1

Phòng GD&ĐT Tiên Du

TẬP HUẤN

KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

MÔN GDCD

2

1. MỤC TIÊU; PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO

ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

2. QUY TRÌNH XÂY DỰNG CÂU HỎI/ BÀI TẬP KIỂM

TRA ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC

3. THỰC HÀNH XÂY DỰNG CÂU HỎI, BÀI TẬP KIỂM

TRA ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC

I. MỤC TIÊU; PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT

TRIỂN NĂNG LỰC 1. Đặc trưng của chương trình định

hướng năng lực.

Chương trình định hướng nội dung Chương trình định hướngNL

Nội dung giáo dục

Việc lựa chọn nội dung dựa vào các khoa học chuyên môn, không gắn với các tình huống thực tiễn. Nội dung được quy định chi tiết trong chương trình

Lựa chọn nội dung nhằm đạt được kết quả đầu ra đã quy định, gắn với các tình huống thực tiễn. C.tr chỉ quy định những nội dung chính không quy định chi tiết

Mục tiêu giáo dục

Mục tiêu dạy học được mô tả không chi tiết và không nhất thiết phải quan sát, đánh giá được

Kết quả học tập cần đạt được mô tả chi tiết và có thể quan sát, đánh giá được; thể hiện mức độ tiến bộ của HS một cách liên tục

Phương pháp dạy học

Giáo viên là người truyền thụ tri thức, là trung tâm của quá trình dạy học. Học sinh tiếp thu thụ động những tri thức được quy định sẵn

- Giáo viên chủ yếu là người tổ chức, hỗ trợ học sinh tự học. Chú trọng phát triển khả năng giao tiếp, giải quyết vấn đề. SD các PP dạy học tích cực…

Đánh giá kết quả học tập

Tiêu chí đánh giá được xây dựng chủ yếu dựa trên sự ghi nhớ và tái hiện nội dung đã học

Tiêu chí đánh giá dựa vào năng lực đầu ra, có tính đến sự tiến bộ trong quá trình học tập, chú trọng khả năng vận dụng trong các tình huống thực tiễn

2. Năng lực.

2.1. Thế nào là năng lực:

- Năng lực là khả năng vận dụng các kiến thức,

kỹ năng, thái độ, niềm tin, giá trị… vào việc thực

hiện các nhiệm vụ trong những hoàn cảnh cụ

thể của thực tiễn.

Mô hình tảng băng về cấu trúc năng lực

Hành vi

(quan sát được)

Kiến thứcKỹ năngThái độChuẩn, giá trị, niềm tin

Động cơNét nhân cáchTư chất

LÀM

SUY NGHĨ

MONG MUỐN

Chuẩn đầu ra theo đề án đổi mới GDPT sau 2015

1. Phẩm chất– Yêu gia đình, quê hương, đất nước;– Nhân ái, khoan dung;– Trung thực, tự trọng, chí công vô tư;– Tự lập, tự tin, tự chủ và có tinh thần vượt khó;– Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất

nước, nhân loại và môi trường tự nhiên;– Tôn trọng, chấp hành kỷ luật, pháp luật và

thực hiện nghĩa vụ đạo đức.

2.2 Phân loại- Năng lực chung

10

11

3. DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

3.1 Mục tiêu của dạy học định hướng năng lực

Dạy học định hướng NL nhằm đảm

bảo chất lượng đầu ra của việc dạy

học, thực hiện mục tiêu phát triển

toàn diện các phẩm chất nhân cách,

chú trọng năng lực vận dụng tri thức

trong những tình huống thực tiễn

nhằm chuẩn bị cho con người NL giải

quyết các tình huống của cuộc sống

và nghề nghiệp. 12

13

3.2 DẤU HIỆU CỦA DẠY HỌC THEO NĂNG LỰC

Tổ chức các hoạt động đa dạng và phong phú

Tổ chức các hoạt động phát triển khả năng tự học của học sinh

Linh hoạt trong PP và ứng xử sư phạm

Tổ chức các hoạt động khám phá bằng cách đưa ra hệ thống câu hỏi kích thích học sinh tìm ra kết quả

Luôn kiểm tra đánh giá kiến thức và kỹ năng đạt được ở học sinh.

