PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE - rks-gov.netkrpp.rks-gov.net/krpp/PageFiles/File/draftLS/2014/00... · Web...

KOSOVA

Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publik

2015-2020

Maj 2014

Komisioni Rregullativ i Prokurimit PublikPërcaktimi i Kosovës është pa paragjykim ndaj pozitës për statusin, dhe është në përputhje me Rezolutën 1244 dhe opinionin e GJND mbi Deklaratën e Pavarësisë se Kosovës

Përmirësimi i Kapaciteteve Administrative në Fushën e Prokurimit Publik në Kosovë

Projekt i financuar nga BE-ja dhe i menaxhuar nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë

Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publik 2015-2020

Përmbajtja

1. PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE................................................................................4

1.1 Objektivat kryesore..................................................................................................5

1.2 Veprimet e rekomanduara......................................................................................5

2. HYRJE..........................................................................................................................7

3. METODOLOGJIA E ZHVILLIMIT TE STRATEGJISE.........................................10

3.1 Shqyrtimi i Literaturës...........................................................................................10

3.2 Analiza e Situatës....................................................................................................11

3.3 Përcaktimi i objektivave dhe vlerësimi................................................................11

3.4 Konsultimi me grupet e interesit..........................................................................11

3.5 Hartimi i NPPS........................................................................................................12

4. HISTORIKU DHE ARSYETIMI..............................................................................13

4.1 Definimi i Prokurimit Publik.................................................................................13

4.2 Historiku i Strategjisë Kombëtare te Prokurimit Publik.....................................14

4.2.1 Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRPP)..........................................15

4.4.2 Organi Shqyrtues i Prokurimit (OSHP).............................................................16

4.2.3 Agjencia Qendrore e Prokurimit (AQP)............................................................16

4.2.4 Vlera e Shpenzimeve me Prokurim Publik.......................................................17

1


4.2.5 Çështjet strategjike që duhet të adresohen........................................................19

5. VIZIONI, MISIONI, DHE OBJEKTIVAT E STRATEGJISE.................................22

5.1 Vizioni Strategjisë...................................................................................................22

5.2 Misioni i SKPP.........................................................................................................22

5.3 Objektivat e Strategjisë..........................................................................................23

6. HAPAT E REKOMANDUAR TE ZBATIMIT.........................................................25

6.1 Rritja e efikasitetit dhe transparencës së sistemit Prokurimit Publik...............25

6.2 Inicimi i proceseve.................................................................................................27

6.3 Përmirësimi i qasjes në informata........................................................................31

6.4 Ngritja e përgjegjshmërisë....................................................................................34

6.5 Prezantimi i prokurimit publik të gjelbër dhe me përgjegjësi sociale...............37

6.6 Mbështetja e NVM në prokurimin publik.............................................................40

6.7 Zhvillimi i Prokurimit Elektronik..........................................................................42

6.8 Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve Njerëzore........................44

6.9 Harmonizimi i mëtejshëm i kuadrit ligjor për prokurimin, sidomos në

pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së..................................................................47

7. HAPAT E ARDHSHEM PER IMPLEMENTIMIN E STARTEGJISE......................0

7.1 Plani i veprimit....................................................................................................0

8. ANEKSI 1. Krahasimet ndërkombëtare të strategjive dhe praktikave të prokurimit

publik...................................................................................................................................4

2


8.1 Aspiratat për të përdorur prokurimin publik, si një levë të reformës së

qeverisë...........................................................................................................................4

8.2 Dëshmia e përdorimit të prokurimit publik si një levë e reformës së

qeverisjes........................................................................................................................6

Shkurtesat

AK Autoriteti Kontraktues

AQP Agjencia Qendrore e Prokurimit

EOI Shprehje te Interesit

BE Bashkimi Evropian

BPV Bruto Produkti Vendor

MBNJ Menaxhimi i Burimeve Njerëzore

SMI Sistemi I Menaxhimit te Informatave

OECD Organizatat për Zhvillim dhe Bashkëpunim Ekonomik

KRPP Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik

OSHP Organi Shqyrtues i Prokurimit

PPP Partneriteti Publiko Privat

KPP Kërkese për Propozime

KPK Kërkese për Kuotim

TER Termat e Referencës

PPG Prokurimi i gjelbër dhe i qëndrueshëm

3


PPSP Prokurimi publik Shoqërore përgjegjës

4


1. PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE

Qeveria e Kosovës shume me pare ka kuptuar rëndësinë e funksionit të prokurimit publik

dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit; si dhe kontributin e tij në

anëtarësimin e vendit në Bashkimin Evropian ne te ardhmen . Si përgjigje ndaj kësaj

nevoje , qeveria , duke filluar nga mesi i vitit 2000 , ka iniciuar një numër reformash te

prokurimit në sistemin e prokurimit publik me qëllim qe prokurimi publik te behet më

efikas dhe me transparent dhe në përputhje me kërkesat , udhëzimet themelore të

prokurimit dhe praktikat më të mira e BE-së .

Në Kosovë tashme ekziston një strukturë e përpunuar e sistemit të prokurimit publik për

punët, shërbime dhe mallra. Sistemi ka rezultuar nga miratimi i Udhëzimeve të BE-së për

prokurimin publik , siç janë evoluar gjatë dekadës së fundit , te cila , në përgjithësi, kanë

nxitur reformat e prokurimit . Qeveria ka lëvizur shpejt me reforma duke themeluar një

kuadër ligjor për prokurimin publik edhe pse nuk ka pasur një Strategji të qartë te

Prokurimit Publik për të udhëhequr zbatimin e reformave , të cilat kanë rezultuar në ligjet

dhe rregulloret aktuale .

Edhe në ditët e sotme prokurimi publik është i lidhur më shumë me tregjet dhe të biznesit

në blerjen e mallrave dhe shërbimeve dhe të ndërtimit të infrastrukturës publike në

kushtet më të mira të mundshme. Megjithatë dihet se ka edhe implikime më të gjera

sociale, ekonomike dhe politike të cilat mund të trajtohen në mënyrë të përshtatshme

vetëm përmes një Strategjie Kombëtare të Prokurimit Publik. Edhe pse formulimi i një

strategjie të prokurimit publik konsiderohet si një hap i parë në krijimin e një sistemi

efektiv të prokurimit publik, Kosova ka filluar me hartimin e legjislacionit përkatës (e

cila mund të konsiderohet si një instrument i nxjerrë i politikave të prokurimit). Ky

boshllëk ka shtyrë iniciativën e formulimit të Strategjisë Kombëtare të Prokurimit Publik.

Kjo strategji ka rezultuar nga një studim se si praktika e prokurimit zbatohet në vend dhe

nga përvoja relevante e vendeve te tjera. Gjatë përpilimit të këtij dokumenti një numër i

5


mangësive kryesore dhe çështjeve prioritare që duhet të adresohen nga strategjia janë

identifikuar nga aktorët kryesorë. Çështjet e ngritura janë diskutuar, ratifikuar dhe

konfirmuar para studimit te mëtejme për hartimin e kësaj strategjie. Boshllëqet dhe

çështjet janë diskutuar dhe ratifikuar në seminare të veçanta të organizuara nga

Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik. Prandaj, kjo strategji tashme ka kaluar nëpër

një proces fillestar qe është kryer për qëllim të kësaj strategjie.

1.1 Objektivat kryesore

Objektivi kryesor i Strategjisë Kombëtare të Prokurimit Publik është:

Përmirësimi i sistemit të prokurimit publik përmes monitorimit të vazhdueshëm

dhe implementimit te ndryshimeve et nevojshme rregullative,

Forcimi i qasjes se financave publike

Rritja e transparencës dhe efikasitetit dhe, për përmirësimi i fluksit te informatave

Përcjellja e trendëve aktuale (prokurimit të gjelbër, prokurimit me përgjegjësi

sociale, e-prokurimit, mbështetja e NVM)

Zhvillimi i mëtejmë në kapitalin njerëzor të angazhuar në prokurim publik

Qëndrimi në përputhje me direktivat e reja te BE-së

1.2 Veprimet e rekomanduara

Rekomandimet e propozuara mund të grupohen në ndërhyrjet e mëposhtme strategjike:

1. Rritja e efikasitetit dhe transparencës së sistemit te Prokurimit Publik

2. Inicimi i proceseve

3. Përmirësimi i qasjes në informata

4. Ngritja e Llogaridhënies

5. Prezantimi i prokurimit publik të gjelbër dhe me përgjegjësi sociale

6. Mbështetje në NVM në prokurimin publik

7. Zhvillimi i Prokurimit Elektronik

8. Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve Njerëzore

6


9. Harmonizimi i mëtejshëm i kuadrit ligjor për prokurimin, sidomos në pikëpamje

të Direktivave të reja të BE-së

Strategjia është paraqitur në seksionet e mëposhtme:

1. Përmbledhje ekzekutive

2. Hyrje

3. Metodologjia e Zhvillimit te Strategjisë

4. Historiku dhe arsyetimi

5. Vizioni, misioni dhe objektivat e Strategjisë

6. Plani i rekomanduar i veprimit

7. Hapat e ardhshëm për zbatimin e strategjisë

SHTOJCA I: Krahasimet ndërkombëtare të strategjive te prokurimit publik dhe

praktikave

7


2. HYRJE

Qeveria e Kosovës shume me pare ka kuptuar rëndësinë e funksionit të prokurimit publik

dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit; si dhe kontributin e tij në

anëtarësimin e vendit në Bashkimin Evropian ne te ardhmen . Si përgjigje ndaj kësaj

nevoje , qeveria , duke filluar nga mesi i vitit 2000 , ka iniciuar një numër reformash te

prokurimit në sistemin e prokurimit publik me qëllim qe prokurimi publik te behet më

efikas dhe me transparent dhe në përputhje me kërkesat , udhëzimet themelore të

prokurimit dhe praktikat më të mira e BE-së .

Në Kosovë tashme ekziston një strukturë e përpunuar e sistemit të prokurimit publik për

punët, shërbime dhe mallra. Sistemi ka rezultuar nga miratimi i Udhëzimeve të BE-së për

prokurimin publik , siç janë evoluar gjatë dekadës së fundit , te cila , në përgjithësi, kanë

nxitur reformat e prokurimit . Qeveria ka lëvizur shpejt me reforma duke themeluar një

kuadër ligjor për prokurimin publik edhe pse nuk ka pasur një Strategji të qartë te

Prokurimit Publik për të udhëhequr zbatimin e reformave , të cilat kanë rezultuar në ligjet

dhe rregulloret aktuale .

Sipas Prioriteteve te SIGMA-se për Kosovën, botuar në maj 2013, "Korniza ligjore për

prokurimin publik kryesisht mbulon acquin e BE-së, dhe i vendosja e përgjithshme

institucional ofron elementet e nevojshme për një sistem funksional".

Megjithatë, një numër i problemeve të vazhdueshme kyçe ende pengojnë shfrytëzimin e

plotë të kuadrit ligjor, më te rëndësishmet prej tyre janë:

Mungesa e ekspertizës në planifikimin dhe kryerjen e procedurave të tenderimit,

sidomos në autoritetet kontraktuese të vogla.

Perceptimi i përgjithshëm nga aktorët e prokurimit publik dhe publikut te gjere se

sistemi është i ndjeshëm ndaj praktikave korruptive.

Kufizimi ose mos përdorimi i praktikave moderne të prokurimit si marrëveshjeve

kornize dhe prokurimet qendrore, të cilat do të rrisin vlerën për para.

8


Nivel i ulet i profesionalizmit të zyrtarëve të prokurimit, i kombinuar me një

qarkullim të konsiderueshëm të tyre.

Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publike ka për qëllim të adresojë këto probleme, në

mënyrë qe të arrihet përparim i madh drejt çrrënjosjes së tyre në 5 vitet e ardhshme.

Strategjia do të zbatohet gjatë një periudhe për të cilën Qeveria e Kosovës e ka shprehur

qartë vullnetin e saj politik për

të luftuar korrupsionin,

të siguruar përdorimin optimal të buxhetit publik në interes të publikut,

të rritur përgjegjësinë institucionale dhe përgjegjshmërinë personale në sektorin

publik,

te stimuluar një ambient të shëndoshë biznesi, iniciativë te lirë ekonomike dhe

konkurrencë te ndershme.

Pavarësisht planit origjinal për të përcaktuar periudhën e vlefshmërisë së SKPP 2014-

2019, dhe meqë (a) viti 2020 është një moment historik për Strategjinë e Integrimit të

BE-se dhe (b) SKPP ndoshta nuk do të miratohet nga Qeveria e Kosovës para fundit të

vitit 2014, është preferuar qe të përcaktohet periudha e vlefshmërisë së strategjisë 2015-

2020.

