Prof. Dr. Engin GÜNEY Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI

415 milyon erişkinde diyabet var.

2040’ta bu sayı 642 milyona ulaşacak.

Diyabetik hastaların % 46.5’u hastalığının farkında olmadan yaşamlarını sürdürüyor.

6 saniyede 1 kişi diyabetten hayatını kaybediyor (Yılda 5 milyon kişi).

DİABETES MELLİTUS

Yıl

Has

ta s

ayıs

ı

0

50

100

150

200

250

1994 2000 2010

Tip 1

Tip 2

milyon

DİABETES MELLİTUS

300

Diyabet

Prediyabet

NGT

Postprandiyal glukoz Açlık glukozu

İnsülin direnci İnsülin sekresyonu

Tanı

İnsülin

Glukoz

Makrovasküler değişiklikler

Mikrovasküler değişiklikler

Azalan β-hücre fonksiyonu

Yetersiz β-hücre fonksiyonu

TİP 2 DİABETES MELLİTUS

Beta hücre fonksiyonunun %50’si tanıdan önce kaybolmuştur.

Holman RR. Diabetes Res Clin Pract 1998;40(suppl 1):S21-25.

Zaman (yıl)

0

20

40

60

80

100

-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6

Tanı ?

-12

TANI ÖNCESİ

TİP 2 DİABETES MELLİTUS

Bet

a-h

ücr

esi f

on

ksiy

on

u (

%)

Bozulmuş Glukoz

Toleransı

Bozulmuş Açlık

Glukozu Diyabet

PREDİYABET

AÇLIK KAN ŞEKERİ 75 gr OGTT 2.SAAT KŞ

126 mg/dl

100 mg/dl

Diabetes Mellitus

Bozulmuş Açlık

Glukozu

Normal

200 mg/dl

140 mg/dl

Diabetes Mellitus

Bozulmuş Glukoz

Toleransı

Normal

Diabetes Mellitus

PREDİYABET

Hu F et al. Diabetes Care 2002;25:1129-1134.

PREDİYABETİN ÖNEMİ

15 prospektif çalışma

760.000 kişi

Lee M et al. Effect of pre-diabetes on future risk of stroke: meta-analysis. BMJ 2012;344:e3564.

PREDİYABETİN ÖNEMİ

Rölatif risk artışı:

Tüm nedenlere bağlı mortalite:

BGT-NGT: 1.48

Kardiyovasküler mortalite:

BGT-NGT: 1.66

5 yılda diyabet gelişme riski:

BGT: %24

NGT: %4

World Health Organization, World Health Organization. Definition and diagnosis of diabetes mellitus and intermediate hyperglycemia: Report of a WHO/IDF consultation. Geneva: World Health Organization, 2006: 1-50.

PREDİYABETİN ÖNEMİ

DİYABET GELİŞME RİSKİ

Prediyabetik hastalarda yıllık diyabet gelişim insidansı:

İzole BGT: %4.4-6.4

İzole BAG: %6.1-9.2

BAG+BGT: %10-15

Normoglisemik kişilere göre rölatif risk:

İzole BGT: 5.5

İzole BAG: 7.5

BAG+BGT: 12.1

Prediyabetik hastalarda 1 yıl içinde diyabet gelişme riski BAG ya da BGT olmayan kişilere göre 5-10 kat fazladır.

DİYABET GELİŞME RİSKİ

Gerstein HC et al. Diabetes Res Clin Pract 2007; 78: 305-312.

NORMOGLİSEMİYE GERİ DÖNÜŞ OLASILIĞI

Gerstein HC et al. Diabetes Res Clin Pract 2007; 78: 305-312.

Çalışma Dergi/Yıl Tedavi Risk

azalması(%)

Da Qing1

Diabetes Care

1997

Diyet ve/veya

egzersiz 31–46

Diabetes Prevention

Study (DPS)2

N Engl J Med

2001

Yaşam Tarzı

Değişikliği 58

STOP-NIDDM3 Lancet

2002 Akarboz 36

Diabetes Prevention

Program (DPP)4

N Engl J Med

2002

Metformin,

Yaşam Tarzı

Değişikliği

31

58

1. Pan et al. Diabetes Care 1997;20:537-44. 2. Tuomilehto et al. N Engl J Med 2001;344:1343-50. 3. Chiasson JL. Lancet 2002;359:2072-7. 4. Knowler et al. N Engl J Med 2002;346:393-403.

DİYABET ÖNLEME ÇALIŞMALARI

20-79 yaş arası kişilerde yaş ve cinsiyete göre bozulmuş glukoz toleransı prevalansı

EPİDEMİYOLOJİ

IDF Diabetes Atlas, Seventh edition, 2015.

318 milyon kişide bozulmuş glukoz toleransı var.

2040’ta bu sayının 482 milyon’a ulaşacağı tahmin ediliyor .

Bozulmuş glukoz toleransı olan hastaların %50.1’i 50 yaş altındadır.

Bozulmuş glukoz toleransı olan hastaların %29.8’i 20-39 yaş grubundadır.

