Dhimbja akute- Menaxhimi i dhimbjes postoperative

Dr. Albina Likaj

Klinika e Anesteziologjisë dhe Mjekimit Intenziv

PHA - Professional Health Association Punëtori – Workshop “Menaxhimi i Dhimbjes”

25.11.2015, QKMF, Prishtine

Temat :

• Pse duhet trajtuar dhimbja akute?

• Verësimi i dhimbjes akute?

• Trajtimi I dhimbjes akute?

• Organizimi i menaxhimi të dhimbjes?

Pse duhet trajtuar dhimbja akute

Pse duhet trajtuar dhimbja akute

Qëllimet e menaxhimit efektiv dhe të përshtatshëm të

dhimbjes janë:

• Përmirësimi i cilësisë së jetës së pacientit;

• Lehtësimi i shërimit të shpejtë dhe kthimi në funksion

të plotë;

• Zvogëlim i sëmundshmërisë.

Pse duhet trajtuar dhimbja akute

Dhimbja duhet trajtuar :

1. Për arsye etike dhe humanitare;

2. Për të reduktuar peshën negative të faktorëve të ndërlidhur

fiziologjikë dhe psikologjikë;

3. Mundësinë e zvogëlimit të rrezikut për zhvillimit e dhimbjes kronike.

Pse duhet trajtuar dhimbja akute

• Për arsye etike dhe humanitare

– Lehtësim i vuajtjeve të shkaktuar nga dhimbja

– Menaxhimi efektiv i dhimbjes që është një përgjegjësi

profesionale, detyrë e njerëzve në profesionet e

shëndetesisë.

– Organizata të tilla si: Shoqata Ndërkombëtare për

Studimin eDhimbjes (IASP), Federata Evropiane (EFIC)

dhe Human Rights Watch, kanë lëshuar deklarata duke

identifikuar qasjen në menaxhimin e dhimbjes si një e

drejtë themelore e njeriut.

Pse duhet trajtuar dhimbja akute

• Për të reduktuar peshën negative të faktorëve të ndërlidhur

fiziologjikë dhe psikologjikë

Sistemet

kryesore të

trupit janë të

prekur

negativisht

nga dhimbja

akute

1. Sistemi respirator: ne kirurgjine e pjeses se siperme te abdomenit ose toraksit, ose te pacientet me thyerje te brinjeve, mund te ndodh nderprerje e diafragmes si pasoje e dhimbjes. Kjo mund te zvogeloj kollen, te zvogeloj tidal volumenin, retence te sputumit, atelektaze, infeksion dhe hipoksi. 2. Sistemi kardiovaskular: takikardia, hipertensioni, rritja e punes kardiake dhe rritja e konsumit te oksigjenit mund te qojë deri te infarkti I miokardit te pacientet ne rrezik. 3. Sistemi muskulo-skeletal: zvogelimi I levizshmerise dhe dhe rritja e spazmes muskulare si pasoje e dhimbjes mund te qoje te zhvillimi I trombozave te venave te thella. 4. Sistemi gastrointestinal: zvogelim te peristaltikes, staze gastrike dhe distension abdominal te mundshem. 5. Sistemi genitor-urinar: retence te urines. 6. Sistemi endokrin: Rritje te “stres hormoneve” si kortizolit dhe aldosteronit qe mund te qoje ne vonese te sherimit te plages dhe retence te fluideve. 7. Sistemi nervor qendror: Vuajtje, anksiozitet dhe pagjumesi. 8. Sindromat te dhimbjes kronike post-operative: Dhimbje kronike perzistente ne pjesen kirurgjike edhe pas mjekeimit. Dhimbja post-operative e patrajtur eshte treguar te jete faktor rreziku.

Pse duhet trajtuar dhimbja akute

• Mundësinë e zvogëlimit të rrezikut për zhvillimit e dhimbjes kronike

Dhimbja e pa trajtuar mund të

dërgoj në rritjen e:

• ankthit apo frikës te pacienti

• pagjumësi duke dërguar në

lodhje

Kur këta faktorë psikologjik janë

të pakësuar, ata mund të çojnë në

uljen e ndjesisë së dhimbjes.