Për përpunimin dhe hartimin e Strategjisë Kombëtare të Prokurimit Publik të Kosovës për

periudhën 2015-2020 është marrë në konsideratë "Udhëzimi Administrativ Nr. 02/2012

mbi procedurat, kriteret dhe metodologjinë për përgatitjen dhe miratimin e dokumenteve

strategjike dhe planeve për zbatimi e tyre"

Kështu qe kapitujt kryesore të këtij dokumenti janë:

1. Përmbledhja Ekzekutive

2. Hyrja

3. Metodologjia e Zhvillimit te Strategjisë

4. Historiku dhe arsyetimi

9


5. Vizioni, misioni, objektivat dhe qëllimet e Strategjisë

6. Konsideratat alternative

7. Hapat e rekomanduar te zbatimit

8. Hapat e ardhshëm për zbatimin e strategjisë

Në një ANEKS është paraqitur një krahasim ndërkombëtar i strategjive dhe praktikave të

prokurimit publik.

10


3. METODOLOGJIA E ZHVILLIMIT TE STRATEGJISE

Për të zhvilluar dhe draftuar SKPP është përdorur, në masën më të gjerë të mundshme,

metodologjia e propozuar ne Udhëzimin Administrative Nr. 02/2012, pra janë

implementuar fazat e mëposhtme:

Mbledhja e informacionit

Analiza

Vendosja e Objektivave

Zhvillimi Opcional

Vlerësimi Opcional

Konsultimi

Hartimi

Për të zhvilluar Strategjinë Kombëtare te Prokurimit Publik për Kosovën, si udhërrëfyes

për forcimin e sistemit të prokurimit publik në nivel qendror dhe lokal, hapat e

mëposhtëm metodologjik janë realizuar:

3.1 Shqyrtimi i Literaturës

Shqyrtimi i literaturës përfshinë vlerësimin e:

a) Regjimit ligjor dhe rregullator në Kosovë

b) Praktikat më të mira ndërkombëtare

c) Regjimet e pranuara nga vende të njohura për sisteme efektive të prokurimit

publik

d) Kornizat e vlerësimit për prokurimin publik dhe zbatimin e tyre

e) Raportet vjetore te organizatave te ndryshme

f) Raportet nga OJQ

g) Rekomandimet e institucioneve ndërkombëtare (BE, OSCE etj)

11


3.2 Analiza e Situatës

Analiza e situatës merr parasysh legjislacionin ekzistues, regjimin rregullator, sistemet

dhe praktikat operative të përdorura nga Autoritetet Kontraktuese.

3.3 Përcaktimi i objektivave dhe vlerësimi

Për vendosjen e objektivave dhe vlerësimit u përdorën rezultatet më të rëndësishme dhe

relevante të projektit "Përmirësimi i kapaciteteve administrative në fushën e Prokurimit

Publik në Kosovë", si dhe referencat në lidhje me prokurimin publik në "prioritetet për

Kosovën", botuar ne muajin maj 2013, nga SIGMA.

3.4 Konsultimi me grupet e interesit

Intervistat u organizuan me AK, OE, dhe OJQ-të, si dhe me dhomat e tregtisë dhe mediat.

Në të njëjtën kohë janë shpërndarë pyetësorët tek një spektër i gjerë i palëve të

interesuara në mënyrë që të vlerësohet perceptimi i tyre i përgjithshëm i Sistemit të

Prokurimit Publik në Kosovë.

Konsultimi me Autoritetet Kontraktues fokusohet në:

Rolin (pozitiv ose negativ) të legjislacionit aktual të Prokurimit Publik në

zbatimin e procedurave të duhura të prokurimit publik;

Shkallen e përgatitjes së Autoriteteve kontraktuese në aspektin e infrastrukturës

dhe burimeve njerëzore;

Shkallen e përgatitjes së 3 agjencive të Prokurimit Publik (KRPP-së, OSHP-së,

AQP-se) si akterët kryesorë të sistemit;

Shkallen e përgatitjes së operatorëve ekonomikë që të përputhen me rregullat e

prokurimit publik;

Cilësinë e rrjedhjes së informacionit;

Cilësinë dhe rëndësinë e trajnimit të zyrtarëve të prokurimit.

Konsultimi me Operatorët Ekonomik fokusohet në:

12


Shkallen që korniza aktuale ligjore përkrah pjesëmarrjen e kompanive në

procedurat e prokurimit publik;

Lehtësinë e qasjes dhe cilësitë e informacionit të prokurimit publik;

Qartësinë e procedurave të tenderimit;

Transparencën dhe ndershmërinë e vlerësimit;

Transparencën dhe ndershmërinë e procedurës shqyrtuese;

Efikasitetin e zbatimit të kontratës;

Nevojat për trajnim në sistemin e Prokurimit Publik.

Rezultatet e informacionit të mbledhur të mësipërm, si dhe akset kryesore të Strategjisë

aktuale Kombëtare të Prokurimit Publik janë prezantuar dhe diskutuar në tre seminare të

dedikuara posaçërisht për SKPP.

3.5 Hartimi i NPPS

Informacioni, të dhënat, propozimet dhe opinionet e mbledhura janë analizuar në mënyrë

që të:

përcaktohen objektivat strategjike,

zhvillohen opsione alternative, të vlerësohen opsionet alternative

para hartimit të dokumentit.

13


4. HISTORIKU DHE ARSYETIMI

4.1 Definimi i Prokurimit Publik

Prokurimi publik do të thotë një blerje, kontratë formale apo tjetër, e punëve, furnizimeve

dhe shërbimeve nga organet publike te cilat shfrytëzojnë mjetet financiare publike.

Përfshin blerjen, marrjen me qira ose marrjen me ndonjë mjet tjetër kontraktual, te

mallrave, punimeve ndërtimore dhe shërbimeve te nevojshme publike nga sektori

publik. Gjithashtu përfshin situatat në të cilat fondet publike mobilizohen për të blerë

mallra, pune dhe shërbime edhe në qoftë se qeveria nuk është e përfshire ne mënyre te

drejtpërdrejt.

Pastaj mbi përkufizimin përfshin fushën e stresit të prokurimit publik

14


4.2 Historiku i Strategjisë Kombëtare te Prokurimit Publik

Prokurimi publik në Kosovë është i rregulluar me LIGJIN e PROKURIMIT PUBLIK,

LIGJIT NR 04 \ L-042 dhe legjislacionin sekondar relevant.

Duke synuar harmonizimin e sistemit të prokurimit publik në Kosovë me dispozitat e

acquis të BE-së dhe me praktikat më të mira ndërkombëtare, si dhe promovimin e

efikasitetit dhe efektivitetit në përdorimin e fondeve publike, reforma e sistemit të

prokurimit publik në Kosovë është mbështetur gjerësisht nga projektet përkatëse të

financuara nga BE, të tilla si

"Mbështetje në Themelimin e Kornizës së Prokurimit Publik",

"Reforma ne Sistemin e Prokurimit Publik në Kosovë" dhe

"Përmirësimi i kapaciteteve administrative në fushën e Prokurimit Publik në

Kosovë"

Mbështetje te mëtejshme janë siguruar nga donatorë të tjerë, të tille si Banka Botërore.

Ligji i Prokurimit Publik i Kosovës është ndryshuar në vitin 2007 me qëllim qe të sjellë

më afër aktivitetet e prokurimit me dispozitat e BE-së , thjeshtimin e disa kërkesave

ligjore , sqarimin e çështjeve dhe prezantimin e përkufizimeve të reja. Rritja e

fleksibilitetit dhe themelimi i Organit të pavarur Shqyrtues të Prokurimit ( OSHP) ishin

transformimet më të rëndësishme. Rregullorja e koncesioneve u largua nga ligji për të

parandaluar konfuzionin dhe mospërputhjen me ligjin specifik mbi procedurën e

koncesionit që ishte miratuar në vitin 2005 . Një numër i rëndësishëm i legjislacionit

sekondar që mundësonte zbatimin e Ligjit është përgatitur, duke përfshirë format

standarde për secilin lloj të njoftimit, kodin e etikës , një formular për raportimin e

kontratave të nënshkruara, format standarde te dosjeve te tenderëve, një formular për

parashtrim te ankesave për Organin Shqyrtues të Prokurimit dhe udhëzime për procedurat

me vlerë minimale .

15


Që nga shtatori 2011, një ligj i ri i Prokurimit Publik , përkatësisht Ligji Nr 04 \ L - 042 ,

ka hyrë në fuqi . Ky ligj është plotësisht në përputhje me Direktivat e BE-se mbi

Prokurimin Publik aktualisht në fuqi . Legjislacioni sekondar ekzistues është përshtatur

kryesisht me dispozitat e këtij ligji të ri .

Struktura qendrore e prokurimit publik të Kosovës përbëhet nga këto tri organe:

4.2.1 Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRPP)

Vepron në cilësinë e një agjencie të pavarur rregullative dhe është përgjegjëse për

zhvillimin, funksionimin dhe mbikëqyrjen e Sistemit të Prokurimit Publik. Në bazë të

Ligjit të Prokurimit Publik, Komisioni është përgjegjës për përgatitjen dhe shpërndarjen e

legjislacionit sekondar, duke përfshirë edhe rregullat e prokurimit, doracakët, udhëzimet,

formularët standard, kontratat model dhe për të përgatitur rekomandimet për përmirësim

te LPP-së dhe sistemit të përgjithshëm të prokurimit publik për Qeverinë dhe Parlamentin

Kombëtare.

Për më tepër, është përgjegjëse për

ngritjen e vetëdijes në mesin e autoriteteve kontraktuese dhe operatorëve

ekonomik për kornizën e prokurimit publik,

ofrimin e asistencës për zbatimin dhe interpretimin e LPP dhe të akteve

nënligjore,

monitorimin e përputhshmërisë së autoriteteve kontraktuese nëpërmjet sistemeve

manuale dhe elektronike dhe

te mbështetëse IKAP-in (i cila është përgjegjëse për trajnimin dhe certifikimin e

zyrtarëve të prokurimit) në përpjekje për të zhvilluar dhe për të ruajtur aftësitë dhe

kompetencat e profesionistëve të prokurimit.

Komisioni gjithashtu është përgjegjës për vendosjen dhe mirëmbajtjen e regjistrit të

prokurimit publik (për njoftimet, ftesat, dosjet e tenderit, raportet, ankesat dhe vendimet

që kanë të bëjnë me secilin prokurim), për inicimin dhe mbështetjen e zhvillimit të e-

16


prokurimit, për mirëmbajtjen e një faqe te internetit që ofron qasje në Regjistrin, ligje,

akte nënligjore dhe interpretimin e tyre, për zhvillimin e sistemit të informacionit për

publikimin e njoftimeve qe mbulon tërë Kosovën dhe për te zhvilluar dhe mirëmbajtur

një listë të autoriteteve kontraktuese.

KRPP-ja duhet qe të mbledh në mënyrë sistematike dhe të analizoj informacionin mbi

procedurat e prokurimit publik dhe kontratat e dhëna dhe të përgatisë dhe t'i dorëzojë

Kuvendit Kombëtar një raport vjetor i cili përmbledh të gjitha aktivitetet relevante. Së

fundi, KRPP-ja ka përgjegjësinë qe të ndër veprojë dhe të bashkëpunojë me organizata të

tjera brenda dhe jashtë vendit për çështjet që lidhen me prokurimin publik.

KRPP-ja ka filluar funksionimin në shkurt 2005.

4.4.2 Organi Shqyrtues i Prokurimit (OSHP)

Është përgjegjëse për kryerjen e funksioneve të dhëna me Ligjin e Prokurimit Publik dhe

Ligjit për Procedurën për dhënien për koncesione, lidhur me trajtimin e ankesave në

relacion me këto ligje.

Është një trup kuazi-gjyqësor, kompetent për shqyrtimin e vendimeve administrative të

lëshuara nga institucionet qendrore të prokurimit për kryerjen e procedurave të

prokurimit dhe për të rishikuar ankesat nga tenderuesit nën procedurën e shqyrtimit.

OSHP-ja ka filluar operimin në gusht 2008

4.2.3 Agjencia Qendrore e Prokurimit (AQP)

Funksionon si një agjenci autonome ekzekutive me përgjegjësi të gjerë në lidhje me

procedurat e prokurimit të nivelit qendror. Funksioni kryesor i Agjencisë është blerja

qendrore. Mund të vendosë që cilado procedurë e prokurimit që duhet të udhëhiqet nga

një autoritet kontraktues në Kosovë të udhëhiqet nga vetë AQP në vend të autoritetit

kontraktues, për arsye të ekspertizës profesionale, efektivitetit të kostos, efiçencës ose

çështjeve të tjera legjitime, siç është formuluar në Ligjin e Prokurimit Publik.

