Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 5/2016 [64]

TIN KH&CN

PHỔ BIẾN KHOA HỌC KỸ THUẬT

1. Chất cấm, chất tạo nạc trong chăn nuôiTrong danh mục các hóa chất cấm của Bộ Nông

nghiệp và Phát triển nông thôn có 7 hợp chất thuộcnhóm chất ß2-agonist, bao gồm: Carbuterol, Ci-materol, Clenbuterol, Fenoterrol, Ractopamine,Salbutamol và Terbutaline. Trong số này, có 3 chấtClenbuterol, Salbutamol và Ractopamine được sửdụng phổ biến nhất hiện nay. Đặc biệt, Clenbuterol làchất nguy hại nhất.

Các hợp chất trong nhóm chất ß2-agonist là cácdẫn xuất tổng hợp của Catecholamine (adrenaline).Trong dược học, đây là một nhóm thuốc dùng để điềutrị bệnh hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính(COPD). Các hợp chất nói trên khi sử dụng mộtlượng rất nhỏ vào thức ăn động vật, cụ thể hiện naylà thức ăn trong chăn nuôi lợn, sẽ trở thành chất kíchthích tăng trưởng, thúc đẩy phát triển cơ bắp và phângiải lipid, điều khiển các chất dinh dưỡng tập trungvào các mô cơ, làm gia tăng quá trình sinh tổng hợpProtein để tích lũy nạc, giảm tích lũy mỡ trong cơ thể,làm tăng hiệu quả sử dụng thức ăn. Trong chăn nuôilợn, chỉ cần một lượng rất nhỏ các chất nói trên trộnvào thức ăn hàng ngày, lợn sẽ lớn nhanh như thổi, cácxương vai, xương đùi bị rút nhỏ lại, bắp thịt tứ chinổi lên và nhanh chóng trở thành lợn siêu nạc.

2. Cách phân biệt thịt lợn có sử dụng chất cấm- Thông thường lợn được sử dụng chất tạo nạc có

lớp mỡ rất mỏng và lỏng lẻo, độ dày chưa đến 1cm.Trong khi đó lớp mỡ của con lợn nuôi bình thường,không sử dụng chất cấm có độ dày khoảng 1,5-2,0cm.Thậm chí con lợn nuôi tốt, lớp mỡ dưới da có thể lênđến 2,5-3,0cm.

- Thịt chứa các chất cấm tạo nạc thường có màuđỏ khác thường so với màu hồng tươi của thịt chănnuôi bằng thức ăn không có chất cấm. Màu thịt đỏ

CÁCH PHÂN BIỆT THỊT LỢN CÓ CHẤT CẤM

Thịt lợn là loại thực phẩm được dùng rất phổ biến trong các bữa ăn thường ngày củamỗi người, mỗi gia đình và được sử dụng vào việc chế biến các món ăn nhanh khác như:dò, chả, nem, xúc xích… Hiện nay, tình trạng sử dụng chất cấm, chất tạo nạc trong chănnuôi lợn đang lan tràn và đán báo động, gây nhiều nguy hại cho sức khỏe con người. Vìthế, người tiêu dùng cần trang bị cho mình cách nhận biết thịt lợn có chất cấm.

Người dân nên cẩn trọng chọn mua thịt lợn

khác thường của lợn nuôi có cho ăn chất cấm nếunhìn kỹ còn thấy những quầng đỏ thâm dưới da.

- Quan sát kỹ chỗ liên kết giữa phần nạc và mỡ,nếu thấy có sự phân biệt, tách rời nạc - mỡ rõ rệt,đồng thời có nước dịch màu vàng rỉ ra, chắc chắnđó là thịt có dùng chất cấm siêu nạc. Trong khi đó,thịt lợn nuôi thông thường sẽ có màu hồng tươi,khối thịt rắn chắc, có độ đàn hồi cao, các thớ thịtđều, khi nấu có mùi thơm, không ra nước.

