PROGRAM ZAŠTITEPROGRAM ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE GRADA

BEOGRADA

Stanje jživotne sredine

2000 20102000-2010.

GRAD BEOGRAD-OPŠTI PODACI 17 gradskih opština (10 gradskih i 7 prigradskih)Ukupna površina: 3.222,68km2

Gradske opštine čine 31% k pne po ršine grada (995 8km2)Gradske opštine čine 31% ukupne površine grada (995,8km2) Broj stanovnika: 1.639.121 (prema popisu iz 2011.)23% ukupnog broja stanovnika RSIndeks rasta br. stanovnika (2002=100): 104,0Gustina naseljenosti iznosi 508,6st/km2

1. Barajevo2. Voždovac3. Vračar4. Grocka5. Zvezdara6. Zemun7. Lazarevac8. Mladenovac9. Novi Beograd9. Novi Beograd10. Obrenovac11. Palilula12. Rakovica13. Savski venac14 Sopot14. Sopot15. Stari grad16. Surčin17. Čukarica

PRIVREDA I IDRUŠTVOPRIVREDA I IDRUŠTVO

Ekonomski najrazvijeniji deo RSU ukupnom BDP R. Srbije učestvuje sa 39,97% (2010.god)

Struktura društvenog proizvoda Beograda

4%

Struktura industrije Beograda

21% 2%

18%

14%

40%

10%

51%

9%

31%

Poljoprivreda šumarstvo vodoprivreda Prerađivačka industrijaPoljoprivreda, šumarstvo, vodoprivredaPrerađivačka industrijaHoteli i restoraniGrađevinarstvoTrgovinaS b ć j kl dišt j i

jVađenje ruda i kamena

Proizvodnja i distribucija el. Energije

Saobraćaj, skladištenje i vezeOstalo

Izvor: Strategija razvoja grada Beograda, 2008. godina Izvor:Statistički godišnjak Beograda 2009. godina

KVALITETKVALITET POVRŠINSKIH VODAPOVRŠINSKIH VODAGlavni vodeni tokovi koji dreniraju teritoriju Beograda su reke Sava i Dunavj j j g(II klasa boniteta)Ostatak hidrografske mreže grada čine 22 manja vodotoka i 9 jezera i akumulacijaakumulacijaKvalitet 24 vodotoka i Savsko jezero “Ada ciganlija” i podavalske akumulacije „Pariguz”, „Bela Reka” i „Duboki potok” na teritoriji Beograda prati GZJZOdstupanja se najčešće beleže kod sadržaja Fe SM pojedinih parametara

Procenat ispitanih uzoraka reke Save i Dunava u periodu od 2000-2010.

Odstupanja se najčešće beleže kod sadržaja Fe, SM, pojedinih parametara kiseoničkog režima, i mineralnih ulja.

708090

oce at sp ta u o a a e e Sa e u a a u pe odu od 000 0 0god koji ne odgovaraju II klasi boniteta

3040506070

upan

ja

0102030

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010% Odstu

Dunav  64.5 67.2 60.6 71.6 60.3 80.8 83.8 70.6 60.3 80.9 75

Sava 51 37.5 47 64.7 50 72.1 67.6 73.5 60.3 58.3 45

Izvor podataka: GZJZ Beograd

Kvalitet površinskih vodaKvalitet površinskih vodaKvalitet vode u malim vodotocima u periodu od 2004-2010. godine u najvećem broju bio van II klase vodotoka

% uzoraka van II klase u pogledu% uzoraka van II klase u pogledu mikrobiološkog parametara (ukupni koliformi) % uzoraka koji odgovaraju II klasi boniteta

aka

% u

zora

Izvor podataka: GZJZ Beograd

KvalitetKvalitet vodevode zza pia pićće e iizz beogradskogbeogradskog vodovodavodovodai vode sa javnih česmi i vode sa javnih česmi

