Broj 26 JUN 2014. Izlazi mjesečno, cijena 0,40 € ISSN 0033-1686DOBITNIK 1998.

List crnogorskih prosvjetnih, kulturnih i naučnih radnika

„OKTOIHA”

„GRLICA”, prva crnogorska periodična publikacija (Cetinje, 1835-1839) „PROSVJETA” (Cetinje, 1889-1901) „PROSVJETNI RAD” (od 15. januara 1949)

ЂЕЧИЈИ СВИЈЕТ

OBAVJEŠTENJE ČITAOCIMAPošto su se stekli uslovi prema Zakonu o javnim nabavkama, od ovoga broja „Pro-

svjetni rad“ će se publikovati, osim u elektronskom, i u štampanom izdanju. Normalno, odštampaće se i prethodni brojevi (februar, mart, april i maj) koji su bili, zbog zakonskih obaveza, publikovani u elektronskom izdanju.

Zahvaljujemo cijenjenim čitaocima na njihovom razumijevanju i strpljenju.S poštovanjem,Uredništvo „Prosvjetnog rada“

Prof. Milorad Stojović o našem savremeniku Marku MiljanovuSUDBINA NARODA, SUDBINA OTADŽBINE UVIJEK NA UMUOnda kad nam je najteže, Marko nam je najbliži i najpotrebniji – da ohrabri moralne temelje u nama. I presudne 1941. godine, bataljoni koji su pošli u borbu za slobodu, za pobjedu ljudskosti, nosili su zastavu na kojoj je bilo ime Marka Miljanova Str. 33

Crnogorska vlada donijela Odluku o osnivanju Fakulteta za crnogorski jezik i književnost na Cetinju

KORAK KA BOLJEM IZUČAVANJU CRNOGORSKOG JEZIKA Str. 2

Uspjesi crnogorskih učenika na međunarodnim takmičenjima: Talenat krunisan zlatnim i bronzanim medaljama

ONI SU CRNOGORSKA BUDUĆNOSTEna Topčibašić, učenica OŠ „Risto Ratković” iz Bijelog Polja, okitila se zlatnim medaljama na 13. Međunarodnoj olimpijadi znanja iz ruskog jezika u Moskvi i međunarodnoj NIS-ovoj olimpijadi iz ruskog jezika u Novom Sadu. Janko Zeković, maturant Gimnazije „Slobodan Škerović” iz Podgorice osvojio bronzanu medalju na Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi. Marija Došljak, učenica OŠ „Vuk Karadžić” − Berane, i Pavle Kovačević, učenik OŠ „Vladislav Sl. Ribnikar”, Rasovo − Bijelo Polje, dobili su bronzane medalje na 18. Juniorskoj balkanskoj matematičkoj olimpijadi u Ohridu Str. 9 i 11 ■ Ena Topčibašić

■ Janko Zeković ■ Marija Došljak ■ Pavle Kovačević

Učenici III razreda podgoričke OŠ „Štampar Makarije” pośetili farmu krava poljoprivrednog proizvođača Alekse Kostića u Župi u Nikšiću

OD MALENA DA ZAVOLE SELOProf. dr Petar Ivanović, ministar poljoprivrede: „Lijepo je da đeca sama iz prve ruke ośete atmosferu na farmama, povežu proizvode koje imaju na trpezi sa njihovim porijeklom. Nadamo se da će ih to jednog dana podstaći da razmišljaju o biznisu u poljoprivredi”

Str. 15 ■ POVEZIVANJE ŠKOLE I BIZNISA: Mali „farmeri“ sa ministrom Ivanovićem i svojim učiteljicama

U beranskoj Gimnaziji „Panto Mališić“ uručeno 120 sertifikata prosvjetnim radnicima iz Andrijevice i Berana

NASTAVNICI PREDVODNICI INFORMACIONOG DRUŠTVANema razvoja bez digitalne pismenosti i doživotnog obrazovanja

■ Beranski i andrijevački prosvjetni radnici pokazali odgovornost i posvećenost

Intervju: Akademik Sreten Perović, književnik, književni kritičar i istoričar, dramski pisac, antologičar, prevodilac, publicista i enciklopedista

PRVI JE VUK KARADŽIĆ 1837. GODINE UPOTRIJEBIO SINTAGMU CRNOGORSKI JEZIK

Nije slučajno Marko Miljanov Popović ukorio one naše mladiće („potuđenike”) koji su se školovali u Srbiji i provocirali Marka da kaže nešto protiv knjaza Nikole i njegove navodne „despotske” i „antisrpske vlasti”. Njegoš je crnogorski pisac, a svako ima

pravo da ga smatra i svojim piscem, kao što „usvaja” i proučava sve velike svjetske au-

tore. Veoma je promišljeno i za bu-dućnost crnogorske kulture ko-

risno što se na Cetinju otvara Fakultet za crnogorski jezik i književnost. Crnogorski pravopis odgovara govor-

nom jeziku Crnogoraca i drugih naroda koji se služe jotovanom ijekavicom. Najav-ljuje se da će se država ozbiljno pozabaviti revitalizacijom crnogorske enciklopedi-stike. Doprinos akademika DANU je, u odnosu na članstvo CANU, izvanredan, i u više disciplina nauke i umjetnosti superioran – treba uporediti bibliografije članova dviju akademija! Str. 6 i 7

Str. 18

JUN2014

BROJ

26

2

AKTUELNOSTI

Službenu pośetu Repu-blici Hrvatskoj predśed-

nik Vlade Crne Gore Milo Đukanović završio je susre-tom s predstavnicima Naci-onalne zajednice Crnogo-raca Hrvatske i Koordinaci-je vijeća crnogorske nacio-nalne manjine na području RH u Crnogorskom domu u Zagrebu.

Susretu su prisustvo-vali članovi Predśedništva NZCH, Društva „Montene-gro”, predstavnici Vijeća cr-nogorske nacionalne ma-njine Grada Zagreba, aka-demski slikar Dimitrije Po-

pović i režiser Veljko Bula-jić.

U ime domaćina, Đuka-novića i njegove saradni-ke pozdravili su predśed-nik Nacionalne zajednice dr. sc. Radomir Pavićević i predśednik Društva Crno-goraca i prijatelja Crne Go-re „Montenegro” Zagreb Dušan Mišković.

„Prostor u kojem se na-lazimo nazvali smo Crno-gorskim domom i on odi-sta odiše duhom Crne Go-re”, rekao je Mišković i na-stavio: „Društvo ’Montene-gro’ djeluje 24 godine i tre-

nutno ima preko 400 člano-va koji su, s obzirom na na-cionalnu i vjersku strukturu – Crna Gora u malom. Čla-novi Društva su i naši prija-telji iz Zagreba i Zagrebač-ke županije.”

Izražavajući zadovolj-stvo što se prvi put nalazi u Crnogorskom domu, premi-jer Milo Đukanović posebno je naglasio značaj i dopri-nos Nacionalne zajednice, njenih članica i pojedinaca u razvoju i napretku drža-ve u kojoj žive, kao i očuva-nju nacionalnog i kulturnog identiteta Crne Gore.

„U potpunosti sam in-formisan o vašem uku-pnom doprinosu na pu-tu vraćanja Crne Gore u svjetsku zajednicu drža-va. Odnosi Hrvatske i Crne Gore se jako dobro razvi-jaju, kvalitetni su i u njima

nema komplikovanih pi-tanja koja bi opterećivala i usporavala privredni i de-mokratski razvoj svake dr-žave. Tu je i uloga vaše Na-cionalne zajednice i njenih članica od posebnog zna-čaja”, rekao je Đukanović.

Na kraju susreta doma-ćini su predśedniku Vla-de Crne Gore poklonili dio knjiga iz novije izdavačke djelatnosti NZCH.

N. N.

Predśednik Vlade Crne Gore Milo Đukanović pośetio Crnogorski dom u Zagrebu

ZAHVALNOST NA OČUVANJU NACIONALNOG I KULTURNOG IDENTITETA CRNE GORE– Milo Đukanović, premijer Crne Gore: U potpunosti sam informisan o vašem ukupnom doprinosu na putu vraćanja Crne Gore u svjetsku zajednicu država – Dušan Mišković, predśednik Društva „Montenegro“: Naše udruženje djeluje 24 godine i trenutno ima preko 400 članova koji su, s obzirom na nacionalnu i vjersku strukturu – Crna Gora u malom

■ ULOGA NACIONALNE ZAJEDNICE I NJENIH ČLANICA OD POSEBNOG ZNAČAJA: Susret u Crnogorskom domu

Vlada Crne Gore donijela je odluku o osnivanju Fakul-

teta za crnogorski jezik i knji-ževnost, čije će śedište biti na Cetinju. Do izbora dekana Fa-kulteta tu dužnost obavljaće dr Adnan Čirgić, dosadašnji direktor Instituta za crnogor-ski jezik i književnost.

Novi studijski program, u četvorogodišnjem trajanju, koncipiran je tako da omogući sticanje društveno opravdanih i korisnih kompetencija i uni-verzalnih znanja iz oblasti filo-logije, ali i specifičnih znanja iz domena montenegristike.

„Osnovni razlog za otva-ranje fakulteta jeste stvaranje naučnog potencijala za izuča-vanje crnogorskog jezika, kao i obezbjeđivanje adekvatnog nastavnog kadra za obrazova-

Crnogorska vlada donijela Odluku o osnivanju Fakulteta za crnogorski jezik i književnost na Cetinju

KORAK KA BOLJEM IZUČAVANJU CRNOGORSKOG JEZIKA– Privremeni upravni odbor čine prof. dr Milenko A. Perović i mr Čedomir Drašković kao predstavnici Vlade, te Jelena Šušanj i Aleksandar Radoman kao predstavnici fakulteta– Osnovni razlog za otvaranje Fakulteta jeste stvaranje naučnog potencijala za izučavanje crnogorskog jezika, kao i obezbjeđivanje adekvatnog nastavnog kadra za obrazovanje crnogorskih đaka i studenata iz crnogorskog, službenog jezika u našoj zemlji

■ Do izbora dekana novog fakulteta tu dužnost obavljaće dr Adnan Čirgić, dosadašnji direktor Instituta za crnogorski jezik i književnost

Ministar prosvjete Slavo-ljub Stijepović i pred-

stavnik Konzorcijuma „LD Gradnja/Ramel” Desimir Ra-dulović potpisali su Ugovor o adaptaciji sedam domo-va učenika i studenata u Cr-noj Gori.

Tokom ljetnjeg raspusta biće renovirana četiri objek-ta u Podgorici i po jedan u Kotoru, Cetinju i Nikšiću. U sanaciju vodovodne, elektro i kanalizacione mreže, re-noviranje kupatila i zamje-nu unutrašnje stolarije biće uloženo blizu 880.000 eura.

Ministar Stijepović je re-kao da će tim ulaganjem biti zaokružen ciklus ulaganja u

oblast studentskog standar-da, vrijedan 10 miliona eu-ra u protekle dvije godine. Prema njegovim riječima, tokom ove i naredne godi-ne u studentski standard će biti uloženo još 10 miliona eura, a do 7. jula traje ten-der za izgradnju student-skog doma u Nikšiću.

„Od 2012. godine do sa-da i sa onim što je planira-no u naredne dvije godine taj iznos je oko 20 miliona eura. U vrijeme krize i mno-go bogatije države od Cr-ne Gore nijesu uložile u stu-dentski standard kao mi. Od naredne akademske godine studenti će imati mnogo po-

voljnije uslove za život i uče-nje. Nastavićemo posvećeno da radimo jer ulaganje u zna-nje i mladost znači ulaganje u budućnost države”, istakao je Stijepović.

U Ministarstvu prosvje-te su saopštili da je u okvi-ru projekta „Visoko obrazo-vanje i istraživanje za ino-vacije i konkurentnost”, koji se finansira iz kredita Svjet-ske banke, dio sredstava na-mijenjen za adaptaciju uče-ničko-studentskih domova, u cilju poboljšanja uslova ži-vota studenata, kao i za jača-nje aktivnosti studentske in-ternacionalizacije.

O. Đ.

U Ministarstvu prosvjete potpisan ugovor o adaptaciji sedam domova učenika i studenata

CRNA GORA ULAŽE VIŠE OD MNOGO BOGATIJIH DRŽAVATokom ljetnjeg raspusta biće renovirana četiri objekta u Podgorici i po jedna u Kotoru, Cetinju i Nikšiću. U sanaciju vodovodne, elektro i kanalizacione mreže, renoviranje kupatila i zamjenu unutrašnje stolarije biće investirano blizu 880.000 eura

■ OD NOVE ŠKOLSKE GODINE MNOGO BOLJI USLOVI ZA ŽIVOT I UČENJE: Potpisivanje ugovora u Ministarstvu

Ministar finansija dr Ra-doje Žugić uručio je

Vesni Vučurović, pomoćni-ci ministra prosvjete, ugo-vor o donaciji za projekat nabavke didaktičke opreme

i spoljnog mobilijara za jav-ne predškolske ustanove u Crnoj Gori. Donatorska sred-stva određena ugovorom či-ji je iznos 48.343,05 eura, obezbijeđena su u okviru

kampanje „Budi odgovoran − od tebe zavisi”. Novcem za nabavku opreme biće opre-mljena 21 predškolska usta-nova u Crnoj Gori.

Š. B.

■ Ministar finansija dr Radoje Žugić i Vesna Vučurović, pomoćnica ministra prosvjete

Ministarstvu prosvjete uručen ugovor o donaciji za projekat nabavke didaktičke opreme i spoljnog mobilijara za predškolske ustanove

ZA PRIJATNIJI BORAVAK NAJMLAĐIH

nje crnogorskih đaka i stude-nata iz crnogorskog, službe-nog jezika u našoj zemlji”, na-vodi se u saopštenju Vlade.

Fakultet će biti finansiran iz budžeta Crne Gore, od ško-larina, iz nacionalnih i među-narodnih projekata, prihoda od donacija, poklona i zavje-štanja, kao i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.

Prostorne, tehničke i druge uslove za osnivanje i rad Fakul-teta obezbjeđuje Ministarstvo prosvjete, dok će samim fakul-tetom upravljati upravni od-bor. Sve pojedinosti vezane za

njegov rad biće uređene statu-tom Fakulteta. Istim aktom bi-će uređeno i imenovanje de-kana, njegova ovlašćenja, tra-janje mandata i slično.

Fakultet treba da donese statut, akt o unutrašnjoj orga-nizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, a upravni odbor bi tre-balo da bude izabran u roku od 60 dana od donošenja sta-tuta Fakulteta.

Do imenovanja upravnog odbora poslove tog organa obavljaće privremeni uprav-ni odbor, u čijem sastavu su prof. dr Milenko A. Perović i mr

Čedomir Drašković, kao pred-stavnici Vlade, te Jelena Šušanj i Aleksandar Radoman kao predstavnici fakulteta. Osim njih, u Upravnom odboru biće i predstavnik studenata.

Izbor dekana trebalo bi da bude organizovan u roku od 30 dana od izbora Upravnog odbora. U Vladinoj odluci isti-če se da stupanjem na snagu tog akta prestaje da radi Insti-tut za crnogorski jezik i knji-ževnost, odnosno da Fakultet preuzima njegove zaposlene, imovinu, prava i obaveze.

N. N.

3

JUN2014

BROJ

26

AKTUELNOSTI

Najbolja 64 učenika − 30 osnovaca i 34 srednjoš-

kolca na Državnom takmiče-nju nagrađeni su kampovi-ma, tablet računarima i dipo-lomama, koje su im uručene na svečanoosti u KIC-u „Bu-do Tomović” u Podgorici. Na-grade za najuspješnije obez-

bijedili su Ministarstvo pro-svjete, Ispitni centar, Zavod za školstvo, Centar za struč-no obrazovanje i kompanije „Čikom” i „Neodata”. Sveča-nosti su, pored ostalih, pri-sustvovali ministar prosvjete Slavoljub Stijepović, pomoć-nica ministra prosvjete Nata-

ša Gazivoda, direktor Zavoda za školstvo Pavle Goranović, direktor Centra za stručno obrazovanje Duško Rajković, direktorica Zavoda za udžbe-nike i nastavna sredstva Zoja Bojanić Lalović, te predstav-nici Univerziteta Crne Gore.

Prisutne je pozdravio di-rektor Ispitnog centra prof. dr Željko Jaćimović.

Na Državnom takmiče-nju svoje znanje pokazala su 452 osnovca i 229 srednjoš-kolaca.

Nagrađeni takmičari su od Ispitnog centra dobili di-plome i potvrdu o učešću u ljetnjem kampu, koje orga-nizuje ova institucija. Mini-star prosvjete Slavoljub Sti-jepović uručio im je tablet računare. Od kompanija „Či-kom” i „Neodata” svi učenici su dobili vaučer za besplat-no testiranje u njihovim test centrima ECDL start modul (4 modula), kao i usb flash memo modul od 32 GB.

Ispitni centar je i ove go-dine nagradio profesore čiji su učenici bili uspješni na ta-kmičenju, i to: za prvo mjesto 165 eura, drugo 110 i treće mjesto 55 eura, dok je Mini-

starstvo prosvjete nagradilo mentore koji su osvojili najvi-še nagrada na ovogodišnjem takmičenju sa po 300 eura.

To su Vera Joksimović, na-stavnica ruskog jezika iz OŠ „Risto Ratković”, Ermina Vla-hovljak, nastavnica francu-skog jezika iz OŠ „Salko Alj-ković”, i Predrag Ražnatović, profesor istorije u Gimnaziji „Slobodan Škerović”.

Ispitni centar nagradio je Olju Krstović, učenicu Gimna-zije „Slobodan Škerović”, koja je osvojila je bronzanu meda-lju 31. Balkanskoj matematič-koj olimpijadi u Plevenu.

Ministar Stijepović uru-čio je i novčanu nagradu (500 eura) srednjoj školi ko-ja je ove godine osvojila naj-više nagrada, a to je Gimna-

zija „Slobodan Škerović”. Di-rektor Zavoda za školstvo Pavle Goranović je u ime ove institucije nagradio osnovne škole „Sutjeska” i „Risto Rat-ković”, koje su bile najuspješ-nije na ovogodišnjem takmi-čenju, takođe sa po 500 eura.

Centar za stručno obra-zovanje nagradio je učenicu Aleksandru Bojanović, uče-nicu Srednje stručne škole „Sergije Stanić” iz Podgorice, koja je osvojila 1. mjesto iz italijanskog jezika, čiji je men-tor profesorica Dragana Pro-rok. U ime ove institucije na-gradu je uručio direktor Duš-ko Rajković. Lj. V.

Uručene nagrade pobjednicima Državnog takmičenja učenika osnovnih i srednjih škola

POSVEĆENOST TALENTIMA DAJE REZULTATESvečanosti prisustvovali ministar prosvjete Slavoljub Stijepović, pomoćnica ministra prosvjete Nataša Gazivoda, direktor Zavoda za školstvo Pavle Goranović, direktor Centra za stručno obrazovanje Duško Rajković, direktorica Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva Zoja Bojanić Lalović, te predstavnici Univerziteta Crne Gore

■ Nagrađeni učenici njihovi mentori sa ministrom prosvjete, direktorima Zavoda za škostvo, Ispitnog Centra, Centra za stručno obrazovanje i Zavoda za udžbenike

DEVET OSVOJENIH MEDALJA

„Favorizovanje trajnog znanja, provjera njegovog pośedovanja, naporan rad i talenat čine vas nadarenom đecom, a posao Ispitnog centra i kompletnog obrazov-nog sistema jeste da vam pruži sve optimalne uslove da svoj talenat pokažete. Samo prepoznavanje talenta jeste važan zadatak, ali je kontinuirana briga o njima i razvija-nje talenta, takođe, veoma važno. Zato se Ispitni centar u saradnji sa ministarstvima − prosvjete, za informacio-no društvo i nauke, kao i drugim obrazovnim institucija-ma, pored prepoznavanja talenata, trudi da kontinuirano brine o njima i pomaže da naši talenti preko specijalizo-vanih kampova, predavanja, praktičnog laboratorijskog rada koji vode eminentni stručnjaci iz svih oblasti, pro-dube svoja znanja, a učešće na međunarodnim takmiče-njima je prilika da svoja znanja provjere u međunarodnoj konkurenciji. Da imamo talenata i da se sistemsko ulaga-nje u njih isplati potvrđuje i devet osvojenih medalja (se-dam na balkanskim i dvije na svjetskim takmičenjima)”, istakao je prof. dr Željko Jaćimović.

UČESNICI MEĐUNARODNIH TAKMIČENJANa ovogodišnjim međunarodnim takmičenjima Crnu Goru predstavljaće: Marija Došljak, Ognjen Đuković i Pavle Ko-

vačević (18. Juniorska olimpijada iz matematike u Makedoniji); Olja Krstović, Milica Dašić i Anđela Marković (55. Međuna-rodna matematička olimpijada u Kejp Taunu u Južnoafričkoj republici);

Miodrag Joksimović i Murat Đečević (45. Međunarodna olimpijada iz fizike u Astani, u Kazahstanu); Kemal Dedeić i Adil Begović (25. Međunarodna olimpijada iz biologije na Baliju, Indonezija); Dejan Todorović, Petar Đerković i Petar Milosav-ljević (22. Balkanska olimpijada iz informatike u Ankari i 16. Međunarodna olimpijada iz informatike u Taipei, na Tajvanu).

Ove godine je po prvi put omogućeno da se predstavnici Crne Gore takmiče iz hemije, tako da će učenici Sehija Diz-darević, Milica Vojinović, Andrijana Ivanović i Milena Roganović učestvovati na 46. Međunarodnoj olimpijadi iz hemije, koja će se održati u Hanoju, uVijetnamu. Po prvi ćemo imati takmičare na 11. Međunarodnoj olimpijadi iz geografije, koja će se održati u Krakovu, Poljska. Našu zemlju predstavljaće Samra Pepić, Ljubomir Raković, Tijana Ljujić i Edin Destanović.

Predstavnci Ministarstva pro-svjete i Nevladinog udruženja

Zeleno srce potpisali su Memoran-dum o saradnji kojim je predviđe-no da kroz partnerski odnos rea-lizuju aktivnosti u cilju zaštite ži-votne sredine i podizanja svijesti o značaju očuvanja prirode i odr-živom razvoju. Jačanje svijesti o značaju zdravog života i unapre-đenje životne sredine omoguća-vaju razvoj ekologije, ali ujedno donose i brojne izazove, pa pot-pisnici Memoranduma nalaze za-jednički interes u podizanju svije-sti o savremenim procesima ze-

lene ekonomije, očuvanju priro-de kroz održivi razvoj, društve-noj odgovornosti i uvođenju re-ciklaže.

NU Zeleno srce vodiće brigu o sigurnom transportu IT otpada u skladu sa zakonskim propisima, s obzirom na to da je EE (električni i elektronski) otpad klasifikovan kao opasan i treba ga sakupljati i skladištiti odvojeno od ostalog ot-pada. Ovaj cilj biće realizovan kroz posebno definisane projektne ak-tivnosti.

Lj. V.

Predstavnici Ministarstva prosvjete i Nevladinog udruženja Zeleno srce potpisali Memorandum o saradnji

ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE I PODIZANJE SVIJESTI O ZNAČAJU OČUVANJA PRIRODE

■ OČUVATI PRIRODU KROZ ODRŽIVI RAZVOJ: Sa potpisivanja Memoranduma

U organizaciji JU SMŠ „Mladost” iz Tivta i Cen-

tra za stručno obrazovanje, a uz podršku Ministarstva prosvjete, održano je držav-no takmičenje iz mašinstva, saobraćaja, građevinarstva i elektrotehnike. Takmičenje je otvorio direktor Centra za stručno obrazovanje, Duško Rajković, a prisutnima su se obratile direktorica Srednje mješovite škole „Mladost” Tivat Jovanka Vujačić i pred-stavnica Opštine Tivat Bosilj-ka Radonjić, sekretar za druš-tvene djelatnosti.

Na takmičenju je uče-stvovalo 77 ekipa iz 16 sred-njih stručnih škola iz Crne Gore. Ekipe su se takmičile iz nastav-nih predmeta: Mašinski elementi, Tehničko crtanje, Motori, Organi-zacija prevoza, Bezbjednost sao-braćaja, Upravljanje vozilom, Me-hanizacija luka i terminala, Tran-sportno osiguranje, Nacrtna ge-ometrija, Građevinske konstrukci-je, Statika i otpornost materijala i Elektronika.

U bezbjednosti saobraćaja naj-bolji su bili: Srednja stručna škola „Ivan Uskoković” Podgorica, Sred-nja stručna škola „Vukadin Vukadi-nović” Berane i Prva srednja struč-na škola Nikšić. Iz predmeta Meha-nizacija luka i terminala prvo i dru-go mjesto osvojila je Srednja po-morska škola Kotor, a treće Sred-nja stručna škola „Ivan Uskoković” iz Podgorice. U oblasti organiza-cije prevoza najbolja je bila ekipa bjelopoljske Srednje stručne škole, drugo mjesto osvojila je podgorič-

ka SSŠ „Ivan Uskoković”, dok je tre-ća bila SSŠ „Vukadin Vukadinović” iz Berana. Iz Transportnog osigura-nja prva dva mjesta osvojila je Po-morska škola Kotor, a treće mjesto pripalo je SSŠ „Ivan Uskoković”. Bjelopoljska SSŠ zauzela je prvo i treće mjesto iz Upravljanja vozi-lom, dok je podgorička SSŠ „Ivan Uskoković” u ovoj oblasti bila dru-ga. Kod Mašinskih elemenata naj-bolji su bili učenici SSŠ Bijelo Polje, a preostala dva mjesta osvojili su srednjoškolci iz pljevaljske SSŠ. Iz oblasti motora poredak je sljede-ći: Srednja stručna škola „Vukadin Vukadinović” Berane, Srednja po-morska škola Kotor, Srednja struč-na škola „Ivan Uskoković” Podgo-rica.

Poredak u ostalim oblastima: Srednja građevinsko-geodetska škola „Inž. Marko Radević” Podgo-rica – prvo i drugo mjesto iz Teh-ničkog crtanja, a treće Prva sred-

nja stručna škola Nikšić; Srednja građevinsko-geodetska škola „Inž. Marko Radević” prva dva mjesta u oblasti građevinskih konstrukci-ja, treće za Srednju stručnu školu Berane; Srednja građevinsko-geo-detska škola „Inž. Marko Radević” iz Podgorice – prva dva mjesta iz Nacrtane geometrije, treće je pri-palo SMŠ „Ivan Goran Kovačić” iz Herceg Novog; Srednja građevin-sko-geodetska škola „Inž. Marko Radević” iz Podgorice osvojila je prva dva mjesta i iz Statistike i ot-pornosti materijala, dok je treća bi-la Prva srednja stručna škola Nik-šić. Na kraju, iz predmeta Elektro-nika prvo mjesto osvojila je Sred-nja elektro-ekonomska škola Bijelo Polje, drugo Srednja stručna škola Rožaje, a treće Srednja elektroteh-nička škola „Vaso Aligrudić” iz Pod-gorice.

N. N.

U Tivtu održano državno takmičenje iz mašinstva, saobraćaja, građevinarstva i elektrotehnike

SREDNJOŠKOLCI POKAZALI ZNANJENadmetalo se 77 ekipa (16 srednjih stručnih škola) iz 12 nastavnih predmeta

■ Direktor Centra za stručno obrazovanje Duško Rajković na otvaranju takmičenja

JUN2014

BROJ

26

4

AKTUELNOSTI

U okviru aktivnosti na Subotičkom sajmu, Pri-

vredna komora Crne Gore organizovala je pośetu de-legacije poslovne zajedni-ce Lovćencu, nezvaničnom centru crnogorske dijaspo-re. U ime Udruženja Crnogo-raca Srbije „Krstaš”, predśed-nik Udruženja Nenad Stevo-vić je predśedniku Privredne komore Velimiru Mijuškovi-ću uručio Povelju za višego-dišnju prijateljsku saradnju i doprinos u očuvanju nacio-nalnog identiteta Crnogora-ca u Srbiji. Program u Crno-gorskom kulturnom centru u Lovćencu vodila je recita-torka Nataša Vučinić, a stiho-ve je govorio crnogorski glu-mac Slobodan Marunović.

N. N.

Delegacija Privredne komore Crne Gore pośetila iseljenike u Lovćencu

VELIMIRU MIJUŠKOVIĆU POVELJA ZA DOPRINOS OČUVANJU NACIONALNOG IDENTITETA CRNOGORACA

■ Nenad Stevović uručuje Povelju predśedniku Privredne komore Crne Gore Velimiru MijuškovićuU Istanbulu je održana

proslava Dana nezavi-snosti Crne Gore i svečano otvorena kancelarija „Udru-ženja za socijalnu sigurnost i kulturu iseljenika Jugosla-vija-Crna Gora”.

Svečanosti su prisu-stvovali: ministar za ljud-ska prava i manjine u Vla-

di Crne Gore Suad Numa-nović, ambasador Crne Go-re u Republici Turskoj Ra-mo Bralić, guverner Opšti-ne Bajrampaša u Istanbu-lu Hasan Gozen, predśed-nik Opštine Bajrampaša Atila Ajdiner, direktor Upra-ve za dijasporu MVPEI Pre-drag Mitrović, šef odjelje-

nja za odnose s javnošću u Ministarstvu odbrane Crne Gore Mehmedin Tahirović, brojna iseljenička zajedni-ca Opštine Bajrampaša u Istanbulu, kao i studenti iz Crne Gore koji studiraju u tom gradu.

N. N.

U Istanbulu proslavljen Dan nezavisnosti Crne Gore

OTVORENA KANCELARIJA ISELJENIČKOG UDRUŽENJA

■ Sa svečanosti u Istanbulu

Udruženje za pomoć li-cima ometenim u psi-

hofizičkom razvoju iz Nik-šića organizovalo je u Et-no selu Montenegro u Bre-znima seminar za 28 mla-dih iz sedam zemalja: Cr-ne Gore, Srbije, Makedoni-je, Kosova, Hrvatske, Italije i Gruzije. Obuka je realizova-na u okviru projekta „Invali-ditet je mogućnost” („Disa-bility is Ability”) koji finansi-ra Evropska unija kroz pro-gram „Mladi u akciji” (Youth in Action).

Cilj projekta je da nauči mlade ljude kako da pruže podršku osobama sa inva-liditetom u svojim država-ma. Prije dolaska na kamp svi oni su imali neka isku-stva u radu sa tom ciljnom

grupom ili su imali rođa-ka sa smetnjama u razvo-ju, a jedan od učesnika je i sam osoba sa cerebralnom paralizom i kreće se uz po-moć hodalice. Trening kurs je organizovan u vidu edu-kativnih i kreativnih radio-nica, a učesnici su imali pri-liku da nauče o modelima invalidnosti, vrstama inva-liditeta, kao i tehnikama i servisima podrške. Tako-đe su razmijenili i primje-re dobre prakse i iskustva u radu sa osobama sa in-validitetom. Pred kraj obu-ke đeca iz Udruženja pośe-tila su Etno selo i bila speci-jalni gosti. Učesnici su dobi-li zadatak da praktično po-kažu šta su naučili tako što su cijelog dana brinuli o đe-

tetu koje im je taj dan po-vjereno. Hranili su ga, obla-čili, zabavljali, družili se sa njim, pjevali, igrali. Đeca su im pokazala koreografi-je koje su spremili za Dječji festival u Nikšiću.

Organizovan je i jed-nodnevni izlet u kanjon Ko-marnice. Učesnici su upo-znali prirodne ljepote ovog dijela Crne Gore i slušali za-nimljive priče iz tih krajeva. Održane su i tri interkultu-ralne večeri na kojima su učesnici kampa predstavi-li običaje, igre i pjesme iz svog kraja, narodnu kuhinju i prirodne ljepote svojih ze-malja putem video prezen-tacija.

Bl. Koprivica

U okviru projekta EU „Invaliditet je mogućnost” (program „Mladi u akciji”) u Breznima održana obuka za mlade iz sedam zemalja

PODRŽATI OSOBE SA SMETNJAMA U RAZVOJU Trening kurs je organizovan u vidu edukativnih i kreativnih radionica, a učesnici su imali priliku da nauče o modelima invalidnosti, vrstama invaliditeta, kao i tehnikama i servisima podrške

■ NOVA ZNANJA ZNAČAJNA ZA DALJI VOLONTERSKI RAD: Učesnici seminara

Jedan od najznačajnijih međunarodnih ekoloških

datuma − Evropski dan par-kova, obilježen je u Podgo-rici pod motom „Parkovi za prirodu. Parkovi za dobro-bit. Parkovi za mir”. Tim po-vodom, Pred u ze će za na ci o-nal ne par ko ve Cr ne Go re pri-premilo je u saradnji sa Turi-stičkom organizacijom Pod-gorice na Trgu vojvode Be-ćir-bega Osmanagića (pla-to ispred Sahat kule) pro-gram zabavnog i promotiv-no-edukativnog karakte-ra, kojim su sim bo lič no po-vezali pet cr no gor skih na-ci o nal nih par ko va: Dur mi-tor, Bi o grad sku go ru, Lov-ćen, Ska dar sko je ze ro i Pro-

kle ti je sa Glav nim gra dom. Dio programa bio je posve-ćen najmlađima. Predstavni-ci nacionalnih parkova odr-žali su edukativni čas o Da-nu evropskih parkova i orga-nizovali likovnu radionicu na ovu temu. Uz to, kroz nekoli-ko segmenata pred sta vljena je i tu ri stič ka po nu da Pod-gorice. Oni su takođe pozva-li građane da pośete neki od crnogorskih nacionalnih par-kova i uputili apel da se briž-nije odnose prema zaštiće-nim područjima, kao i život-noj sredini uopšte.

Predstavnici nacionalnih parkova Crne Gore su ista-kli da je svim pośetiocima, i stranim i domaćim, obezbi-

jeđen besplatan ulaz u naci-onalne parkove i tokom obi-lježavanja ostalih ekoloških datuma poput: Međunarod-nog dana biodiverziteta, Da-na Skadarskog jezera, Dana NP Durmitor”

Podśetimo, Evrop ski dan par ko va pro gla si la je Fe de-ra ci ja na ci o nal nih par ko va Evro pe, ka ko bi skre nu la pa-žnju jav no sti na zna čaj ze le-nih površina. Ovaj da tum je oda bran kao śe ća nje na pro-gla še nje pr vih evrop skih na-ci o nal nih par ko va, tj. devet na ci o nal nih par ko va u Šved-skoj 24. ma ja 1909. go di ne. Dan parkova prv put je obi-lježen širom Evrope 1999. godine.

U Podgorici obilježen Međunarodni dan parkova

ZA BOLJI ODNOS PREMA ZAŠTIĆENIM PODRUČJIMA Na Trgu vojvode Bećir-bega Osmanagića u Podgorici organizovan program zabavnog i promotivno-edukativnog karaktera. Predstavnici nacionalnih parkova održali edukativni čas o Danu evropskih parkova i organizovali likovnu radionicu na ovu temu

Izviđači Odreda „Stara varoš” učestvovali u proslavi SLIKALI NA TEMU „NACIONALNI PARKOVI”

Članovi Odreda izviđača „Stara Varoš” i njihovi drugari iz OŠ „Milorad-Musa Burzan” pridružili su se proslavi na Trgu vojvode Bećir-bega Osmanagića (plato ispred Sahat kule).

Oni su obišli štandove na kojima su probali i kupovali domaće proizvode iz crnogor-skih nacionalnih parkova, na primjer cetinjski med, te upoznali još neke proizvode koji su napravljeni na bazi meda. Uživali su u rukotvorinama zanatlija: torbicama, korpama od pruća, karlicama, raznim drvenim posudama i priboru za jelo. Oprobali se u sviranju na guslama, uživali u mirisu raznih mirišljavih trava i dali svoj doprinos, slikajući na pripre-mljenom štafelaju na temu „Nacionalni parkovi”. Družili su se sa ljudima iz Turističke or-ganizacije Podgorica, Saveza planinara i Nacionalnog parka Crne Gore, koji su im uručili propagandni materijal i pričali im o ljepotama parkova, kao i o tome kako i koliko su par-kovi važni za očuvanje prirode, života, budućnosti i mira.

■ UČILI O LJEPOTAMA PARKOVA: Izviđači Odreda „Stara Varoš”

Š. B.

5

JUN2014

BROJ

26

AKTUELNOSTI

Na tradicionalnoj mani-festaciji „Dan najbo-

ljih”, posvećenoj najuspješ-nijim osnovcima, koju je Se-kretarijat za kulturu i sport Glavnog grada Podgorice organizovao u KIC-u „Budo Tomović”, nagrađeni su do-bitnici diplome „Luča” (više od 300), đaci generacije (31), kao i učenici završnih razre-da koji su osvojili neko od pr-va tri mjesta na državnom ta-

kmičenju osnovnih škola. Đa-cima generacije uručene su i novčane nagrade u iznosu od 100 eura.

Nagrade je uručio sekre-tar Sekretarijata za kulturu i sport Hamdo Kočan.

„S pravom ste ponosni na svoj uspjeh i svoje završe-ne obaveze, jer ste time do-prinijeli ugledu, ne samo va-še škole, već i grada u kojem živite. I mi iz uprave Glavnog

grada se radujemo vašim izu-zetnim rezultatima i nastoja-nju da budete najbolji, jer veličina svakog uspjeha mje-ri se brojem onih koji se ra-duju. Ovom manifestacijom ukazujemo vam poštovanje jer ste razumjeli da su rad i znanje najveće bogastvo, a ko ima ta bogastva steći će i ona druga”, rekao je Kočan lučonošama i poželio im sre-ću u budućem školovanju.

U ime Ministarstva pro-svjete lučonošama i ostalim nagrađenim učenicima obra-tila se pomoćnica ministra prosvjete Vesna Vučurović.

„Na najbolji način ste po-kazali da rad i posvećenost obavezama daju najvrijedni-je i trajne rezultate. Vi ste na-ša budućnost, ponos Glav-noga grada i države Crne Go-re”, kazala je Vučurović.

N. N.

Na manifestaciji „Dan najboljih” u KIC-u „Budo Tomović” u Podgorici nagrađeni najbolji osnovci

PONOS GLAVNOG GRADA I DRŽAVE CRNE GORE – Vesna Vučurović, pomoćnica ministra prosvjete: Na najbolji način ste pokazali da rad i posvećenost obavezama daju najvrijednije i trajne rezultate– Hamdo Kočan, sekretar Sekretarijata za kulturu i sport Podgorice: Rad i znanje najveće su bogatstvo, a ko ima ta bogatstva steći će i ona druga

Povodom Svjetskog dana borbe protiv pušenja, Cr-

nogorsko društvo za borbu protiv raka (CDPR) organizo-valo je u saradnji sa Dječjim savezom Podgorica 13. na-gradni Konkurs za likovne i literarne radove za učenike osnovnih škola (od IV do IX razreda) u Crnoj Gori. Tema Konkursa bila je „Priroda je čista i zelena, kada nema du-vana i dima”.

Tročlani žiri za ocjenu li-kovnih radova (Ivana Ćupić, akademski slikar, Željko Đu-ričković, akademski skulptor i Domagoj Žarković, sekretar CDPR-a), odabrao je najbolje radove. Prva nagrada pripala je Petru Popoviću, učeniku VI razreda OŠ „Vuk Karadžić” iz Podgorice, druga Tatjani Ga-gović, učenici V razreda OŠ „Kekec” iz Sutomora, a tre-ća Dunji Dragićević, učenici V razreda OŠ „Milan Vukotić” iz Golubovaca.

Pohvaljeni su i radovi: Mi-ne Rašović, učenice VII razreda OŠ „Savo Pejanović” iz Podgo-rice, Davora Vučinića, učenika V razreda OŠ „Milan Vukotić” iz Golubovaca, Laure Kente-ra, učenica IV razreda OŠ „21.

Maj” iz Podgorice i Marka Pa-vićevića, učenika V razreda OŠ „Sutjeska” iz Podgorice.

Pohvale u kategori-ji likovnih radova dobile su osnovne škole „Kekec” i „Mi-lan Vukotić”.

Prema ocjeni žirija za lite-rarne radove (Slobodan Vu-kanović, pisac za đecu, Vera Drobnjak i Violeta Mrdović, profesorice crnogorskog je-zika i književnosti), najbolji literarni rad sastav je napisa-la Katarina Franović, učenica VII razreda OŠ „Narodni he-roj Savo Ilić” iz Dobrote – Ko-tor, druga je Milena Rečević, učenica IV razreda OŠ „Mar-ko Miljanov” iz Bijelog Polja, dok je treća nagrada pripala Milici Medić, učenici IX razre-da OŠ „Ilija Kišić” iz Zelenike – Herceg Novi.

Š. B.

Aktivnosti Crnogorskog društva za borbu protiv raka (CDPR) povodom Svjetskog dana protiv pušenja: Nagrađeni najbolji likovni i literarni radovi na konkursu Društva i Dječjeg saveza Podgorice

PRIRODA JE ČISTA I ZELENA KADA NEMA DUVANA I DIMAKonkurs organizovan za učenike od IV do IX razreda osnovnih škola

■ Prvonagrađeni likovni rad Petra Popovića, učenika VI razreda OŠ „Vuk Karadžić”

■ Rad Dunje Dragićević, učenice V razreda OŠ „Milan Vukotić”

Društvo i Bolnica „Danilo I” na Cetinju organizovali izložbu likovnih radova„PUŠENJE ILI ZDRAVLJE, ODLUČITE SADA!”

Povodom Svjetskog dana borbe protiv pušenja, Crnogorsko društvo za borbu protiv raka (CDPR) organizovalo je u saradnji sa bolnicom „Danilo I” na Cetinju, izložbu u Grad-skoj kafani na temu „Pušenje ili zdravlje, odlučite sad!”. Upozoravajući sve, prvenstveno mlade na štetnost pušenja i probleme koje ono nosi sa sobom, izložba je pored promo-cije zdravog načina života bila i edukativno-preventivnog karaktera.

„Ova interesantna izložba pored promocije zdravog načina života, bila je i edukativ-no – preventivnog karaktera, te je stoga poslužila i kao jedan vid podstreka građanima da na jedan drugačiji način sagledaju sve posljedice pušenja po zdravlje”, kazao je Do-magoj Žarković, sekretar CDPR-a.

On je istakao da je, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, od posljedi-ca pušenja kao jedne od najtežih oblika bolesti zavisnosti, u 2011. godini u svijetu umrlo oko šest miliona, a u Crnoj Gori oko 1.500 ljudi. Takođe, u saradnji sa KIC-om „Malesija”, izložba je bila organizovana i u Tuzima.

Podśetimo, Svjetski dan borbe protiv pušenja u svijetu se proslavlja odlukom Gene-ralne skupštine Ujedinjenih nacija od 1988. godine.

PREDAVANJE O ŠTETNOSTI PUŠENJAZa đecu slabijeg materijalnog stanja iz Bara, Herceg Novog i Podgorice, koja posred-

stvom Ministarstva rada i socijalnog staranja borave u odmaralištu na Ivanovim koritima, predstavnici Crnogorskog društva za borbu protiv raka (CDPR) organizovali su edukativ-no predavanje o štetnim navikama posljedicama pušenja kod đece i omladine.

Ukazujući na probleme zavisnosti, Domagoj Žarković, sekretar CDPR-a, uručio je edu-kativni materijal u vidu brošura „Život bez dima”, „Sedam je koraka do zdravlja” i „Pravo na zdravo”, kao i naljepnice „Zabranjena prodaja cigareta licima mlađim od 18 godina” i „Zabranjeno pušenje”.

Tokom i nakon predavanja o štetnosti upotrebe duvanskih proizvoda, prisutni su po-stavljali pitanja vezana za ovaj problem zavisnosti u njihovom uzrastu i na taj način ak-tivno učestvovali u razgovoru.

■ Doprinijeli ugledu grada: Zajednička fotografija ispred KIC-a

Fondacija „Sve-ti Petar Cetinj-

ski” dodijelila je ove godine 42 stipendije. U pi-tanju je jedna od glavnih aktivno-sti ove fondacije budući da se sti-pendije dodje-ljuju još od 2007. godine. Stipendi-sti su najbolji stu-denti Odsjeka za istoriju i Odsjeka za crnogorski je-zik i književnost Univerziteta Cr-ne Gore. Stipen-dija iznosi 150 eura mjesečno i dodjeljuje se na period od jedne studijske godine ko-ja traje deset mjeseci. Uko-liko student redovno upiše sljedeću studijsku godinu, stipendija se obnavlja. Po-red toga, Fondacija redov-no stipendira školovanje tri mlada sveštenika Crnogor-ske pravoslavne crkve na Vi-sokoteološkim studijama u Kijevu.

„Na ovu djelatnost smo najviše ponosni”, ka-že predśednik Fondacije Dragoljub Rašović, govore-ći o stipendijama, te doda-je: „Poznato je da ostvari-vanje programa naše Fon-

dacije zavisi isključivo od dobrovoljnog rada i člana-rina aktivnog dijela našeg članstva, Upravnog odbora, kao i od materijalne pomo-ći uglednih donatora. Za-to nam je od najveće važ-nosti da na to ukažemo što većem broju donatora ko-ji bi pomogli naše aktivno-sti i napore u promovisa-nju istinskih tekovina crno-gorskog naroda, koje mu sa-mo mogu pomoći da osigu-ra mjesto u evropskoj poro-dici, kojoj je oduvijek i pri-padao.”

N. N.

Fondacija „Sveti Petar Cetinjski” dodijelila 42 stipendije

PODSTREK ZA DALJE USAVRŠAVANJE Dragoljub Rašović, predśednik Fondacije: Na ovu djelatnost smo najviše ponosni. Potrebni su i donatori za nastavak promovisanja istinskih tekovina crnogorskog naroda

■ POTREBNI DONATORI: Dragoljub Rašović

JUN2014

BROJ

26

6

INTERVJU

Veoma su važni crnogorski državni i nacionalni simboli

Prosvjetni rad: G. Peroviću, ističete važnost crnogorskih identitetskih pitanja objaš-njavajući da je to „kodni si-stem koji omogućava mjerlji-vost doprinosa svjetskoj rizni-ci duhovne i materijalne kul-ture”. Jesmo li svjesni ove či-njenice?

Perović: U posljednje vri-jeme sve se više poklanja pažnja simbolima koji ozna-čavaju državni i nacional-ni (građansko-nacionalni!) identitet, ili – ako hoćete – imenu i prezimenu Crne Go-re i crnogorskog (multietnič-kog) naroda. To su osnovni znaci raspoznavanja u ogro-mnoj familiji naroda i drža-va u Svijetu. Kad to ne bi bi-lo potrebno, kad bi se i bez toga moglo (a nekad u dale-koj prošlosti se moglo), on-da ni druge zemlje, ni drugi narodi ne bi tome poklanjali pažnju. A, vidite – poklanja-ju pažnju: i državnoj himni, i državnom grbu, i nacional-noj kulturi (u najširem smi-slu riječi); i niko to ne ospo-rava. Kod nas, međutim, za dio našeg građanstva – sve je podložno sporenju i ospo-ravanju. Pa i DRŽAVA! I neka se ne ljute ni moje starije ni moje mlađe kolege-profe-sori kad se neka osporava-nja crnogorskih identitetskih simbola i drugih, osnovnih (simboličnih i stvarnih!) vri-jednosti Države Crne Gore – nazovu antidržavnim, anticr-nogorskim, antipatriotskim, anticivilizacijskim, antiljud-skim! Neka se obazru oko sebe, neka pogledaju bliže ili dalje prijateljske i manje prijateljske zemlje, pa neka provjere časnost i dostojan-stvo svojih reakcija, svojega inaćenja, svojeg samoponi-ženja.

Druga je stvar: kritiko-vanje državnih, društvenih i građanskih nedostataka, negativnosti, nepočinstava, zala i zločinjenja. Iskazano na civilizovan, kulturan, do-stojanstven i dobronamje-ran način – to (kritika) mo-že da bude izvanredna vri-jednost, doprinos ljudskom

i društvenom napretku, ja-čanju dostojanstva Države i društva, pozitivnost koju sa-vremeni demokratski svijet cijeni i uvažava. A niko ne ci-jeni niti uvažava one koji de-nunciraju svoju porodicu, svoju društvenu zajednicu, svoju državu… i nude svo-ju tobožnju (moralno posr-nulu) lojalnost drugom en-titetu, makar to bila i prija-teljska država, bliska narod-na zajednica ili međunarod-no visokoodgovorna orga-nizacija. Nije slučajno Mar-ko Miljanov Popović, crno-gorski vojvoda (Knjaževom voljom – i razvojvoda) za vri-jeme pośete Srbiji i Vojvodi-ni (krajem XIX vijeka) ukorio one naše mladiće („potuđe-nike”) koji su se tamo školo-vali – i provocirali Marka da kaže nešto protiv knjaza Ni-kole i njegove navodne „des-potske” i „antisrpske vlasti”. Marko ih je dobronamjerno opomenuo da se protiv svo-je Domovine ne smije ružno govoriti, još manje ružno ra-diti, a najveća je nesreća – ako se to radi u tuđoj zemlji – iz niskih pobuda, za bolje „uhlebije” ili za „Judine sre-brnjake”.

Nažalost, i u naše vrijeme ima onih koji se u tom po-gledu ponašaju nedostojno, koji ne žale truda da što više ocrne Crnu Goru, nastojeći da je omalovaže, a sve u ime navodne borbe za ljudska i građanska prava, za una-pređenje demokratije i bo-lju perspektivu svoje partije. Oni se raduju ako Država Cr-na Gora ne uspije da u želje-nom roku dobije očekivana uvažavanja; i nije im tegob-no niti otužno da to svoje radovanje javno eksponira-ju, nude kao sarkastičnu po-slasticu, nudeći svoju privr-ženost drugim („demokrat-skim”!) zemljama i režimima – svejedno pod kojom zasta-vom, najčešće ne pod crno-gorskom. Važni su, veoma su važni crnogorski državni i nacionalni simboli (među koje ne ubrajam crnogor-ski jezik i Crnogorsku crkvu), što nikako ne pretpostavlja na bilo koji način umanje-nje prava na isticanje naci-onalnih simbola manjinskih naroda Crne Gore. To će, na-

dajmo se, odgovarajući za-kon riješiti u saglasnosti sa pozitivnim evropskim zako-nodavstvom, i ne bi treba-lo da se na svadbama ili slič-nim našim svečanostima vi-de samo barjaci drugih drža-va, ako uz to znamenje nije i državna crnogorska zastava.

Njegoš je najviše falsifikovani i zloupotrebljavani pisac kod Južnih Slovena

Prosvjetni rad: Proslavili smo veliki nacionalni i držav-ni jubilej – dva vijeka od Nje-goševog rođenja. Zašto se još uvijek agresivno Njegošu ne-gira crnogorska nacionalnost, iako je upravo on pisao o „cr-nogorskoj naciji”?

Perović: Zašto?! To je je-dan od glavnih segmenata agresivne politike koja istra-java na ideji „restauracije” Dušanovog carstva, koje je trajalo samo devet godina a za njim se tuguje evo bez-malo osam vjekova. Njegoš je po toj velikodržavnoj srp-skoj projekciji stožerni sim-bol svetosavsko-nemanjić-ke ideologije; i savremenim akterima tog asimilacionog projekta ništa ne smeta či-njenica što u Njegoševom životu, Njegoševom djelu i Njegošu kao poglavaru au-tokefalne Crnogorske crkve – nije bilo Svetoga Save (Ne-manjića), niti bilo kakvog uticaja na Njegoševu Crnu Goru i autokefalnu Crnogor-sku crkvu Njegoševa doba. O tim reslovima retrograd-ne srpske politike pisano je mnogo, u posljednjim dece-nijama najviše (ne samo od Crnogoraca i Srba, nego i od Amerikanaca i Rusa…), ali se recidivi javljaju i danas. Ono što o Crnogorcima i Crno-gorskoj Državi misle i javno govore aktuelni srpski patri-jarh i njegov izaslanik g. Am-filohije – ne može se ničim pravdati, a nadajmo se – vi-še ni tolerisati. Ti „božji ljudi” ne boje se Boga, a svojim či-njenjem i ne priznaju Boga, ali im to ne smeta da samo u jednom danu Božje ime i njegovu „pravdu” (kaznu ili aboliciju!) pomenu nebroje-no puta. I to im ne smeta da se stalno služe floskulama: crkva je odvojena od drža-ve, pa Država nema ni po-trebe ni prava da se u ustroj-stvo SPC na bilo koji način miješa. Ali im ne smeta kad odgovarajući organi Države, na zahtjev SPC a bez rele-vantnih dokumenata – pre-pisuju crnogorske hramove i dio crnogorske državne teri-torije u vlasništvo SPC, Srp-ske patrijaršije i (personal-no) u vlasništvo g. Amfilo-hija. I nije čudno što se i do-maća i inostrana javnost ču-dom čudi kako i danas, u sa-mostalnoj, suverenoj proe-vropskoj Državi Crnoj Gori – više od 600 crnogorskih cr-kava i manastira, podignutih u vremenima kad Srbija nije bila slobodna (a Podlovćen-ska Crna Gora jeste), kad ni-je postojala ni Srpska pravo-slavna crkva (a i pećke pa-trijarhe postavljao je turski sultan) – SPC drži „kao svo-je”, iako ih je prisvojila nakon što je Kraljevina Srbija anek-tirala Kraljevinu Crnu Goru,

nakon čega je, pod vojnom okupacijom 1918, održana nelegalna i nelegitimna tzv. Podgorička skupština i usvo-jila sramne zaključke o poni-štenju napaćene savezničke države Crne Gore, koja je – pomažući Srbiji i štiteći od-stupnicu njene vojske – iz-gubila polovinu svojeg voj-nog sastava (oko 25.000 voj-nika) i bila okupirana od Au-stro-Ugarske, a od kraja 1918 – reokupirana od vojske Kra-ljevine Srbije i savezničkih jedinica. (O toj istorijskoj ne-pravdi i evropskoj sramo-

ti napisano je mnogo knji-ga od južnoslovenskih, slo-venskih, romanskih i anglo-saksonskih istoriografa, so-ciologa, politikologa i kultu-rologa.)

A svako ima pravo da smatra da je Njegoš, uni-verzalna književna vrijed-nost, djelimično i njihov, kao što je naš i Šekspir i Puškin, i Oskar Davičo i Blaže Kone-ski; ali niko nema pravo, naj-manje Srbi, da negira crno-gorsku književnost i Njego-ša kao vhunski izraz te knji-ževnosti. Takvu odluku je jednom, dosta davno, donio i Ustavni sud SFRJ, rješavaju-ći po tužbi Radoslava Rotko-vića; Njegoš je crnogorski pi-sac, a svako ima pravo da ga smatra i svojim piscem, kao što „usvaja” i proučava sve velike svjetske autore – od Homera do Getea, Gorkog, Sartra i Šolohova, od Dantea i Servantesa do Balzaka, Igoa i Garsije Lorke…

Pitali ste: Jesmo li svjesni te činjenice! Ne, nažalost, ve-ćina ne. Mlade ljude to goto-vo i ne interesuje, osim onih rijetkih koji se zanose na-dom da će Crna Gora pono-vo potonuti u samouništenje – kako je to bilo 1918. godi-ne uz pomoć megalomanije staroga Kralja Nikole i perfi-dije njegovog unuka Alek-sandra (pomognutog od vulgarnog makijaveliste Ni-kole Pašića i njegovog dobro instruiranog i u Vrhovni štab Crnogorske vojske delegira-

nog egzekutora – pukovnika Petra Pešića).

Njegoš je najviše falsi-fikovani i zloupotrebljava-ni pisac kod Južnih Slovena. Razumije se: ne samo kod Sr-ba i Crnogoraca. Kad se zna koliko je Njegoš želio da i svojom poezijom podstakne na oslobodilačku borbu sve neslobodne narode na Bal-kanu, nije čudno da ga po-tomci njegovih savremeni-ka prisvajaju i u onim naro-dima koji za njegova živo-ta nijesu znali ni da piše pje-sme. Iako Njegoš nikad ni-

je posjetio Srbiju (koja je ta-da bila dio Osmanskog car-stva, pa je sultan verifikovao i njen Ustav!), a boravio je u više zemalja ondašnje Evro-pe, on je volio istočnopra-voslavni srpski narod, utoli-ko više što je vjerovao da su Srbi i Crnogorci istih sloven-skih korijena, ali mu je bilo nejasno kako se toliko me-đusobno razlikuju po men-talitetu, po obredima i obi-čajima, pa i po jeziku; kako su se nasljednici Karađorđe-vi (ne samo Miloš Obrenović, Miloš Veliki) izvražli da od slobodara postanu „pokor-ni” turskome sultanu, pa i da na prevaru ubiju Karađorđa i njegovu glavu pošalju sul-tanu u Stambol kao dokaz svoje lojalnosti: Ne znamo, naravno, da li je to bio jedi-ni razlog što je Njegoš svo-je glavno djelo („Gorski vije-nac”) posvetio Karađorđu, a ne knezu Milošu ili Vuku Ka-radžiću – kojima nije mogao da oprosti neka pisana ili re-alna nepočinstva. Beograd-ske novine su o Njegoševoj smrti obavijestile svoje čita-oce (znatno kasnije) viješću iz Triješća – da je preminuo vladika crnogorski P. P. Nje-goš, koji se bavio i poezijom.

Što i današnji srpski tradi-cionalisti i nacionalisti sma-traju Njegoša svojim (najve-ćim!) pjesnikom moglo bi i da se razumije, jer on im slu-ži kao navodna narodono-sna spona između dvije au-tentične južnoslovenske kul-

ture, dvije nacije (srpske i cr-nogorske) i dvije multietnič-ke države. Ali insistiranje na takvom stavu i u toku obilje-žavanja 200-godišnjice Nje-goševa rođenja, u vremenu kad su, formalno bar, pora-žene i prevaziđene nekadaš-nje imperijalne ambicije Sr-bije, zaista je neprirodno, re-trogradno, nepametno, štet-no – i sa političkog, netačno sa kulturno-istorijskog i re-trogradno sa kulturološkog stanovišta.

Nema nikakvog otpora kad se čitaoci sretnu sa tekstovima koji sadrže 32 grafije i jotovane oblike riječi

Prosvjetni rad: Crnogorski jezik je po Ustavu službeni je-zik zemlje. No, osim Instituta za crnogorski jezik i književ-nost koji je za veoma kratko vrijeme postigao izvanredne rezultate, prerastavši nedav-no u Fakultet, malo je ko od drugih visokoobrazovnih in-stitucija, državnih tijela i usta-nova, dao očekivan i potre-ban doprinos. Kako vidite sta-nje u jezičkoj politici i praksi?

Perović: Mnogo se pisa-lo i mnogi su pisali o crno-gorskom jeziku, evo već pu-nih pola vijeka. I ja sam obja-vio pedesetak tekstova o tom jeziku, potrebi njego-vog kodifikovanja, i o nje-govom osporavanju. Građa-ni koje interesuje ta proble-matika (iz lingvističkog, kul-turno-istorijskog ili državno-političkog aspekta), a pogo-tovo naši prosvjetni radnici – imaju dovoljno saznanja o cr-nogorskom jeziku. Kao što je poznato, prvi je Vuk Karadžić 1837. g. upotrijebio sintagmu crnogorski jezik! Čudno je da tu sintagmu neki crnogorski građani, pa i prosvjetari, još ne mogu da smjeste u svoj pojmovnik, u rječnik vlastite (ijekavske, jotovane) govor-ne forme. Nekome smetaju dvije grafije (Ś i Ź), drugima nacionalna odrednica jezika, trećima „nenaučna” kodifika-cija, četvrtima – sve to zajed-no. Najvažnije je, ipak, da se stanje mijenja na bolje; da se učenici i građani navikavaju na crnogorski pravopis; (koji odgovara govornom jeziku Crnogoraca i drugih naroda koji se služe jotovanom ijeka-vicom); ali je, isto tako, važno naglasiti da prema pravopi-snoj normi tog ustavnog je-zika nema nikakvog otpora – kad se čitaoci sretnu sa tek-stovima koji sadrže 32 grafi-je i jotovane (govorne) obli-ke riječi. Jednostavno, niko od čitalaca ili komentatora nije stavio primjedbu na je-zik šest knjiga koje sam to-kom posljednjih osam godi-na preveo sa makedonskog, slovačkog i ukrajinskog je-zika. Veoma je promišljeno i za budućnost crnogorske kulture korisno što se na Ce-tinju otvara Fakultet za crno-gorski jezik i crnogorsku knji-ževnost.

Institut za crnogorski je-zik i književnost dao je do-stojan doprinos. Ekipa ko-ju predvodi dr Adnan Či-rgić, uz neposredni nauč-noistraživački učinak dok-toranda Aleksandra Rado-mana i nekoliko mladih na-

Intervju: Akademik Sreten Perović, književnik, književni kritičar i istoričar, dramski pisac, antologičar, prevodilac, publicista i enciklopedista

PRVI JE VUK KARADŽIĆ 1837. GODINE UPOTRIJEBIO SINTAGMU CRNOGORSKI JEZIKNije slučajno Marko Miljanov Popović ukorio one naše mladiće („potuđenike”) koji su se školovali u Srbiji i provocirali Marka da kaže nešto protiv knjaza Nikole i njegove navodne „despotske” i „antisrpske vlasti”. Njegoš je crnogorski pisac, a svako ima pravo da ga smatra i svojim piscem, kao što „usvaja” i proučava sve velike svjetske autore. Veoma je promišljeno i za budućnost crnogorske kulture korisno što se na Cetinju otvara Fakultet za crnogorski jezik i književnost. Crnogorski pravopis odgovara govornom jeziku Crnogoraca i drugih naroda koji se služe jotovanom ijekavicom. Najavljuje se da će se država ozbiljno pozabaviti revitalizacijom crnogorske enciklopedistike. Doprinos akademika DANU je, u odnosu na članstvo CANU, izvanredan, i u više disciplina nauke i umjetnosti superioran – treba uporediti bibliografije članova dviju akademija!

