Profill grada Kraljeva Kraljevo - profil... · Prirodni resursi ... Mesto lokalne privrede u...

Profill grada Kraljeva 2

Sluţba za upravljanje projektima i lokalni ekonomski razvoj www.kraljevo.org

Sadrţaj

Lista tabela .................................................................................................................. 4 1. Uvod ..................................................................................................................... 7 2. Osnovne karakteristike .......................................................................................... 8

2.1 Geografski poloţaj (lokacija) ............................................................................................................ 8 2.2 Opšti podaci ..................................................................................................................................... 9 2.3 Klima .............................................................................................................................................. 15 2.4 Lokalna samouprava (administracija) ............................................................................................ 18 2.5 Istorija, tradicija i kulturno nasleĎe ................................................................................................. 23

3. Prirodni resursi.................................................................................................. 25 3.1 Zemljište ......................................................................................................................................... 25 3.2 Vodni resursi .................................................................................................................................. 26 3.3 Šumski resursi i zelene površine ................................................................................................... 27 3.4 Biodiverzitet ................................................................................................................................... 27

4. Ljudski resursi ................................................................................................... 29 4.1 Stanovništvo (broj stanovnika i stopa rasta) .................................................................................. 29 4.2 Stanovništvo prema tipu naselja .................................................................................................... 30 4.3 Vitalni dogaĎaji ............................................................................................................................... 31 4.4 Stanovništvo prema bračnom stanju ............................................................................................. 32 4.5 Starosna struktura stanovništva .................................................................................................... 32 4.6 Polna struktura stanovništva .......................................................................................................... 34 4.7 Etnička struktura stanovništva ....................................................................................................... 35 4.8 Struktura stanovništva prema veroispovesti .................................................................................. 37 4.9 Struktura stanovništva prema maternjem jeziku ............................................................................ 37 4.10 Stanovništvo prema aktivnosti .................................................................................................... 38

4.10.1 Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu ................................................................ 38 4.10.2 Struktura aktivnog stanovništva prema vrsti zanimanja i oblasti delatnosti .......................... 39

4.11 Obrazovna struktura stanovništva ............................................................................................... 40 4.12 Porodice i domaćinstva ................................................................................................................ 41

4.12.1 Porodice ................................................................................................................................ 41 4.12.2 Domaćinstva.......................................................................................................................... 42

4.13 Migracije stanovništva.................................................................................................................. 43 4.13.1 Doseljenici ............................................................................................................................. 43 4.13.2 Dnevne migracije .................................................................................................................. 45 4.13.3 Projekcija stanovništva ......................................................................................................... 46

5. Stambeni resursi ............................................................................................... 49 5.1 Stambena statistika ........................................................................................................................ 49 5.2 Stambena izgradnja ....................................................................................................................... 51 5.3 Cene na trţištu ............................................................................................................................... 53

6. Privreda .............................................................................................................. 54 Mesto lokalne privrede u okruţenju ................................................................................................. 54

6.2 Industrija ........................................................................................................................................ 60 6.3 Poljoprivreda .................................................................................................................................. 61 6.4 Šumarstvo ...................................................................................................................................... 67 6.5 Ukupan obim proizvodnje .............................................................................................................. 68 6.6 Preduzeća prema broju zaposlenih ............................................................................................... 68 Makroekonomski pokazatelji ................................................................................................................ 68 6.9 Struktura izvoza ............................................................................................................................. 70 6.9 Struktura izvoza prema destinaciji ................................................................................................. 71 Javne finansije ..................................................................................................................................... 72 6.10 Prihodi opštinskog budţeta ......................................................................................................... 72 6.11 Rashodi opštinskog budţeta ....................................................................................................... 72 Ustanove .............................................................................................................................................. 73 6.12 Javna komunalna preduzeća ....................................................................................................... 74 6.13 Javna preduzeća .......................................................................................................................... 75 6.14 Finansijke institucije ..................................................................................................................... 75 Investicije ............................................................................................................................................. 76



6.15 Ostvarene investicije u privatnom sektoru ................................................................................... 76 Struktura investicija .............................................................................................................................. 78 6.18 Industrijske zone i industrijski parkovi.......................................................................................... 79

6.18.1 Lokacija industrijskih zona/parkova ...................................................................................... 80 6.19 Ostale lokacije za investiranje ..................................................................................................... 83 Troškovi vezani za izgradnju kapaciteta i poslovanje u industrijskim zonama .................................... 86 6.20 Olakšice koje nudi lokalna zajednica ........................................................................................... 86

6.20.1 Programi za obuku radne snage ........................................................................................... 87 6.20.2 Inkubator centri za nove biznise............................................................................................ 87 6.20.3 Finansijska pomoć ................................................................................................................ 87 6.20.4 Poreske olakšice ................................................................................................................... 89

6.21 Porezi - lokalni, regionalni, nacionalni ......................................................................................... 91 6.22 Proces izdavanja dozvola ........................................................................................................... 94

7 Radna snaga .......................................................................................................... 99 7.1 Broj i struktura zaposlenih ............................................................................................................. 99 7.2 Zaposlenost po delatnostima ......................................................................................................... 99 7.3 Prosečne zarade .......................................................................................................................... 100 7.4 Zarade po delatnostima ............................................................................................................... 101 7.5 Zapošljavanje ............................................................................................................................... 102 7.6 Nezaposlenost ............................................................................................................................. 102 7.7 Stopa nezaposlenosti................................................................................................................... 103 7.8 Nezaposlenost prema stepenu obrazovanja ............................................................................... 104 7.9 Nezaposlenost prema duţini čekanja .......................................................................................... 104 7.10 Nezaposlenost prema starosnoj strukturi .................................................................................. 104

8 Javni resursi ........................................................................................................ 106 8.1 Saobraćajna infrastruktura ........................................................................................................... 106

8.1.2 Ţeleznički saobraćaj i infrastruktura ...................................................................................... 110 8.1.3 Vazdušni saobraćaj ............................................................................................................... 111 8.2 Komunalna infrastruktura ......................................................................................................... 111 8.2.1 Vodovod i kanalizacija ........................................................................................................... 111 8.2.2 Sistem daljinskog grejanja .................................................................................................... 112 8.2.3 Elektro infrastruktura ............................................................................................................. 112 8.2.4 Telekomunikacioni sistem ..................................................................................................... 112

8.3 Energetika .................................................................................................................................... 113 8.4 Zdravstvena i socijalna zaštita ..................................................................................................... 114 8.5 Obrazovni kapaciteti .................................................................................................................... 116

9 Resursi ţivotne sredine ...................................................................................... 123 9.1 Kvalitet vazduha ........................................................................................................................... 123 9.2 Kvalitet zemljišta ......................................................................................................................... 124 9.3 Kvalitet voda ............................................................................................................................... 125 9.4 Upravljanje čvrstim komunalnim otpadom ................................................................................... 126

10 Turistički resursi............................................................................................... 128 10.1 Broj posetilaca ........................................................................................................................... 129 10.2 Smeštajni kapaciteti ................................................................................................................... 129

11 Kvalitet ţivota .................................................................................................... 131 11.1 Javni sadrţaji i rekreativni programi .......................................................................................... 131

11.1.1 Sportski sadrţaji (tereni, sportske dvorane, centri za rekreaciju, stadioni) .................... 131 11.1.2 Rekreativni programi, sportske i predškolske aktivnosti ..................................................... 132

11.2 Crkve i hramovi .......................................................................................................................... 133 11.3 Lokalni centri za okupljanje ........................................................................................................ 134

11.3.1 Biblioteke ............................................................................................................................. 134 11.3.2 Parkovi ................................................................................................................................ 134 11.3.3 Kulturni centri ...................................................................................................................... 135 11.3.4 Pozorišta ............................................................................................................................. 136 11.3.5 Muzeji .................................................................................................................................. 136

11.4 Aktivnosti u kulturi (kulturne manifestacije, proslave, festivali, parade, svečanosti, koncerti)137 11.5.1 Restorani ............................................................................................................................. 138 11.5.2 Bioskopi ............................................................................................................................... 138 11.5.3 Šoping zone i maloprodajni centri ....................................................................................... 139



12 Lokalni razvoj u relaciji sa regionalnim i drţavnim strateškim dokumentima 140

Lista tabela

Tabela 1. Osnovni podaci o gradu (površina i stanovništvo), 2007. ......................................................... 7 Tabela 2. Opšti podaci o naseljima i katastarskim opštinama, 2007. ....................................................... 9 Tabela 3. Podaci o naseljima (tip naselja, broj stanovnika i površina) ...................................................... 9 Tabela 4. Spisak naselja i pripadajućih katastarskih opština .................................................................. 11 Tabela 5. Spisak mesnih zajednica ......................................................................................................... 13 Tabela 6. Klimatski pokazatelji ................................................................................................................ 17 Tabela 7. Struktura odbornika u Skupštini grada Kraljeva, 2009. ........................................................... 22 Tabela 8. Struktura zemljišnih površina, 2007. ....................................................................................... 28 Tabela 9. Uporedni pregled broja stanovnika, podaci iz popisa.............................................................. 29 Tabela 10. Procenjeni broj stanovnika u periodu 2000-2007. ................................................................. 30 Tabela 11. Struktura stanovništva prema tipu naselja, 2007. ................................................................. 31 Tabela 12. Vitalni dogaĎaji, 2007. ........................................................................................................... 31 Tabela 13. Struktura ţenskog stanovništva starog 15 godina i više prema broju ţivoroĎene dece, 2002. ................................................................................................................................................................. 32 Tabela 14. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema bračnom stanju i polu, 2007. ............ 32 Tabela 15. Struktura stanovništva prema starosti i polu, 2007. .............................................................. 32 Tabela 16. Struktura stanovništva po osnovnim kontigentima, 2007. ..................................................... 34 Tabela 17. Starosni indikatori stanovništva, 2007. .................................................................................. 34 Tabela 18. Polna struktura stanovništva, 2007. ...................................................................................... 35 Tabela 19. Struktura stanovništva prema etničkoj ili nacionalnoj pripadnosti, 2007. .............................. 36 Tabela 20. Struktura stanovništva prema veroispovesti, Popis 2002. .................................................... 37 Tabela 21. Struktura stanovništva prema maternjem jeziku, 2002. ........................................................ 37 Tabela 22. Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu, Popis 2002. godine ..................................... 38 Tabela 23. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje prema zanimanju i polu, Popis 2002. godine ...................................................................................................................................................... 39 Tabela 24. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema školskoj spremi i pismenosti, Popis 2002. godine ............................................................................................................................................ 40 Tabela 25. Struktura porodica prema broju dece, 2007. ......................................................................... 41 Tabela 26. Struktura porodica prema tipu, 2002. .................................................................................... 41 Tabela 27. Struktura domaćinstava prema broju članova, 2002. ............................................................ 42 Tabela 29. Broj doseljenika po vremenskim periodima, Popis 2002. godine .......................................... 43 Tabela 32. Dnevne migracije prema tipu migranata, Popis 2002. godine .............................................. 45 Tabela 33. Dnevne migracije stanovništva koje obavlja zanimanje prema tipu delatnosti, 2002. .......... 46 Tabela 35. Uporedni pregled broja stanova po popisima ........................................................................ 49 Tabela 36. Broj i površina stanova, drugih nastanjenih prostorija, kolektivnih stanova i nastanjena lica, Popis 2002. godine .................................................................................................................................. 49 Tabela 37. Struktura kolektivnih stanova, Popis 2002. godine ............................................................... 50 Tabela 38. Struktura stanova prema vrsti i opremljenosti, Popis 2002. godine ...................................... 50 Tabela 39. Struktura stanova prema godini izgradnje, Popis 2002. godine ............................................ 50 Tabela 43. Stambena izgradnja, 2007. ................................................................................................... 52 Tabela 44. Vrednost izvedenih graĎevinskih radova, 2007. ................................................................... 52 Tabela 45. Cene stanova na trţištu, 2009............................................................................................... 53 Tabela 46. Cene stanova novogradnje, I polugodište 2009. ................................................................... 53 Tabela 47. Broj preduzeća po delatnostima i veličini, 2007. ................................................................... 55 Tabela 48. Broj radnika u preduzećima po delatnosti i veličini preduzeća, 2008. .................................. 56 Tabela 49. Struktura preduzeća, ustanova i drugih pravnih lica prema oblasti delatnosti, stanje 30.06.2009. .............................................................................................................................................. 57 Tabela 50. Pet najznačajnijih delatnosti u gradu Kraljevu, februar 2010. godine ................................... 57 Tabela 51. Struktura preduzetničkih radnji prema oblicima organizovanja, februar 2010. ..................... 57 Tabela 52. Pravna forma privrednih subjekata, februar 2010. godine .................................................... 58 Tabela 53. Davaoci lizinga, 2009. ........................................................................................................... 59 Tabela 54. Tipovi predmeta lizinga, 2009. .............................................................................................. 59 Tabela 55. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje po delatnostima, 2002. ................. 60



Tabela 56. Struktura poljoprivrednog stanovništva prema posedovanju poljoprivrednog gazdinstva, polu i aktivnosti, 2002. ..................................................................................................................................... 64 Tabela 57. Struktura poljoprivrednih gazdinstava prema veličini, 2002. ................................................. 64 Tabela 58. Struktura ukupne poljoprivredne površine u opštini prema načinu korišćenja, 2007. ........... 65 Tabela 59. Struktura poljoprivredne površine privatnih gazdinstava u opštini prema načinu korišćenja, 2007. ........................................................................................................................................................ 65 Tabela 60. Proizvodnja pojedinih ratarskih kultura, industrijskog, povrtnog i krmnog bilja, 2007. .......... 66 Tabela 61. Proizvodnja voća i groţĎa, 2007. .......................................................................................... 66 Tabela 62. Broj stoke, stanje 01.12.2007. ............................................................................................... 66 Tabela 63. Prosečan broj stoke, stanje 01.12.2007. ............................................................................... 67 Tabela 64. Prodaja i otkup izabranih proizvoda poljoprivrede, šumarstva i ribarstva, 2007. .................. 67 Tabela 65. Pošumljene površine i posečena drvna masa, 2007............................................................. 67 Tabela 66. Veličina preduzeća prema broju zaposlenih, 2007. ............................................................. 68 Tabela 67. Struktura narodnog dohotka po delatnostima, 2005. ........................................................... 68 Tabela 68. Struktura narodnog dohotka po oblicima svojine, 2005. ....................................................... 69 Tabela 69. Društveni proizvod preduzeća, 2005. .................................................................................... 69 Tabela 70. Osnovni podaci o preduzećima, 2005. .................................................................................. 70 Tabela 71. Struktura izvoza prema vrsti proizvoda i usluga .................................................................... 70 Tabela 72. Struktura izvoza prema destinaciji ......................................................................................... 71 Tabela 73. Spoljno-trgovinska razmena po gradovima / opštinama i okruzima koje pokriva RPK Kraljevo, u periodu januar-oktobar 2009. godine ................................................................................... 71 Tabela 74. Robna razmena po najznačajnijim grupacijama zemalja za period januar-oktobar 2009. godine*..................................................................................................................................................... 71 Tabela 75. Struktura prihoda opštinskog budţeta, 2007. ........................................................................ 72 Tabela 76. Struktura rashoda opštinskog budţeta, 2007. ....................................................................... 72 Tabela 77. Spisak javno-komunalnih preduzeća .................................................................................... 74 Tabela 78. Spisak javnih preduzeća ....................................................................................................... 75 Tabela 79. Spisak poslovnih banaka ....................................................................................................... 75 Tabela 80. Spisak osiguravajućih društava ............................................................................................. 76 Tabela 81. Ostvarene investicije u poslednjih 7 godina, 2009. ............................................................... 76 Tabela 82. Spisak stranih investitora koji su uloţili svoj kapital na teritoriji grada Kraljeva .................... 78 Tabela 83. Struktura ostvarenih investicija prema karakteru izgradnje i tehničkoj strukturi, 2007. ........ 78 Tabela 84. Spisak industrijskih zona i parkova. ...................................................................................... 79 Tabela 85. Spisak kompanija smeštenih u industrijskim zonama/parkovima, 2008. .............................. 79 Tabela 86. Bilans površina za urbanističku zonu 4 – “Stari aerodrom” ................................................... 80 Tabela 87. Bilans površina za urbanističku zonu 5 – “Sijaće polje” ........................................................ 81 Tabela 88. Bilans površina za urbanističku zonu 10 – “Šeovac”............................................................. 82 Tabela 89. Bilans površina za urbanističku zonu 12 – “Kulagića Ada” ................................................... 82 Tabela 90. Bilans površina za urbanističku zonu 16 – “Donja Kruševica ............................................... 82 Tabela 91. Ostale raspoloţive lokacije za investiciona ulaganja ............................................................ 83 Tabela 92. Cena priključenja na infrastrukturu (prosečna cena u €): ..................................................... 86 Tabela 93. Ostali troškovi (prosečna cena u €): ...................................................................................... 86 Tabela 94. Broj i struktura zaposlenih, 2007. .......................................................................................... 99 Tabela 95. Struktura zaposlenih po sektorima delatnosti, 2009. ............................................................ 99 Tabela 96. Prosečne zarade po zaposlenom, decembar 2009. ........................................................... 100 Tabela 97. Uporedni pregled prosečnih zarada po zaposlenom po godinama. .................................... 100 Tabela 98. Prosečne zarade po zaposlenom bez poreza i doprinosa, po sektorima delatnosti, 2007. 101 Tabela 99. Slobodna radna mesta, 2008. ............................................................................................. 102 Tabela 100. Struktura zapošljavanja, 2008. .......................................................................................... 102 Tabela 101. Struktura nezaposlenih i traţilaca zaposlenja prema polu, decembar 2008. .................... 102 Tabela 102. Broj i polna struktura nezaposlenih, pregled po godinama. .............................................. 103 Tabela 103. Stopa nezaposlenosti, 2008. ............................................................................................. 103 Tabela 104. Nezaposleni prema stepenu obrazovanja, januar 2010. godine ....................................... 104 Tabela 105. Nezaposleni prema duţini čekanja, januar 2010. godine ................................................. 104 Tabela 106. Nezaposleni prema starosnoj strukturi, januar 2010. godine ............................................ 104 Tabela 107. Duţina puteva, 2007. ........................................................................................................ 106 Tabela 108. Promet robe i putnika u ţelezničkom saobraćaju, 2007. .................................................. 111 Tabela 109. PTT saobraćaj, 2007. ........................................................................................................ 113 Tabela 110. Bolnički kapaciteti, 2009. ................................................................................................... 115 Tabela 111. Ulaganja u zdravstvo i socijalni rad, 2007. ........................................................................ 115



Tabela 112. Lekari, stomatolozi i diplomirani farmaceuti u zdravstvenim sluţbama, 2007. ................. 115 Tabela 113. Korisnici socijalne zaštite – maloletna lica, 2007. ............................................................. 116 Tabela 114. Korisnici socijalne zaštite – punoletna lica, 2007. ............................................................. 116 Tabela 115. Kapaciteti obrazovnih institucija, 2007. ............................................................................. 121 Tabela 116. Ulaganja u obrazovanje, 2007. .......................................................................................... 121 Tabela 117. Broj i struktura obrazovnih ustanova, 2007. ...................................................................... 121 Tabela 118. Ukupan broj učenika, studenata i korisnika obrazovnih ustanova, 2007. ......................... 122 Tabela 119. Ukupan broj učenika u osnovnim školama, počtak 2008/2009. školske godine ............... 122 Tabela 120. Broj i struktura turista i ostvarenih turističkih noćenja, 2007. ............................................ 129 Tabela 121. Smeštajni kapaciteti, 2007. ............................................................................................... 130 Tabela 122. Broj bioskopa, bioskopskih sedišta, projekcija i posetilaca, 2007. .................................... 139



1. Uvod

Profil zajednice je nastao kao potreba za prikupljanjem i objedinjavanjem ekonomskih pokazatelja i ostalih značajnih podataka u jedan dokument koji će sluţiti kao polazna tačka za izradu strategije odrţivog razvoja grada Kraljeva, kao i za dalje korake u unapreĎivanju kvaliteta ţivota u gradu i sveobuhvatnog razvoja ne samo grada već i čitavog ovog regiona.

Osnovni cilj ovog dokumenta je detaljno upoznavanje potencijalnih investitora, zainteresovanih lica, lokalne poslovne zajednice, kao i lokalnih institucija sa ekonomskim, političkim, socijalnim i kulturnim stanjem u gradu Kraljevu.

Prikupljanje podataka i istraţivanje je raĎeno u peridu decembar 2009. – mart 2010. godine. Prilikom prikupljanja i pripreme kvantitativnih podataka korišćeni su podaci koji su preuzeti sa sajta Zavoda za statistiku, (www.statserb.gov.rs), kao i iz lokalne kancelarije u Kraljevu, sa sajtova Nacionalne sluţbe za zapošljavanje (www.nsz.gov.rs), i loklane kancelarije Nacionalne sluţbe za zapošljavanje, filijale u Kraljevu, Republičkog hidrometerološkog zavoda Srbije (www.hidmet.gov.rs) , SIEPE (www.siepa.gov.rs) i sa sajtova nadleţnih ministarstava. TakoĎe su korišćeni i podaci iz opštinskih strateških dokumenata: Lokalnog ekološkog akcionog plana, Strategije odvoĊenja i tretmana otpadnih voda, Lokalnog plana upravljanja ĉvrstim otpadom, Opštinske stambene strategije i Strategije prostornog plana opštine Kraljevo.

Svi podaci i informacije u Profilu prikazani su kroz tabele, grafikone i odgovarajuće tekstove i potrebno ih je redovno dograĎivati i prilagoĎavati dostupnim izvornim podacima, što će Sluţba za upravljanje projektima i lokalni ekonomski razvoj redovno i činiti.

Tabela 1. Osnovni podaci o gradu (površina i stanovništvo), 2007.

Površina

(km2)

Udeo u ukupnoj površini (%)

Broj stanovnika*

Udeo u ukupnom broju stanovnika (%)

Gustina nase-

ljenosti (br.

stanov./ km

2)

Grada Okruga Srbije Grada Okruga Srbije

Urbana zona 812.43 53,10 20.71 0.92 62.922 51.70 21.61 0.84 77,45

Ruralna zona 717.57 46.90 18.30 0.81 58.785 48.30 20.19 0.78 81,92

Opština 1530 100 39.01 1.73 121.707 100 41.79 1.62 79,55

Okrug 3922 / 100 4.44 291.230 / 100 3.88 74,26

Srbija 88361 / / 100 7.498.001 / / 100 84,9

*procena RZS Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 1-1 i Popis 2002. godine, Stanovništvo, knjiga 1

http://www.statserb.gov.rs/

http://www.nsz.gov.rs/

http://www.hidmet.gov.rs/

http://www.siepa.gov.rs/



2. Osnovne karakteristike

Grad Kraljevo zauzima prostor oko donjeg toka reke Ibar i srednjeg toka reke Zapadne Morave i površinski je najveća jedinica lokalne samouprave u Republici Srbiji. Teritorija grada Kraljeva predstavlja kolevku srpske drţave i kulture. Kraljevo je dobilo ime u znak sećanja srpskog naroda na obnovu kraljevstva posle

turskog ropstva. Kraljevo je izgraĎeno na jednoj od

najvaţnijih saobraćajnih raskrsnica srednjeg dela Srbije. Nalazi se u srcu Šumadije, 180 km juţno od Beograda a 185 km severno od Prištine, 400 km udaljeno od Jadranskog a 600 km od Egejskog mora. Od vrha Kopaonika deli ga 100 km, od Čačka 36 km, Kragujevca 50

km a od Kruševca 56 km, od Niša 147 km, od Prištine 186 km, od Novog Pazara 100 km. Tu se ukrštaju putevi i ţelezničke pruge izmeĎu Panonskog basena na severu, Jadranskog i Egejskog basena na jugu,

srednjeg Pomoravlja na istoku i srednjeg Podrinja i Republike Srpske na zapadu. Grad Kraljevo, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, obuhvata prostor od 1.530 km²

(učešće u ukupnoj površini Srbije je 1,7%), sa 121.707 stanovnika i 23.397 izbeglih i interno raseljenih lica.

2.1 Geografski poloţaj (lokacija)

Grad Kraljevo se nalazi u centralnom delu Srbije na 43º43´ sgš i 20º41´ sgd, na ušću Ibra u Moravu, u kotlini izmeĎu pitomih šumadijskih i surovih starovlaških i kopaoničkih planinskih masiva.

Kraljevo je centar Raškog upravnog okruga koji još čine i opštine: Vrnjačka Banja, Raška i Tutin i grad Novi Pazar. Granice grada Kraljeva na severu su Čačak, Knić, Kragujevac i Rekovac, na istoku Trstenik, Vrnjačka Banja i Aleksandrovac, na jugu Raška i na zapadu Ivanjica i Lučani. Kraljevačka kotlina je ograničena sa svih strana planinama i njihovim pobrĎem. Teritorija grada ima izduţen oblik pravca jugozapad-jugoistok, a pruţa se izmeĎu planine Čemerna (1.579m) na jugozapadu i Gledićkih planina (922m) na severoistoku. Vododelnice ovih planina čine prirodnu granicu grada na ovim delovima. Na jugu se grad prostire do planine Ţeljin (1.784m), a na jugoistoku do planine Goč (1.124m), na severozapadu do planine Jelice, a na severu do planine Kotlenik.

Kraljevačka kotlina na osnovu prirodnih i društvenih karakteristika pripada središnjem delu Zapadnog Pomoravlja. Zapadno Pomoravlje obuhvata kraj oko doline Zapadne Morave i njenih pritoka Đetinje,



Skrapeţa, Donje Moravice i donjih tokova Ibra i Gruţe. Zapadno Pomoravlje je najjuţniji kraj peripanonske Srbije i Panonske nizije što se vidi po obalskim linijama bivšeg panonskog jezera, koje se mogu pratiti sve do Stalaća i Troglava. Blizina vode, šumom bogati tereni, veliko prostranstvo plodnog, aluvijalnog zemljišta, kao i saobraćajna otvorenost lokacija na sve četiri strane dolinama reka, bili su osnovni razlozi za naseljavanje.

2.2 Opšti podaci

Teritorija grada Kraljeva obuhvata 92 naseljena mesta u kojima po Popisu iz 2002. godine ţivi 121.707 stanovnika. Područjem grada Kraljeva obuhvaćene su 84 katastarske opštine. U pojedinim katastarskim opštinama se nalaze dva naselja. Katastarske opštine osnovane su premerom zemljišta u periodu uspostavljanja katastra u Srbiji (1930-1937) i njime je obuhvaćeno zemljište koje je u momentu popisa pripadalo stanovnicima naselja. U cilju boljeg vršenja odreĎenih poslova u nadleţnosti loklane samouprave teritorija grada Kraljeva je podeljena na 68 mesnih zajednica i 27 mesnih kancelarija.

Tabela 2. Opšti podaci o naseljima i katastarskim opštinama, 2007. Grad Kraljevo Raški okrug

Broj naselja 92 359

Prosečna veličina naselja (km2) 16,6 10,9

Broj gradskih naselja 6 12

Broj ostalih naselja 86 347

Broj katastarskih opština 84 305

Prosečna veličina katastarske opštine (km2) 18.21

12.86

Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 1-1 i Popis 2002. godine, Stanovništvo, knjiga 1 Tabela 3. Podaci o naseljima (tip naselja, broj stanovnika i površina)

Redni broj

Matični broj

naselja

Naseljeno mesto

Zona Broj

stanovnika

Broj domaćins

tava

Udeo u ukupnom

broju stanovnik

a u opštini

(%)

Površina (km

2)

1 719307 Adrani I 2.198 677 1,80 12.38

2 719315 Bapsko Polje II 260 88 0,21 5.78

3 719323 Bare III 165 45 0,13 5.66

4 719331 Bzovik III 205 61 0,17 17.08

5 719340 Bogutovac II 547 209 0,45 35.42

6 719358 Bojanići III 94 34 0,07 3.61

7 719366 Borovo III 174 58 0,14 27.15

8 719374 Brezna III 104 47 0,08 64.51

9 719382 Brezova III 482 149 0,40 16.69

10 719404 Bresnik III 184 72 0,15 44.05

11 719412 Bukovica II 599 194 0,50 10.70

12 719439 Vitanovac II 1.649 514 1,35 17.51

13 719447 Vitkovac II 831 288 0,70 13.99

14 719455 Vrba II 1.286 412 1,05 10.35

15 719463 Vrdila II 925 300 0,76 12.89

16 719471 Vrh III 94 33 0,08 9.52

17 719480 Gledić III 352 137 0,30 33.53

18 719498 Godačica II 1.066 332 0,90 30.33



19 719501 Gokčanica III 86 27 0,07 12.36

20 719528 Grdica I 730 262 0,60 2.82

21 719536 Dedevci II 341 127 0,28 7.45

22 719544 Dolac III 198 55 0,16 9.47

23 719552 Dragosinjci II 672 215 0,55 22.08

24 719579 Draziniće III 108 29 0,09 7.52

25 719587 Drakčići I 638 217 0,52 6.04

26 719595 Drlupa II 143 47 0,11 7.79

27 719609 Đakovo III 244 84 0,20 20.66

28 746649 Ţiča I 3.982 1.272 3,30 32.18

29 719617 Zaklopača II 971 312 0,80 6.35

30 719625 Zakuta II 196 72 0,16 9.58

31 719633 Zamčanje III 31 17 0,01 26.56

32 719641 Zasad III 109 36 0,08 7.84

33 719650 Jarčujak I 836 279 0,70 5.36

34 719668 Kamenica III 180 65 0,15 45.81

35 719676 Kamenjani III 283 82 0,25 15.11

36 719684 Kovanluk I 2.133 675 1,75 3.30

37 719692 Kovači I 1.297 402 1,06 4.73

38 719706 Konarevo I 3.372 1.087 2,80 11.16

39 719714 Kraljevo I 57.411 19.360 47,20 17.50

40 719749 LaĎevci II 1.258 431 1,03 18.19

41 719757 Lazac II 865 299 0,75 21.75

42 719765 Leševo III 324 94 0,30 10.73

43 719773 Lozno III 133 42 0,10 5.66

44 719781 Lopatnica II 303 120 0,25 18.59

45 719790 Maglič III 45 23 0,04 16.95

46 719803 Mataruge I 383 146 0,31 22.73

47 719811 Mataruška

Banja I 2.732

962 2,25 2.19

48 719820 MeĎurečje III 98 30 0,08 2.24

49 719838 Meljanica III 163 58 0,13 25.26

50 719846 Metikoš II 688 206 0,57 5.75

51 719854 Milavčići II 432 152 0,35 8.35

52 719862 Milakovac II 593 172 0,50 13.74

53 719889 Miliće III 293 80 0,24 22.72

54 719897 Miločaj II 1.085 296 0,90 15.06

55 719919 Mlanča III 260 78 0,21 27.09

56 719927 Mrsać II 1.350 415 1,10 17.07

57 719935 Musina Reka II 274 90 0,23 2.92

58 719943 Obrva II 720 223 0,60 10.79

59 719951 Oplanići I 911 280 0,75 12.02

60 719960 Orlja Glava III 131 48 0,10 30.04

61 719978 Pekčanica II 309 126 0,25 10.34

62 719986 Petropolje II 286 100 0,23 9.98

63 719994 Pečenog II 460 161 0,40 10.80

64 720003 Plana III 39 22 0,03 8.92

65 720011 Polumir III 309 85 0,25 27.86

66 720020 Popovići II 300 92 0,25 6.02

67 720038 Predole III 170 58 0,14 17.42

68 720046 Progorelica I 902 289 0,74 11.97

69 720054 Ravanica III 784 226 0,65 25.34

70 720062 Ratina I 2.715 859 2,23 14.14

71 720089 Reka III 166 47 0,14 16.42

72 720097 Ribnica I 2.779 832 2,28 17.45



73 720119 Roćevići II 405 156 0,33 7.54

74 720127 Rudno III 302 96 0,25 14.22

75 720135 Rudnjak III 278 87 0,22 33.14

76 720143 Savovo III 166 70 0,15 35.81

77 720151 Samaila II 1.636 537 1,34 23.33

78 720160 Sibnica II 243 84 0,20 8.18

79 720178 Sirča I 1.347 465 1,10 19.53

80 720186 Stanča II 91 36 0,07 10.12

81 720194 Stubal II 1.314 371 1,07 27.37

82 720208 Tavnik II 1.271 376 1,05 18.00

83 720216 Tadenje III 81 26 0,06 7.22

84 720224 Tepeče III 195 83 0,20 26.66

85 720232 Tolišnica III 306 101 0,25 56.56

86 720259 Trgovište III 39 15 0,03 8.56

87 720267 Ušće III 2.040 630 1,70 20.28

88 720275 Cvetke II 1.070 299 0,90 15.92

89 720283 Cerje III 625 200 0,51 30.48

90 720291 Čibukovac I 1.114 349 0,91 4.49

91 720305 Čukojevac II 1.204 363 0,98 18.25

92 720313 Šumarice II 544 178 0,45 5.09

Izvor podataka: RZS – Popis 2002. godine, Stanovništvo, knjiga 1 i baza teritorijalnog informacionog sistema grada Kraljeva

Tabela 4. Spisak naselja i pripadajućih katastarskih opština Redni broj

Naseljeno mesto Katastarska opština

1 Adrani Adrani

2 Bapsko Polje Bapsko Polje

3 Bare Bare

4 Bojanići

5 Bzovik Bzovik

6 Bogutovac Bogutovac

7 Brezna Brezna

8 Brezova Brezova

9 Bresnik Bresnik

10 Bukovica Bukovica

11 Vitanovac Vitanovac

12 Šumarice

13 Vitkovac Vitkovac

14 Vrba Vrba

15 Vrdila Vrdila

16 Vrh Vrh

17 Gledić Gledić

18 Godačica Godačica

19 Gokčanica Gotovac,Gokčanica

20 Borovo,

21 MeĎurečje

22 Grdica Grdica

23 Dedevci Dedevci

24 Dolac Dolac

25 Dragosinjci Dragosinjci

26 Draţiniće Draţiniće

27 Drakčići Drakčići

28 Drlupa Drlupa

29 Đakovo Đakovo



30 Ţiča Kruševica

31 Zaklopača Zaklopača

32 Zakuta Zakuta

33 Zamčanje Zamčanje

34 Zasad Zasad

35 Jarčujak Jarčujak

36 Kamenica Kamenica

37 Kovanluk Kovanluk

38 Kovači Kovači

39 Konarevo Konarevo

40 Kraljevo Kraljevo

41 LaĎevci LaĎevci

42 Lazac Lazac

43 Leševo Leševo

44 Lopatnica Lopatnica

45 Maglič Maglič

46 Mataruge Mataruge

47 Mataruška Banja

48 Meljanica Meljanica

49 Metikoš Metikoš

50 Milavčici Milavčici

51 Milakovac Milakovac

52 Miliće Miliće

53 Miločaj Miločaj

54 Mlanča Mlanča

55 Mrsać Mrsać

56 Musina Reka Musina Reka

57 Obrva Obrva

58 Oplanići Oplanići

59 Orlja Glava Orlja Glava

60 Pekčanica Pekčanica

61 Stanča Stanča

62 Petropolje Petropolje

63 Pečenog Pečenog

64 Plana Plana

65 Polumir Polumir

66 Popovići Popovići

67 Predole Predole

68 Progorelica Progorelica

69 Ravanica Ravanica

70 Ratina Ratina

71 Reka Reka

72 Ribnica Ribnica

73 Roćevići Roćevići

74 Rudno Rudno

75 Rudnjak Rudnjak

76 Savovo Savovo

77 Samaila Samaila

78 Sibnica Sibnica

79 Sirča Sirča

80 Stubal Stubal

81 Tavnik Tavnik

82 Tadenje Tadenje

83 Tepeče

84 Tolišnica Tolišnica



85 Trgovište Trgovište

86 Ušće Ušće

87 Lozno

88 Kamenjani

89 Cvetke Cvetke

90 Cerje Cerje

91 Čibukovac Čibukovac

92 Čukojevac Čukojevac

Izvor podataka: Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije

Tabela 5. Spisak mesnih zajednica

Redni broj

Mesna zajednica Naselje kojem pripada MZ Broj

stanovnika

Udeo u ukupnom broju stanovnika u

opštini (%)

1 Adrani Adrani 2198 1,81

2 Bapsko Polje Bapsko Polje 260 0,21

3 Bare Bare, Bojanići, Lozno, Plana 431 0,35

4 Beranovac Beranovac 905 0,74

5 Bogutovac Bogutovac, Maglič, Zamčanje 623 0,51

6 Bresnik Bresnik 184 0,15

7 Bukovica Bukovica 599 0,49

8 Vitanovac Vitanovac 1649 1,35

9 Vitkovac Vitkovac 831 0,68

10 Vrba Vrba, Zaklopača 2257 1,85

11 Vrdila Vrdila 925 0,76

12 Gledić Gledić 352 0,29

13 Godačica Godačica, Drlupa 1209 0,99

14 Gokčanica Gokčanica, MeĎurečje,

Predole, Rudnjak, Borovo 806 0,66

15 Grdica Grdica 1994 1,65

16 Dragosinjci Dragosinjci 672 0,55

17 Drakčići Drakčići 638 0,52

18 Ţiča Ţiča 3982 3,27

19 Zakuta Zakuta 196 0,16

20 Zelengora Deo naselja Kraljevo 17418 14,31

21 Jarčujak Jarčujak 2697 2,21

22 Kamenica Kamenica, Meljanica, Brezna 447 0,40

23 Kovanluk Kovanluk 2133 1,75

24 Kovači Kovači 4380 3,60

25 Konarevo Konarevo 3372 2,77

26 LaĎevci LaĎevci 1258 1,03

27 Lazac Lazac 865 0,71

28 Leševo Leševo 324 0,26

29 Lopatnica Lopatnica 303 0,25

30 Mataruška Banja Mataruška Banja, Mataruge 3115 2,56

31 Metikoši Metikoši 688 0,56

32 Milavčići Milavčići 432 0,35

33 Milakovac Milakovac 593 0,50

34 Miločaj Miločaj 1085 0,90

35 Mlanča Mlanča, Miliće, Orlja Glava 684 0,56

36 Mrsać Mrsać 1350 1,10

37 Musina Reka Musina Reka 274 0,25

38 Obrva Obrva 720 0,60

39 Oplanići Oplanići 911 0,75

40 Petropolje Petropolje 286 0,25



41 Pečenog Pečenog 460 0,37

42 Polumir Polumir, Cerje 934 0,76

43 Popovići Popovići 300 0,25

44 Progorelica Progorelica 902 0,74

45 Ravanica Ravanica 784 0,64

46 Ratina Ratina 2715 2,23

47 Ribnica Ribnica 10872 8,93

48 Roćevići Roćevići, Dedevci, Pekčanica,

Stanča 1146 0,95

49 Rudno Rudno, Bzovik, Draţiniće,

Reka 781 0,65

50 Savovo Savovo 166 0,13

51 Samaila Samaila 1636 1,34

52 Sibnica Sibnica 243 0,20

53 Sirča Sirča 1347 1,10

54 Stara Čaršija Deo naselja Kraljevo 9059 7,44

55 Stubal Stubal 1314 1,07

56 Studenica Brezova, Vrh, Dolac, Đakovo,

Zasad 1127 0,92

57 Tavnik Tavnik 1271 1,04

58 Tepeči Tepeče 195 0,16

59 Tolišnica Tolišnica 306 0,25

60 Trgovište Trgovište 39 0,03

61 Ušće Ušće, Kamenjani, Tadenje 2404 1,97

62 Higijenski zavod Deo naselja Kraljevo 1528 1,25

63 Cvetke Cvetke 1070 0,87

64 Centar Deo naselja Kraljevo 7896 6,50

65 Čibukovac Čibukovac 6304 5,20

66 II Čibukovačka četa Deo naselja Kraljevo 1114 0,91

67 Čukojevac Čukojevac 1204 0,98

68 Šumarice Šumarice 544 0,45

Izvor podataka: Gradska uprava grada Kraljeva i baza podataka teritorijalnog informacionog sistema grada Kraljeva



2.3 Klima

Klima nekog mesta se klasično definiše na osnovu srednjih vrednosti, ekstrema i drugih statističkih parametara meteoroloških uslova, tokom nekog intervala vremena (meseci, godine, vekovi).

Najveći deo teritorije grada Kraljeva odreĎen je kotlinama Zapadne Morave, koja se na jugu spaja sa Ibarskom kotlinom. U Kraljevačkom području izraţena su dva osnovna klimatska tipa: nizijska, umereno kontinentalna klima i visinska planinska klima. Uticaj umereno-kontinentalne klime iz Panonske nizije, koja se odlikuje hladnim zimama i toplim a dosta suvim letima, ovde je izraţen zbog vazdušnih strujanja koja dopiru dolinom Zapadne Morave. MeĎutim, zbog blizine planina ona je dosta modifikovana. Visinsku klimu čak i na niţim padinama karakterišu dosta duge, oštre zime, s velikom količinom snega i leta sa nešto padavina. Izuzetan uticaj na ovo područje ima i klima koja prodire sa juga, što se naročito zapaţa u naglom topljenju snega u proleće.

Temperatura vazduha – Analizom temperaturnih uslova na području grada Kraljeva utvrĎeno je da srednja godišnja temperatura vazduha iznosi 11º C, najhladniji mesec je januar sa srednjom temperaturom -1,3 ºC, a najtopliji jul, sa 20,8ºC. Srednja temperatura vazduha u vegetacionom periodu (april-septembar) je 17,7 ºC, dok je srednja godišnja temperatura 11ºC.

Mrazni dani (u kojima se temperatura vazduha spušta ispod 0ºC) prosečno su godišnje zastupljeni sa 88,30 dana, sa maksimalnom čestinom u januaru, prosečno 25,6 dana i periodom javljanja od septembra do maja. U dolinama zapadne Morave, Ibra, Gruţe i Studenice prvi dan sa mrazom se javlja u proseku izmeĎu 16. oktobra i 01. novembra. Završetak mraznog perioda od 1-16. aprila obuhvata veći deo zapadnomoravske kotline i dolinu Gruţe.

Broj ledenih dana na području grada Kraljeva (u kojima se temperatura vazduha nije podizala iznad 0ºC) iznosi prosečno godišnje 20,9 dana, sa periodom javljanja od novembra do marta i najvećom čestinom u januaru, prosečno 10 dana, sa verovatnoćom pojave od 32%.

Trajanje vegetacionog perioda utvrĎeno je na bazi biološkog minimuma temperature. Početak ovog perioda dolazi najranije na teritoriju zapadnomoravske doline i jednog dela donjeg toka Gruţe od 1. do 11. marta. Trajanje vegetacionog perioda najduţe je u najniţim predelima i iznosi od 240 do 260 dana. Vremenski period u kome je potrebno grejanje stambenih i drugih objekata iznosi 185 dana, odnosno 26 sedmica ili 50,6% godine, a traje od 16. oktobra do 18. aprila.

Temperatura zemljišta – Poznavanje toplotnog reţima zemljišta od velikog je značaja za poljoprivredne, hidrotehničke, graĎevinske i druge potrebe. Prosečno, najtopliji mesec na dubini od 2 cm je jul (24,3ºC), dok sa porastom dubine na 100 cm temperatura zemljišta opada do 20,4ºC. Na ovoj dubini najtopliji mesec je avgust. Sa druge strane, u proseku, na svim dubinama najhladniji mesec je januar, pri čemu se zapaţa postepeno povećanje od 0,4ºC na dubini od 2 cm, do 6,5ºC na dubini od 100 cm.

Vlaţnost vazduha - Ovaj klimatski element karakteriše više parametara koji direktno utiču na vlaţnost vazduha, a čije vrednosti se dobijaju kombinacijom različitih metoda. Vlaţnost vazduha ima veliki uticaj na biljni i ţivotinjski svet.

Apsolutna vlaţnost vazduha predstavlja količinu vodene pare u gramima u jednom kubnom metru vazduha.

Relativna vlaţnost vazduha predstavlja procentualni odnos trenutne količine vodene pare i maksimalne količine koju bi vazduh mogao da primi pri odreĎenim uslovima. Relativna vlaţnost stoji u obrnutom odnosu sa temperaturom vazduha. Srednja godišnja vrednost vlaţnosti vazduha ima umerenu vrednost od 71% do 85,2%. Najniţu srednju mesečnu vrednost (izračunatu preko srednjih dnevnih vrednosti) ima avgust (69,8%), a najvišu decembar (85,9%).

Isparavanje sa vodenih površina srazmerno je toku temperature vazduha i brzini vetra, a obrnuto srazmerno vazdušnom pritisku. U vegetacionom periodu isparavanje je intenzivno i iznosi 79,1% od godišnje vrednosti, a samo u letnjim mesecima, od juna do avgusta, iznosi 45,9% godišnjeg isparavanja, što je preko devet puta više nego u zimskim mesecima, od decembra do februara. Smanjenje isparavanja je znatno brţe idući od leta ka zimi nego što je povećanje od zime ka letu. Veće isparavanje u prolećnim mesecima, nego u jesenjim, predstavlja poremećaj u odnosu na tok temperature vazduha, a moţe se objasniti većim deficitom zasićenosti vazduha vodenom parom u proleće i većim prosečnim brzinama vetra nego u jesen. Isparavanje zavisi i od osobina zemljišta, karaktera površine tla i kretanja vazdušnih masa.



Pritisak (napon) vodene pare izraţava se u milibarima, odnosno mmXg i srazmeran je temperaturi vazduha. Srednja godišnja vrednost napona pare na području grada Kraljeva iznosi 7,9 mmXg, sa maksimumom u julu (13 mmXg), a minimumom u januaru (3,7 mmXg).

Deficit zasićenosti vazduha vodenom parom (razlika izmeĎu maksimalnog i postojećeg pritiska pare pri odreĎenoj temperaturi) na području Kraljeva, pokazuje maksimalne vrednosti u julu i avgustu od 6 do 6,2 mmXg, a najmanju u januaru, 0,4 mmXg. U vegetacionom periodu srednji deficit iznosi 4,4 mmXg.

Oblačnost – Oblačnost, odnosno pokrivenost neba oblacima je bitan klimatski element, koji smanjuje intenzitet insolacije i izračivanje sa zemljine površine. Oblačnost je najmanja u avgustu (40%), dok je najveća prosečna oblačnost u decembru (74%), prosečna godišnja oblačnost je 58%. Najveća oblačnost je zimi a najmanja leti. Oblačnost

u vegetacionom periodu iznosi 50%. Vedri dani su oni u kojima je srednja dnevna oblačnost

manja od 20%. Na teritoriji grada vedri dani su zastupljeni sa 16,4%, prosečno 63,50 dana. U vegetacionom periodu učešće vedrih dana je 21,1%. Avgust je mesec sa najvećom verovatnoćom vedrih dana u mesecu, sa 33% ili 10,2 dana. Sa druge strane,sa prosečnim učešćem od svega 2,1 dan ili 7%, decembar je mesec sa najmanjom verovatnoćom vedrih dana. Umereno oblačni dani su oni kod kojih je 20-80% neba pokriveno oblacima i na njih otpada najveći procenat dana u godini 49,7%. Oblačni dani, čija je srednja dnevna oblačnost veća od 80%, imaju srednju godišnju učestalost 33,9% ili 126 dana.

Osunčavanje – Pod osunčavanjem podrazumevamo duţinu trajanja sunčevog sijanja. U Kraljevu insolacija iznosi prosečno 2032 sata, što odgovara srednjem trajanju insolacije od 5,6 sati dnevno. Najsunčaniji mesec je jul sa prosekom od 278,9 časova, a najkraći period osunčanosti je u decembru, svega 57,9 časova.

Padavine – Padavine predstavljaju klimatski element koji direktno utiče na vegetaciju, formiranje naselja i način ţivota. Pluvijometrijski reţim, odnosno raspored godišnje količine padavina ima poseban značaj u vegetacionom periodu. Na reţim padavina u Kraljevu najveći uticaj ima prodor vlaţnih vazdušnih masa sa zapadnih i severozapadnih oblasti sa Atlantskog Okeana, toplih sa juga i jugozapada iz oblasti Sredozemlja, kao i hladnih vazdušnih masa sa severa i severoistoka. Najkišovitije godišnje doba u našem delu i na pobrĎu grada jeste leto sa prosečnom visinom padavina 228,1 mm (30,2%), dok je zima godišnje doba sa najmanjom visinom padavina, prosečno 157,7 mm (20,9%). Najviše padavina ima u junu, prosečno 90,6 mm, a zatim u maju 88,4 mm, a najmanje u februaru i martu, 46 mm. U proleće, srednja visina padavina je 197,7 mm, dok je u jesen 171,5 mm. Prosečna godišnja količina padavina je 761 mm. Period javljanja snega je od oktobra do maja. Sneg se najčešće javlja u januaru, 29%, pa zatim u februaru 26%, u decembru 22%, u martu 16%, u novembru 6%, u aprilu 2% i u oktobru 1%. Prosečno trajanje sneţnog pokrivača iznosi 47,5 dana. Prosečna godišnja čestina javljanja magle je 54,5 dana, rasporeĎena na sve mesece, sa najčešćom pojavom u oktobru, prosečno 7,1 dan. U vegetacionom periodu magla je zastupljena sa prosečno 16,3 dana.

Nepogode se na teritoriji grada Kraljeva javljaju prosečno 28,6 dana godišnje, sa maksimumom u junu, prosečno 7,7 dana. U vegetacionom periodu ih ima 27,3.

Grad je u neposrednoj vezi sa nepogodama, zato što se izlučuje iz kumulonimbusa. Godišnje se javlja prosečno 1,2 dana, a maksimalno 6 dana, sa periodom javljanja od marta do septembra.