Kontrola zdravstvene ispravnosti vode za piće vrši na 4 nivoa: interna konrola u pogonskim laboratorijama, GZJZ, sanitarna kontrola BVK i sanitarni nadzorMinistarstva zdravljaJavno zdravstvena kontrola ispravnosti vode za piće iz beogradskog vodovoda (koju vrši GZJZ ) vrši se na svih 5 PPV, na 16 rezervoara i oko 90 tačaka u distributivnoj mrežijSistematsku kontrolu kvaliteta izvorske vode sa javnih česmi vrši GZJZ na 26 objekata javnih cesmi

Najčešći uzrok neispravnosti je prisustvo bakterija fekalnog porekla

60aka

Kvalitet vode sa javnih česmi

Najčešći uzrok neispravnosti je prisustvo bakterija fekalnog porekla

10ka

Kvalitet vode iz beogradskog vodovoda 

0

20

40

60

pravnih uzora

5

10

ravnih uzora

2006 2007 2008 2009 2010

% neisp

Godina

% bakteriološki neispravnih uzoraka 

02006 2007 2008 2009 2010

% neispr

Godina

% b kt i l ški i ih k % fiz‐hemijskih neispravnih uzoraka % bakteriološki neispravnih uzoraka % fiz‐hemijskih neispravnih uzoraka 

Izvor podataka: GZJZ Beograd

Otpadna vodaOtpadna vodaOko 22% stanovništva nije priključeno na sistem kanalizacijeOko 22% stanovništva nije priključeno na sistem kanalizacijeOtpadne vode se ispuštaju u recipijente Savu i Dunav bez prethodnogprečišćavanjaBVK vrši kontrolu količine i kvaliteta na 8 najvećih izliva u Savu i DunavU 2010. godini je 82% ukupno isporučene vode završilo kao otpadnavodavoda

Udeo otpadnih voda prema svom poreklu u 2010. godini

Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2010. godinu

KVALITET VAZDUHAKVALITET VAZDUHAIzvori zagađenja vazduha u Beogradu su pre svega termoenergetska postrojenja ig j g p g g p j jsaobraćajSistematska kontrola kvaliteta vazduha vrši se u okviru državne mreže i lokalnemreže mernih mestamreže mernih mestaLokalna mreža: 27 mernih mesta za stacionarne izvore i 16 mernih mesta zapokretne izvore (raskrsnice) i 1 merno mesto za merenje radioaktivnosti u vazduhuPraćenje kvaliteta vazduha u Beogradu vrši GZJZ Beograd RHMZS Institut zaPraćenje kvaliteta vazduha u Beogradu vrši GZJZ Beograd, RHMZS, Institut zajavno zdravlje Srbije „Dr. Milan Jovanović Batut“.

Prosečne godišnje koncentracije NO2, SO2 i čađi u

50

tann

ci,

Beogradu u periodu od 2000-2010 godineSO2Čađ

30

40

đujući

h su

psm

3

NО2Stanje zagađenosti vazduha u odnosu

na pojedine

10

20

raci

ja z

agađ

μg/m

p jparametre iz

stacionarnih izvora

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010K

once

nt

GodinaIzvor podataka: GZJZ Beograd

Stanje zagađenosti vazduha u odnosu na pojedine parametre iz stacionarnih izvora

Stanje zagađenosti vazduha u odnosu na pojedine parametre iz stacionarnih izvora

Prosečan broj dana preko granične vrednosti po mernom mestu SO2, čađi i NO2u Beogradu

Godina 2006. 2007. 2008. 2009. 2010.

SO2 3 1,1 0,5 1,8 0,5

Čađ 43 66 43 29 8,17

Azotdioksid 6 11 5 2 8 94

Prosečne godišnje koncentracije PM10 i taložnih materija u periodu od 2005-2011 godine

Azotdioksid 6 11 5 2 8,94

2011. godine

Zagađivač, sr. god. vrednost

Godina

GV 2005. 2006. 2007. 2008. 2009.