17


4.2.4 Vlera e Shpenzimeve me Prokurim Publik

Rëndësia e prokurimeve publike mund të shihet edhe në aspektin e madhësisë e

shpenzimeve krahasuar me buxhetin kombëtar dhe BPV ose madhësisë se blerjeve të

qeverisë. Në Kosove prokurimi publik i mallrave, shërbimeve dhe punëve është mbi 15%

e BPV, ose rreth 50% e buxhetit të Republikës për vitin 20121, shpenzime i dytë më i

madhe pas pagave dhe mëditjeve.

Sipas Raportit Vjetor të Auditimit për vitin 2012, shpenzimet e përgjithshme për

prokurimin publik arritën në pothuajse 170.000.000 €, qe është një rritje prej rreth 8%

ndaj 2011 (2011: 157.000.000 €, 2010: 163.000.000 €).

Këto shifra tregojnë se prokurimi publike është jetik në ekonominë e vendit dhe për këtë

arsye ky shpenzim shumë i rëndësishëm publik duhet të udhëhiqet nga një grup parimesh

publike, vlerat, praktikat më të mira, ligjet, rregulloret dhe procedurat që rrjedhin nga një

Strategji Kombëtare e Prokurimin Publik.

Diagrami i ardhshëm përshkruan prokurimin e përgjithshëm të qeverisë si përqindje e

totalit të shpenzimeve qeveritare (2007 dhe 2011) për vendet e OECD2

1 Raporti vjetor i Auditimit 2012, faqe 30

2 Government at a Glance 2013: Procurement Data, OECD Meeting of Leading Practitioners on Public Procurement, 11-12 February 2013, Paris, OECD Conference Centre

18


Rëndësia e prokurimit publik për ekonominë e Kosovës në mënyrë të ngjashme është

dokumentuar edhe ne diagramin e ardhshme, duke paraqitur prokurimin e përgjithshëm

qeveritar si përqindje e BPV (2007 dhe 2011) për vendet e OECD.3

3 Government at a Glance 2013: Procurement Data, OECD Meeting of Leading Practitioners on Public Procurement, 11-12 February 2013, Paris, OECD Conference Centre

19


Për të dy diagramet e mësipërme të dhënat Australisë dhe Kilit nuk ishin ne dispozicion.

Të dhënat për Kanada, Japoni, Kore, Meksikë, Zelanda e Re dhe Turqi i referohen vitit

2010.

4.2.5 Çështjet strategjike që duhet të adresohen

Prokurimi publik ende trajtohet në Kosovë si një funksion administrativ dhe nuk njihet si

një profesion i caktuar. Nga ana tjetër dhe në përputhje me trendin aktual për të ndjekur

qëllimet socio-ekonomike dhe mjedisore përmes prokurimit publik, zyrtarët e prokurimit

pritet të jenë në përputhje me rregulla gjithnjë e më komplekse. Mungesa e aftësive të

përshtatshme, por edhe e njohurive të specializuara të teknologjive në dispozicion,

inovacioneve ose zhvillimeve te tregut do të bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm, pasi që

zyrtarët e prokurimit do të duhet jo vetëm të sigurojnë vlerën për para, por gjithashtu të

marrin parasysh konsideratat strategjike.

Një sfidë në zhvillim në nivel qeveritar është që të zhvillojë një strategji / politikë në

nivel qendror për të mbështetur NVM në prokurimin publik, gjithmonë duke respektuar

parimet themelore të transparencës, trajtimit të barabartë dhe kornizën ligjore.

Diagrami i mëposhtme SWOT përmbledh gjendjen aktuale të sistemit të prokurimit

publik në Kosovë, në bazë të informacionit, të dhënave dhe opinioneve të mbledhura

gjatë mbledhjes së informacionit dhe fazave te konsultimit:

Përparësitë

Prezenca e një kuadri ligjor të mirë Disponueshmëria e burimeve

njerëzore të kualifikuara Prezenca e iniciativave të zhvillimit

te kapaciteteve Udhëzimet ekzistuese për trajnimin e

stafit të prokurimit publik Disa praktika te mira në menaxhimin

e furnizuesit Të kuptuarit e nevojës për pajtim me

direktivat e BE-së

Dobësitë

Numri i kufizuar i burimeve njerëzore të kualifikuara

Shkalla e lartë e stafit të ndërruar Mungesa e ekspertizës në disa fusha Mungesa e njohurive për përparimet e

reja teknologjike dhe procedurale Burimet e paketa ne dispozicion për të

zhvilluar dhe përmirësuar procedurat e prokurimit

Shfrytëzimin shumë i kufizuar i TI në të gjithë procesin e prokurimit publik, duke përfshirë e-prokurimin

20


Mundësitë

Prania e vullnetit të fortë politik Kërkesa e lartë për trajnim Qasja në financim nga donatorët

ndërkombëtarë Përdorimi i Lartë i internetit Adaptimi me udhëzimet e reja të BE-

së në një të ardhme te afërt

Kërcënimet

Shkurtimet në financimin e zhvillimit të burimeve njerëzore mund të reduktojnë burimet në dispozicion për të mbështetur aktivitetin e prokurimit

Rënia ekonomike mund të kërcënon qëndrueshmërinë e furnizuesve lokale

Pas shpalljes se LPP në vitin 2011, Kosovë ka një kornizë mjaft moderne të prokurimit

publik legjislativ, i cili është në përputhje me direktivat e BE-së 17 dhe 18/2004. Edhe

pse Direktivat e BE-së kanë ndryshuar (Direktivat e 24 dhe 25/2014 ) ekziston një nevojë

për të përmirësuar sistemin e PP, dhe përditësimi i LPP nuk duket i pashmangshëm.

SKPP duhet të përqendrohet në zbatimin e plotë të legjislacionit ekzistues dhe

monitorimin e vazhdueshëm të këtij zbatimi.

Çështjet e tjera strategjike, të cilat duhet të adresohen në periudhën e ardhshme janë:

profesionalizmi i zyrtareve të prokurimit publik

prezantimi i procedurave të menaxhimit të prokurimit publik

rrjedhë më e mirë e komunikimit në mes të të gjithë aktorëve të prokurimit publik

prezantimi i objektivave socio-ekonomike dhe mjedisore, në kuadër të politikave

të gjelbër dhe të përgjegjshme shoqërore të prokurimit publik

shfrytëzimi i e-prokurimit

mbështetja e NVM në prokurimin publik

21


5. VIZIONI, MISIONI, DHE OBJEKTIVAT E STRATEGJISE

5.1 Vizioni Strategjisë

Vizioni i Strategjisë Kombëtare të Prokurimit Publik të Kosovë mund të përmblidhen si:

SKPP përpiqet qe të krijoj një sistem funksional, konkurrues, të përgjegjshëm dhe

transparente të prokurimit që sjell dhe siguron besimin e qytetarëve të Republikës së

Kosovës, dhe te bashkësisë kombëtare dhe ndërkombëtare në funksion të prokurimit.

Të gjithë nëpunësit civilë të cilët janë të angazhuar në specifikime, furnizimin dhe

prokurimin e mallrave, punëve ose shërbimeve do të menaxhojnë kontratat, zhvillojnë

marrëdhënie konstruktive me furnizuesit dhe operojnë procese efektive te blerjes. Kosovë

ka për qëllim qe të arrij vlerën më të mirë për paratë në blerjen e të gjitha mallrave,

punëve ose shërbimeve, kur "Vlera më e mirë" përkufizohet si një cilësi e përshtatshme,

brenda afateve kohore të ofrimit, nivelet e rrezikut dhe përgjigja e nevojave të

Autoriteteve kontraktuese me çmimin më të mirë . Kosto e gjithë ciklit të jetës duhet të

merren parasysh kur të përcaktohet çmimi më i mirë.

5.2 Misioni i SKPP

Misioni i Strategjisë Kombëtare të Prokurimit Publik të Kosovës mund të përmblidhen si:

SKPP përpiqet qe të nxis respektimin e parimeve të prokurimit

transparencën,

llogaridhënien,

konkurrencën e ndershme,

trajtim të drejtë, dhe

vlerën për para

duke përmirësuar kapacitetin e sistemit të prokurimit nëpërmjet

22


Monitorimi i zgjeruar i zbatimit të kornizës ligjore të prokurimit publik,

Zhvillimi i burimeve njerëzore, trajnimi dhe arsimi,

prezantimi i procedurave të menaxhimit të prokurimit publik

rrjedhë më të mirë të komunikimit në mes të të gjithë aktorëve të prokurimit

publik

prezantimin e objektivave socio-ekonomike dhe mjedisore, në kuadër të

politikave të gjelbër dhe të përgjegjshme shoqërore të prokurimit publik

shfrytëzimi i e-prokurimit

ofrimi i mundësive të prokurimit për NVM

5.3 Objektivat e Strategjisë

Objektivi i përgjithshëm i SKPP është që të:

Përmirësoj me tej sistemin e integruar të prokurimit publik të Republikës së Kosovës,

duke prezantuar një qasje të menaxhimit të financave publike, me qëllim qe prokurimi

publik të shërbej ne rritjen e qëndrueshme ekonomike të Kosovës dhe përmirësimin e

standardit të jetesës.

Objektivat e pjesshme te SKPP janë:

1. Rritja e efikasitetit dhe transparencës së sistemit Prokurimit Publik

Efikasiteti dhe transparenca në zhvillimin e vendosjes se rregullave dhe

aplikimit te rregullave

respektimi i plotë i konkurrencës

Mbrojtja e operatorëve ekonomikë në të drejtat e tyre themelore

Monitorimi i rregullave dhe praktikave dhe trajtimi i pikave te dobëta

2. Proceset e inicimit

PIP (Programi i Investimeve Publike) sistemi,

Prokurimi i centralizuar,

Rregullat e brendshme brenda autoriteteve kontraktuese

Udhëzime për autoritetet kontraktuese

23


Sqarimi i roleve dhe përgjegjësive brenda autoriteteve kontraktuese (roli i

zyrtarit të prokurimit, komisionit te vlerësimit, zbatimi i kontratës, etj)

3. Përmirësimi i aftësive dhe qasje në informata (duke përfshirë sistemin e

prokurimit elektronik, trajnime ne PP në të gjitha nivelet e nëpunësve civilë të

përfshirë në financat publike)

Reduktimi i parregullsive në sistemin e prokurimit publik;

Krijimi i një qëndrimi pozitiv ndaj metodave të prokurimit

Shpërndarja e praktikave të mira

trajnime specifike në bazë të nevojave

4. Harmonizimi i mëtejshëm me direktivat e BE-së dhe aktet e tjera të BE-s

24


6. HAPAT E REKOMANDUAR TE ZBATIMIT

6.1 Rritja e efikasitetit dhe transparencës së sistemit Prokurimit

Publik

Çështja strategjike

Efikasiteti dhe transparenca e Sistemit të Prokurimit Publik mund të rritet vetëm në qoftë

se rregullat zbatohen në mënyrë efikase dhe transparente.

Monitorimi i zbatimit të LPP është mjeti më i fortë drejt këtij qëllimi strategjik. Nëse

kryhet nga një institucion i pavarur shtetëror kjo mund të rezultojë në rezultate të

dokumentuara mbi pikat e dobëta të sistemit dhe të shpie në sugjerime të dobishme dhe

përgjithësime, duke marrë parasysh specifikat e çdo problemi të njohura.

Se bashku me monitorimin është mbledhja, organizimi dhe shpërndarjen e informacionit

dhe të dhënave që rezultojnë nga procesi i monitorimit.

Objektiva e strategjisë

KRPP-ja duhet të rrisë monitorimin e aktiviteteve të prokurimit me qëllim të eliminimit

të gabimeve dhe përmirësimit te cilësisë së punës së autoriteteve kontraktuese. Aktiviteti

i monitorimit ka për qëllim qe të identifikoj pikat e forta dhe dobëta në zbatimin e

sistemit ligjor të prokurimit publik, dhe pah rrugën për diskutim për përmirësimet e

domosdoshme dhe veprimet korrigjuese (p.sh. nxjerrja e udhëzimeve administrative apo

shënime shpjeguese, modifikimi i legjislacionit sekondar të LPP-së apo edhe inicimi i

procesit për amendamentim te LPP, në bazë të përmasës, peshës dhe natyrës se

problemeve të identifikuara).