Vetar – Na području grada Kraljeva, na osnovu godišnjih čestina javljanja vetrova i tišina moţe se zaključiti da najčešću učestalost imaju tišine koje su zastupljene sa 349‰. Najčešće zastupljeni vetar je istočni, sa 178‰, zatim zapadni, sa 142 ‰, severni sa 26‰, dok je najmanje zastupljen juţni vetar sa 20‰. Najveća srednja brzina vetra, bez obzira na pravac, javlja se u martu i iznosi 2,4 m/s, dok je najmanja u januaru, julu i avgustu, 1,3 m/s.



Tabela 6. Klimatski pokazatelji Grad

TEMPERATURA

Prosečna temperatura vazduha – januar (ºC) -0,5

Prosečna temperatura vazduha – jul (ºC) 20.8

Prosečna temperatura vazduha – godišnja (ºC) 11

Srednji broj mraznih dana – godišnje 88.30

Srednji broj tropskih dana – godišnje 25.20

VLAŢNOST VAZDUHA

Prosečna vlaţnost vazduha – godišnja (%) 74.10

TRAJANJE SIJANJA SUNCA

Prosečan broj vedrih dana – godišnje 63.50

Prosečan broj oblačnih dana – godišnje 126.00

PADAVINE

Prosečna količina padavina – godišnje (mm) 761.00

POJAVE

Prosečan broj dana sa snegom – godišnje 38.40

Prosečan broj dana sa sneţnim pokrivačem – godišnje 47.50

Prosečan broj dana sa maglom – godišnje 54.50

Prosečan broj dana sa gradom – godišnje 1.20

Izvor podataka: RHMZS web site,Srednje mesečne, godišnje i ekstremne vrednosti 1961-1990. godina



2.4 Lokalna samouprava (administracija)

Prama Statutu grada Kraljeva, organi grada su: Gradska Skupština , gradonačelnik i Gradsko veće. Gradska skupština je predstavnički organ koji vrši osnovne funkcije lokalne vlasti, utvrĎene ustavom, zakonom i statutom.

Gradska skupština u skladu sa zakonom,

obavlja sledeće funkcije: donosi Statut grada i Poslovnik o radu Skupštine, donosi budţet i završni račun grada, donosi programe razvoja grada i pojedinih delatnosti, donosi urbanistički plan i ureĎuje korišćenje graĎevinskog zemljišta, osniva sluţbe, komunalna javna preduzeća, ustanove i organizacije, utvrĎene zakonom i vrši nadzor nad njihovim radom, utveĎuje gradske takse i druge lokalne prihode koji joj po zakonu pripadaju, utvrĎuje naknadu za ureĎivanje i korišćenje graĎevinskog

zemljišta, propisuje radno vreme ugostiteljskih, trgovinskih i zanatskih objekata, daje mišljenje o zakonima kojima se ureĎuju pitanja od interesa za grad, obavlja i druge poslove utvrĎene Ustavom, zakonom i Statutom. Skupštinu čine odbornici, koje biraju graĎani na neposrednim izborima, tajnim glasanjem, u skladu sa zakonom i statutom grada. Gradska skupština ima ukupno 70 odbornika. Gradska skupština osniva stalna ili povremena radna tela za razmatranje odreĎenih pitanja iz njene nadleţnosti. Stalna radna tela Gradske skupštine su: 1. Administrativno-mandatska komisija; 2. Komisija za izbor i imenovanja; 3. Komisija za statut i upravu; 4. Komisija za društveno-ekonomski razvoj, privredu i finansije; 5. Komisija za društvene delatnosti; 6. Komisija za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno komunalne delatnosti; 7. Komisija za rad i razvoj mesnih zajednica; 8. Komisija za poljoprivredu i razvoj sela; 9. Komisija za zaštitu i unapreĎenje ţivotne sredine; 10. Komisija za predstavke i prituţbe; 11. Komisija za nagrade i priznanja; 12. Komisija za utvrĎivanje predloga naziva ulica, trgova, zaselaka i delova naseljenih mesta; 13. Komisija za stambene odnose; 14. Komisija za odnose sa verskim zajednicama i 15. Komisija za borbu protiv korupcije. Izbor, prava i duţnosti predsednika i članova stalnih radnih tela se utvrĎuje Poslovnikom. Odbornici Gradske skupštine biraju predsednika Gradske skupštine. Predsednik skupštine organizuje rad skupštine, saziva i predsedava njenim sednicama i rukovodi radom sednica . Gradsko veće usklaĎuje ostvarivanje funkcije gradonačelnika i Gradske skupštine i vrši kontrolno-nadzornu funkciju nad radom Gradske uprave. Gradsko veće čini devet članova, koje, na predlog gradonačelnika, bira Skupština, većinom glasova od ukupnog broja odbornika, na period od četiri godine. Gradsko veće obavlja sledeće aktivnosti: utvrĎuje predlog odluke o budţetu grada, vrši nadzor nad radom Gradske uprave, pomaţe gradonačelniku u vršenju poslova iz njegove nadleţnosti i obavlja i druge aktivnosti.



Najvaţnije funkcije Gradske uprave su: 1. Priprema nacrte propisa i drugih akata koje donose Skupština grada Kraljeva, gradonačelnik i Gradsko veće; 2. Izvršava odluke i druge akte Skupštine grada, gradonačelnika i Gradskog veća; 3. Rešava u upravnom postupku u prvom stepenu o pravilima i duţnostima graĎana, preduzeća, ustanova i drugih organizacija u upravnim stvarima iz nadleţnosti grada; 4. Obavlja poslove upravnog nadzora nad izvršavanjem propisa i drugih opštih akata Skupštine grada; 5. Izvršava zakone i druge propise čije je izvršavanje povereno gradu;

6. U skladu sa zakonom vodi evidenciju i stara se o imovini čiji je korisnik odnosno vlasnik grad; 7. Obavlja stručne i druge poslove koje utvrde Skupština grada, gradonačelnik i Gradsko veće 8. Dostavlja izveštaj o svom radu na izvršavanju poslova iz nadleţnosti grada i poverenih poslova gradonačelniku, Gradskom veću i Skupštini grada po potrebi, a najmanje jednom godišnje. Gradskom upravom rukovodi načelnik gradske uprave. U gradskoj upravi obrazuju se unutrašnje organizacione jedinice. Unutrašnje organizacione jedinice Gradske uprave su Kabinet gradonačelnika, odeljenja i sluţbe. U okviru

unutrašnjih organizacionih jedinica Gradske uprave – odeljenja i sluţbi, obrazuju se odseci i grupe poslova. U gradskoj upravi unutrašnje organizacione jedinice su: 1. Kabinet gradonačelnika, 2. Odeljenje za skupštinske poslove, 3. Odeljenje za opštu upravu, 4. Odeljenje za društvene delatnosti, 5. Odeljenje za privredu i finansije, 6. Odeljenje za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti, 7. Odeljenje za zajedničke poslove, 8. Odeljenje za inspekcijske poslove, 9. Odeljenje za poresku administraciju, 10. Sluţba za upravljanje projektima i lokalni ekonomski razvoj. Kabinet gradonaĉelnika obavlja stručne i druge poslove za potrebe gradonačelnika i po njegovom nalogu, a naročito: Priprema akte i pruţa svu potrebnu pomoć gradonačelniku pri predlaganju načina rešavanja pitanja o kojima odlučuje Skupština grada; Priprema akte koje gradonačelnik donosi ili predlaţe Gradskom veću i Skupštini grada; Priprema i obraĎuje materijale za rad gradonačelnika i materijale za njegovo učestvovanje u radu Skupštine grada; Stara se o saradnji gradonačelnika sa Skupštinom grada, drţavnim organima, predstavnicima stranih drţava i meĎunarodnih organizacija, javnim preduzećima i ustanovama čiji je osnivač grad Kraljevo; Organizuje sastanke kojima predsedava ili na kojima učestvuje gradonačelnik. Kabinet čine šef Kabineta, zaposleni na radnom mestu protokola i informisanja i zaposleni na radnom mestu administrativnog radnika. U okviru Kabineta organizaciono su rasporeĎeni i pomoćnici gradonačelnika. Kabinet vodi šef Kabineta, koga rasporeĎuje načelnik Gradske uprave. Gradonačelnik postavlja pomoćnike u Gradskoj upravi i to: Pomoćnik za ekonomski razvoj i razvoj komunalne infrastrukture; Pomoćnik za socijalnu zaštitu; Pomoćnik za omladinu i sport; Pomoćnik za prosvetu i Pomoćnik za poljoprivredu.



Odeljenje za skupštinske poslove vrši: stručne i administrativno-tehničke poslove za Skupštinu

grada i Gradsko veće, a naročito: poslove u vezi sa pripremom i odrţavanjem sednica Skupštine grada i Gradskog veća i njihovih radnih tela, obradu materijala sa sednica, pripremanje propisa i drugih akata u oblasti lokalne samouprave i drugim oblastima koje nisu u delokrugu drugih odeljenja, praćenje njihovog sprovoĎenja, voĎenja evidencije i zapisnika o odrţanim sednicama i druge poslove iz ove oblasti, stručne i administrativne poslove po podnetim zahtevima za ocenu ustavnosti i zakonitosti akata koje donose Skupština grada i Gradsko veće, ureĎivanje i izdavanje "Sluţbenog lista grada Kraljeva", kao i druge slične poslove u skladu sa zakonom. Odeljenje za skupštinske poslove pruţa stručnu i administrativno-tehničku pomoć odbornicima i odborničkim grupama u Skupštini grada, kao i narodnim poslanicima u Narodnoj skupštini Republike Srbije.

Odeljenje za opštu upravu vrši poslove Gradske uprave koji se odnose na: organizaciju i metod rada Gradske uprave, sprovoĎenja propisa o upravi i kancelarijskom poslovanju, organizaciju i rad pisarnice i arhive za Gradsku upravu, prijem podnesaka, sastavljanje smrtovnica, popis i procenu zaostavštine, overu prepisa, potpisa i rukopisa, rešavanje u upravnim stvarima o graĎanskim stanjima, voĎenje matičnih knjiga i evidencija o drţavljanstvu, voĎenje biračkog spiska, izdavanje radnih knjiţica, radne odnose i izradu radnih verzija opštih akata iz oblasti radnih odnosa zaposlenih u Gradskoj upravi, pruţanje pravne pomoći graĎanima, kao i druge poslove. U okviru Odeljenja, za obavljanje odreĎenih poslova iz nadleţnosti Gradske uprave, obrazuju se mesne kancelarije. Mesna kancelarija obavlja odreĎene poslove iz nadleţnosti Gradske uprave koji se odnose na: voĎenje matičnih knjiga, voĎenje evidencije o drţavljanstvu, sastavljanje smrtovnica, popis i procenu zaostavštine, overu prepisa, potpisa i rukopisa, prijem podnesaka, aţuriranje biračkog spiska i druge poslove opšte uprave, u skladu sa zakonom.

Odeljenje za društvene delatnosti vrši poslove Gradske uprave koji se odnose na: osnivanje ustanova i organizacija u oblasti predškolskog vaspitanja i obrazovanja i osnovnog obrazovanja i vaspitanja, kulturu, primarnu zdravstvenu zaštitu, fizičku kulturu, sport, dečju i socijalnu zaštitu, prati i obezbeĎuje njihovo funkcionisanje i vrši nadzor nad radom, organizaciju vršenja poslova u vezi sa zaštitom kulturnih dobara od zanačaja za grad, podsticanje razvoja kulturno umetničkog amaterizma, i stvaranje uslova za rad muzeja i biblioteka i drugih ustanova kulture čiji je osnivač, učenička i studenska pitanja, društvenu brigu o deci, socijalnu i zdravstvenu zaštitu, posebne račune i podračune, dečji dodatak, porodiljsko odsustvo, boračko-invalidsku zaštitu, Povereništvo Komeserijata za izbeglice, i druge poslove u skladu sa zakonom.

Odeljenje za privredu i finansije vrši poslove Gradske uprave koji se odnose na: oblast privrede, zanatstva, ugostiteljstva, trgovine, turizma, donošenja programa razvoja delatnosti za koje je nadleţan grad, cene iz nadleţnosti grada, unapreĎivanje i razvoj poljoprivrede i zanatstva, pripremu budţeta i finansijskih planova, sprovoĎenje budţeta grada, finansiranje delatnosti iz nadleţnosti grada, planiranje i praćenje prihoda i rashoda, sastavljanje konsolidovanog računa trezora, kontrolu rashoda i preuzetih obaveza, budţetsko računovodstvo i izveštavanje, upravljanje finansijsko-informacionim sistemom, poslove budţetske inspekcije i revizije, utvrĎivanje procena šteta od elementarnih nepogoda, kao i druge poslove, u skladu sa zakonom.

Odeljenje za urbanizam, graĊevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti vrši poslove Gradske uprave koji se odnose na: planiranje i ureĎenje prostora, izgradnju objekata, stambene i komunalne delatnosti, korišćenje graĎevinskog zemljišta, zaštitu ţivotne sredine iz nadleţnosti grada, odreĎene poslove iz oblasti saobraćaja i putne privrede, imovinsko-pravne poslove poverene zakonom, poslove vezane za eksproprijaciju, samovlasna zauzeća, izdavanje tapija, otkup stanova u svojini grada, vraćanja utrina i pašnjaka selima, vraćanje imovine zadrugama,odreĎene poslove iz oblasti vodoprivrede, zaštite od erozije i regulacije vodotokova, poslove poverene Zakonom o planiranju i izgradnji, voĎenje jedinstvene evidencije celokupne imovine čiji je korisnik grad, izradu nacrta akata o raspolaganju imovinom grada, stručne i administrativne Komisije za vraćanje zemljišta po Poljoprivrednom zemljišnom fondu, kao i druge poslove, u skladu sa zakonom.

Odeljenje za zajedniĉke poslove obavlja stručne i tehničke poslove za Gradsku upravu koji se odnose na: finansijsko-računovodstvene poslove, knjigovodstvene poslove, blagajničko poslovanje, likvidaturu, izradu izveštaja, izradu finansijskih planova, formiranje dokumentacije za isplatu, fakturisanje i slične poslove, funkcionisanje informatike u Gradskoj upravi, automatsku obradu podataka, predlaganje i preduzimanje mera za povećanje efikasnosti i efektivnosti informacionog sistema, preduzimanje mera za



zaštitu podataka i povećanje bezbednosti informacionog sistema, učestvovanje u planiranju i nabavci informaciono-komunikacione opreme, organizovanje i preduzimanje neophodnih mera u cilju uspostavljanja internet i intranet komunikacija, kao i redovno aţuriranje Web sajta Gradske uprave, organizaciju poslova vezanih za nabavke dobara, radova i usluga neophodnih za funkcionisanje organa uprave, izradu pravnih i drugih akata vezanih za javne nabavke, pripremu plana nabavke, učestvovanje i izradu konkursne dokumentacije i pruţanju stručne pomoći Komisiji za javne nabavke, administrativno – tehničke poslove, pruţanje stručne pomoći budţetskim korisnicima, poslove nabavke opreme i materijela, tekuće i investiciono odrţavanje poslovnog prostora i opreme, fizičko obezbeĎenje objekta opštine, korišćenje i odrţavanje telefonske centrale, odrţavanje higijene u poslovnim prostorijama, korišćenje voznog parka i njegovo odrţavanje, umnoţavanje materijala i druge poslove, u skladu sa zakonom. Odeljenje za zajedničke poslove obavlja i poslove koji se odnose na: računovodstveno – knjigovostvene poslove mesnih zajednica i njihovo materijalno – finansijsko poslovanje, evidencije o učešćima graĎana i uplatama samodoprinosa, komunalne radove na objektima u mesnim zajednicama, normativno – pravne poslove iz oblasti rada mesnih zajednica, poslove u vezi legalizacije seoskih vodovoda, ureĎenje seoskih grobalja, realizaciju investicionih programa mesnih zajednica, pruţanje pomoći oko izbeglica i druge slične poslove.

Odeljenje za inspekcijske poslove vrši poslove Gradske uprave koji se odnose na: obavljanje upravnog nadzora nad primenom republičkih zakonskih propisa, propisa i opštih akata Skupštine grada i poverenih poslova posebnim materijalnim propisima iz delokruga inspekcijskog nadzora; graĎevinarstva, prosvete, komunalnih delatnosti, saobraćaja, zaštite ţivotne sredine, voĎenje postupka i donošenje rešenja o rušenju i uklanjanju objekata u postupku inspekcijskog nadzora, izradu normativno-pravnih akata i administrativno-tehničkih poslova kojima se ureĎuju i obezbeĎuju uslovi i mere koje je potrebno sprovesti i obezbaditi u toku rušenja i uklanjanja objekta, pripremu i izradu normativno-pravnih akata iz nadleţnosti Odeljenja, organizovanje, usmeravanje i sprovoĎenje poslova na zaštiti ţivotne sredine, praćenju stanja iz ove oblasti i predlaganju odgovarajućih mera u skladu sa zakonom, realizaciju izrade i implementaciju Lokalnog ekološkog akcionog plana, odlučivanje o potrebi izrade procene uticaja na ţivotnu sredinu, odlučivanje o davanju saglasnosti na studiju o proceni uticaja, davanje mišljenja o potrebi izrade strateške procene uticaja na ţivotnu sredinu,davanje saglasnosti na izveštaj o strateškoj proceni, izdavanje integrisane dozvole, pripremu predloga korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za unapreĎenje i zaštitu ţivotne sredine i druge poslove, u skladu sa zakonom.

Odeljenje za poresku administraciju vrši poslove Gradske uprave koji se odnose na: utvrĎivanje, naplatu i kontrolu svih izvornih lokalnih javnih prihoda koji obuhvataju porez na imovinu pravnih i fizičkih lica, naknade koje se odnose na gradsko graĎevinsko zemljište, komunalnu taksu, boravišnu taksu i dr., kancelarijsku i terensku kontrolu u postupku administriranja izvornih lokalnih javnih prihoda, poresko knjigovodstvo i izveštavanje u skladu sa obavljanjem poslova Odeljenja, preduzimanje svih potrebnih mera (redovnih i prinudnih) na efikasnoj naplati svih izvornih javnih lokalnih prihoda, pruţanju stručne pomoći poreskim obveznicima pri primeni poreskih propisa, evidentiranje poreskih obveznika, kao i druge poslove, u skladu sa zakonom.

Sluţba za upravljanje projektima i lokalno ekonomski razvoj obavlja stručne poslove Gradske uprave koji se odnose na: obezbeĎivanje dodatnih finansijskih sredstava za razvojne programe Gradske uprave, stručno osposobljavanje i materijalno – tehničko opremanje Gradske uprave, upravljanje procesom izrade projekata i programa od interesa za Gradsku upravu, pruţanje stručne pomoći i koordinacija radi obezbeĎivanja dodatnih finansijskih sredstava putem izrade projektnih predloga za dostupne investicione fondove za javna preduzeća i javne ustanove čiji je osnivač grad Kraljevo, informisanje mesnih zajednica na teritoriji grada Kraljeva o investicionim fondovima, izradu projektnih predloga za potrebe mesnih zajednica i pruţanje stručne pomoći u realizaciji istih, pruţanje stručne pomoći udruţenjima graĎana u cilju realizacije odreĎenih projekata, informacionu podršku projektima, učestvovanje u pripremi i implementaciji strateških planova i programa, promociju investicionih potencijala grada Kraljeva, odrţavanje postojećih, privlačenje novih i širenje lokalnih poslovnih aktivnosti, saradnju i koordinaciju aktivnosti sa ministarstvima, republičkim i lokalnim institucijama i ustanovama, formiranje i aţuriranje baze podataka, pomoć i podršku potencijalnim investitorima za dobijanje potrebne dokumentacije od Gradske uprave i gradskih institucija, kao i druge poslove u skladu sa zakonom.

U 2008. godini Gradska uprava grada Kraljeva dobila je novi web sajt, koji je izuzetno pregledan, detaljan i koji preko tzv. elektronskog vodiča omogućava graĎanima da se lakše informišu o ostvarivanju svojih prava i obaveza, da dobiju kontakt informacije predstavnika lokalne vlasti i da postanu aktivniji akteri u rešavanju lokalnih problema. Ovaj vodič, kao i ostali segmenti web sajta grada su veoma vaţan korak ka



modernizaciji Gradske uprave. Putem sajta graĎani mogu da naruče izvode, da provere da li su upisani u birački spisak, ali i da se upoznaju sa prirodnim i kulturno - istorijskim lepotama grada, strukturom lokalne privrede, poljoprivrede, kao i razvojnim potencijalima Kraljeva. Izradu web sajta grada Kraljeva finansirao je USAID Mega program. Adresa web sajta grada Kraljeva je: www.kraljevo.org

Tabela 7. Struktura odbornika u Skupštini grada Kraljeva, 2009.

Broj odbornika u gradu Udeo u ukupnom broju odbornika u gradu

(%)

UKUPNO 70 100

DS 14 20.00

SRS 18 25.71

DSS 8 11.43

NS 8 11.43

SPS 4 5.71

G17+ 6 8.57

SNS

SPO 6 8.57

Pokret za Kraljevo 6 8.57

Izvor podataka: Gradska uprava grada Kraljeva, Odeljenje za skupštinske poslove

Skupštinsku većinu u Skupštini grada Kraljeva, čini koalicija ZES – SPS-PUPS I POKRET ZA

KRALJEVO.

02468

1012141618

DS SRS DSS NS SPS G17+ SPO Pokret za Kraljevo

Struktura odbornika u Skupštini gradaKraljeva

http://www.kraljevo.org/



2.5 Istorija, tradicija i kulturno nasleĎe

Zauzimajući centralni prostor Srbije, integralno vezan za Šumadiju, ujedno i odvojen Zapadnom Moravom, poloţaj Kraljeva je od samih početaka odreĎen kao mesto susreta uticaja raznih sila, od prirodnih do onih koje je ljudska kultura stvarala. Iz mnoštva dolazećih talasa i pitomog podneblja nastalo je kompaktno naselje na bregu leve obale Ibra koji se uliva u Zapadnu Moravu.

Prema nekim pretpostavkama, donji Ibar je „prvobitna srpska oblast“, najstarije jezgro privrednog, društvenog i političkog ţivota kod Srba. Srpska drţava Raška nastala je u XI veku, a malobrojni podaci govore da je oblast Kraljeva u najaktivnijem delu srpske drţave. O tome svedoče i brojni manastiri: Studenica (1188) - zaduţbina i mauzolej Stefana Nemanje; Ţiča - od 1219. godine sedište srpske autokefalne arhiepiskopije i mesto krunisanja srpskih kraljeva; zatim Ljubostinja, Gradac, Stara Pavlica i srednjevekovni grad Maglič. . Prvi pismeni pomeni o naselju Rudo Polje potiču iz poreskih knjiga Smederevskog sandţaka iz 1476.godine. U periodu

turske vladavine kasaba sa odreĎenom strukturom turskih i srpskih domova postaje mesto sukoba, trgovine i pograničnog prelaza izmeĎu dve moćne carevine, Austrije i Otomanske drţave. Poznato pod nazivom Karanovac, u vreme nakon osloboĎenja započinje svoj razvoj, dobijajući i urbanistički obrazac po ideji

Laze Zubana iz 1832. godine. Kruţni trg sa vencom radnji i javnih graĎevina, kao i osnivanje sedišta Okruţnog načelstva i Ţičke eparhije, osnivanje i izgradnja prvih specijalizovanih škola, crkve Svete Trojice, formiranje prvih predstavnika trgovačkog i zanatskog staleţa obeleţavaju vreme sredine XIX veka.

Atribut “kraljevskog grada” stiče 1882.godine ukazom Kralja Milana Obrenovića, koji je na svom putu po Srbiji, a na molbu stanovnika da promene ime opštine, video jasan znak njihovog

rodoljublja i naredio da se “u spomen Našeg dolaska u njihovu varoš Karanovac ubuduće naziva Kraljevo”. Blizina prvobitnog sedišta Arhiepiskopije u manastiru Ţiči, kao i značaj krunisanja Nemanjića i kasnija miropomazanja kraljeva i prestolonaslednika obe dinastije, Obrenovića i KaraĎorĎevića, davali su gradu nagoveštaj one punoće i sjaja, koji su nedostajali u dugim stolećima stalnih opsada, napada, odbrana i razaranja tokom XVIII i početkom XIX veka. Praznik Kraljeva je 7.oktobar, zvan i “kraljevdan”, jer je posvećen prvom krunisanom srpskom kralju Stefanu Prvovenčanom. Hiljadugodišnja istorija, kultura i tradicija srpske „Raške“ drţave ispisana je u manastiru Ţiĉa. Na ovaj izuzetan istorijski spomenik Kraljevčani su posebno ponosni, jer je u neposrednoj blizini grada. Izgradnja velike zaduţbine prve srpske dinastije, Nemanjića, započela je pre osam vekova (1206).

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%80_%D0%A1%D1%82%D1%83%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/wiki/1188

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B5%D1%84%D0%B0%D0%BD_%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%9A%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%80_%D0%96%D0%B8%D1%87%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/wiki/1219

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%80_%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%86

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%80_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%87



Ţiča je predvorje doline vekova kako se naziva veći deo klisure Ibra koja vodi ka Raškoj, uporedo sa dobro rekonstruisanim delom Ibarske magistrale. Na tom području su još neke od najznačajnijih sakralnih graĎevina srednjeg veka. Na samom ulasku u kanjon, na levoj strani izdiţe se Magliĉ, grad-tvrĎava iz Nemanjićkog doba, monumentalni spomenik graditerljstva, ali bez mnogo podataka o nastanku.

Ispred naselja Ušće dobar put vodi ka planini Radočelo. Putniku zastaje dah, kako od lepote pejzaţa, još više pri dolasku pred manastir Studenicu, koju je podigao veliki ţupan Stefan Nemanja. Od 1986. godine Studenica je na listi UNESCO-a, kao kulturno i civilizacijsko dobro svetskog značaja.

Povratkom u Ušće i nastavljajući prema Raški, nailazi se na selo Brvenik, a uzvodno rekom Brvenicom, priča o srpskom“zlatnom srednjem veku “, dobija novo poglavlje - manastir Gradac.

Današnji grb grada Kraljeva ima simbolično značenje. Crvena podloga simbolizuje kraljevsko poreklo, a sedam kruna isto toliko krunisanja i jednu od najlepših legendi o sedmovratoj crkvi SV. Spasa u Ţiči, gde je za svakog vladara loze Nemanjića, pre ustoličenja, otvaran nov portal. Soko raširenih krila dopunjuje sliku uspona srpske srednjevekovne,drţave, postojanje plemstva, izgubljenih vrlina – viteštva i junaštva. Praporci na nogama sokola označavaju verno sluţenje, ali ne i bezuslovno pokoravanje. Poruka na grbu je izraz ţelje za ličnim blagostanjem i blagostanjem za sve one koji u grad pristiţu sa dobrim namerama.

Zbog svog kulturno-istorijskog nasleĎa, kao i današnjeg izgleda Kraljevo je jedinstveno u odnosu na ostale srpske gradove.



3. Prirodni resursi

Kraljevačka kotlina je ograničena sa svih strana planinama i

njihovim pobrĎem.Teritorija grada ima izduţen oblik pravca jugozapad-jugoistok a pruţa se izmeĎu planine Čemerna na jugozapadu i Gledićkih planina na severoistoku. Vododelnice ovih planina čine prirodnu granicu grada na ovim delovima. Na jugu se Kraljevo prostire do planine Studene, a na jugoistoku do planine Goč, na severozapadu do planine Jelice, a na severu do Kotlenika. Najniţa tačka grada je na izlasku Zapadne Morave sa teritorije grada Kraljeva i iznosi 185 m, a najviša na planini Radočelo i iznosi 1643 m.

3.1 Zemljište

Faktori obrazovanja zemljišta na području grada Kraljeva su jako sloţeni čime se i objašnjava pojava dosta različitih tipova i podtipova zemljišta. U pogledu reljefa veći deo teritorije grada je neravan, talasast, ispresecan rekama, potocima i rečicama. Ima mnogo nagiba, jaruga a samo jedna četvrtina područja grada pripada ravničarskom terenu.

Preko teritorije grada Kraljeva protiču delovi triju reka središnjeg dela Srbije: srednji deo Zapadne Morave, donji deo reke Ibra i deo reke Gruţe. Najniţe terene ovog područja predstavljaju aluvijalne ravni Zapadne Morave i Ibra i zauzimaju najveće prostranstvo. Ovakvi topografski uslovi su pogodni, praktično, za sve vrste gradnje. MeĎutim na osnovu analiza sastava terena, nagiba, osunčanosti i seizmičnosti mogu se izdvojiti zone povoljne, uslovno povoljne i nepovoljne za gradnju.

Specifična izgraĎenost reljefa na teritoriji Kraljeva omogućuje da se izvrši reonizacija prostora i to : prostor neposredno uz vodotoke Zapadne Morave, Ibra, Gruţe i Ribnice (zona I), zatim zona prigradskih naselja (zona II) i naselja u planinskom pojasu (zona III).

Grad Kraljevo, kao centralno i najveće urbano naselje, razvio se na dnu kotline, na mestu gde se Ibar uliva u Zapadnu Moravu, i nalazi se na nadmorskoj visini od 203 do 257 m. Zbog velikog prostranstva kraljevačke kotline i širine dolina Zapadne Morave i Ibra, Kraljevo ima mnogo karakteristika ravničarskog grada, iako se ne nalazi u ravnici. MeĎutim, sadašnja tendencija širenja na nešto više terene daje Kraljevu neke elemente planinskog grada.

Geološku podlogu Kraljeva čine raznovrsne stene i sedimenti. Od magmatskih stena najviše su zastupljeni dacit, andezit i peridotit. Dacit zajedno sa andezitom sačinjava masiv Kotlenika. Masivi Troglava, Stolova i dela Čemerna graĎeni su od peridotita.

Zemljišta pored Zapadne Morave, Ibra i Gruţe obrazovana su na rastresitim sedimentima uglavnom na aluvijalnim nanosima. Njihov površinski sloj od 1 m je ilovastog sastava.

Na višim terasama supstrat za obrazovanje zemljišta čine uglavnom jezerski sedimenti koji su po mehaničkom sastavu jako glinoviti i ne sadrţe karbonate pa su zemljišta na njima kisela i siromašna bazama.

Gledićke planine graĎene su od gline i glinenih škriljaca na kojima je formirano kiselo smeĎe zemljište. Poljoprivredne površine na teritoriji Kraljeva, po podacima republičkog Zavoda za statistiku, zauzimaju

ukupno 718,31 km², dok obradive površine zauzimaju ukupno 474,03 km². Obrasla šumska površina, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u 2006. godini obuhvatala je 73.188 ha.

Na čitavoj teritoriji Generalnog plana Kraljeva nema nikakvih eksploatacija, što bi značilo potkopavanje terena. U smislu narušavanja celovitosti geoloških formacija na teritoriji grada odvijaju se jedino procesi vaĎenja šljunka i peska iz korita Ribnice, Ibra i Zapadne Morave u graĎevinske svrhe.



3.2 Vodni resursi

Teritorijom grada Kraljeva protiču tri veća rečna toka. To su: Zapadna Morava, Ibar i Gruţa, a veći broj

manjih tokova koji uglavnom imaju karakter malih planinskih rečica i pritoka čini njihov sliv. Od velikog značaja za ovo područje je i pojava termalnih voda Mataruške i Bogutovačke Banje.

Zapadna Morava je najveći tok koji protiče teritorijom grada Kraljeva. Teritoriji grada pripada njen središnji tok od sela Obrve do Ugljareva, u duţini oko 35 km sa širinom korita oko 25 m.

Reka Ibar nastaje od pet vrela i izvora na severnoj strani planine Hajla (2400mnv), i onda teče preteţno klisurastom dolinom sa manjim umetnutim proširenjima na istok do Kosovske Mitrovice, a zatim na sever do Kraljeva i istočno od njega uliva se u Zapadnu Moravu. Kraljevu pripada donji deo tog ţivog toka, nizvodno od Biljanovca, na duţini od oko 70km . Uopšte, Ibar je brţa reka od Zapadne Morave, naročito u klisuri, izmeĎu Biljanovca i Mataruga, na duţini od oko 50 km. Tu je njegovo korito široko oko 50m. Nizvodno od sela Mataruga, Ibar dobija izgled ravničarske reke, pravi velike i male laktove krećući se od jedne do druge strane široke doline i tu se njegov tok smiruje i mestimično račva u rukavce izmeĎu nanosnih rečnih osnova. Od interesa je da se istakne da je godišnja količina vode koja protiče Zapadnom Moravom uzvodno od ušća Ibra manja od količine vode koju donosi Ibar. Ibrom protekne od 1,5 do 2 milijarde kubnih metara vode godišnje, a Moravom, nizvodno od Ibra oko 2,7 do 3,3 milijarde kubika. Iz toga izlazi da količina vode u Ibru dostiţe preko 500 miliona kubnih metara vode više nego u Zapadnoj Moravi uzvodno od ušća Ibra. Ibar se i zbog toga moţe smatrati jednom od najznačajnijih pritoka u čitavom slivu Morave.

Gruţa je tok koji ima vrlo neuravnoteţeni vodostaj. Od 1967. godine njen tok je produţen za 220 m, što je dovelo do toga da se danas u nju uliva Čukojevačka reka, koja se ranije ulivala u Zapadnu Moravu.

Termalni izvori u hidrografiji Kraljeva imaju poseban značaj i mesto. Njihovim iskorišćavanjem nastala su poznata letovališta i lečilišta Mataruška i Bogutovačka Banja. Mineralne vode Mataruške Banje potiču iz termalne izdani. Po hemijskom sastavu voda je sumporovita, a temperatura vode je uglavnom izmeĎu 28 i 48º C.

Bogutovaĉka banja ima tri termalna izvora iz kojih izbija radioaktivna i slabosumporovita voda. Izvori

termalne vode smešteni su u rasednoj zoni gde se ukrštaju dva raseda. Temperatura vode je 25º C.



3.3 Šumski resursi i zelene površine

Na području grada Kraljeva šumski resursi zauzimaju 46,8% od ukupne površine, što je više od

proseka za Republiku Srbiju. Ovi podaci pokazuju da je teritorija grada Kraljeva bogata šumom.

Najzastupljenija vrsta u Kraljevu je bukva 49.9%, na drugom mestu po zastupljenosti su hrastovi sa 26.8%. Udeo lišćara u ukupnoj strukturi iznosi 79.4% a četinara 20.6%. Vlasnička struktura šuma na teritoriji Kraljeva pokazuje da je 62% šuma i šumskog zemljišta u dršavnom vlasništvu, a 38% u privatnoj svojini.

Šumama u drţavnom vlasništvu upravlja JP „Srbija šume“ i one su svrstane u 16 gazdinskih

jedinica, dok su privatne šume rasporeĎene na 84 katasterske opštine.

3.4 Biodiverzitet

Na teritoriji grada Kraljeva nalaze se sledeća zaštićena prirodna dobra:

1) Spomenici prirode (dva hrasta luţnjaka oko manastira Ţiča,stablo belog jasena u Miločaju,crni bor u klisuri reke Ibar, hrast luţnjak u Ratini, stablo zelenike u Kamenici, stablo gorskog javora u Kamenici, stablo hrasta luţnjaka u Gokčanici, Brezni, Hrast zapis u Kovačima, stari hrast u Godačici, Bukovački hrast zapis,Samailski krajputaški hrastovi);

62%

38%

Vlasnička struktura šuma na teritoriji grada Kraljeva

Državna svojina

Privatno vlasništvo



2) Rezervati: Lojanik, Mataruška Banja; 3) Zaštićena okolina oko nepokretnog kulturnog dobra: – Studenica; 4) Park prirode: – Park prirode Golija; 5) Rezervat biosfere: Rezervat biosfere „Golija – Studenica“.

Evidentirana prirodna dobra na teritoriji grada su:

1) Spomenici prirode: Stablo graba u Vrdilima.

Na teritoriji grada Kraljeva nalaze se i tri lokaliteta obuhvaćena parkom prirode Golija. To su: 1) Lokalitet Isposnice – Gornja Studenica, 2) Lokalitet Radočelo i 3) Lokalitet Gradina, Radočelo II.

U pogledu faunističke raznovrsnosti, ornitofaunističke vrednosti ukazuju na veliku biološku raznovrsnost, pa se ovaj kompleks nameće kao vaţan evropski centar genetičke raznovrsnosti i ima veliki značaj za očuvanje diverziteta ptica Srbije.

Tabela 8. Struktura zemljišnih površina, 2007.

Grad(km2)

Udeo u ukupnoj površini

grada (%)

Udeo opštine u površini

istog tipa u okrugu (%)

Raški okrug

(km2)

Udeo okruga u površini

istog tipa u Srbiji (%)

Srbija (km2)

Ukupna površina

1530

100 39.01 3922 4.44 88361

Poljoprivredna površina

718.31

46.95

37.54 1913.49 3.75 51050.08

Obradive površine*

474.03

30.98 42.29 1120.96 2.65 42277.76

Obrasla šumska površina

731.88

47.84 39.65 1845.83 9.30 19845.13

* podatak iz 2006. godine Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008. tabele 1-1 i 10-1



4. Ljudski resursi

4.1 Stanovništvo (broj stanovnika i stopa rasta)

Kraljevo, po Popisu iz 2002. Godine, ima 121.707 stanovnika. Struktura terena, veličina teritorije, broj i teritorijalni raspored stanovnika, prirodne karakteristike, ali i drugi faktori uticali su da se grad organizuje u 92 naseljena mesta. Opština Kraljevo je po popisu 1948. godine imala 75.657 stanovnika. Apsolutni porast broja stanovnika u periodu 1948-2002 je 50.707 stanovnika. Statistički podaci o brojnom kretanju ukupnog stanovništva po naseljima od 1948. do 2002. godine pokazuju da porast broja stanovnika u naseljima nije bio ravnomeran, da su ispoljene brojne oscilacije i da se veliki broj naselja odlikuje negativnim kretanjem broja stanovnika.

Na osnovu procene broja stanovnika na dan 30.06.2005. godine, koji je uradio Republički zavod za statistiku, opština Kraljevo je 2005. godine imala 120.625 stanovnika, dok je broj stanovnika 1981. godine bio 121.622, stopa rasta 114,60, 1991. godine 125.772 stanovnika i stopu rasta 103,40 a po popisu iz 2002. Godine 126.364 i stopu rasta 100,50.(Izvor: Popis 2002, Stanovništvo, knjiga 9).

Tabela 9. Uporedni pregled broja stanovnika, podaci iz popisa

1948 1953 1961 1971 1981 1991 2002

Broj stanovnika u opštini 75657 82454 91579 106153 121622 125772 126364

Promena broja stanovnika u opštini / 6797 9125 14574 15469 4150 592

Stopa rasta broja stanovnika u opštini / 109 111,10 116,0 114,60 103,40 100,50

Stope rasta broja stanovnika u okrugu* / 110,70 111,20 109,70 112,50 106,20 104,60

Stopa rasta broja stanovnika u Srbiji / 106,30 108,40 107,90 107,30 101,20 100,90

*po metodologiji ranijih popisa Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovništvo, knjiga 9

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

1948 1953 1961 1971 1981 1991 2002

Uporedan pregled broja stanovnika u Kraljevu



Procenjen broj stanovnika u opštini Kraljevo 1991. godine je bio 123.349; 2000. godine – 122.517; 2001. godine 122.517; 2002. godine -121.609; 2003. godine121.225; 2004. godine 120.971 i 2005. godine – 120.625 stanovnika. (Izvor: RZS – Opštine u Srbiji 2007).

Posmatrajući u celini, na bazi apsolutnih brojeva za Kraljevo se moţe reći da beleţi demografski rast. Najveći problem grada u dosadašnjem razvoju je taj, što i pored pravilne naseljenosti područja, seoska naselja gube stanovništvo. Uzrok je u nepravilnom razmeštaju industrijskih i drugih kapaciteta, koji su locirani u gradskom centru i njegovim rubnim delovima, kao i u pojedinim prigradskim naseljima.

Tabela 10. Procenjeni broj stanovnika u periodu 2000-2007. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Broj stanovnika u opštini

125200 122074 121609 121225 120971 120625 120304 119994

Ukupna promena broja stanovnika u opštini

/ -3,126 -465 -384 -254 -346 -321

-310

Stopa rasta broja stanovnika u opštini (%)

/ -2,50 -0.38 -0.32 -0.21 -0.29 -0.27

-0.26

Broj stanovnika u okrugu

312100 290642 291547 292577 294116 295575 296761

297713

Stope rasta broja stanovnika u okrugu (%)

/ -6,88 0.31 0.35 0.53 0.50 0.40

0.32

Broj stanovnika u Srbiji

7747000

7503433 7500031 7480591 7463157 7440769 7411569 7381579

Stopa rasta broja stanovnika u Srbiji (%)

/ -3.14 -0.02 -0.26 -0.23 -0.30 -0.39

-0.40

Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 3-13

4.2 Stanovništvo prema tipu naselja

Gradsko stanovništvo opštine Kraljevo po popisu 2002. godine obuhvatalo je 51,70% ukupnog stanovništva opštine (62.922), dok je ostalo stanovništvo činilo 48,30% (58.785) ukupnog broja stanovništva.

U pogledu razvoja populacije u Kraljevu se izdvajaju četiri različite grupe naselja: prva grupa je sa deficitom, odnosno regresivnim, druga je sa stagnantnim, treća u kojim se beleţi porast i četvrta sa progredijentnim povećanjem, kretanjem, ukupnog stanovništva.

Prvoj grupi naselja, koja su zahvaćena depopulacionim procesom pripada veći broj naselja. Ovoj grupi pripada 70 naselja ili 76,08% od ukupnog broja naselja.

Po osnovu analize indeksa porasta stanovništva Popisa 2002. i 1991. godine, 15 naselja ne pripada depopulacionim naseljima. To su: Adrani, Grdica, Drakčići, Ţiča, Zaklopača, Jarčujak, Kovanluk, Kovači, Kraljevo, Mataruška Banja, Metikoši, Ravanica, Ratina, Ribnica i Ušće. (Izvor: Strategija prostornog plana opštine Kraljevo).

Od 70 naselja sa izrazito depopulacionim trendom, 52 naselja se karakteriše opadanjem broja stanovnika, ali ta pojava nije intenzivna kao kod ostalih iz ove grupe naselja. Tu su identifikovana sledeća naselja: Bapsko Polje, Bare, Vitkovac, Vrdila, Vrh, Dedevci, Dolac, Dragosinjci, Draţiniće, Drlupa, Đakovo, Zakuta, Zasad, Kamenica, Kamenjani, LaĎevci, Lazac, Leševo, Lozno, Lopatnica, Maglič, Mataruge, MeĎurečje, Meljanica, Milavčići, Milakovac, Miliće, Mlanča, Musina Reka, Obrva, Oplanići, Orlja Glava, Pekčanica, Petropolje, Pečenog, Plana, Polumir, Popovići, Predole, Progorelica, Ravanica, Reka, Roćevići, Rudno, Rudnjak, Savovo, Samaila, Sibnica, Sirča, Stanča, Stubal, Tavnik, Tadenje, Tepeče, Tolišnica, Trgovište, Cvetke, Cerje, Čibukovac i Šumarice. (Izvor: Strategija prostornog plana opštine Kraljevo). Karakteristika ovih naselja je da se iz njih iseljava mahom mlado stanovništvo, zbog čega se uvećava broj staračkih domaćinstava i realno smanjuje reproduktivan potencijal stanovništva.



Trećoj grupi naselja pripadaju naselja u kojima je došlo do povećanja broja stanovnika. Na osnovu uporeĎenja popisnih perioda 2002/1947. godina, tu pripadaju sledeća naselja: Adrani, Vitkovac, Vrba, Grdica, Drakčići, Ţiča, Zaklopača, Jarčujak, Kovanluk, Kovači, Konarevo, Kraljevo, Mataruška Banja, Metikoši, Ravanica, Ratina, Ribnica, Ušće i Čibukovac. (Izvor: Strategija prostornog plana opštine Kraljevo).

Četvrtoj grupi pripadaju naselja u kojima biološka migratorna dinamika stanovništva ima najveći intenzitet. Tabela 11. Struktura stanovništva prema tipu naselja, 2007.

Grad Kraljevo Raški okrug Srbija

Broj Učešće (%) Broj Učešće (%) Broj Učešće (%)

Gradsko stanovništvo 62.922 51.70 145.923 50.11 4.225.896 56.36

Ostalo stanovništvo 58.785 48.30 145.307 48.89 3.272.105 43.64

Ukupno stanovništvo 121.707 100 291.230 100 7498001 100

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovništvo, knjiga 2

4.3 Vitalni dogaĎaji

Prirodno kretanje i reprodukcija stanovništva imaju veliki značaj za društveni, ekonomski i prostorni razvoj svake zemlje. Osnovno obeleţje demografskih kretanja za poslednjih 10 godina (1995-2004) u Kraljevu je prirodni pad broja stanovnika, tačnije, zapaţa se negativan prirodni priraštaj. Pri tome je u gradskim naseljima znatno veći natalitet u odnosu na ruralna naselja, dok, kada je reč o mortalitetu zapaţa se nešto drugačija slika, pa je mortalitet veći u ruralnim nego u gradskim krajevima.

Tabela 12. Vitalni događaji, 2007.


ŢivoroĎeni 1220 3824 68102

ŢivoroĎeni na 1000 stanovnika 10,20 12.8 9,2

Umrli 1767 3496 102805

Umrli na 1000 stanovnika 14.7 11,7 13,9

Prirodni priraštaj -547 328 -34703

Prirodni priraštaj na 1000 stanovnika - 4.6 1.1 - 4,7


6292258785

Stanovništvo Kraljeva prema tipu naselja

Gradsko stanovništvo

Ostalo stanovništvo



Tabela 13. Struktura ţenskog stanovništva starog 15 godina i više prema broju ţivorođene dece, 2002.

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju ţena starih 15 i

više god. u gradu (%)

Ukupno 52888 100

Nije raĎala 12732 24.07

Rodila

1 dete 9863 18.65

2 23640 44.70

3 4723 8.93

4 1165 2.20

5 i više dece 734 1.39

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovništvo, knjiga 15, tabela 2

4.4 Stanovništvo prema bračnom stanju

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, ukupan broj stanovništva starog 15 i više godina, prema bračnom stanju i polu, po popisu 2002. godine iznosi 102.849 ili 84,50% ukupnog broja stanovnika opštine. Broj oţenjenih (udatih), iznosi 63.907 (62,15%), dok je 24.161 (23,50%) neoţenjenih (neudatih), 3.401 (3,30%) razvedenih i 10.843 (10,55%) udovaca (udovica).

Tabela 14. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema bračnom stanju i polu, 2007.

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju stanovnika u gradu (%)

Ukupno 102849 100

Neoţenjeni/neudati 24161 23.49

Oţenjeni/udati 63907 62.14

Razvedeni 3401 3.31

Udovci/udovice 10843 10.54

Nepoznato 537 0.52


4.5 Starosna struktura stanovništva

Od ukupnog broja stanovnika grada Kraljeva (121.707), udeo ţenskog stanovništva je 50,98%, dok je udeo muškog stanovništva 49,02%.

Tabela 15. Struktura stanovništva prema starosti i polu, 2007.

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju stanovnika u

gradu (%)

Ukupno stanovništvo

Ukupno 121707 100

muško 59670 49.03

ţensko 62037 50.97

0-4

Ukupno 5697 4.68

muško 2947 2.42

ţensko 2750 2.26

5-9

Ukupno 6235 5.12

muško 3242 2.66

ţensko 2993 2.46

10-14

Ukupno 6926 5.69

muško 3520 2.89

ţensko 3406 2.80

15-19

Ukupno 7796 6.41

muško 3947 3.24

ţensko 3849 3.16



20-24

Ukupno 8283 6.81

muško 4203 3.45

ţensko 4080 3.35

25-29

Ukupno 8310 6.83

muško 4229 3.47

ţensko 4081 3.35

30-34

Ukupno 7760 6.38

muško 3883 3.19

ţensko 3877 3.19

35-39

Ukupno 7523 6.18

muško 3768 3.10

ţensko 3755 3.09

40-44

Ukupno 8374 6.88

muško 4080 3.35

ţensko 4294 3.53

45-49

Ukupno 10240 8.41

muško 4999 4.11

ţensko 5241 4.31

50-54

Ukupno 8964 7.37

muško 4380 3.60

ţensko 4584 3.77

55-59

Ukupno 6180 5.08

muško 2910 2.39

ţensko 3270 2.69

60-64

Ukupno 7679 6.31

muško 3699 3.04

ţensko 3980 3.27

65-69

Ukupno 7980 6.56

muško 3732 3.07

ţensko 4248 3.49

70-74

Ukupno 6534 5.37

muško 3023 2.48

ţensko 3511 2.88

75-79

Ukupno 4061 3.34

muško 1718 1.41

ţensko 2343 1.93

80-84

Ukupno 1462 1.20

muško 631 0.52

ţensko 831 0.68

85-89

Ukupno 488 0.40

muško 191 0.16

ţensko 297 0.24

90-94

Ukupno 174 0.14

muško 79 0.06

ţensko 95 0.08

95 i više

Ukupno 45 0.04

muško 24 0.02

ţensko 21 0.02

nepoznato

Ukupno 996 0.82

muško 465 0.38

ţensko 531 0.44




Broj stanovnika po kontigentima u gradu Kraljevu:

predškolski uzrast, 0 - 6 godina: 9.168 ili 7,53%; školski uzrast, 7 – 14 godina: 10172 ili 8,35%; radni kontigent, 15-64 godina: 79.152 ili 65,03%; stanovništvo od 65 godina i više: 20.744 ili 17,04%; punoletni, 18 i više godina: 96.816 ili 79,55%; fertilni, 15-49 godina: 27.421 ili 22,53%.

Tabela 16. Struktura stanovništva po osnovnim kontigentima, 2007.