- Những con lợn có dùng các loại chất cấm đểtạo nạc và tăng trọng nhanh, khi giết mổ sẽ thấythịt thường có màu đỏ sẫm từ từ ngả sang thâmđen. Trên bề mặt da, nhất là ở các vị trí khớp,khuỷu… có những quầng chấm đỏ lan rộng, phalẫn màu sẫm đen. Đây là biểu hiện của con vậtnuôi bị hóa chất làm vỡ các mao mạch máu ở dướida, hệ quả của việc khi bị stress trước lúc giết mổ.

Người tiêu dùng cần dựa vào những dấu hiệu trên,sáng suốt lựa chọn thực phẩm an toàn cho gia đình./.

Doãn Trí Tuệ

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 5/2016 [65]

TIN KH&CN

Hành tăm mọc thành cụm và đẻ củ ra xungquanh, củ to bằng hạt ngô, hình tròn, các củ lại rờinhau nên buộc phải cào đất ra nhặt, không nhổđược như hành thường, dễ thất thoát và tốn côngthu hoạch. Trước khó khăn như vậy, Ban Khuyếnnông xã Thanh Văn, huyện Thanh Chương cùngHợp tác xã Thanh Văn đã nghiên cứu thực tế, đồngthời tham quan, học tập kinh nghiệm một số nơi,đã đưa kỹ thuật trồng hành tăm trên lưới, đặc biệtlà trên lưới xangtylen, về thử nghiệm, đạt đượchiệu quả kinh tế cao. Cách làm này đã làm tăngnăng suất, giảm công lao động cho người dân. Từnhững chia sẻ của ông Lê Đình An - hộ dân đãtrồng thành công hành tăm trên lưới tại xã ThanhVăn, xin giới thiệu cùng bà con kỹ thuật trồnghành tăm trên lưới cước như sau:

- Thời vụ:Hành tăm có thời gian sinh trưởng từ 200-210

ngày, gieo củ giống từ đầu mùa đông, thu hoạchvào mùa hè.

- Chuẩn bị đất: Đất trồng hành yêu cầu phẳng, cần được phơi

ải, dập nhỏ, làm rãnh thoát nước, bón thêm một ítvôi. Lên luống cao 35-45cm, rộng 1-1,2m; khoảngcách giữa hai luống là 30cm để thoát nước và đi

lại chăm sóc. Trên các luống, tạo rãnh sâu 5-10cm,bón phân hóa học xuống lòng rãnh, sau đó đặt lướixangtylen dọc theo chiều dài của rãnh, chiều rộng lướibằng chiều rộng rãnh. Sau khi đặt lưới, rải tro bếp vàphân chuồng đã hoai mục lên trên, rồi rải thêm mộtlớp đất tơi xốp lên bề mặt của phân, độ dày 1,2-2cm,mục đích là để hành giống không tiếp xúc trực tiếpvới phân, tránh gây thối, hỏng. Hành giống chọnnhững củ to, da sáng trắng. Hành được tra với khoảngcách hàng 20x20cm, cây cách cây 10x10cm, chồihướng lên trên, rễ hướng xuống đất. Sau đó, bề mặtcác luống hành sẽ được rải trấu dày 3-5cm, một lớprơm mỏng để tạo độ mùn, chất dinh dưỡng để cây hút;một lớp cây vọt, cây thân thảo (họ dương xỉ) càng dàycàng tốt để giữ được độ ẩm cho đất, có tác dụng nhưgiá đỡ, bảo vệ cây khỏi bị mưa gió làm gãy nát, rồilấp kín hành, gặp hạn thì tưới ẩm.