BIO-BIBLIOGRAFIJA SRETEN PEROVIĆ (15. februara 1932, Gornja Gorica,

Podgorica, Crna Gora), akademik, profesor južnosloven-ske i svjetske književnosti, pjesnik, književni i pozorišni kritičar, dramski pisac, antologičar crnogorske književ-nosti, leksikograf, istoriograf, enciklopedist. Za poeziju je dobio najveće nacionalne nagrade i visoko cijenjena internacionalna priznanja. Potpredśednik je Dukljanske akademije nauka i umjetnosti (DANU), inostrani član Ma-kedonske akademije nauka i umjetnosti (MANU), poča-sni član Internacionalne akademije „Mihai Eminescu” (ko-ja mu je dodijelila Internacionalnu nagradu za poeziju i predložila ga za Nobela) i Mediteranske akademije „Bra-ća Miladinovci”, čiji je laureat 2010 (Struga, Makedonija). Autor je osamnaest /18/ knjiga lirike na maternjem, cr-nogorskom jeziku, i deset /10/ knjiga poezije i kritike na stranim jezicima. Prepjevao je dvadeset pet /25/ knjiga poezije sa makedonskog, francuskog, ukrajinskog i slo-vačkog jezika. Autor je deset /10/ knjiga studija, kritika, eseja – iz oblasti književnosti i teatrologije. Autor je šest antologija crnogorske poezije i teatrologije i Vodiča kroz crnogorsku istoriju, priručnik koji je Parlament Crne Go-re, uoči Referenduma o nezavisnosti, publikovao na en-gleskom jeziku („A GUIDE THE MONTENEGRIN HISTORY”, Podgorica 2005). Perović je Počasni pjesnik Grada Skopja i Počasni državljanin Republike Makedonije.

7

JUN2014

BROJ

26

INTERVJUučnih i stručnih saradnica – predstavlja najbolji oslonac za buduća montenegristič-ka dostignuća. Nadam se da će Fakultet odnjegovati i re-levantne prosvjetne struč-njake za sveopštu upotrebu crnogorske (jotovane) vari-jante pravopisa crnogorsko-ga jezika.

Projekti iz oblasti kulture ostvaruju se većinom uz finansijsko učešće autora i simboličnu pomoć Države

Prosvjetni rad: Pokretač ste, ili kako je pisao prof. Ratko Đurović – „začinjalac” mno-gih kulturnih poduhvata, pro-jekata, institucija… Da li je u zemlji uspostavljen adekva-tan, trajan i snažan instituci-onalni sistem potpore crno-gorske nacionalne, identitet-ske kulture i umjetnosti ?

Perović: Nažalost – još nije. Razložnih najava ima, a ja vjerujem da je i svijest o nužnosti uspostavljanja takvog sistema porasla, ali u ovim „gladnim” godina-ma prioriteta je mnogo, a fi-nansijskih mogućnosti ne-dovoljno, i po starom običa-ju – projekti iz oblasti kultu-re i ukupna kreativna kultu-ra – trpi najveće finansijske restrikcije. Kako to izgleda u praksi? Program registrova-nja pokretnih i nepokretnih kulturnih spomenika uveliko je u toku, ali obnova i zašti-ta te kategorije kulturnih do-bara u Crnoj Gori nije mno-go unaprijeđena. I za to za-ostajanje nijesu vazda pre-sudne materijalne, finansij-ske nedovoljnosti.

Tužna je činjenica da Dr-žava nema skoposti da na-plati porez od mnogih (i ne uvijek siromašnih) subjekata, da nema snage ili spremno-sti da oporezuje prihode bo-gatih crkava i manastira (Ma-nastira Ostrog, npr.), da ne-ma ideja da određenim po-godnostima stimuliše naše uspješne privrednike i „taj-kune” da izdvoje određe-ni, ma i minimalni procenat svoje zarade – za Razvojni fond kulture… i da nema iz-građenu politiku podstica-nja imućnih i humanih do-natora – da izgrade domo-ve kullture, škole ili narodne univerzitete (a la Kolarčev univerzitet u Beogradu), da ih podstakne da finansiraju kapitalne izdavačke projek-te (Crnogorsku enciklopedi-ju i slična djela). Ili da zavje-štaju dio svoje imovine hu-manitarnim organizacijama ili institucijama.

Kultura u Crnoj Gori, i nacionalna i multinacional-na, nikad nije imala potreb-ne uslove, iako je posljednjih godina, zahvaljujući inicija-tivnosti ministra Mićunovića, i ova oblast dobila veći druš-tveni rang, jaču moralnu, ali sasvim nedovoljnu mate-rijalnu podršku. Zbog svih tih okolnosti (a moglo bi se nabrojiti još mnogo drugih) stvaralaštvo u oblasti kultu-re, najvećim dijelom i najve-ćim djelima, bilo je prepu-šteno ličnim autorskim zala-ganjem i finansijskim ulaga-njem u gotovo sve projekte, uz simboličnu i selektivnu pomoć Države. Finansiranje nekih važnih projekata, kao što je Crnogorska enciklo-pedija DANU, prestalo je pri-je jedanaest godina (2003.), a ja sam, kao glavni urednik i redaktor, produžio da ra-dim na tom projektu pune dvije i po godine – bez i cen-ta nadoknade za taj ozbiljni stručni i veoma odgovorni rad. Sad je, međutim, svima jasno da je takav odnos pre-ma ovom kapitalnom pro-jektu (kao i ukidanje Leksi-kografskog zavoda Crne Go-re, na Vidovdan 1991.) osta-vio ozbiljne negativne po-

sljedice na razvoj i afirmaci-ju crnogorske kulture, jer ni-je enciklopedijski revalorizo-vano bogato kulturnoistorij-sko i savremeno stvaralaštvo Crne Gore.

Enciklopedije su izvanredno važna kulturološka djela

Prosvjetni rad: Upravo je ovo prilika – podśećajući na Vašu saradnju sa nekadaš-njim Jugoslovenskim leksiko-grafskim zavodom „Miroslav Krleža”, te kasnije aktivnost kao direktora Leksikografskog zavoda Crne Gore i pokretača rada na Enciklopediji Crne Go-re i u Dukljanskoj akademiji bilingvalnoj Crnogorskoj enci-klopediji (kao glavnog uredni-ka) – da nam preciznije obja-snite zašto su ti naši enciklo-pedijski projekti zasad ostali neostvareni?

Perović: To je složenije pi-tanje i zahtijevalo bi širi od-govor. Ali, zbog ograničenog prostora, podśetićemo se sa-mo na dio uzroka i nekoliko neophodnih podataka. Prvi pokušaj da se počne rad na Enciklopediji proklamovao je naš Inicijativni odbor još 1969. godine. U Odboru su bili istaknuti crnogorski inte-lektualci, a bilo je i političa-ra /najistaknutiji – Veljko Mi-latović). Skupština SRCG po-držala je tu inicijativu, ali Iz-vršno vijeće i njegova odgo-varajuća ministarstva nije-su ništa učinila da se ta ide-ja realizuje. Nakon 12 godi-na osnovan je Leksikograf-ski zavod Crne Gore, ne bez otpora i iz Beograda i iz Ti-tograda. Opet je tu bio Mi-latović, ali ovoga puta – ni-je se oslonio na druge. LZCG je formiran bez odlaganja. Nažalost, uslovi za rad su bi-li više nego nepovoljni: jed-na kancelarija za direktora i urednika i jedna manja za administrativne službenike. Finansiranje preko SIZ-a za nauku, kojim su rukovodile osobe drukčije idejne i na-cionalne orijentacije, te je fi-nansiranje projekta ECG bilo škrto i često ponižavajuće, s prijekorima kako taj projekat uništava druge važne pro-jekte. Iako to nije bilo tačno, bilo je lansirano u kuloarnim krugovima, đe se u stvari i formiralo tzv. javno mnje-nje. Ipak smo se izborili da, pod glavnim uredništvom prof. Ratka Đurovića, uprkos dvopolnom sastavu Redak-cije i Savjeta ECG (dvopol-nom ideološki i nacionalno – po izboru Skupštine SRCG) i objavili više knjiga i troto-mni Alfabetar ECG. Ali, situ-acija se za Zavod i ECG pot-puno pogoršala kad je došlo do smjene vlasti (1989.) Pre-stale su sve dotacije, nije bi-lo ni za lične dohotke i mo-rali smo da se udružimo sa „Monteksom” da bismo op-stali. No, i to je bila naša iluzi-ja – LZCG je ukinut odlukom Skupštine, svi mi (nas 11-oro) ostali smo na ulici, bez ikak-ve otpremnine, bez posla i bilo kakvog primanja. (Tako ja imam jednogodišnji pre-kid radnog staža, ali i danas vidljivi dokaz da sam te 1991. godine „izučio” zidarski za-nat i u Berima, na mojoj sta-revini, podigao zidove koji i danas traju, ukrašeni agresi-jom bršljana!).

Projekat ECG je pre-dat u nadležnost CANU, uz budžetsko finasiranje, ali ta institucija, koristeći naš Alfa-betar, unijela je mnoge no-ve jedinice, uglavnom srp-sko-svetosavske provenijen-cije, ali se ni tu nijesu mogli saglasiti članovi Redakcije i priprema je tokom sljedećih godina bila sve neizvjesnija – dok sasvim nije prestala. U prethodnom odgovoru na-veo sam kako je zaustavljen

projekat DANU – bilingvalna Crnogorska enciklopedija.

Enciklopedije nijesu striktno naučni projekti, ali jesu izvanredno važna kul-turološka djela, neophod-na svakoj kulturi, svakoj ci-vilizovanoj zemlji. Crnoj Go-ri zasad nije uspjelo da svo-ju duhovnost osvjedoči i u ovoj oblasti, ali da 1991. go-dine nije ukinut Leksikograf-ski zavod, mi bismo danas imali višetomnu Enciklope-diju Crne Gore. Entuzijazam i znanje u ovako složenim po-slovima nijesu dovoljni. To je danas jasno svima, pa se na-javljuje da će se Država oz-biljno pozabaviti revitaliza-cijom crnogorske enciklo-pedistike.

Zaslužnici domovinske kulture

Prosvjetni rad: Jedan ste od „prvoboraca” za ukupni crnogorski nacionalni, kultur-ni i državni dignitet, pa nas in-teresuje kako sagledavate ak-tuelnu situaciju? Koliko naši mediji, štampani i elektron-ski, javnost u cjelini, podržava ili pak osporava i zanemaru-je crnogorsko samoosvješće-nje, zasnovano na relevan-tnim istorijskim, naučnim či-njenicama?

Perović: Nijesmo, narav-no, „prvoborci“; bilo je i prije nas velikih podvižnika i bo-raca za ravnopravnost Crne Gore i Crnogoraca. Nijesmo radili za spomenice, ne tre-baju nam spomenice, ali je i danas potrebna pomoć da i crnogorski književni stvara-oci postanu ravnopravni sa tzv. manjinskim kulturniim (nacionalnim) zajednicama. Naši mediji, s časnim izuze-cima, više odmažu nego po-mažu.

Borbu za ravnopravnost Crnogorske kulture započe-li smo još kao studenti, ali po povratku u Crnu Goru – prije nešto više od pola vije-ka. Bila je to nevelika grupa javno eksponiranih stvara-laca, intelektualaca, od jed-nopartizma nerijetko kršte-ni kao „crnogorski nacio-nalisti”, iako niko od nas ni-je bio nacionalista. Kao be-ogradski student, kao pje-snik i kritičar, pokretač i sa-urednik beogradske knji-ževne revije „Vidici”, na po-četku 1956. godine – jedini od mladih crnogorskih pi-saca – primljen sam u Udru-ženje književnika Srbije. Ta-da nije bio u modi ni srpski ni hrvatski, pa ni crnogor-ski „nacionalizam”. Beograd je bio internacionalni grad – sa čestim gostovanjima ču-venih muzičkih, pozorišnih, filmskih, sportskih i, narav-no, književnih veličina (Sar-tr, Leonov i dr.). I tada i ka-snije, mi koji nijesmo prećut-kivali da smo nacionalno Cr-nogorci bili smo po svemu internacionalisti, no i brani-oci istorijskih, državnih, kul-turnih i ljudskih prava Crne Gore i crnogorskog naroda.

Prije pola vijeka nije nas bilo mnogo, ali smo bili gla-sni i u jednopartizmu, trpje-li smo i hladno i vruće i od svojih društvenih ideala ni-jesmo odustajali. Treba se s pijetetom śećati onih koji vi-še nijesu među nama a bili su u čelnom redu eksponi-ranih crnogorskih stvaralač-kih domoljuba. Odajmo do-stojnu poštu trajno zasluž-nima: kulturologu dr Rado-slavu Rotkoviću (1928-2013), istoričaru narodnih umotvo-rina i polemičaru Radoju Ra-dojeviću (1922-1978), istori-čaru književnosti i crnogor-skom prof. dr Vojislavu Nik-čeviću (1935-2007), istoriča-ru prof. dr Dragoju Živkovi-ću (1927-1994)… A o zaslu-gama živih i aktivnih – dru-gom prilikom.

CANU ignoriše usvojeni Zakon i unižava ugled Države

Prosvjetni rad: Od Vas kao akademika i jednog od osni-vača i utemeljitelja DANU oče-kujemo da nam saopštite svo-je mišljenje o Zakonu o CANU i nesumnjivoj državnoj potrebi da se objedine naučni i umjet-nički potencijali u našoj zemlji

Perović: Pobude za spa-janje dvije akademije nau-ka i umjetnosti su konstruk-tivne, kulturološki opravda-ne, duštveno korisne i stva-ralački potencijalno produk-tivne. Ali, sve je to posta-lo irelevantno – kad je CA-NU jednoglasno odbila da primijeni Zakon, ignorišu-ći ugled Države (Vlade, Par-lamenta i Predśednika CG) i crnogorski pravni poredak. Poput SPC, Crnogorska aka-demija je valjda smatrala da će tako učvrstiti „eksteritori-jalnu” poziciju, pa je nastavi-la da slijedi, a u ovom sluča-ju i da radikalizuje svoje sta-re navike. Proizvoljno „tu-mačenje” Zakona i krajnje nekorektni pokušaj (nekom-petentnog) ocjenjivanja po-dobnosti akademika DANU – pokazuje kako predomi-nacija sebičnih interesa, su-jeta i pizma – isključuju sva-ku objektivnost! A i pri ta-kvoj, nedopustivoj, paušal-noj i krajnje emotivnoj „pro-cjeni” – bilo je lako ustano-viti da je doprinos akademi-ka DANU, u odnosu na član-stvo CANU, izvanredan, i u više disciplina nauke i um-jetnosti superioran. (Treba uporediti bibliografije člano-va dviju akademija!). Po kon-kretnim ostvarenjima DANU je nadmoćna i u odnosu na znatno starije i prominentni-je južnoevropske akademije. Mi smo – u interesu objek-tivnijeg vrednovanja dopri-nosa svakog akademika, vi-še puta javno predlagali da se članstvo dvije akademije podvrgne REIZBORU, tj. da Matičarska komisija interna-cionalnoga sastava procijeni i verifikuje status svakog čla-na CANU i DANU. Tada bi bi-lo jasnije ko je koliko dopri-nio crnogorskoj duhovnoj riznici i napretku savreme-ne crnogorske nauke i um-jetnosti.

Treba ponovo publikovati sva izdanja biblioteke „Luča”

Prosvjetni rad: Jedan ste od osnivača i urednika neka-dašnje reprezentativne crno-gorske biblioteke „Luča”. Ka-ko vidite njeno mjesto u isto-riji crnogorske književnosti i kulture?

Perović: „Luča” je pokre-nuta kao edicija koja tre-ba da supstituiše neposto-jeći institut za crnogorsku književnost. I ona je tu ulo-gu – u svojih 80-ak tomova – umnogome ispunila.„Lu-ča” obuhvata veliki dio ono-ga što predstavlja crnogor-sko književno nasljeđe, ali i antologijski odbir djela i na-še savremene literature (Ina-če, ona nije dovedena do kraja; nedostatak finansija spriječio je njen nastavak). Uz antologijsku sistematiza-ciju crnogorske klasične i sa-vremene književnosti „Lu-ča” je ostvarila značajne na-učnoistraživačke rezultate. Sedamdesetih godina „Lu-ča” je proglašena za najbo-lje koncipiranu biblioteku u Jugoslaviji, a njeni odgovor-ni urednici (Milorad Stojo-vić, Branko Banjević i Sreten Perović) za koncepciju i ure-đivanje dobili su (1972) naj-više nacionalno priznanje – Trinaestojulsku nagradu. Time je i formalno i faktič-ki ova edicija autorizovana i

zaštićena zakonom o autor-skom pravu. Bilo bi korisno da urednici „Luče”, koji su još uvijek stvaralački aktivni, pripreme njeno obnovljeno izdanje, što bi omogućilo da se mlađe generacije upozna-ju sa najvrednijim tekovina-ma crnogorske književnosti. Uz to – i da se uklone manji propusti u nekim „Lučinim” izdanjima…

Odavno je trebalo ustanoviti Fond za prevođenje crnogorske literature

Prosvjetni rad: Koliko je naša Država učinila da sebe preko svojih vrhunskih knji-ževnika i njihovih djela pred-stavi i reprezentuje u svijetu?

Perović: Na tom planu naša Država dosad je učinila vrlo malo, ili – nimalo. Odav-no je trebalo ustanoviti Fond za prevođenje crnogorske li-terature na druge jezike, jer Ministarstvo kulture nema od čega da daje u te svrhe, a kad nema sredstava – ne-ma ni programa koji bi pod-sticao prevodilaštvo i propa-gandu naših najboljih knji-ževnih djela.

Druga polovina XX i prva decenija XXI vijeka uzbudljive su godine

Prosvjetni rad: Nedavno preminuli akademik Rado-slav Rotković je za Vas rekao da ste svojim djelom i djelo-vanjem obilježili u Crnoj Gori drugu polovinu XX i prvu de-ceniju XXI stoljeća. Kako ste Vi lično doživjeli ovu za crnogor-ski narod i Crnu Goru izuzetno uzbudljivu epohu, čiji ste, ka-ko primijeti akademik Rotko-vić, i čedo i stvaralac?

Perović: Dr Radoslav Rot-ković je bio i ostao jedan od najređih i najvrednijih Crno-goraca. On nije žalio riječi do-kumentovane pohvale, ako je bio ubijeđen u neki ili nečiji kvalitet, bez obzira je li u pi-tanju njegov prijatelj ili opo-nent. Radoš i ja smo na raznim kulturnim projektima sarađi-vali više decenija, i nikad ni-jesmo imali suštinskog spo-renja. Borili smo se za eman-cipaciju Crne Gore i napredak njene nacionalne i multinaci-onalne kulture i u tim nasto-janjima smo imali uspjeha. Ja sam mu posebno zahvalan za onako iscrpnu i kvalitetnu studiju (predgovor mojim Iza-branim djelima) koja je posta-la temeljni tekst o mojem cje-lokupnom stvaralaštvu.

Druga polovina XX i prva decenija XXI vijeka uzbud-ljive su godine i za naše lič-ne biografije i za prosperitet Crne Gore. Činili smo koliko smo mogli, nekad i više. I to će nekad neko ozbiljnije raz-matrati.

Još se uvijek bojažljivo prilazi predstavljanju klasične i savremene crnogorske književnosti

Prosvjetni rad: Kako ocje-njujete kvalitet crnogorskih školskih udžbenika za druš-tveno-jezičku i humanističku grupu predmeta?

Perović: Nijesam imao priliku da pregledam sve ak-tuelne udžbenike iz pome-nutih oblasti. Ali, na osno-vu ovih koje sam imao u ru-kama imam utisak da se još uvijek bojažljivo (da ne ka-žem – sa ustaljenom inferior-nošću prema „starijim” i „ve-ćim” ex-YU-sredinama) pri-lazi predstavljanju klasične i savremene crnogorske knji-ževnosti (Znatno bolja situ-acija je sa prezentacijom cr-nogorske istorije). O tome su dokumentovano kritički pisa-li književnici-profesori Dušan

Đurišić i Rajko Cerović. Bilo bi korisno da „Prosvjetni rad” o ovoj temi organizuje okru-gli sto ili naučni skup, kao i o drugim pitanjima iz prosvjet-ne oblasti. To bi moglo da podstakne na ozbiljnije raz-matranje uloge programera i recenzenata udžbeničke li-terature, posebno ove iz tzv. humanističkih disciplina.

Poezija mi je od najmlađih dana pomagala da othranim i odbranim nadu

Prosvjetni rad: Iza Vas je vi-še od 60 godina plodnog stva-ralačkog rada. Od svojih poli-fonih stvaralačkih lica, koje-mu biste se, intimno, najviše priklonili?

Perović: Svakako Poezi-ji! U svim svojim interesova-njima, stvaralačkim pogoto-vo, ja se odnosim kao pre-ma pjesmi, ili – još precizni-je – poetski. To je vidljivo i u mojoj književnoj i pozo-rišnoj kritici, u mojim dram-skim i publicističkim teksto-vima, pa i u istoriografskim i teatrološkim radovima.

Poezija mi je od najmla-đih dana pomagala da othra-nim i odbranim nadu; da zali-ječim porodične rane; da me ohrabre prva društvena pri-znanja (za pjesmu „Na grobu Buda Tomovića”, 1950); da uzastopno, 1951. i 1952, do-bijem prvu i drugu nagradu na anonimnom konkursu Mi-nistarstva prosvjete NR Crne Gore; da mi kao studentu Fi-lozofskog fakulteta beograd-ski NIN (1953.) objavi pjesmu u istom antrfileu sa pjesmom T. S. Eliota, dobitnika Nobe-love nagrade (što je za moju afirmaciju značilo mnogo vi-še nego da sam objavio zbir-ku poezije); da dobijem pr-vu Trinaestojulsku nagradu 1961, a kasnije i mnoge dru-ge domaće i strane nagrade (v. Bio-bibliografiju); da do-bijem visoko međunarod-no priznanje Književno žezlo (2004); da dobijem Internaci-onalnu nagradu za poeziju Internacionalne akademije „Mihail Eminescu” (2012) i da me ta ista akademija predlo-ži za najveću svjetsku Nagra-du za književnost (Štokholm), proglasivši me istodobno za najznačajnijeg živog evrop-skog pjesnika. Ovo podśeća-nje može nekome da izgle-da neskromno, ali ja to ni sa-da ne bih činio da nijesam na internetu pogledao odredni-cu Crnogorska književnost. U tom pregledu ima mnogo cr-nogorskih pisaca (i nekih za koje nikad nijesam čuo), ali imena Sretena Perovića u toj odrednici (Crnogorska knji-ževnost!) nema.

Poezija je, dakle, mo-je najintimnije opredjelje-nje; prve pjesme sam obja-vio u 17. godini života; i sva-ka moja djelatnost prožeta je poezijom. Dvadesetak knji-ga moje lirike, prijevodi na strane jezike, nagrade i dru-ga priznanja – sve je to ima-lo drukčije značenje dok sam bio mlađi, poletniji, ambicio-zniji. I kad me napustila svaka sujeta (a zavist, mržnja i osve-ta – nikad nijesu bile dio mo-je prirode), ne i radna ener-gija, u posljednje dvije godi-ne došla su značajna prizna-nja: nagrade, studije i kritike o mojoj poeziji, četiri knjige moje izabrane lirike objav-ljene na stranim jezicima – francuskom, makedonskom, rumunskom i ukrajinskom… Posebno me osvježilo prizna-nje Internacionalne akade-mije (čiji sam Počasni član), a Nagradu za poeziju koju su mi dodijelili 2012. prethodno su dobila i dva nobelovca, od kojih je našoj publici naročito poznat Česlav Miloš.

Razgovarao:Goran Sekulović

JUN2014

BROJ

26

8

AKTUELNOSTI

Delegacija Republike Tur-ske i poznatog FK „Gala-

tasaraj” pośetila je Andrijevi-cu, đe je u selu Zabrđe otkri-vena spomen ploča dvojici osnivača ovog kluba s počet-ka dvadesetog vijeka – Milu i Pavlu Bakiću. Ploča je dopre-mljena iz Istanbula i na njoj na turskom i crnogorskom je-ziku piše: „U znak ličnog sjeća-nja na crnogorske učenike Gi-mnazije Galatasaraj, dvojicu prvih igrača i osnivača prvog turskog fudbalskog kluba Ga-latasaraj, Mila i Pavla Bakića, s neizmjernim poštovanjem, Fudbalski klub Galatasaraj”.

„Ovu dvojicu mladića izu-zetnih fizičkih sposobnosti, džentlmenskog mentaliteta i naprednih ideja Galatasaraj nikada nije zaboravio. Ne mo-žemo znati da li su braća, koja su ostavila svoje srce na tere-nu, sanjala da će Galatasaraj, klub kojeg su osnovali u uči-onici B 12, premašiti jedan vi-jek, da će postići veliki uspjeh i postati jedan od svjetskih klubova, ali mi koji to posma-tramo sa dozom sportskih emocija sigurni smo da su postavili čist i čvrst temelj”, kazala je potpredśednica ovog kluba Čandan Erčetin.

Ambasador Turske u Cr-noj Gori Mehmet Nijazi Tani-

lir poručio je da je priča ko-ja je tog dana okupila ljude u Zabrđu u isto vrijeme pri-ča „naše čovječnosti i zajed-ničke sudbine”, dodajući da su početkom dvadesetog vijeka u Gimnaziji Galatasa-raj u Istanbulu braća Milo i Pavle Bakić pojedinačno bi-li simboli izvanrednog prija-teljstva između dviju država i dva naroda.

„I nakon dugih vijekova dva naroda koja su zajedno živjela, nakon što su se poli-tički razišli, priča braće Bakić je nastavila da živi kao priča o tome da se ljudi nijesu ra-zišli jedni od drugih. Ovđe smo kako bismo odali počast braći Bakić, dvojici od trina-est junaka, i u znak vječne slave zahvalili što su nam po-darili Galatasaraj, svjetski po-

znat klub, evropskog šampi-ona kojim se ponosi naša ze-mlja i naš narod”, rekao je on.

Goste iz Turske dočeka-li su i zahvalili im se: dr Nikola Bakić, prof. dr Radovan Bakić, istoričar prof. dr Šerbo Rasto-der, predśednik opštine Andri-jevica Srđan Mašović i direktor osnovne škole koju su nekada pohađali Milo i Pavle, Dobra-šin Lalević. N. N.

Delegacija Republike Turske i Fudbalskog kluba Galatasaraj pośetila Zabrđe kraj Andrijevice, đe je otkrivena spomen ploča braći Bakić, crnogorskim učenicima Gimnazije Galatasaraj, jednima od osnivača ovog kluba

DOKAZ PRIJATELJSTVA DVAJU NARODAČandan Erčetin, potpredśednica FK Galatasaraj: Braću Bakić Galatasaraj nikada nije zaboravioMehmet Nijazi Tanilir, ambasador Turske u Crnoj Gori: I nakon dugih vijekova zajedničkog života naših naroda, nakon što su se politički razišli, priča braće Bakić je nastavila da živi kao potvrda da se ljudi nijesu razišli jedni od drugih

■ POČAST MLADIĆIMA NAPREDNIH IDEJA: Sa oktrivanja spomen ploče

Institut za crnogorski jezik i književnost organizovao je

na Cetinju Međunarodni na-učni simpozijum posvećen životu i djelu istaknutog cr-nogorskog naučnog posle-nika i književnog stvarao-ca akademika dr Radoslava Rotkovića. Na skupu je uče-stvovalo dvadesetak ugled-nih naučnih radnika i kultu-rologa iz regiona.

Skup u čast preminulog akademika Rotkovića po-zdravio je mitropolit Crno-gorske pravoslavne crkve Mi-halo, koji je rekao da je Rot-ković sve do smrti bio borac za pravo, čast i slobodu Cr-ne Gore.

Brojnoj publici obratio se i akademik Mladen Lompar, ističući Rotkovićevo nasto-janje da uvijek traga za isti-nom.

Značajan trag u mnogim oblastima

Predśednik Matice crno-gorske Dragan Radulović ka-zao je da je akademik Rado-slav Rotković bio čovjek im-presivnog života i djela „od-nosno naučnik koji je osta-vio značajan trag u mno-gim oblastima, a istovre-meno bio intelektualac ko-ji je jasno prepoznavao ono supstancijalno u vlastitom vremenu i, shodno tome, bez ustručavanja reagovao u javnosti političkim ili na-učno-političkim angažma-nom.”

„Premalo je onih koji str-pljivo uklanjaju mitske za-store i pokušavaju da otkri-

ju i odgonetnu neukaljanu istorijsku istinu – ma kakva da je. Jedno od čelnih mje-sta u tom istinoljubivom istraživačkom timu superi-orno drži redovni član DA-NU, istoričar literature i kul-ture, književnik, jezikoslo-vac i poliglota, filmolog i politikolog dr Radoslav Rot-ković”, podśetio je akade-mik Sreten Perović, dok je akademik prof. dr Danilo Ra-dojević rekao da da je Rot-ković bio istraživač neiscr-pne upornosti i snažne volje u potrazi za istinom, ističu-ći kako je „ostavio crnogor-skoj naučnoj misli značajan oslonac i podsticaj za dalje rasvjetljavanje tamnih mje-sta, za oblikovanje realnih pogleda na istorijsku i kul-turnu prošlost.”

„Njegovo naučno djelo je nerazdvojno od ukupnog cr-nogorskog kulturnog i nauč-nog života”, zaključio je Ra-dojević.

Prema riječima mr Če-domira Draškovića, u lavi-rintu dugo i programski go-

milanog i dezorijentisanog kulturno-istorijskog bespu-ća, Rotković je imao snagu i energiju lokomotive.

„Bio je svestrani istraži-vač i pokretač: djelotvorna energija duhovnog prolje-ća i snažno sinhronizovana

transmisija i duhovna „pe-dala” za budućnost. Žurio je gotovo nedostižnim kora-kom da civilizacijski pročisti i osnaži temelje malograđan-ski urušene i kulturno izobli-čavane Crne Gore”, ocijenio je on.

Najmanje poznat Rotkovićev jezikoslovni rad

O djelu akademika dr Ra-doslava Rotkovića govorio je i lingivsta dr Adnan Čirgić, di-rektor Instituta za crnogorski jezik i književnost.

„Radoslav Rotković je si-gurno jedna od najkrupni-jih i najosobenijih figura ko-ja se javila među proučavao-cima i afirmatorima crnogor-ske kulture u najširem smi-slu te riječi, još od prvih po-slijeratnih godina pa do naših dana. U crnogorskoj periodi-ci javio se prije više od 60 go-dina (1948) i od tada djelovao na razne načine: kao publicist koji je redovno pratio doga-đaje na crnogorskoj kulturnoj sceni, kao filmski kritičar, en-

ciklopedist, književni kritičar, istoričar književnosti, književ-nik, istoričar crnogorske dra-me i pozorišta, društveni kri-tičar, istoriograf, kulturolog, poslanik u crnogorskoj Skup-štini. No, od svega toga naj-manje je poznat njegov jezi-koslovni rad”, kazao je Čirgić.

Na simpozijumu su, izme-đu ostalih, radove o Rotkovi-ću izlagali: Čedomir Bogi-ćević, Milorad Nikčević, Ste-vo Vučinić, Milica Lukić, Vera Blažević-Krezić, Miraš Mar-tinović, Vanda Babić, Bori-slav Jovanović, Nela Savko-vić-Vukčević, Vesna Vičević, Slobodan Čukić, Mašo Miljić, Vladimir Vojinović itd.

Teme priloženih radova, koji će biti objedinjeni u po-sebnoj brošuri, u svojoj ra-znovrsnosti prikazuju i te-matski i sadržajno vanvre-menski bogato Rotkoviće-vo djelo – od njegove misije odbrane crnogorske istorije i kulture, zatim njegovog rada na analizi života i djela Stefa-na Mitrova Ljubiše, afirmaci-ji kulturne baštine i tradici-je Boke Kotorske. Tu su i ra-dovi o Rotkoviću kao istorio-grafu, njegovim reminescen-cijama na crnogorske prav-no-istorijske teme, o njego-vom književnom radu, ali i o temeljima koje je postavio ondašnjoj TV Titograd, iz koje je nastala današnja RTCG, ne samo kao urednik, već i kao autor i koscenarista doku-mentarnih filmova i emisija, te kao utemeljivaču sekcije za književnost u Dukljanskoj akademiji nauka i umjetnosti.

N. N.

Na Cetinju održan simpozijum posvećen akademiku dr Radoslavu Rotkoviću

JASNO PREPOZNAVAO ONO SUPSTANCIJALNO U VLASTITOM VREMENUDragan Radulović, predśednik Matice crnogorske: Bez ustručavanja reagovao u javnosti političkim ili naučno-političkim angažmanomAkademik prof. dr Danilo Radojević: Njegovo naučno djelo nerazdvojno od ukupnog crnogorskog kulturnog i naučnog života

■ HRONIČAR CRNOGORSKOG TRAJANJA: Sa simpozijuma

Akademik Mladen LomparZNAO JE ĐE JE NAŠA ITAKA I KRAJ VJEKOVNOG IZGNANSTVA

„Znao je đe je naša Itaka i kraj vjekovnog izgnanstva. I stalno upozoravao, i bez usteza-nja, na greške i zlonamjerna tumačenja, na poharu crnogorske riznice… Nije bilo događa-ja, naučnog lopovluka i falsifikata koji je mogao proći bez njegovog utemeljenog komen-tara i ispravke. Često je to činio lucidno, karikirajući osakaćene oponente, ali se uvijek vra-ćao na mjesto pokradene dragocjenosti… Śećam se kako smo danima sređivali ljepotu njegove Ilustrovane istorije crnogorskog naroda, gomile falsifikata koje je ispravljao, i od istorijskih, jezičkih i kulturnih dokumenata stvorio najljepšu priču crnogorskog trajanja.”

Polaznici osme generacije Škole demokratije i ljudskih

prava okončali su projekat ko-ji je u sklopu Omladinskog di-jalog kluba za ovu školsku go-dinu realizovalo NVU „Bonum”. Školu je uspješno završilo 40 učenika iz Srednje stručne ško-le i Gimnazije „Tanasije Pejato-vić”. Trajala je sedam mjeseci, a nastava je realizovana u dvi-je grupe od po 20 učenika. Pre-davači su bili profesori, pravnici, novinari, političari i javne lično-sti iz Pljevalja i Podgorice. Na-stavnim programom obrađe-no je 14 tema iz oblasti ljudskih prava i demokratije. Govoreći o koncepciji škole i utiscima, uče-nici su izrazili zadovoljstvo, re-kavši da su ovom prilikom na-

učili mnogo korisnih stvari važ-nih u razvoju ličnosti. Na pri-mjer, tu je važno poštovanje ljudskih prava, drugih kultura, te osnovnih sloboda.

„Koncepcija Škole demo-kratije praktična je za mlade, koji se pripremaju za život u društvu u kojem će razvija-ti duh mira, tolerancije, razu-mijevanja i prijateljstva među svim narodima”, kazali su, uru-čujući diplome, Hajrudin Ku-jundžić, pomoćnik direktora Gimnazije „Tanasije Pejatović”, i profesor Radoš Zuković.

Projekat Škole demokartije podržalo je Ministarstvo pro-svjete, kao i Vladina komisija za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću. Š. B.

Školu demokratije i ljudskih prava u Pljevljima uspješno završilo 40 učenika iz Srednje stručne škole i Gimnazije „Tanasije Pejatović”

PRAKTIČNA POUKA ZA MLADEHajrudin Kujundžić, pomoćnik direktora Gimnazi-je i Radoš Zuković, profesor: Koncepcija Škole de-mokratije praktična za mlade koji se pripremaju za život u društvu u kojem će razvijati duh mira, to-lerancije, razumijevanja i prijateljstva među svim narodima. Projekat Škole demokratije podržalo Ministarstvo prosvjete

■ Gimnazija „Tanasije Pejatović“

9

JUN2014

BROJ

26

U prisustvu brojnih gra-đana, predstavnika lo-

kalne samouprave i jav-nih službi, Mjesne zajedni-ce, kao i izvođača radova, svečano je obilježen poče-tak radova izgradnje novog školskog objekta u Dobra-kovu kod Bijelog Polja. Ka-

men temeljac položili su predśednik Opštine Bije-lo Polje Aleksandar Žurić, predstavnik Ministarstva prosvjete, kao i Daut Haj-darpašić, direktor osnovne škole „Mladost“ − Kanje. Ri-ječ je o područnom odje-ljenju pomenute vaspitno-

obrazovne ustanove u ko-jem nastavu pohađa oko 20 učenika.

Predśednik Žurić je re-kao da je ovo jedan od naj-značajnijih projekata nje-gove opštine, te da je on prioritetan za stanovnike ovog kraja.

„Ministarstvo pro-svjete je kao naš partner na ovom projektu pruži-lo podršku za gradnju, a tu je i podrška mještana ovog kraja. Škola nije sa-mo mjesto okupljanja i mjesto na kome po zna-nje dolaze naši najmlađi

sugrađani, već ona pred-stavlja i tačku komunika-cije sa državnim i opštin-skim institucijama. Ško-la će kroz projektom defi-nisano rješenje imati više namjena, što svakako po-većava njen značaj. Uvje-ren sam da će izvođač ra-dova kompanija „Indel” biti dosljedna u poštova-nju rokova, a Opština će ispuniti svoje obaveze”, istakao je Žurić.

Izražavajući zadovolj-stvo zbog početka rado-va, Daut Hajdarpašić, di-rektor, zahvalio je Žuriću na pruženoj pomoći i ini-

cijativi u realizaciji ovog projekta.

Ildan Hasanović, pred-śednik MZ Dobrakovo, iska-zao je veliku zahvalnost lo-kalnoj upravi zbog realiza-cije ovog veoma važnog, javnog objekta.

Procijenjena vrijednost ove faze radova iznosi oko 100.000 eura, dok je rok za-vršetka radova 3 mjeseca. U ovoj fazi predviđeni su gru-bi radovi, postavljanje krov-ne konstrukcije, nakon čega će uslijediti ostali finalni ra-dovi.

Š. B.

Položen kamen temeljac za izgradnju novog školskog objekta u Dobrakovu kod Bijelog Polja

NOVA ŠKOLA − MJESTO STICANJA ZNANJA Početak radova označili Aleksandar Žurić, predśednik Opštine Bijelo Polje, Daut Hajdarpašić, direktor OŠ „Mladost” i predstavnik Ministarstva prosvjete. Procijenjena vrijednost ove faze radova iznosi oko 100.000 eura, dok je rok završetka radova tri mjeseca

Predstavnici Crnogorskog društva za borbu protiv raka

(CDPR) pośetili su OŠ „Boro Vu-kmirović” na Rijeci Crnojevića.

„Pośete su dio naših stal-nih aktivnosti kojima nastoji-mo da đeci i mladima ukaže-mo na štetne posljedice kon-zumiranja duvanskih proi-zvoda, posebno u ovoj fa-zi razvoja ličnosti. Đeci smo poklonili školsku lektiru, kao i i komplet CD-a sa Festiva-la ‘Naša radost’”, objasnio je Domagoj Žarković, sekretar Društva.

Š. B.

Predstavnici CDPR-a pośetili OŠ „Boro Vukmirović” na Rijeci Crnojevića

NA POKLON ŠKOLSKA LEKTIRA I CD

■ Jedna od najstarijih škola u Crnoj Gori

AKTUELNOSTI

Učenica Osnovne ško-le „Risto Ratković” iz Bi-

jelog Polja Ena Topčibašić osvojila je zlatnu medalju na 13. Međunarodnoj olimpijadi znanja iz ruskog jezika koja je održana na Institutu A. S. Puškin u Moskvi. Ova uspješ-na polumaturantkinja, koja se nedavno okitila zlatom i na međunarodnoj NIS-ovoj olimpijadi iz ruskog jezika organizovanoj u Novom Sa-du, u Rusiju je otišla kao na-

cionalni pobjednik ruskog je-zika zajedno sa još tri učesni-ka iz Crne Gore. Topčibašić je pored dostignuća na među-narodnim takmičenjima pro-glašena u svojoj školi za đa-ka generacije i ovjenčana pri-znanjem Luča.

„I sâmo učešće na ovim takmičenjima značilo mi je puno, a osvojene medalje su mi dokaz da su se rad i zna-nje koje sam stekla učeći ru-ski jezik krunisali na najbo-

lji mogući način”, kaže Ena i dodaje: „Pripreme su zahtije-vale temeljan rad i trud. Sva-kog dana odvajala sam po tri do četiri sata za učenje ru-skog jezika i tako tokom či-tave školske godine. Nastav-nica Vera Joksimović je bi-la moja najveća podrška, jer da nje nije bilo teško da bih došla do ovakvih rezultata. Tu su, naravno, i moji roditelji i drugari pošto bez njihovog razumijevanja ni jedno dijete ne može nizati uspjehe.”

Enina mentorka, nastav-nica ruskog jezika Vera Jok-simović, nastavila je svoj po-bjednički niz, budući da je u dvadesetčetvorogodišnjem radu postigla vrhunske re-zultate pripremajući učenike za brojna takmičenja iz ru-skog jezika.

„Nijesmo stigli ni da pro-slavimo uspjeh iz Novog Sa-da a postigli smo još jedan u Moskvi. Iz Moskve nosimo za cio život bezbroj divnih uti-saka, uspomena i novih pri-jateljstava. Kada je riječ o Eni, mogu potvrditi da je ona ta-lentovano i radno dijete. Nje-ni uspjesi su uspjesi svih nas u školi, uspjesi njenih rodite-lja, drugova, Bijelog Polja i ci-jele Crne Gore. Ena je dokaz da spoj talenta i rada dosnosi veliki uspjeh”, rekla je Joksi-movićka, izrazivši zahvalnost Ministarstvu prosvjete Crne Gore što im je omogućilo da otputuju na takmičenja, kao i upravi OŠ „Risto Ratković” i kolektivu koji su im pruža-li podršku.

N. N.

Vrhunski rezultati Bjelopoljke Ene Topčibašić na olimpijadama znanja u Rusiji i Srbiji

TALENAT KRUNISAN ZLATNIM MEDALJAMA– Ena Topčibašić: Osvojene medalje su mi dokaz da su se rad i znanje koje sam stekla učeći ruski jezik krunisali na najbolji mogući način– Vera Joksimović, nastavnica ruskog jezika u OŠ „Risto Ratković“: Ena je dokaz da spoj talenta i rada dosnosi veliki uspjeh

Marija Došljak, učeni-ca OŠ „Vuk Karadžić”

− Berane, i Pavle Kovačević, učenik OŠ „Vladislav Sl. Rib-nikar”, Rasovo − Bijelo Polje, osvojili su bronzane meda-lje na 18. Juniorskoj balkan-skoj matematičkoj olimpija-di, koja je ove godine održa-na u Ohridu.

Na ovogodišnjem nadme-tanju učestvovala su 104 ta-kmičara iz 18 zemalja. Crnu goru su predstavljali učenici: Marija Došljak, Ognjen Đuko-vić i Pavle Kovačević. Pored ta-kmičara, u sastavu crnogorske ekipe bili su i prof. dr Romeo Meštrović, lider, Svetlana Mi-ličković, predstavnik Ispitnog centra i prof. dr Miomir Anđić u svojstvu opservera.

„Zadovoljni smo rezultati-ma koje postižu naši učenici, pobjednici državnog takmi-čenja, na međunarodnim ta-

kmičenjima i olimpijadama, a nadamo se da će oni iz godi-ne u godinu biti još bolji. Is-pitni centar će i dalje kroz or-

ganizovanje kontinuiranih priprema ekipa za olimpija-de, specijalizovanih kampo-va i druge aktivnosti poma-gati naše talentovane uče-nike”, kaže direktor Ispitnog centra Željko Jaćimović.

Lj. V.

Uspjeh crnogorskih učenika na 18. Juniorskoj balkanskoj matematičkoj olimpijadi u Ohridu

BRONZANE MEDALJE MARIJI DOŠLJAK I PAVLU KOVAČEVIĆU

■ ĐAK GENERACIJE: Ena sa diplomom iz Rusije

■ Marija Došljak

■ Pavle Kovačević

Na śednici Upravnog odbora Univerziteta

Crne Gore usvojen je pred-log zahtjeva za budžet UCG za 2015. godinu, koji bi tre-balo da iznosi 17.112.512,80 eura. Predśednik Upravnog odbora Duško Bjelica ista-kao je da je za zarade za-

poslenih namijenjeno 87 % budžeta.

Usvojena je odluka o proširenju lista za upis sa-mofinansirajućih studena-ta na prvu godinu osnov-nih studija.

„Na Prirodno-matema-tičkom fakultetu lista je

proširena za 19 mjesta, Fa-kultetu primijenjene fizio-terapije deset i tri za stra-ne državljane, Fakultetu za sport i fizičko vaspita-nje pet, Građevinskom de-set, Farmaceutskom jedan strani državljanin, na Fa-kultetu likovnih umjetno-sti dva, Metalurško tehno-loškom deset i na Filozof-skom 24 studenta”, rekao je Bjelica, ističući da je no-va rektorka Radmila Vojvo-dić predložila dva prorekto-ra koji će zajedno sa njom od 19. avgusta biti u man-datu. Riječ je o profesorima Predragu Stanišiću i Srđanu Stankoviću.

Upravni odbor je razma-trao izvještaj Komisije za pripremu normative i stan-darda za unutrašnju organi-zaciju i sistematizaciju rad-nih mjesta na Univerzitetu, ali se o ovom pitanju njego-vi članovi nijesu izjašnjavali, jer Komisija još treba da sa-čini predloge i izvještaje za određene segmente unu-tar UCG.

N. N.

Održana śednica Upravnog odbora Univerziteta Crne Gore

PREDLOŽENI BUDŽET ZA NAREDNU GODINU: 17.112.512,80 EURA Usvojena odluka o proširenju lista za upis samofinansirajućih studenata na prvu godinu osnovnih studija: na Prirodno-matematičkom fakultetu za 19 mjesta, Fakultetu primijenjene fizioterapije deset i tri za strane državljane, Fakultetu za sport i fizičko vaspitanje pet, Građevinskom deset, Farmaceutskom jedan strani državljanin, na Fakultetu likovnih umjetnosti dva, Metalurško tehnološkom deset i na Filozofskom 24 studenta

■ Duško Bjelica

JUN2014

BROJ

26

10

MLADI I ANTIFAŠIZAM

U organizaciji Saveza udruže-nja boraca Narodnooslobodi-

lačkog rata i antifašista Crne Gore i Svjetske federacije veterana na Ce-tinju je održana 23. śednica Evrop-skog komiteta Svjetske federaci-je veterana. Pozdravljajući skup, predśednik Crne Gore Filip Vuja-nović iskazao je zadovoljstvo što je Komitet za domaćina ovog za-sijedanja odabrao baš Cetinje i Cr-nu Goru i podśetio da je Crna Gora zemlja slobodarstva, te da je njena hiljadugodišnja istorija bila posve-ćena borbi za slobodu i državnost.

„U viševjekovnoj istoriji gubila se i vraćala sloboda, gubila se i vra-ćala država. Izgubljena samostal-nost obnovljena je u maju 2006. na demokratskom referendumu koji je počivao na antifašizmu Crne Gore. Antifašizam je ponos, vrijednost po kojoj se Crna Gora prepoznaje, po-kret koji je vječno dobro naše ze-mlje”, rekao je on.

Predśednik SUBNOR-a i antifaši-sta Crne Gore Andrija Nikolić nagla-sio je da je Crna Gora vjerna svojoj tradiciji, 13. julu, danu kada je svo-jim opštenarodnim ustankom zadi-vila svijet.

„Tada, kao i u prošlosti, bila je svjesna žrtava koje će se mora-ti podnijeti. Vjerovala je u sebe i u druge snage, želeći da se suprot-stavi fašizmu, da ga pobijedi i uči-ni to zlo zauvijek poraženim”, ka-zao je on.

Domaćin skupa, gradonačel-nik Prijestonice Cetinje Aleksandar Bogdanović, ukazao je na činjeni-cu da je Cetinje s pravom popri-šte ovakvog događaja, budući da je ovaj znameniti grad istinski sim-bol slobode i državnosti Crne Gore.

„Na Cetinju se prepliću isto-rija kojom se ponosimo i buduć-nost koju dočekujemo sa optimiz-mom. Tu su čuvane sloboda i dr-žavnost Crne Gore, jedne od naj-starijih evropskih zemalja, koja je poznata kao država koja se nikad nije dala porobiti i skrenuti sa pu-ta koji simbolizuje slobodu, antifa-šizam i jedinstvo naroda”, istakao je on i dodao: „Osvajanje slobode u teškim vremenima, sasvim sigur-no, jedan je od najvećih izazova za sve narode. Jer, mnogo je vreme-na i hrabrosti potrebno kako bi to osvajanje zaista bilo uspješno, toli-

ko da služi na ponos pokoljenjma. A crnogorski narod oduvijek se znao boriti i izboriti za svoju slobo-du, uvijek protiv brojčano, ali ne i srčano jačeg protivnika. Uvijek pro-tiv onih koji su u svom vremenu bi-

li snaga od koje je podrhtavala či-tava Evropa, ali ne i jedna mala dr-žava hrabrih ljudi koja se nije da-la porobiti.”

N. N.

Na Cetinju održana śednica Evropskog komiteta Svjetske federacije veterana

ANTIFAŠIZAM JE VRIJEDNOST PO KOJOJ SE CRNA GORA PREPOZNAJE– Filip Vujanović, predśednik Crne Gore: Izgubljena samostalnost obnovljena je u maju 2006. na demokratskom referendumu koji je počivao na antifašizmu Crne Gore – Andrija Nikolić, predśednik SUBNOR-a i antifašista Crne Gore: Crna Gora je vjerovala u svoje i u druge snage, želeći da se suprotstavi fašizmu, da ga pobijedi i učini to zlo zauvijek poraženim– Aleksandar Bogdanović, gradonačelnik Prijestonice Cetinje: Crnogorski narod oduvijek se znao boriti i izboriti za svoju slobodu, uvijek protiv brojčano, ali ne i srčano jačeg protivnika

Pr e d s t a v n i c i Udruženja bo-

raca NOR-a i an-tifašista Glavnog grada položili su cvijeće kraj Spo-men obilježja na Cijevni povodom 72 godine od po-gibije 90 očeva, si-nova i braće, me-đu kojima je bila i Bosiljka Radulo-vić, rođena Mar-ković, strijeljana u osmom mjesecu trudnoće.

„Ratne 1942. godine, na današ-nji dan, u više na-vrata dovođeni su zarobljenici iz lo-gora iz Albanije,

Bara i iz podgoričkih zatvo-ra i na tom mjestu strijelja-ni, kako bi se zaplašilo civil-no stanovništvo i bila uskra-ćena svaka podrška NOP-u. Ovaj stravični događaj ni-je zaboravljen i sa pošto-vanjem i bolom śećamo se žrtava. Zato im na današnji dan svake godine odajemo počast”, rekao je predśed-nik Udruženja boraca i anti-fašista Glavnoga grada Boro Banović.

Isto udruženje obišlo je i spomenik u Vuksanlekićima, položivši cvijeće na mjestu đe je 1914. godine bio ozlo-glašeni koncentracioni logor, u kome su Austrougari zato-čili više stotina Crnogoraca, pretežno žena i đece.

N. N.

■ OČUVANJE SLOBODE NAJVEĆI JE IZAZOV: Sa śednice na Cetinju

MEDALJE ZA ZASLUGE I POLAGANJE VIJENCA

Prisutne na śednici pozdravili su i predśednik Svjetske federaci-je veterana Datuk Abdul Hamid Ibrahim, kao i predśednik Evropskog komiteta Dan Vigo Bergtun. Tom prilikom, predśednik Crne Gore Fi-lip Vujanović dodijelio je medalje za zasluge Ibrahimu i Bergtunu, dok je gradonačelnik Bogdanović, zajedno sa predstavnicima organizaci-ja koje su organizovale skup, položio vijence na spomenik „Lovćen-ska vila”.

Obilježeno 72 godine od pogibije rodoljuba na Cijevni, kao i 100 godina od formiranja koncentracionog logora u Vuksanlekićima

ODALI POČAST NEVINIM ŽRTVAMA

■ DOGAĐAJ KOJI SE NE ZABORAVLJA: Pośeta spomen obilježju na Cijevni

Piše: dr Čedomir Bogićević

Navršilo se 70 godina od završetka velike ratne

operacije vojnih snaga nje-mačkog Vermahta – Bitka za Drvar, koja je trajala u vre-menu od 25. maja do 02. ju-na 1944. godine. Desant na Drvar, izveden 25. maja, sa-mo je operativni dio velike strateške i taktičke zamisli njemačkih vazdušnih snaga sa ciljem da se uništi Vrhov-ni štab NOV i POJ i njegov Vrhovni komandant – mar-šal Jugoslavije Josip Broz Ti-to „motorna snaga Narod-no oslobodilačkog pokre-ta” uhvati živ i prebaci u Nje-mačku Vrhovnu komandu u Rastenburgu, u kojoj je bio stacioniran Hitler, vođa nje-mačkog Rajha.

Tito se sa načelnikom Vrhovnog štaba generalom Arsom Jovanovićem, veli-kim strategom i taktičarem odlučujućih bitaka NOV i POJ, školovanim i sposob-nim oficirom, rodom iz Pi-pera, prebacio 24. februara 1944. godine iz grada Drva-ra na ulazu u Drvarsku pe-ćinu. U operativnom dijelu Vrhovnog štaba, pored Ti-ta i Arsa bili su general Ivo Rukavina, načelnik Opera-tivnog odjeljenja, i pukov-nik Vjekoslav Klišanić, na-čelnik Obavještajnog odje-ljenja. Ostali organi Vrhov-nog štaba: Odjeljenje za vezu, čiji je načelnik bio školovani pilot i radiotele-grafista i osnivač Ratne ofi-cirske škole Vrhovnog šta-ba Veljko Dragićević (1911. iz sela Potpeći, Piperi, Crna Gora), Ekonomsko odjelje-nje, Sanitetsko odjeljenje, Artiljerijskog, Tehničko, Ši-frantsko, OZN-a (Odjelje-nje za zaštitu naroda), na-lazili su se u samom gradu Drvaru.

Obezbjeđenje Vrhov-nog štaba zajedno sa obe-zbjeđenjem Anglo američ-ke i Sovjetske vojne misi-je bila je dužnost Pratećeg bataljona Vrhovnog štaba

pod komandom Milorada Jankovića, kapetana i poli-tičkog komesara Dragutna Božovića, kapetana, u sa-stavu 400 boraca i jednim konjičkim eskadronom. In-ženjerijska brigada Vrhov-nog štaba bila je razmje-štena u Drvaru dva bataljo-na, dok su ostala dva bila u Bosanskom Petrovcu i Po-tocima.

U Drvaru se nalazio CK KPJ i CK SKOJ-a, te NKOJ i nekoliko članova AVNOJ-a, Viši vojni sud, zajedno sa slušaocima radiotelegraf-skog i šifrantskog kursa, Bolnica, Štamparija, kao i uredništvo „Nove Jugo-slavije”, „Tanjuga”, Koman-da mjesta i Komanda pod-ručja Drvar, te grupa rat-nog pozorišta „Narodno oslobođenje”, zajedno sa Oficirskom školom Vrhov-nog štaba. Veče pred de-sant u gradu je za pripad-nike partizanskih jedini-ca prikazivani filmski žur-nali, „Bitka za Staljingrad” i „Desant na Krim”, te po-zorišne dramske predsta-ve „Narodni poslanik” B. Nušića i Sterijin dramski komad „Kir Janja”. Pret-hodno je u Drvaru održan Drugi kongres USAOJ-a (2. – 4. maj), koji je pozdra-vio major Randolf Čerčil, sin predśednika Britanske vlade i velikog antifašiste Vinstona Čerčila, a u ime Ruske vojne misije major Suharov. Na bojišnoj pro-storiji, na kome je treba-lo izvesti operaciju unište-nja Vrhovnog štaba NOV i POJ nalazile su se opera-tivne jedinice Prvog pro-leterskog korpusa i djelo-vi Petog i Osmog proleter-skog korpusa.

Naredbu za izvođenje velike ratne operacije uni-štenja komande partizan-skih jedinica izdao je lično Adolf Hitler, sa zadatkom da se uništi rukovodstvo NOB-a, uhvati maršal Tito živ i paralizuje oslobodilač-ki pokret u cjelini. Operaciji

je dat naziv „Reselšprug” – „Konjićev skok”, čija je idej-na strateška zamisao for-mirana 04. 02.1944. godi-ne u Hitlerovom glavnom stanu Rastenburgu. Samu operaciju u formi naredbe o njenom izvođenju lično je predstavio Hitleru jedan od najškolovanijih oficira Vermahta maršal Fon Vajks, koji je u operaciju uključio padobransko desantne je-dinice i specijalnu grupu divizije Brandenburg za-jedno sa jedinicama Dru-ge oklopne armije i SS pa-dobranskim bataljonom, a sve s tim da se operaci-ja izvede u najvećoj tajno-sti što je bio condicio sine qua non uspjeha. Za reali-zaciju operacije, u Vrnjač-koj Banji je 17. maja odr-žano savjetovanje njemač-ke komande Štaba Druge oklopne armije. Zapovijest sa izvršnom naredbom za izvođenje operacije izdat je 22. maja, a sama zapovi-jest početka operacije 23. maj. U gradu Drvaru Tito je 24. maja organizovao pri-jem za pripadnike Anglo – američke i Ruske vojne mi-sije sa sugestijom da pre-noći u istom objektu u gra-

du, ali je Tito naredio da on sa navedenim oficirima noć provede u Drvarskoj pećini, u improvizovanoj baraci na njenom ulazu. Padobranski desant započeo je 25. maja u šest časova ujutro, a nje-mačke padobranske jedini-ce bile su podijeljene u če-tiri borbene grupe: „Pan-ter”, „Crveni”, „Zeleni” i „Ju-rišnik”. Vazdušnim snaga-ma 500-og SS padobran-skog – lovačkog bataljo-na priključile su se jedinice Druge okolopne armije, pr-vi puk Brandergurg, 373-a Pješadijska divizija, Borbe-ne grupe „Vilam” i „Lapac”, 92-i motorizovani Grane-dirski puk, tri borbene gru-pe Sedme SS Brdske divizi-je, 105-i SS izvidjački bata-ljon i 21-a Oklopna grane-dirska divizija, sa 4000 čet-nika u ukupnom sastavu od 160.000 pripadnika SS sile. Cjelokupnu operaciju strateški i operativno nad-zirao je komandant Dru-ge okolopne armije gene-ral pukovnik dr Lotar Ren-dulic, koji je imao veliko Hi-tlerovo povjerenje. Sama operacija „Konjićev skok” započela je snažnim bom-bardovanjem a potom spu-

štanjem vazdušnog desan-ta na Drvar – 200 letilica i 170 jedrilica sa ukupno 780 padobranaca, te koncen-tričnim dejstvima njemač-kih i kvislinških snaga. Pro-cjena Vrhovnog štaba je bila da se maršal Tito od-mah izvuče iz pećine i dis-locira na drugo bezbjed-nije mjesto, ali je to Josip Broz odbio, dobro proci-jenivši operativnu situaci-ju i izdavši nove vojne za-povijesti za odbranu drvar-ske pećine, pri čemu je iz-vršena evakuacija svih za-tečenih ljudi i arhivske gra-đe u njoj a u pećini osta-li samo Tito, Arso Jovano-vić, Aleksandar Ranković, Veljko Dragićević i general Sreten Žujović. Poginuo je načelnik Odjeljenja za vezu Vrhovnog štaba Veljko Dra-gićević, a sva šifrantska ra-dio telegrafska baza sa si-gnalima bila je uništena, pa su generali Ranković i Jo-vanović izdali naredbu da se cjelokupna komunika-cija sa operativnim štabo-vima NOV i POJ izvodi pu-tem kurira, koji su u tim tre-nucima, kao i tokom slavne oslobodilačke epopeje, iz-vršili veliko herojsko djelo.

Poslije izvjesnog vre-mena članovi Vrhovnog štaba napustili su drvarsku pećinu i sklonili se na be-zbjednije mjesto – u rejon Mandića mosta, zajedno sa Kardeljem, Milentijem Popovićem, Ivanom Milu-tinovićem, generalom Mir-kom Jovanovićem i Tito-vim ličnim pratiocem Niko-lom – Nikicom Prljom. Ve-lika vazdušna operacija – Desant, zajedno sa pridru-ženim kopnenim snagama nastavila je svoju ofanzivu u bici za osvajanje Drvara koja je trajala sve do 2. ju-na, ali koju su jedinice Še-ste ličke divizije Prvog, Pe-tog i Osmog proleterskog korpusa, oficirski bataljon škole Vrhovnog štaba he-rojski odbranile i nastavi-le slavni oslobodilački po-hod u veliko djelo oslobo-đenja jugoslovenskih na-roda od najveće oružane sile u ljudskoj povijesti – njemačkog Vermahta.

Bitka za Drvar i Desant na Drvar predstavljaju isto-rijsko i oslobodilačko na-sljeđe, kao zajedničku ba-štinu velikog pokreta slo-bode ex jugoslovenskih naroda.

Povodom 70 godišnjice Desanta na Drvar (1944–2014)

KONJIĆEV SKOK

11

JUN2014

BROJ

26

VIJESTI IZ ŠKOLA

Na 22. Međunarodnoj fi-lozofskoj olimpijadi

(IPO) održanoj u Vilnjusu, cr-nogorska ekipa imala je za-pažen nastup. Crnu Goru i podgoričku gimnaziju pred-stavljali su učenici Sanja Ra-ković i Janko Zeković koji je uspio u veoma jakoj konku-renciji osvojiti bronzanu me-dalju.

Zekoviću je ovo treći put da učestvuje na svjetskom prvenstvu. Budući da je ovo-godišnja olimpijada njegovo posljednje srednjoškolsko ta-kmičenje, za nju ga, kako ka-že, vežu posebne emocije.

„Ova diploma i medalja otvorile su mi vrata brojnih svjetskih univerziteta po-put Prinstona, Harvarda itd, uz mogućnost dobijanja pu-nih stipendija za školovanje. Volim da pođem na jedno ta-kvo takmičenje, jer imate pri-liku da se susretnete sa oso-bama istih ili sličnih intere-sovanja, da razmijenite isku-stva i da procijenite đe ste trenutno u odnosu na svijet. Nosim najljepše utiske sa tog takmičenja, a ova medalja je sada kruna cjelokupnih mo-jih uspjeha”, kaže Zeković.

Višestruki talenat

Janko ističe da se za olim-pijadu pripremao uz pomoć više knjiga koje je odabra-la njegova mentorka, profe-sorica Jasminka Milošević. Upravo su njeni časovi bi-li okidač za odluku o takmi-čenju.