Grad, 2002 Grad, 2007

Broj stanovnika

Udeo u ukupnom stanovništvu (%)

Broj stanovnika

Udeo u ukupnom stanovništvu (%)

Predškolski uzrast 0-6 8053 6.62 9253 7.71

Školski uzrast 7-14 10805 8.88 9997 8.33

Radni kontigent 15-64 77129 63.37 79112 65.93

Stanovništvo od 65 godina i više 28423 23.35 20744 17.24

Punoletni 18 i više 96615 80.52

Fertilni 15-49 29177 23.97 27205 22.67

Ukupno 121707 100 120304* 100

* procena Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabele 3-3 i 3-14

Očekivano trajanje ţivota muškaraca u Kraljevu, u 2007. godini je 70.69 godina, a očekivano trajanje ţivota ţena 75,80 godina. Indeks starenja, tj. odnos starog (60 i više godina) i mladog (0-19 godina) stanovništva je 104,74, dok je prosečna starost stanovnika u 2007. godini iznosila 40,97 godina.

Tabela 17. Starosni indikatori stanovništva, 2007. Grad Kraljevo Raški okrug Srbija

Prosečna starost (godine) 40.97 37,45 40,89

Očekivano trajanje ţivota - muškarci (godine) 70.69 70,93 70.42

Očekivano trajanje ţivota - ţene (godine) 75,80 75,43 75,82

Indeks starenja* 104,74 69.19 103.17

* Indeks starenja predstavlja odnos starog (60 i više godina) i mladog (0-19 godina) stanovništva. Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 3-14

4.6 Polna struktura stanovništva

Polna struktura stanovništva na odreĎenoj teritoriji zavisi od strukture ţivoroĎene dece, od nejednake smrtnosti, od migracionih kretanja itd. Ona takoĎe, moţe da zavisi i od nekih spoljnih uticaja kao što su npr. ratovi koji mogu da izazovu veliku smrtnost muškog dela stanovništva i da na taj način poremete prirodnu ravnoteţu meĎu polovima.

Prema popisu iz 2002. godine u opštini Kraljevo ţivi 121.707 stanovnika i 23.397 izbeglih i interno raseljenih lica (88% sa Kosova i Metohije i 12% iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine). Od ukupnog broja stanovnika 59.670 ili 49,02% čini muško stanovništvo, a 62.037 ili 50,98% ţensko stanovništvo.

Posmatrajući Popise iz 1971. i 2002. godine uočava se da je procentualno učešće muškog stanovništva prilično ujednačeno i kreće se od 49,76% (1971. godine) do 49,02% (2002. godine).



Tabela 18. Polna struktura stanovništva, 2007.

Broj stanovnika

u gradu

Struktura stanovništva u

gradu (%)


okrugu (%)


Srbiji (%)

Broj stanovnika u okrugu

Broj stanovnika u Srbiji

Muško 59.670 49,03 49.20 48.63 143288 3645930

Ţensko 62.037 50,97 50.80 51.37 147942 3852071

Ukupno 121.707 100 100 100 291230 7498001


Kretanje polne strukture stanovništva po popisnim periodima 1971. i 2002. godine

Analizom polne strukture stanovništva, moţe se zaključiti da, iako je grad Kraljevo područje sa izraţenim migracionim kretanjima, ova kretanja su podjednako bila izraţena kod oba pola. Iz tih razloga nije bilo velikih oscilacija u procentualnom učešću muškog, odnosno ţenskog stanovništva u ukupnom stanovništvu.

4.7 Etnička struktura stanovništva

Od ukupnog broja stanovnika Kraljeva, 117.793 su Srbi, a najbrojnije nacionalne manjine su Crnogorci kojih ima 1.020, potom Romi kojih ima 876, Makedonci 251, Hrvati 209, dok je brojnost ostalih manjina neznatna.

Ukupno

Muško

Žensko

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

19712002

Ukupno

Muško

Žensko



Tabela 19. Struktura stanovništva prema etničkoj ili nacionalnoj pripadnosti, 2007.

Grad Okrug Srbija

Broj

Udeo u ukupnom

stanovništvu (%)

Broj

Udeo u ukupnom

stanovništvu (%)

Broj Udeo u ukupnom

stanovništvu (%)

Srbi 117.793 96,78 188.456 64,71 6.212.838 82,85

Crnogorci 1.020 0,84 1.389 0,50 69.049 0,95

Jugosloveni 213 0,17 522 0,18 80.721 1,07

Albanci 23 0,02 160 0,05 61.647 0,83

Bošnjaci 5 0,004 93.921 32,25 136.087 1,80

Bugari 53 0,04 85 0,03 20.497 0,30

Bunjevci 2 0,001 3 0,001 20.012 0,30

Vlasi - - 1 0,0003 40.054 0,50

Goranci 14 0,01 62 0,02 4.581 0,06

MaĎari 35 0,03 72 0,02 293.299 3,90

Makedonci 251 0,21 329 0,11 25.847 0,35

Muslimani 54 0,04 1.895 0,65 19.503 0,25

Nemci 11 0,009 19 0,006 3.901 0,05

Romi 876 0,72 1.279 0,45 108.193 1,45

Rumuni 12 0,009 23 0,008 34.576 0,45

Rusi 22 0,02 49 0,02 2.588 0,03

Rusini 4 0,003 5 0,001 15.905 0,20

Slovaci 9 0,007 17 0,005 59.021 0,80

Slovenci 38 0,03 61 0,02 5.104 0,06

Ukrajinci 15 0,01 24 0,008 5.354 0,07

Hrvati 209 0,17 278 0,09 70.602 0,95

Česi 3 0,002 6 0,002 2.211 0,03

Ostali 53 0,04 141 0,05 11.711 0,15

Neopredeljeni 297 0,24 469 0,16 107.732 1,45

Regionalna pripadnost

8 0,006 10 0,003 11.485 0,15

Nepoznato 687 0,56 1.954 0,67 75.483 1,00

Ukupno 121.707 100 291.230 100 7.498.001 100


Etnička struktura stanovništva grada Kraljeva

Srbi

Crnogorci

Jugosloveni

Albanci

Bošnjaci

Bugari

Bunjevci

Goranci

MaĎari



4.8 Struktura stanovništva prema veroispovesti

Tabela 20. Struktura stanovništva prema veroispovesti, Popis 2002.


Broj (%) Broj (%) Broj (%)

Pravoslavna 118.482 97,40 188.903 64,90 6.371.584 84,97

Katolička 303 0,25 448 0,15 410.976 5,50

Protestantska 38 0,03 55 0,02 80.837 1,10

Islamska 341 0,30 96.312 33,10 239.658 3,20

Judaistička 1 0,0010 1 0,0003 785 0,01

Proorijentalnih kultova 4 0,005 7 0,002 530 0,007

Pripada veroispovesti koja nije navedena

273 0,20 761 0,30 18.768 0,25

Vernik je, ali ne pripada nijednoj veroispovesti

- - - - 473 0,006

Nije vernik 236 0,20 327 0,10 40.068 0,50

Neizjašnjen 720 0,60 984 0,35 197.031 2,63

Nepoznato 1.309 1,10 3.432 1,20 137.291 1,83

Ukupno 121.707 100 291.230 100 7.498.001 100


4.9 Struktura stanovništva prema maternjem jeziku

Tabela 21. Struktura stanovništva prema maternjem jeziku, 2002.


Broj (%) Broj (%) Broj (%)

Srpski 120.065 98,65 193.826 66,55 6.620.699 88,30

Albanski 20 0,02 124 0,04 63.835 0,85

Bosanski 3 0,002 93653 32,15 134.749 1,80

Bugarski 16 0,01 35 0,01 16.459 0,20

Vlaški - - - - 54.818 0,70

MaĎarski 21 0,02 43 0,01 286.508 3,85

Makedonski 179 0,15 238 0,08 14.355 0,20

Romski 710 0,60 1.046 0,40 82.242 1,10

Rumunski 16 0,01 29 0,009 34.515 0,40

Slovački 12 0,009 19 0,006 57.498 0,80

Hrvatski 99 0,08 142 0,50 27.588 0,40

Ostali jezici 101 0,08 242 0,08 40.858 0,55

Nepoznato 465 0,40 1.833 0,70 63.877 0,85

Ukupno 121.707 100 291.230 100 7.498.001 100


Na osnovu rezultata dobijenih na Popisu 2002. godine, najveći broj stanovnika grada Kraljeva govori srpski jezik (120.065 stanovnika), zatim romski (710 stanovnika), dok su drugi jezici zastupljeni u manjem broju.



4.10 Stanovništvo prema aktivnosti

Ukupan broj aktivnog stanovništva u Kraljevu, prema Popisu iz 2002. godine je 55.007 ili 45%, dok je ukupan broj izdrţavanog stanovništva 41.917 ili 34,45% od ukupnog broja stanovnika.

4.10.1 Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu

Tabela 22. Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu, Popis 2002. godine

Grad Udeo u ukupnom

stanovništvu grada (%)

Udeo u ukupnom aktivnom stanovništvu

grada (%)

Ukupno stanovništvo 121.707 100 /

Aktivno stanovništvo 55.007 45,00 100

Aktivno stanovništvo koje obavlja zanimanje

ukupno 42.022 34,50 76,40

muško 24.678 20,30 44,80

ţensko 17.344 14,25 31,60

Lica sa ličnim prihodom

ukupno 24.553 20,20 44,65

muško 13.099 10,80 23,80

ţensko 11.454 9,40 /

Izdrţavano stanovništvo

ukupno 41.917 34,45 /

muško 15.636 12,85 /

ţensko 26.281 21,60 47,80

Lica u inostranstvu do 1 god.

ukupno 230 0,20 0,45

na radu 178 0,15 0,35

članovi porodice 52 0,05 0,10


Aktivno stanovništvo čine lica stara 15 i više godina koja obavljaju zanimanje, kao i nezaposlena lica koja traţe posao i lica koja su privremeno prekinula obavljanje zanimanja zbog odsluţenja vojnog roka (aktivna lica koja ne obavljaju zanimanje). Pod zanimanjem se smatra obavljanje odreĎenih vrsta poslova u cilju sticanja sredstava za ţivot.

Lica s ličnim prihodom su stanovnici koji ne pripadaju skupu aktivnih lica, ali koji imaju sredstva za ţivot od redovnih primanja, kao što su penzija (starosna, invalidska ili porodična), prihodi od imovine (davanje u zakup stana, kuće, zemlje, radnje i sl.) ili drugi lični prihodi (invalidnina, socijalna pomoć, alimentacija, stipendija i sl.).

Izdrţavano stanovništvo čine lica koja nemaju sopstvena sredstva za ţivot ni po kom osnovu, ili imaju neka neznatna sredstva, pa ih većim delom izdrţavaju roditelji, roĎaci ili druga lica, uključujući i pravna lica.

Lica na radu ili boravku u inostranstvu kraćem od jedne godine su lica koja se po meĎunarodnoj definiciji smatraju stalnim stanovnicima matične zemlje. Lica na radu u inostranstvu su lica koja rade kod stranog poslodavca ili samostalno. Članovi porodice lica na radu u inostranstvu su lica koja ne rade u inostranstvu, već tamo borave kao članovi porodice lica na radu u inostranstvu.



4.10.2 Struktura aktivnog stanovništva prema vrsti zanimanja i oblasti delatnosti

Tabela 23. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje prema zanimanju i polu, Popis 2002. godine

Zako-nodavci, funkcio-

neri, ruko-vodioci

Stru-čnjaci

Stru-čni sara-dnici i teh-

ničari

Slu-ţbe-nici

Uslu-ţni radnici i trgovci

Radnici u poljopri-vredi,

ribarstvu i šuma-rsvtu

Zana-tlije i

srodni radnici

Ruko-vaoci maši-nama

i ure-Ďajima i monteri

Osno-vna

jedno-stavna zani-manja

Voj-na lica

Nepo-znato

Ukupno*

U 1654 2861 7166 2423 4945 7382 5256 4908 2491 1145 737

M 1148 1382 2922 1166 2206 3858 4687 3754 1328 1138 471

Ţ 506 1479 4244 1257 2739 3524 569 1154 1163 7 266

Poljoprivreda, lov i šumarstvo

U 33 39 158 36 101 7314 60 121 101 - -

M 26 25 78 15 39 3812 60 120 55 - -

Ţ 7 14 80 21 62 3502 - 1 46 - -

Ribarstvo

U - - - 1 - 7 - 4 - - -

M - - - 1 - 6 - 4 - - -

Ţ - - - - - 1 - - - - -

VaĎenje ruda i kamena

U 4 5 16 12 2 1 115 66 49 - 1

M 3 3 13 8 2 1 115 65 39 - 1

Ţ 1 2 3 4 - - - 1 10 - -

PreraĎivačka industrija

U 279 409 1681 677 462 27 2824 2885 598 1 73

M 206 249 797 353 189 20 2401 1794 349 1 46

Ţ 73 160 884 324 273 7 423 1091 249 - 27

Energetika

U 19 73 148 69 12 - 190 96 46 - 3

M 16 50 74 27 10 - 189 94 32 - 3

Ţ 3 23 74 42 2 - 1 2 14 - -

GraĎevinarstvo

U 81 109 341 116 34 - 738 217 316 4 3

M 65 74 179 54 21 - 727 217 277 4 2

Ţ 16 35 162 62 13 - 11 - 39 - 1

Trgovina

U 580 123 687 252 2479 6 386 226 155 1 35

M 369 52 309 119 932 2 356 201 109 1 31

Ţ 211 71 378 133 1547 4 30 25 46 - 4

Hoteli i restorani

U 130 4 52 34 717 - 27 7 57 - 9

M 95 3 15 15 260 - 17 7 8 - 3

Ţ 35 1 37 19 457 - 10 - 49 - 6

Saobraćaj, skladištenje i veze

U 216 103 618 516 208 1 394 1000 186 2 21

M 183 71 363 355 174 1 390 991 127 2 17

Ţ 33 32 255 161 34 - 4 9 59 - 4

Finansijsko posredovanje

U 25 59 170 91 4 - 11 45 46 - 6

M 21 24 47 28 1 - 11 45 37 - 3

Ţ 4 35 123 63 3 - - - 9 - 3

Nekretnine i poslovne aktivnosti

U 56 117 183 32 61 - 38 10 48 - 17

M 32 81 65 6 51 - 34 9 11 - 11

Ţ 24 36 118 26 10 - 4 1 37 - 6

Drţavna uprava i odbrana

U 43 366 559 287 400 9 114 65 70 1128 45

M 34 164 313 89 372 3 106 60 24 1121 36

Ţ 9 202 246 198 28 6 8 5 46 7 9

Obrazovanje

U 21 681 619 42 31 2 25 23 222 9 4

M 12 247 189 8 7 2 25 23 52 9 -

Ţ 9 434 430 34 24 - - - 170 - 4

Zdravstveni i socijalni rad

U 33 599 1466 115 263 3 169 68 393 - 6

M 16 244 205 29 92 2 100 61 38 - -

Ţ 17 355 1261 86 171 1 69 7 355 - 6



Komunalne, društvene i lične delatnosti

U 101 148 312 85 148 12 45 51 127 - 18

M 42 76 193 29 40 9 41 44 106 - 9

Ţ 59 72 119 56 108 3 4 7 21 - 9

Privatna domaćinstva sa radnicima

U - - - - 4 - - - 12 - 2

M - - - - - - - - 3 - -

Ţ - - - - 4 - - - 9 - 2

Eksteritorijalne organizacije i tela

U - - 2 1 - - - 1 - - 1

M - - 2 1 - - - 1 - - 1

Ţ - - - - - - - - - - -

Nepoznato

U 33 26 154 57 19 - 120 23 65 - 493

M 28 19 80 29 16 - 115 18 61 - 308

Ţ 5 7 74 28 3 - 5 5 4 - 185

*U – ukupno; M – muškarci; Ţ – ţene. Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovništvo, knjiga 14, tabela 4

4.11 Obrazovna struktura stanovništva

Školska i kvalifikaciona struktura predstavlja značajnu komponentu, jer od nje zavisi privredni ţivot na jednoj teritoriji. Školska i kvalifikaciona struktura direktno utiču na društveno ekonomski razvoj jednog područja. U okviru celokupnog stanovništva mogu se izdvojiti dve grupe: pismeni i nepismeni. Pismeno stanovništvo se dalje moţe klasifikovati prema školskoj spremi, odnosno prema stepenu stručnosti.

Tabela 24. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema školskoj spremi i pismenosti, Popis 2002. godine

Opština (broj) Opština (%) Srbija (%)

uku-pno

muš-karci

ţene uku-pno

muš-karci

ţene uku-pno

muš-karci

ţene

Ukupno stanovništvo (>15) 102.849 49.961 52888 100 100 100 100 48.12 51.8

Bez školske spreme

ukupno 6.327 1.213 5114 6.16 2,43 9,67 5.65 1.21 4.44

nepismeni 3.305 403 2902 3.21 0,81 5,49 3.60 0.52 3.08

1-3 razreda osnovne škole

ukupno 2.508 692 1816 2.44 1,39 3,43 2.00 0.60 1.40

nepismeni 30 8 22 0.03 0,02 0,04 0.05 0.01 0.04

4-7 razreda osnovne škole 13.972 5.945 8027 13.5 11,9 15.1 14.2

0 5.90 8.30

Osnovno obrazovanje 25.199 11.913 13286 24.50 23,88 25.12 23.7

0 11.05 12.65

Srednje obrazovanje 43.239 23.607 19632 42.04 47,25 37,12 41.0

7 22.17 18.90

Više obrazovanje 4.702 2.589 2113 4.57 0,002 3,40 4.50 2.40 2.10

Visoko obrazovanje 5.693 3.289 2404 5.54 6,58 4,55 6.50 3.52 2.98

Nepoznato 1.209 713 496 1.18 1,43 0,94 2.18 1.25 0.93

Nepismeni ukupno 8.835 1.905 6930 8,60 3,82 13,1 7,65 1,81 5,84




4.12 Porodice i domaćinstva

4.12.1 Porodice

Prema rezultatima Popisa 2002. godine u Kraljevu je bilo 36.189 porodica. Broj porodica bez dece je 11.374, a sa decom 24.815 porodica.

Tabela 25. Struktura porodica prema broju dece, 2007.

Grad Udeo u ukupnom broju porodica u gradu (%)

Broj porodica - ukupno 36.189 100

Broj porodica bez dece 11.374 31,43

Broj porodica sa decom 24.815 68,57

Broj porodica sa 1 detetom 11.231 31,03

Broj porodica sa 2 deteta 11.866 32,79

Broj porodica sa 3 deteta 1.532 4,23

Broj porodica sa 4 deteta 144 0,40

Broj porodica sa 5 i više dece 42 0,11

Broj porodica sa decom mlaĎom od 25 godina 19.329 53,41

Broj dece mlaĎe od 25 godina 32.506 /

Prosečan broj dece mlaĎe od 25 godina po porodici 0,90 /


Tabela 26. Struktura porodica prema tipu, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju porodica u

opštini (%)

Broj porodica - ukupno 36.189 100

Bračni par bez dece 11.374 31,43

Bračni par sa decom 20.143 55,66

Majka sa decom 3.629 10,03

Otac sa decom 1.043 2,88


11.374

20.143

3.629

1.043

Struktura porodica prema tipu, Popis 2002. godine

Bračni par bez dece

Bračni par sa decom

Majka sa decom

Otac sa decom



4.12.2 Domaćinstva

U Kraljevu, istovremeno sa povećanjem broja stanovnika došlo je do povećanja broja domaćinstava. U 2002. godini broj domaćinstva je 40.036, što je za 23.597 domaćinstava više u odnosu na 1948. godinu kada je bilo 16439 domaćinstava. Prosečan broj članova domaćinstava, po Popisu iz 2002. godine je 3,03.

Tabela 27. Struktura domaćinstava prema broju članova, 2002.

Broj Udeo u ukupnom broju

domaćinstava u opštini (%)

Domaćinstva u opštini

ukupno 40.036 100

sa 1 članom 7.175 17,92

2 9.844 24,59

3 7.663 19,14

4 9.059 22,63

5 3.587 8,96

6 1.913 4,78

7 556 1,39

8 159 0,40

9 47 0,12

10 i više 33 0,07

Prosečan broj članova domaćinstva

Opština 3,03 /

Okrug 3,42 /

Srbija 2,97 /


Praveći poreĎenje izmeĎu dva Popisa, 1991 i 2002. godine sa aspekta broja domaćinstava i broja članova u tim domaćinstvima dolazi se do podatka da se tokom posmatranog perioda smanjio broj domaćinstava sa 4 i više članova, a da se povećao broj samačkih domaćinstava i broj domaćinstava sa dva i tri člana što se jasno vidi iz sledeće tabele:

Tabela 28. Tipovi domaćinstava prema broju članova

Popisna godina

Ukupan br.

domaćinstva

1 član 2 člana 3 člana 4 člana 5 članova 6 članova 7 članova 8 i više članova

1991 38527 5245 8903 7172 10178 3604 2386 718 321

2002 40036 7175 9844 7663 9059 3587 1913 556 239 Izvor podataka: Republički zavod za statistiku



Uporedni pregled promene broja domaćinstava po popisima 1991.i 2002. godine

Najveći broj domaćinstava imaju sledeća naselja: Adrani, Bogutovac, Vitanovac, Gledić, Godačica,

Ţiča, Kraljevo, LaĎevci, Lazac, Mrsać, Ribnica, Samaila, Stubal, Tavnik, Ušće, Cvetke, Čukojevac (naselja sa preko 200 domaćinstava), a najmanj broj domaćinstava (do 30 domaćinstava) imaju naselja: Bare, Lozno, MeĎurečje i Stanča.(Izvor: Strategija Prostornog plana opštine Kraljevo).

4.13 Migracije stanovništva

Veoma značajan faktor ekonomskog razvoja je mehaničko, odnosno migrantsko kretanje koje utiče

na brojno stanje i strukturu populacije. Ova kretanja u nedavnoj prošlosti bila su izvori iz kojih je dobrim delom naseljena teritorija Kraljeva, jer je Kraljevo u celom posleratnom periodu karakteristično kao izrazito imigraciono područje.

4.13.1 Doseljenici

Na osnovu Popisa, po popisnim periodima moţe se uočiti tendencija porasta migrantskog stanovništva. U periodu izmeĎu 1961-1970. godine u Kraljevo je doseljeno 11.892 stanovnika, u periodu izmeĎu 1971-1980. godine doseljeno 12146 stanovnika, dok je u periodu izmeĎu 1991-2002. godine u Kraljevo doseljeno 12.072 stanovnika. Broj doseljenika u Kraljevo je, u periodu od 1981-1991-2002 iznosio 21.463, što predstavlja 38,05% udela u odnosu na ukupan broj doseljenika u gradu.

Tabela 28. Broj doseljenika po vremenskim periodima, Popis 2002. godine

Broj doseljenika u opštinu Udeo u odnosu na ukupan broj doseljenika u opštinu

(%) Broj doseljenika u okrug

1940 i ranije 818 1,45 1.278

1941-1945 751 1,33 1.241

1946-1960 9.285 16,48 15.931

1961-1970 11.892 21,10 19.494

1971-1980 12.146 21,55 22.571

1981-1990 9.391 16,66 21.731

1991-2002 12.072 21,42 27.606


0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1991 2002

1 član

2 člana

3 člana

4 člana

5 člana

6 člana

7 člana

8 i više članova



Tabela 30. Struktura doseljenika prema području sa kojeg su doseljeni, 1940-2002, Popis 2002. godine

Grad Udeo u ukupnom broju doseljenika u gradu (%)

Doseljenici - ukupno 61.055 100

Doseljenici iz

Srbije - ukupno 53.410 87.48

drugog mesta iste opštine 25.456 41.69

Centralne Srbije 20.609 33.75

Vojvodine 1.006 1.65

Kosova i Metohije 6.339 10.38

Crne Gore 1.414 2.32

Bosne i Hercegovine 2.137 3.50

Hrvatske 2.353 3.85

Makedonije 734 1.20

Slovenije 295 0.48

ostalih drţava 452 0.74

nepoznato 260 0.43


Na nivou grada Kraljeva većinu stanovništva čine oni koji su doseljeni na ovu teritoriju, tj. migrantsko stanovništvo. Udeo autohtonog (domaćeg) stanovništva u ukupnom broju stanovnika je 49,83%, dok je udeo migrantskog 50,17%. Tabela 31. Autohtono i migrantsko stanovništvo Kraljeva po Popisu 2002. godine

Naziv i tip naselja Ukupno

% Autohtono % Migrantsko %

Kraljevo 121.707 100 60.652 49,83 61.055 50,17

Gradska naselja 62.922 51,70 27.831 44,23 35.091 55,77

Ostala naselja 58.785 48,30 32.821 55,83 25.964 44,17


0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

Broj doseljenika po vremenskim periodima, Popis 2002. godine

Broj doseljenika



4.13.2 Dnevne migracije

Dnevne migracije se javljaju usled udaljenosti radnog mesta od mesta stanovanja. Ako posmatramo dnevne migracije aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje, učenika i studenata po Popisu 2002. godine, u Kraljevu je blo 15.185 dnevnih migranata, pri čemu je od ovog broja 72,20% ili 10.968 stanovnika činilo aktivno stanovništvo koje obavlja zanimanje a 27,80% ili 4.217 su činili učenici i studenti.

Tabela 29. Dnevne migracije prema tipu migranata, Popis 2002. godine

Opština Udeo u ukupnom broju dnevnih migranata (%)

Dnevni migranti - ukupno 15.185 100

Dnevni migranti koji obavljaju zanimanje

ukupno 10.968 72,23

u drugom naselju iste opštine 9.411 61,98

u drugoj opštini 1.419 9,34

u drugoj drţavi 10 0,07

Dnevni migranti koji se školuju

ukupno 4.217 27,77

učenici 3.532 23,26

studenti 685 4,51

u drugom naselju iste opštine 3.326 21,90

u drugoj opštini 849 5,59

u drugoj drţavi -


10968

4217

Dnevne migracije prema tipu migranata, Popis 2002. godine

Dnevni migranti koji obavljaju zanimanje

Dnevni migranti koji se školuju



Tabela 30. Dnevne migracije stanovništva koje obavlja zanimanje prema tipu delatnosti, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju dnevnih migranata (%)

Ukupno - dnevni migranti 10.968 100

Poljoprivreda, lov i šumarstvo 284 2,59

Ribarstvo 1 0,01

VaĎenje ruda i kamena 100 0,91

PreraĎivačka industrija 4.086 37,25

Energetika (el.energija, gas, voda) 240 2,19

GraĎevinarstvo 663 6,04

Trgovina i opravka motornih vozila 1.121 10,22

Hoteli i restorani 264 2,41

Saobraćaj, skladištenje i veze 1.170 10,67

Finansijsko posredovanje 110 1,00

Nekretnine i ostale poslovne aktivnosti 154 1,40

Drţavna uprava i odbrana i socijalno osiguranje 965 8,80

Obrazovanje 380 3,46

Zdravstveni i socijalni rad 952 8,68

Komunalne, društvene i lične delatnosti 264 2,41

Privatna domaćinstva sa zaposlenim licima 1 0,01

Eksteritorijalne organizacije i tela - -

Nepoznato 213 1,94


4.13.3 Projekcija stanovništva

Projekcija stanovništva raĎena je na osnovu ispoljenog demografskog trenda. Pretpostavke o daljim

promenama demografskih tokova su bazirane na osnovu sadašnjih demografskih potencijala u gradu. Prema rezultatima projekcija, u razdoblju do 2021. godine depopulacione tendencije će biti osnovna

karakteristika demografskih tokova u gradu. Do 2021. godine broj stanovnika će se povećati na 127.547 stanovnika, što će u odnosu na 2002. godinu (126.364) predstavljati povećanje za oko 1.183 lica.

Uzrok nastavljanja tendencije opadanja stanovništva je, pre svega, starosna struktura. Postojeća starosna struktura je nepovoljna sa aspekta raĎanja, što uz pretpostavku o daljem opadanju plodnosti stanovništva nuţno uslovljava brzo sniţavanje stope nataliteta, a time i dalje intenzivno starenje. S druge strane, relativno veliki udeo starih će, i pored pretpostavke o sniţavanju smrtnosti po starosti, neminovno dovesti do povećanja opšte stope mortaliteta i samim tim do negativnog prirodnog priraštaja.

Posmatrano po tipu naselja, i dalje se očekuju suprotne tendecije u kretanju stanovništva u gradu i seoskim naseljima. Smanjenje ukupnog stanovništva će biti prisutno u seoskim naseljima. U gradu će se nastaviti znatno slabiji populacioni rast. U peridu do 2021. godine na osnovu projekcije stanovništva dobijene vrednosti ukazuju da naselja Gokčanica, Zamčanje, Maglič, Plana i Trgovište neće imati stanovništvo.

Depopulacija seoskog stanovništva prisutna je od 60-ih godina prošlog veka, tako da projektovana populaciona dinamika do 2021. godine predstavlja intenziviranje dugoročne tendencije.



Tabela 34. Projekcija broja stanovnika po naseljima u Kraljevu

Redni broj

Naziv naselja Popisni periodi Projekcija

1991 2002 2010. 2015. 2021.

Grad Kraljevo - ukupno 125772 126364 126795 127096 127547

1 Adrani 2065 2257 2397 2484 2589

2 Bapsko Polje 275 269 265 262 259

3 Bare 194 173 158 148 137

4 Bzovik 246 206 177 159 137

5 Bogutovac 687 559 466 408 338

6 Bojanići 116 94 78 68 56

7 Borovo 194 178 166 159 150

8 Brezna 143 104 76 58 37

9 B rezova 572 487 425 387 340

10 Bresnik 238 184 145 120 91

11 Bukovica 679 608 556 524 485

12 Vitanovac 1829 1836 1841 1844 1848

13 Vitkovac 1008 888 801 746 681

14 Vrba 1320 1347 1367 1379 1394

15 Vrdila 1018 961 920 894 863

16 Vrh 127 94 70 55 37

17 Gledić 482 359 270 214 147

18 Godačica 1228 1112 1028 975 912

19 Gokčanica 163 86 30 0 0

20 Grdica 683 748 795 825 860

21 Dedevci 442 350 283 241 191

22 Dolac 222 200 184 174 162

23 Dragosinjci 746 697 661 639 612

24 Draţiniće 138 108 86 73 56

25 Drakčići 636 658 674 684 696

26 Drlupa 171 143 123 110 95

27 Đakovo 306 244 199 171 137

28 Ţiča 3740 4078 4324 4477 4662

29 Zaklopača 956 1000 1032 1052 1076

30 Zakuta 269 201 152 121 84

31 Zamčanje 72 32 3 0 0

32 Zasad 128 110 97 89 79

33 Jarčujak 594 854 1043 1161 1303

34 Kamenica 209 182 162 150 135

35 Kamenjani 311 288 271 261 248

36 Kovanluk 1972 2264 2476 2609 2768

37 Kovači 950 1315 1580 1746 1945

38 Konarevo 3351 3556 3705 3798 3910

39 Kraljevo g 57926 59424 60513 61194 62011

40 LaĎevci 1418 1282 1183 1121 1047

41 Lazac 1069 914 801 731 646

42 Leševo 410 365 332 312 287

43 Lozno 151 135 123 116 107

44 Lopatnica 372 320 282 259 230

45 Maglič 86 45 15 0 0

46 Mataruge 455 387 338 307 270

47 Mataruška Banja g 2262 2809 3207 3455 3754

48 MeĎurečje 103 98 94 92 89

49 Meljanica 179 169 162 157 152

50 Metikoši 625 710 772 810 857



51 Milavčići 473 449 432 421 408

52 Milakovac 680 609 557 525 486

53 Miliće 345 293 255 232 203

54 Miločaj 1124 1088 1062 1045 1026

55 Mlanča 295 260 235 219 200

56 Mrsać 1490 1377 1295 1243 1182

57 Musina Reka 326 286 257 239 217

58 Obrva 766 728 700 683 662

59 Oplanići 944 928 916 909 900

60 Orlja Glava 183 131 93 70 41

61 Pekčanica 438 343 274 231 179

62 Petropolje 316 286 264 251 234

63 Pečenog 528 462 414 384 348

64 Plana 77 39 11 0 0

65 Polumir 346 309 282 265 245

66 Popovići 340 300 271 253 231

67 Predole 229 170 127 100 68

68 Progorelica 1039 958 899 862 818

69 Ravanica 823 891 940 971 1008

70 Ratina 2772 2939 3060 3136 3227

71 Reka 202 166 140 123 104

72 Ribnica g 2712 2899 3035 3120 3222

73 Roćevići 501 429 377 344 305

74 Rudno 364 303 259 231 198

75 Rudnjak 387 278 199 149 90

76 Savovo 256 175 116 79 35

77 Samaila 1783 1681 1607 1560 1505

78 Sibnica 302 256 223 202 177

79 Sirča 1479 1419 1375 1348 1315

80 Stanča 111 92 78 70 59

81 Stubal 1526 1549 1566 1576 1589

82 Tavnik 1394 1340 1301 1276 1247

83 Tadenje 112 82 60 47 30

84 Tepeče 337 195 92 27 -50

85 Tolišnica 378 306 254 221 182

86 Trgovište 78 41 14 0 0

87 Ušće 1958 2065 2143 2191 2250

88 Cvetke 1169 1095 1041 1008 967

89 Cerje 672 629 598 578 555

90 Čibukovac 1029 1145 1229 1282 1345

91 Čukojevac 1379 1308 1256 1224 1185

92 Šumarice 573 577 580 582 584

Izvor podataka: Nacrt Strategije prostornog plana grada Kraljeva



5. Stambeni resursi

Kraljevo se urbanizuje po vaţećoj regulativi Generalnog plana iz 2002. godine, u kome je definisano da se grad razvija i gradi na postojećim prostornim okvirima uz uslov rekonstrukcije postojećeg stambenog fonda u centru i mogućnost proširenja na nove kvalitetne lokacije na periferiji.

5.1 Stambena statistika Ukupan broj stanova za stanovanje je 46.185, od kojih je 43.544 nastanjeno. Od nastanjenih stanova 39.595 su stalno nastanjeni stanovi, a 3.949 nenastanjeni (3.210 privremeno nastanjeni i 739 napušteni). Nenastanjenih stanova ima 2.641 (2.523 za odmor i rekreaciju i 118 stanova koji se koriste u vreme sezonskih radova u poljoprivredi). Ukupna površina stanova oznosi 2892316 m², a u njima ţivi 129.624 stanovnika. Na teritoriji Kraljeva po Popisu iz 2002. godine, nalazi se ukupno 39.595 nastanjenih stanova, od toga 20.855 u gradskim i 18.740 u ostalim naseljima. Od ukupnog broja nastanjenih stanova 38.860 je u svojini fizičkih lica (98,1%). Veli;ina stambenog fonda na 1000

stanovnika je 280 za grad, a 349 za ostali deo grada. Prosečna površina stana je 62,62 m².

Tabela 315. Uporedni pregled broja stanova po popisima 1971 1981 1991 2002

Broj stanova u gradu 27973 36417 40571 43544

Grad broj stanova na 100 stanovnika 26.4 29.9 32.3 34.5

porast broja stanova (%) / 30.18 11.4 7.32

Okrug broj stanova na 100 stanovnika 22.5 25.9 28.4 29.8


Srbija broj stanova na 100 stanovnika 26.6 30.4 32.7 34.8


Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovi, knjiga 10

Tabela 32. Broj i površina stanova, drugih nastanjenih prostorija, kolektivnih stanova i nastanjena lica, Popis 2002. godine

Grad Kraljevo Raški Okrug Srbija

Ukupan broj/površin

a

Prosek po stanu

Ukupan broj/površin

a

Prosek Ukupan broj/površina

Prosek

Broj stanova 46.185 / 99.951 / 2.956.516 /

Površina stanova (m2) 2.892.316 62.62 6.494.335 64.98 191.516.909 64.78

Broj lica u stanovima 129.624* 2.80 302.339 3.0 7.571.052 2.6

Broj drugih nastanjenih prostorija

573 / 864 / 17.921 /

Površina drugih nastanjenih prostorija (m

2)

15.802 27,57 26.272 30.41 602.605 33.63

Broj lica u drugim nastanjenim prostorijama

1.720 3,0 2.706 3.1 54.169 3.0

Broj kolektivnih stanova 22 / 38 / 840 /

Površina kolektivnih stanova 18.397 836,22 28.555 751.45 1243845 1480.77

Broj lica u kolektivnim stanovima

659 29,95 1.050 27.6 39173 46.6

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovi, knjige 1 i 5

* Ovim brojem su, pored stanovništva grada Kraljeva obuhvaćena i raseljena lica sa Kosova i Metohije

(posle 24. marta 1999. godine), lica koji su stalni stanovnici drugih mesta u Srbiji,a u Kraljevu se nalaze



zbog rada ili školovanja, kao i strani državljani sa prebivalištem u inostranstvu, koji borave u Srbiji najmanje godinu dana zbog školovanja, rada ili kao članovi lica na radu u Srbiji.

U Kraljevu, po Popisu iz 2002. godine ima ukupno 22 objekta namenjenih za kolektivno stanovanje, od čega su 2 objekta za smeštaj radnika, 2 studentska, Ďačka doma i internata, 5 manastirskih, samostanskih konaka i 12 ostalih kolektivnih objekata.

Tabela 33. Struktura kolektivnih stanova, Popis 2002. godine

Opština Okrug

Ukupan broj kolektivnih objekata 22 38

Baraka za smeštaj radnika 2 2

Dom ili hotel za samce - 2

Studentski, Ďački dom i internat 2 5

Dom za decu i omladinu ometenu u razvoju - -

Dom za socijalno ugroţenu decu - -

Dom za penzionere, stare i iznemogle 1 1

Dom za odrasle invalide - 1

Manastirski, samostanski konak 5 9

Ostali kolektivni stanovi 12 18

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovi, knjiga 5, tabela 1

Tabela 34. Struktura stanova prema vrsti i opremljenosti, Popis 2002. godine

Opština

Udeo u ukupnom broju

stanova u opštini (%)

Prosečna površina stana (m2)

Opština Okrug Srbija

Stanovi - ukupno 43.544 100 63,51 65,81 66,04

Stanovi u vlasništvu fizičkih lica 42.712 98.09 63,71 66,04 66,31

Vrsta stana

posebne sobe 544 1.25 17,61 17,93 18,16

garsonjere i 1-sobni 8.285 19.03 34,72 34,20 33,77

2-sobni 17.714 40.70 56,67 56,04 56,01

3-sobni 10.658 24.50 72,57 72,17 73,68

4-sobni 4.108 9.45 96,14 93,28 94,34

5 i više sobni 2.232 5.10 132,63 137,42 135,95

Opremljenost instalacijama

vodovodom 38.999 89.56 65,94 68,70 68,16

el. strujom 43.175 99.15 63,69 66,01 66,24

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovi, knjiga 2

Tabela 35. Struktura stanova prema godini izgradnje, Popis 2002. godine

Opština

Udeo u ukupnom broju

stanova u opštini (%)

Prosečna površina stana (m2)


Stanovi - ukupno 43.544 100 63,51 65,81 66,04

Stanovi izgraĎeni

do 1918. godine 472 1,08 42,25 51,05 60,12

1919-1945 2264 5,20 46,30 47,21 57,31

1946-1960 5694 13,10 50,76 51,25 55,49

1961-1970 10711 24,60 58,96 60,21 60,04

1971-1980 11395 26,20 69,53 71,37 70,18

1981-1990 7745 17,75 72,74 74,47 75,65

1991-2000 3180 7,30 73,33 75,61 77,09

2001 431 0,99 70,87 72,92 70,40

1. kvartal 2002. 47 0,11 73,08 79,49 73,63

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovi, knjiga 3 (prvi deo), tabela 1-2



Tabela 40. Struktura nastanjenih stanova prema broju domaćinstava i lica, Popis 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju stanova u opštini (%)

Nastanjeni stanovi -ukupno 39.595 100

Stanovi u kojima stanuje

1 domaćinstvo 37.347 94,32

2 domaćinstva 2.012 5,08

3 domaćinstva 198 0,50

1 lice 6.256 15,80

2 8.970 22,65

3 7.195 18,20

4 8.822 22,30

5 4.244 10,70

6 2.644 6,70

7 i više lica 1.464 3,70

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovi, knjiga 3 (prvi deo), tabela 4-2

Tabela 41. Stambene jedinice prema nivou opremljenosti infrastrukturom, 2007.

Ukupno Javni

Vodovod Hidrofor i

slično Javna

kanalizacija Septička jama i sl.

Elektro instalacije

Centralno grejanje

Gasovod Bez instalacija

Broj stanova

39.595 26.327 9.146 21.249 12.084 39.453 7.000 50 142

Učešće(%)

100 66,50 23,10 53,70 30,5 99,60 17,70 0,1 0,40

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku

5.2 Stambena izgradnja Stambena izgradnja u Kraljevu se do prve polovine devedesetih godina odvijala na klasičan, monopolski način uz učešće svega par subjekata u obliku društvenih i javnih preduzeća. Poslednje zgrade koje su na ovaj način izgraĎene u Ulici Cara Lazara sa oko 60 stanova i većim brojem lokala, imale su cenu stanova od 1100-1500 DM/m², odnosno 2000-2500 DM/m² lokala. U ovom periodu prosečno je završavano oko 15 stanova godišnje. U periodu od 1996-1997. godine prisutna je inicijativa privatnih preduzetnika i investitora u procesu stanogradnje. Vrhunac ove inicijative je period od 2000-2004. godine, kada je veliki broj privatnih preduzeća učestvovao u stambenoj izgradnji, bilo kao investitor, bilo kao izvoĎač.



Tabela 42. Novoizgrađene stambene jedinice, pregled po godinama.

Godina Broj izgraĎenih stanova Površina u m² Broj nezavršenih

stanova

Broj izgraĎenih stanova na 1.000

stanovnika

1990. 833 54.625 1.268 6,6

1991. 482 33.619 1.066 3,8

1992. 410 31.423 717 3,9

1993. 125 9.008 1.028 1,0

1994. 169 11.684 672 1,3

1995. 120 7.473 655 1,0

1996. 60 3.663 663 0,5

1997. 44 2.461 612 0,3

1998. 91 5.141 452 0,7

1999. 111 6.953 446 0,9

2000. 181 12.599 645 1,4

2001. 207 14.431 957 1,6

2002. 276 17.318 1.031 2,2

2003. 444 24.175 1.605 3,7

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku

Tabela 363. Stambena izgradnja, 2007.

Grad Raški okrug Srbija

Broj stanova – ukupno 2522 3884 46244

Broj završenih stanova 322 872 19049

Broj nezavršenih stanova 2200 3012 27195

Ukupna površina završenih stanova (m²) 17772 54736 1323073

Prosečna površina završenih stanova (m²) 55,19 62,77 69,46

Broj izgraĎenih stanova na 1000 stanovnika 2,7 2,9 2,6


Tabela 374. Vrednost izvedenih građevinskih radova, 2007.

Grad (€)* Udeo u vrednosti svih

graĎevisnkih radova (%)

Vrednost izvedenih graĎevinskih radova - ukupno 37.130.383,00 100

Stambena izgradnja - ukupno 6.746.199,00 18,17

Stambena izgradnja u privatnoj svojini 5.051.063,00 74,87

Stambena izgradnja u ostalim oblicima svojine 1.695.136,00 33,56

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2007. godinu = 79,98 dinara Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 12-1



5.3 Cene na trţištu

Prosečna cena stanova na teritoriji grada Kraljeva iznosi 735,80 €/m², cena graĎevinskog zemljišta je 128,10 €/m², cena gradjenja je 518,00 €/m², dok ostali troškovi iznose 89,75 €/m².

Tabela 38. Cene stanova na trţištu, 2009.

Veličina stambene jedinice Lokacija Cena (€/m2)*

Garsonjera centar 1100

periferija 900

Jednosobni centar 1050

periferija 800

Dvosobni centar 1000

periferija 850

Trosobni centar 1000

periferija 850

Preko tri sobe centar 800

periferija 800

Izvor podataka: Gradska uprava grada Kraljeva, Odeljenje za privredu i finansije

Cene stanova u novogradnji variraju u zavisnosti od kvaliteta, opremljenosti i lokacije i kreću se od 750, odnosno 800 €/m², pa čak i 1000€/m² na Keju, dok se cene stanova koji se nadziĎuju kreću od 500-700 €/m².

Tabela 39. Cene stanova novogradnje, I polugodište 2009.

Grad Beograd Srbija (prosek)

Prosečna površina stanova (m2) 46 63 55

Cena stana (€/m2)* 735,80 1.863,00 1.347,70

Cena graĎevinskog zemljišta (€/m2) 128,10 495,70 330,45

Cena graĎenja (€/m2) 518,00 1.124,00 815,00

Ostali troškovi (€/m2) 89,75 244,00 202,60

* po prosecnom srednjem kursu NBS na dan 30.06.2009. godine = 93,44 dinara Izvor podataka: RZS website – Cene stanova u novogradnji, I polugodište 2009. godine, Saopštenje GR20, broj 259, od 15.09.2009. godine



6. Privreda

Privredna struktura Republika Srbija se devedesetih godina našla u dubokoj ekonomskoj krizi koja je imala posledice i na grad Kraljevo. Politički i socijalni haos su doveli do sanacije i izolacije zemlje što je značajno uticalo na ekonomska kretanja unutar nacionalne privrede. Glavni izvori makroekonomske nestabilnosti su bili budţetski deficit i visoka inflacija (hiperinflacija 1993. godine, kada je zabeleţen i najveći pad DP od 30,8%, kao i najveći pad fizičkog obima industrijske proizvodnje od 37%). Taj period karakteriše povećanje broja nezaposlenih sa izraţenim viškom radne snage u društvenom sektoru. Pozitivni efekti makroekonomskih kretanja osećaju se u periodu nakon političkih promena 2000. godine, kada se Srbija opredelila za jedan novi, moderan koncept.

Mesto lokalne privrede u okruţenju

Ekonomska kretanja u srpskoj privredi su imala jak odraz na trendove razvoja lokalne privrede.

Ekonomska kretanja u Kraljevu imala su sve karakteristike srpske privrede. Vreme izolacije devedesetih godina, hiperinflacija i sistemski promašaji doveli su do toga da se kraljevačka privreda naĎe u nezavidnom poloţaju. Tehnološka zaostalost i gubitak trţišta najviše su se odrazili na poslovanje nekadašnjih lidera kraljevačke privrede.

Grad Kraljevo učestvuje u privredi Raškog okruga sa 74% vrednosti imovine i 72% vrednosti kapitala i ostvaruje oko 61% prihoda i 51% dobiti. Celokupan privredni sektor Kraljeva, prema podacima iz 2007. godine čine 1102 preduzeća i 3.258 radnji.

Kraljevo vaţi za jak trgovački centar, i zahvaljujući tome mnoge privatne firme se uspešno bave trgovinom. Manji deo preduzeća je proizvodno i izvozno orjentisan. Trenutno najpropulzivnija grana privrede u Kraljevu je graĎevinarstvo. Značajna je graĎevinska operativa za radove u oblasti visokogradnje, niskogradnje i zanatskih završnih radova. Nosioci su “Deming”, "Keops", "Valve Profil" i "Kodeks".

Trgovinska funkcija Kraljeva zauzimala je vodeće mesto u tercijalnoj gradskoj privredi. Broj prodavnica u Kraljevu povećavao se iz godine u godinu. Kvalitet usluga vidno je poboljšan. I pored svih prodavnica, gradska pijaca i dalje igra značajnu ulogu u podmirivanju svakodnevnih potreba stanovništva Kraljeva i okoline.

Kraljevo danas vidi svoju razvojnu šansu u turizmu, jer poseduje raznolike turističke potencijale kao što su: spomenici kulture iz različitih epoha, termalni i termomineralni izvori, planine, reke, blizina razvijenih turističkih centara i dobra saobraćajna povezanost. U gradu postoji veliki broj hotela i restorana.

6.1 Privredna struktura po delatnostima

Veličina preduzeća je bitan faktor opredeljenja budućeg razvoja privrede jednog grada ili regiona. Broj i veličina preduzeća opredeljuju budući razvoj, potencijalna investiciona ulaganja i očekivane rezultate. Ekonomska ravnoteţa u broju preduzeća uzima u obzir karakteristike preduzeća po veličini: velika preduzeća su nosioci privrednog i tehnološkog razvoja, a mala preduzeća pokazuju visok nivo ekonomske fleksibilnosti u postojećim uslovima.



Prema podacima Odeljenja za lokalnu poresku administraciju Gradske uprave grada Kraljeva, u Kraljevu ima ukupno 5.907 obveznika za komunalnu taksu za isticanje firme na poslovnom prostoru, tj. 4.061 preduzetnika i 1.846 pravnih lica. Prema podacima Narodne banke Srbije u Kraljevu ima ukupno 1102 preduzeća, od čega je 5 velikih, 45 srednjih i 1.052 malih preduzeća. Njaveći broj preduzeća je iz oblasti trgovine na veliko i malo i opravke motornih vozila i predmeta za ličnu upotrebu 42,83%, zatim iz oblasti preraĎivačke industrije 24,86%, iz oblati saobraćaja 8,89%, iz oblasti nekretnina 6,53%, graĎevinarstva 6,62%, poljoprivrede i lova 3,54%.

Tabela 407. Broj preduzeća po delatnostima i veličini, 2007.

