. De uitgebreidheid kan worden omschreven als:

• Solitair (een enkele laesie)

• Circumscript (beperkt tot een klein, omschreven huidgebied)

• Regionaal (beperkt tot een wat groter gebied zoals bijvoorbeeld een flank of een onderarm)

• Segmentaal (in een dermatoom)

• Gegeneraliseerd (verspreid over een groot huidgebied)

• Universeel (de gehele huid)


8

De grootte kan worden omschreven als:

• Miliair, puntgroot (1-2 mm)

• Lenticulair, druppelgroot (3-10 mm)

• Nummulair, muntgroot (1-3 cm)

• Kinderhandpalmgroot (3-5 cm)

• Handpalmgroot (5-10 cm) Beschrijving van de vorm:

• 2-dimensionale vormen:

o Arciform: boogvormig

o Annulair: ringvormig

o Circinair: onderbroken ringvormig o Concentrisch: centrifugaal uitbreidende en elkaar opvolgende ringen

(vanuit een middelpunt als een steen in het water of een dartbord)

o Dendritisch: vertakkend

o Gegyreerd: als slingerende linten

o Grillig: onregelmatig, geen patroon te herkennen o Kokardevormig: schietschijfvormig, concentrisch, maar de

opeenvolgende stadia zijn verschillend van kleur en of efflorescentie

o Lineair: lijnvormig

o Ovaal

o Polycyclisch: uit meerdere ronde vormen bestaand

o Polygonaal: veelhoekig

o Rechthoekig

o Rond o Reticulair: netvormig

• 3-dimensionale vormen: o Bolrond: koepelvormig als een halve bol o Delle: koepelvormig met een indeuking bovenop o Gesteeld: met een dun steeltje aan de huid vastzittend, zit op een basis

die smaller is dan de laesie zelf o Hemisferisch: licht bolstaande laesie o Hobbelig: inegaal verheven laesie, onregelmatige of regelmatige

uitstulpingen van het oppervlak o Opgeworpen rand: vlakke laesie waarbij de rand opstaand is o Spits: kegelvormig o Stomp: kegelvormig waar de spitse top van af is o Verruceus: wratachtig o Papillomateus: hobbelige, wratachtig, onregelmatige of regelmatige

uitstulpingen van het oppervlak o Vlak: egaal verheven laesie

Beschrijving van de omtrek: De omtrek van een laesie kan beschreven worden als:

• Lijnscherp begrensd

• Scherp begrensd

• Matig scherp begrensd

• Onscherp begrensd


9

Beschrijving van de kleur: In de dermatologie is de beschrijving van de kleur belangrijk. Er is een breed kleurenpalet waaruit gekozen kan worden.

• Wit (bvb vitiligo)

• Zwart (bvb melanoom)

• Geel (bvb xanthoom)

• Groen (bvb pseudomonasinfecti)

• Mengkleuren

• Gehyperpigmenteerd toegenomen/meer pigment

• Gehypopigmenteerd afgenomen (dus minder) pigment

• Gedepigmenteerd ontbrekend (geheel geen) pigment

• Erythemateus rood, wegdrukbaar (bloedcellen in de haarvaten)

• Purpureel rood, niet wegdrukbaar (bloedcellen buiten de haarvaten of gestold)

