DE

JURIUMET

OFFICIORIUM NEXU,DIS SERTAT 10

QUAM,

VENIA AMPL. FJCULT,. PHILOS. UPS.PRyESIDE

Mao. DANBOETHIO,ETH, Et POLST, PROF» REG, ET ORD.

PRO GRADÜP. V. P.

ERIC USHOLMBERG.jlMTUÜDVS.

m AUDIT. GÜST. MAJ. D, XII APRIL, MDCCXCVII.

U P S A L I JE ,

J.SU'B Jon, FrSEL EdmAJT, U-SÖ. -ACAD. TYFO&ä.

DE

sfURIUM ET 0FF1CI0RUM NEXU

§ i.

Vix umquam tanta aninaorum contentione tantaquepercinatia de juribus hominibus concedcndis,quam hoc, quo vivimus, aevo disceptatum fuit. Siab una parte hsec, de qua disceptator, res dignisli-ma habenda fit, quae ad liquidum perducattir, trifteab altera fpeftaculum•, quod oculis obrnlit gens5quas jura rere omnia violando, novum juribus hu-manis araiciorem de integro fe condere velle Socie-tatis ftacum perhibet, humanam fortem vel licentiamdüieodi juftam cordauoribus dedit causfarn, quod fre-quens de juribus vindicandis follicitudo ofticiorurnoblivionem et contemtum parere et augere videatur.Non noftrum eft tantas componere lites; fi enimomnibus nobis inftru&s esfe liceret rationis jufta im-perantis et fan# philofophiae prasfidiis, vereor, neearum inter tot obftrepenrium cupiditatum et licenciaeturbas psr-u.m val -ret auäoricas. Nihilo tarnen mi¬nas maxime hurnani generis interesfe putamu?, uterroribus et ambiguitate liberam bas praeeipue circa reshabeamus'philofophiam; aut enim fperandüm eift fo-re, ut illius dignitaci et felicitati humanse amica con-filia omnibus fenfirn er. melius nota licentiam et jufticonterotum comprimant, aut trifte illud generi noftrominatur fatum, ut tandern omnibus iss privetur prss.

A Cb

2 De Jm ium

(i-Jtis, qua; vitse noflne verum quoddam et dhi con~Irans pretium addere posfunt. Monet vero hxc phi-lofophia, co copuiata esfe jura ec odieia humana yin-culo, uc neque ill-a (ine his, neque haec (ine illis con-ftare posfinc. Quae aucem hujus inner ucraaue ne-xus vera (in cxplicandi et tuendi ratio, paucis illuftr*-r; nobis propodcum dl.

§2.Minus quidem re8:e> nie jodiee, Philofophorum

operam, in- riiudrandis jurium et odiciorum princi-piis coliocatam, ream facere folen't haud pauci; fedi-tioiorum et infauftorum, quse n o drum inteftant-x-vum, proprer jura , qure quisque tibi vindicare cu-pit, tumukuum j negari ramen non pot 0: V remediacrefcemis (en dm, ab illecebris cupiditatum undiquecnafentibus et iniqua potcririorum iühidine fua initiaet incremcnta repetentis, maii fruftra quaeri via , quainiiftendum esfe praeceperat communis hucusque in-ter phdöCophanrcs opinio. Quod enirn odiciorum etjurium in deflderio feÜcitatis ultimo pofuerunt tak¬tum non omnes prindpiurn, fixam et immuxabilemnee horum nec Hierum notionem parere potuit, necfetis cavere, ne, pro (Iiis de felicirate propria vél all¬ena opin i on ibtis, quisque licentiam cum jure con-fiirfdéret.