Broj preduzeća

Udeo u ukupnom broju preduzeća istog

sektora (%)

Udeo u ukupnom

broju preduzeća

(%) velika srednja mala ukupno velika srednja mala

UKUPNO 5 45 1.052 1.102 0,45 4,08 95,46 100

Poljoprivreda i lov / 1 38 39 / 0,09 3,45 3,54

Šumarstvo / / 4 4 / / 0,36 0,36

Vodoprivreda / / / / / / / /

Ribarstvo / / 2 2 / / 0,18 0,18

VaĎenje ruda i kamena / / 4 4 / / 0,36 0,36

Proizvodnja prehrambenih proizvoda pića i duvana

/ 3 44 47 / 0,27 3,99 4,26

Proizvodnja tekstila i tekstilnih proizvoda / / 22 22 / / 2 2

Prerada koţe i proizvodnja predmeta od koţe

/ / / / / / / /

Prerada drveta i proizvodi od drveta / / 42 42 / / 3,81 3,81

Proizvodnja celuloze, papira i izdavačka delatnost i štampanje

/ 1 35 36 / 0,09 3,18 3,27

Proizvodnja koksa i derivata nafte / / / / / / / /

Proizvodnja hemijskih proizvoda i veštačkih i sintetičkih vlakana

/ / 9 9 / / 0,82 0,82

Proizvodnja proizvoda od gume i od plastičnih masa

/ 1 13 14 / 0,09 1,18 1,27

Proizvodnja proizvoda od ostalih nemetalnih minerala

1 1 5 7 0,09 0,09 0,45 0,63

Proizvodnja metala i metalnih proizvoda / 5 32 37 / 0,45 2,90 3,35

Proizvodnja mašina i ureĎaja / 2 7 9 / 0,18 0,64 0,82

Proizvodnja električnih i optičkih ureĎaja / / 16 16 / / 1,45 1,45

Proizvodnja saobraćajnih sredstava / 4 5 9 / 0,36 0,45 0,81

Ostala preraĎivačka industrija / 3 23 26 / 0,27 2,09 2,36

PreraĎivačka industrija - ukupno 1 20 253 274 0,09 1,81 22,96 24,86

Proizvodnja i snabdevanje el. energijom, gasom i vodom

1 2 2 5 0,09 0,18 0,18 0,45

GraĎevinarstvo 1 3 69 73 0,09 0,27 6,26 6,62

Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila i predmeta za ličnu upotrebu

1 13 458 472 0,09 1,18 41,56 42,83

Hoteli i restorani / 1 9 10 / 0,09 0,82 0,91

Saobraćaj, skladištenje i veze 1 1 96 98 0,09 0,09 8,71 8,89

Finansijsko posredovanje / / 2 2 / / 0,18 0,18

Aktivnosti u vezi sa nekretninama, iznajmljivanje i poslovne aktivnosti

/ 1 71 72 / 0,09 6,44 6,53



Drţavna uprava i odbrana i obavezno socijalno osiguranje

/ / / / / / / /

Obrazovanje / / 19 19 / / 1,73 1,73

Zdravstveni i socijalni rad / 1 12 13 / 0,09 1,09 1,18

Ostale komunalne, društvene i lične usluţne aktivnosti

/ 2 13 15 / 0,18 1,18 1,36

Eksteritorijalne organizacije i tela / / / / / / / /

Izvor podataka: Narodna banka Republike Srbije

Tabela 418. Broj radnika u preduzećima po delatnosti i veličini preduzeća, 2008.

Broj radnika u preduzećima Udeo u ukupnom broju

radnika istog sektora (%) Udeo u

ukupnom broju

radnika (%)

velika srednja mala ukupno velika srednja mala

UKUPNO 6.749 4.598 5.039 16.386 41,2 28 30,8 100

Poljoprivreda i lov / 133 122 255 / 0,81 0,74 1,60

Šumarstvo / / 15 15 / / 0,09 0,09

Vodoprivreda / / / / / / / /

Ribarstvo / / 1 1 / / 0,006 0,006

VaĎenje ruda i kamena / / 15 15 / / 0,09 0,09

Proizvodnja prehrambenih proizvoda pića i duvana

/ 254 324 578 / 1,55 1,98 3,53

Proizvodnja tekstila i tekstilnih proizvoda

/ / 254 254 / / 1,55 1,55

Prerada koţe i proizvodnja predmeta od koţe

/ / / / / / / /

Prerada drveta i proizvodi od drveta

/ / 329 329 / / 2 2

Proizvodnja celuloze, papira i izdavačka delatnost i štampanje

/ 33 247 280 / 0,20 1,50 1,7

Proizvodnja koksa i derivata nafte / / / / / / / /

Proizvodnja hemijskih proizvoda i veštačkih i sintetičkih vlakana

/ / 121 121 / / 0,74 0,74

Proizvodnja proizvoda od gume i od plastičnih masa

/ 51 41 92 / 0,31 0,25 0,56

Proizvodnja proizvoda od ostalih nemetalnih minerala

2.191 139 18 2.348 13,37 0,85 0,11 14,33

Proizvodnja metala i metalnih proizvoda

/ 436 127 563 / 2,66 0,78 3,44

Proizvodnja mašina i ureĎaja / 85 63 148 / 0,52 0,38 0,9

Proizvodnja električnih i optičkih ureĎaja

/ / 110 110 / / 0,67 0,67

Proizvodnja saobraćajnih sredstava / 1.153 23 1.176 / 7,04 0,14 7,18

Ostala preraĎivačka industrija / 460 140 600 / 2,81 0,85 3,66

PreraĎivačka industrija - ukupno 2.191 2.611 1.797 6.599 13,37 15,93 10,97 40,27

Proizvodnja i snabdevanje el. energijom, gasom i vodom

3.464 291 6 3.761 21,14 1,78 0,04 22,96

GraĎevinarstvo 326 429 462 1.217 1,99 2,62 2,82 7,43

Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila i predmeta za ličnu upotrebu

132 550 1472 2154 0,80 3,36 8,98 13,14

Hoteli i restorani / 84 58 142 / 0,52 0,35 0,87

Saobraćaj, skladištenje i veze 636 11 467 1.114 3,88 0,07 2,85 6,8

Finansijsko posredovanje / / 5 5 / / 0,03 0,03

Aktivnosti u vezi sa nekretninama, iznajmljivanje i poslovne aktivnosti

/ 1 249 250 / 0,006 1,52 1,53



Drţavna uprava i odbrana i obavezno socijalno osiguranje

/ / / / / / / /

Obrazovanje / / 53 53 / / 0,32 0,32

Zdravstveni i socijalni rad / 170 134 304 / 1,04 0,82 1,86

Ostale komunalne, društvene i lične usluţne aktivnosti

/ 318 183 501 / 1,94 1,12 3,06

Eksteritorijalne organizacije i tela / / / / / / / /

*NAPOMENA: Izvor podataka NBS (prosečan broj zaposlenih).Prema podacima NBS, od 1.102 preduzeća za 226 preduzeća nema podataka o broju zaposlenih.

Tabela 42. Struktura preduzeća, ustanova i drugih pravnih lica prema oblasti delatnosti, stanje 30.06.2009.

Opština Udeo u ukupnom broju

preduzeća (%)

UKUPNO 2571 100

Industrija i rudarstvo 110 4.28

Poljoprivreda i ribarstvo 46 1.79

Šumarstvo 3 0.12

Vodoprivreda 1 0.04

GraĎevinarstvo 28 1.09

Saobraćaj i veze 15 0.58

Trgovina 192 7.47

Ugostiteljstvo i turizam 9 0.35

Zanatsvo i lične usluge 23 0.89

Stambeno-komunalne delatnosti 3 0.12

Finansijske i druge usluge 51 1.98

Obrazovanje i kultura 426 16.57

Zdravstvo i socijalna zaštita 22 0.86

Društveno-političke zajednice i organizacije 553 21.51

Izvor podataka: RZS, website, Saopštenje SR20, od 15.07.2009. godine – Registar preduzeća, ustanova i drugih pravnih lica u Republici Srbiji po okruzima

Tabela 43. Pet najznačajnijih delatnosti u gradu Kraljevu, februar 2010. godine Broj Opis sektora

1908 Trgovina na veliko i malo

494 Aktivnosti u vezi sa nekretninama, iznajmljivanje

481 GraĎevinarstvo

454 Hoteli i restorani

407 Saobraćaj, skladištenje i veze

Izvor podataka: Agencija za privredne registre Republike Srbije

Tabela 44. Struktura preduzetničkih radnji prema oblicima organizovanja, februar 2010.

Grad Udeo u ukupnom broju

preduzetničkih radnji (%)

UKUPNO 4008 100

Samostalne radnje 3988 99,50

Ortačke radnje 20 0,50

Radnje čiji je osnivač u radnom odnosu ili penzioner - -




Tabela 45. Pravna forma privrednih subjekata, februar 2010. godine Broj privrednih subjekata Pravna forma

1 Ogranak stranog privatnog lica

1 Zatvoreno akcionarsko društvo

2 Poslovno udruţenje

3 Drugo

7 Drugo: Predstavništvo stranog

7 Društveno preduzeće

10 Komanditno društvo

20 Ortačka radnja

24 Otvoreno akcionarsko društvo

38 Zadruga

126 Ortačko društvo

1138 Društvo sa ograničenom odgovornošću

3988 Samostalne radnje




Tabela 46. Davaoci lizinga, 2009. Redni broj Naziv davaoca lizinga Ukupan broj

1. RAIFFEISEN LEASING DOO BEOGRAD 163

2. HYPO ALPE – ADRIA - LEASING DOO BEOGRAD 111

3. VB LEASING DOO BEOGRAD 105

4. NLB LEASING DOO BEOGRAD 40

5. PORSCHE LEASING SCG DOO BEOGRAD 33

6. PROCREDIT LEASING DOO BEOGRAD 32

7. NBG LIZING DOO BEOGRAD 27

8. S - LEASING DOO BEOGRAD 25

9. EFG LEASING AD BEOGRAD 19

10. SOGELEASE SRBIJA DOO BEOGRAD 13

11. MERIDIAN LEASING DOO BEOGRAD 8

12. LIPAKS DOO BEOGRAD 7

13. UNICREDIT LEASING SRBIJA DOO BEOGRAD 6

14. ZASTAVA ISTRABENZ LIZING DOO BEOGRAD 6

15. INTESA LEASING DOO BEOGRAD 5

16. PIRAEUS LEASING DOO BEOGRAD 3

17. SCANIA CREDIT AKTIEBOLAG 2


Tabela 47. Tipovi predmeta lizinga, 2009. Redni broj Broj predmeta lizinga Naziv predmeta lizinga

1. 306 Putničko vozilo

2. 193 Teretno vozilo

3. 56 Motocikli, motori

4. 54 Priključno vozilo

5. 47 Ostale mašine i oprema

6. 18 Proizvodne mašine

7. 16 Poljoprivredne mašine

8. 12 GraĎevinske mašine

9. 11 Poljoprivredna vozila

10. 11 Minibusevi, autobusi

11. 2 Ostalo

12. 1 Druga motorna vozila




Tabela 48. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje po delatnostima, 2002.


aktivnog stanovništva (%)

Aktivno stanovništvo - ukupno 42.022 100

Poljoprivreda, lov i šumarstvo 8.026 19,10

Ribarstvo 12 0,05

VaĎenje ruda i kamena 289 0,70

PreraĎivačka industrija 10.411 24,80

Energetika (el.energija, gas, voda) 667 1,60

GraĎevinarstvo 2.010 4,80

Trgovina i opravka motornih vozila 4.993 11,90

Hoteli i restorani 1.094 2,60

Saobraćaj, skladištenje i veze 3.274 7,80

Finansijsko posredovanje 467 1,10

Nekretnine i ostale poslovne aktivnosti 621 1,50

Drţavna uprava i odbrana i socijalno osiguranje 3.109 7,40

Obrazovanje 1.723 4,10

Zdravstveni i socijalni rad 3.173 7,55

Komunalne, društvene i lične delatnosti 1.090 2,60

Privatna domaćinstva sa zaposlenim licima 24 0,05

Eksteritorijalne organizacije i tela 5 0,01

Nepoznato 1.034 2,50


6.2 Industrija

U posleratnom periodu društveno-ekonomski razvoj kraljevačkog područja doţiveo je uspon u svim područjima. Najznačajniji uspesi postignuti su u razvitku industrije i njene materijalno tehničke osnove. Kraljevo se razvilo u vaţan centar proizvodnog potencijala. Sem značajnih rezultata u razvoju industrije, ostvaren je i ubrzan razvitak i u ostalim privrednim i neprivrednim delatnostima. Intenzivan razvoj industrije Kraljeva javlja se u posleratnom periodu. U tom periodu mogu se izdvojiti tri faze: a) obnova postojeće industrije, b) podizanje i puštanje u rad novih objekata i c) integracioni proces. Industrijska funkcija Kraljeva ima višestruki značaj za sam grad. U prvom redu treba istaći njen značaj na intenzivniji razvoj ostalih gradskih funkcija a naročito saobraćaja i trgovine. Do pre nekoliko godina Kraljevo je bilo poznato po teškoj industriji („FVK“, „Magnohrom“). Obzirom da su ova dva preduzeća prodata putem tendera, to je za posledicu imalo veliki broj viškova radne snage, što je naročito povećano nakon poništavanja ugovora o privatizaciji "Magnohroma". Danas, najznačajniji nosioci industrijske proizvodnje u Kraljevu su: “Amiga”, “Radijator” i “Tehnograd – inţinjering".

Pogodnosti za razvoj industrije su izgraĎeni proizvodni kapaciteti, izgraĎena infrastruktura, dobra sirovinska osnova, kao i saobraćajna povezanost regionalnim i magistralnim saobraćajnicama. Drvna industrija je tradicionalno razvijena grana. Raspolaţe sa više od 70.000 ha šume, drvnom masom od od više od osam miliona kubika i godišnjim prirastom od više od 100.000 m³ drvnih sortimenata. Postoje značajni kapaciteti za primarnu i finalnu preradu drveta. Nosioci proizvodnje su “Vuković” doo, “Gir”, “Woodstock trade”, “Zlatić”, “Radeks”, “Ramin”.



Analiza razvoja industrije grada ukazuje da se i pored značajnih rezultata koje je obezbedila u okviru privrednog razvoja njena struktura moţe smatrati relativno nepovoljnom. Problemi u razvoju i razmeštaju industrije su povezani sa nedostatkom tehnologije koja podrţava savremenu industriju, zakonodavstvom i poreskom politikom (sloţeni problemi vlasništva nad zemljištem, nedovoljna konkurencija, nedostatak visokoobrazovnog kadra, posebno menadţera). Sa druge strane sistem obrazovanja nije usklaĎen sa potrebama savremene industrije. Analiza buduće organizacije grada, pravci dosadašnjeg razvoja kao i mogućnosti terena ukazuju na formiranje nekoliko industrijskih zona u gradu. To se pre svega odnosi na sadašnju industrijsku zonu severoistočno od grada koja po generalnom planu ima uslove za dalje proširenje. U zoni Ratine započeto je formiranje industrijske zone sa preraĎivačkom industrijom koja ima mogućnost za dalja proširenja. U zoni Adrana formirana je veća industrijska zona „Šeovac“ za razvoj industrijskih pogona (do sada u ovoj zoni posluje 17 privrednika). Lokalna samouprava ulaţe napore za proširenje i infrastrukturno opremanje industrijske zone „Šeovac“, a značajan deo sredstava je obezbeĎen iz Nacionalnog investicionog plana. Blizina vojnog aerodroma LaĎevci koji bi u perspektivi trebalo da bude korišćen za kargo i civilni saobraćaj, kao i infrastrukturno opremanje zemljišta za industrijske zone, trebalo bi da u Kraljevo privuku značajne investicije. Zahvaljujući povoljnom geografskom poloţaju, Kraljevo je jedan od najkomunikativnijih gradova Srbije. U novim društveno – ekonomskim odnosima, saobraćajna funkcija Kraljeva dobila je prvorazredni značaj. Ona ima vaţnu društveno-ekonomsko –političku ulogu i značajno mesto u privrednom ţivotu.

6.3 Poljoprivreda

Na području grada Kraljeva najveći udeo u površini, 47,4% imaju poljoprivredni resursi, zatim slede šumski resursi sa 46,8% i ostali resursi sa 5,8%. Poljoprivredu Kraljeva odlikuje raznolikost proizvodnih resursa koji se ogledaju u umereno-kontinentalnoj klimi, dobrom vodnom reţimu i postojanju različitih tipova zemljišta, što su bitne pretpostavke za uspešnu poljoprivrednu proizvodnju. Područje grada veoma je raznoliko, od brdsko-planinskog, preko breţuljkastog, do ravaničarskog terena.

Poljoprivredno zemljište uglavnom je u privatnom posedu i ukupna površina iznosi 71.831 hektara. Od ove površine 61% otpada na livade i pašnjake, 30% na oranice i bašte i 9% na voćnjake.

Stoĉarstvo - Do pre nekoliko godina Kraljevo je bilo poznato po razvijenoj

proizvodnji junadi. Velike količine mesa poznatog po dobrom kvalitetu bile su plasirane na evropsko trţište. U preko 200 objekata za tov moguće je utoviti oko 30.000 junadi godišnje. Postoje i objekti za tov preko 50.000 svinja, 90.000 koka

nosilja i 800.000 tovnih pilića godišnje. Danas se koristi samo 15% izgraĎenih kapaciteta za tov stoke.

Voćarstvo - Na području grada pod voćnim zasadom

nalazi se oko 6.600 hektara. Najveće površine su pod šljivom, zatim jabukom i kruškom. Kapaciteta za preradu voća nema, a ranija trţišta sveţeg voća izgubljena su. Jedino je zadovoljavajuće organizovana proizvodnja malina koja se otkupljuje, zamrzava i uglavnom izvozi. Postojanje dve hladnjače

(1.800 i 4.000 tona) presudno utiče na stabilnost ove proizvodnje.



Ratarska proizvodnja - Na području Kraljeva gaje se kulture: kukuruz, pšenica, povrće, krmno i industrijsko bilje. Na prirodnim livadama i pašnjacima proizvode se veće količine kabaste stočne hrane. Poljoprivredna mehanizacija prilično je zastarela. Prinosi u ratarstvu prethodnih godina su uočljivo smanjeni jer je smanjena i primena agrotehničkih mera. Na osnovu prirodnih karakteristika područja i zastupljene strukture proizvodnje izvršena je reonizacija teritorije grada na: 1. REON STOĈARSTVA koji obuhvata: Studenički reon (MZ: Studenica, Rudno, Ušće, Polumir, Savovo, Mlanča, Tepeče) Reon Gokčanice (MZ: Bare, Gokčanica, Kamenica) Reon Bogutovca ( MZ: Tolišnica, Bresnik, Bogutovac, Lopatnica).

Reon stoĉarstva odlikuje: velika nadmorska visina, zastupljenost pašnjačkih površina i livada, ekstenzivan način proizvodnje (najviše zastupljena ispaša), donekle rasan sastav stoke i sve veći trend razvoja pčelarstva.

2. STOĈARSKO – VOĆARSKI REON koji obuhvata:

Kotlenički reon (MZ: Tavnik, LaĎevci, Cvetke, Trgovište, Vitkovac, Pečenog) Gledićki reon (MZ: Milakovac, Leševo, Ravanica, Godačica, Gledić, Petropolje, Zakuta, Sibnica).

Stoĉarsko-voćarski reon se odlikuje: prirodnim karakteristikama za proizvodnju voćarskih kultura (na juţnim, prisojnim stranama), s tradicijom u proizvodnji šljiva i jabuka, velikom nadmorskom visinom, zastupljenošću pašnjaka i livada, ekstenzivnim načinom proizvodnje (najviše zastupljena ispaša) i donekle rasnim sastavom stoke. 3. RATARSKO – POVRTARSKI REON koji obuhvata: MZ: Samaila, Bapsko Polje, Mrsać, Musina Reka, Obrva, Adrani, Јarčujak, Drakčići, Čibukovac, Konarevo, Ţiča, Mataruška Banja, Ribnica, Кovači, Metikoši, Ratina, Vrba, Grdica, Vitanovac, Čukojevac, Stubal, Miločaj, Popovići, Oplanići, Sirča, Dragosinjci, Milavčići.

Ratarsko-povrtarski reon se odlikuje: malom nadmorskom visinom, ravničarskim krajem ispresecanim većim ili manjim rekama u moravskom i ibarskom slivu koji najviše pogoduje za proizvodnju ovih kultura i daje mogućnost za potpunu primenu agrotehničkih mera obzirom da se radi o aluvijalnom pedološkom sastavu zemljišta. 4. VOĆARSKI REON: МZ: Roćevići, Progorelica, Vrdila, Bukovica, Lazac.

Voćarski reon se odlikuje: izvanrednim prirodnim uslovima za voćarsku proizvodnju, intenzivnom proizvodnjom s trendom stalnog usavršavanja. Hladnjača za voće locirana je u ovom reonu, u naselju Vrdila.

6.5.1 Opštinska podsticajna sredstva

Skupština opštine Kraljevo je u 2007. godini donela odluku o načinu korišćenja sredstava za regresiranje osiguranja ţivotinja, useva i plodova. Pravo na korišćenje sredstava za osiguranje imaju fizička lica – nosioci poljoprivrednih gazdinstava sa teritorije opštine Kraljevo koja su upisana u Registar poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa Uredbom o registru poljoprivrednih gazdinstava ( „Sluţbeni glasnik RS”, broj 45/04, 139/04 i 71/05), pod uslovom da su kod društva za osiguranje, koja imaju dozvolu nadleţnog organa za obavljanje delatnosti osiguranja, osigurali ţivotinje od rizika koji su propisani uslovima



osiguravajućih društava i useve i plodove od rizika umanjenja prinosa. Nosioci poljoprivrednih gazdinstava imaju pravo na sredstva za osiguranje i to:

U iznosu od 30% od visine premije osiguranja ţivotinja, bez uračunatog poreza na dodatu vrednost (PDV);

U iznosu od 50% od visine premije osiguranja useva i plodova bez uračunatog poreza na dodatu vrednost (PDV).

Finansijska podrška poljoprivrednim proizvođačima

Skupština opštine Kraljevo je 2005. godine donela Odluku o finansijskoj podršci poljoprivredniim proizvoĎačima. Sredstva i finansijska podrška se obezbeĎuju iz budţeta opštine Kraljevo i koriste se u skladu sa godišnjim programom. Finansijskim sredstvima se obezbeĎuje podsticanje poljoprivredne proizvodnje. Pravo na korišćenje finansijskih sredstava za razvoj poljoprivrede imaju poljoprivredni proizvoĎači sa prebivalištem na teritoriji grada Kraljeva, a koji su upisani u Registar poljoprivrednih gazdinstava, i to samo po osnovu jednog projekta. Pravo na finansijsku podršku poljoprivredni proizvoĎač moţe ostvariti najviše do 50% iznosa od vrednosti projekta sa kojim konkuriše za finansijsku podršku, a

najviše do 5% visine sredstava utvrĎenim godišnjim programom. Korisnik finansijske podrške ima obavezu da namenski upotrebi dodeljena sredstva o čemu će šestomesečno dostavljati izveštaj Komisiji i da vrati dodeljena sredstva u ugovorenom roku u realnom iznosu. Kontrolu namenskog korišćenja dodeljenih sredstava vrši Komisija o čemu podnosi izveštaj gradonačelniku najmanje dva puta godišnje. Na sredstva koja se koriste namenski ne obračunava se kamata, a u slučaju nenamenskog korišćenja, korisnik je u obavezi da u roku od 30 dana u celosti vrati dodeljena sredstva. Iz budţeta opštine Kraljevo u 2005. godini izdvojeno je 6.000.000,00

dinara za sufinansiranje projekata poljoprivrednih proizvoĎača u oblasti primarne poljoprivredne proizvodnje i to za uzgoj ţivotinja, ratarstvo i povrtarstvo i voćarstvo. Gradska uprava grada Kraljeva nastoji da stimuliše napredak poljoprivrede i finansijskom podrškom lokalnim poljoprivrednim sajmovima koji se odrţavaju u Tavniku i Čukojevcu.

Budući pravci razvoja poljoprivredne proizvodnje ogledaju se u:

Prelasku sa tradicionalne ekstezivne poljoprivredne proizvodnje na intezivnu poljoprivrednu proizvodnju;

Jačanju ekonomske moći poljoprivrednih gazdinstava; Udruţivanju poljoprivrednika u asocijacije (klastere) preko kojih ostvaruju svoje interese; Postojanju adekvatnih preradnih kapaciteta (hladnjače, moderne klanice, mlekare, sušare za voće,

fabrike stočne hrane i sl.); Podizanju standarda kvaliteta i bezbednosti u poljoprivrednoj proizvodnji; Podsticanju odrţivog razvoja sela.



Tabela 49. Struktura poljoprivrednog stanovništva prema posedovanju poljoprivrednog gazdinstva, polu i aktivnosti, 2002.

Opština

Udeo u ukupnom

stanovništvu opštine (%)

Udeo u polj. stanovništvu opštine (%)

Stanovništvo - ukupno 121.707 100 /

Poljoprivredno stanovništvo

Ukupno 10.783 8.85 100

Muško 5.271 4.33 48.90

Ţensko 5.512 4.52 51.10

Polj. stanovništvo sa gazdinstvom

Ukupno 9.880 8.11 91.62

Muško 4.810 3.95 44.60

Ţensko 5.070 4.16 47.02

Aktivno poljoprivredno stanovništvo koje obavlja zanimanje

Ukupno 7.486 6.15 69.40

Muško 3.922 3.22 36.35

Ţensko 3.564 2.93 33.05

Individulani poljoprivrednici

Ukupno 7.204 5.91 66.80

Muško 3.719 3.05 34.50

Ţensko 3.485 2.86 32.30

Izdrţavano poljoprivredno stanovništvo

Ukupno 3.297 2.70 30.57

Muško 1.349 1.10 12.51

Ţensko 1.948 1.60 18.06

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Stanovništvo, knjige 7 i 19

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, na teritoriji Kraljeva, je po Popisu iz 2002. godine bilo ukupno 10.783 poljoprivrednog stanovništva, od čega je 7.486 aktivnog poljoprivrednog stanovništva, a 3.297 izdrţavanog poljoprivrednog stanovništva. Od ukupnog broja aktivnog poljoprirednog stanovništva koje obavlja zanimanje, 9.880 stanovnika poseduje poljoprivredno gazdinstvo, od čega 5.070 čine ţene.

Tabela 50. Struktura poljoprivrednih gazdinstava prema veličini, 2002.

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju gazdinstava

(%)

Udeo u ukupnom broju polj.

gazdinstava (%)

Gazdinstva – ukupno 13.668 100 /

Nepoljoprivredna gazdinstva 8.991 65.75 /

Mešovita gazdisntva 2.371 17.35 /

Gazdinstva bez prihoda 437 3.20 /

Poljoprivredna gazdinstva

ukupno 1.869 13.70 100

bez zemljišta 4 0.05 0.20

do 0,1 ha - - -

0,1 – 1 ha 169 1.25 9.05

1 – 5 ha 997 7.30 53.35

5 – 10 ha 434 3.15 23.25

10 – 20 ha 205 1.50 10.95

Preko 20 ha 60 0.45 3.20

Izvor podataka: RZS, Popis 2002, Poljoprivreda, knjiga 2, tabela 3

Od ukupne poljoprivredne površine Kraljeva (71.727 ha), oranice i bašte zauzimaju 21.342 ha, ţito se gaji na površini od 12.408 ha, industrijsko bilje na 35 ha, povrtno bilje na 3.417 ha a krmno bilje na 5.113 ha. Voćnjaci zauzimaju površinu od 6.946 ha, vinogradi 14 ha, livade 19.342 ha, dok pašnjaci zauzimaju 24.083 ha.



Tabela 51. Struktura ukupne poljoprivredne površine u opštini prema načinu korišćenja, 2007.

Grad Kraljevo (ha) Udeo u ukupnoj polj. površini

(%)

Površina – ukupno 153.000 /

Poljoprivredna površina – ukupno 71.727 100

Oranice i bašte

ukupno 21.342 29.75

ţito 12.408 17.30

ind. bilje 35 0.05

povrtno bilje 3.417 4.76

krmno bilje 5.113 7.13

voćnjaci 6.946 9.68

vinogradi 14 0.02

livade 19.342 26.97

pašnjaci 24.083 33.58

Ribnjaci, trstici i bare - -

Izvor podataka:RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 9-1.1

Tabela 52. Struktura poljoprivredne površine privatnih gazdinstava u opštini prema načinu korišćenja, 2007.

Grad Kraljevo

(ha)

Udeo u ukupnoj polj. površini privatnih gazdinstava (%)

Površina – ukupno 153.000 /

Poljopriv. površina privatnih gazdinstava – ukupno 62.507 100

Oranice i bašte

ukupno 21.298 34.07

ţito 12.389 19.82

ind. bilje 35 0.06

povrtno bilje 3.417 5.47

krmno bilje 5.088 8.14

voćnjaci 6.943 11.11

vinogradi 14 0.02

livade 18.681 29.89

pašnjaci 15.571 24.91

Ribnjaci, trstici i bare - -

Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 9 -1.2

Ukupan prinos pšenice u Kraljevu, u 2007. godini je 11562 t, dok je prosečan prinos 3731 kg/ha. Ukupan prinos kukuruza je 27184 t, a prosečan 3378 kg/ha. Šećerna repa učestvuje sa 16t u ukupnoj poljoprivrednoj proizvodnji, a prosečan prinos je

8000 kg/ha; suncokret sa 2 t , a prosečan prinos je 667 kg/ha; pasulj sa 218 t ukupnog prinosa i 720 kg/ha prosečnog prinosa, i krompir sa 16642 t ukupnog prinosa i 10273 kg/ha prosečnog prinosa.



Tabela 53. Proizvodnja pojedinih ratarskih kultura, industrijskog, povrtnog i krmnog bilja, 2007.

Ukupan prinos u

gradu (t) Udeo u uku-pnom prinosu Srbije (%)

Prosečan prinos u gradu (kg/ha)

Prosečan prinos u okrugu (kg/ha)

Prosečan prinos u Srbiji (kg/ha)

Pšenica 11.562 0,62 3.731 3.357 3.650,50

Kukuruz 27.184 0,70 3.378 3.155 4.077

Šećerna repa 16 0,001 8.000 8.000 40.579

Suncokret 2 0,003 667 667 1.903

Pasulj 218 0,56 720 787 947

Krompir 16.642 2,24 10.273 9.195 9.134

Detelina 10.924 2,51 5.361 4.246 3.539

Lucerka 10.679 1,18 5.450 4.548 4.797

Livade 57.561 5,68 2.525 1.749 1.476

Pašnjaci 17.555 4,87 729 523 487

Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabele 9-2, 9-3 i 9-4

U proizvodnji krmnog bilja u toku 2007. godine dominiraju: detelina, sa 10924 t, i 5.361 kg/ha

prosečnog prinosa, lucerka sa 10.679 t ukupnog prinosa i 5.450 kg/ha prosečnog prinosa; livade sa 57561 t ukupnog prinosa i 2525 kg/ha prosečnog prinosa i pašnjaci sa 17.555 t ukupnog prinosa i 729 kg/ha prosečnog prinosa.

Tabela 54. Proizvodnja voća i groţđa, 2007.

Broj rodnih

stabala/rodnih čokota

Ukupan prinos u opštini (t)

Udeo u ukupnom

prinosu Srbije (%)

Prosečan prinos u opštini

(kg/ha)

Prosečan prinos u okrugu

(kg/ha)

Prosečan prinos u Srbiji

(kg/ha)

Jabuka 262.854 7.963 2,38 30,30 23,60 16,30

Šljiva 1.073.950 31.482 4,14 29,30 23,30 16,20

GroţĎe 89 108 0,03 1,20 1,50 1,10


Tabela 55. Broj stoke, stanje 01.12.2007.

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom

broju u okrugu (%) Udeo u ukupnom broju u Srbiji (%)

Goveda ukupno 20.078 35,00 1,85

krave i steone junice 18.183 44,30 2,80

Svinje ukupno 40.282 73,70 1,05

krmače i suprasne nazimice 9.907 75,20 1,80

Ovce ukupno 22.265 34,40 1,40

ovce za priplod 17.904 36,35 1,50

Ţivina ukupno 200.160 56,50 1,20




Tabela 56. Prosečan broj stoke, stanje 01.12.2007. Grad Kraljevo Raški okrug Srbija

Broj goveda na 100 ha poljoprivredne površine 35 30 22

Broj svinja na 100 ha poljoprivredne površine 56 29 76

Broj ovaca na 100 ha poljoprivredne površine 31 34 32


Tabela 57. Prodaja i otkup izabranih proizvoda poljoprivrede, šumarstva i ribarstva, 2007.

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom prometu u

okrugu (%) Udeo u ukupnom prometu u

Srbiji (%)

Pšenica (t) 16 100 0,001

Kukuruz (t) - - -

Pasulj (t) 6 37,50 17,15

Krompir (t) 16 43,25 0,07

Jabuke (t) 177 68,10 0,45

Šljive (t) 327 82,37 1,70

GroţĎe (t) - - -

Goveda (t) 3 12,00 0,01

Svinje (t) 2 9,50 0,004

Jaja (1000 kom.) 14 13,20 0,02

Mleko (1000 lit.) 14.257 56,40 2,25


6.4 Šumarstvo

Na području Kraljeva šumski resursi obuhvataju 46,8% od ukupne površine grada, što je više od proseka za Republiku Srbiju (27,5%). Ovi podaci pokazuju da je teritorija grada Kraljeva bogata šumom. Obrasla šumska površina, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u 2007. godini obuhvatala je 73.188 ha. Pošumljene površine zauzimaju 23,58 ha, a posečena drvna masa lišćara - 65.008 m² i 12.754 m² četinara.

Vlasnička struktura šuma na teritoriji grada Kraljeva pokazuje da je 62% šuma i šumskog zemljišta u drţavnom vlasništvu, a 38 % u privatnom vlasništvu. Šume u drţavnom vlasništvu na teritoriji grada su svrstane u 16 gazdinskih jedinica. Za svaku gazdinsku jedinicu uraĎene su posebne šumske osnove sa

desetogodišnjim planovima gazdovanja. Privatne šume su rasporeĎene na 84 katasterske opštine. Osnovna karakteristika šuma u privatnom vlasništvu je, da su ove šume vezane za usitnjene posede, tako da prosečna veličina jedne katastarske parcele iznosi 0,66 ha. To pored ostalog, ima znatnog uticaja na sprovoĎenje savremenih mera gazdovanja u ovim šumama. Sa šumama u svojini graĎana gazduje 17.875 vlasnika – korisnika, tako da prosečna veličina šumskog poseda po vlasniku iznosi 1,69 ha.

Tabela 58. Pošumljene površine i posečena drvna masa, 2007. Grad Kraljevo Udeo u Srbiji (%)

Ukupna površina opštine (ha) 153.000 1.73

Obrasla šumska površina (ha) 73.188 3.70

Pošumljeno u šumi (ha) lišćarima - -

četinarima 23,58 6,15

Pošumljeno van šume (ha) lišćarima - -

četinarima 25,98 2,90



Posečena drvna masa – ukupno (m2)

lišćara 65008 3,20

četinara 12754 5,85

Posečan drvna masa – tehničko drvo (%)

lišćara 38 /

četinara 81 98,80

Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 10 -1

Na teritoriji grada Kraljeva najzastupljenija vrsta je bukva 49,9%. Ova vrednost u drţavnim šumama iznosi 61,6%, a u privatnim 31,0%. Na drugom mestu po zastupljenosti vrsta drveća su hrastovi sa 26,8%. Udeo lišćara u ukupnoj zapremeini iznosi 79,4% a četinara 20,6%.

Planirani obim seča utvrĎen je za drţavne šume u posebnim šumskim osnovama za svaku gazdinsku jedinicu i to za desetogodišnji period. Za šume u svojini graĎana, obim seča utvrĎen je godišnjim planom.

Planirani obim seča se odreĎuje na bazi vrednosti drvne mase po jedinici površine, visine zapreminskog prirasta i zdravstvenog stanja šuma. Planirani obim seča u drţavnim šumama iznosi svega 66,8% od vrednosti tekuće zapremine jednogodišnjeg prirasta. U privatnim šumama ta vrednost iznosi 20,0%. Jedan od razloga za ovako niske vrednosti planiranog obima seča u odnosu na prirast je ta što je za drţavne šume još mala otvorenost šumskih kompleksa primarnom i sekundarnom mreţom šumskih puteva i nepovoljnim zdravstvenim stanjem u niskim – izdanačkim šumama. U privatnim šumama usitnjenost poseda onemogućava sprovoĎenje savremenog načina gazdovanja i racionalnog korišćenja drvne mase.

6.5 Ukupan obim proizvodnje

6.6 Preduzeća prema broju zaposlenih

Tabela 59. Veličina preduzeća prema broju zaposlenih, 2007.

Broj preduzeća Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju preduzeća u

gradu (%)

0 (samozaposleni) / /

1-10 zaposlenih 707 64,16

10-50 zaposlenih 131 11,89


100-250 zaposlenih 17 1,54


500-1000 zaposlenih 2 0,18

1000-5000 zaposlenih 2 0,18

preko 5000 zaposlenih / /

Makroekonomski pokazatelji

Tabela 60. Struktura narodnog dohotka po delatnostima, 2005.

Grad (€)*

Struktura nar.

dohotka u gradu (%)

Raški okrug (€)

Struktura nar.

dohotka u okrugu

(%)

Srbija (€)

Struktura nar.

dohotka u Srbiji (%)

Ukupno 116.128.162,50 100 229.431.345,80 100 10.912.613.992,20 100

Po stanovniku 963,00 / 776,25 / / /

Nivo u odnosu na Srbiju - ukupno (%)

65,60 / 52,90 / 100 /



Poljoprivreda, lov, šumarstvo i vodoprivreda

20.422.354,20 17.59 36.234.291,50 15,79 1853509075,00 17,00

Ribarstvo 9.312,30 0,01 -280.282,70 -0,12 242574581,30 0,05

VaĎenje ruda i kamena

203.990,95 0,18 2.727.307,30 1,20 4643520,60 4,95

PreraĎivačka industrija

17.120.584,40 14,75 45.399.132,90 19,80 540310428,80 27,15

Proizv. i snabdev. energijom, gasom i vodom

4.024.551,30 3,45 8.887.433,20 3,87 2962364330,70 1,95

GraĎevinarstvo 10.797.541,30 9,30 23.880.520,25 10,40 210366896,30 7,30

Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila

42.150.481,05 36,30 71.531.440,80 31,20 2695322413,60 24,70

Hoteli i restorani 2.051.443,20 1,80 7.610.725,80 3,32 197207732,50 1,80

Saobraćaj, skladištenje i veze

17.188.419,05 14,80 27.955.754,85 12,18 1136904976,85 10,40

Aktivnosti u vezi sa nekretninama i iznajmljiv.

1.045.361.70 0,90 4.518.018,80 1,97 462247000,85 4,25

Zdravtsveni i socijalni rad

1.114.122,80 0,95 942.665,40 0,41 25746015,00 0,25

Ostale komunalne, društvene i lične usluge

/ / 24.337,80 0,01 24331868,40 0,22

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2006. godinu =84,19 dinara Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2006, tabele 5-1 i 5-3

Tabela 61. Struktura narodnog dohotka po oblicima svojine, 2005.

Grad Kraljevo (€)* Struktura nar.

dohotka u gradu (%)

Struktura nar. dohotka u okrugu (%)

Struktura nar. dohotka u Srbiji

(%)

Ukupno 116.128.162,50 100 100 100

Privatna svojina

ukupno 86.269.937,05 74,30 76,30 75,65

preduzeća 57.226.595,00 49,30 46,55 52,60

gazdinstva i radnje 29.043.342,50 25,00 29,75 23.05

Društvena svojina 2.287.160,00 1,95 2,10 3.22

Zadruţna svojina 223.981,50 0,20 0,40 0.70

Mešovita svojina 10.201.069,00 8,80 9,10 6.56

Drţavna svojina 17.146.015,00 14,75 12,10 13.87

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2006. godinu =84,19 dinara Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2006, tabela 5-2

Tabela 62. Društveni proizvod preduzeća, 2005. Grad(€)* Raški okrug (€) Srbija (€)

Društveni proizvod 112.355.185,00 199.889.286,00 9.978.973.500,00

Društveni proizvod po stanovniku 1.196,00 / 1.712,00

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2006. godinu =84,19 dinara Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2006, tabele 5-4 i 22-2



Tabela 63. Osnovni podaci o preduzećima, 2005.

Grad – ukupno za sva

preduzeća u gradu Udeo u okrugu (%) Udeo u Srbiji (%)

Amortizacija (€)* 25.270.365,00 65,23 1,60

Narodni dohodak (€) 87.084.820,00 54,04 1,04

Materijalni troškovi (€) 1.203.679.189,00 58,73 0,89

Društveni proizvod (€) 840.129.779,00 56,21 1,13

Broj zaposlenih 15.345 51,62 1,46


6.9 Struktura izvoza

Ukupna spoljno-trgovinska razmena privrede grada Kraljeva za period januar-oktobar 2009. godine iznosi 95.700.000 USD, od čega je:

Izvoz 37.000.000 USD; Uvoz 58.700.000 USD.

Pokrivenost uvoza izvozom je 63,03%, dok je deficit za isti period 21.700.000 USD. U istom periodu privreda Raškog okruga ostvarila je ukupnu robnu razmenu sa inostranstvom u vrednosti od 208 miliona USD, od čega je izvoz 81,7 mil. USD, a uvoz 126,30 mil. USD. U ukupnoj spoljnotrgovinskoj razmeni privrede Raškog okruga, privreda grada Kraljeva učestvuje sa 46%, s tim što ukupan izvoz privrede grada Kraljeva učestvuje sa 45,3% u ukupnom izvozu privrede Raškog okruga, a u uvozu privreda RPK Kraljevo učestvuje sa 46,5% u uvozu privrede Raškog okruga. Privreda Srbije je u istom periodu ostvarila ukupnu robnu razmenu sa inostranstvom uvrednosti od 19.404,90 miliona USD, od čega je izvoz 6.809,40 miliona USD, a uvoz 12.595,5 miliona USD. U ukupnoj spoljnotrgovinskoj razmeni privrede Srbije, privreda grada Kraljeva učestvuje sa 0,49%.

Tabela 64. Struktura izvoza prema vrsti proizvoda i usluga 2006 USD

Stočarstvo i proizvodi od mesa 1161560

Ratarstvo i proizvodi od ţitarica 6865786

Proizvodi od ulja i masti organskog porekla 39658

Proizvodnja gotove hrane 404905

Hemijski proizvodi 514805

Plastika, guma i polimerni materijali 744048

Proizvodi od sirove i obraĎene koţe 234236

DrvopreraĎivačka industrija 10737616

Proizvodnja celuloznih i fibroznih vlakana 851452

Tekstilna proizvodnja 3449236

Proizvodnja obuće i galanterije 18901

Proizvodi od kamena, gipsa, staklo i cement 1610810

Proizvodi od metala 2039636

Mehanička oprema, mašine i mehanizmi 4744585

Elektro-oprema i materijal 1479615

Vozila i oprema 934190

Ostalo 117830

UKUPNO 35948869

Izvor podataka: Regionalna privredna komora Kraljevo



6.9 Struktura izvoza prema destinaciji

Tabela 65. Struktura izvoza prema destinaciji 2005 (USD) 2006 (USD) 2007 (USD) 2008 (USD)

Zemlje centralne i istočne Evrope 9.328.672 20.120.110 19.383.933 20.321.207

Evropska Unija 88.809.587 109.321.507 162.726.474 180.819.200

SAD i Kanada 1.786.820 1.484.073 960.409 1.030.285

Bivše jugoslovenske republike 54.736.914 88.894.347 119.316.500 178.295.171

Ostalo 11.478.480 11.106.138 10.586.612 15.459.232

UKUPNO 166.140.473 230.926.175 312.973.928 395.925.095


Tabela 66. Spoljno-trgovinska razmena po gradovima / opštinama i okruzima koje pokriva RPK Kraljevo, u periodu januar-oktobar 2009. godine Redni broj

Grad/opština Izvoz (u mil. USD) Uvoz(u mil. USD)

1. Kraljevo 37,0 58,7

2. Vrnjačka Banja 6,4 7,9

3. Novi Pazar 22,7 43,8

4. Raška 1,4 2,6

5. Tutin 5,3 3,6

Raški okrug 72,8 116,6

1. Čačak 89,1 147,5

2. Gornji Milanovac 56,0 57,8

3. Lučani 30,1 18,4

Moravički okrug 184,1 233,4

UKUPNO: 256,90 350,00


Tabela 67. Robna razmena po najznačajnijim grupacijama zemalja za period januar-oktobar 2009. godine*

Zemlje EU % Učešće Zemlje CEFTA % Učešće Ostale

zemlje % Učešće

Izvoz 115,4 44,9 110,3 42,9 31,20 12,1

Uvoz 208,2 59,5 27,8 7,9 114,0 32,6

Saldo 323,6 53,3 138,1 22,7 145,2 23,9

Pokrivenost uvoza izvozom

55,4 / 396,8 / 27,4 /

*Podaci se odnose na teritoriju koju pokriva RPK Kraljevo Izvor podataka: Regionalna privredna komora Kraljevo

Prema podacima RPK Kraljevo, kraljevačka preduzeća koja su najviše izvozila u periodu januar –

oktobar 2009. godine su „Mondi Serbia” i Koncern „Fabrika vagona Kraljevo”, a u istom periodu najviše su uvozili Koncern „Fabrika vagona Kraljevo” i „Trgomen PV”.



Javne finansije

6.10 Prihodi opštinskog budţeta

Ukupan prihod budţeta grada Kraljeva u 2007. godini iznosio je 1.688.956.000,00 dinara ili 21.117.229,00 € (1€=79.98 rsd, srednji kurs NBS 31.12.2007. godine).

Tabela 68. Struktura prihoda opštinskog budţeta, 2007.

Grad (€)* Struktura prihoda u gradu (%)

Struktura prihoda (u proseku) u Srbiji (%)

Ukupni prihodi 21.117.229,00 100 100

Ukupni prihodi po stanovniku 176 / /

Tekući prihodi 20.948.687,00 99,20 96,26

Primanja od prodaje nefinansijske imovine - - 0,05

Primanja od zaduţenja i prodaje finansijske imovine 168,542,00 0,80 3,69


6.11 Rashodi opštinskog budţeta

Ukupan rashod budţeta grada Kraljeva u 2007. godini iznosio je 1.653.633.000,00 dinara ili 20.675.581,00 € (1€=79,98 rsd, srednji kurs NBS za 2007. godinu).

Tabela 69. Struktura rashoda opštinskog budţeta, 2007.

Grad (€)* Struktura rashoda

u gradu (%)

Struktura rashoda (u proseku) u Srbiji

(%)

Ukupni rashodi 20.675.581,00 100 100

Ukupni rashodi po stanovniku 172,00 / /

Izdaci za nabavku nefinansijske imovine 3.382.108,00 16,36 23,48

Izdaci za otplatu kredita i nabavku finansijske imovine

123.406,00 0,60 1,02

Ostvareni suficit ili deficit 441.648,00 2,14 -2,32

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2007. godinu=79,98 dinara Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 5-2



Ustanove

Na osnovu Statuta grada Kraljeva Skupština osniva sluţbe, javna i javna komunalna preduzeca, ustanove i organizacije u oblasti osnovnog obrazovanja, kulture, fizicke kulture, sporta, decije i socijalne zaštite i turizma, i vrši nadzor nad njihovim radom. Ustanove na teritoriji grada Kraljeva su:

Turistiĉka organizacija Kraljeva - osnovana sa zadatkom da prezentuje, razvija i promoviše

turističke vrednosti grada. Glavne delatnosti TOK-a su: Izrada planova i programa razvoja turizma

grada Kraljeva; usmeravanje i koordiniranje aktivnosti nosilaca turističke ponude; pripremanje i

izrada turističkog propagandno-promotivnog materijala; promovisanje Kraljeva na domaćim i

meĎunarodnim turističkim sajmovima; organizacija turističkih i drugih manifestacija; saradnja sa

turističkim organizacijama u zemlji i inostranstvu; formiranje i razvoj jedinstvenog informativnog

sistema u turizmu grada Kraljeva.

Narodna biblioteka „Stefan Prvovenĉani” – osnovana sa zadatkom obavljanja bibliotekarske i

izdavačke delatnosti.

„Kraljevaĉko pozorište” - osnovano sa zadatkom obavljanja muzičko-scenske delatnosti.

Deĉje odmaralište „Goĉ” – registrovano kao ustanova za dnevni boravak dece. Osnovne

delatnosti odmarališta su nastava u prirodi (rekreativna nastava) i zimovanje i letovanje predškolske

i osnovnoškolske dece.

Sportski centar “Ibar” – bavi se upravljanjem i odrţavanjem gradskih sportskih objekata.

Istorijski arhiv Kraljeva – osnovan 1960. godine. Glavna delatnost arhiva je arhiviranje podataka i

istorijske graĎe.

Narodni muzej Kraljevo – osnovan 1950. godine. Delatnost muzeja je zaštita pokretnih kulturnih

dobara.

Kulturni centar “Ribnica” – je kulturno-obrazovna ustanova koja se bavi organizovanjem izloţbi,

knjiţevnih večeri, organizovanjem kurseva i dr.

Dom kulture “Ušće” – je kulturno obrazovna ustanova. Usluge koje pruţa: bibliotekarska dela i

prikazivanje filmova.

Predškolska ustanova “Olga Joviĉić – Rita” –

Centar za socijalni rad Kraljevo - U vršenju javnih ovlašćenja Centar za socijalni rad, kao

ustanova socijalne zaštite i kao organ starateljstva vrši javna ovlašćenja i obezbeĎuje ostvarivanja

prava od opšteg interesa, obavlja poslove koje su mu stavljene u nadleţnost: Zakonom o socijalnoj

zaštiti i obezbeĎivanju socijalne sigurnosti graĎana; Porodičnim zakonom; Zakonom o maloletnim

učiniocima krivičnog dela i krivično pravnoj zaštiti maloletnih lica; Zakonom o prekršajima;

Pravilnikom o voĎenju evidencije i dokumentacije u Centrima za socijalni rad.