Efflorescenties: De efflorescentieleer maakt onderdeel uit van de basis van de dermatologie. Voor een goede analyse van de huid is het essentieel dat men de efflorescentieleer beheerst. Het is de belangrijkste stap in het bestuderen van de huidaandoening. In deze module gaat u leren werken met efflorescenties. Een efflorescentie moet u zien als een extra hulpmiddel om sneller tot een diagnose te komen. Daarnaast is het gebruik van efflorescenties handig om de communicatie met de arts te vergemakkelijken. Tegenwoordig bestaat er teledermatologie. Echter de kwaliteit van digitale foto’s laat veelal te wensen over waardoor een beschrijving met efflorescenties altijd een vereiste blijft. Efflorescentie is de Latijnse naam voor opbloeisels. Efflorescenties zijn de zichtbare afwijkingen die alleen of samen met andere soorten efflorescenties een huidafwijking vormen. Nagenoeg alle huidafwijkingen bestaan uit meer dan een efflorescentie. Bovendien kan in de loop van de tijd het soort efflorescenties en de samenstelling veranderen. Darier zegt niet voor niets dat de efflorescenties de letters van het alfabet zijn waarmee de huidziekte op de huid is geschreven. De efflorescenties bepalen tot welke groep dermatologische aandoeningen huidafwijkingen behoren. Bijvoorbeeld huidafwijkingen met overwegend pustels behoren tot de groep pustulaire afwijkingen. Huidafwijkingen met overwegend blaren behoren tot de bulleuze dermatose, er is ook een categorie erythematosquameuze afwijkingen. Deze onderverdeling maakt het gemakkelijker om tot een juiste diagnose te komen. In onderstaande tabel vindt u de efflorescenties op alfabetische volgorde, als eerste wordt de Latijnse naam gegeven en daarnaast de Nederlandse benaming.

• Atrofie (verdunning)

• Bulla (blaar)

• Cicatrix (litteken)

• Comedo (mee-eter)

• Crusta (korst)

• Cyste (holte)

• Dyschromie (verkleuring)

• Ecchymose (bloeduitstorting)

• Erosie (ontvelling)

• Erytheem (roodheid)

• Erythematosquameus (rood schilferend)

• Excoriatie (krabeffect)

• Fissuur (kloof)

• Haematoom (bloeduitstorting)

• Hyperkeratose (verhoorning)

• Lichenificatie (olifantshuid)


10

• Macula (vlek)

• Nodulus (knobbeltje)

• Nodus (knobbel)

• Oedeem (vochtophoping)

• Papel (pukkel)

• Petechia (bleduitstorting)

• Plaque (plakkaat)

• Purpura (bloeduitstorting)

• Pustel (puist)

• Ragade (kloof)

• Squama (schilfer)

• Teleangiectasie

• Tumor (zwelling)

• Ulcus (zweer)

• Urtica (kwaddel)

• Vesikel (blaasje)

• Vulnus (wond)

Atrofie: Atrofie of verdunning van de huid is een afname van het volume van de onderdelen van de huid. De huid is hierdoor minder dik geworden en is ze ingezonken. Zowel de opperhuid, de lederhuid als het onderhuidse vetweefsel kunnen dunner worden. Verdunning van de epidermis is zichtbaar als een dunne, gerimpelde, sigaretten-papierachtige huid. Verdunning in de dermis of het subcutane vetweefsel is zichtbaar als een verzonken depressie in de huid. Huidaandoeningen zelf kunnen leiden tot huidverdunning zoals lichen sclerosus of atrophie blanche. Het gebruik van hormoon crème kan leiden tot atrofie en wonden kunnen met atrofische littekens genezen. Door veroudering van de huid ontstaat seniele atrofie, dat is een veelvoorkomend fysiologisch verschijnsel op hoge leeftijd.


11

Bulla: Een bulla of een blaar is een zichtbare holte in of net onder de opperhuid, gevuld met helder vocht. Een bulla heeft geen eigen wand en is groter dan 1 cm. Bulla kleiner dan 1 cm worden vesikels genoemd. De bulla kunnen net onder de epidermis gelokaliseerd zijn, dan noemen het subepidermale blaren. Ze kunnen ook in de epidermis ontstaan. Dat kan hoog in de epidermis, op de hoogte van het stratum corneum ontstaan (subcorneale blaren) of iets dieper in de epidermis (intra-epidermale blaren). Hoe dieper de blaar in de huid gelegen is hoe steviger die aanvoelt. Hoe oppervlakkiger ze in de huid aanwezig zijn, hoe sneller ze kapot gaan. Als de inhoud van de blaar niet meer helder is maar gelig, dan is het een pusblaar. Bij een rode verkleuring een bloedblaar (hemorragische bulla).

Carbunkel: Een carbunkel of een negenoog is een conglomeraat van furunkels.

