Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri Piyasa Yapıcılık Uygulamaları

Piyasa Yapıcılık Uygulamaları Türev Ürünler

İş Yatırım’ın piyasa yapıcısı olarak faaliyet gösterdiği türev ürünler;

• BIST30 Endeks Opsiyonları • Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri

İş Yatırım’ın fiyatlama yaptığı türev ürünler; • DolarTL Opsiyonları

• Pay Opsiyonları

BIST30 Endeks Opsiyonları

Piyasa Yapıcılık Uygulamaları BIST30 Endeks Opsiyonları

2015 Şubat ayından itibaren Endeks Opsiyonlarında piyasa yapıcısı olarak faaliyet göstermektedir.

En yakın iki vade, minimum emir 10 adet, 4 adet alım ve satım sözleşmesi Piyasanın açık olduğu sürenin %70’i kadar piyasada emir bulundurma

Gelir artıcı ve anapara korumalı stratejiler

Risk yönetimi - Hedge

Kaldıraç imkanı

VİOP Opsiyon Sözleşmeleri BIST30 Endeks Opsiyonları

Dayanak Varlık BIST-30 Fiyat Endeksi.

Opsiyon Sınıfı Alım ve Satım Opsiyonları.

Opsiyon Tipi Avrupa (Sözleşme ile tanınan hak vade sonunda kullanılabilir)

Sözleşme Büyüklüğü

Dayanak varlık, endeks değerlerinin 1.000’e bölünmüş halidir. Her bir endeks opsiyon sözleşmesi bu şekilde hesaplanan 100 adet dayanak varlığı temsil eder. (Örneğin BIST – 30 Endeksi / 1.000) x 100 TL = (90.500 / 1.000) x 100 = 9.500,00 TL

Fiyat Kotasyonu ve Minimum Fiyat Adımı

Fiyat, yukarıdaki yöntemle hesaplanan bir adet dayanak varlığın opsiyon primi olarak, virgülden sonra iki basamaklı olacak şekilde kote edilir. Minimum fiyat adımı 0,01’dir. (örnek: 3,01 vb). Minimum fiyat adımının değeri 1 TL’ye (Sözleşme büyüklüğü x asgari fiyat adımı = 100 x 0,01) karşılık gelmektedir. Miktar teklifleri bir adet sözleşme ve katları şeklinde girilir.

Vade Ayları Vade döngü ayları Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık’tır. Piyasada aynı anda, içinde bulunulan aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Bu üç vade ayından biri Aralık değilse, Aralık vade ayı ayrıca işleme açılır.

Uzlaşma Şekli Nakdi uzlaşma

Son İşlem Günü Her vade ayının son iş günü

Vade Sonu Her vade ayının son iş günü

Takas Süresi T+1 olarak uygulanır. Prim borçları hesaplardan T günü sonunda tahsil edilirken, prim alacakları hesaplara t+1 günü aktarılır.

Günlük Fiyat Değişim Limiti

Prim fiyatları için fiyat değişim limitleri yoktur.

İşlem Saatleri İşlemler 09:10-17:45 saatleri arasında tek bir seansta gerçekleştirilir.

Sözleşme Unsuru

Açıklama

Opsiyon Stratejileri Anapara Koruma

Anapara korumalı stratejiler sermayenizi koruyarak dayanak varlığa yatırım yapmanızı sağlar. Piyasa beklendiği gibi hareket ederse yatırımcı kazanç elde eder. Eğer dayanak varlık fiyatı beklendiği gibi hareket etmez ise yatırımcı kar edemez ama yatırdığı parayı geri alır.

Sabit Getirili Kısım • Bono

• Mevduat gibi

Anapara Korumalı Stratejiler

Türev Kısım • Opsiyon

Anapara korumalı ürünlerde vade sonuna kadar sabit faiz elde edilmesi esastır. Değişken faizli araçlar veya vade uyumsuzluğu stratejinin uygulanmasında aksaklığa yol açmaktadır.

Opsiyonun kullanım fiyatı ile dayanak varlığın cari fiyatının eşit olması, başa baş opsiyonun kullanılması gerekmektedir.

Anapara korumalı stratejinin altında yatırımcının elde edeceği faiz gelirinin opsiyon alımında kullanılması yatmaktadır.

Opsiyon Stratejileri Kısa Alım Opsiyonu

Prim 2

Kullanım 100

Piyasa Fiyatı Kısa Alım

Opsiyonu Vade İçi

108 -6 -6

107 -5 -5

106 -4 -5

105 -3 -4

104 -2 -3

103 -1 -2

102 0 -1

101 1 -1

100 2 0

99 2 0

98 2 1

97 2 1

96 2 1

95 2 1

94 2 2

93 2 2

92 2 2

STRATEJİ Kısa Alım Opsiyonu

İÇERİK Alım Opsiyonu Sözleşmesi Sat.