6.12 Javna komunalna preduzeća

Grad Kraljevo je osnovao sledeća javna i javno-komunalna preduzeća:

Tabela 70. Spisak javno-komunalnih preduzeća Br. Naziv preduzeća Delatnost

1. JKP „Vodovod“, Kraljevo Komunalna delatnost prečišćavanja i distribucije vode (skupljanje, prerada, odnosno prečišćavanje i isporuke vode za piće korisnicima i za dr. potrebe) i prečišćavanje i odvoĎenje atmosferskih voda.

2. JKP “Čistoća”, Kraljevo

Komunalna delatnost iznošenje, transport i deponovanje smeća, pranje i čišćenje ulica, odrţavanje javnih zelenih površina, odrţavanje zelenila oko stambenih objekata, ureĎenje i odrţavanje gradskih groblja i pogrebne usluge.

3. JKP “Pijaca”, Kraljevo Komunalna delatnost ureĎivanja i odrţavanja pijace, parking usluge i menjačnica.

4. JKP “Putevi”, Kraljevo

Obavlja delatnost od posebnog interesa u skladu sa Zakonom o komunalnim delatnostima i Zakonom o javnim preduzećima u kojoj je glavna delatnost rekonstrukcija, odrţavanje i opravka ulica, puteva i drugih saobraćajnica sa pripadajućom vertikalnom i horizontalnom signalizacijom, a vrši i izgradnju, rekonstrukciju i dogradnju novih puteva na trţištu, proizvodnju betona i betonskih elemenata, izgradnju hidrograĎevinskih objekata i izradu tehničke dokumentacije.

5. JEP “Toplana” ,Kraljevo Proizvodnja i distribucija toplotne energije uključujući dodatne poslove u oblasti odrţavanja proizvodnih kapaciteta, toplovoda, kao i vršenje stručnog nadzora i projektovanja.

Izvor podataka: Baza podataka javnih komunalnih preduzeća, Služba za upravljanje projektima i LER



6.13 Javna preduzeća

Tabela 71. Spisak javnih preduzeća Br. Naziv preduzeća Delatnost

1 Direkcija za planiranje i izgradnju „Kraljevo“

Pripremni radovi i ureĎenje graĎevinskog zemljišta; Komunalni graĎevinski radovi; Zaštita, razvoj, odrţavanje i upravljanje komunalnim i nekategorisanim putevima i ulicama u naselju; Prostorno i urbanističko planiranje; ObezbeĎenje dugoročnog snabdevanja vodom; Zaštita od štetnog dejstva vode; Projektovanje graĎevinskih i drugih objekata; Inţinjering; VoĎenje projekata i poslova nadzora; Finansijsko i tehničko poslovanje; Poslovi razvoja zemljišne politike; Planiranje i voĎenje kapitalnih investicija; Odrţavanje puteva, javne rasvete, gradskih saobraćajnica, zelenila, atmosferske kanalizacije; Finansiranje i nadzor nad investicijama od značaja za mesne zajednice.

2 JP “Opštinska stambena agencija”

Upravljanje nekretninama za tuĎ račun; Izgradnja stambeno-poslovnih objekata; SprovoĎenje lokalne stambene politike; Upravljanje i odrţavanje javnog socijalnog rentalnog stambenog fonda; Razvoj novih programa finansiranja socijalnog stanovanja; Rehabilitacija postojećeg stambenog fonda; Investiciono tehničko odrţavanje stambenih zgrada i stanova javnog i privatnog stambenog fonda; Arhitektonske i inţenjerske aktivnosti.

Izvor podataka: Baza podataka javnih preduzeća, Služba za upravljanje projektima i LER

6.14 Finansijke institucije Na teritoriji grada Kraljeva finansijske usluge pruţaju 27 banaka i 7 osiguravajućih društava.

Tabela 72. Spisak poslovnih banaka

Br. Naziv banke Adresa Broj telefona Broj filijala u

gradu

1. KBC banka AD Milana Toplice 2 +381 36 232 499 1

2. Agrobanka Trg Vojske Jugoslavije 8 + 981 36 318 780 1

3. AIK Banka Miloša Velikog 58 +381 36 326 200 1

4. Alpha bank Hajduk Veljkova 18 + 381 36 231 810 1

5. Banka Intesa A.D. Beograd Trg Jovana Sarića 8 +381 36 311 560 1

6. Čačanska banka a.d. Čačak Trg Jovana Sarića 8 +381 36 320 970 1

7. Credy banka AD Kragujevac Heroja Maričića 37 + 381 36 316 630 1

8. EFG Eurobank a.d. Heroja Maričića 33 + 381 36 315 800 1

9. Erste bank a.d. Cara Dušana 41 + 381 36 326 510 1

10. Findomestic banka Cara Dušana 45 a + 381 36 318 710 1

11. Komercijalna banka a.d Trg Srpskih ratnika bb + 381 36 326 720 1

12. Metals- banka a.d. Novi Sad Cara Dušana 27 + 381 36 325 800 1

13. OTP banka Srbija a.d. Novi Sad Hajduk Veljkova 14 + 381 36 328 180 1

14. Banka Poštanska štedionica a.d. Oktobarskih ţrtava 5 + 381 36 304 460 1

15. Privredna banka AD Beograd Trg Srpskih ratnika 30 + 381 36 328 920 1



16. ProCredit Bank a.d. Cara Lazara 44 + 381 36 317 290 1

17. Raiffeisen bank a.d. Beograd Hajduk Veljkova 16 + 381 36 329 600 1

18. Societe Generale banka Cara Lazara 38 + 381 36 328 222 1

19. Srpska banka a.d. Trg Srpskih ratnika 1 + 381 36 316 580 1

20. UniCredit bank Oktobarskih ţrtava 22 + 381 36 316 250 1

21. Univerzal banka a.d. Beograd Toplice Milana 11 Šalter “Tempo”,

Industrijska zona “Šeovac”

+381 36 312 910 + 381 36 357 930

2

22. VojvoĎanska banka a.d. Trg Srpskih ratnika 30 + 381 36 302 180 1

23. Marfin banka Omladinska 55 a + 381 36 315 670 1

24. Piraeus bank AD Beograd Trg Jovana Sarića 8 + 381 36 328 853 1

25. Opportunity Banka a.d. Novi Sad Heroja Maričića 47 + 381 36 327 270 1

26. NLB banka Cara Lazara 24 + 381 36 318 052 1

27. Grčka banka Miloša Velikog 1

Izvor podataka: Baza podataka finansijskih institucija, Služba za upravljanje projektima i LER

Tabela 73. Spisak osiguravajućih društava

Br. Naziv institucije Adresa Broj telefona Broj filijala u

gradu

1 Dunav osiguranje ADO Oktobarskih ţrtava 14 + 381 36 236 366 1

2 DDOR Novi Sad Trg Srpskih ratnika 41 + 381 36 317 540 1

3 Delta Generali osiguranje Veljka Vlahovića 25 + 381 36 313 998 1

4 UNIQA osiguranje IV Kraljevački bataljon 19 + 381 36 311 487 1

5 Wiener Stadtische Cara Lazara 38 + 381 36 234 266 1

6 Takovo osiguranje ADO Moše Pijade 35

Cara Lazara 69-14 + 381 36 231 500; + 381 36 312 701

2

7 Triglav Kopaonik ADO Trg Vojske Jugoslavije,

aneks bloka 21 + 381 36 322 222 1

8 Auto – moto društvo Dositejeva 1 + 381 36 312 252 1

Izvor podataka: Baza podataka finansijskih institucija, Služba za upravljanje projektima i LER

Investicije

6.15 Ostvarene investicije u privatnom sektoru

Tabela 74. Ostvarene investicije u poslednjih 7 godina, 2009. Redni broj

Naziv preduzeća Matični broj Metod

prodaje Datum prodaje

Delatnost Vrednost investicije

Broj radnika

1. AD „Agrarcoop“ 6868479 Aukcija 24.10.2008. Uzgoj goveda i

proizvodnja mleka 193.000 8

2. JU “Veterinarska stanica”

7344155 Aukcija 25.07.2008. Vetrinarske aktivnosti

5.905.000 67

3. „Autotransport“ 07193050 Tender 13.06.2007. Prevoz robe u

drumskom saobraćaju

120.000 € 728

4. AD „Agroprodukt“ 7299621 Aukcija 16.12.2004. Uzgoj goveda i

proizvodnja mleka 7.900.000 6

5. Društveno preduzeće industrija nameštaja „Jasen IN“

17215531 Aukcija 25.01.2007. Proizvodnja ostalog

nameštaja 11.721.000 146

6. Grafičko, izdavačko – trgovinsko preduzeće

7147163 Aukcija 21.08.2003. Štampanje 3.391.000 125



„Slovo“ AD

7. Preduzeće za projektovanje i inţenjering „Plan“ DP

7190816 Aukcija 11.03.2003. Projektovanje

graĎevinskih i drugih objekata

4.500.000 14

8.

Društveno preduzeće fabrika enterijera i nameštaja „Stari Jasen“

17215540 Aukcija 26.12.2002. Proizvodnja

madraca 12.600.000 113

9. Proizvodno montaţno društveno preduzeće „Elektron“

7190875 Aukcija 21.08.2003. Postavljanje

elektroinstalacija i opreme

3.307.000 151

10. Društveno preduzeće za promet na veliko i malo „Agrosrbija“

7152990 Aukcija 24.02.2003. Prodaja delova,

pribora za motorna vozila

360.000 16

11.

Društveno preduzeće za proizvodnju, popravku i promet predmeta od drveta „Stil“

7153953 Aukcija 29.10.2002. Proizvodnja

nameštaja za kancelarije

380.000 14

12. Društveno preduzeće za pruţanje frizerskih usluga „Solidnost“

07152876 Aukcija 11.03.2003. Frizerski i drugi

tretmani za ulepšavanje

15.200.000 8

13. Trgovinsko društveno preduzeće “Gvoţđar”

7152876 Aukcija 22.04.2003. Trgovina na veliko

opremom za grejanje

101.000.000 202

14.

Društveno preduzeće za turizam, ugostiteljstvo, odmor i rekreaciju “Rekreatours”

7217412 Aukcija 22.04.2003. Delatnost putničkih

agencija i sl 32.000.000 4

15. Društveno trgovinsko preduzeće “Trgopromet”

7153007 Aukcija 30.06.2005. Nespecijalizovana trgovina na veliko

hrano 300.000.000 18

16. Društveno preduzeće za unutrašnju i spoljnu trgovinu “Stoteks”

7153031 Aukcija 24.11.2005 Trgovina na veliko

tekstilom 230.000.000 150

17. Društveno reduzeće “Pekarstvo”

7154372 Aukcija 10.03.2005 Proizvodnja hleba i

peciva 126.000.000 180

18.

Društveno preduzeće za proizvodnju ortopedskih aparata “Getaldus”

7195460 Aukcija 05.12.2002 Proizvodnja

ortopedskih aparata i dr. opre

35.000.000 20

19. Društveno preduzeće domaće radinosti “Janhari”

7314248 Aukcija 19.09.2002 Proizvodnja pletenih i kukičanih pulovera

841.000 29

Izvor podataka: Web site Republičke agencije za privatizaciju

U toku 2008. godine zbog neispunjavanja obaveza iz Ugovora, Agencija za privatizaciju je poništila ugovor o privatizaciji „Magnohroma“ sa Indijskim „Global Stilom“. 30.11.2007. godine aukcijskim putem prodata je kraljevačka fabrika za proizvodnju gibnjeva za vozila „Gibnjara“ preduzeću Styria Federn, članu austrijsko-nemačke grupe Frauenthal, ali je i ovaj ugovor raskinut. U januaru 2010. godine, Agencija za privatizaciju je raskinula Ugovor o privatizaciji „Fabrike vagona“ sa firmom „Dombas“ iz Ukrajine. Ugovori su raskinuti još i sa AD "Hladnjača" , AD "Poljopromet“, JP „Ibarske novosti“, „Papirpromet“, „Srbija“.



Struktura investicija

Tabela 75. Spisak stranih investitora koji su uloţili svoj kapital na teritoriji grada Kraljeva

Redni broj

Naziv kompanije Investitor Zemlja porekla Delatnost komapanije

1. Magnohrom* Global steel Velika Britanija Vatrostalna keramika

2. Autotransport Kraljevo Dragon Itd konzorcijum Maršalska ostrva Prevoz robe u drumskom

saobraćaju

3. Fabrika vagona* Dombas Ukrajina Holding poslovi

4. Sicoberi Sicoberi Francuska Hladnjača

5. Mondi Serbia Mondi Serbia Belgija Hladnjača

6. Aeroeast Europe Aeroeast Italija Montaţa Letilica

7. SATO SATO Nemačka Obrada metala

8. TREBA TREBA Švajcarska Šivenje odevnih predmeta

9. FARMAD FARMAD SAD Mlekarstvo

10. TUŠ TUŠ Slovenija

11. Fabrika opruga STYRIA

GIBNJARA Styria Federn

Austrijsko-nemačka grupa

Frauenthal

Proizvodnja delova i pribora za motorna vozila i

njihove motore

Spisak stranih investitora koji obavljaju svoju delatnost na teritoriji Kraljeva

12. Mol MaĎarska Benzinska pumpa

13. Avia Benzinska pumpa

14. OMV Austrija Benzinska pumpa

15. Luk-oil Ukrajina Benzinska pumpa

16. Eko Grčka Benzinska pumpa

*poništene privatizacije Izvor podataka: Gradska uprava grada Kraljeva, Služba za upravljanje projektima i LER

Tabela 76. Struktura ostvarenih investicija prema karakteru izgradnje i tehničkoj strukturi, 2007.

Opština (€)* Udeo u ukupnim investicijama

u opštini (%)

Ukupne investicije 47.859,45 100

Karekter izgradnje

Novi kapaciteti 15.662,03 32,72

Rekonstrukcija, dogradnja i proširenje 12.341,35 25,80

Odrţavanje 19.856,10 41,50

Tehnička struktura

GraĎevinski radovi 26.122,45 54,60

Domaća oprema 10.445,50 21,80

Uvozna oprema 10.387,45 21,70

Ostalo 904,10 1,90

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2006. godinu = 84,19 Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008. – tabela 7-1



6.18 Industrijske zone i industrijski parkovi

Na osnovu Detaljnog urbanističkog plana izdvojene su lokacije u okviru teritorije GUP-a Kraljevo predviĎene za industrijsku, poslovnu ili poljoprivrednu aktivnost.

Tabela 77. Spisak industrijskih zona i parkova.

Br. Naziv lokacije Površina

(ha) Vlasništvo (%)

Raspoloţiva komunalna

infrastruktura

Preteţna namena zone

1 Industrijska zona “Stari aerodrom”

264,32 Drţavna svojina

Struja, vodovodna i kanalizaciona mreţa, saobraćajna infrastruktura

Industrijska proizvodnja

2 Sijaće polje 264,66 Drţavna svojina


Stambeno - poslovna

3 “Šeovac” 153,29 Drţavna svojina

Struja, vodovodna i kanalizaciona mreţa,gas saobraćajna infrastruktura

Industrijsko-servisna

4 Gornja Ada 64,23 Drţavna svojina


Servisno-magacinska

5 Kulagića Ada 223,10 Drţavna svojina

Struja, vodovodna i kanalizaciona mreţa,

saobraćajna infrastruktura

Industrijska proizvodnja

6 Donja Kruševica 210,35 Drţavna svojina

Struja, vodovodna i kanalizaciona mreţa,

saobraćajna infrastruktura

Poljoprivredno-stambena

UKUPNO: 1179,95

Izvor podataka: Generalni urbanistički plan Kraljeva

Tabela 78. Spisak kompanija smeštenih u industrijskim zonama/parkovima, 2008.

Br. Naziv kompanije Delatnost Naziv IZ/IP

1 „Magnohrom” Proizvodnja Stari aerodrom

2 Fabrika Vagona Proizvodnja vagona Stari aerodrom

3 Jasen Proizvodnja nameštaja Stari aerodrom

4 Nelt Trgovina Stari aerodrom

5 Pekabeta Trgovina Stari aerodrom

6 Afiks Trgovina i proizvodnja Stari aerodrom

7 Dunav osiguranje Osiguranje Stari aerodrom

8 Gibnjara Proizvodna gibnjeva Stari aerodrom

9 Laser Štamparija i proizvodnja papirne konfekcije

Šeovac

10 Radijator Proizvodnja kotlova i elemenata za grejanje

Šeovac

11 Amiga Elektronsko-mašinska Šeovac

12 Autotransport Transport Šeovac

13 Braća Sekulić Transport Šeovac

14 Rodić Trgovina Šeovac

15 Tempo Trgovina Šeovac

16 Virdţinija Trgovina Šeovac



17 Florela Cvećara Šeovac

18 Kursulić Klanica Šeovac

19 Četrović Klanica Šeovac

20 Tri omorike Proizvodnja nameštaja Šeovac

21 Lukoil Benzinska pumpa Šeovac

22 Avia Benzinska pumpa Šeovac

23 Trgo Kraljevo Proizvodnja, promet i usluge Radna zona Ratina

24 Koloseum Radna zona Ratina

25 Belt Veleprodaja graĎevinskog gvoţĎa

Radna zona Ratina

26 GloĎović Stovarište graĎevinskog materijala

Radna zona Ratina

27 Maksenergo Inţinjering, proizvodnja, trgovina i usluge

Radna zona Ratina

28 Tehnograd GraĎevinarstvo Radna zona Ratina

29 Trgomen PV Trgovina, graĎevinarstvo Radna zona Ratina

30 CSM Internacional Magacinske hale Radna zona Ratina

31 Sicoberi Klanica Radna zona Ratina

32 Metalservis Proizvodnja Radna zona Konarevo

33 Trhnooprema Proizvodnja, trgovina i izvoz graĎevinskog materijala

Radna zona Konarevo

34 Eurotehna Radna zona Konarevo

Izvor podataka: Baza podataka Službe za upravljanje projektima i LER

6.18.1 Lokacija industrijskih zona/parkova

Industrijska zona “Stari aerodrom”

Ova zona obuhvata prostor sadašnjeg sportskog aerodroma, prostor industrije „Magnohromom“, “ Fabrike vagona”, “Jasen” i servisno magacinsku zonu “GvoţĎara” i “Kopaonik”. Privatizacijom ovih preduzeća u "Industrijskoj zoni" se formirao veći broj manjih privatnih firmi. Do industrijske zone izgraĎen je pristupni put koji je u dobrom stanju. Industrijska zona se nalazi na lokaciji izmeĎu magistralnog puta Kragujevac – Kraljevo – Čačak i reke Zapadne Morave, koja nije plovna.

Industrijska zona se nalazi u okviru graĎevinskog reona i potpuno je opremljena komunalnom infrastrukturom.

Postojeći sportski aerodrom se moţe koristiti za sportsku avijaciju i laki avio saobraćaj. U juţnom delu zone postoji mašinski fakultet, istorijski arhiv a planirana je izgradnja sadrţaja namenjenih visokom školstvu i studentskom standardu, prema izdatim UTU.

Parcele koje se nalaze unutar ove Industrijske zone su vlasništvo privatnih firmi koje su u toku privatizacije kupili velike industrijske komplekse koji su se nalazili na ovoj lokaciji.

Industrijska zona nema sistem upravljanja jer nije formirana kao industrijski park već je samo Generalnim urbanističkim planom planirana za ovu namenu i opremljena je potrebnom infrastrukturom u cilju stvaranja uslova za obavljanje privrednih delatnosti. Tabela 79. Bilans površina za urbanističku zonu 4 – “Stari aerodrom”

Namena Urbanistički blokovi Ukupno namena

4.1 4.2 4.3

ha ha ha ha %

Saobraćaj i vodotokovi 1.09 2.04 11.70 14.82 5.6

Javne namene 0.62 3.42 4.04 1.5

Visoko školstvo 0.99 0.99 0.4

Školstvo 1.18 1.18 0.4

Sport i rekreacija 41.34 41.33 15.6



Industrija 68.16 10.72 49,02 127.90 48.4

Poslovanje i industrija 34.39 34.39 13.0

Magacini i skladišta 1.14 1.14 0.4

Zaštitno zelenilo 10.10 2.40 26.01 38.56 14.6

UKUPNO - BLOK 83.28 94.31 86.74 264.35 100.0


Tabela 80. Bilans površina za urbanističku zonu 5 – “Sijaće polje”


5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

ha ha ha ha ha ha %

Saobraćaj i vodotokovi

4,26 1,88 8,29 3,36 10,25 28,04 10,6

Komunalne površine i objekti

3,21 13,11 4,03 20,35 7,7

Pijace 3,50 3,50 1,3

Dečija zaštita 0,15 0,15 0,1

Školstvo 1,08 1,08 0,4

Sport i rekreacija 32,69 32,69 12,4

Stanovanje malih gustina

2,92 37,07 35,80 22,26 98,06 37,1

Stanovanje srednjih gustina

10,53 10,53 4,0

Poslovanje 1,21 1,32 2,27 4,80 1,8

Magacini i skladišta 4,52 13,60 13,13 31,26 11,8

Zaštitno zelenilo 6,18 3,69 19,52 4,84 34,22 12,9

UKUPNO - BLOK 29,52 48,29 96,35 58,25 32,25 264,67 100,00


Zona 10 – “Šeovac”

Šeovac je područje adranske ravnice ispod Jarčujaka gde je nova lokacija „Autotransporta“ i zona planiranih tercijarnih delatnosti. Površina zone Šeovac je 153,29 ha. Nalazi se na samom ulazu u grad, od strane Čačka, neposredno pored ibarske magistrale i udaljena je od centra grada oko 4 km. Na udaljenosti od oko 8 km od zone nalazi se vojni aerodrom “Morava”, LaĎevci, za koji se vrši konverzija u mešoviti saobraćaj. Deo ove zone obuhvaćen je lokacijom „Autotransporta“ koja je realizovana, a uraĎena je urbanistička dokumentacija za deo “zone tercijalnih delatnosti”, čija je realizacija u toku. Ova zona je u budućem razvoju grada rezerva za proširenje servisno magacinske zone. U toku 2007. godine izvršena je izgradnja potrebne komunalne infrastrukture u cilju opremanja i ureĎenja ove zone za potrebe privrednika. Za lokaciju ove industrijske zone uraĎen je Generalni urbanistički plan, kao i Detaljni urbanistički plan. Zemljište je 80% u privatnom vlasništvu, a ostalih 20% je u drţavnoj svojini. U ovoj zoni grad Kraljevo poseduje parcelu veličine 2 ha, koja se moţe ponuditi potencijalnim investitorima. Cena 1 ara zemljišta na ovoj lokaciji se kreće oko 2.000 do 3.000 €. Izgrađena komunalmna infrastruktura podrazumeva: IzgraĎenu vodovodnu mreţu TPE DN 180 (Ø150); Kanalizacionu mreţu Ø300 priključenu na gradsko postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda; Elektro mreţu, a u toku je izgradnja saobraćajne infrastrukture i atmosferske kanalizacije, kao i sekundarnog gasovoda DN250, sa kapacitetom merno-regulacione stanice od 1300 Nm³/h.



Tabela 81. Bilans površina za urbanističku zonu 10 – “Šeovac”


10

ha ha %

Saobraćaj i vodotokovi 6,05 6,05 3,90

Komunalne površine i objekti 0,13 0,13 0,1

Stanovanje malih gustina 11,03 11,03 7,2

Magacini i skladišta 124,93 124,93 81,5

Šume 11,15 11,15 7,3

UKUPNO-BLOK 153,30 153,30 100,00


Zona 12 – “Kulagića ada”

Kulagića Ada je urbanistička zona u nastavku Gornje ade niz Moravu, prema „Magnohromu“. Površina ove zone je 223,11 ha i Generalnim planom je predvidjeno da to bude proširenje industrijske i servisno magacinske zone na sever. Ova zona je definisana planiranom regulacijom Zapadne Morave i trasom budućeg autoputa. Generalnim planom Kraljeva u zoni Kolagića Ada su planirane sledeće namene: stanovanje manjih gustina i poslovanje sa industrijom.

Tabela 82. Bilans površina za urbanističku zonu 12 – “Kulagića Ada”


12.1 12.2

Ha ha ha ha

Saobraćaj i vodotokovi 6,63 11,15 17,73 7,9

Komunalne površine i objekti 0,44 8,13 8,13 3,6

Stanovanje malih gustina 55,81 56,26 25,2

Poslovanje i industrija 78,54 78,54 35,2

Zaštitno zelenilo 9,23 53,19 62,44 28,0

UKUPNO - BLOK 72,10 151,01 223,11 100,00


Zona 16 - „Donja Kruševica”

Urbanistička zona „Donja Kruševica" obuhvata podiručje sa desne strane puta Kraljevo-Ţiča od mosta na Kovačkom potoku do manastira Ţiča. Ukupna površina cele urbanističke zone Gornja Kruševica je 214,17 ha. To je danas uglavnom poljoprivredno zemljište sa relativno povoljnim uslovima za buduću stambenu izgradnju. Tabela 83. Bilans površina za urbanističku zonu 16 – “Donja Kruševica


16.1 16.2 16.3 16.4

ha ha ha ha ha %

Saobraćaj i vodotokovi

0,36 3,72 5,94 5,17 15,19 7,20

Stanovanje malih gustina

68,05 45,56 113,61 54,0

Poslovanje 1,20 1,20 0,6

Stanovanje malih gustina sa poljoprivredom

31,91 31,91 15,20

Zaštitno zelenilo 1,45 16,09 9,57 6,95 34,06 16,20



Zaštitna zona Ţiče 14,40 14,40 6,8

UKUPNO - BLOK 1,81 19,81 84,76 103,98 210,36 100,00


Pored pomenutih zona, investicione mogućnosti Kraljeva karakteriše i 6 komercijalnih i trgovinskih zona, kao i dve radne zone:

Radna zona u Ratini na prostoru severno od magistralnog puta Kraljevo – Kruševac, gde se grade servisno-magacinski i proizvodni objekti, a Planom su, pored dela izgraĎene obilaznice, predviĎene i nove saobraćajnice, koje treba da predstavljaju istovremeno i infrastrukturne kooridore. U okviru ovog prostora nalaze se stovarišta graĎevinskog materijala “Trgo Kraljevo”, “Koloseum”, “Belt”, “GloĎović”, kao i manji proizvodni pogoni “Maksenergo”, “Tehnograd”, “Master Tehnik”, “Jugometal”, kao i magacinske hale sa izloţbenim salonima “Denik”, “Trgomen PV”, “CSM Internacional”, klanica “Sicoberi”, kao i benzinsko-plinska stanica “Peroktan”.

Radna zona u Konarevu, neposredno uz Ibarsku magistralu, koja je formirana samoinicijativno. Najznačajnije firme u ovoj zoni su: “Metalservis”, “Tehnooprema” i “Eurotehna”.

6.19 Ostale lokacije za investiranje

Tabela 84. Ostale raspoloţive lokacije za investiciona ulaganja

Br. Lokacija Vlasništvo Površina

(m2)

Namena površine Zona

1 1879/25, KO Adrani Grad Kraljevo 28.357 Njiva 2. klase Servisno-

magacinska zona

2 3602/1 i 3603/1, KO Kraljevo

Grad Kraljevo 869 GraĎevinsko

zemljište

3 3362/3 i 3364 KO Kraljevo Grad Kraljevo 14.457 GraĎevinsko

zemljište Poslovanje

4 5110, 5160 i 5139/1, KO Kraljevo

Grad Kraljevo 95.779 GraĎevinski reon Industrijska proizvodnja

5 938/1 KO Konarevo (proizvodne hale 1 i 2)

Grad Kraljevo 36.926 GraĎevinski reon Proizvodna delatnost

6 5297/28 i 5297/29 KO Kraljevo

Grad Kraljevo 0,591 GraĎevinski reon Poslovno-proizvodna

Izvori podataka: Služba za upravljanje projektima i LER, Direkcija za planiranje i izgradnju „Kraljevo”

Lokacija broj 1 – Katastarska parcela 1879/25, KO Adrani nalazi se u industrijskoj zoni “Šeovac”, u neposrednoj blizini Ibarske magistrale, na 4 km od centra grada i 8 km od vojnog aerodroma “LaĎevci”. Lokacija se nalazi u zoni izgradnje i potpuno je opremljena komunalnom infrastrukturom (voda, kanalizacija,

struja, gas, telekomunikacije) a namenjena je za privredne aktivnosti. Komunalna infrastruktura obuhvata: Vodovodnu mreţu: matreijal TPE prečnika 180 (Dn 150); Kanalizacionu mreţu priključenu na gradsko postrojenje za tretman otpadnih voda, prečnika Ø300, ukupne duţine 1.710 m; Kablovsku mreţu; Saobraćajnu infrastrukturu;

Atmosfersku kanalizaciju DN 250;

U toku su radovi na izgradnji sekundarne gasovoddne mreţe, merno-regulacione stanice kapaciteta 1.300 Nm³/h.

Lokacija broj 2 – Ova lokacija se nalazi u naselju Ribnica, 1 km je udaljena od centra grada. Obuhvata 2 parcele ukupne površine 869 m². Parcele se nalaze u graĎevinskom reonu i potpuno su komunalno



opremljene (struja, vodovodna mreţa, prečnika cevovoda Ø400, kanalizciona mreţa,prečnika cevovoda Ø300, sobraćajna infrastruktura, telefon).

Lokacija broj 3 – nalazi se u Dositejevoj ulici i sastoji se iz 2 katastarske parcele broj 3362/3 i 3364 obe KO Kraljevo. Katastarska parcela 3362/3 je površine 1.03.29 ha, po kulturi pašnjak 1. klase, čiji je korisnik grad Kraljevo. Katastraska parcela 3364 je površine 0.41.28 ha, po kulturi šuma 1. klase, čiji je korisnik takoĎe grad Kraljevo. Obe katastarske parcele se nalaze u severo-istočnom delu grada, na 2.500 m od gradskog centra. Sa juţne strane se graniče sa Dositejevom ulicom koja predstavlja ulaz u grad iz pravca Kragujevca i Kruševca, a sa severne sa ţelezničkom prugom Kraljevo-Stalać, odnosno Kraljevo – Lapovo. U

neposrednoj blizini sa zapadne strane je benzinska pumpa, a sa istočne TNG pumpa. Uz lokaciju prolazi sva potrebna infrastruktura (voda, struja, atmosferska i fekalna kanalizacija, gasovodna mreţa i toplovod). Infrastrukturna opremljenost lokacije:

Elektroenergetska: najbliţa trafostanica na benzinskoj stanici “MOL” trenutno raspolaţe sa pribliţno 250 KW, priključak kablom do lokacije oko 100 m.

Gasifikacija: gasifikacija ove lokacije moţe se odmah sprovoditi, MRS i deo distributivne mreţe su u funkciji. Udaljenost distributivne mreţe od predmetne lokacije je oko 300 m.

Vodovodna mreţa: izgraĎena je u trotoaru levom stranom Dositejeve ulice, gledano iz pravca puta Kraljevo – Kragujevac. Vodovodna mreţa na razmatranoj lokaciji kategorisana je kao magistralni vod, a izgraĎena je od ACC materijala, profila Ø300 mm.

Fekalna kanalizaciona mreţa: izgraĎena je trasom kroz predmetne parcele. IzgraĎena je od BET materijala, jajastog oblika, profila Ø600/1100 mm.

Atmosferska kanalizaciona mreţa: izgraĎena je sredinom Dositejeve ulice, zelenom površinom i ista je izgraĎena od BET materijala, profila Ø500 mm.

Lokacija broj 4 (“Magnohrom”) – Lokacija se nalazi u Industrijskoj zoni “Stari aerodrom”, na lokaciji izmeĎu magistralnog puta Kragujevac – Kraljevo – Čačak, 3 km od centra grada. Ukupna površina ove tri

parcele iznosi 9,58 ha, a korisnik je grad Kraljevo. Lokacije za investiranje:

1. Katastarska parcela broj 5110 – površine 6.13.93 ha;

2. Katastarska parcela broj 5160 – površine 1.11.67 ha;

3. Katastarska parcela broj 5139/1 – površine 2.32.19 ha. Lokacija se nalazi u okviru graĎevinskog reona i potpuno je opremljena komunalnom infrastrukturom (vodovodna i kanalizaciona mreţa, industrijska voda, struja, gas, industrijski ţeleznički kolosek). U neposrednoj blizini lokacija nalazi se sportski aerodrom koji se moţe koristiti i za laki avio saobraćaj.



Lokacija broj 5 (“Medijapan”) – nalazi se u prigradskom naselju Konarevo na 9 km od centra grada, u neposrednoj blizini magistralnog puta Kraljevo – Raška, i sopstvenim industrijskim ţelezničkim kolosekom povezana je sa prugom Kraljevo – Kosovska Mitrovica. Postojeći objekti na lokaciji:

1. Proizvodna hala “1”, površine P=3.400 m²; 2. Proizvodna hala “2”, površine P=3.600 m².

Objekti su izgraĎeni 1980. godine. Raspoloţive parcele:

1.P=1 ha 5 m²; 2. P= 61 ar 88 m²; 3. P = 83 ara 20 m²; 4. P=52 ara 11 m²; 5. P= 67 ara 07 m². Infrastrukturna opremljenost lokacije:

Elektroenergetska: najbliţa trafostanica trenutno raspolaţe sa pribliţno 3 MW na 10 KV naponu, mesto priključka u TC 35/10 KV na lokaciji.

Gasifikacija: izgradnja gasovoda srednjeg pritiska (primarni gasovod) za zonu Mataruške Banje i Konareva je u završnoj fazi. Postoji mogućnost dovoĎenja primarnog čeličnog gasovoda srednjeg pritiska u duţini od oko 1,5 km. U tom slučaju “Medijapan” bi imao svoju MRS.

Vodovod i kanalizacija: Objekat raspolaţe sopstvenim kapacitetima.

Ostala infrastruktura: industrijski ţeleznički kolosek, javna rasveta, prečistač otpadnih voda, kotlarnica na čvrsto gorivo, električne, vodovodne instalacije izgraĎene za potrebe bivše fabrike “Medijapan”.

Lokacija broj 6 (kod Gvoţđara)- sastoji se iz dve katastarske parcele broj: 5297/28 i 5297/29 KO Kraljevo. Katastarska parcela 5297/28 je površine 0.59.12 ha. Katastarska parcela 5297/29 je površine 0.13.18 ha. Korisnik obe parcele je grad Kraljevo. Parcele se nalaze u severo-istočnom delu grada, na 2,5 km od centra grada. Lokacija se nalazi u poslovno-proizvodnoj zoni grada. Zapadnom stranom lokacije prolazi postojeći put i zauzima deo katastarske parcele broj 5297/29 KO Kraljevo, a sa juţne industrijski ţeleznički kolosek. U neposrednoj blizini lokacije postoji mogućnost priključka na svu potrebnu infrastrukturu (voda, struja, kanalizacija, telefon, gas). Infrastrukturna opremljenost lokacije:

Elektroenergetska: najbliţa trafostanica trenutno raspolaţe sa pribliţno 50 KW, priključak kablom do lokacije oko 200 m.

Gasifikacija: gasifikacija ove lokacije moţe se odmah sprovoditi. MRS i deo distributivne mreţe su u funkciji. Udaljenost distributivne mreţe od predmetne lokacije je oko 200 m.

Vodovodna mreţa: izgraĎena je od PVC materijala, profila Ø200 mm, i jednim svojim delom prolazi kroz samu lokaciju.

Fekalna kanalizaciona mreţa – nije izgraĎena na predmetnoj lokaciji, ali postoji izgraĎena u neposrednoj blizini.Fekalna kanalizaciona mreţa koja je izgraĎena na razmatranoj lokaciji izgraĎena je od KC PVC materijala profila Ø250 mm.



Troškovi vezani za izgradnju kapaciteta i poslovanje u industrijskim zonama

Tabela 85. Cena priključenja na infrastrukturu (prosečna cena u €): Naziv Cena (€)

Električna energija 900,39

Voda 5.000,00

Daljinsko grejanje Do 100 kw – 63,55 € po kw; od 100 – 300 kw –

52,96 € po kw

Gas 18.686,48€ - G65 (100 m³/h)

Kanalizacija 1.770,00

Fiksna telefonija 125 + radovi

Internet - kablovski 44

Izvor podataka: Javna komunalna preduzeća

Tabela 86. Ostali troškovi (prosečna cena u €): Naziv Jedinica mere Cena (€)

Cena naknade za ureĎenje graĎevinskog zemljišta

€/m² Cena zavisi od lokacije, stepena infrastrukturne opremljenosti lokacije, kao

i od vrste delatnosti

Cena električne energije za privredu

€/Kwh 0,054 €

Cena električne energije za domaćinstva

€/Kwh Od 0.038 €7Kwh do 0.115 €/Kwh za potrošače sa jednotarifnim merenjem

Cena daljinskog grejanja €/m² 2,70

Cena vode za privredu €/m³ 0,67

Cena vode za domaćinstva €/m³ 0,36

Cena odvoĎenja otpadnih voda (kanalizacija) za privredu

€/m³ 0,26

Cena odvoĎenja otpadnih voda (kanalizacija) za domaćinstva

€/m³ 0,19

Cena gasa €/m³ 0,35

Cena internet saobraćaja (flat rate mesečno)

€ 15,00

Izvor podataka: Javna komunalna preduzeća

6.20 Olakšice koje nudi lokalna zajednica

Za grad Kraljevo veoma su značajne poslovne investicije, posebno one koje dovode do otvaranja novih radnih mesta i unapreĎuju poslovanje privrednog sektora koji je osnova razvoja grada, meĎutim u proteklom periodu grad Kraljevo nije iskoristio mogućnost i doneo odgovarajuću Odluku o olakšicama za investicije u pogledu naplate i ureĎenje i korišćenje gradskog graĎevinskog zemljišta, kao što je učinila većina gradova. Naime, u postojećim opštinskim odlukama o naplati naknade za korišćenje i ureĎenje gradskog graĎevinskog zemljišta predviĎeno je umanjenje cene u odreĎenom procentu samo ukoliko se plaćanje vrši u punom iznosu jednokratno. TakoĎe, prilikom utvrĎivanja cene naknade za ureĎenje gradskog graĎevinskog zemljišta, predviĎeno je umanjenje cene ukoliko se radi o izgradnji objekta za obavljanje proizvodnih delatnosti. Donošenjem novog Zakona o planiranju i izgradnji grad je u potpunosti u obavezio da se pridrţava istog i u delu koji se odnosi na naplatu za ureĎenje gradskog graĎevinskog zemljišta.



6.20.1 Programi za obuku radne snage

U Kraljevu se, dva puta godišnje ( u maju i septembru) odrţava sajam zapošljavanja u organizaciji Nacionalne sluţbe za zapošljavanje, na kome, firme koje imaju potrebe za novom radnom snagom ostvaruju neposredne kontakte sa nezaposlenim licima i pruţaju im moguće šanse za angaţovanje na novim radnim mestima. Kancelarija za lokalni ekonomski razvoj je uspostavila dobru saradnju sa lokalnom kancelarijom Nacionalne sluţbe za zapošljavanje, i uz pomoć MEGA programa, na sajmovima zapošljavanja anketirala izlagače i nezaposlena lica u cilju sagledavanja njihovih potreba.

Programi obuka nacionalne sluţbe za zapošljavanje

Filijala nacionalne sluţbe za zapošljavanje u Kraljevu od 1996. godine sprovodi programe obuka namenjene nezaposlenim licima, u cilju lakšeg nalaţenja zaposlenja. Ova filijala sprovodi obuke namenjene nezaposlenim licima koja su evidentirana u zavodu za zapošljavanje, kako bi unapredili svoje sposobnosti i znanja, kao i obuke za poznatog poslodavca. Osnovne obuke namenjene nezaposlenim licima su:

Osnovna informatička obuka za dobijanje ADSL sertifikata; Kurseve stranih jezika (engleski, nemački, Italijanski); Specijalističke informatičke obuke (Web dizajn, AutoCad); Obuke za servisere PC računara; Obuka za knjigovostvene poslove; Obuka za poslovne sekretare; Obuka za zavarivače.

Osim ovih osnovnih programa obuka, Filijala nacionalne sluţbe za zapošljavanje, u saradnji sa

poznatim poslodavcima vrši obuke za profile koji su neophodni poslodavcu a koji nisu obuhvaćeni redovnim programom obuka, s tim što je poslodavac u obavezi da primi radnika koji je prošao traţenu obuku u radni odnos na neodreĎeno vreme u trajanju od najmanje dve godine. Ovaj vid obuke do sada su najviše koristile kraljevačke firme "Amiga" i "Koncern fabrika vagona".

6.20.2 Inkubator centri za nove biznise

U Kraljevu do sada nije formiran inkubator centar, ali je grad prepoznao potrebu za osnivanjem istog, pa je iz tog razloga aplicirao sa regionalnim projektom „Formiranje biznis inovacionog centra”, u okviru programa RSEDP 2. Partneri u ovom projektu su još i grad Čačak, opština Vrnjačka Banja, Tehnološki fakultet iz Čačka i Mašinski fakultet iz Kraljeva, kao i Regionalna privredna Komora.

6.20.3 Finansijska pomoć

Pored postojećih prednosti, kao što su obrazovana i jeftina radna snaga, bescarinski izvoz u zemlje

Jugoistočne Evrope i Rusiju, strateški geografski poloţaj i najniţa stopa poreza na dobit u Evropi od 10%, Srbija nudi i finansijsku pomoć potencijalnim investitorima. Na osnovu Uredbe Vlade Republike Srbije, donete krajem juna 2007. godine, investicioni projekti u svim delatnostima, osim trgovine, turizma, ugostiteljstva i poljoprivrede, mogu da konkurišu za dodelu bespovratnih sredstava iz drţavnog budţeta. Sredstva su namenjena za finansiranje investicionih projekata u oblastima proizvodnje, usluga koje mogu biti predmet meĎunarodne trgovine i istraţivanja i razvoja. Investicije u proizvodnom sektoru: • Ukupna sredstva: od 2.000 do 5.000 € po novom radnom mestu;



• Minimalna vrednost ulaganja: izmeĎu 1 i 3 miliona €, u zavisnosti od visine stope nezaposlenosti u opštini u kojoj se vrši ulaganje; • Minimalan broj novih radnih mesta: 50. Investicije u sektoru usluga: • Ukupna sredstva: od 2.000 do 10.000 € po novom radnom mestu; • Minimalna vrednost ulaganja: 500.000 €; • Minimalan broj novih radnih mesta: 10. Investicije u sektoru istraţivanja i razvoja: • Ukupna sredstva: od 5.000 do 10.000 € po novom radnom mestu; • Minimalna vrednost ulaganja: 250.000 €; • Minimalan broj novih radnih mesta: 10. Investicioni projekti biće ocenjivani i bodovani na osnovu sledećih kriterijuma: 1. Reference investitora, 2. Udeo domaćih dobavljača i efekat investicije na produktivnost ostalih domaćih preduzeća u istom sektoru, 3. Odrţivost investicije / trajnost poslovanja, 4. Efekti investicije vezani za istraţivanje i razvoj, 5. Efekti investicije na ljudske resurse, 6. Uticaj investicije na ţivotnu sredinu, 7. Obim meĎunarodnog prometa, 8. Efekti investicije na razvoj opštine, i 9. Podrška lokalne samouprave u realizaciji investicije.

Prijave za dodelu sredstava podnose se Agenciji za strana ulaganja i promociju izvoza (SIEPA) nakon objavljenog javnog poziva za dodelu bespovratnih sredstava. Nakon sprovedenog postupka ocenjivanja projekata, sredstva će biti dodeljivana izabranim kompanijama u skladu sa ukupnim brojem bodova. Isplata će biti vršena periodično tokom trajanja projekta u jednakim iznosima od 25% vrednosti dodeljenih sredstava i to: 1. po zaključenju kupoprodajnog ugovora ili ugovora o zakupu zemljišta; 2. po dobijanju graĎevinske dozvole; 3. po dobijanju upotrebne dozvole; 4. po ostvarenju pune zaposlenosti predviĎene investicionim projektom.

Fond za osiguranje i finansiranje spoljnotrgovinskih poslova (SMECA)

Fond za osiguranje i finansiranje spoljnotrgovinskih poslova SMECA

(Serbia and Montenegro Export Credit Agency) (www.smeca.rs) je specijalizovana finansijska organizacija koja pruţa neophodne finansijske usluge izvozno orijentisanim preduzećima. Fond je osnovan posebnim Zakonom o

Fondu za osiguranje i finansiranje spoljnotrgovinskih poslova donetim u Skupštini SRJ 18. januara 2002. godine. Osnovne usluge Fond su:

Program osiguranja izvoznih potraţivanja, Finansiranje obrtnog kapitala za proizvodnju robe za izvoz, Izdavanje garancija za učešće na licitacijama, za dobro izvršenje poslova i za povrat avansa, Faktoring ili otkup potraţivanja po osnovu izvoza pre dospeća, ObezbeĎivanje garancija za uvoz mašina i opreme neophodnih za proizvodnju robe za izvoz; ObezbeĎivanje tehničke pomoći izvoznicima i

http://www.smeca.rs/



Izrada kreditnih analiza.

Agencija za osiguranje i finansiranje izvoza

Agencija za osiguranje i finansiranje izvoza Republike Srbije

a.d. (www.aofi.rs) osnovana je Zakonom o Agenciji za osiguranje i finansiranje izvoza Republike Srbije a.d. koji je usvojila Narodna

skupština Republike Srbije u julu 2005. godine. Zadatak Agencije je da, u cilju strateškog poboljšanja uslova poslovanja izvozne privrede i promene strukture izvoza Republike Srbije, zajednički deluje sa svim razvojnim, finansijskim i ostalim institucijama, ali i sa privatnim stranim kompanijama i institucijama kada za to postoji zajednički interes. Svoju misiju podrške nacionalnom izvozu u tekućoj fazi razvoja Agencija ostvaruje kroz različite mehanizme osiguranja i finansiranja izvoza kao što su:

Kratkoročno kreditiranje izvoznih poslova; Osiguranje kratkoročnih potraţivanja u inostranstvu od komercijalnih i nekomercijalnih rizika; Otkup izvoznih potraţivanja – poslovi faktoringa; Finansiranje stranog kupca; Finansiranje stranog kupca preko njegove banke; Finansiranje iz drugih izvora koji ne predstavljaju kreditni kapital AOFI.

Fond za razvoj Republike Srbije (www.fondzarazvoj.gov.rs)

Fond za razvoj Republike Srbije osnovan je Zakonom o Fondu za razvoj RS, sa ciljem da podstiče privredni i ravnomerni regionalni razvoj, unapreĎuje konkurentnost domaće privrede, podstiče razvoj proizvodnog zanatstva i usluţnih delatnosti, podstiče zapošljavanje i razvoj trţišta kapitala. Osnovni model korišćenja sredstava Fonda za razvoj je na kreditnoj osnovi. Pored toga, zavisno od namene i oblika svojine Fond će koristiti i model ulaganja kapitala na svojinskoj osnovi. Sredstva Fonda odobravaju se pravnim licima,

registrovanim u Trgovinskom sudu, osim dela sredstava namenjenih kreditiranju fizičkih lica i samostalnih radnji, koja se odobravaju putem banaka.

6.20.4 Poreske olakšice

U meĎunarodnim bilateralnim aktivnostima Uprave carina Srbije centralno mesto imaju bilateralni

sporazumi o saradnji i uzajamnoj pomoći u carinskim pitanjima. Ovi sporazumi predstavljaju pravnu osnovu za razmenu informacija izmeĎu carinskih informacija, a njihova osnovna svrha je uzajamno usklaĎivanje carinskih sistema, visok stepen meĎusobne saradnje, usklaĎivanje propisa i pojednostavljenje i ubrzavanje carinskog postupka u robnom i putničkom prometu. U ovom trenutku se primenjuju sledeći sporazumi: CEFTA sporazum Zona slobodne trgovine u Centralnoj i Istoĉnoj Evropi

Donošenjem Zakona o potvrĎivanju sporazuma o izmeni i pristupanju

sporazuma o slobodnoj trgovini u Centralnoj Evropi, Srbija je postala članica “nove” CEFTE – zone slobodne trgovine u Centralnoj i Istočnoj Evropi, sa trţištem od preko 30 miliona ljudi. Osim ugovora o stvaranju zone slobodne trgovine, Cefta sporazum ima i elemente o stabilizaciji i pridruţivanju, posebno u četiri oblasti – kroz tzv. politiku saradnje, kod odreĎivanja pravila za poreklo robe sa tzv. dijagonalno-

http://www.aofi.rs/

http://www.fondzarazvoj.gov.rs/



kumulativnim elementima, kod javnih nabavki i kod drţavne pomoći. Cefta sporazum bavi se takoĎe pitanjima investicija, necarinskih barijera koje moraju biti rešene do 2010, intelektualne svojine, meĎunarodne arbitraţe i javnim nabavkama kod kojih samo Srbija ima pravo da do 2010. zadrţi preferencijalni poloţaj domaćih preduzeća. U praksi, Sporazum CEFTA će za privrednike u regionu značiti jednostavniji mehanizam poslovanja, koji će im garantovati slobodu trgovine, ali i nacionalni tretman proizvoda. Trgovinski sporazum sa Rusijom

Donošenjem zakona o potvrĎivanju sporazuma izmeĎu Savezne Republike Jugoslavije i Vlade Ruske Federacije, ratifikovan je sporazum o slobodnoj trgovini, čiji su osnovni ciljevi: - proširenje i podsticanje meĎusobnih trgovinsko-ekonomskih odnosa, usmerenih na ubrzanje ekonomskog razvoja dve drţave, poboljšanje uslova ţivota i rada, povećanje zaposlenosti stanovništva, u oblasti proizvodnje, postizanja proizvodne i finansijske stabilnosti dve drţave; - obezbeĎivanje uslova za lojalnu konkurenciju izmeĎu privrednih subjekata dve drţave; - harmonizacija carinskih procedura i načina primene pravila o poreklu robe, koja odgovaraju normama meĎunarodne prakse i usaglašavanje postupka kontrole porekla robe od strane carinskih organa dve drţave. Sporazum propisuje da se za robu, za koju se moţe dokazati da je poreklom iz Srbije (više od 50% sadrţaja iz Srbije), a u skladu sa principima Svetske trgovinske organizacije, primenjuje carina od 1% kada je namenjena za trţište Rusije. Lista proizvoda na koje se primenjuje reţim o slobodnoj trgovini svake godine se menja, a trenutno se na njoj nalaze: šećer i konditorski proizvodi, piletina, neka alkoholna pića, kozmetički proizvodi, pamuk, tepisi, nameštaj i motorna vozila. Srbija je jedina zemlja izvan Zajednice nezavisnih drţava, odnosno bivšeg Sovjetskog Saveza, koja je potpisala ovakav sporazum sa Rusijom. Sporazum sa SAD

Spoljno trgovinska razmena sa Sjedinjenim Američkim Drţavama velikim delom se odvija na osnovu Generalnog sistema preferencijala (GSP). GSP program omogućava bescarinski uvoz više od 4.650 srpskih proizvoda, uključujući i većinu finalnih proizvoda i poluproizvoda, kao i odreĎenih poljoprivrednih i osnovnih industrijskih proizvoda. Ovom listom nisu obuhvaćeni uglavnom tekstilni i proizvodi od koţe, kao i obuća. Lista proizvoda se revidira dva puta godišnje na osnovu sugestija američkih proizvoĎača. Sporazum sa EU

Srbija ima preferencijalni status za plasman svojih proizvoda sa preteţnim domaćim poreklom na trţište Evropske unije, što znači da proizvodi, sem vina i mladog junećeg mesa, tzv. “baby beef”, kada se plasiraju na trţište zemalja EU ne podlaţu carini i drugim daţbinama. Sporazum sa Belorusijom

Ovaj sporazum je potpisan 31. marta 2009. godine u Minsku i predviĎa meĎusobno ukidanje carina i ostalih daţbina za sve proizvode iz Carinske tarife, osim za nekoliko roba za koje će se plaćati carina prilikom uvoza, odnosno izvoza u oba pravca (robe za koje ne vaţi ukidanje carine: šećer, alkohol, cigarete, kao i polovni automobili, autobusi i gume).



