Projekti për Fuqizimin e të Rinjve

në Bashkitë Tiranë dhe Durrës

Gjetjet kryesore të studimit të shpejtë

mbi “Nevojat për Trainim”

4 Nëntor 2010

Qëllimi i TNA

Identifikim i mjeshtërive të cilat mundësojnë rritjen e akesit nëpunësim tek të rinjtë e papunë

Identifikim i mungesave në ofertë (fuqi punëtore) për profesionet qëkërkon tregu lokal i punës

Identifikim i barrierave që pengojnë të rinjtë të fitojnë mjeshtëritë e nevojshme për tregun e punës

Identifikim i karakteristikave të ofrueve të trainimit, pikat e forta dhe të dobta të tyre

Nxjerrja e rekomandimeve për ndërhyrje, brënda synimeve/objektivave të projektit.

Metodologjia

Bazohet në tërheqjen e informacionit nga disa

burime:

(a) rishikim dokumetash dhe raportesh

egzistues (ILO & ShKP 2009; ShKP – Analiza e tregut të punës,

2009)

(b) mbedhje të dhënash cilësore (intervista

individuale dhe intervista në grup)

(c) konsultime me aktorë të interesuar

Karakteristika të demografisë dhe zhvillimit

ekonomik - Tiranë dhe Durrës

Popullsia e grupmoshës 15-29 vjec në Tirane dhe Durrës ështënë rritje: nga 23 përqind ne 2001, në 27 përqind në 2009.

Tirana dhe Durrësi janë zona të rëndësishme ekonomike (me rreth 262,000 të punësuar në sektorin formal (23 %).

Sekori privat zë 57 përqind : tregtia me shumicë e pakicë, industria përpunuese (ushqimore, textile, lëkurë-këpucë), sektori i shërbimeve (hoteleri, bar –restorante, riparim dhe shërbimim automjetesh), transporti dhe magazinimi, ndërtimi.

Rreth 43 përqind e punësimit në sektorin privat jo-bujqësor vjen nga vet-punësimi.

Të rinjtë janë të dis-advantazhuar

në tregun e punës Nuk ka të dhëna sakta mbi nivelin e papunësisë në

qytetet Tiranë dhe Durrës.

LFS në 2007 ka treguar se në nivel rajonal, papunësia në Tiranë dhe Durrës, është respektivisht 20.2 përqind and 10.2 përqind.

Nivelin nacional: 13.4 përqind.

Të rinjtë e grupmoshës 15-29 vjec, mbajnë nivele me te larta papunësie me 23 përqind ndaj niveleve 6-14 përqind për grup-moshat e tjera. (LFS, 2007)

Roli i arsimit dhe kualifikimit

profesional në punësimin e të rinjëve

Zhvillimi ekonomik i Tiranës dhe i Durrësit kërkon fuqi punetorë e kualifikuar. Dhënia e mundësisë për të zotëruar mjeshtëri (profesionale, të jetës, të sjelljes në punë) rrit nivelin e punësimit tek të rinjtë dhe ju mundëson përfitimin e nje pagë më të lartë.

Arsimi dhe zotërimi i një profesioni është i rëndësishëm:

Të papunet me nivel të ulët asimor, të papunëet me nivele tëulta kualifikimi profesional ose që nuk zotërojnë asnjëprofesion- ndeshim më shumë vështirësi në gjetjen dhe mbajtjen e një pune ( të dhënat nga LFS- dhe Zyrat e Rajonale të Punësimit).

Papunësia – mospërputhje me

kërkesën e tregut të punës

Problemi i mos-perputhjes është present tek :

të rinjtë e papunë afatgjatë

si edhe

disa grupe specifike:

të rinjtë e komuniteteve Rome/Egjyptiane,

të rinjtë me aftësi të kufizuara (fizike, mendore, sensore),

të rinjtë me histori përkujdesi social,

të rinj që kanë jetuar e vazhdojnë të jetojnë në varfëri.

Papunësia e lidhur me risqe në

planin individual

Papunësia është risk i të jetuarit në varfëri, i përfshirjes nëkrim dhe delinkuence, i përdorimit të substancave të dëmshmedhe i përfshirjes në prostitucion.

Papunësia rrit nevojën e të rinjëve për të përdorur substanca tëndaluara me qëllim të ndryshuarit e mënyrës se si ata ndihen.

Ka nje lidhje ndërmjet papunesisë, përdorimit të substancave dhe dhunës.

Prostituimi është i lidhur me papunësine dhe varfërinë dhe infektimi me HIV/AIDS dhe STS është risk i lartë.

Barrierat për punësim në rrafshin

individual (këndvështrimi i të rinjëve të

papunë)

Mungese e një profesioni

Nivel i ulët arsimor

Mungesë e një historie/eksperience punësimi

Mungesë e mjeteve financiare për të ndjekur një trainim tëcilesishëm profesional

Mungesë e mjeteve financiare për të filluar një bisnes tëvogël/mungesë kolaterali për të marrë kredi

Mungesë interesi për një vënd të caktuar pune për shkak tëaplikimit të pagave të ulta ose për shkak se profesioni nukështë ai i preferuari

Diskrimimin nga punëdhënësi (të rinjtë me aftësi të kufizuar, të rinjtë e komunitetit Roma/Egjyptian)

A ka vende të lira pune në Tiranë

dhe Durrës?

Përgjigja: PO

Sipas Zyrave të Punës, ne 2009 vendet vakante

të shpallura janë plotesuar në masat 61 përqind

në Tiranë dhe 48 përqind në Durrës.