USČ (SČ10), µg/m3 70 (40) 175 200 166 72 (43,4) Aerosedim,mg/m2*d 200 240 260 306 250 175

Sadržaj PAU u vazduhu: Konc benzo (a) pirena bila je preko GVI od 1 ng/m3 u većini merenja u poslednjih 8 godina

Centralna zona starog grada, područje Zemuna kao i opterećene saobraćajnice izdvajaju se sa nešto višim koncentracijama čađi, PM10 i azotdioksida

Termo-energetska postrojenja kao izvor zagađenjaTermo-energetska postrojenja kao izvor zagađenja

Na teritoriji Beograda nalaze se najveći proizvođači električne energije u Srbiji:Na teritoriji Beograda nalaze se najveći proizvođači električne energije u Srbiji:TE “Kolubara” i TENT A i TENT BTE najveći zagađivači životne sredine u Beogradu i iz njih se emituje najveći deoukupnih emisija CO2 na teritoriji gradaZnačajni uticaji su emisije taložnih materija, SO2 i NOX iz dimnih gasova,kao i uticaji koje deponije pepela imaju na vazduh, zemljište i podzemne vodej j p j p p j j pZnačajne aktivnosti na poboljšanju rada elektrofiltera i promena tehnologijetransporta i odlaganja pepela (nakon rekonstrukcije elektrofitera- emisija čvrstihčestica u vazduh u TENT-u smanjena je za oko 88%)čestica u vazduh u TENT u smanjena je za oko 88%).

Struktura potrošnje goriva u beogradskim toplanama

Što se tiče centralnog sistema grejanja Beograda on obuhvata 15 velikih toplana i

17

0.4 0.1 0.5

toplanama

Prirodni gas

M t

Beograda on obuhvata 15 velikih toplana i 63 blokovske i individualne kotlarnice

Dominantne zagađujuće materije CO2, SO2, NO i

82

17 Mazut

Ugalj

Lož ulje

NOx i pepeoDo 2010. godine ugašeno je više od 1.000

kotlarnica koje su kao energent koristile tečnai ( ški d i f ) di l i Biomasagoriva: mazut (teški derivat nafte), dizel goriva,

a od čvrstih goriva – ugalj

Stanje zagađenosti vazduha u odnosu na pojedine parametre iz pokretnih izvora

Stanje zagađenosti vazduha u odnosu na pojedine parametre iz pokretnih izvora

Najveći nivoi zagađenja vazduha su u okolini glavnih gradskih saobraćajnica.U t b b l b i jil jUpotreba bezolovnog benzina smanjila je prisustvo olova koje je veoma toksično, ali je povećano prisustvo lako isparljivihugljovodonikaugljovodonika

Srednje godišnje konc NO2, CO i Pb poreklom od pokretnih izvoraporeklom od pokretnih izvora

Pb140

NO2

NO2

1

1.5

2

Pb

GV=0.5µg/m3

80

100

120NO2

0

0.5

1 Pb

0

20

40

60 GV=40µg/m3

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Izvor podataka: Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut“

02006 2007 2008 2009 2010

Kvalitet zemljištaKvalitet zemljištaIzvori zagađenja zemljišta: zagađujuće materije poreklom iz atmosfere, otpadne vode, čvrsti otpadIspitivanje zagađenosti zemljišta u Beogradu obavlja GZJZ Beograd po Programu ispitivanjazagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda.P d čj i iti j b h t j Z ljišt i it štit b d k d dPodručja ispitivanja obuhvataju: Zemljište u zoni sanitarne zaštite beogradskog vodovoda, zemljište u blizini prometnih saobraćajnica, zemljište u okviru komunalne sredine i u okruženju javnih česmiPrirodna degradacija zemljišta – erozioni procesi obuhvataju 98 08% (0 71% ekcesivna

Srednje vrednosti olova u zemljištu

Prirodna degradacija zemljišta – erozioni procesi obuhvataju 98.08% (0.71% ekcesivna erozija)Klizišta – Aktivna klizišta 2.42% ukupne površine grada

250

300

350

Srednje vrednosti olova u zemljištu parkova

90

% uzoraka sa povećanim sadržajem zagađujućih materija

100

150

200

mg/kg

MDK= 100mg/kg

50

60

70

80

oraka

0

50

100

10

20

30

40

% uzo

Središte parka

prometna saobraćajnica0

2006 2007 2008 2009 2010

Godina

Ni Pb DDT PAU Izvor: Izveštaj o ispitivanju zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda u 2008. godiniIzvor poadataka: GZJZ Beograd

Biodiverzitet, ugrožene vrste i zaštićena prirodna dobraBiodiverzitet, ugrožene vrste i zaštićena prirodna dobra

Javno zelenilo na teritorijigrada 20.900 ha (6,5% površine)

Š ti k 36 000 hŠume prostiru na oko 36.000 haodnosno 11,2% ukupne teritorijeBeograda.