PİYASA BEKLENTİSİ Vade içerisinde dayanak varlıkta aşağı yönde hareket olacağı beklentisi vardır. Örtük Oynaklığın

düşeceği beklenilmektedir.

GETİRİ/RİSK Kar Sınırlıdır: Elde edilecek en yüksek kar, prim olarak alınan tutardır.

Zarar Sınırsızdır: Piyasa yükseldikçe zarar artacaktır.

TEMİNAT Var.

OYNAKLIK Oynaklık Artarsa: Değer kaybeder.

Oynaklık Azalırsa: Değer kazanır.

ZAMAN KAYBI Zaman geçtikçe değer kazanır.

REPLİKASYON 1 Kısa Dayanak Varlık + 1 Kısa Satım Opsiyonu.

GÖZDEN GEÇİRME Yatırımcı yükümlülük altına girmektedir, pozisyonun takibi gereklidir. Yatırımcı kötü senaryoda

ters pozisyona girmeye hazırlıklı olmalıdır. Örtük Oynaklık azalır ise zaman kazancı realize

edilebilir. Riski azaltmak için "Zararda" opsiyon kontratları kullanılabilir. En fazla zaman değer

kazancı "Başa baş" kontratlardadır.

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

1081071061051041031021011009998979695949392 Kısa Alım Opsiyonu Vade İçi

Opsiyon Stratejileri Kısa Satım Opsiyonu

STRATEJİ Kısa Satım Opsiyonu

İÇERİK Satım Opsiyonu Sözleşmesi Sat.

PİYASA BEKLENTİSİ Vade içerisinde dayanak varlıkta yukarı yönde hareket beklentisi. Oynaklık azalacak beklentisi.

GETİRİ/RİSK Kar Sınırlıdır: Elde edilecek en yüksek kar prim olarak alınan tutardır.

Zarar Sınırsızdır: Piyasa yükseldikçe zarar artacaktır.

TEMİNAT Var.

OYNAKLIK Oynaklık Artarsa: Değer kaybeder.

Oynaklık Azalırsa: Değer kazanır.

ZAMAN KAYBI Zaman geçtikçe değer kazanır.

REPLİKASYON 1 Uzun Dayanak Varlık + 1 Kısa Alım Opsiyonu.

GÖZDEN GEÇİRME Yatırımcı yükümlülük altına girmektedir, pozisyonun takibi gereklidir. Yatırımcı kötü senaryoda ters

pozisyona girmeye hazırlıklı olmalıdır. Örtük Oynaklık azalır ise zaman kazancı realize edilebilir.

Riski azaltmak için "Zararda" opsiyon kontratları kullanılabilir. En fazla zaman değer kazancı "Başa

baş" kontratlardadır.

Prim 2

Kullanım 100

Piyasa Fiyatı Kısa Satım

Opsiyonu Vade İçi

108 2 2

107 2 2

106 2 1

105 2 1

104 2 1

103 2 1

102 2 1

101 2 0

100 2 0

99 1 -1

98 0 -1

97 -1 -2

96 -2 -3

95 -3 -4

94 -4 -4

93 -5 -5

92 -6 -6

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

1081071061051041031021011009998979695949392Kısa Satım Opsiyonu Vade İçi

Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Piyasa Yapıcılık Uygulamaları Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri

2014 Mayıs ayından itibaren Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri piyasa yapıcısı olarak faaliyet göstermektedir.

En yakın iki vade, minimum emir 10 adet Piyasanın açık olduğu sürenin %70’i kadar piyasada emir bulundurma

Ödünç maliyeti, Damga Vergisi

Risk yönetimi - Hedge

Kaldıraç imkanı

VİOP: Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Dayanak Varlık BIST Pay Piyasasında işlem gören ve Borsa tarafından belirlenen kriterlere göre seçilen paylardır.

Sözleşme Büyüklüğü

Bir adet standart (PVİS), dayanak varlığa ait 100 adet ‘Eski’ payı temsil eder. Dayanak varlığın fiyatını ve miktarını etkileyecek bedelli/bedelsiz sermaye arttırımı, temettü ödemesi (temettü verimi>%10 ise), birleşme ve benzeri durumlarda (özsermaye halleri), borsa tarafından PVİS’lerde fiyat, kullanım fiyatları ve/veya çarpan değişikliği yapılması halinde, sözleşme büyüklüğü standart sözleşme büyüklüğünden farklı belirlenebilir.