- Thu hoạch: Thời điểm thu hoạch hành tốt nhất là khoảng

200-210 ngày sau trồng. Kể từ khi trồng đến thuhoạch, hầu như không bón thêm một loại phân bónnào, cây hành tăm cũng rất ít sâu bệnh. Đến kỳ thuhoạch chỉ cần vén lưới đầu, cuối luống, nhấc dầnlên, sàng sẩy, chọn lấy củ hành, bỏ phân và chấtmùn, thu hoạch chỉ mất 3 ngày công. Trong khi đó,nếu trồng theo cách truyền thống cũng mất ít nhất7-10 ngày công. Việc thu hoạch thông qua lướixangtylen vừa tiết kiệm công lao động, vừa khôngbị rơi vãi, bỏ sót, dập nát. Trồng hành trên lướixangtylen cũng rất ít cỏ và cho củ hành to, sáng,đẹp, năng suất cao (gần 400kg củ/sào).

- Bảo quản:Vùi củ trong cát mịn (đã phơi khô, để nguội),

để nơi khô ráo, thoáng mát có thể bảo quản sửdụng trong 3 mùa.

Đây là một tiến bộ khoa học kỹ thuật đơn giảnnhưng có nhiều ưu điểm, có thể nhân rộng để nângcao hiệu quả sản xuất của người dân./.

Mai Hoa

Kỹ THuậT TrồNg HàNH TăM TrêN LướI CướC

Hành tăm là loại cây được trồng phổ biến ở Nghệ An, cho thu nhập khá caonhưng công đoạn thu hoạch còn gặp nhiều khó khăn. Kỹ thuật trồng hành tăm trênlưới, đặc biệt là trên lưới xangtylen, đã được nông dân ở xã Thanh Văn, huyệnThanh Chương thử nghiệm thành công, đạt được hiệu quả kinh tế cao, khắc phụcđược những bất lợi trong thu hoạch trước đây.

Thu hoạch hành tăm trên lưới cước đơn giản và hiệu quả cao

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 5/2016 [66]

TIN KH&CN

TIN KH&CN TroNg NướC

THIếT BỊ PHÁT HIỆN ô NHIễM A-Mô-NI TroNg NướC

Các nhà khoa học thuộc Trường đại họcKhoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia HàNội) đã chế tạo thành công bộ Kit thử vàphương pháp xác định nhanh a-mô-ni trongnguồn nước.

Bộ Kit giúp thử nhanh, rút ngắn thời giancủa thuốc thử xuống còn năm phút, giá rẻ hơncả chục lần so với bộ Kit thử khác đang đượcbán trên thị trường. Bộ Kit do Trường đại họcKhoa học tự nhiên chế tạo có ưu điểm là rấtđơn giản, bảo đảm độ bền lưu kho ít nhất sáutháng, đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằngđộc quyền sáng chế./.

Nhóm nghiên cứu của Bệnh viện Trungương Quân đội 108 vừa chế tạo thành côngbộ sinh phẩm, có khả năng xác định các vikhuẩn gây nhiễm khuẩn huyết thường gặpvà phát hiện gen kháng sinh.

Bộ sinh phẩm khi được kết hợp với cấymáu đã đưa độ nhạy lên 54%, nâng khả năngchẩn đoán mầm bệnh gây khuẩn huyết lên15% mà độ đặc hiệu vẫn đạt 100%. Giá thànhtạm tính khi đưa vào chế tạo bộ sinh phẩm lạithấp hơn 50% so với bộ kit thương mại CE-IVD Septifast. Bộ sinh phẩm có tính linh hoạt,quy trình thực hiện đơn giản, có thể sử dụngtrên nhiều thiết bị sinh học phân tử hiện có.

Nhóm nghiên cứu đang kiến nghị đượctriển khai dự án sản xuất thử nghiệm bộ sinhphẩm trong thời gian tới./.