Colorette: Een colorette is een kraagvormige schilfering die resteert na het openbarsten van een vesikel.

Craquelé: Craquelé is een gebarsten, grof netwerk van fijne barstjes.


12

Cicatrix: Een cicatrix is een litteken in het bindweefsel. Het vervangt het normale weefsel dat vernietigd is door een huidziekte of een trauma. Huidziekten die met ontstekingen gepaard gaan, gaan vaak gepaard met littekenvorming. Het litteken kan vlak in de huid liggen of kan boven de huid uitsteken. In dat geval spreekt men van een hypertrofisch litteken. Als het litteken zich dan ook buiten de grenzen van de beschadiging uitbreidt dan spreekt men van een keloïd. Behalve dat het litteken in of boven de huid kan aanwezig zijn, kan het ook ingezonken zijn in de huid. Dan spreekt men van een atrofisch litteken. Littekens kunnen in de loop van de tijd van vorm en kleur veranderen.

Comedo: Een comedo of een mee-eter is een afgesloten talgklieropening met ophoping van talgkliermateriaal en keratine. Er zijn twee soorten mee-eters: de gesloten mee-eters (witte comedonen) en de open mee-eters (zwarte comedonen). De zwarte kleur wordt veroorzaakt door oxidatie van de talg en keratine in de talgklieropening

Crusta: Een crusta of een korst is samengesteld uit ingedroogd wondvocht, bloed, afgestorven weefsel en of vuil. Crusta ontstaan na het kapot krabben van de huid, na een trauma of als gevolg van huidaandoeningen. Crustae ontstaan op erosies, wonden en op huidafwijkingen die gepaard gaan met bullae, vesikels of pustels die kapotgaan.


13

Cyste: Een cyste is een afgesloten holte in de huid met een eigen epitheelwand. Een cyste kan gevuld zijn met vocht, cellen of celproducten (talg, mucus of synoviale vloeistof). Pseudocysten zijn cysten die geen eigen celwand hebben.

Dyschromie: Een dyschromie is een abnormale verkleuring van de huid. Tot de normale verkleuring van de huid wordt de rode verkleuring gerekend die wordt veroorzaakt door het uitzetten van de bloedvaten van de huid. Dyschromie is een verkleuring die berust op afwijkingen in bloedvoorziening, pigment of huiddikte. De huid kan verschillende kleuren aannemen:

• Wit

• Bruin

• Zwart

• Geel

• Paars

• Livide (blauwachtig zwart tot paarsrood)

• Blauw-groen Vaak zijn er ook overgangskleuren:

• Witgeel

• Roodbruin

• Blauwgrijs

• Paarsrood Wanneer de huid op een bepaald plaats donkerder gekleurd is spreekt met van hyperpigmentatie, en wanneer die lichter gekleurd is van hypopigmentatie. Men spreekt van depigmentatie als alle kleurpigment verdwenen is.

Ecchymosen: Een ecchymose is een oppervlakkige vlekvormige rood-paarse bloeduitstorting in de huid die groter is dan 2 mm. Bij een kleinere bloeduitstorting spreekt men van purpura of petechia. Als de bloeduitstorting dieper in de huid gelegen is dan spreekt men van een hematoom.


14

Erosie: Een erosie of een ontvelling is een oppervlakkig defect in de huid. De schade blijft beperkt tot de epidermis en reikt niet dieper. Omdat de epidermis geen bloedvaten bevat, is er ook geen bloed zichtbaar bij een erosie. Wel is de lederhuid zichtbaar. Deze heeft een rode kleur. Omdat het een oppervlakkige beschadiging van de huid is zal deze zonder littekenvorming genezen. Erosies ontstaan meestal door beschadigingen. In sommige gevallen is de erosie het gevolg van een huidafwijking waarbij het oppervlakkige gedeelte van de huid stuk gaat.