Si të vlerësohet dhimbja akute?

Principet e një vlerësimi të suksesshëm të dhimbjes

• Dhimbja të vlerësohet si në qetësi, po ashtu edhe ne lëvizje;

• Vlerësohet efekti i trajtimit;

• Dhimbja dhe të trajtuarit, duke përfshirë efektet negative, janë të

dokumentuara në mënyrë të qartë ne formulare;

• Pacientët të cilët kanë vështirësi komunikimi kan nevojë për vëmendje

të veçantë;

• Dhimbja e papritur intensive, sidomos nëse shoqërohet me shenja të

ndryshuara jetike, (hipotension, takikardi, ose ethe), duhet vlerësuar

menjëherë;

• Anëtarët e familjes janë të përfshirë, kur është e përshtatshme.

Vlerësimi i dhimbjes

Cons për matjen e dhimbjes

• Përvoja e dhimbjes është shumë e ndërlikuar për t'u

vlerësuar.?

• “5 e një pacientit "nuk është e njëjtë si 5 e pacientit tjetër “

• Profesionistë shëndetësor mund / duhet të vlerësojnë

nivelin e dhimbjes së pacientit duke u bazuar në përvojën e

tyre

Vlerësimi i dhimbjes

Pro për matjen e dhimbjes

• Jep informacion nëse ka një problem;

• Përcakton ashpërsine e saj;

• Udhëzon mundësitë e trajtimit;

• Vlerëson efikasitetin e terapisë dhe në qoftë se ka një nevojë për

të ndryshuar atë.

Vlerësimi i dhimbjes

Pyetni pacientin: bëjeni dhimbjen të jetë e dukshme

• Dhimbja është gjithmonë subjektive

• Sjellja nuk pasqyron domosdoshmërisht nëse një pacient është duke përjetuar dhimbje ose jo

– Njerëzit mund të flejnë, qeshin, flasin dhe ende të përjetojnë dhimbje

– Dhimbja është një përvojë shumë-dimensionale

shpesh ekziston një korrelacion i dobët në mes të vlerësimit të stafit dhe atë të pacientit.

– POR klinicistët duhet të pranojë raportimin e dhimbjes të një pacienti.

Besoni pacientin!

Vlerësimi i dhimbjes

Pyetni pacientin: bëjeni dhimbjen të jetë e dukshme

• Përveç nëse kërkohet në mënyrë specifike, pacientët kanë

tendencë të tolerojnë dhimbje në heshtje

• Dhimbja bëhët e njohur kryesisht përmes raportimit të pacientit:

– pacientët të cilët kanë vështirësi komunikimi janë në rrezik për (

neglizhencë) nën-trajtim

– grupet në rrezik: pacient që flasin një gjuhë të ndryshme, të

moshuarit, fëmijët etj.

Përdor mjete të veçanta për vlerësimin e dhimbjes!

Metodat specifike për vlerësimin e dhimbjes

• Shprehjet e fytyrës:

Një piktogram me gjashtë fytyra me shprehje të ndryshme nga i

qeshur apo i lumtur - i mbytur në lot

0 1 2 3 4 5

Metodat specifike për vlerësimin e dhimbjes

• Shkalla e Vlerësimit Verbal(VRS):

Pacientit i kërkohet të jap vlerësimin për dhimbjen në

një shkallë me pesë pika si "asnjë dhimbje, dhimbje e

vogël, dhimbje e mesme, dhimbje e madhe, dhimbje

më të keqe të mundshme".

Metodat specifike për vlerësimin e dhimbjes

• Shkallë Numerike e Vlerësimit(NRS):

Konsiston nga nje gradim i thjeshte 0 deri 5 ose 0 deri 10

shkalle e cila korrespondon me ate “jo dhimbje” – 0 dhe

“dhimbje më të keqe të mundshme“- 5 ose 10.