SảN PHẩM gIúP xÁC đỊNH vI KHuẩN gÂy NHIễM KHuẩN

Sản phẩm giúp xác định vi khuẩn gây nhiễm

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 5/2016 [67]

TIN KH&CN

SơN CHốNg CHÁy LàM Từ vỏ TrẤu

Đây là loại sơn chống cháy hệ nước, sử dụngcông nghệ nano từ vỏ trấu đầu tiên trên thế giớiđược một công ty sơn Việt Nam sản xuất thànhcông. Loại sơn này có thể sơn trên nhiều vật liệunhư gỗ, bê tông, thạch cao, sắt và có thể chống cháyở nhiệt độ 800-12000C, khi cháy không gây ra khíđộc. Thực nghiệm đốt các mẫu vật liệu đã được phủsơn chống cháy nano vỏ trấu, kết quả cho thấy hiệuquả bảo vệ chống cháy đạt xấp xỉ 360 phút, vượtqua mức 1 là mức cao nhất được tiêu chuẩn kỹ thuậtViệt Nam quy định. Chất lượng sơn còn vượt trộihơn các sản phẩm cùng loại của nước ngoài nhưSingapore, đặc biệt là Đức, một nước đang dẫn đầuvề công nghệ sơn chống cháy trên thế giới.

Việc sản xuất sơn nano vỏ trấu còn tận dụngđược vỏ trấu, một loại phế phẩm trong sản xuấtnông nghiệp, góp phần tạo thêm nguồn thu nhậpcho bà con nông dân./.

Hội thảo về vật liệu ứng dụng sơn trongcông tác phòng cháy diễn ra tại TP. VũngTàu vừa qua đã công bố loại sơn chốngcháy nano làm từ vỏ trấu với giá bán chỉbằng 1/3 giá sơn chống cháy ngoại. Đây làphát minh của PGS.TS Nguyễn Thị Hòe,người từng được giải thưởng khoa họcKovalevskaya của Nga.

Sau hơn hai năm triển khai, nhóm nghiên cứuthuộc Bệnh viện Bạch Mai do GS.TS Mai TrọngKhoa đứng đầu đã hoàn thiện quy trình xạ phẫubằng dao gamma quay điều trị u thân não, umàng não, u dây thần kinh số VIII và ung thư dicăn não.

Đây là kết quả của đề tài “Nghiên cứu ứng dụngdao gamma quay điều trị u thân não, u màng não,u dây thần kinh số VIII và ung thư di căn não” vừađược Hội đồng Khoa học và Công nghệ Quốc giađánh giá nghiệm thu. Trong gần hai năm, 180 bệnhnhân được lựa chọn theo các nhóm bệnh u thânnão, u màng não, u dây thần kinh số VIII và ungthư di căn não để điều trị và tiến hành các phươngpháp nghiên cứu.

Kết quả của đề tài có thể giúp người bệnh ViệtNam tiết kiệm chi phí rất lớn. Cụ thể, nếu kỹ thuậtnói trên thực hiện tại Mỹ sẽ tốn khoảng 25.000 USD,còn thực hiện tại Việt Nam chỉ khoảng 2.000 USD.

GS.TS. Mai Trọng Khoa, chủ nhiệm đề tài chobiết, u não đứng thứ 10 về tỷ lệ mắc (2,3/100.000),đứng thứ 9 về tỷ lệ chết (2,2/100.000). U não cóthể gặp ở bán cầu đại não, tiểu não, thân não,màng não./.

PHươNg PHÁP MớI đIều TrỊ u Não TIếT KIỆM HơN 90% CHI PHí

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 5/2016 [68]

TIN KH&CN

TIN KH&CN THế gIớI

Nhóm các nhà nghiên cứu ở Colorado, Hoa Kỳ đãtìm ra cách sử dụng các tia nắng mặt trời để tổnghợp amoniac, thành phần quan trọng trong phânbón.

Hiện có hai phương pháp chủ yếu để biến đổi nitơthành amoniac hay NH3, hợp chất của nitơ và hydro.Trong phương pháp sinh học, vi khuẩn có trong rễ câyhọ đậu và các cây trồng khác sử dụng protein nitro-genase để biến nitơ thành amoniac. Phương pháp thứhai là quy trình công nghiệp liên quan đến một chuỗiphản ứng hóa học được kích hoạt bằng nhiệt độ và ápsuất cao.