25


Informacioni dhe të dhënat e mbledhura dhe të prodhuara gjatë aktivitetit të monitorimit

duhet të publikohen, në një formë qe mundëson qasje, grupim logjik dhe përdorim direkt

nga palët e interesuara.

Deklaratat e strategjisë

Për të arritur ketë objektive, Qeveria duhet të:

a) rrisë aktivitetet e monitorimit të KRPP-së dhe të përdorimit te informacionit dhe

të dhënave të mbledhura,

b) promovojë komunikimin e drejtpërdrejtë dhe shkëmbimin e hapur të

informacionit midis organit sistematik te prokurimit publik - kryesisht KRPP -

dhe AK në mënyrë qe të mbledhin, te shkëmbehen përvojat dhe të kuptohen

problemet e përditshme,

c) mbështes OSHP-në për të gjetur dhe për të dokumentuar pikat problematike të

kornizës ligjore dhe KRPP-në për të identifikuar problemet në prokurimet publike

dhe procedurat e implementimit të kontratës,

d) krijojë një katalog të te gjitha problemeve të rëndësishme, të cilat prekin të gjithë

ose një pjesë të rëndësishëm të sistemit të prokurimit publik dhe të inicioj

veprimet e menjëhershëm dhe afatmesme korrigjuese,

e) zhvilloj më tej rregulloret në lidhje me publikimin e dokumenteve përkatëse te PP

(planeve të prokurimit, njoftimet e kontratave, kontratat, etj), si dhe të gjitha

dokumentet lidhur me ankesat deri në zgjidhjen e çështjes, p.sh. me vendim të

OSHP-së

f) prezantoj një mbajtje të detyrueshme të dokumenteve që kanë të bëjnë me të

gjithë ciklin e projektit për 5 vjet pas përfundimit të çdo projekti,

g) zhvillojë dhe zbatojë një faqe interneti, të hapur për publikun, ku të gjithë mund të

raportojnë në mënyrë anonime ndonjë rast të korrupsionit ose keqpërdorim të

fondeve publike dhe të themelohen procedurat për mënyrën e mëtejme te

hetimeve ne këto raste.

26


6.2 Inicimi i proceseve


Programet e Investimeve Publike kanë origjinën nga planet e zhvillimit katër-gjashtë

vjeçare të viteve 1970, të cilat ishin përdorur për të përcaktuar dhe zbatuar objektivat

ekonomike dhe sociale afatmesme të një vendi. Megjithatë, këto plane ishin shpesh

joreale, dhe janë dëshmuar se nuk ishin mjaft fleksibile për të marrë parasysh ndryshimet

në mjedisin ekonomik. Si pasojë, në vitet 1980 shumë vende në zhvillim kaluan në planet

e investimeve publike, qe zakonisht quhen Programet e Investimeve Publike (PIP).

Një PIP i mirë synon që të sigurojë pesë funksione te ndryshme (ndonëse të ndërlidhura):

• përmirësimin e menaxhimit ekonomik, për të siguruar që strategjitë sektoriale

makroekonomik janë përkthyer në programe dhe projekte;

• përmirësimin e koordinimit të buxhetit të shtetit dhe kanalizimin e fondeve

për fushat prioritare;

• asistimin e menaxhimit te financave publike, duke balancuar angazhimet dhe

burimet (e pjesshme) mbi një kuadër shumë-vjeçare; dhe

• forcimi i ciklit të projektit, duke siguruar një kuadër brenda të cilit mund te

paraqiten përgatitja e projektit, zbatimi dhe monitorimi.

Për këtë drejtim një PIP mund të formoj bazën për një plan të shëndoshë të prokurimit

publik, duke lejuar zbatimin në kohë të te gjitha procedurave të prokurimit.

Një PIP mund të iniciohet edhe për shfrytëzimin e plotë të mundësive qendrore të

prokurimit të përcaktuara në LPP, si një tjetër hap drejt objektivit strategjik të Prokurimit

Publik efikas dhe transparent (e analizuar më sipër).

27


Përtej inicimit te proceseve në nivel qendror shtetëror, arsenali procedural i Autoriteteve

Kontraktuese gjithashtu duhet të forcohet dhe zgjerohet. Shumë shpesh është përmendur

se rregullat dhe rregulloret e brendshme të autoriteteve kontraktuese duhet të zhvillohen,

kryesisht duke adresuar ndarjen e përgjegjësive në procesin e prokurimit (Roli i zyrtarit të

prokurimit, komisionit te vlerësimit, ekipi i zbatimit të kontratës, etj)


Qeveria e Kosovës duhet të iniciojë hartimin dhe zbatimin e një PIP në mënyrë që:

• Te formohet një plan veprimi për objektivat e arritjes se zhvillimit, për te

qartësuar synimet dhe drejtimet e sektorin ekonomik të kombit. Për të siguruar

arritjen e qëllimeve të zhvillimit brenda periudhës së synuar, planet strategjike

me këndvështrimin e PIP duhet të përpunohen nga çdo ministri / rajon.

• Për të realizuar menaxhimin e PIP-it, duke vendosur objektiva të qarta dhe

efektet e pritshme të zhvillimit, duke përcaktuar edhe rolin dhe kontributin e

autoriteteve të përfshira në drejtim të arritjes së qëllimeve të zhvillimit.

28


• Për të monitoruar arritjen e PIP-it, duke i lidhur treguesit e ndërmjetëm me

punën dhe efektet e PIP.

• Për të siguruar përgjegjshmërinë e planit të zhvillimit të shoqërisë. Si

përgjegjësi e kombit, është e rëndësishme qe për shoqërinë të sigurohet

progresi i ndërmjetëm i arritjeve te synuara te zhvillimit. PIP vepron si një

mjet qe paraqet gjendjen e tanishme të progresit në drejtim të shoqërisë.

• Për të planifikuar të gjitha procedurat (e rëndësishme) e prokurimit të

nevojshme për arritjen e qëllimeve të zhvillimit, qoftë në nivel qendror ose në

nivel rajonal.

Hartimi dhe zbatimi i PIP bëhet edhe më i rëndësishëm pasi qe dihet se procedurat

qendrore te prokurimit të përcaktuara në LPP ende nuk përdoren në Kosovë, përkundër

funksionimit te Agjencisë Qendrore të Prokurimit. Kapërcimi i mos-efikasitetit te

pjesshëm të procedurave të parapara, duhet qe te nxitet për prokurimet qendrore, pasi që

pritet qe këto do te kenë efekte të menjëhershme pozitive (kursimet buxhetore për shkak

të çmimeve më të ulëta, cilësi më të mirë të dokumenteve të tenderit për shkak të

përvojës së zyrtarëve te AQP-se, blerje me te shpejta të prokurimit publik për shkak të

karakterit të prokurimit të centralizuar - sasi të mëdha, kontrata afatgjata, mbulim të gjerë

gjeografik, etj)

Roli i Autoriteteve Kontraktuese gjatë tërë ciklit të një projekti të sektorit publik, nga

konceptualizimi deri te prokurimi, kontraktimi dhe përmbyllja e projektit është qendror

dhe shumë i rëndësishëm. Përderisa procesi i prokurimit në vetvete i është caktuar disi

Zyrtarëve të Prokurimit, autoriteti dhe përgjegjësia për fazat e mbetura shpesh shkakton

konfuzion dhe konflikt në mesin e zyrtarëve të autoritetit. Për funksionimin normal të

sistemit të prokurimit publik është e domosdoshme që Autoritetet Kontraktuese

udhëzohen dhe mbështeten për të përpunuar dhe zbatuar proceset e brendshme për të

gjithë ciklin e projektit.

29



Për të arritur këto objektiva, qeveria duhet të:

a) Inicioj zbatimin e një sistemi PIP (Programi i Investimeve Publike),

b) Zgjerojë zbatimin e Prokurimit te Centralizuar, duke zgjedhur problemin e

proceduarve joefikase.

c) Udhëzoj dhe mbështesë AK për të vendosur rregullat dhe procedurat e

brendshme, drejt një ndarje të qartë të roleve dhe përgjegjësive për të gjithë ciklin

e jetëgjatësisë se projektit.

30


6.3 Përmirësimi i qasjes në informata


Komunikimi efektiv dhe qasja në informacione të prokurimit publik me të gjitha palët e

përfshira është një nga parakushtet themelore për suksesin e të gjithë sistemit. Për këtë

qëllim është e rëndësishme qe të përcaktohen informatat që duhet të shpërndahen,

mediumi dhe forma më e përshtatshme për shpërndarjen e informacionit dhe përfituesit e

informacionit. Mund të përdoren pyetjet e mëposhtme treguese për të udhëhequr këtë

proces:

• Kush ka nevojë për atë informacion?

• Kur u nevojitet informata?

• Kush e jep informacionin?

• Si duhet të dorëzohen të dhënat?


Pasi qe efektiviteti i qasjes në informata dhe shkëmbimi i informacionit është i

rëndësishme sa edhe vetë informacioni, është e rëndësishme qe të përcaktohet metoda me

efektive për secilin institucion. Në këtë kuadër duhet të vlerësohen avantazhet dhe

disavantazhet e secilës metodë, si dhe aktorët që mund të arrihet me çdo metodë, dhe

mundësitë e pranimit te reagimeve për secilën çdo metodë.

Për shembull:

• Takimi është një forme e komunikimit me dy drejtime, sepse ofron

shkëmbimin e informacionit dhe reagimet. Është më e përshtatshëm për

çështje të veçanta, të tilla si fushat me interes në sistemin e prokurimit publik

apo çështjet kritike.

Avantazhi kryesor i takimeve është aftësia për të arritur një numër të madh të

aktorëve me mesazhe të fokusuar dhe në shënjestër. Të metat kryesore të

takimeve janë se ato mund të marrin kohe, mund te ketë nevoje për udhëtime,

31


dhe nganjëherë mund të jetë e vështirë për të caktuar maksimumin e

pjesëmarrjes.

• Komunikimet elektronike përfshinë e-mail, portalet online, dhe bordet

digjitale. Është më i përshtatshëm për përmbajtjen e gjerë, njoftimet e pa

diskutueshme, udhëzimet, dhe më të reja për një grup të fokusuar të palëve të

interesuara. Përparësia kryesore është se është një metode e lire dhe e shpejtë

e komunikimit. Disavantazhi kryesor është se kryesisht përdoret si një kanal

komunikimi me një drejtim, edhe pse teknikisht është i mundur një shkëmbim

i dyanshëm i informatave.

• Komunikimet Multimedia përfshijnë sesionet e prezantimeve, demonstrimeve,

dhe trajnimeve. Aftësia për të pranuar reagime është i kufizuar. Është më i

përshtatshëm për mesazhe të veçanta në shënjestër, fokusim ne ndërhyrje, dhe

çështje kritike. Përparësia kryesore është se është një metodë e shpërndarjes

masive dhe se ka aftësinë qe të përcillet tek një numër i madh të aktorëve të

jashtëm. Disavantazhi kryesor është përgatitja e nevojshme në qoftë se

rezultati është i kënaqshëm.

Matrica e mëposhtme përmbledh nevojën për qasje në informacion dhe shkëmbim të

informacionit të aktorëve kryesore të sistemit të prokurimit publik:

Aktoret Informatat e kërkuaraZyrtaret e prokurimit Praktikat më të mira, shembuj

interesant Përgjigjet në pyetjet specifike Ndryshimet / përditësimet e kornizës ligjore

Zyrtarët publikë të përfshirë në procesin e prokurimit publik

Stafi i KRPP-se, OSHP-se AQP-se

Pikat e shqetësuese në kornizën ligjore Ndryshimet në kornizën ligjore të BE-së Përgjigjet në pyetjet specifike Ndryshimet e propozuara për kornizën ligjore

Gjyqtaret Ndryshimet e propozuara për kornizën ligjoreVendimet e gjyqitVendimet gjyqësore te EU-se

32


Aktoret Informatat e kërkuaraAuditoret Pikat e shqetësuese në kornizën

ligjore Te gjeturat e auditorit

Zyrtarët publikë, të cilët NUK janë zyrtarë te prokurimit dhe nuk janë të përfshirë direkt në prokurimin publik

Menaxheret e AK Ndryshimet / përditësimet e kornizës ligjore

Stafi i AK i përfshire në aktivitetet plotësuese të prokurimit publik dhe zbatimit të kontratës

Ndryshimet / përditësimet e kornizës ligjore Praktikat më të mira, shembuj interesant Përgjigjet në pyetjet specifike

Operatoret ekonomik Praktikat më të mira, shembuj interesant Përgjigjet në pyetjet specifike Ndryshimet / përditësimet e kornizës ligjore

Publiku i gjere Praktikat më të mira, shembuj interesant Tipare të reja dhe ndryshimet në legjislacionin


Për të arritur këtë objektiv, qeveria duhet të:

a) të nxisë një rrjedhë më të mirë të komunikimit në mes të të gjithë aktorëve të

prokurimit publik

o Komunikimi brenda AK me njësi të ndryshme,

o Komunikimi i KRPP-AQP-OSHP-së me njëri-tjetrin,

o komunikimi me publikun - transparenca

b) Promovimi i tryezave të rregullta të rrumbullakëta dhe diskutimet me palët e

interesuara të organizuara nga KRPP-ja (ne lidhje me interpretimin e fundit /

përditësimi i kornizës ligjore, problemet më të zakonshme dhe zgjidhjet e

propozuara, etj)

c) Prezantimi i komunikimit të rregullt me mediat dhe publikun e gjerë duke

përfshirë OE dhe qytetaret.