Genç yaş grubundaki hastaların yüksek risk altında geçirecekleri çok uzun bir süre vardır.

EPİDEMİYOLOJİ

IDF Diabetes Atlas, Seventh edition, 2015.

10.050 kişi, takip süresi: 14.7 yıl

1148 kişide prediyabet, 828 kişide diyabet gelişmiş.

45 yaşındaki kişilerde geri kalan yaşamda prediyabet

gelişme riski: %48.7, diyabet gelişme riski: %31.3

Yaşam boyu prediyabetten diyabete ilerleme riski: %74

Obezlerde normal kilolu kişilere göre glukoz

metabolizmasında bozukluk olmadan geçen süre

10 yıl daha az!

EPİDEMİYOLOJİ

Yaş:12.7 ± 3.3 yıl

1111 çocuk

274 obez, 837 morbid obez

Prediyabet prevalansı:

Obez: %19.5

Morbid obez: %27.3

EPİDEMİYOLOJİ

Propst M et al. Endocr Pract 2015;21(9):1046-53.

EPİDEMİYOLOJİ

EPİDEMİYOLOJİ

Rhee MK et al. Diabetes Care. 2010; 33(1): 49–54.

0

20

40

60

80

100

120

2007 2010

57

79

17,9

18,8 5,7

7,0

UndiagnosedDiabetesDiagnosedDiabetesPrediabetes

CDC and Prevention. National diabetes fact sheet, 2007.

CDC and Prevention. National diabetes fact sheet, 2011.

Prediyabet (%35)

Diyabet (%8.3)

Kiş

i (m

ilyo

n)

Prediyabet insidansında artış 2007-2010

Tanı konmamış diyabet

Tanı konmuş diyabet

Prediyabet

EPİDEMİYOLOJİ

İzole BAG: %14.7

İzole BGT: %7.9

BAG+BGT: %8.2

Prediyabet prevalansı: %30.8

TURDEP-II

Satman I et al. Eur J Epidemiol 2013; 28:169–180 .

Obezite: %35.9

Kadın: %44

Erkek:%27

Fazla kilolu:%37

TURDEP-I‘den itibaren geçen 12 yıllık süreçte obezite kadınlarda %34, erkeklerde ise %107 artmıştır.

TURDEP-II

Satman I et al. Eur J Epidemiol 2013; 28:169–180 .

Bozulmuş glukoz toleransı: 1979 (NDDG)

Bozulmuş açlık glukozu : 1997 (ADA)

National Diabetes Data Group: Classification and diagnosis of diabetes mellitus and other categories of glucose intolerance. Diabetes 1979; 28: 1039–1057.

Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus: Report of the Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care 1997;20:1183–1197.

PREDİYABET

Bozulmuş Glukoz Toleransı:

(Aşağıdakilerin her ikisi)

Açlık plazma glukozu: <126 mg/dl

75 gr oral glukoz sonrası 2. saat

plazma glukozu: 140-199 mg/dl

TANI KRİTERLERİ

IDF Diabetes Atlas, Seventh edition, 2015. World Health Organization, 2006: 1-50.

Bozulmuş Açlık Glukozu

(Aşağıdakilerin her ikisi)

Açlık plazma glukozu: 110-125 mg/dl

75 gr oral glukoz sonrası 2. saat

plazma glukozu: <140 mg/dl

IDF Diabetes Atlas, Seventh edition, 2015. World Health Organization, 2006: 1-50.

TANI KRİTERLERİ

Prediyabet:

Açlık plazma glukozu: 100-125 mg/dl

75 gr oral glukoz sonrası 2. saat

plazma glukozu: 140-199 mg/dl

A1C: %5.7-6.4

Diyabet gelişme riski 3 test için de

giderek artmaktadır.

American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes-2016. Diabetes Care 2016;39(Suppl. 1):S13–S22.

TANI KRİTERLERİ

Phillips LS et al. Diabetes Care. 2006;29:1405-1407.

BGT ya da diyabet riski:

AKŞ 100-109 mg/dl: 2.5

AKŞ 110-125 mg/dl: 11.5

Phillips LS et al. Diabetes Care. 2006;29:1405-1407.

BAG (110-140 mg/dl) tanımının kullanılmaya

başlaması ile diyabet gelişme riski açısından

BGT’ye göre spesifite artmış ancak sensitivite

azalmıştır.

ADA sensitiviteyi artırmak için AKŞ sınırını

110’dan 100’e çekmiştir. Bunun sonucunda

prediyabetik hasta sayısı artmıştır.

TANI KRİTERLERİNDEKİ FARK

World Health Organization, 2006: 1-50.

ADA kriterlerinde BAG tanısı için açlık plazma

glukoz değeri sınırının azaltılması BGT ile

uyumun artırılmasını amaçlamaktadır.

INTER 99 çalışmasında WHO kriterlerine göre

BAG tanısı konan hastaların %25’inde BGT

olduğu, ADA kriterlerine göre BAG tanısı konan

hastaların ise %60’ında BGT olduğu saptanmıştır.