3.3 ĐẶC ĐIỂM CỦA DẠY HỌC THEO NĂNG LỰC-Lấy người học làm trung tâm

-Mục tiêu dạy học tập trung vào vận dụng kiến thức, kĩ năng có thể quan sát và đánh giá được

-Nội dung dạy học thiết thực, bổ ích gắn với các tình huống trong thực tiễn

-PPDH định hướng hoạt động thực hành, hình thức học tập đa dạng. Tăng cường dạy học vận dụng giải quyết các vấn đề thực

tiễn

-Đánh giá và tự ĐG được tiến hành ngay trong QTDH

3.4. Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học

môn GDCD theo định hướng phát triển NL. • 3.4.1. Phương pháp.• - Thảo luận nhóm, động não, nghiên cứu

trường hợp điển hình, dạy học qua trải nghiệm và khám phá, đóng vai....

• 3.4.2. Kĩ thuật.• - Chia nhóm, giao nhiệm vụ, đặt câu hỏi, khăn

trải bàn.......

16

II. QUY TRÌNH XÂY DỰNG CÂU HỎI,

BÀI TẬP KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO

ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG

LỰC MÔN GDCD

1.1. Khái niệm:

- Đánh giá theo định hướng phát triển NL là

đánh giá theo chuẩn và sản phẩm đầu ra

nhưng sản phẩm đó không chỉ là kiến thức, kĩ

năng, mà chủ yếu là khả năng vận dụng kiến

thức, kĩ năng và thái độ cần có để thực hiện

nhiệm vụ học tập đạt tới một chuẩn nào đó.

17

1.Thế nào là đánh giá theo định hướng phát triển năng lực.

Đánh giá năng lực Đánh giá kiến thức- K.năng

MỤC ĐÍCH

- ĐG khả năng HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào giải quyết vấn đề thực tiễn của đời sống- ĐG vì sự tiến bộ của người học đối với chính họ

- Xác định việc đạt kiến thức, kĩ năng theo mục tiêu của chương trình giáo dục- ĐG, xếp hạng giữa những người học với nhau

NGỮ CẢNH

Gắn với ngữ cảnh học tập và thực tiễn cuộc sống của học sinh

Gắn với nội dung học tập (KT-KN-TĐ) được học trong nhà trường

NỘI DUNG ĐG

- Những KT-KN-TĐ ở nhiều môn học, nhiều hoạt động giáo dục và những trải nghiệm của bản thân HS trong cuộc sống, XH- Quy chuẩn theo các cấp độ NL

- Những KT-KN-TĐ ở một môn học- Quy chuẩn người học có đạt được

hay không một nội dung đã được học

CÔNG CỤ ĐG

THỜI ĐIỂM

KẾT QUẢ

Nhiệm vụ, bài tập trong tình huống, bối cảnh thực

ĐG mọi thời điểm của QT dạy học, chú trọng ĐG trong khi học

NL người học phụ thuộc độ khó của nhiệm vụ/BT hoàn thành

Câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ trong tình huống hàn lâm hoặc tình huống thực

Thường diễn ra ở thời điểm nhất định, trước và sau khi dạy

NL người học phụ thuộc vào số lượng câu hỏi/BT hoàn thành

19

1.2. Phương pháp kiểm tra đánh giá theo định

hướng năng lực.

- Nghiên cứu sản phẩm học tập của HS

- Quan sát trên lớp

- Hỏi vấn đáp

- Tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng

20

1.3 Hình thức kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực.

-Đánh giá chuẩn đoán( ĐG sớm): được sử dụng vào đầu mỗi giai đoạn dạy học giúp GV thu thập những thông

tin về sự am hiểu kiến thức kĩ năng đã học( sử dụng khi kiểm tra bài cũ).

- Đánh giá quá trình: được tiến hành liên tục hàng ngày, hàng tuần nhằm giúp HS đạt được mục tiêu học tập trong khoảng thời gian đã dự kiến.