„Obožavao sam period antike i klasični njemački ide-alizam”, pojašnjava on. „Volio sam da slušam argumente fi-lozofa vezane za nastanak svijeta, kako su ljudi tu do-spjeli, koji je naš smisao, ka-kvo je naše saznanje… Filo-zofija je opširna i obuhvata mnoge discipline. S obzirom na to da je fizika moja strast,

oblasti koje sam birao iz filo-zofije najviše su bile u kore-laciji sa fizikom. Pored knjiga, profesorica se trudila i da na-đe predavanja koja su sadr-žavala najbitnije informaci-je o učenju određenog filo-zofa. Ne treba zanemariti ni razgovore o filzofskim pro-blemima sa profesoricom, jer su oni takođe doprinijeli postizanju uspjeha”, naglaša-va Zeković.

Ovaj talentovani matu-rant ostvario je zavidne re-zultate i u drugim oblasti-ma. Pored filozofije, takmi-čio se još i iz hemije, fizike i biologije, a na državnim pr-venstvima iz posljednjih dvi-ju je, uz filozofiju, osvajao pr-vo mjesto. No, čini se da filo-zofija kod Janka ipak ima po-vlašćeno mjesto, imajući u vidu da, kako kaže, „bez nje danas ne bi bilo onoga što nazivamo matematikom, fi-zikom, hemijom, biologijom, psihologijom.”

Prema njegovim riječi-ma, društvo mora više pod-

sticati mlade ljude. Naro-čito je zahvalan nastavnič-kom vijeću Gimnazije i svom odjeljenju na podršci, a za

sve buduće talente ima sa-vjet:

„Uvijek postoje i posto-jaće pojedinci koji žele da

vas sputaju i da potisnu vaš uspjeh, a to im ne treba do-zvoliti. Uvijek treba slijedi-ti svoj unutrašnji ośećaj i biti uporan, a uspjeh će tada bi-ti siguran.”

I naša zemlja kandidat za organizaciju

Ni profesorica Jasminka Milošević ne krije zadovolj-stvo zbog ostvarenog rezul-tata.

„Po treći put vodim uče-nike na ovo takmičenje i sva-ki put je to sasvim novo isku-stvo, između ostalog i zbog sasvim različitog pristupa koji domaćini imaju, ne sa-mo kada je organizacija ta-kmičenja u pitanju, već i sa-ma filozofija. Ovog puta do-maćini su impresionirali od-ličnom organizacijom, ali i brojem žena koje su faktički igrale ključnu ulogu na sva-kom nivou organizacije. Na-ravno, zadovoljstvo zbog su-sreta s kolegama iz cijelog

svijeta, druženja i razgovora sa njima i njihovim učenicima za mene uvijek predstavlja najznačajniji dio ovog jedin-stvenog kulturnog događaja. Ovđe nijesu najvažnije me-dalje, kao što stoji i u samom statutu IPO. Ljepota Viljnusa i srdačnost domaćina izazov su za sve buduće organizato-re Filozofske olimpijade”, isti-če profesorica Milošević.

Ona navodi da je bilo pi-tanje vremena kada će Jan-ko osvojiti nagradu i na ne-kom međunarodnom takmi-čenju. Zbog maturskih ispi-ta i, za našu zemlju, lošeg taj-minga Olimpijade, nije imao dovoljno vremena da se pro-pisno pripremi, ali je svejedno uspio da osvoji jednu od me-dalja. Jankov podvig naročito dolazi do izražaja, ukoliko se u obzir uzme činjenica da je na našem ovogodišnjem dr-žavnom takmičenju učestvo-valo svega šest učenika, dok, primjera radi, u Argentini uče-stvuje obično oko 6.000 uče-nika, a njihovi predstavnici u Vilnjusu nijesu osvojili ništa. Milošević napominje da ovo nije prvi put da crnogorska ekipa učestvuje na Olimpijadi.

„Igrom slučaja sam kao vođa delegacije otišla na Olimpijadu u Oslo 2012. go-dine, kada je crnogorska de-legacija prvi put učestvova-la i, što ne smijemo zabora-viti, odmah dobila prvo pri-znanje: Đuro Ilić, tada učenik Mješovite škole ’Danilo Kiš’ iz Budve, dobio je pohvalu, plasiravši se među dvadeset najboljih te godine. On sada uspješno studira filozofiju”, kaže ona.

Profesorica Milošević s ponosom otkriva da je naša zemlja dobila zvaničnu kan-didaturu za održavanje IPO 2018. godine, pa njen posao vezan za ovo takmičenje tek predstoji.

N. N.

Maturant Gimnazije „Slobodan Škerović” iz Podgorice Janko Zeković osvojio bronzanu medalju na Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi

RAD I UPORNOST GARANTUJU USPJEH– Janko Zeković: Ova diploma i medalja otvorile su mi vrata brojnih svjetskih univerziteta– Jasminka Milošević, profesorica filozofije u podgoričkoj Gimnaziji „Slobodan Škerović“: Samo je bilo pitanje vremena kada će Janko osvojiti nagradu i na nekom međunarodnom takmičenju

■ VELIKI USPJEH: Raković, Zeković i Milošević na ovogodišnjoj Olimpijadi

Međunarodna olimpijada organizuje se svake godine u maju i svaki put u drugoj zemlji pod pokroviteljstvom UNESKO-aDOPRINOS RAZVOJU RADOZNALOSTI, KREATIVNOSTI I KRITIČKOG MIŠLJENJA

Međunarodna filozofska olimpijada (IPO) održava se pod patronatom najveće među-narodne asocijacije filozofskih društava – FISP, uz saradnju s UNESKO-ovim Odeljenjem za humanističke nauke, filozofiju i etiku nauke i tehnologije. UNESKO je jedan od dva glav-na pokrovitelja Međunarodne filozofske olimpijade od 2000. godine, a od 2002. usvojen je i Dan filozofije, kao jedan od događaja UNESKO-a.

Godine 2005. UNESKO je usvojio Okvirnu strategiju za filozofiju, a filozofija je određe-na kao jezgro sektora UNESKO-a koji je nadležan za humanističke nauke, filozofiju i etiku nauke i tehnologije. Filozofija je prepoznata kao najznačajniji oblik razvijanja kritičkog i nezavisnog mišljenja.

Ciljevi Međunarodne filozofske olimpijade su: promovisanje filozofskog obrazovanja u srednjim školama i buđenje interesovanja srednjoškolskih učenika za filozofiju, doprinos razvoju radoznalosti, kreativnosti i kritičkog mišljenja kod učenika, promocija filozofske refleksije naučnog, umjetničkog i naučnog života, razvijanje sposobnosti etičkog promi-šljanja problema savremenog svijeta, te podsticanje intelektualne razmjene i učvršćiva-nje mogućnosti za lične kontakte između mladih ljudi iz različitih zemalja, odnosno pro-movisanje kulture mira.

Povodom nedavne katastro-fe koja je pogodila stanov-

nike Srbije, Bosne i Hercego-vine i Hrvatske, Odred izviđa-ča „Stara Varoš” organizovao je prikupljanje pomoći za ta područja. Akciji su se pridruži-li i učenici, nastavnici i vanna-stavno osoblje OŠ „Milorad-Musa Burzan”. U holu ove ško-le sakupljene su konzervirane i dugotrajne namirnice (še-ćer, ulje, tjestenina, flaširana voda, odjeća, obuća, ćebad, posteljina, sredstva za higije-

nu…), a novčani prilog, doni-rali su putem SMS-a. Profeso-rica matematike Danijela Jo-vanović inicirala je prikuplja-nje svesaka i školskog pribo-ra. Sakupljenu pomoć preda-li su Crvenom krstu Crne Gore.

„Svojom humanošću, ovi mladi ljudi pokazali su da, iako su njihove ruke male i još uvi-jek nejake, njihovo srce je veli-ko. Oni su na jednom od pake-ta napisali: ‘Naše srce je puno ljubavi i želje da ova nepogo-da što prije prođe! U mislima

smo sa vama!’”, ističe Vesna Vešović, starješinka Odreda.

Ona je kazala da je đecu zanimalo da li mogu donijeti i hranu za životinje. Saznali su da je organizacija za zaštiu ži-votinja pokrenula takvu akci-ju, te da se sakupljena hrana za preživjele ljubimce može pre-dati u u Dog-šopu „Dona” u Je-revanskoj ulici. „Apelovali smo na sve dobre ljude da na po-menutu adresu, ponesu i stoč-nu hranu”, naglasila je Vešović.

Š. B.

Članovi odreda izviđača „Stara Varoš” Podgorica i učenici OŠ „Milorad–Musa Burzan” organizovali humanitarnu akciju za poplavljena područja

MALE RUKE, A VELIKO SRCEPrikupljene konzervirane i dugotrajne namirnice, sveske, školski pribor. Novčani prilog doniran putem SMS-a

■ HUMANOST NA DJELU: Članovi Odreda izviđača „Stara Varoš”

Još jedna uspješna genera-cija polumaturanata ispra-

ćena je iz učionica Osnovne škole „Risto Manojlović” u Kolašinu, a najboljim đacima uručena su priznanja. Ove godine, svojim marljivim ra-dom diplomu „Luča” zavri-jedilo je pet učenika: Kristi-na Jeknić, Jovana Rakočević, Vedra Vujisić, Sara Vukićević

i Marija Vuković. Nastavničko vijeće pohvalilo je one koji su ostvarili zapažene rezultate na državnim takmičenjima.

Zoran M. Rakočević, di-rektor škole, istakao je da su ovakvi momenti nešto če-mu se raduju i učenici i na-stavnici.

„Deset godina trajale su pripreme, gradilo se među-

sobno povjerenje, ulaga-lo u rad ka cilju koji se zove uspjeh „Luča”. Sa sigurnošću koje donosi ova diploma, ispraćamo naše polumatu-rante uvjereni da su spremni za naredne izazove znanja i života”, naglasio je direktor Rakočević.

Š. B.

Uručene diplome „Luča” u OŠ „Risto Manojlović” u Kolašinu

SPREMNI ZA NOVE IZAZOVE

■ STIGLI DO CILJA: Marljiv rad nagrađen diplomom „Luča”

JUN2014

BROJ

26

12

VIJESTI IZ ŠKOLA

Lara Šćekić, učenica IX ra-zreda, priredila je svoju

treću samostalnu izložbu u OŠ „Radojica Perović” u Pod-gorici pod nazivom „Muzički talenti i instrumenti”.

Otvarajući izložbu, likov-ni pedagog mr Seida Belego-vić kazala je da izložba zapra-vo predstavlja Larinu potre-bu da iskaže svoje pravo na osobeno ośećanje prostora i vremena. Uz to, ona je doda-la da posebnu impresiju pri susretu sa njenim radovima predstavljaju lakoća kojom savladava sadržaj i odabra-nu temu.

„To su već potvrdile i nje-ne prethodne izložbe: 'Flo-ra i fauna morskih dubina' i 'Putujuća družina lepršavih krila'. Ona stvara svoj likov-ni svijet hrabro i iz ličnog do-življaja, uspješno nadogra-đujući i kreirajući svoj indivi-dualni stilski izraz. Snažna li-nija i harmonična koloristič-ka podloga čine ono neop-hodno, sadržajno i temeljno likovno jedinstvo kojim uspi-jeva iskazati unutrašnju sna-gu i pokret figure sa muzič-kim instrumentom, koje sra-staju u jedinstvenu likovnu atmosferu. Paleta boja je bo-gata koloritom u kojoj naiz-mjenično preovladavaju to-pli i hladni tonovi čistih bo-ja čineći kompozicioni sklad”, naglasila je Belegović.

Prema njenom mišljenju, riječ je o đevojčici koja, za ra-zliku od svojih vršnjaka, slo-bodno vrijeme posvećuje umjetnosti, tačnije slikarstvu

i muzici, zbog čega jedna specijalna muzikalnost zrači iz njenih slika, dajući im vri-jednost iskrenog doživljaja.

Pored slikanja, Laru pri-vlači i muzika, te uporedo pohađa Umjetničku školu za muziku i balet „Vasa Pavić”, smjer flauta.

Ova nadarena đevojčica je od septembra 2006. go-dine član likovne sekcije ta-

lenata „Razdragana slikarska družina” (u OŠ „Savo Pejano-vić“), koju vodi likovni peda-gog mr Seida Belegović. Sa članovima sekcije talenata, ona je više puta učestvovala na državnim i međunarod-nim manifestacijama na ko-jima je postigla zapažene re-zultate, osvajajući brojne na-grade.

Š. B.

Treća samostalna izložba slika Lare Šćekić, učenice IX razreda OŠ „Radojica Perović” u Podgorici

OSOBENO OŚEĆANJE PROSTORA I VREMENALikovni pedgog Seida Belegović: Ona stvara svoj likovni svijet hrabro i iz ličnog doživljaja, uspješno nadograđujući i kreirajući svoj individualni stilski izraz. Snažna linija i harmonična koloristička podloga čine ono neophodno, sadržajno i temeljno likovno jedinstvo kojim uspijeva iskazati unutrašnju snagu i pokret figure sa muzičkim instrumentom, koje srastaju u jedinstvenu likovnu atmosferu

■ POSVEĆENA UMJETNOSTI: Lara sa profesoricom Belegović

Doprinos njegovanju du-gogodišnjeg prijateljstva

kineskog i crnogorskog naro-da nedavno su dali i najmla-đi. U vaspitnoj jedinici „Zvon-čić” Dječjeg vrtića „Đina Vrbi-ca” u Podgorici organizovano je druženje i izveden prigo-dan program.

Tom prilikom gosti ove vaspitnoobrazovne ustano-ve bili su predstavnici Kineske ambasade u Podgorici, Udru-ženja žena Crne Gore i Savje-

ta roditelja. Cilj druženja bio je da najmlađi istovremeno upo-znaju i predstave kulturu, obi-čaje, tradiciju dviju zemalja.

Polaznici starijih vaspitnih grupa gledali su zanimljivu power point prezentaciju o kineskoj kulturi, gastronomi-ji i tradiciji. Mališani su uz po-moć svojih vaspitačica izve-li program i prisutnima prika-zali ponešto od naše tradici-je i običaja (recitacije, ritmič-ke igre…).

Nakon programa, đeca su pustila zmajeve (koje su pravi-la zajedno sa vaspitačima i ro-diteljima) i balone, koji simbo-lizuju dugogodišnje prijatelj-stvo i međusobno uvažavanje ova dva naroda.

Kako je kazala Jelena Ko-privica, predstavnica Savje-ta roditelja Dječjeg vrtića „Đi-na Vrbica”, predstavnici am-basade NR Kine prethodno su pośetili i vaspitnu jedinicu „Bu-bamara”. Š. B.

Predstavnici Kineske ambasade pośetili vrtić „Zvončić” u Podgorici

PRIJATELJSTVO I MEĐUSOBNO UVAŽAVANJEMališani su kroz zanimljivu power point prezentaciju učili o kineskoj kulturi, tradiciji i gastronomiji, a kroz prigodan program prisutnima prikazali ponešto od naše tradicije i običaja

■ Gosti i domaćini u Vrtiću „Zvončić”

Ono po čemu se odje-ljenje II 1 Srednje

mješovite škole „17. sep-tembar” na Žabljaku razli-kuje od ostalih u crnogor-skim srednjim školama je-ste to što gotovo da nema đaka koji nije osvojio ne-ku nagradu, zlatnu meda-lju, prvo ili drugo mjesto na inostranim literarnim, likovnim takmičenjima, na brojnim konkursima veza-nim za ekologiju, Evrop-sku uniju, te nagrade i po-hvale za fotografiju ili fo-to priču.

Učenica Anđela Bojović je za dvije godine pohađa-nja ove škole osvojila čak četiri nagrade.

„Već početkom prošle godine podijelila sam po-bjedničko postolje sa dvo-je svojih zemljaka na kon-kursu za najbolji esej i fo-tografiju na temu ’Moja ze-mlja – bezbjedna zemlja’ i nagrađena sam studijskim putovanjem u Sloveniju. U septembru prošle godi-ne osvojila sam prvo mje-sto na Šestom međunarod-nom foto konkursu ’Slika moga grada’ koji je raspi-sao Centar za stručno usa-vršavanje Kikinda u sarad-nji sa švajcarskom Agenci-jom za razvoj i saradnju u Srbiji”, kaže Anđela i do-daje da su pravo učešća na konkursu imali učeni-ci osnovnih i srednjih ško-la iz cijelog svijeta, te da je na fotografijama treba-lo prikazati svoj grad, selo, prirodne ljepote, spomeni-ke, odnosno svijet koji nas okružuje.

„Jako mi je drago što sam svojim vršnjacima, makar i preko fotografije, uspjela prenijeti dio mog Žabljaka”, zaključuje ova uspješna učenica, koja je osvojila prvo mjesto i na konkursu za najbolju pri-ču o Evropskoj uniji „Piši i upoznaj EU!” koji se realizu-je u okviru projekta „Me-

đugeneracijsko učenje za evropsko aktivno građan-stvo“ u organizaciji Centra za građansko obrazovanje, a pod finansijskim pokrovi-teljstvom EU.

Pojedinačne i kolektivne nagrade

Učenica Jelica Vuković krajem prošle godine osvo-jila je zlatnu medalju na Međunarodnom likovnom konkursu „13. novembar – dan Skoplja”. Cilj konkur-sa bio je učvršćivanje me-đunarodnih kulturnih ve-za i predstavljanje među-narodne đečije likovne um-jetnosti.

„Učestvovala sam i na konkursu u Turskoj đe sam osvojila specijalno prizna-nje galerije Gazijantep za likovni rad. Teme konkursa bile su slobodne, a inspira-ciju sam pronašla u prirod-nim ljepotama durmitor-skog kraja, mog sela. Že-ljela sam pokazati drugi-ma djelić te ljepote”, kaže Jelica.

Uspješan je bio i Budi-mir Anđelić, koji je u pr-vom razredu osvojio tre-ću nagradu na literarnom konkursu „Njegoš i Evro-pa”, u organizaciji Mini-starstva vanjskih poslova i evropskih integracija Crne Gore, dok mu je ove škol-ske godine pripala druga nagrada na međunarod-nom literarnom konkursu u Kruševcu pod nazivom „Ljubav i vino, vječita in-spiracija”.

Natprośečni rezulta-ti donijeli su školi SMŠ „17. septembar” nagradu „Ok-toih”, najviše državno pri-znanje za doprinos una-pređenju obrazovno-vas-pitnog rada, odanost i po-svećenost nastavničkom pozivu u 2010. godini, te nagradu „17. septembar” u 2013. godini (javno prizna-nje Opštine Žabljak za izu-

zetan doprinos obrazova-nju u ovoj opštini).

Značaj uspjeha

„Škola je prepoznat-ljiva po učešću i osvoje-nim priznanjima na broj-nim državnim i međuna-rodnim konkursima, po učešću i realizaciji broj-nih državnih, međunarod-nih i sopstvenih projekata, po saradnji sa državnim i privatnim univerzitetima, vladinim i nevladinim or-ganizacijama, školama u Crnoj Gori i okruženju. Na osnovu dosadašnjih rezul-tata, izvještaja o utvrđi-vanju kvaliteta obrazov-no-vaspitnog rada, ocje-na stručnih organa, opre-mljenosti, organizacije ra-da, estetskog uređenja i drugog, naša škola spa-da u kategoriju veoma na-prednih. Da je zaista tako potvrđuju i brojni uspjesi učenika na raznim takmi-čenjima prethodnih, ali i ove školske godine”, isti-če direktor ove obrazov-ne ustanove Živorad Bojo-vić i naglašava da su pro-teklu školsku godinu po-sebno obilježili učenici II 1 razreda gimnazije.

Odjeljenski starješina Jelena Obradović kaže da njeni učenici stoje iza sva-kog svog postupka, bilo da je on pozitivan ili nega-tivan.

„Radni su i drže do da-te riječi. Iza svih njihovih uspjeha na prvom mjestu stoje roditelji koji ih vaspi-tavaju i usmjeravaju na pra-vi put. Poslije roditelja tu je i cijeli kolektiv škole koji za njih ima samo riječi hva-le. Kako ne biti ponosan na njih kad vam u zbornici ili na hodniku prilaze i govore ’oni tvoji se stvarno izdva-jaju, odlični su’”, zaključuje Obradović.

N. N.

Učenici odjeljenja II 1 žabljačke SMŠ „17. septembar” ostvaruju zavidne rezultate na domaćim i međunarodnim takmičenjima i konkursima

PONOS GRADA POD DURMITOROM– Živorad Bojović, direktor SMŠ „17. septembar“: Na osnovu mnogih parametara može se reći da naša škola spada u kategoriju veoma naprednih– Jelena Obradović, odjeljenski starješina: Iza svih njihovih uspjeha na prvom mjestu stoje roditelji koji ih vaspitavaju i usmjeravaju na pravi put, a nakon njih tu je i cijeli kolektiv škole – Anđela Bojović, višestruko nagrađivana učenica: Jako mi je drago što sam svojim vršnjacima, bar preko fotografije, uspjela prenijeti dio mog Žabljaka

■ GENERACIJA ZA PRIMJER: Odjeljenje II 1

13

JUN2014

BROJ

26

VIJESTI IZ ŠKOLA

OŠ „Olga Golović” u Nikšiću

EDUKATIVNI IZLETUčenici tri odjeljenja V razreda obišli kompaniju „13. jul Plantaže” i turistički kompleks „Plavnica” na Skadarskom jezeru

Pored sadržajnog vaspit-noobrazovnog procesa,

nastavnici OŠ„Olga Golović” u Nikšiću posebnu pažnju poklanjaju i vannastavnim aktivnostima, koje predstav-ljaju zanimljiv izvor sticanja znanja njihovih učenika. Ta-ko su u pratnji svojih učitelji-ca Nađe Lalatović, Marte Ćo-rović, Seke Koprivice, i Rado-ja Stanića, nastavnika tehni-ke, učenici V razreda u okvi-ru predmeta Osnovi tehni-ke, priroda – oblast agroteh-nika, vinogradarstvo pośeti-li kompaniju „13. Plantaže” i turistički kompleks „Plavni-ca” na Skadarskom jezeru.

Edukativni izlet bio je pri-lika da se bliže upoznaju sa osnovnim principima gaje-nja grožđa u vinogradu (koji je najveći u ovom dijelu Evro-pe), proizvodnjom, kao i nači-nom na koji se od njega dobi-ja kvalitetno vino. Oni su viđe-li dio vinograda, proizvodne pogone i flaširnicu, podrum Šipčanik, a potom i rijeku Ci-jevnu, đe su uživali u lijepom ambijentu vodopada. Pred-stavnici kompanije iz oblasti tehnologije i marketinga Dija-na Pot i Jasna Božović i savjet-nik za vinogradarstvo u Mini-starstvu poljoprivrede Gavro Kaluđerović približili su đeci način prerade grožđa u spe-cijalizovanim buradima.

Nakon Plantaža, obišli su i turistički komplekls „Plavni-ca” na obali Skadarskog jeze-ra, đe su im nastavnici obja-snili specifičnosti ovog naci-onalnog parka.

Š. B. ■ Flaširnica – jedan od pogona kompanije „13. jul Plantaže”

■ Podrum Šipčanik ■ Turistički kompleks „Plavnica”

U Kolašinu je, predava-njem učenicima o po-

reskom sistemu Crne Go-re, završena prva faza pro-jekta „Edukacija učenika osnovnih i srednjih škola” koju Ministarstvo finansi-ja i Poreska uprava realizu-ju uz saglasnost Ministar-stva prosvjete. Kroz preda-vanja je dosad prošlo oko 1.000 osnovaca i srednjoš-kolaca završnih razreda, a projekat se nastavlja na je-sen. U Poreskoj upravi sma-traju da će njegova realiza-cija doprinijeti jačanju svi-jesti mladih o obavezno-sti plaćanja poreza, cijene-ći njegov značaj kao izvor-nog i direktnog prihoda dr-žavnog budžeta.

Tokom dvomjesečne kampanje predavanja su organizovana u Baru, Her-ceg Novom, Pljevljima, Budvi, Plavu, Bijelom Po-lju, Žabljaku, Plužinama i Kolašinu. Edukatorke Gor-dana Stajčić i Ivana Đuro-vić, samostalne savjetnice za edukaciju javnosti u Po-reskoj upravi i Gordana Pe-jović, poreska inspektorka, održale su predavanja u vi-še od 20 osnovnih i srednjih škola.

Direktori škola u kojima su se održavala predavanja istakli su značaj ovog vida edukacije.

„Upoznavanje sa ovom temom dobrodošlo je i na-stavnicima, posebno odje-

ljenjskim starješinama ko-jima je preporučeno da je-dan čas odjeljenjske zajed-nice godišnje posvete ovoj tematici kako bi kod učeni-ka razvili ośećaj obavezno-sti plaćanja poreza. Mla-di ljudi moraju biti svjesni da na ovaj način pomažu i sebi i drugima, odnosno da time stvaraju i održava-ju jaku državu”, rekao je di-rektor bjelopoljske Osnov-ne škole „Marko Miljanov” Blagoje Vujisić, dok je di-rektorka Srednje mješovi-te škole „Danilo Kiš” iz Bud-ve Vesna Radunović podśe-tila da su ovakva predava-

nja veoma korisna i potreb-na, ne samo u cilju edukaci-je, već i zbog razvijanja svi-jesti o odgovornosti i pri-padnosti široj društvenoj zajednici.

Edukatorke su nastoja-le da učenicima na jedno-stavan način objasne da su porezi stari koliko i civi-lizacija, da se plaćaju svu-da u svijetu i da se stabil-nost svake države temelji na kvalitetnom poreskom sistemu. Edukatorka Gor-dana Stajčić je konstatova-la da je projekat u potpu-nosti opravdao svoju na-mjenu, imajući u vidu inte-

resovanje i kooperativnost koju su osnovci i srednjoš-kolci pokazali tokom edu-kacije. Ona je takođe ista-kla i da je riječ o kampanji koja se na ovakav način pr-vi put organizuje, ne samo u Crnoj Gori, već i u zemlja-ma u okruženju.

Poreska inspektorka Gordana Pejović izrazila je zadovoljstvo zbog efeka-ta ovih predavanja, te na-glasila da će projekat „Edu-kacija učenika osnovnih i srednjih škola” imati trajan karakter.

N. N.

U Kolašinu održano predavanje za osnovce i srednjoškolce u organizaciji Ministarstva finansija i Poreske uprave

ĐACI UPOZNATI SA ZNAČAJEM PLAĆANJA POREZA– Vesna Radunović, direktorka Srednje mješovite škole „Danilo Kiš” iz Budve: Ovakva predavanja su veoma korisna i zbog razvijanja svijesti o odgovornosti i pripadnosti široj društvenoj zajednici – Blagoje Vujisić, direktor bjelopoljske Osnovne škole „Marko Miljanov„: Mladi ljudi moraju biti svjesni da na ovaj način pomažu i sebi i drugima, odnosno da time stvaraju i održavaju jaku državu – Gordana Stajčić, edukatorka na projektu: Osnovci pokazali interesovanje i kooperativnost– Gordana Pejović, poreska inspektorka: Edukacija učenika osnovnih i srednjih škola će imati trajan karakter

■ POREZI STARI KOLIKO I CIVILIZACIJA: Sa jednog od predavanja

OŠ „Maksim Gorki” u Pod-gorici svečano je prosla-

vila 49. rođendan i ujedno se oprostila od generacije po-lumatruranata. Izražavajući dobrodošlicu brojnim gosti-ma, Svetozar Mijušković, di-rektor škole, istakao je da vi-šedecenijiski uspjesi mnogo-brojnih generacija, kao i nji-hovih nastavnika u vaspit-no-obrazovnom radu čine korak naprijed u osavreme-njavanju upravljanja nastav-nim procesom, odabiru efi-

kasnog načina učenja, u skla-du sa potrebama đece.

„Želimo da škola i dalje bude putokaz budućnosti i zato ćemo nastaviti da stva-ramo uslove za unapređenje obrazovnog sistema, briž-no čuvajući sve njegove vri-jednosti. Obaveza onih čija je profesija prenošenje zna-nja mladim generacijama je-ste da radom i znanjem ba-štine neprolaznu tradiciju Cr-ne Gore, a to je znanje. Savje-

snim radom i kreativnošću, nastavnici stvaraju udobni-ji i prijatniji ambijent u ško-li čineći je cijenjenom i pre-pozntljivom. Traganje za no-vim i boljim kod učenika ne-ma granica. Uvjereni smo da će se znanje i vaspitanje koje je ova generacija stekla da-lje nadograđivati, te da će se i oni pridružiti generacija-ma od kojih su mnogi stekli ugled i van granica Crne Go-re. Njihova želja je da odra-stu, a naša da postanu dobri

ljudi korisni i porodici i druš-tvu”, naglasio je direktor Mi-jušković.

Povodom obilježavanja rođendana, učenici su izveli prigodan zabavni program, a nakon toga dodijeljene su zahvalnice primjernim uče-nicima, dok su onima koji su tokom školovanja postigli odličan uspjeh uručene di-plome „Luča”.

Š. B.

OŠ „Maksim Gorki” u Podgorici proslavila 49. rođendan

ŠKOLA PUTOKAZ BUDUĆNOSTISvetozar Mijušković, direktor: Oni čija je profesija prenošenje znanja mladim generacijama imaju obavezu da baštine tradiciju Crne Gore, a to je znanje

■ Nezaboravni skečevi za kraj školske godine

■ U veselom ritmu

Gimnazija „25. maj” u Tu-zima obilježila je 39 godina ra-da prigodnom svečanošću ko-ja je održana u KIC „Malesija”. Tim povodom za učenike ge-neracije proglašene su Marija Vulaj (nastava na albanskom jeziku) i Amra Rečković (na-stava na crnogorskom jeziku).

Govoreći o istorijatu ško-le, direktor Semir Ljajević je kazao da su prije 43 godine radili kao istureno odjeljenje Gimnazije „Slobodan Škero-vić”, đe je učilo 78 učenika na albanskom jeziku.

„Nakon samo četiri godi-ne naša škola postaje nezavi-sna. Sada imamo 625 učeni-ka u 23 odjeljenja, i to 15 na albanskom i osam odjeljenja na službenom jeziku. U škol-ski objekat je dosta ulagano, pa su tokom godine obnov-ljeni centralno grijanje i fi-skulturna sala, a obogaćen je i fond biblioteke. Siguran sam da će ova proslava biti podstrek za nove uspjehe na vaspitno-obrazovnom planu naše škole”, rekao je Ljajević.

O. Đ.

Gimnazija „25. maj” u Tuzima proslavila 39. rođendan

UČENICE GENERACIJE MARIJA VULAJ I AMRA REČKOVIĆ

JUN2014

BROJ

26

14

IZUZETNI REZULTATI U SPORTSKIM NADMETANJIMA

Na državnom takmiče-nju sportskih školskih iga-ra, učenici nikšićke OŠ „Lu-ka Simonović” postigli su izuzetne rezultate. Muš-ka košarkaška ekipa koju je vodio Boris Nikolić, pro-fesor, osvojila je prvo mje-sto pobjedivsi vršnjake iz Podgorice, Bara i Pljeva-lja. Muška rukometna eki-pa pod vođstvom profeso-ra Bojana Rakojevića osvo-jila je drugo mjesto. Pla-sman je izborila pobjedivši učenike iz Podgorice i Plje-valja, dok su jedini poraz pretrpjeli od ekipe iz Bara. Takođe, i muška fudbalska ekipa, koju je vodio Boris Janjic, profesor, osvojila je treće mjesto.

VIJESTI IZ ŠKOLA

Osnovna škola „Savo Pe-janović” u Podgorici

proslavila je Dan škole, uz bogato priređen program i prisustvo mnogobrojnih gostiju, prijatelja, roditelja i učenika. Pozdrtavljajući pri-sutne, Darinka Adžić, direk-torica, osvrnula se i na isto-rijat, rekavši između ostalog, da je škola 2006. godine po-čela da radi kao devetogo-dišnja.

„Škola broji 635 učenika, raspoređenih u 27 odjeljenja. Predanim radom nastavnika i svesrdnom pomoći rodite-lja oni postižu rezultate po kojima je škola postala pre-

poznatljiva. Potvrdu njiho-vih uspjeha čine nagrade, priznanja, diplome i pehari koji krase školski hol i ujed-no predstavljaju motiv za još bolji i uspješniji rad. Zahva-ljujemo svima koji su, u skla-du sa mogućnostima, poma-gali i aktivno učestvovali u životu i radu ove ustanove, pa je uspjeh škole, zapravo uspjeh svih nas”, istakla je di-rektorica Adžić.

Na svečanosti su uručene diplome „„Luča”,kao i zahval-nice i nagrade učenicima ko-ji su postigli zapažene rezul-tate na različitim takmičenji-ma. Š. B.

OŠ „Savo Pejanović” u Podgorici proslavila Dan škole

NAGRADE – MOTIV ZA JOŠ BOLJI RADUčenici izveli dopadljiv program. Najboljim đacima uručene diplome „Luča”, a zahvalnice i nagrade onima koji su postigli zapažene rezultate na različitim takmičenjima

■ Iz programa

U okviru projekta „Vrati-mo djeci igrališta”, koji

realizuje Udruženje „Rodite-lji”, dvorište nikšićke Osnov-ne škole „Luka Simonović” dobilo je novo ruho.

Inicijativa je potekla od direktorice ove vaspitno-obrazovne ustanove Na-de Dubljević, čija je želja bi-la da, osim učenika ove ško-le, i đeca koja žive u blizini na smisaon način koriste re-kreativne, edukativne i krea-tivne sadržaje na sportskom igralištu. Novac za njegovo opremanje izdvojili su lokal-

na uprava, Savjet roditelja i brojni donatori.

Veselin Grbović, predśed-nik opštine Nikšić, odao je pri-znanje rukovodstvu škole na inicijativi, odličnoj organiza-ciji, kao i uspješno realizova-nom projektu, jer je on „do-kaz da se i sa skromnim sred-stvima može postići mnogo za đecu koja su naša buduć-nost”. Učenici škole priredili su i bogat kulturno-zabavni pro-gram, a u toku svečanosti nji-hovi vršnjaci su, zajedno s na-stavnicima, oslikavali beton-ske površine i posadili cvijeće.

OŠ „Luka Simonović” u Nikšiću

MODERNO OPREMILI IGRALIŠTENovac za uređenje izdvojili lokalna uprava, Savjet roditelja i brojni donatori

■ DA U REKREACIJI UŽIVAJU SVI: Školsko dvorište u novom ruhu

■ Ubjedljivo najbolji košarkaši sa profesorom Borisom Nikolićem

■ Uspješni rukometaši sa Bojanom Rakojevićem, profesorom

■ Muška fudbalska ekipa sa profesorom Borisom Janjićem

Andrija Spaić, učenik IV ra-zreda OŠ „Luka Simono-

vić” u Nikšiću, pored odličnih rezultata koje postiže u uče-nju, uz pomoć svoje učitelji-ce Žane Matović učestvuje i u raznovrsnim školskim sa-držajima. Svoj talenat iska-zao u pjevanju i recitovanju, ali ipak najviše voli da glumi. Uz to, veoma ga raduje ulo-ga voditelja na školskim pri-redbama. Tako je povodom obilježavnja Dana teatra u školi, sa svojom drugaricom Andreom Žmukić programu dodao pravi šarm.

Andrija pohađa školu glu-me od 2010. godine u Kul-turno-kreativnom centru „Akord”. Na Festivalu đeči-jih teatara Crne Gore održa-nom u Baru za ulogu krastav-ca u predstavi „Veselo povr-će” sa sedam godina osvo-jio je II nagradu za najbolju epizodnu ulogu. Tu su još i predstave „Alibaba i razboj-nici”, „Džin ko mlin” i „Začara-na princeza”, za koje je tako-đe osvojio dvije prve nagra-

de za najbolju epizodnu ulo-gu na Festivalu đečijih teatara 2013. i 2014. godine. Kada go-vori o svom budućem pozivu,

za razliku od njegovih vršnja-ka, koji o tome i ne razmišlja-ju, on kaže da bi volio da bu-de glumac. Š. B.

Andrija Spaić, učenik IV razreda OŠ „Luka Simonović” u Nikšiću

BUDUĆI GLUMACSa sedam godina osvojio drugu nagradu za najbolu epizodnu ulogu na Festivalu đečjih tetara Crne Gore u predstavi „Veselo povrće”. Tu su i dvije prve nagrade za najbolju epizodnu ulogu

■ Neodoljiv šarm na sceni

Š. B.

15

JUN2014

BROJ

26

VIJESTI IZ ŠKOLARječnik frazema (3)

PASTI S KRUŠKE

„Kao da je pao (pala) s kruške”, čest je frazem

kojim želi da se naglasi neči-ja smušenost, nerazboritost, ali i neljubaznost, nabusitost („odgovara kao s kruške”).

Čime je ova plemenita voćka zaslužila ovakva zna-čenja?

Precizno objašnjenje da-je Veselin Čajkanović u knji-zi „Rječnik srpskih narodnih vjerovanja o biljkama”.

„U suprotnosti s jabu-kom, kruška se smatra za zlo drvo, za drvo zlih demona.

U narodnim pripovjetkama, pod kruškom skupljaju se đa-voli. Na krušci nalaze se i vje-štice”, kaže Čajkanović.

Ipak, kruška nije uvi-jek uživala ovakav „ugled”. U starim religijama imala je daleko bolji status, čak je pośedovala i izvjestan kult, što svjedoče brojni primjeri iz starije narodne tradicije. Sve dok njenu krošnju nisu naselili đavoli, demoni, vje-štice…

N. K.

U okviru kampanje Mi-nistarstva poljoprivre-

de i ruralnog razvoja za pro-mociju poljoprivrede kod najmlađe populacije, učeni-ci III razreda podgoričke OŠ „Štampar Makarije” sa svo-jim učiteljicama obišli su jednu od najvećih farmi kra-va u Crnoj Gori (vlasništvo poljoprivrednog proizvođa-ča Alekse Kostića), koja se nalazi u nikšićkom selu Žu-pa. Neki od njih prvi put su uživo viđeli krave, telad, bi-kove i upoznali se sa mašin-

skim načinom muže krava. Obišli su i prostoriju u kojoj se mlijeko, nakon muže, hla-di i održava u stanju pogod-nom za transport u mljeka-re. Vlasnik farme, Aleksa Ko-stić, približio je đeci čitav proces proizvodnje, počevši od spremanja sjenaže kojom se krave hrane tokom cijele godine, do dobijanja zdra-vog mlijeka.

Sa mališanima se družio i ministar poljoprivrede i ru-ralnog razvoja prof. dr Petar Ivanović sa saradnicima. On je đacima poklonio publika-ciju „Poljoprivreda za đecu”.

„Rad na izradi publika-cije trajao je godinu da-na. Mnogo je lakše napisa-ti strategiju ili zakon, ne-go objasniti đeci šta poljo-privreda predstavlja. Stoga smatramo da je ovakva vr-sta edukacije za njih prak-tična. Lijepo je da oni sami iz prve ruke ośete atmosfe-ru na farmama, povežu pro-izvode koje imaju na svo-joj trpezi sa njihovim pori-jeklom, priśete se priča ba-ka i deka i tako jednostavno u glavi formiraju lijepu sliku o životu na selu. Nadamo se da će ih to jednog dana podstaći da razmišljaju o bi-znisu u poljoprivredi”, rekao je ministar Ivanović.

Š. B.

Učenici III razreda podgoričke OŠ „Štampar Makarije” pośetili farmu krava poljoprivrednog proizvođača Alekse Kostića u Župi u Nikšiću

OD MALENA DA ZAVOLE SELOProf. dr Petar Ivanović, ministar poljoprivrede: „Lijepo je da đeca sama iz prve ruke ośete atmosferu na farmama, povežu proizvode koje imaju na trpezi sa njihovim porijeklom. Nadamo se da će ih to jednog dana podstaći da razmišljaju o biznisu u poljoprviredi”

■ Iz prve ruke ośetili atmosferu na farmama

■ Bolje razumjeli kako se dobija mlijeko

Zajedničku radost po-vodom 64 godine po-

stojanja, uspješnog za-vršetka školske godine i opraštanja od generaci-je polumaturanata, u OŠ „M. Musa Burzan” podije-lili su brojni gosti, učenici, kao i njihovi roditelji. Ispi-sana je još jedna stranica u Ljetopisu ove ustanove. Govoreći o obrazovanju i vaspitanju mladih, Branka Lakić, direktorica, naglasi-la je da škola predstavlja prvi stepenik u formira-nju đeteta, te da se može smatrati krvotokom sva-kog društva.

„Kakvo ćemo društvo imati śutra, zavisi od toga

kakvo društvo stvaramo danas, to jest kako obrazu-jemo, vaspitavamo i obli-kujemo mlade. Đeca su bo-lji dio svijeta i dužni smo da im ukazujemo poštovanje i ljubav kao sami sebi. Za-to je i rad sa njima najveća radost. Nastojali smo da ih poučimo da je znanje naj-veće bogatstvo. Kažu da je davanje poput bacanja sjemena na vjetru. Uvje-rena sam da je naša sjetva bila uspješna. Dokaz za to su „Luče” koje sijaju, osmi-jesi na njihovim licima, ra-dost zbog uspješno pređe-nog puta. Osim toga, tu su i dobitnici ostalih priznanja i nagrada koji su svoje umije-

će iskazali u literarnom izra-žavanju, likovnoj umjetno-sti, sportu”, kazala je, izme-đu ostalog, direktorica La-kić.

Na svečanosti su pro-glašeni đaci generacije: La-ra Dragović i Lana Šahbaz, a kolektiv je odao prizna-nje i nastavnicama koje su doprinijele medijskom predstavljanju škole, kao i za njihov ukupan anga-žman: Vesni Vešović, Srni Koprivici, Aleksandri Mili-čić i Dragani Tvrdišić, psi-hološkinji. Učenici su izve-li dopadljiv zabavni pro-gram.

Š. B.

OŠ „M. Musa Burzan” u Podgorici svečano proslavila 64 godine rada

ZNANJE – NAJVEĆE BOGATSTVODirektorica Branka Lakić poručila da škola predstavlja prvi stepenik u formiranju đeteta, te da se može smatrati krvotokom svakog društva. Najboljim učenicima uručene diplome „Luča”, a proglašeni si i đaci generacije

■ ISKAZALI ĐECI POŠTOVANJE I LJUBAV: Branka Lakić, direktorica, na svečanosti

Prigodnim svečanošću, u prisustvu velikog broja

gostiju, među kojima su bili Vesna Vučurović, pomoćnica ministra prosvjete, i Tufik Bo-jadžić, potpredśednik opšti-ne, učenika i roditelja, kolek-tiv bjelopoljske OŠ „Risto Rat-ković” obilježio je značajan ju-bilej − 50 godina rada.

Pozdravljajući prisutne, direktor škole Sinan Spahić,

podśetio je na na istorijat ove vaspitnoobrazovne ustanove i naglasio da ona na uzoran način nastavlja svijetlu tradi-ciju prosvjetiteljstva Druge osmogodišnje škole koja je počela da radi 1950. godine.

Sve do 1964. godine Dru-ga osmogodišnja škola radila je u prostorijama današnje OŠ „Dušan Korać”. Tada je prese-ljena u novo zdanje u Nikoljcu,

a od januara 1965. godine no-si ime poznatog pjesnika i pis-ca Rista Ratkovića. Škola ima i područno odjeljenje u Prip-čićima koje je počelo da radi 1944. godine u privatnim ku-ćama, a od 1946. u objektu ko-ji su izgradili stanovnici ovog sela. Do pripajanja OŠ „Risto Ratković” školske 1965/66, sa-dašnje područno odjeljenje bilo je posebna škola − OŠ „Nedjeljko Merdović”.

Direktor Spahić je nagla-sio da je škola, iako prosječno opremljena, opravdala povje-renje grada i iznjedrila veli-ki broj svršenih osnovaca, a mnogi od njih su danas ista-knuti stručnjaci iz raznih obla-sti u Crnoj Gori i šire.

„Učenici postižu zapaže-ne rezultate na brojnim ta-kmičenjima, od opštinskih do međunarodnih. To potvrđuje veliki broj nagrada, diploma i pehara koji krase vitrine i zi-dove ove škole. Sa ponosom ističemo ovu školsku godinu, kao jednu od najuspješnijih u drugoj i bogatoj tradiciji škole. Ova generacija polumatura-nata se potrudila da svojim ra-dom, na najljepši mogući na-čin, čestita jubilej svojoj školi”, istakao je direktor Spahić.

Za ovu priliku đaci su pri-premili prigodan zabavni pro-gram. Uručena su priznanja učenicima koji su postigli za-pažene rezultate na raznim takmičenjima, kao i 11 diplo-ma „Luča” onima koji su to-kom školovanja imali sve pe-tice. Za đake generacije pro-glašene su Milica Karličić i Ena Topčibašić. Prije svečanosti položeno je cvijeće na spo-men-bistu Rista Ratkovića.

Milena Kuč,prof. maternjeg jezika

OŠ „Risto Ratković” u Bijelom Polju proslavila 50 godina rada

UZORNA PROSVJETITELJSKA TRADICIJASvečanosti prisustvovali Vesna Vučurović, pomoćnica ministra prosvjete, i Tufik Bojadžić, potpredśednik opštine Bijelo Polje. Dodijeljeno 11 diploma „Luča” i proglašeni đaci generacije

■ PONOSAN NA USPJEHE UČENIKA I VRIJEDAN RADA KOLEKTIVA: Sinan Spahić, direktor

JUN2014

BROJ

26

16

VIJESTI IZ ŠKOLA

Volonterski klub Gimna-zije „Slobodan Škerović”

formiran je školske 2006/07. godine, sa željom i ciljem da se u obrazovnoj instituci-ji, među učenicima i nastav-nicima, promoviše i afirmi-še volonterski rad kao orga-nizovan način uključivanja mladih, tj. srednjoškolaca u određene volonterske aktiv-nosti, ali i da se stvore mo-gućnosti za njihovu realizaci-ju. Već sedmu godinu volon-teri svoje slobodno vrijeme ispunjavaju društveno kori-snim aktivnostima, upozna-ju se sa značajem aktivnog učešća građana u zajednici, ohrabruju za pokretanje ini-cijativa, druže sa ostalim vrš-njacima (omogućeno je dru-ženje gimnazijalaca iz obje smjene), razvijaju kompeten-cije poput sposobnosti rada u timu i stiču mogućnost za ostvarivanje profesionalnih kontakata. Osim toga, Klub širi i zagovara altruizam.

Klub broji 111 članova. Koordinatorka svih aktivno-sti i osnivačica kluba je Vanja Rakočević, pedagoškinja Gi-mnazije. Pored nje, o uspješ-noj realizaciji akcija brine još i Organizacioni tim klu-ba kojeg čine: Janko Bulato-vić, Kristina Dedić, Selma Bu-lić, Bojana Gojak, Bojana Ter-zić, Bogdana Bojović i Anđe-la Bulajić.

U proteklih sedam godi-na, Volonterski klub Gimna-zije (VKG) sarađivao je sa ve-

likim brojem nevladinih or-ganizacija, omladinskih i sportskih udruženja, lokal-nih institucija, obrazovnih ustanova, međunarodnih organizacija, a sve u cilju or-ganizovanja i implementaci-je zajednički osmišljenih ak-cija i projekta, ili radi pruža-nja podrške za realizaciju vo-lonterskih akcija.

Aktivna protekla godina

Prethodne godine spro-vedene su brojne akcije, sa-mostalno i u saradnji sa ne-

vladinim i ostalim organiza-cijama. Treću godinu zare-dom Volonterski klub je ini-cirao i organizovao gimna-zijsko druženje humanitar-nog karaktera „Noć vještica”, tokom kojeg su prikupljena sredstva za pomoć školi u vidu kupovine neophodnih nastavnih sredstava. Takođe, inicirao je i organizovao hu-manitarnu akciju prikuplja-nja pomoći za dječaka Sašu i njegovu porodicu koja ži-vi u ekstremnom siromaš-tvu, a volonteri su mobilisa-li nastavnički kolektiv da do-

nira đački pribor, povezali se sa NVO „Banka hrane“ koja je donirala paket mjesečnih na-mirnica, ali i sa NVO Rodite-lji pomoću koje je donirana garderoba i obuća za cijelu porodicu.

U saradnji sa NVO Banka hrane Klub je realizovao dvi-je velike humanitarne akci-je. U okviru akcije „Podari ra-dost”, volonteri su u periodu od šest dana prikupljali slat-kiše za đecu sa posebnim potrebama, a takođe su po-mogli u organizaciji i sprovo-đenju akcije povodom Me-đunarodnog dana siromaš-tva. Gimnazijski volonteri su tada, u cjelodnevnoj akciji, prikupljali hranu za porodice lošijeg materijalnog statusa.

Različite uloge volontera

Volonterski klub ove srednjoškolske ustanove učestvovao je i u realizaci-ji OPET FEST-a (obilježava-nje Dana studenata) kojeg je pokrenuo Fakultet za držav-ne i evropske studije. Pored učešća u takmičarskom dije-lu, volonteri su se tokom cije-log dana družili sa đecom iz Dječijeg doma „Mladost” (Bi-jela) i potom ih ugostili u Gi-mnaziji. Takođe, imali su pri-liku da se oprobaju i u ulozi animatora na manifestaciji „Special Olympics Crna Go-ra”, projektu u sklopu Evrop-ske fudbalske nedjelje. Riječ je o turniru organizovanom

uz podršku UEFA i Fudbal-skog saveza Crne Gore.

Važna je i saradnja sa Cr-venim krstom Crne Gore, za-hvaljujući kojoj je je Klub po-držao akciju davanja krvi po-vodom Svjetskog dana do-brovoljnih davalaca, kao i akciju „Solidarnost na djelu”, kada je prikupljana hrana za porodice sa lošijim materijal-nim statusom.

„Sarađujemo i sa osta-lim volonterskim NVO, tako da smo za učenike škole, u saradnji sa NVO Društvo za zaštitu životinja 'Ruka-šapi', upriličili prezentaciju društva i azila za životinje u cilju re-grutovanja zainteresovanih volontera”, napominje Rako-čevićka i dodaje: „Pored sve-

ga pomenutog, volonteri na-šeg kluba dobijaju sjajne pri-like za učestvovanje na broj-nim kampovima, seminari-ma i konferencijama. U 2013. godini su imali priliku da bu-du polaznici ’Škole preduzet-ništva i inovacija za mlade’ (u organizaciji UDG-a), ’Ško-le ljudskih prava’ (NVO CGO), zatim ’Treninga za trenere za HIV/AIDS’ (NVO Juventas), treninga za ’Javno zastupa-nje’ (NVO CGO) i treniga ’Ne-nasilno rješavanje konflikata’ (UNICEF). Osim toga, pred-stavljali smo Školu na među-narodnoj konferenciji ’Banja Luka Model United Nations’ (BaLMUN konferencija) odr-žanoj u Banja Luci.”

N. N.

Volonterski klub Gimnazije „Slobodan Škerović”

SREDNJOŠKOLCI RAZVIJAJU SVIJEST O HUMANOSTI I ALTRUIZMUVanja Rakočević, osnivačica Kluba i koordinatorka svih aktivnosti: Volonteri našeg kluba dobijaju sjajne prilike za učestvovanje na brojnim kampovima, seminarima i konferencijama

■ SARAĐUJU I SA MEĐUNARODNIM ORGANIZACIJAMA: Vanja Rakočević

Saradnja s NVO „Roditelji”„PODIJELIMO, JER ZAJEDNO MOŽEMO VIŠE”, „VRATIMO DJECI IGRALIŠTA”…

„U saradnji sa NVO 'Roditelji', naši volonteri su u to-ku dvije akcije prikupljali garderobu i obuću za đecu iz porodica sa lošijim materijalnim statusom – ’Podijelimo, jer zajedno možemo više’. Takođe, zajedno sa volonteri-ma ove organizacije i JP Zelenilo, preuređivali smo i ob-navljali đečija igrališta – ’Vratimo djeci igrališta’. U okviru akcije ’Slatkiš po slatkiš – igračkoteka’, pomagali smo da se prikupe sredstva za otvaranje prve igračkoteke u Cr-noj Gori. U saradnji sa NVO „Roditelji”, Volonterskim klu-bom Ekonomskog fakulteta i Volonterskim klubom Filo-zofskog fakulteta, naši volonteri su u sklopu projekta ’Pri-povjedaonica’ kroz pažljivo odabrane priče, koje su inte-raktivno pripovijedali, đeci predškolskog uzrasta poma-gali da uče o značaju saradnje, prevazilaženju konflikata, rješavanju problema, razumijevanju ljudske prirode i tu-đih ośećanja”, kaže Vanja Rakočević.

U prisustvu brojnih pred-stavnika kulturnog i jav-

nog života grada, roditelja, te učenika, kolektiv podgo-ričke OŠ „Štampar Makarije” proslavio je veliki jubilej – 20 godina rada. Izražavajući do-brodošlicu, direktorica ove vaspitnoobrazovne ustano-ve Milica Stanković istakla je da je prethodni period pro-tekao u predanom i plodo-tvornom radu.

„Biti dio ovog školskog ti-ma predstavlja privilegiju, a rukovoditi je veoma lako, jer pametni ništa ne čine dok o djelu ne razmisle. Posveće-

ni stalnom profesionalnom usavršavanju i razvoju, na-stavnici stvaraju ambijent i atmosferu koji tokom savla-davnja nastavnih sadržaja podsticajno djeluju na uče-nike i na njihovu kreativnost. Korišćenjem savremenih me-toda za provjeru postignuća učenika i praćenjem njiho-vog rada, nastavnici dopri-nose samostalnom učenju učenika. Uspješan pedagoški rad krunisan je 2012. godine najvećim državnim prizna-njem u oblasti obrazovanja − nagradom „Oktoih”. Ovakav vid rada potvrđuju i rezulta-

ti učenika tokom svih prote-klih godina”, istakla je direk-torica Stanković. Ona je ka-zala da broj učenika prema-šuje prostorne kapacitete. Ia-ko predviđena za 800 đaka, u protekloj školskoj godini na-stavu je pohađalo 1. 576, dok će u narednoj školskoj godi-ni u njenim klupama śeđeti 1. 600 učenika.

Povodom obilježavanja jubileja, prikazan je film o školi „Nekada i sada”, a uče-nici su izveli prigodan zabav-ni program.

Š. B.

OŠ „Štampar Makarije” u Podgorici obilježila 20 godina rada

MODERNA NASTAVA − VISOKI DOMETIDirektorica Milica Stanković: Nastavnici koriste savremene metode kojima podstiču kreativnost učenika. Uspješan pedagoški rad krunisan 2012. godine najvećim državnim priznanjem u oblasti obrazovanja − nagradom „Oktoih”

■ Milica Stanković, direktorica škole

■ UžIvo izveli melodiju pjesme Razgranala grana jorgovana ■ Elegancija pokreta – valcer

17

JUN2014

BROJ

26

VIJESTI IZ ŠKOLA

Za učenike od I−V razreda Osnovne škole „Kekec” u

Sutomoru organizovana je „Škola u prirodi” na Ivanovim koritima. Pod budnim okom svojih učiteljica, sutomorski osnovci uživali su u prelije-

pim predjelima Nacionalnog parka „Lovćen”. Ova škola u prirodi, kako su istakli učite-lji, imala je prvenstveno pe-dagoško-edukativni i socijal-ni karakter. Uz brojne anima-tore, učenici su se upozna-

li sa prirodnim i vrijednosti-ma ovog nacionalnog parka, kao i sa njegovom bogatom istorijom. Osim toga, tokom časova koji su predviđeni za igru lijepo su se družili i ra-zvili nova prijateljstva.

Učenici OŠ „Kekec” u Sutomoru u okviru škole u prirodi boravili na Ivanovim koritima

UČENJE UZ DRUŽENJE I IGRU

■ Animatori učinili boravak zabavnim

■ Uz vedar ritam se brže raste

Pośeta pisca Milenka Ratkovića POPULARIZACIJA KNJIGE I ČITANJA

Jedan od najvećih cr-nogorskih i južnosloven-skih pisaca za đecu Milen-ko Ratković, pośetio je kra-jem ove školske ske godi-ne Osnovnu školu „Ke-kec” u Sutomoru. Pisac je sa učenicima od I-V ra-zreda razgovarao i sva-kom učeniku poklonio ne-ku od svojih knjiga. Ova-kva pośeta vid je saradnje škole sa lokalnom zajedni-com, ali i način da se đeca upoznaju sa živom riječju crnogorskih pisaca. Kako naglašavaju u školi, pośe-ta poznatog pisca školi li-jep je vid popularizacije knjige i čitanja među naj-mlađima. ■ Lijep način da se đeca upozanaju sa živom riječju

Š. B.

U dvorištu Osnovne ško-le „Radoje Čizmović” u

Ozrinićima nalazi se Đečiji vrtić „Vrabac”. Pohađaju ga dvije grupe mališana − od godine i sedam mjeseci do predškolaca, ukupno 45. O njima brinu vrijedne vaspita-čice: Vojka Dumnić, Tanja La-latović, Lidija Radulović, me-dicinska sestra Tamara Ćet-ković i servirka Nataša Nikče-

vić na čelu sa kordinatorkom Vojislavkom Muškić.

Objekat je veoma lijep, prostorije dobro opremljene i svijetle, ukrašene aplikaci-jama, crtežima i slikama, ko-je su zajedno izradili vaspita-čice i talentovani vaspitanici. Vaspitačice podstiču i ostale umjetničke sklonosti đece. Pripremaju priredbe, pred-stave, organizuju uređenje

dvorišta, ekskurzije: pośe-ta Mljekari „Srna”, Školi „Ra-doje Čizmović”. Saradnja sa Mjesnom zajednicom je ve-oma dobra. Organizuju radi-onice i maskenbale za rodi-telje povodom Osmog mar-ta, Nove godine i značajnijih svetkovina.

Tekst i snimak:Bl. Koprivica

Đečiji vrtić „Vrabac” u Ozrinićima-Nikšić

PODSTICANJE ĐEČIJE KREATIVNOSTI

■ VASPITANJE S PUNO LJUBAVI I PAŽNJE: Mališani sa svojim vaspitačicama

Mališani iz vaspitne je-dinice „Vrela Ribnička”

Dječjeg vrtića Đina Vrbica” u Podgorici, zajedno sa svo-jim vaspitačicama pośetili su džudo klubove „Građanski” i „Gorica”. Budući da đeca žive

na periferiji grada, prevoz do klubova obezbijedio je Fond za obrazovanje Roma (REF). Organizujući trening, prila-gođen potrebama namla-đih, sa ciljem da steknu vi-še novih znanja o značaju fi-

zičke aktivnosti, kao i ovog sporta, treneri su omogućili da taj dan ostane mališanima u lijepom śećanju.

Š. B.Foto: Željko Stajkić

Mališani iz vaspitne jedinice „Vrela Ribnička” Dječjeg vrtića „Đina Vrbica” pośetili džudo klubove „Građanski” i „Gorica”

UČILI ČARI BORILAČKOG SPORTA

■ Učili o značaju fizičke aktivnosti

Protekla školska godina u OŠ „Vladislav Sl. Ribnikar”

u Bijelom Polju bila je veoma uspješna, kako u redovnoj na-stavi, tako i u vananastavnim sadržajima. Dan škole obilje-žen je izuzetno zanimljivim zabavnim programom koji su pripremili učenici i nastavnici.

Uručene su nagrade najbo-ljim učečnicima devetog razre-da. Priznanja je dobilo 20 odlič-nih đaka, među kojima je osam dobitnika diplome „Luča”, kao i đaci generacije Sara Šarić i Pavle Kovačević kojima je Savjet rodi-telja poklonio tablet računare.

Direktorica Svetlana Pavi-ćević je izrazila zadovoljstvo

njihovim rezultatima, naglasi-viši da se kolektiv ponosi ovim učencima, generacijom koja će biti upamćena po lijepom ponašanju, odgovornosti, od-ličnom vladanju na ekskurziji, izletima, kao i samoj školi. Đaci ove škole istakli su se učešćem na mnogobrojnim takmičenji-ma, a ove godine su postigli zapažene rezultate i na držav-nom takmičenju iz matemati-ke i engleskog jezika, osvojivši treće mjesto.

Učenici su učestvovali u i u drugim vidovima vannastav-nih aktivnosti, kako u školi, ta-ko i u lokalnoj zajednici. Po-vodom Svjetskog dana zašti-

te životne sredine. Održana je manifestacija u kojoj su mla-di ekolozi skrenuli pažnju na važnost očuvanja životne sre-dine. Oni su raznovrsnim tran-sparentima, koji upozorava-ju na opasnost koja prijeti na-šoj planeti Zemlji, ukazali na potrebu promjene stava pre-ma prirodi. Poslate su snažne poruke poput: „Zaštitimo ži-votnu sredinu”, „Posadimo dr-vo”, „Štiti prirodu ne uništavaj je”, „Želimo zemlju cvijeća, a ne smeća”, „Čuvajmo plane-tu, ona će čuvati nas”, „Ne ba-cajte otpad da ne završimo na njemu”, „Ne očekuj od prirode više nego što si joj dao”, „Baci

svaku stvar na pravo mjesto, i čini to često”.

Organizovan je i maske-nbal za učenike prvog i dru-

gog razreda. Najmlađi su, no-seći neobične maske i razno-bojne kostime, ukrasili škol-sko dvorište, kao i dvorište

Područnog odjeljenja u Bo-ljanini.

Dijana Kovačević,pedagog

U OŠ „Vladislav Sl. Ribnikar” u Bijelom Polju na proslavi Dana škole: Nagrađeni najbolji đaci

GENERACIJA ZA PAMĆENJE

■ Okitli se diplomom „Luča“

JUN2014

BROJ

26

18

VIJESTI IZ ŠKOLAŠahovske vertikale

Priredio: Nebojša KneževićPriredio: Nebojša Knežević

U okviru projekta „ECDL – Za digitalnu Crnu Go-

ru” predstavnici Ministarstva za informaciono društvo i telekomunikacije uručili su u beranskoj Gimnaziji „Panto Mališić” 120 sertifikata pro-svjetnim radnicima iz Andri-jevice i Berana. Obraćajući se prisutnima, Radule Novović, pomoćnik ministra za infor-maciono društvo i telekomu-nikacije, naglasio je da se re-alizacijom projekta pruža do-datni impuls promociji infor-macionog društva i digitalne pismenosti u Crnoj Gori.

„Unapređenje digitalne pismenosti veoma je važno u kontekstu ukupnih interak-cija u kojima se država nala-zi, a to su evropske i evroa-tlanske integracije. Po bro-ju obučenih Crna Gora će se poput Hrvatske i Slovenije u dogledno vrijeme svrstati u zemlje članice EU”, kazao je Novović. Načelnica Odjelje-nja za informaciono komu-nikacione tehnologije Mi-nistarstva prosvjete Marina Matijević izrazila je zadovolj-stvo odzivom i interesova-njem prosvjetnih radnika za

ovakav vid pismenosti, koji predstavlja temelj doživot-nog obrazovanja.