Fiyat Kotasyonu ve Minimum Fiyat Adımı

Emir defterinde fiyat teklifleri 1 adet dayanak varlık bazında gösterilir. Diğer bir ifadeyle, işlem sisteminde PVİS’lere ait teklifler, bir adet dayanak varlık için verilen fiyat üzerinden girilir. PVİS’in fiyatı, virgülden sonra iki basamak olacak şekilde işlem sistemine girilir ve bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat adımı 0,01’dir.

Vade Ayları Vade döngü ayları Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık’tır. Piyasada aynı anda, içinde bulunulan aya en yakın iki vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Bu iki vade ayından biri Aralık değilse, Aralık vade ayı ayrıca işleme açılır.

Uzlaşma Şekli Fiziki Teslimat

Vade Sonu Uzlaşma Fiyatı

Dayanak varlık olarak kabul edilen her payın son işlem gününde spot piyasada ikinci seans sonundaki kapanış seansında oluşan kapanış fiyatı, vade sonunda uzlaşma fiyatı olarak kabul edilir.

Son İşlem Günü Her vade ayının son işlem günü.

Vade Sonu Her vade ayının son işlem günü.

Takas Süresi Vade sonunda fiziki teslimat için T+3, diğer işlemlerde ise T+1 olarak uygulanır. Zararlar hesaplardan T günü sonunda tahsil edilirken, kârlar hesaplara T+1 günü aktarılır.

İşlem Saatleri İşlemler 09:10-17:40 saatleri arasında tek bir seansta gerçekleştirilir.

Sözleşme Unsuru

Açıklama

Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri Paylar

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) dayanak varlık olarak BIST’de işlem görmekte olan 10 pay işlem görmektedir.

Dayanak varlık seçiminde 3 önemli kritere bakılmıştır. Bunlar; Likidite, Hisse Dağılımı ve Volatilite’dir.

Likidite: Hisse senetlerinin dayanak varlık olarak seçilmesi açısından hesaplamalarda likidite kriteri olarak işlem hacminin yanı sıra halka açık kısmın piyasa değeri ile işlem

miktarı gibi parametrelerde dikkate alınmıştır.

Pay Dağılımı: Dayanak varlığın spot piyasada işleme konu olan bölümünün belirli yatırımcılar tarafından kontrol altında tutulması sonucunu doğurmayacak bir şekilde

dağılmış olmasına önem verilmiştir. Bu nedenle, ortaklık yapısı da dayanak varlık olarak seçilmesi aşamasında dikkate alınmıştır.

Volatilite: İlgili hisse senetleri için yatırımcıların, özellikle korunma amaçlı işlem yapma güdüsünü besleyen ve spekülasyon amaçlı işlemlerini de tetikliyen belirli orandaki

volatilitenin varlığına bakılmıştır.

AKBNK TCELL

EREGL THYAO

GARAN TUPRS

ISCTR VAKBN

SAHOL YKBNK

Pay Senetleri

VİOP Pay Vadeli İşlem Sözleşmeleri İşlem Amaçları

Riskten Korunma: Yatırımcılar

varlıklarını ya da yükümlülüklerini fiyat

riskinden korumak için ters

pozisyona girebilir.

İşlem Amaçları

Spekülasyon: Yatırımcılar piyasa

beklentileri doğrultusunda kaldıraçlı pozisyon

alabilirler.

Arbitraj: Spot ve Vadeli

Piyasalardaki fiyat farklarından yararlanmak

isteyen stratejiler.

VİOP Vadeli İşlem Sözleşmeleri Avantajları

Fiyat Sabitleme: Vadeli işlemler ile ileride

gerçekleşecek fiyat hareketlerine karşı koruma sağlanır.

Avantajları

Kaldıraç: Yatırımcılar alacakları pozisyonun sadece kısmını yatırarak

işlem yapma imkanı bulur.

VİOP Pay Senedi Vadeli İşlem Sözleşmeleri Kaldıraç

HİSSE TARAMA

RİSKİ NOMİNAL

TEMİNAT

YÜZDESİ KALDIRAÇ

AKBNK 80 672 11.90% 8.40

EREGL 45 328 13.72% 7.29

GARAN 85 722 11.77% 8.49

ISCTR 60 458 13.10% 7.63

SAHOL 100 777 12.87% 7.77

TCELL 115 1,043 11.03% 9.07

THYAO 100 727 13.76% 7.27

TUPRS 835 7,110 11.74% 8.51

VAKBN 50 389 12.85% 7.78

YKBNK 50 333 15.02% 6.66

Teşekkürler, Sorularınız ve geri bildirimleriniz için bize İş Yatırım VİOP Destek Hattından ulaşabilirsiniz. 0 212 350 23 00