- Đánh giá tổng kết: được tiến hành định kì tại cuối mỗi giai đoạn học tập( sử dụng khi kiểm tra học kì)

.

2. Hướng dẫn biên soạn một câu hỏi/ bài tập theo định hướng phát triển năng lực trong môn GDCD

22

23

TIÊU CHÍ ĐỊNH HƯỚNG NỘI DUNG CỦA CÂU HỎI/ BÀI TẬP THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

NỘI

DUNG

CÂU HỎI

CẦN

Phù hợp mục tiêu dạy học của môn học, bài học

Phần bối cảnh và câu hỏi phải tương thích

Phải có nguồn gốc thực hướng tới một năng lực nào đó

Phải có tính gợi mở nhiều hướng hơn là áp đặt.

Phù hợp với nhận thức của học sinh

24

MỘT SỐ LOẠI CÂU HỎI, BÀI TẬP

THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC TRONG MÔN GDCD

Câu hỏi/BT nhận biết gắn với thực tiễn

- Mô tả : nhìn /nghe để nhận ra KT, KN đã học qua 1 bối cảnh, tình tiết, hoặc hoàn cảnh, điều kiện,...Thông qua đó, HS có thể nhận ra, mô tả, trình bày lại,... kiến thức, kĩ năng có liên quan các em đã được học.

Câu hỏi/BT có thể được diễn đạt bằng các động

từ : nhận dạng, liệt kê, thống kê, kể tên, sắp xếp lại, nhớ lại, ghi nhớ, trình bày, mô tả lại, sắp xếp lại,…

- Có thể ĐG các NL : NL nhận thức các vấn đề đạo đức, pháp luật, chính trị - xã hội, NL giải quyết vấn đề, NL sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông

25

?• VÍ DỤ: Hãy cho biết 4 biểu hiện về siêng năng, kiên trì trong học tập ở học sinh

• (Câu hỏi y/c HS nhớ lại các biểu hiện đã học về siêng năng, kiên trì (ở lớp 6)

26

27

VÍ DỤ: Quan sát các bức hình sau đây và cho biết bức ảnh

nào mô tả cuộc sống trong chiến tranh, bức ảnh nào mô tả

cuộc sống trong hòa bình? Theo em, thế nào là hòa bình?

1 2 3

?

•Câu hỏi/ BT thông hiểu gắn với thực tiễn có đặc điểm gì ?

28

Câu hỏi/ BT thông hiểu gắn với thực tiễn

• Mô tả: Những câu hỏi/bài tập này, có khả năng kiểm tra đánh giá được mức độ hiểu ý nghĩa và giải thích, chứng minh được ý nghĩa của các nội dung đã học.

• Câu hỏi/ bài tập có thể diễn đạt bằng các động từ: Chứng minh; giải thích; làm sáng tỏ; vì sao; tóm tắt lại...

• - Hướng ĐG các NL: NL nhận thức các vấn đề đạo đức, pháp luật, chính trị - xã hội, NL đánh giá (tư duy phê phán), NL quản lí, NL trách nhiệm, NL sử dụng ngôn ngữ, NL sáng tạo,...

29

?• VÍ DỤ: Hãy giải thích vì sao con người mong muốn được sống hoà bình? Nêu 1 ví dụ để chứng minh

• (Câu hỏi y/c HS hiểu ý nghĩa của Hòa bình đã học (ở lớp 9) mới có thể giải thích và nêu được ví dụ.

30

31

VÍ DỤ: Đây là biểu tượng của tổ chức ASEAN. Em hiểu gì về

tổ chức này? Vì sao tổ chức ASEAN cần phải ra đời? Việt

Nam tham gia tổ chức này khi nào?

?

• Câu hỏi/BT vận dụng, thực hành có đặc điểm gì?

32

Câu hỏi/BT vận dụng, thực hành- Mô tả : Loại câu hỏi/bài tập này, kiểm tra đánh giá

khả năng vận dụng những gì đã học vào thực tế ; hoặc định hướng HS vận dụng/thực hành kiến thức, kĩ năng, thái độ đã học để giải quyết một nhiệm vụ thực tiễn.