Erytheem: Erytheem is tijdelijke, wegdrukbare roodheid van de huid. Deze is het gevolg van de verwijding van de bloedvaten in de huid. Het is een efflorescentie die vaak voorkomt en weinig specifiek is. Heel veel huidafwijkingen hebben erytheem als efflorescentie. Als de roodheid niet wegdrukbaar is dan spreekt men niet van erytheem maar van rode dyschromie.

Erythematosquameus: De term erythemato-squameus is een samentrekking van twee efflorescenties, erytheem en squamae, roodheid en schilfering. Erythematosquameuze aandoeningen komen aan bod in de module psoriasis en eczeem. Erythematosquameuze aandoeningen zijn een heterogene groep aandoeningen gekenmerkt door rode, schilferende vlekken. De roodheid is wegdrukbaar en berust op een ontsteking. De schilfering is vanaf het begin aanwezig.


15

Excoriaties: Een excoriatie is een krabeffect. Door het krabben ontstaat er een defect in de epidermis en de dermis. Hierdoor zijn puntvormige bloedingen zichtbaar.

Fissuur of ragade: Een fissuur of kloof is een oppervlakkige of diepe inscheuring in de huid. Er is een lineair verlies van dermis en epidermis. Deze laesie is begrensd met bijna verticale wanden.

Furunkel Een furunkel is een acute pijnlijke ontsteking van een haarfollikel. Deze ontsteking gaat gepaard met weefselverlies (necrose). De ontsteking wordt meestal veroorzaakt door de bacterie stafylococcus. Een furunkel is een enkelvoudige laesie. Als furunkels gedissemineerd over het lichaam voorkomen dan spreekt men van furunculose. Als er twee of meer furunkels samenvloeien tot 1 grote ontsteking maar met separate puskopjes dan heet het een carbunkel (negenoog). Meestal ontstaat er centraal necrose en verweking waarna het abces openbarst.

Hematoom: Een hematoom is een dieper in de huid gelegen bloeduitstorting die als een zwelling gevoeld kan worden. De kleur van een hematoom is eerst blauw. Naarmate de afbraakproducten van het bloed vrijkomen verandert de kleur in groen en vervolgens geel.


16

Lichenificatie: Lichenificatie is een vergroving van de huidlijnen. De huidlijnen in de opperhuid en in mindere mate de lederhuid worden vergroot. Door het veelvuldig krabben worden de huidlijnen grover en verdikt de opperhuid. De huid lijkt op een olifantshuid.

Macula: Een macula is een platte, verkleurde vlek. Er is een omschreven kleurverandering in de huid. Deze laesie is niet verzonken in de huid en ook niet verheven boven de huid. Een macula is dus niet te voelen. Een macula kan verschillende kleuren hebben.

Nodulus: Een nodulus is een knobbeltje, een solide massa in de huid groter dan 0.5 cm en kleiner dan 1 cm. Het knobbeltje is zichtbaar in de huid en kan ook gevoeld worden. Deze verhevenheid ontstaat door toename van cellen, weefsel, vocht of ander materiaal in de opperhuid en/of lederhuid. Als de laesie groter is dan 1 cm dan spreekt men van een nodus. Als de laesie kleiner is dan 0.5 cm dan spreekt men van een papel.


17

Nodus: Een nodus is een knobbel, een solide massa in de huid die groter is dan 1 cm.

Oedeem: Oedeem is het gevolg van een overmaat aan vloeistof opstapeling tussen de cellen in het huidweefsel. Het vocht is gelekt uit de kleine bloedvaten, de capillairen, van de huid. Dit vocht hoopt zich op in de dermis, en in mindere mate ook in het subcutane vetweefsel. Hierdoor zwelt de huid op. Wanneer het vocht zich ophoopt in het onderhuidse vetweefsel dan kan een putje in de huid geduwd worden. Huidafwijkingen waarbij veel ontsteking aanwezig is leiden tot het vormen van oedeem. Galbulten zijn een vorm van vluchtig oedeem.

Papel: Een papel is een omschreven stevige verhevenheid van de huid die kleiner is dan 0.5 cm. Een papel is goed te voelen, het is een palpeerbare huidafwijking.