Podśetimo, projekat „ECDL – za digitalnu Cr-nu Goru” finansira Evropska unija, a sprovodi se kroz pro-gram „IPA 2011”. Inicijatori i partneri u realizaciji projekta su Ministarstvo za informaci-ono društvo i telekomunika-cije i Ministarstvo prosvjete, a nosioci aktivnosti su ECDL Fondacija i Regionalna ECDL kancelarija.

Š. B.

U beranskoj Gimnaziji „Panto Mališić” uručeno 120 sertifikata prosvjetnim radnicima iz Andrijevice i Berana

NASTAVNICI PREDVODNICI INFORMACIONOG DRUŠTVAPomoćnik ministra za informaciono društvo Radule Novović: „Unapređenje digitalne pismenosti veoma je važno u kontekstu ukupnih interakcija u kojima se država nalazi, a to su evropske i evroatlantske integracije”. Načelnica Odjeljenja za informaciono komunikacione tehnologije Ministarstva prosvjete Marina Matijević izrazila zadovoljstvo odzivom i interesovanjem prosvjetnih radnika za ovakav vid pismenosti, koji predstavlja temelj doživotnog obrazovanja

■ VELIKO INTERESOVANJE ZA DIGITALNU PISMENOST: Sa dodjele sertifikata

Članovi Debatnog klu-ba Gimnazije „Slobodan

Škerović” iz Podgorice pośe-tili su Vladu Crne Gore. Ispred kabineta predśednika Vlade, srednjoškolce su primili šef kabineta Rajko Kovačević i savjetnica predśednika Vla-de i šefica Biroa za komuni-kaciju sa građanima Valenti-na Radulović Šćepanović.

Sa debaterima je razgo-varala i zamjenica general-nog sekretara Vlade Ljiljana

Radonjić, koja ih je upozna-la sa organizacionom struk-turom i načinom funkcioni-sanja Vlade i njenih resora. Tokom pośete Vladi, učeni-ci su imali priliku da posta-ve pitanja iz različitih obla-sti i daju prijedloge za nasta-vak saradnje i dalju komuni-kaciju državnih organa sa ci-vilnim sektorom, posebno sa mladima. Informisani su o perspektivama daljeg razvo-ja zemlje kroz realizaciju ka-

pitalnih projekata i naroči-to kroz otvaranje novih rad-nih mjesta za buduće viso-koškolce.

Pohvaljena je sve veća inicijativnost i entuzijazam srednjoškolaca, kao i njiho-vo interesovanje za funkci-onisanje državnih instituci-ja, te pozdravljeno dinamizi-ranje komunikacije instituci-ja sa pripadnicima mlađe po-pulacije.

N. N.

Članovi Debatnog kluba Gimnazije „Slobodan Škerović” pośetili Vladu Crne Gore

UPOZNAVANJE FUNKCIONISANJA DRŽAVNIH INSTITUCIJA

■ Rajko Kovačević sa članovima Debatnog kluba

Na Cetinju je održano Ka-detsko prvenstvo Crne

Gore u šahu na kojem se ta-kmičilo preko 90 učesnika u pet starosnih kategorija. Na svečanom otvaranju prisut-ne je u ime Šahovskog save-za Crne Gore pozdravio Ni-kola Borozan, a šampionat otvorio gradonačelnik Ceti-nja Aleksandar Bogdanović. Mlade takmičarke i takmiča-re pozdravio je i proslavljeni crnogorski džudista Drago-mir Bečanović, podśetivši ih još jednom da se samo upor-nim radom i entuzijazmom stiže do pobjedničkih posto-lja i velikih domaćih i među-narodnih priznanja.

U konkurenciji kadeta − do 18. godina, prvi je Lazar Lekić, drugi Božidar Kisić, a treći Aleksandar Tomić; do 16 godina najbolji je Danilo Tošić, drugi je Lazar Lukić, a treći Slaven Minić; do 14 go-dina prvo mjesto pripalo je Danilu Poboru, drugo Ste-fanu Mandiću, a treće Miro-ljubu Ćiroviću; do 12 godi-na najbolji je Dario Alivodić, drugi Marko Vukčević, a treći Aleksandar Drašković; do 10 godina prvi je Đorđe Anđe-lić, drugi Nemanja Vuković, a treći Jovan Kovačević.

U konkurenciji kadetkinja − do 18. godina prva je Tija-

na Blagojević, druga Nevena Radošević, a treća Amra Baj-rović; do 16 godina najbo-lja je Belina Ajanović, druga Vedrana Minić, a treća Tara Knežević; do 12 godina prvo mjesto pripalo je Nikolini An-đelić, drugo Teodori Mandić, a treće Nedi Bojović; do 10 godina prva je Mateja Popo-vić, druga Anđela Svrkota, a treća Tamara Đukanović: do godina najbolja je bila Jana Katnić, druga Iva Vučković, a treća Anastasija Mandić.

Od klubova, najuspješniji je bio podgorički ŠK „Dijago-

nale”, čiji su pobjednici osvo-jili četiri zlatne i dvije bronza-ne medalje, što je još jedan nastup ovog kluba koga go-dinama uspješno vodi Rad-mila Milošević.

Najboljim šahistkinjama i šahistima na osvojenim me-daljama čestitao je velemaj-stor Nebojša Nikčević, dok im je medalje uručio aktuel-ni prvak Crne Gore velemaj-stor Nikola Đukić. Pobjedni-ci u svojim grupama stekli su pravo nastupa na evropskom ili svjetskom prvenstvu za 2014. godinu.

Na Cetinju održano Kadetsko prvenstvo Crne Gore u šahu

TALENTOM I RADOM DO POBJEDNIČKOG POSTOLJA Na smotri talenata nadmetalo se preko 90 učesnika u pet starosnih kategorija. Najboljima uručene medalje

■ Tijana Blagojević

Škola šaha (9)

BATERIJAZa skladno i efikasno djelovanje dviju različitih figura – bijelo-bijelog bijelo-crnog – u ša-

hovskoj teoriji uobičajen je naziv „baterija”. U partiji koju objavljujemo glavni dio posla za bijelog obavili su njegova dama i skakač.

Borik–NovakLetonski gambitPrag, 1926.Komentari: A. Karpov

1. e4 e5 2. Sf3 f5 3. Lc4 Fe4 4. Sxe5 Dg5 5. d4 Dxg2 6. Dh5+ g6 7. Lf7+ Kd8 8. Lxg6 Dxh1+ 9. Ke2 e6 10. Sc3

Lovac na c1 sada je vrlo opasan.

10… Sf6 11. Dg5! Le7 12. Sf7+ Ke8 13. Sxh8+ hg6 14. Dxg6+ Kd8 15. Sf7+ Ke8 16. Se5+ Kd8

Pola posla je obavljeno. Ne zastajući pred materijal-nim gubicima, bijeli je istje-rao iz skloništa crnog kralja, ali sada u igru mora uvesti nove snage, inače će napad „ispariti”.

DIJAGRAM

17. Lf4! Dxa1 18. Sf7+ Ke8 19. Sd6+

Crni predaje.

Na 19… Kd8 slijedilo bi 20. De8+ Sxe8 21. Sf7 mat a na 20… Kc7 21. Se4+ d6 22. Dxe7+ Ld7 23. Dxd6+ Kd8 24. Dxf6+

Šahovske zanimljivosti

OTVARANJE SOKOLSKOGJedan od najorginalnijih

šaihsta dr Savelij Tartakover (1887–1956) slobodan dan na turniru u Njujorku 1824. godine, iskoristio je da obi-đe zološki vrt u Bronks par-ku. Pośetio je i kavez sa oran-gutanima i posebno je ga

oraspoložila majmunica Su-zana sa svojim vratolomija-ma. Tom prilikom obećao je da će, u njenu čast, odigra-ti nešto novo za šahovskom tablom.

Śutradan je kao bije-li, protiv velemajstora Ge-

zema Rocija u prvom pote-zu povukao 1. b 2-b 4! Ovo otvaranje u teoriji je nazva-no Nepravilno otvaranje, za-tim Orangutan otvaranje, a danas se zove otvaranje So-kolskog.

19

JUN2014

BROJ

26

VIJESTI IZ ŠKOLA

Na svečanosti povodom obilježavanja Dana ško-

le u OŠ „Luka Simonović” u Nikšiću uručene su diplome

„Luča” najboljim polumatu-rantima. Čestitajući Dan ško-le, učenicima i kolektivu, po-zdravne riječi brojnim gosti-

ma uputila je Nada Dublje-vić, direktorica, rekavši da uspjesi maturanata pred-stavljaju radost.

„Imamo puno razloga da budemo ponosni na na-še učenike pametne, dobre, vrijedne i vaspitane. Tu je i 16 učenika koji su svojim ra-dom i znanjem zavrijedili di-plomu „Luča”. Riječ je o jed-noj od najboljih generacija naše škole. Nadamo se da će vam devet godina koje smo proveli zajedno ostati u najljepšem śećanju, u us-pomenama koje neće izbli-jeđeti i koje će činiti vaše duhovno blago. Budite još uspješniji u daljem školo-vanju i neka vas sreća i lju-bav prate stazama života. Njegujete prave vrijednosti

i budite ponos svojih rodi-telja, grada i države u kojoj živite”, istakla je direktorica Dubljević.

Ona je takođe podśeti-la da su učenici ostvarili za-pažen uspjeh na takmiče-njima, uz podršku mentora

kojima su uručene zahval-nice. Tu su: Ljiljana Kruš-ka, Milenija Čolaković, Rat-ka Vulanović, Boris Nikolić, Bojana Rakojević, Boris Ja-njić, Milosava Đordan, Bu-dimirka Dubretić i Biljana Radojević.

Izveden je kulturno-umjetnički program, pred-stava „Mali princ”, kao i in-sert iz predstave „Začarana princeza” Kulturno- kerativ-nog centra „Akord”.

Š. B.

U OŠ „Luka Simonović” u Nikšiću obilježen Dan škole i uručene diplome „Luča”

USPOMENE KOJE NEĆE IZBLIJEĐETINada Dubljević, direktorica: „Imamo puno razloga da budemo ponosni na naše učenike pametne, dobre, vrijedne i vaspitane. Riječ je o jednoj od najboljih generacija. Tu je 16 učenika koji su svojim radom i znanjem zavrijedili diplomu „Luča”. Zapaženi su i uspjesi na brojnim takmičenjima”

■ Dobitnici diplome „Luča” sa odjeljenjskim starješinama, direktoricom Dubljević i pomoćnikom Gardaševićem

■ Dobitnici I nagrade na takmičenju „Osvoji internet, surfuj pametno” sa mentorkom Marinom Radović

Oko 600 mališana iz de-vet vaspitnih jedinica

podgoričkog Dječijeg vrti-ća „Ljubica Popović” pridru-žili su se međunarodnoj ma-nifestaciju „Rastimo uz ples − predškolci na trgovima”. Ova lijepa manifestacija odr-žava se četvrti put, a organi-

zatori su privatne predškol-ske ustanove „Artik Pinokio” i „Mali Princ” iz Podgorice, „Svjetionik” iz Bara i „Vini Pu” iz Budve. Nosilac projekta je Đečja plesna asocijacija i Ple-sno udruženje „Sava” iz Beo-grada, a program je podržao Zavod za školstvo Crne Gore.

Ove godine, u sinhroni-zovanom ritmu koreografiju su u isto vrijeme plesali ma-lišani iz predškolskih ustano-va Budve, Ulcinja, Bijelog Po-lja i Pljevalja.

Š. B.Foto: Željko Stajkić

Mališani Dječjeg vrtića „Ljubica Popović” pridružili se manifestaciji „Rastimo uz ples − predškolci na trgovima”

ZAPLESALI U VESELOM RITMU

■ Osmijeh, najljepši pozdrav za kraj

U okviru tradicionalne akcije „Malim školama

u pohode”, predstavnici ne-vladinog udruženja „Dje-ca Tivta” i OŠ „Drago Mi-lović” pośetili su OŠ „Rade Perović” u Velimlju (opština Nikšić) i područno odjelje-nje te škole u Donjoj Somi-ni, koje pohađaju samo tri đaka.

Školu u Velimlju, sa tra-dicijom koja seže do 1883. godine, pohađa trideset devet đaka − trideset dva su u centralnoj školi, četi-ri đaka uče u područnom odjeljenju u Crnom Kuku, a tri u Donjoj Somini.

Odjeljenje u Donjoj So-mini nastavu održava u zgradi podignutoj 1924. go-dine. Učiteljica Ljiljana Jašo-vić radi sa tri đaka. Lidija Or-

bović završava prvi razred, a braća Srđan i Ivan Orbo-vić drugi i četvrti. „Đeca su vaspitana, bistra i pravo je zadovoljstvo raditi sa nji-ma”, hvale ih učiteljica Lji-ljana i direktor škole Slobo-dan Gajić.

S jeseni će roditelji mla-đanih Orbovića imati ne-koliko briga manje, jer su Tivćani njhovoj đeci dari-vali udžbenike i lektire za razrede koje će u novoj školskoj godini pohađa-ti. Nisu zaboravili ni torbe, školski pribor i garderobu, a među poklonima, od sr-ca poslatih sa mora, bilo je i suvenira, igračaka i slat-kiša.

Đacima je darove pre-dala predśednica NVU „Djeca Tivta” Slavica Vula-

nović, koja je iskazala ve-liku zahvalnost donatori-ma: Opštini Tivat, kompa-niji „Adriatic Marinas”, Ra-dio Tivtu, Turističkoj orga-nizaciji Tivat, AMD „Pio-nir”, galeriji suvenira „Pa-ssia”, knjižari „Logos”, buti-cima „Koko” i „Lisca”, Mod-nom klubu „Da Qui” i uče-nici OŠ „Drago Milović” An-drei Čavor.

Uz predśednicu nevladi-nog udruženja, u Velimlju i Donjoj Somini bili su aktivi-sta udruženja Tomislav Go-ranović i predstavnici OŠ „Drago Milović” − direk-tor Zoran Latković i učeni-ci Viktorija Samardžić i Pe-tar Brinić.

Zora Krstović

Predstavnici nevladinog udruženja „Djeca Tivta” i OŠ „Drago Milović” pośetili OŠ „Rade Perović” u Velimlju

POKLONI ZA UČENIKE PODRUČNOG ODJELJENJA U DONJOJ SOMINI

■ DAROVI ZA USPJEŠAN I BEZBRIŽAN POČETAK NOVE ŠKOLSKE GODINE: Domaćini gosti u Donjoj Somini

Učenici Umjetničke ško-le osnovnog i srednjeg

muzičkog obrazovanja za ta-lente „Andre Navara” izveli su godišnji koncert. Nastupili su najbolji učenici, dobitnici priznanja na proteklom Mu-zičkom festivalu mladih Crne Gore: hor osnovne muzičke škole, kao i orkestri osnovne i srednje muzičke škole. Na

repertoaru su bila djela Ba-ha, Vivaldija, Šuberta, Ridin-ga i Hajdna.

„Tradicionalnim koncer-tom ispraćamo maturante koji će u daljem školovanju svojim umijećem uspješno predstaviti našu školu i Cr-nu Goru. Takođe, dočekuje-mo i prvake, novu generaci-ju osnovnog muzičkog obra-

zovanja, talente koji će svoje muzičke vještine usavršavati uz podršku vrijednog kadra. Iza nas je uspješna školska godina u znaku brojnih na-grada, te je koncert zapravo, kruna vrijednog rada i uče-nika i nastavnika”, objasnio je Aleksa Asanović, direktor.

Š. B.

Godišnji koncert Umjetničke škole osnovnog i srednjeg muzičkog obrazovanja za talente „Andre Navara”

KRUNA VRIJEDNOG RADA

■ Orkestar srednje škole na sceni

JUN2014

BROJ

26

20

MLADI I EVROATLANTSKE INTEGRACIJE

Studentski parlament i Pravni fakultet Univerzite-

ta Crne Gore organizovali su predavanje na temu „Trendo-vi podrške javnog mnjenja potencijalnom članstvu Crne Gore u NATO – izazovi, očeki-vanja, posljedice i predviđa-nja”. Uvodna izlaganja ima-li su nacionalni koordinator za NATO i savjetnik za vanj-sku politiku predśednika Vla-de Nebojša Kaluđerović i po-slanik u Skupštini Crne Gore i član Odbora za bezbjednost i odbranu Velizar Kaluđero-vić, nakon čega su studenti bili u prilici da postavljaju pi-tanja i učestvuju u diskusiji.

Nebojša Kaluđerović je istakao da je u Crnoj Gori došlo do rasta podrške član-stvu i da se ona sada kre-će do 46 odsto. On je obja-snio da je istraživanje, za po-trebe Komunikacionog tima, sprovedeno krajem marta, na uzorku od 1.236 građana.

„Istraživanje je radila agencija Ipsos, najrenomi-ranija na Balkanu, anketira-njem lice u lice”, rekao je on i dodao: „Kada se govori o članstvu u NATO-u, kao jed-nom od najvažnijih spoljno-političkih prioriteta Crne Go-re, pretpostavlja se širok dija-log u kome treba da učestvu-

ju svi, ne samo Vlada, parla-ment, partije, nego i ostali segmenti našeg društva.”

Velizar Kaluđerović je obrazložio da je Crna Gora svojom teritorijom i brojem stanovnika mali sistem, te da je zbog toga mnogo priklad-nije da u odnosima sa NATO-om razvija saradnju do ni-voa Partnerstva za mir. Pre-ma njegovom mišljenju, to bi značilo izuzetno kvalitet-nu saradnju, ali i omogućilo bliske odnose sa drugim dr-žavama.

„Na taj način se ostavlja mnogo više prostora za do-bre prijateljske i bliske odno-

se i sa onim državama koje nijesu članice i koje ne gle-daju blagonaklono na to što radi NATO”, pojasnio je on.

Nebojša Kaluđerović je podśetio da se odluka

o članstvu može donije-ti na referendumu ili u par-lamentu, kao i da je, osim Slovenije i Mađarske, ve-ćina zemalja to učinila u parlamentu. Prema njego-

vom mišljenju, Crna Gora bi trebalo da prati ono što je praksa drugih zemalja, a ne izuzetak.

N. N.

Na Pravnom fakultetu UCG organizovano predavanje o trendovima podrške javnog mnjenja potencijalnom učlanjenju Crne Gore u NATO

RASTE PODRŠKA ČLANSTVU U NATO– Nebojša Kaluđerović, nacionalni koordinator za NATO i savjetnik za vanjsku politiku predśednika Vlade: Ulazak u NATO podrazumijeva širok dijalog u kome treba da učestvuju svi segmenti našeg društva– Velizar Kaluđerović, poslanik u Skupštini Crne Gore i član Odbora za bezbjednost i odbranu: Treba očuvati bliske odnose sa zemljama koje nijesu članice NATO-a

■ DRŽATI SE PRAKSE, A NE IZUZETAKA: Nebojša Kaluđerović, prof. dr Dražen Cerović i Velizar Kaluđerović (s lijeva na desno)

Postoji potpuna kompati-bilnost između članstva u

NATO-u i Evropskoj uniji. Po-litički kriterijumi koje treba ispuniti i za članstvo u NATO i EU identični su ili skoro iden-tični. To potvrđuje i praksa drugih država iz socijalistič-kog bloka, koje su prije nego što su ušle u EU, postale čla-nice NATO saveza, kazao je ministar unutrašnjih poslova Raško Konjević u razgovoru sa studentima Univerziteta Donja Gorica, u okviru jav-nog dijaloga na temu „Sna-gom činjenica i argumenata do stava o članstvu u NATO”

Konjević smatra da je članstvo u NATO-u jeftini-je nego da Crna Gora gradi svoj sistem bezbjednosti ko-ji bi bio na nivou zemlja čla-nica NATO-a. „Mislim da ovaj proces treba da posmatramo racionalno i sa aspekta troška i državnog interesa, paktično sa aspekta onoga što je poli-tička budućnost Crne Gore.

Kada govorimo o troškovima, vidimo iz iskustva drugih dr-žava, posebno malih koje ne raspolažu značajnim finansij-skim sredstvima u budžetu,

da je članstvo u kolektivnom sistemu bezbjednosti za njih jeftinije nego da same izgra-đuju takav sistem bezbjed-nosti. Crna Gora, ne samo što

nema dovoljno novca, nego ni dovoljno znanja da to ura-di. To je još jedna potvrda da treba da uđe u NATO”, istakao je Konjević.

Pomoć je, kako kaže, po-sebno značajna u vanrednim situacijama izazvanim ne-predvidljivim prirodnim ka-tastrofama. Jer, kada ste član neke međunarodne asocija-cije, onda je obaveza ostalih njenih članica da vam poma-žu. Kada niste njen član, po-moć je moguća ali je proce-dura komplikovana.

Ministar je naglasio da je članstvo u NATO – važno i zbog političke stabilnosti, jer ako je ta stabilnost prisutna onda će se potencijalni inve-stitori sa strane, ali i oni iz Cr-ne Gore, lakše odlučiti da ulo-že kapital. On je ukazao da se politička stabilnost postiže nizom mjera i okolnosti ali je posebno važan elemenat bezbjednosti koji se ostvara-uje vladavinom prava, tj. bor-bom protiv korupcije i orga-nizovanog kriminala. Krimi-nal se stalno prilagođava no-vim okolnostima. Danas je, recimo, aktuelan sajber kri-

minal. Odgovori države na tu vrstu krimanala moraju bi-ti adekvatni. „Mi smo država koja se sama teško možemo suprotstaviti sajber krimina-lu. Kroz integracione procese (EU i NATO) postajete korisnik jednog širokog spektra infor-macija koje vam to članstvo obezbjeđuje. I ne samo spek-tra informacija, nego i spek-tra mehanizama koje NATO i EU daju u borbi protiv orga-nizovnaog kriminala, korup-cije, odnosno sajber krimina-la”, rekao je Konjević.

On je posebno ukazao da o članstvu u NATO-u ne treba razgovarati sa emoci-jama, već posmatrati stva-ri racionalno, kao što su to, na primjer, uradile Njemač-ka i Francuska nakon Dru-gog svjetskog rata. Iako je kroz istoriju njihova odnos bio praćen sukobima, one su, ipak, dale prednost eko-nomskim i političkim intere-sima. Lj. V.

Ministar unutrašnjih poslova Raško Konjević razgovarao sa studentima UDG-a o NATO integraciji Crne Gore

NAJBOLJI PUT ZA RJEŠAVANJE BEZBJEDNOSNIH PITANJAKada govorimo o troškovima, vidimo iz isksustva drugih država, posebno malih koje ne raspolažu značajnim finansijskim sredstvima u budžetu, da je članstvo u kolektivnom sistemu bezbjednosti za njih jeftinije nego da same izgrađuju takav sistem bezbjednosti, kazao je ministar Konjević

■ POLITIČKA STABILNOST PRIVLAČI INVESTITORE: Ministar Konjević sa studentima

Ministarstvo nauke Crne Gore organizovalo je u

saradnji sa Savjetom za na-učnoistraživačku djelatnost i Think Tank projektom „Mon-tenegro Future Forum” panel diskusiju na temu „Nauka i NA-TO: Kako do NATO SPS fondo-va za nauku i primjeri dobre prakse kod nas”. Tom prilikom predstavljen je program „Nau-ka za mir i bezbijednost”.

Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović podśetila je da NATO ne podrazumijeva samo bezbjednosni okvir, već i broj-ne druge segmente koji dopri-nose opštem napretku jednog društva.

„Evroatlantske integraci-je su jedan od državnih cilje-va definisanih našim Ustavom. Crna Gora je u teškim vremeni-ma uspjela sačuvati bezbjed-nost, koja je temelj za razvoj i na drugim poljima. Samo su

bezbjedne države povoljne za strana ulaganja, a NATO je da-nas najveći garant stabilnosti u svijetu. Ovaj program omogu-ćava da crnogorskim naučnici-ma i istraživačima postane do-stupna suma iz SPS fondova u iznosu od 12 miliona eura. To je dobra prilika da naša zemlja ostvari dobit u naučnoj sferi”, rekla je ona.

Nacionalni koordinator za NATO i savjetnik predśednika Vlade za spoljnu politiku Neboj-ša Kaluđerović naglasio je da je integracija u NATO i EU najbo-lji put do reformi koje su pred nama, te da je u ovoj fazi neop-hodno upoznati ljude sa važno-šću integracija i suzbiti stereoti-pe koji prate ovaj proces.

„Projekti koje nudi NATO baziraju se na saradnji zema-lja, čime Crna Gora dobija pri-liku da unaprijedi regionalne odnose. Pored toga, ne smije

se ispuštati iz vida činjenica da je malo koja država sposobna za samostalno odupiranje sa-vremenim izazovima. NATO ni-je samo vojni savez, a to ova-kvi projekti i potvrđuju”, kazao je Kaluđerović.

Visoka savjetnica NATO programa „Nauka za mir i bez-bijednost” Deniz Juksel Beten izrazila je zadovoljstvo što ima priliku da se susretne sa crno-gorskim naučnicima i istakla da NATO već godinama razvi-ja naučni segment.

„Nauka, partnerstvo i be-zbjednost tri su stuba na ko-jima počiva program ’Nauka za mir i bezbijednost’”, rekla je Juksel Beten, dodajući da se kroz ovaj program, koji obu-hvata razne treninge, konfe-rencije i istraživanja, na najbo-lji način mogu ostvariti crno-gorski naučni prioriteti.

N. N.

Predstavljen NATO program „Nauka za mir i bezbijednost”

PRILIKA ZA CRNOGORSKE NAUČNIKE I ISTRAŽIVAČE– Prof. dr Sanja Vlahović, ministarka nauke u Vladi Crne Gore: Ovaj program omogućiće da crnogorskim naučnicima i istraživačima bude dostupna suma iz SPS fondova u iznosu od 12 miliona eura – Nebojša Kaluđerović, nacionalni koordinator za NATO i savjetnik predśednika Vlade za spoljnu politiku: Projekti koje nudi NATO baziraju se na saradnji zemalja, čime Crna Gora dobija priliku da unaprijedi regionalne odnose– Deniz Juksel Beten, visoka savjetnica NATO programa „Nauka za mir i bezbijednost”: Nauka, partnerstvo i bezbjednost tri su stuba na kojima počiva ovaj program

■ INTEGRACIJE JEDAN OD CILJEVA DEFINISANIH USTAVOM: Ministarka Vlahović na prezentaciji Programa

21

JUN2014

BROJ

26

STUDENTI O SEBI

Maja Todorović, studen-tkinja IV godine Prav-

nog fakulteta Univerzite-ta Crne Gore i članica AIES-CE međunarodne organiza-cije, boravila je u Poljskoj tri mjeseca na praksi đe je uče-stvovala u promociji kultu-re Crne Gore i važnosti mul-tikulturalizma u svijetu. Čla-nica ove organizacije posta-la je kada se vratila sa prak-se, nakon što je uviđela da ova organizacija pruža veli-ke mogućnosti mladim ljudi-ma. Postalo joj je jasno, kako je rekla, šta AIESCE sve može da ponudi i koliko može obo-gatiti život.

„Prije aplikacije važno je pristupiti bazi podataka, pre-tražiti je i pronaći sve što vam konkretno odgovara. Nakon toga stupate u kontakt sa lo-kalnim AIESCE komitetom, a ukoliko oni smatraju da ste dobar kandidat za njihovu praksu zakazuju intervju. U zavisnosti od toga šta je po-trebno obaviti zakazuju dva

ili više intervjua. Prije odabi-ra Poljske aplicirala sam i za Italiju. Ono što je važno jeste da tražite ono što vama od-govara i da stupite u kontakt sa tim ljudima, jer su zaista otvoreni i spremni u potpu-nosti za saradnju”, savjetuje Maja buduće aplikante.

„Globalno selo”

Od 300 kandidata za od-lazak na praksu u Poljsku, ona je izabrana za jednog od 18 članova koji su na kra-ju dobili poziv. Kroz proje-kat „Peace Cross Cultural Un-derstanding”, na kojem je bi-la angažovana, svakodnev-no je promovisala različito-sti koje nosi kultura naše ze-mlje. Držala je predavanja o Crnoj Gori – kulturi, jeziku, običajima, narodnim igrama, mentalitetu. Cilj ove aktiv-nosti bio je da se na što bo-lji način srednjoškolci uzrasta 16 do 18 godina upoznaju sa raznolikim kulturama i da se

omogući ljudima koji nikada nijesu putovali van Poljske da saznaju o nekom dijelu svije-ta na ovakav način. Pored to-ga sproveden je i projekat „Globalno selo” tokom kojeg su učesnici predstavljali su-venire i domaće proizvode iz zemalja iz kojih dolaze.

„Pripremala sam se za to da ostali učesnici neće znati puno o mojoj državi, ali sam bila prijatno iznenađena ka-da mi je prišao momak iz Bra-zila. Zanimalo ga je odakle sam, a kada je čuo da sam iz Crne Gore bio je oduševljen. Znao je čak i za Podgoricu kao glavni grad, saznao je to iz geografije i istorije. Bilo mi je zanimljivo da neko iz Brazi-la zna za Crnu Goru i Podgori-cu”, kaže Maja i nastavlja: „Po-ljaci uglavnom znaju za naše sportiste. Neki od njih su do-lazili u Crnu Goru i imaju po-zitivne utiske, naročito za pla-ninske krajeve, jer je kod njih planinarenje popularno. Naj-ljepša stvar koja može da se

desi poslije predavanja jeste kada mi priđe neko od uče-snika sa komentarom da je zemlja predivna i da bi volio da je obiđe. Tada znam da je moja praksa uspješna.”

Čovjek postaje tolerantniji

Govoreći o obuci i osta-lim stvarima koje je praksa podrazumijevala, Maja To-dorović ocjenjuje da je to bi-lo iskustvo koje joj je promi-jenilo život, jer čovjek posta-je tolerantniji i otvoreniji za sve kulture, nacije i vjere.

„Iz ličnog iskustva rado preporučujem svima da odu na ovakvu praksu. U odre-đenom trenutku potreb-na je promjena sredine. Od-lučila sam da odem i sada sam svjesna da je ovo naj-bolja odluka koju sam do sa-da donijela u svom životu. Kroz praksu upoznajete dru-ge kulture, dolazite u kon-takt sa ljudima sličnog men-

talnog sklopa koji su potpu-no otvoreni i u svakom smi-slu tolerantni. Imaćete priliku da steknete veliki broj prija-telja, kako iz evropskih zema-lja, tako i iz Vijetnama, Ma-lezije, Australije, Južne Ko-reje, Kine, Etiopije… Pove-

zaćete se sa svijetom i biće vam u potpunosti jasno ko-liko je zaista svijet mali”, na-vodi Maja i zaključuje da ova-kvim vidom angažovanja čo-vjek pobjeđuje predrasude i usvaja nove vrijednosti.

Marija Glomazić

Aktivnosti Crnogorskog udruženja studenata političkih nauka − MAPSS-a

AFIRMISANJE RAZVOJA POLITIČKIH NAUKA U CRNOJ GORIKsenija Martinović, predśednica MAPSS-a: Projekti ovog udruženja obuhvataju oblasti ljudskih prava, demokratije, evroatlantskih integracija i uopšte društveno značajne sfere sa aspekta političkih nauka. Izuzetno je važno omogućiti i studentima razmjenu znanja na međunarodnom nivou, pogotovo onima koji nijesu u mogućnosti da putuju ili idu na neku razmjenu te vrste. MAPSS organizuje brojne tribine i diskusije prvenstveno edukativnog karaktera

Crnogorsko udruženje stu-denata političkih nauka

MAPSS (Montenegrin Asso-ciation of Political Science Students) je studentska orga-nizacija osnovana 2006. godi-ne na Fakultetu političkih na-uka, uporedo sa osamosta-ljenjem pomenute univerzi-tetske jedinice. Od tog dana MAPSS okuplja sve studen-te političkih nauka koji su en-tuzijasti i koji žele da imaju udjela u poboljšanju statusa studentske populacije u zem-lji i regionu. Aktivnu promo-ciju studentskog života ovo udruženje vrši kroz organizo-vanje tribina, okruglih stolo-va, konferencija, diskusija.

Predśednica MAPSS-a Ksenija Martinović ističe da je u pitanju nevladina orga-nizacija osnovana sa ciljem promovisanja razvoja politič-kih nauka u Crnoj Gori, kao i poboljšanja statusa studena-ta političkih nauka i njihove afirmacije. U okviru toga radi se na stvaranju uslova za na-učnu, prosvjetnu i kulturnu saradnju između organizaci-ja sličnog tipa. Projekti ovog udruženja obuhvataju obla-

sti ljudskih prava, demokra-tije, evroatlantskih integraci-ja i uopšte društveno značaj-ne sfere sa aspekta političkih

nauka. Vodi se računa i o sa-radnji sa inostranim fakulteti-ma i organizacijama, kako bi studenti imali priliku da bu-

du aktivni i na međunarod-nom planu.

Entuzijasti imaju prednost

Svake akademske godi-ne raspisuje se konkurs za prijem novih članova. Člano-vi mogu postati svi studenti političkih nauka u Crnoj Go-ri. Kandidati koji imaju pred-nost trebalo bi da budu entu-zijasti i motivisani za rad, ka-ko bi doprinijeli stvaranju i re-alizaciji velikog broja ideja.

MAPSS organizuje broj-ne tribine i diskusije prven-stveno edukativnog karakte-ra, koje su u principu vezane za političke nauke kako u ši-rem smislu tako i u užem. Ove teme obrađuju se i sa aspek-ta drugih društvenih nauka kako bi se dobila šira slika o određenoj temi.

„Prošle godine smo organi-zovali međunarodnu akadem-sku konferenciju pod nazivom 'Izazovi globalne političke eko-nomije', na kojoj su studen-ti iz Crne Gore i inostranstva raspravljali o aktuelnim eko-nomskim problemima, ciljevi-ma političke ekonomije i me-

đunarodnim ekonomskim od-nosima. Konferencija je bila ve-liki izazov za našu organizaciju i predstavlja jedan od projeka-ta na koji smo posebno pono-sni. Izuzetno je važno omogu-ćiti studentima razmjenu zna-nja na međunarodnom nivou, pogotovo onima koji nijesu u mogućnosti da putuju ili idu na neku razmjenu te vrste. To je bila idealna prilika da se mla-di akademski kadar iz raznih djelova svijeta okupi na jed-nom mjestu i zajednički poku-ša da pronađe rješenja za pita-nja koja utiču na razvoj realpo-litike u svijetu. Razmjene zna-nja su ovđe izuzetno značajne jer motivišu studente i otvara-ju im nove vidike”, kaže Kseni-ja Martinović.

Prepušteni sami sebi

Govoreći o položaju stu-dentske populacije u Crnoj Gori danas, kao i studentskom aktivizmu, predśednica MAP-SS-a napominje da su studen-ti prilično zanemarena popu-lacija, „počev od činjenice da je odvajanje države za obra-zovanje ispod prihvatljivog

minimuma pa sve do nedo-voljne posvećenosti profeso-ra samim studentima”. Prema njenom mišljenju, mogućnost napredovanja i na akadem-skom, i na profesionalnom planu prilično je zanemarena, što dovodi do smanjenja mo-tivacije studenata. „U svakom slučaju, nivo studentskog ak-tivizma poslednjih godina ra-ste vjerovatno zbog saznanja da su studenti prepušteni sa-mi sebi i da, ukoliko se sami ne potrude, ne može doći do bilo kakvog napretka.”

Ksenija Martinović nagla-šava da se u MAPSS-u trude da sa svakim narednim pro-jektom donesu neki novitet. Tako je bilo sa organizova-njem posljednjih par proje-kata, „MAPSS-ovim forumom političkih nauka”, međunarod-nom konferencijom i „Simula-cijom parlamentarne prakse”. Za kraj septembra planirano je da organizuju drugi „MAP-SS-ov forum političkih nauka”, akademsku konferenciju koja će se baviti svim relevantnim pitanjima od društvenog zna-čaja u Crnoj Gori.

Jovana Davidović

■ NIVO STUDENTSKOG AKTIVIZMA POSLJEDNJIH GODINA RASTE: Ksenija Martinović, predśednica MAPSS-a

Maja Todorović, studentkinja IV godine Pravnog fakulteta Univerziteta Crne Gore i članica AIESCE međunarodne organizacije, o tromjesečnom boravku na praksi u Poljskoj

PROMOCIJA CRNOGORSKE KULTURE I MULTIKULTURALIZMA„Ovakvim vidom angažovanja čovjek pobjeđuje predrasude i usvaja nove vrijednosti. Najljepša stvar koja može da se desi poslije predavanja jeste kada mi priđe neko od učesnika sa komentarom da je zemlja predivna i da bi volio da je obiđe”, ističe Maja Todorović

Student Fakulteta političkih nauka Filip Brajović, amba-

sador WAT Montenegro agen-cije, iz ličnog iskustva predla-že Sjedinjene Američke Drža-ve kao idealno mjesto za za-radu, usavršavanje engleskog jezika, upoznavanje američke kulture, načina života, sticanje poznanstava i zabavu.

WAT je program među-narodne kulturne razmjene u kojem svake godine uče-stvuje više od 100.000 stu-denata iz čitavog svijeta.

– Student stiče prava pri-vremeno zaposlenog radni-

ka po zakonima SAD-a, no-vac zarađuje radeći student-ske sezonske poslove, ističe Brajović.

On je ljeto proveo na pje-ščanim plažama Myrtle Be-ach-a, radeći u zabavnom parku. Taj posao mu je agen-cija obezbijedila, a drugi je na-šao sam. Radio je i u restoranu.

– Nije mi bilo naporno, jer sam volio to što sam ra-dio, dobro je plaćen posao i to je visoka motivacija, doda-je Brajović.

Filip je za WAT program čuo od druga koji je bio za-

dovoljan iskustvom u Ame-rici i želio je da doživi ne-što slično. Potrebno je bi-ti redovan student, ne stari-ji od trideset godina, sa po-znavanjem engleskog jezi-ka u mjeri potrebnoj za nor-malno obavljanje izabranog posla.

Posao može samostalno da se traži, a može i agen-cija da ga obezbijedi. Pro-gram se sastoji od tri mje-seca rada i mjesec dana pu-tovanja.

– Ako se radi jedan po-sao, uloženo može bez pro-

blema da se vrati, a angažo-vanjem na dva posla zarada može da se utrostučiti, kazao je Brajović.

Da je uspio i da zaradi i da se druži svjedoči posjeta drugova iz Amerike, koji su u Podgorici tokom januara bo-ravili dvije sedmice.

Filip se nada da će ići ove i sledeće godine, jer, kako kaže, ovakvo iskustvo ne treba propustiti dok se studira.

Maja Radević

■ BILO MI JE ZANIMLJIVO DA NEKO IZ BRAZILA ZNA ZA CRNU GORU I PODGORICU: Maja Todorović

WAT — program međunarodne kulturne razmjene za studente

POSAO ZA MLADE U AMERICI

■ Filip Brajović u Bryant parku

JUN2014

BROJ

26

22

VISOKO OBRAZOVANJE

Na Fakultetu za držav-ne i evropske studi-

je u Podgorici održana je svečana dodjela diploma polaznicima 8. Škole reto-rike „Prof. dr Radovan Ra-donjić”. Polaznici su imali prilike da tokom 60 časova predavanja i vježbi savla-daju vještine dobrog go-vora, debatovanja i prego-varanja.

Dekan FDES-a prof. dr Đorđije Blažić pozdra-vio je polaznike i izrazio uvjerenje da su vrijeme provedeno u Školi iskori-stili na najbolji način, te ih podśetio da će najbo-lje provjeriti sami koliko im stečeno znanje istinski vrijedi.

„Dosad je kroz Školu prošlo preko 300 retoriča-ra, što je dokaz da poten-cijal polaznika raste svakog semestra, čime raste i po-tencijal ove visokoškolske ustanove”, rekao je Blažić i poručio: „Nastavite da radi-te na sebi i da razvijate svo-je sposobnosti, jer je ulaga-nje u sebe jedina investicija bez rizika.”

Mr Ivan Radević, prvi magistar retorike u Crnoj Gori i saradnik prof. dr Ra-dovana Radonjića, rekao je da žali što je Radonjić bio spriječen da prisustvu-je ovom događaju i pozvao sadašnje i buduće polazni-ke da se „nastave družiti s retorikom.”

Za najboljeg retoriča-ra proglašen je Luka Niko-lić, student Fakulteta poli-tičkih nauka. O iskustvu ko-je je stekao kroz pohađanje Škole retorike ima samo ri-ječi hvale.

„Škola retorike koju vodi prof. dr Radovan Ra-donjić predstavlja jedin-stvenu priliku u Crnoj Go-ri za sve učenike, studen-te i profesionalce da ste-knu teorijska i praktična znanja o oblasti govorniš-tva, kao i da znatno una-prijede svoje komunika-cijske vještine. U današ-njem svijetu, u kojem ko-munikacija mora biti tač-na, precizna i prilagođena brzini života, Škola retori-ke predstavlja alat koji će pojedincu pomoći u izgra-

đivanju sopstvene lično-sti i pružiti mu metodolo-giju pomoću koje se može

uhvatiti u koštac sa svim nepredvidljivim situacija-ma”, istakao je Nikolić.

Prema njegovim riječi-ma, ono što Školu čini po-sebno kvalitetnom jeste

činjenica da se u njoj ra-zvijaju kritičko razmišlja-nje i kultura u komunika-ciji.

„Škola retorike je sui generis pojava u Crnoj Go-ri jer, čak i uz umjerena in-telektualna ulaganja, čo-vjek može da izvuče ne-vjerovatno puno benefita po svoju govorničku lič-nost i mnogo više od to-ga. Škola će mi pomoći u budućem profesionalnom angažmanu, jer društve-ne nauke zahtijevaju da čovjek bude uvijek spre-man da odgovori na izazo-ve koji se pred njega po-stavljaju. Takođe, ona će mi pomoći da se nosim sa odgovornošću koja je ne-osporna u svakom vidu javnog angažmana”, kaže Nikolić.

U posebnom segmentu svečanosti, mladi retoriča-ri imali su priliku da pokažu svoju govorničku sposob-nost izlažući tuđe, ali i vla-stite govore.

N. N.

Na Fakultetu za državne i evropske studije u Podgorici uručene diplome polaznicima 8. generacije Škole retorike „Prof. dr Radovan Radonjić”

ULAGANJE U SEBE – INVESTICIJA BEZ RIZIKA– Luka Nikolić, student Fakulteta političkih nauka – najbolji retoričar 8. generacije: Škola retorike predstavlja alat koji će pojedincu pomoći u izgrađivanju sopstvene ličnosti– Prof. dr Đorđije Blažić, dekan: Nastavite da radite na sebi i da razvijate svoje sposobnosti

■ RASTE POTENCIJAL ŠKOLE: Prof. dr Đorđije Blažić sa ovogodišnjim polaznicima

U Beranama je 2. juna održana prezentacija

dosadašnjih rezultata TEM-PUS projekta „Studije u bi-omedicinskom inženjerin-gu i medicinskoj informati-ci (BioEMIS)”, u kojem uče-stvuje Univerzitet Crne Go-re. Tim povodom otvoren je moderan BioEMIS cen-tar koji će služiti kao na-stavno-razvojna baza za taj program. Centar se nalazi u spomen kući vojvode Gavra Vukovića i raspolaže tehno-logijom potrebnom biome-dicinskom timu.

Cilj projekta je uvođenje studijskih programa iz ove oblasti na osnovnom, ma-gistarskom i doktorskom nivou u regionu Zapadnog Balkana. Univerzitet Crne Gore planirao je u Berana-ma uvođenje dvostepenog primijenjenog magistar-skog programa. Projekat se realizuje pod vođstvom Elektrotehničkog fakulteta

(ETF), uz saradnju sa Medi-cinskim, Prirodnomatema-tičkim (PMF) i Fakultetom za primijenjenu fizioterapiju.

U uvodnom obraćanju prof. dr Radovan Stojanović, sa Univerziteta Crne Gore, kazao je da se projekat re-alizuje uz podršku TEMPUS programa. „BioEMIS pred-viđa uvođenje obrazovnih programa iz bioinženjerin-ga i medicinske informatike u visokoškolskim instituci-jama. Sjedište postdiplom-skih specijalističkih studi-ja u trajanju od dvije godi-ne biće u Beranama, đe već postoje Visoka medicinska škola i Studije primijenje-nog računarstva, koje ško-luju kadar odgovarajućeg profila”, dodao je on.

Predśednik Opštine Be-rane Dragoslav Šćekić izra-zio je zadovoljstvo zbog otvaranja jednog ovakvog programa u tom gradu, „ko-ji obezbjeđuje podizanje ni-

voa kvaliteta obrazovanja i povratak Berana na poziciju koju je nekad imalo u svim sferama društva”. On je po-ručio da će lokalna uprava pružiti kontinuitet projekti-ma usmjerenim na podiza-nje nivoa obrazovanja, kul-ture i stvaranju kvalitetnog kadra.

U ime ETF-a, docent dr Saša Mujović istakao je da je ovaj događaj od izu-zetnog značaja u kontek-stu ravnomjernog razvoja i Berana kao budućeg lide-ra sjeveroistoka Crne Gore. Takođe, izrazio je nadu da su početak implementacije projekta i postavljanje sa-vremene opreme u spomen kući vojvode Gavra Vukovi-ća dostojni renomea prvog ministra inostranih poslova i utemeljivača crnogorske diplomatije.

Dr Velibor Spalević iz Delegacije Evropske Uni-je u Crnoj Gori govorio je

o uspješnoj saradnji sa Op-štinom Berane, koja se na-stavlja kroz ovaj program. „Pregled objavljenih rado-va po jedinicama i autori-ma na Univerzitetu Crne Gore pokazuje da su pr-vaci na listi ETF-a i Medi-cinskog fakulteta upravo iz Berana, što je rezultira-

lo projektom Studija bi-oinženjeringa i medicin-ske informatike i otvara-njem ovog centra u Bera-nama. Znanje i kuće u ko-jima stanuje nauka igra-ju ključnu ulogu u reformi država članica EU i zemlja-ma partnerima EU”, istakao je Spalević.

Ideja BioEMIS-a je da studenti inženjeri sarađuju sa lokalnim bolnicama, lje-karima, hirurzima, kako bi naučili vještine koje su im potrebne da bi razvili sle-deću generaciju biomedi-cinskih aparata.

O. Đ.

KUĆA ZNANJA I NAUKE: U Beranama otvoren Edukativni centar za biomedicinski inženjering (BioEMIS)

TEHNOLOGIJA U SLUŽBI LIJEČENJAIdeja BioEMIS-a je da studenti inženjeri sarađuju sa lokalnim bolnicama, ljekarima, hirurzima, kako bi naučili vještine koje su im potrebne da bi razvili sljedeću generaciju biomedicinskih aparata

■ U SPOMEN KUĆI VOJVODE GAVRA VUKOVIĆA INSTALIRANA TEHNOLOGIJA POTREBNA BIOMEDICINSKOM TIMU: Sa otvaranja

Vrhovni sud Crne Gore organizovao je „Dan

otvorenih vrata” za studen-te Fakulteta pravnih nau-ka Univerziteta Donja Gori-ca (UDG). Predśednica Suda Vesna Medenica objasnila je studentima način funkci-onisanja crnogorskog sud-skog sistema, rezultate ra-da sudova, kao i strateške ciljeve i izazove u funkcio-nisanju sudske grane vlasti.

Medenica je rekla da je otvorenost Vrhovnog su-da veoma bitna za studen-te pravnih fakulteta koji su, kako je istakla, osnova i ba-za budućeg crnogorskog sudijskog kadra.

Predśednica Vrhovnog suda poručila je studen-tima: „Da bi postali sudi-je morate proći jedan veli-ki period učenja, privikava-nja i stručnog usavršavanja.

Treba da učite strani jezik. Pravo EU, kako budu od-micali pregovori, biće nam sve obaveznije i prisutni-je u svakodnevnom radu. Imamo puno međunarod-nih organizacija koje za-htijevaju naše učešće, ali je preduslov znanje stranog jezika”.

O. Đ.

Studenti Fakulteta pravnih nauka Univerziteta Donja Gorica pośetili Vrhovni sud

OTVORENOST SUDOVA JE VEOMA BITNA

■ STUDENTIMA PREDOČEN NAČIN FUNKCIONISANJA CRNOGORSKOG SUDSKOG SISTEMA: Predśednica Vrhovnog suda Vesna Medenica sa budućim pravnicima

23

JUN2014

BROJ

26

VISOKO OBRAZOVANJE

Studentska organizaci-ja AIESEC predstavila je

projekat „Enter Your Futu-re”, namijenjen svima koji žele da uzmu budućnost u svoje ruke i steknu praktič-na znanja i vještine koje će odrediti dalji tok njihovog ličnog i profesionalnog ra-zvoja.

„U okviru ovog projekta biće organizovano pet radio-nica: turski jezik, grafički diza-jn, kreiranje profesionalnog profila, soft skills i razvoj pre-duzetničkog duha”, objav-ljeno je na sajtu Univerzitet-skog centra za razvoj karijere.

Radionice će trajati više od mjesec dana. Biće odr-

žavane tri puta sedmično na Ekonomskom fakultetu u Podgorici, koji je partner AIE-SEC-a na ovom projektu. Ra-dionice će se izvoditi na en-gleskom jeziku. Više infor-macija dostupno je na sajtu www.karijernicentar.ac.me.

N. N.

Studentska organizacija AIESEC predstavila projekat „Enter Your Future”

PODSTREK ZA LIČNI I PROFESIONALNI RAZVOJ

■ Plakat projekta

Ministar za ljudska i ma-njinska prava dr Suad

Numanović potpisao je sa rektorom Univerziteta Crne Gore (UCG) prof. dr Predra-gom Miranovićem i pred-stavnicima nacionalnih sa-vjeta Memorandum o sarad-nji u ostvarivanju prava pri-padnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacional-nih zajednica u oblasti viso-koškolskog obrazovanja.

Sporazum predviđa da UCG svake godine na studij-ske programe upiše određe-ni broj studenata preko ma-njinske upisne kvote, tj. po principu afirmativne akcije.

Ministar Numanović sma-tra da je ovaj dokument izraz zajedničke volje i spremnosti da se urede oblici i sadržaj saradnje radi unapređenja položaja mlade generacije manjinskih naroda i da će se u oblasti visokoškolskog ob-razovanja uspostaviti odgo-varajući mehanizmi za sarad-nju u ostvarivanju prava stu-denata manjinskih naroda.

„Siguran sam da ćemo kroz korektan odnos Univer-ziteta prema upisnoj politi-

ci manjinskih naroda to pi-tanje intenzivirati. Kadrov-ski deficit koji imamo mo-ramo nadomjestiti kvalitet-nim obrazovanjem i u tom pravcu težimo da one naj-bolje afirmišemo i kroz ova-kve mjere. Siguran sam da će ovaj memorandum po-moći studentima iz manjin-skih nacionalnih zajednica da dobiju šansu za studira-nje na našem Univerzitetu”, kazao je Numanović.

Prema riječima rektora Miranovića, ovaj dokument predstavlja važan korak u povećanju mogućnosti za ostvarivanje prava u oblasti visokog obrazovanja pripad-nicima manjinksih naroda i nacionalnih zajednica.

„Univerzitet će takođe pružiti punu logističku po-dršku naučnoistraživačkim projektima pripadnika ma-njinskih naroda koji na rav-nopravnoj osnovi konkuri-šu kod evropskih fondova ili Ministarstva nauke, a tiču se njihove istorije, kulture, jezi-ka i tradicije”, dodao je rek-tor UCG.

O. Đ.

Potpisan Memorandum o saradnji u ostvarivanju prava manjinskih naroda u visokom obrazovanju

VEĆE ŠANSE ZA STUDIRANJE NA DRŽAVNOM UNIVERZITETU

■ UNIVERZITET ĆE PRUŽITI PUNU LOGISTIČKU PODRŠKU NAUČNOISTRAŽIVAČKIM PROJEKTIMA: Rektor UCG prof. dr Predrag Miranović i ministar za ljudska i manjinska prava dr Suad Numanović

U Crnoj Gori pet godina na-kon diplomiranja zaposli

se oko 80 odsto visokoškolaca. Najlakše do posla dolaze stu-denti sa diplomama Elektro-tehničkog, Prirodno-matema-tičkog i Ekonomskog fakulteta, a najteže studenti sa Pravnog i Fakulteta političkih nauka. To je pokazalo istraživanje ko-je je urađeno u okviru projekta CONGRAD i obuhvata stavove 6.180 studenata koji su diplo-mirali 2007. i 2012. godine na Univerzitetu Crne Gore (UCG).

Ispitanici su iznijeli svoje mišljenje o tome kakvi su bi-li uslovi studiranja, da li je na-stava bila dobro organizova-na, koliko dugo su tražili po-sao nakon diplomiranja, đe trenutno rade, da li su zado-voljni znanjem stečenim to-kom studija i da li znanje do-bijeno na fakultetu odgovara zahtjevima poslodavaca.

Osim UCG, u ovaj regional-ni Tempusov projekat uključe-ni su i univerziteti u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Njemačkoj, Češ-koj, Španiji, Finskoj, te Centar za obrazovne politike iz Beo-grada, rečeno je na predstavlja-nju rezultata u Rektoratu UCG.

Prof. dr Mitar Mišović, ru-kovodilac Centra za studije i kontrolu kvaliteta UCG, obja-snio je da je generacija stude-nata koja je diplomirala 2007. godine pripadala sistemu ob-razovanja koji je važio prije uvođenja bolonjskih principa, a generacija iz 2012. je završila studije po novom programu.

„Ispitanici su popunjavali elektronski upitnik koji se sasto-jao od 125 pitanja grupisanih u poglavlja: opšti podaci, obrazo-vanje prije studija, visoko obra-zovanje, tok studija, uslovi stu-diranja i kompetencije, situacija neposredno i nakon diplomira-nja, prvi posao, trenutni posao, stručna orijentacija i zadovolj-stvo, komentari i preporuke is-pitanika”, rekao je Mišović.

Na Medicinskom i Mašinskom fakultetu najbolje organizovana nastava

Anketirani su na skali – od jedan do pet – od elemena-ta kvaliteta i uslova studiranja najbolje ocijenili saradnju sa kolegama studentima (prośeč-na ocjena 4,15) i stručnost na-stavnog kadra (3,97), dok su studijski programi lošije oci-jenjeni u odnosu na upotrebu savremenih pristupa u nastavi (3,10) i zastupljenost praktič-nih nastavnih sadržaja (2,74).

Sadržaj studijskih progra-ma i organizacija nastave unu-tar kurseva najbolje su ocijenili diplomirani studenti Medicin-skog fakulteta, đe je najbolja i upotreba savremenih pristupa u nastavi i prisutnost praktič-

nih sadržaja u okviru predava-nja i vježbi. Za raspored kurse-va po semestrima najviše ocje-ne dobio je Filozofski fakultet. Mogućnost ispunjavanja stu-dentskih obaveza na vrijeme i organizaciju nastave unutar kurseva natprośečno su oci-jenili diplomirani studenti Ma-šinskog fakulteta. Botehnički fakultet je naročito dobro oka-rakterisan u domenu organiza-cije ispita. Diplomirani studen-ti Građevinskog fakulteta naj-bolje su ocijenili profesional-nu kompetentnost nastavnika.

Diplomirani studenti Prav-nog fakulteta u prośeku su da-li niže ocjene za sve dimenzi-je kvaliteta sprovođenja studij-skih programa. Njihove ocjene, kao i one diplomiranih stude-nata Fakulteta za turizam i ho-telijerstvo i Arhitektonskog fa-kulteta, za većinu elemenata su lošije u odnosu na prośek UCG.

Zadovoljni studijskim programima

Diplomirani studenti UCG su, genralno, zadovoljni studij-skim programima koje su zavr-šili. Na skali – od jedan do de-set – najveći broj njih je zavr-šeni studijski program ocijenio sa osam, dok je prośečna ocje-

na na nivou Univerziteta 6,87. Ocjene od jedan do četiri dalo je 16,7% ispitanika koji se mo-gu označiti kao nezadovoljni, dok je 73,6% anketiranih dalo ocjene od šest do deset. Veći-na diplomiranih studenata bi se, da ponovo bira, odlučila da studira (95,3%). Oni koji ne bi ponovo studirali, kao najče-šći razlog za to navode teško-će u pronalaženju zaposlenja.

Da mogu ponovo da bira-ju fakultet i studijski program, više od dvije trećine diplomi-ranih (67,2%) bi se odlučilo za isti, dok bi 15% njih promijeni-lo i fakultet i studijski program.

Predstavnik Centra za obrazovne politike iz Beogra-da Predrag Lažetić precizirao je da je dužina trajanja neza-poslenosti i aktivnog traženja posla nakon diplomiranja kod

studenata iz generacije 2007. godine (koji nemaju radno iskustvo ali traže zaposlenje) u prośeku 18 mjeseci.

„Uopšteno gledano, to ne ukazuje na dugoročnu neza-poslenost mladih stručnjaka. Većina njih uspijeva da se za-posli i započne stručnu karije-ru. Više od polovine diplomi-ranih studenata analiziranih na 14 fakulteta UCG radi već neposredno nakon diplomira-nja”, naveo je on.

Podaci pokazuju da je u generaciji iz 2012. godine zna-čajno veći procenat diplomi-ranih studenata nakon završe-nih osnovnih studija nastavio da studira upisujući specijali-stičke studije, a da pri tom ne radi i ne traži zaposlenje.

„Odluka da se nastavi stu-diranje ili dalje usavršavanje ukazuje ili na nedovoljnu pre-poznatost stečenih kvalifikaci-ja na tržištu rada, ili pak na in-flaciju diploma, tj. pojavu da se za određene profesije i za-nimanja zahtijevaju kvalifikaci-je višeg nivoa. Međutim, treba imati u vidu da je većina diplo-miranih studenata prema sta-rom sistemu studija u okviru analiziranog uzorka diplomi-rala i ušla na tržište rada u tre-nutku kada još nisu počeli da

se značajno ośećaju efekti uti-caja svjetske ekonomske kri-ze”, objasnio je Lažetić.

Pozitivan efekat reformi

Prema riječima Lažetića, je-dan od osnovnih ciljeva istraži-vanja bio je da se uporede ni-voi kompetencija koje su stu-denti stekli završetkom studija, sa nivoima kompetencija koji se očekuju od njih na radnom mjestu. Kompetencije podrazu-mijevaju znanja, vještine i spo-sobnosti koje pojedinac ima.

Učesnici ankete su od 24 navedene kompetencije me-đu prvih pet potrebnih za po-slove koji zahtijevaju visoko obrazovanje izdvojili: sposob-nost timskog rada, sposob-nost pisane i usmene komuni-kacije na stranom jeziku, spo-

sobnost uočavanja sopstve-nih praznina u znanju i njiho-vo premošćavanje, sposob-nost preispitivanja sopstve-nih i tuđih ideja, sposobnost jasnog argumentovanja sop-stvenog mišljenja drugima.

„Kod poslova koji zahtijeva-ju visoko obrazovanje general-

no se uočava da je procijenjeni nivo kompetencija dosta ujed-načen u odnosu na nivo koji se zahtijeva za zaposlenje. Izvje-stan deficit je procijenjen kod sposobnosti upotrebe kom-pjutera i interneta. Više od tre-ćine diplomiranih (37,1%) sma-tra da se nivoi stečenih i na po-slu zahtijevanih kompetencija podudaraju, a većina je prijavi-la mali nedostatak kompeten-cija. Ukoliko uporedimo zapo-slene koji su diplomirali po sta-rom i novom sistemu studija, uočava se pozitivan efekat re-formi na povećanje određenih znanja i vještina. Novi sistem naročito je unaprijedio spo-sobnost rada pod pritiskom, kreativnost i prezentacije ideja i izvještaja pred publikom”, re-kao je, uz ostalo, Lažetić.

O. Đuričković

Rezultati istraživanja o diplomiranim studentima na Univerzitetu Crne Gore

BOLONJCI IMAJU VIŠE ZNANJA I VJEŠTINAIspitanici su iznijeli svoje mišljenje o tome kakvi su bili uslovi studiranja, da li je nastava bila dobro organizovana, koliko dugo su tražili posao nakon diplomiranja, đe trenutno rade, da li su zadovoljni znanjem stečenim tokom studija i da li znanje stečeno na fakultetu odgovara zahtjevima poslodavaca

■ NOVI SISTEM OBRAZOVANJA UNAPRIJEDIO SPOSOBNOST RADA POD PRITISKOM I KREATIVNOST: Predstavljanje rezultata istraživanja u Rektoratu UCG

DALJI KORACI

Kako je saopšteno na skupu, UCG plani-ra da na osnovu rezul-tata ovog istraživanja pripremi akcioni plan za poboljšanje organi-zacije nastave i kvalite-ta studijskih programa.

U okviru HERIC pro-jekta, koji finansira Svjet-ska banka, planirano je da se do 2017. godine, na osnovu ovih istraži-vanja, sprovedu istraži-vanja sa svim generaci-jama diplomiranih stu-denata od 2008. Ta istra-živanja će obuhvatiti sve ustanove visokog obra-zovanja u Crnoj Gori.

Univerzitet Crne Gore ove godine je u prvom

upisnom roku imao više prijavljenih kandidata ne-go što je konkursom pred-viđeno mjesta, saopšteno je iz Rektorata te visokoo-brazovne ustanove. Za upis na prvu godinu osnovnih studija prijavilo se 4.330 kandidata, a konkursom je predviđeno 4.306 mjesta, od čega 1.640 budžetskih, 2.317 samofinansirajućih, a 349 indeksa je namijenjeno stranim državljanima.

Najviše prijava pri-mio je Ekonomski fakul-

tet, 666. Slijede Filozofski fakultet sa 650 kandidata, Fakultet za pomorstvo sa 370, Elektrotehnički 364, Pravni 353 i Fakultet poli-tičkih nauka 330 prijavlje-nih kandidata. Na Bioteh-ničkom fakultetu želi da studira 235 maturanata, Građevinskom 224, a Fa-kultetu za turizam i hote-lijerstvo njih 210. Na Pri-rodno-matematičkom fa-kultetu prijave je predalo 199 kandidata, a na Medi-cinskom njih 156.