- Câu hỏi/bài tập có thể được diễn đạt bằng các từ như: thực hiện, làm gì, vận dụng, áp dụng, rèn luyện, lập kế hoạch, điều tra, đề xuất,có cách làm/phương án nào khác, dự báo, điều gì sẽ xảy ra tiếp, có thể dẫn tới hậu quả gì,... v.v....

- Những câu hỏi/bài tập này hướng tới ĐG năng lực: NL giải quyết vấn đề, NL tư duy phê phán, NL quản lí, NL trách nhiệm, NL sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, năng lực sáng tạo, năng lực ngôn ngữ,...

?• VÍ DỤ: Em hãy liên hệ xem bản thân còn biểu hiện nào chưa tự tin? Hãy nêu biện pháp rèn luyện để khắc phục biểu hiện đó (Câu hỏi y/c HS vận dụng và thực hành KT đã học (ở lớp 7).

34

35

VÍ DỤ

Hiện nay chiến tranh còn xảy ra ở một số nơi trên

thế giới. Chiến tranh đã gây ra sự bất hạnh cho nhiều

trẻ em, gia đình và quốc gia họ.

a/ Hãy nêu 3 việc học sinh có thể làm để thể hiện thái độ hòa

bình, mong muốn đoàn kết giữa các dân tộc

b/ Nếu em được đại diện cho HS Việt Nam tham dự trại hè

thiếu nhi Quốc tế, em sẽ làm gì để quảng bá hình ảnh đất

nước và con người Việt Nam?

3.HƯỚNG DẪN BIÊN SOẠN CÂU

HỎI/BÀI TẬP KIỂM TRA ĐÁNH

GIÁ THEO NĂNG LỰC CỦA MỘT

CHỦ ĐỀ TRONG MÔN GDCD.

36

37

3.1 MỤC ĐÍCH CỦA BIÊN SOẠN CÂU HỎI/ BÀI TẬP KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC

- Nhanh chóng lựa chọn các chuẩn cần kiểm tra,

những câu hỏi, bài tập đã có từ mỗi chủ đề để xây

dựng các đề kiểm tra kết quả học tập của HS theo

chuẩn và định hướng đầu ra.

- Xây dựng ngân hàng câu hỏi bài tập, phục vụ biên

soạn nhiều đề kiểm tra đánh giá.

- Sử dụng cho công việc tổ chức hoạt động dạy học

từng chủ đề.

- Sử dụng cho việc HS thực hành kiến thức, kĩ năng đã

học sau mỗi chủ đề học tập.

38

3.2 Quy trình biên soạn câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực của một chủ đề

Bước 1. Xác định chuẩn kiến thức, KN, thái độ

• Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ (KT, KN, TĐ) môn GDCD và đối chiếu với tài liệu Hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học môn GDCD, cấp THCS (TL Hướng dẫn giảm tải) của Bộ để xác định KT, KN, TĐ của chủ đề.

39

Bước 2. Xác định những NL có thể ĐG• Căn cứ vào hệ thống năng lực chung và các

năng lực chuyên biệt của bộ môn GDCD để xác định những năng lực có thể đánh giá.

• Ví dụ : Đọc các chuẩn của chủ đề Giữ chữ tín, có các NL cần hướng tới là NL giải quyết vấn đề, NL đánh giá và điều chỉnh hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức, LN ngôn ngữ, NL sáng tạo,...

40

Bước 3. XD bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt

* Cơ sở để xây dựng bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt cho mỗi chủ đề là dựa vào tiêu chí hóa chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ của môn GDCD.

* XD bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt cho mỗi chủ đề

41

Bảng mô tả

Nội dung(Chuẩn KT, KN, TĐ của từng chủ đề)

Nhân biết(Mô tả yêu cầu cần đạt)

Thông hiểu (Mô tả yêu cầu cần đạt)

V.D thấp(Mô tả yêu cầu cần đạt)

V.dụng cao(Mô tả yêu cầu cần đạt)

42

.