Površina šuma /st se kreće od 0,0ha/st na Savskom vencu do 0,23ha/st u opštinama Barajevo i p jSopot

Zaštićena prirodna dobra na teritoriji grada čine 4 4% površineteritoriji grada čine 4,4% površine

Predeli izuzetnih odlika su Veliko ratno ostrvo Kosmaj i Avalaratno ostrvo, Kosmaj i Avala

GP Beograda predviđa povećanjezelenih površina u urbanom jezgruzelenih površina u urbanom jezgru grada za 11, 65%

FAKTORI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

o ČVRSTI OTPAD

HEMIKALIJE I HEMIJSKI UDESIo HEMIKALIJE I HEMIJSKI UDESIo Putevi transporta opasnih materijao Hemijski udesi

o BUKAo Nivoi buke u Beograduo Područja dominantnih izvora bukeo Područja dominantnih izvora buke

o JONIZUJUĆE I NEJONIZUJUĆE ZRAČENJE

o SAOBRAĆAJ

o ENERGETIKA

o UTICAJ NA ZDRAVLJE

ČVRSTI OTPADČVRSTI OTPAD

žPelene

Fini elementi

Udeo komponente otpada u ukupnommešanomkomunalnom otpadu (%)Sakupljanje i transport

komunalnog otpada obavlja 7k l ih d ć

Plastični ambalažni otpadPlastične keseTvrda plastika

TekstilKožakomunalnih preduzeća.

Uslugom sakupljanja otpadapokri eno je 85 % stano ništ a

KartonKarton‐vosak

Karton‐aluminijumMetal‐ambalažni i ostali

Metal‐ Al konzervepokriveno je 85 % stanovništvagrada.

0 5 10 15 20 25 30 35

Baštenski otpadOstali biorazgradivi otpad

PapirStaklo

500000

600000

700000

Količina otpada u t

0 5 10 15 20 25 30 35

Izvor:Lokalni plan upravljanja otpadom grada Beograda 2011-2020

U Beogradu dnevno po 100000

200000

300000

400000

500000

stanovniku nastaje 1.08kg otpada

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Količina otpada u t

Najveći generatori industrijskog otpada TENT A i BIzvor: Strategija razvoja grada Beograda, 2011. godina

Tretman i reciklaža otpadaTretman i reciklaža otpadaJKP Gradska čistoća” vodi aktivnosti reciklaže otpada na teritorijiJKP „Gradska čistoća vodi aktivnosti reciklaže otpada na teritorijibeogradskih opština koje opslužuje.

Selekcija sekundarnih sirovina na samom telu deponijeSelekcija prispelog otpada: vrši se izdvajanje sekundarnog reciklabilnog otpada

koji vrše sakupljači

2 reciklažna dvorišta2 reciklažna dvorištaU njima se vrši se prikupljanje papira, PET i MET ambalaže, gvožđa, lima,

bakra, mesinga, meke plastike, kao i svih ostalih reciklabilnih materijala

39 reciklažnih ostravakontejneri za odvojeno odlaganje papira, PET i MET ambalaže

Odlaganje otpadaOdlaganje otpada5 zvaničnih deponija komunalnog otpada (“Vinča“, “Mladenovac“, “Kosmaj“5 zvaničnih deponija komunalnog otpada ( Vinča , Mladenovac , Kosmaj(opština Sopot), “Baroševac“ (opština Lazarevac), “Kardešica“(opština Obrenovac)Deponija u Vinči – otpad iz 13 beogradskih opština, ne ispunjava u potpunosti sveuslove sanitarnog deponovanjauslove sanitarnog deponovanja.Ostale 4 deponije – smetlištaNa teritoriji grada prisutan je i veliki broj divljih smetlišta (40 divljih deponija)

HEMIKALIJE I HEMIJSKI UDESIHEMIKALIJE I HEMIJSKI UDESINa području grada Beograda postoji više hazardnih industrija iNa području grada Beograda postoji više hazardnih industrija ipostrojenja, koje koriste, skladište ili proizvode opasne materije

4 preduzeća koja susvrstana u postrojenjasa visokim hemijskimrizikom, a to su„Galenika”, T h ”„Tehnogas”,

„Rafinerija Beograd”, „Jugopetrol“ istovarište Čukaricastovarište Čukarica.