O. Đ.

Rezultati junskog upisnog roka na fakultete Univerziteta Crne GoreZA INDEKS KONKURISALO VIŠE OD 4.000 KANDIDATA

■ NAJATRAKTIVNIJI EKONOMSKI, FILOZOFSKI I FAKULTET ZA POMORSTVO: Sa upisa na Fakultetu političkih nauka

JUN2014

BROJ

26

24

NAUKA

Delegacija Crne Gore na čelu sa ministar-

kom nauke prof. dr Sanjom Vlahović boravila je u pr-voj zvaničnoj pośeti Itali-ji sa inicijativom prošire-nja saradnje dviju zemalja u nauci i istraživanju, te re-alizaciji zajedničkih proje-kata u okviru novog okvir-nog programa EU Hori-zonta 2020. U delegaciji

su bili i prof. dr Vesna Ma-raš, član Savjeta za nau-ku za oblast poljoprivred-nih nauka, dekan Fakulte-ta za prehrambenu tehno-logiju, bezbjednost hrane i ekologiju Univerziteta Do-nja Gorica i direktor razvo-ja u kompaniji „Plantaže”, kao i prof. dr Mileta Golu-bović, potpredśednik Sa-vjeta za nauku i profesor

na Medicinskom fakultetu u Podgorici.

Susret sa studentima iz Crne Gore

Delegacija je obišla Uni-verzitet La Sapienza, najve-ću i jednu od najstarijih na-učno-obrazovnih ustano-va u Evropi. Tom prilikom ministarka Vlahović je raz-

govarala sa rektorom tog Univerziteta prof. dr Luiđi-jem Fratijem, i dekanima studijskih odsjeka za jav-no zdravlje, biologiju, eko-logiju, dizajn i arhitekuru. Sastanku je prisustvovalo i nekoliko crnogorskih stu-denata, koji su na doktor-skim studijama. Ministarka Vlahović je upoznala sago-vornike sa strateškim pri-oritetima Crne Gore, a oni su se složili da se saradnja može ostvariti u oblasti-ma informacionih tehno-logija, medicine, poljopri-vrede. Takođe je istaknu-to da bi doprinos Univerzi-teta „La Sapienza” bio veo-ma značajan i na polju kul-turne baštine.

Rektor Frati je izrazio že-lju da se sa crnogorskim fa-kultetima ostvari tješnja sa-radnja u vidu zajedničkih studijskih programa, đe bi se, u formi konzorcijuma srodnih univerzitetskih je-dinica, organizovali inter-nacionalni kursevi. Dogovo-reno je da se radi na potpi-

sivanju sporazuma radi za-jedničkog angažovanja na projektima u okviru Hori-zonta 2020.

Predstavljen rad Naučnog parka „Montelibretti”

Crnogorska delegaci-ja pośetila je i Naučni park „Montelibretti” i Institut za poljoprivredu, biologiju i biotehnologiju (IBBA), ko-ji predstavlja najznačajni-ju naučnu ustanovu te vr-ste u Italiji za oblast poljo-privrednih istraživanja i bi-otehnologije, a koji se na-lazi u sastavu CNR (Nacio-nalnog istraživačkog cen-tra Italije sa 44 instituta i više od 10.000 naučnika i istraživača). Direktor IBBA instituta Donato Đanini predstavio je rad Naučnog parka, kao i niz naučnih odsjeka koji funkcionišu u okviru Instituta, nakon če-ga je crnogorska delegaci-ja obišla laboratorije IBBA-e, đe su razmatrane mo-

gućnosti saradnje iz obla-sti poljoprivrede, biologi-je i biotehnologije, a po-sebno kontrole hrane, či-ja iskustva Crnoj Gori mo-gu biti od izuzetne kori-sti. Upriličen je i Skype raz-govor sa Tatjanom Kopri-vicom i Zoricom Blagoje-vić, dobitnicama stipendi-ja u okviru programa obu-ke „Nauka za diplomatiju”, koje borave na šestomje-sečnoj obuci u CNR insti-tutima u Italiji.

Prof. Vlahović se, tako-đe, sastala sa ministarkom obrazovanja, visokog škol-stva i istraživanja Italije prof. dr Stefani Đanini, za-tim sa prof. dr Luiđijem Ni-kolaisom, prvim čovjekom Nacionalnog istraživačkog centra Italije CNR, visokim predstavnicima UNESCO Venice Office-a, regional-nog biroa za nauku i kultu-ru Evrope, a pośetila je i In-stitut za molekularnu bilo-giju i patologiju CNR.

O. Đ.

Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović boravila u prvoj zvaničnoj pośeti Italiji

OSNIVANJE ZAJEDNIČKIH STUDIJSKIH PROGRAMACrnogorska delegacija obišla Univerzitet La Sapienza, Naučni park „Montelibretti” i Institut za poljoprivredu, biologiju i biotehnologiju (IBBA). Ministarka Vlahović se sastala sa ministarkom obrazovanja, visokog školstva i istraživanja Italije prof. dr Stefani Đanini i sa prof. dr Luiđijem Nikolaisom, prvim čovjekom Nacionalnog istraživačkog centra Italije CNR

■ SARADNJA U OBLASTI POLJOPRIVREDE, BIOLOGIJE, BIOTEHNOLOGIJE, KONTROLE HRANE: Pośeta laboratorijama

U Gimnaziji „Niko Rolo-vić” u Baru održano je

posljednje u nizu predava-nja u sklopu festivala „Nau-ka u pokretu”, koji je realizo-van od 5. do 9. juna u Šavni-ku, Žabljaku, Pljevljima, Plu-žinama i Baru.

Barskim gimnazijalcima obratili su se ministarka na-uke prof. dr Sanja Vlahović i direktorica škole Marija Đo-nović, dok je prof. dr Jovan Mirković, predsjednik Fon-dacije za promociju nauke (PRONA), koja je i organiza-tor festivala, održao preda-vanja „Nauka – juče, danas, sjutra”, „Ljepota nauke i na-

uka ljepote” i „Među zvijez-dama”. Festival „Nauka u po-kretu” pośetio je i predśed-nik Opštine Bar Žarko Pavi-ćević.

„Približiti nauku đeci i mladima na način da u njoj vide svu zabavu i ljepotu i da kroz igru uče i bude ra-doznalost i kreativnost ple-menita je i važna misija ko-joj se maksimalno moramo posvetiti. Upravo to je ra-zlog zašto Ministarstvo na-uke uvijek sa posebnim za-dovoljstvom daje podršku ovakvim i sličnim projekti-ma”, poručila je ministarka Vlahović.

Brojni gimnazijalci ima-li su priliku da vide eksperi-mente iz hemije, fizike, elek-trotehnike, mehatronike, za-tim da prisustvuju predava-njima, radionicama, kao i vi-deo prezentacijama. Festival je osmišljen sa ciljem da uka-že na primjenljivost nauke u svakodnevnom životu i do-vede do unapređenja nauč-ne pismenosti mladih u Cr-noj Gori.

Projekat je podržala Vla-dina komisija za raspodje-lu dijela prihoda od igara na sreću, a program se realizu-je u partnerstvu sa ministar-stvima nauke i prosvjete.

Ministar zdravlja Crne Gore prof. dr Miodrag

Radunović i ministar Federal-nog ministarstva zdravstva Bosne i Hercegovine prof. dr Rusmir Mesihović potpisali su u Miločeru Memorandum o saradnji u oblasti zdravstva i medicinskih nauka.

„Memorandum je in-stitucionalni akt koji je sa-mo kruna višegodišnje sa-radnje ljudi koji su bili pot-

puno usredsređeni na do-brosusjedske odnose i ono što je jako važno, na razvoj zdravstvene zaštite građa-na, državljana jedne i dru-ge zemlje. Njegovim spro-vođenjem nastavićemo ono na čemu smo do sada radili, na unapređenju saradnje, na obrazovanju, mogućnosti-ma komunikacija i saradnje zdravstvenih ustanova, fa-kulteta, komora, zdravstve-

nih radnika”, rekao je mini-star Radunović.

Prema riječima ministra Mesihovića, Memorandum će probiti neke birokratske barijere i omogućiti pacijen-tima adekvatnu zdravstve-nu zaštitu u segmentima i područjima koja sporazum obuhvata, tj. u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini.

O. Đ.

Crna Gora i Bosna i Hercegovina potpisale Memorandum o saradnji u oblasti zdravstva i medicinskih nauka

JAČA VEZA ZDRAVSTVENIH USTANOVA I FAKULTETA

■ Sa potpisivanja Memoranduma

Predavanjem u Gimnaziji „Niko Rolović” u Baru završen festivala „Nauka u pokretu”

PRIBLIŽITI NAUKU UČENICIMA

■ Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović u obraćanju đacima

■ PRIMJENLJIVOST NAUKE U SVAKODNEVNOM ŽIVOTU: Prikazani eksperimenti iz hemije, fizike, elektrotehnike i mehatronike O. Đ.

25

JUN2014

BROJ

26

NAUKA

Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović uru-

čila je Elektrotehničkom fa-kultetu (ETF) i Biotehničkom fakultetu status centra izvr-snosti i naučnoistraživačke grantove u vrijednosti oko 4.000.000 eura za realizaci-ju projekata BIO-ICT, CS-ICT i „Lovćen”.

Ministarka Vlahović če-stitala je dobitnicima gran-tova i poručila da je na njima sada veća odgovornost, ali i

da vjeruje u njihovo znanje i sposobnosti.

Rektor Univerziteta Crne Gore (UCG) prof. dr Predrag Miranović ocijenio je da je ovim činom potvrđeno da je UCG vodeća naučnoistraži-vačka institucija u Crnoj Gori.

„Sve univerzitetske jedi-nice su tokom prijavljivanja i učestvovanja u ovim projek-tima dokazale da pośeduju izuzetan naučnoistraživački potencijal. Ova sredstva će

doprinijeti razvoju društva i komercijalizaciji nauke”, oci-jenio je Miranović.

Direktor INVO projekta i pomoćnik ministra nauke Darko Petrušić obavijestio je da je otvoren novi konkurs „Visoko obrazovanje i istraži-vanje za inovacije i konkuren-tnost” za istraživačke granto-ve. Konkurs je otvoren do 20. septembra, a njegova uku-pna vrijednost je 1,2 miliona eura. O. Đ.

Ministarstvo nauke dodijelilo status centra uspješnosti Elektrotehničkom i Biotehničkom fakultetu

ZA ISTRAŽIVANJE ČETIRI MILIONA EURA

■ UNIVERZITETSKE JEDINICE POŚEDUJU IZUZETAN NAUČNOISTRAŽIVAČKI POTENCIJAL: Ministarka nauke Sanja Vlahović sa dobitnicima grantova

Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović i dekan

Fakulteta za Politehniku Uni-verziteta Donja Gorica (UDG) prof. dr Sanja Ivanović potpi-sale su Ugovor o dodjeli na-učnoistraživačkog granta tom fakultetu u vrijednosti 337.000 eura. Taj novac na-mijenjen je za laboratoriju za dizajn proizvoda, uključu-jući discipline grafički, mod-ni i dizajn enterijera.

Ministarstvo nauke je u oktobru 2013. godine kroz projekat INVO (Visoko obra-zovanje i istraživanje za ino-vacije i konkurentnost), a ko-ji se finansira iz kredita Svjet-ske banke, raspisalo konkurs za dodjelu grantova za pro-jekte istraživanja i razvoja. U februaru ove godine, nakon dvije faze eksterne evalua-cije četiri najbolje rangirana projekta odabrana su za fi-

nansiranje. Među njima je i pojekat „ProDe” (Laborato-rija za dizajn proizvoda), Fa-kulteta za politehniku UDG, čiji je rukovodilac prof. dr Vladimir Mako.

Ministarka Vlahović je ka-zala da je ulaganje u labora-torije i projekte koji inovacije dovode do konkretnih proi-zvoda i usluga najbolji na-čin za ostvarenje ideja koje je zacrtalo ministarstvo na čijem je čelu, kao i Vlada Cr-ne Gore.

„Ideja je da postignemo da nauka, naučna istraživa-nja i inovacije pokrenu ra-zvoj i konkurentnost naše dr-žave i njenog privrednog si-stema”, objasnila je Vlahović.

Ona je čestitala Univerzi-tetu Donja Gorica „na prepo-znavanju jednog od ključnih elemenata u našem društvu koji bi trebalo da predstavlja

podstrijek za njegov razvoj, a to je da kreativnost, inovaci-je i mladost budu temelj na-še budućnosti”.

Projekat ProDe predstavi-li su prof. dr Vladimir Mako i prof. dr Sanja Ivanović, ista-kavši da će laboratorija bi-ti mjesto dizajniranja proto-tipa, transformaciju prototi-pa u finalni proizvod od ra-znih vrsta materijala, zaštitu prava intelektualne svojine i patentiranje, kao i pripre-mu plana prodaje proizvo-da tj. njihovu komercijaliza-ciju. Imajući u vidu da ideja predstavlja novinu u Crnoj Gori, njen potencijal je više-struk i ogleda se u mogućno-sti da se značajno utiče na ra-zvoj inovativnosti i poveća-nje broja inovatora u Crnoj Gori, saopšteno je na skupu.

O. Đ.

Ministarstvo nauke dodijelilo Fakultetu za politehniku UDG-a 337.000 za istraživanja

FORMIRANJE LABORATORIJE ZA DIZAJN PROIZVODA

■ RAZVOJ INOVATIVNOSTI U CRNOJ GORI: Potpisivanje Ugovora na Univerzitetu Donja Gorica

Centar mladih naučnika, koji djeluje u okviru Cr-

nogorske akademije nauka i umjetnosti, održao je pres konferenciju povodom četiri godine postojanja. Na ovoj, inače prvoj konferenciji za medije Centra, predstavlje-ni su njegovi dosadašnji re-zultati, ocijenjeno je trenut-no stanje nauke u našoj ze-mlji, ali i dat osvrt na proble-me s kojima se mladi naučni-ci danas suočavaju. Na konfe-renciji su govorili predśednik Centra Doc. dr Zvezdan Vu-kanović i članica i bivša pot-predśednica doc. dr Svetlana Kalezić Radonjić, dok je mo-derator bio doc. dr Boris Vu-kićević.

Centar danas broji 40 čla-nova i krovna je organizacija koja se bavi promovisanjem nauke među mladim nauč-nicima u Crnoj Gori, a u re-gionu jugoistične Evrope je-dini je centar takve vrste pri nacionalnoj akademiji. In-teresantno je napomenuti da je on osnovan prije slič-nih akademskih institucija u nekim od vodećih global-nih naučnoistraživačkih cen-tara, kao što su Japan, Šved-ska i Danska. Neke od njego-vih osnovnih aktivnosti su: organizovanje konferencija, okruglih stolova, naučnih ra-sprava, radionica, treninga,

seminara, konsultacija i go-stujućih predavanja ugled-nih mladih naučnika; objav-ljivanje rezultata istraživa-nja, zbornika radova, nauč-nih stavova i komentara; re-alizovanje istraživačkih pro-jekata iz fondova CANU; po-drška naučnim aktivnostima i sajmovima nauke na institu-cijama za nauku u Crnoj Go-ri itd.

Eminentni članovi

Doc. dr Zvezdan Vukano-vić istakao je značaj Centra i upoznao javnost sa posti-gnutim rezultatima, navode-ći da su članovi Centra emi-nentni mladi naučnici čiji su radovi citirani u prestižnim naučnim časopisima.

„Prośek citiranosti aka-demskih radova deset najci-tiranijih članova Centra iznosi 540 citata. U članstvu imamo dva dekana, šest prodekana i dva direktora naučnoistraži-vačkih instituta, kao i jednog bivšeg predśednika Vlade, jednog bivšeg ministra finan-sija, sadašnjeg ministra i po-moćnika ministra ekonomi-je”, rekao je on i dodao: „Za četiri godine uspjeli smo da organizujemo 14 nacional-nih i međunarodnih skupo-va i konferencija i pripremi-mo pet zbornika. Najuspješ-

niji članovi Centra objavljuju svoje naučne radove u naj-prestižnijim i najcitiranijim naučnim časopisima u svije-tu kao što su: Nature, Science, Physical review letters i mno-gi drugi.”

Vukanović je podśetio da je okruženje u kojem stvara-ju mladi naučnici u Crnoj Go-ri uglavnom nepovoljno i to iz dominantno četiri razloga: nedovoljno razvijene tradici-je u oblasti nauke, slabo ra-zvijene institucionalne nauč-ne infrastrukture, slabo razvi-jene naučne kadrovske infra-strukture, te slabog ulaga-nja u nauku i naučna istraži-vanja.

Slab rang naših univerziteta

„Za razliku od zemalja u okruženju, Crna Gora nema nijedan univerzitet na Šan-gajskoj listi 500 najkvalitet-nijih univerziteta na svijetu, dok je naš najbolje plasirani univerzitet – UCG – zauzeo tek 2207. mjesto. Pored toga, Crna Gora na godišnjem ni-vou ulaže svega 0,43% BDP-a u naučna istraživanja, što više nalikuje afričkim nego li evropskim trendovima, dok Evropska unija Lisabonskim ugovorom predviđa ulaga-nja od 3%. Startegija ulaga-

nja u nauku i istraživanje u Crnoj Gori mora aktivnije i brže promovisati ekonom-ski i finansijski sofisticiranije modele u cilju značajnog po-boljšanja naučnoistraživačke infrastrukture”, rekao je Vu-kanović.

Prema njegovom mi-šljenju, za poboljšanje sta-tusa naših mladih naučni-ka i podizanje konkurentno-sti naučnoistraživačkog ra-da u Crnoj Gori, neophod-no je sistemski, strateški i in-stitucionalno preduzeti niz praktičnih mjera, među ko-jima su: povećanje vladinog i korporativnog finansiranja naučnoistraživačkog rada u odnosu na BDP, povećanje broja profesionalnih i na pu-no radno vrijeme angažova-nih naučnih istraživača, po-većanje broja publikovanih naučnih radova u referen-tnim međunarodnim časo-pisima, povećanje konku-rentnosti u kvalitetu obra-zovanja crnogorskih univer-ziteta i druge.

Nauka kao faktor objedinjavanja

Doc. dr Svetlana Kalezić Radonjić kazala je da, tek kada se stavi na papir šta je sve Cen-tar u proteklih četiri godine re-alizovao, postaje jasno koliko je mnogo urađeno pod okri-ljem ove naučne asocijacije.

„U organizaciji Centra održana je međunarodna konferencija sa kolegama iz Ukrajine, pod nazivom ’20 Years of the Independence of Ukraine and 5 Years of the In-dependence of Montenegro’. Priređeni su zbornici radova sa Okruglog stola ’Vladavina prava u multikulturalnoj Cr-noj Gori” i sa skupa ’Književ-nost: istorija, teorija, kritika – kraj dvadesetog i perspektive početka dvadeset prvog vije-ka’. Organizovana je i nauč-na tribina – Predstavljanje re-zultata istraživačkog projek-ta ’Položaj mladih naučnika u Crnoj Gori’, kao i međunarod-ne konferencije: ’Interdisci-plinarni pristup književnosti’,

’Alternativni izvori električne energije – poptuno ili djeli-mično rješenje energetskih problema’ i ’Kultura ljudskih prava’. Tekođe, delegacija od osam članova Centra pośeti-la je Kijev, đe je učestvovala na konferenciji pod nazivom ’Ukrajina i Crna Gora: sadašnji trenutak i perspektive’”, nave-la je Kalezić Radonjić i istakla da je i u tekućoj godini Cen-tar mladih naučnika bio veo-ma aktivan, te izrazila uvjere-nje da će domaća akademska zajednica ući u svjetski aka-demski kontekst.

Ona je pozvala nadlež-ne da nauku učine faktorom objedinjavanja u sredini ko-ja insistira na podjelama, za-ključujući da je potrebna svi-jest o kolektivnom dobru.

Centar mladih naučnika, prema riječima njegovih člano-va, nastaviće sa aktivnom pro-mocijom nauke, pa će do kraja godine organizovati šest nauč-nih konferencija.

N. N.

U Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti u Podgorici održana pres konferencija Centra mladih naučnika

PODIĆI SVIJEST O ZNAČAJU NAUKE– Doc. dr Zvezdan Vukanović, predśednik Centra mladih naučnika: Najuspješniji članovi Centra objavljuju svoje naučne radove u najprestižnijim i najcitiranijim naučnim časopisima u svijetu– Doc. dr Svetlana Kalezić Radonjić: Potrebno je da naša akademska zajednica uđe u svjetski akademski kontekst

■ BROJNE AKTIVNOSTI U NAREDNOM PERIODU: Kalezić Radonjić, Vukanović i Vukićević

JUN2014

BROJ

26

26

NAUKA

U Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti (CA-

NU) predstavljeni su rezulta-ti istraživanja o upotrebi in-formaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) u domaćin-stvima i preduzećima u 2013. godini. Prema riječima Mar-ka Radunovića iz MONSTAT-a, istraživanjem je obuhvaće-no 1.200 domaćinstava i 600 preduzeća.

Što se tiče zastupljeno-sti uređaja u domaćinstvima, anketa je pokazala da 99,1% kuća ima TV prijemnik, njih 53% personalni računar (PC), a 92,7% pośeduje mobilni telefon. Procenat domaćin-stava koja imaju pristup ra-čunaru je porastao u odno-su na 2012. godinu za 1,7%. Laptop ima 36,4% ispitanika, računar njih 53%, fiksni te-lefon 60%, a mobilni 92,7%. Nešto više od polovine ispi-tanih domaćinstava ima pri-stup internetu i to najčešće putem računara (77,9%), za-tim laptopa (56,7%) i mobil-nog telefona (29,7%). Najvi-še anketiranih koristi DSL ko-nekciju (59,6%), dok bežični internet upotrebljava 34,4% ispitanika. Mobilnu široko-

pojasnu konekciju upražnja-va 20,4% domaćinstava ko-ja imaju internet, a 9,4% ko-risti uskopojasnu konekciju. Kao najčešće navedeni razlo-zi zbog kojih nemju pristup internetu anketirani (17,1%) su naveli da ne žele ili ne-maju potrebu za tim, 14,2% smatra da je oprema previše skupa, a 11,1% njih ocijenilo je da je pristup internetu ve-oma skup.

Domaćinstva

Zastupljenost računara u domaćinstvima varira u od-nosu na teritorijalnu cjelinu i tip naselja. Tako je u śever-nom regionu najmanja (37%), dok je u centralnom regionu najveća (59,5%). Računari su najviše zastupljeni u gradovi-ma (59,5%), dok 40,2% doma-ćinstava u naseljima koja ni-su gradskog karaktera ima ra-čunar. Zatim, u śevernom re-gionu, u naseljima koja nisu gradskog karaktera pristup internetu je najmanji (28,8%), dok je u centralnom regionu u naseljima koja su gradskog tipa pristup internetu najveći (67,3%). U podgoričkim grad-

skim naseljima 65,9% doma-ćinstava ima pristup internetu.

Prema istraživanju MON-STAT-a, u posljednja tri mjese-ca najviše ispitanika (89,7%) je koristilo internet kod ku-će, a njih 29,6% na poslu. U tom periodu, u privatne svr-he 78,7% ispitanika je komu-niciralo slanjem poruka pre-ko čata, društvenih mreža, sa novinskim grupama ili preko foruma, a 78,1% njih su slali i primali mejlove. Za čitanje ili preuzimanje on lajn novina i časopisa u privatne svrhe ko-ristilo je 61,4% lica.

Zanimljiv je podatak da od lica koja su koristila raču-nar i koja su zaposlena ili sa-mo-zaposlena, 31,1% je od-govorilo da ima dovoljno kompjuterskih sposobnosti ukoliko želi da se zaposli ili promijeni posao u toku go-dine.

Na skupu u CANU iznije-ti su i podaci o zastupljenosti računara i internet priključa-ka prema prośečnom mjeseč-nom prihodu domaćinstva, zatim, o korišćenju računara i interneta prema starosti i po-lu. Ispitanici su se izjasnili o tome koje aktivnosti na raču-

naru najčešće obavljaju, kao i o internet kupovini i korišće-nju sličnih usluga preko inter-neta.

Preduzeća

Kada je riječ o istraživanju u preduzećima, ciljna grupa su bila ona sa 10 i više zapo-slenih. Podaci su pokazali da je u Crnoj Gori 89,8% firmi ko-ristilo računare u svom poslo-vanju, a 67,8% preduzeća je svojim zaposlenim omogu-ćavalo daljinski pristup mejlu, dokumentima ili aplikacijama preduzeća. Istraživanje je po-

kazalo da je 98% firmi koje su koristile računar imalo pri-stup internetu, a 63% je ima-lo veb sajt. Gledano po obla-stima u preduzećima, stopro-centna korišćenost računa-ra je u finansijskom sektoru, 90,9% u proizvodnji, građe-vinarstvu i energiji, a 88,4% u nefinansijskom sektoru.

Preduzeća koja su imala veb sajt obezbjeđivala su vi-še usluga, pa je 68,4% predu-zeća izjavilo da je imalo sadr-žaj sajta prilagođen redov-nim pośetiocima, dok je blizu njih 60% omogućavalo pri-stup proizvodnim katalozima

i cjenovnicima. Mogućnost da se pośetioci upoznaju sa proizvodima ili da ih osmisle omogućavalo je 54,1%. Pre-duzeća koja su imala pristup društvenim medijima najviše su koristila društvene mreže i veb sajtove za razmjenu mul-timedijalnih sadržaja, blogo-ve i mikroblogove. Što se ti-če trgovine putem interne-ta 17,2% preduzeća su na taj način plasirala porudžbine, a 11% ih je primalo.

Istraživanjem je, takođe, obuhvaćeno korišćenje ek-sterne konekcije sa interne-tom u preduzećima, maksi-malna brzina internet konek-cije, korišćenje usluga javne administracije prema sekto-rima, obezbjeđivanje svojim zaposlenima laptopa, table-ta, mobilnog telefona i dru-gih prenosivih uređaja, kao i svrha korišćenja automat-ske razmjene podataka izvan preduzeća.

Prvo istraživanje ove vrste MONSTAT je sproveo 2010. godine, a trenutno se priku-pljaju podaci za ovu godinu koji će biti objavljeni u okto-bru.

O. Đuričković

U CANU održan okrugli sto na temu „Informaciono društvo u Crnoj Gori: stanje i perspektive”

SVE MASOVNIJE KORIŠĆENJE RAČUNARA I INTERNETA Anketa MONSTAT-a pokazala da 99,1% domaćinstava ima TV prijemnik, njih 53% personalni računar (PC), a 92,7% pośeduje mobilni telefon. U Crnoj Gori 89,8% firmi koristilo je računare u svom poslovanju, a 67,8% preduzeća je svojim zaposlenim omogućavalo daljinski pristup mejlu, dokumentima ili aplikacijama preduzeća

DOPRINOS LIČNOM I POSLOVNOM NAPRETKU

Bojana Minić, predstavnica projekta „ECDL za digi-talnu Crnu Goru”, navela je da su informaciono-komuni-kacione tehnologije nosilac razvoja društva i da su one omogućile da se brže, efikasnije i jeftinije obavljaju sve poslovne aktivnosti.

„Preduzeća u velikoj mjeri koriste računare, ali izuzet-no je važno da ih i pojedinci koriste u svakodnevnom ra-du i da na taj način obezbede povećanje stepena iskori-šćenja ICT u cilju poslovnog i ličnog napretka”, kazala je, uz ostalo Minićeva.

Na sastanku ministarke nauke prof. dr Sanja Vla-

hović sa dr Matijasom Kaj-zersvertom, direktorom na-učnoistraživačkog centra IBM-a za Evropu, čije je śe-dište u Cirihu, razmatrana je mogućnost saradnje crno-gorskih naučnoistraživačkih ustanova sa IBM naučnoistra-živačkim centrom u Cirihu, ali i nizom drugih centara širom Evrope, imajući u vidu činjeni-cu da je dr Kajzersvert zamje-nik predśednika svih IBM na-učnoistraživačkih centara u Evropi. Sastanku je prisustvo-vala i Danica Ramnjak, ek-spert Svjetske banke za oblast nauke i istraživanja i nekadaš-nja direktorica Instituta „Ru-đer Bošković“, kao i pomoćnik ministra nauke i direktor INVO projekta mr Darko Petrušić.

Ministarka Vlahović je upoznala dr Kajzersverta sa

stanjem u crnogorskoj nau-ci i promjenama nastalim od ustanovljenja ovog resora. Ona je napravila preśek sve-ga učinjenog, prateći tri stra-tegijski zacrtana cilja u razvo-ju nauke i naučnoistraživačke djelatnosti u Crnoj Gori. Mini-starka je ukazala na jačanje naučnoistraživačke zajedni-ce, kapaciteta i infrastruktu-re, kroz uspostavljanje Cen-tra uspješnosti i dodjele na-učnoistraživačkih grantova, zatim na aktivnosti na polju internacionalizacije, tačni-je uključenja u međunarod-ne okvire i razvoj bilateralne saradnje. Poseban akcenat stavljen je na povezivanje na-uke i biznisa, što se realizuje kroz projekat uspostavljanja naučno-tehnološkog parka i komercijalizaciju istraživanja.

Dr Kajzersvert predložio je da grupa naučnika i lju-

di iz Ministarstva, angažova-nih na projektu Naučnoteh-nološkog parka pośeti IBM-ov centar u Cirihu, kao i niz manjih biznis inkubatora na periferiji Ciriha, i da se kon-kretnije razmotre moguć-nosti zajedničkog angažo-vanja na ovom projektu. On je takođe ponudio i dolazak IBM eksperata u Crnu Goru, u određenim fazama, kako ovog, tako i drugih projeka-ta, recimo onih koji su dobi-li grantove, kako bi pomogli crnogorskim kolegama u po-dizanju kvaliteta i stručnosti. Pokazao je i interesovanje za izuzetne crnogorske studen-te i prepoznate naučnike, ko-ji bi mogli da prođu obuke u IBM centru u Cirihu, đe bi se najboljima i pružila prilika za trajniji angažman.

Direktor Kajzersvert je ta-kođe izrazio izuzetno zadovlj-

stvo projektima koji su dobi-li istraživačke grantove, kao i grant za Centar uspješnosti, ocijenivši ih izuzetno kvali-tetnim i pohvalivši entuzija-zam samih timova, sa kojima je imao priliku da se upozna tokom dvodnevnog trenin-ga Svetske banke i INVO pro-jekta. On je istakao da IBM ni-je već odavno isključivo ICT kompanija, već da se sve vi-še bavi biotehnologijom, ob-novljivim izvorima energije, kao i menadžmentom u obla-sti voda, te da gotovo svi ti-movi koji su dobili grantove imaju prostora i otvoren poziv za saradnju sa IBM u Cirihu.

Poseban akcenat stavljen je na razmatranje mogućno-sti zajedničkog angažmana u okviru novog okvirnog pro-grama EU Horizonta 2020, đe bi se IBM mogao pojavi-ti kao partnerska institucija

u okviru nekih crnogorskih projekata, ali je razmatrana mogućnost zajedničkog an-gažmana i u okviru IPA pro-grama, Tweening-a, i zajed-ničkog apliciranja za poje-dine Švajcarske fondove, ko-ji prednost daju upravo ze-mljama ovog dijela Evrope.

Dr Kajzersvert je boravio u Crnoj Gori na poziv Svjet-

ske Banke i tima INVO projek-ta (Visoko obrazovanje i istra-živanje za inovacije i konku-rentnost), kao gost dvodnev-nog treninga pod nazivom „Efektivna implementacija projekta Centra uspješnosti i istraživačkih grantova finansi-ranih iz sredstava INVO projek-ta”, koji je održan u Podgori-ci. Lj. V.

Sastanak ministarke nauke prof. dr Vlahović sa direktorom naučnoistraživačkog centra IBM-a za Evropu dr Matijasom Kajzersvertom

O SARADNJI CRNOGORSKIH NAUČNOISTRAŽIVAČKIH USTANOVA SA NAUČNOISTRAŽIVAČKIM CENTROM U CIRIHUMinistarka Vlahović upoznala gosta sa stanjem u crnogorskoj nauci, ukazala na jačanje naučnoistraživačke zajednice, poseban akcenat stavila na povezivanje nauke i biznisa. Dr Kajzersvert predložio da grupa naučnika i ljudi iz Ministarstva, angažovanih na projektu Naučnotehnološkog parka, pośeti IBM-ov centar u Cirihu, kao i niz manjih biznis inkubatora na periferiji Ciriha. On je ponudio i dolazak IBM eksperata u Crnu Goru

■ NAJBOLJI CRNOGORSKI STUDENTI I NAUČNICI MOGLI DA PROĐU OBUKE U IBM CENTRU U CIRIHU: Ministarka Vlahović sa dr Matijasom Kajzersvertom

Najveća regionalna Inter-net konferencija „Spark.

me powered by T” održana je krajem juna u Bečićima u organizaciji kompanije „Do-MEn”, agenta registracije na-cionalnog .ME domena. Skup je bio posvećen promociji i unapređenju interneta i svim vrijednostima koje globalna mreža donosi javnosti. Cilj tog interaktivnog skupa bio je da podstakne kreativnost pośetilaca, omogući im uče-nje od međunarodno prizna-

tih govornika, kao i da ih na-vede da sami osmisle biznis ideje i unaprijede postojeće.

Kroz „Spark.me” kompa-nija „DoMEn” sprovodi svoj program društveno odgo-vornog poslovanja i podrža-va internet zajednicu u regi-onu, podstičući razvoj crno-gorske start-up scene dovo-đenjem najpoznatijih svjet-skih govornika iz marketin-ga, biznisa i preduzetništva.

U radu konferencije uče-stvovali su uspješni svjet-

ski predavači među kojima Alf Ren, jedan od najboljih profesora menadžmenta, preduzetništva i inovacija u Evropi, Dejvid Arman, di-rektor za globalnu strategi-ju u Edelmanu, najvećoj ne-zavisnoj PR agenciji na svi-jetu, Skot Berkun, autor ne-koliko globalnih biznis be-stselera i Toni Konrad, po-znati investitor iz Silicijum-ske doline.

O. Đ.

U Bečićima održana Konferencija „Spark.me powered by T”

PROMOCIJA I UNAPREĐENJE INTERNETA

■ NASTUPALI USPJEŠNI SVJETSKI PREDAVAČI: Sa otvaranja u hotelu „Mediteran”

27

JUN2014

BROJ

26

NAUKA

PITANJA I ODGOVORIZANIMLJIVA FIZIKA (3)

Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović i de-

kan Fakulteta za pomorstvo u Kotoru prof. dr Danilo Ni-kolić potpisali su ugovor o dodjeljivanju naučnoistra-živačkog granta vrijednog 240.000 eura toj visokoobra-zovnoj ustanovi za realizaci-ju projekta „Održiva marina”.

Cilj projekta je da pred-stavi razvojnu strategiju ko-ja omogućava adekvatno planiranje i upravljanje odr-živim razvojem u AD „Mari-na Bar”. Radni tim Fakulte-ta za pomorstvo zajedno sa Agencijom za zaštitu život-ne sredine Crne Gore, „Ma-rinom Bar” i Univerzitetom u Pireju (Grčka), valorizovaće dobru praksu marina u Grč-koj na primjeru barske mari-ne, koja će doprinijeti regio-nalnom i nacionalnom održi-vom razvoju samog progra-ma. Primjena ovog projekta se ogleda u tome što će se većina sprovedenih aktivno-sti u „Marini Bar”, uključujući i naučne, moći primijeniti na ostale marine u Crnoj Gori.

Ministarka Vlahović je izrazila zadovoljstvo što se Fakultet za pomorstvo aktiv-no uključuje u naučnoistra-živačke aktivnosti, kako kroz

projekat koji realizuju pod pokroviteljstvom norveške Vlade, tako i kroz dobijanje granta za realizaciju projek-ta „Održiva marina”.

„Uvjerena sam da će na-stavak ovakvog rada u skori-je vrijeme preporučiti Fakul-tet za pomorstvo i za jednog od glavnih kandidata za us-

postavljanje Centra uspješ-nosti i na ovoj instituciji, jer će novoformirane labora-torije i trening centar istin-ski omogućiti istraživanja na najvišem nivou. Kada je riječ o projektu ‘Održiva marina’ sigurna sam da će njegovom realizacijom na dobitku biti, ne samo Fakultet za Pomor-

stvo i ‘Marina Bar’, već i drža-va Crna Gora, imajući u vidu da cjelokupan program pro-moviše održivi razvoj u pri-obalnim morskim područji-ma”, izjavila je ministarka na-uke.

Ministarstvo nauke je u okviru projekta INVO (Viso-ko obrazovanje i istraživanje

za inovacije i konkurentnost), koji se finansira iz kredita Svjetske banke, u oktobru 2013. godine raspisalo kon-kurs za dodjelu grantova za projekte istraživanja i razvo-ja u vrijednosti od 150.000 do 400.000 eura. Od pristi-glih 29 prijava, nakon dvije

faze eksterne evaluacije četi-ri najbolja rangirana projekta odabrana su za finansiranje i to projekat Elektrotehničkog fakulteta iz Podgorice, Bio-tehničkog fakulteta, Fakul-teta za pomorstvo iz Kotora i Fakulteta „Politehnika”, UDG.

O. Đuričković

Ministarstvo nauke dodijelilo grant Fakultetu za pomorstvo u Kotoru

ZA PROJEKAT „ODRŽIVA MARINA” 240.000 EURAPlanirano je da se napravi razvojna strategija koja omogućava adekvatno planiranje i upravljanje održivim razvojem u AD „Marina Bar”

NAJAVLJENO OTVARANJE REGIONALNOG POMORSKOG TRENING CENTRA

Inicijativa za održivi razvoj pomorskog sektora u Cr-noj Gori, koja se realizuje u okviru istoimenog projek-ta saradnje Fakulteta za pomorstvo u Kotoru i Fakulteta za pomorske tehnologije i operacije iz Alesunda u Nor-veškoj, bila je povod radnog sastanka i radionice održa-ne u Kotoru.

Cilj projekta vrijednog 1,4 miliona eura, koji finansira norveška Vlada, jeste unapređenje kompetentnosti za-poslenih u pomorstvu Crne Gore, kroz transfer znanja i iskustva norveških eksperata, a prije svega of-šor bizni-sa. Planirano je otvaranje regionalnog pomorskog tre-ning centra za obuku studenata i pomoraca, kao i cen-tra za kooperaciju i inovacije u pomorstvu.

Učesnike radionice u Kotoru pozdravili su ministar-ka nauke prof. dr Sanja Vlahović, rektor Univerziteta Cr-ne Gore prof. dr Predrag Miranović i dekan Fakulteta za pomorstvo prof. dr Danilo Nikolić.

■ Ministarka nauke prof. dr Sanja Vlahović i dekan Fakulteta za pomorstvo prof. dr Danilo Nikolić potpisali ugovor

21. pitanje: Dvije istoi-meno naelektrisane metal-ne lopte međusobno djelu-ju manjim silama nego kada bi bile naelektrisane suprot-nim naelektrisanjima. Da li je ovo u suprotnosti sa Kulono-vim zakonom?

Apsolutne vrijednosti na-elektrisanja u oba slučaja su jednake, a centri lopti nala-ze se na rastojanju približno dva puta većem od njihovih prečnika.

22. pitanje: Pretpostavi-mo da vaš sagovornik s dru-ge strane stola nosi naočare.

Kako možete odrediti da li je kratkovid ili dalekovid?

23. pitanje: Lopta je iz-bačena vertikalno uvis. Koje je vrijeme duže: penjanja ili spuštanja?

24. pitanje: Kako se mo-že odrediti nepoznata masa tijela M1, ako su na raspolaga-nju dati: hronometar (štope-rica), elastična opruga i dru-go tijelo poznate mase M2?

25. pitanje: Iz vazdušnog balona, sa velike visine iznad zemljine površi, ispuštena je gumena lopta. Lopta padne na zemlju i odbije se od nje. Koliko je ubrzanje lopte ne-posredno poslije odbijanja?

Napomena: Pogrešan je „očigledan” odgovor: ubrza-nje zemljine teže.

26. pitanje: Na vagi je te-govima uravnotežen sud sa vodom. U vodu je potoplje-no tijelo (obješeno o nit) ta-ko da ono ne dodiruje dno suda (slika).

Za koliko treba poveća-ti masu tegova da bi se vaga ponovo uravnotežila?

27. pitanje: Je li mogu-ća pojava da neko tijelo pre-da okolini određenu količinu toplote, a da se pri tome ne snizi njegova temperatura?

28. pitanje: Hoće li se promijeniti period oscilova-nja matematičkog klatna ča-sovnika ako se iz Kotora pre-nese na Cetinje?

29. pitanje: Jedan kraj daske dužine 10 metara je na cilindru, a drugi kraj drži čovjek, kao na slici. On je gu-ra naprijed a cilindar se kotr-lja bez proklizavanja po ho-rizontalnoj podlozi. Takođe, nema ni klizanja između da-ske i cilindra. Daska je čitavo vrijeme horizontalna.

Koliko rastojanje treba da pređe čovjek dok drugi kraj daske ne dođe do cilindra?

Napomena: Pošto se ci-lindar kotrlja bez klizanja po podlozi, onda se duž kojom cilindar dodiruje dasku kreće dva puta većom brzinom od brzine kretanja ose cilindra. Zbog toga, kada čovjek pre-đe 10 metara, onda će osa ci-lindra biti ispred njega na ra-stojanju od 5 metara. Kada pređe još 5 metara, osa ci-lindra će mu biti na rastoja-nju od 2,5 metara itd. Hoće li čovjek uopšte i doći do ci-lindra?

Matematičari rješenje ovog zadatka obično svode na izračunavanje granične

vrijednosti zbira beskonač-no mnogo razlomaka čiji je brojilac dužina daske a ime-nilac redom brojevi: 1, 2, 4, 8, 16, 32, …

30. pitanje: Kako se mi-jenja jačina struje (u funkci-ji od vremena) koja prolazi kroz horizontalno postavlje-nu kružnu provodnu kontu-ru, ako duž ose konture pada naelektrisana kuglica?

Odgovori na pitanja iz prošlog broja

11. Neka su: x rastojanje od A do B, v brzina toka rije-ke u odnosu na obalu, a V br-zina plivača u odnosu na vo-du rijeke. Pretpostavka je da je V > v. Za kretanje od A do B i od B do A u rijeci, plivaču je potrebno vrijeme

Rx xt

V v V v= +

− +,

a isto rastojanje prelazi u jezeru za vrijeme

2J

xtV

= .

Slijedi2

2 2

2 0R Jx vt t

V V v− = >

−

R Jt t> ,

tj. plivač brže pređe rastoja-nje od A do B i nazad do A u mirnoj vodi jezera nego u rijeci. Zaključak je da plivač više vremena „potroši” pliva-jući uz rijeku nego što „ušte-di” plivajući niz rijeku. U je-zeru je plivaču za kretanje od A do B potrebno isto vri-jeme kao i za kretanje od B do A.

Na pokretnim stepenica-ma se može izvesti jednosta-van eksperiment koji potvr-đuje dobijeni rezultat.

12. Pređeni put tijela jed-nak je površini ispod grafika zavisnosti njegove brzine od vremena.

Kada se grafički prikažu zavisnosti brzina voza i va-gona od vremena (slika),

onda se jednostavno može zaključiti da je put voza SVOZ dva puta veći od puta vago-na SV (jer je površina nacrta-nog pravougaonika dva pu-ta veća od površine trougla).

13. U početku spušta-nja tijela ubrzanje čovjeka je usmjereno naniže i teži-na (pokazivanje vage) mu se smanjuje. Pri kraju spušta-nja brzina tijela se smanjuje, ubrzanje je usmjereno navi-še, pa se težina čovjeka po-većava.

Pri podizanju tijela težina čovjeka se u početku pove-ćava, a zatim smanjuje.

14. Kada led pliva u vo-di onda na njega djeluje sila potiska jednaka sili teže koja djeluje na njega. Kada se led istopi, onda on prelazi u vo-du iste zapremine kolika je, prema Arhimedovom zako-nu, zapremina vode koju je led bio istisnuo. Slijedi, nivo vode se neće promijeniti.

Postojanje plute u ledu neće promijeniti odgovor: pluta će nastaviti da pliva u vodi istiskujući dio vode na koju djeluje sila teže jednaka sili teže koja djeluje na plutu.

Metalni šaraf poslije to-pljenja leda potone na dno

suda. Na dio vode koju ta-da istiskuje šaraf djeluje manja sila teže nego na ša-raf, a prije topljenja leda ša-raf je „učestvovao” u istiski-vanju onoliko vode na ko-ju djeluje sila teže kao i na šaraf. Slijedi, nivo vode će se sniziti.

15. Kada se lift kreće bez ubrzanja, onda je lopta u vo-di u stanju ravnoteže: sila te-že je po intenzitetu jednaka sili potiska.

U ubrzanom sistemu se mijenja težina bilo kojeg ti-jela, pa se mijenja i sila poti-ska. Slijedi, u oba slučaja se ravnoteža održava bez pro-mjene zapremine istisnute vode.

16. Voda na tijelo djelu-je silom potiska koja je po in-tenzitetu jednaka sili teže na tijelom istisnutu vodu. Tijelo na vodu djeluje silom usmje-renom vertikalno naniže i po intenzitetu jednakom sili po-tiska.

Da bi se vaga ponovo uravnotežila, potrebno je na drugi tas dodati teg čija je te-žina jednaka sili potiska.

17. Što je predmet više udaljen, to će se viđeti pod manjim vidnim uglom. Zato izgleda da se povećanjem ra-stojanja smanjuje razmak iz-među šina.

18. Kretanje diska nije translatorno. Međutim, za određivanje ubrzanja centra diska nije neophodna anali-za njegovog kretanja.

Djelovanje sile F

mo-že se zamijeniti (slika A) dej-stvom četiri sile čije su pro-jekcije:

1 2 3 2FF F F= = =

i

4 2FF = − .

Jednostavno je primije-titi da par sila 1F

i 4F

ne uti-če na kretanje centra (već samo na rotaciju diska oko centra). Rezultanta ostale dvije sile je sila F

koja dje-luje na centar diska. Slije-di, ubrzanje centra diska je

2/ 1 m/ sa F m= = .

19. Pošto je temperatu-ra topljenja olova (327 °C) ) znatno viša od temperature ključanja vode (100 °C) ) mo-že se ishitreno zaključiti da – ne može.

Međutim, voda ključa na 100 °C samo na normalnom atmosferskom pritisku. Po-većanjem spoljašnjeg priti-ska može se, bez ključanja, zagrijati voda do tzv. kritič-ne temperature 374 °C. Sli-jedi, olovo se može rastopi-ti u vodi.

20. Obični metal poli-kristalne strukture je izotro-pan. To znači da, pri ravno-mjernom zagrijavanju me-tala, bilo koja duž koja spa-ja dvije njegove tačke pove-ćava se isti broj puta nezavi-sno od pravca duži. Drugim riječima, kao rezultat zagri-javanja dobija se da se sve dimenzije tijela povećavaju proporcionalno.

Unutrašnji prečnik prste-na se pri zagrijavanju pove-ća.

Ugao α se pri zagrijava-nju ne mijenja.

Priredio: Radovan Ognjanović

JUN2014

BROJ

26

28

KULTURA

Na prvoj samostalnoj izložba slika Milana Ša-

ranovića, otvorenoj u KIC-u „Budo Tomović” u Podgorici, predstavljeno je 25 radova iz ciklusa „Kroz prizmu uma”.

„Mnogima se činilo da je odustao od borbe za ljudska prava, posebno osoba sa in-validitetom, ali on je uvijek i kroz riječ i sliku otvarao nove načine da se pobuni protiv nepravde. Stvarao je u tišini i danas je sa nama podijelio impresivna viđenja stvarno-sti, koja su pobila sve straho-ve da će umjetnik ostati sam i neshvaćen u svojoj težnji. Njegov dalji rad pokazaće vrijeme i ljudi”, kazala je iz-vršna direktorica Udruženja

mladih sa hendikepom Mari-na Vujačić, otvarajući izložbu pred brojnim pośetiocima.

Obraćajući se publici, au-tor je izrazio zadovoljstvo što je njegova izložba privu-kla toliki broj ljubitelja likov-ne umjetnosti.

„Velika mi je čast što sam uspio da vam predstavim svoj rad. Od 2009. bavim se slikanjem. Ova postavka pra-ti razvoj mog likovnog izra-za. Početak ili ponovno vra-ćanje slikanju vezano je za jedan aprilski dan 2009, ka-da sam samo u trenutku oti-šao do radnje i kupio najjed-nostavnije vodene bojice i običan blok. Tako sam po-čeo da se igram bojama i da

stvaram ono što prolazi kroz prizmu mog uma”, kazao je Šaranović i dodao: „U janu-aru ove godine prešao sam na akril i uradio oko 40 ra-dova. Mogu reći da sam za ovih nekoliko godina istra-živao svoju dušu, unutrašnji nemir sam pretvorio u mir i sada je sve zadovoljstvo ve-zano za slikanje, za konstan-tnu igru bojama.”

Milan Šaranović je rođen 1983. u Podgorici. Završio je Studije primijenjenog raču-narstva pri Elektrotehničkom fakultetu u Podgorici. Aktivi-sta je za prava osoba s invali-ditetom od 2002. godine.

N. N.

U Podgorici otvorena prva samostalna izložba Milana Šaranovića

ZADOVOLJSTVO IGRANJA BOJAMA– „Za ovih nekoliko godina istraživao svoju dušu, unutrašnji nemir sam pretvorio u mir i sada je sve zadovoljstvo vezano za slikanje, za konstantnu igru bojama”, ističe Milan Šaranović– Marina Vujačić, izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom: Autor podijelio impresivna viđenja stvarnosti, koja su pobila sve strahove da će umjetnik ostati sam i neshvaćen u svojoj težnji

■ UNUTRAŠNJI NEMIR PRETVORIO U MIR: Sa izložbe u KIC-u

Povodom obilježavanja osme godišnjice obnav-

ljanja crnogorske nezavi-snosti i državnosti, u Skoplju je u galeriji KORA organizo-vana grupna izložba slika-ra i umjetnika koji su porije-klom iz Crne Gore. O umjet-ničkim aspektima izloženih djela govorila je istoričarka umjetnosti Violeta Kalić. Kli-

me Korobar, vlasnik kolekci-je, podśetio je na višedece-nijsko prikupljanje radova crnogorskih umjetnika, dok je o važnosti obilježavanja 21. maja govorio predśednik ZCGM Miroljub Orlandić ko-ji je ujedno i otvorio izložbu.

Na izložbi su predstavlje-na djela autora iz Crne Gore: Uroša Toškovića, Rajka To-

dorovića – Todora, Mihaila Jovićevića, Momčila Macano-vića, Svetlane Dra-gojević, Nataše Đu-rović, Biljane Keko-vić, Vasa Nikčevića i Tijane Gordić, kao i umjetnika iz Make-donije koji su pori-jeklom iz Crne Gore: Mirka Vujisića, Bran-ka Jakšića, Radosava Markovića, Blagoja Popovića i Vuka Mi-tevskog.

Otvaranju izlož-be, pored članova ZCGM, prisustvova-li su i predstavnici boračke organizaci-je „Blažo Orlandić”, predstavnici Zajed-nice Poljaka, Hrvata,

Slovenaca i Ukrajinaca. Tako-đe, prisusustvovao je i Danilo Brajović, prvi sekretar u am-basadi Crne Gore u Makedo-niji. Ovu manifestaciju podr-žali su Ministarstvo kulture Crne Gore, Dom kulture „Ko-čo Racin“, Asocijacija za kul-turu IKON, vinarija Tikveš i Semok.

N. N.

Povodom Dana nezavisnosti Crne Gore u Skoplju održana grupna izložba crnogorskih umjetnika

POGLED NA CRNOGORSKO SAVREMENO SLIKARSTVOO važnosti obilježavanja 21. maja govorio predśednik Zajednice Crnogoraca Makedonije Miroljub Orlandić

■ Plakat sa izložbe

Nedavno je u Nikšiću u sali KUD-a „Zahumlje”

otovrena izložba polazni-ka Likovne radionice „ARS”. Pośetioci su bili u prilici da vide oko sedamdesetak ulja na platnu članova svih uzra-sta − od osnovne do srednje škole i gimnazije.

Radionicu vodi likovni pedagog i slikar Jovan Ka-radžić Kadžo, inače veliki en-tuzijasta. Redovno je pośe-ćuje od 20 do 30 nadarenih polaznika svih uzrasta, a naj-više je osnovaca.

Članovi ove radionice imali su nedavno izložbu u Gimnaziji „Stojan Cerović”.

Bl. K.

U organizaciji Nacional-ne zajednice Crnogora-

ca Hrvatske i Skener studija, a pod pokroviteljstvom Mi-nistarstva kulture Republike Hrvatske, u Muzeju Mimara u Zagrebu predstavljena je monografija „Dušan Vuko-tić – Zaboravljeni vizionar”. O knjizi su govorili: dr. sc. Ra-domir Pavićević, predśednik Nacionalne zajednice Crno-goraca Hrvatske, prof. dr. sc. Andrea Zlatar Violić, mini-starka kulture Republike Hr-vatske, prof. Branislav Miću-nović, ministar kulture Crne Gore i Melita-Lila Andres Vu-kotić, supruga Dušana Vuko-tića.

Na početku predstavlja-nja, brojnim zvanicama i go-stima, među kojima su bi-li ambasador Crne Gore u RH Igor Građević, zamjeni-ca gradonačelnika Grada Zagreba Vesna Kusin, Velj-ko Bulajić, Dimitrije Popović, Božo Biškupić, Enes Kišević i drugi, prikazan je Vukotićev Oskarom nagrađeni film SU-ROGAT.

Inovativni umjetnik

„Ovom i ovakvom mo-nografijom ispunjavamo na-šu moralnu obvezu prema Dušanu Vukotiću”, rekao je predśednik Nacionalne za-jednice Crnogoraca Hrvat-ske Radomir Pavićević i ista-

kao: „Javnosti predstavljamo djelo svjetski poznatog hr-vatskog umjetnika crnogor-skog porijekla, bez pretenzi-je na cjelovitost i potpunost, za koga su vodeći svjetski filmski kritičari, prateći nje-gov rad od prvog filma „Kićo” (1951), do „Surogata” (1961) i nakon toga, ocijenili da je ri-ječ o inovativnom umjetniku koji je od samih svojih poče-taka uspješno prekoračivao šeme dotadašnjeg kanon-skog obrasca, što ga je korak po korak lansiralo u sam vrh svjetske animacije.”

Ministarka kulture Hrvat-ske Andrea Zlatar Violić je, između ostalog, kazala da su vizionarstvo Dušana Vu-kotića i njegova genijalnost najbolje potvrđeni činjeni-com da je Američka filmska akademija Oskar za animaci-ju prvi put dodijelila autoru izvan Amerike.

Utemeljivač jedinstvenog animiranog izraza

„Vukotić je karikaturom iscrtao mjeru i duhovnost; naracijom stripa otvorio na-raciju filma; robotikom ra-zodjenuo ljudsku uniformi-sanost; izvanrednom i čuve-nom „Zagrebačkom školom” animiranog filma, čiji je je-dan od osnivača, utemeljio jedinstveni animirani izraz, kojim je dodirnuo umjetnič-

ki vrhunac. I danas je mno-gima nedodirljiv u animaciji i filmu, bez obzira na tehno-loške mogućnosti. Film Du-šana Vukotića pripada svima nama, a on pripada samo fil-mu. Zadovoljstvo je imati za sunarodnika Vukotića, čovje-ka koji je potekao iz crnogor-skog krša, ali i čovjeka koji je težio kosmopolitizmu, a svo-jim ga je djelom i dosegao. Iako su filmovi Dušana Vuko-tića i danas razumljivi, savre-meni i angažovani, što ga i čini velikim umjetnikom, ova monografija nam je potreb-na, jer predstavlja poštova-nje i odavanje počasti čovje-ku koji je zadužio ove pro-store svojim djelom za koje je dobio najveće filmske na-grade”, rekao je ministar kul-ture Crne Gore Branislav Mi-ćunović.

Melita-Lila Andres Vuko-tić je zahvalila svima koji su doprinijeli izdavanju ove mo-nografije, a posebno Nacio-nalnoj zajednici i Skener stu-diju, naglašavajući da je za nju „današnji dan po znača-ju odmah nakon dana dodje-le Oskara Dušanu Vukotiću.”

Monografija je sufinansi-rana sredstvima Ministarstva kulture RH, Savjeta za nacio-nalne manjine, a pomoć u re-alizaciji pružili su Crnogorska kinoteka, Zagreb film i slikar Dimitrije Popović.

N. N.

U Zagrebu predstavljena monografija „Dušan Vukotić – zaboravljeni vizionar”

ZA PONOS JE BITI VUKOTIĆEV SUNARODNIK– Radomir Pavićević, predśednik Nacionalne zajednice Crnogoraca Hrvatske: Vukotić od samih svojih početaka uspješno prekoračivao šeme dotadašnjeg kanonskog obrasca – Branislav Mićunović, ministar kulture Crne Gore: Monografija predstavlja poštovanje i odavanje počasti čovjeku koji je svojim djelom zadužio ove prostore

■ Detalj sa promocije

Nikšić: Izložba slikarskih radova polaznika Likovne radionice „ARS”

PROMOCIJA MLADIH TALENATA

■ Veliki entuzijasta Jovan Karadžić Kadžo

29

JUN2014

BROJ

26

KULTURA

Povodom 6. juna, Svjet-skog dana ruskog jezika,

ambasador Ruske Federa-cije u Crnoj Gori Andrej Ne-sterenko položio je vijenac kraj Puškinovog spomenika u Podgorici. On je tom pri-likom poručio da datum za Svjestki dan ruskog jezika ni-je slučajno odabran.

„To je dan kad je rođen veliki Aleksandar Sergeje-vič Puškin, važna figura na svjetskom nivou. To je veli-čanstveni umjetnik ruskog jezika, a njegovom poezijom nadahnjuju se pokoljenja”,

rekao je Nesterenko i do-dao: „Ruski jezik je jezik na-šeg zajedništva i to je najra-sprostranjeniji slovenski jezik u cijelom svijetu. Naš zada-tak je da ovaj jezik čuvamo. Na ruskom jeziku su govori-li mnogi pisci i danas se di-vimo njihovom stvaralaštvu.”

Ruski ambasador je kon-statovao da je u Crnoj Gori njegov jezik veoma popula-ran i da se izučava u velikom broju škola i univerziteta.

„Posebna mi je čast da pomenem školu iz Podgo-rice koja nosi ime našeg Pa-

vla Rovinskog. Ruski i crno-gorski jezik imaju zajednič-ke korijene. Oni su se u po-sljednjih 100 godina razvija-li na različit način ali osnova im je jedna. Mi u Rusiji sa za-dovoljstvom izučavamo cr-nogorski, a mnogo Crnogo-raca izučava ruski jezik”, ista-kao je on.

Kraj Puškinovog spome-nika stihove slavnog pjesni-ka recitovale su pjesnikinje iz Saveza pisaca Rusije, koje su nekoliko dana boravile u Cr-noj Gori.

N. N.

U Podgorici obilježeni Svjetski dan ruskog jezika i Puškinov rođendan

U RUSIJI SA ZADOVOLJSTVOM IZUČAVAJU CRNOGORSKI JEZIKAndrej Nesterenko, ambasador Ruske Federacije u Crnoj Gori: Ruski i crnogorski jezik imaju zajedničke korijene

■ POČAST VELIČANSTVENOM UMJETNIKU: Nesterenko kraj Puškinovog spomenika

U Gimnaziji „Slobodan Škerović” u Podgorici

svečano je obilježeno 60 go-dina mature generacije ko-ja je ovu školu završila dale-ke 1954. godine. Okupilo se 17 nekadašnjih maturanata, a tu je bio i jedan od njiho-vih profesora, Milorad Stojo-vić. Prisutnima se obratio di-rektor ove ustanove Radiša Šćekić.

Gimnazija uvijek otvorena za svoje učenike

On je uz osmijeh rekao kako ima tremu, jer nije la-ko govoriti pred jednom ta-kvom generacijom. Nakon to-ga, osvrnuo se na trenutnu or-ganizacionu strukturu škole, dao osnovne podatke o nje-nim aktivnostima, te istakao da su podgorički gimnazijal-ci već godinama prvi u sport-skim i naučnim takmičenjima na državnom niovu. Pored to-ga, poseban uspjeh ostvario je učenik Janko Zeković, koji je na Svjetskom prvenstvu u filozofiji, održanom sredinom

maja u Vilnjusu, osvojio bron-zanu medalju.

Nabrojavši mnoge projek-te koji su realizovani u prote-klom periodu, te najavivši one koji su u planu, Radiša Šćekić je uvjerio slavljenike „da će Stara dama iznjedriti još puno eminentnih pojedinaca i da će, bez dileme, zadržati svoj pre-poznatljivi sjaj.” Na kraju, on je istakao kako mu je velika čast što može primiti generaciju koja slavi tako rijedak jubilej.

Kao predstavnik genera-cije, nadahnut govor održao je Miloš Uskoković. On se za-hvalio direktoru Radiši Šćekiću i Gimnaziji, zato što ih je odu-vijek tako srdačno prihvatala. Rekao je i kako ova generaci-ja baštini gimnazijsko obrazo-vanje već više od pola vijeka, a potom naglasio ono što je, prema njegovim riječima, glav-na vrijednost ljudi koji su se okupili nakon toliko vremena:

„Tokom čitavog ovog peri-oda ni o kome od njih nijesam čuo niti jednu ružnu riječ. Za-to se ośećam kao najbogatiji čovjek, jer sve vas doživljavam

kao braću i sestre. To je veliki ljudski podvig.”

Potpisi za uspomenu

Uskoković je podśetio da je dosta onih koji su u međuvre-menu preminuli, što je bio po-vod za minut ćutanja. Na kon-cu, on je predstavio knjige ko-je su okupljeni ovim povodom zajedno poklonili Gimnazi-ji. Sâm Uskoković je direktoru Šćekiću poklonio svoju sliku, na čijoj su se poleđini potpisa-li oni koji su došli da proslave šest decenija mature.

Među njima je bio i Lazo Radović, autor knjige „Bi mu ga”, u kojoj se, pored ostalih, našlo i pregršt gimnazijskih anegdota. Pošto je Radović pročitao nekoliko njih, izaziva-jući salve aplauza i smijeha, di-rektor Gimnazije Radiša Šće-kić pozvao je prisutne da ne-formalno druženje nastave uz meze i piće, za koje se postara-lo osoblje ove škole. Svečano-sti je prisustvovala i pomoćni-ca direktora Gimnazije, Jadran-ka Đerković. N. N.

