DOBRO DOŠLI NA ČAS

BIOLOGIJE

- Šta je Genetika.- Nauka koja proučava nasleĎivanje i

varijabilnost osobina kod organizama naziva se Genetika.

- Šta su geni.- Geni su osnovne fizičke i funkcionalne jedinice

nasleĎivanja, nalaze se na hromozomima i čini ih cjeloviti dio DNK odn. to je graĎa DNK koja se ogleda u tačno odreĎenom rasporedu nukleotida.

- Šta je lokus.- Mjesto gena na hromozomu naziva se lokus.

- Šta su aleli.- Različiti oblici jednog istog gena nazivaju se

genski aleli.

- Šta je genotip.- Skup svih gena koji ulaze u sastav ćelijskih

hromozoma jednog organizma naziva se genotip.

- Šta je fenotip.

- Skup svih osobina jednog organizma jeste

fenotip.

- Navedi pravila nasleĎivanja i ko ih je

uspostavio.

- Pravila nasleĎivanja uspostavio je Gregor

Mendel a to su pravilo rastavljanja ili

segregacije (I Mendelov zakon) i pravilo

slobodnog kombinovanja (II Mendelov zakon).

- Šta objašnjava potpuna dominansa.

- Alel koji se u potpunosti ispoljava i u

homozigotnom i u heterozigotnom stanju jeste

dominantan alel, dok alel koji se ispoljava samo u

homozigotnom stanju jeste recesivan alel.

- Šta objašnjava nepotpuna dominansa.

- Nepotpuna dominansa objašnjava: boju cvijeta

neke biljke odreĎuje jedan gen sa dva alela A1 i

A2.

- Objasni kodominansu.

- Aleli koji se potpuno ispoljavaju u

heterozigotnom stanju jesu kodominantni aleli.

- Koje tipove nasleĎivanja razlikujemo.

- Intermedijarno, dominantno-

recesivno, kodominantno i korelativno ili

vezano nasleĎivanje.

- Šta su to kvantitativne ili poligene osobine.

- Najveći broj osobina kod organizama determiniše veliki broj gena pa se one označavaju kao kvantitativne ili poligene osobine.

- Šta su to stečene osobine.- Osobine koje nijesu nasledne a nastale su kao

rezultat djelovanja faktora spoljašnje sredine nazivaju se stečene osobine.

PROMJENE U GRAĐI

I

BROJU HROMOZOMA

Promjene u graĎi hromozoma mogu biti sledeće:

- Duplikacije i delecije

- Translokacije

- Inverzije

- Genske mutacije

Duplikacije i delecije

Duplikacije i delecije

Terminalna delecija

Intersticijalna delecija

Delecija 5 hromozoma – sindrom mačjeg

plača

Delecija 22 hromozoma – filadelfija

hromozom

TranslokacijaRecipročna translokacija

Nerecipročna translokacija

Robertsonove translokacije

InverzijeParacentrična inverzija

Pericentrična inverzija

Genske mutacije

- Spontane

- Indukovane

- Somatske ili tjelesne

- Germinativne ili generativne

- Letalne

- Subletalne

Promjene u broju hromozoma mogu

biti takve da dovode do promjena u broju

pojedinih hromozoma ili da se čitav set

hromozoma 2, 3 ili više puta umnoži.

Gameti ili polne ćelije (n=23)

Somatske ili tjelesne ćelije (2n=46)

Poliploidija

Aneuploidija

Poliploidija

Triploidi - 3n

Tetraploidi - 4n

Pentaploidi - 5n

Heksaploidi - 6n

Autopoliploidija

Alopoliploidija

Aneuploidija

Dizomik – 2n

Monozomik – 2n-1

Trizomik – 2n+1

Tetrazomik – 2n+2

Nulizomik – 2n-2

Aneuploidija

Trizomija 21 para hromozoma – Daunov sindrom

Trizomija 13 para hromozoma – Patau sindrom

Trizomija 18 para hromozoma – Edvardsov

sindrom

Klinefelterov sindrom

Tarnerov sindrom

Zadatak.

1. Ako haploidan broj vrste roda Solanum iznosi

24, koliko hromozoma ima:

a) diploid, b) monozomik c) trizomik

d) nulizomik e) tetrazomik f) dvojni trizomik

Rješenje: a) 2n=48, b) 2n-1=47 c) 2n+1=49

d) 2n-2=46 e) 2n+2=50 f) 2n+1+1=50

Zadatak.

2. Vrste roda Solanum formiraju poliploidni niz sa

osnovnim brojem hromozoma n=12.

Navedite sledeći broj hromozoma:

a) diploidne, b)

heksaploidne, c) oktaploidne

vrste.

Rješenje: a=24, b=72, c=96.