6.21 Porezi - lokalni, regionalni, nacionalni

Nacionalni porezi u Srbiji: Porez na dohodak graĊana plaćaju fizička lica koja ostvaruju dohodak. Porezu na dohodak

graĎana podleţu sledeće vrste prihoda: (zarade; prihodi od poljoprivrede šumarstva;prihodi od samostalne delatnosti;prihodi od autorskih prava, prava srodnih autorskom pravu i prava industrijske svojine;prihodi od kapitala;prihodi od nepokretnosti; kapitalni dobici). Stopa poreza na dohodak iznosi 12% za zarade, gde se pod zaradom smatra zarada koja se ostvaruje po osnovu radnog odnosa, definisana zakonom kojim se ureĎuju radni odnosi i druga primanja zaposlenog. TakoĎe se smatraju i ugovorena naknada i druga primanja koja se ostvaruju obavljanjem privremenih i povremenih poslova na osnovu ugovora zaključenog neposredno sa poslodavcem, kao i na osnovu ugovora zaključenog preko omladinske ili studentske zadruge, osim sa licem do navršenih 26 godina ţivota, ako je na školovanju u ustanovama srednjeg, višeg i visokog obrazovanja. Stopa poreza na dohodak za ostale vrste prihoda iznosi 20%. Poreske olakšice za novozaposlene: Stalno zapošljenje nezaposlene osobe do 30 godina, izuzeće od doprinosa u naredne tri godine; Stalno zapošljenje nezaposlene osobe starosti preko 45 godina, izuzeće od doprinosa u naredne 2 godine.

Porez na dobit preduzeća - Poreski obveznik poreza na dobit preduzeća je preduzeće organizovano u jednom od sledećih oblika: akcionarsko društvo; društvo sa ograničenom odgovornošću; ortačko društvo; komanditno društvo; društveno preduzeće; javno preduzeće. Poreski kredit: Za investiranje u novu opremu za obavljanje delatnoti, umanjenje od poreske osnovice 20% od troškova nove opreme, ali najviše do 50% poreske osnovice.

Porez na dodatu vrednost (PDV) je opšti porez na potrošnju, koji se obračunava i plaća na isporuku dobara i pruţanje usluga, u svim fazama proizvodnje i prometa dobara i usluga, kao i na uvoz dobara. Poreski obveznik je fizičko lice ili preduzeće koje vrši promet dobara i usluga u okviru obavljanja delatnosti. Delatnost je aktivnost koju sprovodi radi ostvarivanja prihoda. Promet od 2 -4 mil. RSD – moţe da bude obveznik PDV-a; Promet preko 4 mil. RSD – mora da bude obveznik PDV-a. Opšta stopa PDV za promet dobara i usluga ili uvoz dobara je 18%, a posebna stopa iznosi 8% (kompjuterska oprema, hrana, novoizgraĎeni objekti…). Povraćaj PDV-a Ako je iznos prethodnog poreza (prethodni porez je iznos PDV obračunat u prethodnoj fazi prometa dobara i usluga, odnosno plaćen pri uvozu dobara, a koji obveznik moţe da odbije od PDV koji duguje), veći od iznosa poreske obaveze, obveznik ima pravo na povraćaj razlike. Poreski obveznik moţe da se opredeli za povraćaj razlike ili da mu se razlika prizna kao poreski kredit. Ako se poreski obveznik opredeli za povraćaj razlike, nadleţni poreski organ po sprovedenom postupku vrši povraćaj PDV na račun koji je obveznik naveo u prijavi za evidentiranje obveznika PDV. Ako se obveznik opredeli da mu se razlika prizna kao poreski kredit, on koristi taj iznos za izmirivanje svoje poreske obaveze za naredni poreski period Povraćaj poreza, kao i povraćaj neiskorišćenog poreskog kredita, vrši se najkasnije u roku od 45 dana, odnosno u roku od 15 dana za obveznike koji preteţno vrše promet dobara u inostranstvo, nakon isteka roka za predaju poreske prijave, odnosno od dana podnošenja zahteva. Porezi na upotrebu, drţanje i nošenje dobara koji se odnosi na:

Porez na upotrebu motornih vozila (porez se plaća kod registracije, produţenja registracije, zamene registarskih tablica motornih vozila, koji se vrše u skladu sa propisima kojima se ureĎuje



registracija motornih i priključnih vozila, i to: putničkih automobila, kombi vozila i motocikla). Porez se plaća prema radnoj zapremini motora;

Porez na upotrebu mobilnog telefona plaća se za vreme trajanja pretplatničkog odnosa za usluge mobilne telefonije, kao i uplatom za buduće korišćenje usluga mobilne telefonije. Obveznik poreza na upotrebu mobilnog telefona je fizičko i pravno lice – korisnik usluga mobilne telefonije. Stopa poreza na upotrebu mobilnog telefona iznosi 10%;

Porez na upotrebu plovnih objekata plaća se na čamce, brodove i jahte, duţine 15 ili više metara, sa motornim pogonom, kao i na ploveća postrojenja ugostiteljske objekte. Poreska obaveza nastaje kod upisa plovnog objekta u upisnik i kod svakog produţavanja vaţnosti brodskog svedočanstva, odnosno plovidbene dozvole, koje se vrši u skladu sa propisima kojima se ureĎuje plovidba.

Porez na upotrebu vazduhoplova i letilica plaća se na vazduhoplove i letilice na motorni pogon, koji se koriste za sopstveni prevoz, odnosno za rekreativne aktivnosti.

Porez na registrovano oruţje – obaveza plaćanja poreza na registrovano oruţje nastaje danom izdavanja odobrenja, odnosno oruţnog lista, odnosno dozvole za drţanje, odnosno za drţanje i nošenje oruţja. Doprinosi za socijalno osiguranje

Doprinosima se obezbeĎuju sredstva za finansiranje obaveznog socijalnog osiguranja, i to penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja i osiguranja za slučaj nezaposlenosti. Doprinosi, u smislu ovog zakona, jesu: za penzijsko i invalidsko osiguranje: (doprinos za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje; dodatni doprinos za staţ osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem u skladu sa zakonom; doprinos za slučaj invalidnosti i telesnog oštećenja po osnovu povrede na radu i profesionalne bolesti u slučajevima utvrĎenim zakonom). za zdravstveno osiguranje: (doprinos za obavezno zdravstveno osiguranje; doprinos za slučaj povrede na radu i profesionalne bolesti u slučajevima utvrĎenim zakonom; za osiguranje za slučaj nezaposlenosti - doprinos za obavezno osiguranje za slučaj nezaposlenosti). Stope po kojima se obračunavaju i plaćaju doprinosi jesu:

- za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje - 22%; - za obavezno zdravstveno osiguranje - 12,3%; - za osiguranje za slučaj nezaposlenosti - 1,5%.

Kada se doprinosi plaćaju istovremeno iz osnovice i na osnovicu, obračun doprinosa vrši se po sledećim stopama:

- za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje - 11%; - za obavezno zdravstveno osiguranje - 6,15%; - za osiguranje za slučaj nezaposlenosti - 0,75%.

Primanja jedinica lokalne samouprave

Republika je duţna da pri svakom prenošenju ili poveravanju novih poslova jedinici lokalne samouprave obezbedi odgovarajuća sredstva, odnosno izvore prihoda, potrebne za obavljanje tih poslova. Sredstav budţeta jedinice lokalne samouprave obezbeĎuju se iz izvornih i ustupljenih prihoda, transfera, primanja po osnovu zaduţivanja i drugih prihoda i primanja. Izvorni prihodi jedinice lokalne samouprave – Jedinici lokalne samouprave pripadaju izvorni prihodi ostvareni na njenoj teritoriji i to:

1. Porez na imovinu, osim poreza na prenos apsolutnih prava i poreza na nasleĎe i poklon; 2. Lokalne administrativne takse (utvrĎuje ih skupština jedinice lokalne samouprave, ali ne mogu

biti veće od iznosa republičke administrativne takse);



3. Lokalne komunalne takse (Obveznik lokalne komunalne takse jeste korisnik prava, predmeta i usluga za čije je korišćenje propisano plaćanje lokalne komunalne takse.Visinu taksi odreĎuje skupština jedinice lokalne samouprave);

4. Boravišna taksa (uvodi se aktom skupštine jedinice lokalne samouprave); 5. Naknada za korišćenje graĎevinskog zemljišta; 6. Naknada za ureĎivanje graĎevinskog zemljišta; 7. Naknada za zaštitu i unapreĎenje ţivotne sredine; 8. Prihodi od koncesione naknade za obavljanje komunalnih delatnosti i prihodi od drugih

koncesionih poslova, koje jedinica lokalne samouprav ezaključi u skladu sa zakonom; 9. Novčane kazne izrečene u prekršajnom postupku za prekršaje propisane aktom skupštine

jedinice lokalne samouprave, kao i oduzeta imovinska korist u tom postupku; 10. Prihodi od davanja u zakup, odnosno na korišćenje nepokretnosti u drţavnoj svojini koje koristi

jedinica lokalne samouprave i indirektni korisnici njenog budţeta; 11. Prihodi od prodaje pokretnih stvari koje koristi jedinica lokalne samouprave i i indirektni korisnici

njenog budţeta; 12. Prihodi koje svojom delatnošću ostvare organi i organizacije jedinice lokalne samouprave; 13. Prihodi od kamata na sredstva budţeta jedinice lokalne samouprave; 14. Prihodi po osnovu donacija jedinici lokalne samouprave; 15. Prihodi po osnovu samodoprinosa; 16. Drugi prihodi utvrĎeni zakonom.

Stope izvornih prihoda, kao i način i merila za odreĎivanje visine lokalnih taksi i naknada utvrĎuje skupština jedinice lokalne samopurave svojom odlukom.

Porez na imovinu

Porezima na imovinu smatraju se: - Porez na imovinu - predmet oporezivanja su sledeća prava

na nepokretnosti: pravo svojine, pravo plodouţivanja, pravo upotrebe i pravo stanovanja, pravo vremenskog korišćenja (tajm- šering), pravo zakupa stana ili stambene zgrade u skladu sa zakonom kojim se ureĎuje stanovanje, za period duţi od 1 godine ili na neodreĎeno vreme, pravo korišćenja gradskog graĎevinskog, odnosno javnog graĎevinskog zemljišta, ili ostalog graĎevinskog zemljišta u drţavnoj svojini, površine preko 10 ari. Obveznik poreza na imovinu je pravno i fizičko lice koje je imalac tih prava na nepokretnosti na teritoriji Republike Srbije, s tim što se u pogledu rezidenstva poreskog obveznika primenjuju odredbe Zakona o porezu na dobit preduzeća - za pravna lica, odnosno Zakona o porezu na dohodak graĎana - za fizička lica.

Poreska osnova je trţišna vrednost imovine na dan 31. Decembar prethodne godine u odnosu na godinu za koju se obračunava i naplaćujeporez. Trţišna vrednost imovine se procenjuje od strane nadleţnog poreskog organa i podloţna je amortizaciji po stopi od 1,5% primenom proporcionalne metode, ali ne više od 70%. - Porez na nasleĊe i poklon - predmet oporezivanja su prava na nepokretnosti koje nasledioci,

odnosno poklonoprimci nasleĎuju, odnosno prime na poklon. Ovaj porez plaća se i na nasleĎeni, odnosno na poklon primljeni gotov novac, štedne uloge, depozite u bankama, novčana potraţivanja prava intelektualne svojine, udele u pravnom licu, hartije od vrednosti, pravo svojine na upotreljavana motorna vozila i sl. Osnovica poreza na nasleđe je trţišna vrednost nasleĎene imovine, umanjena za iznos dugova, troškova i drgih tereta koje je obveznik duţan da isplati, ili na drugi način izmiri na nasleĎene imovine, na dan nastanka poreske obaveze. Osnovica poreza na poklon je trţišna vrednost na poklon primljene imovine, na dan nastanka poreske obaveze, koju utvrĎuje poreski organ. - Porez na prenos apsolutnih prava - predmet oporezivanja je prenos sledećih apsolutnih prava uz naknadu:



1. stvarnih prava na nepokretnosti; 2. prava intelektualne svojine; 3. udela u pravnom licu i hartija od vrednosti; 4. prava svojine na upotrebljenom motorna vozilu, plovnom objektu, odnosno vazduhoplovu na sopstveni pogon osim drţavnog; 5. prava korišćenja gradskog, odnosno javnog graĎevinskog zemljišta, nezavisno od njegove površine; 6. prava na ekspropisanoj nepokretnosti, ako se ekspropisacija vrši radi izgradnje stambenih ili privrednih objekata

Obveznik poreza na prenos apsolutnih prava je prodavac, odnosno prenosilac tih prava. Osnovica poreza na prenos apsolutnih prava je ugovorena cena u trenutku nastanka poreske obaveze, ukoliko nije niţa od trţišne.

Skupština jedinice lokalne samouprave utvrĎuje visinu stope poreza na imovinu, osim poreza na prenos apsolutnih prava i poreza na nasleĎe i poklon, do visine najviše stope propisane zakonom kojim se ureĎuju porezi na imovinu. Prihodi od ostalih nivoa vlasti – Jedinici lokalne samouprave sa nivoa Republike pripadaju: ustupljeni prihodi u koje spadaju prihodi od ustupljenih poreza: 1) porez na dohodak građana na prihode od poljoprivrede i šumarstva, samostalne delatnosti, nepokretnosti, davanja u zakup pokretnih stvari, osiguranja lica, 40% od poreza na zarade koji se plaća prema prebivalištu zaposlenog, ostali prihodi u skladu sa zakonom; 2) porez na nasleđe i poklon; 3) porez na prenos apsolutnih prava; prihodi od ustupljenih naknada ( godišnja naknada za motorna vozila, traktore i priključna vozila, naknada za zagaĎenje ţivotne sredine, naknada za korišćenje mineralnih sirovina; naknada za izvaĎeni materijal iz vodotoka, naknade za korišćenje šuma, naknade za korišćenje voda, naknada za promenu namene poljoprivrednog zemljišta, naknada za korišćenje prirodnog lekovitog faktora, turističke naknade i dr) i transferi.

6.22 Proces izdavanja dozvola

Septembra 2009. godine stupio je na snagu novi Zakon o planiranju i izgradnji. Ovim zakonom je uveden pojam lokacijske dozvole, olakšan je postupak formiranja, odnosno deobe graĎevinske parcele, a njime je takoĎe značajno olakšana i pojednostavljena procedura dobijanja graĎevinskih dozvola, i skraćen je vremenski rok za njihovo dobijanje, što je od posebnog značaja ne samo za privredne subjekte već i za sve graĎane.

Na teritoriji grada Kraljeva izdavanje graĎevinskih dozvola je u nadleţnosti Odeljenja za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti Gradske uprave grada Kraljeva.

Procedure i koraci u postupku dobijanja graĊevinskih dozvola:

1. Zahtev za izdavanje informacije o lokaciji

Informacija o lokaciji sadrţi podatke o mogućnostima i ograničenjima gradnje na katastarskoj parceli, na osnovu planskog dokumenta. Informacija o lokaciji izdaje se obavezno za izgradnju pomoćnih objekata, garaţa i trafo stanica 10/04 kV ili 20/04 kV. Uz zahtev za izdavanje informacije o lokaciji podnosi se:

1) Kopija plana katastarske parcele, koja nije starija od 6 meseci,

izdata od strane Republičkog geodetskog zavoda – Sluţbe za katastar

nepokretnosti Kraljeva;

2) Dokaz o uplati Republičke administartivne takse, u iznosu od 400,00 dinara na ţiro račun broj 840-

742221843-57, model 97, poziv na broj 45-050, primalac: budţet Republike Srbije;

3) Dokaz o uplati gradske administrativne takse, u iznosu od 250,00 dinara na ţiro račun broj 840-

742241843-03, model 97, poziv na broj 45-050, primalac budţet grada Kraljeva;



Informaciju o lokaciji izdaje Odeljenje za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti Gradske uprave grada Kraljeva, u roku od 8 dana od dana podnošenja zahteva. Ukoliko je lokacija na kojoj se gradi objekat po nameni poljoprivredno zemljište potrebno je izvršiti promenu namene zemljišta u graĎevinsko zemljište.

2. Zahtev za izdavanje lokacijske dozvole

Lokacijska dozvola je upravni akt koji se izdaje rešenjem. Uz zahtev za izdavanje lokacijske dozvole podnosi se:

1) Kopija plana katastarske parcele na kojoj će se graditi objekat (ne starija od 6 meseci);

2) Izvod iz katastra podzemnih instalacija;

3) Dokaz o pravu svojine, odnosno pravu zakupa na graĎevinskom zemljištu (izvod iz lista

nepokretnosti, ugovor o kupoprodaji, ostavinsko rešenje, za linijske infrastrukturne objekte ugovor o

ustanovljavanju prava sluţbenosti sa vlasnikom posluţnog dobra i sl.);

4) Predlog planirane dispozicije objekta, gabarita, vrste i namene objekta, spratnosti i visine, tehničke

karakteristike objekta i dr., a za linijske objekte situacija trase;

5) Pre podnošenja zahteva za izdavanje lokacijske dozvole potrebno je formiarti graĎevinsku parcelu;

6) Moţe se priloţiti i idejno rešenje planiranog objekta, propisno upakovano, potpisano i overeno od

strane odgovornog projektanta, koji će biti sastavni deo lokacijske dozvole ukoliko je uraĎeno u

skladu sa uslovima sadrţanim u planskom dokumentu;

7) Dokaz o uplati Republičke administrativne takse u iznosu od 550,00 dinara na ţiro račun broj 840-

742221843-57, model 97 i poziv na broj 45-050, primalac: budţet Republike Srbije;

8) Uplatu gradske administrativne takse u iznosu od 300,00 + 30,00 dinara po m² bruto razvijene

površine objekta pre preuzimanja lokacijske dozvole, na ţiro račun broj 840-742241843-03, model

97, poziv na broj 45-050, primalac budţet grada Kraljeva.

NAPOMENA: Za izdavanje lokacijske dozvole neophodno je uplatiti i naknadu za pribavljanje uslova za priključenje na komunalnu infrastrukturu od nadleţnih javnih preduzeća, o čijoj visini i načinu uplate će stranka biti naknadno obaveštena. Lokacijsku dozvolu izdaje Odeljenje za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti Gradsek uprave grada Kraljeva, u roku od 15 dana od dana podnošenja urednog zahteva.

IZGRADNJA OBJEKATA I GRAĐENjE

GraĎenje objekta vrši se na osnovu graĎevinske dozvole i tehničke dokumentacije.

Zahtev za izdavanje graĊevinske dozvole GraĎevinska dozvola se izdaje na zahtev investitora koji namerava da gradi, rekonstruiše, odnosno dogradi objekat. Uz zahtev za izdavanje graĊevinske dozvole prilaţe se:

1) Lokacijska dozvola;

2) Glavni projekat u tri primerka sa izveštajem o izvršenoj tehničkoj

kontroli;

3) Dokaz o pravu svojine, odnosno pravu zakupa na graĎevinskom

zemljištu;

4) Dokaz o ureĎivanju odnosa u pogledu plaćanja naknade za ureĎivanje graĎevinskog zemljišta

(Ugovor zaključen sa Direkcijom za planiranje i izgradnju „Kraljevo“);

- Za izgradnju linijskih infrastrukturnih objekata kao dokaz o pravu svojine dostavlja se konačno

rešenje o eksproprijaciji i dokaz da je korisnik eksproprijacije obezbedio novčana sredstva u visini



trţišne vrednosti nepokretnosti, odnosno ugovor o ustanovljavanju prava sluţbenosti sa vlasnikom

posluţnog dobra;

- Za izgradnju ili izvoĊenje radova na graĊevinskom zemljištu ili objektu koji je u vlasništvu

više lica prilaţe se i overena saglasnost tih lica, odnosno ako se radovi izvode na pripajanju ili

pretvaranju zajedniĉkih prostorija u stan, odnosno poslovni prostor u stambenim zgradama,

odnosno nadziĊivanju stambene zgrade, potrebno je dostaviti i ugovor zaključen sa Skupštinom

stambene zgrade overen kod nadleţnog suda;

- Za izgradnju energetskih objekata podnosi se i energetska dozvola;

5) Dokaz o uplati Republičke administrativne takse u iznosu od 720,00 dinara (za ekonomski objekat

370,00 dinara), na ţiro račun broj 840-742221843-57, model 97 i poziv na broj 45-050, primalac

budţet Republike Srbije, (za rekonstrukciju, dogradnju i sl. Republička administrativna taksa u

iznosu od 460,00 dinara, a za ekonomski objekat 285,00 dinara);

6) Dokaz o uplati gradske administrativne takse u iznosu od 300,00 dinara na ţiro račun broj 840-

742241843-03, model 97, poziv na broj 45-050, primalac budţet grada Kraljeva.

GraĎevinska dozvola se izdaje rešenjem Odeljenja za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti Gradske uprave grada Kraljeva, u roku od 8 dana od podnošenja urednog zahteva. Sastavni deo rešenja je glavni projekat. GraĎevinska dozvola prestaje da vaţi ako se ne otpočne sa graĎenjem objekta, odnosno izvoĎenjem radova, u roku od dve godine od dana pravnosnaţnosti rešenja kojim je izdata graĎevinska dozvola. Novim zakonom je predviĎena mogućnost izmene rešenja o graĎevinskoj i lokacijskoj dozvoli ako se u toku graĎenja objekta, odnosno izvoĎenja radova promeni investitor. U tom slučaju novi investitor je duţan da u roku od 15 dana od dana nastanka promene, podnese Odeljenu za urbanizam zahtev za izmenu rešenja o lokacijskoj i graĎevinskoj dozvoli. Tehnička dokumentacija Izgradnja objekat vrši se na odnovu glavnog projekta, u skladu sa lokacijskom dozvolom. Prijava radova GraĎenju objekta moţe se pristupiti po osnovu pravosnaţne graĎevinske dozvole, s tim što je investitor duţan da organu kojio je izdao graĎevinsku dozvolu (Odeljenju za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno – komunalne delatnosti Gradske uprave grada Kraljeva) i nadleţnom graĎevinskom inspektoru prijavi početak graĎenja objekta, osam dana pre početka izvoĎenja radova. Prijava sadrţi datum početka i rok završetka graĎenja, odnosno izvoĎenja radova. Za linijske infrastrukturne objekte, dostavlja se i akt ministarstva nadleţnog za poslove finansija o uvoĎenju u posed nepokretnosti, odnosno zaključen ugovor o pravu sluţbenosti overen kod nadleţnog suda. Uz prijavu početka graĎenja objekta podnosi se Rešenje o graĎevinskoj dozvoli. IzvoĊenje radova Investitor je u obavezi da počne izgradnju najkasnije dve godine od dana izdavanja odobrenja za izgradnju. Tehniĉki pregled objekta Podobnost objekta za upotrebu utvrĎuje se tehničkim pregledom. Tehnički pregled objekta vrši se po završetku izgradnje objekta, odnosno svih radova predviĎenih graĎevinskom dozvolom i glavnim projektom, u roku od 30 dana od dana prijema zahteva za izvršenje tehničkog pregleda objekta. Tehnički pregled obuhvata kontrolu usklaĎenosti izvedenih radova sa graĎevinskom dozvolom i tehničkom dokumentacijom na osnovu koje se objekat gradio, kao i sa tehničkim propisima i standardima koji se odnose na pojedine vrste radova odnosno materijala, opreme i instalacija. Zahtev za tehnički pregled objekta sadrţi podatke o investitoru (vlasniku) objekta, podatke o objektu, podatke o izvoĎaču i odgovornom izvoĎaču radova, o nadzornim organima i podatke o dokumentaciji). Uz zahtev za tehniĉki pregled objekta investitor prilaţe:

1) Fotokopiju rešenja o graĎevinskoj dozvoli ili odobrenja za gradnju;

2) Fotokopiju prijave o izvoĎenju radova;



3) Kopiju plana o izvršenom geodetskom snimanju objekta izdatu od strane RGZ – Sluţba za katastar

nepokretnosti Kraljevo;

4) Potvrdu o izvršenom geodetskom snimanju objekta, izdatu od strane RGZ – Sluţba za katastar

nepokretnosti Kraljevo;

5) Dokaz o uplati Republičke administrativne takse za rešenje od 720,00 dinara (za ekonomski objekat

370,00 dinara), na ţiro račun broj 840-742221843-57, model 97, poziv na broj 45-050, primalac

budţet Republike Srbije;

6) Dokaz o uplati gradske administrativne takse u iznosu od 300,00 dinara, kao i za tehnički pregled

0,1% od konačne vrednosti objekta, na ţiro račun broj 840-742241843-03, model 97, poziv na broj

45-050, primalac budţet grada Kraljeva.

Odeljenje za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti obrazuje komisiju za tehnički pregled objekta i po osnovu zapisnika koji sačinjava ova komisija, Odeljenje za urbanizam, graĎevinarstvo i stambeno-komunalne delatnosti izdaje investitoru Upotrebnu dozvolu. Upotrebna dozvola se izdaje na onovu Zakona o planiranu i izgradnji („Sl glasnik RS“, broj 72/09) i Pravilnika o sadrţini i načinu vršenja tehničkog pregleda i izdavanja upotrebne dozvole. Nakon tehničkog prijema objekta investitor dobija upotrebnu dozvolu, zatim podnosi zahtev za upis u Katastar nepokretnosti. Upisom u Katastar nepokretnosti investitor dobija izvod iz Katastra, tj. Rešenje o upisu. NAPOMENA: Za objekte koji se nalaze na seoskom području grada Kraljeva, graĎevinske dozvole se ne mogu izdavati dok se ne usvoji Prostorni plan grada Kraljeva, čije se usvajanje očekuje krajem marta 2010. godine.



PROCEDURE I KORACI U POSTUPKU DOBIJANJA GRAĐEVINSKE DOZVOLE NA TERITORIJI GRADA KRALJEVA

Gra

đe

nje

ob

jekt

a

Uz zahtev se prilaţe:

Prijava radova najkasnije 8 dana pre početka graĎenja;

Obaveštenje o datumu početka i završetka gradnje;

Nadzor nad izvoĎenjem radova;

Up

otr

eb

na

do

zvo

la

Zahtev za tehniĉki prijem objekta sa:

Fotokopijom rešenja o graĎevinskoj dozvoli;

Fotokopijom prijave o izvoĎenju radova;

Kopijom plana o izvršenom geodetskom snimanju objekta izdatu od Sluţbe za katastar nepokretnosti Kraljevo;

Potvrdom o izvršenom geodetskom snimanju objekta, izdatu od Sluţbe za katastar nepokretnosti Kraljevo;

Dokaz o uplati Republičke administrativne takse za rešenje od 720,00 dinara;

Dokaz o uplati gradske takse u iznosu od 300,00 dinara, kao i za teh. šregled 0,1% od konačne vrednosti objekta;

Tehnički prijem objekta;

Probni rad;

Tehniĉki prijem se vrši u roku od 30 dana od dana prijema zahteva

Up

is u

kat

asta

r n

ep

okr

etn

ost

i

Zahtev Sluţbe za katastar nepokretnosti Kraljevo uz koji se prilaţe:

Upotrebna dozvola;

Rešenje o odobrenju za izgradnju i upotrebu;

Dokaz o uplati Republičke administrativne takse;

Dokaz o uplati takse Sluţbi za katastar nepokretnosti Kraljevo

Info

rmac

ija

o lo

kaci

ji


Kopija plana katastarske parcele;

Dokaz o uplati Republičke administrativne takse u iznosu od 400,00 dinara;

Dokaz o uplati gradske administrativne takse u iznosu od 250,00 dinara,

Rok: 8 dana od dana podnošenja zahteva

Loka

cijs

ka d

ozv

ola


Kopija plana katastarske parcele;

Izvod iz katastra podzemnih instalacija;

Dokaz o pravu svojine ili zakupa;

Predlog planirane dispozicije objekta, a za linijske objekte situacija trase;

Moţe se dostaviti i idejni projekat;

Dokaz o uplati Republičke administrativne takse u iznosu od 550,00 dinara;

Dokaz o uplati gradske administrativne takse u iznosu od 300,00 dinara + 30,00 din/m² bruto razvijene površine objekta;

Rok: 15 dana od dana podnošenja urednog zakona

Gra

đev

insk

a d

ozv

ola


Lokacijska dozvola;

Glavni projekat u tri primerka;

Dokaz o pravu svojine ili zakupa;

Dokaz o ureĎivanju odnosa u pogledu plaćanja naknade za ureĎivanje graĎevinskog zemljišta (Ugovor sa direkcijom za planiranje i izgradnju);

I druge eventualno potrebne saglasnosti (zavod za zaštitu spomenika, protivpoţarna, vodoprivredna saglasnost...)

Dokaz o uplati Republičke administrativne takse u iznosu od 720,00 dinara (za ekonomski objekat 370,00 dinara);

Dokaz o uplati gradske administrativne takse u iznosu od 300,00 dinara;

Rok: 8 dana od dana podnošenja urednog zahteva

7 Radna snaga

7.1 Broj i struktura zaposlenih

Privredna višedecenijska karakteristična struktura Kraljeva uslovila je kvalifikacionu strukturu, kao i kvantitativni odnos zaposlenog i nezaposlenog stanovništva u sadašnjem periodu. Struktura zaposlenih po sektorima u Kraljevu se nije značajnije promenila u prethodnoj deceniji. Industrija (uključujući rudarstvo, energetiku i graĎevinarstvo) je uključivala skoro polovinu

zaposlenih u 1990. godini u opštini Kraljevo (37,2%), dok je u 2007. godini u preraĎivačkoj industriji radilo 13,60% zaposlenih.

U 2007. godini, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u Kraljevu je bilo 34.571 zaposlen, od čega 14.209 (41,1%) ţena i 20.362 (58,9%) muškaraca. U preduzećimima, ustanovama, zadrugama i organizacijama je radilo 20.929 zaposlenih, dok su 13.642 činili privatni preduzetnici, samostalni delatnici i zaposleni kod njih. Broj zaposlenih na 1000 stanovnika u gradu u 2007. godini je 288.

Tabela 87. Broj i struktura zaposlenih, 2007.

Opština Struktura

zaposlenih u opštini (%)

Okrug (%) Srbija (%)

Zaposleni - ukupno 34.571 100 100 100

Ţene 14.209 41,10 40,50 43,40

Muškarci 20.362 58,90 59,50 56,60

U preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama

20.929 60,54 59,57 71,56

Privatni preduzetnici, samostalni delatnici i zaposleni kod njih

13.642 39,50 40,43 28,44

Broj zaposlenih na 1000 stanovnika 288 / 0,34 0,01

Broj zaposlenih u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama na 1000 stanovnika

174 / 0,20 0,009


7.2 Zaposlenost po delatnostima

Tabela 88. Struktura zaposlenih po sektorima delatnosti, 2009.

Opština Struktura

zaposlenih u opštini (%)

Struktura zaposlenih u okrugu (%)

Struktura zaposlenih u

Srbiji (%)

Zaposleni - ukupno 30.513 100 100 100

Ţene 13.204 43,27 41,75 44,34

Muškarci 17.309 56,73 58,25 55,66

Poljoprivreda, lov, šumarstvo i vodoprivreda

556 1,82 1,51 2,39

Ribarstvo 1 0,001 0,12 0,05

VaĎenje ruda i kamena 194 0,64 1,52 1,18

PreraĎivačka industrija 4.146 13,60 13,47 17,97

Proizv. i snabdev. energijom, gasom i vodom

761 2,50 2,55 2,43

GraĎevinarstvo 1.541 4,95 4,30 4,18

Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila

2.228 7,30 7,25 10,22

Hoteli i restorani 202 0,65 1,72 1,19

Saobraćaj, skladištenje i veze 2.453 8,05 6,01 5,65



Finansijsko posredovanje 178 0,60 0,51 1,94

Poslovi sa nekretninama i iznajmljivljivanjem

320 1,05 1,12 4,22

Drţavna uprava i socijalno osiguranje

894 2,95 3,37 3,77

Obrazovanje 2.123 6,95 7,86 7,14

Zdravtsveni i socijalni rad 2.721 8,90 8,54 8,60

Ostale komunalne, društvene i lične usluge

697 2,30 2,06 3,02

Izvor podataka: RZS, Saopštenje ZP20 od 25.01.2010. godine, Zaposleni u Republici Srbiji, 2009.

7.3 Prosečne zarade

Na osnovu objavljenog saopštenja SRB71ZP14, Republičkog zavoda za statistiku, prosečna bruto zarada po zaposlenom u decembru 2009. godine u gradu Kraljevu, iznosila je 436,02€, u Raškom upravnom okrugu 405,17 €, a u Republici 531,90 €, dok je prosečna neto zarada u istom periodu bila 313,15 € u gradu, 292,35 € u okrugu i 382,85 € u Republici. Tabela 89. Prosečne zarade po zaposlenom, decembar 2009.

Grad (€)* Raški okrug (€) Srbija (€)

Prosečna bruto zarada (sa porezom i doprinosima) 436.02 405.17 531.90

Prosečna neto zarada (bez poreza i doprinosa) 313.15 292.35 382.85

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Zarade po zaposlenom u Republici Srbiji, decembar 2009. Saopštenje ZP 14 od 25.01.2010. * po srednjem kursu NBS na dan 31.12.2009. = 96.10 dinara

Tabela 90. Uporedni pregled prosečnih zarada po zaposlenom po godinama.

2002 (€)*

2003 (€)**

2004 (€)***

2005 (€)****

2006 (€)*****

2007 (€)*****

*

2008 (€)******

*

Decembar 2009

Prosečna bruto zarada u gradu

182.00 218.00 249.00 277.00 327.00 411.00 472.00 436.00

Prosečna bruto zarada u Raškom okrugu

173.00 209.00 241.00 258.00 297.00 382.00 448.00 405.17

Prosečna bruto zarada u Srbiji

219.00 255.00 283.00 308.00 377.00 484.00 547.00 531.90

Prosečna neto zarada u gradu

130.00 151.00 170.00 189.00 223.00 294.00 338.00 313.15

Prosečna neto zarada u Raškom okrugu

122.00 144.00 165.00 175.00 202.00 274.00 321.00 292.35

Prosečna neto zarada u Srbiji

152.00 177.00 194.00 210.00 258.00 347.00 392.00 382.85

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku,website, Statističke oblasti – zaposlenost i zarade – prosečne zarade po opštinama i okruzima 2002 – 2008.

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2002. godinu ** po prosecnom srednjem kursu NBS za 2003. godinu *** po prosecnom srednjem kursu NBS za 2004. godinu **** po prosecnom srednjem kursu NBS za 2005. godinu ***** po prosecnom srednjem kursu NBS za 2006. godinu ****** po prosecnom srednjem kursu NBS za 2007. godinu ******* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2008. Godinu ******** po prosecnom srednjem kursu NBS na dan 31.12. 2009. Godine



Uporedni pregled prosečnih neto zarada po godinama

7.4 Zarade po delatnostima

Tabela 91. Prosečne zarade po zaposlenom bez poreza i doprinosa, po sektorima delatnosti, 2007.

Opština (€)* Okrug (€) Srbija (€)

Prosečna neto zarada - ukupno 294.45 274.30 347.07

Poljoprivreda, lov, šumarstvo i vodoprivreda 230.30 234.35 265.60

Ribarstvo - - 194.95

VaĎenje ruda i kamena 377.70 244.35 435.30

PreraĎivačka industrija 153.35 155.90 275.90

Proizv. i snabdev. energijom, gasom i vodom 536.20 442.30 473.50

GraĎevinarstvo 349.20 281.70 310.95

Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila 278.75 162.30 311.75

Hoteli i restorani 178.90 257.07 232.70

Saobraćaj, skladištenje i veze 314.40 286.85 372.85

Finansijsko posredovanje 596.20 568.20 737.07

Poslovi sa nekretninama i iznajmljivljivanjem 418.20 418.20 423.70

Drţavna uprava i socijalno osiguranje 384.75 397.20 425.80

Obrazovanje 320.10 321.65 359.85

Zdravstveni i socijalni rad 366.25 362.20 383.30

Ostale komunalne, društvene i lične usluge 318.95 281.00 345.70

* po prosecnom srednjem kursu NBS za 2007. godinu =79.98 din. Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008. – tabela 4 -5

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Grad

Raški okrug

Srbija



7.5 Zapošljavanje

Filijala Nacionalne sluţbe za zapošljavanje Kraljevo obuhvata pet teritorija raškog okruga: Kraljevo, Vrnjačku Banju, Novi Pazar, Rašku i Tutin.

Tabela 92. Slobodna radna mesta, 2008.

Opština Udeo u okrugu (%) Udeo u Srbiji (%)

Slobodna radna mesta - ukupno 9168 52.67 1.16

Na neodreĎeno vreme

broj 3545 45.85 1.17

% 38.67 / /

Na odreĎeno vreme

broj 5623 58.11 1.16

% 61.33 / /

Izvor podataka: NSZ – Mesečni statistički bilten broj 76, decembar 2008. godine

Tabela 93. Struktura zapošljavanja, 2008. Opština Udeo u okrugu (%) Udeo u Srbiji (%)

Zapošljavanje - ukupno 8835 54,43 1,20

Zapošljavanje - ţene

broj 4463 56,98 1,30

% 50,51 / /

Zapošljavanje - muškarci

broj 4372 52,04 1,11

% 49,49 / /

Na neodreĎeno vreme

broj 3421 48,56 1,22

% 38,72 / /

Na odreĎeno vreme

broj 5414 58,92 1,19

% 61,28 / /


Zapošljavanje predstavlja ukupan broj podnetih prijava o zasnivanju radnog odnosa od strane poslodavca, prijavljenih Nacionalnoj sluţbi za zapošljavanje.

7.6 Nezaposlenost

U gradu Kraljevu, prema podacima NSZ, u decembru 2008. godine bilo je ukupno 14.546 nezaposlenih, od čega su 8.134 ţene, a 6.412 muškarci.

Nezaposleno lice je lice od 15 do 65 godina, sposobno i odmah spremno da radi, koje nije zasnovalo radni odnos ili na drugi način ostvarilo pravo na rad, a koje se vodi na evidenciji nezaposlenih i aktivno traţi zaposlenje. Nezaposlenim se ne smatra učenik, student, penzionisano lice i zemljoradnik koji obavlja zemljoradničku delatnost i obavezno je osiguran po osnovu katastraskih prihoda.

Traţioci zaposlenja su nezaposlena lica ili zaposleni koji traţe promenu zaposlenja.

Tabela 94. Struktura nezaposlenih i traţilaca zaposlenja prema polu, decembar 2008.

Grad Udeo u okrugu

(%) Udeo u Srbiji (%)

Nezaposleni - ukupno 14.546 29,70 2,00

Nezaposleni - ţene broj 8.134 29,50 2,07

% 55.92 / /

Nezaposleni - muškarci broj 6412 29,95 1,91

% 44,08 / /

Traţioci zaposlenja - ukupno 16.451 31,08 2,07

Traţioci zaposlenja - ţene broj 9.424 31,17 2,16

% 57,30 / /

Traţioci zaposlenja - muškarci

broj 7.027 30,96 1,96

% 42,70 / /



Učešće nezaposlenih u broju traţilaca zaposlenja (%)

svega 88,42 / /

ţene 86,31 / /

muškarci 91,25 / /


Tabela 95. Broj i polna struktura nezaposlenih, pregled po godinama.

2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Januar 2010.

Nezaposleni - ukupno

12.465 17.643 15.780 16.175 15.048 13.204 14.546 14.572 14.976

Nezaposleni - ţene

7.559 9.934 9.114 9.336 8.820 7.719 8.134 7.991 8.147

Nezaposleni - muškarci

4.906 7.709 6.666 6.839 6.228 5.485 6.412 6.581 6.829

Izvor podataka: Nacionalna služba za zapošljavanje, filijala Kraljevo

7.7 Stopa nezaposlenosti

Tabela 96. Stopa nezaposlenosti, 2008. Grad Kraljevo Raški okrug Srbija

Stopa nezaposlenosti - ukupno 30,20 40,91 26,68

Stopa nezaposlenosti - ţene 36,67 48,76 31,01

Stopa nezaposlenosti - muškarci 24,67 33,89 22,93

Izvor podataka: NSZ – Mesečni statistički bilten broj 76, decembar 2008. godine i RZS, Saopštenje „Zaposlenost u Republici Srbiji”, ZP20 od 23.01.2009. godine

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Jan-10

Ukupno

Žene

Muškarci



7.8 Nezaposlenost prema stepenu obrazovanja

Tabela 97. Nezaposleni prema stepenu obrazovanja, januar 2010. godine

Grad Udeo u ukupnom broju

nezaposlenih (%)

UKUPNO 14.972 100

Bez osnovne škole 0 0.00

Osnovno obrazovanje 4.694 31,35

Srednje obrazovanje 8.590 57,37

Viša škola 957 6,39

Fakultetsko obrazovanje 727 4.86

Postdiplomske studije 4 0.03


7.9 Nezaposlenost prema duţini čekanja

Tabela 98. Nezaposleni prema duţini čekanja, januar 2010. godine

Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju

nezaposlenih (%)

UKUPNO 14.972 100

Do 3 meseca 1.682 11.23

3-6 meseci 1.012 6.76

6-9 meseci 1.040 6.95

9-12 meseci 901 6,02

1 - 2 godine 3.131 20,91

2 - 3 godine 1.372 9,16

3 - 5 godina 1.581 10,56

5 - 8 godina 1.958 13,08

8 - 10 godina 734 4.90

Preko 10 godina 1.561 10,43


7.10 Nezaposlenost prema starosnoj strukturi

Tabela 99. Nezaposleni prema starosnoj strukturi, januar 2010. godine

Broj godina Grad Kraljevo Udeo u ukupnom broju

nezaposlenih (%)

UKUPNO 14.972 100

15 - 19 godina 483 3,30

20 - 24 godina 1.660 11,10

25 - 29 godina 2.014 13,35

30 - 34 godina 1.831 11,35

35 - 39 godina 1.806 11,90

40 - 44 godina 1.752 11,65

45 - 49 godina 1.678 11,35

50 - 54 godina 1.715 11,50

55 –59 godina 1.617 10,75

60 – 65 godina 416 2,85




0

500

1000

1500

2000

2500

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-65

Broj nezaposlenih prema starosnoj strukturi

Broj nezaposlenih



8 Javni resursi

8.1 Saobraćajna infrastruktura

Kraljevo je izgraĎeno na jednoj od najvaţnijih saobraćajnih raskrsnica srednjeg dela Srbije. Nalazi se u srcu Šumadije, 180 km juţno od Beograda a 185 km severno od Prištine, 400 km udaljeno od Jadranskog a 600 km od Egejskog mora. Od vrha Kopaonika deli ga 100 km, od Čačka 36 km, Kragujevca 50 km a od Kruševca 61 km. Tu se ukrštaju putevi i ţelezničke pruge izmeĎu Panonskog basena na severu, Jadranskog i Egejskog basena na jugu, srednjeg Pomoravlja na istoku i srednjeg Podrinja i i Republike Srpske na zapadu. Na teritoriji grada Kraljeva zastupljena su tri vida saobraćajnog sistema i to:

Drumski saobraćaj, Ţeleznički saobraćaj i Vazdušni saobraćaj.

8.1.1 Drumski saobraćaj 8.1.1.1 Putna infrastruktura

Zahvaljujući veoma značajnim drumskim saobraćajnicama koje presecaju teritoriju grada, Kraljevo ima vrlo povoljan saobraćajni poloţaj. Dva su bitna putna pravca koja prolaze teritorijom grada: prvi je "Ibarska magistrala", koja od Beograda vodi preko Preljine i Kraljeva, prema Raški, a dalje jednim krakom prema Novom Pazaru i crnogorskom primorju, a drugim krakom prema Kosovskoj Mitrovici, Skoplju i dalje prema Grčkoj; drugin putni pravac je "zapadno-moravska magistrala" koja preko Kraljeva povezuje BiH i Zapadnu Srbiju (Uţice, Čačak) sa evropskim koridorom deset. Na ova dva najznačajnija putna pravca uključuje se i putni pravac koji povezuje Kraljevo sa Kragujevcom i dalje sa evropskim koridorom deset, što ujedno čini najkraću vezu grada Kraljeva sa tom evropskom saobraćajnicom. Tabela 100. Duţina puteva, 2007.

Grad Kraljevo (km) Udeo u duţini

puteva u okrugu (%) Raški okrug (km)

Duţina puteva - ukupno 567 19,90 2850

Savremeni kolovoz 388 35,35 1097

Magistralni ukupno 102 38,95 262

savremeni kolovoz 102 38,95 262

Regionalni ukupno 140 26,90 520


Lokalni ukupno 325 15,70 2068


Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008 – tabela 15-1

Putna mreţa grada Kraljeva Na teritoriji grada Kraljeva nema autoputeva. Teritorijom grada Kraljeva prolaze tri magistralna putna pravca: M-5 ( drţavna granica Srbije sa BiH – Uţice – Čačak – Preljina – Kraljevo – Kruševac – Pojate – Paraćin – Zaječar – Vrška Čuka – srpsko-bugarska drţavna granica), čija duţina deonice na teritoriji grada Kraljeva iznosi 28 km,a širina kolovoza je 2×3,5 m; M-22 (srpsko-maĎarska drţavna granica – Horgoš – Subotica – Novi Sad – Beograd – Gornji Milanovac – Kraljevo – Novi Pazar – Ribarići – srpsko-crnogorska drţavna granica), čija



duţina na teritoriji grada Kraljeva iznosi 68,5 km (bez preklapanja sa M-5), a širina kolovoza je 2×3,5 m; M-23.1 (Ravni Gaj – Kraljevo) čija duţina deonice na teritoriji Kraljeva iznosi 17 km, dok je širina kolovoza 2×3 m.

Duţina magistralnih puteva, na teritoriji grada Kraljeva iznosi ukupno 102 km i svi oni su sa savremenim kolovozom. Putevi ovog ranga graĎeni su na osnovu projektne dokumentacije, uz poštovanje propisa. Ovu mreţu puteva karakteriše veliko saobraćajno opterećenje, prolazak putnih pravaca kroz naselja bez obilaznica (Mataruška Banja, Ušće, Ratina, Adrani). Drţavni putevi I reda opremljeni su vertikalnom i horizontalnom signalizacijom koja se adekvatno odrţava. Mreţu regionalnih puteva , na teritoriji grada Kraljeva sačinjavaju: R-116 (od M-22 u Ušću – Studenica – Ivanjica) čija duţina deonice na teritoriji grada iznosi 27 km, a širina kolovoza je 2×3m); R-217 (od M-23.1 u Vitanovcu – Stubal – Ugljarevo – Trstenik) čija duţina deonice na teritoriji grada iznosi 17 km, a širina kolovoza je 2×2,75 m; R-224 (od M-22 u Perovcu – Gokčanica – Stanišinci – Vrnjačka Banja) čija duţina deonice na teritoriji grada iznosi 26 km, dok je širina kolovoza 2×2,5 m; R -225 (od M-5 na Beranovcu – Brezna – Goč – Vrnjačka Banja) čija duţina teritorije na teritoriji Kraljeva iznosi 31,5 km, a širina kolovoza je 2×2,75 m; R – 225 a (od M-5 u Ribnici – Ţiča – Mataruška Banja – do M22 u Konarevu) koji se u celosti nalazi na teritoriji grada i čija duţina iznosi 11,5 km, širine kolovoza 2×3m; R – 226 (od M-22 u Jarčujaku – Samaila – Čačak) čija duţina deonice na teritoriji Kraljeva iznosi 17 km, širine kolovoza 2×3,25 m; R – 227 (od P-226 u Drakčićima – Roćevići – Kaona – Guča) čija duţina deonice na teritoriji Kraljeva iznosi 15 km, a širina kolovoza je 2×2,75 m.