Glümer C et al. Diabetes Care 2003; 26: 2335–2340.

TANI KRİTERLERİNDEKİ FARK

Balkau B et al. Diabetologia 2005; 48: 801–802.

Data from an Epidemiological Study on the Insulin Resistance Syndrome (DESIR):

Diyabet gelişme riski (yıl/1000 hasta)

Kadın Erkek

AKŞ: <100 mg/dl : 0.7 1.8

AKŞ: 100-109 mg/dl: 6.2 5.7

AKŞ: 110-125 mg/dl: 54.7 43.2

TANI KRİTERLERİNDEKİ FARK

17 prospektif çalışma 527.021 kişi

VKİ>25 kg/m2 ve en az bir risk faktörü olan tüm hastalarda tarama yapılmalıdır:

Fiziksel inaktivite

1. derece akrabalarda diyabet öyküsü

Yüksek riskli etnik grup

Gestasyonel diyabet ya da 4 kg üzeri doğum yapma

Hipertansiyon

HDL kolesterol <35 mg/dl ve/veya trigliserid >250 mg/dl

Polikistik over sendromu

İnsülin direncini düşündüren klinik bulgular (akantozis nigrikans)

Kardiyovasküler hastalık öyküsü

TARAMA

American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes-2016. Diabetes Care 2016;39(Suppl. 1):S13–S22.

45 yaş üstündeki herkes taranmalıdır

Testler normalse 3 yılda bir tekrarlanmalıdır

Risk faktörleri varsa tarama sıklığı artırılabilir

Kullanılacak testler:

Açlık plazma glukozu

75 gr glukoz yükleme sonrası 2. saat plazma glukozu

A1C

Hepsinin kullanımı eşdeğerdir

American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes-2016. Diabetes Care 2016;39(Suppl. 1):S13–S22.

TARAMA

Kardiyovasküler hastalık, mortalite ve diyabet

gelişme riskindeki artış, 2. saat plazma glukoz

değerleri BGT sınırının daha altından itibaren

artmaya başlar.

Risk değerlendirmesi glukoz düzeyleri ile birlikte

diğer risk faktörlerinin de dikkate alındığı genel bir

değerlendirmeyi içermelidir.

TARAMA

Lorenzo C et al. Diabetes Care 2007;30:8-13.

1.0

5.0

10.0

20.0

25.0

Metabolik Sendrom yok

BAG yok

Ola

sılık

ora

nı

5.03 (3.39-7.48)

21.0 (13.1-33.8)

7.07 (3.32-15.1)

1.0 (ref)

Tip 2 DM riski

Metabolik Sendrom var

BAG yok

Metabolik Sendrom yok

BAG var

Metabolik Sendrom var

BAG var

RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ

44.203 kişi

İzlem süresi: 5.6 yıl

Zhang X et al. Diabetes Care 2010;33(7):1665-73.

5 yılda diyabet gelişme riski:

A1C %5.0-5.5: <%9

A1C %5.5-6.0: %9-25

A1C: %6.0-6.5: %25-50

A1C %6.0-6.5 olanlarda diyabet gelişme riski

A1C <%5.0 olanlara göre 20 kat artmıştır.

A1C ÖLÇÜMÜ

TURDEP-II ve çeşitli çalışmalarda A1C ile belirlenen

yüksek risk grubunun izole BAG ve izole BGT’den

daha ileri, BAG+BGT varlığına yakın ciddiyette

glukoz metabolizması bozukluğu olan kişileri

kapsadığını ortaya koymuştur.

Standart bir yöntemle yapılmış A1C testi ile yüksek

riskli olarak belirlenen kişiler, diyabet gelişimine

daha yakındır ve bu nedenle diyabet önleme

çalışmalarına öncelikle dahil edilmelidir.

TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu 2015.

Diyabet gelişme riski

BAG+BGT grubunda en

yüksek, BAGADA ve A1C

grubunda en düşüktür.

AKŞ ve A1C düzeylerinin tek ölçümle diyabet riskini

gösterme yetenekleri sınırlıdır.

Diyabet gelişme riskini daha iyi değerlendirebilmek

için AKŞ veya A1C düzeyi diğer risk faktörleri (obezite,

fiziksel inaktivite…) ile birlikte değerlendirilmelidir.

AKŞ ve A1C düzeylerinin kullanılması fark arasında

anlamlı saptanmamıştır.

Kodama S et al. Diabetes Metab Res Rev 2013; 29: 680–692.

Prediyabetik hastalarda visseral ve subkutan yağ artmıştır. Visseral yağ artışı daha belirgindir.

> 155 mg/dl

SONUÇ

TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu 2015.

SONUÇ

Prediyabet prevalansı: %30’un üzerinde!

Asemptomatik Tarama (AKŞ, A1C, OGTT)

Hedef NGT - Diyabet gelişimini önleme

Obezite ile

mücadele

artırılmalı

GELECEK FİLM

DİYABET

TEŞEKKÜRLER