Ut cheoria n fekem ab ea liberatam ambiguitatcfiftamus, quae in praxi tantopere cupidinibus et Incentire arridere fölet, unicam, quaruum nös quidemjudicare valemus docuerunt viam Celeberrirni noftria;vi Philofophs, qui in ponendo principio, a quo in

Ojfi iorum nexu. 3

determiaandis tam juribus quam officiis egrediendum(it, a materia, circa quam, fec irrtdum natura hurna-nae rerumque eamdern circurnftaneiiim indqlem. ver-fantur jura et officia hominis, omnino abstrahendumet ad formalem, hoc eft, rationis, cujus causfa juri-um et ofhciorum capaces funius, proprium concipiendi modnm exprimentem legem unice refpiciendumesfe prseceperiint. Hac via nullo negotio jura et offi¬cia eo inter fe connexa esfe vinculo illuflrari potell,ut jura, five, an Gadern tibi ipfi permittere debeas,quasrere lubet, five eadem, qualia in humana focieca-te iocum habere debent, detcrminare cupis, abofficiis dcrivata et proprer officia concesfa esfe ap-pareat.

§ *■Homines de juribus, fibi vindtcandis follicicos ad

rationalem fuam femper provocasfe naturam, vel in-de patet; quod omnia ratione deftituta animantia ajuris fecum fodalitio excludant, ad quod tarnen o-mnes rationis participes sdmirtere coguntur, nili fe i-pfos contradicbonis arguere velinc Pacilis hinc mihividetur conclufio, ontnem de jure disceptacionem ul¬timo ad discin&am de facultate, quam rationem vo-camus, per (e fpefhta ideam referri debere et veramonmem jurium feientiam ab hac idea veluti ab uni-co, quo innidtur, prineipio, derivandam esfe. Eft ve-ro rarionis, ad quam, ut jura nobis vindicernus, pro-vocamus, ea indoles, ut confcientize präriens nos fub-jiciat imperio legis per fe obiigantis, atque hoc ipfoimperio moralem nobis addac naturam, qua: de earum

A 2 nos

4 De Jutium et

nos eximit ordine rerum, de quibus pro arbitrio dis-ponendi concedi poteft facultas. Refpe&u itaque le¬gis per rationem latae et officia et jura nobis compe-cunc. Sed cum lex, quaiis a ratione promulgata con-feientiae noftrs adeft, primum imperet, prxcipiac,vetec, et dein, ut imperio fatisfieri posfit, necesfari-um virium, quibus natura quemque inflruxit, ufumconcedat, ordo a ratione ptxfcriptus poftuUe, ut ju-rium fundamenta in offieiis lege morali praeferiptis po-namüs. Hoc refpechi aeeeptam plerumque in fcho-Üs philofophorum juris definitionem, qood fit agendifacultas lege concesfa, non improbamus, peccssfetantum nobis videtur, quatenus vera legis per fe ob-ligantis notio eandem non ingrediatur. Si enim ipfirationis proprio concipiendi modo inesfe legem velfacultatem, ab omnibus aliis rebus independentem, le-ges per (e obligantes ftatuendi, concedas, nec eam (o-lum hominis naturam, qux legibus fubjefåä efl, fed eamquoque illi conccsfam facultatem , qua leges fibi toti-que entium rationalium mundo fert, refpicias, in fupe«riori hacce facultate ultimum dignitatis, qua eminemus,adeoque etiam jurium, fontem objektive (uum esfe facilefatearis, et nihilo tarnen minus fubje&ive ita jura tibitribues, ut primum, quid officium fit, et deinde, quxad hoc officium, prout lex moralis idem poscit, prae-ftandum requiracur agendi libertas, quaeras. Si enimobjektive in ratione leges ferente pofitus fit jurisfons, fubje&ive flve in homine omnis juris exfü-laret titulus, nifi rationis imperio femee obnoxiumfateretun