Duţina regionalnih puteva na teritoriji grada je 140 km, od čega sa savremenim kolovozom 109 km. Većim delom su graĎeni bez projektne dokumentacije, a karakteriše ih “ prosečno stanje“ kolovoznog zastora uz odrţavanje koje se svodi na saniranje udarnih rupa, odnosno delimičnu zamenu habajućeg sloja, što daje kratkotrajne efekte, jer se ne otklanjaju uzroci oštećenja. Neki od ovih puteva su već rekonstruisani ili se nalaze u fazi rekonstrukcije. I ovi putevi su opremljeni vertikalnom signalizacijom, dok se horizontalna signalizacija svodi na razdelne poduţne linije, a redovno odrţavanje se svodi na povremenu obnovu horizontalne signalizacije na pojedinim putnim pravcima i čestu zamenu oštećenih, odnosno ponovno postavljanje saobraćajnih znakova. Mreţu lokalnih puteva na teritoriji Kraljeva čine sledeći putni pravci:

Oznaka Naziv lokalnog puta Duţina

(km) Širina

kolovoza (m)

L1001 Kamidţora (M-23) – Sirča – Oplanići (L1018) – Popovići (l1047) – Miločaj (M5)

12,40 2×3,00

L 1002 Miločaj (M5) – Obrva - Katrga 6,60 2×3,00

L 1003 LaĎevci (M5) – Gornji LaĎevci - Guncati 8,50 2×3,00

L 1004 M22 - Cvetke 4,80 2×3,00

L 1005 Adrani (M5) – Mrsać – Bapsko polje 7,50 2×3,00

L 1006 Mrsać (L1005) – Samaila (R227) - Lazac 15,00 2×3,00

L 1007 Drakčići – (R227) – Bukovica - Dedevci 10,50 2×3,00

L 1008 Konarevo (M22) – Vrdila (R227) 3,00 2×2,50

L 1009 Kruševica (R 225a) - Zmajevac 4,30 2×3,00

L 1010 Ribnica – Bunjačko Brdo - Zmajevac 4,00 2×2,50

L 1011 Ribnica – Đurovići - Zmajevac 3,00 2×2,75

L 1012 R 225 - Kovači 2,90 2×2,75

L 1013 Beranovac (R225)- Metikoši - Dragosinjci 5,50 2×3,00

L 1013 a Dragosinjci (L 1013) - Staro selo - Vraneši 3,70 2×2,00

L1014 Beranovac (M5) – Kovanluk – Donja Ratina – Ratina (M5) 6,30 2×3,00

L 1015 Ratina (M5) – Metikoši (L1015) 2,90 2×2,75

L 1016 Bogutovac (M22) – Lopatnica – Stanča - Tolišnica 21,80 2×3,00



L 1017 Čukojevac (R217) – Godačica – Gledić - Bajčetina 18,35 2×3,00

L 1018 Grdica – Oplanići (L1001) 2,70 2×3,00

L 1019 M23 - Zakuta 3,50 2×2,00

L 1020 Čukojevac (L1017) – Leševo (L1030) 2,30 2×2,25

L 1021 Studenica (R116) – Reka – Rudno - Bzovik 20,00 2×2,25

L 1022 Godačica (L1017) - Ravanica 5,00 2×2,25

L 1023 Tavnik (M5) – Bresnica (do raskrsnice sa man. Voljavča) 4,00 2×3,00

L 1024 Ušće – Vodično - progorelica 6,00 2×2,50

L 1025 MeĎurečje (R224) – Stojanac – Gvozdačka reka (R225) 9,20 2×2,00

L 1026 Vrba (M5) – Staro selo 3,30 2×2,00

L 1027 Konarevo (M22) – Konarevsko polje – Mataruška Banja 2,50 2×2,25

L 1028 Put kroz Sibnicu 5,00 2×2,00

L 1029 Adrani (M5) – Buban – Filipovići (L 1044) 5,00 2×2,25

L 1030 Leševo (L 1020) – Brdo mala – Stubal (L1041) 2,50 2×1,50

L 1031 Milavčići (M23) – Tupoljska mala - Sirča 2,40 2×1,75

L 1032 Ţiča (R225a) – Zavetište – Vučinići (L1009) 2,256 2×2,00

L 1033 Gajići (R227) – Sajkovci – Dedevci (L1007) 2,141 2×2,25

L 1034 Bapsko polje (L 1005) – Vlaška glava – R 226 – Lazac - Petnica 5,15 2×1,75

L 1035 Roćevići (R227) – Poljana – Stanča (L1016) 3,90 2×1,50

L 1036 Mrsać (zadruţni dom) (L1005) – Samaila (R226) 3,00 2×1,75

L 1037 M22 – Gajčani - Cvetke 4,50 2×2,00

L 1038 Miločaj (M5) – zdravstvena stanica – Peškopeja (L 1001) 5,00 2×2,50

L 1039 M22 – Novčići – Mataruška Banja (viseći most) 1,30 2×1,75

L 1040 M22 – Pantovići – fabrika „Medijapan” (L1008) 1,90 2×2,25

L 1041 Stubal (centar) (R 217) – Spomenik (L1030) 4,00 2×2,00

L 1042 Mataruška Banja (R225A) – Mataruge – Papranta – Crna reka - Zamčanje

1,00 2×1,75

L 1043 Milakovac (M23) – Brdo polje – Tomića brdo (M23) 5,50 2×2,00

L 1044 Gornji Jarčujak (R226) – Grudobran – Mrsać (L1005) 1,80 2×2,00

L 1045 Progorelica (M22) – Konarevo – Vrdila (R227) 4,50 2×2,00

L 1046 Milavčići (klečanska mala) (M23) – Tupaljska mala – Duboki potok 1,50 2×2,00

L 1047 Adrani (M5) – Oplanići (L1001) - Popovići 1,80 2×2,00

L 1048 Godačica (Crna reka) (L1017) – Staro selo (Trnjak mala) 2,40 2×2,00

L 1049 Čibukovac (M22) – Panjevac – Konarevo (L1008 ili M22) 6,40 2×1,75

L 1050 Milakovac (L 1043) – Straţevica (L1051) – Petropolje – Slatina – Zakuta (L 1019)

4,00 2×2,00

L 1051 Straţevica (L1050) – Drlupa – Godačica (L1017) 8,00 2×1,50

L 1052 Kamenica (R225) – sokolja (ţičara) – Goč (smučarski dom) – Goč (R225)

8,00 2×2,25

L 1053 Čibukovac (L1049) – Drakčići (Ruţića brdo)(R226) 2,70 2×2,00

L 1054 Vitanovac (M23) – Kolačka mala – Milakovac (L1043) 4,50 2×2,00

L 1055 Ušće – Tepeči – Rudno (L1021) 19,00 2×2,50

L 1056 Milavčići (M23) – Čukar - Sirča 7,50 2×1,50

Ukupna duţina lokalnih puteva na teritoriji grada iznosi 325 km, od čega 177 km sa

savremenim kolovozom. I ove, kao i regionalne puteve, karakteriše graĎenje bez projektne dokumentacije, a odrţavanje se svodi na saniranje udarnih rupa i intenzivnu zamenu, odnosno ponovno postavljanje vertikalne signalizacije. Zaštitni pojasevi lokalnih puteva su većim delom očuvani. Delimično su opremljeni vertikalnom signalizacijom (većinom na raskrsnicama).

Svi lokalni putevi ne zadovoljavaju kriterijume da nose kategoriju “lokalni put”. Treba preispitati mreţu opštinskih puteva i deo ovih puteva prebaciti u nekategorisane. Putnu mreţu asfaltiranih nekategorisanih puteva Kraljeva karakterišu graĎenje bez projektne dokumentacije, nedovoljna širina kolovoza (najčešće 3 m) , bez izgraĎenih proširenja za mimoilaţenje i pojavu oštećenja znatno pre isteka projektnog perioda, uz ocenu stanja habajućih slojeva kao“prosečno“ do „vrlo loše“. Ukupna duţina nekategorisanih puteva na teritoriji Kraljeva procenjuje se na 1.100



km. Duţina nekategorisanih puteva sa fleksibilnim kolovoznim zastorom iznosi oko 300 km, sa makadamskim kolovozom oko 500 km i sa zemljanim kolovozom oko 300 km.

Ukupna duţina javnih puteva na teritoriji Kraljeva iznosi 567 km, od kojih 102 km ili 18,00% pripadaju magistralnim putevima, regionalnim putevima pripada 140 km ili 24,70%, a preostalih 325 km ili 57,30% ukupne mreţe javnih puteva pripada kategoriji lokalnih puteva. Od ukupne duţine mreţe javnih puteva na puteve sa savremenim kolovozom otpada oko 388 km, na puteve sa tucaničko – šljunčanim kolovozom oko 154,3 km i na zemljane kolovoze oko 45,7 km. Kvalitet kolovoza opada sa padom kategorije puta, pa su tako magistralni putevi 100% sa savremenim kolovozom, regionalni putevi oko 77,85%, a lokalni oko 54,45%

U poslednje vreme grad Kraljevo sve više ulaţe u putnu infrastrukturu. Pored rekonstrukcije i obnavljanja mnogih putnih pravaca, izgraĎena je obilaznica oko grada (kroz Ratinu),kao i novi most na reci Ibar, čime se u mnogome poboljšao saobraćajni potencijal našeg grada. Potencijali za razvoj drumskog saobraćaja i saobraćajne infrastrukture leţe u činjenici da je postojeća putna mreţa dobro rasporeĎena i da je

hijerarhijski veoma dobro povezana. Kao posebno vredan potencijal za razvoj saobraćaja i saobraćajne infrastrukture ističe se poloţaj magistralnih i regionalnih puteva u putnoj mreţi grada. Iskazani potencijali putne mreţe moraju se dovesti u odgovarajuće tehničko – eksploataciono stanje. Imajući u vidu da je strategija Grada ravnomeran razvoj svih područja, izgradnja puteva

102

140325

Dužina putne mreže na teritoriji grada Kraljeva, u km

Magistralni putevi

Regionalni putevi

Lokalni putevi



mora se ubrzati jer je to preduslov za razvoj poljoprivrede, turizma i drugih delatnosti na području grada.

8.1.2 Ţeleznički saobraćaj i infrastruktura

Pruţna mreţa na teritoriji grada Kraljeva je ukupne duţine 125,1 km i moţe se svrstati u dve celine:

- Deonica magistralne pruge Lapovo-Kraljevo-Kosovo Polje sa 32 ukrštaja u nivou sa putnim pravcima svih rangova (magistralni putevi, lokalni putevi, ulice u naseljima i nekategorisani putevi), ukupne duţine 80,4 km ;

- Deonica magistralne pruge Stalać-Kraljevo-Poţega, sa 16 ukrštaja u nivou sa putnim pravcima svih rangova (magistralni putevi, lokalni putevi,ulice u naseljima i nekategorisani putevi), ukupne duţine 36,7 km. Kraljevo ima i industrijski kolosek duţine 8 km. Industrijsku kolosečnu mreţu čine sledeći industrijski koloseci: 1. Industrijski kolosek prema "Fabrici Vagona"; 2. Industrijski kolosek prema fabrici "Jasen"; 3. Industrijski kolosek prema fabrici "Magnohrom" i 4. Industrijski kolosek prema "GvoţĎaru".

Bezbednost saobraćaja na skoro svim prelazima obe pruge je veoma ugroţena (neobezbeĎena potrebna preglednost ukrštaja,odsustvo signalno-sigurnosnih ureĎaja,veliki poduţni nagibi puteva u zonama ukrštaja, što u zimskim uslovima oteţava pokretanje vozila nakon obaveznog zaustavljanja).

Potencijal za razvoj ţelezničkog saobraćaja ogleda se pre svega u geografskom poloţaju grada i obimu postojeće mreţe pruga, koja iznosi preko 6,5 km pruga na 100 km² teritorije grada a što je na nivou razvijenosti evropskih zemalja ( Austrija 7,5 km/100 km², Francuska 7,1 km/100 km², Italija 5,8 km/100 km²). TakoĎe potencijal predstavlja i značaj ovih pruga s obzirom da spajaju Kosovsko-metohijski basen sa centralnim delom republike i dve veoma vaţne ţelezničke komunikacije: magistralnu prugu Beograd – Bar sa meĎunarodnom prugom Beograd – Niš – Sofija, ali i stepen njihove iskorišćenosti. Ograničenja za kvalitetno funkcionisanje ţelezničkog saobraćaja se ogleda kroz sledeće karakteristike: Neelektrificiranost pruga; Veliki broj ukrštaja u nivou sa putnim pravcima; Smanjeni nivo bezbednosti i Prolazak magistralne pruge Lapovo – Kraljevo – Kosovo Polje kroz gradsko središte (od ţelezničke stanice Kraljevo do Čibukovca) i regionalne pruge Stalać – Kraljevo – Poţega kroz naselja (Adrani, Grdica, Vrba).

Stanje pruţnih objekata na teritoriji Kraljeva je zadovoljavajuće, sa izuzetkom mosta na reci Kamenici, jer je bujicama zaštitna obzida stubova i potpornih zidova mosta znatno oštećena, što uz odrone nestabilnih kosina u Ovčar-Banji, znatno sniţava nivo bezbednosti saobraćaja.

Ţelezniĉka stanica u Kraljevu će nakon renoviranja stanične zgrade (koja je u završnoj fazi) raspolagati postrojenjima za putnički i robni rad dovoljnih kapaciteta.Osim ove stanice,na teritoriji grada Kraljeva postoji još 12 ţelezničkih stanica.



Tabela 101. Promet robe i putnika u ţelezničkom saobraćaju, 2007.

Grad Kraljevo Udeo grada u ukupnom

prometu u Raškom okrugu (%)

Raški okrug

Broj ţelezničkih stanica 13 68,42 19

Broj prevezenih putnika 142.298 86,36 164.765

Broj prevezenih pošiljki 49.503 30,42 162.729

Izvor podataka: RZS, Bilten Saobraćaj, skladištenje i veze 2007, broj 498, tabela 8-1

8.1.3 Vazdušni saobraćaj

Na teritoriji grada Kraljeva nalaze se dva aerodroma: vojni aerodrom u LaĎevcima i sportski aerodrom u Kraljevu. Sportski aerodrom kod industrije “Magnohrom” registrovan je kao sportsko-rekreativni aerodrom, sa školom letenja. Uvršten je u aktuelni Prostorni plan Republike Srbije. Zaštitna zona

aerodroma je relativno loše očuvana. Vojni aerodrom “Morava“ u LaĊevcima se, s obzirom na blizinu privrednih centara i magistralnih puteva (M5,M22,M23, planiranog autoputa E76), uz odgovarajuće meteo-faktore, nalazi na strateški izuzetno povoljnoj lokaciji. Registrovan je kao vojni aerodrom. Uvršten je u aktuelni Prostorni plan Republike Srbije. Zaštitna zona aerodroma je relativno dobro očuvana. U toku 2008. godine pokrenuta je inicijativa za konverziju ovog vojnog aerodroma u mešoviti, za šta je i dobijena dozvola od Ministarstva odbrane.

Obzirom na blizinu privrednih centara ( Kragujevac, Čačak, ...), značajnih turističkih lokacija (Kopaonik, Goč, banje, manastiri itd), magistralnih puteva (M-5, M-22, M-23.1 i planiranih autoputeva E763 i E761), i na činjenicu da se nalazi u zoni odgovarajućih meteoroloških faktora, Kraljevo ima izuzetne potencijale za razvoj vazdušnog saobraćaja.

8.2 Komunalna infrastruktura

8.2.1 Vodovod i kanalizacija

Sistem vodosnabdevanja Kraljeva čine izvorišta na području reke Ibar. Sastoji se od sistema bunara i drenaţa sa sabirnim cevovodom i dve crpne stanice za potis vode u distributivnu mreţu. U cilju povećavanja izdašnosti, u datim uslovima ograničenog prostora, u funkciji je i deo sistema za veštačku infiltraciju, koji se sastoji iz crpne stanice za zahvat vode i 3 infiltraciona bazena. Distributivnu mreţu čini oko 300 km cevovoda. Kapacitet izvorišta iznosi oko 340 l/s. Ova količina nije dovoljna za sada priključene korisnike, pa se posebno u letnjem periodu oseća nestašica vode. Deo prigradskih naselja i sva seoska naselja (oko 60 000 stanovnika) nisu uključena u organizovano vodosnabdevanje i u ovim naseljima je prisutna nestašica higijenski ispravne vode za piće.

Na seoskom području Kraljeva ima oko 1307 seoskih vodovoda (pod seoskim vodovodom podrazumeva se sistem za vodosnabdevanje seoskog naselja za najmanje 5 domaćinstava, odnosno 20 korisnika) preko kojih se snabdeva vodom oko 50% seoskog stanovništva. Ostalo stanovništvo kao izvor vodosnabdevanja koristi bunare, hidrofore i ručne pumpe. Seoskim vodovodima niko ne upravlja i nije uspostavljen sistem praćenja i kontrole kvaliteta vode. Na bazi saznanja iz uraĎene tehničke dokumentacije istraţnih radova usvojen je koncept dugoročnog snabdevanja vodom izgradnjom Regionalnog vodovodnog sistema Lopatnica, čime će se obezbediti oko 1000 l/s prosečne godišnje potrošnje. Trebalo bi da se buduća rešenja vodosnabdevanja grade u skladu sa savremenim dostignućima u ovoj oblasti.



Sa rešavanjem problema sakupljanja, odvoĎenja i prečišćavanja otpadnih voda se počelo 1976. g (na nivou grada) i do danas je izgraĎen deo sistema. IzgraĎeno je nekoliko desetina kilometara većih gradskih i prigradskih kolektora, crpna stanica za prepumpavanje i deo gradskog postrojenja za prečišćavane otpadnih voda. Na seoskom području izgraĎeno je 15 kanalizacionih mreţa bez odgovarajućih prečistača, kojima ne upravlja niko. Na ostalom seoskom području otpadne vode se sakupljaju u individualne septičke jame ili se nekontrolisano izlivaju u putne kanale, kanale za odvod atmosferskih voda ili reke.

8.2.2 Sistem daljinskog grejanja

Na daljinski sistem grejanja je priključeno 5.000. (pribliţno 25 %) kraljevačkih stanova. Toplota se proizvodi u pet kotlarnica ukupne instalisane snage 65MW. U 80 % kapaciteta za proizvodnju toplote se koristi prirodni gas, a u ostalih 20 %, tečno gorivo. Po kriterijumima gustina površine (MW/km²) naselja, bilo bi veoma ekonomično udvostručiti obim daljinskog grejanja u ovom gradu. Ovo je ograničeno nedostatkom kapitala, niskom ekonomskom moći stanovništva i naročito neadekvatnom politikom drţave u ovoj oblasti. Potrebna je modernizacija sistema tehničkog upravljanja i da se nastavi razvoj sistema daljinskog upravljanja. Daljinsko grejanje u budućnosti treba razvijati korišćenjem prvenstveno zemnog gasa, ali i bio-mase i spaljivanjem smeća.

8.2.3 Elektro infrastruktura

Stanje elektrodistributivne mreţe u Kraljevu je zadovoljavajuće (izuzimajući mreţu niskog napona). Godišnja potrošnja je 350 miliona kilovatčasova. Vršno opterećenje je preko 80 megavata, a porast potrošnje od 4% godišnje koje će u budućnosti zavisiti od odnosa cene električne energije i drugih energenata kao i od razvoja gasifikacije. Na teritoriji grada postoje: jedna trafostanica reda 220 kV, tri reda 110Kv, šest reda 35kV i 570 reda 10kV,a duţina mreţe svih naponskih nivoa je 3.200. km Veliki porast potrošnje na niskom naponu poslednjih godina uslovile su pogoršane naponske prilike i smanjenje pouzdanosti napajanja potrošaća. Ovo se odnosi na pojedina prigradska naselja i gušće naseljena sela i to u zimskom periodu jer se električna energija koristi za grejanje. U narednom periodu je potrebno rekonstruisati jedan broj trafostanica, kako bi mogle da prihvate veća opterećenja. Za sigurnije i kvalitetnije napajanje potrošača potrebno je rekonstruisati i pojedine delove mreţe visokog i niskog napona.

8.2.4 Telekomunikacioni sistem

Telekomunikacionoj mreţi Kraljeva pripada telefonska mreţa "Telekom Srbija" GSM mobilne mreţe "MTS","Telenor", "VIP", mreţe kablovskih televizija, TV i radio sistemi. Telefonsku mreţu Telekoma Srbije na teritoriji grada Kraljeva, danas u osnovi čini sistem od 54 centrale. Elementi telefonske mreţe povezani su raznim vrstama sistema za prenos, odreĎenim

optičkim, koaksijalnim ili bakarnim kablovima i vodovima. Stanje mreţe sa prosekom od preko 42 priključaka na 100 stanovnika čini nadprosečan nivo u Republici. Na teritoriji grada radi 26 pošti. Područje grada Kraljeva pokriveno je mreţama mobilne telefonije i to sa sedamnaest baznih stanica koje su trenutno u radu mobilne mreţe "MTS" i četrnaest baznih stanica koje su trenutno



u radu mobilne mreţe "Telenor". Antene su montirane na stubovima, na objektima (zgrade, dimnjaci) i na samostalnim stubovima. Stanje sa 90% pokrivenosti teritorije i 95% pokrivenosri stanovništva nadprosečno je u Republici.

TV sistemu Kraljeva pripadaju javni servis RTS, pet TV stanica sa nacionalnom frekvencijom, gradska televizija TV Kraljevo, koja je od strane Republičke radio difuzne agencije dobila frekvenciju za regionalno emitovanje TV programa, kao i nekoliko lokalnih privatnih TV stanica, čiji rad nije u okviru Republičkog zakona o radiodifuziji. Radio mreţu predstavljaju po jedna radio stanica javnog servisa, četiri radio stanice sa nacionalnom frekvencijom, opštinska radio stanica, koja je trenutno ostala bez dozvole za emitovanje radio programa na regionalnom nivou od strane Republičke radio difuzne agencije, kao i nekolicina lokalnih radio stanica.Osim ovih, postoje i radio antenski sistemi u vlasništvu Ministarstva odbrane, Ministarstva unutzrašnjih poslova i radio amatera Kraljeva. Tabela 102. PTT saobraćaj, 2007.

Grad Kraljevo Udeo u okrugu (%)

Broj pošta 25 49.01

Broj telefonskih pretplatnika 49.983 50.30

PTT promet (otpremljeno)

pismonosne pošiljke (1000) 1.707 57.57

paketi (1000) 5 27.80

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008. – Tabela 15 - 2

8.3 Energetika

Planiranje razvoja energetike je neprekidan proces. Na području grada Kraljeva toplotna energija se koristi u industrijskom, stambenom i tercijarnom sektoru. Za proizvodnju toplotne energije zastupljene su razne vrste energenata: drva, ugalj, nafta, naftni derivati, prirodni gas, kao i električna energija. Obnovljivi izvori energije:sunčana, termalna, kao i biomasa se koriste u zanemarljivim kapacitetima. Od većih centralizovanih sistema snabdevanja toplotnom energijom na području našeg grada zastupljeni su sistemi

daljinskog grejanja i sve više sistem gasifikacije. Magistralni vodovod RG-08-02 visokog pritiska (p=50 bara), je deo sistema zapadnog dela gasifikacije Srbije, koji počinje od Batočine, pa preko Kragujevca i Kraljeva nastavlja za Čačak, Gornji Milanovac i Uţice. Glavna merno regulaciona stanica (GMRS) Kraljevo, koja se nalazi u Grdici, je trenutnog kapaciteta 22.000 m³/h, ali uzevši u obzir dinamiku razvoja grada i okoline, predviĎeno je proširenje GMRS (na istoj lokaciji) za kapacitet od 34.000 m³/h, tako da će ukupan kapacitet u konačnom biti 56.000 m³/h. Sistem daljinskog grejanja grada se sastoji od pet toplana čiji je ukupan instalisani kapacitet 73,12 MW. TakoĎe se u sklopu sistema grejanja na području grada mogu pomenuti i industrijske toplane (5 toplana) sa ukupnim instalisanim kapacitetom od 98,25 MW, rezidencijalne toplane (Zdravstveni centar) sa instalisanim kapacitetom od 13,5 MW.



8.4 Zdravstvena i socijalna zaštita

Razvoj zdravstvene sluţbe na području grada imaju bogatu tradiciju. Počinje iz davnina, još od stvaranja prve srpske bolnice u Manastiru Studenica u XII veku, koja je nosila naziv “Sveti duh“. Sava Nemanić je u okviru bolnice ovojio odeljenje za duševne od odeljenja za telesne bolesnike. Prvi vodovod i kanalizacija izgraĎeni su u Manastiru Studenica 1196. godine, što svedoči o visokom higijenskom nivou u ondašnjem periodu. Druga bolnica nastala je u manastiru Ţiča 1217. godine. U Kraljevu je 1863. godine osnovana jedna od prvih bolnica u Srbiji u XIX veku, kada počinje organizovano lečenje stanovništva. Medicinski centar u Kraljevu osnovan je 1967. godine. U 1992. godini donošenjem Zakona o zdravstvenoj zaštiti osnivaju se zdravstveni centri. Tako se na području Kraljeva osniva Zdravstveni centar Studenica u čijem sastavu su, pored Doma zdravlja Kraljevo, Opšte bolnice, Apoteke, Dispanzera za medicinu rada, koji su bili u sastavu medicinskog centra, ušli: Dom zdravlja Vrnjačka banja, Dom zdravlja Raška i Apoteka Raška. Zdravstvena zaštita stanovništva Kraljeva odvija se u skladu sa mogućnostima i kapacitetima zdravstvenih institucija koje su smeštene na području grada i delimično po naseljenim mestima. Zdravstveni centar „Studenica“ je moderna ustanova, organizovana po savremenim principima zdravstvene delatnosti na jedinstvu preventivnih, dijagnostičko – terapijskih i rehabilitacionih mera. Zdravstveni centar “Studenica” brine o zdravlju ljudi sa područja Kraljeva i Vrnjačke Banje, a u širem smislu i za dva i po okruga. Danas, Zdravstveni centar “Studenica” radi kao regionalna bolnica i ima , za naše uslove, razvijen oblik preventivne medicine koja se obavlja organizovano u Domovima zdravlja i stacionarnom delu sa 23 organizovane sluţbe. Zdravstveni centar "Studenica" ĉine sledeće celine:

Dom zdravlja Kraljevo

Dom zdravlja Kraljevo čine Sluţbe opšte medicine, u čiji sastav ulazi 18 zdravstvenih stanica ( Poliklinika, Ţeneva, Higijenski zavod, Čibukovac, Ribnica, Ţiča, Mataruška Banja, Bogutovac, Ušće, Roćevići, Samaila, LaĎevci, Vitanovac, Godačica, Studenica, Stubal, Vrba i Miločaj) i 7 zdravstvenih ambulanti ( Vitkovac, Mlanča, Ratina, Rudno, Gokčanica, Konarevo i Kovači); Sluţba medicine rada, Sluţba za kućno lečenje i zdravstvenu negu i polivalentna patronaţa, Hitna medicinska pomoć sa voznim parkom, Sluţba za stomatološku zdravstvenu zaštitu ( Stomatološka protetika, Oralna hirurgija, Bolesti zuba i endodoncija, Bolesti usta sa paradontologijom, Ortopedija vilica, Dečja i preventivna stomatologija, Zubno tehnička laboratorija, Rengen dijagnostika, Terenske stomatološke ambulante i Stomatološke ambulante u školama); Onkološki dispanzer; Dispanzer za ţene ( sa kabinetom za ultrazvučnu dijagnostiku i interventnim ultrazvukom, kabinetom za kolposkopiju, kabinetom za citološku dijagnostiku, savetovalištem za trudnice sa psihofizičkom pripremom trudnica i planiranjem porodice i ginekološkom ambulantom); Dispanzer za decu ( Dispanzer za predškolsku decu, Dispanzer za školsku decu, Savetovalište za decu, Savetovalište za mlade, Razvojno savetovalište, Ambulanta za dečju neurologiju i psihijatriju); Specijalističke ambulante (Ambulanta za reumatologiju i Dermatovenerološka ambulanta sa imunologijom) i Preventiva (Preventivni centar, savetovalište za mlade, savetovalište za duijabetičare i savetovalište za pravilnu ishranu).



Opšta bolnica, u čiji sastav ulaze: (internistički

sektor, psihijatrijsko odeljenje, hirurški sektor, odeljenje ginekologije i akušerstva, odeljenje za dečije bolesti, funkcionalno dijagnostički sektor, zajedničke sluţbe). U okviru zdravstvenog centra radi i specijalizovana ustanova "Prirodno lečilište Mataruška i Bogutovačka Banja”.

Tabela 103. Bolnički kapaciteti, 2009.

Odeljenje Broj kreveta Udeo u ukupnom broju

kreveta (%)

Opšta hirurgija 68 12,56

Dečja hirurgija 40 7,39

Urologija 36 6,65

Ortopedija 33 6,09

Interno 58 10,72

Ginekologija 36 6,65

Porodilište 44 8,13

Dečiji boks 35 6,46

Pedijatrija 35 6,46

Oftalmologija 30 5,54

ORL 30 5,54

Neurologija 33 6,10

Psihijatrija 33 6,10

ATD 16 2,95

Infektivno 14 2,58

UKUPNO: 541 100

Izvor podataka: Zdravstveni centar “Studenica”

Tabela 104. Ulaganja u zdravstvo i socijalni rad, 2007.

Grad Kraljevo (€)*

Rashodi (ulaganja) u zdravstvo i socijalni rad 30.204.226,00

Izvor podataka: RZS, Opštine u Srbiji 2008, tabela 6-1 * po prosecnom srednjem kursu NBS za 2007. godinu =79,98 dinara

Ulaganja (rashodi) korisnika budţetskih sredstava u 2007. godini u gradu Kraljevo su iznosila, ukupno, 6.080.911.000,00 dinara, a od toga rashodi u obrazovanje 1.427.736.000 dinara, u zdravstvo 2.415.734.000,00.

U Kraljevu je u 2007. godini radilo 345 lekara, što je za 8 lekara više u odnosu na 2006. godinu. Od ukupnog broja lekara 50 su stomatolozi koji rade u sluţbi za zaštitu i lečenje zuba, a 65 su diplomirani farmaceuti. Na jednog lekara u Kraljevu dolazi 348 stanovnika.

Tabela 105. Lekari, stomatolozi i diplomirani farmaceuti u zdravstvenim sluţbama, 2007.


lekara (%)

Lerkari – ukupno 345 100

Lekari opšte medicine 46 13.33

Lekari na specijalizaciji 35 10.15

Lekari specijalisti 264 76.52

Stomatolozi 50 /

Farmaceuti 65 /

Broj stanovnika na jednog lekara u opštini 348 /

Broj stanovnika na jednog lekara u okrugu 431 /



Broj stanovnika na jednog lekara u Srbiji 368 /


Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u Kraljevu je u 2007. godini bilo ukupno 2.188 maloletnih lica korisnika socijalne zaštite, što je za 245 korisnika više nego u 2006. godini. TakoĎe je došlo i do povećanja broja punoletnih lica korisnika socijalne zaštite, kojih je u 2007. godini bilo 3.968, što je za 13 korisnika više nego 2006. godine.

Tabela 106. Korisnici socijalne zaštite – maloletna lica, 2007.


korisnika (%)

Ukupno 2.188 100

Ugroţeni porodičnom situacijom 1.701 77.74

Lica sa poremećaijma u ponašanju 205 9.37

Mentalno zaostali 97 4.43

Ometeni u fizičkom razvoju 88 4.02

Lica sa kombinovanim smetnjama 34 1.55

Ostali maloletni korisnici socijalne zaštite 63 2.88

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008.- tabela 19-1

Tabela 107. Korisnici socijalne zaštite – punoletna lica, 2007.


korisnika (%)

Ukupno 3.968 100

Lica sa poremećaijma u ponašanju 150 3.78

Psihički i fizički ometena lica 546 13.76

Materijalno neobezbeĎena lica 829 20.89

Nezbrinuta lica 43 1.08

Ostarela lica 886 22.33

Ostali punoletni korisnici socijalne zaštite 1.514 38.16


8.5 Obrazovni kapaciteti

Veoma brz i dinamičan razvoj grada omogućio je da Kraljevo izraste u jedan od najvećih školskih centara ovog dela Srbije.

Obrazovni kapaciteti u gradu Kraljevu, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku:

Osnovne škole - Teritorija grada Kraljeva pokrivena je mreţom škola za osnovno obrazovanje u skladu sa razmeštajem stanovništva.

Na teritoriji grada Kraljeva rade 23 matične škole za osnovno obrazovanje. Od 23 evidentirane osnovne škole 7 ima fiskulturne sale. Ukupan broj učionica u evidentiranim objektima je 440.



Kraljevaĉke osnovne škole: Redni broj

Škola Adresa i mesto

1. “Dimitrije Tucović” Dositejeva 5, Kraljevo

2. “IV Kraljevački Bataljon” Olge Jovičić 1, Kraljevo

3. “Vuk Karadţić” Izletnička 10, Kraljevo

4. “Sveti Sava” Zmaj Jovina 1, Kraljevo

5. “Jovo Kursula” Dositejeva 136, Kraljevo

6. “Svetozar Marković” Olge Jovičić bb, Kraljevo

7. “Branko Radičević” Vitkovac

8. “Braća Vilotijević” Ratarsko imanje bb, Kraljevo

9. “Dragan Marinković” Adrani

10. “Vitanovac” Vitanovac

11. “Dragan Đoković – Uča” LaĎevci

12. “Đura Jakšić” Konarevo

13. “Ţivan Maričić” Ţiča

14. “Jovan Cvijić” Sirča

15. “Milun Ivanović” Ušće

16. “Olga Milutinović” Godačica

17. “Petar Nikolić” Samaila

18. “Jovan Dučić” Roćevići

19. “Stefan Nemanja” Studenica

20. “Dositej Obradović” Vrba

21. “Čibukovački Partizani” KaraĎorĎeva 178, Kraljevo

22. MOŠ “Stevan Mokranjac” Obilićeva 31, Kraljevo

23. SOŠ “Ivo Lola Ribar” Dositejeva 5/4, Kraljevo

Izvor podataka: Ministarstvo prosvete - Raški okrug, odeljenje u Kraljevu

Isturena odeljenja matiĉnih škola su:

- OŠ "Branko Radičević" u Vitkovcu ima isturena odeljenja u Pečenogu, Zakuti i Donjem Milakovcu;

- OŠ "Braća Vilotijević" u Kraljevu ima istureno odeljenje u Jarčujaku, Grdici i Drakčićima; - OŠ "Vuk Karadţić" u Kraljevu ima istureno odeljenje u Kamenici, Beranovcu i Zmajevcu; - OŠ "Dragan Marinković" u Adranima ima istureno odeljenje u Popovićima; - OŠ "Vitanovac" u Vitanovcu ima istureno odeljenje u Stublu, Šumaricama, Čukojevcu i

Milavčićima; - OŠ "D. Đoković Uča" u LaĎevcima ima istureno odeljenje u Obrvi, Miločaju, Cvetkama,

tavniku i Gornjim LaĎevcima; - OŠ "Đura Jakšić" u Konarevu ima istureno odeljenje u Matarugama, Bogutovcu, Tolišnici,

Bresniku, Lopatnici i Propljenici; - OŠ" Milun Ivanović" u Ušću ima istureno odeljenje u Polumiru i Gokčanici; - OŠ "Olga Milutinović" u Godačici ima istureno odeljenje u Glediću i Ravanici; - OŠ "Petar Nikolić" u Samailima ima istureno odeljenje u Lascu, Mrsaću i Bukovici; - OŠ "Jovan Dučić" u Roćevićima ima istureno odeljenje u Vrdilima; - OŠ "Stefan Nemanja" u Studenici ima istureno odeljenje u Orljoj Glavi, Rudnu, Bzoviku i

Milićima; - OŠ "Dositej Obradović" u Vrbi ima istureno odeljenje u Ratini i Dragosinjcima.

Srednje škole na teritoriji grada Kraljeva locirane su na gradskom području. U oblasti srednješkolskog obrazovanja Kraljevo ima 9 škola sa 214 odeljenja i to: Gimnaziju,6 stručnih škola (Ekonomsko-trgovinska,Elektrosaobraćajna, Mašinsko-tehnička,



Medicinska,Poljoprivredna i Šumarska), srednju muzičku školu i srednju školu za decu ometenu u razvoju. Sve škole imaju svoje prostorije osim Umetničke škole koja ima prostorije u sluţbenim prostorijama „Novog GvoţĎara“. Obrazovni profili u Kraljevaĉkim srednjim školama:

Naziv škole Obrazovni profil Broj odeljenja prve godine

Ekonomsko-trgovinska škola

Poslovni administrator (IV stepen) 2

Ekonomski tehničar (IV stepen) 2

Komercijalista (IV stepen) 1

Trgovinski tehničar (IV stepen) 1

Trgovinski tehničar (III stepen) 1

Elektrosaobraćajno - tehnička škola

Saobraćajni tehničar drumskog saobraćaja (IV stepen)

2

Vozač motornog vozila (III stepen) 1

Elektrotehničar računara (IV stepen) 1

Elektrotehničar automatike (IV stepen) 1

Elekktrotehničar energetike (IV stepen) 1

Elektromehaničar za termičke i rashladne ureĎaje (III stepen)

1

Autoelektričar (III stepen) 1

Elektromonter mreţe i postrojenja (III stepen) 1

Umetnička škola

Tehničar dizajna grafike (IV stepen) 1

Likovni tehničar (IV stepen) 1

Tehničar enterijera i industrijskih proizvoda (IV stepen)

1

Tehničar za restauraciju i konzervaciju (IV stepen)

1

Mašinsko - tehnička škola

Mašinski tehničar za kompjutersko konstruisanje (IV stepen)

3

Tehničar za kompjutersko upravljanje (IV stepen) 2

Automehaničar – precizni mehaničar (III stepen) 1

Automehaničar – autolimar (III stepen) 1

Instalater – zavarivač (III stepen) 1

Operater mašinske obrade (III stepen) 1

Gimnazija

Prirodno – matematički smer (IV stepen) 2

Društveno – jezički smer (IV stepen) 3

Opšti smer (IV stepen) 1

Specijalno odeljenje matematičkog smera (IV stepen)

1

Specijalno odeljenje filološkog smera (IV stepen) 1

Medicinska škola

Medicinska sestra – tehničar (IV stepen) 1

Medicinska sestra – vaspitač (IV stepen) 1

Farmaceutski tehničar (IV stepen) 1

Fizioterapeutski tehničar (IV stepen) 1

Zubni tehničar (IV stepen) 1

Kozmetičarski tehničar (IV stepen) 1

Poljoprivredno – hemijska škola

Poljoprivredni tehničar (IV stepen) 1

Veterinarski tehničar (IV stepen) 1



Prehrambeni tehničar (IV stepen) 1

Tehničar poljoprivredne tehnike (IV stepen) 1

Tehničar hortikulture (IV stepen) 1

PreraĎivač mleka (III stepen) 1

Pekar (III stepen) 1

Mesar (III stepen) 1

Cvećar vrtlar (III stepen) 1

Hemijski laborant (IV stepen) 1

Tehničar za zaštitu ţivotne sredine (IV stepen) 1

Tehničar za industrij. Farmaceut. Tehn. (IV stepen)

1

Sitoštampar (III stepen) 1

Muzička škola

Muzički izvoĎač (IV stepen) 1

Muzički saradnik (IV stepen) 1

Saradnik etno muzikolog 1

Šumarska škola sa domom učenika

Tehničar lovstva i ribarstva (IV stepen) 1

Tehničar za pejzaţnu arhitekturu (IV stepen) 1

Šumarski tehničar (IV stepen) 3

Tehničar za finanlnu obradu drveta (IV stepen) 1

Stolar (III stepen) 1

Tapetar (III stepen) 1

GraĎevinski tehničar za visoku gradnju (IV stepen)

1

Tehničar za geodeziju 1

Izvor podataka: Ministarstvo prosvete - Raški okrug, odeljenje u Kraljevu

Specijalne škole - U gradu Kraljevu postoje 2 specijalne škole sa ukupno 12 odeljenja.

Visoko školstvo - Mašinski fakultet u Kraljevu radi u sastavu Univerziteta u Kragujevcu.

Na fakultetu se izvodi i postdiplomska nastava za sticanje naziva magistra i doktora tehničkih nauka. U školskoj 2008/2009. godini u Kraljevu je počela sa radom i Viša poslovna škola iz Beograda, koja izvodi nastavu u prostorijama Mašinskog fakulteta.

Predškolska ustanova - Na području grada obezbeĎenje i zbrinjavanje dece je u objektima predškolske ustanove „Olga Jovičić Rita“ i u organizovanom poludnevnom boravku dece. Predškolaska ustanova ima 11 objekata celodnevnog boravka, devet u gradu, jedan u Mataruškoj Banji i jedan u Ušću. U okviru ovih objekata deca su rasporeĎena u 27 jaslenih i 38 vaspitnih grupa kroz jedanaestočasovno radno vreme (desetočasovno u Ušću). Predškolska ustanova je sve raspoloţive prostore u okviru objekata prilagodila funkciji smeštaja dece. MeĎutim kao veliki problem javlja se nedovoljan kapacitet za smeštaj dece, iako ustanova pokriva negom i vaspitanjem oko 20% dece.

U okviru Ustanove, osim ovih grupa, radi jedna mešovita jaslena i jedna mešovita vaspitna grupa u popodnevnim satima u vrtiću “Mladost”. U okviru ovog istog vrtića postoji razvojna grupa celodnevnog boravka za decu sa posebnim potrebama koja trenutno broji šestoro dece. Na teritoriji grada formirana je mreţa pripremnih predškolskih grupa, tako da u 44 objekta, (uglavnom u objektima osnovnih škola i MZ), ima 58 grupa. Evidentna je činjenica da na seoskom području Kraljeva nedostaje mreţa predškolskih ustanova.

Ukupan broj dece koja koriste usluge Predškolske ustanove je je 2.643.



Objekti predškolske ustanove “Olga Joviĉić – Rita”

Redni broj

Naziv objekta Adresa Godina

izgradnje

Površina objekta u m²

Broj soba Grupe po uzrastu

Jaslena Vaspitna

1. Poletarac KaraĎorĎeva 11 1970. 2100 15 6 9

2. Mladost Moše Pijade 1981. 1076 9 4 5

3. Pčelica Pljakina br. 1 1936. 640 8 3 5

4. Bambi Šolajina bb 1977. 403 5 2 6

5. Neven Aleksandra Belića 1984. 1068 9 4 8

6. Zvezdani Gaj Izletnička bb 1988. 267 3 1 5

7. Plavi Čuperak Ušće 1991. 267 3 1 2

8. Lane Mataruška Banja 1998. 121 4 2 4

9. Veseljko Dositejeva 178 2002. 140 3 1 2

10. Petar Pan Higijenski zavod 2003. 437 3 2 4

11. Švrća Kovači 2005. 80 2 1 2

Izvor podataka: Predškolska ustanova “Olga Jovičić – Rita”

Redni broj

Naziv objekta Lokacija objekta Broj grupa Površina u

m² Broj soba

1. ZC “Studenica” Zdravstveni centar

2 200 -

2. OŠ “Svetozar Marković” Škola 3 50 1

3. OŠ “Dimitrije Tucović” Škola 4 86 2

4. OŠ “Jovo Kursula” Škola 3 50 1

5. MZ Ţiča Mesna zajednica 2 70 1

6. OŠ “Petar Nikolić” Samaila Škola 1 52 1

7. OŠ “Braća Vilotijević”, Jarčujak Škola 2 50 1

8. MZ Grdica Mesna zajednica 1 65 1

9. OŠ “Dragan Marinković”, Adrani Škola 1 62 1

10. OŠ “Jovan Cvijić”, Sirča Škola 1 60 1

11. MZ Čukojevac Mesna zajednica 1 40 1

12. OŠ “Vitanovac”, Stubal Škola 1 45 1

13. MZ Ratina Mesna zajednica 2 65 1

14. OŠ “ Dositej Obradović”, Vrba Škola 2 70 1

15. MZ Kovanluk Mesna zajednica 1 30 1

16. OŠ “Vitanovac”, Vitanovac Škola 1 32 1

17. OŠ “Dragan Đoković – Uča”, Cvetke Škola 1 50 2

18. OŠ “Dragan Đoković – Uča”, Obrva Škola 1 60 1

19. OŠ “Petar Nikolić”, Mrsać Škola 1 50 1

20. OŠ “Branko Radičević”, Vitkovac Škola 1 42 1

21. OŠ “Dositej Obradović”, Dragosinjci Škola 1 35 1

22. OŠ “Vuk Karadţić” , Beranovac Škola 2 50 1

23. OŠ “Olga Milutinović”, Godačica Škola 1 40 1

24. OŠ “Dragan Đoković – Uča”, Miločaj Škola 1 40 1

25. OŠ “Stefan Nemanja”, Studenica Škola 1 60 1

26. OŠ “Vitanovac”, Šumarice Škola 1 18 1

27. OŠ “Dragan Đoković – Uča”, Tavnik Škola 1 16 1

28. OŠ “Vitanovac”, Milavčići Škola 1 12 1

29. OŠ “Olga Milutinović”, Ravanica Škola 1 20 1

30. OŠ “Jovan Dučić”, Roćevići Škola 1 50 1

31. OŠ ”Jovan Dučić”, Vrdila Škola 1 50 1

32. OŠ “Petar Nikolić”, Lazac Škola 1 22 1

33. OŠ “ Petar Nikolić”, Bukovica Škola 1 50 1

34. OŠ “Milun Ivanović”, Polumir Škola 1 50 1

35. OŠ “Dragan Đoković – Uča”, LaĎevci Škola 1 20 1

36. OŠ “Branko Radičević”, Pečenog Škola 1 50 1



37. OŠ “Braća Vilotijević”, Drakčići Škola 1 30 1

38. MZ Konarevo Mesna zajednica 2 60 1

39. OŠ “Đura Jakšić”, Lopatnica Škola 1 50 1

40. OŠ “Branko Radičević”, Milakovac Škola 1 20 1

41. OŠ “Vuk Karadţić”, Kamenica Škola 1 40 1

42. OŠ Mlanča Škola 1 30 1

43. OŠ “Branko Radičević”, Zakuta Škola 1 50 1

44. OŠ “Milun Ivanović”, Gokčanica Škola 1 50 1

Izvor podataka: Predškolska ustanova “Olga Jovičić – Rita”

Pored toga, Kraljevo ima i 1 studentski dom sa 68 korisnika, 1 dom učenika sa 280

korisnika i 113 vaspitnih grupa.

Tabela 108. Kapaciteti obrazovnih institucija, 2007. Broj ustanova Broj obrazovnih profila Broj učenika/studenata

Predškolske ustanove 55 / 2.643

Osnovne škole 64 / 11.292

Srednje škole 9 5.662

Visoko i više obrazovanje 1 334


Tabela 109. Ulaganja u obrazovanje, 2007. Opština (€)* Okrug (€) Srbija (€)

Rashodi (ulaganja) u obrazovanje - ukupno 17.851,20 44.738,56 1.323.648,87

Rashodi (ulaganja) u osnovno obrazovanje 10.460,55 24.997,21 643.369,40

Rashodi (ulaganja) u osnovno obrazovanje po učeniku 928 787 1.047,00

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008.- tabela 6-1 * po prosecnom srednjem kursu NBS za 2007. godinu =79,98 dinara

Tabela 110. Broj i struktura obrazovnih ustanova, 2007.