Putevi transporta opasnog otpada

Hemijski udesiHemijski udesi3 Mobilne ekotoksikološke jedinice Gradskog zavoda za javno zdravljeBeograd imaju zadatak reagovanja u akcidentalnim situacijama.

40

Broj hemijskih akcidenata u Beogradu

25

30

35

nata

15

20

25

oj akciden

0

5

10Bro

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

GodinaTransport Industrija Nepropisno odlaganje

Na komunalnim površinama Ukupno intervencija 

BUKABUKASrednje godišnje vrednosti buke po mernom mestu u okolini

Komunalna buka u Beogradu potiče najvećim delom od

Srednje godišnje vrednosti buke po mernom mestu u okolini prometnih saobraćanica

najvećim delom od saobraćaja

Merenja nivoa komunalnejbuke na teritoriji Beogradasprovodi GZJZ.

U proseku najveća prekoračenjadozvoljenih nivoa

80Srednje godišnje vrednosti buke po mernom mestu u

stambenim zonamadozvoljenih nivoa konstatuju se ustambenim zonam i zonama duž

40

50

60

70

ke, d

B

zonama dužprometnih saobraćajnica

0

10

20

30

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Niv

o bu

k

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

dan noc Noć=45dBDan=55dB

Područja dominantnih izvora bukePodručja dominantnih izvora buke

SAOBRAĆAJSAOBRAĆAJBeograd je značajno putno - železničko čvorište, ali i važno rečno i vazdušno pristaništeSaobraćaj kao jedan od najvećih problema Beograda ima značajan uticaj na ži t di ( ti ji d h i ljišt b k )životnu sredinu (uticaji na vazduh i zemljište, buka)Povećanje broja vozila u Beogradu značajno utiče na potrošnju neobnovljivihizvora energije, čiji nus-produkti dovode do intenzivnog zagađivanja životnesredine usled povećanja gustine saobraćaja

Ukupan broj registrovanih vozila u

sredine, usled povećanja gustine saobraćaja.

600000

Ukupan broj registrovanih vozila u 2010. god

100000

200000

300000

400000

500000

0

100000

2000 2005 2007 2008 2009 2010

Ukupan broj registrovanih vozila

Izvor: Statistički godišnjak Beograda, 2010. god

JONIZUJUĆE I NEJONIZUJUĆE ZRAČENJEJONIZUJUĆE I NEJONIZUJUĆE ZRAČENJESistematsko praćenje sadržaja radioaktivnih materija u životnoj sredini nateritoriji Republike Srbije obavlja Institut za medicinu rada Srbije „Dr DragomirKarajović“, Beograd.Monitoring se sprovodi prema Programu monitoringa radioaktivnosti u životnojsredini na teritoriji Grada, a ispitivanja i merenja radionukleida se vrše uuzorcima vazduha, padavinama, rečnoj i pijaćoj vodi, zemljištu, prehrambenim

i di bilj i ži i j k kl i č j h iproizvodima biljnog i životinjskog porekla i stočnoj hrani.

Jonizujuća zračenjaj j– Jonizujuća zračenja su elektromagnetska ili čestična zračenja koja mogu da

jonizuju materiju, odnosno mogu da izazovu oštećenja ćelija živihorganizamaorganizama

– Na osnovu rezultata merenja radioaktivnosti životne sredine u periodu od2000. do 2009. godine, može se zaključiti da se aktivnost kako prirodnih, tako i veštačkih radionuklida kretala u niskim nivoima promene osnovnogtako i veštačkih radionuklida, kretala u niskim nivoima promene osnovnogfona aktivnosti.