33


d) Zhvillimi i faqes se internetit të OSHP-së, ne mënyre qe te përfshije më shumë

informacion mbi kontratat e dhëna dhe të anuluara dhe të mundësohen kërkimi me

kritere dhe fjalë kyçe në mesin e vendimeve të OSHP-së

e) Zhvillimi i faqes se internetit të KRPP-së, ne mënyre qe te përfshije interpretimet

zyrtare të kornizës ligjore, duke shtuar një funksion kërkimi dhe seksione me

PESH (FAQ)

f) Zhvillimi i faqes se internetit AQP-e ne mënyre qe te përfshije më shumë

informacion për AK dhe EO mbi procedurat e centralizuara të prokurimit dhe

marrëveshjeve kornize.

6.4 Ngritja e përgjegjshmërisë


Një rast studimor i UNDP-se, prodhuar nga Qendra për Zhvillimin e Kapaciteteve të

Prokurimit (PCDC), i cili është pjesë i Grupit të Zhvillimit të Kapaciteteve të UNDP-së

në preambulën e saj nënvizon:

"Përgjegjshmëria përbën një shtyllë qendrore te çdo sistemi të prokurimit publik. Pa

sisteme transparente dhe të përgjegjshme i cili i mundëson qeverisë dhe qytetarëve qe te

angazhohen në një mënyrë reciprokisht të përgjegjshme, burimet e mëdha te kanalizuara

nëpërmjet sistemeve të prokurimit publik mundësojnë rrezikun e rritjes së korrupsionit

dhe te keqpërdorimit të fondeve. Edhe në një sistem me nivel të ulët të korrupsionit,

mbikëqyrja publike dhe qytetare mund të ndihmojë në identifikimin e joefikasitetit, duke

rritur efikasitetin dhe efektivitetin e prokurimit në përfitim të ofrimit te shërbimeve te

përmirësuara dhe në fund qytetareve. "

Mekanizmat e përgjegjësisë së prokurimit publik mund të iniciohen dhe të mbështeten

nga shteti, qytetarët, ose nga qe të dy. Kryesore është angazhimi i qëndrueshëm dhe

efektiv. Mjete përfshijnë: buxhetimin me pjesëmarrje, përcjellja e shpenzimeve publike,

monitorimi nga qytetarët dhe vlerësimi i ofrimit të shërbimeve publike.

34


Përgjegjshmëria ndihmon:

• Ne minimizimin e rrezikun te humbjes në sistemin e prokurimit

• Ne ndërtimin e besimit në institucione

• Ne mbrojtjen e zyrtarëve të prokurimit nga sjelljet e këqija të mundshme

• Ne tërheqjen e një grupi më të gjerë te ofertuesve

Objektivi i Strategjisë

Përgjegjshmëria në Prokurim Publik është i ndërlidhur shume me hartimin dhe zbatimin e

buxhetit, pasi që:

• përqendrohet me shume në Buxhetin, duke siguruar të dhëna e shpenzimeve

për formulimin e buxhetit

• forcon kontrollin dhe auditimin e brendshëm me përcaktuar prokurimin si një

element kyç i kontrollit të brendshëm dhe i sistemeve të auditivit të

brendshëm

• përmirëson menaxhimin e aseteve publike, duke u fokusuar në

përgjegjshmërinë e kostos totale, duke përfshirë mirëmbajtjen dhe

amortizimin

• përfshin çështje të prokurimit në hartimin e buxhetit, duke integruar

përgatitjen e buxhetin kapital dhe ekzekutimin

• nxit transparencën fiskale, pasi që nga transparenca e transaksioneve të

prokurimit, mund të përmirësojë performancën e përgjithshme fiskale dhe

lufton korrupsionin

Tashmë ka shenja se në disa vende prokurimi publik si një funksion teknik dhe periferik

është duke u vënë mënjanë dhe është duke u integruar në procesin e përgjithshëm të

menaxhimit të shpenzimeve publike. Termi "prokurim" nuk është duke u përdorur dhe

zyrtarët e prokurimit janë duke u quajtur "zyrtarët e menaxhimit financiar". Duke

përfshirë në çdo fazë të procesit të prokurimit, përveç zyrtarëve të prokurimit edhe

ekspertët financiar. Kështu, zyrtarët e ngarkuar me planifikimin e kërkesës janë më të aftë

35


për të përgatitur një plan më praktik dhe me të realizueshëm për logjistikën dhe fazat e

mëvonshme te prokurimit.

Deklaratat e Strategjisë


a) Rris procesin e planifikimit të prokurimit, duke e lidh atë direkt me planifikimin e

buxhetit

b) Përmirësoj rregullat e brendshme në Autoritete Kontraktuese, duke vënë theksin

në rolet dhe përgjegjësitë e njësive / nëpunësve civilë të ndryshme dhe në të gjitha

nivelet e hierarkisë së shërbimit civil (ministrat, kryetarët e komunave,

menaxherët, etj)

c) Prezantoje procedurat e menaxhimit të prokurimit publik

o Prezantimi i planifikimit te prokurimit të korporatave

o Specifikimi i objektivave te prokurimit për organizatën

o Matja e arritjeve te objektivave të prokurimit

o Mbledhja e informacionit dhe përdorimi i mjetit te pozicionuar për furnizimit

36


6.5 Prezantimi i prokurimit publik të gjelbër dhe me përgjegjësi

sociale


Integrimi i konsideratave të tjera të politikës në politikën dhe praktikën e prokurimit

publik i referohet

promovimi i aspekteve mjedisore (prokurimi publik i gjelbër dhe i qëndrueshëm)

dhe

respektimi i standardeve të caktuara sociale dhe etike (prokurimi publik me

përgjegjësi sociale)

Zbatimi i suksesshëm i Prokurimit te Gjelbër kërkon identifikimin dhe zbatimin e

mundësive të performancës mjedisore në të dy nivelet, nivelin strategjik dhe operativ,

duke marrë në konsideratë modelet e veçanta të blerjes, objektivat e zhvillimit të

qëndrueshëm dhe prioritetet tjera të qeverisë.

Pasi qe prokurimi publik si i tillë ka një ndikim të drejtpërdrejtë në ekonominë kombëtare

dhe mund të ndikoj si në çmime ashtu edhe ne disponueshmërinë e mallrave dhe

shërbimeve, duke përfshirë shërbimet e ndërtimit, në treg, qeveria është në gjendje të

ndikojë ne kërkesën për mallra dhe shërbime te preferueshme për mjedisin dhe aftësia e

industrisë për t'u përgjigjur në shkallëzimin e përdorimit të standardeve mjedisore,

përmes rritjes se promovimit te qëndrueshmërisë mjedisore, dhe duke i integruar

aplikimin e konsideratave të performancës mjedisore në procesin e saj të prokurimit.

Si pjesë e një angazhimi të vazhdueshëm për të përmirësuar mjedisin dhe cilësinë e jetës,

prokurimi publik i gjelbër kërkon të zvogëlojë ndikimet mjedisore të operimeve të

qeverisë dhe të nxis administrimin e mjedisit duke integruar konsideratat e performancës

mjedisore në procesin e prokurimit.

37


Prokurimi i gjelbër është vendosur në kontekstin e arritjes së vlerës për para. Ajo kërkon

integrimin e konsideratave të performancës mjedisore në procesin e prokurimit, duke

përfshirë planifikimin, blerjen, përdorimin dhe asgjësimin. Në këtë kontekst, vlera për

para përfshin shqyrtimin e shumë faktorë të tillë si koston, performancen,

disponueshmërinë, cilësinë dhe performancën mjedisore. Prokurimi i gjelbër gjithashtu

kërkon një kuptim të aspekteve mjedisore dhe ndikimeve të mundshme dhe kostot, lidhur

me vlerësimin e ciklit jetësor të mallrave dhe shërbimeve të blera. Përveç kësaj, proceset

mbështetëse administrative dhe metodat e prokurimit mund të ofrojnë mundësi për të

zvogëluar ndikimet mjedisore të operacioneve të qeverisë.

Prokurimi publik shoqërore përgjegjës ka te beje me autoritetet kontraktuese te cilat

duhet te marrin në konsideratë ndikimet shoqërore të blerjeve te tyre në një kuptim më të

gjerë e jo vetëm ne shqyrtimin e çmimit te blerjes ose të marrëdhënies çmim-cilësi.

Ndikimi udhëzues i prokurimit publik, i cili është i një rëndësie të veçantë në shoqëri,

është e lidhur me përgjegjësinë sociale të korporatës. Me nxitjen e blerjeve publike me

përgjegjësi sociale, autoritetet mund të sigurojë operatorët ekonomik me stimuj të

mirëfilltë për të zhvilluar përgjegjësinë sociale të korporatës në aktivitetet e tyre.

Një Rezolute e Qeverisë së Finlandës, e datës 22 nëntor 2012 citon:

"Prokurimi me përgjegjës shoqërore ka për qëllim qe të vendos kushte te kontratës që

inkurajojnë furnizuesit për të siguruar që mallrat dhe shërbimet gjatë periudhës së

kontratës janë prodhuar në kushte ku respektohen të drejtat e njeriut dhe standardet

kryesore të punës. Në fakt, furnizuesit duhet të jenë në përputhje me konventat

ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, të tilla si konventat e ILO-s, Konventën e OKB për

të Drejtat e Fëmijëve, legjislacionit për pagat minimale dhe orarit të punës në vend të

prodhimit, dhe kërkesat e përgjithshme mjedisore, të shëndetit dhe te sigurisë. "

Objektivi i Strategjisë

Objektivat e përgjithshme lidhur me Prokurimin Publik te gjelbër janë:

38


rritja e nivelit te Prokurimit Publik te Gjelbër në nivel kombëtar dhe

stimulimi i tregut duke krijuar kërkesën për produkte që plotësojnë standarde të

larta mjedisore dhe teknologjitë e reja mjedisore nga sektori publik

duke arritur tek autoritetet kontraktuese me informacion mbi përdorimin e mundshëm te

PPG.

Objektivat specifike janë:

rritja e vetëdijes për PPG;

Rritja e përqindjes së prokurimeve te cilat marrin në konsideratë aspektet

mjedisore;

rritja e numrit të operatorëve ekonomik te cilët kane një sistem të menaxhimit

mjedisor dhe / ose prodhimi i produkteve ekologjikisht të vërtetuara

Sa i përket prokurimit publik me përgjegjësi shoqërore, objektivi kryesor është qe të

shpërndaje perspektivën strategjike të ndërtimit të prokurimit publik në vetëdijesim dhe

njohuri.

Objektivat specifike janë :

të inkurajohet autoritetet kontraktuese dhe operatorët e ekonomisë sociale të

bashkëpunojnë jo vetëm me kontrata, por kryesisht me partneritet,

të fillojë një proces konsultimi gjatë përgatitjes së aktiviteteve të prokurimit, duke

përdorur takime "bottom-up", grupet e fokusit në nivel lokal dhe rajonal dhe

panelet profesionale të ekspertëve;

te përhapet ideja e prokurimit publik me përgjegjësi sociale me qasje të hapur në

informata në lidhje me ftesat, ofertat dhe kontratat;



a) të iniciojë dhe stimuloj debatit lidhur me PPG dhe PPS në vend;

39


b) te shkëmbej praktikat e mira në mes të autoriteteve kontraktuese, duke krijuar një

platformë për shkëmbimin e përvojave, informatave dhe njohurive mbi

marrëveshjet për PPG dhe PPS

c) te elaboroj këshilla kontrete, kriteret dhe treguesit që do të përdoren në

tenderimet publike në kuadër të nxitjes së PPG dhe PPS

d) te nxisë planifikimin e prokurimit publik, për të integruar me kohë kriteret e PPG

dhe PPS në procesin e prokurimit

6.6 Mbështetja e NVM në prokurimin publik


Mënyra në të cilën prokurimi në sektorin publik po zhvillohet dhe po ndryshohet është

mbresëlënëse. Nuk ka dyshim se gjatë viteve te fundit niveli i të kuptuarit të çështjeve

kyçe, dhe numri dhe aftësia e stafit profesional është në rritje të vazhdueshme, i nxitur

nga kërkesa e sektorit publik për të marrë vlerën më të mirë nga furnizuesit.