Bước 4. Biên soạn hệ thống câu hỏi/bài tập

• + Tìm bối cảnh phù hợp không chỉ với nội dung, kĩ năng, thái độ định kiểm tra đánh giá mà còn phải phù hợp với đối tượng HS và đặc điểm địa phương, tình hình đất nước,...

• + Xác định loại câu hỏi/bài tập• + Viết câu hỏi/bài tập theo đúng mức độ yêu

cầu của từng chuẩn gắn với thực tiễn.• * Lưu ý :Mỗi câu hỏi/bài tập có thể tương ứng

với 1 hoặc 2 chuẩn, nhưng cũng có thể chỉ thực hiện 1 yêu cầu nào đó trong 1 chuẩn.

43

.• Bước 5.

Kiểm tra lại hệ thống câu hỏi, bài tập đánh giá theo các mức đã mô tả

44

45

BƯỚC 6:

Chỉnh sửa lại hệ thống câu hỏi/ bài tập

đánh giá theo các mức đã mô tả.

• * Lưu ý : Bước 5, 6 thực hiện trong quá trình biên soạn hệ thống câu hỏi/bài tập nhưng có thể không thể hiện ở văn bản sản phẩm cuối cùng

46

47

BƯỚC 7: Nêu phương pháp và kĩ thuật dạy học

đối với chủ đề:

- Phương pháp: Dạy học nhóm; Nêu vấn đề; Dạy

học dự án…

-Xây dựng các hoạt động học trong chủ đề

+ Mục đích hoạt động

+ Nội dung hoạt động

+ PP, kĩ thuật tổ chức

+ Thời gian và hình thức tổ chức hoạt động:

(trên lớp, ngoài lớp, ở nhà….)

VD minh họa:

• Chủ đề tôn sư trọng đạo_ GDCD lớp 7.• ( Các đồng chí xem phần VD minh họa trong

file word đằng sau)

4. Hướng dẫn biên soạn đề kiểm tra theo định hướng phát triển năng lực.

50

YÊU CẦU XÂY DỰNG ĐỀ KIỂM TRA THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

• 4.2 Quy trình xây dựng đề kiểm tra.• - Gồm 8 bước.

Bước 8. Xem xét lại việc biên soạn đề kiểm tra

Bước 7. Xây dựng hướng dẫn chấm (đáp án), thang điểm

Bước 5. Thiết lập ma trận đề kiểm tra (bảng mô tả tiêu chí của đề kiểm tra)

Bước 3:.Xác định những năng lực có thể đánh giá và hướng tới:

Bước 1. Xác định mục đích của đề kiểm tra

Bước 2. Xác định chuẩn KT-KN-TĐ chương trình hiện hành

Bước 4: Xác định hình thức đề kiểm tra

Bước 6. Biên soạn câu hỏi, bài tập định hướng phát triển năng lực theo ma trận

Tên Chủ đề

(nội dung, chương…)

Chuẩn cần KT

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

CộngCấp độ thấp

Cấp độ cao

Chủ đề 1

Chuẩn KT,

KNcần kiểm tra

Mô tả năng lực

Mô tả năng lực

Mô tả năng lực

Mô tả năng lực

Số câuSố điểm

Tỉ lệ %

Số câuSố điểm

Số câuSố điểm

Số câuSố điểm

Số câuSố điểm

Số câu...

điểm=...%

Chủ đề n

Chuẩn KT,

KNcần kiểm tra

Mô tả năng lực

Mô tả năng lực cần ĐG

Mô tả năng lực

Mô tả năng lực

Số câuSố điểm

Tỉ lệ %

Số câuSố điểm

Số câuSố điểm

Số câuSố điểm

Số câuSố điểm

Số câu...

điểm=...%

Tổng số câuTổng số

điểmTỉ lệ %

Số câuSố điểm

%

Số câuSố điểm

%

Số câuSố điểm

%

Số câuSố điểm

Chú ý:

- Các trường tham khảo VD minh họa và tự chọn cho mình 1 chủ đề( 1 bài) trong chương trình GDCD THCS để xây dựng hệ thống câu hỏi theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Sản phẩm của mỗi trường sẽ được trình chiếu trong buổi chiều ngày 23/10.