§ 4-

Officiorum nexu 5

.§4.Omnis de jure quaffb'o aut officia ethica, hoc

cft ea, qoas quisqoe ffbä injungere debec^ quamvisexterna, legisktione fanciri non posfent, refpicit, auüofficia fpetht juris ftricle fic di&i, qux cxternis le¬gibus lanciti pösfunt. Utroque hoc refpe£tu cumofficiis ica connexa esfe jura facile patebit, ut csrtanorma, fecundurn quam jura nobis et aliis tribuere-ii] 11s de ft i eueremur, niff haec ab Ulis deriväta et iilorumcaosla cöncesfa esfe adfümerernus» Quod it&que ad e-thicam fen moralem ftri0:e fsc ditlam jurium eonfidcrationem steinet, ffve quando quseritur, quem ufumlibere agendi facultatis nobis ipfis concederc debca-mus, dubium nemini esfe poteft, quin idem omninoab officiis deterrninandus fit, Ted fatendum eft, o-mnia ea illicita esfe, quae cum officiis non confpirant.Ipfa libere agendi, et ab omni voluntatis alienac coa-ctione immunis facultas, quas generalem juris taminterni, quam externi formam conftituit, a lege mo-rali et necesfitate illi liberum ebediemiam prseftandiderivatur, nullae itaque res et agendi occaffones, cir¬ca quas ejusmodi agendi facultas verfari poteft, juri-bus anfam dare queunt, aut agendi veniam poftula-re, niff officii cujusdam id fiat causfa. Phyficae fuxnaturae impuffu ad poftulandum fertur homo, nec libi-dini fuae ullos poneret limites, niff phyfica fua impo-tentia coa&us, et dolendum, quod fuperioris fibiconcesfac naturae vires inferiori maneipaverit, et fic 1liccntiam et libertatem confundat. Cum vero omne

jus ad fuperiorem feu moralem et intelligibilera per-

6 De Jurium fcr

tineat naturam, hxc vero, qtialis nobis cornpeterepotcfi, principio obligationen! et officio injungentetota quanta innitatur, vera natura hujus moralis comfcientia omnes pofitu! itioncs legi moral i ita fubjicic, ut,qux non propter officium lege pnvfcriptum agendinecesfaria eft facultas, eam quoq"e jurium, qua:quisque fibi permittere debet, numero excladat. Vi-deri quidem primo intaitu poteff ha;c legis conditiodura: innocua haberi posfunt multa, qlvae ta men officiorum causfa non (eölanttir mortal es*, fed an non c-chica omnis re£litudo tolleretur, fi non meta, ad quamtendere debent moralis naturae participes, ita pone-retur, ut nihil aliud fibi licere putarent, quam quodofficii causfa agendum esfe viderent? Neque h:cc jurium ethice dijudicåndorum conditio natura; homi¬nis felicitatis cupidi repugnat; ffudinm enim feiicita-tis non tollit, fed legi fubjicit, et quando fuperioradignitatem hominis et internam virium ad eandem tu-endam perfe&ionem fpe£hntia officia aliud non rc-quirunt, ipfam de felicitate follicitudinem inter offi-cia ponit, quorum causfa jura nobis concesfa flint.Hunc everterc ordinem femper quidem conahrtur hu¬mana cupidinibus undique enafccncibus agitata natu¬ra, cum vero femel pofitus et fana; philofophix o-pe undique fukus et illuffratus fuerit, hand veren-dum esfe arbitramur, ne quis aperte eum deneget,fed fperamus fore, ut eos eti-am pudeat eundem fusquedeque habuisfe, qui illius jugurn clam excutere forfantemabunt.

§ 5-

Off;cii>} um tisxu. 7

§ ySi porro de excerriis joribus , quse homfnes fibi

invicem permitere tenentur, er qose officia fpe&ant,quae externa legislatione fanciri posfunt, qua^ris, facilequoque invenies, eadem, nifi lex moraiis liberam agersdifacuitatém reqnircret, omni defbtui fundamento , ac-que earn ob causfam retfe, proprer ofFicia, hxc quo-que jura hominibus concesfa esfe, flatui posfe Fa¬cultas obligandi) quae ab idea juris feparari nequit,a lege moralem proereante naturam tota quama de-pcn'det , et iibera agendi atque fe resque disponendifacultas in iis, quse nullo modo ofFiciis adjurnento es-fo poslunt, vel quae apertc iisdem contraria funt,numquam in. jurium numerum referenda efl. Sic deinjuria fibi iilata fruftra quererexur ille, qui amica a-Horum ope, qu minus violentas fibi ipfi inferret ma¬nus, impedicus fucrit. Alios ad rnternam moralita-tem cogendi poceftas contradiclionem involveret. S< dtarnen fme generali officiorum meralitim refpe&u etagnitione qued folummoGO propter rborsiitatem (Iiiesfe juris hominibus concesfum fit, vereor, ne licen-ciae et juftee libercatis limites confunderentur, et o-mni ad vitia comprimcnda externa; leges defraudaren-tur auäpritate. In iis omnibus, quse airbitrio (uo ho-mines (abjieere posfunt, et quae per fe offieiis nonrepugnant, materism jurium humanarum habemus,non quia eadem poteftate teuere volupe nobis fue-rit, fed qiiia fingula officio cuidem necesfaria, utiliaet innocu-a prxbere posfunt adjumenta. Ec quamvis,ubi de jure externo et (iri&o quamtur, abflrahen-