Në këtë mjedis po bëhet gjithnjë e më e vështirë për të triumfuar ndërmarrjet e vogla dhe

të mesme (NVM) që shesin apo dëshirojnë të shesin mallra dhe shërbime për sektorin

publik. Edhe pse dihen benefitet qe NVM mund të sjellin për ekonominë kombëtare,

trendët drejt procedurave të tenderit me vlera te larta dhe marrëdhënieve bashkëpunuese

midis ofertuesve në përgjithësi nuk është në favor të NVM.

NVM dhe sigurisht furnizuesit e mëdhenj e shohin procesin e tenderimit ne sektorin

publik si një proces të shtrenjtë dhe te gjate, por shumë nga këto janë te pashmangshme

duke pasur parasysh kornizën ligjore (në bazë të rregulloreve të BE-së). E-prokurimi

mund të ndihmoj, por është larg një "zgjidhje", edhe pse mund të hapë mundësi të reja

inovative për NVM, mund te shkaktoj ndoshta probleme për më pak progresiv. E-

prokurimi gjithashtu potencialisht është një tjetër shofer në drejtim të grumbullimit të

kërkesave, kontrata me vlere te larte , furnizues më të mëdhenj, dhe mos-ndërmjetësimi i

"ndërmjetësuesit" në zinxhirin e furnizimit.

40


Në përfundim, trendet aktuale të kontratave të mëdha, bashkimi i kërkesave, dhe

marrëdhëniet më të gjatë me kontraktorët dhe "partnerët", të gjitha e bëjnë jetën më të

vështirë për NVM duke u përpjekur për të shitur në sektorin publik. Opinioni për NVM

se nuk ofrojnë ndonjë diferencim të vërtetë (risi, shërbim, cilësi, aftësi speciale) në

krahasim me konkurrentët e tyre më të mëdhenj nuk është i mirë. Por ka disa iniciativa që

mund të ndihmojnë për të siguruar që NVM te cilat ofrojnë këto avantazhe mund të

përparojnë si furnizues për sektorin publik. Dhe janë pikërisht këto NVM te dalluara të

cilët do të rriten, duke gjeneruar vende pune, rritjen ekonomike dhe suksese, duke i

siguruar klientët e tyre në sektorin publik me vlerë dhe performance të shkëlqyer.

Objektivi strategjik

Prokurimi në sektorin publik është gjithnjë e më i sofistikuar dhe prandaj duhet të kihet

kujdes në këtë proces për të siguruar se nuk sfidohen rregullat e përcaktuara në kornizën

ligjore. Edhe pse performanca e prokurimit në sektorin publik të Kosovës është duke u

përmirësuar, hapat duhet të merren drejt një bashkëpunimi dhe koordinimi më të mirë në

mes të palëve të ndryshme dhe autoriteteve kontraktuese, në veçanti në drejtim të

lehtësimit te pjesëmarrjes se NVM.

"Rrafshimi i fushës se lojës" do të ndihmojë për të siguruar se NVM nuk pësojnë

disavantazhe të panevojshme mbi konkurrentët e tyre më të mëdhenj. Aksesi në

informacion është jetik dhe përdorimi i gjerë i internetit duhet të inkurajohet. Udhëzimet

duhet tu komunikohen operatorëve ekonomik, jo vetëm zyrtarëve te prokurimit.

"Edukimi i AK" është gjithashtu një element i rëndësishëm, duke pasur parasysh sistemin

gjithnjë e më të sofistikuar të prokurimit të sektorit publik. Më e rëndësishmja është që

ata të kuptojnë pasqyrën e madhe te strategjisë së prokurimit; si të analizojnë tregjet dhe

të kuptojnë anët e forta te furnizuesve, kur ti marrin në konsideratë NVM dhe cilat janë

përfitimet që ata mund të ofrojnë dhe si të përdorin kontratat kornize ose konsorciumet.

Çështjet strategjike rreth NVM duhet të përfshihen në planin mësimor për trajnimin e

Zyrtarëve të Prokurimit.

41




a) lehtësojë qasjen në informata të prokurimit publik, përdorimi i gjerë i internetit

b) Komunikoj udhëzime për operatorët ekonomik, ndërsa udhëzime te fokusuara për

NVM duhet të hartohen

c) Themeloj një tavolinë ndihmese për NVM

d) Edukoj Autoritetet Kontraktuese në analizën e tregut, dhe vlerësimin e

kapaciteteve te furnizuesve, me fokus të veçantë në NVM

e) Përfshij çështjet strategjike për NVM brenda planit mësimor për trajnimin e

Zyrtarëve të Prokurimit.

6.7 Zhvillimi i Prokurimit Elektronik


Prokurimi elektronik është një sistem i prokurimit që përdor mundësitë e krijuara nga

teknologjia e informacionit dhe komunikimit për të rritur efikasitetin e procesit të

prokurimit. Prokurimi publik është potencialisht dhe praktikisht një funksion intensiv i

informacionit. Duhet të mbështetet nga teknologjia e informacionit dhe komunikimit dhe

nga një data-baze e besueshme. Një sistem elektronik i prokurimit mund të ofrojë një

numër të avantazheve mbi një punë normale me letër duke u bazuar në sistemin e

prokurimit. Përparësitë kryesore janë qasja e lehtë dhe me kosto efektive për

informacionet e prokurimit. Prokurimi elektronik është një risi për ruajtjen e teknologjisë

së informacionit dhe komunikimit në shtetin e Kosovës dhe rritjen e efikasitetit dhe

efektivitetit të prokurimit publik.

Objektivi strategjike

Te zhvilloj dhe të mbështes një përdorim të gjerë të prokurimit publik elektronik përmes

një sistemi teknologjik të zhvilluar mirë të informacionit dhe të komunikimit.

42



Për të arritur objektivat e mësipërme, qeveria në bashkëpunim me partnerë të tjerë duhet

të:

a) Promovoj një sistem të prokurimit publik të mbështetur nga teknologjia e

informacionit elektronik.

b) Trajnoj dhe inkurajoj profesionistët e prokurimit të përdorin më shumë

prokurimin elektronik dhe gradualisht të largohen nga proceset manuale të

prokurimit.

c) Inkurajoj profesionistët e prokurimit të përdorin sa më shumë qe të jetë e mundur

prokurimin elektronik në kërkim të furnizuesve, si dhe në ruajtjen dhe rikthimin e

shënimeve.

d) Volumet e tanishme të punës në letër në nivele të ndryshme të qeverisjes duhet

gradualisht të ruhen në mënyrë elektronike në data-baza kombëtare dhe lokale për

rikthim të lehtë dhe shfrytëzim kur të jetë e nevojshme.

e) Filloj me programet e trajnimit për të ndërtuar kapacitetet tek zyrtarët e tij të

prokurimit dhe të stafit operativ për tu ballafaquar me kërkesat e e-prokurimit.

Përvoja ndërkombëtare sugjeron që risitë teknologjike të tilla si e-prokurimet dhe

ankandet elektronike mund të rrisin efikasitetin e prokurimit, të eliminojnë manipulimet e

tenderit, të forcojnë transparencën dhe të arrihet vlera për para. Dixhitalizimi i proceseve

të prokurimit eliminon ballafaqimin e drejtpërdrejtë midis zyrtarëve të prokurimit dhe

ofertuesve dhe në këtë mënyrë zvogëlohen ndjeshëm shanset e ryshfetit dhe korrupsionit.

KRPP-ja mund të krijojë një portal të e-prokurimit i cili do të lejojë:

a) regjistrimin dhe para-kualifikimin e kontraktuesve,

b) shkarkimin e dokumenteve të tenderit dhe lëshimin e njoftimeve të kontratave,

c) procedura konkurruese si dhe alternative,

d) pranimin e kërkesave për sqarime nga ofertuesit dhe menaxhimin e të gjithë

komunikimit dhe informacionet online,

43


e) listën e ngushte, vlerësoj ofertat dhe krahasoj ofertat

f) negocioj online,

g) ankandet elektronike dhe ankande të ndryshme,

h) mbledhjen, ruajtjen dhe sistemimin e informacionit dhe statistikave në procesin e

prokurimit

i) grumbullimin elektronik të nevojave të organeve publike në nivel qendror

j) zhvillimin e një regjistri të furnizuesve

k) katalog qendror elektronik me informacion mbi produktet dhe shërbimet nga

furnizuesit e regjistruar

l) 'raporte me përjashtim' dhe alarme kudo qe ka devijime të konsiderueshme nga

standardet dhe normat e caktuara,

m) krahasimet e shpenzimeve për artikujt të prokurimit

n) analizat e shpenzimeve

o) opsionet e menaxhimit të kontratës që lejojnë monitorimin e kontratave të

konkluduara

p) e-faturimi dhe e-pagesat etj

Fillimisht, e-prokurimi do të jetë i detyrueshëm për kontratat e prokurimit mbi një prag të

caktuar qe do te vpercaktohet nga KRPP-ja. Më pas, mund të bëhet i detyrueshem për

kontratat e pragut të ulët.

Një parakusht për gatishmërinë e e-prokurimit është ngritja e kapaciteteve të stafit të

prokurimit në e-Prokurim. Andaj, planet e trajnimit do të përfshijnë trajnime në

prokurimin elektronik. KRPP-ja gjithashtu do të duhet të nis një fushatë të fortë

ndërgjegjësuese mes palëve të interesuara për të shpjeguar përfitimet e efikasitetit të

prokurimit elektronik.

6.8 Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve Njerëzore


44


Zhvillimi i përshtatshëm i burimeve njerëzore dhe praktikës profesionale të prokurimit

janë veprime thelbësore strategjike nëse qëllimi i sektorit te prokurimit publik është qe të

përmbush kërkesat e qëllimeve kombëtare të zhvillimit dhe nevojat për rritjen e saj dhe

konkurrencën e tregut. Pasi që sistemi i Prokurimit Publik është themeluar tani, të gjitha

palët e interesuara janë vetëdijesuar për rëndësinë e burimeve njerëzore për më shumë

shërbime profesionale të prokurimit publik. Sipas raporteve përkatëse vjetore, nuk është

numri i madh i të Zyrtarëve të Prokurimit Publik të kualifikuar (certifikuar) që paraqet

një problem, por aftësia e tyre për të zbatuar praktikisht njohuritë e fituara.

Është e rëndësishme për Autoritetet Kontraktuese qe të dizajnojnë dhe të hartoje terma të

qarta dhe të ngjeshura të referencës; gjithashtu po aq e rëndësishme është që furnizuesit të

dalin me propozime të zhvilluara dhe informative. Është pra e rëndësishme dhe kritike që

të zbatohet strategjia e propozuar dhe e miratuar e trajnimit, e cila përfshin të gjitha

dimensionet, aspektet e prokurimit dhe rregullatorët e të gjitha palëve të interesuara,

autoritetet kontraktuese dhe furnizuesve/ kontraktuesve të mundshme.

Objektivi strategjike

Të trajnoj dhe të zhvillojë kuadro profesionale të prokurimit dhe një kapacitet të pajisur

në sektorin e prokurimit publik për tu përballuar me një treg në rritje të prokurimit dhe

rolin e tij të pritur në zhvillimin ekonomik kombëtar.



a) Ofroj trajnime te vazhdueshme qe kërkohen

b) Vazhdojë dhe nxisë përpjekjet për të zhvilluar një kuadër të prokurimit publik

profesional në vend përmes trajnimit dhe certifikimit të përbashkët të stafit.

c) Siguroj transformimin e fuqisë së punës profesionale të Prokurimit Publik duke

bërë të mundur lëvizjen e tij nga praktika e taktikës së tij aktuale rutinore në

45


praktika strategjike të prokurimit, dhe për të promovuar përgjegjësinë e

qëndrueshme të prokurimit publik profesional dhe avancimin e tyre.

d) Sigurojë zhvillimin e një kuadri të specializuar të prokurimit në kuadër të sistemit

të karrierës të shërbimit civil në vend.

e) Sigurojë që institucionet përkatëse të trajnimit të zhvillojnë prokurimin publik, në

përputhje me Strategjinë Kombëtare të Trajnimit të Prokurimit Publik, duke bërë

zhvilluar kurrikula të trajnimit të cilat shënjestrojnë funksionet specifike të

prokurimit.

f) Krijojë dhe menaxhojë një skemë të qëndrueshme financiare për zhvillimin e

karrierës së prokurimit publik.

g) Krijoj një rrjet të zyrtarëve të prokurimit.