Opština Udeo u ukupnom broju ustanova u okrugu (%)

Osnovne škole ukupno 64 35.00

odeljenja 499 36.00

Srednje škole ukupno 9 47.00

odeljenja 215 46.00

Specijalne škole ukupno 2 25.00

odeljenja 12 41.00

Škole za odrasle ukupno 0 0.00

odeljenja 0 0.00

Više škole 0 0.00

Fakulteti 1 50.00

Ustanove za decu predškolskog uzrasta 55 56.00

Studentski domovi 1 100.00

Domovi učenika 1 50.00

UKUPNO – sve ustanove 133 42.00

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008.- tabele 16-1; 16-2; 16-3; 16-4 i 16-5



Tabela 111. Ukupan broj učenika, studenata i korisnika obrazovnih ustanova, 2007.


učenika/studenata/korisnika u okrugu (%)

Osnovne škole - učenici ukupno 11.292 35.54

završili školu 1.448 36.13

Srednje škole - učenici ukupno 5.662 44.77

završili školu 1.328 40.40

Specijalne škole - učenici ukupno 70 49.65

završili školu 8 40.00

Škole za odrasle - ukupno

ukupno 0 0

završili školu 0 0

Više škole - studenti

ukupno 0 0

na budţetu 0 0

završili školu 0 0

Fakulteti - studenti

ukupno 334 14.52

na budţetu 274 100.00

završili školu 23 26.14

Predškolske ustanove deca korisnici 2.643 39.64

Studentski domovi korisnici smeštaja 68 100.00

Domovi učenika korisnici smeštaja 280 76.71

UKUPNO – svi učenici 17.358 37.04

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Opštine u Srbiji 2008.- tabele 16-1; 16-2; 16-3; 16-4 i 16-5

Tabela 112. Ukupan broj učenika u osnovnim školama, počtak 2008/2009. školske godine

Opština Udeo u ukupnom broju učenika

osnovnih škola u okrugu (%)

Učenici osnovnih škola

ukupno 10.984 35.18

učenice 5.324 35.23

učenici 5.660 35.12

Izvor podataka: Republički zavod za statistiku, Saopštenje DD10 od 18.02.2009. godine



9 Resursi ţivotne sredine

9.1 Kvalitet vazduha

Osnovni uzročnik emisije zagaĎujućih komponenata u atmosferu je privredna delatnost jedne zemlje. Ugroţenost ţivotne sredine, prouzrokovana štetnim uticajem zagaĎujućih komponenata dovela je do stroţijih zakonskih ograničenja emisije, ne samo na nacionalnom već i na globalnom nivou. Na zagaĊenje vazduha u Kraljevu utiĉu: Industrija: “Fabrika Vagona”, “Jasen” i niz manjih preduzeća; Toplane sa različitim pogonskim gorivom (zemni gas,mazut); Saobraćaj sa registrovanih 771 motocikala, 30650 automobila, 2940 kamiona i 246 autobusa uključujući i sva vozila tranzitnog saobraćaja; Individualna loţišta u naseljima Ribnica-3050,Čibukovac-998, Sijaće polje-815,Grdica - 530 privatnih kuća u kojima se gotovo isključivo koriste loţišta za individualno grejanje. Program kontrole kvaliteta vazduha u Kraljevu je baziran na preporukama Svetskog samita u Riu (1992.godine), Agende 21,Odrţivom razvoju,meĎunarodnim dokumentima EU,Svetske meteorološke organizacije(SMO),Svetske zdravstvene organizacije(SZO) i Programa kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji Republike Srbije. Kontrola kvaliteta vazduha ostvaruje se: Merenjem emisije zagaĎivača; Sistematskim merenjem imisije; Praćenjem i istraţivanjem uticaja kvaliteta vazduha na ţivotnu sredinu (klimu,zdravlje ljudi i šumske ekosisteme) i izveštavanjem o rezultatima merenja,praćenja i istraţivanjima. Procena stanja kvaliteta vazduha na osnovu emisionih merenja

Emisija zagaĎivača vazduha u Kraljevu uslovljena je pre svega industrijskim postrojenjima koja se nalaze na teritoriji grada,saobraćajem i načinom snabdevanja toplotnom energijom stanovnika grada. S obzirom na strukturu privrede dva glavna i potencijalno najveća zagaĎivača “Fabrika Vagona” i “Magnohrom” poslednjih godina su zbog smanjenja obima proizvodnje znatno smanjila emisiju zagaĎujućih komponenti. U ovim preduzećima su zastuplene tzv. prljave tehnologije pa ostaje

jedan potencijalno moguć problem pri povećanju obima proizvodnje. Uzimajući u obzir površinu na kojoj se prostiru i raspored postrojenja,ove dve fabrike mogu se smatrati površinskim izvorima zagaĎujućih komponenti. Imajući u vidu geografski poloţaj Kraljeva i reljef saobraćaj je u velikoj meri uzročnik zagaĎeTokom grejne sezone najveći deo zagaĎujućih komponenti potiče iz proizvodnje energij Procena stanja kvaliteta vazduha na osnovu imisionih merenja

Imisiona merenja na području grada Kraljeva vrši Zavod za javno zdravlje Kraljevo. Pri izboru mernih mesta korišćene su preporuke Svetske zdravstvene organizacije. Radi neposrednog merenja zagaĎenosti vazduha formirana je mreţa 10 mernih tačaka i to: Magnohrom, Skupština grada, Zavod za javno zdravlje, Autotransport, Pekarstvo, „Duga“ Čibukovac, Autobuska stanica, Sijaće polje, Ribnica, Ţeneva. Merenja su pokazala da su srednje godišnje koncentracije SO2 i čaĎi znatno ispod dozvoljenih vrednosti na godišnjem nivou,

- da su koncentracije ovih materija više u zimskom nego u letnjem periodu i - da od 1995.god.nije zabeleţeno prekoračenje maksimalno dozvoljene koncentracije na

definisanim mernim mestima.



Rezultati merenja su pokazali da su srednje godišnje vrednosti ukupnih taloţnih materija prelazile dozvoljene srednje godišnje granične vrednosti na četiri merna mesta: Skupština Opštine, Šumarska škola, Autobuska stanica i Ribnica. Ovo se moţe pripisati intenzivnom saobraćaju i višestrukom podizanju i taloţenju uzvitlane prašine teškim vozilima koja iznova dospeva u ureĎaje za praćenje.

Izmerene imisione koncentracije teških metala i organskih jedinjenja u taloţnim materijama,

u periodu od 1995-2003. nalazile su se u dozvoljenim granicama.

9.2 Kvalitet zemljišta

Površine zemljišta naseljenih mesta u toku vremena pokrivaju se raznim otpadima ţivotne i radne delatnosti. Ovi otpaci formiraju postepeno veštački sloj koji menja prvobitne oblike zemljišta pa i sastava.

Zemljišta se mogu zagaĎivati: Mineralnim Ďubrivima, prilično nepravilnim izborom vrsti i količine; Hemijskim sredstvima za zaštitu bilja (pesticidima); Organskim Ďubrivima (čvrsti i tečni stajnjak); Teškim metalima (komunalni i industrijski otpad); Preko vazduha (termoelektrane, hemijska industrija, izduvni gasovi od automobila); Poplavnim i zalivnim vodama; Erozijama (javljaju se sečama šuma, nepravilnim

tretmanom biljnog pokrivača, zapuštenost i nepravilna obrada zemljišta). Takva oštećenja zemljišta preko degradacije, destrukcije ili totalnih isključenja (kopovima, deponijama) su prisutna u našem gradu. Zahvaljujući uticaju raznovrsnih faktora u Kraljevačkoj kotlini se sreće veliki broj tipova, podtipova i varijeteta zemljišta. Sa gledišta njihovog iskorišćavanja za poljoprivrednu proizvodnju i s obzirom na površine na kojima su zastupljeni, najvaţniji su:

1) Aluvijalna zemljišta

Ova zemljišta su rasprostranjena čitavim tokom Morave u donjem delu toka Ibra. Varijateti ovih aluvijalnih zemljišta izvedeni su na bazi dubine profila zemljišta i izraţenosti pedogenetskih procesa u njima, pa tako imamo: Duboki karbonatni aluvijum, plitki karbonatni aluvijum i duboki bezkarbonatni aluvijum. Ova zemljišta su dosta heterogena. Da bi se sačuvala njihova proizvodna vrednost neophodno je obezbediti navodnjavanje, kao i racionalni sastav Ďubrenja za svaku biljnu vrstu.

2) Livadska zemljišta

Čine zemljišni pokrivač višeg dela aluvijalne ravni Morave, Ibra i Ribnice. Najveću površinu zauzimaju na području Grdice – Adrana – Mrsaća, s leve i desne strane puta Kraljevo – LaĎevci. Ova zemljišta su dosta plodna, ali je njihovo iskorišćavanje oteţano naročito za ozime useve zbog duţeg zadrţavanja vode na njima. Da bi se iskoristila produktivna sposobnost ovih zemljišta, neophodno je uraditi kontrolu plodnosti tj. sadrţaj najvaţnijih biljnih hraniva, kako se primena Ďubriva ne bi vršila napamet i time Ďubriva dalje oštetila njihovu plodnost.

3) Smonice

Cela površina pod smonicama na teritoriji Kraljevačke kotline moţe se podeliti u tri kompleksa. Prvi, ujedno i najveći, nalazi se na području Vitanovca, Pečenoga i Vitkovca, pored puta i pruge Kraljevo – Kragujevac i duţ reke Gruţe. Drugi kompleks se nalazi na području Lopatnice i Vrdila, a treći u predelu severno od Čukojevca oko donjeg toka ravničarske reke.



Smonice su na našem terenu malo proučena i ispitana zemljišta. One su dobrih hemijskih osobina bogata su biljnim hranivima i humusom ,ali su loših fizičkih osobina. Radi toga se moraju popraviti, što se postiţe pravilnom obradom, Ďubrenjem i plodoredom.

4) Pseudoglej

Je jedno od najrasprostranjenijih zemljišta u Kraljevačkoj kotlini, zauzima površinu od oko 18000 ha. Nalazi se u tri veća kompleksa: 1) Ratarsko imanje, Grdička kosa, Jarčujak, Drakčići, deo Konareva, Vrdila do Vrdilske reke; 2) kompleks juţno i jugoistočno od Kraljeva u području Kovanluka, Ratine, Jovca, Dragosinjaca, Vrbe, Kruševice ; i 3) Područje Roćevića, Stubla, Popovića i Mrsaća. Ovo zemljište karakterišu loše fizičke i hemijske karakteristike, pre svega velika kiselost, smanjen sadrţaj humusa, manjak hranljivih elemenata. Radi toga ova zemljišta treba popraviti primenom kalcifikacije,humifikacije,fosfatizacije, podrivanja.

5) Lesivirano zemljište (luvisol)

Zastupljeno je u istom kompleksu sa pseudoglejnim zemljištima u koja i prelaze, pa ih je teško od njih razgraničiti. Rasprostranjeni su na nešto višim terenima, terasama Zapadne Morave i Ibra. Karakterišu ga bolje fizičke a lošije hemijske osobine. Izrazito su kisela, imaju manjak biljnih hraniva naročito fosfora i visok sadrţaj mangana, nikla, hroma, radi čega se moraju proveriti pristupačni oblici ovih elemenata, da se ne bi teški metali akumulirali u plodovima i u lancu ishrane ugrozili zdravlje ljudi.

6) Kiselo smeĊe zemljište

Najviše je rasprostranjeno na Gledićkim planinama, atarima sela Leševa, Ravanice, Godačice, oko Rudna – Rodočela – Mlanče. Glavni problem ovih zemljišta je sklonost eroziji. Ova zemljišta su dosta kisela, pa je ograničeno gajenje odreĎenih biljnih vrsta.

7) Humusno silikatno zemljište ( ranker)

Največi kompleks je na Stolovima, na području Bogutovca, Bogutovačke Banje i Stanče, zatim okoline Ušća, oko manastira Studenice i svuda gde je geološka podloga serpentin. Ova zemljišta su plitka i slabo produktivna i jako su siromašna u hranljivim elementima naročito u kalijumu i fosforu. Imaju dosta magnezijuma i hroma, što moţe biti toksično za biljke, a preko njih i za ljude.

9.3 Kvalitet voda

Vodni potencijal reka koje protiču kroz područje Kraljeva mogu se posmatrati kroz slivove: Zapadna Morava, Gruţa, Ibar i Ribnica. Što se tiče kvaliteta površinskih voda na lokalnom nivou ne postoji projektovan monitoring koji bi dao detaljan uvid u kvalitet voda. Reka Ibar je obuhvaćena Republičkim programom praćenja kvaliteta voda na dva profila, a reka Morava na jednom profilu.

Na osnovu Pravilnika po kvalitetu voda reka Ibar spada u II kategoriju voda. Sistem vodosnabdevanja Kraljeva čine izvorišta na području reke Ibar. Kvalitet vode iz izvorišta se prati od strane nadleţnih gradskih institucija. Od tehničko tehnoloških mera obezbeĎenja kvaliteta voda postoji samo dezinfekcija vode hlorom, pre upućivanja u distribucionu mreţu grada. Prirodne karakteristike izvorišta pored reke Ibra su



povoljne jer samoprečišćavajući potencijal podzemne sredine obezbeĎuje vrlo kvalitetnu vodu za piće iz ovog izvorišta, pri umerenim zagaĎenjima reke Ibra. Samo pri dugotrajnim ekstremnim zagaĎenjima reke Ibra, kada koncentracija štetnih materija mnogostruko prevazilazi dozvoljene za ovu klasu vodotoka, kvalitet vode iz izvorišta po odreĎenim parametrima (fenol) ne zadovoljava kriterijume Pravilnika o vodi za piće (što je zabeleţeno 1985. i 2003.) godine. U vreme visokih vodostaja Ibra, deo izvorišta je često plavljen, pa je radi zaštite izvorišta izgraĎen odbrambeni nasip. Kvalitet vode koja se distribuira u vodovodni sistem Kraljeva , zadovoljava kriterijume vode za piće. Parametri ispitivane sirove vode: temperatura, miris, ukus, boja, mutnoća, pH vrednost, specifična elektroprovodljivost i utrošak KmnO4, nalaze se u granicama дозвољених вредности. TakoĎe u okviru propisanih MDK vrednosti nalaze se i amonijak, nitriti, hloridi, sulfati i orto-fosfati, kao i sadrţaji gvoţĎa i mangana, obzirom da se radi o vodama iz aluviona. Izvesna odstupanja od graničnih vrednosti zapaţene su kod bakteriološkog sastava i pojave fenola. Bakterijska neispravnost se otklanja predhodnim hlorisanjem, a vode sa fenolnim materijama moraju se podvrgnuti tretmanu vode (oksidacija ozonom i apsorpcija na granulisanom aktivnom uglju). Kvalitet vode iz seokih vodovoda i individualnih bunara nije obuhvaćen monitoringom , jer nije uspostavljen sistem kontrole i upravljanja istim.

9.4 Upravljanje čvrstim komunalnim otpadom

Otpad u Kraljevu se odlaţe na deponiju, na lokaciji "Kulagića – Ada", koja je prema GP-u opredeljena za komunalnu namenu, a koja je udaljena od centra grada 4,5 km, od najbliţe stambene zone oko 1,5 km, a od industrijske zone oko 0.5 km. Deponija je locirana na obodu aluvijalne ravni desne obale Zapadne Morave, udaljenog od vodotoka 0,5 - 0,6 km. Smetlište u Kraljevu na lokaciji "Kulagića – Ada", bilo je formirano na specifičan i neorganizovan način sa neravnomernom površinom za odlaganje, bez sistema za zaštitu podzemlja i vazduha. Odlaganje smeća vršeno je bez prethodne pripreme terena. Na smetlište se dovozi otpad bez ikakvog prethodnog odvajanja, vidljivi su i ostaci bolničkog otpada, klaničnog otpada, otpada uginulih ţivotinja, pomešanih sa ostalim otpadom, što moţe dovesti do širenja zaraze radnika JKP "Čistoće" i "sakupljača" sekundarnih sirovina, pored štetnog uticaja na zemlju, vodu i vazduh.

Dnevna količina sakupljenog otpada procenjuje se na 88 t.Usluge organizovanog sakupljanja, transporta i odlaganja otpada obavlja JKP „Čistoća“, na teritoriji GUP-a Kraljeva, Mataruške i Bogutovačke Banje, Ušća i pojedinih prigradskih naselja. 54 seoskih mesnih zajednica nije obuhvaćeno organizovanim odnošenjem otpada, usled čega dolazi do neorganizovanog odlaganja smeća i često se isti deponuje pored reka, puteva ili na drugim nepristupačnim lokacijama. Sadašnja deponija Kraljeva obuhvata prostor od oko 8 ha, prosečne visine 15 m. Prostor deponije je ograĎen, a veći deo je pokriven inertnim materijalom. U toku su aktivnosti vezane za izgradnju regionalne deponije za područje Kraljeva, Kragujevca i Knića,a nakon izgradnje regionalne deponije izvršiće se sanacija i rekultivacija postojećeg smetlišta.

Za privremeno odlaganje čvrstog komunalnog otpada koriste se kontejneri zapremine 1,1 m³, kante i kod jednog broja korisnika otvoreni kontejneri zapremine 5 m³.( i to prema sledećoj strukturi zastupljenosti: 75 % kontejneri, 20 % kante, i 5% veliki kontejneri).



Na lokaciji „Higijenski zavod“ sproveden je „ pilot projekat“ selektivnog razdvajanja otpada na mestu nastanka. Lokacija je opremljena sudovima za smeće u dve boje, tako da se u jednu vrstu sudova odlaţe otpad koji ima svojstvo sekundarnih sirovina, a u drugi biodegradabilni otpad. U planu je da se iskustvo ovog „pilot projekta“ prenese na celu teritoriju grada uz izmenu gradskih odluka u ovoj oblasti.

Institut "Kirilo Savić", iz Beograda je 2005. godine uradio projekat sanacije i rekultivacije smetlišta sa rokom korišćenja do 2008. godine. Projektom je predviĎeno niz tehničkih mera koje obezbeĎuju dalje korišćenje uz znatno poboljšanje uslova zaštite ţivotne sredine. Sanacija i zatvaranje smetlišta se vrši kroz četiri faze. Realizacija projekta je započela sa zakašnjenjem, tj. 2006 godine ( projektom je predviĎeno 2005. godina), i komunalni otpad se odlaţe po postupku i primenom tehnološkog procesa koji je predviĎen glavnim projektom sanacije.



10 Turistički resursi

Grad Kraljevo poseduje resurse neophodne za razvoj svih vidova kontinentalnog turizma. Najvaţniji resursi na našem području su: 1) Prirodni: Termalni i termomineralni izvori; Reke Ibar i Morava; Planine Goč i Stolovi; 2) Antropogeni Spomenici kulture – Kraljevo je okruţeno brojnim kulturno-istorijskim spomenicima i manastirima srednjevekovne Srbije. Najpoznatiji su manastiri Ţiča i Studenica, kao i srednjevekovni grad Maglič. U gradu se nalaze brojni kulturno-istorijski spomenici i spomenička obeleţja starije i novije istorije, meĎu kojima su poznati : Saborna crkva, impozantan spomenik učesnicima oslobodilačkih ratova 1912-1918, galerija slika, muzej, spomen park streljanim rodoljubima 1941.

Grad kao posebna celina – Poseban uţitak za turiste predstavlja obilazak samog gradskog jezgra. Kraljevo je jedan od urbanistički najlepše rešenih gradova Srbije sa Trgom srpskih ratnika, Trgom Svetog Save, Trgom Jovana Sarića i ulicama u uţem delu grada koje ukrašavaju negovani drvoredi lipa od kojih u junu miriše cela pešačka zona.

Selo – Seoski turizam postaje osnova beţanja gradskog stanovništva u netaknutu prirodu. Turisti su na ovaj način u prilici da probaju široku ponudu domaćih specijaliteta zdrave hrane čuvenog kraljevačkog kajmaka, sira, voća i povrća, proizvoda od mesa, prirodnih ţestokih pića itd.

Manifestacije kulture – najznačajnije kulturne institucije su Kraljevačko pozorište, Narodni muzej i Narodna biblioteka. Značajno mesto u kulturnom ţivotu grada zauzimaju i dom kulture „ Ušće“ ( prezentacija knjiga, prikazivanje filmova) i Dom kulture „Ribnica“ • ( organizovanje izlošbi, knjiţevnih večeri, kurseva). U Kraljevu se odrţava više turističkih i sportskih manifestacija, kao što su ″Dani jorgovana″, ″Srebrni kazan″, Auto-moto trke, ″Veseli spust″ niz brzake Ibra i mnoge druge manifestacije. Na osnovu postojećih resursa mogući pravci razvoja turizma opštine Kraljevo su:

banjski turizam;

planinski turizam;

seoski turizam.



10.1 Broj posetilaca

Turističke aktivnosti Kraljeva u periodu od 1990-2005.godine karakteriše pad posete turista. Ovakvom obimu turističkih tokova prvenstveno su doprinele sankcije, što je uticalo na pad ţivotnog standarda, nedovoljne investicije i izraţeni socijalni problemi. U toku 2006. godine opštinu Kraljevo je posetilo ukupno 20.434 turista, od toga 19.258 domaćih i 1.176 stranih. Ukupan broj noćenja u 2006. godini iznosi 126.185 noćenja, a prosečan broj noćenja po turisti u istoj godini je 6,2. U toku 2007. godine povećao se broj turista, tako da je grad posetilo ukupno 25.702 turista, od čega je 23.353 domaćih i 2.349 stranih. TakoĎe se povećao i broj noćenja, tako da je u 2007. ostvareno ukupno 164.825 noćenja.

Tabela 113. Broj i struktura turista i ostvarenih turističkih noćenja, 2007.


Broj turista

ukupno 25.702 291.363 2.306.558

domaći 23.353 265.074 1.610.513

strani 2.349 26.289 696.045

Broj noćenja

ukupno 164.825 1.281.108 7.328.692

domaći 158.470 1.188.326 5.853.017

strani 6.355 92.782 1.475.675

Prosečan broj noćenja

ukupno 6.4 4.4 3.17

domaći 6.8 4.5 3.6

strani 2.7 3.5 2.1


10.2 Smeštajni kapaciteti

Kraljevo raspolaţe značajnim smeštajnim kapacitetima. Naime, turistički i ugostiteljski objekti raspolaţu sa ukupno 2176 leţaja. Od tog broja najviše leţajeva ima turističko mesto Mataruška banja (980), zatim turistička mesta Bogutovačka banja (545), Goč (450) i sam grad Kraljevo (140).

Turisti su najčešće odsedali u hotelu “Turist “na centralnom gradskom trgu u Kraljevu (140 leţaja), trenutno je u fazi renoviranja , ili u 8 km udaljenoj Mataruškoj Banji u hotelu “Termal” (200 leţaja), ali i u udobnim vilama i privatnom smeštaju. Novu turističku ponudu čine novi hoteli izgraĎeni

poslednjih godina - ″Royal″, ″Belverede″, ″Đerdan″, "Tehnograd", “Crystal”.

Hotel “ROYAL” (www.hotelroyalkv.com) je počeo da radi 2003. godine. Ima tri zvezdice. Nalazi se na obali Ibra, 500 m od centra grada.Smeštajni kapaciteti su dva apartmana, četiri dvokrevetne i devet jednokrevetnih soba ( sa francuskim leţajem). Hotel ima “ful” opremu – sobe su opremljene kupatilom sa Ďakuzi kadama i švedskim tušem, imaju centralno grejanje, klimu, mini bar, TV, kablovsku televiuiju, DVD ureĎaj. Hotel ima oko 60

mesta u restoranu i 120 u bašti nad Ibrom. Garni hotel “BELVEDERE” počeo je da radi 2005.

godine. Nalazi se u centru Kraljeva. Hotel ima šest apartmana. Sobe su visokostandardizovane i komforne, klimatizovane, sa kupatilom, friţiderom, telefonom i televizorom. Luksuzni restoran zatvorenog tipa rezervisan je samo za goste hotela.

http://www.hotelroyalkv.com/



Garni hotel “TEHNOGRAD” (www.hoteltehnograd.com) počeo je da radi početkom oktobra 2006. godine u okviru preduzeća Tehnograd – inţenjering d.o.o. Kraljevo. Nalazi se u neposrednoj blizini poslovnog centra grada, ali na mirnom i tihom mestu, uz ušće Ribnice u Ibar. Nudi jedinstven dizajn, udobnost, izuzetnu kuhinju, “room service” 24 sata, parking prostor. Ima 17 ekstra luksuzno ureĎenih apartmana, od 32 do 60 m², kao i jedan Kraljevski apartman. Svi su

klimatizovani, opremljeni vrhunskim audio i video ureĎajima, kablovskim internetom, nameštajem ručne izrade, kompletno opremljenom kuhinjom, tuš kabinama sa masaţerima. Hotel “ĐERDAN” (www.djerdan.co.rs) je udaljen 3 kilometra od centra Kraljeva, a oko 1 km od manastira Ţiča. Restoran Đerdan sagraĎen je 1982. godine. Kasnije je tu nastao moderan hotel. Objekat raspolaţe sa 19 leţaja smeštenih u 9 soba sa kupatilima. Sve sobe i apartmani opremljeni su telefonima, kablovskom televizijom, broadband priključcima za internet, klima ureĎajima. Pored smeštajnih kapaciteta hotel poseduje restoran sa oko 150 mesta, poslovnu salu, pansion salu, kafe klub sa 30 mesta. U objektu se nalazi garaţa za parking vozila. Hotel Đerdan raspolaţe i sa 12 parking mesta. Room service sluţba 24 časa dnevno je na usluzi gostima.

Hotel “Crystal” (www.hotelcrystal.rs) je otvoren juna 2009. godine sa ciljem da gostima u gradu Kraljevu obezbedi udoban smeštaj, dobru rekreaciju i kvalitetnu ishranu. Hotel poseduje 26 moderno opremljenih soba i to: 10 jednokrevetnih, 8 dvokrevetnih sa odvojenim leţajevima, 3 dvokrevetne sa francuskim leţajem, 1 trokrevetni studio i 4 apartmana. Hotel “DRAGAĈEVO” (www.hoteldragacevo.rs) se nalazi u centru grada Kraljeva, 500 m udaljen od centra grada a 200

m od autobuske i ţelezničke stanice. Tabela 114. Smeštajni kapaciteti, 2007.

Destinacija Broj smeštajnih

objekata Broj kreveta

Iskorišćenost kapaciteta (%)

Mataruška Banja 2 545 33

Bogutovačka Banja 1 980 27

Goč 3 450 24

UKUPNO 6 1975 84

Izvor podataka: Turistička organizacija Kraljeva

http://www.hoteltehnograd.com/

http://www.djerdan.co.rs/

http://www.hotelcrystal.rs/

http://www.hoteldragacevo.rs/

11 Kvalitet ţivota

Današnji izgled Kraljeva je jedinstven u odnosu na ostale srpske gradove. Posebnim ga čini urbanistički plan napravljen početkom 19. veka: Glavni, kruţni trg sa paralelnim ulicama, uz još dva koja mu gravitiraju: Trg srpskih ratnika, kruţno stecište, sluţi kao svojevrsni “kompas” tek pridošlom gostu. Bronzani vojnik (“Milutin”), spomenik palim Srbima u ratovima od 1912 – 1918. godine, najomiljeniji je istorijski znamen Kraljeva. U središtu je najlepšeg šetališta, dečije igre, raznovrsnih zbivanja: koncerata, pozorišnih predstava na otvorenom, smotri, izloţbi i sajmova, proslava svih vaţnih dokumenata i svetkovina. Uz severnu stranu njegovog trga je drugi, sa imenom Jovana Sarića, koji objedinjuje administrativno – poslovni centar Kraljeva.

11.1 Javni sadrţaji i rekreativni programi

11.1.1 Sportski sadrţaji (tereni, sportske dvorane, centri za rekreaciju, stadioni)

Kraljevo je grad mladih i sporta. Njegovu vitešku slavu

pronosili su i prenose svetom mnogi pojedinci i ekipe. Kraljevo danas ima još mnogo uzdanica za sportsku slavu: prvoligaši su odbojkaši “Ribnice”, košarkaši “Sloge” i “Mašinca”, Ţenski Košarkaški klub i šahisti, dok se fudbalski klub “Sloga” takmiči u drugoj ligi. Popularni basket i fudbal igraju se, osim na mnogobrojnim terenima, i na svakom travnjaku. U Kraljevu postoji i jedna prava trkačka staza za moto i auto trke. O odrţavanju sportskih terena na teritoriji grada (Hala sportova, atletski stadion, gradski bazen, otvoreni sportski tereni na obali Ibra), stara se Sportski centar “Ibar”.

Hala sportova je kapaciteta 1500 gledalaca, dimenzija 32 x 20m. Otvorena je svakoga dana 17 sati, preteţno za trening košarkaša i odbojkaša, ali se u njoj odrţavaju i druge manifestacije.

Gradski otvoreni bazen koristi se 75 dana za rekreaciju graĎana, a pre i posle toga za treninge plivača i vaterpolista. Bazen poseduje tribine za 1000 gledalaca i reflektore za nočno kupanje. Jedan od prioriteta grada je izgradnja zatvorenog bazena za šta je uraĎena potrebna projektna dokumentacija.

Atletski stadion, pored staze, poseduje travnati fudbalski teren, tribine za 1000 gledalaca i ispod tribina četvorostaznu automatsku kuglanu i teretanu. Svi ovi objekti, kao i teniski i odbojkaški tereni, koncentrisani su u samom centru grada pored obale Ibra. U Sportski savez Kraljeva učlanjeno je 35 klubova i sportskih organizacija a Fudbalski savez ima 45 klubova iz Kraljeva i okoline.



11.1.2 Rekreativni programi, sportske i predškolske aktivnosti

U Kraljevu se odrţava više turističkih i sportskih manifestacija, kao što su: ″Veseli spust″ niz brzake Ibra, koja se odrţava od 1990. godine i sada več ima meĎunarodni značaj. Regata kreće od podnoţja srednjevekovnog grada Magliča, 25 km od Kraljeva, Dolinom vekova ka Mataruškoj Banji i Kraljevu.

″Srebrni kazan″ je manifestacija se odrţava više

od petnaest godina na centralnom gradskom trgu i okuplja iskusne majstore kulinarstva, ali i učenike ugostiteljskih škola koji se takmiče u pripremi poznatog srpskog jela – pasulja.

“Narcisima u pohode” je manifestacija koju više

od petnaest godina predvode planinari kluba “Gvozdac” iz Kraljeva do vrha planine Stolova, i uz put se beru procvali narcisi.

“Auto-moto trke - Trka za nagradu Kraljeva” odrţava se na autodromu Beranovac, a organizator je kraljevačko Auto-moto društvo.

Sabor planinara, i mnoge druge manifestacije. Predškolske aktivnosti na teritoriji grada sprovodi

Predškolska ustanova “Olga Jovičić – Rita”. U okviru fizičkih aktivnosti Predškolska ustanova organizuje:

Dane fudbala u saradnji sa FK „Bubamara” na gradskom atletskom stadionu, kao i dane fudbala u saradnji sa fudbalskom školom Todorović u Grdici;

Prolećni kros sa decom pripremnog predškolskog programa na atletskom stadionu;

Biciklijada ulicama grada Kraljeva za decu predškolskog uzrasta, u saradnji sa lokalnim biciklističkim klubovima i Crvenim krstom;

Manifestacije povodom Dečije nedelje i dan ustanove.



11.2 Crkve i hramovi

Počeci duhovnosti na ovim prostorima seţu u daleku prošlost. O tome svedoče i brojni manastiri: Studenica (1188) - prestonica i mauzolej rodonačelnika najznačajnije srpske dinastije, Stefana Nemanje; Ţiča - od 1219. godine sediste srpske autokefalne arhiepiskopije i mesto krunisanja srpskih kraljeva. U vreme turske vladavine, ovaj prostor je bio jezgro očuvanja srpske duhovnosti, a u XIX veku i mesto njene obnove i razvoja. Gradska crkva Svete Trojice podignuta je 1824. godine, po nalogu kneza Miloša Obrenovića, a polovinom 1994. početa je gradnja crkve spaljivanja moštiju Sv. Save u parku u Dositejevoj ulici.

Crkva Svete Trojice bila je u tursko doba

mala drvena pravoslavna crkva od debelih dasaka i greda. Temelj joj je bio od kamena, patos od četvrtastih pečenih cigli a krov od dasaka. Kada je knez Miloš 1824. godine počeo da zida crkvu, naredio je da sa stara crkva - brvnara premesti u portu nove crkve i da se u njoj sluţi dok se ne sazida nova crkva, što je i učinjeno. Kada je počela da se vrši sluţba u novoj crkvi, stara crkva je pretvorena u ispovedaonicu i svešteničku kancelariju. Docnije, ova stara crkva ustupljena je za školu i u njoj su učila deca sve dok nije podignuta nova i veća škola.

U toku leta 1998. godine početa je velika popravka Crkve Sv. Trojice od temelja do krova. Izvršena je hidroizolacija temelja i betonirana staza oko Crkve i obloţena kamenim pločama, a voda iz oluka drenaţnim kanalima odvedena do bunara, za tu svrhu iskopanog. Crkva je pokrivena bakarnim limom a cela crkva je prevezana betonskom armaturom tako da su hram i zvonik učvršćeni i obezbeĎeni od daljeg pucanja i razdvajanja izazvanih minulim zemljotresima. UraĎena je nova fasada a crkva obojena u ţutu boju.

Katoliĉka crkva u Kraljevu sagraĎena je na inicijativu samih Kraljevčana. Naime, sa početkom priprema za izgradnju Vojno-tehničkog zavoda (Fabrike aviona) u grad su stigli i stručnjaci iz Francuske. Od njihovog dolaska, a naročito kada su podignute zgrade namenjene stručnjacima i njihovim porodicama, osetila se potreba za podizanjem objekta za bogosluţenje. 24. juna 1931. godine, u Kraljevu je osnovan odbor za podizanje katedrale koji su činili najugledniji kraljevački trgovci. Za veoma kratko vreme, do 19. novembra 1933. godine kada je sluţena prva misa, katedrala je završena.

Crkva spaljivanja moštiju Svetog Save počela je da se gradi avgusta 1994. godine. Od 1996. godine, posle završetka grubih graĎevinskih radova, zbog nedostatka sredstava gradnja je usporena. Crkva spaljivanja moštiju Svetog Save danas je veliko gradilište. Izvode se obimni graĎevinski radovi na oblaganju spoljnih betonskih zidova i kupole pa crkva dobija svoju pravu boju i oblik.



11.3 Lokalni centri za okupljanje

11.3.1 Biblioteke

Narodna biblioteka “Stefan Prvovenĉani” je

osnovana 1945. godine, 1990. godine svome nazivu pridodaje

ime Radoslava Vesnića, Kraljevčanina veoma bogate lične i

stvaralačke biografije.

U drugoj polovini 2001. godine, Biblioteka menja naziv u

Narodna biblioteka "Stefan Prvovenčani".

Godine 1994, Biblioteka postaje matična biblioteka za područje

Raškog okruga. Danas Bibloteka raspolaţe prostorom

površine oko 1530 m², a svoj rad ostvaruje preko sledećih

odeljenja i sluţbi: Pozajmno odeljenje za odrasle korisnike,

Pozajmno odeljenje za decu do 14 godina, Naučno odeljenje

sa čitaonicom, Odeljenje periodike sa čitaonicom, Zavičajno

odeljenje, Sluţba za razvoj i matične poslove, Odeljenje za obradu monografskih i serijskih

publikacija, Sluţba za izdavačku delatnost, Sluţba za kulturno-obrazovnu delatnost,

Knjigovezački poslovi, Opšta sluţba.

Biblioteka je 2009. godine sa sa ograncima u Mataruškoj Banji i Ratini imala preko

9300 članova. Dnevno Biblioteku poseti oko 300 korisnika. Ukupan knjiţevni fond Biblioteke

iznosi oko 200.000 jedinica, a fond peridike poseduje 176 naslova časopisa i 26 naslova

novina. Automatizacija bibliotečkog poslovanja započela je 2002. Godine instaliranjem

softverskog sistema WINISIS. Danas Biblioteka poseduje elektronski katalog svog celokupnog

fonda.

Biblioteka ima razvijenu kulturno – obrazovnu delatnost. Organizuje knjiţevne večeri, promocije, predavanja, izloţbe i programe za decu, a takoĎe se bavi i izdavačkom delatnošću. Od 1971. godine biblioteka objavljuje časopis za knjiţevnost, kulturu i umetnost "Povelja".

11.3.2 Parkovi

Za grad Kraljevo se moţe reći da je pun zelenih površina, ali su one uglavnom nedovoljno ureĎene i bez adekvatnog sadrţaja..U gradu Kraljevu postoje 4 veće parkovske celine, kao i dosta zelenila oko stambenih objekata, duţ saobraćajnica, oko škola, bolnice. Gradskim parkovima moţe se pridruţiti i park u Mataruškoj banji.

Park kod muzeja je u prethodnom periodu rekonstruisan, ureĎeno je noćno osvetljenje, betonske staze, a postavljeni su i sadrţaji namenjeni najmlaĎima (klackalice, ljuljaške, tobogani ...).

Park u Plajkinom šancu – nalazi se na atraktivnom mestu. U parku ima malo šumskih vrsta drveća, pa je prostor potrebno popuniti parkovskim vrestama drveća i ukrasnim šibljem.

Park kod Doma društvenih organizacija u kome ima malo lišćarskih i četinarskih vrsta. U ranijem periodu u ovom parku vršene su samo zamene drvenih klupa.

Park kod ţelezniĉke stanice redovnio se odrţava i u njemu je uraĎena rekonstrukcija staza. Od ostalog sadrţaja park ima lišćarske i četinarske vrste.



Narodna kancelarija predsednika Republike Srbije, u saradnji sa Ministarstvom ţivotne sredine i prostornog planiranja je u okviru svojih aktivnosti usmerenih ka promovisanju i uspostavljanju postulata odrţivog razvoja, u 2009. godini organizovalo akciju „Zeleni gradovi Srbije – 100 novih parkova u jednom danu”. Grad Kraljevo je bio uključen u ovu akciju, čiji je cilj da se povećaju zelene površine u gradovima Srbije. Ovaj projekat je predviĎao sadnju adekvatnog sadnog materijala, tj. 50 drvenastih biljaka, koje su zasaĎene u parku kod Duhovnog centra „Sveti Vladika Nikolaj Velimirović”.

11.3.3 Kulturni centri

Teţeći da stvore mesto za druţenje, kutak u kom će se nakon rada okupiti i negovati tradiciju i kulturu, meštani Ribnice, tada prigradskog naselja Kraljeva, osnivaju Kulturno-prosvetno društvo "Novica Jolić" – današnji Kulturni centar "Ribnica" Kraljevo. Današnji Kulturni centar "Ribnica" u Kraljevu, izgraĎen je 1948. godine, kako je tada bivalo - radom meštana. Na njihovu inicijativu je i formirano Kulturno prosvetno društvo "Novica Jolić". U okviru društva zaţivele su sekcije: dramska, folklorna, muzička, sportska, društvo sportskih ribolovaca. Dom kulture "Novica Jolović" 1993. ponovo menja naziv, dobija ime po naselju u kom se nalazi - Dom kulture "Ribnica". Tokom ratnih godina bioskopska sala postaje nuţni smeštaj izbeglim licima i u toj funkciji ostaje čitavu deceniju. Od 2000. godine Dom organizuje kurseve stranih jezika kao i obuku na računarima gde su neposredno bili uključeni i Institut za strane jezike iz Beograda i Mašinski fakultet u Kraljevu. U početku je interesovanje i organizacija bila na takvom nivou da je zainteresovanost polaznika prevazilazila sva očekivanja. Tokom 2003. i 2004. godine, nakon iseljenja izbeglih i prognanih iz sale, vrši se obimna rekonstrukcija Doma. Nekada bioskopska sala postaje moderna sportska sala sa svlačionicama, kupatilima i svom pratećom opremom, dok se negdašnji prostrani hol bioskopa pretvara u modernu, lepo osvetljenu galeriju.

Dom kulture "Ribnica" u martu 2008. godine konačno dobija današnji naziv – Kulturni centar "Ribnica" Kraljevo. U avgustu iste godine ustanova dobija prostor u centru grada koji postaje moderna Gradska knjiţara.

Danas se u Kulturnom centru "Ribnica" Kraljevo organizuju knjiţevne večeri, tribine, umetničke izloţbe, narodno stvaralaštvo, sajmovi knjiga, slikarske kolonije...

Osim Kulturnog centra u Ribnici, grad Kraljevo ima još jedan Dom kulture koji se nalazi u naselju Ušće. Dom kulture “Ušće” je kulturno-obrazovna ustanova, obrazovana sa ciljem jačanja kapaciteta kulture na ovom području grada.



11.3.4 Pozorišta

"Narodno pozorište Kraljevo" je osnovano 9. avgusta 1949. godine. Posle nekoliko promena imena i statusa, 1996. godine,odlukom SO Kraljevo, pozorište ponovo dobija status profesionalng, pod nazivom "Kraljevaĉko pozorište". Pozorište raspolaţe jednom pozornicom i salom sa 226 mesta, na kojoj se izvode i predstave za odrasle i predstave za decu. Na brojnim festivalima predstave ovog teatra proglašene su najboljima a dobijen je i veliki broj glumačkih nagrada. Od 2000. godine u Kraljevačkom pozorištu aktivno radi škola glume "Scena", koja okuplja talentovanu decu uzrasta od 7 do 18 godina.

11.3.5 Muzeji

Narodni muzej u Kraljevu bavi se zaštitom kulturnih dobara, istraţivačkim i naučnim radom. Vredni i reprezentativni predmeti smešteni su u okviru istorijske, etnološke, arheološke i umetničke zbirke. U muzejskoj galeriji, pored reprezentativnih izloţbi odrţavaju se i koncerti klasične muzike. Narodni muzej u Kraljevu osnovan je 1950. godine.

11.3.6 Ostali gradski kulturni centri

Organizovanu zaštitu arhivske graĎe sprovodi Istorijski arhiv, koji ima oko 280 fondova i pet zbirki: matičnih knjiga roĎenih, venčanih i umrlih; kartografsku; fotografija, plakata i dokumenata i dokumenata i arhivske graĎe o radničkom pokretu i NOB. Ova ustanova poseduje bogatu biblioteku, koja omogućava uspešniji rad, kako radnicima Arhiva, tako i onima koji u naučno-istraţivačkom radu koriste arhivsku graĎu.

Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu obuhvata 26 opština i ubraja se u jedan od najvećih u Republici. Njegove osnovne delatnosti su zaštita, restauracija

kulturno – istorijskih spomenika, naučno – istraţivački rad i prezentacije kulturnog nasleĎa. Svoj doprinos u negovanju i razvijanju kulture daju i Kulturno prosvertna zajednica, Knjiţevni klub "Kraljevo", Udruţenje likovnih umetnika "Vladislav Marţik", Kulturni centar "Ribnica", Multimedijalni centar "Kvart" i drugi.



11.4 Aktivnosti u kulturi (kulturne manifestacije, proslave, festivali, parade, svečanosti, koncerti)

Bez obzira na godišnje doba, u Kraljevu se uvek nešto dogaĎa, jer je ono grad kreativnih ljudi, u umetničkom, naučnom i sportskom smislu. Uz konačište i tradicionalno gostoprimstvo, putnik u Kraljevu moţe da očekuje široku lepezu manifestacija od kulturnih dogaĎaja na kruţnom Trgu srpskih ratnika preko probranog pozorišnog repertoara, dinamičnog koncertnog programa u akustičnoj Sali Narodnog muzeja, stalnog i veoma upečatljivog knjiţevnog koncepta u biblioteci Stefan Prvovenčani do muzičkih izloţbi od najstarijih perioda do moderne umetnosti. U Kraljevu se odrţava niz značajnih kulturnih manifestacija:

Dani jorgovana - Svake godine početkom maja Kraljevo se priseća dogaĎaja kada je kralj Uroš Prvi, iz ljubavi prema francuskoj princezi Jeleni Anţujskoj, budućoj srpskoj kraljici, naredio da celu dolinu uz reku Ibar, u čast njenog dolaska u Srbiju, zasade mirisnim jorgovanom kako bi je nova postojbina što više podsećala na staru. Vekovno prijateljstvo Srba i Francuza, čiji koreni seţu još u srednji vek, pre petnaestak godina u Kraljevu je krunisano i jednom neobičnom i zanimljivom kulturno-turističkom manifestacijom nazvanom „Dani jorgovana“. Bogat tematski kulturno-umetnički program organizuje se u Kraljevu i manastirima Ţiči i Gradcu, zaduţbini svete Jelene Anţujske, a centralno dešavanje je u srednjovekovnom utvrĎenju Magliču.

Smotra narodnog stvaralaštva dece Srbije, Ratina je tradicionalna manifestacija koja okuplja dečje ansamble iz Srbije i inostranstva, koji predstavljaju tradiciju i običaje svoga naroda. Smotra se odrţava u maju, pri čemu se najpre na Trgu srpskih ratnika okupe svi učesnici Smotre, a zatim se centralni deo manifestacije odrţava u Ratini. U okviru Smotre, odrţavaju se i pozorišne predstave, susreti dečijih pesnika, sabor malih frulaša, izloţba likovnih dečijih radova.;

Letnja duhovna akademija muziĉke omladine Srbije, Studenica je tradicionalna manifestacija, čiji se koncept sastoji u horskom pevanju koje nadgraĎuju predavanja, liturgijsko pojenje, portreti kompozitora i koncerti gostujućih horova.;

Likovna kolonija “Studenica”, čiji je organizator Turistička organizacija Kraljeva odrţava se tradicionalno već 34 puta. Kolonija ima meĎunarodni karakter, a Umetnički savet vrši odabir slikara učesnika. U toku odrţavanja Kolonija je praćena i drugim sadrţajima. Nekada to bude knjiţevno veče, nekada filmska projekcija ili nešto drugo, a svaki put se organizuje izlet do isposnice Sv. Save kao i obilazak kulturno-istorijskih spomenika u Dolini vekova (manastiri: Gradac, ĐurĎevi stupovi, Sopoćani…);

Ţiĉki duhovni sabor “Preobraţenje”- Kraljevačko kulturno leto poznato je po Ţičkom duhovnom saboru. Programom Sabora predviĎene su brojne knjiţevne večeri, naučni skupovi, izloţbe i muzički dogaĎaji u Narodnom muzeju i Biblioteci “Stefan Prvovenčani”. Završna svečanost odrţava se u trpezariji manastira Ţiče, gde se na Preobraţenje, uručuje prestiţna pesnička nagrada “Ţička hrisovulja”. Cilj sabora je da afirmiše stvaralaštvo i duhovnost.

Maturski ples – U okviru priredbe “European Quadrile Dance Festival” i kraljevački maturanti plešu uz zvuke kvadrila. Ova neobična manifestacija organizuje se od 2005. godine.



11.5 Zabava i usluge

11.5.1 Restorani

U gradu Kraljevu graĎani i posetioci mogu cele godine uţivati u zabavnim programima a ugodne trenutke sa svojom porodicom i prijateljima uz uţivanje u dobroj trpezi mogu provesti u brojnim kraljevačkim restoranima (Sunce, Ţeneva, Gurman, Bata...)

11.5.2 Bioskopi

Multimedijalni centar "MR Kvart" počeo je sa radom 14. decembra 2002. godine. Osnovan je sa ciljem da organizovanjem različitih dešavanja obogati kulturnu ponudu grada novim sadrţajima a sam nivo izvoĎenja podigne na jedan viši nivo. Sastoji se iz tri nezavisne celine. To su Bioskop "MR Kvart", Medija Centar "MR Kvart" i Caffe – galerija "MR Kvart".

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, ukupan broj posetilaca bioskopa u toku 2007. godine je iznosio 33.230.



Tabela 115. Broj bioskopa, bioskopskih sedišta, projekcija i posetilaca, 2007. Grad Raški okrug Srbija

Broj bioskopa 1 3 104

Broj sedišta u bioskopskim salama 248 1061 42097

Broj projekcija 1100 1347 46055

Broj posetilaca 33230 37592 1393610

Iskorišćenost bioskopskih sala (%) 12.2 9.7 7.8

Broj posetilaca na 1000 stanovnika 30 14 20


11.5.3 Šoping zone i maloprodajni centri

U centru grada, sa obe strane pešačke zone nalaze se brojni maloprodajni trgovinski

centri, od ekskluzivnih do onih koji su dostupni svim graĎanima. Od većih trgovinskih centara u Kraljevu se nalaze Rodić, Tempo, Idea, Familija, kao i

drugi manji trgovinski lanci.



12 Lokalni razvoj u relaciji sa regionalnim i drţavnim strateškim dokumentima

Grad Kraljevo ima uraĎen Detaljni urbanistički plan i Generalni urbanistički plan, kao i Prostorni plan.

U cilju strateškog planiranja razvoja grada, 2005. godine opština Kraljevo je pristupila izradi Loalnog ekološkog akcionog plana, kao prvog strateškog sektorskog dokumenta. LEAP se sastoji iz dva dokumenta: Glavnog LEAP-a i LEAPA seoskih mesnih zajednica. U ovim dokumentima detaljno je obraĎena problematika koja se odnosi na: prirodne karakteristike Kraljeva, vodu, vazduh, zemljište, hranu, buku, otpad, šume, zelenilo, infrastrukturu, zdravlje ljudi, biodiverzitet i upravljanje obnovljivim prirodnim resursima (ribarstvo, lovstvo, pčelarstvo i rasprostranjenost gljiva), kontrolu populacije pasa i mačaka lutalica, prostorno i urbanističko planiranje

i upravljanje ţivotnom sredinom, ekologiju i opštinsku inspekciju, turizam i odrţivi razvoj, informisanje i uključivanje javnosti u odluke koje se tiču ţivotne sredine, ekonomiju i ekologiju i upravljanje ţivotnom sredinom. Iste godine, u saradnji sa Centrom za socijalni rad, uraĎen je i Strateški plan za socijalnu politiku. U ovom dokumentu osim definisanja vizija, misija, odreĎene su i prioritetne grupe (deca i porodica, omladina, osobe sa invaliditetom i mreţa servisa za stare osobe). U sastavu dokumenta nalaze se i akcioni planovi koji se odnose na definisane prioritete. U saradnji sa UN-Habitatom 2007. godine uraĎena je Opštinska stambena strategija. Uokviru ovog strateškog dokumenta odreĎeni su opštinski stambeni profil, razvojni ciljevi, prioritetni strateški ciljevi, definisane su sektorske strategije za period od 2007 – 2012. godine i definisani su opštinski stambeni akcioni planovi za period od 2007-2008. godine. TakoĎe je u toku 2008. godine uraĎen i usvojen i Lokalni plan akcije za decu.

U toku 2007. godine uraĎena su još dva sektorska strateška dokumenta: Lokalni plan upravljanja ĉvrstim komunalnim otpadom i Strategija odvoĊenja i tretmana otpadnih voda. MeĎutim, ova strateška dokumenta još uvek nisu prošla skupštinsko usvajanje, kao ni Strategija prostornog plana.

Grad Kraljevo veliki značaj pridaje rešavanju problema osetljivih grupa. U tu svrhu, u 2009. godini uraĎeni su i Akcioni plan za unapreĊenje poloţaja izbeglih i interno raseljenih lica, kao i Akcioni plan za unapreĊenje poloţaja Roma, koji su usvojeni na gradskoj Skupštini.

U saradnji sa UN – Habitatom, grad Kraljevo je, februara 2010. godine pristupio izradi Strategije odrţivog razvoja, u koju će biti “ugraĎena” usvojena, ne samo lokalna već i nacionalna strateška dokumenta.

Profill grada Kraljeva Kraljevo - profil... · Prirodni resursi ... Mesto lokalne privrede u...

Documents

Transcript of Profill grada Kraljeva Kraljevo - profil... · Prirodni resursi ... Mesto lokalne privrede u...