Các nhà nghiên cứu kết hợp nitrogenase với cáctinh thể nano của hợp chất catmi sulfide, có thể hấpthụ và khai thác ánh nắng mặt trời. Các tia nắng mặttrời kích thích các điện tử trong tinh thể nano, dẫn đến

SảN xuẤT PHÂN BÓN NHờ NăNg LưỢNg MặT TrờI

N2 được chuyển đổi thành NH3. Hiện nay, sảnxuất phân bón là một quy trình tốn nhiều nănglượng, chủ yếu dựa vào nhiên liệu hóa thạch.Những phát hiện mới có thể dẫn đến sự ra đờicủa các quy trình bền vững hơn./.

CHế Tạo THIếT BỊ đIỆN Tử Từ THAN đÁ

Các nhà nghiên cứu tại Viện công nghệ Massa-chusetts (MIT) đã chế tạo thành công các linh kiệnđiện tử từ than đá. Phát hiện mới là bằng chứngcho thấy tài nguyên thiên nhiên này có nhiều tiềmnăng hơn chỉ là một nguồn nhiên liệu để đốt cháy.

Trong nghiên cứu đầu tiên về chức năng hóa họccủa than đá, nhóm nghiên cứu đã xác định được cácloại than đá tự nhiên, chưa xử lý có đặc trưng dẫnđiện ấn tượng. Nói cách khác, than đá có thể đáp ứngyêu cầu trong chế tạo thiết bị điện tử. Vấn đề đặt ra làlàm thế nào để xử lý khoáng sản này.

Nhóm nghiên cứu đã tạo ra các màng mỏng bằngcách nghiền than đá thành bột và hòa trộn thành dungdịch trước khi cho dung dịch đông đặc thành chất nền.Trước đây, than đá chỉ được các nhà khoa học vật liệuvà nhà hóa học công nghiệp xem là nguyên liệu thô -vật liệu được phá vỡ đến cấp độ nguyên tử để sử dụngtạo ra hóa chất và vật liệu mới. Nhưng nghiên cứu mớicho thấy than đá có các tính chất hóa học vốn có hữuích cho các kỹ sư điện tử. Bằng cách điều chỉnh nhiệtđộ xử lý than đá, các nhà nghiên cứu có thể thay đổi

những thuộc tính của vật liệu cho các mục đích củathiết bị điện tử cụ thể. Việc điều chỉnh tính chất điệntử và quang học của than đá kết hợp với độ dẫn điệncao, độ ổn định nhiệt và độ cứng làm cho vật liệutrở nên triển vọng. Hơn nữa, chi phí sản xuất vậtliệu cũng tương đối rẻ. Hiện nay, các nhà nghiêncứu cần xác định cách mở rộng quy mô sản xuấthiệu quả nhất và bắt đầu thử nghiệm một loạt linhkiện điện tử được chế tạo từ các màng than đá./.

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 5/2016 [69]

TIN KH&CN

HỘP THƯ TÒA SOẠN

Trong tháng này, Tòa soạn Tạp chí KH&CN Nghệ An đã nhận được tin, bài, ảnh của các Vị: ChuTrọng Huyến, Nguyễn Đình Hương, Lê Đức Hoàng, Nguyễn Xuân Tiến, Phạm Xuân Trung, PhạmHồng Ban, Đỗ Ngọc Đài, Thái Huy Bích, Trương Công Anh, Hoàng Hải, Trương Quế Phương, DoãnTrí Tuệ, Hoàng Văn Hợi, Võ Trọng Hoàng, Mai Trọng Thông, Nguyễn Sáng, Nguyễn Thị Lan, NguyễnMạnh Hưng, Hồ Sỹ Hùy, Trần Hữu Đức, Nguyễn Trọng Cường, Nguyễn Huy Khánh, Lê Văn Vĩnh,Nguyễn Xuyến.