Dizajnimi i programeve të trajnimit mund të bazohet në një teknikë të boshatisjes së

inventarit që përputhet me nevojat e sistemit. Koha e pritjes për të marrë pjesë në një kurs

(për pjesëmarrësit e sektorit publik ose privat) duhet të jenë të arsyeshme. Mund të

vendoset një sistem e cili lejon ndjekjen dhe regjistrimin e individëve të cilët vazhdojnë

zhvillimin profesional.

Për hartimin e përmbajtjes së kursit dhe programit mësimor, KRPP-ja do të marrë

parasysh bashkëpunimin me IKAP-in dhe partneritetin me institucionet e arsimit të lartë

dhe institucionet e specializuara të trajnimit për zhvillimin e moduleve të trajnimit të cilat

mbulojnë shtrirjen e plotë të kurseve që janë të nevojshme për ndërtimin e aftësive të

prokurimit për Zyrtarët e Prokurimit.

Qeveria mund të inkurajojë trajnimin në prokurimin publike, si pjesë e trajnimit të

sektorit publik dhe politikës së arsimit. Gjithashtu mund të inkurajojë dhe këshillojë

institucionet e arsimit të lartë sidomos Universitetet për Inxhinieri qe te zhvillojnë

kurrikula të trajnimit të cilat shënjestrojnë funksionet specifike të prokurimit.

Koncepti i mësimit elektronik mund të konsiderohet pasi që lejon një mundësi për të

përmirësuar aftësitë dhe kredencialet profesionale nëpërmjet trajnimeve të arritshme

46


online. Përveç kësaj, mësimi elektronik mund të përtërihet lehtë (nëse projektohet në

mënyrë të përshtatshme), pasi që sistemi rritet dhe zhvillohet.

Certifikimi është i detyrueshëm për ata zyrtarë të cilët marrin përsipër funksionin e

Zyrtarit të Prokurimit. Dizajni dhe Zhvillimi i hierarkisë së certifikatave (bazik, të

avancuar) kërkon vëmendje të veçantë, pasi qe përsëritet çdo 3 vjet.

Si pjesë e detyrimit të saj për të rritur kapacitetin e ofertuesve për të paraqitur oferta të

përgjegjshme, KRPP-ja mund të marrë iniciativën e trajnimit të ofertuesve të mundshëm

per dispozitat e rëndësishme të kornizës ligjore të Prokurimit Publik. Përveç kësaj,

trajnimi dhe kurset informative mund të zhvillohen për palët e tjera të tilla si Auditorët,

hetuesit (e organeve anti-korrupsion), shoqërinë civile, mediat etj.

6.9 Harmonizimi i mëtejshëm i kuadrit ligjor për prokurimin,

sidomos në pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së


Kosovë tashmë ka vënë në fuqi Ligjin e Prokurimit Publik, i cili përputhet plotësisht me

direktivën e BE 2004/18/EC që mbulon procedurat e prokurimit të organeve publike dhe

Direktivën 2004/17/EC të BE-së që mbulon procedurat e prokurimit të subjekteve që

veprojnë në sektorin e shërbimeve. Që nga dhjetori 2011, Komisioni Evropian ka

propozuar rishikimin e Direktivave të mësipërme, i cili rishikim u votua nga Parlamenti

Evropian më 15 janar 2014 dhe u miratua nga Këshilli më 11 shkurt 2014. Duke

vazhduar në rrugën e saj drejt pranimit në BE, Kosova duhet të përshtat legjislacionin e

Prokurimit Publik të saj me Direktivat e reja 2014/24/EU (qe zëvendëson direktivën

2004/18/EC), 2014/25/EU (qe zëvendëson direktivën 2004/17/EC) dhe direktivën e re për

kontratat e koncesionit 2014/23/EU.

Objektivi strategjik

a) Të siguroj përputhshmërinë e vazhdueshme me kornizën ligjor të BE-së.

47


b) Të shfrytëzoj plotësisht përvojën dhe praktikat më të mira të shteteve anëtare të

BE-së në fushën e prokurimit publik.


Për të arritur objektivat e mësipërme, Qeveria duhet të:

a) Filloj diskutimin për rishikimin e LPP.

b) Përpunoj, nën drejtimin dhe menaxhimin e KRPP-së, një krahasim të plotë në mes

të LPP-së ekzistuese dhe kërkesave e Direktivave të reja të BE.

48


7. HAPAT E ARDHSHEM PER IMPLEMENTIMIN E

STARTEGJISE

Strategjia Kombëtare e Prokurimit Publik për Kosovë e elaboruar më lartë përbëhet nga

çështjet strategjike të mëposhtme:

1. Rritja e efikasitetit dhe transparencës së sistemit Prokurimit Publik

2. Inicimi i proceseve

3. Përmirësimi i qasjes në informata

4. Rritja e Llogaridhënies

5. Prezantimi i prokurimit publik të gjelbër dhe me përgjegjësi sociale

6. Mbështetja e NVM në prokurimin publik

7. Zhvillimi i Prokurimit Elektronik

8. Zhvillimi i Kapaciteteve Profesionale dhe Burimeve Njerëzore

9. Harmonizimi i mëtejshëm i kornizës ligjore për prokurimin, sidomos në

pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së

Tabelat e mëposhtme paraqesin një plan gjithëpërfshirës të veprimit për zbatimin e

çështjeve të mësipërme dhe veprimet konkrete që shërbejnë në arritjen e objektivave të

strategjisë.


7.1 Plani i veprimit

Veprimet S/M/GJ4 Afati Kohor5

Agjencioni i Implementimit

• Rritja e efikasitetit dhe transparencës të sistemit të Prokurimit Publik- Organizo "takime" të rregullta në çdo tre muaj duke mbledhur përvojat me

pjesëmarrjen e– AK-ese dhe operatorëve ekonomik për të paraqitur problemet me te cilat ata përballen në

punën e përditshme– KRPP-ja për të njohur problemet në procedurat e PP dhe zbatimit të kontratës– OSHP-ja për të realizuar pikat problematike të procedurës së shqyrtimit

SH Semestri i 1-rë 2015

KRPP-ja, OSHP,Oda Ekonomike e

Kosovës

– Elaborimi i një listë të çështjeve në sistemin e PP qe duhet ndryshuar dhe marrjen e masave korrigjuese (nxjerrja e udhëzimeve administrative ose shënime shpjeguese, modifikimin e legjislacionit dytësor, etj)

SH Semestri i 2-të 2015

KRPP-ja, Oda Ekonomike e

Kosovës– Monitoro efikasitetitin duke analizuar çmimet e tregut dhe çmimet e kontratave publike dhe

marrëveshjeve kornizë dhe mbajtja e katalogut te përditësuar me çmime për njësi.SH Semestri i 2-

të 2015KRPP-ja, AQP

– Shtimi i procedurave te centralizuara dhe përdorimit te kontratave kornizë nëse dëshmohen të jenë më efikas.

M Në 2016 AQP

– Publikimi i njoftimeve të kontratës dhe në rast të ankese, i të gjitha dokumenteve qe kane te bejne me ankesën deri në vendimin e OSHP-së


OSHP

– Krijimi i një faqe interneti ku të gjithë mund të raportojnë në mënyrë anonime një shembull të korrupsionit ose keqpërdorim të fondeve publike dhe vendosja e një procedurë për mënyrën e hetimit te rasteve (gjithashtu mund të jetë një mjet i fortë i PR)

GJ Ne 2018 KRPP

– Publikimi i të gjitha dokumentet që kanë të bëjnë PP (NJK, planet e prokurimit, kontratat, etj), pas zhvillimit të mëtejshëm të rregullave në lidhje me publikimin e këtyre dokumenteve


OSHP

– Ruajtja e dokumenteve për 5 vjet pas përfundimit të projekteve M Ne 2016 KRPP• Proceset e Inicimit

- Prezantimi i një sistemi të PIP (Programi i Investimeve Publike) , M Ne 2016 KRPP

- Shtimi i prokurimeve të centralizuara M Ne 2016 AQP

4 S/M/L= Afat Shkurt, Mesëm apo Gjate, Shkurt = 1 Vit, Mesëm = 2-4 Vite, Gjate = pas 4 viteve

5 Periudha kohore është mbajtur fleksibile dhe në mbajtjen e një gamë të gjerë.


Veprimet S/M/GJ Afati Kohor Agjencioni i Implementimit

- Përpunimi dhe zbatimi i rregullave të brendshme në kuadër të autoriteteve kontraktuese

SHSemestri i 2-

të 2015

KRPP

- Ofrimi i udhëzimeve për autoritetet kontraktuese, sidomos në ndarjen e përgjegjësive

SHSemestri i 1-

rë 2015

KRPP

- Qartësimi i roleve dhe përgjegjësive brenda autoriteteve kontraktuese (rolin e zyrtarit të prokurimit, Komisionit te Vlerësimit, zbatimit te kontratës etj)

SHSemestri i 1-

rë 2015

KRPP

• Përmirësimi i qasjes në informata- Zhvillimi i faqes se internetit të OSHP-së

– Lejimi i kërkimit në kuadër të vendimeve të OSHP-së në bazë të fjalëve kyçe– Sigurimi që i njëjti vendim është lëshuar për të njëjtin problem– Publiko më shumë informacion mbi kontratat e dhënia dhe të anuluara


OSHP

– Zhvillimi i faqes se internetit të KRPP-së, me funksion të kërkimit në FAQ / interpretime SH Semestri i 1-rë 2015

KRPP

– - Ngritja e grupit të ekspertëve në Prokurimin Publik për mbështetjen e operatorëve ekonomik SH Semestri i 1-rë 2015

KRPP, Oda Ekonomike e

Kosovës,– Zhvillimi i faqes se internetit të AQP-se, me më shumë informacion për OE dhe AK rreth

marrëveshjeve kornizëSH Semestri i 1-

rë 2015AQP

– Sigurimi i komunikimit të harmonizuar në mes të 3 institucioneve kryesore te PP (AQP, KRPP, OSHP) dhe komunikimit të rregullt me media dhe publikun, duke përfshirë OE dhe AK-të dhe qytetarët.


KRPP, OSHP, AQP

– Organizimi i takimeve të rregullta në tryeza të rrumbullakëta dhe diskutime me palët e interesuara nën përgjegjësinë dhe drejtimin e KRPP-së (p.sh. diskutimi mbi interpretimet e fundit, problemet më të shpeshta dhe zgjidhjet e propozuara)

M Ne 2016 KRPP, Oda Ekonomike e

Kosovës

• Rritja e përgjegjësisë– Qartësimi i përgjegjësive te "menaxherëve", ministrave, kryetarëve te komunave etj SH Semestri i 1-

rë 2015KRPP



– Planifikimi i shumicës se projekteve ne të njëjtën kohë me hartimin e buxhetit GJ Ne 2018 KRPP

• Prezantimi i prokurimit publik të gjelbër (PPG) dhe me përgjegjësi sociale (PPPS)– Inicimi dhe stimulimi i debatit lidhur me PPG dhe PPPS në shtet; M Ne 2016

KRPP

– Shkëmbimi i praktikave të mira në mes të autoriteteve kontraktuese, duke krijuar një platformë për shkëmbimin e përvojave, informatave dhe njohurive mbi marrëveshjet për PPG dhe PPPS

M Ne 2016KRPP

– Elaborimi i këshillove konkrete, kritereve dhe indikatoreve që do të përdoren në procedurat e tenderimit në kuadër të nxitjes së PPG dhe PPPS

MNe 2016 KRPP

– Nxitja e planifikimit të prokurimit publik, në mënyrë që të integrohen në kohë kriteret e PPG dhe PPPS në procesin e prokurimit

MNe 2016 KRPP, Oda

Ekonomike e

Kosovës

• Mbështetje e NVM-ve në prokurimin publik– Lehtësimi i qasjes në informata të prokurimit publik, duke shfrytëzuar përdorimin e gjerë të

internetitM Ne 2016 KRPP

– Komunikimi i udhëzimeve për operatorët ekonomik, përderisa udhëzime te fokusuara duhet të zhvillohen për SME-të

MNe 2016 KRPP

– Themelimi i një tavoline ndihmese për NVM MNe 2016 KRPP

– Edukimi i Autoriteteve Kontraktuese në analizën e tregut, dhe vlerësimin e kapaciteteve te furnizuesve, me fokus të veçantë në NVM

MNe 2016 KRPP

– Përfshirja e çështjeve strategjike rreth NVM brenda planit mësimor për trajnimin e Zyrtarëve të Prokurimit.