dum

8 De jfurium

dum omnino fit ab inrerna moralitate et tantummo-do rcfpiciendum, ut efficiatur, qux agendi et dispo-nendi fibertas unicuique tribuenda fit, ut cum fingu-lorum Übertäte fecundum univerfaicm regalam nonpugnet, cxfularet tarnen omnis objektiva et internequemque obligans ratio jura hominum (iticera profe¬rendi reverentia, nifi hxc ipfa libertas propter of-ficia et perfe£fckmem, quam, ut metam, lex moralisnobis proponit, necesfaria esfct.

§ 6.Gonditas funt Societaces civiles, ut, quid jure ho-

minibus corapetere posfet, quilibet ab aiiena vi tu-tum fartum tc&umque haberet; ad normam itaquejufti, hoc cft eam, qu?e libertatem, quätenus aiio-rum libertatem fecundum universalem regulam non cf-fendat, unicuique concedendam esfe jubet, formatsesfe deberent. Cum tarnen fisri posfit, ut leges,quales de fafto in civitate dudurn inftituta vigent, abhac aberrent norma, et ofticia civis offieiis hominishaud raro opponant, ab una parte periculofa videripoteft libertas ad naturalem jufti normam jura fuaexigendi, ab altera vero juftitis omnem everteret etdignitatis humans reverentiam , et perfonas et resarbitrio fubjecfcas in eodem pone?et foco jus fpernhominibus pr^cidendb jura, quse natura oon dsnega-vit, tandem recuperandi In ancipiti hac causfa ut, quidreÖum fir, ftatuatur, meminisfe jovabit, offi -iorum caus-fa concesfa esfe jura. Jam vero inter ofnaia, qua:ab imoqnoque hominuin exforqueri posfunc, recte re-feritur obligatio eum anipietlendi flatum, in quo ju-

fli-

Officio rum nexu, 9

ftitia rcvera locum habere poteft, eumque, ubi ferne!conditus fuerk, confervandi; nernini itaque compete-re. poteft jus ca rnoüendi, quae eundem everterent,vel juftitia;, quasin codcm viget, vim fuspenderent, ecftatunx civiii ordini oppofitum redintegrare minka-rentur. Licita-itaque non eft alia jurium ad univer«falem jufti normam exigendorurxi reclamatio, quamca, quas ftatum ipfum juftkias neque tollit, ncquefuspendk. Qnac vero eundem non minitatur, juraho minibus vindicandi iibertas, ea jure in civiii quo«que ila tu heminibus competit, et nid omnia me fal-lant, civitates ita conftitutae, ut via legibus ipfis munita , qua ad injufta jurium homini concedendorumtollenda impedimenta procedere licet, omnibus prse-fto fit, folae a letalibus illis, quas licentia, (sn&umjurium humano rum praetendens nomen, ordini civiiiintentare folet, vulneribus, tutas fe conferyabum«Sed cum juvenern praecipue deceat, modefte de re"8:0 jurium fibi dudum concesiorum ufu magis que¬rere, quam quas ulterius concedenda iorent, pneci*pere, ad id, quod unicuique olficii eft, animus re-

dic, optans ut obligationis prius, quam jurium me-mor, quilibet libcrtatc, qua gaudet, ita utatur, ucfe majori adhuc dignum pracbeat, et in fincero vir-tutis cultu praecipuum jurium fuorum pr»fidiuuaquaerat,