U podgoričkoj Gimnaziji „Slobodan Škerović” svečano obilježeno 60 godina mature generacije koja je ovu školu okončala 1954. godine

JUBILEJ ISTAKNUTE GENERACIJERadiša Šćekić, direktor Gimnazije „Slobodan Škerović“: Velika je čast primiti generaciju koja slavi tako rijedak jubilejMiloš Uskoković, predstavnik slavljeničke generacije: Gimnazijsko obrazova-nje baštinimo već više od pola vijeka

■ RIJEDAK JUBILEJ: Sa obilježavanja 60 godina mature

Peto izdanje festivala du-gometražnog dokumetar-

nog filma pod nazivom Tele-kom Underhill Fest održano je u Podgorici. Tokom devet festivalskih dana publika je imala priliku da pogleda više od 20 ostvarenja podijeljenih u tri sekcije – međunarodnu, regionalnu i vantakmičarsku.

U međunarodnoj selek-ciji Festivala nagrada „Ma-

slačak” pripala je filmu „Sli-ka koja nedostaje” Ritija Pa-na, a u regionalnoj konku-renciji „Maslačak” je dodije-ljen ostvarenju „Gangster te voli”, reditelja Nebojše Slijep-čevića. Odluke o nagradama donio je žiri u sastavu: doku-mentarista i direktor festiva-la „Slobodna zona” iz Srbije Rajko Petrović, dokumentari-sta iz Hrvatske Robert Tomić

Zuber i dokumentarista iz Cr-ne Gore Mirko Matović.

Žiri je specijalno priza-nje u međunarodnoj selek-ciji dodijelio filmu „Slatkica i bokser” Zaharija Hajnzer-linga, dok je u regionalnoj selekciji priznanje pripalo ostvarenju „Pogrebnik” Dra-gana Nikolića.

N. N.

U Podgorici održan 5. Underhill fest

PRIKAZANO 20 OSTVARENJA

■ Sa otvaranja u CNP-u

Crnogorsko kulturno pro-svjetno društvo „Prince-

za Ksenija” iz Lovćenca ima-lo je u junu više zapaženih nastupa širom Vojvodine. Najmlađi članovi folklorne sekcije su nastupili u Subo-tici na Međunarodnom i re-gionalnom privrednom saj-mu u sklopu svečanog otva-ranja štanda Privredne ko-more Crne Gore, dok su đe-vojke iz dramsko-recitator-skog studija, u majicama

„Dobro iz Crne Gore”, bile angažovane na štandu. U Cr-nogorskom kulturnom cen-tru u Lovćencu dramsko-re-citatorski studio priredio je program povodom pośete delegacije Privredne komo-re Crne Gore. U pozorištu u Feketiću, folklorna sekcija i plesni studio nastupili su u dvije tačke u programu po-vodom Dana Feketića i Da-na feketićke višnje. Potom, u centru Novog Sada, najmla-

đi članovi folklorne sekscije predstavili su se publici na 57. Zmajevim dečijim igra-ma sa igrama iz Stare Crne Gore. Na petodnevnoj tur-neji, uz koreografije Mirja-ne Stevović, nastupilo je 26 mladih članova društva koji su vojvođanskoj publici pre-zentovali ljepotu crnogor-ske tradicionalne i savreme-ne kulture.

N. N.

Zapaženi nastupi Crnogorskog kulturno prosvjetnog društva „Princeza Ksenija” iz Lovćenca

PROMOCIJA CRNOGORSKE TRADICIJE I KULTURE

■ Najmlađi članovi folklorne sekcije CKPD „Princeza Ksenija”

JUN2014

BROJ

26

30

KULTURA

U Crnogorskoj akade-miji nauka i umjetnosti

održan je okrugli sto pod nazivom „Muzičko školstvo u Crnoj Gori, dometi i per-spektive”. U ime organizato-ra, Odbora za muzičke um-jetnosti CANU, prisutnima se obratio prof. Žarko Mir-ković, vanredni član CANU i predśednik Odbora. On je posebno pozdravio pomoć-nicu ministra prosvjete Ve-snu Vučurović, te izrazio uvjerenje da će ovaj okru-gli sto biti početak češćih i plodnijih okupljanja. Podśe-tivši da je Odbor nedavno organizovao naučni skup o muzici u vremenu tranzici-je, na kojem su učestvovali i gosti iz regiona, Mirković je napomenuo da je „današnji skup posvećen našim pro-blemima i zato su tu prven-stveno eminentni poznava-oci muzičke umjetnosti iz naše zemlje.”

Prof. dr Slobodan Jerkov izlagao je temu „Solfeđo u prvom ciklusu, nekad i sad”. Govoreći o istorijatu solfe-đa u nastavi u Crnoj Gori, on je naglasio da dosad nije bi-

lo crnogorske metode u nje-govom približavanju đaci-ma, što bi umnogome olak-šalo učenje.

„Previše je teoretisanja u nastavi danas. Primjetno je da su đeca vrlo muzikal-na, ali nemaju predznanje za kvalitetan rad i razvoj. Me-đutim, ovi problemi su rje-šivi”, rekao je Jerkov i dodao da ovom dijelu muzičkog ob-

razovanja treba pristupati te-meljno i postupno.

Učiniti ocjenjivanje transparentnijim

Mr Tatjana Krkeljić je go-vorila o „značaju evaluacije postignuća u muzičkom ško-lovanju”. Ona je istakla kako u inostranstvu postoji veliki broj privatnih muzičkih ško-

la, što kod nas nije slučaj. Prema njenim riječima, pa-žnju treba usmjeriti i na do-datnu nastavu, jer je to važan segment napretka svakog učenika. Krkeljić je ukazala i na manjkavosti postojeće prakse, kada je riječ o osnov-nim muzičkim školama: „Na prijemnim ispitima ne mo-že se procijeniti perspektiva onih koji žele pohađati mu-

zičku školu, pa njihova jedina pozitivna strana jeste limiti-ranje broja upisanih.”

Krkeljić je ukazala na opadanje interesovanja za srednje muzičke škole, što bi moralo pokrenuti provje-ru aktuelne upisne politike. Prema njenim riječima, pro-blem je i u tome što učenici rijetko idu na međunarodna takmičenja, a to utiče na nji-hovu izvođačku uspješnost.

„Ocjenjivanje bi trebalo da bude transparentnije. Po-red toga, neophodno je una-prijediti praćenje napretka učenja”, kazala je ona.

Mnogo talentovanih među slijepim i slabovidim

O muzičkom obrazova-nju slijepih i slabovidih oso-ba govorila je mr Vedra-na Marković. Činjenica je da ove osobe, i pored ništa ma-nje muzikalnosti od onih bez smetnji u vidu, u mnogo ma-njoj mjeri upisuju muzičke škole. Talenat slijepe i sla-bovide đece se ne razvija na pravi način, a u tome, prema njenom mišljenju, udjela ima i nerazumijevanje od strane muzičkih pedagoga.

Marković je govorila i o istorijatu muzičkog školova-nja đaka sa smetnjama u vi-du. Muzici se počinje pokla-njati pažnja u Domu za slijepe u Risnu, koji je otvoren 1947. godine, dok se muzičko vas-pitanje kao nastavni predmet uvodi pet godina kasnije. Pr-vi profesor muzike za slijepe i slabovide bio je Ivan Odba-šić, a značajnu ulogu do da-nas su odigrali i: Emilija Milo-vanov, Radenko Bojović, Bor-ka Lakićević i Saša Vuković.

„Potrebno je prevazići predrasude, kako bi se osobe sa hendikepom u potpunosti uključile u standardne druš-

tvene tokove. Slijepe i slabo-vide osobe mogu se gotovo bez ograničenja baviti muzi-kom, što nije slučaj s drugim vidovima umjetnosti”, istakla je Marković.

Osnovne muzičke škole kao rasadnici talenata

Izlažući temu „Reforma osnovnog muzičkog obra-zovanja između formalnih i promišljenih inovacija”, mr Jelena Martinović Bogoje-vić ukazala je da je ovaj se-gment muzičkog obrazova-nja regulisan članom 8 Zako-na o osnovnom obrazovanju i vaspitanju. Osnovne muzič-ke škole su baza za prepo-znavanje i usmjeravanje bu-dućih profesionalnih muziča-ra, pa su, kako navodi Marti-nović Bogojević, važno pola-zište za analiziranje dometa i perspektiva. Predstavljajući detaljno strukturu nastave za osnovne muzičke škole, ona je podśetila da nastavni pro-gram nije usvojen za sve ra-zrede, te pozvala nadležne da načine upitnik pomoću kojeg bi se saznalo zašto đeca pre-kidaju svoje školovanje.

Mr Ana Perunović Ražna-tović upoznala je prisutne sa obrazovanjem muzičkih pe-dagoga na Univerzitetu Cr-ne Gore u periodu od 1980. do 2013. godine. Predstavivši preśek istorijata visokog mu-zičkog obrazovanja u našoj zemlji, ona je ukazala na za-brinjavajući porast broja neza-poslenih muzičkih pedagoga.

Na skupu su još govorili dr Ivana Marić, koja je prezento-vala popularizaciju muzičkog obrazovanja kroz primjer me-đunarodnih muzičkih radio-nica u Tivtu, te prof. dr Sonja Marinković, koja se osvrnula na osnivanje, razvoj i sadašnji rad Muzičke akademije na Ce-tinju. N. N.

U CANU održan okrugli sto o muzičkom školstvu u Crnoj Gori

NEOPHODNA NACIONALNA STRATEGIJA ZA RAZVOJ MUZIKE I MUZIČKOG OBRAZOVANJA– Prof. dr Slobodan Jerkov: Primjetno da su đeca vrlo muzikalna, ali i da nemaju predznanje za kvalitetan rad i razvoj– Mr Tatjana Krkeljić: Pažnju usmjeriti na dodatnu nastavu– Mr Vedrana Marković: Slijepe i slabovide osobe mogu se gotovo bez ograničenja baviti muzikom, što nije slučaj s drugim vidovima umjetnosti– Mr Jelena Martinović Bogojević: Osnovne muzičke škole – baza za prepoznavanje i usmjeravanje budućih profesionalnih muzičara

■ EMINENTNI POZNAVAOCI MUZIČKE UMJETNOSTI: Sa okruglog stola

ULAGANJE U MUZIKU ULAGANJE U NAŠU BUDUĆNOSTProf. Žarko Mirković: Srednje škole nijesu dovoljno integrisane

Prof. Žarko Mirković govorio je o srednjoškolskom muzičkom obrazovanju kao „odrazu potreba ili vremena”.

„Ovoj problematici se ne poklanja dovoljno pažnje. Zbog nedostatka uslova i stručnog kadra kaskamo za ostalim eks-ju centrima. Nedovoljno shvatanje značaja obrazovanja u muzici čini da sistem muzičkog obrazovanja lebdi između onoga što jeste i što bi trebalo da bude”, ocijenio je on.

Mirković je izrazio nadu da će pozitivni pomaci biti korak ka usvajanju nacionalne stra-tegije razvoja muzike i muzičkog obrazovanja, te istakao da je ulaganje u muziku ulaganje u našu budućnost.

„Trenutni kadar je uglavnom privremeno angažovan. Srednje škole nijesu dovoljno in-tegrisane u sistem muzičkog obrazovanja, a malo je koncertnih nastupa koji bi doprinije-li estetskom razvoju učenika. Srednje muzičke škole skoncentrisane su u južnom i central-nom dijelu naše zemlje, pa je nužno ispraviti taj disbalans. Takođe, treba provjeriti šta je u pozadini velikih razlika u prolaznosti između različitih škola”, rekao je Mirković i pozvao lju-de od kredibiliteta da predlože konstruktivna rješenja. ■ Žarko Mirković

Podgorička knjižara Karver je šestu godinu zaredom

organizovala multimedijal-ni festival „Odakle zovem”. Ovogodišnje izdanje festiva-la obilježili su književna tribi-na povodom 100 godina od rođenja Mihaila Lalića, dru-

ženje sa grupom „The books of knjige”, predstavljanje no-ve knjige o fudbalu Boža Ko-privice, te razgovori o politič-kom teatru i upoznavanje sa umjetnicima iz Grčke.

U Ministarstvu kulture na Cetinju održana je pro-

jekcija grčkog dokumentar-nog filma „Raw Material”, u režiji Hristosa Karakepelisa. Nakon predstavljanja filma upriličena je diskusija sa au-torom ovog ostvarenja i cr-nogorskim rediteljem Vladi-mirom Perovićem. U knjižari „Karver” prikazan je snimak predstave „Zid, jezero” reži-sera Dušana Jovanovića.

Predstavljena je i zbirka pjesama „Unutarnji prijevo-di” Josipa Ostija, Envera Ka-zaza i Bogumila Đuzela. Po-red autora, pjesme su čitali: Lilja Dirjan, Dušan Jovanović, Elena Huzuri, Aleksis Stama-tis, Mladen Lompar i Jovan-ka Uljarević.

O sudaru politike i po-zorišta govorili su: Gaga Ro-sić, Ljubomir Đurković, Du-šan Jovanović, Božo Koprivi-ca i Ivan Medenica. Program „Bez velikih riječi, molim!” bio je podijeljen u dva se-gmenta. U prvom dijelu go-vorili su Ognjen Spahić i Ilija Đurović, predstavljajući no-ve knjige, te moderator Kru-no Lokotar, a u drugom su

učestvovali Ognjen Sviličić, Seid Serdarević, Teofil Pan-čić i Vuk Perović. Priređena je i projekcija filma „Oprosti za kung fu”, u režiji Ognjena Sviličića.

U okviru omaža Laliću upriličena je i projekcija filma „Lelejska gora” u režiji Zdrav-

ka Velimirovića. O ekranizaci-jama Lalićevih romana govo-rili su Andro Martinović, Goj-ko Kastratović i Branko Bale-tić. Prikazan je i Kastratovi-ćev film „Pusta zemlja”.

Na festivalu su, tradicio-nalno, uručene nagrade za tri najbolje priče pristigle na

konkurs Karvera i kompani-je „13. jul – Plantaže”. Ravno-pravne nagrade pripale su Elviru Bajraktareviću iz Bo-sne i Hercegovine, Jasni Di-mitrijević iz Srbije i Stanislavi Nikolić Aras iz Hrvatske.

N. N.

U Podgorici održan 6. multimedijalni festival „Odakle zovem”

DRUŽENJE S KNJIGAMA, FILMOVIMA I UMJETNICIMAOvogodišnje izdanje festivala obilježili: književna tribina povodom 100 godina od rođenja Mihaila Lalića, druženje sa grupom „The books of knjige”, predstavljanje nove knjige o fudbalu Boža Koprivice, te razgovori o političkom teatru i upoznavanje sa umjetnicima iz Grčke

■ Ovogodišnji dobitnici nagrade za najbolju kratku priču

USKORO ĆE ZAVOD ZA UDŽBENIKE OBJAVITI PRIPOVIJETKE MIHAILA LALIĆA

U segmentu pod nazivom „Lalić naš savremenik” o stvaralaštvu velikog pisca govorili su Božo Koprivica, dr Vladimir Vojinović i Enver Kazaz. Vojinović, pisac i glavni urednik u Zavodu za udžbenike i nastavna sredstva Pod-gorica, sa publikom je podijelio lijepu vijest – Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Podgorica uskoro će obja-viti pripovijetke Mihaila Lalića, u izboru Boža Koprivice.

„Crna Gora će, nakon prilično duge pauze, dobiti no-vo ruho jednoga dijela Lalićeve zaostavštine. Ta ideja došla je od Varje Đukić. U pitanju je svojevrsni omaž Mi-hailu Laliću, povodom vijeka od rođenja jedne od naj-značajnijih književnih pojava u crnogorskoj književno-sti”, rekao je on.

31

JUN2014

BROJ

26

KULTURAAntologijA „Prosvjetnog rAdA”HULIO ERERA REISIG

NOĆNoć planinska gleda okom k’o u srnešto samotna osta, uz lane, sred gore; a kao proroštvom obdarene zboreu snu nadahnutom oranice crne.

Šaraju tu sliku, široke sablasti,jablani zaneti. Časovnik ponoćni,petao bulazni; širi mesec moćnistvari, da ushitom nemiru ih prevlasti.

Sna jezero plavo, bez pokora tminenaliči na čistu savest tamne planine.Tik nad vodom koju dah njegov nabira,

Mesec ljubit’ želi Albin, pastir ludi.Kroz vrt mesečarski uspavanka bludi.Na đavole laju psi iz manastira.

Prepjevao Vladeta R. Košutić

Hulio Erera Reisig (1875–1910), najzna-

čajniji je predstavnik his-panoameričkog moder-nizma. Svojom sugestiv-nom lirikom – parnasov-skom po obradi, simboli-stičkom po sadržaju, svo-jim neobičnim metafora-ma („Gavran, krilato gro-blje”, „Magla, krilat ta-mjan”…) – izvršio je sna-žan uticaj na najznačajni-je pjesnike španskog jezika, uključujući i samog Federi-ka Garsiju Lorku…

Priredio Nebojša Knežević

Ansambl Muzičke ško-le „Vida Matjan” iz Ko-

tora gostovao je u Domini-

kanskoj crkvi u Dubrovni-ku đe je izveo Misu br. 2 ko-torskog kompozitora Jeroli-

ma Fiorelija. U programu su učestvovali hor i orkestar škole, kao i solisti: Milica

Zdravković (sopran), Alek-sandra Dobriša (sopran), Milica Lalošević (mezzoso-pran), Petar Jokić (tenor) i Stevan Tomašević (bariton), a dirigovao je profesor Ra-dovan Papović. Program u Dominikanskoj crkvi izve-den je u organizaciji Glaz-bene radionice „Sorgo”.

Misa br. 2 izvođena je i 1979. godine na Splitskom ljetu, pod dirigentskom pa-licom Željka Brkanovića (ta-kođe Kotoranina), kao i 1985. godine povodom otvaranja nove zgrade Muzičke ško-le, a tom prilikom dirigent je bio Radovan Papović. Iako se radi o višeslojnom i kom-pleksnom djelu za hor, or-kestar i soliste, preovlada-va italijanski belkanto, pro-žet mediteranskom melodi-jom prijatnom za izvođenje i slušanje.

N. N.

Ansambl Muzičke škole „Vida Matjan” iz Kotora gostovao u Dubrovniku

ZVUCI BOKE U DALMACIJI

■ Ansambl škole „Vida Matjan”

U londonskoj galeriji „Studio 106 Art Gallery”

svečano je otvorena izložba slika crnogorske slikarke Mir-jane Marsenić, pod nazivom „Protok Vremena: trenutak sjećanja”.

Mirjana se londonskoj publici predstavila radovima namjenski rađenim za pro-stor galerije.

„Svoju umjetničku pri-ču prilagodila sam enterije-ru galerije i prenijela je na dati prostor. Osmislila sam je koristeći različite medi-je, ali tako da slika domini-ra i da se iz nje rađaju insta-

lacije”, objasnila je mlada umjetnica.

Pored brojne publike, svečanom otvaranju prisu-stvovao je i ambasador Lju-biša Stanković, koji je izrazio oduševljenje i ocijenio izlož-bu značajnom za Mirjanin dalji umjetnički razvoj i na-predak.

Britanska publika je pri-hvatila Mirjanine radove sa neskrivenim divljenjem. Izložbu su podržali crnogor-sko Ministarstvo kulture i Opština Berane.

N. N.

U Londonu otvorena izložba Mirjane Marsenić

SLIKE RAĐENE ZA GALERIJSKI PROSTOR

■ KORIŠĆENI RAZLIČITI MEDIJI: Mirjana Marsenić

U Podgorici je održano 9. izdanje Festivala al-

ternativnog filma/videa pod nazivom „AVI fest”. Na otva-ranju je prikazana serija na-drealnih i eksperimentalnih kratkih filmova koje je pred-stavio Pierre-Luc Vaillancourt iz Kanade, a potom i premi-jera pseudodokumentarnog filma „Birziminium, pade mi na um!” multimedijalnog umjetnika Gorana Nikčevića.

Film „Birziminium, pade mi na um!” sniman je deset godina na različitim podgo-ričkim lokacijama, andergra-und mjestima, u urušenim kućama itd. Nikčević, scena-rista i režiser, objasnio je da akteri filma nijesu profesi-onalni glumci, već prijatelji iz kvarta i „petnaestak tito-gradskih legendi”.

„Film je priča o jednom malom, običnom, sluđenom Titograđaninu, o njegovim snovima, htjenjima, strada-njima”, pojasnio je Nikčević.

Kratkometražni doku-mentarni film „Ostroga mi!”, u režiji Ivana Ivanovića, na-javljen je kao „prvi filmski ’obračun’ sa ovom vrstom domaćeg žargona”. O feno-menu popularne crnogor-ske zakletve u filmu su go-vorili: protojerej Siniša Smi-ljić, profesor filozofije Stefan Đukić, pisac Đuro Radosavo-vić, pjesnikinja Vjera Bojanić i profesorica crnogorskog je-zika Ljubinka Nedić.

Premijerno je emitovan i dokumentarni film „Između rijeke i ljudi” autora Mlade-na Ivanovića, svjedočanstvo o višegodišnjoj borbi sta-

novnika Beransela za čistu životnu sredinu. Osim mje-štana, članova NVO „Ozon”, „Luke Berane” i drugih bo-raca za uklanjanje deponije, u Ivanovićevom filmu zastu-pljene su i priče predstavnika lokalnih samouprava, direk-torata i drugih predstavnika vlasti. Uključeni su i stručnja-ci koji objašnjavaju kakve po-sljedice na prirodnu sredinu ima odlaganje medicinskog otpada. Tu su i brojni arhiv-ski snimci, TV prilozi medija koji su izvještavali o otporu Beranselaca i privatni video zapisi aktera filma.

„Nažalost, sistematsko odlaganje otpada nije pro-blem samo u Beranselu. Po-stoje mnogo veće deponije širom Crne Gore, samo što niko nije dovoljno hrabar

da se izbori sa ovim proble-mom. Zbog toga sam i doži-vio Beranselo kao selo Aste-riksa i Obeliksa – ovi mješta-ni se sami bore protiv čita-vog jednog sistema”, rekao je Mladen Ivanović.

Na repertoaru su bili fil-movi i drugih domaćih au-tora iz zvanične, takmičarske selekcije ovogodišnjeg Festi-vala. Publika je imala priliku da vidi ostvarenja: Vladimi-ra Vukašinovića, Ivane Vujo-šević, Gordane Nikač, Zoon Politikona, Duška Boškovića, Demodemollsa, Podgoričkih konja, Nemanje Dragovića, Vladana Femića, Stefana Vu-kovića i Aca Tabaša. Urednik AVI festa je Zoran Bojović, a organizator NVO „Zabjelo Republika” u saradnji sa KIC-om. N. N.

U Kulturno-informativnom centru „Budo Tomović” u Podgorici održan Festival kratkog filma „AVI fest”

AFIRMACIJA ALTERNATIVNIH STVARALACA– Goran Nikčević, autor filma „Birziminium, pade mi na um!”: Film je priča o jednom malom, običnom, sluđenom Titograđaninu, o njegovim snovima, htjenjima, stradanjima – Kratkometražni dokumentarni film „Ostroga mi!”, u režiji Ivana Ivanovića, najavljen kao „prvi filmski ’obračun’ sa ovom vrstom domaćeg žargona”– Premijerno emitovan i dokumentarni film „Između rijeke i ljudi” autora Mladena Ivanovića, svjedočanstvo o višegodišnjoj borbi stanovnika Beransela za čistu životnu sredinu

■ BERANSELO KAO SELO ASTERIKSA I OBELIKSA: Kadar iz Ivanovićevog filma

NAJBOLJI „LIMB” VLADIMIRA VUKAŠINOVIĆA

Po glasovima publike, prvo mjesto na 9. „AVI festu” osvojio je film „Limb” Vladimira Vukašinovića. Autor se bavi pitanjem koliko čovjek u vremenu virtuelnih i dru-gih iluzija može sačuvati svoju dušu. Drugo mjesto za-uzelo je ostvarenje „Platonska ljubav” Vladana Femića, posvećeno profesorici Gimnazije „Slobodan Škerović” Smilji Vukićević. Na trećoj poziciji našao se „Podgorički konj miks” Bojana Petričevića, Nikole Vujoševića i Steva-na Žugića. Riječ je o radu grupe istomišljenika okupljenih oko Fejsbuk projekta „Dnevna doza podgoričkog konja”.

Mlada crnogorska gita-ristkinja Nađa Janko-

vić iz Kotora osvojila je če-tvrto mjesto na svjetskom takmičenju za klasičnu gita-ru, koje je održano u Los An-đelesu (SAD). Trinaestogodiš-nja Nađa u finalu se takmiči-la sa jednim muzičarem iz Ki-ne i dvoje umjetnika iz Južne Koreje. Četvrto mjesto našoj gitaristkinji pripalo je u kate-goriji juniora do petnaest go-dina. Na ovom takmičenju

Nađa je odsvirala ukupno 24 minuta programa, djela naj-poznatijih svjetskih kompo-zitora za klasičnu gitaru.

Ona je i ranije osvajala pr-va mjesta i specijalne nagra-de na takmičenjima u Slove-niji, Španiji, Italiji, Hrvatskoj i Crnoj Gori. Nađa Janković je učenica Muzičke škole u Tiv-tu, na odsjeku za gitaru i kla-vir, u klasi profesora Srđana Bulatovića.

N. N.

Mlada kotorska gitaristkinja Nađa Janković osvojila četvrto mjesto na takmičenju za klasičnu gitaru u AmericiNASTAVLJEN USPJEŠAN NIZ

■ Nađa Janković

JUN2014

BROJ

26

32

KULTURA

Slikarevo pismo: Pogled o esejističkoj prozi Dimitrija Popovića (II)

DNEVNIK OČUĐENJA„…Umjetnik je dužan gledati tjelesnim očima, i nadasve, očima duše, okom duhovnim” F. M. Dostojevski, O umjetnosti (Ob iskustvje, 133. str. ruskoga izdanja)

U Pljevljima su od 12. do 14. juna održani 28. Da-

ni humora i satire „Vuko Be-zarević”, manifestacija ko-ja okuplja elitu u tom žanru sa prostora bivše SFRJ, i ko-ja je već odavno afirmisana kao najbolja smotra te vrste stvaralaštva na cijelom Bal-kanu.

Dani humora i satire po-krenuti su prije 27 godina, a povodom smrti i u čast profesora Vuka Bezarevi-ća, pisca, kritičara, istoriča-ra književnosti, a prije sve-

ga uglednog stvaraoca sati-ričnih priča, aforizama, pje-sama, parodija, višestrukog dobitnika nagrade „Rado-je Domanović” i drugih pri-znanja u toj oblasti duhov-nih uzleta.

Saradnja sa redakcijom lista „Jež”

Prvo književno veče je održano na inicijativu Dra-goljuba – Draga Bojovića, direktora Narodne bibli-oteke u Pljevljma i ugled-

nog književnog poslenika a u saradnji sa redakcijom ta-da kultnog lista „Jež”, koji je okupljao humorno-satiričar-sku elitu, ne samo sa prosto-ra bviše SFRJ. Tada je dogo-voreno da to književno ve-če bude „osnivački ulog” za jednu veliku manifestaciju te vrste. Drago i Ježevci, sa grupom pljevaljskih aktivi-sta su ideju realizovali u ve-likom stilu i proveli je kroz sve ove godine teške i neiz-vjesne, kad ljudima nije bi-lo do smijeha ali su se izno-

va uvjeravali u njegovu lje-kovitost.

Uz svesrdnu pomoć lo-kalne samouprave i ljudi do-bre volje i otvorenog duha, Drago je sa saradnicima fe-stival utemeljio i postavio na tako čvrste osnove, da je on sada za Pljevlja nezbježna či-njenica, bez obzira na stanje ekonomije i društva, bez ob-zira ko je trenutno na vlasti, i kome je – ili nije po volji ta-kva vrsta govora i stvaralaš-tva. Drago Bojović je krajem prošle godine preminuo, pa mu je na ovim Susreti-ma odato dužno poštova-nje, a njegovu veliku misiju nastavljaju entuzijasti i pro-fesionalci njegovoga i Vuko-voga grada, Pljevalja, uvje-reni da ovoj značajnoj i oso-benoj manifestaciji nikada neće biti kraja.

Zanimljiv program za đecu i ostale

Glavne programske tač-ke ovogodišnjih Dana hu-mora i satire bile su:

Ljubavnici, briljantna ko-medija Pozorišta Slavija iz Beograda, po tekstu Marka Kameletija i u režiji Rade Vu-kotić, koja je oduševila broj-nu publiku u punoj, inače velikoj, sali Doma vojske Cr-ne Gore.

U tradicionalnom humo-rističko-satiričnom miletisa-nju u popularnom gradskom sastajalištu Milet bašti, na-stupili su: Milenka – Cica Čo-

lović, Milko Grbović i Mila-din Berić, dramski umjetnici Dragan Jovanović – Drakče i Jovana Jelovac i uz nadah-nutu voditeljku Jelenu Bo-jović priredili zanimljiv pro-gram za đecu i ostale. Posli-je njih nastupila je popular-na muzička grupa S. A. R. S iz Beograda, koja je u Milet ba-štu privukla neobično veliki broj mladih koji su sve pre-tvorili u spektakl i veliko na-rodno (milet) veselje.

U sali Pljevaljske gimna-zije priređena je promoci-ja knjige Kritičke refleksije, zbirka kritičarskih i književ-no-istorijskih tekstova iz za-ostavštine Vuka Bezarevića. O knjizi su govorili: mr Zo-ra Jestrović, mr Isak Kalpa-čina, Gojko Božović i Dejan Miličić.

Nagrade: „Tipar”, „Vuko Bezarević” i „Mladi Tipar”

Na odlično pośećenoj centralnoj svečanosti i final-

nom programu Dana, osim ovih za karikaturu, uručene su i nagrade koje manife-stacija dodijeljuje na osno-vu svojih javnih konkursa. Nagrada „Tipar”, za najbo-lju knjigu objavljenu izme-đu dva susreta, koja autoru donosi i zvučno zvanje Sa-tiričara godine, ovaj put je pripala Slobodanu Simiću iz Beograda, za knjigu afo-rizama Trnovita kruna. Na-gradu „Vuko Bezarević” za najbolju neobjavljenu sati-ričnu priču ove godine pri-mio je Marko Miljković Iz Kragujevca, za priču Dobro-tvor, dok je nagradu „Mladi Tipar” ove godine zavrijedi-la mlađana Anastasija Kocić iz Niša, za pjesmu Fejzbuk – lažni profil.

Osim laureata u central-nom programu učestvova-li su i brojni poznati satiri-čari iz Bosne i Hercegovi-ne, Srbije i Crne Gore: Mi-lan Todorov, Stanislav To-mić, Veljko Rajković, Bojan

U Pljevljima završeni 28. Dani humora i satire „Vuko Bezarević”

VRIJEME OZBILJNOSTI I SMIJEHAI ove godine održane brojne manifestacije u čast profesora Vuka Bezarevića, pisca, kritičara, istoričara književnosti, a prije svega uglednog stvaraoca satiričnih priča, aforizama, pjesama, parodija, višestrukog dobitnika nagrade „Radoje Domanović” i drugih priznanja u toj oblasti duhovnih uzleta

MUZEJ HUMORA I SATIRE

U Pljevljima je osnovan i afirmisan Muzej humora i sa-tire, ustanova neobična i u svijetu, sa bogatim fondom li-stova, časopisa, knjiga, dokumenata i različitih drugih ek-sponata velike vrijednosti, nastalih prije svega velikim i velikodušnim poklonom redakcije „Ježa”, zapravo insti-tucije „Jež”, koji je tada bio kruna i kultno mjesto i činje-nica mnogim generacijama onih koji su humorom i sa-tirom pružali otpor i vlasti i onima oko vlasti, svim ljud-skim slabostima i gadostima.

■ Brojna publika pratila dešavanja u Domu vojske

Piše: dr Lidija Vukčević

Nakon dviju knjiga ese-ja, odnosno najnovije

treće – „Corpus mysticum“ (2008) u kojima se kreće unutar domene eseja o li-kovnom izrazu – no na sre-ću svojih čitatelja ne samo s pozicije erudite i likovno-ga stvaratelja već i preci-znog tumača drugih auto-ra, senzibilnog i angažira-nog promatrača, pa i stva-ralačkog nasljedovatelja, knjiga koje u mnogočemu samo/objašnjavaju onaj dio slikarskoga djela oko kojeg su nastajali nesporazumi, te knjiga u kojima polemi-zira sa svojim „sugovorni-cima” slikarima, kiparima, ali i filozofima, teoretičari-ma umjetnosti ili teolozi-ma, Dimitrije ipak nekom drugačijom rukom od one kojom bilježi svoje lucidne ideje o likovnoj umjetnosti ispisuje svoje „Priče iz Ar-kadije“.

S obzirom na to da ese-ji nisu datirani mi možemo samo nagađati o njihovom nastanku, o tome kojim su povodima i u kojim prilika-ma pisani. Način na koji su ogranizirani u knjigu pažlji-vijeg će promatrača upu-titi na dvije stvari koje ni-su evidentne na prvi po-gled: prva je naša pretpo-stavka kako je Dimitrije pi-sanjem ovakve knjige zadr-žao i za sebe ali i za sve nas ona sjećanja ili njihove fra-gmente kojima duguje dio svoga poetičkog potencija-la – ne mislimo pritom sa-

mo na slikarstvo ili skulptu-ru, beletristiku ili esej, već i na one snažno doživljene slike ili fantazije koje su bi-le u nekom smislu odluču-juće za njegovu osjetljivost i osjećajnost umjetnika, za stvaralački eros.

Središnje točke dječaš-tva i mladenaštva, ona oza-renja ili možda epifanije koje se objavljuju jednom ali nose čitav život. Nepo-srednost i izvornost njiho-va otisnula se kao žig u vo-sku u Dimitrijevom knji-ževnom rukopisu. U tom se smislu ova zbirka arka-dijskih – ne uvijek i idilič-nih sjećanja – može, bez potrebe za zajedničkim nazivnikom, shvatiti i kao dnevnik očuđenja koji piše neko vrlo neobično pripo-vjedno Ja. Ono je s jedne strane duboko uronjeno u svaki od doživljaja i doga-đaja koje prepisuje iz svo-je infantilne memorije, a s druge dovoljno odmaknu-to da s distance – najprije sveznajućeg pripovjeda-ča pa potom i filozofa um-jetnosti – dekodira vlasti-ta poniranja u fenomene i imenuje ih podižući ih na razinu univerzalnosti.

Uz neobično pročišćen stil ovu osobinu smatra-mo jednom od najvrjedni-jih distinktivnih vrlina Priča iz Arkadije, barem u odno-su prema onome što nam je dostupno u neobičnom žanru estetičke konfesi-je, kakve Dimitrije Popović uvjerljivo ispisuje već četvr-tom knjigom.

Druga neuobičajenost ove knjige odnosi se na nje-nu naizgled samo formalnu stranu: sastavljena je od 45 – odnosno s uvodnim tek-stom Skicom za autoportret od ukupno 46 eseja – koji svaki ne prelazi duljinu od dvije ili tri stranice. Rijetki su zapisi, tek nekoliko njih, „Iz-gon iz raja“, „Mitski prostor“, „Prozor“, ili „Projekt nove cr-kve“, odnosno Misterij tijela koji dvostruko premašuju ovu stegu. Neki su tekstovi i znatno kraći. Smatramo da je autor htio nanizati u for-mu neke ulančane odulje autobiografske pripovijesti – koja to nikako nije i ne želi biti – ona zrnca vlastitih op-sesija koja je brižno proči-stio od sivila zaborava.

Jedinstvena poetička niska, zbroj očuđenja, ogr-lica sastavljena od razno-rodnih no prema važnosti vrlo ujednačenih doživlja-ja i emocija. Kojom bi autor ali i svaki angažirani čitatelj, na jednome mjestu raspo-lagao kao svojevrsnim in-deksom uspomena, zajed-ničkim nazivnikom forma-cije, registrom unutarnje zavičajnosti.

Takvu neophodnost, nužnost na ravni estetske neminovnosti, bez namje-re da hijerarhizira ili stva-ra sistematiku svoje likov-ne avanture, najčešće i bez dužne refleksije filo-zofiranja s prethodnicima ili misliteljima, Dimitrije nam prikazuje, izlaže u po-sve drugačijem svjetlu od onog kojim promišlja svo-

je slikarstvo ili umjetnost koja ga je oblikovala. Po-svećuje se krunicom dje-tinjstva, brojanicama mla-dosti, koje uvijek može sta-viti u opticaj kada mu za-treba materije, predmeta, „objektivnosti” – naravno za ovakva umjetnika to je gotovo u pravilu ono naj-subjektivnije, ali time i možda najbliže razumije-vanju i daleko od banalno-sti općih mjesta, od zasiće-nosti umjetnika bez razlo-ga, od frivolne volje za ne-moći koja se vrti postmo-dernošću. I posebno dale-ko od one „umjetnosti” ko-ja ne umarajući se ponavlja tzv. umor umjetnosti prije-laza stoljeća.

Naprotiv, Dimitrijev se odnos prema tradiciji i mo-dernome, apstraktnom ili konceptualnom, nadrea-lističkom ili hiperrealistič-kom, avangardnom ili kla-sicističkom, ne može sma-trati nihilističkim niti oma-lovažavajućim. Za svaku svoju sumnju on će poda-strijeti dokaze, vrijedne i iznimno dragocjene ana-logije (vidi na primjer lu-cidne paralele u eseju Ce-sarov palac ili Zabranjeno reproduciranje iz prve knji-ge eseja „Veronikin rubac“) postaviti kontraargumente ili pak odgovoriti stvaralač-kom gestom. Nije to njego-va praksa samo u pitanjima likovne umjetnosti. Tako je i s filozofskim paradok-som ili aluzijom, u teološ-kim razmatranjima u knji-zi s velikim tematom smrti

(„Smrt u slikarstvu“, 2001) gdje metafizičku zagonet-ku rastvara ili zasićuje vi-talističkim konceptom koji kontraponira plastičnošću prikazanog erotizma ili vi-talizmom kompozicije.

Kad faktografski regi-star, rečeno autorovim je-zikom, postaje umjetnič-kim izrazom? Zanimljivost je ove prve Dimitrijeve be-letrističke knjige mnoš-tvo respektabilnih odgo-vora na esencijalna pita-nja stvaranja i bivanja. Teš-ko je izdvojiti ijedan esej a da se ne ogriješimo o osta-le: svaki fragment pose-ban je ogled koji se odli-kuje promjenom perspek-tive. Kao kad slikar nepre-stance mijenja svoju po-ziciju, izvor svjetla, slikar-sku gamu, oblik, figuraciju, koncepciju ili kompoziciju slike, slika.

U „Pričama iz Arkadi-je“ Dimitrije nam je ponu-dio cijelu jednu galeriju vr-lo osobnih ali i posve zajed-ničkih uprizorenja: dekor ili figure u svom ateljeu, svo-jim krajolicima zbiljskima i duhovnima često mijenja, pomičući fokus svoje pa-žnje: deskriptivna predmet-nost, intelektualna konfesi-ja, samo/ironija umjetnika, melankolična esejizacija djetinjih opsesija, dnevnik post festum, svi jednako za-nimljivo odgovaraju na bit-na pitanja čovjeka. Neki će nas naslovi i njihova rješe-nja podsjetiti na francuske pjesnike simbolizma ili na-drealizma – Projekt nove cr-

kve, Smrt u vatri, Uokvirene riječi, Klavir, Anđeo unište-nja, neke ćemo čitati sa že-đi gutača fascinacija nara-tivnošću:

Kombinirani prašak, u drugima ćemo prepozna-ti onu tako vidljivu finde-sieclovsku bolećivost (pri-zor bijelih ljiljana podno kr-vavih Kristovih nogu), a ne-ki će opet uznemiriti u na-ma gotovo identične pro-življene iluminacije djetinj-stva: Nadahnuće vatrom, Vjetar, Munje i gromovi, More.

Možda ono središnje, temeljno značenje arkadij-ske knjige Dimitrijeve ni-je otkrivanje tematskih po-buda, mitskih zaokupljeno-sti koje ga vode uznosima djetinjstva, već kreativno predočavanje drugim me-dijem, jezikom književno-sti vlastitog samosabiranja: način na koji odabire sa-držaj i njegovu formu, ka-ko je od pojedinačnog na-učio svladavati i oblikova-ti opće, kako dospijeva do univerzalnosti umjetničkog znaka.

Stoga je ova knjiga dra-gocjena: kao da nam daje priliku zaviriti u Dimitrijevu metodu. Ona i jest stanovi-ta lirizirana rasprava o me-todi, lirski traktat o djetinj-stvu i slikarastvu.

S druge strane, bilo bi posve neobzirno reći kako rodni krajolik, cetinjski mili-eu i podneblje sa svojim vr-lo živim arhajskim simboli-ma i arhetipovima, istodob-no proničnima i vrlo tajan-

33

JUN2014

BROJ

26

ARHIVVJEKOSLAVU BOJATU GRAND PRIX ZA KARIKATURU

U Domu Vojske Crne Gore u Pljevljima priređena je tradicionalna izložba sa 21. Konkursa za karikaturu „Risto Pejatović”, koju raspisuju i organizuju Umjetnička galeri-ja „Vitomir Srbljanović” i Muzej humora i satire. Ovogo-dišnji GRAND PRIX pripao je Vjekoslavu Bojatu, karikatu-risti iz Podgorice, dok su dvije Specijalne nagrade dodi-jeljene Mileti Miloradoviću iz Kragujevca i Darku Drljevi-ću iz Kolašina. Piše: Milorad Stojović

Djelo Marka Miljanova je stvarnost koju nosimo u sebi, koja živi u nama kao dio na-šeg bića. I onda kad nam se čini da je daleko od nas, da ne mislimo na njega. U konflik-tnim situacijama kad je u pi-tanju suštinski odnos prema drugim i odnos drugih pre-ma nama, kad se kolebamo pred dužnostima, pred so-bom i pred zajednicom, od-nekud iz podsvijesti, upravo iz najdublje svijesti pred nas iskrsava „daljinska poruka” Marka Miljanova. Prila o Milo-vanu Janičinu, koji je suzdrža-nošću i velikodušnošću sva-koga pobijedio, priče o pri-mjerima najuzvišenijeg čoj-stva i junaštva, o žrtvovanju sebe za dobro drugih, priče o istinskom ljudskom dosto-janstvu – iznova se javljaju kao rješenje. Onda kad nam je najteže, Marko nam je naj-bliži i najpotrebniji – da ohra-bri moralne temelje u nama. I presudne 1941. godine, bata-ljoni koji su pošli u borbu za slobodu, za pobjedu ljudsko-sti, nosili su zastavu na kojoj je bilo ime Marka Miljanova.

Otkuda ta snaga djelu ovoga samouka, otkuda ta njegova nepresušna savre-menost?

Izišlo prvenstveno iz po-trebe da se otrgnu od zabora-va one vrijednosti koje je naš narod stvorio u svojoj vjekov-noj borbi za časni ljudski pro-stor, da se zabilježe i prenesu u pamćenje budućih genera-cije, „ljudi… či rad njima be-smrtnost pruža”, ono „cvije-će koje će na vjekove pošte-nju mirisati”, djelo Marka Mi-ljanov apostalo je fundamen-talni sudionik u formiranju našeg moralnog bića.

Kao čovjek i pisac, Marko je znao da se svaki narod koji hoće da buduće vrijeme čini

svojim vremenom mora osla-njati na živu moralnu tradici-ju koja čini njegov istorijski kontinuitet. Progres društva-on je, između ostalog, vidio u izgrađivanju moralno snažne ličnosti, tom idealu posvetio je cijelu svoju aktivnost, svoje mukom stvoreno djelo.

Bilježeći primjere „koji te poslužit onome što bude ro-đen… da valja za njegov na-rod i čast”, odužujući se lju-dima koji „veselo umirau za svoje i svija nas pravo”, Mar-ko Miljanov se istovremeno oštro suprotstavlja svim ne-vrijednostima svoga vreme-na, onima koji lične intere-se pretpostavljaju interesi-ma naroda. On je dobro znao

i duboko ośećao vrijednosti na kojima je trebalo da se iz-građuje crnogorsko društvo. A te vrijednosti zasnivale su se na idealima slobode, čoj-stva i junaštva – kao vrhun-skoj mjeri čovjeka. Kad su u jednom istorijskom trenutku počeli da se konstituišu od-nosi koji razgrađuju te vrijed-nosti, koji su vodili degrada-ciji onoga što tako sveobu-hvatna sadrži pojam dobar čojek, kad je ośetio da cio je-dan „viteški rad oće da pokri-je mrak zaboravnosti”, da se mnogi „kade” na tuđoj pravdi i zasluzi, Marko je progovorio glasom otpora. Njegovo dje-lo je postalo negacija odnosa koje je sve više pritiskao men-talitet vladanja ljudima, men-talitet vlastoljubivog metani-sanja upravljačima. „Ne valja grabadžija lakomi da zapo-vijeda… Neka životinji gos-podar (podvukao M. S.) i sve-mu drugome na svijet, a na-rodu izmećar i učitelj. Zdravo-me razumu tako je bog odre-dio. Čojek za jelo druge stva-ri kolje, prži, peče i vari… Ko-ji je zaboravi plaću i veličinu pa snagu i pažnju za opšte ne okrene, taj ne treba da vlada koliko bodljikava krava rogo-ve da nosi”, kaže on u pismu vojvode Peku Pavloviću.

Marka su mučili problemi vremena i on je na njih, po-sredno ili neposredno, upe-čatljivo odgovarao. Insisti-rajući na primjerima koje je istorija plemena Kuča, istori-ja crnogorskog naroda isturi-la kao mjerilo, kao opredjelje-nje, u njegovom su djelu mo-ralni odnosi tako iznijansirani da oni iz konkretnog izrasta-ju u opšta značenja i dobijaju smisao trajno živih simbola.

Sudbina naroda, sudbina otadžbine Marku je uvijek na umu. Simo Šobajić je u svo-jim memoarima ostavio je-dan, u tom smislu, karakteri-

stičan zapis.Marko Miljanov je, kao što

je poznato, dva puta bio u Be-ogradu i oba puta je išao na poziv Matice srpske u Novi Sad. U Begoradu je stalno bio u društvu Crnogoraca, osobi-to omladinaca koji su se ta-mo školovali. Za vrijeme du-gih razgovora koje je sa njima vodio, neki od omladinaca su pokušavali da iskoriste ugled Marka Miljanova za svoje po-litičke ciljeve. htjeli su da ga nagovore da da neku izjavu u kojoj bi knjaza Nikolu na-pao kao „tirjanina i nasilnika”. Naročito je u tome smislu, pi-še Šobajić, bio agresivan ne-ki đak iz Riječke nahije. Marko ga je stpljivo slušao i najzad,

kad mu je bio dovoljno dosa-dio, prekorio ga je u prisustvu više od devedeset omladina-ca: „Bilo bi pametno da umu-čiš, dijete. Ja nijesam krpa da perem tuđu nečist. Tebe neko utuljuje u glavu zle misli pro-tiv Crne Gore koja te odnjivi-la i poslala da se, kami, neče-mo dobrome naučiš, pa bi va-ljalo da se držiš prema njoj ka prema svojoj majci. A i jest ti ona majka. Domovina je isto ka majka. A što se gospodara tiče, inje mene vrijeđa, ali… psovati ga na vaganu koji ti neko daje, isto je ka i psova-ti domovinu. No, da ostavi-mo gospodara. On je čoek ka i mi, ka ja i ti, pa i on može da pogriješi, a da se na vrije-me ne ispravi… Ali, domovi-na je vječna i nju u srce mo-

ramo da nosimo ako smo lju-di i ako smo pravi njeni sinovi. Domovina može biti ili usred srca ili u potplaće obuće. Iz srca se ona ne izbačuje lako, a ko je nosi na potplaće, ona se liže sa svakijem korakom i iščili ka paučina. I kad se tako izgubi, ondar čoek postaje kr-do. Čuvaj se toga, dijete, ka ži-voga ognja. Čoek bez domo-vine, ili, što je isto, sa osramo-ćenom domovinom, više i ni-je čoek.”

Marko Miljanov se nikad nije plašio realnosti, ništa ga nije moglo savladati, ali je do kraja života ostao nesrećan što se nije „slagao” s perom te za „opštu stvar” nije mogao učiniti koliko je namjeravao.

Dirljiva je njegova ispovijest vojvodi Peku Pavloviću kako mu ne može napisati ni dio od onoga što bi imao i želio da kaže jer „skiću misli nekuđ bez strva, a pero za njima alji-da; često se gubi jedno dru-gome da ne zna pero kud se đenu misli no čeka kvasnijem kljunom od mastila” dok se opet povrate. Pismenost, koju je počeo savlađivati u pede-setoj godini života, bila je nje-govo najveće iskušenje, teško premostiva prepreka ka saku-pljanju onih „prosutih istina” koje brane suštinu ljudskosti.

Marko Miljanov jedno-stavno i jasno kazuje slože-ni svijet svojih iskustava, jer su mu jasni odnosi iz kojih taj svijet izlazi. Njegova riječ se-že iz najdubljih slojeva crno-gorske istorije. Ona precizno i sintetično hvata jedno vri-jeme i svojim moralno-estet-skim rezultatima ulazi u same vrhove naše književne tradici-je. Marko je pisao za sve. Nje-govo djelo ušlo je duboko u svijest naroda i postalo je dio naše istorije, dio nas samih. Ono opominje ljude na duž-nost, doziva iz njih poštenje i hrabrost, a napada sve ono što je „nečojsko” u njima. „Ju-naštvo je kada braniš sebe od drugoga, a čojstvo kad braniš drugoga od sebe”, kaže on. Iz Markova djela mi upoznaje-mo sebe, kao i iz „Gorskog vi-jenca”, kao iz narodne poezi-je. Njegoša i Marka Miljanova stvorila je Crna Gora, kao što su oni stvorili nju.

Svjesni čovjekotvorne ri-ječi Marka Miljanova, mi otvaramo ovaj Muzej na se-damdesetogodišnjicu njego-ve smrti, i na još jedan način uspostavljamo vezu s njim tj. sa svojom živom tradicijom, vezu koju nalaže naše stva-ralačko vrijeme. Uvjeren sam da će ovaj Muzej biti jedno od onih mjesta đe ćemo do-laziti kao u zavičaj, kao u rod-nu kuću. Ovđe je, makar i dje-limično, ostvaren uvid u proš-lost, uvid u jednu neprolaznu ličnost, u znamenito književ-no i životno djelo. Ovđe se neposredno spaja prošlo i sadašnje i ostvaruje svijest o budućem.

Tako se otkriva smisao lič-nosti i djela Marka Miljanova.

Naš savremenik Marko Miljanov

SUDBINA NARODA, SUDBINA OTADŽBINE UVIJEK NA UMUOnda kad nam je najteže, Marko nam je najbliži i najpotrebniji – da ohrabri moralne temelje u nama. I presudne 1941. godine, bataljoni koji su pošli u borbu za slobodu, za pobjedu ljudskosti, nosili su zastavu na kojoj je bilo ime Marka Miljanova

■ NASLJEĐE I IDEJE ZA ČITAVO ČOVJEČANSTVO: Medun – antičko, ilirsko i crnogorsko svetilište

Rajović, Bojan Bogdano-vić, Bojan Ljubenović, Goj-ko Božović, Ranko Pivljanin, Ismet Salihbegović, Milo-van Vržina, Petar Lazić, De-jan Miličić, Vitomir Teofilo-vić, Deana Sailović, Rado-mir Racković, Milenko Paj-ović, Miodrag Stošić i Vladi-mir Mićković, koji su kaziva-li satirične pjesme, epigra-me i aforizme. Svečani pro-gram značajno je obogati-la stand-up komičarka Jele-na Radanović iz Beograda. Nagrađene radove kazivali su dramski umjetnici Jova-na Jelovac – Cavnić i Ismet Šljuka.

Bilten kao osobeno svjedočanstvo i ogledalo grada i njegovih Dana

Posljednjih godina Sa-vjet manifestacije izdaje prigodan Bilten, zanimlji-vu publikaciju u kojoj se objavljuju nagrađeni rado-vi, biografije laureata, dje-lovi stvaralaštva učesni-ka programa, prikazi knji-ga objavljenih u međuvre-menu, kao i niz drugih pri-godnih i korisnih priloga i informacija, što predstav-lja osobeno svjedočanstvo

i ogledalo grada i njegovih Dana.

Da bi sve bilo na zado-voljstvo brojne publike i ve-likog broja uglednih gosti-ju, a u duhu tradicije i ona-ko kako su nas Vuko i Drago učili, brinuo je Savjet ma-nifestacije u sastavu: Slavi-ca Krstajić, Sanja Đondović, Dragan Paldrmić, dr Branko Banović, Mihailo Bezarević, Ismet Šljuka, mr Zora Jestro-vić, Jelena Bojović, Stanojka Ljiljanić, Dejan Miličić i Zo-ran Raonić.

I ove godine je zapaže-na, nažalost, izrazita neza-interesovanost medija za ovu manifestaciju, kojom se hvale svi koji su imali čast da na njoj učestvuju, po-znavaoci prilika i dešavanja u tom stvaralačkom žanru. Organizatori Dana humora i satire „Vuko Bezarević” ka-žu da se ona neće ugasiti i prestati sve dok je razloga da se šalimo sa zbiljom oko nas, i dok ima potrebe da po njenim (zbiljskim) slabo-stima „raspale” perom i je-zikom oni kojima je to glav-no „oružje” u bitkama za sa-da i ovđe.

Zoran Raonić

stvenima, nisu mogli bitno, temeljno odrediti umjetni-ka u mladosti. Dimitrije se ne mora truditi oko sredi-šti, oko ontološke osi svo-je umjetnosti. Oni su tu, na dohvat ruke, u svakom od prizvanih likova, u svakom od upamćenih predmeta, u svakoj posvojenoj slici. Naj-pregnantnije o tome mož-da govore tekstovi Mitski prizor, More, Zapis o kame-nu i Crno.

U prvome tekstu pripo-vjedač naznačuje nelagod-nu uzbudljivost i iskonsku opreznost (1:14) svojih dje-čačkih poduhvata, pa opi-sujući mitski prostor cetinj-skoga krajolika kazuje ova-ko: „U tom sam prostoru nekako nejasno ali snažno, osjećao da blisko žive stvar-nost i fantazija, i kao da jed-na drugu potiču.” (Isto)

Naravno da tekstove prepoznajemo i kao me-lankoličnu potragu za iz-gubljenim rajem, za onim rajem iz kojeg smo izgna-ni (upravo se tako i zove je-dan od inicijalnih teksto-va ove knjige, Izgon iz ra-ja) ali i za onim rajem u ko-ji nikada nismo ni ušli osim imaginacijom ili stvaralač-kom fantazijom alternativ-nog raja koji pruža, makar kao privremeno utočište, umjetničko stvaranje. No, ako prihvatimo tezu Mircea Eliade koji kaže kako „čo-vjek ne može živjeti druga-čije do u svetom prostoru” (9:67) onda nam biva jasni-je zašto je taj sveti prostor za svakog umjetnika, pa i Dimitrija, djetinjstvo samo.

I ako Dimitrijevo slikar-stvo ukazuje na prostor modernoga u kojem su skr-hane mnoge svetosti, raz-bijene ikone, onda njegov književni imaginarij upuću-je na makar fragmentarnu, mozaikalnu uspostavu iz-gubljenog raja.

Ili, drugačije kazano, Di-mitrije nije umjetnik koji mora iznalaziti svoje sredi-šte, iskušavati ga, ispitivati, podvrgavati kušnjama: on ga nosi sa sobom kao dra-gocjeni, simbolični čin vezi-vanja koji je, nerijetko, koz-mičkih razmjera.

Hoćemo reći, mikro-kozmičke fascinacije pred-metnošću – a podsjetimo, iznimni su i fragmenti ko-jima naslov ne sadrži vi-še od jedne riječi (tako su najfrekventnije riječi iz re-pertoara doživljajne dvo-značnosti, ambivalentnosti nelagode – užitka: Jedan, Stablo, More, Škare, Bunar, Prozor, Klavir, Koža, Krv, Ne-bo, Nož, Vjetar, Mrak, Crno, Zrcalo) – vještinom rukopi-snog majstorstva postaju makrokozmičke emanacije značenja.

Navedimo, zasad, izni-mnu deskripciju jednog za crnogorske prilike, općeg mjesta, prizora cetinjskih kiša (o kojima je umjetnički uvjerljivo pisao i jedan dru-gi veliki Cetinjanin, Danilo Kiš) u fragmentu Prozor:

„Sjećam se još iz djetinj-stva kako su se u naletima kiše nošene vjetrom guste kapi razlijevale po stakle-nim oknima prozora. Vanj-ski se pejzaž tada počeo za-mućivati i mijenjati.

Grane drveća, što su ne-tom bile tu nadomak pro-zora jasnih oblika, sada su se razvodnjavale i rasta-pale, a njihova se stvar-nost slijevala u naizmjenič-nim mlazovima vode. Činilo mi se da u tim zamućenim oknima prozora promatram žive slike potopa. Prostor pejzaža iščezavao je u vodi. Zimi se na tim istim oknima znao pojaviti neki neobič-ni svijet što ga je formirao mraz“. (1:114)

(Nastaviće se)

■ CRNOGORSKI I EVROPSKI KLASIK: Marko Miljanov

JUN2014

BROJ

26

34

IN MEMORIAM LISTOVILJUBINKA BUBA DUBLJEVIĆ

Aprila ove godine preminula je Ljubinka Buba Dublje-vić. Rođena je u Pljevljima 1947. godine u porodici Delića. Od završetka studija radila je kao nastavnica matematike u OŠ „Bratstvo-jedinstvo” – Kovačevići.

Bila je prirodno predodređena za poziv kojim se bavila i sa puno ljubavi je obavljala svoj posao. U mješovitoj nacional-noj sredini njegovala je multietnički sklad, rukovodeći se slo-ganom da je „čovjek centar svega”, a sve ostalo su nijanse. U takvim prilikama sklapala je mo-zaik satkan od ljudskosti, povjerenja i razumijevanja.

Imala je snagu izvrsnoga pedagoga; obrazovana i odgovorna, sa posebnim građanskim mentalitetom, zasluživala je poštovanje svojih kolega, učenika, roditelja. Njena skromnost i pozitivna energija bile su niti koje su je spajale sa đecom i kolegama. Njegovala je kristalno či-ste međuljudske odnose.

Poštovana i voljena Ljubinka Dubljević ostaće u našem trajnom śećanju kao dobar peda-gog, divan čovjek i kolega.

Milenko Bojat

List Privredne komore Crne Gore

GLASNIK(Br. 2, 3, 2014)

List Privredne komore Crne Gore „Glasnik” u novim broje-vima donosi obilje informativnih članaka iz oblasti ekonomi-je i biznisa. Tako, na primjer, čitaoce obavještava o planiranoj izgradnji žičare Kotor-Lovćen-Cetinje, kojom će se unaprijedi-ti turistička ponuda Crne Gore, otvorenom gradilištu turistič-kog kompleksa „Portonovi” u Kumboru, prvom od tri preda-vanja na temu „Proces internet procjene usklađenosti interne revizije sa II A standardima”, poslovnom forumu Crna Gora i Azerbejdžan, samitu zema-lja Balkana u Bursi, kao i konferencija o ljudskim resursima, te brojnim seminarima, okru-glim stolovima…

Tu su i nformacije o sporazumu o međusobnoj saradnji koji su potpisali Privredna ko-mora Crne Gore i Poreska uprava, kao i memeorandumu o saradnji crnogorske kompa-nije „Lipovo”, proizvođača vode „Aqva Monta” i fabrike „Adiolf” iz Ujedinjenih Arapskih Emirata.

„Glasnik” piše o upotrebi novog softvera u carinskom informacionom sistemu (CIS), prezentaciji pilot programa „Priprema nezaposlenih lica za rad na sezonskim poslovima” i učešću Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja i Agencije Crne Gore za promoci-ju stranih investicija MIPA na sajmu prehrane u Moskvi. Predstavljene su kompanije „ZIP” iz Danilovgrada (Zavarivanje, inženjering, proizvodnja) i Mlin „Roćenović” iz Dragovoljića kod Nikšića, najveći proizvođač integralnog brašna u Crnoj Gori. List upozorava na važ-nost zaštite šuma, dok onima avanturističkog duha preporučuje boravak na crnogorskim planinama, kao atraktivnim mjestima.

Objavljeni su intervjui sa Vojinom Đukanovićem i Vladimirom Vukmirovićem, biv-šim predśednicima Privredne komore, Veselinom Vučurovićem, direktorom kompa-nije „Monte Solar”, i Veliborom Boškovićem, direktorom preduzetničko inovacionog centra „Tehnopolios”. Tu su i zanimljivosti iz regiona, te intersantna istraživanja Nje-mačkog društva za vanjsku politiku (DGAP). V. d. glavne i odgovorne urednice je Mil-ka Pižurica.

Š. B.

„Medijski dijalozi”, časo-pis za istraživanje medija i društva, čiji je izdavač Istra-živački medijski centar Pod-gorica, u novom broju do-nosi priloge brojnih autora iz Crne Gore, Srbije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Ma-kedonije i Rusije. Dr Ibrahim Jusufranić i dr Veselin Draš-ković iznijeli su svoja zapa-žanja o ekonomskom limi-tu (ne)zavisnog novinarstva. Oni su objasnili selektovani odnos između ekonomskih okvira novinarstva i moguć-nosti njegove nezavisnosti. Pritom, polazište su bile dvi-je hipoteze. Prva, da eko-nomski okviri smanjuju (ali ne ukidaju) njegovu profesi-onalnu nezavisnost, i druga, da je u okviru te tendencije relacijski odnos između zna-čaja informacija i ekonomske zavisnosti novinara paradok-salan, te da se njegova dina-mika ne mijenja u poželjnom civilizacijsko-demokratskom pravcu.

U kontekstu ove teme može se postaviti suštinsko pitanje: U kojoj mjeri se no-vinarstvo prilagođava savre-menim civilizacijskim ten-dencijama slobode izbora i fleksibilne partnerske zavi-snosti?

„Čini nam se da je di-namika relacijskog odnosa ekonomski značaj informa-cije zavisnost novinara od ekonomskih faktora ne mi-jenja se ni u željenom, po-željnom, ni u civilizacijskom pravcu. To govori o nastav-ljanju tradicije dominacije politike nad ekonomijom i ekonomskih interesa biznisa nad svim ostalim društvenim i ljudskim interesima i vrijed-nostima”, primjećuju Jusufra-nić i Drašković.