MNe 2016 KRPP

• Zhvillimi i prokurimit elektronik– Zhvillimi i Prokurimit elektronik SH Semestri i 2-

të 2015KRPP

• Zhvillimi i Kapaciteteve profesionale dhe Burimeve Njerëzore– Planifikimi dhe ofrimi i trajnimeve më specifike për të gjitha palët e interesuara -

implementimi i strategjisë së trajnimit te Prokurimit PublikM Ne 2016 KRPP, IKAP



– Nxjerrja e planeve vjetore të trajnimit bazuar në nevojat e të gjithë aksionarëve (shih gjithashtu strategjinë e trajnimit të Prokurimit Publik) dhe përshtatja e tyre sipas interesit për pjesëmarrje.


KRPP, IKAP

– - Ofrimi i trajnimeve të rregullta për operatorët ekonomik SH Semestri i 2-të 2015

KRPP, Oda Ekonomike e

Kosovës• Harmonizimi i mëtejmë i kornizës ligjore për prokurimin, sidomos në pikëpamje të Direktivave të reja të BE-së

– Inicimi i diskutimit për rishikimin eLPP M Ne 2016KRPP

– Elaborimi, nën drejtimin dhe menaxhimin e KRPP-së, i një krahasimi të plotë në mes të LPP ekzistuese dhe kërkesave te Direktivave të reja të BE.

GJ Ne 2018KRPP


8. ANEKSI 1. KRAHASIMET NDËRKOMBËTARE TË STRATEGJIVE

DHE PRAKTIKAVE TË PROKURIMIT PUBLIK

Prokurimi publike duket se ndërkombëtarisht është duke lëvizur ne drejtim te një roli të politikës,

duke u fokusuar më pak në prokurimin transaksionare. Kjo po mundëson përqasjen e strategjisë

se prokurimit me politikën e qeverisë, angazhimin e prokurimet në mënyrë efektive ne një levë te

reformës ekonomike, teknologjike ose shoqërore. Në këtë kapitull janë paraqitur shkurtimisht

disa rezultate te një hulumtimi ndërkombëtar mbi prokurimin publik në dy pjesë duke shqyrtuar

dëshminë e aspiratave për përdorim te prokurimin publik, si një levë e reformës së qeverisjes,

dhe të përdorimit të saj aktual.

8.1 Aspiratat për të përdorur prokurimin publik, si një levë të

reformës së qeverisë

Temat e zakonshme qe dalin rreth parimeve mbi të cilat duhet të bazohet prokurimi në të gjitha

vendet e studiuara, p.sh.

Në sistemin gjerman është bërë një dallim midis efikasitetit dhe formaliteteve qe lidhen

me çështjet e natyrshme konfliktuale në të gjitha parimet e shprehura.

Në Belgjikë është paraqitur një preferencë e natyrshme për të ruajtur gjendjen e tanishme

të sistemit të prokurimit, megjithatë kjo strategji e shmangies së rreziqeve është nën

kërcënim nga një iniciativë e reformës se fundit- Koperniku – i cili i jep autonomi dhe liri

më të madhe krerëve të Administratës Publike mbi mënyrën e arritjes se qëllimeve te

përcaktuara nga sistemi politik.

Në Mbretërinë e Bashkuar një ndryshim dramatik kishte ndodhur në Sistemin

Shëndetësor Kombëtar (NHS), pasi qe qeveria qendrore kishte përcaktuar kufijtë midis

sektorit publik dhe privat duke reaguar në këtë mënyrë për problemet e mungesës së

investimeve dhe kapaciteteve në NHS ne vend te vështirësive në sistemin e prokurimit.

Ndikimi mbi rolin e prokurimit ishte i rëndësishëm, pasi qe objektiva e blerjes me çmim

me te lire ishte ndryshuar ne objektiva për të përmirësuar menaxhimin e tregjeve, dhe


menaxhimin e marrëdhënieve strategjike me organe të ndryshme duke përfshirë

Partneritetin Publiko Private dhe komisionimeve.

Në SHBA personeli i prokurimit gjithnjë përballet me sfida të reja për të krijuar rezultate

në vend të menaxhimit te procesit te tenderit.

Në Kanada duket se njësitë publike me disa burime (p.sh. institutet arsimore) ishin duke

dublifikuar përpjekjet dhe duke humbur burimet të cilat nuk mund ti përballonin.

Megjithatë, është e qartë se një shkallë e caktuar e pavarësisë u konsiderua me rëndësi

jetike nga çdo institucion.

Në Afrikën e Jugut ne hasim ne katër shtylla te sistemit të prokurimit publik: "Vlera për

paranë; Konkurrencë të hapur dhe efektive; Etika dhe marrëveshje te drejta;

Llogaridhënia dhe raportimi ", dhe me politiken e pestë politik "kapitali ".

Në Singapor gjejmë tre parime kryesore, të cilat formësojnë strategjinë e prokurimit:

drejtësi; vlera për paranë dhe ndershmëria.

Në Australi është vendosur theks i veçante në parimet - nëntë parime - por në të njëjtën

kohë një “Komision Vlerësimi” në parlamentin kombëtar është i përkushtuar për

shkurtimin e shpenzimeve, duke sugjeruar se sistemi nuk është i besueshëm qe të vete

menaxhohet.

Në përgjithësi rastet zbuluan më shumë ngjashmëri të parimeve të prokurimit publik se dallime.

Në kushtet e politikave proaktive të furnizimit, mungesa e informacionit të duhur për iniciativat e

politikave u zbulua në shumicën e vendeve. E-prokurimit është paraqitur si një shofer i

rëndësishme i promovimit të qasjes se NVM në tregun e Qeverisë. Megjithatë shumë pak entitete

kanë informacion të mirë të menaxhimit në lidhje me profilet e tyre të prokurimit si bazë për

zhvillim të rastit të biznesit për prokurimi elektronik ose për prokurimin me përgjegjësi sociale.

Për të arritur strategjinë e nxitjes se pjesëmarrjes së NVM në kontratat publike, duket se është një

parakusht analiza dhe njohja e zinxhirit te furnizuesit.

Në shumë vende ekziston një mbështetje për industrinë vendase në Sistemin e Prokurimit Publik,

por shembulli më ekstrem i mbështetjes se zhvillimit ekonomik përmes prokurimit mund të

gjendet në rastin e Kombeve të Bashkuara. Në KB, ndikimi maksimal i zhvillimit nga fondet do


të mund të arrihej duke prokuruar në nivel lokal apo rajonal. Funksioni i prokurimit atëherë ishte

në gjendje qe të bëhej një mekanizëm ndihmës i zhvillimit, sepse siguroi investime institucionale

në bizneset lokale apo rajonale duke kontraktuar me ta.

Nëpër vende të ndryshme është vërtetuar se shumë prej tyre aspirojnë qe te përdorin prokurimin

publik si një levë te ndryshimit përtej thjesht kursimit të parave publike. Në disa raste ne gjejmë

një rol më pak aktiv qendror për prokurimin publik së bashku me një aspiratë për të mbështetur

objektivat më të gjera qeveritare. UK NHS, Australia dhe Kanadaja qe te gjitha aspirojnë të

përdorin prokurimin publik në këtë mënyrë mbështetës. Disa vende, si Singapori, aspirojnë për të

nxitur efikasitetin e kostos. Dy vendet të cilët më së shumti janë të fiksuara në rregulla dhe

pajtueshmërinë rregullative janë Belgjika dhe Gjermania; ato aspirojnë më fuqishëm drejt

pajtueshmërisë se rregullave se ne çdo objektiv tjetër për prokurimin publik.

8.2 Dëshmia e përdorimit të prokurimit publik si një levë e reformës

së qeverisjes

Në SHBA objektivi i 21% të shpenzimeve të Qeverisë Federale për të kontraktuar për NVM

është tejkaluar në mënyrë impresionuese, në fakt duke arritur në 23% në vitin 2012. Në të njëjtën

kohë në SHBA blerja e entiteteve ka angazhuar plotësisht publikun duke ekspozuar praktikat e

tyre për shqyrtim dhe debat publik.

Në NHS angleze, diskutimet përqendrohen në “ndikimin e shpenzimeve" në vend të obligimeve.

Në një rrjet të madh dhe kompleks si NHS, dëshmia e ndikimit ndryshon në organizata të

ndryshme.

Kur efikasiteti i kostos dhe rregulli i pajtueshmërisë është vënë në qendër, vendet e kanë pasur

më të lehtë për të arritur aspiratat e tyre dhe për të treguar atë arritje. Efikasiteti i hapur dhe

objektivat e kursimeve ishin relativisht të lehta për të punuar tutje dhe për të vërtetuar se ato janë

arritur. Rregulla e pajtueshmërisë është arritur në Belgjikë, pasi që pothuajse të gjithë

praktikuesit e prokurimit publik kanë qenë avokatë të kualifikuar.

Nëpër vende të ndryshme janë identifikuar prioritetet e mëposhtme:


Prioritetet e rangut të lartë:

o Llogaridhënia

o Konkurrenca

o Transparenca

o Vlera e parasë

o Efikasiteti

o Pajtueshmëria ligjore

o Efektiviteti i kostos

o Edukimi i personelit të prokurimit publik

Prioritetet e rangut të ulët:

o Objektivat më të gjera të qeverisjes

o Përfshirja sociale

o Prokurimi i gjelbër

o Qëndrueshmëria

o Sigurimi i furnizuesit me mundësi të barabarta

o Duke përdorur prokurimin për të nxitur risi

o Çështjet etike

Çështjet e mëposhtme shfaqen në pothuajse të gjitha vendet:

Prokurimi publik duhet të jetë me i guximshëm dhe më proaktiv

Prokurimet publike duhet të jenë inovative

Prokurimi publik ka një reputacion për të thënë 'jo' dhe duhet të marrë në konsideratë

"artin e mundësisë '

Agjendat me të cilat përballen praktikuesit e prokurimit publik po ndryshojnë nga dita në

ditë

Nuk është gjithmonë e qartë se kujt i raportojnë praktikuesit e prokurimit


Çështjet e njerëzve janë të rëndësishme dhe ka një mungesë ndërkombëtare të

praktikuesve të prokurimit publik, të kualifikuar, inteligjent, dhe me përvojë

Afat shkurt përballë afat gjatë - ka shumë menaxhim afatshkurtër të krizës në praktikë

Ekziston nevoja për të kërkuar nga qeverisja objektiva më të qarta dhe për të qartësuar

objektivat kontradiktore

Të gjitha sistemet e prokurimit publik shfaqin besnikëri të ndarë dhe objektiva

kontradiktore të grupeve të interesit

Si përfundim mund të argumentohet se pavarësisht mungesës se mësimit ndërkombëtar në fushën

e prokurimit publik, ka shumë ngjashmëri të aspiratave, politikave, strategjive dhe proceseve

nëpër vende të ndryshme.

Drejtuesit kryesor të strategjisë së prokurimit janë të lidhur, dhe ofrojnë mbështetje të

politikave të qeverisë për çështje të tilla si reforma sociale.

Disa çështje të rëndësishme lindin nga mundësia e sigurimit të teknologjisë në formën e

e-prokurimit.

Funksioni i prokurimit publik është jashtëzakonisht kompleks si një sistem me shumë-

nivele që lidh politikën e qeverisë, politikat e prokurimit, dhe praktikën në tregun e

furnizimit.

Ashtu siç mund të lëvizin qeveritë nga një regjim kontrollues në një shtet lehtësues,

gjithashtu mund të lëviz prokurimi publik nga një funksion i rregullt i pajtueshmërisë për

një kosto më të ulët, në funksion efikasiteti, në një mbështetës lehtësues të objektivave

më të gjera të qeverisë, në një dërgues të objektivave të gjera të qeverisë.

PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE - rks-gov.netkrpp.rks-gov.net/krpp/PageFiles/File/draftLS/2014/00... · Web...

Documents

Transcript of PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE - rks-gov.netkrpp.rks-gov.net/krpp/PageFiles/File/draftLS/2014/00... · Web...