Metodat specifike për vlerësimin e dhimbjes

• Shkalla Vizuale Analoge (VAS):

Kjo përbëhet nga një linjë e pa graduar, e drejt 100 mm e

shënuar në një fund me termin "pa dhimbje" dhe në anën

tjetër "dhimbje e keqe e mundshme". Pacienti bën një kryq

në rreshtin në pikën që përafron më e mirë për intensitetin

e dhimbjes.

Si te trajtohet dhimbja?

Si të trajtohet dhimbja post-operative?

Pre-operativ

• Diskutoni mundësitë me pacientët

• Mësoni ata rreth vlerësimit, alternativave të trajtimit mjekësor

• Premedikimi

Intra-operativ

• Infiltrimi i plagës me anestezion lokal (kirurgu)

• Të fillohet me analgjetikë përpara se të mbyllet plaga

Si të trajtohet dhimbja post-operative?

Kur të fillohet me menaxhimin e dhimbjes?

• Post-operative

– Analgjezikët të jepen në intervale të rregullta

kohore – jo sipas nevojës;

– Të kombinohen opioidet me jo-opioidet;

– Titrimi të bëhët sipas nevojës individuale të

pacientit – e njëjta dozë nuk u bije tamam të

gjithëve!

Si të trajtohet dhimbja post-operative?

Me cilat rrugë ?

• Oral (PO)

• Intra-muskulare (IM)

• Sub-kutane (SC)

• Intra-venoze (IV)

Metodat farmakologjike të trajtimit të dhimbjes

• Ndahen në:

• 1.Analgjetikë jo opioide : Paracetamoli ,NSAIDs

• Opioidët e dobët :Codeine ,Tramadol

• Opioidët e fortë ; Morfina ,fentanyl,oxycodone

• 2.Analgjezioni regjional

Metodat jo farmakologjike

• Aplikim I të ftoftit

• Akupunktura

• Terapia relaksuese si muzika ,hypnoza

Si të organizohet menaxhimi i dhimbjes?

Si të organizohet menaxhimi i dhimbjes

„ Gjithnjë e më shumë po hulumtohet rreth zgjidhjes së problemit në trajtimin sa më të përshtatshëm të dhimbjes. Nuk qëndron aq shumë në zhvillimin e teknikave të reja, por në zhvillimin e një organizimi formal për përdorim më të mirë të teknikave ekzistuese“

Rawal N, Berggren L. Pain. 1994 Apr;57(1):117-23.

Si të organizohet menaxhimi i dhimbjes

• Sigurohuni që spitali ka barnat esenciale;

• Edukimi i stafit mjekësor dhe pacientëve;

• Standardizimi i trajtimit / krijimi i protokoleve lokale;

• Implementimi i vlerësimit rutinë të cilësisë.

Përmbledhje

Përmbledhje 1

• Dhimbja pas operacionit dhe traumës mund të jetë e dëmshme;

• Neglizhimi në trajtimin e dhimbjes mund të ketë pasoja negative;

• Ofrimi i menaxhimit efektiv të dhimbjes

është përgjegjësi profesionale e personelit mjekësorë.

Përmbledhje 2

• Vlerësimi i dhimbjes me mjete standarde është i

rëndësishëm

– E bën dhimbjen të dukshme dhe udhëzon trajtimin;

– Nëse pacienti është komunikativ – mbështetu në

raportimin e tij;

– Nëse pacienti nuk është komunikativ fillo me

trajtimin dhe me percjelljen e tij;

– Çdo herë që pacienti raporton dhimbje – vlerëso

dhe ofro trajtim!

Përmbledhje 3

• Mundohuni që spitali të ketë analgjetikët esencial për të ofruar trajtim.

• Shfrytëzo Listën Esenciale të Barnave të OBSH si udhëzues.

• Morfina është bari esencial për trajtimin e dhimbjes.