Objektivnost, neutralnost i odgovornost

O novinarstvu u novoj ekonomiji pisali su dr Ra-dislav Jovović i Nebojša Jo-vović. Oni su dali odgovor na pitanje šta utiče na pro-fesionalni identitet novina-ra, rekavši, između ostalog, da identitet posmatraju kao kompoziciju različitih no-vinarskih ideala, kao što su objektivnost, neutralnost i odgovornost.

„Međutim, ideali se mije-njaju tokom vremena. Odno-si medija prema političkim i ekonomskim snagama pro-mijenili su se i rastuća ko-mercijalizacija rada novina-ra se odvija paralelno s tr-

kom u tehnološkom razvo-ju. Sve ove promjene zajed-no oblikuju identitet savre-menog novinarstva”, mišlje-nja su autori.

Temu „(Ne)zavisna kon-trola slobode (tržišne kor-porativne medijske 'istine' ili etički kodeks javnog inte-resa)” analizirao je mr Želj-ko Rutović. U srž diskusije on postavlja pitanje relacio-nih odnosa između vlasniš-tva nad medijima i program-skog sadržaja u njima.

„Iskustva i djelujuće prak-se govore i o jasnim transpa-rentnim oblicima angažo-vanog medijskog kapitala u smjeru protežiranja−pospje-šivanja konkretnih vredno-snih principa, sistema, stavo-va, normi i pravaca društve-nog djelovanja. No, za razli-ku od tranzicionih iskustava i oblika prvobitne akumula-cije kapitala, u ovom relaci-onom diskursu, jasno su po-zicionirani i odnosi vlasni-ka medija, smjernice i vred-nosni stavovi medija, sta-tus, položaj, novinarskog ka-dra, poštovanje etičkih na-čela i standarda rada, u koji-ma je djelujuća kultura i 'dru-ga strana' podrazumijevaju-ća premisa generici koncep-ta vlasnika medija”, objašnja-

va Rutović.„Nezavisno istraživačko

novinarstvo − između priti-saka moćnih i sopstvene (ne)moći i (ne)odgovornosti (ko-liko se daleko smije ići u hra-brost koja znači slobodu?)”, bila je tema Janka Nikolov-skog. On smatra da sam po-jam nezavisnog novinarstva asocira na opasnosti po nje-ga koje dolaze od koncen-tracije medija, od interesa vlasnika medija, kao i njiho-ve moguće sprege sa poli-tikom i centrima ekonom-ske moći. Uz to, on podśe-ća i na borbu medijskih NVO

za otvorenost u procesu do-nošenja odluka i smatra da je to lako postići, jer je to evropski standard prvog re-da, te da i u regionu postoje zakoni po čijim se odredba-ma lako dolazi do stvarnog ili dominantnog vlasnika. Dr Jelisaveta Blagojević pisala je o građanskoj (ne)posluš-nosti i (ne)zavisnosti medi-ja i teorijskoj ekspanziji. Ona je u radu prikazala odnos iz-među manipulativnog me-dijskog uticaja determinisa-nog kategorijom (ne)zavi-snosti na svijest i spremnost građana na promjenu. Kroz teorijsko-konceptualnu ana-lizu pojma građanska nepo-slušnost i pojma medijska

manipulacija identifikova-ne su veze između ova dva pojma.

„Teorijsko konceptual-na analiza pojma medijska manipulacija definiše okvir analize empirijskih indikato-ra koji pružaju osnovu za po-stavljanje budućih odnosa i razvoja fenomena u druš-tveno−političkoj konstelaci-ji determinisanoj socio−psi-hološkim uslovima u kojima se medijska poruka saopšta-va. Građanska neposlušnost predstavlja pojmovnu kon-strukciju čije značenje po-staje razumljivo nakon ek-

splanacije pojma građanin”, istakla je Blagojević.

Uticaj menadžmenta medija na nezavisno nivinarstvo

Tu je i tekst Marije Sli-jepčević i Dražena Klarića o ulozi i uticaju menadžmenta medija na nezavisno novi-narstvo u primjerima hrvat-skih dnevnih novina. Prema njihovom mišljenju, medij-ski menadžeri moraju vodi-ti računa o ključnim činioci-ma menadžmenta: ekonom-skoj, tehnološkoj, društve-noj, demografskoj, politič-koj, pravnoj, kulturnoj oko-lini, koje su posebno zna-čajne u medijskoj industri-ji. Klarić i Slijepčević su mi-šljenja da tehnološka okoli-na danas zahtijeva brzo pri-lagođavanje menadžmenta, ukoliko želi da da kompani-ja ostane na tržištu, jer teh-nološke promjene u medij-skoj produkciji i distribuciji naglo rastu.

Pišući o nezavisnom no-vinarstvu u Crnoj Gori, Mirko Jakovljević iznosi konstataci-ju da se novinarstvo nalazi u krizi, te da se to posebno od-nosi na novinske kompanije koje propadaju. To konsta-tuju novinari i u Crnoj Gori, ali i u zemljama regiona, kao i zapadnoevropskih zema-lja. On napominje da je ko-risna aktivnost predstavni-ka OEBS-a za slobodu me-dija u cilju zaštite novinara i unapređenja njihove sigur-nosti, kao i promocije medij-skih sloboda.

Dr Radoslav Baltezarević, dr Vesna Baltezarević i mr Miroslav Maslovarić u tek-stu „Medijsko pozorište luta-ka” smatraju da su novinari dio slagalice koju pomjeraju centri moći. Suočeni sa pro-blemima sa kojima je suoče-na i njihova publika lako skli-znu u oblast 'rada po dikta-tau i naručene istine'.

„U okolnostima kada no-vinarska struka može da ih odvede u zatvor, ili još go-re, kada rizikuju život, novi-nari se okreću konformizmu i dopuštaju da se klate na da-skama istine dok konce drve-nih lutaka pokreću oni koji tu istinu definišu. U sopstve-nom interesu, ne u interesu javnosti”, zaključak je Balte-zarevića i Maslovarića.

Temu „Kriza povjerenja u neovisnost medija” razložili su dr Meri Maretić, dr Drago Martinović i dr Josipa Caktaš, rekavši da je globalna eko-

nomska kriza u drugoj polo-vini 21. vijeka zahvatila novi-narstvo u cjelini. Oni dodaju da se sistem finansiranja uru-šava, a novinarima i novin-skim kućama preostaje bor-ba za egzistencijom. S druge strane, politički i finansijski centri moći sve više postaju veći tajnovitiji i manje pod-ložni odgovornosti, a u isto vrijeme dominiraju „propa-gandnim platformama i ne-ograničenom finansijskom snagom, te im samo čvrsto, zdravo i dobro finansirano novinarstvo može smisleno pružiti opoziciju”.

Na pitanje da li su druš-tvene mreže mediji bez cen-zure odgovorili su dr Draga-na Jovanović, dr Vesna Balte-zarević i dr Radoslav Balteza-rević, rekavši da je novinar-ska industrija bila spora da prihvati potencijal koji nu-di, internetski bazirane obli-ke medija.

„Mnogi rani oblici on-lajn vijesti bili su replike di-jela sadržaja dostupnog u štampanim izdanjima, ali se ova praksa zadržala kod ve-likog broja medija i danas. Manji broj mejnstrim medi-ja na svojim web sajtovima nastoji da pozicionira čitao-ce kao bilo šta drugo nego pasivnu publiku, ili da ih di-rektno angažuje i razgovara s njima”, objašnjavaju pome-nuti autori.

Protok informacija brži i lakši nego ikada

U tekstu „Internet u služ-bi nezavisnog novinarstva” mr Aleksandra Bokan, izme-đu ostalog, kaže da je u eri interneta koja svesrdno vla-da svim aspektima života savremenog čovjeka, pro-tok informacija brži i lakši nego ikada. U čitavom tom procesu hiperprodukcije i

hiperprotoka, pitanje je ko-liko su te informacije tačne i da li uopšte postoji njiho-va kontrola, budući da sva-ko može biti prenosilac, ali i kreator.

O tome koliko je pravna regulacija u onlajn novinar-stvu realnost, odnosno ne-dostižan ideal, svoje viđe-nje iznio je Andrej Blagoje-vić. Prema njegovim riječi-ma, pitanje pravne regulati-ve i zaštite novinara ima po-sebno mjesto danas u onlajn novinarstvu kada je korišće-nje interneta u znatnoj mje-ri promijenilo praksu i sadr-žaj novinarstva. Ovaj vid no-vinarstva je javnosti omo-gućio direktno uključivanje u proces informisanja, ali je usljed svojih specifično-sti otvorio i nova pitanja ko-ja su prvenstveno proistekla kao posljedica nemogućno-sti potpune, ili bar dovoljne kontrolisanosti sadržaja ko-ji se putem interneta pred-stavljaju ogromnoj masi ko-risnika.

Bernadica Milićević opi-sala je kako izgleda „lice i na-ličje” nezavisnog novinar-stva u Bosni i Hercegovini. Ona je konstatovala da u BiH postoji profesija koja je ne-prestano izložena ekonom-skom, političkom i nacional-nom pritisku s ciljem uticaja na uređivačku politiku. Veliki broj medija popustio je ovim pritiscima, pa sve više liče na oglasne table, društvo jed-nog lica đe zastupaju samo jednu političku opciju i ima-ju samo jednu istinu.

„Uprkos takvoj slici, stvar-noj demokratiji potrebno je nezavisno novinarstvo”, po-ručila je Milićević.

Glavni i odgovorni ured-nik časopisa je dr Mimo Draš-ković.

Š. B.

„MEDIJSKI DIJALOZI” (Br. 19, maj, 2014)

PROMJENE I IDENTITET SAVREMENOG NOVINARSTVAPolitički i finansijski centri moći sve više postaju tajnovitiji i manje podložni odgovornosti, a u isto vrijeme dominiraju propagandnim platformama i neograničenom finansijskom snagom, te im samo čvrsto zdravo i dobro finansirano novinarstvo može smisleno pružiti opoziciju

INFORMATIVNI I PROSVJETITELJSKI CILJEVI GUBE ZNAČENJE

Nedostatk funkcionalne demokratije i prusustva ne-zavisnih medija sagledali su u svom radu dr Miroslav Do-derović i prof. Dragana Mrkić. Oni smatraju da su medi-ji snažno sredstvo za formiranje društvenog sistema vri-jednosti i sredstvo uticaja na formiranje javnog mnjenja. Međutim, u posljednje vrijeme u eri globalnog svjetskog poretka postaju sve više sredstva masovnog interpreti-ranja. Stoga, mediji su sve manje sredstva komunikaci-je i edukacije, a informativni i prosvjetiteljski ciljevi gu-be značenje.

INTERNET NAJPRIRODNIJE MJESTO NA KOJEM KONZUMIRAMO VIJESTI

Kada je o građanskom novinarstvu riječ, dr Marija Jo-vić u radu naglašava da njegovu budućnost predstav-lja internet.

„Ljudi iz različitih zemalja pričaju svoje priče među-narodnoj publici, čineći tako svijet manjim i dostupnim. Internet postaje prirodan dio nas, imamo ga u svojim te-lefonima, džepovima svaki dan, koristimo ga kako bismo se povezali s porodicom i prijateljima i stoga internet po-staje najprirodnije mjesto na kojem konzumiramo vije-sti”, objašnjava Jović.

JUN2014

BROJ

26

35

NOVE KNJIGE

Safet Plakalo objavio je prvo kolo od pet knjiga, od uku-

pno 14, koliko će ih biti poređa-no na polici njegovih sabranih djela. Urednik izdanja je mr Vo-jislav Vujanović, pozorišni stva-ralac i kritičar, prilježni izučava-lac života i rada Safeta Plakala. Knjige se pojavljuju u više ne-go lijepo opremljenoj ediciji, u izdanju za koje se slobodno može reći da je luksuzno, a ko-je bi za sebe poželio svaki pisac i svaki izdavač.

Čitalac pred sobom ima svojevrsne monografije u ko-jima su, u svakoj knjizi ponao-sob, štampane pojedine Plaka-love drame, ali tu su i razni pra-teći sadržaji, predgovori, po-govori, nekada i čitave studije o autoru i konkretnom djelu, ali i o cjelovitom stvaralačkom opusu pisca, zatim izbor iz kri-tika pisanih o tim dramama i o njihovim izvođenjima u raznim pozorištima, i još štošta. Uz is-crpne podatke o praizvođenji-ma i pozorišnom životu djela, tu su i fotografije sa pojedinih predstava koje su ovjekovje-čile karakteristične momente i emocionalna stanja likova sa brojnih scena na kojima su se pojavljivale. Ima u tim knjiga-ma po nešto korisno i za pozo-rišne radnike ali i za manje upu-ćene čitaoce, ima štiva za čita-nje ali i za upotpunjavanje sli-ke o životu drame, pozorišta, i svega onoga što se u njemu i oko njega dešava.

Drama „Vrh” obrađuje neke univerzalne teme ali mnogim elementima dodiruje autorov pljevaljski zavičaj, od toponi-ma i ambijenta, karakterističnih imena i prezimena, pa do sud-bina i naravi, jezika i atmosfere u kojoj se odvija finale drame.

„Feniks je sagorio uzalud” je drama u kojoj autor iznova živi dramu svoje supruge So-nje, poetese, koja je poginula

u saobraćajnoj nesreći, ali i dra-mu svog života bez voljenog bića na čiju sudbinu je na neki način i sam uticao. U ovoj dra-mi, a i u većini drugih, Safet Pla-kalo, po vokaciji ponajprije pje-snik, na svoj način upliće i poe-ziju, ugradnjom dramskih mo-nologa – pjesama, soneta i ru-baija, prije svega, u tkivo dram-skog teksta. Ovo djelo on poet-ski ozračuje do mjere da drama postaje od značaja i za poeziju samu. Dokaz za to su i soneti iz ove drame koji žive svoj samo-stalan život u okviru Safetovih Sabranih pjesama, ali i drugđe. Ovaj metod u njegovim kasni-jim djelima će postati manirom koji će ga učiniti prepoznatlji-vim i značajno drukčijim od to-likih drugih dramskih pisaca.

Drama „Iza šutnje” je opet autobiografskim elementi-ma ispunjeno djelo, djelo ko-je uvjerljivo ispisuje biografi-ju vremena onog, onog istori-jom pregaženog, i vlasti, ne sa-mo onog vremena. U autoro-vu želju da dramski obradi za-nimljivu sudbinu Slaviše Vaj-nera – Čiče, narodnog heroja i legendarnog partizanskog ko-mandanta sa Romanije, na per-fidan način upliću se neki moć-nici iz velike poslijeratne vlasti, pa autor privremeno odustaje od projekta, ali mu se vraća „iza šutnje” i sada govori o tome ka-ko je njemu, autoru, priređena drama u sasvim humanoj na-mjeri da dramu jednog istin-skog heroja ovjekovječi umjet-ničkim djelom. Predgovor au-tora na tu temu, tekstom koji je zanimljiva priča sama sama po sebi, upotpunjuje ovu knji-gu i rasteže vidike teme od mi-nus do plus beskonačnosti vla-stovanja, ma koliko svi ti siste-mi bili „demokratični” ili ne.

„Lutkino bespuće” je drama replika na priču o sudbini Ibze-nove „Nore”, u kojoj se lome

svjetovi i brišu granice literar-nih rodova, da bi se oslobodili jezik i forma, kako kaže Vojislav Vujanović, da bi se imenovale stvari koje je praktično nemo-guće imenovati u psihodram-skom naboju koji varniči nizom slika koje više produbljuju pita-nja nego što daju odgovore.

Dramu legendarne pjesni-kinje Silvije Plat Safet Plakalo ispituje „U traganju za bojom kestena”, u drami u kojoj odu-žuje dug, po sopstvenim riječi-ma – najvećoj poetesi 20. sto-ljeća, koja postaje žrtva svog božanstvenog dara u sudaru sa naizgled malim i običnim stva-rima koje neki mali ljudi savla-đuju u prolazu, lako, upravo za-to što su mali.

Safet Plakalo ispituje dra-mu pjesništva i pjesnika, kroz niz realnih i mističnih slika, sa, reklo bi se, istih onih izvorišta na kojima se stvara i sama po-ezija, a ona, poezija, sveuku-pan je epicentar života i stva-ralaštva ovog beskrajno zani-mljivog autora. Njegove dra-me su ispunjene poezijom ka-da, kako sam kaže, ima potrebu da dramaturški kondezuje vrije-me ili „zgusne” kakvu važnu mi-sao. A to bez poezije nije mo-guće, znamo.

Zoran Raonić

„FENIKS JE SAGORIO UZALUD”Safet Plakalo: „Izabrane drame” I-V, „Kaligraf”, Sarajevo 2013.

Obilježavanje godišnjica institucija, tijela, usta-

nova danas se u društvenoj javnosti, srećom, sve manje shvata kao usko manifesta-cioni i svečarski čin. Pažnja se sve više usredsređuje na vrijeme i sadržaj, dakle, na ispunjenje i osmišljavanje datog perioda koji na taj način dobija na dokumen-tarnosti i istoričnosti – ele-mentima bez kojih nema ni razvojnog pregleda, pre-ma tome, ni sistematičnog, sveobuhvatnog proučava-nja. Te maksime zacijelo se držalo i Crnogorsko narod-no pozorište koje je, povo-dom 60 godina svog posto-janja, svoju izdavačku dje-latnost, inače zavidnog re-gistra, obogatilo još jednim vrijednim naslovom – „Cr-nogorci na sceni” akademi-ka Sretena Perovića.

Sastavljena od više cjeli-na, različite žanrovske priro-de (od kritika, preko studija, do kraćih osvrta i intervjua), koje se, u svom globalnom dosegu, dotiču zajedničkog temata – pozorišnog živo-ta u Crnoj Gori – knjiga „Cr-nogorci na sceni”, po svo-joj osnovnoj matrici, pri-pada publikacijama mono-grafskog tipa. U osnovi, nje-na intencija je, koliko da pri-kaže značaj i vrijednost po-zorišne kritike kojom se au-tor u kontinuitetu bavio pe-deset godina, tj. da prikaže njegovo kritičko procjenji-vanje stvaralaštva drugih, toliko i da se pruži na uvid široj kulturnoj javnosti sam Perovićev rad, vrijednost njegovog angažmana kao teoretičara, pokretača i in-spiratora, ne samo pozoriš-nog, već sveukupnog kul-turnog djelanja u Crnoj Go-ri. I ne samo u Crnoj Gori. Perovićev književno-prevo-dilački rad na makedonski i sa makedonskog jezika, te njegova posvećenost kultu-ri tog naroda i crnogorsko-makedonskim kulturnim sponama rezultirali su nje-govim izborom za članstvo u Makedonskoj akademiji nauka i umjetnosti.

Iako svaka od cjelina ima svoju težinu i pečat, valja iz-

dvojiti nekoliko ključnih ko-je, po principu mozaik-se-gmenata, najjasnije tvore stvaralački portret Sretena Perovića. To je uvodni tekst dr Radoslava Rotkovića koji ističe bitne odlike ovog au-tora i njegovu nezaobilaznu ulogu u usmjeravanju i pro-movisanju pozorišnog živo-ta u Crnoj Gori. O Peroviću će pisati i Ratko Đurović, Bo-žo Bulatović, Milorad Boš-ković i drugi. „Pregled crno-gorske dramske književno-sti”, „Dramski pjesnik Risto Ratković”, te „Crnogorsko pozorište – istorija, recenet-ni problemi”, tekstovi su ko-ji će, svakako, najviše govo-riti o analitičnosti Peroviće-vog pera. Perovićev sintetič-ki prilaz jednoj dinamičnoj i, po kulturološkim dometima, veoma referentnoj stvara-lačkoj oblasti, kao što je po-zorišna, ostaje, za crnogor-ske prilike, cjelovito svjedo-čenje. Tim prije što u tom, ne tako kratkom periodu, u po-sljednjih 40 godina prošlog i na početku ovog stoljeća, gotovo da i nije bilo teoreti-čara koji su tu sferu sistem-ski i u kontinuitetu pratili.

Bez sumnje, posebno značajnu cjelinu, sa umjet-ničkog i istorijskog gledišta, čine pozorišne kritike pred-stava izvođenih na daskama CNP-a. Svoje stavove i ocje-ne Perović je formulisao transparentno, s kritičkom vizurom nenapadnog znal-ca i sa sigurnim ośećanjem za cjelovitost scenske slike.

Dio knjige, naslovljen „U hramu podsjećanja”, zasi-gurno će zainteresovati či-taoce, jer se radi o portre-tima glumaca, scenogra-fa i reditelja koji su zadužili crnogorsku pozorišnu sce-nu. Iako su pisana za novi-ne, uostalom kao i dobar dio drugih tekstova, ova podśećanja na scenske ve-likane i njihove nezaborav-ne umjetničke role, sada ka-da su na okupu, čine nesva-kidašnji, vrijedni i specifič-ni omaž prvim imenima cr-nogorskog teatra. Prilazeći s krajnjim pijetetom njiho-vim stvaralačkim individu-alitetima, Perović će ih do-

stojno uvesti u trajni posta-ment crnogorskog et(n)osa. Pored ostalih, to su portre-ti glumaca Miloša Jeknića, Veljka Mandića, Zlate Rai-čević, Ratka Đurovića, Čeda Vukanovića, Petra Tomasa, Bora Begovića, reditelja Ili-je Doda Nikolića, scenogra-fa Velibora Bucka Radonjića i drugih.

Zasebni tematski odje-ljak koji zaslužuje pažnju je-ste intervju Perovića sa Vla-dimirom Popovićem, po-znatim nekad jugosloven-skim glumcem, dramatru-gom, rediteljem, a potom i direktorom CNP-a. Odgo-vori Popovića dijagnostič-ki su, i vjerodostojnije od mnogih drugih crnogorskih kulturnih poslenika, preci-zno skenirali probleme kul-turne politike u Crnoj Go-ri, njene uzroke i posljedi-ce, stanje identitetske, po-litičke i sveukupne svijesti crnogorske inteligencije. Ostaje, međutim, pomalo začudno zašto je razgovor s Popovićem, vođen aprila 1981. neposredno pred nje-govu smrt), čekao dvadeset godina da bude objavljen („Gest”, 2007).

Knjiga „Crnogorci na sceni” upotpunjena je arhiv-skim materijalom iz doku-mentacionog fonda samog autora, njegovom bio-bibli-ografijom, indeksom pozo-rišnih predstava, kao i imen-skim registrom što, svakako, doprinosi njenoj problem-skoj cjelovitosti i struktur-noj preglednosti.

Jovanka Vukanović

KONTINUITET I POSVEĆENOST – VRIJEDNOSTI I MJERE (Sreten Perović: „Crnogorci na sceni”, CNP, Podgorica, 2014)

U izdanju Univerzite-ta Crne Gore odštam-

pan je jedinstven udžbe-nik „Osnovi fiziologije i fizi-ologija sporta” prof. dr Mi-roslava Kezunovića i sarad-nika dr Ivane Durutović i dr Srđana Medana.

Riječ je o štivu koje osvjetljava fiziologiju spor-ta kao dio medicine koji se bavi proučavanjem or-ganizma i tjelesnih funkci-ja vezanih za odgovor i pri-lagođavanje na sportsku aktivnost. Jasno je da do-bro poznavanje fizioloških procesa vezanih za sport-ski trening i samo takmiče-nje omogućava sportskom treneru i profesoru fizičke kulture kvalitetnije progra-miranje trenažnog proce-

sa i bolju brigu za zdravlje sportista.

Udžbenik prof. dr Ke-zunovića i saradnika štam-pan je na preko 320 strana, originalno ilustrovan u bo-ji, napisan i približen čita-ocima na razumljiv način. Obrađena su poglavlja: će-lija i njene funkcije, fiziolo-gija lokomotornog sistema, kardiovaskularni sistem, respiratorni sistem, nervni sistem, sistem čula, uroge-nitalni sistem, endokrini si-stem, sistem organa za va-renje i sama ishrana.

Inače, prof. dr Miroslav Kezunović, nekadašnji šam-pion Jugoslavije i Meditera-na u sportskoj gimnastici, sa svojim koautorima i sa-radnicima dr Ivanom Duru-

tović i dr Srđanom Meda-nom izvodi nastavu na Fa-kultetu za sport i fizičko vas-pitanje u Nikšiću.

Đurđa Vukotić

Fakultet za sport i fizičko vaspitanje

KVALITETNIJE PROGRAMIRANJE TRENAŽNOG PROCESA(Prof. dr Miroslav Kezunović, dr Ivana Durutović, dr Srđan Medan: „Osnovi fiziologije i fiziologija sporta”, Univerzitet Crne Gore, 2014)

Poetsku trilogiju „Čari lirskog treperenja”, pokojnog knji-

ževnika – pjesnika Rajka Šće-panovića, čine tri zbirke pjesa-ma: „Iza svoje sjenke”, koja po-red uvodne pjesme „Ukrštene riječi” ima i dva ciklusa pjesa-ma: „U potaji” i „Obojeni snovi”; druga zbirka „Peta strana svije-ta” kao jedna cjelina; treća zbir-ka „Iverje snova” sa tri ciklusa pjesama: „Opstanci, „Trajanje” i „Odbrane”. Pjesme su neobične ali očekivane i predstavljaju za-dovoljstvo i radost za ljubitelje poezije. Stihovi koji čine trilogi-ju su takvi, i pored toga, ili baš zbog toga što su pisani u ovom našem smutnom dobu. Tako se doimaju i prihvataju jer dosežu vrhunski kvalitet i vrijednost.

Za poznavaoce ranije objav-ljenih sedam knjiga poezije Raj-ka Šćepanovića, tihog, nena-metljivog i skromnog stvaraoca, Trilogija je nadogradnja njego-vog pjesničkog opusa, tkanog dugo i uporno, na osnovnim postulatima lirike. Zastupljene pjesme su dragocjene po estet-sko-umjetničkim vrijednostima i lirskim treptajima. Pjesme ne-ma bez lirike, životne filozofije i umnosti. Znamo da književnost potiče iz filozofije sa uzvišenim ośećanjem prema poeziji – kra-ljici umjetnosti.

U zbirci „Iza svoje sjenke”, u oba ciklusa pjesama – „U potaji” i „Obojeni snovi” ima nešto što zbunjuje u pozitivnom smislu i to se u prvom susretu sa stihovi-ma uoči jer su obilježeni brojka-ma umjesto naslova. Ova se pre-napregnuta numerizacija asocija-tivno, kao prorokovanje mitskog i mističnog, igra sa sudbinom ži-

vota i planete. Ništa neobično, re-ći ćete. Da, ali je veoma zagonet-no, mistično i neočekivano, jer podśeća na ukrštenice. Pjesme su od prve: 1, 7, 13, 17, 22, 24, 18, 20, 25, 26, 28, 31, 34, 37, 40, 41, 43, 45, 46, 48, 49, 51, 52, 54, 56, 57, 58 i 59 u prvom ciklusu „U potaji”.

Isti način obilježavanja se nastavlja i u ciklusu „Obojeni snovi”: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 19, 21, 23, 25, 27, 29, 30, 32, 33, 36, 38, 39, 42, 44, 47, 48, 50, 53, 54, 55, 56.

Za ovakav način označava-nja pjesama potrebno je obra-titi se numerologiji – matema-tičko-stručnom tumačenju i ra-zrješenju pjesničke imaginacije, a za laika ova numerologija ima nerazumijevanja i tajnovitosti.

Pažljivim čitanjem nastaje mistika jer poetika svojom unu-trašnjom snagom i ljepotom i lir-skim porukama dokazuje da lju-bav prema poeziji prevazilazi sve nesporazume.

„Peta strana svijeta” pred-stavljena je sa 51 pjesmom ve-oma nadahnutog naboja inspi-rativnog i poetiziranog odno-sa prirode i čovjeka, pa se nena-metljivo ośeti dublji i misaoniji način okruženja – priroda i me-đuzavist sudbinskog spoja, slu-čajnog i mitskog, sami zaključite.

Zbirka „Iverje snova” sadr-ži tri ciklusa: „Opstanci”, „Traja-nje” i „Odbrana”, koji svjedoče o svestranosti pjesnika Rajka Šće-panovića koji je maštoviti liričar i lucidni majstor u umjetničkom oblikovanju svojih tema i moti-va. On sve upija i sa ljubavlju bo-ji sva ljudska zanimanja, tačnije njih 70 doživljeno je i na upe-čatljiv način poetizirano, slikaju-

ći njihova ośećanja, nade i oče-kivanja. Toliko je potčinjen oda-branom zanimanju i manama i ljepotama koje ga prate čitavog radnog vijeka.

Pjesnik Rajko Šćapanović je bez dvojbe talentovani pje-snik koji je čitav život posvetio pisanju i bavio se aktivnostima vezanim za kulturu. O svemu tome najbolje svjedoči ranije objavljenih sedam knjiga poe-zije, a kao kruna je trilogija „Ča-ri lirskog treperenja”. Sve to do-tiče sami vrh pjesničkog ostva-renja. Pjesme su ogledalo nje-gove duše i u njih je pored lirike utkao sebe i svoja ośećanja. Za-jednička karakteristika ove po-ezije jeste literarna vrijednost.

Trilogija je poetska širina: lir-ska, misaona i unutrašnja, uskla-đena dinamikom i smirujućom muzikalnošću stiha, koja svojim akordima i melodijom čini da je čitalac veoma relaksiran uživa-jući u omami ośećanja. Poezija je najslađi duhovni napitak.

Vladislav Pavićević

ČARI TRAJANJA(Rajko Šćepanović: „Čari lirskog treperenja”, HKS Spektar – Podgorica, Medeon-Podgorica, Podgorica, 2014)

LIST CRNOGORSKIH PROSVJETNIH, KULTURNIH I NAUČNIH RADNIKA IZDAVAČ: ZAVOD ZA UDŽBENIKE I NASTAVNA SREDSTVA PODGORICAODGOVORNI UREDNIK: dr Goran SekulovićList izlazi mjesečno. Godišnja pretplata 4,40 eura, polugodišnja 2,20 euraBroj žiro računa: 510 - 267 - 15VEB-SAJT: www.zuns.me/prosvjetniradUREDNIŠTVO I ADMINISTRACIJA: Ulica Balšića br. 4tel/fax: 020/ 231-254 i 020/ 231-255; mob: 067/ 222-982; e-mail: prosvjetnirad@t-com.me Rukopisi se ne vraćaju

List crnogorskih prosvjetnih, kulturnih i naučnih radnika

Ambasada Meksika u Beogradu

KONKURS ZA ĐEČIJI CRTEŽ „TO JE MOJ MEKSIKO”Ambasada Meksika u

Beogradu objavila je posredstvom Ministarstva prosvjete Crne Gore 18. Konkurs đečijeg crteža „To je moj Meksiko”. Na kon-kursu mogu učestvovati

đeca iz cijelog svijeta, sta-rosti između sedam i 11 go-dina. Budući da se konkurs održava na 25. godišnji-cu Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima đeteta, ovogodišnja tema je „Pra-

va dječaka i đevojčica”. Ra-dove treba poslati ambasa-di Meksika u Beogradu do 15. oktobra, a žiri će oda-brati najbolje.

Š. B.

„Dječiji savez” Podgo-rice organizovao je

veliki đečiji maskenbal na Trgu Republike. Pokrovitelj manifestacije bio je Glavni grad. Na maskenbalu pod motom „Svijet đečije ma-šte“ učestvovali su učenici osnovnih škola Podgorice i Tivta, mališani vaspitne je-dinice „Poletarac” Dječjeg vrtića „Đina Vrbica”, kao i njihovi drugari iz Dječjeg saveza Tivta.

Defile maski, predvodile su mažoretke plesnog studi-ja „Bellisima” iz Tivta, koje su prošetale Trgom Republike i obližnjim ulicama: „Vučedo-lskom”, „Njegoševom” i „Bo-keškom”. Dok su maske de-filovale, prisutni su uživali u bogatom zabavnom progra-mu plesnih grupa „Dream”,

„Bellisima” i „Enigma” iz Tivta. Nastupile su i baleri-ne Umjetničke škole za mu-ziku i balet „Vasa Pavić”, kao i solisti sa festivala „Naša ra-dost 2013”. Voditelj progra-ma bio je Davor Dragojević, glumac Gradskog pozorista. Na kraju programa, tročla-ni žiri sastavljen od akadem-skih slikara: Nikice Raičević, Ivane Ćupić i Marine Radu-lović, odabrao je devet naj-boljih maski u kategoriji naj-bolja, najmaštovitija i najori-ginalnija, kao i 50 specijalnih maski.

U kategoriji najbolja ma-ska prvu nagradu osvojila je: Seka Vujadinović – „Sla-meno odijelo” (OŠ „Dr Dra-giša Ivanović”), drugu Ana Mosurović – „Vatra” (OŠ „Štampar Makarije”), tre-

ću Milena Mosurović „Sto” (OŠ „Štampar Makarije”). Pr-va nagrade za najmaštoviti-ju masku pripala je Marku i Vučeti Popović „Klovnovi” (OŠ „Savo Pejanović”), dru-ga Ani Ljuljđuraj „Vinova lo-za” (OŠ „21. maj”), a treća Valentini Pavićević „Klup-če od konca” (OŠ „Dr Dra-giša Ivanović”). U kategori-ji najorginalnije maske prva je Maša Šljukić – „Fotoapa-rat” (OŠ „Dr Dragiša Ivano-vić”), drugi Matija Milić „Le-teći balon” (OŠ „Marko Mi-ljanov”) i treći Miomir Klja-jević „Kokot” (OŠ „Dr Dragi-ša Ivanović”).

„Dječji savez” je prvona-građenim u sve tri kategori-je obezbijedio sedmodnevni boravak u đečijem odmarali-štu na Veruši.

Dječji savez Podgorice organizovao maskenbal na Trgu Republike

VESELO, MAŠTOVITO, ORIGINALNONa maskenbalu pod motom „Svijet đečije mašte” učestvovali učenici osnovnih škola Podgorice i Tivta, mališani vaspitne jedinice „Poletarac” Dječijeg vrtića „Đina Vrbica”, kao i njihovi drugari iz Dječijeg saveza Tivta. Žiri proglasio najbolje, najmaštovitije i najoriginalnije maske

■ ORIGINALNA MASKA: „Leteći balon”, Matija Milić (OŠ „Marko Miljanov”), druga nagrada

■ VESELO ŠARENILO MASKI: Detalj sa Trga

Predstavnici Delegacije Evropske unije, zajedno

sa predstavnicima Udruženja sportskih novinara Crne Gore i studentima Biotehničkog fa-kulteta u Podgorici poklonili su mobilijar za igralište vrtića, sadnice žive ograde, osvježili i farbali ogradu đečijeg igra-lišta vaspitne jedinice „Buba-mara” predškolske ustanove „Đina Vrbica” u Podgorici. Ovu lijepu akciju uređenja prostora dvorišta podržalo je i predu-zeće „Ekoplant” iz Podgorice.

Vrtić „Bubamara” oboga-tio je mobilijar ljetnjikovcem koji će se koristiti za izvođe-nje nastave u prirodi (vrijed-nost 800 eura), drvenim ku-lama povezanim mostom, sa penjalicom i toboganom, (2. 200 eura). Dvorište je ople-menjeno živom ogradom (200 eura), a ograda oko zda-nja svježe je ofarbana. Pred-stavnik preduzeća „Ekoplant” pobrinuo se za uređenje pro-stora, dok su studenti Bioteh-ničkog fakulteta znanja ste-

čena u nastavi primijenili u praksi prilikom preuređenja dvorišta.

Podśetimo, inicijativa po-drške đečijim vrtićima, nasta-vak je ranije izdvojene pomo-ći u opremi vrijednoj od po 1.000 eura vrtićima u Moj-kovcu, Žabljaku, Herceg No-vom, Tivtu, Plavu, Gusinju, Murinu, Kolašinu, Beranama, Rožajama, Petnjici i Podgo-rici (predškolskim ustanova-ma „Ljubica Popović” i” Đina Vrbica”).

Predstavnici Delegacije EU, Udruženje sportskih novinara i studenti Biotehničkog fakulteta uredili dvorište Dječijeg vrtića „Bubamara”

ZA PRIJATNIJI BORAVAK, IGRU I UČENJE NAJMLAĐIHVaspitna jedinica „Bubamara” obogatila mobilijar ljetnjikovcem, koji će biti korišćen za izvođenje nastave u prirodi, drvenim kulama povezanim mostom, sa penjalicom i toboganom, dvorište je oplemenjeno živom ogradom, a ograda oko zdanja svježe ofarbana

■ Kućica sa dva tobogana

■ Kule povezane mostom sa penjalicom i toboganom

■ Ljetnjikovac za nastavu u prirodi Š. B. Š. B.

P U S Č P S N

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30

SEPTEMBAR

P U S Č P S N

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30

APRIL

P U S Č P S N

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31

DECEMBAR

P U S Č P S N

1

2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15

16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28

FEBRUAR

P U S Č P S N

1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31

JANUAR P U S Č P S N

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30

JUN

P U S Č P S N

1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

MAJ

P U S Č P S N

1

2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15

16 17 18 19 20 21 22

23/30 24/31 25 26 27 28 29

MART

P U S Č P S N

1 2

3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16

17 18 19 20 21 22 23

24 25 26 27 28 29 30

NOVEMBAR

P U S Č P S N

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30 31

OKTOBAR

ŠKOLSKI KALENDARza 2014/2015. godinu

Nastavna godina počinje u ponedjeljak, 1. septembra 2014. godine, a završava se u petak, 12. juna 2015. godine. Nastavna godina za učenike završnog razreda zavr-šava se u srijedu, 20. maja 2015. godine.

Zimski raspust počinje u ponedjeljak, 5. januara 2015. godine, a završava se u nedjelju, 25. janua-ra 2015. godine.Ljetnji raspust počinje u ponedjeljak, 15. juna 2015. godine, a završava se u ponedjeljak, 31. av-gusta 2015. godine.Ljetnji raspust za učenike stručnih škola počinje po završetku profesionalne prakse, u skladu sa za-konom.

Nastava se organizuje u petodnevnoj radnoj sed-mici. Izuzetno, u slučaju nadoknade nastavnog rad-nog dana, nastava se može organizovati i subotom.

Ustanova može odstupiti od ovog kalendara zbog okolnosti koje nijesu predviđene Kalendarom, s tim da je dužna da ostvari broj radnih dana utvr-đen zakonom najkasnije do 20. maja 2015. go-dine za učenike završnog razreda, a za učeni-ke ostalih razreda najkasnije do 12. juna 2015. godine.

BROJ RADNIH DANA

Klasifikacioni period Završni razredi

Ostali razredi

PRVIOd 1. septembra do 31. oktobra 45 45

DRUGIOd 1. novembra do 31. decembra 43 43

TREĆIOd 26. januara do 31. marta 47 47

ČETVRTIOd 1. aprila do 12. juna (za učenike završnog razreda od 1. aprila do 20. maja)

35 50

NASTAVNA GODINA 170 185

PREGLED RADNIH DANA PO MJESECIMA

Mjesec Za učenike završnih razreda

Za učenike ostalih razreda

Septembar 22 22

Oktobar 23 23

Novembar 20 20

Decembar 23 23

Januar 5 5

Februar 20 20

Mart 22 22

April 22 22

Maj 13 18

Jun – 10

UKUPNO 170 185

BROJ RADNIH DANA PO DANIMA U SEDMICI

Klasifikacioni period P U S Č P

I 9 9 9 9 9

II 9 9 9 8 8

III 10 10 9 9 9

IV 10 10 11 10 9

ZA UČENIKE ZAVRŠNIH 7 7 8 7 6

UKUPNO 38 38 38 36 35

ZA UČENIKE ZAVRŠNIH 35 35 35 33 32

Sačinjeno na osnovu Školskog kalendara za 2014/2015. godinu (Ministarstvo prosvjete, br. 01–3277 od 8. jula 2014)

* Provjera znanja učenika na kraju prvog i drugog ciklusa osnovne škole 11. i 12. maja.** Eksterna provjera znanja učenika na kraju trećeg ciklusa osnovne škole 26, 27. i 28. maja.

* Maturski i stručni ispit od 1. juna do 15. juna.** Izdavanje diplome o maturskom i stručnom ispitu najkasnije do 22. juna.

1

JUN2014

BROJ

26

ЂЕЧИЈИ СВИЈЕТ

■ Нина Бабић, ОШ „Лука Симоновић“, Никшић

■ Ана Перуновић, ОШ „Ратко Жарић“, Никшић

■ Матеа Масловар, ОШ „Његош", Цетиње

■ Јован Челебић, ОШ „Октоих“, Подгорица

БИЛО ЈЕДНОМ ЈЕДНО ДРВОБило једном једно дрво. Расло је поносно ширећи

своју крошњу над клупицом у дворишту. Надвијало се као заштитник, чувар, пријатељ који зна многе тајне.

Чика Стојан је много волио то дрво. Поливао га је, пажљиво обрезивао, повјеравао му све своје бриге. И дрво је саоćећало са њим. Кад год би му испричао не-ку лијепу причу, оно би зашушкало својим раскошним зеленим лишћем, а када би чуло нешто тужно од сво-га чиче, скупило би се и умирило дајући посебан пе-чат том немилом тренутку. Али, чича је из дана у дан био све старији и слабији…

Дошао је његов син и одвео га код себе у град. Био је то веома дирљив тренутак. По први пу се одвајао од свог села, од свог дрвета. Сада је остало само и пусто. Није било више никог да ćеди под његовом крошњом жељном разговора.

Изненада се поново отворила зелена капија у дво-ришту. Кроз њу је прошао сељак којег је чика Стојанов син послао да брине о кући и имању. Дрво се јако об-радовало. Једва је чекало да открије тајне које крије овај необични човјек. Међутим, он је ćедио на чичи-ној клупици и пушио. Густи дим гушио је дрво и оно је из дана у дан постајало све жуће, све слабије. Иако је јесен још увијек била далеко, његово лишће је опада-ло и гомилало се под клупицом. Оно лијепо, гиздаво сада је изгледало старо и оронуло, готово беживот-но. Неразумни сељак ништа није примјећивао, само је безоćећајно бацао опушке у гомилу опалог лишћа под клупицом.

Једнога дана дошао је чика Стојан са својим унуци-ма. Весели жамор испунио је двориште, али дрво није имало више снаге да се радује. Препуштено горкој су-дбини, само је чекало дан када ће се потпуно осуши-ти. Чика Стојан је пожурио ка њему. Ослоњен на штап, гледао је свог пријатеља са неизмјерном тугом. А он-да је љутито викнуо на човјека који је дуванио под др-ветом: „Шта си ово урадио несрећниче?!” Замахнуо је штапом на избезумљеног човјека којем није било јас-но старчево понашање. Бјежао је главом без обзира посрћући и спотичући се низ сеоску улицу.

Старац је са тугом покупио опало лишће дрвета, обрезао је његове гране напојио га водом. Али, још увијек није било оćећања оне блискости што их је не-када повезивала. Позвао је своје унуке да га загрле. Сви заједно обухватили су његово широко стабло. Миловали су његову глатку кору све док чича није оćетио благе трептаје оног преосталог лишћа.

Ђеца су остала са ђедом током цијелог љета. Дрво је уживало као никад до тада. Опорављало се из да-на у дан. Ускоро му се поново вратио онај стари сјај. А ђед? Он је био пресрећан. Излијечио је свог доброг друга и показао је својим унуцима да је природа чис-та и зелена кад нема дувана и дима.

Катарина ФрановићОШ „Народни херој Саво Илић”

Доброта – Котор

ДРУГАРСТВОДругарство је сјајно,Понекад и тајно.Са друговима идем у школуи смишљам понекад неку нову фору.

Кад часови се заврше,с друштвом идем кући,

често у трку или пјевајући.Другарство се брижно пази, онда срећа не пролази.

Марина ПавићевићОШ „Ловћенски

партизански oдред”Цетиње

ЗЛАТНИ ЗРАЦИ СУНЦА ОБАСЈАЛИ СУ МОЈУ СОБУ

Велика сам спавали-ца. Волим свој мирисни мекани јастук, шушкаву постељу и најљепши ју-тарни сан који се њежно спусти на моје лице.

Ни гласни повици вриједних радника на об-лижњој грађевини, ни ју-тарња свађа цвкутавих врабаца, ни весели кора-ци и смијех мог брата, па чак ни мамин благи глас који ме зове, не могу та-ко лако оћерати сан са мојих трепавица. То само може Он! Да, тај враго-ласти сунчев зрак! Вјеш-то провуче своје златне прсте кроз рупице напо-ла спуштене ролетне и њима направи најљепше шаре по зидовима моје собе. Топлим и бљешта-вим зраком заголица мој нос и трепавице и ћера ме да отворим сањиве очи. Извуче ме из топле постеље и кроз прозор ми покаже раскошну ље-поту сунчаног дана. Ду-боко удахнем мирис мла-де траве и процвјеталих стабала трешње, махнем модро-плавом небу и по-шаљем пољубац враго-ластом сунцу.

А онда, журно се спре-мим и весело потрчим у загрљај расцвјеталом прољећу.

Милица РадуновићОШ „Владо Милић”

Доња Горица

22

JUN 2014

BROJ

26

ЂЕЧИЈИ СВИЈЕТ

Не знам зашто ђедо каже,увијек кад се јутром брије,да је моје доба саданајљепше, најбезбрижније.

Кад би само ђедо знаокаква мене мучи мука,знам да би му било жаонајстариjег свог унука.

Јер, лако је моме ђедукада нема бубуљице.А да му и нагло никнупокрио би брадом лице.

Ђедо тврди да сам лијеп.Не знам само колко лаже,ил је можда сасвим слијепкад ми свако јутро каже:

– Бићеш најљепши у роду,плећат као стари дуб,висок као бор и јела,породични прави стуб!

Али, за све то вријемене гледа ме ђед у лице.Кад би боље погледао,видио би – бубуљице!

Има л' ишта на свијетугрозније од чуда тог?Хоћу л' икад да се ријешимсвог дјетињства „безбрижног”.

Босиљка Пушић

ЦВЈЕТНИ СУНЦОБРАНУ мају настајусунцобрани цвјетни,инсекти то знајубаш су изузетни.

На те сунцобранешарене, веселе,има доста хранесвјесне су и пчеле.

Сунцобрани зујерој пчела се чује.

Слободан Дошљак Бећо

ДА ЛИ МЕ ЂЕДО ЛАЖЕ

МОЈА БАКА Од доброте сва се блиста,као пјена маслачка лака,моја бака.Кад се дигне море сивода поломи стијене старе,цијеле ноћи она мислина морнаре.

Кад се смркне небо љетњеи град суне из облака,она тада кришом плачезбог тежака.

А кад зима пређу распепо дрвећу, по жицама,тад уздахне бака тужноза птицама.

Њеној тузи нема краја,а бригама нема броја.од доброте створена јебака моја.

Насиха Капиџић Хаџић

СВИТАЦ

Пчеле мрава дозивале, Ко фењере ноћу пали,Ко нечујно пољем ходиНа великој ко је хвали?

С тамбуром се цврчак јавиВи од рада не видите,Он кућице ниђе нема, Хајте, па га ухватите.

Током дана он одмара,Мален јесте, ал’ је даса,А кад тамна ноћца дођеЛампионе усталаса.

Миодраг Чабаркапа

„Ало! Овђе Београд, а на телефону Зона Занфирова!” – прави се важна пе-тогодишња Теодора.

„Ало! Је ли то моја брада? Чујеш ли? Моја брада!” – кажем кроз смијех.

„Како то, да сам твоја брада!” – чуди се ђевојчица.

„Па, тако. Једноставно. Кад гођ дођеш код нас играш се са мојом брадом. Стал-но је чупкаш и сучеш” – нашали се ђед.

„Аха, деда! Ти говориш црногорски!” – рече она, као да ме ухватила у крађи.

„Него како? Ја сам Црногорац и гово-рим својим језиком. А што си ти душо!” – питам је ја.

„И ја сам Црногорка, деда, али сам рођена у Београду, па сам и Београђан-ка!” – похвали се она.

„У реду, душо, ја ти не замјерам, а што теби смета што ја говорим црногор-ски?” – рекох ја.

„Али, деда… ја имам проблема са језиком… Кад дођем у Црну Гору, мо-рам да говорим: ђед и баба. Овде, за-мисли, да кажем својој баки баба! Она

би се страшно наљутила,” – пожали се унука.

„Нема везе. Знаш, кад дођеш код нас, ја ћу ти све преводити. Ми ћемо се лако споразумјети. А, знаш душо зашто? За-то што се ми волимо. Него, реци ти ме-ни, благо ђеду, када ћеш доћи? Ми смо се зажељели наше ђевојчице. Овамо се навелико купамо,” – похвалих се.

„Хвала, деда. Доћи ћу. Не могу сада, одмах, јер сам још у пиџами,” – као из-вињава се она.

„Слушај, душо, нека те тата што прије пошаље овамо,” – посавјетовах је ја.

„Ау, деда!” Шта је са тобом!? Да ме по-шаље, поштом, као да сам пакет!” – за-чуђено рече она.

„Ма не, будалице, него нека те тата одведе на авион, а ја ћу те овамо саче-кат,” – рекох весело.

„Онда, деда, долазим сутра. Чекај ме. Ћао!” – раздрагано рече и прекиде даљи разговор.

Владислав Павићевић

ЗОНА

■ Љубиша Недовић, ОШ „Марко Миљанов“, Подгорица

Јутрос сам са мамом опет ратовао због обичних чара-па. Мојих, разуме се. Само сам је питао где ми је дру-га чарапа, а она ми је лепо одговорила да би, по пра-вилима кућног реда, треба-ла бити поред прве. Ау, баш ми је олакшала трагање! Да сам безобразан, питао бих је како она зна која је пр-ва, а која друга, али нисам хтео да распламсавам ва-тру. Кришом сам узео из се-стрине фиоке њене чарапе са најнеупадљивијим шара-ма, које би могле да се про-вуку и као мушке.

Намерно на ћошку ни-сам сачекао друга. Баш ми је одговарало да у школу лагано идем сам. Тражење чарапе ме је натерало да се мало позабавим раз-мишљањем о тој ситници од одевног предмета.

Чарапе нису жива бића, па, на моју срећу, не могу

да кажу шта ми мисле. По-што живе у пару, сигурно имају неки начин споразу-мевања, али не на мом ма-терњем језику. Не верујем да целог живота само тр-пе и ћуте, а како да сазнам шта друго раде. Могу са-мо да размишљам и да за-мишљам.

Када ујутро њима удо-мим своје босе ноге, сме-шкају се задовољне што нису празне, бескорисне. Помислио би човек да су чарапе највеселије када су опране и лепо сложене у фиоци. Али, не! Чему да се радују две чарапе, лева и десна, или десна и лева, што је сасвим свеједно, док непомично леже у затво-реном простору. Напољу, на свежем ваздуху за њих је сасвим друга прича. Во-ле моје жустре кораке, јер тада вире испод ногави-ца и намигују сличним ча-

рапама бројних пролазни-ка. Још им је интересант-није када седим, јер им је тада видик шири. Моје тр-чање за фудбалом им баш не причињава задовољс-то. Спљескане између оз-нојаних ногу и не баш ми-ришљавих патика чарапе би најрадије гласале про-тив ове, а вероватно и дру-гих спортских дисциплина, али нико не тражи њихове гласове.

Размишљам и о физич-ким повредама мојих ча-рапа. Е, ту је природа баш неправедна према њима. Ја када се огребем, рана брзо зарасте, а када се чарапа поцепа, ту правог лека не-ма. Рупа не уме сама да за-расте, а операција иглом и концем не обећава оздра-вљење и бољи живот. Ако је само једна осакаћена, ту мајстори чарапари имају привремено решење. Пра-ве безброј потпуно истих чарапа, а ти, ако си паме-тан, купиш одједном бар

десет пари једнаких, и ду-же их трошиш, пошто свих двадесет безболно могу да мењају улоге и да буду час леве час десне.

Баш је добро што сам се јутрос завлачио под кре-вет и што сам претурио и фиоке и полице за књиге, тражећи одевне крпице за своје ноге. По ко зна који пут сам изнервирао маму са овим својим губљењем и трагањем за најоснов-нијим ствари-ма. Али, има у томе и корис-ти. Инспири-сао сам је, па док ме је грди-ла, ја сам из те кратке лекције о немару, ра-сејаности и не-одговорности извукао увод у размишљање о чарапама. Са-да ћу више да бринем о њи-

ма, јер шта бих без чарапа. Посебно зими, када ништа не може да преузме њихо-ву главну улогу заштитника ногу од хладноће. Мислим да се тада чарапе праве важне, јер знају да ничије ноге не могу да замисле дан без њих. Свакоме прија да се понекад прави важан, па зашто то не би радиле и чарапе?

Меланија Римар

ЧАРАПЕ СУ ВАЖНЕ

3

JUN2014

BROJ

26

ЂЕЧИЈИ СВИЈЕТ

ИЗ СЛОВЕНАЧКЕ КЊИЖЕВНОСТИ ЗА ЂЕЦУИЗАБРАО, ПРЕВЕО И ПРЕПЈЕВАО

ДУШАН ЂУРИШИЋ

СРНАВиђесте ли некад срну?Још нијесте, је ли?Тад кренимо у ноћ црнук бору, витој јели.

Викнућемо испод дебла: – Еј, срнице јадна, носимо ти румен хљеба да нијеси гладна!

И доћи ће – витка, њежна, из брезових грана, и док шири ноћ се сњежна јешће нам хљеб с длана.

Матеј БОР

ПАТУЉЦИ У КУЋИДођем кући. Праг по ме тен. Под у пред-

собљу почишћен. От во рим кухи њ ска врата: све уре ђено, прашина избри са на, сто поспре-мљен.

Јесу ли у кући, док ни јесам био у њој, бо-равили патуљци? Праг помели, са стола мр-вице покупили, све почистили?

– Патуљци? – зовем их.Умјесто патуљака из собе излази Маја.– Јесу ли овђе били патуљци? – питам је. –

Праг помели, мрвице са стола покупили, све почистили?

Маја се шеретски на смијала: – Били, па пошли!

Цветко ЗАГОРСКИ

ПЈЕСМА О МАЈЦИМајка пружа руку – на длан јој звијезда слијеће.

Мајка пружа руку – на длан јој сунце слијеће.

Мајка пружа руку – на длан јој срећа слијеће.

Мајка тројици својих дјечака смјелих звијезде, сунце и срећу дијели.

Франце ФИЛИПИЧ

Мој град, у коме сам рођена, у којем живим и у коме се школујем, је Херцег Нови. Налази се у једном од најљеп-ших залива на свијету, у подножју стрмих литица планине Орјен.

Херцег Нови је град сунца, зеленила и скали-на. Град сунца, јер има ви-ше од 200 сунчаних дана у години. Град зеленила, јер поćедује велики број разних и ријетких биља-ка. Али и град скалина, јер нема ћошка ни ули-це, а да нема бар неко-лико степеница. Кажу да Херцег Нови има 100.001 степеницу. Искрено, не знам, али сам сигурна да има на сваки корак гра-да бар неколико скали-на. Свака скала Херцег Новог крије своју причу и свједочи о разним де-шавањима кроз историју нашега града. Пуно сам учила, читала и слушала о своме граду. Знам да су га освајали разни осваја-чи: Турци, Шпанци, Мле-

чани и др. Они су оста-вљали дубок траг у на-шој историји: Канли кулу, Сат кулу, Шпањолу, Цита-делу, Форте Маре… Два пута га је рушио земљо-трес, 1667. г. и 1979. г. па ипак, град је увијек успио да сачува своју несваки-дашњу, необичну ље-поту. Да би се упознала култура и умјетност Хер-цег Новог, треба се попе-ти до трга. Безброј каме-нитих степеница и ули-ца воде у висину, како се и простире сам град. У њему су многи пјесни-ци нашли инспирацију и забиљежили своје емо-ције. Херцег Нови је ту-ристичко мјесто које ос-ваја многа срца. А да би туристи упознали сву љепоту овога града, мо-рају да пјешаче уз без-број скалина и уских ули-ца.

Ја сматрам да у томе и лежи драж Херцег Но-вог, јер колико год било тешко успињати се ска-линама од Шквера па до

Канли куле или од Фор-те Маре до Сат куле, је-дино пјешачењем мо-жемо примијетити и упознати праву бит на-шега града.

Јована Тадић ОШ „Илија Кишић”,

Зеленика

ХЕРЦЕГ НОВИ, ГРАДЕ ОД СКАЛИНА

ЈЕСЕН

Нешто тихо јесен ранашапуће нам преко грана.

На све стране злато сипа,у крошњама наших липа.

Јесење нам кише лију,огољеле гране бију.

Јесен драга изнад града,плодове нам даје сада.

Јован АбрамовићОШ „Ловћенски

партизански одред”Цетиње

■ Бојан Дробњак, ОШ „Југославија“, Бар ■ Татијана Бановић, ОШ „Његош“, Цетиње ■ Јована Минић, ОШ „Сутјеска“, Подгорица

У оквиру свог друштвено одговор-ног пословања, Ерсте банка а. д. Подгорица подржава пројекат „Сви смо један тим” који је покренула ТВ Вијести у част петогодошњице постојања. По ријечима Драгане Црвенице, ше-фа службе комуникације у Ерсте банци, ријеч је о природном избору.

– Заиста смо поносни што смо дио овако лије-пог пројекта и што мо-жемо да допринесемо да ђеца широм Црне Го-ре добију квалитетне те-рене на којима ће моћи да искажу своје таленте, забаве се са вршњаци-ма и проведу квалитет-но вријеме. Мотив ви-

ше да подржимо акцију је и наше спонзорство Прве мушке црногорс-ке Ерсте кошаркашке лиге, тако да смо овим потезом отишли корак даље – на школске те-рене на којима се иска-зују, развијају и препо-знају будући шампиони, каже Црвеница.

Сам обухват акције је веома широк, укљу-чено је 29 основних и средњих школа из Под-горице, Бијелог Поља, Никшића, Цетиња, Бе-рана, Бара, Даниловгра-да, Херцег Новог, Кото-ра, Тивта, Улциња, Пље-ваља, Андријевице, Ро-жаја, Шавника, Плава и Гусиња. Обезбијеђено је 40 табли за кошарку, 10

комплетних конструк-ција, 500 кошаркашких лопти и 500 дресова репрезентације.

Црвеница истиче да ова акција није само из-раз одговорности ком-панија и институција које су укључене у ње-но спровођење – важно је да сви као појединци будемо одговорни како би овакви потези имали смисао. Било би тужно и поразно када би ова прича била завршена побједом обијести и ло-ше усмјерене енергије деструктивних поједи-наца, што смо на жалост имали прилике да ви-димо у неким сличним приликама.

У. Р.

Друштвена одговорност: подршка пројекту ТВ Вијести „Сви смо један тим”

ДА ЂЕЦА ШИРОМ ЦРНЕ ГОРЕ ДОБИЈУ КВАЛИТЕТНЕ ТЕРЕНЕЕрсте банка а. д. Подгорица за 29 основних и средњих школа обезбиједила 40 табли за кошарку, 10 комплетних конструкција, 500 кошаркашких лопти и 500 дресова репрезентације

44

JUN 2014

BROJ

26

ЂЕЧИЈИ СВИЈЕТ

ИСТОРИЈСКИКАЛЕНДАР ЦРНЕ ГОРЕ10. јун 1942. године

ФОРМИРАНА ЧЕТВРТА ЦРНОГОРСКА ПРОЛЕТЕРСКА БРИГАДА

У састав бригаде, формиране наредбом Врховног штаба НОП и ДВЈ на Зеленгори, ушли су: два батаљона Ловћенског и поједан батаљон Зетског, Комског и Дурмитор-ског одреда. На дан формирања имала је 1.080 бораца. Прошла је ратни пут од пре-ко 20.000 км и изгубила у борбамa преко 5.000 бораца. Дала је 48 народних хероја.

13. јун 1878. године

ПОТВРДА КОНТИНУИТЕТА ЦРНОГОРСКЕ ДРЖАВНОСТИ

На конгресу у Берлину, сазваном на инсистирање Аустроугарске уз изнуђени пристанак Русије и сагласност Велике Британије, Француске, Италије, Њемачке и Османског царства, Црна Гора је дефинитивно добила потврду своје вишевјеков-не државне независности. Циљ тог политичког скупа био је редефинисање Сансте-фанског мировног уговора у оквиру трајног рјешења тзв. Источног питања. Прем-да црногорска делегација, предвођена предćедником Сената Божом Петровићем, није имала право да учествује у раду, Конгрес је након мјесец дана рада (завршен 13. јула) верификовао независност Црне Горе којој је обезбијеђен излаз на море, а територија послије свих разграничена удвостручена (9.475 км квадратних) у одно-су на стање прије Вељег рата, премда много мања од оне дефинисане миром у Сан Стефану (15.355 км квадратних). Једна од неповољних околности била је одред-ба члана 29. уговора која је давала Аустроугарској право полицијског и санитар-ног надзора над црногорским пристаништем у Бару, који је био на снази до 1909.

24. јун 1845. године

ИСПЈЕВАНА „ЛУЧА МИКРОКОЗМА”Петар II Петровић Његош писмом је извјестио Симу Милутиновића Сарајлију

да му шаље на коректуру и штампање „Лучу Микрокозма”, филозофско-религи-озни спјев који је настао у „четири прве неђеље прошлога часнога и великога поста”, односно током марта и почетком априла. Уз посвету свом учитељу Симу Милутиновићу Сарајлији, дјело садржи шест пјевања у десетерцу са строфама од по 10 стихова. Ослањајући се на поставку и повијест о човјековој преегзис-тенцији, у основну фабулу дјела Његош је уградио елементе једног поетског-фи-лозофског мита за који Библија не зна. Књига је типографски обликована у књи-гопечатњи Кнежевније Србије, а појавила се из штампе крајем прве половине 1846. године (иако на насловној страни стоји 1845), у тиражу од 500 примјера-ка. Прво издање штампано је нереформисаном ћирилицом предвуковског пе-риода, какву је и Његош користио. Наредна издања приређивана су на основу тог првог, јер ни ауторов ни преписивачев рукопис до данас нијесу пронађени.

