This project was financed with the support of the European Commission. This publication is the sole responsibility of the author and

the Commission is not responsible for any use that may be made of the information contained therein.

Dlaczego otwartośćsię opłaca?

dr Alek TarkowskiCentrum Cyfrowe

Dlaczego musimy troszczyć

się o prawa autorskie?

1. Interes publiczny i prawa użytkowników treści

2. Praktyka komunikacji, publikowania i korzystania z treści

Trendy

Otwartość?

Otwartość:

Dostępność treści

+ Swobody korzystania

(z pomocą technologii cyfrowych)

Jaki zakres i zasięg otwartości?

Otwarte …. ?

• OA has developed multiple standards, tools, models that can be reused in other sectors

Po co nam otwartość?Pisanie równie ważne dla kultury, co czytanie.

Po co nam otwartość?Przemysły kreatywne potrzebują kreatywnych(którzy nie powinni być spychani do szarej strefy)

Procent osób nie uczestniczących aktywnie w kulturze

Po co nam otwartość?„Nie wiemy do końca, co z tym zrobić, ale mamy za to pewność, że coś jest na rzeczy, więc chcemy podzielić się z innymi i zobaczyć, co oni potrafią z tym zrobić”

Rodzaje otwartości

• otwartość ekonomiczna – dostępne za darmo• otwartość techniczna – dostępność plików, formatów (w Sieci)• otwartość prawna – swoboda wykorzystania, brak praw zastrzeżonych

Po co troszczyć się o

prawo? (Wystarczy

wrzucić plik do Sieci…)

Dostępność online nie

oznacza dostępności

prawnej.

Prawo autorskie – wczorajwysokie koszty kopiowania

produkcja kultury i wiedzy ograniczona do profesjonalistówprawo autorskie jako mechanizm

regulujący wewnątrz wąskiej sfery

Prawo autorskie – dzisiajokres zmiany paradygmatu

nadal silny paradygmat “wąski”technologia jako czynnik poszerzający sferę oddziaływania

praw autorskich

Prawo autorskie – dzisiajwszechobecność kopii i czynności

kopiowania demokratyzacja zdolności produkcji wiedzy / kultury

prawo autorskie jako kluczowy mechanizm

Regulacja „tradycyjna”

•skrojona na potrzeby czasów analogowych: ograniczonej liczby twórców, utworów, kanałów dystrybucji oraz możliwości kopiowania

Regulacja „tradycyjna”

•anachroniczna w czasach cyfrowych: mnogości twórców, utworów, kanałów dystrybucji oraz powszechności kopiowania

Alternatywa?

Alternatywa: elastyczny zestaw licencji oparty na zasadzie „pewne prawa zastrzeżone”

Alternatywa: elastyczny zestaw licencji oparty na zasadzie „pewne prawa zastrzeżone”+Dozwolony użytek jako mechanizm zapewniający “elastyczność” prawa

Dozwolony użytek:•Mechanizm już obecny w systemie prawa•Zasady działania wyjątku często nie są jasne•Zakres dozwolonego użytku niedopasowany do świata cyfrowego

Wolne licencje

Od działań oddolnych do odgórnych polityk

• Wszystkie formy otwartości zaczynają się jako działalność

oddolna

• Z czasem możemy zaobserwować rozwój odgórnych polityk, wspierających otwartość

• Oddolne wsparcie otwartości niekoniecznie oznacza istnienie otwartych praktyk

• Odgórne polityki są silną formą wsparcia dla otwartości

• Polityki otwartościowe mogą istnieć na poziomie państwa lub instytucji

• Finansowanie publiczne jest silnym argumentem za otwartością

• Działania wymuszane przez polityki otwartościowe nie mają waloru samodzielnej decyzji

Od działań oddolnych do odgórnych polityk

Otwartość: typologia

• Projekty skupione na zasobach i skupione na użytkownikach / praktykach

• Powiązane rozróżnienie „libre” / „gratis” (lub „mocna” i „słaba”)

• Można też myśleć w kategoriach aktywnych i pasywnych projektów otwartościowych

Polska

Polska: oddolne

• 2008: Koalicja Otwartej Edukacji (KOED)• Biblioteki cyfrowe• Open Access na uczelniach• Fundacja Nowczesna Polska: Wolne

lektury

Polska: odgórne

• 2011: Cyfrowa szkoła (silny standard otwartości dla e-podręczników)

• 2012: ustawa o otwartości zasobów publicznych

• Konkursy grantowe MSZ, MKiDN, MHP• 2015: zapisy konkursów grantowych

POPC

Więcej na www.otwartezasoby.pl

koalicje

podręczniki

Poland: e-textbooks

Slovenia: Opening Up Slovenia

France: Sesamath, Livres Ouverts

repozytoria

Norway: NDLA

Slovakia: e-Aktovka

Belgium: KlasCement

Netherlands: Wikiwijs

Czech Republic: RVP.cz

Co dalej?

Nie tylko otwartość: prawa użytkowników

Cyfrowe = otwarte?

Providing a strong standard for open licensing should be a key goal of open educational policy.

Dziękuję!alek@creativecommons.pl

@atarkowskihttp://oerpolicy.eu