HĐBT và Tòa soạn xin trân trọng cảm ơn và mong tiếp tục nhận được sự cộng tác của Quý vị!Tạp chí KH&CN Nghệ An

Nguồn: Khoa học phổ thông, Báo Xây dựng, Tạp chí Hoạt động khoa học, Báo Đất Việt, NASATI…Tổng hợp tin: Trần Hoa, Huyền Trang, Lê Phương

Các nhà khoa học thuộc Viện MIT đã nghiên cứuthành công một nguyên liệu mới màu đen có thểbiến nước thành hơi nước, không cần đun sôi màchỉ sử dụng ánh sáng mặt trời.

Nguyên liệu được tạo ra từ hàng chục tỷ hạt nanovàng trên bề rộng 1m, gắn với một khung có các rãnhnhỏ hay “lỗ cực nhỏ” nổi lên. Vật liệu có màu đentuyền do phản chiếu ít ánh sáng nhìn thấy có thể manglại hiệu quả 99% trong việc hấp thụ ánh sáng ở vùngquang phổ nhìn thấy và phần quang phổ hồng ngoại.Nhờ cấu trúc có độ xốp cao, vật liệu nổi được trên mặtnước, cho phép hấp thụ các tia mặt trời. Khi ánh sángcó bước sóng nhất định chiếu vào hạt nano vàng phíatrong các lỗ cực nhỏ, làm cho các electron trên bề mặtchuyển động, va đập trở lại trong mỗi dao động đượcgọi là plasmon. Những plasmon này sinh ra nhiệt caotại điểm đó và làm bốc hơi nước ở gần đó.

Giải pháp này mặc dù hiệu quả không cao bằng

BIếN NướC THàNH HơI NướC Mà KHôNg CầN đuN SôI

một số loại vật liệu khác như các ống nanocácbon nhưng lại rẻ hơn nhiều. Hơi nước làmột dạng năng lượng rất hữu dụng, có thể sửdụng cho nhiều mục đích khác nhau như:dùng cho quá trình khử muối, sản xuất nướcngọt từ nước mặn, hay tiệt trùng và vận hànhcác động cơ hơi nước..../.

TrỊ LIỆu geN gIúP CoN NgườI Trẻ MãI KHôNg gIà

Công ty Bioviva (USA) mới đây đãtuyên bố lần đầu tiên trong lịch sử thếgiới có thể đảo ngược thành công nhữngtác động của quá trình lão hóa tự nhiênnhờ vào phương pháp trị liệu gen.

Chìa khóa của liệu pháp gen Parrishchính là telomere. Telomere là các đoạnADN ngắn được tìm thấy ở đầu của mỗinhiễm sắc thể. Chúng đóng vai trò như làmột "bộ đệm" cho sự hao mòn của lão hóatự nhiên. Tuy nhiên, sự phân chia tế bàokhiến cho telomere ngắn dần và cuối cùng,khi chúng không thể bảo vệ các nhiễm sắcthể, cơ thể chúng ta dần lão hóa. Sự thành

công của liệu pháp gen Parrish liên quan đến điểm sốtelomere - được tính toán dựa trên độ dài telomere trongtế nào bạch cầu (T-lyphocytes). Điểm telomere cao hơncho thấy tế bào trẻ hơn. So với điểm T-lymphocyte trungbình của dân số Mỹ ở độ tuổi tương tự, liệu pháp gen đượcthử nghiệm đã thực sự làm việc và đảo ngược 20 năm rútngắn của telomere.

Mặc dù mang đầy triển vọng nhưng kết quả này vẫnchưa được xác nhận bởi một nguồn độc lập. Hiện tại, cácnhà khoa học tại Bioviva vẫn đang tiếp tục thử nghiệm mộtcách hết sức cẩn thận để đảm bảo rằng thành công củaphương pháp thể hiện trên bạch cầu có thể được áp dụngtrên các mô và các cơ quan khác trong cơ thể, hoặc đơngiản là các tác động có thể được nhân rộng một cách antoàn ở các bệnh nhân khác./.