Aresyet pse vendet vakante të punës

nuk plotesohen me fuqi punëtore

68 përqind e punëdhënësve të intervistuar deklaruan se punëmarrësit e rinj të kontraktuar prej tyre, ju mungonin pothuajse totalisht mjeshtëritë dhe karakteristikat që ata kishin nevojë:

Çfarë ?

Niveli i ulët arsimor

Mungesë ose nivel i ulët mjeshtërish profesionale

Nivel i ulët ose mungesë, në shprehi të punës

Mungesë eksperience pune

Cilët janë sektorët me tendenca

positive punësimi dhe profesionet me

të kërkuara ?Në Tiranë:

ndërtimi, industria përpunuese (tekstile), shërbimet (fast-foodet, restorantet dhe bar-kafe), tregtia e vogël, artizanati, riparimi dhe shërbimi i automjeteve.

Në Durrës

tregtia, industria përpunuese (ushqimore dhe tekstile), turizmi dhe shërbimet (bar-resorantet)

Lista e profesioneve më të kerkuara në tregun e punës

• Kamarier dhe sherbime bar-restoranti (guzhinier, barist, punonjese pastrimi)

• Hotel (manaxher, puntor mirembajtjeje, punetore pastrimi, punonjes sigurie)

• Shitese ne tregtine e pakices

• Prestar dhe rrobaqepes ( industri tekstile)

• Punetor ne makinerite qepese (industri tekstile)

• Punetor mirembajteje dhe riparim (industri tekstile)

• Punetore dhe specialiste ne ndertim (murator, hidraulik, suvatues, shtrues pllakash, bojaxhi, elektricist)

• Specialist per instalim/riparim paisjesh elektroshtepiake (kondicionere, boilere, makina larese, lavastovilje,

soba, etj)

• Specialist per instalim dhe riparim panelesh diellore

• Kujdestare femijesh

• Ndihmese per perkujdes personal dhe te shtepise

• Berber dhe parukiere

• Punetor ne fabrikat e kepuces

• Mekanike e teknike per sherbime e riparime automjetesh

• Sekretare dhe asistente aministrative

• Punetor ne indstrine/punishtet e mobilerise

• Instalues dhe riparues ashensoresh,

• Punetor ne punishtet e duralumimit

• Vincier (ndertim dhe porti detar)

• Saldator

Ku do të drejtohemi për trainimet e

nevojshme ?

Në Tiranë dhe Durrës operojë disa entitete /struktura trainuese

Modelet

Struktura publike,

Struktura jo-publike (private dhe OJF),

Trainerë/ekspertë individuale

Bisnese private

Secili model:

nuk mund të ofrojë i vetëm shërbimet e trainimit që kërkohen;

ka anë të dobta dhe anë të forta,

Këto vecori do të merren në konsideratë përgjatë procesit tëkontraktimit të

shërbimeve të trainimit.

Konkluzione

Tirana dhe Durrësi karakterizohen nga (a) nje % e lartë e papunësisë brënda grupmoshës të re dhe (b) e nevojës në rritje që bisneset që punësojnë fuqi punëtore të kualifikuar jo vetëm në “profesione tëcaktuara” por edhe me “shprehi të punës”.

Kapërcimi i boshllëqeve nëpërmjet ofrimit të njëtrainimi professional adekuat dhe të cilesishëm, ju rrit mundësitë të rinjëve për të fituar një pune stabël dhe me të ardhura të mjaftueshme.

Konluzione (vazhdim)

Papunësia “kontribuon” në praktikimin e sjelljeve tëdëmshme: si abuzim me substancat e ndaluara, risk ndaj HIV/AIDS dhe STS për shkak të sjelljeve të rrezikshme seksuale, përfshirjes në veprimeve delinkuente apo kriminale si viktima apo autorë.

Fuqizimi i të rinjëve të papunë me njohuri mbi “mjeshtëri tëjetës” i ndihmon ata të mbijetojnë dhe të prosperojnë nëambientin ku ata jetojnë.

Transmetimi i njohurive mbi “mjeshtëritë e jetës”, “përkëthen”njohuritë, sjelljet dhe vlerat në veprime jo të dhunëshme e tëshëndetëshme që përmirësojnë te jetuarit e të rinjëve, promovojnë të jetuarit në paqe sociale, qytetarinë dhe demokracinë.

Konluzione (vazhdim)

Çfarë trainimesh do të mbulohen nga projekti i Fuqizimit të të Rinjëve?

1) Trainime profesionale në profesionet më të kërkuara

2) Mjeshtëri të jetës (aftësi në zgjidhjen e problemeve, në tëmenduarit kritik, komunikim, aftësi ndër-personale, menaxhimi i drejtë i emocioneve, aftësi vendimarrëse, etj.)

3) Trainime mbi Fillimin e një Bisnesi të Vogël

4) Etike pune dhe mjeshtëri të punuarit me efektivitet (etike veshjeje, adaptim dhe përpikmëri, aftësi komunikuese, bashkëpunim në grup, aftësi për lexim dhe kryerjen e veprimeve matematikore bazë)

Konluzione (vazhdim)

Çfare trainimesh do te mbulohen nga projekti i Fuqizimit te te Rinjeve?

5) Sjellje të shëndetëshme ( HIV/AIDS dhe ndryshim ne sjelljet seksuale, drogat dhe substancat e dëmshme)

6) Mjeshtëri për t´u përfshirë në jetën sociale (qytetaria dhe rolet e përgjegjësitë, pjesëmarrja në vendimarrje dhe politike, etj)

7) Të drejtat e grave ( të drejtat e grave në sferen publike dhe atëpersonale, dhuna ndaj grave si shkelje e të drejtave të grave, etj)

F A L E M I N D E R I T