24. јун 1864. године

СТИМУЛАНС ЗА НАРОДНИ ЈЕЗИКУ једном од докумената Историјског архива Котор из времена аустријске уп-

раве у Далмацији и Боки, забиљежено је како Покрајински одбор из Задра оба-вјештава Општину Прчањ да је одредио награду од педесет фиорина учитељици Ђовани Монтањи (Giovanna Montagna) за њен допринос основном образовању и настави на народном језику (”…per le sue prestazioni nell'istruzione elementare e nell'insegnamento della lingua slava…”). Дуго година и након пада Млетачке републи-ке у Боки је у администрацији био у употреби италијански језик који су задржали ру-ска, француска и аустријска власт. Поред тога, народни језик био је присутан у зва-ничној комуникацији, а почетком XIX вијека, током владавине Француза у Далмацији и Боки, његово коришћење било је несметано и законом дефинисано (француски Закон за Краљевину Илијију из 1810). Недуго потом, у другој половини XIX вијека, у школе и администрацију уведен је као званичан језик народни, српско-хрватски.

28. јун 1908. године

ПРВИ БРОЈ „ЦЕТИЊСКОГ ВЈЕСНИКА”Политички лист, полузванични орган црногорске владе, покренут је на Це-

тињу са циљем да сузбије кампању иностране штампе, посебно српске, против црногорске државне политике, династије и краља Николе, након „Бомбашке афе-ре” и суђења завјереницима који су уз помоћ српске тајне полиције имали намје-ру да ликвидирају црногорског суверена. Лист је под наведеним именом изла-зио до септембра 1913. а одговорни уредник и власник био је Божо Новаковић.

30. јун 1859. године

ПОДВИГ КАПЕТАНА ИВА ВИСНИНАБокељски поморац (Прчањ 1806. – 17. август 1868) упловио је бродом „Сплен-

дидо” у луку Трст поставши први јужнословенски поморац који је опловио свијет. Ношен идејом да упозна трговину поморских земаља других контитената, 46-ого-дишњи капетан на тај пут је кренуо 1852. године из белгијске луке Антверпен под аустријском заставом, са 11 чланова посаде и прилично непоузданим картама, сам навигајући брод. За тај наутички и истовремено трговачки подухват одликован је „Орденом витеза реда Фрања Јосифа” и почасном заставом „Мерито Навали”.

ДРУГАРСТВОНе постоји царствоважно ко другарство,нит круна краљицепреча од другарице.

И када је радост,и када је туга,све је много лакшеуз правога друга.

Другарство је важно,чувати га треба,само кад је искренои кад није лажно.

Јана ПетровићОШ „Ристан Павловић”

Пљевља

ЈЕДНА ПРУГАУ овој пјесми, једној тужној причи,дјечак је вјечно жалио за другом,ова поема на друге не личи,хтио је да ходају истом пругом.Живио је у предграђу великог града,тамо ђе је са клинцима пушио и пио,склониште им била разорена зграда,био је са њима, али их није волио.Далеко иза зграде била је пруга,тамо је, шетајући, мисли одмарао,причао је сам са собом, јер није имао друга,пред свима другима само се претварао.Ходао је шинама једног чудног дана,учинило му се да у даљини види плави воз,к њему је ишао дјечак корака лагана,он је преблиједио, био је збуњен скроз.Дјечак из воза, бијел као дух, пружи му руку,рече: „Ја те штитим, ја сам ти друг!”,овај оćети неко њихање у струку,цио свијет му се заврти у круг.Ćетио се жртве коју за живот даде,проклете цигарете која га и сад њише,погледа већ несталог друга и на земљу паде,затвори очи и не пробуди се никада више.Ово је поема о дјечаку без друга,коме живот промијени само један дан,са нестварним другом га је спојила пруга,а са небом га спојио неостварен сан.

Ивана СмоловићСМШ „17 септембар“

Жабљак

■ Дарко Мандић, ОШ „Браћа Лабудовић“, Никшић

1

ZA NASTAVUGodina XXI //////////////////////////////////// JUN 2014 \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Broj 156

SISTEMATIZACIJA SADRŽAJA LIRIKE KAO KNJIŽEVNOG RODA(IX RAZRED)

Tip časa: utvrđivanje o ljubavnim pjesmamaOblici rada: individualni, grupni i preduzetničkiNastavne metode: demonstrativna, dijaloška metoda, analitičko-sinte-

tička i kooperativna Operativni ciljevi:

– razvijanje sposobnosti pregovaranja u grupi– razvijanje sposobnosti samostalnog govornog nastupa– razvijanje sposobnosti razgovjetnog i prirodnog govora i tečnog i

izražajnog čitanja pjesme– razlikovanje književnih rodova i vrsta– posmatranje likovnog oblika teksta– sposobnost doživljavanja, razumjevanja poetskih tekstova– razumijevanje značaja i i funkcije stilskih figura– uočavanje i doživljavanje zvučnosti pjesničkog jezika– uočavanje, doživljavanje, prepoznavanje i razumijevanje osobine lju-

bavne poezije– uočavanje i razumijevanje pojmova: stih (vezan i slobodan, cezura),

lirski subjekat AKTIVNOSTI: Aktivnosti nastavnika:

– učestvuje u podjeli grupa– upućuje na primjenu literature za analizu pjesme– upučuje na upotrebu određenih sajtova za odredjenu analizu pjesme– daje osvrt na bitne razlike između narodne i umjetničke lirske

književnosti– argumentuje kazano kroz pjesmu „Ljubavni rastanak”– koriguje izlaganje učenika i podstiče rad u grupi– prati izlaganje učenika– motiviše učenika u iznošenju stavova

CRNOGORSKI – SRPSKI, BOSANSKI, HRVATSKIJEZIK I KNJIŽEVNOST

Aktivnosti učenika: − učenici stvaraju grupe (TIM)− dijele zadatke u timu− istražuju koristeći zbirke pjesama, kritike, rječnike, internet…− koncipiraju svoj nastup− pripremaju materijal i zapisuju na hamer-papiru− analiziraju izabranu pjesmu tako što:

1. objašnjavaju ljubavnu poeziju2. objašnjavaju pjesničke slike3. objašnjavaju ko je lirski subjekat u pjesmi4. izdvajaju stilske figure objašnjavajući koju funkciju imaju u pjesmi5. objašnjavaju posebnost ritma i opkoračenja u pjesmi i njihovu

povezanost6. objašnjavaju posebnost ritma, tj. spoljašnjeg oblikovanja

slobodnoga stiha7. izdvajaju parnu, ukrštenu i obgrljenu rimu8. doživljavaju i razumiju razliku između rima9. označavaju rime bojama, slovima10. izdvajaju sonet kao pjesmu posebne građe11. izdvajaju komentar kritičara12. vrše sintezu analiziranog13. traže mišljenje ostalih učenika u grupi i odjeljenja14. ocjenjuju rad timova15. samoocjenjuju svoj i timski rad16. izdvajaju svoje mišljenje o pjesmi.

Biljana Obradović, OŠ „Vladislav Sl. Ribnikar”, Rasovo

Bijelo Polje

MATEMATIKA

PITANJA SA MATURSKOG ISPITA ŠKOLSKA GODINA 2013/2014.

FORMULE

2

U sljedećim zadacima zaokružite slovo ispred tačnog odgovora.

1. Vrijednost izraza 2723

− je:

A. 19

B. 13

C. 3

D. 9

2. Na testu je jedan zadatak tačno riješilo 47% učenika, njih 33% je djelimično tačno riješilo, dok je preostalih 13 učenika netačno rješavalo zadatak.

Koliko je ukupno učenika rješavalo zadatak?A. 52B. 65C. 75D. 80

3. Kvadrat kompleksnog broja z i= − +3 4 je:A. 9 8− iB. 9 16+ iC. 7 24+ iD. − −7 24i

4. Ostatak pri dijeljenju polinoma x x4 22 3− + polinomom x2 2− je:A. 1B. 3C. xD. 2x

5. Linearna zavisnost između cijene auta C (u hiljadama eura) i njegovih godina starosti t, prikazana je grafički.

Kolika de biti cijena auta (u eurima) 10 godina nakon proizvodnje?A. 4.200B. 4.350C. 4.500D. 4.750

6. Koje od navedenih tvrđenja odgovara datom grafiku funkcije?

A. f x f x'( ) "( )< ∧ <0 0B. f x f x'( ) "( )< ∧ >0 0C. f x f x'( ) "( )> ∧ <0 0D. f x f x'( ) "( )> ∧ >0 0

7. Ukupan broj rješenja jednačine tg xtgx3 0= na segmentu x∈[ ]0 2, π

jednak je: A. 4 C. 6B. 5 D. 7

8. Mjera oštrog ugla između pravih 2 9 0x y+ − = i 3 15 0x y− + = je:

A. C.

B. D.

Zadatke koji slijede rješavajte postupno.

9. Uprostiti izraz

a

a a

3

2125

1

25 511

−

+ ++ .

Rješenje: _____________________________________________

3

10. Riješiti sistem jednačina

x y x y

x y

x y

++

−=

+ =

≠2

35

4

1 2 00, , .

Rješenje: ____________________________________________

11. Riješiti jednačinu ( ) ( )x x x x2 2 23 12 7 3− + = − .Rješenje: ____________________________________________

12. Odrediti koordinate presječne tačke grafika funkcijaf x x( ) log ( )= +2 2 i g x x( ) log ( )= + +2 1 1.Rješenje: ____________________________________________

13. Dva puta se ukrštaju pod uglom od 75°. Mjesto A je udaljeno od jednog puta 6 km, a od raskrsnice puteva 12 km.

Kolika je udaljenost mjesta A od drugog puta?

Rješenje: ____________________________________________

14. Dat je vektor

r i j k= − +5 3 . Odredi koordinatu z vektora

s i j zk= + +2 tako da vektori r i

s budu međusobno normalni.

Rješenje: ____________________________________________

15. Osnovne ivice prave pravilne četvorostrane zarubljene piramide su a cm=13 i b cm= 7 , a površina dijagonalnog presjeka je 40 2 2cm . Izračunati površinu zarubljene piramide.Napomena: Nacrtati skicu koja odgovara tekstu zadatka

Rješenje: ____________________________________________

16. Odrediti jednačinu kružne linije poluprečnika r = 5 koja je koncentrična sa kružnom linijom x y x y2 2 6 4 3 0+ − + − = .

Rješenje: ____________________________________________

17. Odrediti tri člana koja treba umetnuti između brojeva –3 i 0 tako da −3 1 2 3 0, , , ,x x x budu uzastopni članovi aritmetičkog niza.

Rješenje: ____________________________________________

18. Nađi domen funkcije f xexx

( ) =−

−

1 1

1 2.

Rješenje: ____________________________________________

19. Izračunati lim( )n

n n n→∞

− − +2 5 9 . Rješenje: ____________________________________________

20. Usled velike upotrebe mobilnih telefona operater mobilne telefonije je najavio da će sa šestocifrenih preći na sedmocifrene brojeve korisnika.

Za koliko novih brojeva će se uvećati dosadašnji kapacitet? Napomena: I cifra 0 se može naći na prvom mjestu. Rješenje: ____________________________________________

MATEMATIKA

IZBOR ZADATAKA S EKSTERNO-INTERNE PROVJERE ZNANJA NA KRAJU DRUGOG CIKLUSA OSNOVNE ŠKOLE (2013/2014)

1. Zapiši: a) najmanji šestocifreni broj.Odgovor: _____________________________________________b) broj za 1 manji od najmanjeg šestocifrenog broja.Odgovor: _____________________________________________

2. Za koji broj važe sljedeći uslovi: • nalazi se između brojeva 23 i 33,• djeljiv je sa 3,• neparan je.Odgovor: _____________________________________________

3. U tabeli su dati podaci o najprodavanijim crtanim filmovima u 2013. godini.

NAZIV FILMA Broj prodatih DvD-aKung fu Panda 760

Priča o igračkama 880Štrumpfovi 990

Rio 900Madagaskar 700

a) Poređaj nazive crtanih filmova počev od onog koji je naj prodavaniji.

________________, ________________, ________________, ________________, ________________.b) Ako je cijena jednog DVD-a 3€ koliko je novca dobijeno prodajom

crtanog filma Rio? Odgovor: __________________________________________

4. Izračunaj. 623 1000a) + 257 b) – 505

5. Prilikom izračunavanja vrijednosti izraza 4 + (5 • (6 – 3) + 2) – 1, prvi korak je da se: 1. sabere 4 i 5 3. oduzme 1 od 22. sabere 3 i 2 4. oduzme 3 od 6

6. Dužina jednog kruga atletske staze iznosi 400 m. Napiši jednačinu i izračunaj koliko cijelih krugova pređe trkač ako pretrči 2000 m.

Odgovor: _____________________________________________

7. Za novogodišnje osvjetljenje Cetinja upaljeno je po 12 crvenih sijalica na 5 mjesta, 30 žutih na 7 mjesta i 19 zelenih sijalica na 4 mjesta. Sastavi brojni izraz i izračunaj koliko je ukupno sijalica upaljeno u gradu za Novu godinu?

Odgovor: _____________________________________________

4

CRNOGORSKI – SRPSKI, BOSANSKI, HRVATSKIJEZIK I KNJIŽEVNOST

8. Staklo na prozoru ispod je iz 9 djelova. Slomljena su 4 dijela. Napiši razlomak koji označava dio koji NIJE slomljen.

Odgovor: _____________________________________________

9. Razlomak 34

proširi tako da imenilac bude 12.

Odgovor: ___________________________________________

10. Proizvođač je ponudio sapune u različitim pakovanjima.

a) U kojoj ponudi je cijena jednog sapuna 0,77€? 1. Ponuda 1 2. Ponuda 2 3. Ponuda 3b) U kojoj ponudi je jedan sapun najskuplji? 1. Ponuda 1 2. Ponuda 2 3. Ponuda 3c) Koliko je potrebno novca da se kupi po jedan sapun iz svake

ponude?Odgovor: ____________________________________________

11. Date table pokazuju određene vrijednosti:

Koja tabla pokazuje jedinicu za zapreminu?1. tabla 1 2. tabla 2 3. tabla 3

12. Boris priprema salu u restoranu za večeru na koju će doći 30 ljudi. Sastavlja najmanji broj stolova kvadratnog oblika čije su ivice dužine 1 m. Stolovi su takvi da može da sjedne po jedna osoba sa svake strane.

Izračunaj površinu dobijenog dugačkog stola pravougaonog oblika za koji će svi moći da sjednu.

Odgovor: ____________________________________________

13. Goran je pogledao na sat i zaključio da gleda crtani film već 45 minuta.

U koliko sati je Goran počeo da gleda crtani?

Odgovor: ____________________________________________

14. Koja figura ima SAMO dva oštra ugla?

Projekat „Reciklaža nije blamaža” okupio nikšićke učenikeOtvoreno „zeleno ostrvo”

NIKŠIĆ – utorak, 19. novembra 2013.

„Zeleno ostrvo” sa kontejnerima za selektivno odlaganje ot-pada juče je Nikšićanima predstavila NVO Alfa centar. Otvaranju „zelenog ostrva” prisutvovalo je 70-ak učenika osnovnih i srednjih škola, uključenih u projekat „Reciklaža nije blamaža”, koji će traja-ti šest mjeseci, a finansira ga pivara „Trebjesa“.

Oni su donijeli makar po jednu limenku i ubacili je u jedan od tri kon-tejnera postavljena nedaleko od Doma revolucije.

Izvršni direktor NVO Alfa centar Aleksandar Dedović, naglasio je da su upravo građani prvi koji moraju brinuti o životnoj sredini. On je po-zvao sugrađane da pravilno odlažu otpad i podrže proces reciklaže.

− Neka vam pravilno odlaga-nje otpada bu-de ne samo duž-nost, već i stil ži-vota – kazao je Dedović, nagla-sivši da će kon-tejnere sa zele-nog ostva pra-zniti nikšićki Cen-tar za reciklažu.

Ra. P.Priređeno prema tekstu iz dnevnog lista „Pobjeda“

Pažljivo pročitaj tekst, pa odgovori na pitanja 1, 2, 3, 4, 5, 6 i 7.

5

1. Tekst govori o: 1. NVO „Alfa centar” iz Nikšića2. Otvaranju „zelenog ostrva” u Nikšiću3. Procesu reciklaže limenki

2. Na linije upiši odgovore na pitanja u vezi s pročitanim tekstom:a) Ko finansira projekat?_____________________________________________________b) Ko je prisustvovao promociji projekta?_____________________________________________________c) Šta treba da postane stil života građana?_____________________________________________________d) Kada se desio događaj o kojem se govori u tekstu?_____________________________________________________

3. Naziv projekta o kojem se govori u tekstu dobro je odabran. Zaokruži DA ili NE i obrazloži svoj odgovor.

DA NE_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Šta za proces reciklaže znači izraz „selektivno odlaganje otpada”?1. Otpad koji se odlaže mora biti u specijalnim tamnim kesama2. Potreba da se svakodnevno jedna limenka ubaci u specijalni

kontejner3. Razvrstavanje otpada i njegovo ubacivanje u specijalne kontejnere

5. Upravni govor iz teksta pretvori u neupravni._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Odredi rod, broj i padež podvučene riječi u rečeniciOni su donijeli makar po jednu limenku.rod _________________broj _________________padež _________________

7. Odredi sinonime za riječi: a) blamaža_________________________b) otpad_________________________

Pažljivo pročitaj pjesmu, pa odgovori na pitanja 8, 9, 10, 11 i 12

JESEN

Ona je tu. U tuzi kišePo poljanama tiho hoda, I kuda stiže, uvis diže Usplahirena jata roda.

Polako penje se u brda, A kuda prođe, njezin put Od otpalog je lišća žut.I u dol njime idu krda.

U jezero unese nemir, I ne vidiš mu dna,A medvjed, koga putem sretne, Odjednom zaželi se sna.

A kada livadama duneNjen vjetar, uzbune se travke. U strništima tužno šušti: To polja slute snijeg i čavke.

Na cesti uveli se listU čudu digo: gle, ja skačem! A čovjek koji hoda drumom Zagrnuo se ogrtačem.

Dobriša Cesarić

strnište – zemljište nakon žetve žitarica,na kojemu je ostao nepokošeni dio stabljike – strn

8. Objasni zašto je za razumijevanje ove pjesme veoma važno pročitati i njen naslov_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

9. Kojoj vrsti lirske pjesme pripada pjesma „Jesen”?__________________________________________________________________________________________________________

10. Strofa kojom je ispjevana pjesma „Jesen” je: 1. distih2. katren3. tercet

11. po poljanama tiho hoda, polako penje se u brda u jezero unese nemir

a) Koja je stilska figura prisutna u navedenim stihovima?____________________________________________________b) Kakav se umjetnički efekat postiže ovom stiskom figurom?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

12. Koje riječi u ovoj pjesmi upućuju na osjećanja?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Pažljivo pročitaj priču, pa odgovori na pitanja 13, 14 i 15.

TAMNI VILAJET

Pripoveda se kako je nekakav car, došavši s vojskom na kraj svijeta, pošao u tamni vilajet, gdje se nikad ništa ne vidi. Ne znajući kako će se natrag vratiti, ostave ondje ždrebad od kobile da bi ih kobile iz one pomrčine izvele. Kad su ušli u tamni vilajet i išli po njemu, sve su pod nogama osjećali nekakvo ositno kamenje, i iz mraka nešto poviče:

− Ko ovoga kamenja ponese, kajaće se, a ko ne ponese, kajaće se!Gdjekoji pomisli: − Kad ću se kajati, zašto da ga nosim? A gdjekoji: − Daj barem jedan da ponesem.Kad se vrate iz tame na svijet, a to ono sve bilo drago kamenje.

Onda oni koji nijesu ponijeli stanu se kajati što nijesu, a oni što su ponijeli, što nijesu više.

Narodna priča

13. Odredi mjesto radnje u priči________________________________________________________________________________________________________

14. Koja od navedenih izreka odgovara sadržini priče „Tamni vilajet”?1. Oteto, prokleto.2. Kako došlo, onako i prošlo.3. Ko uzme, kajaće se; ko ne uzme, kajaće se.

15. Odredi službu riječi u rečenici: Car je došao na kraj svijeta.Car _________________je došao _________________na kraj svijeta _________________

16. Pored riječi koju treba napisati velikim slovom upiši +, a pored one koju treba napisati malim slovom –POPOVIĆEVANIKŠIĆKIGRADSKINIKŠIĆANI

17. Od riječi KNJIGA, KUTIJA, NOS napravi deminutive: knjiga _________________ kutija _________________ nos _________________

6

18. Napiši komparative pridjeva TAMNI, BIJEL, SITNOtamni _________________bijel _________________sitno _________________

19. Dopuni rečenice: a) Damir je sinoć ______________ domaće zadatke dva sata. (raditi)b) Petar je juče ______________ u pozorištu. (biti)c) Branka, ______________ mi poklon. (uviti)

20. Napiši kraći sastav o omiljenom filmu poštujući sljedeće zahtjeve: – Daj sastavu naslov– Sastav treba da ima od 40 do 50 riječiVodi računa o pravopisu i gramatici. Piši čitko i poštuj zahtjev o broju riječi + /- 20% (ocjenjuje se sastav koji ima od 32 do 60 riječi; ako sastav ima manje od 32 riječi, NE ČITA SE, na 60. riječi PRESTAJE čitanje).____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

GJUHË SHQIPE DHE LETËRSILexo me kujdes tekstin, pastaj përgjigju në pyetjet 1, 2, 3, 4, 5,6 dhe 7.

1. Teksti flet për: 1. OJQ-në „Qendra Alfa” nga Nikshiqi2. Hapjen e „ishullit të gjelbër” në Nikshiq3. Procesin e riciklimit të kanaçeve

2. Mbi vija shkruaj përgjigjet në pyetjet që kanë të bëjnë me tekstin e lexuar.a) Kush e financon projektin?_____________________________________________________b) Kush ishte i pranishëm në përurimin e projektit?_____________________________________________________c) Çfarë duhet të bëhet stil i jetës së qytetarëve?_____________________________________________________d) Kur ka ndodhur ngjarja për të cilën flitet në tekst?_____________________________________________________

Projekti „Reciklimi nuk është blamazhë” i mblodhi nxënësit e Nikshiqit

U hap „ishulli i gjelbër” NIKSHIQ – e martë, 19 nëntor 2013

„Ishulli i gjelbër” me kontejnerë për hedhjen e ndarjes së mbeturinave u prezantua dje para qytetarëve të Nikshiqit nga OJQ Qendra Alfa. Në hapjen e „ishullit të gjelbër” ishin të pranis-hëm edhe 70 nxënës të shkollave fillore dhe të mesme, të përfshi-ra në projektin „Reciklimi nuk është blamazhë”, që do të zgjasë gjashtë muaj, dhe do ta financojë fabrika e birrës Trebjesa.

Ata me veten sollën të paktën nga një kanaçe dhe e kanë hedhur në njërin nga tre kontejnerët të cilët janë të vendosur afër Shtëpisë së Revolucionit.

Drejtori ekzekutiv i OJQ-së Qendra Alfa Aleksandar Dedoviq, thek-soi se qytetarët janë ata të cilët duhet të parët të përkujdesen për mjedisin jetësor. Ai u bëri thirrje bashkëvendësve të vet që t’i hellin mbeturinat ashtu siç e parashikojnë rregullat dhe ta mbështesin pro-cesin e reciklimit.

− Hedhja e mbeturinave në vend të duhur le të mos jetë vetëm detyrë, por edhe stil i jetës.

– tha Dedoviq, duke theksuar se kontejnerët nga ishulli i gjelbër do t’i zbrazin Qendra e Nikshiqit për reciklim.

Ra. P.Përshtatur sipas tekstit të gazetës ditore „Pobjeda“

3. Përse është zgjedhur mirë emërtimi i projektit për të cilin flitet në tekst?

JO PO_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Çfarë do të thotë për procesin e riciklimit shprehja „hedhja e ndarë e mbeturinave”?1. Mbeturinat të cilat hedhen duhet të jenë në qeset speciale të

errëta2. Nevoja që çdo ditë një kanaçe të hedhet në kontejnerin e veçantë3. Klasifikimi i mbeturinave dhe hedhja e tyre në kontejnerë të

veçantë

5. Ligjëratën e drejtë nga teksti kaloje në ligjëratë të zhdrejtë._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Caktoji gjininë, numrin dhe rasën e fjalës së nënvizuar në fjali.Ata i sollën të paktën nga një kanaçe.gjinia _____________________numri _____________________rasa _____________________

7. Caktoje sinonimin për fjalët: a) blamazhë__________________________b) mbeturinat__________________________

Lexo me kujdes poezinë, pastaj përgjigju në pyetjet 8, 9, 10, 11 dhe 12.

GJUHA SHQIPE

Porsi kanga e zogut t’verës, që vallzon n’blerim të prillit, porsi i ambli fllad i erësqë lëmon gjijt e trëndafilit, porsi vala e bregut të detit, porsi gjama e rrfesë zhgjetare, porsi ushtima e një termetinjashtu asht gjuha jonë shqiptare. Pra, mallkuar njaj bir shqiptari,që këtë gjuhë të Perëndisë, trashëgim si na e la i pari, trashëgim s’ia len ai fëmijës; dhe atij iu thaftë goja,që e përbuzë këtë gjuhë hyjnore,e në gjuhë t’ huej kur s’ asht nevoja; flet e t’ veten len mbas dore. Nëpër gjuhë shqipe bota mbarë, ka me u njoftë se ç’ fis ju kini,ka me u njoftë ju për shqiptarë: trima n’ za sikurse jini.

8. Sqaroje përse për këtë poezi është shumë i rëndësishëm ky titull që i jep autori._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7

9. Cilit lloj të poezisë lirike i përket poezia „Gjuha shqipe”?________________________________________________________________________________________________________

10. Poezinë „Gjuha shqipe” e ka shkruar: 1. Fan Stelian Noli2. Gjergj Fishta3. Naim Frashëri

11. „porsi vala e bregut të detit, porsi gjama e rrfesë zhgjetare, porsi ushtima e një termeti njashtu asht gjuha jonë shqiptare”

a) Cila figurë stilistike është e pranishme në vargjet e veçuara?____________________________________________________b) Çfarë efekti artistik arrihet me këtë figurë stilistike?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

12. a) Fjala „zhgjetare” në vargun: „porsi gjama e rrfesë zhgjetare” ka kuptimin: ____________________________________________________

b) Në bazë të fjalëve në vargjet: „porsi i ambli fllad i erës/që lëmon gjijt e trëndafilit,” shkruaje sinonimin për fjalën „lëmon” duke mos e prishur kuptimin e fjalës së mëparshme në varg.____________________________________________________

Lexo me kujdes tregimin, pastaj përgjigju në pyetjet 13, 14 dhe 15.

VILAJETI I ERRËT

Tregohet se si një mbret, duke ardhur me ushtri në fund të botës, ka shkuar në fund të vilajetit, ku askurrë nuk shihet gjë. Duke mos ditur se si do të kthehet mbrapa, e la atje mëzin e pelës në mënyrë që nga ajo errësirë t’i nxjerrin pelat. Kur kanë hyrë në vilajetin e errët dhe kanë ecur për te, gjithnjë nën këmbë kanë ndier njëlloj guralecash të imët, dhe nga errësira u dëgjua një zë i ashpër:

− Kush do t’i marrë këta guraleca, do të pendohet, dhe kush nuk do t’i marrë, do të pendohet!

Dikush mendoi: − Kur do të pendohem, përse ta marr? Ndokush tjetër: − Të paktën ta marr një.Kur u kthyen nga errësira në botë, dhe të gjithë ata guraleca ishin

gur të çmuar. Atëherë ata që nuk i morën u erdhi keq që nuk i morën, dhe ata që i morën, përse nuk morën më shumë.

Tregim popullor

13. Caktoje vendin e ngjarjes në tregim.________________________________________________________________________________________________________

14. Cila nga thëniet e dhëna i përgjigjet përmbajtjes së tregimit „Vilajeti i errët”?1. Gjëja e rrëmbyer, e mallkuar.2. Ashtu si erdhi, ashtu edhe shkoi.3. Kush merr, do të pendohet; kush nuk merr, do të pendohet.

15. Përcaktoje rolin e fjalëve në fjalinë: Mbreti erdhi në fund të botës.Mbreti ___________________erdhi ___________________në fund të botës ___________________

16. Pranë fjalës që duhet shkruar me shkronjë të madhe shëno +, kurse pranë asaj që duhet shkruar me shkronjë të vogël –.

I KATANËSI ULQINITI QYTETITI TUZJANËVE

17. Nga fjalët LIBËR, FSHIKË, HUNDË shkruaji format e tyre zvogëluese: libër ___________________fshikë ___________________hundë ___________________

18. Shkruaje shkallën krahasore të mbiemrave ERRËT, BARDHË, IMËT.errët ___________________bardhë ___________________imët ___________________

19. Plotësoji fjalitë: a) Dardani ___________________ dy orë në piano. (luaj)b) Petriti dje ___________________ në teatër. (me qenë)c) Bardha ma, ___________________ këtë dhuratë. (zbukurim)

20. Shkruaje një hartim të shkurtër për filmin e preferuar duke respektuar kërkesat në vijim:

– Shkruaje arsyen përse e do pikërisht atë film – Titulloje hartimin – Hartimi duhet të ketë nga 40 deri në 50 fjalë

Kij kujdes për rregullat gramatikore dhe ato drejtshkrimore. Shkruaj lexueshëm dhe respekto kërkesën për numrin e fjalëve + /- 20% (vlerësohet hartimi i cili ka nga 32 deri në 60 fjalë; nëse hartimi ka më pak se 32 fjalë, NUK LEXOHET FARE, në fjalën e 60-të NDËRPRITET leximi).____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Давид има бојице у паковањима од 10 комада и још неколи-кo ван кутије као што је нацртано.

Колико укупно има Давид бојица? Одговор: _____________________________________________

ИЗБОР ЗАДАТАКА С ЕКСТЕРНО-ИНТЕРНЕ ПРОВЈЕРЕ ЗНАЊА НА КРАЈУ ПРВОГ ЦИКЛУСА ОСНОВНЕ ШКОЛЕ (2013/2014)

МАТЕМАТИКА2. Шта је тачно?

1. 11 < 42. 12 = 213. 45 > 544. 63 > 36

3. Марија је рекла: Замислила сам број који• је мањи од 50• има прву цифру 3• је непаран.

Kоји од датих бројева је Марија замислила?1. 532. 393. 344. 23

8

Sva rješenja i uputstva za ocjenjivanje nalaze se na sajtu Ispitnog centra Crne Gore (www.iccg.co.me)

4. На такмичењу у пикаду Aна је освојила 36 бодова, Селма 43, Дарија 40, Маја 41, а Теа 45. У други круг су прошле ђевојчице које су освојиле више од 40 бодова.

Унеси у табелу имена и број бодова свих ђевојчица које су прошле у други круг.

Имена дјевојчица Број бодова

5. Израчунај.8 + 7 =24 + 34 = 56 – 18 = 66 – 9 =9 • 4 =49 : 7 =

6. Ана прави букете цвијећа. Цвјетова има онолико колико је и на цртежу. Ако у сваком букету треба да буду по 3 цвијета, ко-лико је укупно букета?

Одговор: _____________________________________________

7. Бранко има 5 црвених и 4 плаве рибице. Ксенија има 6 зеле-них и 2 златне рибице. Ко има више рибица и за колико?

Одговор: _____________________________________________

8. Који број се добије када се 50 умањи 5 пута?1. 12. 23. 104. 45

9. У продавници кућних љубимаца је било 100 животиња. У то-ку дана је продато 59 хрчака и 8 папагаја. колико је остало животиња?

Одговор: _____________________________________________

10. Мајда прочита 2 странице књиге за 6 минута. Колико ће стра-ница прочитати за 24 минута?

Одговор: ____________________________________________

11. Упиши број тако да буде тачно.a) 77 – ______ = 70б) ______ – 30 = 58

12. Колико дужи уочаваш на слици?

1. 42. 53. 64. 7

13. Милена је траку дужине 50 cm иćекла на једнаке дјелове ду-жине 1 dm.

a) Колико Милена има сада истих трака?Одговор: ____________________________________________б) Колико центиметара је дужина сваке иćечене траке?Одговор: ____________________________________________

14. Погледај дати ТВ програм па одговори на питања.

а) Која емисија је на програму у 10 сати ујутро?Одговор: ____________________________________________б) Која емисија је на програму у 2 сата поподне?Одговор: ____________________________________________ц) Колико минута траје емисија „Екологија мора”?Одговор: ____________________________________________

Na osnovu člana 12, stav 2 Zakona o stručnom obrazovanju („Službeni list RCG”, br. 64/2002 i 49/2007 i „Službeni list CG”, br. 45/2010) i na osnovu člana 15 Zakona o gimnaziji („Službeni list RCG”, br. 64/2002 i 49/2007 i „Službeni list CG”, br. 45/2010), Ministarstvo prosvjete raspisuje

NAKNADNI KONKURSZA UPIS UČENIKA U I RAZRED SREDNJIH ŠKOLA U CRNOJ GORI ZA ŠKOLSKU 2014/2015. GODINU

OPŠTI USLOVI

Na Konkurs za upis u I razred prijavljuju se kandidati koji su završili osnovnu školu i koji u vrijeme podnošenja prijave nijesu stariji od 17 godina. Izuzetno, u srednju stručnu školu mo-gu da se upišu i lica do 18 godina, uz odobrenje nastavničkog vijeća škole.

Kandidati za upis u I razred podnose sljedeća dokumenta:

1. Prijavu na Konkurs. Na osnovu člana 13 Zakona o administrativnim taksama („Službe-ni list RCG”, br. 55/2003) kandidati za upis su oslobođeni od plaćanja administrativne takse;

2. Originalna svjedočanstva posljednja tri razreda osnovne škole;

Prijava na Konkurs podnosi se školi od 18. do 20. avgusta 2014. godine.

Rang-lista kandidata za upis u školu objavljuje se na oglasnoj tabli škole najkasnije do 22. avgusta 2014. godine.

Prijava za upis učenika će se podnositi školi 27, 28. i 29. avgusta 2014. godine.

KRITERIJUMI ZA UPIS

I Kriterijumi za upis učenika u I razred gimnazije

Upis učenika u I razred gimnazije, u slučaju kad je broj prijavljenih kandidata za upis veći od broja traženog Konkursom, vrši se na osnovu Pravilnika o načinu, postupku i vrednovanju kriterijuma za upis učenika u gimnaziju („Službeni list RCG”, br. 21/2005).

Redosljed za upis u I razred gimnazije utvrđuje se na osnovu sljedećih kriterijuma: 1. uspjeh na eksternoj provjeri znanja na kraju osnovne škole; 2. opšti uspjeh u posljednja tri razreda osnovne škole; 3. uspjeh iz maternjeg jezika, matematike i dva predmeta od značaja za dalje školovanje u

posljednja tri razreda osnovne škole; 4. rezultati sa takmičenja, odnosno dobijene nagrade i priznanja.

Vrednovanje uspjeha na eksternoj provjeri znanja

Uspjeh na eksternoj provjeri znanja, iz maternjeg jezika, matematike i jednog pred-meta koji učenik izabere, vrednuje se tako što ocjena odličan (5) nosi 12 bodova, ocjena vrlo dobar (4) nosi 10 bodova, ocjena dobar (3) nosi 7 bodova i ocjena dovoljan (2) no-si 3 boda.

Vrednovanje opšteg uspjeha

Opšti uspjeh u posljednja tri razreda osnovne škole iskazuje se brojem bodova tako što se saberu srednje ocjene opšteg uspjeha u posljednja tri razreda i pomnože sa brojem tri (3).

Ukupan broj bodova zaokružuje se na dvije decimale.

Vrednovanje uspjeha iz predmeta

Uspjeh iz maternjeg jezika, matematike i dva predmeta od značaja za dalje školovanje u posljednja tri razreda osnovne škole vrednuje se tako što se pojedinačne ocjene iz tih pred-meta saberu i njihov zbir podijeli sa brojem dva (2).

Predmeti od značaja za dalje školovanje pri upisu učenika u I razred opšte gimnazije su strani jezik i fizika.

Napomena: Za opštu gimnaziju vrednuje se uspjeh iz onog stranog jezika iz kojeg je uče-nik postigao bolji uspjeh.

Vrednovanje rezultata na takmičenju i priznanja

Vrednuju se rezultati učenika osnovne škole postignuti na pojedinačnom takmičenju iz na-stavnih predmeta tako što se kandidatu, koji u posljednjem razredu osnovne škole osvoji jed-no od prva tri mjesta, dodjeljuju sljedeći bodovi:

1. Međunarodno takmičenje: I mjesto – 18 bodova; II mjesto – 16 bodova; III mjesto – 13 bodova; 2. Državno takmičenje: I mjesto – 12 bodova; II mjesto – 10 bodova; III mjesto – 7 bodova.U slučaju kada kandidat iz jednog predmeta osvoji pojedinačna mjesta na više nivoa ta-

kmičenja uzima se u obzir najbolji ostvareni rezultat, odnosno najveći broj bodova osvojen na jednom nivou takmičenja.

U slučaju kada kandidat iz dva ili više predmeta osvoji po jedno ili više pojedinačnih mje-sta, bodovi iz svih predmeta sabiraju se po nivoima takmičenja, pri čemu se uzima u obzir najbolji ostvareni rezultat, odnosno najveći broj bodova osvojen na jednom nivou takmi-čenja.

Državno priznanje Diploma „Luča” vrednuje se sa 12 bodova.

Rangiranje kandidata za upis

Kandidati za upis u gimnaziju rangiraju se prema ukupnom broju bodova ostvarenom po svim osnovama koje se vrednuju za upis na jedinstvenoj rang listi.

Kada više kandidata ostvari isti broj bodova, prednost u rangiranju imaju kandidati koji su osvojili veći broj bodova:

1. na eksternoj provjeri znanja iz maternjeg jezika, matematike i jednog predmeta koji uče-nik izabere;

2. po osnovu opšteg uspjeha u posljednja tri razreda osnovne škole; 3. po osnovu ocjena iz predmeta koji se vrednuju za upis.Komisija za upis utvrđuje rang listu kandidata u roku od sedam dana od dana isteka roka

za podnošenje prijava za upis u gimnaziju. Utvrđena rang lista objavljuje se na oglasnoj tabli u prostorijama gimnazije.

Pravna pouka:

Na utvrđenu rang listu kandidat za upis ili njegov roditelj mogu podnijeti prigovor nastav-ničkom vijeću gimnazije u roku od tri dana od dana objavljivanja rang liste na oglasnoj tabli. Odluka nastavničkog vijeća je konačna.

II Kriterijumi za upis učenika u I razred stručnih škola

Redosljed za upis učenika u I razred stručnih škola određuje se na osnovu Pravilnika o na-činu, postupku i vrednovanju kriterijuma za upis učenika u stručnu školu („Službeni list RCG”, br. 21/2005).

Način, postupak i vrednovanje kriterijuma za upis učenika u srednju stručnu školu, u trogo-dišnjem ili četvorogodišnjem trajanju, u slučaju kad je broj prijavljenih kandidata za upis veći od broja traženog Konkursom, vrši se na način propisan ovim pravilnikom.

Provjera posebne nadarenosti i psihofizičke sposobnosti za upis vrši se u skladu sa Pravil-nikom.

Sadržaj provjere posebne nadarenosti i psihofizičke sposobnosti utvrđen je obrazovnim programom, a postignuti uspjeh se vrednuje na način propisan Pravilnikom.

Redosljed za upis u I razred srednje stručne škole utvrđuje se na osnovu sljedećih kriteri-juma:

1. opšti uspjeh u posljednja tri razreda osnovne škole; 2. uspjeh na eksternoj provjeri znanja na kraju osnovne škole; 3. posebna nadarenost odnosno umješnost od značaja za sticanje obrazovanja.

Vrednovanje opšteg uspjeha

Opšti uspjeh u posljednja tri razreda osnovne škole iskazuje se brojem bodova tako što se saberu srednje ocjene opšteg uspjeha u posljednja tri razreda i pomnože sa brojem tri (3). Ukupan broj bodova zaokružuje se na dvije decimale.

Vrednovanje uspjeha na eksternoj provjeri znanja

Uspjeh na eksternoj provjeri znanja u završnom razredu osnovne škole iz maternjeg jezi-ka, matematike i jednog predmeta po izboru učenika vrednuje se tako što ocjena odličan (5) nosi 12 bodova, ocjena vrlo dobar (4) nosi 9 bodova, ocjena dobar (3) nosi 6 bodova i ocjena dovoljan (2) nosi 3 boda.

Vrednovanje posebne nadarenosti odnosno umješnosti

Posebna nadarenost odnosno umješnost pri upisu u srednju stručnu školu vrednu-je se kroz uspjeh iz dva predmeta od značaja za sticanje obrazovanja u zadnja dva razre-da osnovne škole tako što se ocjena odličan (5) vrednuje sa 11 bodova, ocjena vrlo do-bar (4) vrednuje se sa 8 bodova, ocjena dobar (3) vrednuje se sa 5 bodova i ocjena dovo-ljan (2) vrednuje se sa dva boda.

Predmeti od značaja za sticanje nivoa stručnog obrazovanja u srednjim stručnim ško-lama po sektorima i podsektorima su:

Sektori nivo IV1 nivo IIISaobraćaj i komunikacije matematika i fizika matematika i osnovi tehnikeInženjerstvo i proizvodne tehnologije: Podsektor Elektrotehnika matematika i fizika matematika i osnovi tehnike Podsektor Mašinstvo i obrada metala matematika i fizika matematika i osnovi tehnike Podsektor Tekstilstvo i kožarstvo hemija i fizika hemija i osnovi tehnike

Sektor nivo IV1 nivo IIIGrađevinarstvo i uređenje prostora matematika i fizika matematika i osnovi tehnike

Sektor nivo IV1 nivo IIIRudarstvo, metalurgija hemija i fizika hemija i osnovi tehnikei hemijska industrija hemija i fizika hemija i osnovi tehnike

Sektori nivo IV1 nivo IIIPoljoprivreda, prehrana i veterina biologija i hemija biologija i hemijaZdravstvo i socijalna zaštita biologija i hemija

Sektori nivo IV 1 nivo IIIEkonomija i pravo maternji jezik i prvi strani jezikTurizam, trgovina, ugostiteljstvo maternji jezik i prvi strani jezik

Sektor nivo IV 1 nivo IIIUsluge hemija i likovna kultura

III Umjetničke škole

Za upis u umjetničke škole umjesto vrednovanja uspjeha iz dva predmeta od značaja za sticanje obrazovanja u zadnja dva razreda osnovne škole, vrednuju se posebna nadarenost i psihofizičke sposobnosti.

Posebna nadarenost i psihofizičke sposobnosti vrednuju se tako što se pokazana poseb-na nadarenost i psihofizičke sposobnosti ocjenjuju opštim uspjehom: nedovoljan (1) vrednu-je se sa 0 bodova, dovoljan (2) vrednuje se sa 10 bodova, dobar (3) vrednuje se sa 22 boda, vr-lo dobar (4) vrednuje se sa 34 boda i odličan (5) vrednuje se sa 46 bodova.

Kandidat koji ima najmanje 10 bodova na provjeri posebne nadarenosti i psihofizičke spo-sobnosti stiče pravo na upis, odnosno rangiranje saglasno Pravilniku.

Opšti uspjeh u posljednja tri razreda osnovne škole vrednuje se na isti način kao u drugim stručnim školama.

Rangiranje kandidata za upis

Kandidati za upis u srednju stručnu školu rangiraju se prema ukupnom broju bodova ostvarenom po svim osnovama koje se vrednuju za upis na jedinstvenoj rang listi.

Kada više kandidata ostvari isti broj bodova, prednost u rangiranju imaju kandidati koji su osvojili veći broj bodova po osnovu:

1. opšteg uspjeha u posljednja tri razreda osnovne škole; 2. posebne nadarenosti odnosno umješnosti.Pod jednakim uslovima dobitnici Diplome „Luča” imaju pravo prvenstva upisa u I razred

srednje stručne škole.Komisija koju obrazuje direktor škole utvrđuje rang listu kandidata u roku koji je predvi-

đen ovim konkursom. Utvrđena rang lista objavljuje sa na oglasnoj tabli u prostorijama škole.

Pravo na prigovor

Na utvrđenu rang listu, kandidat za upis ili njegov roditelj mogu podnijeti prigovor na-stavničkom vijeću škole u roku od tri dana od dana objavljivanja rang liste na oglasnoj tabli.

Po prigovoru, nastavničko vijeće je dužno da odluči u roku od tri dana od dana podnoše-nja prigovora.

Odluka nastavničkog vijeća je konačna.

1. JU Srednja mješovita škola Andrijevica

1) Opšta gimnazija 8 učenika

Poljoprivreda, prehrana i veterinaObrazovni programi (nivo IV1)1) Veterinarski tehničar/Prehrambeni tehničar 7 + 7 učenika

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni programi (nivo IV1)1) Mašinski tehničar za energetiku 19 učenika

2. JU Srednja poljoprivredna škola Bar

Poljoprivreda, prehrana i veterina Obrazovni programi (nivo IV1)1) Poljoprivredni tehničar 29 učenika 2) Prehrambeni tehničar 22 učenika3) Veterinarski tehničar 17 učenika

Obrazovni program (nivo III)1) Pekar 30 učenika

Mašinstvo i obrada metala Obrazovni program (nivo III) 1) Automehaničar 14 učenika

3. JU Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola Bar

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo III)1) Konobar 12 učenika

4. JU Srednja škola „Vukadin Vukadinović” Berane

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni programi (nivo III)1) Automehaničar/Instalater sanitarnih uređaja, grijanja i klimatizacije 11 + 14 učenika

Šumarstvo i obrada drvetaObrazovni programi (nivo IV1)1) Šumarski tehničar/Tehničar drvoprerade 10 + 15 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Konobar/Kuvar 10 + 5 učenika

Ekonomija i pravo Obrazovni program (nivo IV1)1) Ekonomski tehničar 21 učenik

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Turistički tehničar 18 učenika

Područno odjeljenje Petnjica

Poljoprivreda, prehrana i veterinaObrazovni programi (nivo IV1)1) Poljoprivredni tehničar/Veterinarski tehničar 7 + 14 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Tehničar prodaje 8 učenika

5. JU Srednja stručna škola Berane

ElektrotehnikaObrazovni programi (nivo IV1) 1) Elektrotehničar energetike 18 učenika2) Elektrotehničar računara 18 učenika3) Elektrotehničar multimedija 25 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Elektroinstalater 15 učenika

Građevinarstvo i uređenje prostoraObrazovni program (nivo IV1)1) Građevinski tehničar za visokogradnju 21 učenik

6. JU Srednja stručna škola Bijelo Polje

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni program (nivo IV )1) Tehničar za kompjutersko konstruisanje i upravljanje 4 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Automehaničar/Instalater sanitarnih uređaja, grijanja i klimatizacije 7 + 2 učenika

Poljoprivreda, prehrana i veterinaObrazovni program (nivo IV1)1) Prehrambeni tehničar 5 učenika

Turizam, trgovina, ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar prodaje 7 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Konobar 7 učenika

7. JU Srednja elektro-ekonomska škola Bijelo Polje

ElektrotehnikaObrazovni programi (nivo III)1) Elektroinstalater/Autoelektričar 13 + 10 učenika

8. JU Srednja mješovita škola „Danilo Kiš” Budva

Turizam, trgovina, ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar kulinarstva 22 učenika2) Tehničar prodaje 2 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Kuvar/Konobar 14 + 12 učenika

9. JU Srednja mješovita škola „17. septembar” Žabljak

1) Opšta gimnazija 16 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar kulinarstva/Tehničar usluživanja 10 + 10 učenika

10. JU Srednja mješovita škola „Braća Selić” Kolašin

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar kulinarstva 24 učenika2) Tehničar usluživanja 22 učenika

11. JU Škola za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Vida Matjan” Kotor

Humanistika i umjetnostObrazovni programi (nivo IV1)1) Muzički izvođač – trubač 2 učenika 2) Muzički izvođač – kontrabasista 1 učenik 3) Muzički izvođač – klavirista 1 učenik4) Muzički izvođač – violinista 2 učenika5) Muzički izvođač – violista 1 učenik6) Muzički izvođač – flautista 1 učenik 7) Muzički izvođač – klarinetista 1 učenik 8) Muzički izvođač – violončelista 1 učenik9) Muzički izvođač – harmonikaš 1 učenik 10) Muzički izvođač – saksofonista 1 učenik11) Muzički izvođač – hornista 1 učenik12) Solo pjevač 1 učenik

12. JU Srednja mješovita škola „Vuksan Đukić” Mojkovac

1) Opšta gimnazija 4 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar usluživanja 7 učenika

Ekonomija i pravoObrazovni program (nivo IV1)

1) Tehničar marketinga i trgovine 4 učenika

13. JU Srednja stručna škola Nikšić

ElektrotehnikaObrazovni programi (nivo IV1)1) Elektrotehničar elektronike 26 učenika2) Elektrotehničar za rashladne i termičke uređaje 24 učenika3) Elektrotehničar multimedija 25 učenika4) Elektrotehničar telekomunikacija 16 učenika

Obrazovni program (nivo III)1) Autoelektričar 20 učenika

UslugeObrazovni program (nivo III)1) Frizer 15 učenika

14. JU Prva srednja stručna škola Nikšić

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar za kompjutersko konstruisanje i upravljanje 21 učenik2) Automehatroničar 18 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Automehaničar/Limar-autolimar 15 + 15 učenika2) Bravar / Zavarivač 12 + 15 učenika

Građevinarstvo i uređenje prostoraObrazovni program (nivo IV1)1) Građevinski tehničar za visokogradnju 12 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Tesar/Armirač-betonirac 15 + 15 učenika

15. JU Muzička škola „Dara Čokorilo” Nikšić

Humanistika i umjetnostObrazovni programi (nivo IV1)1) Muzički izvođač – klavirista 1 učenik2) Muzički izvođač – violinista 1 učenik3) Muzički izvođač – violončelista 1 učenik4) Muzički izvođač – trubač 1 učenik5) Muzički izvođač – klarinetista 1 učenik6) Muzički saradnik 2 učenika

16. JU Srednja mješovita škola „Bećo Bašić” Plav

Opšta gimnazija (na albanskom jeziku) 17 učenika

Zdravstvo i socijalna zaštitaObrazovni program (nivo IV1)1) Zdravstveni tehničar 3 učenika

Poljoprivreda, prehrana, veterina Obrazovni program (nivo IV1)1) Poljoprivredni tehničar 12 učenika

Područno odjeljenje Gusinje1) Opšta gimnazija 28 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvo Obrazovni program (nivo IV1)1) Tehničar prodaje 22 učenika

17. JU Obrazovni centar Plužine

1) Opšta gimnazija 15 učenika

18. JU Gimnazija „Tanasije Pejatović” Pljevlja

1) Opšta gimnazija 9 učenika

19. JU Srednja stručna škola Pljevlja

Ekonomija i pravoObrazovni program (nivo IV1)1) Pravno administrativni tehničar 4 učenika

ElektrotehnikaObrazovni program (nivo IV1)1) Elektrotehničar energetike 2 učenika

Saobraćaj i komunikacijeObrazovni program (nivo IV)1) Tehničar drumskog saobraćaja 11 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Tehničar prodaje 8 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Kuvar 1 učenik2) Konobar 26 učenika

20. JU Srednja građevinsko-geodetska škola „Inž. Marko Radević” Podgorica

Građevinarstvo i uređenje prostoraObrazovni programi (nivo IV1)1) Građevinski tehničar 11 učenika2) Građevinski tehničar za visokogradnju 10 učenika3) Geodetski tehničar-geometar 12 učenika4) Dizajner enterijera 10 učenika5) Arhitektonski tehničar 5 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Keramičar/Instalater u građevinarstvu 6 + 11 učenika

21. JU Srednja stručna škola „Ivan Uskoković” Podgorica

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni programi (nivo IV1)1) Tehničar za kompjutersko konstruisanje i upravljanje 50 učenika 2) Mašinski tehničar za energetiku 51 učenik

Obrazovni programi (nivo III)1) Limar-autolimar 14 učenika2) Zavarivač/Instalater sanitarnih uređaja,grijanja i klimatizacije 5 + 13 učenika

Saobraćaj i komunikacijeObrazovni program (nivo IV1)1) Poštansko-logistički tehničar 13 učenika

Obrazovni program (nivo III)1) Vozač motornog vozila 21 učenik

22. JU Škola za srednje i više stručno obrazovanje „Sergije Stanić” Podgorica

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Tehničar usluživanja 30 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Konobar 13 učenika 3) Prodavač 10 učenika

23. JU Srednja stručna škola „Spasoje Raspopović” Podgorica

Rudarstvo, metalurgija i hemijska industrijaObrazovni programi (nivo IV1)1) Hemijsko-tehnološki tehničar/Hemijski laborant 15 + 15 učenika2) Grafički tehničar 14 učenika3) Tehničar zaštite životne sredine 18 učenika4) Tehničar metalurgije 26 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Izrađivač hemijskih proizvoda/Obrađivač plemenitih metala 15 + 3 učenika

Tekstilstvo i kožarstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Konfekcijski tehničar 28 učenika

Poljoprivreda, prehrana i veterinaObrazovni programi (nivo IV1)1) Prehrambeni tehničar 28 učenika2) Poljoprivredni tehničar 7 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Prerađivač mlijeka/Pekar 15 + 5 učenika

24. JU Umjetnička škola osnovnog, srednjeg muzičkog i baletskog obrazovanja „Vasa Pavić” Podgorica

Humanistika i umjetnostObrazovni programi (nivo IV1)1) Muzički izvođač – klavirista 2 učenika2) Muzički izvođač – kontrabasista 1 učenik3) Muzički izvođač – flautista 1 učenik4) Muzički izvođač – violista 1 učenik5) Muzički izvođač – violinista 4 učenika6) Muzički izvođač – violončelista 3 učenika7) Muzički izvođač – gitarista 2 učenika8) Muzički izvođač – klarinetista 1 učenik 9) Muzički izvođač – trubač 3 učenika10) Muzički izvođač – trombonista 1 učenik11) Muzički izvođač – saksofonista 1 učenik12) Muzički saradnik 13 učenika

25. JU Umjetnička škola osnovnog i srednjeg muzičkog obrazovanja za talente „Andre Navara” Podgorica

Humanistika i umjetnostObrazovni programi (nivo IV1)1) Muzički izvođač – violinista 1 učenik2) Muzički izvođač – violista 1 učenik3) Muzički izvođač – violončelista 1 učenik4) Muzički izvođač – klavirista 1 učenik5) Muzički izvođač – kontrabasista 1 učenik6) Muzički izvođač – flautista 1 učenik7) Muzički izvođač – harmonikaš 1 učenik8) Solo pjevač 1 učenik

26. JU Stručna škola Rožaje

ElektrotehnikaObrazovni program (nivo IV1) 1) Elektrotehničar energetike 13 učenika

Obrazovni program (nivo III)1) Elektroinstalater 21 učenik

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni programi (nivo III)1) Automehaničar 27 učenika2) Instalater sanitarnih uređaja, grijanja i klimatizacije 17 učenika

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo IV1)1) Turistički tehničar 10 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Konobar/Kuvar 15 + 15 učenika2) Prodavač 26 učenika

Poljoprivreda, prehrana i veterina Obrazovni program (nivo IV1)1) Poljoprivredni tehničar 10 učenika

27. JU Srednja mješovita škola „Mladost” Tivat

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni program (nivo IV1)1) Automehatroničar 13 učenika

Obrazovni program (nivo III)1) Instalater sanitarnih uređaja, grijanja i klimatizacije 28 učenika

ElektrotehnikaObrazovni program (nivo IV1)1) Elektrotehničar elektronike 5 učenika

Obrazovni program (nivo III)1) Elektroinstalater 30 učenika

28. JU Muzičke škole Tivat

Humanistika i umjetnostObrazovni programi (nivo IV1)1) Muzički izvođač – klarinetista 1 učenik2) Muzički izvođač – klavirista 2 učenika3) Muzički izvođač – trubač 2 učenika

29. JU Gimnazija „25. maj” Tuzi

1) Opšta gimnazija 13 učenika 2) Opšta gimnazija (na albanskom jeziku) 3 učenika

30. JU Srednja mješovita škola „Bratstvo-jedinstvo” Ulcinj

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)1) Turistički tehničar 20 učenika2) Turistički tehničar (na albanskom jeziku) 16 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Konobar / Kuvar (na albanskom jeziku) 15 + 15 učenika

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni programi (nivo III)1) Automehaničar / Limar-autolimar (na albanskom jeziku) 14 + 14 učenika

Obrazovni program (nivo IV1)1) Elektrotehničar za rashladne i termičke uređaje 20 učenika

UslugeObrazovni program (nivo III)1) Frizer (na albanskom jeziku) 28 učenika

31. JU Srednja mješovita škola „Ivan Goran Kovačić” Herceg Novi

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni programi (nivo IV1)

1) Tehničar usluživanja 28 učenika 2) Tehničar kulinarstva 18 učenika 3) Tehničar prodaje 14 učenika

Zdravstvo i socijalna zaštitaObrazovni program (nivo IV1)1) Fizioterapeutski tehničar 4 učenika

Obrazovni programi (nivo III)1) Konobar / Kuvar 14 + 7 učenika 2) Prodavač 26 učenika

32. JU Srednja stručna škola Cetinje

Turizam, trgovina i ugostiteljstvoObrazovni program (nivo III)1) Konobar / Kuvar 12 + 15 učenika

Saobraćaj i komunikacijeObrazovni program (nivo IV1)1) Tehničar drumskog saobraćaja 9 učenika

Mašinstvo i obrada metalaObrazovni program (nivo III)1) Automehaničar/Limar-autolimar 15 + 15 učenika

33. JU Obrazovni centar Šavnik

Poljoprivreda, prehrana i veterinaObrazovni program (nivo IV1)1) Poljoprivredni tehničar 10 učenika

NAPOMENA

1) Učenici koji se upišu u JU Obrazovni centar Šavnik, ako žive izvan Šavnika, imaće bespla-tan smještaj u Đačkom domu u Šavniku.

2) Škole ne mogu formirati odjeljenja ukoliko ne postoji minimum broja učenika koji je predviđen zakonom i Pravilnikom o normativima i standardima za sticanje sredstava iz javnih prihoda za ustanove koje izvode javno važeće obrazovne programe („Službeni list RCG”, br. 73/2003 i „Službeni list CG“, br. 45/2010 i 41/2013).

3) Umjetničke škole mogu organizovati provjeru posebne nadarenosti odnosno sklonosti učenika do 15. avgusta 2014. godine.

4) Dokazi o obrazovanju stečeni u inostranstvu dostavljaju se u formi kopije, odnosno pre-voda sudskog tumača, uz rješenje o priznavanju obrazovne isprave, odnosno uz potvrdu o započetom postupku priznavanja inostrane obrazovne isprave, koju izdaje Ministarstvo pro-svjete.

Broj: 01–3276U Podgorici, 8. jula 2014. godine

JU Škola za srednje i više stručno obrazovanje „SERGIJE STANIĆ” u Podgorici

1. Obrazovni program Menadžer kulinarstva (nivo V) 15 kandidata2. Obrazovni program Restorater (nivo V 10 kandidata

OPŠTI USLOVI

U prvu godinu višeg stručnog obrazovanja, obrazovni program Menadžer kulinarstva, mo-že se upisati lice koje je završilo:

– četvorogodišnju stručnu školu iz oblasti kuvarstva i položilo eksterni stručni ispit; ili– trogodišnju stručnu školu iz oblasti kuvarstva, položilo majstorski ispit i diferencijalne is-

pite koje određuje Škola.

U prvu godinu višeg stručnog obrazovanja, obrazovni program Restorater, može se upi-sati lice koje je završilo:

– četvorogodišnju stručnu školu iz oblasti usluživanja i položilo eksterni stručni ispit; ili– trogodišnju stručnu školu iz oblasti usluživanja, položilo majstorski ispit i diferencijalne

ispite koje određuje Škola.

Kandidati za upis podnose sljedeća dokumenta:

1) Prijavu na Konkurs. Na osnovu člana 13 Zakona o administrativnim taksama (”Službeni list RCG”, br. 55/03) kandidati za upis su oslobođeni plaćanja administrativne takse.

2) Svjedočanstvo posljednja tri razreda stručne škole iz oblasti kuvarstva odnosno uslu-živanja.

Kandidati koji su završili trogodišnju stručnu školu dostavljaju svjedočansta posljednja tri razreda stručne škole iz oblasti kuvarstva odnosno usluživanja i dokaz o položenom majstor-skom ispitu, odnosno dokaz o stečenom petom stepenu ili VKV koji su stečeni po ranijim pro-pisima.

Na osnovu člana 12, stav 2 Zakona o stručnom obrazovanju („Službeni list RCG”, br. 64/2002 i 49/2007 i „Službeni list CG”, br. 45/2010), Ministarstvo prosvjete raspisuje

NAKNADNI KONKURSZA UPIS POLAZNIKA U PRVU GODINU VIŠEG STRUČNOG OBRAZOVANJA ZA ŠKOLSKU 2014/2015. GODINU

Prijava na Konkurs podnosi se Školi do 20. do 26. avgusta 2014. godine.

Rang lista kandidata za upis objavljuje se na oglasnoj tabli Škole 29. avgusta 2014. godine.

KRITERIJUMI ZA UPIS

I Kriterijumi za upis učenika u I godinu višeg stručnog obrazovanja

Redosljed za upis kandidata u I godinu višeg stručnog obrazovanja određuje se na osno-vu Pravilnika o načinu, postupku i vrednovanju kriterijuma za upis učenika u stručnu školu (”Službeni list RCG”, broj 21/05)

Način, postupak i vrednovanje kriterijuma za upis učenika u stručnu školu u slučaju kad je broj prijavljenih kandidata za upis veći od broja traženog konkursom, vrši se na način propi-san ovim Pravilnikom.

Predmeti od značaja za sticanje nivoa višeg stručnog obrazovanja za obrazovni program Menadžer kulinarstva su Kuvarstvo i Praktična nastava.

Predmeti od značaja za sticanje nivoa višeg stručnog obrazovanja za obrazovni program Restorater su Restoraterstvo i Praktična nastava.

Pravo na prigovor

Na utvrđenu rang listu, kandidat za upis može podnijeti prigovor Nastavničkom vijeću ško-le u roku od tri dana od dana objavljivanja rang liste na oglasnoj tabli.

Po prigovoru, Nastavničko vijeće je dužno da odluči u roku od tri dana od dana podnoše-nja prigovora.

Odluka Nastavničkog vijeća je konačna.

Broj: 01–2641/2U Podgorici, 7. jul 2014. godine