Plaque Een plaque is een plakkaat, een solide verhevenheid van de huid groter dan 2 cm. Plaques zijn voelbaar. Een plaque kan verheven zijn in de huid of verzonken. Een plaque kan verschillende vormen aannemen. Plaques kunnen ook ontstaan omdat papels of noduli naar opzij groter groeien of aan elkaar groeien.


18

Purpura: Purpura of petechia zijn puntvormige, paarse, niet wegdrukbare verkleuringen in de huid. Ze ontstaan doordat er een bloeding is ontstaan. Purpura zijn kleiner dan 2 mm, als de huidafwijking groter is dan spreekt men van ecchymose.

Pustel: Een pustel of puist is een holte in de epidermis die gevuld is met etter en die geen eigen wand heeft. Een pustel is kleiner dan 1 cm. Een pustel is in feite een vesikel maar dan gevuld met pus. Bij etter is er niet altijd sprake van een infectie, er bestaan ook steriele pustels.

Squama: Squama of schilfers bestaan uit groepen hoorncellen die loslaten van de hoornlaag. Het is een normaal proces dat hoorncellen van de huid loslaten. Dit is op een gezonde huid niet zichtbaar. Squamae ontstaan door een teveel aan dode hoorncellen die geproduceerd worden in huidziekten met een abnormaal keratinisatieproces. Zichtbare schilfering kan zich presenteren als fijne, poedervormige schilfering (pityriasis versicolor), grote, witachtige schilfering (psoriasis), ronde schildachtige schilfering (ichthyosis), gelige, vettige schilfering (seborroïsch eczeem), eelt (keratotische schilfering) en ringvormige schilfering (colorette).


19

Teleangiëctastieën: Teleangiëctastieën zijn blijvende verwijde haarvaatjes in de huid.

Tumor: Een tumor is een zwelling door toename weefsel. Deze toename kan veroorzaakt worden door normaal weefsel of door afwijkend materiaal.

Ulcus: Een ulcus of zweer is een defect tot in de onderhuid die geen of een geringe tendens tot genezing heeft.

Urtica: Een urtica of een kwaddel is een vlakke, vluchtige verhevenheid van de huid als gevolg van vocht (oedeem). Het vocht in de huid ontstaat door uitzetting van de bloedvaatjes in de huid en een verhoogde doorgankelijkheid van de bloedvatwanden voor vocht.


20

Vesikel: Een vesikel of blaasje is een zichtbare holte in of net onder de opperhuid, gevuld met helder vocht. Een vesikel heeft geen eigen wand en is kleiner dan 1 cm.

Vulnus: Een vulnus of wond is een defect in de huid dat niet veroorzaak is door een onderliggend ziekteproces, het ontstaat door een trauma.


21

Geraadpleegde literatuur: Sillevis Smitt JH, Everdingen JJE van, Starink ThM, Horst HE van. Dermatovenereologie voor de eerste lijn., 8e ed. Houten: BohnStafleu van Loghum, 2009. Groot AC de, Toonstra J. Dermatologie en venereologie in de praktijk, 1e ed. Den Haag: Boom Lemma, 2012. Gawkrodger DJ, Ardern-Jones MR. Dermatology, an illustrated colour text, 5e ed. Oxford: Elsevier, 2012 Bolognia JL, Jorizzo JL, Schaffer JV. Dermatology, 3e ed. Oxford: Elsevier, 2012 Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, Austen KF, Goldsmith LA, Katz SI. Fitzpatrick’s dermatology in

general medicine, 6th ed. McGraw-Hill, 2003 Burgdorf WHC, Plewig G, Wolff HH, Landthaler M. Braun Falcos’s Dermatology, 3e ed. Italy: Springer, 2009.

Burns T, Breathnach S, Cox N, Griffiths C. Rook’s textbook of dermatology, 8th ed. Oxford: Wiley-Blackwell, 2010.

Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty … · 2018-04-20 · In de dermatologie is het van groot belang...

Documents

Transcript of Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty … · 2018-04-20 · In de dermatologie is het van groot belang...