– Aktivnost veštačkih radionuklida (137Cs i 90Sr), koji potiču uglavnom odČernobiljskog akcidenta u prehrambenom ciklusu u Beogradu su u niskimČernobiljskog akcidenta, u prehrambenom ciklusu u Beogradu su u niskimnivoima.

JONIZUJUĆE I NEJONIZUJUĆE ZRAČENJEJONIZUJUĆE I NEJONIZUJUĆE ZRAČENJE

Nejonizujuće zračenje– Izvore srećemo u svakodnevnom životu, počev od prostora u kome

živimo i radimo, do savremenih sredstava komunikacije.– Inspektori za zaštitu životne sredine Sektora za inspekcijski nadzorInspektori za zaštitu životne sredine Sektora za inspekcijski nadzor

Sekretarijata zaštite životne sredine gradske uprave grada Beograda vrše kontrolu izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa: u 2010 izvršeno je 75 kontrola baznih stanica mobilne i fiksne bežične2010 izvršeno je 75 kontrola baznih stanica mobilne i fiksne bežičnetelefonije, kao i internet provajdera

ENERGETIKAENERGETIKAPotrošnja el. en. u Beogradu

6000000

7000000

8000000

Potrošnja el. en. u Beogradu

2000000

3000000

4000000

5000000

0

1000000

2000000

2001 2005 2010 2011

Izvor: Statistički godišnjak Beograda 2010

potrošnja u MWh

E t k fik t i k

Sunčeva energijaSuma dozračene

energijе iznosi oko5200 MJ/m2 god

Geotermalna energijaPodručje Beograda

bogato geotermalnim potencijalomEnergetska efikasnost niska,

za grejanje stanova oko 170-174 kWh/m2god

5200 MJ/m2 god potencijalomPotencijali za

korišćenje obnovljivih

izvora

Oko 2/3 ukupno utrošene energije u domaćinstvima troši se na grejanje

Energija vetraK š

Sagorevanje gradskog otpada

izvora energije

se na grejanje Košava 8MJ/kg

UTICAJ NA ZDRAVLJEUTICAJ NA ZDRAVLJEAerozagađenje Efekti na repiratorni sistem hematološki neurološki efektiAerozagađenje – Efekti na repiratorni sistem, hematološki, neurološki efektiBuka - Efekti na nervni sistem, sluh, krvni sudovi i pritisak, nesaniceHigijenska ispravnost vode za piće – digestivni sistem, hronične i infektivne bolesti Kvalitet zemljišta digestivni sistem hronične i infektivne bolestiKvalitet zemljišta – digestivni sistem, hronične i infektivne bolesti

Efekti na respiratorni sistemEfekti na respiratorni sistem

Učešće HOBP u ukupnom broju registrovanih hroničnih oboljenja na teritoriji grada se povećao od 7.7% (2001.god) do 16.05% (2011. god)

NAJZNAČAJNIJI PROJEKTI U PERIODU OD 2000 2010 GODINE

NAJZNAČAJNIJI PROJEKTI U PERIODU OD 2000 2010 GODINEOD 2000-2010. GODINEOD 2000-2010. GODINE

Projekat Zelena regulativa BeogradaS đ j i d j bj k t t lifik ij B d i š jSprovođenje programa izgradnje objekata toplifikacije u Beogradu i gašenje individualnih kotlarnicaIzgradnja obilaznica oko Beogradag j gProjekat ispitivanja toksičnih elementa i pesticida u poljoprivrednomzemljištu i biljnim proizvodima na teritoriji BeogradaP kl j j di kti ih bProgram uklanjanja radioaktivnih gromobranaProjekat utvrđivanja akustičnih zona na teritoriji BeogradaUvođenje novih tehnologija malovodnog transporta i odlaganja pepela uUvođenje novih tehnologija malovodnog transporta i odlaganja pepela u Termoenergetskim postrojenjimaProjekti remonta i rekonstukcije elektrofiltera u TENT-uIzrada Strategije pošumljavanja područja BeogradaIzrada Strategije razvoja energetike grada BeogradaIzrada Lokalnog plana upravljanja otpadom na teritoriji BeogradaIzrada Lokalnog plana upravljanja otpadom na teritoriji Beograda

HVALA NA PAŽNJI !HVALA NA PAŽNJI !